TLG 5014 023 :: SCHOLIA IN ARISTOPHANEM :: Commentarium in ranas (scholia recentiora Tzetzae) (cod. Ambrosianus gr. C 222 inf.)

SCHOLIA IN ARISTOPHANEM Schol.
(Varia)

Commentarium in ranas (scholia recentiora Tzetzae) (cod. Ambrosianus gr. C 222 inf.)

Source: Koster, W.J.W. (ed.), Jo. Tzetzae commentarii in Aristophanem [Scholia in Aristophanem 4.3] Groningen: Bouma, 1962: 703–704, 708, 714, 723–724, 726, 775, 778–779, 787, 790, 802–803, 805, 811, 820, 825–826, 829–830, 837, 839–841, 846–847, 850, 854, 860–861, 863–865, 868, 871, 874–875, 886, 896, 904–906, 911, 913–987, 991–1018, 1020–1041, 1047–1097, 1099–1120.

  • Dramatis personae: pp. 703–704
  • Scholia et glossae: pp. 708–1120

Cf. et 5014 018

Citation: Dramatis personae-scholion — verse — (line)

ind per ran

t

ΤΑ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΩΠΑ

ind per ran

1

Ξανθίας οἰκέτης, ὃς καὶ προλογίζει τῷ ἀναφόρῳ τὸν ὦμον θλιβόμενος·
Διόνυσος· χορὸς μυστῶν· νεκρός· Χάρων· Αἰακός· χορὸς βατράχων·
5πανπανδοκεύτρια· Εὐριπίδης· ἑτέρα παν‐ δοκεύτρια· Αἰσχύλος· Πλούτων·
Ἡρακλῆς.

sch ran

8

τἀνάφορον] ἀλλακτόν.

sch ran

27

οὔκουν] οὐχί

sch ran

67

Εὐριπίδου καὶ ταῦτα: οἱ πλείους τοὺς τρεῖς στίχους καὶ τὸ ἡμιστίχιον ἀπὸ τοῦ “τοιουτοσὶ τοίνυν με μέχρι τοῦ “μὂὐκ
5ἐλθεῖν ἐπ’ ἐκεῖνον ἑνὸς προσ‐ ώπου φασὶ τοῦ Διονύσου· τινὲς δὲ μέχρι τοῦ “Εὐριπίδου καὶ ταῦ‐ τα”· εἶτα τὸ “τοῦ τεθνηκότος”. λέγουσιν, Ἡρακλῆς φησιν, καὶ πάλιν
10αὐτοῦ Διονύσου τὸ “κοὐδείς γέ
μ’ ἂν”.

sch ran

76

πρότερον] ἢ τῇ ἡλικίᾳ, ἢ
τιμιώτερον.

sch ran

82

εὔκολος] ἁπλοῦς.

sch ran

266

(v.l.) τὸ] τῷ.

sch ran

277

νῷν] ἡμῖν.

sch ran

279

ἐκεῖνος] ὁ Ἡρακλῆς.

sch ran

283

τινι] θηρίῳ.

sch ran

293

(12)

ἥ τε καθαλλομένη ἰοειδέα πόντον ὀρίνει·
ἐπάλμενος ὀξέϊ δουρί· “μεθαρμοζόμενος”
15νήϊά τε ξύλα πολλά, τά τ’ ἄρμενα νηυσὶ πέλονται·

sch ran

308

ὁδὶ] ὁ ἱερεύς.

sch ran

311

χρόνου πόδα] ἤγουν τὸν
Εὐριπίδην.

sch ran

330a

, ἀλλὰ καὶ κισσίνῳ· κἂν τοῖς συμ‐ ποσίοις τὸ παλαιὸν μυρσίναις ἐστέ‐
φοντο.

sch ran

364

Ἐπίδαυρον] πόλιν λακω‐
νικήν.

sch ran

366a

Κινησίαν δ’, ὡς πρὶν εἴπομεν, τὸν
διθυραμβοποιὸν κωμῳδεῖ.

sch ran

377

ἔμβα] χόρευε.

sch ran

418

φράτορας] συγγενεῖς.

sch ran

452

(v.l.) ἣν] ὃν.

sch ran

474a

πλευμόνων: τῶν πνευ‐ μόνων· δωρικῶς ἀντὶ τοῦ λ, ν γράφουσι·
ἦνθον τοι ποιμένες, τοι βουκόλοι.
5οὕτω Δωριεῖς ἀντὶ τοῦ λ, ν γράφου‐ σιν, Ἀττικοὶ δὲ ἀντὶ τοῦ ν, λ.

sch ran

474b

(v.l.) πλευμόνων] πνευμό‐
νων.

sch ran

482

(v.l. οἶσε] οἶσαι.

sch ran

485

εἰς τὴν κάτω μου κοι‐
λίαν: εἰς τὴν περὶ τὰ παιδοσπόρα.

sch ran

507

κολλάβους] ἄρτους.

sch ran

508

ἐπαινῶ] παραιτοῦμαι.

sch ran

513/14

δ’ ἔνδον: ἤδη ἔνδον
ἐστὶ καὶ αὐλητρίς. οὐ γὰρ “ἥδε” καὶ αὕτη, φησίν, ἡ αὐλητρίς· ἐκθλίβεται
γὰρ τὸ η τὸ μακρόν.

sch ran

518

εἰσῄρετο ἡ τράπεζα:
εἰσήγετο.

sch ran

540

Θηραμένους] τοῦ.

sch ran

548b

ἐξέκοψε τοὺς χοροὺς:

sch ran

558

τάριχος:
κρέας ἁλιστὸν εἴτε καὶ ἰχθὺν νόει.

sch ran

574

, ἐν ᾧ οἱ κακοῦργοι ἐρρίπτοντο καὶ ἀνῃροῦντο.

sch ran

575

τὸν λάρυγγα: ἓν δοκοῦσιν εἶναι πολλοῖς ἡ φάρυγξ καὶ ὁ λάρυξ·
δύο δέ εἰσιν ἔνδον

sch ran

603

ὀρίγανον] δριμύ.

sch ran

606

ἀνύετον] σπεύδετον.

sch ran

615a

ποήσω] ποιήσω.

sch ran

615b

εὐγενές.

sch ran

618/19

ἐν κλίμακι: ὁ σοφὸς σχολιογράφος ἐνθάδε τι λέγειν οὐκ ἔχων λαλεῖν οὐκ αἰσχύνεται, ἀλλ’, ἡδύσματος ἕνεκα λόγου, καὶ ἅ φησι κατὰ ῥητὸν
5ἐγγραπτέον μοι. “τὸ “ἐν” πρὸς τὸ “δήσας”· ποία δέ τις ἐγένετο λύμη, σοφώτατε, εἰ τὸ μὲν νοηθείη, ὥσπερ καὶ ἔχει, “ἐν κλίμακι δήσας”, ἐκεῖνο δὲ
10“κάππεσον ἐν Λήμνῳ”; ἀλλὰ δεξιοῦ καὶ πυκνοῦ τὰς φρένας ἀνδρός ἐστιν ἐφερμηνεύειν, ὅτι τὸ “ποτνιᾶται”
πρὸς τὸ “ὑποποτνιᾶται” σημαίνει.

sch ran

621a

πλὴν] ἄνευ.

sch ran

621b

πράσῳ] ἐν.

sch ran

628

τινὶ] ἤγουν σοί.

sch ran

632

ἀπὸ κοινοῦ τὸ “φημί” λάμ‐
βανε εἰς τὸ “τοῦτον δὲ δοῦλον”.

sch ran

646a

καὶ πῶς οὐκ ἔπταρον, ἤτοι πῶς οὐδέ, ὡς οἱ νυττόμενοι λεπτῷ ξυλαρίῳ τὴν
ῥῖνα, τυπτόμενος ἐγὼ ἔπταρον;

sch ran

659b

Πυθῶν’] τήν.

sch ran

659c

Δῆλον] τήν.

sch ran

662

σπόδει: τύπτε, δαῖρε.

sch ran

711a

ψευδονίτρου] τῆς.

sch ran

711b

κονίας] τέφρας καὶ γῆς.

sch ran

712

κιμωλίας] λευκῆς.

sch ran

745b

φησί· “μῦσται μὲν λέγονται οἱ πρώτως μυηθέντες καὶ τὰ μυστήρια γνόντες· οἱ δὲ τοῖς μετὰ ταῦτα ἐνιαυτοῖς ταῦτα ὁρῶντες ἐποπτεύον‐
5τες λέγονται, οὐκέτι δὲ μῦσται
καλοῦνται”.

sch ran

791

, ἔμελλεν ὁ Σοφοκλῆς ἔφεδρος καθε‐ δεῖσθαι καὶ ἐν τῷ τόπῳ τῆς καθέ‐ δρας, ἐν ᾗ ἐτάχθη, καθεδεῖσθαι· κἂν μὲν Αἰσχύλος κρατῇ, ἕξειν κατὰ
5χώραν, τουτέστι κ[αρτερῆ]σαι καὶ μεῖναι τῇ καθέδρᾳ, ἣν ἔλαβεν αὐτὸς
Σοφοκλῆς· εἰ δὲ μὴ κρατεῖ καὶ νικᾷ ὁ Αἰσχύλος, περὶ τῆς τέχνης πρὸς Εὐριπίδην ὁ Σοφοκλῆς ἔλεγε τότε
10διαμαχεῖσθαι.
Τζέτζης μὲν οὕτω ταῦτά σοι σαφῶς λέγει.

sch ran

797

σταθμήσεται] ζυγοσταθμή‐
σεται.

sch ran

807b

συνέβαιν’] ἤρεσκεν.

sch ran

813

ἐσπουδακόσι (sic)] τοῖς δού‐ λοις.

sch ran

814

ἦ που δεινὸν ἐριβρε‐ μέτας: ὄντως, φησίν, ὁ βροντολόγος
Αἰσχύλος καὶ ὑψηλαῖς χρώμενος λέξεσι. χόλον ἔνδοθεν ἕξει, ἤτοι
5πρὸς μέγαν θυμὸν κινηθείη, τοῦ (815) περικαρδίου ζέσαντος αἵματος, ἡνίκα ἂν τὸν ὀξυλάλον ἴδῃ, τὸν Εὐριπίδην, τὸν ὀξέα καὶ μεγάλα ἢ πολλὰ λαλοῦντα καὶ φλυαροῦντα.
10οὕτω δὲ συντακτέον· ἡνίκα τὸν (816) Εὐριπίδην θεάσηται, μανίας ὑπὸ δεινῆς ὄμματα στροβήσεται, ἤ‐ τοι ὑπὸ τῆς μανίας—νῦν τοῦ θυμοῦ· οὐ γὰρ Αἰσχύλος ἐμάνη—
15τὰ ὄμματα στροβήσεται καὶ στρέψει ἐπὶ τὸ θυμικόν τε καὶ ἄγριον ἀπὸ τοῦ καθεστηκότος καὶ προσηνοῦς βλέμματος. πῶς δὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς στρέψει ἐπὶ τὸ ὁρᾶν ἄγριον; θήγοντος
20καὶ ἀκονῶντος τοῦ ἀντιτέχνου ἤτοι τοῦ Εὐριπίδου ὀδόντα. τροπικῶς εἶπεν, ὡς ἐπὶ μάχης χοίρων ἀγρίων θηγόντων κατ’ ἀλλήλων ὀδόντας, δέον εἰπεῖν· τοῦ Εὐριπίδου ἐναντιου‐
25μένου αὐτῷ λόγοις καὶ ἀντιπίπτοντος.

sch ran

818

ἔσται δ’ ἱππολόφων τε
λόγων: κινηθήσονται δὲ καὶ ἀναρ‐ ραγῶσι τῶν μετεώρων καὶ ὑψηλῶν λόγων τοῦ Αἰσχύλου κορυθαιόλα
5ἤτοι ὑψηλοποίκιλα νείκη καὶ σκινδα‐ λάμων καὶ λεπτῶν καλαμοξεσμάτων ἤτοι λόγων εὐτελῶν εὐριπιδείων παραξόνια καὶ παραξέσματα· οὐ τὰ περὶ τοὺς ἄξονας, ἀλλ’ ὡς ἀπὸ τοῦ
10“φέρω”, “φόριον”, τὸ φερόμενον, οὕτως ἀπὸ τοῦ “ξέω”, “ξόϊον”, καὶ διὰ τὴν εὐφωνίαν προσθέσει τοῦ νῦ·
“ξόνιον” καὶ “παραξόνιον”. ὅτι δὲ δι’ εὐφωνίαν τὸ νῦ πολλάκις εὑρί‐
15σκεται πίπτον, ἔχεις τὸ “ἀάργυροι”, “ἀνάργυροι”, καὶ ἕτερα δὲ μυρία.

sch ran

819

σμιλεύματά τε ἔργων: λεπτολογίας ἐνθυμημάτων βαναύ‐ σους, ἀπὸ τῶν ὑπὸ σμίλης ξεομένων εὐτελῶν καὶ ῥυπαρῶν καὶ ὀδωδότων
5ἐκ δερμάτων ξεσμάτων. ἡ δὲ τοῦ λόγου συνέπεια οὑτωσί· ἔσται δὲ
ἱππολόφων τε λόγων κορυθαιόλα νείκη. εἶτα ἐφερμηνευτικὸν “ῥήματα ἱπποβάμονα, σκινδαλάμῶν τε παρα‐
10ξόνια σμιλεύματά τ’ ἔργων”. δι’ ἣν δὲ αἰτίαν ἔσται τὰ νείκη; ἀμυνομένου καὶ ἐναντιουμένου μὲν Εὐριπίδῃ, ἑαυτῷ δὲ βοηθοῦντος, ἤτοι συνιστῶν‐ τος τὰ οἰκεῖα, τοῦ Αἰσχύλου· τοῦ
15φωτὸς λέγω, τοῦ φρενοτέκτονος ἀνδρός, τοῦ νοῦν κατασκευάζοντος καὶ φρόνησιν ἀπογεννῶντος ἐν τοῖς συγγράμμασιν.

sch ran

822a

φρίξας δ’ αὐτοκόμου λοφιᾶς: τριῶν εἰκόνων εἰκάσματα εἰς ἓν συνάψας ζωγραφεῖ τὸν Αἰσχύ‐ λον· συὸς ἀγρίου, λέοντος καὶ τυφω‐
5νικοῦ πνεύματος· καί φησι· φρίξας δὲ καὶ πυκνώσας καὶ ὀρθὴν ἄρας τὴν χαίτην τῆς λοφιᾶς καὶ ῥάχεως, τῆς αὐτοκόμου καὶ φύσει κομώσης— τῆς λοφιᾶς καὶ ῥάχεως ποίαν κόμην;
10τὴν λασίαν περὶ τὸν αὐχένα—ὡς λέων συνάγων καὶ συνδέων τὸ δει‐ νὸν ἐπισκύνιον καὶ σαρκῶδες τῶν ὀφρύων, βρυχώμενος ἥσει καὶ πέμψει ῥήματα γομφοπαγῆ, καλῶς καὶ ἀρί‐
15στως προσηλωμένα καὶ ἀπαράθραυ‐ στα. “βρυχώμενος” οὐκ οἶδα, τί
παθόντες οἱ παλαιοὶ μικρὸν γράφου‐ σιν· ἐγὼ δὲ “βρύκχω”, “βρυκχόμενος” ὁ ἐσθιόμενος, μικρογραφῶ· “βρυ‐
20χώμενος” δὲ ὁ βοὴν προπέμπων λεόντειον, διὰ τῆς τοῦ ω μεγάλου ἐκφέρω γραφῆς, ὡς ἐκ τοῦ “βρυ‐ χάω”, “βρυχῶ”.

sch ran

822b

φρίξας] πυκνώσας.

sch ran

822c

αὐτοκόμου] τῆς.

sch ran

822d

λοφιᾶς] ῥάχεως.

sch ran

823a

ἐπισκύνιον] σαρκῶδες.

sch ran

823b

ἥσει] πέμψει.

sch ran

824a

γομφοπαγῆ] ἀκριβέστατα.

sch ran

824b

πινακηδὸν ἀποσπῶν: ἡ βρυχή με τοῦ λέοντος τῆς συνεπείας ἀπέσπασεν· ἀλλ’ ἀνθεκτέον πάλιν αὐτῆς. φρίξας, φησίν, ὡς σῦς τὸν
5αὐχένα καὶ συνάξας τὰς ὀφρῦς ὥσπερ λέων καὶ βρυχησάμενος πέμψει ῥή‐ ματα στερρά, πινακηδὸν ἀποσπῶν ἐν γηγενεῖ καὶ γιγαντικῷ καὶ τυφωνικῷ φυσήματι καὶ πνεύματι· ἀποσπῶν
10καὶ ἀνασπῶν πινακηδόν, ὁλοκληρο‐ πλοιαρπάστως, ὡς τὸ τυφωνικὸν πνεῦμα πνεῦσαν ὅλας ἀνασπᾷ τὰς πλεούσας ὁλκάδας. πίνακες δὲ οὐχ αἱ μεγάλαι σανίδες καλοῦνται, ὡς οἱ
15πρὸ ἡμῶν ἐτόλμησαν ἑρμηνεύειν, ὡς κἂν τοῖς λοιποῖς ἅπασιν, ἀλλὰ καθ’ ἡμᾶς πίνακες αὐτὰ τὰ σκάφη τῶν πλοίων εἰσίν, ἤτοι αὐτὰ τὰ πλοῖα ὁλόκληρα.

sch ran

826a

ἔνθε δὴ στοματουργός:
ἐντεῦθεν ὁ Εὐριπίδης, ἡ γλῶσσα ἡ στοματουργὸς καὶ στωμύλους ἐργα‐ ζομένη καὶ γράφουσα λόγους, ἡ
5λίσπη, ἡ λεπτοτάτη καὶ ἄχρι κυμίνου διεξιοῦσα—λίσποι οἱ τετριμμένοι ἀστράγαλοι, ἐξ ὧν καὶ οἱ τὰ ἰσχία λεπτοὶ λίσποι λέγονται· οἱ δέ· λίσπη, φασί, θηρίον ἐστὶ πάνυ λεπτότατον—
10ἡ βασανίστρια καὶ πολυπράγμων, ἀνελισσομένη καὶ στρεφομένη, φθο‐ νεροὺς κινοῦσα χαλινούς, ἐκ φθόνου κινοῦσα λόγους ἀλόγου φρενός, τὰ ῥήματα καὶ τοὺς Αἰσχύλου λόγους
15δαιομένη καὶ διαιροῦσα καὶ τέμ‐ νουσα, καταλεπτολογήσει καὶ ἄχρι τῶν τυχόντων καὶ τῶν λεπτῶν
πολυπραγμονήσει τὸν πολὺν πόνον τῶν πλευμόνων καὶ πνευμόνων, ἤτοι
20τῶν συγγραμμάτων Αἰσχύλου, ἃ πρῶτον τῷ νῷ λογισάμενος καὶ τε‐ κὼν εἶτα διὰ τοῦ πνεύμονος ἀνα‐ γαγὼν τῇ γλώσσῃ καὶ διαρθρώσας τῆς χειρὸς αὐτοῦ ὑπηρετησάσης τῇ
25γλώττῃ τῷ γραφικῷ συνετάξατο δό‐ νακι.

sch ran

826b

λίσπη] καὶ λεπτοτάτη.

sch ran

827

γλῶσσα] τοῦ Εὐριπίδου.

sch ran

830a

οὐκ ἂν μεθείμην τοῦ θρόνου: οὐκ ἄν, φησὶν Εὐριπίδης, μεθείμην καὶ κατάλειψιν ποιησαίμην τοῦ θρόνου, ἤτοι οὐκ ἂν ἐάσω τὸ
5διαμάχεσθαι Αἰσχύλῳ περὶ θρόνου καὶ προεδρίας· μὴ νουθέτει, μὴ
συμβούλευε μηδὲ παραίνει. τὸ σχῆμα δὲ τοῦτο καὶ ὁ ποιητικὸς τρόπος παρεπιγραφὴ λέγεται· φαίνεται γὰρ
10ἀνανεύων ὁ Διόνυσος καὶ κωλύων τάχα αὐτὸν τοῦ ἐπιχειρεῖν πρὸς Αἰσχύλον διαγωνίζεσθαι.

sch ran

830b

πρὸς Αἰσχύλον Εὐρι‐ πίδης.

sch ran

830c

τοῦ] περὶ τοῦ.

sch ran

830d

θρόνου] ἤγουν τῆς προε‐ δρίας.

sch ran

833

ἀποσεμνυνεῖται πρῶτον: ἀλαζονείαν πρῶτον καὶ ὄγκον τῇ σιωπῇ ἐπιδείξεται, ὅπερ ἐποίει καὶ ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ θεάτρου τὰς
5τραγῳδίας διδάσκων. καὶ ὁ Διόνυσος ἐπιτιμῶν Εὐριπίδῃ φησίν· ὦ δαιμόνιε καὶ ἀθλιώτατε, σίγα καὶ μὴ λέγε λίαν μεγάλα· μέγα γὰρ ὄντως λίαν ἐστὶ τὸ σὲ κατὰ τοιούτου οῦδε ἀνδρὸς
10τολμᾶν λέγειν.

sch ran

836

ἐγᾦδα τοῦτον: ἐγὼ οἶδα τοῦτον καὶ διέσκεμμαι πάλαι, ἤτοι διασκεψάμενος καὶ πολυπραγμονήσας καὶ κρίνας λογιστικῇ κρίσει εὗρον
5καὶ ἔγνων αὐτὸν ὄντα ἄνθρωπον ἀγριωπὸν ἢ καὶ ἀγριοποιόν, ἤτοι τὰ πρόσωπα τῶν ὑποκριτῶν ποιοῦντα δεινὰ καὶ ἀπροσόμιλα, καὶ ταῖς προσ‐ αγορεύσεσι καὶ προσλαλιαῖς μὴ εὐ‐
10πρόσιτα. ἀλλὰ τὴν συνέπειαν πρῶτον, εἶτα δέον φράζειν με καὶ τὰς λέξεις. ἐγώ, φησίν, οἶδα τοῦτον ὄντα ἀγριο‐ ποιόν, αὐθαδόστομον, ἀπεριλάλητον, κομποφακελορρήμονα, ἔχοντα ἀχά‐
15λινον, ἀκρατές, ἀπύλωτον στόμα. αὐθαδοστόμους τοὺς ἀναιδεῖς καὶ
φλυάρους φαμέν. μῶν δὲ καὶ τὸν Αἰσχύλον αὐθαδόστομον οὕτω καλεῖ; ἄπαγε· ἀλλὰ τὸν ἔχοντα στόμα φθεγ‐
20γόμενον καινότερα καὶ αὐτῷ μόνῳ ἀρέσκοντα· καινοτέραις γὰρ ὁ Αἰσχύ‐ λος κέχρηται λέξεσι. τὸ αὐτὸ δὲ δηλοῦσι καὶ τὸ “ἀχάλινον, ἀκρατές, ἀπύλωτον στόμα”· οὐ δεσμεῖ γάρ,
25φησί, τὸ στόμα οὐδὲ κρατεῖ καὶ κατέχει, οὐδὲ πύλην αὐτῷ περιοχῆς περιτίθησιν, ὡς ὅσα μὲν δεῖ, φθέγ‐ γεσθαι, ἃ δὲ οὐ δεῖ, σιωπᾶν, ἀλλ’ ὅσα ἂν καινότερα θελήσῃ καὶ πλάσῃ,
30ταῦτα καὶ φθέγγεται. αὐθάδης γὰρ λέγεται ὁ αὐτὸς τοῖς λόγοις ἢ πράγμασιν, οἷς λέγει ἢ πράττει, ἑαδὼς καὶ ἀρεσκόμενος. τὸ κομπο‐ φακελορρήμονα εἶναι λέγειν Αἰσχύ‐
35λον, ἐφερμηνευτικόν ἐστι τῶν τεσσά‐ ρων λέξεων, τοῦ “αὐθαδόστομον, ἀχάλινον, ἀκρατές, ἀπύλωτον στό‐ μα”. σημείωσαι δὲ τὸ “κομποφακε‐
λορρήμονα”, τὸν κομπώδεσι καὶ
40ἀλαζονικοῖς χρώμενον ῥήμασι καὶ συνδεδεμένοις, ἢ νοῦν συνθολοῦν δυναμένοις· φάκελοι γὰρ αἱ κώμυθές τε καὶ δέσμαι τῶν ξύλων ἢ καὶ καλάμων ἢ ἄλλων τινῶν οὕτως εἰς ἓν
45συντεθέντων καὶ δεθέντων καλοῦν‐ ται· ὅθεν καὶ φάκελος λέγεται τὸ περὶ τὰς τῶν γυναικῶν κεφαλὰς καὶ ἀνδρῶν ἀρχικῶν ἐν ἑορταῖς βασιλεῖ παρεστώτων διάδημα· πολυέλικτον

sch ran

836

(50)

