TLG 5014 021 :: SCHOLIA IN ARISTOPHANEM :: Commentarium in plutum (recensio 2) (scholia recentiora Tzetzae)

SCHOLIA IN ARISTOPHANEM Schol.
(Varia)

Commentarium in plutum (recensio 2) (scholia recentiora Tzetzae)

Source: Massa Positano, L. (ed.), Jo. Tzetzae commentarii in Aristophanem [Scholia in Aristophanem 4.1] Groningen: Bouma, 1960: 1–221, 223–233.

  • Argumentum: pp. 1–2
  • Dramatis personae: p. 3
  • Scholia: pp. 3–233

Cf. et 5014 015

Citation: Argumentum-dramatis personae-scholion — verse — (line)

arg plut

1

(t1)

ἈΡΙΣΤΟΦΑΝΕΙΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ
t2ὙΠΟΘΕΣΙΣ.
1Χρεμύλος τις ἀνὴρ δίκαιος, ᾧ ἦν καὶ υἱός, ἐπεὶ δικαίως ζῶν αὐτὸς μὲν ἐνδεῶς εἶχεν ὡς καὶ οἱ λοιποὶ τῶν χρηστῶν, εὐτύχουν δὲ σκαιοὶ
5καὶ κακότροποι ἄνθρωποι, μετὰ Καρίωνος δούλου ἀφικνεῖται χρησό‐ μενος πῶς τὸν υἱὸν ἐκπαιδεύσοι, ἆρα κοσμίως ὥσπερ ἐκεῖνος ἢ κακοτρό‐ πως, ὡς εὐτυχοίη. ἐχρήσθη δὲ αὐτῷ
10οὐδὲν περὶ τοῦ υἱοῦ, ἀκολουθεῖν δὲ ᾧ ἐντύχῃ πρώτως ἐξιὼν τοῦ ναοῦ. τυφλῷ δὲ γέροντι ἐντυχών—ἦν δ’ οὗτος ὁ Πλοῦτος—ἠκολούθει αὐτῷ· ἐρωτήσας δὲ καὶ γνοὺς ὡς ὁ
15Πλοῦτός ἐστιν, πείθει αὐτὸν ὡς ἀποκομίσοι εἰς Ἀσκληπιοῦ, συνερ‐ γοῦντος αὐτῷ καὶ χοροῦ γεωργῶν, ὧν εἷς καὶ Βλεψίδημος. βουλευομέ‐ νων δὲ τούτων τὰ περὶ τῆς τοῦ
20Πλούτου ἰάσεως, ἔπεισιν ἡ Πενία
καὶ εἴργει τοῦτο ποιεῖν, ἀποδεικνῦσα ῥητορικῶς δαιμονίως πλοῦτον τὴν πενίαν ὑπάρχειν καὶ δότειραν παντὸς ἀγαθοῦ, καὶ συμφέρον εἶναι ταύτην1
25ὑπάρχειν τῷ βίῳ. οἱ δὲ μὴ φροντίσαν‐ τες ταύτης ἄγουσιν εἰς Ἀσκληπιοῦ τὸν Πλοῦτον. οὗ καὶ βλέψαντος, πάντες μὲν χρηστοὶ καὶ δίκαιοι χαίρουσι, σὺν οἷς καὶ νέος τις πένης,
30μᾶλλον δὲ ἐνδεής, χρηστὸς μὲν τὸν τρόπον, διὰ δὲ τὴν ἔνδειαν ὑπουργῶν ὑπουργίαν νυκτερινὴν τριπεμπέλῳ γραΐ. οὗτος καὶ σύμπαντες οἱ χρηστοὶ χαίρουσι καὶ τῷ Πλούτῳ ἀναθήματα
35φέρουσιν, οἱ πονηροὶ δὲ καὶ συκο‐ φάνται, μεθ’ ὧν καὶ ἡ γραῦς, ἀλγύνονται καὶ κατηγοροῦσι. καὶ τέλος εἰς τὸν τῆς Ἀθηνᾶς ὀπισθόδο‐ μον εἰκόνισμα τοῦ Πλούτου ἀφιε‐
40ροῦσι μετὰ φανῶν καὶ λαμπάδων καὶ λαμπροτάτης πομπῆς, τῆς γραὸς ἐπὶ τῆς ἑαυτῆς κορυφῆς τὴν καθιερωτι‐ κὴν χύτραν φερούσης, ὡς ὑποσχο‐ μένου Χρεμύλου καὶ τῶν λοιπῶν,
45〈ὡς,〉 εἰ δράσειε ταῦτα, ὁ νεανίας αὐτῇ πάλιν δρομήσοι ἑσπέριος. οὗτος μὲν ὁ νοῦς ὁ τοῦ δράματος. προλογί‐ ζει δὲ ὁ δοῦλος Καρίων μετ’ ἐξέλευ‐ σιν τὴν ἐκ τοῦ μαντείου τὸν δεσπότην

arg plut

1

(50)

ὁρῶν ἀκολουθοῦντα τυφλῷ καὶ ὁδη‐ γῷ κεχρημένον ἐκείνῳ καὶ δυσφορῶν διὰ τοῦτο καὶ ταλανίζων τὸ δοῦλον
γενέσθαι.2

ind per plut

1

(t)

ΤΑ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΩΠΑ.
1Καρίων οἰκέτης. Χρεμύλος δεσπότης. Πλοῦτος. Χορὸς ἀγροίκων. Βλεψίδη‐ μος. Πενία. Γυνὴ Χρεμύλου. Ἀνὴρ δίκαιος. Ἕτερος ἀνήρ. Συκοφάντης. Γραῦς ἡ φίλη τοῦ μειρακίου. Νεανίας. Ἑρμῆς θεός. Ἱερεὺς Διός.

sch plut

1a

ὡς ἀργαλέον ((πρᾶγμ’ ἐστὶν)): ὁ θεράπων δυσφορεῖ, τοῦ δεσπότου ἑπομένου τυφλῷ ἀνδρί. τὸ “ὡς” πολλὰ σημαίνει· νῦν δὲ ἀντὶ
5τοῦ “λίαν” κεῖται, ἀλλαχοῦ παρα‐ βολὴν καὶ ὁμοίωσιν δηλοῖ· καὶ ἕτερα τριάκοντα ἔχει σημαινόμενα.

sch plut

1b

ἀργαλέον: ((τὸ)) ἐργῶδες
καὶ χαλεπόν· ἔργον γὰρ παρὰ τοῖς πάλαι τὸ δυσχερὲς ἐκαλεῖτο. ἢ “ἀργαλέον τὸ λυπηρόν· ἀπὸ τοῦ3
5ἄλγος “ἀλγαλέον” τροπῇ τοῦ λ εἰς τὸ ρ.

sch plut

1c

πρᾶγμα: ἀλλαχοῦ μὲν καὶ αὐτὸ ὥσπερ τὸ ἔργον τὴν δυσχέρειαν σημαίνει, νῦν δὲ τὸ ἐν τῇ συνηθείᾳ λεγόμενον ὑπάρχον πρᾶγμα καὶ τὴν
5ἐργασίαν αὐτοῦ.

sch plut

1d

ὦ Ζεῦ καὶ θεο: τὸ σχῆμα τοῦτο καὶ ὁ ποιητικὸς τρόπος καλεῖ‐ ται ὑπεροχὴ καὶ ἐξοχὴ καὶ εἴ τι τοιοῦτον. σὺν γὰρ τοῖς λοιποῖς θεοῖς
5καὶ τὸν τούτων φησὶν ὑπερέχοντα Δία, ὡς Ὅμηρος· “Πατρόκλῳ καὶ οἷς ἑτάροισι”, “πάντων Δαναῶν καὶ Ἀγαμέμνονος”, “Τρῶάς τε καὶ Ἕκτορα”,
10καὶ τὰ θεῖα δὲ Λόγια· “εἴπατε τοῖς μαθηταῖς καὶ τῷ Πέτρῳ”· ἀλλ’ ἐνταῦθα ὁ Πέτρος καὶ ὡς ὑπέροχος τῶν μαθητῶν παρελήφθη τῇ ῥήσει,
καὶ ἵνα μὴ ἀνιῷτο ὡς ἀπαρνησά‐4
15μενος εἰ οὐκ ἐμνήσθη αὐτοῦ. οὐδὲν δὲ ἐπιλείψιμον ἢ δυσχερὲς ἢ ἀσαφὲς τὸ παρὸν ἔχει δρᾶμα, εἰ μή που αὐτὸ βούλει πάνυ σαφηνίζειν ἐμὲ καί τινα μὲν ψευδῆ τῶν σχολιογράφων ἐκξέειν
20ἢ ἄκαιρα, τινὰ δὲ καὶ τῆς ἐμῆς Πολυμνίας τιθέναι σοι καὶ νοῦν καὶ μέτρα γράφειν καὶ σύνταξιν καὶ πλέον τὴν τῶν βιβλογράφων καθαί‐ ρειν φαυλίαν.

sch plut

2

δοῦλον γενέσθαι: δυσφορῶν ὁ δοῦλος Καρίων τῷ βλέπειν τὸν ἑαυτοῦ δεσπότην Χρεμύλον τυφλῷ ἀκολουθοῦντα, ὃς ὑπῆρχεν ὁ Πλοῦ‐
5τος, “χαλεπόν, φησίν, ἐστὶ τὸ δοῦλον γενέσθαι, ἐς πλέον δὲ τὸ γενέσθαι δοῦλον δεσπότου ἀφραίνον‐ τος. εἰπὼν γὰρ τὰ συμφέροντα, ἢν μὴ καὶ τῷ δεσπότῃ αὐτοῦ δόξωσιν
10ἀρεστά, μαστιγοῦται. ἡ τύχη γὰρ οὐκ ἐᾷ τοὺς δούλους δεσπόζειν τῶν οἰκείων σωμάτων καὶ ἑαυτῶν, τῷ δὲ δεσπότῃ δέδωκε τὴν ἐξουσίαν τῶν
δούλων σωμάτων”.5

sch plut

3a

θεράπων: παραχρηστικῶς νῦν ὁ δοῦλος· κυρίως γὰρ θεράπων ὁ κόλαξ καὶ πᾶς θεραπεύων· δοῦλος δὲ λέγεται ὅτι μετὰ δέους λάει καὶ
5βλέπει, δεσπότης ὡς δέους ποιητικός.

sch plut

3b

λέξας τύχ: ἀντὶ τοῦ “λέξῃ” ἀττικῶς· οἱ γὰρ Ἀττικοὶ ταῖς μετοχαῖς ἀντὶ ῥημάτων χρῶνται, ὡς τὸ
5“κρύψαντες γὰρ ἔχουσι” ἀντὶ τοῦ “κεκρύφασιν”, καὶ μέρη λόγου κατὰ περίσσειαν τιθέασιν, ὡς ((ἐν)) τούτοις καὶ ((ἐν)) τῷ “παίζεις ἔχων”, “οὐ μὰ τοὺς θεούς”
10καὶ ἑτέροις μυρίοις.6

sch plut

6

((τοῦ σώματος γὰρ οὐκ ἐᾷ)) τὸν κύριον: σώματος κύριον νῦν τὸν δοῦλόν φησιν· αὐτὸς γὰρ ἕκαστος ἔχει τὸ οἰκεῖον σῶμα καὶ
5ἔστι δεσπότης ἑαυτοῦ, οἱ δοῦλοι δὲ τῶν ἑαυτῶν σωμάτων κῦρος καὶ ἐξουσίαν οὐκ ἔχουσιν ἀλλ’ οἱ ἐωνη‐ μένοι ἤγουν οἱ δεσπόται οἱ αὐτοὺς (7) πριάμενοι καὶ ὠνησάμενοι. “ἠγο‐
10ρακότες” δὲ οὐκ ἔστι· τὸ ἀγοράζειν γὰρ οὐ σημαίνει τὸ ὠνεῖσθαι ἀλλὰ τὸ διατρίβειν ἐπ’ ἀγορᾶς· ἰδιωτικῶς λέγεται καὶ ἀγοράζειν τὸ ὠνεῖσθαι.

sch plut

8a

καὶ ταῦτα μὲν δὴ ταῦτα: ἀπόθεσις τὸ σχῆμα. ὁ δὲ νοῦς οὕτως· “ἐγὼ δὲ τῷ Ἀπόλλωνι μέμφομαι ὅτι μετὰ τῶν ἄλλων καὶ
5ἰατρικῆς ἔφορος ὤν, ἀντὶ τοῦ τὸν ἐμὸν δεσπότην ἰάσασθαι, μᾶλλον ἐξεστηκότα ((καὶ)) φρενῶν καὶ μελαγ‐ χολῶντα ἀπέπεμψεν. ἦ γὰρ οὐκ ἔστι
μελαγχολία τυφλῷ ἀκολουθεῖν βλέ‐7
10ποντα καὶ ὑπ’ αὐτοῦ ὁδηγεῖσθαι;” ἀλλὰ τί τοῖς πάνυ σαφέσι μακρη‐ γοροίημεν καὶ τὸν νοῦν αὐτῶν ἀνα‐ πτύσσειν ἐθέλοντες;

sch plut

8b

((τῷ δὲ Λοξίᾳ:)) Λοξίας πραγματικῶς ὁ Ἀπόλλων ὡς λοξὴν ἰὰν καὶ φωνὴν πέμπων ἤτοι λοξῶς μαντευόμενος, ὡς·
5“Κροῖσος Ἅλυν διαβὰς μεγάλην ἀρχὴν καταλύσει” καὶ “τεῖχος Τριτογενεῖ ξύλινον διδοῖ εὐρύοπα Ζεύς” καὶ “ὦ θείη Σαλαμίς, ἀπολεῖς δὲ σὺ τέκνα γυναικῶν”
10κἄλλα μυρία, ὧν ἀποτρέχω διὰ μυρί‐ ας αἰτίας. ἀλληγορικῶς δὲ Ἀπόλλων ὁ ἥλιος ὢν Λοξίας καλεῖται, ὅτι ἐξ ἑῴας εἰς δύσιν οὐκ εὐθυδρομεῖ καὶ ὀρθίως ἀλλὰ λοξῶς ἴεται καὶ
15πορεύεται.8

sch plut

9

((ς)) θεσπιῳδε: ((ἀντὶ τοῦ)) χρησμολογεῖ, θεσμολογεῖ. τρίπους ἀνάκειται τῷ Ἀπόλλωνι ὡς εἰδότι ((τὰ τῶν τριῶν χρόνων,))
5“τά τ’ ἐόντα τά τ’ ἐσσόμενα πρό τ’ ἐόντα”. χρυσοῦς δὲ τρίπους ἀφ’ ἱστορίας τῆσδε· ἁλιεῖς Μιλήσιοι βόλον ἐκ θαλάσσης ἐξεῖλκον ἰχθύων, Κῷοι δὲ διερχόμενοι τὸ ἀναχθησόμενον
10ὠνοῦνται εἰς τύχην. ἀνήχθη ((δὲ)) χρυσοῦς τρίπους ἀλλ’ οὐκ ἰχθύες. οὗ φανέντος καὶ φιλονεικούντων Κῴων καὶ Μιλησίων περὶ αὐτοῦ, βαρὺν ἡ Μίλητος συρρήγνυσι πόλε‐
15μον—ἁρμοδιαίτατον γὰρ ἦν τοῦτο— καὶ ἡ Κῶς· παίζειν χρεὼν γὰρ καὶ γελᾶν γενειάδας
σχεδεκδοτούντων καὶ στυγούντων τὰς βίβλους. τρυχόμενοι δὲ τῷ πολέμῳ Κῷοί τε9
20καὶ Μιλήσιοι ἄμφω τινὰς στείλαντες τοῦτον ἀκούουσι τὸν χρησμόν· “μὴ πρότερον λήξειν νεῖκος Μερόπων καὶ Ἰώνων, πρὶν τρίποδα χρύσειον, ὃν Ἥφαιστος βάλε πόντῳ, ἐκ πόλιος πέμψητε καὶ ἐς δόμον ἀνδρὸς ἵκηται,
25ὃς δεδάηκε τά τ’ ὄντα τά τ’ ἐσσόμενα πρό τ’ ἐόντα”. πάλιν δ’ ἐρωτήσασι Μιλησίοις τίνι ὁ τρίπους δοθείη, ἐχρήσθη ταδί· “ἔκγονε Μιλήτου, τρίποδος πέρι Φοῖβον ἐρωτᾷς, τίς σοφίῃ πάντων πρῶτος, τούτου τρίποδ’ αὐδῶ”.
30πρώτως οὖν ((ὁ τρίπους)) ἐδόθη Θαλῇ· ἐκείνου δὲ σοφώτερον ἕτερον εἶναι λέγοντος ἑαυτοῦ, κἀκείνου δὲ ἕτερον, διὰ τῶν ἑπτὰ σοφῶν ὁ τρίπους περιστρεφόμενος πάλιν εἰς
35τὸν Θαλῆν δευτέρως ἀνέκαμψεν· ὁ δὲ
τοῦτον ἀνέθετο τῷ Διδυμαίῳ Ἀπόλ‐ λωνι, ἐπιγράψας τούσδε τοὺς χωλιάμ‐ βους· “Θαλῆς με τῷ μεδεῦντι Νείλεω δήμου10
40δίδωσι, τοῦτο δὶς λαβὼν ἀριστεῖον”. οὕτω χρυσοῦς τρίπους ἦν τῷ Ἀπόλ‐ λωνι.

sch plut

10

μέμψιν δικαίαν: νέμεσις καὶ μέμψις διαφέρει· νέμεσις ((γὰρ)) ἡ δικαία αἰτίασις, μέμψις δέ ποτε καὶ ἡ ἄδικος. διὰ τοῦτο προσέθετο τὸ “δικαίαν”.

sch plut

11

ἰατρὸς καὶ μάντις, ὅτι τέσσαρες τέχναι ἀνάκεινται τῷ Ἀπόλλωνι, τοξικὴ μουσικὴ ἰατρικὴ μαντική· τῇ μουσικῇ δὲ ἥ τε ποιητικὴ
5καὶ πᾶσαι λογικαὶ καὶ θυμελικαὶ περιέχονται τέχναι. πρὸς δὲ τὸ νῦν χρήσιμον τῇ κωμῳδίᾳ καὶ τὸ γε‐ λοῖον ἰατρικὴν καὶ μαντικὴν παρέ‐ λαβεν, ἵνα διαβάλῃ δῆθε τὸν Ἀπόλ‐
10λωνα ἐναντίως ἐπὶ Χρεμύλῳ χρησά‐ μενον τῇ μαντικῇ τε καὶ ((τῇ)) ἰατρικῇ, διὰ μὲν τοῦ μαντεύματος ποιήσας Χρεμύλον μὴ μόνον οὐκ ἐγνωκέναι τὸ μέλλον ἀλλὰ μηδὲ
15ἐνεστώς τε καὶ φαινόμενον, οἷον τὸν
τυφλὸν ᾧ συλλαλεῖ, διὰ δὲ τῆς ἰατρικῆς, ὅτι ὀφείλων καὶ νοσοῦντα αὐτὸν ἰατρεῦσαι, ὡς ὢν ἰατρός, μᾶλλον οὗτος ἐρρωμένον πεφυκότα11
20καὶ ὑγιᾶ μελαγχολῶντα καὶ ἄφρονα ἀντὶ φρονοῦντος ἀπέπεμψεν. ἦ γὰρ οὐκ ἔστιν ἀφροσύνης ἐσχάτης ὑπὸ μὴ βλέποντος ὁδηγεῖσθαι τὸν βλέποντα; διὸ καὶ διστακτικῶς εἶπεν “ὥς
25φασιν”, ἤτοι “οἱ μὲν ἄλλοι σοφὸν αὐτὸν λέγουσιν, ἐγὼ δὲ ἀπ’ ἔργων ὧν βλέπω κρίνω τοῦτον καὶ ἄτεχνον μάντιν καὶ ἄτεχνον ἰατρόν”.

sch plut

14

((ἢ)) προσῆκ’ αὐτῷ ποεῖν: καὶ “ποιεῖν” εἰ ἔστιν, ἄπταιστόν ἐστιν· ὡς κεχηνὸς γὰρ βραχύνεται, ὡς τὸ
5“Ἴστρος τοιαύτας παρθένους λοχεύεται”.

sch plut

15a

συντακτέον· “οἱ γὰρ βλέ‐ ποντες ἡμεῖς τί πάσχομεν; ἡγού‐ μεθα καὶ ἡγεμονευόμεθα τοῖς τυ‐ φλοῖς, δηλονότι ὁδηγούμεθα ὑπὸ
5τῶν τυφλῶν· οὐ μόνον δὲ οὗτος ἀκολουθεῖ ἀλλὰ καὶ ἐμὲ προσβιά‐ ζεται”. ἢ ἄλλως, καθολικῷ λόγῳ· “οἱ γὰρ βλέποντες ἡγούμεθα ἢ ἡγεμόνες γινόμεθα τοῖς τυφλοῖς,12
10οὗτος δὲ νῦν ἀκολουθεῖ τῷ τυφλῷ κἀμὲ προσβιάζεται”.

sch plut

15b

τοῖς τυφλοῖς ἡγούμεθα: ὁδηγοὶ καὶ ἡγεμόνες γινόμεθα τῶν τυφλῶν. ἀντίπτωσις δὲ ὁ ποιητικὸς οὗτος τρόπος, ὡς τὸ
5“Αἴαντι δὲ μάλιστα δαΐφρονι θυμὸν ὄρινεν” ἀντὶ τοῦ “Αἴαντος”. ἔστι δὲ ἀττικῶς.

sch plut

16

κἀμὲ προσβιάζεται: τὸ σχῆμα τοῦτο καὶ ὁ ποιητικὸς τρόπος καλεῖται ἀπὸ κοινοῦ· ἀκολούθως γάρ φησι “κἀμὲ προσβιάζεται”·
5τὸ δὲ “ἀκολουθεῖν” λείπει, ἀπὸ κοινοῦ δὲ λαμβάνεται συννοούμενον.

sch plut

17

γρ: βραχύ τι, ἀπὸ τοῦ ἐν
τοῖς ὄνυξι ῥύπου, ὃς γρῦ λέγεται· ἢ ἀπὸ τῆς τῶν χοίρων φωνῆς ἢ ἀπὸ τῶν γρυτῶν· γρῦται δὲ λέγεται τὰ13
5μικρὰ ὀστρακᾶ σκευάρια, οἷαι τῶν ἀκανθυλλίδων αἱ ποτιστρίδες καὶ τὰ τῶν χρυσοχόων χωνάρια.

sch plut

21

στέφανον ἔχοντά γε: ἐστε‐ φανηφόρουν οἱ εἰς θεωρίαν θεῶν ἀπιόντες καὶ μαντεύματα, ἀστοὶ ξένοι ἐλεύθεροι δοῦλοι, καὶ οὐκ ἐξῆν
5τινα στεφανηφόρον τοιόνδε τύψαι τῷ τότε ἢ ἄλλως θλίψαι· μεγάλη γὰρ τοῦτο ἐδόκει παράβασις θείων.

sch plut

22

μὰ Δ((ἀλλ’ ἀφελὼν)): οὐ μὰ Δία· τὸ “μά” γὰρ μόριον ἀπωμοτικόν, τὸ δὲ “νή” κατωμο‐ τικόν. ὁ δὲ νοῦς· οὐ μὰ τὸν Δία οὔ
5σε τύψω φοροῦντα τὸν στέφα‐ νον, ἤν με λυπῇς τι, ἀλλ’ ἀφελὼν αὐτόν, ὅπως πλέον ἀλγῇς τῆς στε‐ φάνου τιμῆς ἐστερημένος καὶ ἀφῃ‐ ρημένος καὶ ὀδυνωδεστέρας τὰς πλη‐
10γὰς δεχόμενος κατὰ γυμνῆς κεφαλῆς.

sch plut

23

λῆρος· ((οὐ γὰρ)): ἐσχημα‐ τισμένως εἰπὼν καὶ ὑβρίζων τὸν δεσπότην κωμικῶς καὶ γελοίως καὶ λέγων αὐτὸν “ὦ λῆρος” καὶ “ὦ λῆρε14
5καὶ φλύαρε”, οὐ δοκεῖ ταῦτα λέγειν ἐκείνῳ ὁ Καρίων, ἀλλ’ ἑαυτῷ.

sch plut

25

πάνυ σφόδρα: ἐκ παραλλή‐ λου ταὐτὸν τοῦτο τὸ σχῆμα καλεῖται.

sch plut

27

καὶ κλεπτίστατον: τὸ σχῆ‐ μα παρ’ ὑπόνοιαν. ἀκούσας γὰρ ὁ οἰκέτης εἰπόντος τοῦ δεσπότου αὐτὸν ((τὸν)) πιστότατον, ὑπενόει καὶ τὴν
5δευτέραν ῥῆσιν ἀγαθὴν εἶναι καὶ ἐπαί‐ νου ἀξίαν, οἷον ἦν τὸ “πιστότατον”. ὁ δὲ καὶ “κλεπτίστατον εἶπε, παρ’ ὃ ὑπενόει ὁ δοῦλος· οὕτω δὲ εἶπεν ὡς θέλων τοὺς θεατὰς κινῆσαι πρὸς
10γέλωτα· τοῦτο γὰρ σπουδὴ ταῖς κωμῳδίαις ἐστίν. ἐατέον δὲ νῦν νοεῖν τὸ “κλεπτίστατον “συνε‐ τόν” ἢ “μυστηριακόν”.

sch plut

30

ἱερόσυλοι ῥήτορες καὶ συκοφάνται: κἂν διῃρημένως τὰ τρία ἐρεῖς, κἂν ἱεροσύλους τοὺς ῥήτορας καὶ δημαγωγοὺς εἴπῃς, τῇ
5ἐννοίᾳ οὐδεμία γίνεται βλάβη.15

sch plut

31a

πόθε λέγεται συκοφάντης; πόθε δὲ συκοφάντης λέγεται, μάν‐ θανε· ὁ σχολιογράφος γὰρ οὐ καλῶς τοῦτό φησιν. ὁ Σόλων νομογραφῶν
5ἐν Ἀθήναις περὶ πολλῶν θεσμοὺς ἔθετο, καὶ τοῦτο δὲ σὺν ἄλλοις ἐνομοθέτησε σῦκα ἐξ Ἀθηνῶν μὴ ἐκφέρεσθαι καὶ πιπράσκεσθαι διὰ τὸ σπάνια καὶ ὡραῖα παρ’ αὐτοῖς γίνε‐
10σθαι σῦκα. ὃς δ’ οὖν τινας ἤλεγχε σῦκα πιπράσκοντας, συκοφάντης ἐλέγετο. ὕστερον δὲ παραχρηστικῶς ἐξ αὐτοῦ πᾶς ψευδῶς λέγων κατά τινων συκοφάντης καλεῖται.

sch plut

31b

((καὶ πονηροί:)) “πονηρός” ὁ δόλιος καὶ πανοῦργος, “πόνηρος” δὲ ὁ πονῶν καὶ νοσῶν καὶ πᾶς κεκο‐ πιακὼς καὶ ἄρρωστος. ἀττικῶς δὲ καὶ
5τὸν δόλιον καὶ πανοῦργον “πόνηρον” φαμέν.

sch plut

31c

πείθομαι: οὐκ ἐναντιοῦμαί σοι, φησί, πρὸς τοῦτο, ἀλλὰ πείθο‐ μαι καὶ ἡττῶμαι εἰδὼς ((ἀκριβῶς)) ὅτι τῷ βίῳ πλείους τοιοῦτοι πλου‐
5τοῦσιν.

sch plut

32

ἐπερησόμενος ((οὖν ᾠχό‐ μην)): ἐρωτήσων οὖν ἐπορεύθην πρὸς τὸν θεὸν ἤγουν τὸν Ἀπόλλωνα, τὸν ἐμὸν μὲν βίον ἤδη καὶ ἄρτι16
5νομίζων ἐκτετοξεῦσθαι καὶ ὑπὸ τῶν τόξων τῆς εἱμαρμένης ἀναιρε‐ θῆναι ἤτοι εἰς τὸ μηδὲν ἐλθεῖν· ἢ τὸν ἐμὸν βίον καὶ τὸν τῆς ἐμῆς ζωῆς χρόνον νομίζων ἤδη πληροῦσθαι
10καὶ ἐγγίζειν τῇ τελευτῇ.

sch plut

33

ταλαίπωρον δὲ τὸν ἠλεη‐ μένον καὶ ἄθλιον οἱ πάντες φασίν, ἀπὸ τοῦ δύνασθαι τλῆναι καὶ πῶρον ὅ ἐστι πάθος, ὡς καὶ Ἀντίμαχος·
5“πῶρόν τ’ εἰν ἀλόχοισι καὶ οἷς τεκέεσσιν ἔθεντο”. ἐγὼ δὲ τὸν ((ἐν)) ταῖς τληπαθείαις ἐνεὸν καὶ πῶρον τρόπον τινὰ γεγονότα ὡς ἡ Νιόβη μυθεύεται· οὐδὲ γὰρ οὐδ’ ἐκείνη λίθος ἐγένετο· πῶς γάρ ἐστι δυνατόν;
10ἀλλ’ ἀπηνεώθη καὶ ὥσπερ ἀπελιθώθη τῷ τῶν συμφορῶν ὑπερβάλλοντι.

sch plut

34

ἐκτετοξεῦσθαι δὲ τὸ “πλη‐ ρωθῆναι”, ἀπὸ μεταφορᾶς τῶν τοξο‐ τῶν· ὧν τοξευόντων τινάς, πάντα κενωθῶσιν ἐκ φαρετρῶν τὰ τοξεύ‐
5ματα, τουτέστι τὰ βέλη.17

sch plut

35

τὸν δ’ υἱόν: ἢ “διὰ τὸν υἱόν” ἐλλείψει τῆς “διά”, ἢ ἀντιπτώσει “τὸν υἱόν” ἀντὶ τοῦ “περὶ τοῦ υἱοῦ”. καὶ ἡ ἔλλειψις δὲ καὶ ἡ
5ἀντίπτωσις ἀττικῆς εἰσὶ διαλέκτου. τὸ δὲ ἀκόλουθον τῆς διανοίας οὕτως· “ἀπῆλθον χρηστηριασθησόμενος οὐ περὶ ἐμοῦ, περὶ δὲ τοῦ ὃν μόνον ἔχω υἱόν, εἰ δεῖ τοῦτον μεταβαλόντα τοὺς
10σεμνοὺς τρόπους, οἷσπερ ἀνήχθη, γενέσθαι ἀλιτήριον, ἵνα συντόμως ἐρῶ, ὅτι λυσιτελέστατον τὸ εἶναί τινα τοιοῦτον τῷ βίῳ”. τὸ δὲ πανοῦργον εἰπεῖν παρὰ τοῖς παλαιοῖς πασῶν
15τῶν ὕβρεων ἦν βαρύτατόν τε καὶ ἀφόρητον.

sch plut

39a

τί δῆθ’ ὁ Φοῖβος: Φοῖβος ὁ Ἀπόλλων μαμμωνυμικῶς· ἡ γὰρ Ἀπόλλωνος μήτηρ Λητὼ Κοίου καὶ Φοίβης θυγάτηρ· ἀλληγορικῶς δὲ
5ὁ ἥλιος φάος ὢν βίου.18

sch plut

39b

ἔλακεν: ἔχρησεν, ἐμαντεύ‐ σατο. τοῦτο δὲ τὸ κωμῴδημα εἰς Εὐριπίδην ὁρᾷ εἰπόντα ((ἐν)) Ὀρέστῃ “ἃν ὁ Φοῖβος
5ἔλακεν ἔλακεν.” τὸ γὰρ λακεῖν ἐπὶ λάρων φωνῆς λέγεται.

sch plut

39c

ἐκ τῶν στεμμάτων: ὅτι καὶ ὁ μαντικὸς τρίπους καὶ ἡ ἱέρεια δάφναις ἦσαν κατάστεπτοι.

sch plut

40

πεύσει: ἀκούσεις, μάθῃς. τὰ δεύτερα δὲ πρόσωπα τῶν παθητι‐ κῶν διὰ διφθόγγου γράφουσιν οἱ Ἀττικοὶ ἄνευ μέντοι τῶν μετὰ
5ὑποτακτικοῦ κειμένων, ἐκεῖνα δὲ ἦτα γράφουσιν. σημειωτέον δ’ ἐκ τοιούτων πολλῶν ὅτι πεῦσις καὶ ἡ ἀκρόασις καὶ ἡ μάθησις λέγεται καὶ ἡ ἐρώτησις, εἴτε διὰ μακρηγορίας
10ἔχει τὴν ἀπόκρισιν, ἣν καὶ ἐρώτησίν φασιν οἱ κομψοί, εἴτε βραχεῖαν, ὡς τὸ
“ναί” ἢ “οὔ”, ὃ πεῦσιν ὀνομάζουσιν. ὁ νοῦς δέ· “εἶπέ μοι, ἐκέλευσε σαφῶς ὁ Ἀπόλλων τῷ χρησμῳδή‐19
15ματι ᾧτινι τύχω ἐξελθὼν τοῦ ναοῦ, τούτου μὴ ἀπολιμπάνεσθαι, πείθειν δέ μοι ἑπόμενον εἰς τὴν ἐμὴν ἱκέσθαι οἰκίαν”.

sch plut

44

τουτῳ: τὸ τω βραχύ ἐστι διὰ τὸ κεχηνός, ὡς τὸ “Ἴστρος τοιαύτας παρθένους λοχεύεται”.

sch plut

45

εἶτ’ οὐ ξυνίης ((τὴν ἐπί‐ νοιαν)): “οὐ νοεῖς τὸν σκοπὸν τῆς χρησμῳδίας λέγοντά σοι παιδεύειν τὸν υἱὸν κατὰ τὸν ἐπιχώριον
5τρόπον, ὦ μάταιε, ἄφρον καὶ ἀπαί‐ δευτε;” ταῦτα δὲ γελοῖα καὶ κωμικά· καὶ πῶς γὰρ οὐ γελοῖον λέγειν τοιαῦτα δεσπότῃ τὸν δοῦλον; σκώ‐ πτει δὲ τοὺς Ἀθηναίους ὡς δῆθε
10κακοῖς κεχρημένους τοῖς ἄρχουσι καὶ
δημαγωγοῖς καὶ οὐ σεμνοῦ βίου.20

sch plut

48

τῷ τοῦτο ((κρίνεις)): “ποίῳ χρώμενος τεκμηρίῳ λέγεις μοι ταῦτα δηλοῦν τὸν χρησμόν;” καί φησιν ὁ Καρίων· “φανερὸν τοῦτο καὶ τυφλῷ
5καὶ ἀνοήτῳ ἀνθρώπῳ τὰς φρένας ἢ τυφλῷ τοὺς ὀφθαλμοὺς νοῆσαι ὅτι συμφέρει τῷ νῦν μηδὲν ἀγαθὸν μετέρχεσθαι”. ἢ “ὅτι καὶ ἐκ τῆς κληδόνος καὶ τοῦ φανέντος σημείου
10σοι τοῦ τυφλοῦ τούτου καὶ μὴ βλέποντός τινος ἢ ἀγαθοῦ καὶ ἐπιτερ‐ ποῦς ἄλλου χρήματός τινος ἢ πράγ‐ ματος.” ὁ τυφλὸς γὰρ οὔτε βλέπειν οὔτε βαδίζειν ὀρθῶς δύναται. ἡ δὲ
15σύνταξις· “δῆλον δοκεῖ καὶ νομίζε‐ ται εἰς τὸ γνῶναι καὶ γνωσθῆναι καὶ τῷ τυφλῷ καὶ ἀνοήτῳ ὅτι σφόδρα συμφέρει νῦν τὸ μηδὲν ἀγαθὸν μετέρχεσθαι”.

sch plut

51

οὐκ ἔσθ’ ὅπως ὁ χρησμὸς:
οὐκ ἔστιν ὅπως καὶ ὡς ὁ χρησμὸς ῥέπει καὶ ἔχει τὴν διάνοιαν ἀποκλί‐ νουσαν εἰς ὃ λέγεις σύ, ἀλλ’ εἰς21
5ἕτερον.

sch plut

53

τὸ “χάριν” ἐπὶ ἐμψύχου καὶ φίλου λαμβάνεται· “χάριν σοῦ, λέ‐ γεις, ἦλθον” ἀντὶ τοῦ “χάριτας καὶ ἡδονήν σοι ποιῶν”· ἐχθρῷ δὲ εἰπὼν
5“χάριν σου ἦλθον” ἢ ἐπὶ ἀψύχου τούτῳ χρησάμενος “χάριν τοῦ κτίσαι ((τὸν)) οἶκον”, “χάριν τοῦ πολε‐ μῆσαι”, παραχρηστικῶς λέγεις ἀντὶ τοῦ “ἕνεκα”· οὔτε γὰρ οἶκος οὔτε
10πόλεμος οὔτ’ ἄλλο τι ἄψυχον αἰσθά‐ νεται χάριτος. τὸ δὲ “ἕνεκα” ἐπὶ πάντων κυρίως λέγεται, ἐπὶ ἐμψύ‐ χων, φίλων καὶ ἐχθρῶν, καὶ ἐπὶ πάντων δὲ τῶν ἀψύχων.

sch plut

56

ἄγε δὴ σ: ἀπειλητικῶς ὁ Καρίων τῷ Πλούτῳ παρακελεύεται λέγειν τίς ᾖ, “ἐλθέ, λέγων, εἰπὲ πρότερον περὶ σαυτοῦ τίς ὑπάρχεις,
5καὶ τἀπὶ τούτοις δρῶ”, τουτέστιν “ἢ μαστίξω σε ἢ καὶ ἄλλως συντρί‐ ψω”· παρέπεται γάρ, εἰ ἐρωτᾶταί τις ἀσθενέστερος παρ’ ἰσχυροτέρου καὶ μὴ ἀποκρίνοιτο, τύπτεσθαι ἢ καὶ
10ἑτέρως κακοῦσθαι.22

sch plut

57

οἱ μὲν ἐξηγηταὶ καὶ τὸ “λέγειν χρ τοῦ Καρίωνός φασιν, ἐγὼ δὲ Χρεμύλου τοῦτό φημι συνω‐ θοῦντος τὸν Πλοῦτον πεισθῆναι καὶ
5εἰπεῖν τῷ Καρίωνι· εἶτα τοῦ Πλούτου εἰπόντος τὴν ἀπὸ Σκυθῶν ῥῆσιν τὸ (58) “οἰμώζειν”—τοῦτο γὰρ καὶ Σκῦθαι τῷ Δαρείῳ μεμηνύκασι— πάλιν γελῶν ὁ Καρίων πρὸς τὴν
10“οἴμωζε” ἀπόκρισίν φησι τῷ Χρε‐ μύλῳ· “ἔγνως ὅστις ἄρα ἐστὶν ἐκ τῆς αὐτοῦ ἀποκρίσεως· τοῦτο γὰρ ἔφα‐ σκες ἀνωτέρω γνῶναι αὐτὸν εἰ (59) ἐρωτηθεὶς ἀποκριθείη”. καὶ ὁ
15Χρεμύλος· “σοὶ ταῦτα, φησίν, οὐκ ἐμοὶ λέγει”. ἐκ τούτου δὲ δῆλον ὅτι Χρεμύλου ἐστὶ τὸ “λέγειν χρή”· εἰ γάρ, μόνου τοῦ Καρίωνος ἐρω‐ τήσαντος, ὁ Πλοῦτος “οἴμωζε”
20εἶπεν, οὐκ εἶχεν ἂν εἰπεῖν ὁ Καρίων ὅτι “νοεῖς τίς ἐστιν;” καὶ Χρεμύλος πάλιν ὅτι “σοὶ τοῦτο λέγει”.

sch plut

60

σκαιῶς γὰρ αὐτο: “ἀπαι‐ δεύτως γὰρ καὶ χαλεπῶς καὶ ἀγρίως ἀπ’ αὐτοῦ πυνθάνῃ, καὶ πύστιν καὶ μάθησιν καὶ ἀπόκρισιν ἐξαιτεῖς”.
5τὸ δὲ “πυνθάνει” καὶ πᾶν δεύτερον πρόσωπον παθητικὸν ἐν τοῖς στίχοις Ἀριστοφάνους δίφθογγον γράφεται· εἰ δὲ μετὰ ὑποτακτικοῦ μορίου εὑρεθῇ, η. καὶ ἰστέον καὶ καλῶς
10σημειωτέον ὅτι τὰς ἀπὸ τῶν εἰς ευς εὐθειῶν εἰς εις εὐθείας τῶν πληθυν‐ τικῶν καὶ αἰτιατικὰς τῶν πληθυντι‐ κῶν οἱ Ἀττικοὶ καὶ ὁ Ἀριστοφάνης ἀττικῶς γράφων τὰς μὲν τῶν ἐπιθέ‐23
15των η γράφουσιν—ἱππεὺς οἱ ἱππῆς τοὺς ἱππῆς, τοὺς βασιλῆς καὶ τὰ ὅμοια—ἀλλὰ καὶ τὰς ἀπὸ τῶν εἰς ης εὐθειῶν—ὁ εὐγενὴς οἱ εὐγενῆς τοὺς εὐγενῆς καὶ πάντα τὰ ὅμοια—· τὰ
20δὲ κύρια μόνα διφθόγγῳ, κἄν τε ἀπὸ τῶν εἰς ευς εὐθειῶν κἄν τε ἀπὸ τῶν εἰς ης εἴη, ὡς Ἀχιλλεῖς Εὐρυσθεῖς Δημοσθένεις Ἀριστοφάνεις· οὕτω ταῦτα γίνωσκε γράφεσθαι καὶ τὰς
25κλῇδας ἀττικῶς δι’ ἦτα καὶ ἕτερα μυρία ἄλλως.

sch plut

63

δέχου τὸν ἄνδρα καὶ τὸν ὄρνιν: τοῦ Πλούτου καὶ τῷ Χρεμύ‐ λῳ κλαίειν εἰπόντος, γελῶν ὁ Καρίων φησί· “δέχου τὴν κληδόνα καὶ τὸ
5μάντευμα τοῦ θεοῦ καὶ τὸ σύμ‐ βολον”. καὶ ἄνδρα μὲν τὸν Πλοῦτον καλεῖ διὰ τὸ ἀνθρωπόμορφον φαίνε‐ σθαι, ὄρνιν δὲ ὡς δοθέντα αὐτῷ τῷ Χρεμύλῳ ἐκ τοῦ χρησμοῦ αὐτόν.
10μάντευμα δὲ καὶ σύμβολον καὶ κληδὼν καὶ οἰωνὸς καὶ ὄρνις καὶ σημεῖον καὶ ἕτερα καλεῖται τὸ αὐτό. καὶ ὁ πταρμὸς δὲ καὶ τὸ συνάντημα καὶ προσφώνημα ἀγαθὸν ἢ φαῦλον
15καὶ ἔγκυρμα ὁμοίως ἢ ἀγαθὸν ἢ
φαῦλον καὶ ἕτερα μυρία ὄρνις καὶ μαντεύματα καλοῦνται. καὶ ἄλλως. ἄνδρα καὶ ὄρνιν φησὶν ὡς κτηνώδη τοῦτον δῆθεν ἀποκαλῶν.24

sch plut

64

Δημήτερα καὶ Δήμητρα συγ‐ κοπῇ Αἰολέων.

sch plut

65

εἰ μὴ φράσεις γάρ, ἀπολῶ σε κακῶς τὸν κακόν”. καλεῖται δὲ τὸ σχῆμα κατὰ συστροφήν.

sch plut

66a

ὦ τάν: ὦ τάνες καὶ ὦ φίλοι· τὸ ἑνικὸν ἀντὶ πληθυντικοῦ· ἢ “ὦ τᾶν καὶ ὦ ἑταῖρε πρὸς τὸν ἕνα εἰρήκει, εἶτα τὸ “ἀπαλλάχθητον
5πρὸς τοὺς δύο.

sch plut

66b

πώμαλα: οὐδαμῶς, ἀττικῶς. ἔστι δὲ τοῦτο τοῦ Χρεμύλου, τοῦ Καρίωνος δὲ τὸ “καὶ μὴν ὃ λέγω”. οὐ γὰρ ἐγώ φημι τοῦτο προσώπου
5ἑνός.

sch plut

69

ὁ δὲ νοῦς· “ἀναείρας καὶ θεὶς καὶ στήσας αὐτὸν ἐπὶ κρημνὸν καὶ
εἰς κρημνόν, ἀπελεύσομαι”.25

sch plut

71

ἀλλ’ αἶρε ταχέως: ὁ ἀλλπερισσῶς κεῖται ἀττικῶς· “αἶρε γάρ, φησί, ταχέως”. καὶ ὁ Πλοῦτός φησι· “μηδαμῶς ἀρεῖς”.
5Χρεμύλος δέ φησι· “λοιπὸν ἐρεῖς;πάλιν δ’ ὁ Πλοῦτος· “ἀλλ’ ἢν μάθητε ὅστις εἰμὶ ἤγουν Πλοῦτος, οἶδ’ ὅτι κατάσχητε ἄν με καὶ οὐκ ἀφήσετον”. καὶ ὁ Χρεμύλος· “μὰ
10τοὺς θεοὺς ἡμεῖς γε—ἀπὸ κοινοῦ τὸ “ἀφήσομεν”—“εἰ σὺ θέλεις”· καὶ πάλιν ὁ Πλοῦτος· “μέθεσθε—ἢ “μεθέσθε” ἀττι‐ κῶς—“καὶ κατάλειψιν ἐμοῦ ποιή‐
15σασθε”.

sch plut

75

ν, μεθίεμεν: τοῦ Πλούτου
εἰπόντος “ἐάσατέ με”, φησὶν ὁ Χρεμύλος “ἢν ἐάσωμεν, εἴπῃς;” κατ’ ἔλλειψιν ἀττικῶς· ἢ κρατοῦντες26
5αὐτὸν ταῖς χερσὶν ἀφῆκαν, καί φησιν “ἠνὶ καὶ ἰδοὺ μεθίεμεν”· καὶ ὁ Πλοῦτος “ἀκούετε” φησίν· “ὡς ἔοικε γὰρ δεῖ λέγειν ἃ ἐσκόπουν ἀποκρύπτειν”. 〈εἰ〉 θέλεις δέ, “ν
10καὶ ὑπῆρχον γράψον μετὰ τοῦ ν, καὶ ἔστι τῶν τεσσάρων διαλέκτων· εἰ βούλει δέ, γράψον “ἦ” καὶ ὑπῆρχον, ὅπερ τῆς Ἰάδος ἐστίν.

sch plut

79a

ἀνδρῶν ἁπάντων: πρὸς τὸν φαινόμενον γὰρ ἀνθρωπόμορφον Πλοῦτόν φησι ταῦτα, ἀλλ’ οὐ πρὸς περιουσίαν καὶ χρήματα.

sch plut

79b

εἶτ’ ἐσίγας Πλοῦτος ὤν: τὸ “εἶτα” περισσῶς ἀττικῶς κεῖται. ὡς δὲ τὸν Πλοῦτον τοῦτον ἑώρα εἰκονίζοντα ἄνθρωπον ῥυπαρόν, ἄλου‐
5τον, τοῖς πᾶσιν ἀθλιώτατον, ἀθλιο‐ θέατον, οἷοι ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον οἱ τοκογλύφοι εἰσί, καταπλαγής φησι γεγονώς· “σὺ Πλοῦτος;

sch plut

81

“ὦ τῆς Φοίβης ἔκγονε Ἄπολ‐ λον ἢ “ὦ ἥλιε φωσφόρον σέλας τοῦ βίου”. οὐδὲν δὲ δυσχερὲς ἐνταῦ‐ θα τῷ κειμένῳ ἐστὶν εἰ μὴ ἄρα καὶ
5πισύγγοις αὐτὰ ἐθέλεις δηλοποιεῖν
με.27

sch plut

82

τὸ “τί φῇς” περισπῶν ἢ βαρύνων ὡς θέλεις, λαβὰς πτοηθῇς μηδαμῶς μωμοσκόπων· φῶ φῇς περισπᾷς καί γε προσγράφεις ἅμα, —πᾶν δεύτερον δίφθογγον εἰς ω ῥημάτων—,
5φημὶ δὲ καὶ φῂς καὶ βαρύνεις μοι τότε.

sch plut

83

αὐτότατος: ἕνεκα τοῦ γε‐ λοίου τῆς κωμῳδίας παικτέως ἐρ‐ ρήθη· τὰ γὰρ ἀόριστα καὶ αἱ ἀντω‐ νυμίαι οὐκ ἐπεκτείνονται.

sch plut

84

ὁ Πατροκλῆς πλούσιος σφόδρα ἦν ἀθηναῖος, ῥυπαρός, φιλοχρή‐ ματος, τῶν γλισχροβίων, καὶ μηδέ‐ ποτε μηδένα ἐῶν εἰσέρχεσθαι εἰς
5τὴν οἰκίαν αὐτοῦ φόβῳ τῶν ἑαυτοῦ
χρημάτων.28

sch plut

86

τουτὶ δὲ τὸ κακόν, τὴν τύφλωσιν, πῶς ἔπαθες εἰπέ μοι· “κάτειπε δὲ εἶπεν ἀττικῶς· οἱ γὰρ Ἀττικοὶ πῇ μὲν ἐλλείψεσι πῇ δὲ
5πλεονασμοῖς χρῶνται· ὡς τῇδε τὸ “κάτειπε θεὶς ἀντὶ τοῦ “εἰπέ”· τὸ “κάτειπε” γὰρ κυρίως “λοιδό‐ ρησον” σημαίνει καὶ “κατηγόρησον”.

sch plut

87

ὁ Ζεύς με ταῦτα: ταῦταἀντὶ τοῦ “τοῦτο” ἀττικῶς· οἱ γὰρ Ἀττικοὶ καὶ πληθυντικοῖς ἀντὶ ἑνι‐ κοῖς χρῶνται καὶ ἑνικοῖς ἀντὶ τῶν
5πληθυντικῶν· τὸ δὲ “ἀνθρώποις φθονῶν ἐπὶ τοῦ καθ’ ἱστορίαν Διὸς ἕνεκα τοῦ γελοιασμοῦ τῆς κωμῳδίας, ὅτι φθονερός ἐστιν ὁ Ζεὺς τοῖς ἀνθρώποις· ἀλληγορικῶς
10δὲ ἐπὶ τῆς εἱμαρμένης καὶ τύχης, ὅτι φθονερά ἐστιν ἡ τύχη τοῖς ἀνθρώποις καὶ οὐκ ἐᾷ τοὺς ἀξίους πλουτεῖν, ἀλλ’ ἐτύφλωσεν ὥσπερ τὸν Πλοῦτον· πλουτίζει γὰρ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον
15πονηρούς, ἀλιτηρίους καὶ συκοφάν‐
τας, τοὺς ἀξίους δὲ πλουτισμοῦ παρατρέχει. τυφλὸν δὲ τὸν Πλοῦτόν φησιν ἐξ Ἱππώνακτος τοῦτο σφετε‐ ρισάμενος· φησὶ γὰρ οὕτως Ἱππώναξ·29
20“ἐμοὶ δὲ Πλοῦτος—ἔστι γὰρ λίαν τυφλός— ἐς τᾠκί’ ἐλθὼν οὐδάμ’ εἶπεν· Ἱππώναξ, δίδωμί τοι μνᾶς ἀργυρίου τριήκοντα καὶ πόλλ’ ἔτ’ ἄλλα· δείλαιος γὰρ τὰς φρένας”.

sch plut

88

ἐγὼ γὰρ ὢν μειράκιον: προσωποποιεῖ τὸν Πλοῦτον ποιητι‐ κῶς ταῦτα λέγοντα, ὀφείλων εἰπεῖν ῥητορικῶς· εἰ ἦν αἴσθησις τῷ Πλού‐
5τῳ, οὐκ ἂν τοὺς χρηστοὺς ἐκλιμ‐ πάνων προσερρύετο πονηροῖς.

sch plut

90a

πῶς δὲ τυφλοῖ τὸν Πλοῦτον ὁ Ζεὺς τοῖς ἀγαθοῖς, ἐπὶ τοῦ κλήρου Διὸς καὶ τῆς εἱμαρμένης εἰρήκειμεν· εἰ δὲ τὴν συνεκτικὴν δύναμιν τοῦ
5παντὸς Δία νοήσεις, τυφλοῖ τὸν Πλοῦτον οὐχὶ φθονῶν τοῖς χρηστοῖς, ἵνα μὴ τούτου μετάσχοιεν, ἀλλ’ ὡς τοῖς κακίστοις ἀλληνάλλως ὁρῶντες τοῦτον μεταπηδῶντα καὶ πόσα τὰ
10δεινὰ ἐργαζόμενον, μόνοι τούτου ἐκτρέποιντο, φροντίζοιεν δὲ ἀρετῆς.
καὶ ἄλλως. τυφλὸν τὸν Πλοῦτον ποιεῖ περιφερόμενον πρὸς ἀνοσίους τε καὶ κακούργους, τῶν δὲ χρηστῶν30
15ἀποτρέχοντα, ὅτι κακοῦργοι καὶ νηλεεῖς ἄνθρωποι πάντα τρόπον κι‐ νοῦσιν ὅπως πλούτου μετάσχοιεν διαβάλλοντες, συκοφαντοῦντες, στρε‐ βλοῦντες, ἐτάζοντες καὶ ἁπλῶς πᾶν
20εἶδος δρῶντες κακότητος ὅλοις ὀ‐ φθαλμοῖς πρὸς τὸ πλουτεῖν ἀποβλέ‐ πουσι. τοῖς ἀρετὴν δὲ μετιοῦσι τὸ θεῖον τυφλὸν τὸν Πλοῦτον ποιεῖ, τουτέστιν ἡ ἐνάρετος αὐτοὺς μᾶλλον
25ἀποτυφλοῖ καὶ θεία φρόντισις ἐνορᾶν πλούτῳ ἐπιμελουμένους δικαίου καὶ ἀρετῆς, τούτου δὲ καταφρονητὰς γινομένους, ὡς οὐκ ἀρετῆς, κακίας δὲ παραιτίου· ὅθε καὶ Ἡράκλειτος
30ὁ Ἐφέσιος, ἀρώμενος Ἐφεσίοις οὐκ ἐπευχόμενος, “μὴ ἐπιλίποι ὑμᾶς πλοῦτος, ἔφη, Ἐφέσιοι, ἵν’ ἐξελέγ‐ χοισθε πονηρευόμενοι”.

sch plut

90b

τυφλόν: τυφλοποιὸν τῶν χρηστῶν, ἀττικῶς· τὸ παθητικὸν ἀντὶ ἐνεργητικοῦ, ὡς τὸ “Κρέοντ’ ἐμαυτοῦ γαμβρόν”
5ἀντὶ τοῦ “γαμβροποιόν”, καὶ ἡ
Παλαιά· “Ἰοθὸρ τὸν Μωσέως γαμ‐ βρόν”. οὕτω καὶ ἐνταῦθα “τυφλόντὸν τυφλοποιόν· οὐ γὰρ ὁ Πλοῦτος οὐχ ὁρᾷ τοὺς δικαίους, ἐκεῖνοι δὲ31
10αὐτὸν οὐχ ὁρῶσιν, οὐδὲ τούτου φρον‐ τίζουσιν, ἀρετῆς δέ. καὶ ἄλλως. τυφλόν”· ἀπροόρατον, ἀπροσκό‐ πητον, ὡς καὶ ὁ Φαίστιος περὶ τῆς Μουνυχίας εἶπεν Ἐπιμενίδης· “τυ‐
15φλὸν τοῦ μέλλοντος ἄνθρωπος· εἰ γὰρ ᾔδεσαν Ἀθηναῖοι ὅσα τὴν πόλιν αὐτῶν τουτοὶ τὸ χωρίον λυμήνηται, κατέφαγον [[γὰρ]] ἂν αὐτὸ τοῖς ὀδοῦσι.” κἀνταῦθα οὖν τυφλὸν καὶ
20ἀπροσκόπητον τοῖς δικαίοις.

sch plut

98

πολλοῦ γὰρ ((αὐτοὺς οὐχ ἑώρακα χρόνου)): “διὰ πολλοῦ γὰρ αὐτοὺς οὐκ εἶδον χρόνου”. καὶ ὁ Χρεμύλος· ”((καινὸν καὶ))
5θαυμαστὸν οὐδέν, εἰ σὺ τυφλὸς ὤν, ὦ Πλοῦτε, διὰ μακροῦ χρόνου ἀγαθοὺς ἀνθρώπους οὐχ ἑώρακας, ἐπεὶ κἀγὼ ὁρῶν οὐ δύναμαι τοιού‐ τους ἰδεῖν”. ταῦτα δὲ λέγων δείκνυ‐
10σιν ὅτι οἱ πονηροὶ πλείους ἐν τῷ βίῳ. ὁ δὲ “κα σύνδεσμος πλεονά‐ ζει ἀττικῶς.

sch plut

100

ἄφετόν ((με νῦν)): “ἐάσατε λοιπόν, φησίν, ἐμὲ ἀπόλυτον· ἔγνωτε γὰρ ἤδη καὶ ἠκούσατε τὰ ἀπ’ ἐμοῦ”. καὶ ὁ Χρεμύλος· “οὐ μὰ32
5τὸν Δία, οὐκ ἀφήσομέν σε, ἀλλὰ πολλῷ μᾶλλον ἑξόμεσθά σου καὶ ἁψόμεθα καὶ κρατοίημεν”. ἰστέον δὲ ὅτι τὸ “μά” ἀπωμοτικὸν μόριόν ἐστι δηλοῦν τὸ “οὐ μὰ τόν”· τὸ δὲ
10“νή” κατωμοτικὸν ἀντὶ τοῦ “ναί”. εἰ δὲ “ναί” πρῶτόν ἐστι, εἶτα τὸ “μά”, ὡς τὸ “ναὶ μὰ τόδε”, κατω‐ μοτικὸν γίνεται τότε τὸ “μά”. “ἑξόμεσθά σου μετὰ τοῦ ς· ἔστι
15δὲ ἀρχαϊσμὸς καὶ ἰωνικόν. καὶ ὁ Πλοῦτος· “οὐ προὔλεγον ὅτι πράγ‐ ματα καὶ θορύβους μοι μέλλετε παρασχεῖν;”

sch plut

103

καὶ σύ γ((ἀντιβολῶ)): πλεονάζει ((ὡς καὶ πρὶν εἶπον)) ὁ “κα σύνδεσμος· ὁ δὲ νοῦς “ἀντιβολ· παρακαλῶ, δέομαι”.
5πιθο ἀττικῶς “πείσθητι”· οἱ Ἀττικοὶ γὰρ τὰ βαρύτονα ῥήματα περισπῶσι, τὸ τύπτω “τυπτῶ”
λέγοντες, “μολῶ, θελῶ, πιθῶ”.33

sch plut

104

((καὶ μή μ’ ἀπολίποις:)) καὶ μή μ ἀπολείψῃς ἔτι καὶ ἀπὸ τοῦ νῦν, κἂν πρώην ἠμέλεις ἐμοῦ· ζητῶν γὰρ καὶ πολυπραγμονῶν καὶ
5ἀνερευνῶν οὐκ ἂν εὕρῃς ἄνθρωπον ἐμοῦ βελτίονα κατὰ τοὺς τρό‐ πους.

sch plut

106

μὰ Δία καὶ “οὐ μὰ τὸν Δία”· ἄλλος γὰρ οὐκ ἔστιν ὁ κρείττων ἢ ἐγ.

sch plut

109

ἀτεχνῶς ((ὑπερβάλλου‐ σι)): “ἀτέχνως” βαρυτόνως “ἄνευ τέχνης, ἀμαθῶς”· “ἀτεχνῶς” δὲ περισπωμένως “ἀληθῶς, παντελῶς
5καὶ καθάπαξ καὶ ἑνὶ λόγῳ”.

sch plut

111

οἰμώξει ((μακρ: τὰ δεύ‐ τερα πρόσωπα τῶν παθητικῶν δι‐ φθόγγῳ γράφουσιν Ἀττικοὶ ἄνευ
τῶν μετὰ ὑποτακτικῶν κειμένων.))34
5ὁ δὲ νοῦς· “κλαύσῃ μακρὰ καὶ μεγάλα, μὴ πειθόμενός μοι δηλονότι, ληρῶν δὲ τοιαῦτα.”

sch plut

113

σὺ δὲ πρόσεχε, προσκόλλα καὶ συνάρμοττε τὸν σὸν νοῦν τοῖς λεγομένοις, ἵνα πύθῃ καὶ νοήσειας ὅσα σοι ἀγαθὰ γένοιτο, εἰ μενεῖς
5παρ’ ἡμῖν.