γάρ, ὡς ἴστε, κἀκεῖνο καὶ πολυ‐ σύστροφον. καὶ φάκελος μὲν τὸ
συμπεπλεγμένον οὕτω· σφάκελος δὲ τὸ δύσνουν καὶ σκοτεινόν, ἀπὸ πάθους τινὸς γεγονότος περὶ τὸν
55ἐγκέφαλον.

sch ran

839

ἀπεριλάλητον: ἀπεριλάλη‐ τός ἐστιν ὁ μὴ περιττὰ λέγων. πῶς οὖν τὸν Αἰσχύλον εἰπὼν αὐθαδόστο‐ μον, ἔχοντα στόμα ἀχάλινον, ἀκρα‐
5τές, ἀπύλωτον, νῦν τἀναντία φησὶν εἶναι αὐτὸν ἀπεριλάλητον ἤτοι μὴ περιττὰ λέγοντα; προλαβὼν εἶπον, ὅτι αἱ τέσσαρες λέξεις, τὸ “αὐθαδό‐ στομον, ἀχάλινον, ἀκρατές, ἀπύλωτον
10στόμα” τὸ “ξενωτέρας λέξεις φθεγ‐ γόμενον” δηλοῖ, ὡς καὶ τὸ “κομπο‐ φακελορρήμονα” τοῦτο δείκνυσι. τὸ ὅλον δὲ τοιοῦτον όνδε ἐστίν· ἐγὼ οἶδα
τοῦτον τοιόνδε καὶ τοιόνδε καὶ
15ξενωτέραις χρώμενον λέξεσιν, ἀπερι‐ λάλητον δὲ καὶ μὴ λέγοντα περιττὰ μηδὲ εὐτραπελίαν ἔχοντα λόγων. ταῦτα μὲν παραδρομῇ καὶ οὐχ ὡς Τζέτζης σοι γράφω διὰ μυρία τὰ
20αἴτια· τοῖς παλαιοῖς δὲ κότζια κόσσια μαθήσῃ προσέχων.

sch ran

840

ἄληθες, ὦ παῖ τῆς ἀρου‐ ραίας θεο: ἀρουραία θεὸς ἡ
Δημήτηρ, τουτέστιν ἡ γῆ· νῦν δὲ ὁ Αἰσχύλος θυμωθεὶς Ἀριστοφάνει
5παράγεται καὶ διαλοιδορεῖται τὸν Εὐριπίδην λέγων· ἄληθες καὶ ἀληθῶς λέγεις τοιαῦτα γράφειν ἐμέ, ὦ παῖ τῆς ἀρουραίας θεοῦ, ἤτοι τῆς λαχα‐ νοπώλιδος υἱέ; τὰ λάχανα γὰρ ἐκ
10γῆς φύεται. ὁ Εὐριπίδης δὲ υἱὸς ἦν Μνησάρχου καπήλου καὶ Κλειτοῦς λαχανοπώλιδος λάχανά τε ἄλλα καὶ σκάνδικας πιπρασκούσης· οἱ δὲ σκάνδικες ἄγρια λάχανα. παιδίον
15ἔτι δὲ ὢν Εὐριπίδης ἐν σάκκῳ ταῦτα νωτοφορῶν ἐς τὴν ἀγορὰν τῇ
μητρὶ ἀπεκόμιζεν· ὁ Αἰσχύλος δὲ γένους ἦν πρώτου τῶν Ἀθηναίων καὶ τοὺς πρὸς γένους εἶχε λόγοις καὶ
20στρατηγίαις κομῶντας.

sch ran

841

στωμυλιοσυλλεκτάδη: φλυάρους λόγους καὶ λάλους συλλέ‐ γων καὶ γράφων.

sch ran

842

πτωχοποιὲ καὶ ῥακιο‐ συρραπτάδη: ταυτὶ τῶν δήλων καὶ πασιγνώτων ἐστίν, ὡς Εὐριπίδης ἄρχουσι. στρατηγοῖς, βασιλίσσαις
5καὶ βασιλεῦσιν, ἠθικὸν τούτων μὴ φυλάττων ἀξίωμα, πτωχικά τε ῥάκια προσάπτει καὶ πήρας καὶ σκολιοῖς σκίπωσιν ἐπερειδομένους εἰσάγει.

sch ran

843a

ἀλλ’ οὔ τι χαίρων αὐτ`
ἐρεῖς: “αὐτὰ” τὸ ἐντελὲς ἦν, καὶ πάλιν εἰς τὸ “τ`’ἐρεῖς” ποίησον εἰς τὸ ταῦ τὴν βαρεῖαν, καὶ ἅμα τὴν
5ἀπόστροφόν τε καὶ ψιλήν. εἰ δὲ τὸ “αὐτὰ” “αὗτα” βούλει λέγειν ἀττι‐ κῶς καὶ προπερισπᾶν, δάσυνε καὶ τὴν αὗ συλλαβήν. διὰ τὴν περὶ ἡμᾶς ὑμῶν ἀχάριστον
10γνώμην καὶ τὸ μὴ ἐξ[αρκεῖν] τ̣οὺς χάρτας εἰς ἐπεξήγησιν κ̣α̣ὶ̣ ἕτερα δὲ μυρία, καὶ ὅτι τοιαύτας κατατετμη‐ μένας ἐννοίας καί, εἰ μὴ φορτικὸν εἰπεῖν, φλυάρους ἐπεξηγεῖσθαι οὐ
15βούλομαι τζετζικῶς, ὡ̣ς̣ εἰ Ὅμηρον ν̣ῦ̣ν̣ ἦν ἐξηγούμενος ἢ κἂν ἔπη Ἐμπεδοκλέους· ἐῶ δὲ πάμπολλα. μειδιῶ δὲ τὰ τῶν παλαιῶν βλέπων, καὶ τῷ μηδὲν ὁρᾶ̣ν ἐπάξιον συγγρα‐
20φῆς ἀνθρώπων σοφῶν φημι· “ἆρα
τοιοῦτοι καὶ τοσοῦτοι ἄνδρες σοφοὶ κοιμώμενοι τοῦτον ἐπεξηγοῦντο;” σὺ δὲ ὁ γενναιότατος, ὁ καὶ παρ’ ἄλλοις ἐφευρηκέναι λέγων τὰ ἐμοὶ ἐν
25ἑβραϊκοῖς καὶ ἄλλοις συγγράμμασιν ἐπεξηγημένα, ἃ οὔτε Ἑβραῖος οὔτε ἄλλος ἀλλογενὴς ἐν βίβλοις οἰκειεθνέ‐ σιν οὐδὲ “δαίμων ὀρθῶς ἂν ἴσχυσεν ἐξειπεῖν”, αὐτὸς δὲ μόνος δαιμονίως
30ἐξηγησάμην, πολλῷ μᾶλλον ἐν τοιού‐ τοις συγγράμμασιν οὖσι πανδήμου καὶ κατημαξευμένης ἐννοίας εὑρή‐ σεται. καὶ ἀνεκτὰ μὲν ἴσως ταυτί· τοῦτο
35δὲ ποίων γελώτων οὐκ ἔστιν ἐπάξιον; τίς γὰρ ἄνθρωπος ἐμβριθὴς οὕτω, στυγνὸς καὶ ἀγέλαστος, Τελαμών, Ἀγλαϊτάδας, Πυθαγόρας, Παμβώ, καὶ εἴ τις ἕτερος εἶναι τοιοῦτος
40ἱστόρηται, ὃς οὐκ ἂν διάρρυτον καὶ κεχυμένον καὶ ἀκρατὲς ἐξεγέλασεν ἀκηκοώς, ὅτι λόγον παραμυθητικὸν καὶ παρήγορον ὑπαναγινώσκοντός ποτε Τζέτζου, θελχθεὶς σὺ τούτου
45κόμμασι μηδὲν μὲν ἔχουσι νόημα, τροπικαῖς δὲ 〈καὶ〉 ἀνθηραῖς μόνον περιπεπλεγμένοις ταῖς λέξεσι, καὶ ὑφελέσθαι καὶ σφετερίσασθαι ταῦτα γεγονὼς κατεπίθυμος, πρὸς ἡμᾶς

sch ran

843a

(50)

ἀπεφθέγξω ἠρέμα, “ὑπαὶ δὲ ἴδεσκες” τὸ σεμνὸν ἐκεῖνο καὶ ἰθακήσιον “ζάκοτον, κατὰ χθονὸς ὄμματα πήξας”· “οὕτω τοῦτο κἀγὼ ποιῶν ἐμαῖς γραφαῖς ἐξεθέμην αὐτολεξεί”.
55οἶμαι δὲ τῇ δευτέρᾳ ἀναγνοὺς ἀνα‐ γραφῇ ἐξέθου τὸν λόγον, ὃν φής, καὶ λέξεις ἐμὰς τὰς περιηνθισμένας ἐκεί‐ νας καὶ τροπικάς, ἢ μᾶλλον τὰς σάς,
ἃς ὁ Τζέτζης ἀναιδῶς ἐσφετερίσατο
60καὶ ἐσύλησεν. “ἄκουε, οὐρανέ, καὶ ἐνωτίζου ἡ γῆ” καὶ “ῥήξατε τὰ ὄρη φωνήν”, εἰ τοιούτους εἰκὸς εὐεργε‐ τεῖν ἀφθόνως, ὡς πρίν, ἐστίν. καὶ γὰρ πείθομαι πρώτοις ἀνδράσι καὶ
65βίῳ καὶ λόγῳ, πολλάκις αἰτιασαμέ‐ νοις καὶ λέγουσιν ἐμοὶ “ἐξονομακλή‐ δην”· “χαλεπὸν διαπράττῃ πρᾶγμα, ὦ βέλτιστε, ἀπονητὶ λυσιτελῶν εἰς πολλὰ σοῖς τοῖς συγγράμμασιν”. ἡ
70δὲ τῶν σοφῶν ἐκείνων αἰτίασις αἴτησις ἦν οὐ μετρία, ὡς τὸ κατηφές τε τοῦ προσώπου καὶ τὸ ἠρεμοῦν τῆς τούτων φωνῆς ὑπεσήμαινεν· ὄντως γὰρ οἱ ἄνδρες ἦσαν σοφοὶ καὶ
75τῶν μελλόντων προΐστορες. πόσων γὰρ τοῖς ἐμοῖς ὠφελημένων συγ‐ γράμμασι, πάρεξ δύο τινῶν ἢ τριῶν
εὐγενῶν τῇ ψυχῇ, οἱ πάντες ἐμοὶ ἀγνωμονέστατοι καὶ ἀχάριστοι. ὁ
80μὲν γὰρ τῷ εἰπεῖν τι τῶν ἐμῶν εὐδοκιμηκὼς Τζέτζου ἢ τζετζικῶν συγγραφῶν σχεῖν τοῦτο εἰπεῖν οὐκ ἐθέλει, φησὶ δέ πῃ εὑρηκέναι· οἱ μετριώτεροι δὲ εἰς θείου αὐτῶν
85συγγραφὰς εὑρεῖν τοῦτο λέγουσιν· ἡ θεία δὲ τότε σύνοιδε φύσις, τίνα θεῖον οὗτοι καλοῦσι. καὶ ταῦτα μὲν “υἱοὶ ἀλλότριοι”· οὓς δὲ “ἐγέννησα καὶ ὕψωσα” τοιαῦτά μου κατα‐
90φλυαροῦσιν. ἀλλ’ ἕνεκα τούτων ἵλεως εἴη τούτοις Θεός· ἐγὼ δὲ τῆς τοσαύτης δυστροπίας αὐτῶν οὔτε κατὰ Τζέτζην οὔτε ἄλλως ἐπεξηγή‐ σομαί τι· ἀρκεῖ δέ μοι καὶ μόνον
95ἀνακαθᾶραι τῶν ἑξήκοντα συγγε‐ γραμμένων μοι βίβλων τὰς ἔτι
ἀμυδρὰς οὔσας ἐν σχεδαρίοις.

sch ran

843b

τοῦτο προσφυὲς ἦν τῷ πρωτοτύ‐
πῳ τετραδίῳ· ἐν τούτῳ δὲ πυκνώσαντες τὴν γραφὴν καὶ τὸ γράμμα λεπτύναντες
περιελάβομεν πᾶν.

sch ran

846a

τὸν χωλοποιὸν: νῦν μόνα τὰ τῶν παλαιῶν σοι λεκτέον, ἵνα τά τε ἀπολελειμμένα σχόλια τοῦ πρὸ τοῦδε τετραδίου καὶ τὰ τῆσδε σελλί‐
5δος ἐνταῦθα συμπερικλείσωμεν.

sch ran

846b

τὸν χωλοποιὸν: διὰ τοὺς τρεῖς· Βελλεροφόντην, Φιλοκτήτην,
Τήλεφον.

sch ran

849

ὦ κρητικὰς μὲν συλλέ‐ γων μονῳδίας: τὰ τῶν παλαιῶν
ἀκούων, ὡς κἂν τῷ ῥηθέντι περὶ τοῦ Τυφῶνος σχολίῳ, ἐξερᾶν βούλομαι·
5ῥητέον δὲ καθ’ ἡμᾶς πάνυ βραχέως. ὦ κρητικὰς πράξεις αἰσχρὰς συλλέ‐ γων καὶ γράφων, ἀξίας οὔσας μονῳ‐ διῶν καὶ θρήνων, τῆς Πασιφάης τὴν πρὸς ταῦρον μίξιν, τῆς Ἀριάδνης,
10τῆς Φαίδρας, τὰ ἕτερα.

sch ran

852a

χαλαζῶν: νῦν τῶν κατα‐ φορικῶν λόγων.

sch ran

852b

ἀπὸ τῶν χαλαζῶν] ἀπὸ τῶν
σφοδρῶν λόγων, συνεχῶν.

sch ran

854

ἵνα μὴ κεφαλαί: ἁδρῷ καὶ μεγάλῳ ῥήματι θένων καὶ τύ‐ πτων ὑπὸ ὀργῆς καὶ θυμοῦ. τῷ μὲν φαινομένῳ φησίν· ἐκχέῃ καὶ διατα‐
5ράξῃ καὶ καταρρήξῃ τὸ δρᾶμα τὸν Τήλεφον, τὸ τῷ δ’ ἐν σχήματι· ἵνα μή σου τὸν ἐγκέφαλον ἐκχέῃ.

sch ran

856

πραόνως] καὶ πραέως.

sch ran

859

ὥσπερ πρῖνος: ὅτι ὁ πρῖ‐
νος καιόμενος ψόφον ποιεῖ.

sch ran

868

ὅτι ἡ ποίησις οὐχὶ συν‐ τεθνηκέ μοι: Εὐριπίδῃ γὰρ τε‐ θνηκότι συναπέθανε καὶ τὰ δράματα καὶ ἡ ποίησις αὐτοῦ· οὐκέτι γὰρ
5ἐν θεάτρῳ ἀνεγινώσκετο· τὰ δὲ
Αἰσχύλου καὶ μετὰ θάνατον ἐψηφί‐ σαντο ᾄδεσθαι. φησὶ δὲ δῆθεν Αἰσχύ‐ λος, ὅτι αὐτῷ συναπέθανε καὶ ἡ ποίησις καὶ σύνεστιν αὐτῷ κἂν τῷ
10Ἅιδῃ, καὶ ἕξει καὶ δυνηθείη λέγειν, ἔχων αὐτὴν δηλονότι σύμμαχον.

sch ran

874

ὑμεῖς δὲ ταῖς Μούσαις: πρὸς τὸν χορόν φησιν ὁ Διόνυσος· ὑμεῖς δὲ ταῖς Μούσαις ᾄσατε.

sch ran

875

παρθένοι] ἀντὶ τοῦ “θυγα‐ τέρες.”

sch ran

877a

ὅταν εἰς ἔριν ἔλθωσιν ἀντι‐
λογοῦντες ἐν στρεβλοῖσι παλαίσμασιν ὀξυμερίμνοις, τοῖς ὀξείας καὶ τμη‐ τικὰς καὶ ἐπιπόνους ὀδύνας ἔχουσι·
5πικρὰ γὰρ τῆς παιδείας ἡ ῥίζα, κα‐ θὼς Ἰσοκράτης ἐγνωμολόγησεν.

sch ran

877b

ἀνδρῶν γνωμοτύπων] τῶν ταῖς γνώμαις ἀλλήλους τυπτόντων.

sch ran

879a

ἔλθετ’ ἐποψόμεναι δύ‐ ναμιν: ἔλθετε, ὦ Μοῦσαι, ἐποψό‐ μεναι καὶ μέλλουσαι γνῶναι δύναμιν δεινῶν καὶ δεξιῶν καὶ σοφῶν στο‐
5μάτων, τοῦ Αἰσχύλου δηλονότι καὶ Εὐριπίδου. τὸ δὲ “ὀψόμεναι” ἀντὶ τοῦ “γνῶναι μέλλουσαι” μετάληψίς ἐστι· “νοῦς” γὰρ “ὁρῇ καὶ νοὺς ἀκούει”, ὥς φησιν ὁ Ἐπίχαρμος.

sch ran

880

ἔλθετε, ὦ Μοῦσαι, πορίσασθε
ἢ πορίσατε καὶ παράσχετε ῥήματα μὲν καὶ ὑψηλοὺς λόγους, τῷ Αἰσχύλῳ δηλονότι· παραπρίσματα δὲ ἐπῶν καὶ
5λεπτεπιλέπτους εὐτελεῖς καὶ ἀχρη‐ σίμους λόγους τῷ Εὐριπίδῃ. τὸ “πορίσασθαι” ἢ οὕτως ἀντὶ τοῦ “πορίσατε”, ἢ πορίσασθε, δέξασθε, λάβετε ἐξ ἑκατέρου τούτων, ἃ
10ἔφημεν.

sch ran

881

παραπρίσματ’] λεπτά.

sch ran

886

Δήμητερ, ἡ θρέψασα τὴν ἐμὴν φρένα: Ἐλευσίνιος ὢν τῶν δήμων ὁ Αἰσχύλος οὕτως εὐλόγως φησίν· ἐτιμᾶτο γὰρ ἡ Δημήτηρ ἐν
5Ἐλευσῖνι. ὁ δὲ νοῦς· ὦ Δήμητερ, ἡ θρέψασα τὴν ἐμὴν φρένα, ἤτοι ἧς τῷ φίλῳ τεμένει καὶ κλήρῳ τῇ Ἐλευσῖνι ἐγεννήθην, ἐτράφην καὶ ἐπαιδεύθην τὴν λόγων παιδείαν,
10εἶναί με τῶν σῶν ἄξιον μυστηρίων· ἐλλιπῶς ἀττικῶς ἀντὶ τοῦ “ποίησον” ἢ “δὸς” ἢ “φύλαξον” ἤ τι τοιουτό‐ τροπον ἄλλο.

sch ran

888a

καλῶς: ἢ ὡς τοῦ Διονύσου εἰπόντος· ἐπίθες καὶ σύ, Εὐριπίδη, λιβανωτόν, καὶ ἀρώσας καὶ θυμιάσας, ὡς νόμιμον, πρόσευξαι τοῖς θεοῖς,
5φησὶ τὸ “καλῶς”, λέγεις δηλονότι· ἢ τὸ “καλῶς” εἶπεν, ἤγουν καλῶς ηὔξατο ὁ Αἰσχύλος, εἰρωνευόμενος καὶ ἀποπεμπόμενος τὴν πρὸς τὴν Δήμητραν προσευχήν, ὅπερ καὶ σα‐
10φέστερον ὁ παρακατιὼν στίχος ἡμῖν ὑποδείκνυσιν. ὅτι δὲ οἱ παραιτού‐ μενοί τι καὶ μὴ θέλοντες τὸ “καλῶς”
ἔλεγον, ἥκουσας ὄπισθεν, οὗ τὸν Ξανθίαν φέρει “καλῶς εἰπόντα
15τῇ θεραπαίνῃ τῆς Περσεφόνης τῇ πρὸς ἑστίασιν τοῦτον καλούσῃ, ἀντὶ τοῦ “οὐ βούλομαι” “οὐκ εἰσέρχο‐ μαι”. νῦν δέ· οὐ θύω καὶ προσεύχο‐ μαι τῇ Δήμητρι· ἑτέροις γὰρ εὔχομαι
20θεοῖς.

sch ran

888b

λιβανωτὸν] τὸν καρπόν.

sch ran

889

ἕτεροι γάρ εἰσιν: τοῖς τῶν ἀλιτηρίων ἐβουλόμην τρόποις μόνα τὰ τῶν παλαιῶν γράφειν καὶ ὡς ἐκεῖνοι αὐτὰ γράφουσιν· Ἕκτωρ δ’
5ἂν εἶπεν
οὐδέ με θυμὸς ἄνωγεν, ἐπεὶ μάθον ἔμμεναι ἐσθλός. “ἕτεροι γάρ εἰσιν: ᾇτε δὴ Σωκρατικός”, φασὶν οἱ παλαιοί, “καινὰ δαιμόνια ἔπλασεν”.
10οἱ παλαιοὶ οὗτοι τριακοσίους τριά‐ κοντα ὅλους ἐνιαυτοὺς Εὐριπίδου μὴ ὑστερίζοντες Ἀναξαγόρου μαθητὴν ὄντα τὸν Εὐριπίδην καὶ μιᾷ γενεᾷ Σωκράτους ὄντα πρεσβύτερον, κἂν
15οὐκ ἦν λειτουργῶν τῇ ἐκκλησίᾳ Σωκράτους, μαθητὴν Σωκράτους νομίζουσι καὶ τοιαῦτά φασιν· ἡμεῖς δέ, ὧν τὰ καινότερα ὁ σοφὸς οὗτος εὑρίσκει παρ’ ἑτέροις λεγόμενα, οἶμαι
20πολλῷ πολὺ δὲ ταῦτα τὰ γνωριμώ‐ τερα, κἂν τούτους διέλαθε, φαμέν, ὅτι ὡς ἰδιώτην τὸν Εὐριπίδην κωμῳ‐ δῆσαι θέλων ὁ κωμικὸς προκαταστά‐
σει χρῆται λεγούσῃ· ἕτεροί εἰσιν, οἷς
25εὔχομαι θεοῖς ἐπεὶ δὲ τὸ κεχωρισμέ‐ νον καὶ ξενώτερον τοῦ κοινῶς πρατ‐ τομένου ἢ λεγομένου ἴδιόν φαμεν καὶ ἰδιωτικόν, πρῶτόν φησι πρὸς αὐτόν· ἴδιοί τινές σοι, κόμμα καὶ
30χάραγμα καὶ νόμισμα καινὸν καὶ ξενώτερον· προσεύχου λοιπὸν τοῖς ἰδιώταις θεοῖς σου.