sch plut

114

οἶμαι γάρ, οἶμαι, σὺν δὲ θεῷ τουτὶ λέγω, ἀπαλλάξω σε τῆς ὀφθαλμίας”. ἡ ὀφθαλμία δὲ κυρίως νόσημά ἐστιν ὀφθαλμῶν· νῦν
5δὲ τὴν τύφλωσιν λέγει.

sch plut

116

βλέψαι ποιήσας: κἂν “ποιήσας κἂν “ποήσας τις γράψῃ, οὐ λυμαίνεται τῷ στίχῳ· καὶ “ποιήσας” γὰρ τὸ ποι βραχὺ γίνεται
5διὰ τὸ κεχηνός, ὡς τὸ “Ἴστρος τοιαύτας ((παρθένους))” καὶ ἐν Εὐμενίσιν Ἀθηνᾶ φησι· “ἦ καὶ τοιαύτας τῷδ’ ἐπιρροιζεῖν φυγάς”
καὶ ((ὁ)) Σοφοκλῆς ((ἐν)) Οἰδίποδι35
10τῷ ἐν Κολωνῷ Πολυνείκην λέγοντα φέρει· “ἀλλ’ οὐχ οἷόν τε· πῶς γὰρ αὖθις αὖ πάλιν”.

sch plut

118

ἄνθρωπος ((οὗτος)): ἀκού‐ σας τοῦ Πλούτου Χρεμύλος εἰπόντος μὴ θέλειν βλέψαι, φησίν· “ὁ ἄνθρω‐ πος οὗτος ἄθλιός ἐστιν, τοιούτου
5καλοῦ μὴ θέλων τυχεῖν”, ἢ “οὗτος ἄνθρωπός ἐστιν ἄθλιος”.

sch plut

119

((ὁ Ζεὺς μὲν οὖν εἰδὼς:)) ὁ Ζεὺς εἰδώς, φησί, τὰ τούτων, τουτέστι τῶν ἀνθρώπων, μῶρα καὶ μωρὰ ἀττικῶς, εἰ πύθοιτο καὶ
5μάθοι ἐμὲ ἀναβλέψαντα, συντρίψῃ ἄν με ἐσχάτως”. τὰ “τούτων δὲ εἶπε καὶ οὐχ “ὑμῶν” μεθόδῳ δεινότητος, ἵνα καὶ τὸν Χρεμύλον ὑβρίζων σὺν τοῖς λοιποῖς μὴ δόξῃ ὑβρίζειν. ὁ δὲ
10στίχος οὗτος περαιούμενος εἰς τὸ “μ’ ε ἐπίληπτός ἐστιν, ὡς τὸ
“ἦ μέγ’ Ἀθηναίοις γένετο φόως ἡνίκ’ Ἀριστο‐ γείτων Ἵππαρχον πέφνε καὶ Ἁρμόδιος,” καὶ ἕτερα μυρία ἠπατημένοις Ὁμήρῳ,36
15ὥσπερ νομίζω, εἰπόντι· “εἴπερ γάρ κ’ ἐθέλοιμεν ὅσοι Δαναοῖσιν ἀρωγοί, Τρῶας ἀπώσασθαι καὶ ἐρυκέμεν εὐρύοπα Ζῆ‐ ν’ αὐτοῦ κ’ ἔνθ’ ἀκάχοιτο καθήμενος οἷος ἐν Ἴδῃ.” ἀλλὰ πάντα τὰ τοῦ θεσπεσίου ἐκείνου
20ἀνδρὸς δαιμόνια ὑπερφυᾶ καὶ ἀμίμη‐ τα, ἄνευ μέντοι τινῶν νοθευθέντων· οὐ μόνον γὰρ οὐκ ἐπιλήψιμα τὰ ἐκεί‐ νου ἀλλὰ καὶ νοῦ πλήρεα λεπτοτάτου καὶ ῥητόρων δεινότητος καὶ ἀρετῆς·
25μιμήσει γὰρ γυναικὸς θυμουμένης εἰσάγει τὴν Ἥραν οὑτωσὶ λέγουσαν ὥσπερ τοῦ πνεύματος ἐκκοπέντος θυμῷ καὶ μὴ ἀπαρτίσαντος.

sch plut

120

νῦν δ’ οὐ τοῦτο δρ: ((νῦν δὲ)) οὐ τοῦτο ποιεῖ, τουτέστιν οὐ συντρίβει σε, ἐῶν τῇδε κἀκεῖ σε προσκρούειν περιπλανώμενον διὰ τὸ
5μὴ βλέπειν;37

sch plut

122

καί φησιν ὁ Πλοῦτος· “οὐκ οἶδα· ἐγὼ δ’ ἐκεῖνον ὀρρωδῶ καὶ πεφόβημαι πάνυ”. τὸ δὲ φοβεῖσθαι “ὀρρωδεῖν” λέγεται ἀπὸ τοῦ ὄρρου
5καὶ μεσοπυγίου τῆς περιστερᾶς· τρομερὸν γάρ φασι τοῦτο τὸ μέρος· ἢ ἀπὸ τῶν ἀλόγων, ἵππων λέγω καὶ τοιούτων, ἃ ἐν τῷ δέει σείει τὴν οὐρὰν ἢ ἐγκρύπτει αὐτὴν ὑπὸ τὰ
10αἰδοῖα· ἢ ὅτι τῶν φοβουμένων φασὶ πρῶτον τὸν ὄρρον ἱδροῦν. ἡμεῖς δέ φαμεν ((ὡς)) αἰολικῶς διὰ δύο ρρ γράφεται καὶ ψιλοῦται, δι’ ἑνός τε τοῦ ρ καὶ δασείας κατὰ τὴν Ἀττικὴν
15καὶ κοινὴν ὀφεῖλον γράφεσθαι. δέει γὰρ ὁ φόβος καὶ ἡ ὁρωδία τὴν ὅρασιν· ὅθε καὶ δοῦλος ὁ μετὰ δέους λεύσσων—κἂν νῦν ἀναιδῶς βλέπωσι—, καὶ δεσπότης ὁ δέους
20ποιητικός· οὕτως ὁρωδία ὁ φόβος ἀπὸ τοῦ δέειν τὴν ὅρασιν λέγεται, ὡς ὡρακιᾶν τὸ φοβεῖσθαι καὶ ὠχριᾶν διὰ μεγάλου τοῦ ω ἀπὸ τοῦ ὥρας καὶ τῆς μορφῆς εἶναι αἰκία καὶ τιμωρία
25ἤγουν ὠχρίασις.38

sch plut

123

((ἄληθες ὦ δειλότατε:)) “ἀληθές” ὄνομα, “ἄληθες” δὲ ἐπίρ‐ ρημα ἀντὶ τοῦ “ἀληθῶς”· νῦν δὲ τὸ “ἄληθες” εἰρωνικῶς εἴρηται· “ἀλη‐
5θῶς γὰρ καὶ πρεπόντως, φησί, δειλιᾷς· μὴ πάθῃς τὴν ἀφόρητον συμφορὰν ταύτην καὶ ἀναβλέψῃς”. δειλότατον δὲ δαιμόνων τὸν Πλοῦτον φησίν, οὐ πρὸς αὐτὸν τὸν ἀνθρωποει‐
10δῆ ἀποτείνων τὸν λόγον, ἀλλὰ πρὸς τὸ καθόλου καὶ τὴν πλουσιότητα· ὅτι οἱ πλούσιοι δειλοὶ πρός τε θάνατον καὶ τὰ ἕτερα διὰ τὸν πλοῦτον καὶ τὴν τρυφὴν καὶ ὅτι τὰ χρήματα συγκρύ‐
15πτουσι δεδιότες μὴ ἀπολέσωσιν.

sch plut

124

τὴν τυραννίδα τὸ κράτος νῦν φησι καὶ τὴν βασιλείαν, ὅτι δημοκρατούμενοι Ἀθηναῖοι τυράν‐ νους ἐκάλουν τοὺς ὁπωσδήποτε μο‐
5ναρχοῦντας. σαφῆ τὰ λοιπά.

sch plut

127

((μὴ λέγ’, ὦ πόνηρε:)) “πονηρός” ὁ πανοῦργος καὶ δόλιος· “πόνηρος” δὲ ὁ νοσῶν καὶ ὁ κοπιῶν καὶ ((ὁ)) πονῶν· καὶ ὁ Χρεμύλος δὲ
5τῆς κάτω τύχης καὶ ἀσθενοῦς γεωρ‐ γὸς καὶ πονῶν ἦν ἄνθρωπος. ἢ “πό‐ νηρε καὶ πονηρὲ ἀττικῶς· πῶς γὰρ οὐ πονηροῦ καὶ βαθύνου τὸ ὑπισχνεῖ‐ σθαι ποιῆσαι βλέψαι τυφλόν; καὶ ὁ39
10Χρεμύλος· “ἔχε καὶ ἔσο, φησίν, ἥσυχος”· ἢ ἔχε καὶ κράτει σαυ‐ τὸν ἐν ἡσυχίᾳ καὶ μὴ θορυβοῦ· (128) ἐγὼ γὰρ ἀποδείξω σε πολλῷ μεῖζον τοῦ Διὸς δυνάμενον”.
15τοῦ Πλούτου δὲ εἰπόντος· “σὺ ἐμὲ δείξεις τοῦ Διὸς μεῖζον δυνάμενον;” φησὶν ὁ Χρεμύλος· “νὴ τὸν οὐρα‐ νόν”, ὡς ἤδη ὄντα τὸν Δία οὐδὲν λο‐ γιζόμενος, καὶ τὰς ἀποδείξεις ἐπάγει,
20αὐτὸς μὲν ἐρωτῶν, τὸν δὲ Καρίωνα τύπῳ μάρτυρος ἔχων ἀποκρινόμενον καὶ ἅπερ αὐτὸς λέγει πιστούμενον.

sch plut

133

((θύουσι δ’ αὐτῷ:)) θύουσι δὲ τῷ Διὶ διὰ τοῦτον, ἢ ἐν τῷ ἔχειν τοῦτον ἤγουν πλοῦτον, ἢ διὰ τοῦτον τουτέστιν ἵνα πλουτήσωσιν.

sch plut

134

ἄντικρυς: φανερῶς· “ἀντι‐ κρύ” δὲ ἐξ ἐναντίας.

sch plut

135

οὐκοῦν ((δ’ ἐστὶν)): καὶ λοιπὸν ὅδε καὶ οὗτος ὁ Πλοῦτός ἐστιν αἴτιος τοῦ τοὺς ἀνθρώπους θύειν τῷ Διί· καὶ βουληθεὶς ἂν τοῦτο
5παύσῃ ῥᾳδίως.40

sch plut

137

οὐ((δ’ ἂν εἷς)) θύσειεν: οὐ θυμιῶν ἢ βοῦν ἐπισφάξειεν ἢ ψαιστὸν καὶ λάγανον, ὅ ἐστιν ἄρτον ἐλαίῳ βεβρεγμένον, καθαγίσειεν οὐκ ἄλλο
5δὲ οὐδὲ ἓν σοῦ μὴ βουλομένου ἤτοι Πλούτου καὶ χρημάτων μὴ πα‐ ρόντων. ((Ἐβουλόμην μὲν ἐξανορθοῦν εἰς πλάτος, γράφειν τε πάντα προσφυῶς Τζέτζου τρόποις·
10ἐπεὶ δ’ ὃς ἡμᾶς ἦν συνωθήσας γράφειν, πρῶτον παλαιὰν οὐκ ἐφεῦρέ μοι βίβλον (5) ἢ κἂν δύ’ ἢ τρεῖς ἔκ γε τῶν νεογράφων, ὡς ἄλλον ἐξ ἄλλης ἀνορθοίην στίχον· βίβλους ἐφευρὼν τῶν νεογράφων δύο,
15ὧν ἡ μὲν ἦν ἑνοῦσα τοὺς δύο στίχους, ἄλλη δέ, τετράμετρος εἴπερ ἦν στίχος, (10) τομαῖς διῄρει τοῦτον εἰς δύο στίχους, εἰς τρεῖς τινάς, ἄλλους 〈δὲ〉 καὶ περαιτέρω, ὤρθουν μὲν ὤρθουν τὸ σκάφος τὸ τοῦ λόγου
20ἕως βραχὺ τὸ κῦμα τῆς ἀτεχνίας· ἐπεὶ [δὲ] πυκνὴ συμμιγὴς τρικυμία (15) ἐρροχθίαζε καὶ κατέκαμπτε ζέον, τὰ πηδὰ δ’ οὐκ ἦν δεξιῶς ἐμοὶ στρέφειν, στείλας τὰ λαίφη καὶ παρεὶς τοὺς αὐχένας,41
25πρὸς κῦμα χωρῶ βαρβαρόγραφα πνέον, ὅπερ βέβηλοι δυσμαθεῖς βιβλογράφοι (20) γραφεῖς ἁπασῶν εἰσφοροῦσι τῶν βίβλων. οὕτω τὰ μέτρα τὸ νῦν ἐάσω συγγράφειν λέξας τινὰ βράχιστα τῇ φύρσει βίβλων·
30οὐκ ἀγνοεῖ γὰρ καὶ μετρικοὺς Τζέτζης λόγους, ὁ σφαῖς διδάξας συγγραφαῖς ἅπαν μέτρον. (25) ἀνθ’ ὧν περιττὰς οὐκ ἔχει δὲ βιβλίδας, ἄλλην ἀπ’ ἄλλης ὡς ἀνορθοίη μέτροις, τὸ πᾶν γὰρ ἄλλο πλὴν γραφῆς τοῦ κειμένου
35Τζέτζῃ μελήσει καὶ γραφῆς ἄτερ βίβλων· τὸ παντελὲς δὲ τοῦ σαφοῦς μηδεὶς λάρος (30) μωμοσκοπείτω συρματίζων ἀφρόνως· οὕτω γὰρ ἠξίωσεν ᾧ ταῦτα γράφω χρῄζων νοεῖσθαι καὶ τυχοῦσι ῥᾳδίως,
40οἷς εἶπον οὕτω νῦν σαφέστατα γράφω.
οὕτως ἐᾶν μέλλω τε μετρικοὺς λόγους (35) καὶ πάντα τἄλλα τεχνικῶς λεπτῶς γράφειν. τί γάρ τις ἂν γράψειε πᾶν τέχνης λόγῳ εἰς θατεριστὰς καί γε μισοδιχρόνους42
45καὶ ῥητόρων στυγοῦντας ἐντέχνους λόγους ἄλλων τε τεχνῶν αἵπερ εἰσὶν ἐν λόγοις, (40) εἰς παγκαπήλων ὁρμαθὸν πεφυρμένον, οἷς ἓν δοκοῦσι πάντως κουτρουβιτζίως, τὰ τεχνικά τε καὶ τὰ βάρβαρα λέγω,

sch plut

137

(50)

μᾶλλον δὲ χείρω τεχνικὰ τῶν βαρβάρων, οἷς καὶ φρυαγμὸς ἱππικῶν φρυαγμάτων (45) κρεῖττον δοκεῖ τι μουσικῆς τῆς Ὀρφέως; ὅπου δὲ [[καὶ]] νῦν κάθαρμα φαρμακοῦ θέα, τί ψωριῶν εἴδωλον ἀλλ’ Ἐριννύων,
55σκιᾶς ἀμυδρᾶς ἀχλυώδης οὐσία, ψώρᾳ καμήλου πᾶν κατωστρακωμένον, (50) αἰλουροειδὲς ὀμματέγγραυλον τέρας φωνήν τινος κλαίοντος εὐνούχου φέρον, εἴτ’ οὖν Ἐρεμβῶν εἴτε νυκτερηγόνων,
60ἡμᾶς τε σύρει τήν θ’ ὁμηρείαν φύσιν ἀλλοπροσάλλως διχρόνοις χρῆσθαι λέγει,
(55) τὸ Ἆρες Ἄρες πανταχοῦ βοῶν μέγα, Βρεντησίου Μένδητος ὦ πατρὸς τέκνον. ταῦτα σοφοῖς ἔγραψα τοπρὶν ἀνδράσι,43
65χοιροκράνοις δὲ βαρβάροις οὐχὶ γράφω, τοῖς οἷς ἔνεστιν οὔτις ἐν λόγοις λόγος, (60) οὔτ’ οὖν ἀριθμὸς ἐν γοναῖς βροτησίαις. τῶν παγκαπήλων πᾶς χορὸς δέ μοι λέγε, οἷσπερ στυγητόν εἰσιν οἱ τεχνῶν λόγοι,
70εἰ δίχρονοι γράφοιντο συμπεφυρμένως καὶ ῥητόρων λόγοι δὲ τῆς τέχνης ἄνευ, (65) ἄλλαι 〈τε〉 τέχναι τῶν τελουσῶν ἐν λόγῳ πεφυρμένως λέγοιντο μηδὲ πρὸς τέχνην, τί μὴ καθ’ ὑμᾶς πάντα φύρομεν μάτην
75Τζέτζην λαθραίοις σκερβολοῦντας ἐν λόγοις, ἀνθ’ ὧν ἅπαντα τεχνικῶς φησι γράφειν; (70) τί ταῖς ἑλίκτραις καρτεροῦμεν τῶν βίβλων ἄλλαις μὲν ἄλλους ἐκμαθεῖν τεχνῶν λόγους, ταῖς μετρικαῖς μέτρα δὲ καὶ τὰς διχρόνους;
80ὡς νῦν τὸ “καλόν” “ἀργυριδίου” μέτα πῶς τὸν μακρὸν φέρουσιν ἐν γραφῇ χρόνον; (75) κανὼν γάρ ἐστι τεχνικώτατα λέγων· τὰ εἰς λος ὀξὺν τὸν τόνον κεκτημένα, δισυλλαβούντων οὐ τρισυλλάβων λέγω,
85πρὸ τοῦ τέλους ἔχοντά τι τῶν διχρόνων, οὐχὶ βραχύ, μακρὸν δὲ τουτοῒ φέρει·
(80) “καλός” τε “θαλός” “ψιλός” ὡς “χιλός” λέγω σὺν μυρίοις ἄλλοις μὲν ἃ παρατρέχω· ὅσα δ’ ἀπ’ αὐτῶν τὸν βαρὺν ἔχει τόνον,44
90τρισυλλαβεῖ τε καὶ περαιτέρω τρέχει, βαρυχρονοῦσι—τί μακρὰ γράφειν θέλω; — (85) “κάλος” “θάλος” τε καὶ “φίλος” δὲ καὶ “κτίλος” καὶ “ἀκαλός” “αἰγιαλός”, ἅμα τοῖς δὲ μυρία. οὕτω τὸ “καλόν” τῶν μακρῶν εἶναι νόει,
95—κἂν νῦν πάνυ βράχιστόν ἐστιν ἐν βίῳ—. οἱ κωμικοὶ δὲ καὶ τραγῳδῶν τὰ γένη (90) τὸ “καλόν” αὐτὸ καὶ τὸ “ἶσον”, σοὶ λέγω, μακρὸν δέχονται καὶ βραχὺ πλὴν ἐντέχνως. λόγον δὲ νῦν ἄκουσον “ἀργυριδίου”.

sch plut

137

(100)

τὸ ριδιόν τι τῶν μακρῶν ἐστι φύσει· ἀλλ’ ἔστι μακρός, οὗ βραχὺ φράσω μέρος, (95) μὴ συμπεράνω πάντα τὸν χάρτην γράφων. τὸ ιδιόν τε καὶ τὸ ραδιον γράφων, γίνωσκε μακρὰς τὰς τρίτας τὰς ἐκ τέλους,
105—κἂν ἴδιόν τι τεχνικῶς ἄλλο γράφῃς καὶ μὴ βαναύσως, μισοδιχρόνων τρόπῳ—. (100) τὰς ἐκ τέλους μὲν συλλαβὰς τούτων τρίτας, ἄνπερ περιττεύωσι συλλαβὴν μίαν ἐκ πρωτοτύπου, μακρὰς ἁπάσας νόει,
110ἐξ ἀργυρίου μὲν “ἀργυρίδιον” λέγων,
ἐκ βότρυος δὲ τὸ “βοτρύδιον” πάλιν, (105) ὡς “μύδιόν” τε καὶ τὸ “σύδιον” γράφεις· ἐκ τοῦ μυὸς γὰρ καὶ συός φαμεν τάδε. εἰ δ’ αὖ περιττεύουσι συλλαβὰς δύο,45
115τὰς ἐκ τέλους βράχυνε τῷ τότε τρίτας, ἐκ τῆς γραφῆς γνώμης τε καὶ ψυχῆς λέγων (110) τό τε “γραφίδιον” καὶ “γνωμίδιον” καὶ “ψυχίδιον”. οὗτος κανὼν πέφυκε μακρὸς εἰσάγαν· ἐγὼ δ’ ἑκοντὶ τουτονὶ παρατρέχω,
120τέλει τε χάρτου καὶ νοῶν ὅτι γράφω ἀγνωμονοῦσι καὶ θεέχθροις βαρβάροις (115) λάθρα καθ’ ἡμῶν σκερβολοῦσι μυρία, ἀνθ’ ὧν ἅπασι τεχνικῶς φαμεν γράφειν καὶ μὴ κατ’ αὐτοὺς βαρβαροῦν λόγων τέχνας.))

sch plut

147

((ἔγωγέ τοι διὰ μικρὸν:)) ἡ “ἔγωγε” ἀντωνυμία τῆς ἀττικῆς ἐστι διαλέκτου, ἡ δὲ “ἐγώ” τῆς κοινῆς· ἄμφω δὲ καὶ καταρχαῖς καὶ
5μεταξὺ τίθενται.46

sch plut

149

((καὶ τάς γ’)) ἑταίρας κορινθίας: κωμῳδεῖ τοὺς Κοριν‐ θίους ὡς πορνοτρόφους. πόρναι δὲ ἦσαν περιώνυμοι τῇ Κορίνθῳ Λαΐς,
5Κυρήνη, Λέαινα, Πυρίνη, Σικυώνη καὶ Σινώπη δὲ σὺν αὐταῖς.

sch plut

150a

((αὐτάς τις πένης:)) “πέ‐ νης” κυρίως ὁ διὰ χειρῶν ἐργαζόμε‐
νος καὶ ζῶν, “πτωχός” δὲ ὁ ἐκ πλουσίων ἐκπεπτωκὼς τοῦ ἔχειν,47
5“ἐνδεής” δὲ ἅπας μὴ ἔχων, “προσαί‐ της” δὲ ὁ ἀρτοζήτης.

sch plut

150b

πειρῶν ((τύχῃ)): βιάζων, ἐρωτικῶς διακείμενος πρὸς αὐτάς.

sch plut

152

((τὸν πρωκτὸν εὐθὺς)): “πρωκτός” τὸ ἄρρεν αἰδοῖον· νῦν δὲ παραχρηστικῶς τὸ θῆλυ μόριόν φησι, τὰς πόρνας λέγων τρέπειν καὶ
5στρέφειν αὐτὸ πρὸς τοὺς πλουσίους, ἤτοι προχείρως παρέχειν αὐτὸ τοῖς πλουσίοις.

sch plut

156

((ἐπεὶ αἰτοῦσιν:)) “αἰτῶ” ἐπὶ τῶν ἀναποδότων καὶ χαριζομένων λέγεται, “αἰτοῦμαι” δὲ ἐπὶ τῶν πρὸς χρῆσιν διδομένων καὶ πάλιν ἀντι‐
5στρεφομένων τοῖς δεδωκόσιν, ὡς τὸ
“οὐ πῦρ αἰτῶ οὐδὲ λοπάδ’ αἰτοῦμαι”.48
1τί δα: σύνδεσμος ἐρωτημα‐ τικός· ἀττικῶς δὲ ἐκτείνεται καὶ διφθογγογραφεῖται.

sch plut

157

ἵππον ἀγαθόν: ἢ κάλλιστον καὶ ἠσκημένον ἀρεταῖς ἵππων ἄλλαις ἢ ἄγαν θέοντα, ταχύν.

sch plut

158

((αἰτεῖν ἴσως:)) τὸ “ἴσως” καὶ τὸ “καλῶς” παρὰ τοῖς ἄλλοις ἅπασι ποιηταῖς μακρὰ δέχονται ((κατὰ τὸν κανόνα, ὃν προφθάσας
5ἐδίδαξα))· οἱ τραγῳδοὶ δὲ καὶ οἱ κωμῳδοὶ βραχέα τε καὶ μακρὰ δέχον‐ ται ταῦτα ((πλὴν οὐ βαρβάρως ἀλλὰ καὶ οὗτοι)) κανόσι τεχνικωτάτοις.

sch plut

159

ὀνόματι περιπέττουσι ((τὴν)): ἐν τῷ ζητεῖν χαρισθῆναι αὐτοῖς ἵππον ἢ κύνας, ὀνόματι τῶν ἵππων καὶ τῶν κυνῶν τὴν μοχθηρί‐
5αν συγκρύπτουσι καὶ δοκοῦσιν αἰτεῖν οὐκ ἀργύριον, ἀλλὰ καὶ ἵπποι καὶ
κύνες ἀργυρίου ὠνοῦνται. τὸ δὲ “περιπέττουσι” καὶ συγκρύπτουσιν οὔτε ἀπὸ τῶν γυναικείων προσθέτων49
10κομῶν, ἅπερ φενάκαι καλοῦνται, ὁ Τζέτζης ἀκούειν ἀνέχεται λέγεσθαι, οὔτε ἀπὸ τῶν παραπετασμάτων καὶ βήλων, ἀπὸ δέ τινων ἄρτων πεττο‐ μένων καὶ ζυμωμένων καὶ ἔκτοσθε
15μὲν ἄρτων ὁρωμένων τῷ ὄντι, ἔσω δὲ διάφορα συγκρυπτόντων ἡδύσμα‐ τά τε καὶ βρώματα.

sch plut

160

τέχναι δὲ ((πᾶσαι)): πᾶσαι δὲ πανουργίαι καὶ αἱ κοινῶς καλούμεναι τέχναι καὶ σοφίσματα καὶ μηχαναὶ διὰ σέ, Πλοῦτε, ἡμῖν
5τοῖς ἀνθρώποις εὑρέθησαν· ἕνεκα γὰρ τοῦ ἔχειν χρυσίον τε καὶ ἀργύ‐ ριον ἅπαντα πράττομεν ἄνθρωποι”. τὸ “τέχνη” δὲ δύο σημαίνει, τὴν μεταχείρισίν τινος ἐργασίας καὶ τὸ
10πανούργευμα.

sch plut

162

ὁ μὲν γὰρ αὐτῶν: Ἀριστο‐ φάνης οὕτως εἰπὼν δοκεῖ ἐξωθεῖν ἑαυτὸν τοῦ ἄνθρωπον εἶναι· ὅθεν ὁ Τζέτζης “ὁ μὲν γὰρ ἡμῶν, φησί,
5σκυτοτομεῖ”.50

sch plut

163

τεκταίνεται: οἰκοδομεῖ. ἢ διὰ ξύλων κιβώτια καὶ θρόνους καὶ τὰ τοιαῦτα ἐργάζεται.

sch plut

164

χρυσίον παρὰ σοῦ ((λα‐ βών)): καλῶς εἶπεν· εἰ μὴ γὰρ εὔπορός ἐστι καὶ πλουτῶν ὁπωσδή‐ ποτε, πόθεν ἂν σχοίη χρυσίον;

sch plut

165

λωποδυτε: τὰς λώπας καὶ τὰ ἱμάτια τῶν νύκτωρ πορευομένων ἀφαιρεῖται ἀποδύων αὐτούς.

sch plut

166a

((κναφεύει:)) κναφεύεικαὶ “γναφεύει” φασὶν ἀμφότερα τὸ δευσοποιεῖν καὶ βάπτειν σημαίνειν· καὶ τὸ μὲν διὰ τοῦ κ φασὶν ἀττικῶς,
5κοινὸν δὲ τὸ διὰ τοῦ γ. Τζέτζης δέ φησι τὸ διὰ τοῦ γ τὸ βάπτειν σημαίνειν, τὸ δὲ διὰ τοῦ κ ξέειν καὶ πλύνειν, ἀποσπιλοῦν καὶ καλλύνειν
τὰ ἐρρυπωμένα καὶ παλαιά.51

sch plut

166b

((κῴδια:)) “κῶς” τὸ πρό‐ βατον καρικῶς, καὶ ἡ νῆσος, ὡς πολυπρόβατος τότε, Κῶς ἐπεκλήθη. ἐκ τοῦ “κῶς” οὖν τοῦ σημαίνοντος
5τὸ πρόβατον “κωίδιον” τὸ δέρμα τοῦ προβάτου καὶ “κῴδιον” λέγεται τὸ ι ἔχον προσγεγραμμένον.

sch plut

167

((βυρσοδεψεῖ:)) δεψεῖ καὶ μαλάττει καὶ ἁπαλύνει καὶ κατερ‐ γάζεται τὰς βύρσας ἤτοι πετζία ποιεῖ.

sch plut

168

δ’ ἁλούς γε μοιχὸς: οἱ πλούσιοι πρὶν ἐν Ἀθήναις, ἄνπερ μοιχεύοντες ἡλίσκοντο, χρήματα παρέχοντες ἀπελύοντο· οἱ πένητες
5δὲ καὶ οἱ ἄποροι μὴ ἔχοντες χρήματα παρασχεῖν δημοσίως ἀπερραφανι‐ δοῦντο καὶ παρετίλλοντο καὶ ἔκτοτε ἐκαλοῦντο εὐρύπρωκτοι. τίς δὲ ὁ παρατιλμὸς καὶ ἡ ἀποραφανίδωσις,
10ἄκουε· ὁ ἄπορος ὁ ἡλωκὼς τῇ
μοιχείᾳ, τεθεὶς ἐν μέσῃ τῇ ἀγορᾷ καὶ σποδιᾷ ἐμπύρῳ θερμῇ τὸ παι‐ δοσπόρον καταπασσόμενος, τούτου τὰς τρίχας ἐτίλλετο, εἶτα ῥαφανίδος52
15οὐραῖον τῇ ὀπῇ τοῦ μορίου ἐνέβαλ‐ λον, καὶ οὕτως ηὐρύνετο.

sch plut

170

μέγας δὲ βασιλεὺς: τότε τοὺς τῶν Περσῶν βασιλεῖς μεγάλους ἐκάλουν διὰ τὸ πολλῶν ἄρχειν βαρ‐ βάρων ἐθνῶν καὶ Ἑλλήνων. “ὁ
5Περσῶν δέ, φησί, βασιλεὺς οὐ διὰ τοῦτον, ἤγουν οὐ διὰ τὸ πλουτεῖν, κομᾷ καὶ ἐπηρμένος ἐστίν;” εἴρηται δὲ τὸ κομᾶν ἀπὸ τῶν ἐπηρμένων ταῖς κόμαις αὐτῶν.

sch plut

171

ἐκκλησία: τὰς ἐκκλησίας καὶ συνελεύσεις ποιούμεθα καὶ τὰ δικαστήρια, ἵνα ἢ ἀλλοτρίους πλού‐ τους κερδήσωμεν ἢ τὰς οἰκείας
5περιουσίας φυλάξωμεν.

sch plut

172

τί δ; τὰς τριήρεις: οἱ πλουτοῦντες Ἀθήνησιν ἐτριηράρ‐ χουν καὶ ναυτικὸν ἔτρεφον, οἱ δὲ πένητες οὔ. ἐμοὶ δὲ τοῦτο λαθραία
5παραίνεσις πᾶσι τοῖς Ἀθηναίοις δοκεῖ· φάσκει γὰρ μονονοὺ πρὸς τούτους ὁ ποιητής· “εἰ μὴ πλοῦτος ὑμῖν ἐνῆν περιττός, ὦ Ἀθηναῖοι, οὐκ ἂν εἰς τριήρεις καὶ διατροφὰς53
10ξενικῶν στρατευμάτων ἐπ’ ἀνηνύτοις πολέμοις μᾶλλον δὲ μάχαις τοσού‐ τους μάτην ἐχεῖτε τοὺς θησαυρούς”.

sch plut

173

τὸ δ’ ἐν Κορίνθῳ ξενικὸν: Ἀθηναῖοι ἑτέραις τε μάχαις καὶ ἐν τῷ πρὸς Κορινθίους πολέμῳ, ἵνα μὴ αὐτοὶ κινδυνεύωσι, ξενικὰ τούτοις
5ἀντεξῆγον στρατεύματα καὶ αὐτοὶ ταῦτα ἔτρεφον. ἢ μᾶλλον ὅτι ἀεὶ οἱ Κορίνθιοι δυνάμεις ἔτρεφον ξενικάς, ὡς αὐτοῖς συμμαχοῖεν ὑφορώμενοι Ἀθηναίους· μετὰ γὰρ τὸν πελοπον‐
10νησιακὸν πόλεμον οἱ σύμμαχοι τῶν Λακεδαιμονίων κατὰ Λακεδαιμο‐ νίων ἐκίνησαν πόλεμον, καὶ Ἀθη‐ ναῖοι συνεπιθέμενοι ἔσχον τὴν Κόριν‐
θον ὁρμητήριον, εἰς ἣν ἔπεμψαν54
15Ἰφικράτη τὸν στρατηγὸν μετὰ στρα‐ τεύματος ξενικοῦ, ὅπερ ἔτρεφον Ἀθηναῖοι. τινὲς δέ φασι Κορινθίοις ὑπὸ Λακεδαιμονίων ἀδικουμένοις Ἀθηναίους μετὰ Κόνωνος στρατη‐
20γοῦ πέμψαι δυνάμεις συμμαχικὰς ξενικάς, ἃς Κόνων καθελὼν Λακε‐ δαιμονίους κατέστησεν ἐν Κορίνθῳ, ὅπως αὐτῶν φυλάττῃ τὴν ἔφοδον· τὰς δὲ ξενικὰς ταύτας δυνάμεις
25Κορίνθιοι ἔτρεφον.

sch plut

174

ὁ Πάμφιλος δὲ ((οὐχὶ)): ὁ Πάμφιλος καὶ ὁ Βελονοπώλης δὲ σὺν αὐτῷ πλούσιοι Ἀθήναζε ἦσαν καὶ δανεισταί. τὸ “οὐχὶ διὰ τοῦ‐
5τον δὲ “κλαύσεται; παρ’ ὑπό‐ νοιαν εἶπεν ἀντὶ τοῦ “οὐ χαίρουσι διὰ τὸ πλουτεῖν”, ἢ καὶ ὀρθῶς τοῦτο οὕτως εἶπεν οὐ παρ’ ὑπόνοιαν, ((ἀντὶ τοῦ)) “οὐ κλαύσονται διὰ τὸ
10πλουτεῖν;” παθόντες ὅσα ἐρῶ. ὁ Πάμφιλος ((δὲ)) οὗτος δημαγωγὸς ἦν ἅμα καὶ συκοφάντης, καὶ ἔκλεπτε
τὰ τοῦ δήμου, ὁ δὲ Βελονοπώλης ἦν παράσιτος τούτου. ἁλόντος οὖν τοῦ55
15Παμφίλου κλοπῆς δημοσίων χρη‐ μάτων καὶ δημευθείσης τῆς τούτου περιουσίας καὶ ἀθρόως τοῦ δημαγω‐ γεῖν ἐκπεσόντος καὶ δυστυχοῦντος, εἰκὸς συνδυστυχεῖν ἦν καὶ κλάειν
20καὶ τὸν τούτου παράσιτον.

sch plut

176

Ἀγύρριος δ: ὁ Ἀγύρριος ὑπερπλουτῶν ἦν καὶ ἔκλυτος ταῖς τρυφαῖς, ὡς καὶ ἀνακείμενος τῇ τραπέζῃ ἐναποπέρδεσθαι.

sch plut

177

((Φιλέψιος δὲ:)) ὁ δὲ Φιλέψιος ἦν ἐνδεὴς ὁμοῦ τε καὶ λάλος· καὶ διὰ πενίαν μύθους καὶ ἱστορίας λέγων μόλις διέζη.

sch plut

178

ἡ ξυμμαχία δ((οὐχὶ)): ἅπερ οἱ πρώην γράφουσιν ἐνθάδε σχολιο‐ γράφοι, ἐκεῖθεν ὁ θέλων ἀναλεγέσθω καὶ τὸν Ἄμασιν πρότερον τοῦ
5Ψαμμητίχου δοκείτω καὶ τὸν Ψαμ‐ μήτιχον τύραννον Αἰγυπτίων ὑπερ‐ ηκοντικότα σκαιότητι Βούσιριν. Τζέτζης δὲ τὸν Ἡρόδοτόν φησιν
ἱστορεῖν μετὰ Σέθωνα τὸν βασιλέα56
10Αἰγύπτου δώδεκά τινας τὴν βασι‐ λείαν λαβεῖν, ὧν εἷς ὁ Ψαμμήτιχος. χρησμοῦ δὲ δοθέντος ὡς ὅστις ἂν ἐκ τῶν δώδεκα οἶνον ἐνσπείσῃ πρῶτος φιάλῃ χαλκῇ, βασιλεύσει πάσης Αἰ‐
15γύπτου, ἐπεὶ πρὸς τὸ Ἡφαιστεῖον οἱ δώδεκα θύσοντες παρεγένοντο, ὁ ἀρχιερεὺς δὲ διαμαρτήσας τοῦ ἀρι‐ θμοῦ ἕνδεκα χρυσᾶς φιάλας ἐξήνεγκε καὶ ἔδωκε τοῖς ἕνδεκα βασιλεῦσιν ὡς
20σπείσωσι, περιελείφθη δὲ ὁ Ψαμ‐ μήτιχος, ἀφελόμενος δ’ ἐκ τῆς ἑαυτοῦ κεφαλῆς ἣν ἐφόρει κυνῆν, ὥσπερ φοροῦντες ἦσαν κἀκεῖνοι, οἶνον βαλὼν ἐν αὐτῇ, τὴν σπονδὴν ἐποι‐
25ήσατο. οἱ δὲ λοιποὶ κατιδόντες καὶ τὸν χρησμὸν συνιέντες, ψιλώσαντες τῆς δυνάμεως, εἰς ἕλη ἐλαύνουσιν. ἐκεῖ‐ θε δὲ στείλας καὶ ἀκούσας ἐκ χρηστηρίου ὡς ἀπὸ θαλάσσης χεὶρ
30καὶ συμμαχία τούτῳ φανείη ἀνδρῶν σιδηρῶν, ἐν τῷ παντελεῖ τῆς ἀπελ‐ πιστίας ἐγένετο. χρόνῳ τινὶ δὲ ὕστερον Ἴωνες καὶ Κᾶρες λῃστεύον‐ τες τριήρεσι κατῆραν εἰς Αἴγυπτον
35καὶ ἀποθορόντες ἔνοπλοι τῶν ὁλκά‐ δων τὰς ἀγροικίας ἐλήϊζον, οὓς ἀπειροπόλεμός τις ἀγρότης ἰδὼν περιτρέχων ἐβόα σιδηροῦς ἄνδρας ληΐζεσθαι τοὺς Αἰγυπτίων ἀγρούς.
40ὅπερ ἀκηκοὼς ὁ Ψαμμήτιχος φίλους ἐκείνους πεποιηκὼς καὶ συμμάχους, καθαιρεῖ τοὺς ἕνδεκα καὶ μοναρχεῖ
τῆς Αἰγύπτου, τοὺς Κᾶρας δὲ καὶ τοὺς Ἴωνας οὐ μετρίως τετίμηκε,57
45δέδωκέ τε χώρας αὐτοῖς κατοικεῖν καὶ μυρίον τὸν ὄλβον, καὶ φιλέλλην τοσοῦτον ἐγένετο ὡς καὶ παῖδας αἰγυπτίους αὐτοῖς παραδοῦναι δι‐ δάξαι φωνὴν τὴν ἑλλάδα.

sch plut

179

ἐρᾷ δὲ Λαῒς: κἀνταῦθα κενῶς μακρηγοροῦσιν οἱ παλαιοὶ σχολιογράφοι, δέον τουτὶ βραχέως εἰπεῖν· ὡς ἡ Λαῒς Ἐπιμάνδρας ἢ
5Πημάνδρας ὑπῆρχε θυγάτηρ ἐκ σικελικῆς πολίχνης Καρῶν καλου‐ μένης, ἤχθη δὲ εἰς τὴν Κόρινθον ἢ ὠνηθεῖσα παρά τινος κορινθίου ὅτε Νικίας ὁ ἀθηναῖος τὴν Καρῶν
10πολίχνην ἐπόρθησεν, ἑπταετὴς δὲ ἐωνημένη, παρὰ τοῦ ταύτην ἐωνη‐ μένου δῶρον ἀπαίσιον ἐστάλη τῇ αὐτοῦ γυναικί. ἢ γοῦν οὕτω· τῇ Κορίνθῳ ἡ Λαῒς ἐπεφοίτησεν, ἢ ἐκ
15Διονυσίου τῆς Σικελίας τυράννου κεχαρισμένη Φιλοξένῳ τῷ κυθηρίῳ καὶ συναπελθοῦσα εἰς Κόρινθον,
ἐκεῖ πᾶσιν ἐφιλήθη καὶ πόρνη περι‐ βόητος γέγονε. Φιλωνίδου δέ τινος58
20κορινθίου πλουσίου διὰ τὸν πλοῦτον αὐτοῦ προσεποιεῖτο ἐρᾶν, οὐ τοῦ ποιητοῦ Φιλωνίδου ἢ τοῦ βοώδους καὶ ἀπαιδεύτου Φιλωνίδου τοῦ Με‐ λιτέως. ἀποδημήσασα δὲ καὶ εἰς
25Θετταλίαν κἀκεῖ πολλοῖς φιληθεῖσα, φθόνῳ ταῖς θετταλαῖς γυναιξὶν ἀναι‐ ρεῖται ξυλίνοις ῥοπάλοις ἐν αὐτῷ τῷ ἱερῷ Ἀφροδίτης, πανηγύρεως οὔσης, ἐν ᾗ ἄνδρες οὐ παρεγίνοντο.

sch plut

180a

ὁ Τιμοθέου δὲ πύργος: ὁ Τιμόθεος στρατηγὸς Ἀθηναίων, πλούσιος ὤν, πύργον μέγιστον κα‐ τεσκεύασεν ἐκ τῶν χρημάτων, ἅπερ
5αὐτῷ ἐκ πολέμων καὶ συνεχῶν τρο‐ παίων ἐγίνοντο. ὧν ἕνεκά τινες τὸν
ἄνδρα φθονοῦντες αὐτὸν μὲν κοιμώ‐ μενον ἐζωγράφουν, τὴν δὲ Τύχην αὐτῷ τὰς πόλεις προσφέρουσαν ἡλω‐59
10κυίας δικτύοις ὥσπερ ἰχθύας· ὅ ποτε θεασάμενος αὐτὸς ἐπέγραψέ τε καὶ εἶπεν· “εἰ καθεύδων τοιαῦτα ἵστημι τρόπαια, τί με οἴεσθε ποιήσειν ἐγρηγορότα;” χρόνῳ δὲ ὕστερον ἐς
15ἀπορίαν ἐσχάτην ὁ τοιοῦτος ἀνὴρ συνηλάθη.

sch plut

180b

ἐμπέσοι γέ σοι: τὸ σχῆμα παρ’ ὑπόνοιαν· ἀντὶ γὰρ τοῦ εἰπεῖν “εἴθε καί σοι τόσων ὑπῆρχε χρη‐ μάτων σωρός”, οὕτως εἶπεν.

sch plut

190

ἔρωτος. ἄρτων: ἕνεκα τοῦ
γέλωτος τῆς κωμῳδίας, τοῦ δεσπό‐ του περὶ σπουδαίων πραγμάτων διαλαμβάνοντος, ὁ δοῦλος τὰ περὶ60
5βρωμάτων φησίν.

sch plut

199

((πλὴν)) ἓν μόνον δέδοικα: ((ἓν μόνον δέδοικα·)) πῶς, φησί, γενήσομαι κύριος τῆς ἧς λέγετέ μοι προσεῖναι δυνάμεως;

sch plut

202

νὴ Δ((ἀλλὰ καὶ λέγουσι)): μὰ τὸν Δία, γενήσῃ δηλονότι δεσπό‐ της τῆς δυνάμεως, ἧς σοι φαμέν· ἀλλὰ καλῶς φασι πάντες ὅτι δειλὸς
5ὁ πλοῦτός ἐστιν· ἀγωνιῶντες γὰρ οἱ πλούσιοι περὶ τῶν χρημάτων, πολλῇ φυλακῇ ταῦτα συγκρύπτουσι· καὶ πρὸς μάχας δὲ καὶ πολέμους φιλοζω‐ οῦντες διὰ τὸν πλοῦτον καὶ τὴν
10τρυφὴν πολλῷ τῶν ἐνδεῶν δειλότεροι καθεστήκασι. καὶ Εὐριπίδης· “δειλὸν δ’ ὁ πλοῦτος καὶ φιλόψυχον κακόν”.
ἐκ δὲ τοῦ ἐναντίου ἔφη τις Συβα‐ ρίτης πρὸς τὸ τῶν Λακώνων σκλη‐61
15ρόβιον ἀπιδών· “οὐ μέγα τὸ θανατᾶν πολέμοις τοὺς Λάκωνας ἐπιθυμοῦντας ῥᾷον ἀπαλλαγῆναι τῆς σκληροβίου διαγωγῆς”. δειλὸν καὶ τὸν πλοῦτον αὐτὸν καὶ τοὺς θησαυ‐
20ροὺς λέγουσιν, ἀνθ’ ὧν εἱρκταῖς τε φρουροῦνται καὶ κατὰ γῆς κατορύτ‐ τονται· ὅθε καί τις σοφός “διὰ τί ὠχρόν ἐστι τὸ χρυσίον;” ἐρωτηθείς, “ὅτι πολλοὺς ἔχει τοὺς ἐπιβουλεύον‐
25τας” ἀπεκρίνατο.

sch plut

208

μὴ νῦν μελέτω σοι μηδέν: ἀντιπτωτικῶς κατὰ τοὺς Ἀττικοὺς ἀντὶ τοῦ “μηδενός”.

sch plut

209a

ἀνὴρ πρόθυμος: οὕτως εἶπεν, ὅτι ἀνθρωπόμορφον τὸν Πλοῦ‐ τον ἑώρα.

sch plut

209b

πράγματα δὲ ἀττικῶς μὲν τὰ ἀνιῶντα καὶ δυσχερῆ λέγονται, νῦν δὲ τὰς ἐργασίας φησὶ καὶ τὴν
ὑπόθεσιν περὶ ἧς βουλεύονται, του‐62
5τέστι τὸ εἰς Ἀσκληπιοῦ τοῦτον ἀπαγαγεῖν καὶ ἰάσασθαι.

sch plut

210

ὀξύτερον Λυγκέως: “λὺγξ λυγγός” ὄνομα πάθους, ὃ πάνυ παχέως καὶ ἀμαθῶς κλόξος καλεῖται, καὶ “λὺγξ λυγγός” ὄνομα θηρίου διὰ δύο
5γράφεται γάμμα· “Λυγκέως δὲ γράφεται διὰ γ καὶ κ. διάφοροι δὲ γεγόνασιν οἱ Λυγκεῖς, ὁ τοῦ Αἰγύ‐ πτου παῖς καὶ ὁ τοῦ Ἀφαρέως τοῦ λάκωνος, ὢν καὶ οὗτος ὀξυδερκέστα‐
10τος καὶ σὺν ἑτέροις Λυγκεῦσιν ὁ τὰ ὑπὸ γῆν κεκρυμμένα βλέπειν λεγό‐ μενος μυθικῶς, ἀλληγορικῶς δὲ ὁ πρώτως ἐπινοήσας χρυσόν, ἄργυρον, σίδηρον, μόλιβδον καὶ πᾶν μέταλλον
15ἐκ γῆς ἀνορύττειν.

sch plut

213

Πυθικὴν ((σείσας)) δάφνην:
“Πύθων” ὄνομα κύριον· “Πυθών” δὲ φωκικῆς πόλεως ὄνομα, ἔνθα ἦν τὸ μαντεῖον Ἀπόλλωνος, Πυθὼν δὲ63
5ἐκλήθη ἢ ἀπὸ τοῦ πύθω, τὸ σήπω· ἐκεῖ γὰρ Ἀπόλλωνι τοξευθεῖσα ἡ Δελφύνη δράκαινα βιαζομένη καὶ δειματοῦσα Λητὼ ἔκειτο πυθομένη· ἢ ὅτι ἐκεῖσε πολλοὶ ἀφικνούμενοι
10ἐπυνθάνοντο τῶν χρησμῶν· περὶ γὰρ τὸν Παρνασὸν τὸ ὄρος τὸ τῆς Φωκίδος χάσμα τι πρότερον ἦν, ἐξ οὗ ἀνεφέρετο πνεῦμα θεῖον δαιμόνιον· αἲξ δὲ καὶ πρόβατον τῶν ἐκεῖσε τὴν
15νομὴν ποιουμένων, ὡσαύτως δὲ καὶ ὁ ποιμὴν ὕστερον ἐπικύψας τῷ χάσματι μανικόν τι μαντικὸν ἐφθέγ‐ γοντο μέλος καὶ ἔνθεον, μᾶλλον δὲ ὁ ποιμὴν δι’ ἐπῶν ἑξατόνων· ὑστέρῳ
20δὲ χρόνῳ ναὸν 〈εἰσ〉 τὸν τόπον δειμά‐ μενοι καὶ τὸ χάσμα διαφανέσι μαρ‐ μάροις καλύψαντες, ὡς ἰσθμίον καὶ στόμα φρέατος παρεικότες ἀνεπικά‐ λυπτον, αὐτὸ ἐπικρύπτοντα ἔστησαν
25τρίποδα μαντικόν, παρ’ ᾧ παρι‐ δρυμέναι παρθένοι προφήτιδες δαφνί‐ νοις ἐστεμμέναι τοῖς στέμμασιν ἐκ τοῦ ἐκεῖ πνεύματος τοῦ ἐκ τοῦ χάους ἀναφερομένου διὰ τοῦ τρίποδος ἐθε‐
30σπιῴδουν τοῖς πυθομένοις τὰ μέλλον‐ τα. ἀξιῶ γοῦν ὑμᾶς μὴ κατ’ ἀμαθεῖς τινας καὶ βαρβάρους λέγειν περί τινος, ὡς Πύθωνος πνεῦμα ἔχει ἀλλὰ Πυθῶνος, ὡς ὁ Τζέτζης ἤδη ἐδίδαξεν.64

sch plut

220a

παπαῖ ((πονήρους)): νῦν σχετλιαστικόν, ἐκπληκτικὸν δὲ ἀλ‐ λαχοῦ καὶ θαυμαστικὸν ἐπίρρημα.

sch plut

220b

πονήρους δὲ ἀσθενεῖς, κατακόπους· πρὸς ἃ Χρεμύλος φησίν· “οὐκ ἀσθενεῖς ἔσονται, εἰ αὖθις πλουτήσουσιν”.

sch plut

223

((τοὺς)) ξυγγεώργους: ὡς τὸ “συστρατήγους” βαρυτόνως δεῖ γράφειν.

sch plut

224

((ταλαιπωρουμένους: κο‐ πιῶντας, πονοῦντας.))

sch plut

225

((τὸ “ἴσον οἱ κωμικοὶ καὶ οἱ τραγικοὶ βραχὺ καὶ μακρὸν δέχον‐ ται ὡς τὸ “καλόν”)).65

sch plut

227

τὸ κρεάδιον ἢ μοῖραν ἐκ τῶν τῆς θυσίας κρεάτων, ἣν ἔφερον δοῦναι τοῖς κατ’ οἶκον, ὡς καὶ Πρία‐ μος ((παρ’ Ὁμήρῳ)) τῇ γάμμα
5ῥαψῳδίᾳ ποιεῖ—φησὶ γάρ· “ἄρνας θέτο ἰσόθεος φώσ”—, ἤτοι τὴν ἐξ ἀρνῶν μερίδα κρεῶν· οὕτω κἀνταῦθα τὸ κρεάδιον νοητέον ἢ τὸ τῆς θυσίας λεβητάριον. κρεῖον
10γὰρ καὶ κρέον τὸ κρεωδόχον ἀγγεῖον, ὥς φησι καὶ Ὅμηρος· “αὐτὰρ ὅ γε κρεῖον μέγαν ἔμβαλεν ἐν πυρὸς αὐγῇ”.

sch plut

229

ἐμοὶ μελήσει: εἰρηκότος ((τοῦ)) Καρίωνος “ἐγὼ μὲν βαδίζω, τὸ δὲ κρεάδιον φροντισάτω τις τῶν ἔνδον εἰσενεγκεῖν”, φησὶν ὁ Χρε‐
5μύλος “ἐμοὶ περὶ τούτου φροντιστέ‐ ον· σὺ δὲ ἀλλὰ σπεύδων τρέχε”, εἶτά φησι καὶ τῷ Πλούτῳ ἅ, δοκῶ, νοοῦσιν ὡς εὔληπτα πάνυ καὶ πέτραι (230) ἀναίσθητοι· “σὺ δ, Πλοῦ‐
10τε κράτιστε πάντων θεῶν, δεῦρο καὶ ἐνταῦθα εἴσιθι μετ’ ἐμο· (232) αὕτη γάρ μού ἐστιν ἡ οἰκία, ἣν σὲ δέον ἐστὶ σήμερον
μεστὴν ποιῆσαι χρημάτων καὶ66
15δικαίως καὶ ἀδίκως”. οὕτω δὲ εἶπεν ἢ χάριν τοῦ κωμικοῦ γέλωτος ἢ ἀττικῶς· οἱ Ἀττικοὶ γὰρ “δικαίως καὶ ἀδίκως” φασὶν ἀντὶ τοῦ “παντὶ τρόπῳ” καὶ “πάσῃ τέχνῃ”. κράτι‐
20στον δὲ πάντων θεῶν καλῶς εἶπε τὸν Πλοῦτον· καὶ ῥώμη γὰρ καὶ ἀνδρεία καὶ σοφία καὶ κάλλος καὶ φρόνησις καὶ ἕτερα τοιαῦτα μυρία θεοὶ λέγον‐ ται· πάντα δὲ τοῦ πλουτεῖν ὑπήκοα
25καθεστήκασιν.

sch plut

234

((ἀλλ’ ἄχθομαι:)) σημειω‐ τέον ὅτι τῷ “μά” ἀπωμοτικῷ ὄντι μορίῳ, νῦν, ὡς ἡ κοινὴ λέγει συνή‐ θεια, κατωμοτικῶς τούτῳ ἐχρήσατο,
5καί φησιν “ἀλλὰ βαρύνομαι πάνυ καὶ φορτικὸν ἥγημαι ἀεὶ εἰσερχόμε‐ νος ἀπ’ ἄλλης εἰς ἄλλην οἰκίαν”.

sch plut

237

((ἢν μὲν γὰρ εἰς)) φειδω‐ λὸν: φειδωδός τις ὤν· φασὶ καὶ “φειδωλός” τροπῇ τοῦ δ εἰς λ. ἐγὼ δέ φημι· ὁ φειδόμενος λίαν καὶ
5σκνιφός.

sch plut

241

ἔξαρνός ((ἐστι)): ἀπαρνού‐ μενος, λέγων μηδ’ ἰδεῖν μέ ποτε, τουτέστι λέγων μηδὲ βραχὺ ἔχειν
τι πλούτου χρῆμα.67

sch plut

242a

((ἢν δ’ ὡς παραπλῆγ’:)) παραπλήξ· ὁ πάρεσιν καὶ ἡμιπληξίαν νοσήσας, φθοροποιοῦ τινος χυμοῦ πλεονάσαντος. καὶ οἱ καύσοις πυρε‐
5τοῖς παρακόπτοντες, μᾶλλον δὲ οἱ ὁπωσδήποτε τὰς φρένας ἀποβαλόντες ἢ καινοτέροις θεάμασιν ἢ κεραυνοῖς ἢ κρότοις ῥαγδαίων βροντῶν, οἳ καὶ ἐμβρόντητοι λέγονται, οἱ τοιοῦτοι
10κυρίως παραπλῆγες καλοῦνται. νῦν δὲ παραχρηστικῶς τὸν ἀνόητον καὶ ἀπαίδευτον “παραπλῆγα φησίν.

sch plut

242b

εἰσελθὼν δὲ “τύχωἀντὶ τοῦ “εἰσέλθω”· οἱ γὰρ Ἀττικοὶ ταῖς μετοχαῖς ἀντὶ ῥημάτων χρῶνται, καὶ κατὰ παρολκὴν δὲ καὶ περίσσειάν
5τινα προστιθέασιν “ἔχω” ἢ “τύχω” καὶ ἕτερα, ὡς τὸ “παίζεις ἔχων”, μᾶλλον δὲ τὸ “κρύψαντες γὰρ ἔχου‐ σι” καὶ “εἰσελθὼν τύχω”.

sch plut

243

πόρναισι καὶ κύβοισι παραβεβλημένος καὶ ῥιφείς, πόρ‐ ναισι καὶ κύβοισι καὶ πεσσοῖς, ἐν ἀκαρεῖ καὶ βραχεῖ χρόν, θύραζε68
5καὶ ἐκτὸς ἐκπίπτω γυμνός· του‐ τέστιν ἐὰν ἄφρων πλουτήσῃ, ταχέως ἐνδεὴς καὶ γυμνὸς γίνεται, τὰ χρή‐ ματα καὶ τὴν χάριν τοῦ πλούτου πόρναις ἀναλίσκων καὶ κύβοις. ἀκα‐
10ρεῖ δὲ χρόν, τῷ βραχυτάτῳ, ἢ ἀκαρεῖ καὶ πρὸ ὥρας, ἢ ἀπὸ τοῦ τῷ συντόμῳ μηδὲ τρίχα δύνασθαι κεῖραι.

sch plut

245

μετρίου ((γὰρ)): συμμέτρου τοῦ μήτε φειδωλοῦ μήτε ἀσώτου· τὸ “πῶ ποτε ((δὲ)) περίσπα καὶ μὴ ὄξυνε· δύο γὰρ λέξεις εἰσὶ τό τε
5“πῶ” καὶ τὸ “ποτέ”, ἀλλ’ οὐ μία πρὸ δύο συλλαβῶν ἔχουσα τὸν τόνον καὶ ἀπαιτοῦσα ὀξεῖαν.

sch plut

246

((ἐγὼ δὲ τούτου τοῦ τρόπου:)) ἐγὼ δὲ τούτου τοῦ
τρόπου τοῦ συμμέτρου πως ὑπάρχω ἀεί”. τὸ “πως οὐ θαυμαστικόν,69
5ἀλλὰ “πως” καὶ διὰ τρόπον τινά, ἤτοι· “δι’ οἰκονομίαν σύμμετρός εἰμι ἀε. χαίρω γὰρ φειδόμενος, οὗ δέον ἐστὶ φείδεσθαι, καὶ πάλιν ἀναλῶν, οὗ πρεπῶδες τὸ ἀναλίσκειν”.

sch plut

249

((ἀλλ’ εἰσίωμεν:)) “ἀλλ’ εἰσέλθωμεν εἰς τὴν οἰκίαν, ἵνα σὲ καὶ ἡ γυνὴ καὶ ὁ υἱός μου θεάσηται· ὅντινα υἱόν μου φιλῶ μετὰ σέ,
5ἤτοι πρῶτον φιλῶ τὸ πλουτεῖν, δευτέρως δὲ μετὰ τὸ πλουτεῖν τὸν υἱόν”. καὶ ὁ Πλοῦτός φησι· “πείθο‐ μαι, ((ἤτοι)) πεισθείς σου τοῖς λόγοις εἰσέρχομαι”, ἢ χάριν τοῦ
10γελοιώδους φησί· “πείθομαί σου τοῖς λόγοις” τουτέστι “πιστεύω σοι, ὅτι πρώτως ἐμὲ φιλεῖς, δευτέρως δέ σου τὸν υἱόν”. πρὸς ὃ πάλιν καὶ ὁ Χρε‐ μύλος (252) φησί· “τί γὰρ ἄν τις”,
15ἤτοι διατί γάρ τις οὐ λέγοι ἂν πρὸς σὲ τἀληθῆ; τὸ δὲ “τις νῦν ἀντὶ τοῦ “πᾶς” ἢ ἀντὶ τοῦ “ἐγώ”.