sch ran

892

αἰθὴρ ἐμὸν βόσκημα: οἱ παλαιοὶ πάλιν, οἷα καὶ ἀνωτέρω, φασίν· ἡμεῖς δὲ κακεντρεχῶς λέγο‐ μεν τὸν ἀλιτήριον κωμικὸν ἐπεμβαί‐
5νειν τῷ ἀθλίῳ Εὐριπίδῃ καὶ θέλοντα δεῖξαι τὸν ἄνθρωπον πάνυ ἰδιωτικώ‐ τατα γράφοντα συνθεῖναι τὸ ἀσυμ‐ βίβαστον τοῦτο μίγμα τοῦ λόγου, τὸ “ὦ αἰθήρ, ἐμὸν βόσκημα” καὶ
10τροφεῦ, ἐκ τοῦ “βοσκῶ” περισπω‐ μένου ῥήματος, καὶ “στρόφιγξ” καὶ
συστροφὴ τῆς γλώττης ἤτοι εὑρεσι‐ έπεια, καὶ φρόνησις, καὶ ῥὶν ὀσφραι‐ νομένη—λείπει τὸ “ποιήσατε”—
15ὀρθῶς μ’ ἐλέγχειν, ὧν ἅπτομαι λόγων.

sch ran

897a

ἐμμέλειαν: οἱ παλαιοὶ μὲν “καταχρηστικῶς νῦν τὴν εὐρυθμίαν. κυρίως δὲ ἡ μετὰ μέλους ὄρχησις
τραγική· οἱ δὲ ἡ πρὸς τὰς ῥήσεις
5ὑπόρχησις”. κατάχρησιν μὲν τοῦτο καλοῦσι καὶ τὰ τοιαῦτα τοιοῦτοι πύρινοι ἄνδρες καὶ οἱ προγενέστεροι τούτων οἱ τὰ τοῦ θείου Ὁμήρου σχολιογραφήσαντες λεξιγραφήσαντες καὶ πάντες οἱ ἀπ’
10αἰῶνος σχεδόν· ἡμεῖς δὲ τὰ τοιαῦτα πάντα τὰ παρὰ τὴν συνήθειάν τισι χρώμενα παραχρήσεις φαμέν, κατα‐ χρήσεις δὲ λέγομεν τὸ κατακόρως τινὰ καὶ πλειστάκις χρῆσθαί τισιν
15ἢ λόγοις ἢ πράγμασιν. ἡμεῖς μὲν ἁπανταχοῦ μυρία τοιαῦ‐ τα τῶν παλαιῶν ἐπανορθοῦμέν τε καὶ ἐπεξηγούμεθα, ἃ καὶ ὑμεῖς, δοκῶ, οἴδετε, ὡς παρά τισιν ἑτέροις πλὴν
20ἡμῶν οὐκ ἐρρήθησαν· μόνος δ’ οὗτος τὰ τοιαῦτα εὑρίσκει παρ’ ἑτέροις
λεγόμενα καί τις ἕτερος τουτῳῒ ὁμοιότροπος, οὗ καὶ βραχύ τι ἐνόρ‐ κως διηγητέον μοι τῷ μὴ δοκεῖν
25ὑμᾶς ἐμὲ τοῦτο λέγειν ἀστεϊζόμενον. Ἀριστοφάνους βίβλον μιᾷ φωνῇ πολλοῖς ἐφηρμήνευον· καὶ τὰ μὲν ἄλλα ἐῶ· λέγων δέ τι τῶν καθαρῶς καὶ ἰδίως ἐμῶν τοῖς ἀκροωμένοις·
30“τοῦτο ἐμόν ἐστιν” ἔλεγον. εἷς δέ τις αὐτῶν οὕτως εἶπεν ἔχειν καὶ τὴν αὐτοῦ βίβλον· καὶ ἅπαξ μὲν καὶ δὶς ἀκούσας αὐτὸ οὐ μικρῶς ἠνιάθην, εἰ Τζέτζης λέγων ὡς ἑαυτοῦ τὰ ἀλλό‐
35τρια οὐ συνίησιν. ὡς δὲ σύμπαντα καθεξῆς τὰ κεχωρισμένα καὶ ὄντως ἐμὰ ἔλεγε τὴν βίβλον ἔχειν τὴν ἑαυτοῦ, νομίσας τινὰ τῶν ἐμῶν γράψαι ταυτὶ τῷ βιβλίῳ ζητῶ καὶ
40λαμβάνω τοῦτο εἰς χεῖρας· καὶ μὰ
τὴν τοῦ Θεοῦ ἀψευδεστάτην ἀλή‐ θειαν, Ἀριστοφάνους οὐκ ἦν τοῦτο βιβλίον, Εὐριπίδου δὲ ἢ Ὀππιανοῦ. ὡς δ’ ἀποστοματίζειν ἄρχομαι τὰ
45ἐκεῖ γεγραμμένα, τοῖς μὲν ὁμιληταῖς “ἄσβεστος ὦρτο” γέλως, ἐγὼ δὲ “τῆς κακομηχανίας ἐμυσάχθην” τὸ κάθαρμα πολλῷ πλέον, ἤπερ ὁ Φάλαρις τὸν Περίλαον, ὁπότε οἱ τὸν

sch ran

897a

(50)

ταῦρον ὑπέδειξεν ὑπέθετό τε, πῶς ἀνθρώπους ἐν αὐτῷ χρὴ πυρακτοῦν, ὀδυνηρὸν δὲ βοώντων ἐκείνων αὐλεῖν μὲν διὰ τῶν μυκτήρων τὸν ταῦρον, “αὐτὸν δὲ τέρπεσθαι καταυλούμε‐
55νον”. τοιαῦτα ἡμῖν εἰσι παρὰ τῶν εὐεργετημένων αἱ ἀμοιβαί· ὧν ἕνεκα καὶ τοῦ μὴ φροντίδα νῦν εἶναι λόγων γενναίων, μυρίας βίβλους συγγεγρα‐
60φέναι δυνάμενος, μόλις ἑξήκοντα καταλείπω, εἰ τὰς σχεδίους τέως ἀνακαθάραιμι, πανδήμου τε Μούσης καὶ ἰαμβίδος, καὶ ἡρωΐδα μίαν καταλογάδην τε ἐξηγήσεις βραχείας.

sch ran

897b

δαΐαν ὁδόν: ἀγωνιστικήν, ἔμπειρον, ἀπὸ τοῦ “δαῆναι”· ἢ φιλόνεικον.

sch ran

901

ἀστεῖον: πολιτικόν, δημῶ‐ δες. “καὶ κατερρινημένον: ἐξε‐ σμένον· ῥίνη γὰρ ἐργαλεῖον τεκτονι‐ κόν, ᾧ ῥινοῦσιν· ἢ εὐτελές, ὅτι
5ἐξευτελίζομεν τῇ ῥίνῃ”.

sch ran

902

αὐτοπρέμνοις: δυσκό‐ λοις, προρρίζοις· ἢ μεγάλοις”.
ταῦτα κατὰ ῥητόν εἰσι τῶν πα‐ λαιῶν· διὰ τοῦτο καὶ ἐκτὸς τὰς
5κορωνίδας παρεγγράφω· καὶ τὰ λοιπὰ ἐκ τῶν παλαιῶν νόει. μάταιος γὰρ ἂν εἴην καὶ ἀνάλγητος ἄνθρωπος, εἴπερ αὐτὸς μὲν ἱδρῶσι καὶ πόνοις γράφω πολλὰ συντελῆ καὶ λυσιτελέ‐
10στατα, ὡς κἂν βραχείας ἐπιτυχὴς γινοίμην εὐχαριστίας, σὺ δὲ πολύ μοι
ἐναντίας ἀντιδίδως τὰς ἀμοιβάς. τὰ παραλειφθέντα τούτοις καὶ ἅ φασι, σὺ νοεῖς.

sch ran

911a

κάθισεν ἐγκαλύψας:
πολλάκι καὶ ξύμπασα πόλις κακοῦ ἀνδρὸς ἀπηύρα, φησὶν ὁ Ἀσκραῖος· ἡμεῖς δὲ διὰ σοφοῦ ἀβελτηρίαν ἑνὸς οὐκ ἐάσαιμεν
5πάντῃ τὸν ἕρπητα τοῦ κακοῦ καὶ εἰς ἀναιτίους ἑτέρους ἐγκατασκῆψαι, ἐκ μέρους δέ, καὶ οὐ τζετζικώτερον,
ὡς οἷόν τε τούτοις βοηθητέον.

sch ran

911b

κάθισεν ἐγκαλύψας: Εὐριπίδης κατηγορῶν δῆθεν ὡς ἀλαζόνος Αἰσχύλου φησίν· ἐκάθισεν ἄν τινα τῶν ὑποκρινομένων Ἀχιλέα
5ἢ Νιόβην εἰς πρόσχημα καὶ μίμημα καὶ τύπον τραγῳδίας· ἐκάθισε δὲ κεκαλυμμένους καὶ κεκρυμμένους τὰ πρόσωπα, γρύζοντας καὶ φθεγγο‐ μένους οὐδὲ τουτί—ἢ τοῦτο τὸ
10λεγόμενον γρῦ, ἢ συνάξας τῆς χειρὸς τοὺς δακτύλους—οὐδὲ τουτί, φησίν, οὐδὲ τοῦτο τὸ μικρὸν ἤτοι οὐδόλως φθεγγομένους. νῦν δὲ σαφεστάτου
πάνυ τοῦ κειμένου τελοῦντος, ὅτι
15ἐκάθισεν ὁ Αἰσχύλος Ἀχιλέα ἢ Νιό‐ βην μηδὲν φθεγγομένους, οἱ παλαιοὶ παρέχοντες τὰ ἑρμηνείας δεόμενα ἐφερμηνεύουσι μᾶλλον ἑρμηνείαν συμπεφυρμένην καὶ θόλωσιν, ἣν ταῖς
20αὐτῶν παρεγγραπτέον μοι λέξεσιν. “ἐγκαλύψας: ὡς αὐτοῦ εἰσφέ‐ ροντος ἐν δράμασί τινα κεκαλυμμέ‐ νον· καὶ Ἀχιλεὺς καθήμενός ἐστι καὶ οὐκ ἀποκρινόμενος παρ’ Αἰσχύλῳ ἐν
25δράματι ἐπιγραφομένῳ Φρυξὶν ἢ Ἕκτορος λουτροῖσ”—ἐμοὶ δὲ δοκεῖ “λύτροισ”— ”· οὐδὲν δὲ ὁ Ἀχιλεὺς φθέγγεται. ἄλλως: εἰκὸς τὸν ἐν Φρυξὶν
30Ἀχιλέα ἢ Ἕκτορος λουτροῖς, λύτροις ἢ τὸν ἐν Μυρμιδόσιν, ὃς μέχρι τριῶν ἡμερῶν
οὐδὲν φθέγγεται”. τοιαῦτα οἱ παλαιοί, οὗ χρεὼν σιωπᾶν, φθέγγονται, σιωπῶσι δ’,
35οὗ λέγειν χρεών· καὶ οὗ λέγειν χρεών, ἃ λέγουσιν, ὁράτω τις καὶ κρινέτω.

sch ran

914

μὰ τὸν Δι’ οὐ δῆτα: Εὐριπίδου εἰπόντος μηδὲ τὸ σμικρὸν φθέγγεσθαι τοὺς ὑπ’ Αἰσχύλου ἱδρυθέντας εἰς Ἀχιλέως τύπον ἢ
5καὶ Νιόβης, φησὶν ὁ Διόνυσος αὐτῷ συνομολογῶν· οὔ μὰ τὸν Δία, οὐ δῆτα καὶ οὐ δὴ ἐφθέγγοντό τι. καὶ πάλιν ὁ Εὐριπίδης· ὁ δὲ χορὸς ἂν ἐφεξῆς στάσεις μελῶν
10ὑπορχηματικῶν εἶπε τέσσαρας· οἱ δ’ ἐσιγῶν, Ἀχιλεῖς ἢ Νιόβαι. καὶ ὁ Διόνυσος πάλιν· ἐγὼ δ’ ἔχαιρον τῇ τούτου σιωπῇ καὶ ἦν τοῦτό με τέρπον, ἢ νῦν οἱ λαλοῦντες, ἤτοι
15παρὸ σὺ νῦν φλυαρῶν.

sch ran

917

ἠλίθιος γὰρ καὶ ἀνόητος, φησίν, ὑπῆρχες· καὶ ὁ Διόνυσος· καὶ ἐμαυτῷ δοκῶ, ἤτοι κἀγὼ ἐμαυτὸν εἶναι τοιοῦτον νομίζω. τί δὲ ταῦτ’
5ἔδρασεν ὁ δεῖνα, ἤτοι ὁ Αἰσχύλος;

sch ran

921

ὦ παμπόνηρος: ὁ Αἰσχύ‐ λος, οἷα καὶ πῶς ἐφενακιζόμην καὶ ἠπατώμην.

sch ran

922

τί σκορδινι: θυμοῦται δῆθεν ὁ Αἰσχύλος καὶ ἀκουσίως ἐκτείνει τὰς χεῖρας καὶ ὑποτρύζει τοὺς ὀδόντας ἀκούσας ἐκεῖνα. τοῦτο
5γάρ ἐστιν, ὅ φαμεν σκορδινιᾶσθαι.

sch ran

924

βόεια: μεγάλα, ἀπὸ τοῦ “βοός”.

sch ran

925

ὀφρῦς ἔχοντα καὶ λόφους: δεινὰ καὶ καταπλήττοντα. μορμο‐ ρωπ: φοβερά.

sch ran

926a

ἄγνωτα τοῖς θεωμένοις: ἀπὸ τοῦ “ἄγνωτος”· οὐ γὰρ παρα‐ σχηματίζεται ἀπὸ τοῦ “ἀγνώς” εἰς οὐδέτερον γένος, ὥς φησιν Ἡρω‐
5διανός.

sch ran

926b

τοῖς θεωμένοις: τοῖς ἐν τῷ θεάτρῳ, τοῖς θεαταῖς, ὧν τινες καὶ ἀκουσταὶ τῶν λεγομένων ἐγίνοντο.

sch ran

927

μὴ πρίε τοὺς ὀδόντας: παρεπιγραφὴ τὸ σχῆμα· πλάττεται γὰρ ὁ Αἰσχύλος ὀργιζόμενος καὶ πρίων τοὺς ὀδόντας, ἐφ’ οἷς παρ’
5Εὐριπίδου ἀκούει. πρίω δὲ τὸ “συγ‐ κρούω τοὺς ὀδόντας” ἀπὸ τοῦ “πρίω” τὸ “πριονίζω”.

sch ran

928a

ἀλλ’ ἢ Σκαμάνδρους ἢ τάφρους: τοιαῦτα γὰρ ὁ Αἰσχύλος γράφει ταῖς τραγῳδίαις· ὄρη, ποτα‐ μούς, λόφους, χαράδρας, ταφρείας.

sch ran

928b

π’ ἀσπίδων ἐπόντας γρυπαιέτους: ἢ ἐπὶ τῶν ἀσπίδων ὄντας γρυπαιέτους ἐλατοὺς ἐκ χαλ‐ κοῦ. γρυπαιέτους δὲ ἢ “γρυποὺς
5ἀετούς”, ἐπικαμπῆ τὰ ῥάμφη ἔχον‐ τας, ἢ “γρῦπας ἢ ἀετούς”· οὐ μὴν δὲ “γρῦπας ἀετούς”.

sch ran

929

ῥήμαθ’ ἱππόκρημνα: με‐ γαλόκρημνα καὶ πολλὴν ἀσάφειαν ἔχοντα, παρακεκινδυνευμένα καὶ
δυσνόητα.

sch ran

931

ἐν μακρῷ χρόνῳ νυκτὸς: ἐν ταῖς μακραῖς χειμερίαις νυξὶ διηγρύπνησα ζητῶν καὶ θέλων νοῆ‐ σαι τὸν ξουθὸν ἱππαλεκτρυόνα, τίς
5καὶ ὁποῖος ὄρνις ἐστίν. ἐν νυξὶ δὲ καὶ οὐκ ἐν ἡμέραις σκοπεῖ, ὅτι διὰ τὴν τῶν θορύβων ἐν νυξὶν ἠρεμίαν αἱ ψυχικαὶ δυνάμεις ὀξύτεραι πρὸς νοη‐ τῶν ἀντιλήψεις· ὅθεν ἀρίστως καὶ
10Φωκυλίδης φησὶ
νυκτὸς βουλεύειν, νυκτὸς δέ τοι ὀξυτέρη φρήν· ξουθὸν δὲ τὸν ξανθόν, ἀντιβολῶ μηδένα νοῆσαι ἢ λέγειν ποτέ, ἀλ‐
λὰ κυρίως ξουθὸν τὸν ἐξιανθὸν
15καὶ ἐπὶ τὰ ἄνθη ἐξερχόμενον, ἐκ μεταφορᾶς τῶν μελισσῶν.

sch ran

934

ἐγὼ δὲ τὸν Φιλοξένου: Ἔρυξίν τινα υἱὸν Φιλοξένου διαβάλ‐ λει ὡς τερατόμορφον καὶ ἀσυμμελῆ. καὶ φέρει τὸν Διόνυσον λέγοντα·
5ἐγὼ δὲ ἀκούων ἱππαλεκτρυόνα τὸν Ἔρυξιν ἐνόουν.

sch ran

935

“κ`ὀλεκτρυόνα” γράφουσι τὸ ο μικρόν· ἐγὼ δὲ “κ`λεκτρυόνα” γράφω κιρνῶν τὰ βʹ α εἰς ἄλφα μακρὸν καὶ τὸ ι προσγράφων ἢ
5“κ`ὠλεκτρυόνα” διὰ τοῦ ω μεγάλου.

sch ran

938

ἐν τοῖς παραπετάσμασι τοῖς μηδικοῖς: παραπετάσματα μηδικὰ καὶ περσικὰ ὑφάσματά εἰσιν ὑφαπλούμενα πρὸ τῶν ἀρχικῶν θυ‐
5ρῶν καὶ ταύτας ἐπικαλύπτοντα, ἔχον‐ τα μορφὰς ξενοφυῶν ζῴων καὶ ἐκτραπέλων, πολλὰς δὲ καὶ συν‐ θέτου φύσεως.

sch ran

939

ἀλλ’ ὡς παρέλαβον τὴν τέχνην: τὴν τραγῳδικὴν δηλονότι, οἰδοῦσαν καὶ ἐπηρμένην ὑπὸ κομπα‐ σμάτων καὶ τύφου καὶ ῥημάτων φορ‐
5τικῶν, ἴσχανα καὶ ἐλέπτυνα αὐτήν. ἰατρικωτέρᾳ ὁ ἀλιτήριος χρᾶται τροπῇ καί φησι· νοσοῦσαν αὐτὴν καὶ ὑδεριᾶσαι τρόπον τινὰ κινδυνεύουσαν καὶ ἐξωγκωμένην, ἴσχανα καὶ ἐλέ‐
10πτυνα πρῶτον τρόπον τινὰ λεπταῖς διαίταις, λογυδρίοις, ἤτοι λόγοις
εὐτελέσι καὶ ἀγοραίοις, καὶ περιπά‐ τοις, διατριβαῖς καὶ γυμνασίοις τάχα, μικροῖς. ὡς ἐπὶ νόσου μὲν ταῦτα·
15πρὸς πρᾶγμα δὲ οὕτως· οὐκ ἐῶν ἀμετακινήτους καθῆσθαι τοὺς μι‐ μουμένους Ἀχιλέα, Νιόβην, ἢ ἕτερον ἴσχανα τοῖσδε καὶ τοῖς τευτλίοις καὶ ἁπλῶς λαχάνοις λευκοῖς. διασύρει δὲ
20αὐτὸν ὡς ὄντα παῖδα λαχανοπώλιδος
καὶ στωμύλον καὶ φλύαρα λέγοντα.

sch ran

944a

εἶτ’ ἀνέτρεφον Κηφισο‐ φῶντα: κωμῳδεῖ τὸν Εὐριπίδην καὶ ὡς ἀδικούμενον ἐπὶ τῇ γυναικὶ παρὰ Κηφισοφῶντος, ὃς Κηφισοφῶν δοῦ‐
5λος ἦν Εὐριπίδῃ, διπλῆν δὲ αὐτῷ συνεποίει τὴν τραγῳδίαν, μάλιστα δὲ τὰ μέλη.

sch ran

944b

εἶτ’ ἀνέτρεφον: εἶτα ἀνέτρεφον, φησί, τὸν Κηφισοφῶντα μιγνὺς αὐτὸν καὶ συγκοινωνὸν ἐμοὶ ποιούμενος ἐν ταῖς μονῳδίαις.

sch ran

945

ἔφυρον: καὶ τὸν Αἰσχύλον ὁ ἀλιτήριος λάθρᾳ κωμῳδεῖ ὡς τὰς ὑποθέσεις φύροντα τῶν δραμάτων.

sch ran

946

ἀλλ’ οὑξιὼν: ὁ ἀφηγούμε‐
νος τὴν ὑπόθεσιν.

sch ran

947

κρεῖττον γὰρ ἦν σοι: εἰπόντος Εὐριπίδου· ἀλλ’ ὁ ἐξιὼν καὶ ἀφηγούμενος πρώτιστα τοῦ δράμα‐ τος, ἤτοι πρὸ τῆς ὑποθέσεως τοῦ
5δράματος, εὐθὺς ἂν εἶπε τὸ γένος, φησὶν ὁ Αἰσχύλος· νὴ τὸν Δία, καλῶς ἐποίεις λέγων τὰ ἀλλότρια γένη· κρεῖττον γὰρ ἦν σοι ταῦτα λέγειν ἢ τὸ σαυτοῦ. Εὐριπίδης γὰρ
10παῖς ἦν Μνησάρχου καπήλου καὶ Κλειτοῦς λαχανοπώλιδος· Αἰσχύλος δὲ γένους ἦν πρώτου.

sch ran

948

ἔπειτ’ ἀπὸ τῶν πρώτων ἐπῶν: παραχρηστικῶς καὶ τὰ ἰαμ‐ βεῖα ἔπη καλοῦνται.

sch ran

949

ἀλλ’ ἔλεγεν ἡ γυν: τού‐ του ἕνεκα κωμῳδεῖται δικαίως ὁ Εὐριπίδης ὡς προσώποις τισὶν ἀνοι‐ κείους λόγους περιτιθείς.

sch ran

950

εἶτα δῆτα: πρὸς ταῦτά φησιν Αἰσχύλος· εἶτα δῆτα καὶ οὐκ ἐχρῆν σε ἀποθανεῖν δὴ ταῦτα τολ‐
μῶντα—λείπει “ποιεῖν” ἢ “λέ‐
5γειν”—; τὸ “δῆτα” δὲ καὶ “δή” ταὐτὸ δηλοῦν οὐκ αἰτιατέον· ἔστι γὰρ ἀττικόν, ὡς τὸ “οὐκ ἂν γενοίμην Ἡρακλῆς ἄν”.

sch ran

951

μὰ τὸν Ἀπόλλω, φησὶν Εὐριπίδης, ἤτοι οὔ μὰ τὸν Ἀπόλλω, οὐκ ἔδει με θανεῖν. δημοτικὸν γὰρ αὐτὸ ἔδρων, τὸ πάντας λέγειν ἐπίσης·
5δημοτικὸν γὰρ ἡ ἰσότης.

sch ran

952

τοῦτο μὲν ἔασον, ὦ τάν: τοῦτο, φησὶν ὁ Διόνυσος, τὸ λέγειν
σε, ὅτι δημοκρατικὸν τοῦτο ποιεῖς, ἔα· οὐ καλῶς γὰρ βαδίζεις περὶ
5τούτου, ἤτοι οὐ καλῶς ἀποκρίνῃ περὶ τούτου καὶ ὀρθοδρομεῖς, ἀλλὰ χω‐ λεύεις ταῖς ἀποκρίσεσιν. ἐν λογικαῖς γὰρ ὑποθέσεσιν ἀνοικειοπροσώπως δημοκρατικῶς οὐ χρὴ τοὺς λόγους
10εἰσφέρειν, ὡς οὐδ’ ὁ γεννάδας ἐκεῖνος Ἀρμένιος, ὦ Εὐριπίδη, ὁ ἑκατὸν πληγὰς συνθέμενος χρυσῷ στατῆρι λαβεῖν, ὀδυνηθεὶς δὲ ταῖς πεντήκοντα καὶ κεκραγὼς καὶ βοῶν· “σημισίου
15θέλειμες”· ἤκουσε γὰρ κἀκεῖνος· “σημισίου, Ἀρμένιε, ἐνταῦθα οὐ κρούουσιν”.

sch ran

956

ἐπῶν τε γωνιασμούς: συστροφὰς καὶ καμπὰς λογυδρίων.

sch ran

957

νοεῖν: ἀφ’ ἑαυτῶν νοοῦντάς τι πράττειν. ὁρᾶν: ἐρευνᾶν, πολυ‐ πραγμονεῖν. ξυνιέναι: τὰ παρ’
ἑτέρων ἢ λεγόμενα ἢ πραττόμενα
5νοεῖν. στρέφειν: ἀνατρέπειν τὰ λεγόμενα. ἐρᾶν: ἐρωτικὰ γεγρα‐ φέναι. τεχνάζειν: πανουργεῖν, ἢ τὰ πρὸς ἔρωτας τεχνικῶς λέγειν, ὡς ἐν Φαίδρᾳ.

sch ran

958

καχ`’ ὑποτοπεῖσθαι: μὴ ἁπλοϊκὴν ἔχειν τὴν φύσιν, ἀλλὰ κακοϋπονοήτους περὶ τοὺς πλείονας εἶναι καὶ μὴ ῥᾳδίως πιστεύειν τινί.
5περινοεῖν: πανουργότατα καὶ βα‐ θέως πάντα νοεῖν.

sch ran

959

οἰκεῖα πράγματ’ εἰσά‐ γων: συνήθη καὶ γνώριμα λέγων, ἐξ ὧν ἂν καὶ παρὰ τοῦ τυχόντος ῥᾳδίως ἠλεγχόμην, εἴ τι ἄρα ταῖς
5τραγῳδίαις γράφων διήμαρτον.

sch ran

961

ἀλλ’ οὐκ ἐκομπολάκουν: οὐ βαρυβρέμονας καὶ κομπῶδες ἠχού‐
σας ἔγραφον λέξεις, ἐκ τοῦ φρονεῖν τε καὶ νοεῖν ἀποσπάσας, ἤτοι πόρρω
5τοῦ νοουμένου καὶ τοῦ σαφοῦς ταύτας ποιῶν.

sch ran

963a

Κύκνον· τὸν Ποσειδῶνος. Μέμνονα· τὸν Τιθωνοῦ καὶ Ἡμέρας.

sch ran

963b

καὶ κωδωνοφαλαροπώ‐ λους: τὸν Τυδέα καὶ ἑτέρους παράγει ἐπὶ τῶν φαλάρων καὶ προμετωπιδίων τῶν ἵππων κώδωνας ἔχοντας.

sch ran

964

ἑκατέρους μαθητάς: Φορ‐ μίσιον καὶ Μεγαίνετον τοὺς Αἰσχύλου μακρογενείους ὄντας, καὶ τοὺς ἐμούς, Κλειτοφῶντα καὶ Θηραμένη τὸν
5κόθορνον· ἢ “ἑκατέρου μαθητάς”, τοῦ Αἰσχύλου κἀμοῦ. Φορμίσιος μαθητὴς Αἰσχύλου κο‐ μήτης, φοβερὸς τῇ θέᾳ, καθιέμενον εἰς βάθος τὸν πώγωνα φέρων. ἦν δὲ
10καὶ δωροδόκος. Μανᾶς τοὺς δούλους ἐκάλουν, ὡς καὶ Πυρρίας καὶ Τιβίους,
ἀπό τινων φαυλοτάτων δούλων κλή‐ σεις λαχόντων τοιαύτας. τὸν Μεγαί‐ νετον δὲ οὐχ ὡς δοῦλον, ἀλλ’ ὡς
15ἀναίσθητον Μανῆν κέκληκεν· ἦν δὲ οὗτος θρασύς, αὐθάδης καὶ στρατη‐
γιῶν.

sch ran

966a

σαλπιγγολογχυπηνά‐ δαι: βυκανοδορατογένειοι, τουτέστιν ἄγαν καθειμένας ἔχοντες καὶ μακρὰς γενειάδας.

sch ran

966b

σαρκασμοπιτυοκάμ‐ πται:
ἔα παλαιούς, καρδία σοφωτάτη,
ἄλλοις, ἐφευρίσκουσα τοὺς Τζέτζου λόγους,
5ἄκουε δ’ ἡμῶν, τί τοδὶ δηλοῦν θέλει· ὀδοντοδεῖκται, Σίννιδες πεφυκότες,
κεχηνότες τάχα τε καὶ τῶν ἀφρόνων, μιμούμενοι δὲ τοὺς κραταιοὺς ἰσχύϊ, λῃστὴς ὁποῖος Σίννις ἦν κράτει πάλαι,
10
σχοίνοις ὃς εἰς γῆν δένδρα συγκλίνων πίτυς
ἄνδρας ἐδέσμει δυστυχεῖς, τρισαθλίους,
καμπῆς δ’ ἐκείνας ἐξαφεικὼς ἀθρόως
ἐσφενδόνα βίαιον εἰς τὸν αἰθέρα. τὸ δὲ “σαρκασμοπιτυοκάμπται”
15οὕτω νοεῖται· οἱ μωροὶ δὲ καὶ ἀκουσίως κεχηνότες καὶ δεικνύοντες αὐτῶν τοὺς ὀδόντας, οἰόμενοι δέ τινες εἶναι μεγάλοι καὶ φοβεροί, ὁποῖος ἦν ὁ Σίννις ἐκεῖνος ὁ πιτυοκάμπτης
20τοὐπίκλην. ἀλλὰ τίς μὲν ὁ Σίννις, ἐπέγνως· νῦν δὲ καὶ τί τὸ “σάρ‐ κασμα” μάνθανε. “σαρκάζειν” ἐστὶ τὸ ἄκοντά τινα τοὺς ὀδόντας δεικνύειν, “σκαρδάσ‐
25σειν” κινεῖν τὰς ὀφρῦς, τὸ “σκαρδα‐ μύσσειν” ὀφθαλμοὺς ὑποτρέμειν, “σκορδινᾶσθαι” τὸ μετὰ χάσμης τείνειν τὰς χεῖρας.
ἄρτι διοῖσον τῶνδε τεσσάρων μάθε,
30τοῦ “σκορδινᾶσθαι” καὶ “σκαρδαμύσσειν” λέγω, καὶ δή γε “σκαρδάδας” τε “σαρκάζειν” ἅμα.

sch ran

967

ὁ Κλειτοφῶν καὶ ὁ Θηραμέ‐ νης, Εὐριπίδου μαθηταί, πανουργό‐ τατοι καὶ ἀλλοπρόσαλλοι. πολλάκις δὲ περὶ Θηραμένους εἴπομεν· καὶ νῦν
5δὲ βραχέα ἐροῦμέν τινα.

sch ran

969

ὃς ἢν κακοῖς που περιπέ‐
σ: ὃς Θηραμένης περιπεσὼν δυσχε‐ ρέσιν καὶ πλησίον παραστὰς συμ‐
φορῶν, ἔξω τῶν κακῶν ἐκπίπτει καὶ
5σῴζεται πανουργεύμασιν, “οὐ Χῖος. ἀλλὰ Κῖος”, ἤτοι κατὰ τὴν παροι‐ μίαν. ἐάν τι ἀνιαρὸν καὶ ἐχθρὸν παρά τινων ἀπήντα τοῖς Χίοις, τῶν Χίων οἱ δραστικώτεροι, ὡς Χῖοι κρατού‐
10μενοι, λέγοντες ὑπάρχειν οὐ Χῖοι, ἀλλὰ Κῖοι, ὡσαύτως δὲ καὶ οἱ Κῖοι, τὴν δυσχέρειαν ἀπεδίδρασκον. εἰ δ’ ἀγαθόν τι τοῖς Χίοις συνέτρεχε, καὶ οἱ Κῖοι Χῖοι ἔλεγον εἶναι, οὐ
15Κῖοι· πολλῷ δὲ μᾶλλον οἱ Χῖοι.

sch ran

972a

εἰσηγησάμην: ἐδίδαξα. λογισμόν: ἀκρίβειαν, πολυπραγμο‐ σύνην.

sch ran

973

τῇ τέχν: τῇ τραγικῇ.

sch ran

974a

σκέψιν: φροντίδα, οἰκονο‐ μίαν.

sch ran

974b

σκέψιν] φροντίδα οἰκονόμον.

sch ran

976/77

καὶ τὰς οἰκίας οἰκεῖν ἄμεινον: ἤτοι οἰκονομικωτέρους αὐτοὺς ἐποιησάμην.

sch ran

978

κἀνασκοπεῖν: ἀνακρίνειν
ἀνερευνᾶν.

sch ran

984

ἀπεδήδοκε] καταβέβρωκε.

sch ran

984/85

τίς τῆς μαινίδος: ἡ μαινὶς εἶδός ἐστιν ἰχθύος ὅμοιον ταῖς πλατείαις σμαρίσιν, οὐ μέντοι αὐτὴ ἡ σμαρίς, ὡς οἱ τοῖς σχέδεσι βαρ‐
5βαρούμενοι τοῦτο νομίζουσιν.

sch ran

985

“τρύβλιον” καὶ “τρυβλίον”. τέθνηκέ μοι τὸ τρυβλίον: κατεά‐ γη, ἐρράγη. ἀγγεῖον δὲ κοῖλον τὸ τρυβλίον
5νομίζεται τοῖς πολλοῖς, εἰς ὃ τὰ ὄψα χύτραθε κενοῦντες καὶ θέντες ἐν τῇ τραπέζῃ ἐσθίομεν. καὶ Ἀριστο‐ φάνης νῦν τοιοῦτο τοῦτό φησιν· ἡ βασιλὶς δὲ Κλεοπάτρα καὶ Διοσκορί‐
10δης ὁ Ναζαρβεὺς Ἀφρικανός τε καὶ ὅσοι περὶ μέτρων συνέγραψαν καὶ σταθμῶν, τὸν ὀξύβαφον, τὸν ξέστην, τὸ τρύβλίον, τὸ κεράμιον καὶ ἕτερα εἴδη μυρία σταθμῶν ὑγρῶν ποσὰ
15ταῦτα λέγουσιν, ἃ εἰς σπουδαίου τινὸς καὶ ἀξιοζήλου συγγράμματος ἔδει με γράφειν, οὐκ εἰς θυμελικὴν
ἐπεξήγησιν.

sch ran

988a

τίς τῆς ἐλάας παρέτρα‐ γε: “τίς ἔφαγεν ἄρτων”, “τίς ἔπινεν οἴνων”, ἀττικῶς μετὰ γενικῆς συν‐ τάσσονται.

sch ran

988b

ἐλάας] τῆς ἐλαίας.

sch ran

989

τέως δ: μέχρι δὲ τότε, ἤτοι μέχρις ἐμοῦ, ἀβελτερώτατοι, ἀσυνετώτατοι, ἀμήχανοι, μὴ δυνά‐ μενοι ἀνῦσαι, ὃ βούλεσθε· ἀπὸ
5μεταφορᾶς ἀφυῶν τοξοτῶν· οἱ βέλτε‐ ροι γὰρ καὶ περιδέξια βάλλοντες ἐπιτυγχάνουσι τοῦ σκοποῦ, οἱ δ’ ἀφυεῖς καὶ σκαιοὶ καὶ ἀβέλτεροι
ἀποτυγχάνουσιν.

sch ran

992

τάδε μὲν λεύσεις, φαί‐ διμ’ Ἀχιλε: ἀρχὴ Μυρμιδόνων Αἰσχύλου· οὕτω δὲ τὸν Αἰσχύλον ὁ χορὸς καλεῖ.

sch ran

993

μόνον: λείπει τὸ “πρόςςχες”,
ἵν’ ᾖ· “μόνον πρόςςχες, ὅπως καὶ πῶς”· ἢ “ὅπως μή σε ὁ θυμὸς ἁρπάσας ἐκτὸς οἴσει τῶν ἐλαῶν”,
5ἤτοι τοῦ καθεστηκότος καὶ ἐλαιώ‐
δους καὶ λείου.

sch ran

996

κατηγόρηκεν: ἀττικῶς οὐ “κεκατηγόρηκεν”. ἀλλ’ ὅπως καὶ πῶς, ὦ γεννάδα, ἀντιλέξεις μὴ πρὸς ὀργήν. οὕτως ἡ συνέπεια· μὴ
5(993) ἁρπάσῃ σε ὁ θυμὸς ἔξω τοῦ δέοντος, ἀλλὰ πρόςςχες, ὦ γενναῖε, πῶς ἀντιλέξεις μὴ χρώμενος ἄκροισι καὶ ὅλοις τοῖς ἱστίοις—ἀπὸ τῶν εὐπλοουσῶν ὁλκάδων πνεύμασιν εὐη‐
10νέμοις—, (999) ἀλλὰ συστείλας καὶ περισφίγξας. τὰ λαίφη τοῦ θυμοῦ, εἶτα πλέον καὶ πλέον ἄξεις σεαυτὸν εἰς τὸ λέγειν, ἡνίκα ἂν τὸ τοῦ θυμοῦ πνεῦμα λωφήσῃ.

sch ran

1002

φυλάξεις] τὸ τῆς ἀντιλογίας.

sch ran

1003

καθεστηκὸς] σύμμετρον.

sch ran

1004a

ἀλλ’ ὦ πρῶτος: ἀλλ’, ὦ Αἰσχύλε, πρῶτος καὶ πρῶτε ἀπὸ τῶν Ἑλλήνων πυργώσας καὶ ἐπιστη‐ ρίξας καὶ ὑψώσας τὰ σεμνὰ καὶ
5κόσμια καὶ διηρμένα ῥήματα, τὰ τῶν ἡρώων δηλονότι, τὰ ἐν ταῖς τραγῳ‐ δίαις φερόμενα, καὶ κοσμήσας τὸν τραγικὸν λῆρον καὶ εἰς κοσμιότητα ἐξ ἀκοσμίας ἀγοραίας μεταγαγὼν
10τὸν τραγικὸν λῆρον καὶ τὴν χύσιν τῆς εὑρεσιλογίας τῆς τραγικῆς— “λῆροι” γὰρ οἱ χειροποίητοι κρουνοὶ λέγονται· ἴσως δὲ νῦν ἐσχηματισ‐ μένως δύναιτο λέγειν Ἀριστοφάνης,
15καὶ “λῆρον” φλυαρίαν τραγικήν— θαρρῶν ἀφίει τὸν κρουνόν, ἤτοι πρόπεμπε σοὺς λόγους ὡς δωδεκά‐ κρουνον νᾶμα.

sch ran

1004b

πυργώσας] ἐπιστηρίξας.

sch ran

1006a

θυμοῦμαι μὲν τῇ ξυν‐ τυχί: ἤτοι ἐπὶ τῷ νῦν συμβάντι, τῷ πρὸς Εὐριπίδην ἀντιλέγειν ἐμέ.

sch ran

1006b

καί μου τὰ σπλάγχνα ἀγανακτε: ἤτοι ἐμοὶ τὰ ἐντόσθια φλέγεται τοῦ περικαρδίου ζέσαντος αἵματος. ἵνα μὴ φάσκῃ δ’ ἀπορεῖν
5ἐμ: λείπει τὸ “ἀντιλέξω”· καὶ αὐτίκα Εὐριπίδην ἐρωτᾷ· κἀκεῖνος αὐτῷ ἀποκρίνεται.

sch ran

1009

δεξιότητος: εὐφυΐας, ἐπι‐ τηδειότητος. νουθεσίας: παραινέ‐ σεως, διδασκαλίας, παιδεύσεως.

sch ran

1011a

ἐκ χρηστῶν καὶ γεν‐ ναίων: ἀγαθῶν, εὐγενῶν, ἀνδρειο‐ ψύχων. μοχθηροτάτους: φαυλο‐
τάτους, ἀχρήστους.

sch ran

1011b

χρηστῶν] εὐγενῶν, ἀνδρει‐ οψύχων.

sch ran

1011c

μοχθηροτάτους] φαυλοτά‐ τους.

sch ran

1012

τεθνάναι: “ζῶσαι” μὲν ἐχρῆν τὸν νεκρὸν φάναι “πάλιν”. ἐπεὶ δὲ τὸν Εὐριπίδην παράγει ζωῆς ἐφιέμενον, ὡς περὶ τὸ τέλος τοῦ
5δράματος δείξει σαφέστατα, τεθνάναι δεύτερον θάνατον τοῦτόν φησιν, εἰ καὶ τέθνηκεν ὅμως, καὶ πρὸς Ἅιδην ἐξ Ἅιδου μεταπεσεῖν δεύτερον. ἤ· ὅτ’ ἔζη, εἰ, ὥσπερ φής, τὴν τραγῳ‐
10δίαν οὑτωσὶ ἐλυμήνατο.

sch ran

1014

γενναίους καὶ τετραπή‐ χεις: εὐγενεῖς, φησί, καὶ “τετρα‐ πήχεις”, γίγαντας ἥρωας, τοὺς ἐν Ἀθήναις ἀνθρώπους οὗτος λαβὼν
5παρ’ ἐμοῦ, τουτέστιν ἐκ τῶν ἐμῶν διδαγμάτων, καὶ μὴ “διαδρασι‐ πολίτας”, ἤγουν πολίτας δειλοὺς
καὶ ἀποδιδράσκοντας πόλεμον—ἢ διαδρασιπολίτας καὶ τὰ τῆς πολι‐
10τείας ἐκφεύγοντας πράττειν—, “ἀγοραίους εἰργάσατο καὶ “κο‐ βάλους καὶ μίμους, καὶ “πανούρ‐ γους”, δολίους καὶ βδελυρούς.

sch ran

1016

ἀλλὰ πνέοντας τὸ καὶ τ: πνέοντας δηλοῖ πολέμους καὶ θυμοὺς αἰαντείους.

sch ran

1017

πήληκας] περικεφαλαίας.

sch ran

1018

καὶ δὴ χωρεῖ τουτὶ τὸ
κακόν: ὅ, φησὶν Εὐριπίδης, ἔλεγον κακόν, ἤδη τοῦτο χωρεῖ. καὶ ὁ Διόνυσος ὑψηλολεκτῶν φησιν· ὁ
5Αἰσχύλος καὶ κράνη λέγων καὶ τρυφαλείας καὶ πήληκας συντρίψει με.

sch ran

1020

μηδ’ αὐθαδῶς σεμνυνό‐ μενος χαλέπαινε: μηδ’ ἀλαζονι‐ κῶς κενοδοξῶν ὀργίζου.

sch ran

1021

δρᾶμα ποιήσας Ἄρεος ως μεστόν: τοὺς Ἑπτ`’ ἐπὶ Θήβας. γενναίως γὰρ καὶ στρατηγικῶς ἐκεῖ καὶ βασιλικῶς ὁ Ἐτεοκλῆς καὶ
5στρατηγεῖ καὶ βουλεύεται καὶ κατα‐ σκόπους ἐκπέμπει καὶ τάσσει τοὺς λόχους καὶ τἄλλα πάντα ποιεῖ, ὁπόσα ἐχρῆν βασιλέα καὶ στρατηγὸν δεξιώ‐ τατον.

sch ran

1023

τουτὶ μέν σοι κακὸν εἴργασται: μὴ ἔχοντα δῆθε τὸν
Εὐριπίδην τι τοῦ δράματος αἰτιᾶσθαι φέρει ληροῦντα ταυτί, καὶ συλληροῦ‐
5σιν ἀμφότεροι. τουτὶ γάρ, φησί, σοὶ κακὸν εἴργασται καὶ τούτου ἕνεκα τύπτου, ὅτι Θηβαίους Ἀργείων εἰς πόλεμον ἀνδρειοτέρους πεποίηκας. “ἀνδρεία”, πολλάκις εἴπομεν, ἐπὶ
10ψυχῆς λέγεται, “ῥώμη” δὲ ἐπὶ σώματος.

sch ran

1025

ἀλλ’ ὑμῖν τοῖς μετ’ ἐμὲ ποιηταῖς, σοί τε, τῷ Εὐριπίδῃ, καὶ ἄλλοις, ἐξῆν τοῦτο· εὐλογίαν δ’ οὐκ ἠθελήσατε καὶ ἀφῃρέθη ἀφ’ ὑμῶν.

sch ran

1026

εἶτα διδάξας Πέρσας: τὸ
εἶτα μὴ τακτικόν τις νοείτω, ὥστε δοκεῖν πρῶτον διδαχθῆναι τὸ δρᾶμα τοὺς Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας, εἶτα
5τοὺς Πέρσας—προτέρους γὰρ τοὺς Πέρσας φασὶ διδαχθῆναι, δευτέρως δὲ τοὺς Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας—, ἀλλ’ οὕτω λεγέτω τε καὶ νοείτω· δρᾶμα ποιήσας τοὺς Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας, εἶτα
10διδάξας Πέρσας, ἀντὶ τοῦ “καὶ ἕτερον ποιήσας, τοὺς Πέρσας”.

sch ran

1027

κοσμήσας ἔργον ἄρι‐ στον: τὸ μεγαλοπρεπὲς καὶ ἄριστον ἔργον τῶν Ἀθηναίων, τουτέστι τὸν πόλεμον, ὃν κατὰ γῆν τε καὶ
5θάλασσαν συμβαλόντες τοῖς Πέρσαις λαμπρῶς νενικήκασι, καλλύνας λόγοις προσφόροις καὶ δράματι πρέποντι.

sch ran

1028

ἐχάρην γοῦν, ἡνίκ’ ἤκου‐
σα περὶ Δαρείου τηθνεῶτος: ἡδύνθην γοῦν καὶ ηὐφράνθην. ἐσχη‐ ματισμένως δὲ δύναται νοηθῆναι καὶ
5“ἐγέλασα διασύρων ὡς κατάμομφον, ὁπότε ἤκουσα περὶ τοῦ τηθνεῶτος Δαρείου, ὅτε τὸ εἴδωλον αὐτοῦ πρὸς τὰς χοὰς ἀνελθὸν Ἀτόσσῃ τε διαλέ‐ γεται καὶ τοῖς γεραιτέροις Περσῶν,
10καὶ ἀκηκοότες οἱ γέροντες περσιστὶ κατοδύρονται”.

sch ran

1029

ὡδὶ συγκρούσας: κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον. συνάψας γὰρ τὰς βʹ χεῖρας αὑτοῦ καὶ συγκρούσας
πρακτικῶς τοῦτο δείκνυσιν.

sch ran

1032

Ὀρφεὺς μὲν γὰρ: Ὀρφεὺς ὁ μέγας, Θρᾷξ ὢν τῷ γένει, Οἰάγρου παῖς καὶ Μενίππης, ἀλληγορικῶς δὲ Καλλιόπης τῆς Μούσης, τελετὰς καὶ
5μυστήρια καὶ σεβασμοὺς θεῶν πρῶ‐ τος ἔδειξεν, ὅθεν εἴρηται καὶ “θρη‐ σκεύειν” τὸ θεοὺς τιμᾶν· Θρᾷξ γὰρ ὢν ὁ Ὀρφεύς, ὥσπερ εἶπον, τοῦτο
ἔφευρεν.