sch plut

253a

((ὦ πολλὰ δὴ τῷ δεσπό‐ τῃ:)) χοροῦ μέρος ἢ ὁ Καρίων θερά‐ πων. οὗ μέχρι χωρίου ἦσαν ἰαμβικοὶ
στίχοι τρίμετροι· ἐντεῦθε δὲ τε‐70
5τράμετροι, οὓς οἱ διδάξαντες περὶ κωμῳδίας, ὁ ἐξ Ἀλικαρνασσοῦ τε Διονύσιος, Εὐκλείδης τε καὶ ὁ Κράτης, ἀναπαιστικούς φασιν, ἐγὼ δὲ ἀντισπαστικούς τε καὶ παιωνικούς.
10((ἀλλ’ εἰς θατεριστὰς ἀχαρίστους ἀδιαφοροδιχρόνους κουτρουβιτζίως ἓν πάντα ταῖς λογικαῖς τέχναις δοκοῦν‐ τας τὰ τεχνικά τε καὶ τὰ βάρβαρα, μᾶλλον πολλῷ τε τὰ βάρβαρα προτι‐
15θεμένους τῶν τεχνικῶν, τίς ἂν τίς μάτην ψογοίη λεπτολογῶν τὸ καθ’ ἕκαστον;))

sch plut

253b

ταὐτὸν θύμον: ὁ Καρίων ἐς τοὺς ἀγροὺς πεφθακὼς μετακαλεῖ‐ ται τοὺς γεωργοὺς καί φησιν· “ὦ γεωργοὶ δίκαιοι πένητες ἄνθρωποι,
5τὸ ἓν καὶ αὐτὸ εὐτελὲς λάχανον πολ‐ λάκις τῷ ἐμῷ συμφαγόντες δεσπό‐ τ, πορεύεσθε, σπεύδετε, ((καὶ)) ἐγκονεῖτε καὶ κονιορτὸν ἀνεγείρετε τῷ εὐτόνῳ τῷ τοῦ βαδίσματος· οὐ
10γὰρ καιρός ἐστι νῦν βραδυτῆτος, ἀλλ’ π’ αὐτῆς τῆς ἀκμῆς, τοῦ μέσου ἢ τῆς ὀξύτητος, ἐν ᾗ δεῖ παρόντας ὑμᾶς βοηθεῖν”. οὗτος μὲν ὁ νοῦς ἐστι πάνυ εὐτελῶς ἀνεπτυγ‐
15μένος, ὡς πρὸς τὸ σοὶ θελητόν.

sch plut

253c

ταὐτόν μετὰ τοῦ ν ὡς
καὶ τὸ “τοιοῦτον”· πᾶν γὰρ οὐδέτερον ἀρσενικῷ παρεσχηματισμένον· ἀτ‐ τικῶς δὲ “ταὐτό” καὶ “τοιοῦτο”71
5φαμὲν δίχα τοῦ ν.

sch plut

253d

((ταὐτὸν θύμον φαγόν‐ τες:)) θύμβρον καὶ θύμβρα εἶδος ἡδύσματος· θύμος δὲ φύτρον θα‐ μνῶδες, οὗ κόρυμβοι μὲν τὸ καλού‐
5μενον ἐπίθυμον, τὰ δὲ κάτω φρυ‐ γάνων δίκην συλλέγεται ἀττικοῖς πένησι χρησιμεύοντα ἕψειν τροφὴν εὐτελῆ. εἰ δὲ καὶ ἐσθίεσθαι πέφυκεν, ὡς οὗτός φησιν, οὐ συνίημι. “θύμον”
10δὲ καὶ “θύμος” βαρύνεται καὶ συστέλλεται· τὸ δὲ “θυμός” ὀξύ‐ νεται καὶ μακρὸν ἔχει τὸ θυ· τὰ γὰρ εἰς μος ἀρσενικὰ δισύλλαβα ὀξύτονα μακρῷ θέλει παραλήγεσθαι, “ζω‐
15μός, βωμός, ὠμός, χυμός, θυμός” καὶ τὰ ὅμοια· τῶν δὲ βαρυτόνων τινὰ συστέλλεται, “νόμος, γόμος, δόμος, θύμος”, τινὰ δὲ ἐκτείνεται· καὶ τὸ “ψυχή” ((δὲ)) καὶ τὸ “ψύχη”
20ὁμοίως τῷ “θυμός” καὶ “θύμος”· τὰ εἰς χη γὰρ θηλυκὰ δισύλλαβα
ὀξυτονούμενα μὲν ἐκτείνει τὴν παρα‐ λήγουσαν, οἷον “βρυχή, ψυχή”, βαρυνόμενα δὲ συστέλλει αὐτὴν οἷον72
25“ψύχη” καὶ εἴ τι ὅμοιον. ἡ δὲ ψύχη ζῳύλλιόν ἐστι πετόμενον, θή‐ ραμα παιδίων καὶ παιδιά· ψύχαι δέ εἰσιν αἱ μὲν ἐρυθροποικιλόπτεροι, αἱ δὲ λευκόπτεροι βαμβυκίνῳ χάρτῃ
30ὅμοιαι τὰ πτερά. ((οὕτω τεχνικῶς εἰσι πάντα τὰ πάλαι γεγραμμένα καὶ πρὸς κανόνων ἀκρίβειαν, κἂν τοῖς θατερισταῖς μι‐ χαηλάτοις τε καὶ βλασφημακάτοις
35κανόνες λογικῶν τεχνῶν ἀκριβέστα‐ τοι, καὶ ὁ Τζέτζης ἐστύγηται· ὅθε πρὸς ἀχαρίστους καὶ ἀδαήμονας λέγειν κανόνας ἐπιστημῶν καὶ τεχνῶν λογικῶν παρεάσει· ἔστωσαν δὲ καὶ
40ἡγείσθωσαν τούτοις πάντα ταὐτόν)).73

sch plut

257

((οὐκοῦν ὁρᾷς ἡμᾶς:)) οὐκοῦν, καὶ λοιπόν, ὁρᾷς ἡμᾶς, φασίν, ὁρμωμένους προθύμως πάλαι”. οἱ δὲ τὸ “πάλαι φασὶ
5“συντόμως” σημαίνειν. “ὁρᾷς οὖν ἡμᾶς φασὶ “πάλαι ὁρμωμένους, ἀφ’ οὗ ἄγγελος ἡμῖν παραγέγονας· (259) σὺ δ’ ἀξιοῖς γέροντας ἄνδρας σοι βαδίζειν ἐπίσης”· καὶ ὁ Καρίων
10μὴ προειπών τι πρὸς αὐτούς, διαγε‐ λῶν δῆθεν ὡς γέροντας καὶ κωφούς, (262) “πάλαι φησὶν “εἶπον ὑμῖν ὡς ὁ ἐμὸς δεσπότης ὑμᾶς ζῆσαί φησι γλυκεῖαν ζωὴν ἀπαλλαγέντας
15ψυχροῦ βίου καὶ ἐπιπόνου, ὑμεῖς δὲ τοῖς ὠσὶ κωφοὶ ὄντες οὐκ ἀκού‐
ετε”.74

sch plut

266

ῥυπῶντα, ((κυφόν)): ῥυπα‐ ρόν, ἄλουτον. κυφόν· κυρτόν. ἄ‐ θλιον· ἐνηθληκότα μὴ καρτερήσαντα πολλὰ δυσχερῆ. ῥυσσόν· ἐρρυτιδω‐
5μένον, γεροντόδερμον· ῥυσσοῦται γὰρ τῶν γερόντων τὸ δέρμα καὶ ὡς ταφρείας ποιεῖ καὶ σκληρύνεται καὶ οὐκ ἔστι λεῖον καὶ ἁπαλὸν καθάπερ τὸ νεοτήσιον. μαδῶντα· κόμας μὴ
10ἔχοντα, ἄτριχα. νωδὸν δέ, ὀδόντας (267) μὴ ἔχοντα. ψωλόν: ἢ περίμη‐ κες τὸ σπερμογόνον μόριον ἔχοντα ἢ τοὺς διδύμους κατεσπασμένους.

sch plut

268

ὦ χρυσὸν ἀγγείλας ((ἐπῶν)): συνεικότες οἱ γέροντες ὡς πολύπειροι ἐξ ὧν εἶπεν αὐτοῖς ὁ Καρίων, ὅτι πεπλούτηκε Χρεμύλος
5ὁ τούτου δεσπότης, φασίν· “ὦ χρυ‐ σὸν καὶ τίμιον λόγον ἢ πλοῦτον ἀγγείλας ἐξ ὧν λέγεις, πῶς λέγεις εἰπέ μοι· δηλοῖς γὰρ ἡμῖν τὸν σὸν δεσπότην ἐφευρηκέναι χρημάτων
10σωρόν”. “σωρός” ἀρσενικῶς τὸ πλῆθος, διὰ τοῦ ω μεγάλου, ἐκ τοῦ σώω σῶ τὸ σωρεύω τὰ ῥέοντα καὶ ὀλισθαίνοντα καὶ σμικρά, κέγχρον κριθὴν σῖτον ὄρυζαν κάνναβιν ὄσπρια.75
15ἡ “σορός” δὲ ὁ τάφος θηλυκῶς καὶ μικρόν. οἱ γὰρ ἐν τάφοις τεθέντες εἰς ῥοὴν καὶ φθορὰν σεύονται καὶ ὁρ‐ μῶσιν.

sch plut

270

πρεσβυτικῶν ((μὲν οὖν)) κακῶν: ταυτὶ μὲν ἐκ πείρας εἶπον οἱ γέροντες στοχαζόμενοι ὡς πλοῦτον Χρεμύλος ἐφεύρηκεν. ὁ δὲ Καρίων
5τὸν φανέντα αὐτοῖς ἀνθρωπόμορφον Πλοῦτον τυφλόν τε εἰδὼς ἀκριβῶς καὶ γεροντικὰ μυρία κεκτημένον τὰ δυσχερῆ, φησὶ πρὸς αὐτούς· “δηλῶ μὲν οὖν αὐτὸν γεροντικῶν κακῶν
10ἔχοντα σωρόν, οὐ μὴν χρημάτων”.

sch plut

271a

μῶν ἀξιοῖς: πάλιν δὲ οἱ γέροντες πρὸς αὐτόν· “μὴ οὖν ἄξιον νομίζεις φενακίσας καὶ ἀπατήσας ἡμᾶς ἀπαλλαγῆναι ἀζήμιος
5ἤτοι ἄνευ πληγῶν καὶ τιμωρίας, καὶ τότε βακτηρίαν ἐμοῦ κατέχοντος, ἐν ᾗ καὶ στηρίζομαι;”

sch plut

271b

φενάκη δὲ ἡ ἀπάτη, ἀπὸ τῆς ἐπιθέτου καὶ ξένης κόμης, ἣν αἱ
γυναῖκες περιτιθέμεναι ἀπατῶσιν, αὑταῖς δι’ αὐτῆς ἐπίθετον θηρώμεναι76
5καλλονήν.

sch plut

272a

ζημία· ζωῆς μείωσις ἢ διὰ τιμωριῶν ἢ ἀφαιρέσεως χρημάτων.

sch plut

272b

βακτηρία δὲ ᾗ τις βαδίζων ἐπερείδεται· ῥᾷβδος δὲ ἡ ῥαπίζουσα· ῥάπις ῥάπιδος καὶ ἀπὸ τῆς ῥᾷβδος.

sch plut

273

πάντως γὰρ ἄνθρωπον:
τὸ πάντως περισσῶς κεῖται καὶ ὁ νοῦς οὐκ ἔχει δυσχέρειαν· “εἰς τὰ πάντα ψευδολογεῖν με νομίζετε καὶ77
5μηδὲν ὑγιὲς λέγειν καὶ ἀληθές”. (275) καὶ ὁ Χορός· “ὡς σεμνὸς ἀντὶ τοῦ καὶ λίαν σεμνὸς καὶ ἀλαζο‐ νικός ἐστιν ὁ Καρίων καὶ ἐπηρμένος, ὁ ἐπιτριβόμενος ἀεὶ ταῖς πληγαῖς ὡς
10δοῦλος μαστιγίας, ἢ ὁ ἄξιος ἐπιτρι‐ βῆναι”. σεμνὸς λέγεται ἀλλαχοῦ καὶ ὁ σεβασμοῦ ἄξιος, ὡς τὸ “βίου σεμνοῦ ἄνθρωπος”. αἱ κνῆμαι, τὰ πρὸς τοὺς πόδας μέσα τῶν σκελῶν.
15“χοῖνιξ” πᾶν περιφερές, καὶ ὁ μέδι‐ μνος δὲ χοῖνιξ καλεῖται. νῦν δὲ χοί‐ νικας τὰς ποδοπέδας φησίν.

sch plut

277

ἐν τῇ σορῷ νυν: παίζων ὁ Καρίων καὶ πρὸς τοὺς γέροντας ἀστεϊζόμενος, δέον εἰπεῖν ὅτι “ὅσον οὐκ ἤδη γενήσεσθε δικασταὶ καὶ τοῖς
5δέκα τῶν Ἀθηναίων δικαστηρίοις λαγχάνοντες κλήροις γραμμάτων δι‐ κάσετε, ὁτὲ μὲν περὶ τὴν Ἡλιαίαν, ὁτὲ δὲ περὶ τὸν Ἄρειον πάγον ἢ τὸ ἐν Φρεαττοῖ δικαστήριον ἢ περὶ
10ἕτερον τῶν δικαστηρίων, τῶν κηρύ‐
κων ὑμῖν ἐκεῖ διδόντων τὰ σύμβολα, τὸ δικαστικὸν πινακίδιον καὶ τὴν βακτηρίαν”, οὕτω παίζων ((ὡς)) πρὸς ((τοὺς)) γέροντας λέγει· “τὸ78
15γράμμα τοῦ σοῦ κλήρου δικάζειν ἔλαχεν ἐν τῷ τάφῳ, καὶ ὁ Χάρων ἀντὶ κήρυκος τὸ σύμβολόν σοι τὸ δικαστικὸν δίδωσι· σὺ δὲ βραδύνεις καὶ οὐ βαδίζεις;” ἀλλὰ καὶ
20καθ’ ἱστορίαν λεκτέον μοι· δέκα μὲν ἦσαν τὸ πρὶν ἐν ταῖς Ἀθήναις φυλαὶ καὶ ἰσάριθμα ταύταις ((τὰ)) δικαστήρια καὶ δέκα δὲ δικασταί, εἷς ἀφ’ ἑκάστης φυλῆς, καὶ ἕκαστον τῶν
25δέκα δικαστηρίων περὶ τὰ πρόθυρα γεγραμμένον πυρρῷ χρώματι τοῦ οἰκείου ὀνόματος εἶχε τὸ πρῶτον στοιχεῖον, οἷον ἄλφα ὁ Ἄρειος πά‐ γος, ἦτα ἡ Ἡλιαία, τὸ ἐν Φρεαττοῖ
30φῖ καὶ τὰ λοιπὰ δὲ ὁμοίως. οἱ δέκα γοῦν δικασταὶ ἀνὰ ἕκαστον τῶν δέκα δικαστηρίων καὶ ῥᾷβδον εἶχον ἔχου‐ σαν τὸ πρῶτον στοιχεῖον ἐγγεγραμ‐ μένον τοῦ τε ὀνόματος τοῦ δικαστη‐
35ρίου καὶ τοῦ δικαστοῦ. ἵνα δὲ μὴ εἰδότες ἐν ποίῳ μέλλουσι τῶν δικαστηρίων δικάζειν δικάζοντες τὰς κρίσεις λυμαίνοιντο, ὅτε καιρὸς ἦν
τοῦ δικάζειν, συνήρχοντο πάντες καὶ79
40ἐκληροῦντο ἐν μέσῃ τῇ ἀγορᾷ καὶ κατὰ τὸν ἐκβάντα κλῆρον τοῦ γράμ‐ ματος τοῦ δικαστηρίου καὶ ἑαυτοῦ ἕκαστος ἀπερχόμενος ἐλάμβανε παρὰ τοῦ κήρυκος τοῦ ἐκεῖ ἑαυτοῦ τε
45τὴν βακτηρίαν καὶ τὸ πινακίδιον ἤγουν δελτάριον καὶ οὕτως ἐδίκαζεν.

sch plut

279

((ὡς μόθων εἶ καὶ φύσει:)) μόθων· εἶδος αἰσχρᾶς ὀρχήσεως καὶ δουλοπρεποῦς· ἢ ἄτιμος, φλύαρος, ἀπὸ τῶν δούλων· τοὺς γὰρ συντρεφο‐
5μένους οἰκογενεῖς τοῖς ἐλευθέροις παισὶν οἱ Λάκωνες μόθωνας ἐκά‐ λουν. ἢ ὅτι Ἀθηναῖοι μόθωνας
χειρωσάμενοι, φασίν, εἰς ἄτιμον δουλικὴν τύχην περιέστησαν καὶ80
10ἄλλα δέ τινα κρουνοχυτρόληρά φασι τοιάδε, ὥσπερ καὶ κοβάλους δαί‐ μονάς τινας σκληροὺς εἶναι λέγουσι περὶ τὸν Διόνυσον. Τζέτζης δέ φησι πρὸς ταυτί· “νεώτερος ἤμην καὶ γὰρ
15ἐγήρασα, καὶ ἱστοριῶν βίβλους διῆλ‐ θον ὁπόσας λέγειν ἐῶ· οὐκ ἤκουσα δὲ περὶ τὸν Διόνυσόν τινας δαίμονας καλουμένους κοβάλους, ἀλλὰ κοβά‐ λους ζῷα μιμηλότατα οἶδα καλού‐
20μενα, ἃ γένους πιθήκων εἰσίν, οὐ τὰς μιμοὺς λέγω, ἀλλ’ αὐτοὺς τοὺς σατύρους ((τοὺς)) καὶ ἀρκοϊζιανούς· μιμηλότατον γὰρ τοῦτο τὸ ζῷόν ἐστιν”.

sch plut

287

Μίδας μὲν οὖν, ((ἢν ὦτ’ ὄνου)): τοῦ Χοροῦ τῶν γερόντων εἰπόντος· “ἔξεστιν ἡμῖν πᾶσι πλου‐ τῆσαι;”, φησὶν ὁ Καρίων· “ἰσόπλου‐
5τοι Μίδᾳ τῷ Φρυγῶν γενήσεσθε βασιλεῖ· μόνον δέον ὑμᾶς κατ’ ἐκεῖνον σχεῖν ὄνου ὠτία”. ἀλλὰ καὶ τὴν ἱστορίαν καὶ τὴν ἀλληγορίαν ῥητέον μοι. οὗτος ὁ Μίδας εὔξασθαι
10λέγεται τοῖς θεοῖς, οὗπερ ἂν ἅψαιτο μεταμείβεσθαι πρὸς χρυσόν, ἐκ‐
χρυσουμένων δὲ τούτῳ καὶ τῶν βρωμάτων, λιμῷ χρυσῇ τεθνηκέναι. λέγεται δὲ οὗτος καὶ ὄνου ἔχειν ὠτία,81
15ἀλλ’ ἤδη ταῦτα καὶ ἀλληγορητέον μοι· ἐρασιχρήματος ἄκρως ἦν ὁ ἀνὴρ καὶ πάντα πιπράσκων ὡς καὶ τὰ εἰς βρῶσιν αὐτῷ κομιζόμενα ἐστένου τὴν γαστέρα κατανομιστεύ‐
20ων καὶ ἐξαργυριζόμενος καὶ πάντα ἀποχρυσῶν· ὅθε καὶ λιμῷ ἐκμε‐ τρῆσαι τὸν βίον ἐνεμυθεύσαντο· ἀλλὰ ταυτὶ πλατέως ταῖς ἐμαῖς ἐκτέθειται Ἱστορίαις. ἔχειν δὲ ὦτα
25λέγεται ὄνου, ἢ τῷ μακρὰ ἔχειν ὠτία ἢ τῷ ὀξυήκοος εἶναι—ὀξυη‐ κοώτατον γὰρ ὁ ὄνος—, ἢ τῷ πολ‐ λοὺς ὠτακουστὰς ἔχειν, ἢ ὅτι κώμην Φρυγῶν Ὦτα ὄνου καλουμένην λῃ‐
30στὰς ἔχουσαν ἔσχε καὶ ἀνεῖλεν
ἄρδην αὐτούς.82

sch plut

290

καὶ μὲν ἐγὼ ((βουλήσο‐ μαι)): “ὑμεῖς μὲν” ὁ Καρίων “βού‐ λεσθε” φησὶ “χορεύειν· ἐγὼ δὲ μιμούμενος τὸν παρὰ Φιλοξένῳ τῷ
5Κυθηρίῳ θρεττανελὸ καὶ κιθαρι‐ στὴν Κύκλωπα καὶ οὕτω τύπτων ὑμᾶς τοῖς ἐμοῖς ποσὶ παρὰ τὰς πυγὰς ἤτοι ῥοθοπυγίζων ἄγειν θελήσω πρὸς τὸν δεσπότην μου”. τὰ δὲ πρὸς τὸν
10Φιλόξενον τοιαδί· μὴ γὰρ πεισθείης τοῖς παλαιοῖς σχολιογράφοις. οὗτος διθυραμβικὸς τελῶν ποιητὴς τῷ γένει Κυθήριος, ἐν Σικελίᾳ διάγων, μεγάλως παρὰ τοῦ τυράννου Διονυ‐
15σίου ἐστέργετο πολυμαθείας τε καὶ δεξιότητος φύσεως. σύγγραμμα δὲ οἰκεῖόν ποτε δόντος αὐτῷ τοῦ Διονυ‐ σίου καὶ εἰρηκότος “Φιλόξενε, δίελθέ μου καὶ ἐπανόρθου τὸ σύγγραμμα
20καὶ χίου δὲ εἰ πλημμελές τι εὑρή‐ σειας ἐν αὐτῷ”, ἀρχῆς ἀπ’ αὐτῆς μέχρι καὶ τέρματος τὸ πᾶν κατεχίω‐
σεν, ἐφ’ ᾧ δυσχεράνας ὁ τύραννος εἰς τὰς λατομίας τοῦτον ἀπέσταλκε,83
25κἂν εὐθέως ἐκεῖθεν αὐτὸν μετεπέμ‐ ψατο· σφόδρα γὰρ ἐφίλει τὸν ἄνδρα. οὗτος δὲ δρᾶμα ἐξέθετο κατ’ αὐτοῦ ἐσχηματισμένον διὰ τὸ σκαρδαμύτ‐ τειν καὶ ἀμβλυωπεῖν Διονύσιον, πα‐
30ράγων αὐτὸν ὥσπερ ἐκεῖνον τὸν Κύκλωπα τὸν Πολύφημον ἐρῶντα ((τῆς)) Γαλατείας τῆς Νηρηΐδος καὶ κιθαρίζοντα καὶ μίμημα κρούματος τῆς κιθάρας, τὸ θρεττανελό, λέγοντα·
35ὃ θρεττανελὸ ((ὁ)) Ἀριστοφάνης νῦν φαίνεται κωμῳδῶν.

sch plut

292

ἀλλ’ εἴα τέκνα: γελοίως τοὺς γέροντας τέκνα καλεῖ, καί φησιν “ἀλλ ἄγε, ὦ παιδάρια”, ἐπεὶ αὐτὸς μιμεῖσθαι βούλομαι τὸν ποιμένα
5(293) κιθαριστὴν Κύκλωπα, ὑμεῖς βληχώμενοι καὶ βοῶντες ὥσπερ τὰ προβάτια καὶ μέλη καὶ βοὴν αἰγῶν ἀρρένων ἤτοι χιμάρων καὶ τράγων (294) κιναβρώντων καὶ ὀζόντων
10(295) τραγεῖαν ὀσμήν, ἐμοὶ ἕπεσθε ἀπεψωλημένοι καὶ δεικνύοντες τὴν
αἰδῶ, καὶ ἀκρατιεῖσθε καὶ λείχετε τὰ αἰδοῖα ἐξ ἀκρασίας καὶ ἄκρας λαγνείας, ὥσπερ οἱ τράγοι μετὰ τὴν84
15συνουσίαν.

sch plut

296

ἡμεῖς δέ γ’ α: καὶ ὁ Χορὸς πρὸς αὐτὸν πάλιν τὸν Καρίωνα λέγει· “ἡμεῖς δέ ((γε)) οἱ βληχώμενοι, ὥσπερ σὺ λέγεις, σὲ τοῦτον τὸν
5Κύκλωπα τὸν κιθαριστὴν ἡγού‐ μενον ἡμῶν ζητήσομεν ἐκτυ‐ φλῶσαι μέγαν λαβόντες ἡμ‐ μένον καὶ πεπυρακτωμένον σφη‐ κίσκον ἤτοι ξύλον εἰς ὀξὺ ἀπεξε‐
10σμένον. πῶς δέ σε τυφλώσομεν; εὑρόντες εἰκῇ που κατακοιμηθέντα (298) καὶ κραιπαλῶντα καὶ σε‐ σεισμένον τὴν κεφαλήν, πεινῶντα καὶ φαγόντα λάχανα ἄγρια δρο‐
15σερ, ἔχοντα αὐτὰ ἐν τῇ πήρᾳ”. οὕτω δέ φασιν ὅτι καὶ οἱ μετ’ Ὀδυσσέως τὸν Κύκλωπα μετὰ τρο‐ φὴν ἀφυπνώσαντα ὀξύναντες ξύλον καὶ πυρακτώσαντες, μᾶλλον δὲ τοῦτο
20τῇ τοῦ πυρὸς θέρμῃ στερροποιήσαν‐
τες, ἀπετύφλωσαν.85

sch plut

302

ἐγὼ δὲ τὴν Κίρκην: καὶ πάλιν ὁ Καρίων τοῖς γέρουσιν· “ἐγὼ δὲ μιμήσομαι κατὰ πάντας τρό‐ πους τὴν Κίρκην, οὐκ ἐκείνην
5φημὶ τὴν Ἰταλικὴν τὴν ἀποχοιρώ‐ σασαν τοὺς Ὀδυσσέως ἑταίρους, ἀλλὰ τὴν ἐν Κορίνθῳ πόρνην Λαΐδα, ἣ τοὺς ἑταίρους ((τοῦ)) Φιλωνίδου δηλονότι καὶ αὐτὸν
10σκῶρ καὶ κόπρον ὥσπερ χοίρους ἔπειθεν ἐσθίειν. ὑμεῖς δ’ ἕπεσθε
τῇ μητρ, χοῖροι, γρυλλίζοντες καὶ ὡς χοῖροι βοῶντες ὑπὸ φιλη‐ δίας ἤτοι ἀναισθησίας”. τὴν Λαΐδα86
15δὲ ὡς Κίρκην παρέλαβε καὶ παρήγα‐ γε νῦν, ὡς Φιλωνίδην κωμῳδῆσαι θελήσας.

sch plut

305

σκῶρ: ἡ κόπρος· τινὲς λέγουσιν· “ἑτερόκλιτόν ἐστι· σκῶρ γὰρ ἡ εὐθεῖα, κλίνεται δὲ σκατός”· ἡμεῖς δὲ σκῶρ σκωρὸς κλίνομεν.

sch plut

308

τὸ δὲ “ἕπεσθε μητρ, χοῖροι παροιμία, ἐπὶ τῶν ἀπαιδεύ‐ των λεγομένη, ἤτοι ὅμοιοι ὁμοίοις παῖδες γονεῦσι καὶ μαθηταὶ διδα‐
5σκάλοις.

sch plut

309

οὐκοῦν σε τὴν Κίρκην ((τὴν τὰ φάρμακα)): λοιπὸν ἡμεῖς σε τὸν Καρίωνα τὸν εἰς τύπον Κίρκης ἀποχοιροῦντα τοὺς φίλους
5κρεμάσομεν ἐκ τῶν ὄρχεων μι‐ μούμενοι τὸν Λαερτίου ἤτοι κατὰ μίμησιν καὶ τρόπον ὃν Ὀδυσ‐ σεὺς ἐν τῇ ἐρινεῷ ἀπεκρεμάσθη τῇ
ἐν Χαρύβδει.87

sch plut

313

μινθώσομέν θ’ ὥσπερ τράγου τὴν ῥῖνα: νῦν κόπρῳ ἀνθρωπείᾳ τὴν ῥῖνά σου ἐπιχρίσο‐ μεν, ὥσπερ ποιμένες τε καὶ αἰπόλοι
5τὰς ῥῖνας τῶν τράγων τε καὶ προ‐ βάτων τῶν κρύει κατεψυγμένων ἐπιχρίοντες ἢ ἀνθρωπίνῃ ἢ καὶ αἰγείᾳ κόπρῳ ἰῶνται τοῦ πάθους, πταρμὸν τοῖς ζῴοις τῇ δυσωδίᾳ κι‐
10νοῦντες. μίνθον δέ φασί τινες τὸ ἡδύοσμον. κυρίως δὲ μίνθη ἡ λεγο‐ μένη καλαμίνθη ἐστί· καὶ ἄμφω δὲ μίνθαι καλοῦνται, τὸ μὲν ἡδύοσμον κηπεύσιμος μίνθη, ἡ καλαμίνθη δὲ
15μίνθη ἀγρία. μίνθος λέγεται καὶ ἡ κόπρος ἡ τῶν αἰγῶν· νῦν δὲ “μιν‐ θῶσαι” τὸ ἀνθρωπείᾳ περιχρίσαι κόπρῳ φησίν.

sch plut

314

σὺ δ((ς)) Ἀρίστυλλος:
σὺ δ, ὦ Καρίων ὑποχάσκων τῷ στόματι, ὥσπερ ὁ αἰσχρὸς ποιητὴς Ἀρίστυλλος, ἐρεῖς ἕπεσθε88
5μητρὶ χοῖροι”.

sch plut

315

μητρὶ χοῖροι: ἀντὶ τοῦ “ἔμοιγε τῷ Καρίωνι”.

sch plut

316

εἴα: ἄγε δὴ τῶν σκωμ‐ μάτων πεπαυμένοι ὑμεῖς μὲν ἄλλο τι ποιεῖτε, ἐγὼ δὲ λαβὼν λάθρα τοῦ δεσπότου ἄρτον καὶ κρέας
5καὶ ἐσθίων, θελήσω οὕτω τι ἐρ‐ γάζεσθαι.