sch ran

1033

Φιλόχορος τὸν Μουσαῖον Σελήνης υἱόν φησι καὶ Εὐμόλπου.

sch ran

1036a

τάξεις: παρατάξεις στρα‐ τιωτικάς. ἀρετάς: πολεμικὰς καὶ γενναιότητος· ἀλλὰ καὶ ἀρετὰς φρο‐ νήσεως, δικαιοσύνης, σωφροσύνης
5καὶ κοσμιότητος.

sch ran

1036b

καὶ μὴν οὐ Παντακλέα: διαβάλλει Παντακλέα ὡς ἄπειρον
ὁπλίσεως.

sch ran

1037a

σκαιότατον: χωριτικόν, μανδροτραφῆ, σηκαιότατόν τινα ὄν‐ τα· ἀφυῆ καὶ ἐπαρίστερον.

sch ran

1037b

πρώην γοῦν, ἡνίκ’ ἔπεμπεν: ἡ πόλις, ἢ αὐτὸς ἑαυτόν, ἐπ’ ἐκστρατείαν, τὸ κράνος καὶ τὴν περικεφαλαίαν πρῶτον περιδησά‐
5μενος καὶ περὶ τὸν ἀνθερεῶνα δήσας ἔμελλεν ἐπιδήσειν καὶ ἔπειτα δήσειν τὸν λόφον. λόφος δέ ἐστι τὸ τῆς περικεφαλαίας αὐλοειδὲς ἐπανάστη‐ μα, ἐν ᾧ αἱ ἵππειαι τρίχες εἰς
10κόσμον καὶ φόβον ἐμβάλλονται.

sch ran

1039

Λάμαχος: γενναῖος καὶ φιλοπόλεμος στρατηγὸς Ἀθηναίων.

sch ran

1040

ὅθεν: ἐξ Ὁμήρου ἡ ἐμὴ φρὴν ἀπομαξαμένη, ἤτοι ἐγὼ μιμησά‐ μενος, πολλὰς ἀρετὰς στρατιωτικὰς ἐποίησα καὶ τῇ ἐμῇ ποιήσει συνεγρα‐
5ψάμην Πατρόκλων, Τεύκρων λεοντο‐ ψύχων ἤτοι γενναίων καὶ ἰσχυρῶν ἐν ταῖς μάχαις, ἵνα τοὺς ἐμοὺς πολίτας ἀναπτερῶ μιμητὰς τούτων γίνεσθαι τοῖς πολέμοις.

sch ran

1043

Φαίδρας: Φαίδρα τοῦ Εὐριπίδου δρᾶμά ἐστιν. Σθενέ‐ βοια: ἡ παρ’ Ὁμήρῳ λεγομένη Ἄντεια· καὶ τ̣αύτης δύο δράματα
5Εὐριπίδου, τὸ μὲν Βελλεροφόντης καλούμενον, τὸ δὲ Σθενέβοια· γρά‐ φουσι δὲ τὸν Σθενεβοίας ἔρωτα πρὸς Βελλεροφόντην.

sch ran

1045

ἐνῆν τῆς Ἀφροδίτης οὐδέν σοι: οὐχ ὡς ἀμόρφου καὶ ἀηδοῦς, ἀλλ’ ὡς στρυφνοῦ καὶ συνεστηκότος τὸ ἦθος ὄντος Αἰσχύ‐
5λου καὶ μὴ ἐκλύτου καὶ ζῶντος βίον διάρρυτον τοῦτό φησιν.

sch ran

1046

ἐπὶ σοὶ καὶ τοῖς σοῖς πολλὴ καὶ διὰ πολλοῦ χρόνου ἡ Ἀφροδίτη ἤτοι τὰ μοιχικὰ εἴθε ἐπικάθοιτο καὶ
ἐστηριγμένα εἴη μὴ ἀφιστάμενά τε
5καὶ ἀποτρέχοντα. ἐμφαίνει δὲ τὴν πρὸς Κηφισοφῶντα μοιχείαν Μελι‐ τοῦς ἢ Χοιρίλλης, γυναικὸς Εὐρι‐ πίδου.

sch ran

1051

κώνεια πίνειν: πολλαὶ γὰρ
τῶν ὑπερόχων γυναῖκες ὡς ἡ Σθενέ‐ βοια ἐρασθεῖσαί τινων καὶ τῶν
ἐρωμένων οὐχὶ τυχοῦσαι φαρμάκοις
5αὑτὰς διεχρήσαντο. ἡ δὲ Σθενέβοια μετὰ τὰ τρόπαια τὰ κατὰ Λυκίαν νικητοῦ Βελλεροφόντου ὑποστραφέν‐ τος καὶ Προῖτον αἰτιωμένου, ὡς κατ’ αὐτοῦ μελετήσαντος ἄδικον θάνατον,
10ἀναιρεῖται τρόπῳ τοιούτῳ. προσποι‐ εῖται Βελλεροφόντης ταύτης ἐρᾶν· ἡ δὲ νικωμένη τῷ ἔρωτι, ἀφεῖσα τὸν οἶκον τοῦ Προίτου, ἔξεισι λάθρᾳ, καὶ κατὰ νώτου Πηγάσου συνεποχεῖται
15Βελλεροφόντῃ, ὃς διαέριος μέσῳ πελάγους φερόμενος τῶν νώτων τοῦ ἵππου ἀποσφαιρίσας αὐτὴν τοῖς ὕδα‐ σιν ἀπέπνιξεν.

sch ran

1053

μὰ Δ’ ἀλλ’ ὄντα: οὔ μὰ Δία, οὐκ εἶπας ψευδῆ λόγον, ἀλλ’ ὄντα καὶ γεγονότα καὶ ἀληθῆ· ἀλλὰ χρὴ τὸν ποιητὴν τὰ πονηρὰ κρύπτειν
5καὶ μὴ παράγειν καὶ φέρειν καὶ
φανεροῦν. τοῖς παιδαρίοις γὰρ δι‐ δάσκαλοι οἱ γραμματισταί· οἱ ποιη‐ ταὶ δὲ τῶν τελείων νουθετηταὶ γινό‐ μεθα καὶ διδάσκαλοι.

sch ran

1056

ἦν οὖν σὺ λέγῃς: πρὸς ταῦτα ὁ Εὐριπίδης φησί· τὰ μὲν ἐμά, ὡς φής, ἀσυντελῆ καὶ πλέον ἐπιβλα‐ βῆ· ἐὰν δὲ σὺ λέγῃς Σπερχειούς,
5Λυκαβηττοὺς ἢ Παρνασσοὺς ἢ Καυ‐ κάσους ἢ ἄλλα τοιαῦτά τινα, ἢ λέξεις τοιαύτας τινὰς ἐξηρμένας, ὀρεσκῴους καὶ ὑψικρήμνους καὶ ἀποκρότους καὶ ὑπερόφρυας, τοῦτο
10ἔστι χρηστὸν δίδαγμα, ὅντινά σε ἔδει φράζειν ἀνθρωπείως ἤτοι κεχρη‐ μένον λέξεσι μέσαις, ἡμεροφώνοις τε καὶ ἠπίαις καὶ προσηνέσι καὶ λείαις ταῖς ἀκοαῖς; καὶ ὁ Αἰσχύλος· ἀλλ’,
15ὦ κακόδαιμον, τῶν ὑψηλῶν νοημά‐
των καὶ ὑποθέσεων καὶ πραγμάτων μεγάλους καὶ ὑψηλοὺς καὶ τοὺς λόγους δέον συντίθεσθαι· ἄλλως τε δὲ τὰ ἡμέτερα συγγράμματα περὶ
20ἡρώων καὶ ἡμιθέων διδάσκουσιν· εἶκος δὲ τοὺς ἥρωας, ὡς ἡμῶν πολὺ μείζοσι καὶ σεμνοτέροις χρῶνται τοῖς ἱματίοις, οὕτω δὴ χρῆσθαι καὶ λόγοις ὑψηλοτέροις· ἃ σὺ ἐλυμήνω
25ἐμοῦ περὶ τούτων καλλίστως διδά‐ ξαντος.

sch ran

1063

ῥάκι’ ἀμπίσχων: ἀμφιεν‐ νὺς ῥάκια· δι’ Οἰνέα καὶ Τήλεφον καὶ τοὺς ἑτέρους· πτωχοποιὸς γὰρ
ὁ Εὐριπίδης ἀεί.

sch ran

1066

περιιλλόμενος: κρυπτό‐ μενος, σκεπόμενος· ἤτοι ἔξωθεν ἐνδεδυμένος πενιχρὰ ἱμάτια κλαίει καὶ ἄπορος εἶναί φησιν.

sch ran

1067

οὔλων ἐρίων: μαλακῶν μαλλῶν, νημάτων· μετάξης.

sch ran

1068

κἂν ταῦτα λέγων: κἂν λέγων πένης εἶναι ἐξαπατήσῃ τοὺς
συνωθοῦντας συνήθεισ αὐτὸν τριη‐ ραρχεῖν δηλονότι, παρὰ τοὺς ἰχθῦς
5καὶ τὰ ἰχθυοπώλια ἀνέκυψεν, ἤτοι ὠνούμενος τοὺς τιμαλφεῖς τῶν ἰχθύ‐ ων τρυφᾷ. τὸ δὲ λέγειν “ἰχθῦς” καὶ “μύρα” καὶ “τυρούς” καὶ τὰ τοιαῦτα ἀπεμπολούμενα ἀντὶ τῶν πωλητη‐
10ρίων, καὶ τὰ περιεχόμενα ἀντὶ τῶν περιεχόντων καὶ τὰ μέρη ἀντὶ τῶν ὅλων καὶ τὸ ἔμπαλιν, ὡς τὸ “ἐλέφαν‐ τα” τὸ “ἐλεφάντινον ὀστοῦν”, “κεφαλὴν Τηλεμάχου” ἀντὶ τοῦ
15“Τηλέμαχον” καὶ “πόλις” ἀντὶ τοῦ “οἱ πολῖται” καὶ “Αἴγυπτος” ἀντὶ τοῦ “οἱ Αἰγύπτιοι” καὶ τὰ ὅμοια, ἀττικόν ἐστιν.

sch ran

1069a

λαλιὰν: φλυαρίαν, πολυ‐ λογίαν· “λέγειν” γὰρ τὸ τὰ δέοντα φθέγγεσθαι συντεταγμένως, “λα‐ λεῖν” δὲ ποτὲ τὸ φλυαρεῖν, ἀπὸ τῆς
5τῶν λάρων φωνῆς τοῦ λα, ποτὲ τὸ βοᾶν καὶ θορυβεῖν, ποτὲ δὲ τὸ ἁπλῶς φθέγγεσθαι, μὴ λόγου κεκαλ‐ λωπισμένῃ συνθήκῃ.

sch ran

1069b

στωμυλία: πολυλογία εὐτράπελος· ἣ στωμυλία ἐξεκένωσε τὰς παλαίστρας καὶ τὰ γυμνάσια, ἤτοι ἀγυμνάστους μὲν πολεμικῶν καὶ
5καλῶν ἔργων τοὺς ἀνθρώπους ἐποίη‐ σε, τὰς πυγὰς δὲ καὶ τὰς καθέδρας τῶν μειρακίων ἐξέτριψε στωμυλλο‐
μένων καὶ εὑρησιλογούντων.

sch ran

1071

καὶ τοὺς παράλους ἀνέ‐ πεισεν: τοὺς τριηρίτας ναύτας ἀνέ‐ πεισεν ἀντιλέγειν τοῖς τριηράρχαις τριηράρχοις· καίτοι, φησὶν ὁ Αἰσχύλος, τότε, ὅτ’
5ἔζων ἐγώ, οὐκ ἠπίσταντο οἱ ναυτιλ‐ λόμενοι ἄλλο τι εἰπεῖν ἢ “μάζαν” καὶ “μὴ ἄζαν”, ἀλλὰ νεοφύρατον ἀρτί‐
διον, καὶ πίτταν καὶ πιττάριον· βαρβαρίσαι γὰρ διὰ τοὺς βαρβάρους
10οὐκ ἀπεικός ἐστιν, ἵνα καὶ τούτους κερδήσωμεν. τοῦτο μόνον τότε ὁ ναυτικὸς ἠπίστατο λέγειν καὶ “ῥυπ‐ παπαῖ”, ναυτικὸν ἐπίφθεγμα κινη‐ τικὸν καὶ διεγερτικὸν πρὸς κωπηλα‐
15σίαν, καὶ προσπαρδεῖν ἐς τὸ στόμα τῷ θαλάμακι. τρεῖς τάξεις τῶν ἐρεσσόντων ἦσαν ἐν ταῖς τριήρεσι· θαλάμακες οἱ ἐν τῷ κάτω μέρει τῆς τριήρους ἔγγιστα τοῦ
20ὕδατος, οἳ καὶ κολοβαῖς καὶ βραχείαις ἐχρῶντο κώπαις καὶ τὸν μισθὸν ἐλάτ‐ τω ἐλάμβανον. οἱ μέσοι δὲ ἐλατῆρες ἐκαλοῦντο ζυγῖται· οἱ δὲ ἄνω θρανῖ‐ ται. συνέβαινεν οὖν τὸν μὲν ζυγίτην
25ἀποπαρδοῦντα κατ’ ἶσον ἀποπαρδεῖν τοῦ στόματος τοῦ θαλάμακος, τὸν
δὲ θρανίτην ἐς τὸ στόμα τοῦ ζυγίτου. (1075) ταῦτα τότε ἠπίστατο καὶ μινθῶσαι, νῦν ὀσμῆς ἀναπλῆσαι, τὸν
30σύσσιτον. νῦν δ’ ἀντιλέγει τῷ ἄρχοντι καὶ οὐκ ἐλαύνει, πλεῖ δὲ κἀκεῖσε κἀνταῦθα. ταῦτα καὶ περὶ τούτων οὕτως εἰπέ· μὴ εἴπῃς δέ, ὡς ἔτι κοιμώμενος ἢ
35κοτζοπαικτῶν· θρανίτης ὁ πρὸς τὴν πρύμναν, θαλάμιος ὁ πρὸς τὴν
πρῴραν, μηδὲ εἴπῃς· κυρίως Πάρα‐ λος καὶ Σαλαμινία τριήρεις εἰρη‐ ναρχικαί, ἀλλὰ κατὰ Τζέτζην αὐτὴν
40μὲν τὴν Σαλαμινίαν τὴν εἰς δικαστή‐ ριον ἄγουσαν τοὺς ἐκ περαίας, Πάραλον δὲ τὴν ἱεράς ποι θυσίας ἀπάγουσαν μετὰ φανῶν, θαλῶν καὶ λαμπάδων καὶ ἀνδρῶν λευκοφόρων
45ἱεροθυτῶν ἐστεφανωμένων. ὅρα, γενναία ψυχή, τὰ τῶν παλαιῶν
μέχρι καὶ αὐτῶν τῶν στιγμῶν.

sch ran

1080

τικτούσας ἐν τοῖς ἱε‐ ροῖς: Αὔγη, ἡ Ἀλέου θυγάτηρ, ἱέρεια δὲ Ἀθηνᾶς, ἐν τῷ ἱερῷ γεννᾷ Τήλεφον.

sch ran

1081

μιγνυμένας ἀδελφοῖς: Κανάκην, τὴν Αἰόλου, Μακαρεῖ τῷ αὐτῆς ἀδελφῷ.

sch ran

1082

οὐ ζῆν τὸ ζῆν: ἢ διὰ τὰ ἐν Φρίξῳ εἰρημένα·
τίς δ’ οἶδεν, εἰ τὸ ζῆν μέν ἐστι κατθανεῖν,
τὸ κατθανεῖν δὲ ζῆν;
5ἢ διὰ τὸ ὑπὸ τῆς τροφοῦ ἐν Ἱππολύ‐ τῳ λεγόμενον
ἄλλο τι φίλτερον ἄλλο κατὰ γᾶς.

sch ran

1084

ἀνεμεστώθη: ἀνεπληρώ‐ θη τῶν γραμματεύειν βουλομένων καὶ μὴ στρατεύεσθαι. γραμματεύειν δὲ νῦν φησι τὸ δικαστικὰ γράφειν
5ψηφίσματα.

sch ran

1085a

βωμολόχων: λάλων, φλυάρων, πολυλόγων.

sch ran

1085b

δημοπιθήκων: αὐτὸς ἐφερμηνεύει λέγων “ἐξαπατών‐
των τὸν δῆμον”.

sch ran

1087

λαμπάδα δ’ οὐδεὶς: οἷός τε καὶ δυνατός ἐστι φέρειν καὶ βαστά‐ ζειν ὑπ’ ἀγυμνασίας καὶ ἀπειρίας. τρὶς γὰρ τοῦ ἔτους λαμπαδουχικὸς
5ἀγὼν ἐν ταῖς Ἀθήναις ἐτελεῖτο· τοῖς Παναθηναίοις, τοῖς Προμηθείοις καὶ Ἡφαιστείοις. ἐτελεῖτο δὲ ὁ λαμ‐ παδικὸς οὗτος ἀγὼν ἐν τῷ Κεραμει‐ κῷ· τόπος δὲ ὁ Κεραμεικὸς ἦν
10Ἀθήναζε, καὶ οἱ τὸν δρόμον τοῦτον ποιούμενοι φωσφορούσας λαμπάδας κατέχοντες ἔτρεχον.

sch ran

1089

μὰ Δία: οὔ μὰ Δία, φησὶν
ὁ Διόνυσος, οὐδείς ἐστιν οἷος καὶ δυνατὸς φέρειν λαμπάδα, ὥστε τῇ τῶν Παναθηναίων ἑορτῇ ἀπαφαυάν‐
5θην, ἐξηράνθην, ἐτηθνήκειν γελῶν, ὅτε τις ἔθει καὶ ἔτρεχεν ἄνθρωπος λευκός, πίων, βραδὺς καὶ ὑπολειπό‐ μενος τοῦ τῷ δρόμου (δρόμῳ)· ἔτρεχε δὲ κύψας καὶ δεινὰ ποιῶν,
10βρονταῖς κροτῶν κάτωθεν ἐντεροκρότοις.

sch ran

1093

κᾆθ’ οἱ Κεραμῆς: καὶ εἶτα οἱ Κεραμῆς, ἤτοι μετὰ ταῦτα
καὶ εἶτα οἱ Κεραμῆς. τὸ “μῆς”, ὅτι ἀττικόν ἐστιν· ἅπαντα δὲ τὰ τοιαῦτα
5“η” γράφουσιν· ἱππῆς, εὐγενῆς, βασιλῆς, καὶ τὰ ὅμοια· τὰ κύρια δὲ δίφθογγα· Τυδεῖς, Ἀχιλεῖς, Δημο‐ σθένεις, Ἀριστοφάνεις, καὶ τὰ ὅμοια. οὕτω δεινὰ ποιῶν ἔτρεχεν, ὃν εἶπον,
10“ὑστέρῳ ποδί”· καὶ εἶτα οἱ Κεραμῆς ἐν ταῖς πύλαις παίουσι καὶ ἔπαιον αὐτοῦ τὴν γαστέρα καὶ τὰ λοιπὰ πλατείαις χερσὶν ἢ μάστιξιν· ἢ οὕ‐ τως ἁπλῶς λεγομέναις κεραμεικαῖς
15πλατείαις πληγαῖς, ἐμοὶ δοκεῖ, ἢ
μεγάλαις, ἢ ταῖς διὰ πλατείας καὶ λεωφόρου τοῦ δρόμου γινομέναις. οὗτος δὲ ταῖς πλατείαις τῶν Κερα‐ μέων τυπτόμενος,
20ποιῶν ἄκων ψόφους τε, φυσσῶν λαμπάδα, βραδύς περ ὢν ἔφευγε λαιψηρῷ δρόμῳ.

sch ran

1099

μέγα: μέγα τὸ πρᾶγμα, πολὺς καὶ ἁδρὸς καὶ στιβαρὸς ὁ πόλεμος ἔρχεται· χαλεπὸν οὖν καὶ δυσχερὲς καὶ δύσκολον διαιρεῖν καὶ
5διαχωρίζειν αὐτοὺς ἀπὸ τῆς ἔχθρας καὶ ἄγειν αὐτοὺς ἐς συμμεταβάσεις, ὅταν ὁ μὲν βίαια λέγῃ, ὥσπερ τις ἄνεμος πνέων σφοδρῶς, ὁ δὲ ἀνθ‐ ίστασθαι τορῶς, τρανῶς, ἰσχυρῶς,
10ἀληθῶς δύναται καὶ ἀνατρέπειν τὰ
τούτου.

sch ran

1103

ἀλλὰ μὴ ’ν ταὐτῷ κάθη‐ σθον: ἀλλὰ χωρίσθητε ἀπ’ ἀλλήλων μηκέτι ταὐτῷ τόπῳ καθήμενοι. ἤ· ἀλλὰ μὴ μέχρι τοῦ ἑνὸς ἀντιλογή‐
5ματος τούτου κάθησθε καὶ ἵστασθε· ἐσβολαὶ γὰρ καὶ νοήματα καὶ ἐν‐ θυμήματα καὶ ἕτερά εἰσι σοφῶν εὑρημάτων. κατὰ ὁτιοῦν φιλονεικεῖν
ἔχετε ὑπόθεσιν, λέγετε τοῦτο.

sch ran

1106a

ἔπιτον: ἐπέρχεσθε τοῦτο καὶ ἀφηγεῖσθε.

sch ran

1106b

ἀναδέρετον: ἐκδέρετε, ἀπογυμνοῦτε, φανεροῦτε τά τε πα‐ λαιὰ καὶ τὰ νέα.

sch ran

1108

κἀποκινδυνεύετον: καὶ κινδύνοις καὶ πόνοις παραβαλόντες ἑαυτοὺς καὶ σκοπήσαντες λέγετε λεπτόν τι καὶ σοφόν, μὴ κοινὸν μηδὲ
5δημωδέστερον. εἰ δὲ δειλιᾶτε τῶν θεατῶν στοχαζόμενοι, μὴ ἀμαθές τι τῶν λεγομένων αὐτοῖς καὶ βαθὺ δόξῃ καὶ σκοτεινόν, τούτου ἕνεκα μηδὲν ὀρρωδεῖτε· οὐ γὰρ οὕτως ἔχει
10τὰ πράγματα.

sch ran

1113

ἐστρατευμένοι γάρ εἰσι: ἔμπειροι, γεγυμνασμένοι. ἡ μεταφορὰ ἀπὸ τῶν ἐμπείρων στρατιωτῶν. ἔμ‐ πειροι μὲν οὖν εἰσι τῶν πραγμάτων,
5ἀλλὰ καὶ βίβλους ἑλίσσοντες αὐτῶν ἕκαστος μανθάνει τὰ δεξιὰ καὶ τὰ κάλλιστα, ἄλλως τε δὲ καὶ αἱ φύσεις αὐτῶν δεξιαί εἰσιν, ἤτοι εὐφυεῖς,
ὀξεῖαι καὶ ἄρισται.

sch ran

1116

νῦν δὲ καὶ παρηκόνην‐ ται: ὀξύτεροι καὶ ἐντριβέστεροι γε‐ γόνασι· μηδὲν οὖν δείσητε, ὡς οὐ νοηθῇ, ἄν τι λεπτὸν εἴπητε, ἀλλὰ
5πᾶν ἐπεξέρχεσθε καὶ διέρχεσθε καὶ ἀφηγεῖσθε, λέγοντες ὡς ὄντων σο‐ φῶν τῶν περιεστώτων ὑμᾶς θεατῶν καὶ ἀκροατῶν. μικρὸν δέ τι παραφέ‐ ρεται, καὶ ἀλιτήριος ὤν, ὁ Ἀριστο‐
10φάνης καὶ οἴεται τὸν χορὸν ἐν Ἀθήναις εἶναι καὶ οὐκ ἐν Ἅιδου· εἰ γὰρ ἐν Ἅιδου νῦν ἀκριβῶς ἔγνω
τὸν χορὸν πεφυκέναι, οὐκ ἂν οὕτω τὸν λόγον προήνεγκεν, ὄντων ἐκεῖσε
15Λίνου, Θαμύριδος, Ὀρφέως, Ὁμή‐ ρου, Ἡσιόδου, Μουσαίου, Ἀναξα‐ γόρου, Ἐμπεδοκλέους, τῶν ἄλλων ἁπάντων, “ὧν ὁ κόσμος οὐκ ἔστιν ἀντάξιος”.