sch plut

322

χαίρειν μὲν ὑμᾶς ἐστιν: Κλέων, ἑλὼν Κορυφάσιον, Πύλον καὶ Σφακτηρίαν, πρῶτος ἁπάντων ἔγραψε τοῖς Ἀθηναίοις· “Κλέων τῇ
5βουλῇ καὶ τῷ δήμῳ χαίρειν”. κἀκ τούτου ἔθος ἐκράτησε ταῖς ἐπιστο‐ λαῖς γράφειν “ὁ δεῖνα τῷ δεῖνι χαίρειν”. ὁ γοῦν ἀλιτήριος οὗτος Ἀριστοφάνης καὶ τοῦτο εἰς κωμῳ‐
10δίαν τοῦ Κλέωνος διασύρων, καὶ τὸν Χρεμύλον νῦν ἐκ ταλαιπώρου καὶ
οἰζυρᾶς τύχης εἰς εὐτυχῆ βίον μετα‐ πεσόντα ποιεῖ καὶ τὸ λέγειν “χαί‐ ρειν” μετατρέποντα καὶ λέγοντα89
15ἀντὶ τοῦ χαίρειν “ἀσπάζεσθαι”. φησὶ γὰρ πρὸς τοὺς συνδημότας καὶ γεωργοὺς πρὸς αὐτὸν μεταπέμπτους ἀφικομένους “ὦ ἄνδρες δημόται, τὸ μὲν προσαγορεύειν χαίρειν ὑ‐
20μᾶς ἐστιν ἤδη παλαιὸν καὶ σα‐ πρόν· καινοτομῶ δὲ κἀγώ τι τοῖς ῥήμασι νῦν εἰς εὐτυχῆ βίον μετα‐ πεσών· καὶ ὥσπερ ποτὲ Κλέων πολέμῳ εὐτυχηκὼς ἔγραψε “χαί‐
25ρειν”, οὕτω κἀγώ, τὸ “χαίρειν” (324) παρεὶς ὡς ἤδη παλαιωθέν, ἀντὶ τοῦ χαίρειν “ἀσπάζομαι λέγω, (325) ὅτι προθύμως παρεγεγόνειτε καὶ συντεταγμένως καὶ συγκε‐
30κροτημένως, ὡσπερεὶ πρὸς παράτα‐ ξιν ηὐτρεπισμένοι πολέμου, ἀλλ’ οὐ κατεβλακευμένως καὶ τρυφερῶς σχολαίῳ χωροῦντες καὶ βραδυτάτῳ βαδίσματι”. οἱ γὰρ βλάκες καὶ ὑπε‐
35ρόπται καὶ τρυφηλοὶ κἀκ τοῦ σχο‐ λαίῳ βαίνειν βαδίσματι σεμνότητα καὶ ὄγκον καὶ τύφον ἑαυτοῖς ταμιεύουσιν.

sch plut

326

ὅπως δέ μοι καὶ τἄλλα: λείπει τὸ “φροντιστέον”, ἵν’ ᾖ
“φροντιστέον δὲ ὅπως καὶ κατὰ τἄλλα μοι ἕπεσθε” ἢ ἔσεσθε90
5σὺν ἐμοὶ παραστάται καὶ βοηθοὶ καὶ σωτῆρες τοῦ Πλούτου θεοῦ”. καὶ τοῦτο ἕνεκα τοῦ γέλωτος τῆς κωμῳ‐ δίας εἰρήκει, θεοῦ ἀνθρώπους σωτῆ‐ ρας γενέσθαι. τὸ δὲ “ὅπως ἕπε‐
10σθε” ἢ ἔσεσθε ἀντὶ τοῦ “πῶς” ἀττικῶς, ὡς καὶ μυρία ἕτερα προϊὼν τοιαῦτα εὑρήσειας.

sch plut

328

((θάρρει· βλέπειν γὰρ:)) θάρρει φησὶν ὁ Χορός· “εἰ δέει με ὑπερμαχεῖν τοῦ θεοῦ, πάντως ἄντικρυς καὶ φανερῶς δόξεις ἐμὲ
5ὁρᾶν αὐτὸν τὸν Ἄρην. δεινὸν γὰρ καὶ παγχάλεπον, εἰ ἕνεκα τοῦ λαβεῖν τινας ἀφ’ ἡμῶν μισθὸν τὸν τριώ‐ βολον (330) ὠστιζόμεθα καθ’ ἑκά‐ στην ἐν τῇ δικαστικῇ ἐκκλησίᾳ καὶ
10πλήθει καὶ τῷ ἀθροίσματι, αὐτὸν δὲ τὸν Πλοῦτον παραχωρήσαιμι λαβεῖν ἄλλῳ τινί”. ἀλλὰ καὶ περὶ τοῦ δικαστικοῦ τριωβόλου λεκτέον μοι· ἐν δικαστηρίοις τοῖς ἐν Ἀθήνη‐
15σιν οὐκ ἐξῆν δικάζειν τινά, εἰ μὴ
ἑξήκοντα ἐπέβη ἐνιαυτῶν, ἀφῆλιξ δὲ οὐδεὶς εἰς τὴν ἐκκλησίαν εἰσήρ‐ χετο, ὥσπερ οὐδὲ γυνή· ὅσοι δὲ τελείαν ἦγον τὴν ἡλικίαν εἰσήρχοντο91
20μὲν εἰς τὴν ἐκκλησίαν, οὐκ ἐδίκαζον δέ. τούτους οὖν τοὺς ἐκκλησιαστὰς καὶ μᾶλλον τοὺς γέροντας ἀπὸ τῶν προσόδων τῆς πόλεως οἱ δημαγωγοὶ πείσαντες τὸν δῆμον ἐποίησαν μισθὸν
25λαμβάνειν τινά· Κλέων δὲ εἰς ὡρι‐ σμένον τριώβολον αὐτὸν περιέστησεν.

sch plut

332

καὶ μὴν ὁρῶ καὶ Βλεψί‐ δημον ((τουτονὶ)): ὁ Χορὸς ((καὶ)) ἕτερόν τινα δίκαιον ὁρῶν θέοντα πρὸς αὐτούς, ᾧ κλῆσις Βλεψίδημος
5ἀπὸ τοῦ βλέπειν καὶ σκοπεῖν τὰ συμφέροντα τῷ δήμῳ τουτέστι φιλο‐ δημότατον, “ὁρ, φησίν, ἐρχόμενον (333) καὶ Βλεψίδημον· δῆλος δ’ ἐστὶν ἐκ τοῦ τάχους καὶ τῆς βαδίσεως
10ὅτι τοῦ πράγματος ᾔσθετο”. εἶτά φησιν αὐτὸς ὁ Βλεψίδημος· “πλούσιος ἀθρόως γέγονεν ὁ Χρε‐ μύλος; (337) οὐ πείθομαι. καίτοι λόγος πολὺς ἠκούετο παρὰ τῶν
15ἀργῶς καθημένων ἐν τοῖς κου‐
ρείοις καὶ λεσχαζόντων καὶ θορυ‐ βούντων καὶ λόγους ἀναλούντων μα‐ κρούς, ὅτι πεπλούτηκε”. ταῦτα δὲ λέγων διαβάλλει τοὺς πολλοὺς τῶν92
20Ἀθηναίων ὡς ἀργούς, ἐρευνοβίους καὶ θορυβώδεις, ἀλλὰ καὶ φθονερούς, (342) ἐξ ὧν παρακατιών φησιν· “οὔ‐ κουν ἐπιχώριον πρᾶγμα ἐρ‐ γάζεται, ὅτι πλουτῶν τοὺς φίλους
25μεταπέμπεται καὶ καλεῖ τοῦ πλούτου συμμετασχεῖν. οὐ γὰρ ἐπιχωριάζει τοῦτο δηλονότι τοῖς Ἀθηναίοις”. ((τἄλλα πάνυ σαφῆ.))

sch plut

343

μὰ τοὺς θεούς: ἀπωμοτικὸν ἀντὶ τοῦ “οὐ μὰ τοὺς θεούς”· τὸ δὲ “νὴ τοὺς θεούς” κατωμοτικόν ἐστι μόριον· καὶ τὸ “μά” δὲ κατωμοτικὸν
5γίνεται μόριον, ἐὰν τὸ “ναί” πρὸ τοῦ “μά” τεθῇ, ὡς τὸ “ναὶ μὰ τόδε σκῆπτρον”.

sch plut

344

ἄμεινον ἢ χθὲς ((πράτ‐ τομεν)): ἠθικώτατον τοῦτο καὶ χάριεν ἕνεκα τοῦ γελοίου παραλη‐ φθέν· πῶς γὰρ οὐκ ἂν ἄμεινον εἴη
5ἐξ ὑπερενδεοῦς εἰς ὑπέρπλουτον βίον μεταπεσεῖν; ὥσπερ ἄν τις ἐρεῖ· τοῦ ἀρρωστεῖν καὶ πάσχειν μυρία δεινὰ κρεῖττον ((ἐστὶ)) τὸ ἑστιάμασι καὶ
δοχαῖς ἢ θυμηδίαις γάμων καλεῖσθαι.93

sch plut

345

ὥστε μετέχειν ἔξεστιν: ὥστε ἔξεστι καὶ ὑπάρχει καί σε μετέχειν τῆς ἀμείνονος ἡμῶν εὐ‐ πραγίας ἤτοι τοῦ πλούτου· εἶ γὰρ
5τῶν φίλων.

sch plut

347

ἔσομαι μὲν οὖν αὐτίκα: γενήσομαι συντόμως, ἐὰν ὁ θεὸς ἤγουν ἡ Τύχη ἢ ὁ Πλοῦτος θελήσῃ· (348) ἔστι γὰρ κίνδυνος ἐν τῇ
5ὑποθέσει ᾗ ἐπιχειροῦμεν, ἣν νῦν καλεῖ πρᾶγμα, οὐ μὴν τὸ δυσχερὲς (350) ἀττικῶς. ἢν μὲν κατορθώ‐ σωμεν δηλονότι δεδορκότα ποιῆσαι τὸν Πλοῦτον, εὐπραγεῖν ἀε· εἰ
10δὲ σφαλείημεν τοῦ σκοποῦ, ἐς παν‐ τελῆ συντριβὴν περιπεσεῖν καὶ ἀπώ‐ λειαν.

sch plut

352

τουτὶ πονηρὸν φαίνεται ((τὸ φορτίον)): ὁ φορτικὸς οὗτος λόγος καὶ οὐκ εὐθὴς πονηρόν τι καὶ δόλιον πρᾶγμα νομίζεται καὶ οὐκ
5ἀρεστὸν ἐμοὶ φαίνεται. τὸ γὰρ ποτὲ μὲν ἀποφαίνεσθαί τινα καὶ λέγειν ὡς ὑπερπλουτεῖ καὶ ἄλλους πλουτί‐ σειεν, (355) ὁτὲ δὲ δεδιέναι, ἀνδρός ἐστι δολίου καὶ σκολιοῦ καὶ οὐδὲν
10ὑγιὲς εἰργασμένου καὶ ἀληθές.
τὸ δὲ “πρὸς ἀνδρός ἀντὶ τοῦ “ἀνδρός”· ἀττικῶς δὲ παρέλκει καὶ περισσῶς κεῖται ἡ “πρός”.94

sch plut

356

πῶς οὐδὲν ὑγιές: πῶς”, φησὶν ὁ Χρεμύλος, “οὐδὲν ὑγιὲς λέγεις με εἰργάσθαι;” καὶ ὁ Βλεψίδη‐ μος· “νὴ Δία καλῶς τοῦτό φημι· ἐὰν
5ἥκεις καὶ παραγέγονας ἐκεῖθε καὶ (357) ποθὲ κεκλοφὼς ἀργύριον ἢ χρυσίον παρὰ τοῦ θεοῦ Πλού‐ του, ἢ ἐκεῖθεν ἐκ τοῦ ὀπισθοδόμου τῆς Ἀθηνᾶς, οὗ αἱ τῶν χρημάτων
10ἀπέκειντο γάζαι καὶ ((οἱ)) θησαυροί, ἀπεσύλησας παρὰ τοῦ θεοῦ Πλούτου τοῦ ἐκεῖ ἀποκειμένου, εἶτά σοι μεταμέλει καὶ μετάμελος γίνεται περὶ τούτου”. ἀργύριον δὲ καὶ
15χρυσίον καὶ χαλκίον τὸ νόμισμα τὸ ἐκ τοιούτων ὑλῶν· ἄργυρος δὲ καὶ χρυσὸς καὶ χαλκὸς αἱ ὕλαι αὐταί· ἀργυροῦς δὲ καὶ χρυσοῦς καὶ χαλ‐ κοῦς τὰ ἐξ αὐτῶν εἰργασμένα εἴδη,
20ἀνδριὰς ἢ λέβης ἢ ἕτερόν τι. καὶ ὁ Χρεμύλος πάλιν πρὸς τάδε· “ὦ Ἄπολλον ἀποτρόπαιε καὶ διώ‐ κτα τῶν δυσχερῶν, μακρὰν ἀπ’ ἐμοῦ δηλονότι ποίησον τὰ φαῦλα καὶ
25ἀπευκταῖα καὶ μέχρι δοκήσεως”.
εἶτα πρὸς τὸν Βλεψίδημον ἀποστροφῇ κεχρημένος φησίν· “οὐ μὰ τὸν Δία, ἐγὼ τοιοῦτον οὐδὲν εἰργασά‐ μην”.95

sch plut

359

πῶς δὲ ἀποτρόπαιος ὅ τε Ἀπόλλων καὶ Ἡρακλῆς λέγονται; ὅτι ὁ μὲν ἰατρὸς ὢν καὶ μάντις νόσους ἰᾶτο καὶ χρησμοῖς ἐδήλου τί δρᾶν
5δέον ἐστίν, ὡς ἀποδρασκάζειν τῶν δυσχερῶν· Ἡρακλῆς δὲ κακίαν ἐξέ‐ κοπτεν, ἀναιρῶν θηρία λυμαντικά, κακούργους τε καὶ τυράννους καὶ πᾶσαν ἁπλῶς τοῦ βίου τὴν περιπέ‐
10τειαν. ἢ ὅτι ὁ Ἀπόλλων, ἥλιος ὤν, αὐγάζων ἀκτίσι φωτὸς γλυκεραῖς, τὸ σκότος ἐκτρέπει τὸ ἀμειδές, ἀπελαύ‐ νει δὲ καὶ πᾶν νυκτερήσιον φάν‐ τασμα.

sch plut

361

((σὺ μηδὲν εἰς ἔμ’ ὑπο‐ νόει:)) τοιοῦτον μετὰ τοῦ ν δέον ἐστὶ γράφεσθαι ((τῷ κανόνι ᾧπερ ὄπισθεν εἴρηκα))· ἀττικῶς δὲ ((“τοι‐
5οῦτο” γράφεται)) δίχα τοῦ ν.

sch plut

362

ἀτεχνῶς: περισπωμένως· ὀρθῶς ἀληθῶς ὑγιῶς καὶ ἄνευ τοῦ ἐπιτεχνᾶσθαι καὶ πανουργεῖν. “ἀτέ‐ χνως” δὲ βαρυτόνως· παρεφθαρμένως
5καὶ ἀμαθῶς καὶ ἄνευ τεχνικοῦ ἢ
λόγου ἢ ἔργου.96

sch plut

363

τοῦ κέρδους ἅπαντες ἥττονες: ἤγουν κερδαίνειν βουλό‐ μενοι οὐδέν τί φασιν ἢ δρῶσιν ὀρθόν. καί φησιν ὁ Χρεμύλος· “οὔτοι μὰ
5τὴν Δήμητρ’ ἢ μὰ τὴν Δήμητραν ὑγιαίνειν μοι δοκεῖς”. ἀλλ’ ἂν “Δήμητραν” γράψῃς, μακρὸς ὁ στί‐ χος ἐστί. τὴν Δήμητραν δὲ ὡς γεωργὸς ὄμνυσι. τὸ δὲ “ὑγιαίνειν
10νῦν “μὴ μελαγχολᾶν”.

sch plut

365

ὡς πολὺ μεθέστηκεν: ἀντὶ τοῦ “μετηλλάγη τῷ τρόπῳ”.

sch plut

367

ἀλλ’ οὐδὲ τὸ βλέμμα: ἀλλ’ οὐδὲ αὐτῷ τῷ Χρεμύλῳ κατὰ χώραν καὶ τάξιν ἔχει τὸ βλέμμα, καὶ οὐδὲ αὐτὸ τὸ βλέμμα ἔχει ὁ
5Χρεμύλος τεταγμένον, ἀλλ’ ἔστιν ἐπίδηλον καὶ ἐμφαντικὸν ὥς τι δολιευσαμένῳ αὐτῷ. ἢ ἀλλ’ ἔστι δεικτικὸν πανουργήσαντος ἀνθρώ‐ που τι.

sch plut

369

((ὡς ἐμοῦ τι κεκλοφό‐ τος:)) κλέπτης ἐστὶ κυρίως ὁ λάθρα τι ὑφαιρούμενος· ἅρπαξ ὁ φανερῶς· ἀποστερητὴς ὁ τὴν παρακαταθήκην
5μὴ διδοὺς τῷ παραθεμένῳ.

sch plut

374

ὦ Ἡράκλεις: ὦ Ἥρακλες ἀποδιώκτα τῶν κακῶν. καὶ σημειοῦ
ἐνταῦθα ὅτι, ὡς τὸ “Ἥρακλες”, καὶ τὸ “Ἡράκλεις” καὶ ἐπὶ κλητικῆς97
5λέγεται. πολλαὶ γάρ εἰσιν εὐθεῖαι τοῦ “Ἡρακλῆς” καὶ κλητικαὶ δὲ ἀνάλο‐ γοι ταύταις. ψευδοκομψοπρεπεῖς δέ εἰσιν οἵπερ φασίν· “τὸ μὲν Ἥρακλες κλητική ἐστιν ὀνόματος πτῶσις, τὸ
10δὲ Ἡράκλεις ἐπίρρημα θαυμαστικόν, ἀντὶ τοῦ φεῦ ἢ βαβαί, καὶ ἀποτρε‐ πτικόν, ἀντὶ τοῦ ἐρρέτω, ἀπέστω, μὴ γένοιτο”. οὕτω φασὶ μὴ σκοπήσαντες καὶ κατακριβώσαντες ὅτι τὰ ὀνόματα
15ταῦτα, τὸ Ἄπολλον Ἥλιε καὶ Ἥρακλες, ὡς ὀνόματά τε ἅμα καὶ ὡς ἀποτρεπτικὰ λέγονται.

sch plut

377

ὦ τᾶν ((ἐγώ σοι: ὦ τᾶν καὶ)) ὦ ἑταῖρε, ἐγὼ τὸ πᾶν διαπράξο‐ μαι καὶ οἰκονομήσας ἐργάσομαι, βραχεῖ μέρει νομίσματος τὰ στόματα
5τῶν ῥητόρων καὶ δικηγόρων ἐμ‐ φράξας, πρὶν ἢ τὸν δῆμον πάντα τῆς πόλεως ταῦτα πυθέσθαι τε καὶ μαθεῖν. τὸ δὲ “πυθέσθαι μὴ προπαροξύνῃς ἀλλὰ παρόξυνε, καὶ
10τοῦ πυ ἄνωθε τὸ τῆς βραχείας σημεῖον παρέγγραψον. “πύθεσθαι” γὰρ ἀπὸ βαρυτόνου τοῦ “πύθω” ἐστὶ καὶ μακρὸν ἔχει τὸ πυ, καὶ
πταῖσμα τῷ στίχῳ ποιεῖ. τὸ δὲ98
15“πυθέσθαι”, ἀπὸ τοῦ “πυθῶ” πε‐ ρισπωμένου ἀττικοῦ ῥήματος γεγο‐ νός—θελῶ γὰρ καὶ βουλῶ καὶ τυπτῶ καὶ βοσκῶ καὶ πυθῶ φασὶν Ἀττικοί—, βραχὺ τὸ πυ ἔχει καὶ
20οὐ μακρόν ((, κἂν τοῖς σοφωτάτοις μου ἀδιαφοροδιχρόνοις ταυτὶ οὐκ ἀρέσκωσιν, οἵπερ τὰ κομψὰ ταῦτά φασιν, ὡς αἱ αὐταὶ δίχρονοι ὁτὲ μὲν μακραὶ ὁτὲ δὲ βραχεῖαι λογίζονται.
25ἀβάσκανον δὲ τοῦτο αὐτοῖς γένοιτο τοιαύτην τῷ βίῳ προσπορίζουσι λυσιτέλειαν τὸ ἄνευ μεθόδων κανόνων τε λογικῶν καὶ παρατηρημάτων ματαίων, οἵων ὁ Τζέτζης φησίν, ἃ
30χρόνου δεῖται μακροῦ, ῥᾳδίως ἀκαρι‐ αίως οὕτω καὶ εὐμαρῶς πᾶσαν τέχνην τῶν λόγων μανθάνειν τε καὶ μετέρχεσθαι)).

sch plut

380

καὶ μὴν φίλως γ’ ἄν μοι δοκεῖς: καὶ μὴν δοκεῖς ἐμοί, νὴ τοὺς θεούς, φίλως καὶ προσφιλῶς σοι ἀναλώσας μνᾶς τρεῖς λογίσα‐
5σθαι καὶ ἐκ συλλογισμῶν εἰπεῖν ὅτι δώδεκα μνᾶς ἠνάλωσας. ἡ μνᾶ δὲ δραχμαὶ ἑκατόν.

sch plut

382

ὁρῶ τιν((ἐπὶ τοῦ βή‐ ματος καθεδούμενον)): φησὶν ὁ Βλεψίδημος· “ὁρῶ τινα μετὰ τῶν
παιδίων καὶ τῆς γυναικὸς ἐπὶ99
5τοῦ δικαστικοῦ βήματος καθή‐ μενον ἱκετηρίαν κατέχοντα καὶ οὐ διαφέροντα κατ’ οὐδὲν τῆς εἰκόνος τῶν Ἡρακλειδῶν τῶν δεομένων τῶν Ἀθηναίων βοηθῆσαι αὐτοῖς ὑπ’
10Εὐρυσθέως διωκομένοις· ἣν εἰκόνα ζωγράφος Πάμφιλος ἐζωγράφησεν· ὥστε καλέσωμεν κἀκεῖνον τῶν παρ’ ἡμῖν καλῶν μετασχεῖν”. καὶ ὁ Χρε‐ μύλος· “οὐκ, ὦ ἄθλιε, τοὺς πονη‐
15ρούς, τοὺς δὲ χρηστοὺς ἀπαρτὶ καὶ ἱκανῶς καὶ τελέως πλουτῆσαι ποιήσω”.

sch plut

383a

παιδίων: ἐπὶ τῶν τέκνων λέγομεν μόνων, “παίδων” δὲ ἐπ’ αὐτῶν τῶν παίδων ὁμοίως καὶ δούλων.

sch plut

383b

ἱκετηρία· δέησις ἐν ᾗ ὁ δεό‐ μενος ἢ θαλὸν δένδρου ἢ λαμπάδα ἡμμένην κατέχει ἢ ἱερὸν εἰκόνισμα ἢ ἕτερόν τι τοιοῦτον ἢ χάρτην
5ἐγγεγραμμένην τὴν δέησιν ἔχοντα. ἱκετεία δὲ ἡ ἐκ λόγου ψιλοῦ δέησις.

sch plut

384

ἄντικρυς: φανερῶς. “ἀντι‐
κρύ”· ἐξ ἐναντίας.100

sch plut

388

ἀπαρτ: πεπληρωμένως, παντελῶς. “ἀπάρτι” δὲ “νῦν”, ὡς καὶ τὸ “ἀρτίως”, “ὑγιῶς, κυρίως”· τὸ δὲ “ἄρτι” “νῦν”.

sch plut

390

ἀπολεῖς: νῦν “ὀχλεῖς, κω‐ λύεις, συγχέεις ((καὶ)) θορυβεῖς”.

sch plut

391a

((οὐ δῆτ’ ἐπειδὴ:)) οὐ δῆτα, ὦ μόχθηρε, συγχέω ἐμαυ‐ τόν· ἃ δέ φημι, πάνυ ὀρθῶς φημι καὶ καλῶς· ἔχω γὰρ τὸν Πλοῦτον
5αὐτόν.

sch plut

391b

((ὦ μόχθηρε)): μόχθηρε καὶ πόνηρε, πολυπονώτατε καὶ ταλαί‐ πωρε· πονηρὲ δὲ καὶ μοχθηρέ, πανοῦργε καὶ δόλιε. Ἀττικοὶ δὲ καὶ
5τὸν πανοῦργον μόχθηρον καὶ πόνη‐
ρον λέγουσιν.101

sch plut

394

((οὐκ)) ἐς κόρακας: εἰς ἀφανισμόν, εἰς χάος, εἰς ἐρημίας ὥσπερ οἱ κόρακες· ἢ εἰς φθορὰν καὶ βρῶσιν κοράκων· ἢ εἰς δυσεύρετόν
5τι, ὡς εἶπεν ἡ χρησμῳδία τοῖς Μεγαρεῦσι περὶ ἀποικίας μαντευο‐ μένοις ἐκεῖ κτίσαι, οὗ λευκοὺς ἴδωσι κόρακας, οὓς καὶ εἶδον ἐν Θετταλίᾳ, μεθυσθέντων τῶν παίδων τῶν ἱερέων
10καὶ σκίρρῳ ἤτοι γύψῳ χρισάντων τοὺς ἱεροὺς κόρακας καὶ πέτεσθαι ἀφεικότων.

sch plut

395

πρὸς τῆς Ἑστίας: Ἑστία θεὰ Κρόνου καὶ Ῥέας ἀδελφῆς, ἣ λέγεται πρώτη καὶ ἑστίας ἤτοι οἰκίας κατασκευὴν εὑρηκέναι καὶ
5ἑστίαν πυρός.

sch plut

396

Ποσειδῶ τὸν θαλάσσιον λέγεις: χάρις τοῦτο τὸ σχῆμα.

sch plut

401

βλέψαι ποιῆσαι ν: δεῖ γὰρ πρῶτον νὼ καὶ ἡμᾶς ποιῆσαι βλέποντα τὸν Πλοῦτον.

sch plut

402

ἑνί γέ τῳ τρόπ: ἀντὶ τοῦ “παντί” ἢ “ὁμοθύμῳ μιᾷ
προθυμίᾳ”.102

sch plut

404

((οὐκ ἐτὸς ἄρ’ ὡς ἔμ’ ἦλθε:)) οὐκ ἐτὸς ἂρ καὶ μά‐ την. οὐκ ἐτὸς ἄρα ὡς ἐμ, καὶ πρὸς ἐμὲ ἀττικῶς, ὁ Πλοῦτος οὐκ
5ἦλθεν, ἐπεί, ὡς φῄς, τυφλός ἐστι καὶ οὐ διαγινώσκει τοὺς ἀγαθούς”. ἡ “πρός” πρόθεσις ἐπὶ ἐμψύχων λέγεται, ἡ δὲ “εἰς” ἐπὶ ἀψύχων· καὶ ἡ Γραφὴ δὲ τούτῳ καλλίστως χρω‐
10μένη φησίν· “ἦλθεν ὁ Θωμᾶς πρὸς τὸν Λουκᾶν” καὶ “εἰς τὴν πόλιν δραμοῦσα ἡ σώφρων ἔλεγεν”. Ἀττι‐ κοὶ δὲ καὶ τὴν “εἰς” καὶ ἐπὶ ἐμψύχων λαμβάνουσι, καὶ ἀντὶ “εἰς”
15“ὡς” αὐτὴν λέγουσιν·
“ὡς Ἀγαμέμνονα δῖον ἄγον κεχαρηότα νίκῃ”, καὶ νῦν “ὡς ἐμέ” ἢ “ἔμε” ἀττικῶς. καὶ γὰρ τὰ ὀξύτονα ἢ βαρύνουσιν ἢ προπερισπῶσιν ἢ προπαροξύνουσι,103
20τὸ “σοφός” “Σόφος” λέγοντες, τὸ “μωρός” “μῶρος”, τὸ “ἀληθές” “ἄληθες”, καὶ προπαροξύτονα δὲ τὰ μακρὰν ἔχοντα τὴν παραλήγουσαν προπερισπῶσιν, ὥσπερ λέγουσι τὸ
25“τρόπαιον” “τροπαῖον”.

sch plut

407

τίς δῆτ’ ἰατρός: κωμῳδεῖ καὶ τὴν ἰατρικὴν ὡς μηδὲν οὖσαν, καὶ τὸν μισθὸν τὸν αὐτῇ λαμβανό‐ μενον σμικρόν φησιν εἶναι καὶ εὐτελῆ·
5οἶμαι δέ, διεχθρεύσας τινὶ ἰατρῷ τοῦτό φησιν· οὐδεὶς γὰρ τῶν ἐν λόγοις Ὁμήρου ἀμύητος, ὃς ἀγνοεῖ τοὺς ἰατροὺς Ποδαλείριον καὶ Μαχά‐ ονα, οἳ τριάκοντα τριήρεων ἦσαν
10ναύαρχοι. Φαλάριδι δὲ τῷ τυράννῳ πόσον μισθὸν εἴληφε Πολύκλειτος ὁ Μεσσήνιος; Ἡρόδοτος δὲ διδασκέτω τοῖς θέλουσι Δημοκήδην τὸν ἐκ Κρότωνος ἰατρόν, οἵων καὶ ὅσων
15παρὰ Δαρείου τετύχηκε δωρεῶν ἰασάμενος ἀστραγαλισθέντα τοῦτον κυνηγεσίῳ τὸν πόδα. ἐῶ μυρίους
ἑτέρους ὁμοίως παρεισφορεῖν ἰα‐ τρούς· αἰδεσθῆναι τοῦτον ἐχρῆν104
20αἰδεσθῆναι τὴν σάλπιγγα τὴν χρυσῆν τῆς Καλλιόπης ((καὶ)) βοῶσαν διά‐ τορον· “ἰητρὸς γὰρ ἀνὴρ πολλῶν ἀντάξιος ἄλλων”

sch plut

410

μὰ Δ’ ἀλλ’ ὅπερ: οὐκ ἔστιν ἰατρός, οὐ μὰ τὸν Δία, ὡς εἰσαγαγεῖν τοῦτον ἡμᾶς εἰς ἰατρείαν τοῦ Πλούτου, ἀλλὰ κράτιστόν
5ἐστιν ὅπερ ἐσκόπουν πάλαι, κατα‐ κλινεῖν ἐς Ἀσκληπιοῦ τοῦτον. “κατακλινεῖν” βράχυνε, τὸ “κατα‐ κλίνειν” μηκύνων, κἂν οὐκ ἀρέσκῃ βαρβάροις τοῖς ἐν λόγοις
10τοῖς θατερισταῖς μισοδιχρονωτάτοις.