sch ran

1119

καὶ μὴν ἐπ’ αὐτοὺς τοὺς προλόγους σου τρέψομαι: ὁρμήσω πρῶτον ἐπὶ τοὺς προλόγους σου, 〈ὁ Εὐριπίδησ〉 λέγει· εἶτά φησι
5τὸν λόγον ἀποστρέφων πρὸς τὸν Διόνυσον καὶ τὸ παρεστὸς ἀκροώ‐ μενον· ὅπως πρώτιστον τὸ πρῶτον μέρος τῆς τραγῳδίας βασανιῶ, πολυ‐ πραγμονήσω καὶ ἐξετάσω τοῦ δεξιοῦ
10καὶ σοφοῦ Αἰσχύλου· ἀσαφῶς γὰρ φέρεται γράφων. καὶ ποῖον πρόλογον βασανιεῖς; ὁ Διόνυσος λέγει. καὶ ὁ Εὐριπίδης· πολλοὺς πάνυ· πρῶτον δέ, ὦ Αἰσχύλε δηλονότι, τὸν πρό‐
15λογον τὸν ἐξ Ὀρεστίας λέγε.

sch ran

1126

Ἑρμῆ χθόνιε: ὁ Ἑρμῆς καὶ οὐράνιος καὶ ἐπίγειός ἐστι καὶ καταχθόνιος. νῦν δέ φησιν· ὦ Ἑρμῆ καταχθόνιε καὶ ψυχοπομπέ, ἐπο‐
5πτεύων καὶ ἐπιτηρῶν τὰ κράτη τὰ πατρῷα καὶ τὴν ἀρχὴν τὴν καταχθό‐ νιον καὶ ψυχοπομπικήν, ἣν ὁ Ζεὺς ὁ πατήρ σοι δεδώρηται, σωτὴρ γενοῦ (1128) μοι. ἥκω γὰρ εἰς γῆν
10τήνδε καὶ κατέρχομαι: ἐκ πα‐ ραλλήλου ταὐτόν ἐστι τὸ σχῆμα.

sch ran

1129

πλεῖν ἢ δώδεκα: “πλέ‐
ον” “πλεῖν” ἀττικῶς. πλεῖν καὶ πλέον ἢ καὶ παρὸ δώδεκα· ἀπὸ κοινοῦ τὸ “ἔχω ψέγειν”.

sch ran

1130

ἀλλ’ οὐδὲ πάντα ταῦτ’ ἐστ: δηλονότι δώδεκα· ἀλλ’ ἢ τρία ἰάμβεια μέτρα.

sch ran

1131a

εἴκοσί γ’ ἁμαρτίας: μομφάς, αἰτιάματα, πταίσματα.

sch ran

1131b

ἁμαρτίας] αἰτιάματα.

sch ran

1133

πρὸς τρισὶν ἰαμβείοις: ἡ “πρός” ἀττικῶς παρέλκει. ὁ νοῦς δέ· παραινῶ σοι σιωπᾶν· εἰ δὲ μή, πεισθεὶς ἐμοί, τρισὶν ἰαμβείοις ὀφεί‐
5λων φανῇ αἰτίας καὶ μώμους.

sch ran

1135

οὐράνιόν γ’ ὅσον: ἀττικῶς ἓν τῶν δύο πλεονάζει, ἢ τὸ “ὅσον”, ἢ τὸ “οὐράνιον”· ἓν γὰρ τῶν δύο ἀρκεῖ.

sch ran

1136a

ὁρᾷς ὅτι ληρεῖς;: τῷ Διονύσῳ Αἰσχύλος φησίν· ὁρᾷς, ὅπως πεισθεὶς Εὐριπίδῃ ληρεῖς;

sch ran

1136b

ἀλλ’ ὀλίγον γέ μοι μέλει: ὁ “ἀλλά” παρέλκει. ὀλίγον ἐμοί, φησί, μέλει καὶ φροντίς ἐστι τῆς σῆς ὕβρεως. ἓν δὲ τὸ λάμβδα.

sch ran

1137

πῶς φῇς μ’ ἁμαρτεῖν;: πρὸς Εὐριπίδην λέγει.
τὸ “φῇς” βαρύνων ἢ περισπῶν μὴ πτοοῦ
μωμοσκόπους· “φῶ” “φῇς” περισπᾷς· εἰς δὲ τοῦ
5“φημὶ” “φὴς” βαρεῖαν τιθεῖς, οὐ μὴν καὶ προσγράφεις.

sch ran

1144a

οὐ δῆτ’ ἐκεῖνον, ἀλλὰ τὸν ἐριούνιον: τὸ παρὸν δρᾶμα
ὅλον, ὡς καὶ προλαβὼν εἶπον, ὁ κωμικὸς ἢ κοιμώμενος ἢ μεθύων
5συνετάξατο· πλὴν γὰρ τῆς ἐννοίας καὶ τοῦ ζητεῖν ἐξισῶσαι τοὺς πολίτας καὶ εἰρηνεῖν τοῖς λοιποῖς τοῖς κατὰ μέρος ἅπασιν, ὡς καὶ νῦν, φλυαρεῖ, καὶ μέχρι τέλους τοῦτο ποιεῖ. τί γὰρ τοῦ‐
10τό φησιν· “οὐ δῆτα ἐκεῖνον, ἤτοι τὸν Ἑρμῆν, ἀλλὰ τὸν ἐριούνιον”, ἢ “τὸν ἐριούνιον Ἑρμῆν χθόνιον προσεῖπε”; καὶ μὴν ἐριούνιος καὶ μεγαλωφελὴς Ἑρμῆς ἢ ὁ οὐράνιος ἢ ὁ ἐπίγειος, οὐ
15μὴν ὁ καταχθόνιος λέγεται. θαυμά‐ σιον ἀστεῖον πίνεις οἶνον, θαυμάσιον.

sch ran

1144b

τὸν ἐριούνιον] τὸν μεγαλω‐
φελῆ.

sch ran

1150

ἀνθοσμίαν] εὐώδη.

sch ran

1152

“αἰτῶ” ἐπὶ ἀναποδότων καὶ μὴ ἀντιστρεφομένων λέγεται, “αἰ‐ τοῦμαι” δὲ ἐπὶ ἀντιστρεφομένων, ὡς τὸ
5
οὐ πῦρ αἰτῷ οὐδὲ λοπάδ’ αἰτοῦμαι. νῦν δὲ παραχρηστικῶς εἶπεν ἅμα καὶ ἀττικῶς “αἰτουμέν ἀντὶ τοῦ “αἰτοῦντι”.

sch ran

1154

δὶς ταὐτόν:
θαυμαστὰ τὰ σύμπαντα καὶ βλησκουνάτα,
ἀνηθοσκορδόπαστα κανναβουράτα.

sch ran

1159a

χρῆσον: πρὸς χρείαν πάρασχε, δός. διαφέρουσι δὲ “ὑπο‐ θήκη” καὶ “παραθήκη”, “δάνειον” καὶ “χρῆσις”· ὑποθήκη μὲν τὸ
5ἐνέχυρον λέγεται καὶ ἡ συμβουλή, παραθήκη καὶ παρακαταθήκη τὸ δοθέν τινι πρὸς συντήρησιν καὶ φυλακήν, δάνειον λαβεῖν ἀργύριον ἔκ τινος ἐπὶ τόκῳ, ἢ καὶ ἄνευ τόκου,
10εἰ ὁ δανείζων φιλάνθρωπος ἢ παντ‐ επόπτης, χρῆσις δὲ καὶ κίχρησις τὸ ζητῆσαι παρά τινος πρὸς βραχὺ ἱμάτιον ἢ ἀργυρώματα ἀφικέσθαι πρὸς γαμηλίαν τυχὸν ἢ καὶ ἄλλην
15ἑστίασιν, ἢ Ζητῆσαι ἵππον ἢ καὶ
ἄλλο τι τοιουτοτρόπως.

sch ran

1159b

μάκτρα καὶ κάρδοπος ἐκ παραλλήλου ταὐτό· λέγεται δὲ ἡ σκάφη, ᾗ ζυμοῦνται τὰ ἄλευρα.

sch ran

1160a

οὐ δῆτα: ἤτοι οὐ ταὐτόν ἐστιν. εἰπόντος δῆθεν Εὐριπίδου· ἥκειν δὲ ταὐτόν ἐστι τῷ κατ‐ έρχομαι, οὐ δῆτα, φησὶν ὁ Αἰσχύ‐
5λος, ὦ στωμύλε ἄνθρωπε, οὐ ταὐτόν ἐστιν. ἢ μᾶλλον· οὐ δῆτα τοῦτο, ὦ στωμύλε ἄνθρωπε, ταύτῃ καὶ οὕτως ἔχον ἐστίν, ἤτοι ὡς φῇς, ταὐτόν ἐστιν, ἀλλ’ ἔστιν ἄριστα καὶ ἀρίστως
10ἔχον τῶν ἐπῶν. εἰ δέ τις τὸ “ταύτ’
ἔστι” “ταύτῃ ἐστίν” ἀκούων κατα‐ μομφάζει καὶ αἰτιᾶται, τρισπροσκυ‐ νεῖ τοῦτον ὁ Τζέτζης ὡς πανσοφώ‐ τατον σχεδογράφον, βίβλους δὲ μήτε
15ἀνεγνωκότα μήτε ἑωρακότα.

sch ran

1160b

οὐ δῆτα τοῦτό γ’] ἤτοι οὐ ταὐτόν ἐστιν.

sch ran

1168

οὐ πιθῶν: ἀττικῶς ἀντὶ τοῦ “πείθων”. κυρίους δὲ τοὺς τὸ κῦρος καὶ τὴν ἐξουσίαν ἔχοντας, ἢ τοὺς κρατοῦντας, ἢ τοὺς δικαστάς,
5ἢ τοὺς περὶ Τυνδάρεων.

sch ran

1169

εὖ νὴ τὸν Ἑρμῆν: ὁ Διόνυσος πρὸς Εὐριπίδην φησί· κα‐ λῶς, μὰ τὸν Ἑρμῆν, Αἰσχύλῳ ἀντιβαίνεις ἀντιλογῶν· τί δὲ τὸ παρὰ
5σοῦ λεγόμενον, οὐ νοῶ.

sch ran

1170a

Εὐριπίδης πέραινε τοίνυν ἕτερον: λέγων τι ἕτερον, Αἰσχύλε, εἰς πέρας τοῦτο ἄγε καὶ τελείου. καὶ ὁ Διόνυσος· ἀνύσας,
5φησί, καὶ σπεύσας, Αἰσχύλε, πέραινε τι λέγων· σὺ δ’, Εὐριπίδη, ἐς τὸ κακὸν ἀπόβλεπε. τὸ μὲν φαινόμενον·
σὺ δὲ τὸ αἰτίαμα τῶν λεγομένων βλέπε, τὸ δ’ ἐν σχήματι· σὺ δ’,
10Εὐριπίδη, ἐς τὸ κακὸν βλέπε, ἤτοι ὅλος ἔσο κακία καὶ ἀτεχνία ποιητική.

sch ran

1170b

πέραινε] λέγων τι τελείου.

sch ran

1172

ὄχθ: τῷ τάφῳ, τῷ τύμ‐
βῳ, τῷ ἀναχώματι.

sch ran

1220

††σφοδροῖς ἀνέμοις πλεόν‐ των, ἤτοι ὑποταγῆναί μοι καὶ ὑπο‐ πεσεῖν δοκεῖς τῷ Αἰσχύλῳ. τὸ ληκύθιον γὰρ τοῦτο λιβὸς δίκην
5ἀνέμου πνευσεῖται πολὺ παρ’ Αἰσχύ‐ λῳ, ἤτοι, δοκεῖ μοι, οὐκ ἐάσει τοῦτο Αἰσχύλος προφέρων.

sch ran

1223

ἐκκεκόψεται: ἐκκρουσθῇ, ἀποκοπῇ, ἐπισχηθήσεται, παυθείη.

sch ran

1225

σιδώνιόν ποτ’ ἄστυ: δευ‐ τέρου Φρίξου τοῦτό τινες ἀρχὴν εἶναι
λέγουσι· ψεύδονται δέ. τοῦ γὰρ πρώτου Φρίξου τοῦτο ἔστιν ἀρχή·
5δευτέρου δὲ Φρίξου ἀρχή·
εἰ μὲν τόδ’ ἦμαρ πρῶτον ἦν κακουμένῳ
καὶ μὴ μακρὰν δὴ διὰ πόνων ἐναυστόλουν. κἂν οὐδὲν τούτων τῶν ψυχρῶς ἐνθαδὶ τηθειμένων ἐγίνωσκον, τίς ἡ λύμη;
10κἀγώ, εἰ μὴ τυχαίως προεσχεδίασα ταῦτα, οὐδὲν ἂν ἐγίνωσκον τούτων, καίτοι σχεδὸν τὰ λοιπὰ τῶν λόγου ἀξίων εἰδὼς ἐπὶ στόματος. τέως τοῦτο ἀρχὴ τοῦ πρώτου
15Φρίξου ἐστί·
σιδώνιόν ποτ’ ἄστυ Κάδμος ἐκλιπών,
Ἀγήνορος παῖς, ἦλθε θηβαίαν χθόνα,
Φοίνιξ πεφυκώς· ἐκ δ’ ἀμείβεται γένος ἑλληνικόν, διρκαῖον οἰκήσας πέδον.
20
ᾗ δ’ ἦλθεν ἀνάγκῃ πεδία Φοινίκης λιπών,
λέγοιμ’ ἄν. ἦσαν τρεῖς Ἀγήνορος κόροι.
πρώτου μὲν Φρίξου τοῦτο ἀρχή· τοῦ δὲ δευτέρου Φρίξου ἀρχὴ αὕτη·
εἰ μὲν τόδ’ ἦμαρ πρῶτον ἦν κακουμένῳ
25
καὶ μὴ μακρὰν δὴ διὰ πόνων ἐναυστόλουν. καὶ τί δεῖ μακρηγορεῖν πολλάκις; τῇδε ὁ κωμικὸς φλυαρεῖ μέχρι τέλους.

sch ran

1227

ὦ δαιμόνιε: ἀθλιώτατε. ἀποπρίω: ὤνησαι. μὴ διακναίσ:
κόψῃ, θλίψῃ, λυπήσῃ. διὰ τὸ τί, φησὶν Εὐριπίδης, ἐγὼ ὠνήσομαι
5λήκυθον τῷδε τῷ Αἰσχύλῳ, ἤτοι ἕνεκα τοῦδε;

sch ran

1231

προσάψαι: προσαρτῆσαι,
προσαρμόσαι, κολλῆσαι.

sch ran

1233

θοαῖς ἵπποις: “Οἰνο‐ μάου γαμεῖ κόρην.”

sch ran

1234

προσῆψεν αὖθις: προσήρ‐ μοσε, προσεκόλλησεν.

sch ran

1235

ἀπόδος: τί μέν φησιν οὗτος καὶ οἱ ἀστραγαλοπαικτοῦντες, μᾶλλον δὲ κοτζοπαικτοῦντες τούτου δῆθεν ἐξηγηταί, οὐ συνίημι. τὸ μὲν
5γὰρ “ἀπόδος “τὸ ὃ ἔλαβες δός” σημαίνει κοινοτέρως· ἀττικωτέρῳ δὲ λόγῳ “ἀπόδος τὸ “ἀπεμπόλησον”
λέγεται. οὗτος δὲ νῦν σκοτεινότερον μὲν καὶ οὐκ ἀριδήλως καὶ ἐμφανῶς,
10τέως δὲ οὕτω δοκεῖ τὸ “ἀπόδοςλαμβάνειν, ἀντὶ τοῦ “ὤνησαι”· ἀπό‐ δος γάρ, φησί, πάσῃ τέχνῃ καὶ παντὶ
τρόπῳ, ἤτοι πάντως ὤνησαι, παν‐ τοιοτρόπως, ὡς τὸ ἐπαγόμενον δηλοῖ,
15τὸ “λήψεῖ γὰρ καὶ λάβῃς καὶ ὠνήσῃ δι’ ὀβολοῦ πάνυ καλὴν καὶ ἀγαθὴν λήκυθον”.

sch ran

1238

Οἰνεύς ποτ’ ἐκ γῆς: δράματος Μελεάγρου. ἐγὼ δὲ ὑπὸ τῆς τοσαύτης ἀηδίας καὶ φλυαρίας τῆς ἀπεραντολόγου καὶ μὴ ἐχούσης τι
5κάρπιμον ἢ ἀστεῖόν τινα γέλωτα, ἐσκοτοδινίασα καὶ καρηβαρῶ καὶ ἐμίσησα ἐμαυτόν, ὅτι τοῦτον ἐπεί‐ σθην ἐπεξηγήσασθαι.

sch ran

1240

πολύμετρον λαβὼν στά‐ χυν: πολυφορήσας τῶν σίτων τοῖς γεωργήμασι καὶ καρπῶν ἑτέρων τῆς γῆς “θύων ἀπαρχὰς τοῖς θεοῖς”.
5ἀπαρχαὶ θυσίαι εἰσί, τὸ ἐκ πάντων τῆς γῆς τῶν καρπῶν τὰ πρῶτα θεοῖς ἀνατίθεσθαι, ἐκ μὲν σίτων ἱεροὺς ἄρτους ποιοῦντας, ἐκ τῶν πρώτων βοτρύων σπονδάς, ἐκ τῶν ὀσπρίων τὰ
10ἔτνη, τὰς ἀθάρας καὶ τοὺς πελάνους, ἐκ τῶν εὐωδῶν ἀνθέων ὀσφράδια.

sch ran

1243

πρὸς τοδὶ γὰρ εἰπάτω: ἀπὸ τοῦ “εἰπέ” προστακτικῶς “εἰπέτω”, ὡς “λεγέτω”· ἀπὸ δὲ τοῦ “εἶπον” “εἰπάτω”, ὡς “γρα‐
5ψάτω.”

sch ran

1247

σῦκον πάθος ἑλκῶδές ἐστι τοῖς ὀφθαλμοῖς εἰωθὸς ἐπιφύεσθαι, ὃ παρὰ τῶν ἰατρῶν σύκωμα καλεῖται. φησὶν οὖν ὁ Διόνυσος Εὐριπίδῃ,
5ὅτι, ὃν τρόπον τὸ ἕλκος τὸ καλού‐ μενον σύκωμα εἴωθεν ἐπιφύεσθαι ὀφθαλμοῖς, οὕτω καὶ τὸ ληκύθιον εἴωθεν ἐπιφύεσθαι, ἤτοι προσφυῶς τίθεσθαι, σοῦ τοῖς προλόγοις.

sch ran

1248

ἀλλ’ ἐς τὰ μέλη αὐτο: ἤτοι τὰς μελοποιίας καὶ τὰ μελῳδικὰ ὑπορχήματα τράπηθι.

sch ran

1249

καὶ μὴν ἔχω γ’ ὡς αὐτὸν
ἀποδείξω κακόν: καὶ μὴν ἔχω, φησὶν ὁ Εὐριπίδης, καὶ δύναμαι, ὡς αὐτὸν ἀποδείξω κακὸν μελοποιὸν
5ὄντα καὶ ποιοῦντα ταῦτ’ ἀεί, τὰ μέλη δηλονότι· ἀπὸ κοινοῦ τὸ “κα‐ κῶς”.

sch ran

1251

τί ποτε πρᾶγμα γενήσε‐ ται;: ὁ χορὸς ἀκηκοὼς παράγεται δῆθεν περὶ τοῦ Αἰσχύλου φροντίζων καὶ λέγων· τί ἄρα πρᾶγμα—οὐ τὸ
5δυσχερὲς νῦν, ἀλλὰ τὸ ἐν τῇ συνηθείᾳ λεγόμενον—τί πρᾶγμα γενήσεται; φροντίζω γάρ, ποίαν μέμψιν Εὐριπί‐ δης ἐπάξει τοιούτῳ ἀνδρί, τῷ πλεῖστα δὴ καὶ κάλλιστα μέλη ποιήσαντι τῶν
10ἔτι νῦν ὄντων· τῷ Αἰσχύλῳ, τῷ ποιήσαντι πλεῖστα καὶ κάλλιστα καὶ καλλιστότερα μέλη καὶ ᾄσματα, ἢ τῶν ᾀσμάτων τῶν ἔτι νῦν ὄντων, ἢ τῶν ποιητῶν. τὸ “κάλλιστα” ὑπερ‐
15θετικὸν ἀντὶ συγκριτικοῦ, τοῦ “καλ‐
λιστότερα”· τὰ γὰρ ὑπερθετικὰ σύγ‐ κρισιν οὐκ ἐπιδέχεται, ἀλλ’ αὐτὰ καθ’ ἑαυτὰ λέγονται· ἄριστα, κάλ‐ λιστα, σοφώτατα· οὐ μὴν “τὰ
20Φειδίου ἄριστα Δαιδάλου” λέγεις, ἢ “κάλλιστα” ἢ “σοφώτατα τὰ γρα‐ φέντα τῷ δεῖνι τοῦ δεῖνος”.

sch ran

1259

τὸν βακχεῖον ἄνακτα: τὸν Αἰσχύλον, τὸν βακχεῖον καὶ διονυσιακὸν ἄνακτα, θεόν, βασιλέα ὑπερέχοντα. Βάκχος γὰρ ὁ Διόνυσος
5ἐλέγετο, ἀπὸ τοῦ βακχεύειν καὶ ἐνθουσιᾶν τοὺς ἑπομένους αὐτῷ βάκ‐ χους καὶ βάκχας σειληνούς τε καὶ σατύρους· καὶ οἱ κωμικοὶ δὲ καὶ οἱ τραγικοὶ εἰς τιμὴν Διονύσου ἐν τοῖς
10Διονυσίοις, ἃ ἐτελεῖτο ἐν ἔαρι, τὰ ἑαυτῶν διδάσκοντες ἦσαν συγγράμ‐ ματα.

sch ran

1262

εἰς ἓν γὰρ αὐτο: ἑνὶ γὰρ λόγῳ, ὅ φασιν, ἤτοι παντελῶς καὶ συντόμως πάντα συντεμῶ καὶ συγκό‐ ψω τὰ μέλη αὐτοῦ· ἤ, ὡς οἱ παλαιοὶ
5δῆθεν δοκοῦσιν, εἰς τὸ “ἰήκοπον.”

sch ran

1263

καὶ μὴν λογιοῦμαι: ἀπα‐ ριθμήσω, ψηφίσω διὰ τῶν ψήφων
ταῦτα λαβὼν καὶ γνούς.

sch ran

1264

Φθιῶτ’ Ἀχιλε. διαύ‐ λιον προσαυλεῖ τις: διαύλιον δὲ λέγεται, ὅταν ἡσυχίας πάντων γε‐ νομένης ἔνδον αὐλητὴς ᾄσῃ· ἔστι δὲ
5τὸ σχῆμα παρεπιγραφή”. τὰ δὲ ῥητὰ Μυρμιδόνων Αἰσχύλου.

sch ran

1265

ἰήκοπον: ὡς ἐφυμνίῳ
τούτῳ, φασί, χρῆται· Τζέτζης δέ φησι τὴν διὰ ἰῶν καὶ βελῶν κοπῆς ἔχουσαν τὴν βοήθειαν.

sch ran

1266

Ἑρμᾶν μὲν πρόγονον: ἐκ τῶν Αἰσχύλου Ψυχαγωγῶν· προφέ‐ ρεται δὲ οὐ καθεξῆς οὐκ ἐφεξῆς τὰ μέλη, ἀλλ’ ὡς ἔτυχεν ἄλλο ἄλλοθεν, καὶ ἐπιλέ‐
5γει τὸ “ἰήκοπον”. ὡσαύτως εὕρῃς τοῦτο τοῖς ἔμπροσθε κἂν τοῖς εὐριπι‐ δείοις ποιοῦντα καὶ ἄλλο ἄλλοθε φύροντα καὶ πεφυρμένως λέγοντα καὶ μεταπεφρασμένως τὰ πλείω· καὶ
10μήτε πόθεν εἰσὶ τὰ ῥητὰ ζήτει, μήτε τίνα νοῦν ἔχουσιν. ἀφεὶς γὰρ εἶναι ὁ ἄνθρωπος, οἷος ἦν ἔν τε τῷ Πλούτῳ καὶ ἐν Νεφέλαις, στερρός, σοφός, συνετός, δεξιός, ἐπεσβολώτατος, δε‐
15ξιὸς μετὰ τοῦ κοσμίου, εἰς ἀγοραῖον ἀθρόως ἐξεκυλίσθη καὶ κάπηλον, ἢ πλέον εἰπεῖν ληροῦντά τινα μεμεθυσ‐ μένα τε καὶ παράφορα.

sch ran

1269

κύδιστ’ Ἀχαιῶν, Ἀτρέ‐ ως: Τιμαχίδας ἐκ Τηλέφου τοῦτό φησιν Αἰσχύλου, Ἀσκληπιάδης δὲ ἐξ Ἰφιγενείας.

sch ran

1273

μελισσονόμοι: οἱ παλαιοί φασιν· “οἱ διανέμοντες τὰ τῆς πόλεως, ἢ οἱ οἰκοῦντες ἐν τῇ πόλει”. ἐγὼ δ’ ἐφ’ οἷς οὐκ οἶδα λέγειν,
5σιωπᾶν οὐκ αἰδοῦμαι.

sch ran

1276

κύριός εἰμι θροεῖν: ἐξ Ἀγαμέμνονος Αἰσχύλου.

sch ran

1280

τὼ νεφρὼ βουβωνι: βουβώνων πεπλήρωμαι. βουβῶνες δέ εἰσι φύματα ὀγκώδη ἐκ κόπων ἢ καὶ ὕλης μοχθηρᾶς εἰωθότα φύεσθαι τοῖς
5κοίλοις μηρῶν μέρεσι καὶ ἀγκάλαις· εἰ δὲ καὶ νεφροῖς ἐπιφύονται, οὐ συνίημι.

sch ran

1281

στάσιν μελῶν: στάσιμον μέλος, ὃ ᾄδουσιν ἱστάμενοι οἱ χο‐ ρευταί.

sch ran

1282

ἐκ τῶν κιθαρῳδικῶν νόμων: Τιμαχίδας γράφει· ὡς τῷ ὀρθίῳ νόμῳ κεχρημένου τοῦ Αἰσχύ‐
λου καὶ ἀνατεταμένῳ.”
5οὐδὲν νῦν ἐμὸν γράφω οὐδὲ γράψω, εἰ μή που ἄρα τι εὕροιμι λόγου ἐχόμενον.

sch ran

1284

ὅπως Ἀχαιῶν: Εὐριπί‐ δης ὁμοίως τὰ Αἰσχύλου χορικὰ μέλη διεσπαρμένα λέγει ἐξ ἄλλων καὶ ἄλλων δραμάτων.”

sch ran

1286

τὸ φλαττόθρατ: τοῦτο λέγει χλευάζων ὡς ἀσυνετοποιόν· τινὲς δὲ σημειοῦνται αὐτό, ὅτι τῶν διορθωτῶν τινες περιεῖλον τὰς τοιαύ‐
5τας ἐν τοῖς μέλεσι προσθέσεις.”

sch ran

1291

κυρεῖν] ἐπιτυχεῖν.

sch ran

1292

ἰταμαῖς] ταχείαις, πικραῖς,
σκληραῖς.

sch ran

1294

τὸ συγκλινές] ἐκ Θρῃσσῶν.

sch ran

1296

τὸ φλαττόθρατ τοῦτ’ ἐστίν; ἐκ Μαραθῶνος: τὸ φλέως ἔνυδρος βοτάνη παπυρώδης· ἐπεὶ δὲ ἐν τῷ Μαραθῶνι ἑλώδει ὄντι πολὺς ὁ πολὺ τὸ
5φλέως ἐστίν, παίζων πρὸς τὴν ταυτό‐ τητα τῆς ἀπηχήσεως τοῦ “φλέω” καὶ τοῦ “φλαττόθρατ” φησί· μὴ
φλέως ἐστὶν ἐκ Μαραθῶνος; τοῦτο δὲ καθ’ ἡμᾶς μίμημα κρούματος
10κιθάρας ἐστίν, ὡς καὶ τὸ “βλίτυρι” καὶ “θρεττανελό” καὶ ἕτερα.

sch ran

1297

ἱμονιὰ τὸ τῶν ἀντλημάτων σχοινίον, καὶ τὸ ᾆσμα, ὃ ᾄδουσιν οἱ ἀντληταί, ἱμαῖον. Καλλίμαχος· ἀείδει καί πού τις ἀνὴρ ὑδατηγὸς
5ἱμαῖον.

sch ran

1298

ἀλλ’ οὖν ἐγὼ μὲν: ἐγὼ μὲν ἐκ τοῦ καλοῦ καὶ δεξιοῦ ποιητοῦ Φρυνίχου, ἢ ἐκ τοῦ καλοῦ, ἤτοι τοῦ
κιθαρῳδικοῦ νόμου, ἐς τὸ καλὸν
5καὶ τὸ τεχνικὸν τὸ τῆς τραγῳδίας ἤνεγκα, ἤνεγκον, ἵνα μὴ φαινοίμην ταὐτὰ λέγων Φρυνίχῳ.

sch ran

1301

οὗτος δ’ ἀπὸ πάντων: οὗτος δ’ ὁ Εὐριπίδης τὰ χορικὰ μέλη αὐτοῦ φέρει ἀπὸ θρήνων χορείων καὶ χοροστατικῶν—θρήνων δὲ τίνων;
5πορνιδίων—ἐκ τῶν σκολιῶν, καρι‐
κῶν αὐλημάτων θρηνητικῶν, τοῦ τραγικοῦ ποιητοῦ Μελίτου, ψυχροτά‐ του περὶ τὴν ποίησιν. οἱ δὲ νομίζοντες τοῦτον εἶναι τὸν κατὰ Σωκράτους
10ἐκθέμενον ἀσεβείας γραφὴν ἁμαρτά‐ νουσιν· Εὐριπίδης γὰρ μιᾷ γενεᾷ ἦν Σωκράτους καὶ τοῦ Μελίτου ἐκείνου ἀνώτερος. πῶς οὖν ἐζήλου τοὺς μέλλοντας γενέσθαι;
15σκολιὰ δὲ λέγονται τὰ παροίνια ᾄσματα· τὰ δὲ καρικὰ αὐλήματα καὶ μέλη θρηνώδη ἐστίν.

sch ran

1305

ποῦ ’στιν ἡ τοῖς ὀστρά‐
κοις: Αἰσχύλος λύραν λαβεῖν ἔμελλε καὶ πρὸς αὐτὴν ᾆσαί τινα μέλη τοῦ Εὐριπίδου· συνεὶς δέ, ὡς ᾄδεσθαι
5πρὸς λύραν ἀνάξια ταῦτά εἰσι· ποῦ ’στιν, φησίν, ἡ τοῖς ὀστράκοις αὕτη κροτοῦσα καὶ κροτουμένη Μοῦσα τοῦ Εὐριπίδου; δεῦρο καὶ ἐλθέ· ἢ δεῦρο καὶ ἐνταῦθα, δηλονότι ἐλθέ, λείπει
10δὲ ἀττικῶς τὸ “ἐλθέ.” πρὸς ἣν ὀστρακοκρότητον Μοῦσάν ἐστι τὰ μέλη τάδε ἐπιτήδεια ᾄδειν ἤτοι ᾄδεσθαι.

sch ran

1306

κροτοῦσα] κροτουμένη.

sch ran

1308

αὕτη ποθ’ ἡ Μοῦς’ οὐκ ἐλεσβίαζε;: λεσβιάζειν τὸ παρανό‐ μως πλησιάζειν· διεβάλλοντο γὰρ ἐπὶ τούτῳ οἱ Λέσβιοι· καὶ ἐν τῷ εἰς
5Φερεκράτην ἀναφερομένῳ Χείρωνι·
δώσει δέ τοι γυναῖκας ἑπτὰ Λεσβίδας.
καλὸν τὸ δῶρον, ἕπτ’ ἔχειν λαικαστρίας.”

sch ran

1309

ἀλκυόνες, αἳ παρ’ ἀενάοις: χαρακτηρίζουσι τὰ Εὐρι‐ πίδου μέλη ὡς ἐκλελυμένα”.

sch ran

1310

κύμασι στωμύλλετε: πάλιν εἰς αὐτὸν παίζει· ἐξ ἄλλων δὲ καὶ ἄλλων Εὐριπίδου δραμάτων κόμματα συντίθησι καὶ οὐδὲν κατὰ
5τὸ ἑξῆς λέγει μέλος. ἔστι δὲ τὸ προκείμενον ἐξ Ἰφιγενείας τῆς ἐν
Αὐλίδι”.

sch ran

1311

τέγγουσαι πτεροῖς: τὸ ἑξῆς· νοτίαις ῥανίσι πτερύγων χρόα δροσιζόμεναι.”

sch ran

1315

ἱστότονα: τὰ ἐν τοῖς ἱστοῖς τεινόμενα καὶ ἐξαπλούμενα. πηνίσματα: κλώσματα καὶ ὑφάσ‐
ματα· ἐκ τοῦ “πένω” τὸ “ἐνεργῶ”.

sch ran

1318

πρῴραις κυανεμβόλοις: ἐκ Τρῳάδων, πλέον δ’ οἶμαι ἐξ Ἀνδρομάχης·
πρῷραι ναῶν ὠκεῖαι
5
δι’ ἅλα πορφυροειδέα καὶ
λιμένας Ἑλλάδος· καὶ 〈μετά〉 τι βραχύ·
πλεκτὰν Αἰγύπτου
παιδείαν ἐξηρτήσασθε·
10
αἶ αἶ
τὰν Μενελάου μετανισσόμεναι
στυγνὰν ἄλοχον, Κάστορι λώβαν
τῷ τ’ Εὐρώτᾳ δύσκλειαν· καὶ εἰ γράφειν ἔμελλον ἀπὸ στήθους
15ταυτὶ λέγων, ἐμέστωσα ἂν τὴν
παροῦσαν σελλίδα.

sch ran

1320

οἰνάνθας γάνος: οἱ παλαι‐ οὶ παρὰ τὰ ἐξ Ὑψιπύλης Εὐριπίδου· οἰνάνθας τρέφει τὸν ἱερὸν βότρυν. δοκῶ δὲ προσφυέστερον καὶ πλησιαί‐
5τερον εἶναι τὸ ἐν Φοινίσσαις·
οἴνα θ’, ἃ καθαμ̣[έριο]ν
στάζεις τὸν πολύκ[αρπο]ν οἰ]νάνθας ***

sch ran

1322

περίβαλ’, ὦ τέκνον,
ὠλένας: ἐκ Φοινισσῶν ταῦτα παρα‐ πεποίηται, ἐξ ὧν Ἰοκάστη πρὸς Πολυνείκην εἶπεν.

sch ran

1323

ὁρᾷς τὸν πόδα τοῦτον;: φασὶν οἱ παλαιοί· “ὡς καὶ τοιαῦτα ἀμοιβαῖα ἐν τοῖς μέλεσιν ἐπιτηδεύον‐ τος Εὐριπίδου.”

sch ran

1328

Κυρήνης μελοποιῶν: Κυρήνη τις ἑταίρα ἐπίσημος, δωδε‐ καμήχανος ἐπικαλουμένη διὰ τὸ τοσαῦτα σχήματα ἐν τῇ συνουσίᾳ
5ποιεῖν. ἐστὶ δὲ παρὰ τὰ ἐξ Ὑψιπύλης Εὐριπίδου·
ἀνὰ τὸ δωδεκαμήχανον ἄστρον. ἐμοὶ δὲ νῦν θαυμάζειν ἔπεισι
πάνυ, πῶς οἱ σχολιογράφοι οὗτοι οἱ
10παλαιοὶ ὄπισθεν ἐν λόγοις σπουδαίοις καὶ ἀξιεξηγήτοις τῷ ὄντι, βραχύ τι φθεγξάμενοι ἢ καὶ οὐδέν, νῦν, ὅτε τράγον οὗτος ἀμέλγει, ὑποτιθέασιν οὗτοι κόσκινα, τὸ ἐκ τοῦ τράγου
15ἀμελχθησόμενον γάλα συνέξοντες, καὶ βοῶσι καὶ παταγοῦσι διδάσκον‐ τες, πῶς δεῖ τοῦτο ταλάροις τισὶ καὶ θρέψαι καὶ ἐκτυρῶσαι.
ὦ πλεῖστα μῶροι καὶ φρενῶν τητώμενοι,
20ἀλιτηρίῳ ἀνθρώπῳ εἰκαῖα ληροῦντι πείθεσθε καὶ συμπεριφέρεσθε; νὴ τὴν ἀλήθειαν, εἰ μέλη παρεθέμην
θρηνώδη τινὰ Εὐριπίδου, εἰς δάκρυα ἂν ὑμᾶς παρεκίνησα. καὶ τῆς σαφη‐
25νείας ὁ ἄνθρωπος καὶ τῆς δεξιωτάτης ἑνὸς ἑκάστου δράματος ἀφηγήσεως καὶ προοιμίων καὶ τῶν λοιπῶν μερῶν οὐ μόνον ἐστὶν οὐ κατάμομφος, ἀλλὰ καὶ ἀξιεπαίνετος· ὁ Αἰσχύλος δὲ καὶ
30ὑπέρευγε, πλὴν μέντοι τοῦ κρημνο‐ λεκτεῖν καὶ χαίρειν ἄγαν τῇ ἀσαφείᾳ. ὁ δ’ Εὐριπίδης τὸ ἀνοικειοπρόσωπον ἔχει ἐπίληπτον καὶ τὸ ἐναντιοῦσθαι αὐτὸς ἑαυτῷ ἐν πολλοῖς καὶ ἄλλα
35ἅττα βραχέα, ἅπερ εἰ θέλοι τις ἀκριβῶς γνῶναι, ἀναλεξάσθω βίβλον
ἐμήν, ἐν ᾗ παντοίων σοφῶν πραγμα‐ τείας ὑπέβαλον λογισμοῖς, Εὐριπίδου μὲν δράματα πεντήκοντα δύο, καὶ
40ἑτέρων παντοίας τέχνης σοφῶν βί‐ βλους ἑκατὸν ἐννεακαίδεκα· ὧν πα‐ σῶν λογισμοὺς βίβλος μία ἐμοῦ περιέχει στίχοις ἰάμβοις τοῖς πλείο‐ σιν, οὐκ ὀλίγοις δὲ καὶ μέτρων
45ἑτέρων· καὶ ἕτεραι δὲ βίβλοι σπορά‐ δην ἐμοὺς ἔχουσιν ἑτέρων σοφῶν λογισμούς, οὐ μάτην καὶ ἀναιτίως οὐδὲ κατ’ ἔχθραν ἐπεμβαίνοντός μού τινων, ἀλλά τινας μὲν ἐλέγχοντος

sch ran

1328

(50)

τοῦ περὶ τὴν τέχνην ἕνεκα πλημ‐
μελοῦς καὶ τοῦ διαμαρτάνειν πραγ‐ μάτων ἢ χρόνων, ἢ αὐτοὺς λέγειν ἑαυτοῖς ἐναντία, οὐκ ὀλίγους δέ, ὥσπερ τὸν Σταγειρόθεν καὶ Γαληνὸν
55καὶ τὸν Πλούταρχον καὶ οὐ βραχεῖς ἑτέρους τοιούτους, ὅτι τε κατὰ πυρπνόων ἀνδρῶν εὐεργετῶν καὶ σφῶν διδασκάλων ἐξοιστρηκότες, κριοί τινες κατεφάνησαν ἀντιτετι‐
60κότες τροφεῖα, καὶ ὅτι, ὅσα τοξεύ‐ ματα δι’ ἄκραν δυσμένειαν, ὡς ἐλέγχει τὰ πράγματα, κατὰ τῶν θείων ἐκείνων ἀνδρῶν κατετόξευσαν, κατὰ τῶν ἑαυτῶν “κεφαλῶν ῥήϊστα
65φέρονται”· “λάκκους” γὰρ “ὤρυξαν
καὶ ἀνέσκαψαν αὐτούς, καὶ ἐμπεσοῦν‐ ται εἰς βόθρους, οὓς εἰργάσαντο”, φησὶν ὁ προφήτης· “συνελήφθησαν οἱ ἁμαρτωλοὶ ἐν τοῖς ἔργοις τῶν
70χειρῶν αὐτῶν”· “ἐν παγίδι, ᾗ ἔκρυψαν, συνελήφθη ὁ ποὺς αὐτῶν”, “καὶ ἐπὶ κορυφὴν αὐτῶν ἡ ἀδικία αὐτῶν καταβήσεται”. ταύτην ἐμοῦ τὴν βίβλον ἀναλεξά‐
75μενος, ὅστις ἄν γε βούλοιτο, Αἰσχύ‐ λου τε εὕροι καὶ Εὐριπίδου καὶ ἄλλων πολλῶν αἰτιάματα, πλημμελείᾳ τῇ περὶ τὴν τέχνην καὶ τὴν ἀλήθειαν ὑποπεπτωκότας τοῖς λογισμοῖς, οὐ
80μέντοι διὰ ψευδοῦς γελοιάζουσαν κωμῳδίαν οὐδὲ δυσμένειαν. ad l. ca. 50) σημείωσαι· ἀνέγνων δὲ νζʹ βίβλους καὶ τὸν νοῦν πάντα συνοπτικῶς
ἔγραφον πανδήμοις στίχοις.

sch ran

1331

ὦ Νυκτὸς: Ἀσκληπιά‐ δης· παρὰ τὰ ἐξ Ἑκάβης Εὐριπίδου, ἐν μιμήσει δηλονότι· ὦ στεροπὰ Διός, ὦ σκοτία Νύξ.”

sch ran

1339

κάλπισί τ’ ἐκ ποταμῶν: πρὸς τὰ ἐν Ἱππολύτῳ· “βαπτὰν κάλπισι”. τί δὲ ἀγοραίαν ἀτερπῆ
στωμυλίαν δέον ἐστὶ γράφειν;

sch ran

1340

ὡς ἂν θεῖον ὄνειρον ἀποκλύσω: οἱ πρῷ σιωπηλοὶ νῦν λαλεῖν οὐκ αἰσχύνονται· φασὶ γὰρ καὶ τοῦτο μιμεῖσθαι Αἰσχύλου· “τοῦτο
5δὲ λέγει, παρόσον ἀποδιοπομπεῖσθαι εἰώθασι τοὺς χαλεπωτάτους τῶν ὀνείρων.” ὁρᾷς, ὅπως μὲν οὗτος εἰς ἀμολγὴν κατέχει τὸν τράγον, οὗτοι δ’ ὑποτι‐
10θέασι νῦν κόσκινα καὶ βοῶσι τούτοις τὸ τράγειον γάλα κατασχεῖν θέλον‐ τες; ὦ γενναῖοι, τούτοις πᾶσιν οὐκ Αἰσχύλον, ἀλλ’ Εὐριπίδην διασύρει· καὶ ἔστι τοῦτο μεταποιηθὲν ἐξ
15Ἑκάβης·
ποῦ ποτε θείαν Ἑλένου ψυχὰν
καὶ Κασσάνδρας ἐσίδω, Τρῳάδες,
ὥς μοι κρίνως’ ὀνείρους; καὶ τὸ
20
ἀπ’ ἐμᾶς οὖν, ἀπ’ ἐμᾶς τόδε παιδὸς
πέμψατε, δαίμονες, ἱκετεύω. (mrg. Αἰσχύλου ) ἢ τοῦτο ὄν· “ἀπο‐ μιμεῖται Αἰσχύλος”, ὁ βιβλογράφος “Αἰ‐ σχύλου” γράψας τὸ ὅλον ἠχρείωσεν.

sch ran

1341a

, πόντιε δαῖμον:
κυανέαις ἵπποισι διφρεύ‐
ων ἅλιον πέλαγος· Τρῳάδων Εὐριπίδου· καὶ εἴ μέ τις
5ἑώρα, πῶς ταῦτα γράφω, ἐνέπλησα ἂν πάντας τοὺς χάρτας. οὐκ ἔδει ληροῦντος ἐνθάδε τἀν‐ δρὸς ὑμᾶς φθέγγεσθαί τι· μᾶλλον δὲ πρῴην σιγῶντες νῦν ἀθυρογλωτ‐
10τεῖτε.

sch ran

1341b

τοῦτ’ ἐκεῖνο: τοῦτο ἐξ Ὀρέστου Εὐριπίδου μεταπεποιη‐ μένον ἐστίν·
οἴμοι, προσῆλθεν ἐλπίς, ἣν φοβουμένη
5πάλαι τὸ μέλλον ἐξετηκόμην γόοις.

sch ran

1350

ἀποδοίμαν] πωλήσαιμι.

sch ran

1354

δάκρυα δάκρυα:
νῦν γυργαθῶντα τουτονὶ λαλεῖν ἄφες· οὐδὲν γὰρ ἀληθείας φησὶν ἢ τά‐ ξεως ἐχόμενον, ἀλλὰ παρασπάσμα‐
5τά τινα καὶ πλάσματα. ταῦτα δέ, δοκῶ, πρὸς τὰ ἐξ Ὀρέστου φησὶ τάδε·
ὅθι δάκρυα δάκρυσι συνέπεσεν
ἔπεσεν [ἀμφὶ] τὰς Σκαμάνδρου δίνας·
10καὶ
δακτύλους ἔβαλεν ἔβαλεν ἐς κόμας.

sch ran

1356

Κρῆτες, Ἴδας τέκνα: ἔστι γ̣ὰ̣ρ̣ [Ἴδ]η [ὄρος ἐν] τῇ Κρήτῃ.

sch ran

1358

τὰ κῶλα πάλλετε: τοὺς μηρούς, τοὺς πόδας· ἤτοι κινεῖσθε, βαδίζετε, τρέχετε.

sch ran

1359

Δίκτυννα: ἐπίθετον Ἀρ‐ τέμιδος, ἐξ αἰτίας τοιᾶσδε. Βριτό‐
μαρτις συγκυνηγὸς ἦν Ἀρτέμιδος, ἧς ἐρασθεὶς Μίνως κατεδίωκεν. ἡ δὲ
5διωκομένη ἔκ τινος ἀκρωτηρίου αὑτὴν ἀπεώσατο εἰς θάλασσαν· βοηθησά‐ σης δὲ τῆς Ἀρτέμιδος δικτύοις ἁλιέων ἐσώθη κατασχεθεῖσα· καὶ Δίκτυννα οὕτως ἐκλήθη ἡ Ἄρτεμις.

sch ran

1362

ἡ Ἑκάτη ἡ αὐτὴ τῇ Σελήνῃ ἐστίν. τινὲς δὲ δαίμονα ταύτην εἶναί φασι πελωρίαν καὶ καταπλήττουσαν.

sch ran

1363

φωράσω] κατασκοπήσω,
ἐρευνήσω.