sch plut

412

((πολὺ μὲν οὖν νὴ τοὺς θεούς:)) πολὺ κράτιστόν ἐστιν, νὴ τοὺς θεούς, τὸ εἰς Ἀσκληπιοῦ κατακλῖναι· μὴ διάτριβε δὲ καὶ
5βράδυνε, ἀλλ’ ἄνυε καὶ σπεῦδε καὶ τελείου πράττων ἕν γέ τι ἤτοι πᾶν ὃ τῶν συμφόρων.

sch plut

415

θερμὸν ἔργον: τολμηρόν, παράβολον, ῥιψοκίνδυνον, νεωτερι‐
στικόν, ἐπίβουλον.105

sch plut

417

Ἡράκλεις: φεῦ. ἢ “ὦ Ἥρακλες”· πάλιν ((δὲ)) ταὐτό ἐστι· βοηθὸς ἡμῖν γενοῦ ἢ τὴν μιαρὰν ταύτην σύντριψον.

sch plut

422

ὠχρὰ μὲν: ὠχροὶ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον οἱ ἐνδεεῖς εἰσι καὶ οἱ πένητες διὰ πολλὰς τὰς αἰτίας· ὃ χρῶμα πενήτων νῦν τῇ Πενίᾳ προσ‐
5άπτει ὁ κωμικός.

sch plut

423

ἴσως Ἐριννύς ἐστιν: οἱ τραγῳδοὶ τῇ σκηνῇ τὰ ἑαυτῶν διδά‐ σκοντες δράματα μετὰ δᾴδων εἰσῆγον πυρφορούσας τὰς Ἐρινῦς πρὸς κατά‐
5πληξιν. ἐπεὶ δὲ καὶ οὗτοι ὅ τε
Χρεμύλος καὶ ὁ Βλεψίδημος παίζον‐ τες τὴν Πενίαν δοκοῦσι μίαν τῶν Ἐρινύων, τοῦ Βλεψιδήμου εἰπόντος “ἀλλὰ γὰρ δᾷδας οὐκ ἔχει”,106
10φησὶν ὁ Χρεμύλος “οὐκοῦν καὶ λοιπὸν κλαύσεται”, τουτέστιν “ἐπεὶ οὐ παντελής, ἀτελὴς δ’ ἐστὶν Ἐρινὺς ἄδᾳς τε καὶ ἀπύρφορος, ταύτην οὐ πτοηθήσομαι οὐδὲ δειματώσει με,
15ἀλλὰ τοὐναντίον καὶ κλαύσεται, ἐμοῦ αὐτῇ ἐπεμβαίνοντος καὶ ταῖς πλη‐ γαῖς δηλονότι συγκόπτοντος”.

sch plut

426

πανδοκεύτριαν: Ἰώνων μὲν καὶ Αἰολέων ἐστὶ τὸ τὰ δασέα ψιλῶς ἐκφωνεῖν, Ἀττικοὶ δὲ τοὐναν‐ τίον ποιοῦσι· τὰ ψιλὰ γὰρ δασέως
5ἐκφέρουσιν. ἀλλ’ ὅμως καὶ οὗτοι πανδοκέα διὰ ψιλοῦ ἐκφωνοῦσι τοῦ κ, οὐ((χὶ)) διὰ δασέος τοῦ χ· πανδοκέα γὰρ καὶ πανδοκεύτριαν λέγουσι. παν‐ δοκεύτρια δὲ παραχρηστικῶς μὲν
10λέγεται καὶ ἡ κάπηλις· νῦν δὲ τὴν ἐν τῇ συνηθείᾳ καλουμένην ξενο‐ δόχον φησίν.

sch plut

427

λεκιθόπωλιν: τὸ τοῦ ᾠοῦ
χρυσίζον κυρίως λέκιθος λέγεται. νῦν δὲ λεκιθόπωλιν τὴν κατερεικτά φησιν ἤτοι ἀληλεσμένα πιπράσκουσαν ὄσ‐107
5πρια. λεκίθῳ γὰρ ᾠοῦ ὅμοιον καὶ τὸ χρῶμα τῶν ἀληλεσμένων κυάμων. λεκιθόπωλις οὖν νῦν ἡ ὀσπριοπρᾶτις. εἰ δ’ ἦν ληκυθόπωλις, ἐδήλου ἂν τὴν πιπράσκουσαν ἐλαιοδόχα ἀγγείδια.

sch plut

428

ἐνέκραγες ((ἡμῖν)): ἡμῖν ἐνεβόησας. σημειωτέον δ’ ἐντεῦθε καὶ ἐξ ἑτέρων δὲ βίβλων μυρίων ὡς τὸ κραυγάζειν ἢ μακρηγορεῖν ἄκαιρα
5καπήλων καὶ ἀγοραίων ἀνδρῶν, μᾶλ‐ λον δὲ καπηλίδων ἐστίν· ἀρχικῶν δὲ καὶ κοσμίων ἀνθρώπων βραχυλόγη‐ μα καὶ ἠρεμαία φωνή.

sch plut

431

((τὸ)) βάραθρόν ((σοι: τὸ βάραθρον)) ἐν ταῖς Ἀθήναις ὑπῆρχεν ὄρυγμά τι βαθύτατον, φρέατος δίκην, ξιφῶν εἴδη παντοῖα φέρον ἐμπε‐
5πηγμένα τοῖς τοίχοις αὐτοῦ. ἐκεῖσε δὲ οἱ κακοῦργοι ῥιπτούμενοι τοῖς ξίφεσι κατετέμνοντο· ὃ φρέαρ ὑστέ‐ ρως ἔχωσαν Ἀθηναῖοι. πρόσπολον γάρ τινα Φρύγα τῆς Ῥέας ἐκεῖσε
10βαλόντες ἀνεῖλον ὥσπερ μαινόμενον· ἀνθ’ ὧν αὐτοῖς προφοιβάζων, ἔλεγεν
ὡς ἔρχεται Δημήτηρ εἰς τὰς Ἀθήνας ζητοῦσα τὴν Κόρην. λιμοῦ δ’ ἐξ ἀκαρπίας αὐτοῖς κατασκήψαντος,108
15θυσίαις μὲν ἱλεοῦνται τὴν Δήμητραν χρησμοῖς τὸ πᾶν ἐγνωκότες, ἀνέχω‐ σαν δὲ κἀκεῖνο τὸ βάραθρον.

sch plut

435

κάπηλις: ἡ κακύνουσα τὸν πηλὸν ἤτοι τὸν οἶνον, ὡς καὶ ἄμπελος ἡ ἔμπηλος οὖσα καὶ ἔνοινος. ὅτι δὲ ὁ οἶνος χάλις τε καὶ ἕρπις
5λέγεται καὶ πηλός, Ἱππώναξ μέν φησιν· “ὀλίγα φρονοῦσιν οἱ χάλιν πεπωκότες”, καὶ ἀλλαχοῦ· “ὅκου τὸν ἕρπιν ὁ σκότος καπηλεύει”.
10Τρυφιόδωρος δ’ ἐν τῇ Ἁλώσει γράφει· “γαῖαν κατεκνίσσωσαν χυτὴν εὐώδει πηλῷ”.
“κάπηλις” δὲ προπαροξυτόνως νῦν γράψον· “καπηλίς” γὰρ ὀξυτόνως109
15ἡ μικρὰ τῆς καπήλιδος παῖς, καὶ ὑποκοριστικῶς δέ, εἰ γράφεις ἁπλῶς.

sch plut

436

κοτύλαις: ἡ κοτύλη πλεῖστα σημαίνει· τὸ κοίλως συσφίγξαι τὴν χεῖρα, τὸ κοῖλον ὀστέον τοῦ ἰσχίου, εἶδος ποτηρίου, νῦν δὲ οὐ κυρίως
5ἀλλὰ παραχρηστικῶς τὰ παρ’ ἰδι‐ ώταις καλούμενα μίνας τε καὶ μικράς, ὥσπερ παραχρηστικῶς καὶ πᾶν ἀγ‐ γεῖον κεραμεοῦν κεράμιον λέγεται, καὶ μυρία δὲ ἕτερα, ὥσπερ νῦν καὶ ἡ
10κοτύλη, περὶ ὧν φησιν ἡ ((νῦν)) τοῦ Τζέτζου γραφὴ καὶ ἐξήγησις· οὐκ εἰσὶ ταῦτα κυρίως λεγόμενα, παρα‐ χρηστικῶς δέ, ἥ τε κοτύλη καὶ τὸ τρυβλίον καὶ κεράμιον καὶ οὖρνα καὶ
15((ἕτερα μυρία)) περὶ ὧν ἡ βασιλὶς Κλεοπάτρα διδάσκει, Ἀφρικανός τε καὶ Διοσκουρίδης ὁ Ἀναζαρβεὺς καὶ μυρίοι δὲ σὺν αὐτοῖς ἄλλοι. ((πολλὰ δὲ καὶ περὶ τούτων καὶ περὶ τῶν
20λοιπῶν ἐξηγήσει γράφειν ἠδυνάμην, ἀλλὰ τὴν σελίδα ταύτην τοῦ χάρτου τερματωθεῖσαν ὁρῶ, καὶ ὀκνηρῶς δὲ ὑμῖν γράφω καὶ τὰ βραχέα ταυτί· τὰ πολλὰ γὰρ ἐκεῖνα βαστάζειν οὐ110
25δύνασθε, ὅτι μού φησιν ἡ Γραφή· “μεμισήκατε καὶ ἐμὲ καὶ τὸν πατέρα μου”)).

sch plut

443

ζῷον ἐξωλέστερον: γε‐ λοίως ἀντὶ τοῦ εἰπεῖν “πρᾶγμα ἀπόλλειν δυνάμενον ἢ ἄξιον ἀπο‐ λέσθαι”.

sch plut

445a

καὶ μὴν λέγω: οὐδὲν ἐνθαδὶ γλαφυρὸν οὐδὲ περινενοη‐ μένον οὐδ’ ὑπομύχιον καὶ ἐμβάθιον, ἐπιπόλαιον δὲ τὸ πᾶν καὶ ἀνεπηλύ‐
5γαστον καὶ σαφὲς καὶ οὐ δεῖται τοῦ ἐπεξηγησομένου καὶ ἀναπτύξοντος. ((καὶ δέον ἦν στέργειν ἡμᾶς τὸν οὕτως ἀρίστως γράφοντα νόμον· τὸν δ’ ἀγενῆ χρὴ σιγᾶν ὅπου χρὴ καὶ
10λέγειν ἵν’ ἀσφαλές, καὶ “γλώσσης τοι θησαυρὸς ἐν ἀνθρώποισιν ἄριστος φειδωλῆς, πλείστη δὲ χάρις κατὰ μέτρον ἰούσης”, καὶ γλῶσσα δὲ στάθμην ἔχοι. ἐπεὶ δέ
σοί τε βουλητὸν καὶ τὰ σαφῆ πάνυ111
15καὶ ὑπτιάζοντα γράφειν ἡμᾶς, καὶ αἱ ὦαι δὲ τῆς παρούσης σελίδος εἴτ’ οὖν εἰπεῖν ἄντυγές τε καὶ περιφέρειαι κεναὶ πάντῃ παρεαθῆναι καὶ ἄγραφοι κινδυνεύουσαι γράφειν οὐ μεῖον σοῦ
20συνωθοῦσιν, εἰ καί τινα καὶ περὶ τούτων φθεγξαίμεθα ὅσα εἰς ἐξάρ‐ κειαν ἱκανὰ τῆς τοῦ χάρτου ἀνα‐ πληρώσεως, καὶ δὴ ἐμοὶ μὲν λεκτέον, ἀκροατέον δὲ σοί.))

sch plut

445b

καὶ μὴν λέγω, πολὺ δεινότατον ἔργον καὶ δυσχέρειαν ἐργασόμεθα πάντων τῶν ἔργων καὶ δυσχερῶν, εἰ τὸν Πλοῦτον
5ἔρημον καὶ μεμονωμένον ἀπολιπόν‐ τες (447) ποι φευξούμεθα καὶ οὐ διαπολεμήσομεν ὑπὲρ αὐτοῦ, τηνδὶ δεδιότες τουτέστι τὴν Πενίαν.

sch plut

445c

παρὰ πολ: ἡ παρνῦν ἀττικῶς παρέλκει καὶ περιττεύει.

sch plut

447

((ἔρημον ἀπολιπόντες:)) ἔρημος λέγεται ἔρα καὶ γῆ μεμονω‐ μένη μὴ ζῷα μὴ δένδρα μηδ’ ἄλλο μηδὲν χρήσιμον ἔχουσα. καὶ ἄνθρω‐
5πος δὲ ἢ ἕτερον ζῷον ἐν ἔρᾳ καί τινι γῇ διάγον μεμονωμένον, ἔρημον λέ‐ γεται.

sch plut

449

((ποίοισιν ὅπλοις:)) ποί‐
οισιν ὅπλοις, φησὶν ὁ Βλεψίδημος, ἢ δυνάμει θαρροῦντες διαπολεμή‐ σομεν πρὸς τὴν Πενίαν; ποῖον γὰρ112
5(451) ὅπλον ἢ ποίαν ἀσπίδα οὐκ ἐνέχυρον τίθησιν; ὡς τῆς πενίας ἀναγκαζούσης ἐνίοτε καὶ τὰ σω‐ τήρια ὅπλα τιθέναι ἐνέχυρα, ποτὲ δὲ καὶ πιπράσκειν.

sch plut

451

φαίνεται ἀπηγορευμένον εἶναι τὸ θεῖναι τὰ ὅπλα ἐνέχυρα. λέγει οὖν ὅτι αὕτη τῇ ἑαυτῆς βίᾳ ἀναγκάζει καὶ τοὺς νόμους παραβαίνειν τοὺς
5θεσπίσαντας ὅπλα ἐνέχυρα μὴ θεῖναι.

sch plut

452

((θάρρει· μόνος γὰρ οὗ‐ τος:)) θάρρει, φησὶν ὁ Χρεμύλος, ὁ θεὸς γὰρ μόνος, ἤγουν ὁ Πλοῦ‐ τος, τροπαῖον, ἤτοι τρόπαιον ἀττι‐
5κῶς, στήσει κατ’ αὐτῆς”. πρὸς ταῦτα ((δὲ)) ἡ Πενία· “γρύζειν δὲ καὶ μικρόν τι τολμᾶτε φθέγγεσθαι, ὦ καθάρματα, ἑαλωκότες ἐπ’ αὐτῇ τῇ φωρᾷ, τῇ κλοπῇ”. νῦν δὲ αἰτία·
10“ἐργαζόμενοι δεινά”.

sch plut

454a

γρύζειν δὲ τὸ βραχύ τι ἢ φλύαρον φθέγγεσθαι, ἀπὸ τοῦ γρυλ‐ λισμοῦ δὲ εἴρηται καὶ τῆς τῶν χοίρων φωνῆς.113

sch plut

454b

οἱ φαρμακοὶ δὲ καὶ πρὸς θεραπείαν θυόμενοι πόλεων ἐκαλοῦν‐ το καθάρματα. οὕτω δὲ ἡ τοιαύτη θυσία ἐγίνετο· ἐνσκηψάσης τινὶ πόλει
5δεινῆς συμφορᾶς, κρατήσαντες ἢ τὸν δυσειδέστατον πάντων ἢ ᾧ μηδεὶς συγγενής, τῇ χειρί τε δόντες ἰσχάδας, μάζαν καὶ τυρόν, ἐς τὸ αἰδοῖόν τε ἑπτάκις ῥαπίσαντες σκίλλαις τε καὶ
10ἀγρίαις συκαῖς, καὶ μέσῃ τῇ ἀγορᾷ πυρὰν ὑπανάψαντες ξύλοις ἀγρίοις τε καὶ ἀκάρποις, καὶ τοῦτον ὁλοκαυτώ‐ σαντες, τὴν τέφραν εἰς ἀποτρόπαιον πάσῃ τῇ πόλει περιερράντιζον.

sch plut

458

οὐδὲν γάρ, : λείπει τὸ “ὑμεῖς” ἀττικῶς· “οὐδὲν γὰρ ὦ ὑμεῖς νομίζετε πρὸς τῶν θεῶν (459) ἀδικεῖν με, πειρώμενοι ποιῆ‐
5σαι βλέψαι τὸν Πλοῦτον.

sch plut

462

((ὅ τι σὲ:)) ὅ τι καὶ τί
ἀγαθὸν εὕροιμεν; σὲ ((πρῶτον)) ἐκβαλόντες καὶ ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς Ἑλλάδος”. μετοχὴ ἀντὶ ῥήματος114
5ἀττικῶς, ὡς τὸ “κρύψαντες” ἀντὶ τοῦ “κεκρύφασιν”.

sch plut

467

((καὶ μὴν περὶ τούτων σφῶιν ἐθέλω δοῦναι δίκην:)) φησὶν ἡ Πενία· “καὶ μὴν τὸ πρῶ‐ τον ὑμῖν περὶ τούτου αὐτοῦ
5διαλεχθήσομαι, τοῦ ὅτι, εἰ ἐμὲ ἐξ Ἑλλάδος ἐλαστρήσετε, οὐδὲν ἂν μεῖζον κακὸν τοῖς ἀνθρώποις ἐργάσε‐ σθε· (469) κἂν μὲν ἀντιλέγουσα πρὸς ὑμᾶς ἐμὲ ἀποδείξω ὑμῖν οὖσαν
10ἁπάντων ((τῶν)) ἀγαθῶν αἴτιον καὶ δι’ ἐμὲ ζῶντας ὑμᾶς”. ἐλλει‐ πτικῶς ἀττικῶς νοητέον τὸ “ἐάσατε ἐπιχειρεῖν βλέποντα ποιῆσαι τὸν Πλοῦτον· εἰ δὲ μ, δρᾶτον ὃ
15βούλεσθε”.

sch plut

470

***ως καὶ αὐτ*· ὅμοιον δὲ τὸ σχῆμα τῷ
“ἀλλ’ εἰ μὲν δώσουσι γέρας μεγάθυμοι Ἀχαιοί”.115

sch plut

474

((ἅπανθ’ ἁμαρτάνοντας:)) ἅπανθ’ ἁμαρτάνοντά σε ((δεί‐ ξειν))” δεῖ γράφειν, μὴ “ἁμαρτά‐ νοντας δείξειν”· ἄνω γὰρ εἶπε “καὶ
5σὺ διδάσκου καὶ πάλιν μετὰ τὸ “ἁμαρτάνοντά σε” φησὶν “εἰ τοὺς δικαίους φῂς ποιήσειν”· οὕτως “ἁμαρτάνοντά σε” τῇδε δεῖ γράφειν, οὐχ “ἁμαρτάνοντας”, διὰ τὰ ἑκατέ‐
10ρωθεν ἑνικά, τὸ “σὺ διδάσκουκαὶ τὸ “φῂς ποιήσειν”. εἰ δ’ οὐκ ἐπήγαγε τὸ “φῂς ποιήσειν”, εἶπε δὲ μόνον οὕτω “καὶ σὺ διδάσκου”, εἶτα “ἅπανθ’ ἁμαρτάνοντας ἀπο‐
15δείξειν” καλῶς ἂν εἶχε καὶ ἀττικῶς ἡ γραφὴ σχήματι τῷ καλουμένῳ μεταβάσει ῥηθεῖσα.

sch plut

476

ὦ τύμπανα: ἕνεκα τοῦ γελοίου καὶ ἡδονῆς τῶν ἀκροωμένων καὶ χάριτος ὁ ποιητὴς καλεῖ πρὸς βοήθειαν ὥσπερ ἔμψυχα τὰ τύμπανα
5καὶ τοὺς κύφωνας, ἅπερ εἰσὶ τιμωρη‐ τικὰ ὄργανα. ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ γὰρ οἱ πένητες τιμωροῦνται, οἱ μὲν καὶ ἄνευ αἰτίας, οἱ δὲ δι’ ἀπορίαν τι κακουργοῦντες· τύμπανα δὲ τισὶ μὲν
10δοκοῦσιν οἱ σταυροὶ καὶ τὰ ἰκρία, ἤτοι τὰ ὄρθια ξύλα τὰ δίκροα, ἐν οἷς τοὺς κακούργους μετεωρίζουσιν, ἄλλοις δὲ πᾶν τυπτήριον ὄργανον, κύφωνες δὲ οἱ κλοιοὶ καὶ πάντες116
15δεσμοὶ σιδηροῖ τε καὶ ἀλλοῖοι τιθέ‐ μενοι περί τινος τράχηλον καὶ κεκυ‐ φέναι τοῦτον καταναγκάζοντες.

sch plut

480

((τί δῆτά σοι τίμημ’ ἐπιγράψω τῇ δίκῃ:)) τίμημα· τιμωρίαν. “ἐὰν ἁλῷς καὶ ἡττηθῇς”, φησὶ τῇ Πενίᾳ, “τί τίμημα καὶ
5τιμωρίαν καὶ πρόστιμον ἐπιγράψω τῇ δίκῃ καὶ καταδίκῃ;” ἔθος γὰρ ἦν τοῖς δικαζομένοις συμφωνεῖν πρὸς τοὺς ἀντιδίκους μετὰ τὴν ἥτταν καὶ πρόστιμον, οἷον· “ἐάν σε ἡττήσω,
10πάντα μοι καταβαλεῖς περὶ ὧν δικαζόμεθα καὶ τυχὸν καὶ ἕτερα τόσα
νομίσματα”.117

sch plut

484

ταύτῃ γε· ((νῶιν: ταύτῃ γε)) τῇ Πενίᾳ οἱ εἴκοσιν ἐξαρκέσουσι θάνατοι, ἡμῖν δὲ δύο μόνοι ἀρκοῦσιν.

sch plut

485

οὐκ ἂν φθάνοιτε τοῦτο πράττοντες καὶ πάσχοντες ἤτοι συντόμως λοιπὸν θάνητε· τί ἔτι γὰρ δίκαιον ἂν ἔχοι τις ἀντειπεῖν,
5ἡττημένος δηλονότι; καὶ τὸ “οὐκ ἂν φθάνοιτε ἀποθνήσκειν” γέλωτα ποιοῦν ἐστι καὶ ἀστεῖον· ὡς εἴ τις γὰρ εἴποι τινὶ “οὐκ ἂν φθάνοις ἐς τὴν σὴν οἰκίαν ἱκέσθαι καὶ τόδε γενήσεται”,
10οὕτω καὶ νῦν γελοιάζων εἶπεν· “ἂν ἡτ‐ τηθέντες μέλλητε ἀποθνήσκειν, οὐκ ἂν φθάνοιτε τοῦτο παθόντες”, τὸ ἀποθανεῖν δηλονότι—οὕτω γὰρ δηλοῖ ὅτι “οὐκ ἂν ἀποθάνοιτε”—· εἰ
15δὲ μὴ γέλωτος ἕνεκα γράφειν ἠβού‐ λετο, “ταχέως ἂν ἀποθάνοιτε” εἶπεν.

sch plut

487

((ἀλλ’ ἤδη χρῆν τι λέ‐ γειν:)) ἀλλ’ ἤδη χρὴ λέγειν σοφόν τι ᾧ νικήσετε τὴν Πενίαν ἀντιλέγοντες, μαλακὸν δὲ καὶ
5χαῦνον μὴ δώσετε μηδέν.

sch plut

489

φανερὸν μὲν ἔγωγε οἶμαι εἶναι τοῦτο εἰς τὸ γνῶναι καὶ
γνωσθῆναι πᾶσιν ὁμοίως, ὅτι τοὺς χρηστοὺς εὖ πράττειν δίκαιον,118
5τοὺς δὲ πονηροὺς τἀναντία.

sch plut

492

τοῦτο οὖν ἡμεῖς: τοῦτο οὖν ποθοῦντες ἡμεῖς τὸ τοὺς χρηστοὺς ((μὲν)) εὐπραγεῖν, τοὺς δὲ πονηροὺς τἀναντία, μόλις ἐφεύρομεν
5ὥστε γενέσθαι λυσιτελὲς βούλη‐ μα καὶ ἀναβλέψαι τὸν Πλοῦτον καὶ δι’ αὐτοῦ δεδορκότος καὶ μηκέτι τυ‐ φλώττοντος ταῦτα πάντα γενέσθαι· οὗ τίς ἂν ἄμεινον ἐξεύροι τῷ βίῳ ποτέ;

sch plut

493

“βούλημα” δὲ καὶ “βούλευ‐ μα” διαφέρειν φασὶν οἱ παλαιοὶ τοῦ ἀνδρὸς σχολιογράφοι, “βούλευμα” μὲν τὴν ἑνὸς ἑκάστου καὶ ἰδικὴν
5βουλὴν λέγοντες, “βούλημα” δὲ τὴν κοινὴ καὶ δημόσιον. ἡμεῖς δὲ ταῦτα ἀλλήλων οὐδὲν διαφέρειν φαμέν, ἀλλ’ ἐκ μὲν τοῦ βουλεύω τὸ “βούλευ‐ μα” γενέσθαι, ἐκ τοῦ βουλῶ δὲ
10περισπωμένου ῥήματος ἀττικῶς “βούλημα”, ὡς ἀπὸ τοῦ τυπτῶ τύπτημα· εἰ γὰρ ἦν ἀπὸ βαρυτόνου τοῦ βούλω, βοῦλμα ἂν ἦν, ὡς ἀπὸ τοῦ τύπτω τύμμα.

sch plut

494

((περινοστῇ:)) περινοστεῖν
ἐστι τὸ ἀπὸ τόπου τόπον πεπλανη‐ μένως περιπορεύεσθαι καὶ προσ‐ κρούειν, ὥσπερ οἵ τε τυφλοὶ καὶ οἱ119
5βαδίζοντες ἐν βαθείᾳ καὶ ἀσελήνῳ νυκτί.

sch plut

500a

((ὡς μὲν γὰρ νῦν ἡμῖν ὁ βίος τοῖς ἀνθρώποις:)) ὡς μὲν γὰρ νῦν τοῖς ἀνθρώποις ἡμῖν ὁ βίος ἤτοι τὰ ἐν τῷ κόσμῳ
5ἢ τὰ ἐν τῇ νῦν ἡμετέρᾳ ζωῇ διάκει‐ ται πράγματα καὶ διατίθεται καὶ εἰσί, τίς ἂν οὐχὶ μανίαν, κακο‐ δαιμονίαν δὲ πλέον καὶ δυστυχίαν νομίσοι; πολλοὶ γὰρ φαῦλοι πλου‐
10τοῦσι, πολλοὶ δὲ πάνυ χρηστοὶ δυσπραγοῦσι καὶ πεινῶσι μετὰ σοῦ τε σύνεισι τῆς Πενίας ἤτοι πένονται. τοῦτο δὲ ὁμοῦ τε σεμνόν ἐστι καὶ δεινὸν καὶ γλυκύτατον. τὸ
15γὰρ ἀντὶ ῥήματος μὲν ὀνόματι χρή‐ σασθαι, ὡς ἀντὶ τοῦ “πένεσθαι” “μετὰ σοῦ σύνεισι”, σεμνοῦ λό‐ γου. τὸ δὲ “σύνεισι καὶ συμβιοῦσιν ὥσπερ ζώσῃ τινὶ ἔμψυχος λόγος
20ἐστὶ καὶ γλυκύς. ἄμφω δὲ ταῦτα οἰκονομηθέντα εἰς δέον τεθῆναι, μεθόδου δεινότητος. ((ἀλλὰ τί πρὸς ἀχαρίστους περὶ ἁπάντων λεπτολο‐ γοίημεν, δέον ἡμᾶς γράφειν ὡς πρὸς
25παρέργως ἀκούοντας;))

sch plut

500b

βίος ϛʹ σημαίνει· τὸν παρόντα κόσμον, τὸν χρόνον τῆς
ἑκάστου ζωῆς, τὴν ζωὴν αὐτὴν ἤτοι τὰ πρὸς τὸ ζῆν χρήσιμα, τὴν περιου‐120
5σίαν ἑκάστου, τὴν τέχνην καὶ τὸ ἐπιτήδευμα, ὡς τὸ “σεμνοῦ ἢ ἀσέ‐ μνου βίου ἄνθρωπος”.

sch plut

501

((τίς ἂν οὐχ ἡγεῖται μανίαν:)) παρακοπή, μανία καὶ ἔκστασις διαφέρουσι· παρακοπὴ ὡς ἐπὶ πυρεττόντων βραχεῖα παραφορὰ
5τοῦ λογιστικοῦ· μανία δὲ ἐκτροπὴ τούτου τελεία, λόγους εἰκαίους καὶ πεφυρμένους ἐπάγουσα· ἔκστασις δὲ τὸ καὶ λίθοις ἐκ τῆς μανίας βάλλειν τινὰς ἢ ξίφεσι πλήττειν ἑτέρους ἢ
10καὶ αὑτὸν καὶ σάρκας πολλάκις ἰδίας ἐσθίειν· καὶ ἄλλα ἄττα πολλά εἰσι διαφέροντα.

sch plut

505

οὐκοῦν εἶναί φημι: πρῶτα μὲν ἰστέον ὅτι οἱ παλαιοὶ τοῦ ποιητοῦ σχολιογράφοι τὸ “οὐκοῦνἀποφατικόν φασιν εἶναι· ὃ οὐδὲ
5βαναύσῳ ἀνδρὶ λέγειν ἂν παρεχώρη‐ σα. ἡμῶν δὲ ἀκροατέον τοῖς θέλουσι· τὸ “οὐκοῦν” περισπωμένως συμ‐ περασματικὸν καὶ συλλογιστικὸν καὶ ἀποδεικτικόν ἐστι, τὸ δὲ “οὔκουν”
10βαρυτόνως ἀρνητικὸν καὶ ἀποφα‐
τικόν, οὐκ ἀποφαντικόν· τὸ δ’ ἀπο‐ φατικὸν τοῦ βιβλογράφου ἴσως ἂν ἦν. δευτέρως φασὶ καὶ τὸν στίχον τοῦτον κακόμετρον ἢ καὶ ἄμετρον·121
15ἡμεῖς δέ φαμεν τετράμετρον κάλ‐ λιστον ἀναπαιστικὸν εἶναι· καὶ πᾶν μέτρον ὡς καὶ λοιπὸν ἅπαν μέχρι σχεδὸν καὶ νυγμῆς καὶ γραμμάτων κεραίας ἠκριβολογημένως ἂν ἔγρα‐
20φον, εἰ χάρις τις καὶ τοῦ καλοῦ διάκρισις ἦν ((, μὴ ἀδιαφοροδιχρο‐ νισταὶ δὲ καὶ θατερισταὶ ὑπῆρχον οἱ ἀκροώμενοι καὶ βόρβορον δυσώδη καὶ ἀποπνίγουσαν ᾑρετισμένοι, μὴ
25ἄρτον δὲ τρώγειν ἀγγέλων)). ἀλλὰ καὶ τὴν συνέπειαν τοῦ λόγου λεκτέον μοι· “οὐκοῦν καὶ λοιπόν φημι εἶναι ὁδὸν ἥντινα βαδίσας ὁ Πλοῦ‐ τος, ἢν βλέψῃ ποτέ, παύσει ταῦτα
30τὰ ἀτοπήματα καὶ τοῖς ἀνθρώποις ἂν ἀγαθὰ μείζω πορίσειεν”. ἀσυνδέτως δὲ οὕτως ἀττικῶς εἶπε παραλείψας τὸν “καί” σύνδεσμον.