sch ran

1366a

νῷν: ὑμῶν. δευτέρου φησὶ προσώπου καὶ Διονύσιος ἐν τῇ γραμματικῇ τέχνῃ· ὁ δὲ τεχνογράφος
πᾶσιν λόγων ἀφορμὰς καὶ βαθρεύματα
5
τέχνης διδούς, μὴ κυριολογῶν μὲν τὸ “σφῶε” ἐπὶ δευτέρου καὶ τρίτου δέχεται προσώ‐ που, κυριολογῶν δὲ τὸ μὲν “νῶε” “νῶϊ” πρώτου προσώπου δέχεται, τὸ δὲ
10“σφώ” δευτέρου, ὡς ἐν τῇ Λάμβδα ῥαψῳδίᾳ φησὶ Νέστωρ πρὸς Πάτρο‐ κλον·
ὦ πέπον, ἦ μὲν σοί γε Μενοίτιος ὧδ’ ἐπέτελλεν
ἤματι τῷ, ὅτε ς’ ἐκ Φθίης Ἀγαμέμνονι πέμπε·
15
νῶϊ δ’ ἔνδον ἐόντες, ἐγὼ καὶ δῖος Ὀδυσσεύς,
πάντα μάλ’ ἐν μεγάροισιν ἀκουέμεν ὡς ἐπέτελλεν· καὶ κατωτέρω·
σφῶϊ μὲν ἀμφὶ βοὸς ἕπετον κρέα, νῶϊ δ’ ἔπειτα
στῆμεν ἐνὶ προθύροισι· ταφὼν δ’ ἀνόρουσεν Ἀχιλεύς·
20καὶ κατωτέρω·
ἦρχον ἐγὼ μύθοιο κελεύων ὔμμ’ ἅμ’ ἕπεσθαι·
σφὼ δὲ μάλ’ ἠθέλετον, τὼ δ’ ἄμφω πόλλ’ ἐπέτελλον.

sch ran

1366b

(v.l.) ὅπερ] ὅσπερ.

sch ran

1367

βασανιεῖ] κρινεῖ.

sch ran

1369

τυροπωλῆσαι: τυροπω‐ λικῶς κρῖναι· οἱ γὰρ τυροπρατοῦντες
σταθμῷ τὸν τυρὸν πιπράσκουσιν.

sch ran

1374

μὰ τόν: τὸ ἐλλειπτικῶς ὀμνύειν, μὴ τιθέντας ὄνομα τοῦ ὀμνυμένου, ἀλλὰ μόνον λέγειν “μὰ τόν”, ἀττικῆς διαλέκτου.

sch ran

1375

τῶν ἐπιτυχόντων: τῶν παρόντων ἐκεῖσε καὶ θεατῶν γεγο‐ νότων τοῦ πράγματος.

sch ran

1376/77

ἀλλ’ ᾠόμην ἂν ἑαυτὸν: λείπει ἡ “εἰς”, ἤτοι εἰς ἑαυτόν. ἤ·
ἀλλ’ ᾠόμην ἂν ἑαυτὸν καὶ αὐτὸν τὸν λέγοντα, κἂν Ἡρωδιανός φησιν·
5“ἑαυτὸν πρώτου προσώπου οὐ δεῖ λέγειν· τὸ γὰρ “ἕ” τρίτου προσώπου ἐστίν”· τὸν ὃν ἐκεῖσε πλατυγραφήσας ἐξήλεγξα.

sch ran

1378

τὼ πλάστιγγε: πλάστιγ‐ γές εἰσι τοῦ ζυγοῦ τὰ πεταλώδη πινάκια, ἐν οἷς αἱ ὁλκαὶ καὶ τὰ σταθμώμενα τίθενται.

sch ran

1379

καὶ λαβομένω: καὶ ἐπιλα‐ βόμενοι δηλονότι τῆς πλάστιγγος ἑκάτερος, εἷς εἷς ἐκ τῶν δύο, εἴπατον τὸ ῥῆμα.

sch ran

1380

καὶ μὴ μεθεῖσθον: καὶ
κατάλειψιν ποιεῖσθε τῆς πλάστιγγος, ἔστ’ ἂν ἐγὼ κοκκύσω καὶ “κόκκυ,” ὡς οἱ ἀλεκτρυόνες, βοήσω.

sch ran

1381

“τὸ ἔπος”, “τὸὔπος”, καὶ “τὸ ἔργον”, “τὸὔργον”, καὶ τὰ ὅμοια ὄξυνε, μὴ περίσπα· “τοὖ´πους” δὲ καὶ “τοὖ´ργου” περίσπα μὲν τὰ
5“του” καὶ ὄξυνε δὲ “ἔπος”, “ἔργον”· ἀλλὰ καὶ “τοὖ´πος εἰπόντος” καὶ “τοὖ´ργον πράξαντος”, νοῶν “τοῦ εἰπόντος” καὶ “τοῦ πράξαντος” λέγειν, περίσπα καὶ ὄξυνε.

sch ran

1383

βούνομοί τ’ ἐπιστροφα: αἱ ἐπιστροφαὶ καὶ πεδιάδες, ἃς ἐπιστρεφόμενος περιρρέει ὁ Σπερ‐
χειός. βούνομοι δὲ αἱ ὑπὸ βοῶν
5νεμόμεναι, ἤτοι βοοτρόφοι. ἤ· αἱ νεμόμεναι καὶ μοιραζόμεναι καὶ σχι‐ ζόμεναι ἀρότροις ὑπὸ βοῶν, ἤτοι γεωργούμεναι.

sch ran

1386

ἐριοπωλικῶς: οἱ τὰ ἔρια γὰρ πιπράσκοντες ταῦτα ἰκμαίνουσιν ὕδασιν, ὡς ἂν πρὸς ὁλκὴν καὶ σταθμὸν βριθυρεπέστερα γίνοιντο.

sch ran

1391

οὐκ ἔστι Πειθοῦς: Ἀν‐
τιγόνης Εὐριπίδου.

sch ran

1392

μόνος θεῶν Θάνατος: ἐκ Νιόβης Αἰσχύλου.

sch ran

1400

βέβληκ’ Ἀχιλεὺς: Ἀρί‐
σταρχός φησιν ἀδεσπότως τοῦτο προφέρεσθαι, ὡς Εὐριπίδου τοῦτο
πεποιηκότος.

sch ran

1402

σιδηροβριθές: ἐκ Μελεά‐ γρου.

sch ran

1403a

φ’ ἅρματι: ἐκ Γλαύκου
Ποτνιέως—τοπικόν—Αἰσχύλου.

sch ran

1403b

(v.l.) ἅρματι] ἅρματος.

sch ran

1406

οὐδ’ ἑκατὸν Αἰγύπτιοι: Αἰγύπτιοι καὶ Φοίνικες πάλαι βίον ἐμπορικὸν μετιόντες, μεγάλαις ναυσὶ φορτία βαρύτατα τῇδε κἀκεῖσε μετα‐
5κομίζοντες διεπίπρασκον.

sch ran

1408

Ὁ Κηφισοφῶν πολλάκις
ἐρρήθη.

sch ran

1411

ἄνδρες σοφο: οἱ ἄνδρες, φησί, σοφοὶ ὑπάρχουσιν.

sch ran

1413a

τὸν μὲν ἡγοῦμαι σο‐ φόν: τὸν Αἰσχύλον.

sch ran

1413b

τῷ δ’ ἥδομαι: τῷ Εὐριπί‐ δῃ. καὶ τῷ μὲν φαινομένῳ “τοῦ δὲ Εὐριπίδου τοῖς λόγοις εὐφραίνομαι ὡς γλυκέσι,” τῷ δὲ ἐν σχήματι “τῷ
5δὲ γελῶ, ἤτοι τὸν Εὐριπίδην ὡς
ἰδιωτικὰ γράφοντα γελῶ.”

sch ran

1422

τέσσαρες Ἀλκιβιάδαι γε‐ γόνασιν· οὗτος δέ, περὶ οὗ νῦν φησι, πρῶτον μὲν ὑπ’ Ἀθηναίων ἐφυγα‐ δεύθη· πρὸ ἑνὸς δὲ ἐνιαυτοῦ τῆς
5διδασκαλίας τοῦδε τοῦ δράματος τῶν Βατράχων κατελθών, διὰ δὲ τὸ πιστεῦσαι τὸ ναυτικὸν Ἀντιόχῳ τῷ κυβερνήτῃ καὶ ἡττηθῆναι ὑπὸ Λυσάν‐ δρου δυσχερανθεὶς ὑπ’ Ἀθηναίων,
10δεύτερον τοῦτο ἑκοντὶ πρὸς Λακε‐
δαιμονίους ἀποκεχωρηκώς, ἔπεισεν αὐτούς· καὶ Ἀθηναίοις Δεκέλειαν ἐπετείχισαν· ἀπετείχισαν· καὶ τελέως πταῖσαι
15τοὺς Ἀθηναίους οὕτως ἐποίησεν.

sch ran

1423

ἡ πόλις γὰρ δυστοκε: ἢ μεγάλας ἀλγηδόνας ἔχει ἕνεκα τούτου, ὥσπερ γυνή τις δυστοκοῦσα ὀδύνας ἔχει βαρείας· καὶ τὸ μὲν
5ἄριστον τοῦτο· τὸ δ’ ἐν σχήματι καὶ ἀστεῖον τοιοῦτον. λέγεται ὡραῖος ὢν ὁ Ἀλκιβιάδης καὶ περιμάχητος γυναιξὶν οὐ μόνον πολλὰς διαφθεῖραι τῶν Ἀθηναίων, ἀλλὰ καὶ Λακεδαι‐
10μονίων γυναῖκας. ἕνεκα οὖν τοῦ γελοίου καὶ περὶ τούτου φησίν, ὡς τὴν πόλιν δῆθεν καὶ οὕτω ποιήσαντος
δυστοκεῖν.

sch ran

1425

ποθεῖ μέν, ἐχθαίρει δ: παρὰ τὰ ἐκ τῶν Ἴωνος Φρουρῶν, ὅπου ἡ Ἑλένη πρὸς τὸν Ὀδυσσέα φησί·
5
σιγᾷ μέν, ἐχθαίρει δέ, ὡς τύραννον.”

sch ran

1427

μισῶ πολίτην: Εὐριπίδης μηδόλως φησὶν Ἀλκιβιάδην παρα‐
δέχεσθαι.

sch ran

1430

ὦ Πόσειδον: οἶμαι, ταῦτά εἰσιν ἐκ Ποσειδῶνος δράματος Εὐρι‐ πίδου.

sch ran

1431

οὐ χρὴ λέοντος: ὁ μὲν
Εὐριπίδης μηδόλως εἶπε δέξασθαι τοῦτον· ὁ δὲ Αἰσχύλος φησί· καλὸν μὲν μὴ δέξασθαι τύραννον, ἢ κατα‐
5δεξαμένους θεραπεύειν.

sch ran

1437

εἴ τις πτερώσας Κλεό‐ κριτον Κινησί: ὁ Κινησίας λε‐ πτὸς ἦν· ὁ δὲ Κλεόκριτος μοχθηρός. φησὶν οὖν, ὅτι, εἴ τις ἀντὶ πτερῶν
5Κλεοκρίτῳ Κινησίαν παραβάλοι,
ὥστε φέρεσθαι μεταρσίοις, συμβή‐ σεται αὐτοὺς ὀλέσθαι αὐροφορήτους γινομένους.”
οὐ γυργαθῶντός τ’ αὐτοῦ καὶ μεμηνότος,
10τίς νοῦς ἐν αὐτοῖς, ἡδονὴ τίς, ἢ γέλως, εἰς ἀκροατὰς κοσμίους καὶ σώφρονας;

sch ran

1440

ὀξίδας: ὀξυβάφους κατέ‐ χοντες ῥαίνοιεν ὄξει τοὺς πολεμίους. ὀξίδες δὲ κεράμια σμικρά· ἢ εἶδος λοπάδος ἡ ὀξίς. “ταῦτα δὲ ἠθετη‐
5μένα οὐ μετρίως νομίσειεν ἄν τις ἐνδιασκευάσθαι· καὶ γάρ ἐστι φορτι‐ κά. τὰ δὲ ἑξῆς κείμενα πρέποντα καὶ
τῷ ποιητῇ καὶ τῇ ὑποθέσει.” ὁρᾷς, ὅτι καὶ οἱ παλαιοὶ οὗτοι νῦν
10ἀποθέμενοι τὸν εἰς ἐξηγήσεις ἐκ ῥᾳθυμίας γινόμενον ὕπνον, τζετζι‐ κώτερον μικρὸν ὅσον ἐγρηγορότες ἐφάνησαν, γνόντες ταυτὶ οὐ μετρίως ἠθετημένα καὶ φορτικά, κἂν ὁπωσ‐
15δήποτε νυσταλέαν καὶ κάθυπνον τὴν φύσιν λαχόντες, πάλιν καρωτικὸν καὶ κωματιζ〈όμεν〉ον ναρ〈κω〉τικώτερον, ὡς ὁρᾷς, ἤρξαντο καταφέρεσθαι, ὑπνοδεσμήτοις τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ
20τῇ γλώττῃ φθεγγόμενοι· “τὰ δὲ ἑξῆς κείμενα πρέποντα καὶ τῷ ποιη‐ τῇ καὶ τῇ ὑποθέσει.” ἀλλ’, ὦ παλαιοὶ καὶ κριταὶ συγ‐ γραμμάτων, ποῖα ἑξῆς εἰσι πρέποντα
25ποιητῇ, καὶ ὑποθέσει δὲ ποίᾳ; εἰ μὴ ἄρα πρέποντα ταῦτα τῷ Ἀριστοφά‐ νει φατὲ καὶ τῇ ὑποθέσει αὐτοῦ. Τζέτζης ἢ πα〈ντάπασι〉 τὸ δρᾶμα ταύτης τῆς κωμῳδίας φησὶ διαγρά‐
30φειν ὡς Ἀριστοφάνους ἀνάξιον, ἢ συγκεχωρηκότας οἰκεῖον εἶναι αὐτοῦ, κοιμώμενον λέγειν ἢ πυρέττοντα ἢ μεθύοντα ἢ μεμηνότα τοῦτο συγ‐ γράψασθαι. ἄλλως δὲ οὐκ ἐᾷ τοῦτο
35Ἀριστοφάνους λογίζεσθαι, ἀνδρὸς πυκνοῦ καὶ συνεστηκότος καὶ ἀεὶ συνορῶντος, ἃ γράφων ἐστίν.

sch ran

1445

ἀμαθέστερόν πως· ἀπαιδευτότερον, ἢ κοινότερον· παρὰ τὴν παροιμίαν
σαφέστερόν μοι κἀμαθέστερον φράσον.”
5τῷ φαινομένῳ μὲν οὕτως· ἐσχη‐ ματισμένως δὲ ἀμαθῆ τὸν Εὐριπίδην
φησίν.

sch ran

1448

σωθείημεν] συνίζησις.

sch ran

1451

εὖ γ’, ὦ Παλάμηδες: πρὸς τὸν Εὐριπίδην, ὅτι εἰκὸς ἐκ Παλαμήδους πεπλάσθαι ταῦτα.”

sch ran

1452

ταυτὶ πότερον αὐτὸς εὗρες: συναθετεῖται τοῖς ἄνω πέντε στίχοις καὶ οὗτος, τοῖς ἀπὸ τοῦ “εἴ τις πτερώσας μέχρι καὶ ὅλου
5τοῦ “ῥαίνοιεν ἐς τὰ βλέφαρα τῶν ἐναντίων”. μένων γὰρ ἀκυροῖ
τὴν ἐκείνων ἀθέτησιν.”

sch ran

1453

τὰς δ’ ὀξίδας Κηφι‐ σοφῶν: Τιμόθεος ὡς ἐκ λαχανο‐ πώλιδος ὄντα τὸν Εὐριπίδην φησὶν εἰπεῖν τὰς ὀξίδας”.

sch ran

1455

πόθεν: ἀντὶ τοῦ οὐδα‐ μῶς.”

sch ran

1459

χλαῖνα: παχὺ ἱμάτιον ὑφαντόν, θερμαίνειν δυνάμενον. σι‐ σύρα δὲ τὸ ἐκ δερμάτων ἐντρίχων,
σισύρνα τὸ ἐκ δερμάτων ἀτρίχων·
5σίσυς δὲ πᾶν εὐτελέστατον ἱμάτιον. ὁ δὲ νοῦς· ᾗτινι πόλει οὐκ ἀρέσκων ἐστὶν οὔτ’ ἀγαθός τις οὔτε πονηρός.

sch ran

1462

ἀνίει: ἀνάπεμπε· ἤτοι ἐν‐ θένδε καὶ ἀπὸ τῶν ἐνταῦθα τὴν συμβουλὴν λέγε.

sch ran

1463

τὴν γῆν ὅταν νομίσωσι: τὴν Περικλέους γνώμην λέγει, ὃς τεμνομένης τοῖς Λάκωσιν Ἀττικῆς αὐτὸς συνεβούλευσεν αὐτῆς μὴ φρον‐
5τίσαι, τὴν τῶν Λακώνων δὲ περι‐ πλεῦσαι καὶ ταύτην διαφθείρειν τε καὶ πορθεῖν.

sch ran

1465

πόρον δὲ τὰς ναῦς: ἡ αὐτὴ πάλιν ἱστορία. “καὶ ἄλλως: πόρον δὲ καὶ πορισμὸν εἶναι χρημάτων τὸ ναῦς ὡς
5πλείστας ἔχειν, τὸν δὲ ἄλλον πόρον, ὃς ἂν ἔξω γῆς ἦν, τοῦτον ἀπορίαν νομίζειν, οἷον τὰ θεωρικὰ ἢ δικαστι‐ κὰ ἢ ἐκκλησιαστικά. συμβουλεύει οὖν πᾶσαν τὴν ἐν τούτοις γινομένην
10δαπάνην ταῖς ναυσὶν ἀφορίσαι. πρὸς ταύτην δὲ τὴν ἔννοιαν καὶ τὸ ἐπιφερόμενον ἀκόλουθον. φησὶ γὰρ
ὁ Διόνυσος· “πλήν γ’ ὁ δικαστὴς αὐτὰ [καταπίνει μόνος”, ὡς
15πο]λλῶν ὄν̣των τῶν δαπανωμένων εἰς τὸν δικαστικὸν μισθόν.”

sch ran

1475

τί δ’ αἰσχρόν: παρὰ τὰ ἐξ Αἰόλου [Εὐριπίδου·
τί δ’ αἰσχρόν, ἢν μὴ] τ̣ο̣ῖσι χρωμένοισ{ι} δοκῇ;”

sch ran

1478

τὸ πνεῖν δὲ δειπνεῖν:
παρὰ τὰ ἐκ Φρίξου Εὐριπίδου· τὸ δὲ κῴδιον προσέθηκεν, ἐπειδὴ καθεύ‐ δειν ἔφη.”

sch ran

1479

τί δα: ἀντὶ τοῦ “τίνος ἕνεκα.”

sch ran

1481

νὴ Δία: καλῶς, φησὶν ὁ Διόνυσος, λέγεις, μὰ τὸν Δία· οὐ γὰρ ἄχθομαι τῷ ξενίζεσθαι καὶ τρυφᾶν. ἐν ἤθει ὁ λόγος, ἀντὶ τοῦ “χαίρω
5τούτοις.”

sch ran

1491

χάριεν: Παναίτιος πάντα ταῦτα περὶ ἑτέρου Σωκράτους φησὶ λέγεσθαι, τῶν περὶ σκηνὰς φλυάρων, ὡς Εὐριπίδης.”
5Τζέτζης δ’ οὔ φησιν ἕτερον λέγειν, ἀλλὰ τὸν Σωφρονίσκου. οἱ σκαρι‐ φησμοὶ γὰρ καὶ αἱ σκιαγραφίαι τὰ σχήματα δηλοῦσιν, ἃ διαγράφουσιν
ὀστράκῳ τετριμμένῳ φιλόσοφοι.

sch ran

1496

σεμνοῖσι] ἀλαζόσι.

sch ran

1497

λήρων: τὸ σκαριφησμοῖς καὶ σχήμασι λήρων πραγμάτων
διατριβὴν καὶ φροντίδα ποιεῖσθαι ἀργὸν καὶ ἀργὴν ἀττικῶς, παρα‐
5φρονοῦντος ἀνδρός· λείπει τὸ “ἐστί.”

sch ran

1498

ἀργὸν] ἀργήν.

sch ran

1504

καὶ δὸς τουτὶ Κλεοφῶν‐ τι: ἴσως σχοινίον δίδωσιν αὐτῷ ὁ Πλούτων πρὸς ἀγχόνην, ἤ τι τοιοῦτο σύμβολον θανάτου. ὡς ξένος δὲ ὁ
5Κλεοφῶν κωμῳδεῖται.

sch ran

1505

καὶ τουτοῒ τοῖσι πορι‐ σταῖς: τοῖς περὶ πόρων χρημάτων εἰσηγουμένοις· εἴη δ’ ἂν ξίφος, ὃ
ἐπιδίδωσιν αὐτοῖς. Μύρμηξ δὲ καὶ
5Νικόμαχος ὀνόματα κύρια τῶν πορι‐ στῶν.

sch ran

1507

τόδε δ’ Ἀρχενόμ: φάρ‐ μακον δίδωσι τούτῳ.

sch ran

1511/12

στίξας αὐτοὺς καὶ συμποδίσας: μαστίξας καὶ δεσμή‐ σας τούτων τοὺς πόδας.

sch ran

1513

Ἀδείμαντος, υἱὸς Λευκο‐ λόφου, στρατηγὸς τοῦ ναυτικοῦ.
κωμῳδεῖται δὲ ὡς ξένος.

sch ran

1528

εὐοδίαν: παρὰ τὰ ἐν Γλαύκῳ Ποτνιεῖ Αἰσχύλου·
εὐωδίαν μὲν πρῶτον ἀπὸ στομάτων χέομεν.

sch ran

1532a

ἀργαλέων ἐν ὅπλοις συνόδων: χαλεπῶν ἐν ὅπλοις συνό‐ δων καὶ ἐπελεύσεων, ἤτοι συρραγῶν πολεμικῶν.

sch ran

1532b

Κλεοφῶν δὲ μαχέ‐ σθω: παρόσον, ὡς Ἀριστοτέλης φη‐ σί, μετὰ τὴν ἐν Ἀργιννούσαις ναυμα‐ χίαν Λακεδαιμονίων βουλομένων βουλευομένων ἐκ
5Δεκελείας ἀπιέναι, ἐφ’ οἷς ἔχουσιν
ἑκάτεροι, καὶ εἰρήνην ἄγειν, ἐπὶ Καλλίου, Κλεοφῶν ἔπεισε τὸν δῆμον μὴ προσδέξασθαι, ἐλθὼν εἰς τὴν ἐκκλησίαν μεθύων καὶ θώρακα ἐνδε‐
10δυκώς, οὐ φάσκων ἐπιτρέψειν, ἐὰν μὴ πάσας ἀφῶσι τὰς πόλεις οἱ Λακεδαιμόνιοι. οὗτος δὲ ὁ Κλεοφῶν ὡς ξένος κωμῳδεῖται. μαχέσθω οὖν, φησί, Κλεοφῶν, καὶ
15ἄλλοι, ὅσοι τούτῳ ὅμοιοί εἰσιν, ἐν
ταῖς πατρίσιν αὑτῶν, καὶ μὴ ἐν τῇ Ἀττικῇ κινείτωσαν πολέμους· οὐ γάρ ἐστιν αὐτῶν πατρὶς αὕτη.”

sch ran

1533

πατρίοις ἐν ἀρούραις: ἐν ταῖς ἑαυτῶν ἀρούραις· κωμῳδεῖ
δὲ αὐτοὺς ὡς ξένους.”