sch plut

507

((ἀλλ’ ὦ πάντων ῥᾷστ’ ἀνθρώπων ἀναπεισθέντ’ οὐχ
ὑγιαίνειν δύω πρεσβύτα:)) ἀλλ’ ὦ δύο πρεσβύτα ἐκ πάντων122
5ἀνθρώπων ῥᾳδίως ἀναπεισθέντες οὐχ ὑγιαίνειν ἤτοι παραφρονεῖν καὶ μωραίνειν—πόθε δὲ ἀναπει‐ σθέντες μωραίνειν; ἐκ τῆς βουλῆς δηλονότι ᾗ βουλεύεσθε βλέποντα
10ποιῆσαι τὸν Πλοῦτον—· εἰ γὰρ ἀναβλέψει καὶ διανεμηθῇ πᾶσιν ἐπί‐ σης, οὐδεὶς ἂν οὐδεμίαν ἐθελήσῃ τέχνην μετέρχεσθαι· ἠφανισμένων δὲ τῶν τεχνῶν, τί ἂν συμβαίη τῷ
15βίῳ ἐλεεινότερόν τε καὶ χαλεπώτερον; ἀλλ’ ὁ μὲν νοῦς τοῦ τοιούτου χωρίου τοιοῦτος· λεκτέον δέ μοι βραχέα τινὰ καὶ τὴν τοῦ λόγου συνέπειαν.

sch plut

508

δύο πρεσβύτα: τὸ ο ἢ μικρὸν κατὰ τὴν ((τῶν)) Ἰώνων καὶ τὰς λοιπὰς διαλέκτους ὡς κἀνταῦθα —βραχὺ γὰρ νῦν τὸ μέτρον εἶναι
5αὐτὸ ἀπαιτεῖ—, ἤ ποτε καὶ διὰ μεγάλου τοῦ ω γράφεται ἀττικῶς· μή τις δὲ ((τῶν ἡμετέρων ἀκροατῶν, ὡς τὰ νέα σοφὰ τοῦ βίου καθάρμα‐ τα,)) ὡς δυϊκὸν γράφεσθαι μέγα
10τολμήσοι εἰπεῖν. ((ἐᾶτε τὰ θατε‐ ριστῶν τοῖς θατερισταῖς,)) ἐπιστη‐ μονικοῖς δὲ κανόσιν ((οἱ ἡμέτεροι))
χρώμενοι λέγετε· πᾶσα λέξις ἐν μιᾷ φωνῇ τὰ τρία γένη σημαίνουσα123
15ἄκλιτός ἐστιν, ὡς καὶ τὸ δύο, τρία, πέντε καὶ ἕτεροι ἀριθμοί· μιᾷ γὰρ φωνῇ τὰ τρία γένη δηλοῦμεν “δύο” εἰπόντες· δύο γὰρ καὶ ἄνδρας φαμὲν καὶ δύο γυναῖκας καὶ δύο παιδάρια.
20ποῦ γοῦν ἀκλίτου τοῦ “δύο” τελοῦν‐ τος, εὑρέθη δυϊκὸν ἐν αὐτῷ, ὡς διὰ τοῦτό ποτε καὶ διὰ μεγάλου τοῦ ω γράφεσθαι, ἀττικῇ δὲ τῇ ἐκτάσει τότε λέγειν τοῦτο γράφεσθαι μέγα;
25ἡ δὲ τοῦ λόγου τοιαύτη συνέ‐ πεια· “ἀλλ’ ὦ δύο πρεσβύτα συγ‐ χορευταὶ καὶ συμπαίστορες φλυα‐ ρίας καὶ φρενῶν παρακοπῆς, ἀνα‐ πεπεισμένοι ῥᾳδίως οὐχ ὑγιαίνειν
30ἤτοι μωραίνειν, εἰ τοῦτο ὃ ποθεῖτε ὑμεῖς γένοιτο καὶ βλέψοι ὁ Πλοῦ‐ τος, οὐ λυσιτελήσει ὑμῖν”.

sch plut

511

((οὔτε τέχνην ἂν τῶν ἀν‐ θρώπων:)) τέχνην καλεῖ νῦν τὸ πᾶν τῶν βαναύσων τεχνῶν σύστημα,
σοφίαν δὲ τὰς λογικὰς τέχνας καὶ ἐπι‐124
5στήμας. ἄμφω δὲ τούτων ἠφανισμέ‐ νων, ἐθελήσοι ἂν τίς ἐργάζεσθαί τι, χαλκεύειν, ναυπηγεῖν, ῥάπτειν, τροχοποιεῖν ἤτοι ἁμαξουργεῖν, ἢ πλινθουργεῖν, καὶ πλίνθους ἐργά‐
10ζεσθαι, οἰκοδομῆς ἕνεκα ἢ πέδιλα καὶ καλτίους κατασκευάζειν ἀπὸ σκυτῶν καὶ δερμάτων ἢ σκυτο‐ δεψεῖν καὶ βυρσεύειν—δεψῶ γὰρ τὸ μαλάττω καὶ ἁπαλύνω—;

sch plut

515

ἢ γῆς ἀρότροις: ἢ ἀροτριᾶν γῆν καὶ στάχυν θερίσασθαι. ἡ δὲ συνέπεια· “ἢ θελήσει, γῆς δάπεδον ῥήξας ἀρότροις, Δηοῦς καρπὸν
5ἤτοι στάχυν θερίσαι”.

sch plut

517

λῆρον ληρεῖς: ἀδολεσχία μὲν ἀλλαχοῦ ὁ τοιοῦτός ἐστι διπλα‐ σιασμός· νῦν δὲ προσφυῶς ἀττικῶς ἕνεκα γέλωτος τῆς κωμῳδίας παρεί‐
5ληπται.125

sch plut

521a

((ἔμπορος ἥκων:)) ἔμπο‐ ρος κυρίως ὁ διὰ θαλάσσης περῶν καὶ μεταβιβάζων τινὰ χρειώδη καὶ ἐμπολῶν. νῦν δὲ τὸν πράτην ἁπλῶς
5καὶ καταχρηστικῶς ἔμπορον λέγει.

sch plut

521b

παρὰ πλείστων ἀνδρα‐ ποδιστῶν: ἀπὸ τῶν πολλῶν ἥκων ἀνδραποδιστῶν ἤτοι ἐκ Θετταλίας, οὗ πολλοί εἰσιν οἱ ἀνδραποδισταί.
5διαβάλλονται δὲ οἱ Θετταλοὶ ὡς ἀνδραποδισταὶ καὶ πανοῦργοι ἀπό τε Ἰάσονος ἀφηρπακότος τὴν Μή‐ δειαν καὶ Διοτίμου τοῦ Θετταλοῦ ὑποσχεθέντος, εἰ νικήσει πολέμῳ,
10θῦσαι θυσίαν θεοῖς, μετὰ τὴν νίκην δὲ ψευσαμένου, κἀκ τῶν λοιπῶν Θετταλῶν ὅσα Φωκεῦσι καὶ Ἀθη‐ ναίοις καὶ πρὸ τῶν χρόνων τοῦ Ξέρξου καὶ τούτου τοῖς χρόνοις καὶ
15μετὰ τοῦτον ἐσκαιωρήκεσαν. “ἀνδρα‐ ποδιστής” δὲ ὡς ἀποδιδοὺς καὶ
πιπράσκων ἀνδράποδα λέγεται, καὶ “ἀνδράποδον” δὲ ὅτι ἀνὴρ καὶ ἄνθρωπός τίς ἐστι πιπρασκόμενος.126

sch plut

525

ὡστ’ αὐτὸς ἀροῦν: ὥστε ἀναγκαζόμενος αὐτὸς καὶ σὺ δι’ ἑαυτοῦ σκάπτειν καὶ τἄλλα ποιεῖν, ὀδυνηρότερον πολὺ διατρίψεις καὶ
5διάξεις καὶ διαζήσεις βίον τοῦ νῦν οὗ φῂς ὀδυνηροῦ βίου σοι”. καὶ ὁ Χρεμύλος τοῦτο ἀκούσας φησὶ τῇ Πενίᾳ· “ἐς σὲ καὶ ἐς τὴν σὴν κεφα‐ λὴν τραπείη ὁ ὀδυνηρότερος βίος οὗ
10ζῶ”. τὸ σχῆμα δὲ τοῦτο ἀπόπεμψις καὶ ἀποπόμπησις καλεῖται.

sch plut

527

οὐ γὰρ ἔσονται οἱ ταῦτα ἐργαζόμενοι.

sch plut

528

((ἔτι οὐχ ἕξεις οὔτ’ ἐν κλίνῃ καταδαρθεῖν· οὐ γὰρ ἔ‐ σονται·)) οὔτε τάπησιν: οὐχ ἕξεις ἐν κλίνῃ καταδαρθεῖν καὶ
5κοιμηθῆναι οὔτε τάπησι. τάπητες οὐχὶ τὰ μαλλωτά, ὥς φασί τινες, ἀλλὰ πάντα τὰ ὑποστρώματα, ὡς Ὅμηρος δείκνυσι λέγων·
„χλαινάων τ’ ἀνεμοσκεπέων οὔλων τε ταπήτων“.127
10καὶ τάπητες μὲν πάντα τὰ ὑφαντὰ περιστρώματα· δάπιδες δὲ τὰ ἐκ δερμάτων γινόμενα, οἷα ἐν Κύπρῳ ποιοῦσιν ἃ καὶ θύραις ναῶν προσαρ‐ τῶνται κἀν τῷ θέρει ταῖς κλίναις
15ὑφαπλοῦνται.

sch plut

529

((οὔτε)) μύροισι μυρίσαι στακτοῖς: τῶν μύρων τὰ μέν εἰσι στακτὰ ἤτοι ὑγρά, ὡς τὸ ῥόδων καλούμενον στάγμα καὶ ἕτερα· τὰ δὲ
5χριστά, οἷς αἱ ἁβρότεραι τῶν γυναι‐ κῶν περιχρίονται· τὰ δὲ ἀρωματικά, ὑποκαιόμενα πυρὸς ἄνθραξι καὶ εὐω‐ διάζοντα. ὁ δὲ νοῦς· “οὔθ’ ὅταν νύμφην νυμφαγωγῆτε προόδοις ταῖς
10νυμφικαῖς, ἕξεις εὐωδιάσαι ταύτην μύροις ὑγροῖς δηλονότι οὐδὲ ἑτέροις, οὔτε κοσμῆσαι ταύτην ἀναλώμασι (530) καὶ ἐξόδοις βαπτῶν ἱματίων ποικιλομόρφων”· ἃ πλουμαρικὰ
15καὶ ποικιλτικὰ καὶ βλαττία καλεῖται, καὶ οἱ ταῦτα δὲ ἐργαζόμενοι ποικιλταί.

sch plut

535a

σὺ γὰρ ἂν ((πορίσαι)): τῆς Πενίας εἰπούσης ὅτι παντὸς ἀγαθοῦ γίνεται δι’ αὐτῆς εὐπορία τοὺς χειροτέχνας ἀναγκαζούσης πάν‐
5τα ἐργάζεσθαι, φησὶν ὁ Χρεμύλος· “σὺ δυνηθείης ἀγαθόν τι πορίσαι πλὴν φῴδων καὶ φλυκταινῶν καὶ φλοίδων καὶ ἐκκαυμάτων ἐκ βαλα‐ νείου καὶ παιδαρίων πεινώντων128
10καὶ κλαυθμυριζομένων διὰ τροφὴν καὶ γραϊδίων κολοσυρτὸν ἤτοι θόρυβον καὶ φθειρῶν ἀριθμὸν καὶ κωνώπων καὶ ψυλλῶν; αἳ ψύλλαι περὶ τὴν κεφαλὴν καὶ τὰ
15ὠτία εἰσδῦσαι βόμβον ἐμποιοῦσαι ἀνιῶσι καὶ θλίβουσιν ἐπεγείρουσαι καὶ λέγουσαι· πεινήσεις εἰ καθεύ‐ δεις δηλονότι, ἀλλ’ ἐπανίστασο”. γλυκὺς δὲ καὶ ἔμψυχος ὁ λόγος ἐστίν·
20ὀφείλων γὰρ οὕτω ῥητορικῶς εἰπεῖν πιθανῶς καὶ κεκολασμένως “ἐπε‐ γείρουσαι καὶ μονονοὺ “φράζου‐ σαι· πεινήσεις”, ἀφεὶς πιθανῶς καὶ ῥητορικῶς οὕτως εἰπεῖν, ποι‐
25ητικωτέρως ἐμψύχως εἰρήκει τὸν λόγον ἡδύτερον ἐργαζόμενος. ταῦτα δὲ εἶπε Χρεμύλος ἀπὸ τῶν συμβαι‐ νόντων τοῖς ἐνδεέσι τε καὶ πτωχοῖς.

sch plut

535b

φῴδων: τῶν ἐκ πυρὸς ἐκ‐
καυμάτων· φῲς φωῒς φωΐδων καὶ φῴδων, μένοντος τοῦ ἰῶτα προσγε‐ γραμμένου. λέγονται φωῗδες καὶ φῷ‐129
5δες καὶ τὰ ἐκ ψύχους ἐκκαύματα, ὡς καὶ Ἱππώναξ φησί· “πρὸς τὴν μαρίλλαν τὰς φωῗδας θερμαίνων”. μαρίλη δ’ ἐστὶ τὰ λεπτὰ τῶν ἀνθράκων. βαλανεῖον παρὰ τὸ ἐκ‐
10βάλλειν φησὶ τὰς ἀνίας.

sch plut

536

((κολοσυρτόν:)) κολοσυρ‐ τὸς ὁ θόρυβος καθ’ ἡμᾶς ἀπὸ τῶν κόλων καὶ κολοβῶν ἤτοι τμηθέντων ἐν τοῖς ὄρεσι ξύλων καὶ συρομένων
5ἐν ὕλῃ βαθείᾳ καὶ ποιούντων ὀρυγ‐ μαδὸν καὶ συγκλάσεις.

sch plut

537

ὁ φθεὶρ καὶ ὁ κώνωψ καὶ ὁ κόρις ἀρσενικά. ἡ ψύλλα δὲ τῶν ψυλλῶν τὸ μὲν ζῳύφιον θηλυκῶς λέγεται· Ψύλλοι δὲ ((καὶ)) Ψύλλων
5ἀρσενικῶς ἔθνος λιβυκόν. καὶ ἡ φθεὶρ δὲ καὶ ἡ κώνωψ καὶ ἡ κόρις, εἰ βουλη‐
θείη τις, καὶ θηλυκῶς ἀττικῶς εἴπῃ, κἂν καὶ ὁ μέγας Ὀρφεὺς ἐν ταῖς Δωδεκαετηρίσιν ἀρσενικῶς κόριας130
10λέγῃ· “καὶ κόριες μιαροὶ καὶ ἔσχατοι ἀμφαφάασθαι”.

sch plut

541

ἣ τοὺς εὕδοντας: ἥτις στιβὰς οὐχὶ ἡ κόρις—“ὁ κόρις” γὰρ ἔφην—· ἥτις στιβὰς ἡ ἐκ σχοίνων ἤγουν βρούλλων ἐγείρει
5τοὺς εὕδοντας τῷ πλήρης κόρεων εἶναι.

sch plut

542

φορμὸν: κοφινίσιον, σπυ‐ ρίδα.

sch plut

543

((σιτεῖσθαι δὲ)) ἀντὶ μὲν ἄρτων: ἄρτος ὁ ἄρτιος καὶ οἱονεὶ τέλειος καὶ μέγας καὶ ὁλόκληρος ψωμός· μάζα δὲ οὐ τὸ παρὰ Ἀλεξαν‐
5δρέων ἐφευρεθὲν εἰς διαμονὴν πυρὶ πεφρυγμένον ἀρτίδιον, ὡς τέως οἱ
σοφοὶ γράφουσι βούβαλοι μηδὲ τὴν μάζαν βοῶσαν αἰδούμενοι μὴ ἄζαν καὶ ξηρὰν εἶναί τινα ἢ μάζαν καὶ131
10τρυφεράν. ἔστι γὰρ ἡ μάζα λεπτόν τι ἀρτίδιον ἢ ἐλαίῳ τηγάνῳ ἑψόμενον ἢ καὶ καμίνῳ ἐλαίῳ κεχρισμένον ἢ ἄνευ ἐλαίου, ποτὲ δὲ καὶ ἡδύσματα ἔνδον ἔχον μυρία, ὃ καὶ κυρίως μάζα
15καλεῖται. ((“ἀλλ’ οὐ δυνατὸν τοὺς ἀνοήτους τούτων γνώμας προδιδάσκειν”.))

sch plut

544a

ἰσχνῶν: λεπτῶν.

sch plut

544b

ῥαφανὶς ἡ ῥέπανος· ῥάφανος δὲ ἡ κράμβη.

sch plut

545a

θράνους: ὑποποδίου, θρό‐ νου.

sch plut

545b

μάκτρας: ζυμωτικῆς σκά‐ φης.

sch plut

546a

πιθάκνης: πίθου.

sch plut

546b

ἐρρωγυῖαν: κατερρηγμέ‐
νην.132

sch plut

548

τὸν τῶν πτωχῶν δ’ ὑπε‐ κρούσω: “οἷς εἶπας οὐ πενίαν ὑπεκρούσω καὶ ἔπληξας καὶ ἐμω‐ μοσκόπησας, ἀλλὰ πτωχείαν”. δια‐
5φέρει γὰρ προσαίτης, ἐνδεής, ἄπορος, πτωχός, πένης καὶ ἕτερα· προσαίτης γὰρ ὁ διατροφὴν αἰτῶν, ἐνδεὴς ὅ τινος στερισκόμενος, ἄπορος ὁ μὴ ἐκ τρόπου τινὸς πόρον ἔχων τῶν ζωαρ‐
10κῶν, πτωχὸς δὲ ὁ πρώην μὲν ἔχων, εἶτα τοῦ ἔχειν ἐκπεπτωκώς, κἄν τινες ἀπὸ τοῦ πτώσσειν τοῦτό φασι, πένης δὲ ὁ χειροεργάτης καὶ τέχνης τινὸς ἔμπειρος λέγεται, ἀπὸ τοῦ τὰ
15ζωαρκῆ ἔχειν ἐκ τοῦ πονεῖν καὶ πένεσθαι καὶ ἐργάζεσθαι.

sch plut

550

ὑμεῖς ((γ’ οἵπερ καὶ Θρασυβούλῳ)): ὑμεῖς γε, φησί, τὴν πενίαν καὶ πτωχείαν ἀδελφὰς νομίζετε εἶναι ἤτοι ἓν ὑπάρχειν,
5οἵτινες καὶ τοὺς τυραννοκτόνους, ὡς Θρασύβουλον τὸν ἐν Ἀθήναις τοὺς τριάκοντα τυράννους καθελόντα, καὶ
τοὺς τυράννους, ὡς τὸν Σικελίας τύραννον Διονύσιον, ὁμοίους εἶναί133
10φατε.

sch plut

555

ὡς μακαρίτην ((ὦ Δάμα‐ τερ)): λίαν αὐτοῦ τοῦ πένητος μα‐ καρίτην καὶ νεκρόβιον εἶναι λέγεις τὸν βίον καὶ τὴν ζωήν, εἰ πονῶν καὶ
5φειδόμενος οὐδὲ ((τὰ)) πρὸς ἐνταφια‐ σμὸν καταλείψει. “μάκαρ” καὶ “μακάριος” ὁ ζῶν καὶ εὐδαίμων· “μακαρίτης” δὲ ὁ τεθνηκώς. τὸ δὲ “ὦ Δάματερ ὡς γεωργικὸς ὢν
10καθ’ ἡμᾶς ὄμνυσιν, ἀλλ’ οὐ κατά τινας καταμωκώμενος Δωριέων ὡς ((καὶ)) οὕτω δῆθεν ὀμνύντων. τὸ δὲ “μάκαρ” καὶ “μακάριος” ἐτυμολογεῖν μὲν οὐ δύναμαι, οὐδέ γε τοῖς ταῦτα κακῶς
15ἐτυμολογοῦσι βούλομαι πείθεσθαι· εἰ γὰρ ἀπὸ τοῦ “μὴ 〈Κῆρεσ〉” μήκηρες
ἠτυμολογοῦντο καὶ μάκαρες, μα‐ κρὸν ἂν τὸ μα καὶ οὐ βραχὺ τεχνικω‐ τάτοις ἀνδράσιν ἐδέχετο.134

sch plut

559

((καὶ γαστρώδεις καὶ παχύκνημοι)) παρ’ αὐτῷ μὲν γὰρ: παρὰ τῷ Πλούτῳ γὰρ ἤτοι τοῖς πλουσίοις πάθη τοιαῦτα συμ‐
5βαίνουσι, καὶ ὑπερσαρκώσεις καὶ πλημμελεῖς πιμελαί, διά τε τὸ ἀδδη‐ φαγεῖν καὶ ἐπ’ ἀκατεργάστοις ἐνίοτε.

sch plut

560a

τὸ δὲ “ἀσελγῶς” ἀσώτως, αἰσχρῶς.

sch plut

560b

εἴρηται δὲ τὸ “ἀσελγῶς” ἀπὸ τῶν ἐν Σέλγῃ πόλει τῆς Πισιδίας κατά τινας μὲν σεμνῶς βιοῦν οἰομένων· “ἀσελγῶς” “μὴ σεμνῶς”, ὁμοίως τάχα τοῖς Σελγαίοις, ἀλλ’ αἰσχρῶς. κατὰ δὲ τοὺς ἐπισκεπτικώτερον τὸ ἔθνος εἰδότας Κίλιξι καὶ Ἀρμενίοις ὅμορον ὂν καὶ ὁμότροπον, “ἀσελγῶς” “αἰσχρῶς”
5ἐπιτατικώτερον, ὡς οἱ τῆς Σέλγης οἰκήτορες.

sch plut

561

((παρ’ ἐμοὶ δ’ ἰσχνοὶ:)) παρ’ ἐμοὶ δ’ ἰσχνοὶ καὶ κατάλεπτοι καὶ κατάξηροι, σφηκώδεις τε καὶ ὑπόλεπτοι· ὁ σφὴξ γὰρ κατὰ τὰ μέσα
5πάνυ διάλεπτος καὶ πρὸς φυγὴν ὠθεῖ καὶ ἀνθρώπους ἀντιταττόμενος· τοι‐
οῦτοι δὲ καὶ οἱ πένητες τῇ μορφῇ.135

sch plut

563

((περανῶ σφῶϊν:)) “περα‐ νῶ” βραχύ, “περάνω” μακρὸν ((ἀ‐ διαφοροδίχρονοι))· ἐνταῦθα δὲ βραχὺ ὁ στίχος αὐτὸ ἀπαιτεῖ.

sch plut

564a

κοσμιότης: σεμνότης, κα‐ τάστασις.

sch plut

564b

τοῦ Πλούτου δ’ ἐστὶν ὑβρίζειν: ἀλαζονεύεσθαι, ὑπερη‐ φανεύεσθαι.

sch plut

565

πάνυ γοῦν κλέπτειν: ἐπεὶ συμβαίνει κἀκεῖνα τοῖς πένησι καὶ τὸ κλέπτειν δὲ καὶ τοιχωρυχεῖν πενήτων ἐστίν, ἕνεκα τοῦ γελοίου Χρεμύλος
5καὶ ταῦτα ἐπάγει ἀστεϊζόμενος.

sch plut

567

τοὺς ῥήτορας: τοὺς δημα‐ γωγούς, τοὺς νομοθέτας· ῥήτορας γὰρ δημαγωγοὺς ἐν ταῖς Ἀθήναις καθίστων.

sch plut

571

((σφόδρα βάσκανος οὖ‐ σα:)) βάσκανος· πικρά, φθονερά. κατὰ μὲν ἄλλους φάσκανος καὶ
βάσκανος ἡ καίνουσα δῆθε φθονερῷ136
5βλέμματι· κατὰ δ’ ἡμᾶς ἡ ἐπιβλαβὲς πρόσφθεγμα ἔχουσα, ἡ ἐν τῷ βάζειν καὶ βάσκειν καίνουσα.

sch plut

572

μηδὲν ταύτῃ γε κοσμή‐ σῃς: μηδὲν ταύτῃ καὶ οὕτως ἐπικοσμήσῃς, καλλύνῃς, κατασκευά‐ σῃς τοὺς λόγους δηλονότι, ὅτι ζητεῖς
5δεῖξαι πενίαν τοῦ πλούτου καλλίω.

sch plut

575

φλυαρεῖς: μάτην λέγεις· ἀπὸ τῶν φλυόντων καὶ ἀναβραζόντων ἐν λέβησιν ὑδάτων. “πτερυγίζειςδὲ ἀδυνάτοις κατασκευαῖς ἐπιχειρεῖς·
5ἀπὸ τῶν ἔτι ἀτελῆ πτερὰ ἐχόντων ὀρνιθαρίων καὶ κινούντων αὐτὰ ὡς δῆθε πρὸς πτῆσιν.

sch plut

576

((ὅτι)) βελτίους ((αὐτοὺς)) πο: δαιμονία τοῦ ἀλιτηρίου κατα‐ σκευὴ κατασκευάζοντος “πῶς φεύ‐ γομεν τὴν Πενίαν;” λεγούσης αὐτῆς·
5“διὰ τὸ βελτίους ποιεῖν ἡμᾶς, κἀκ τῶν παίδων δὲ τοῦτο ἂν γνοίη τις· τοὺς γὰρ πατέρας φεύγουσι τὰ
ἄριστα φρονοῦντας αὐτοῖς”.137

sch plut

580

ταύτην: ἤγουν σὲ ἢ τὴν ἐκ σοῦ πεμπομένην πενίαν.

sch plut

581

Κρονικαῖς γνώμαις: ἀρ‐ χαίοις μωροῖς διανοήμασι τὸ τοῦ νοὸς σιφλιῶντες ὄμμα καὶ μὴ ὀρθῶς βλέποντες ἤτοι νοοῦντες.

sch plut

582

ὁ Ζεὺς δήπου πένεται: παραχρηστικῶς “ἐνδεής ἐστι καὶ πτωχός”. καὶ γελοίως τοῦτο κατα‐ σκευάζει ἐκ τοῦ τοὺς Ὀλυμπιονίκας
5θαλῷ ἐλαίας στεφανοῦσθαι· οὐ γὰρ δωρίτης καὶ χρηματίτης ἦν ὁ ἀγών. “δι’ ἔτους” δὲ “πέμπτου” εἶπεν, ἐπεὶ τεσσάρων παραδραμόντων ἐνιαυτῶν ὁ ὀλυμπιακὸς ἐτελεῖτο
10ἀγών, εἷς μὲν διὰ μθʹ μηνῶν, ἕτερος δὲ διὰ μηνῶν νʹ, καὶ ἀεὶ οὕτως ἀμοι‐ βαίως ἐγίνοντο αἱ Ὀλυμπιάδες τεσ‐ σαρακονταεννεάμηνοι καὶ πεντηκον‐ τάμηνοι· τοῦτο ἐξ ἀνθρώπου γράφειν138
15ἠκριβωμένως εἰδότος ἀλλὰ μὴ ἐκ γαστρὸς φθεγγομένου σημείωσαι.

sch plut

586

κοτίνῳ στεφάν: κοτινίνῳ καὶ ἀγριελαίου στεφάνῳ. παραχρη‐ στικῶς δὲ ἢ μᾶλλον, ἀτρεκεστέρως με φάναι, ἐψευσμένως εἶπε “κοτίνῳ”.
5καλλιελαίου γὰρ ἐλαίας στεφάνῳ ἐστεφανοῦντο οἱ Ὀλυμπίᾳ νικῶντες, ἀλλ’ οὐ κοτίνῳ ἤτοι ἀγριελαίου ἐλαίας. οὐκ ἦν δ’ ἀναγκαῖον καὶ περὶ τῆς καλλιελαίου εἰπεῖν· ἐπεὶ δὲ
10πεφυρμένως οἱ παλαιοὶ περὶ ταύτης φασὶ σχολιογράφοι, πῇ μὲν λέγοντες ὡς ἐν Ἀθήναις παρὰ τὸν Ἰλισσὸν ποταμὸν πεφυτευμένη ἐστὶ περιῳ‐ κοδομημένη καὶ ζημία μεγάλη ἐστὶ
15τῷ θίγοντι ταύτης, ἐκ ταύτης οἱ Ἠλεῖοι τοὺς ἐν Ὀλυμπίᾳ στεφάνους τοῖς ἀθληταῖς ἔφερον, καὶ ὅτι Ἡρα‐
κλῆς φέρων ἐκ τοῦ καρποῦ ταύτης ἐν Ὀλυμπίᾳ ἐφύτευσε, δέον καὶ139
20τοῦτο δηλῶσαι τοῖς χρῄζουσιν· ἐν Ὀλυμπίᾳ τὸ πρὶν οὐκ ἦν ἐλαίας θαλός· ἡλιοθερὴς δὲ καὶ ἄδενδρος ὑπῆρχεν ὁ τόπος, ὥς φησι Πίνδαρος· Ἡρακλῆς δὲ ἐπὶ Σκυθίαν σταλεὶς
25τὴν Ταϋγέτης ἀποκομίσαι χρυσόκε‐ ρων ἔλαφον τὴν ἀνατεθειμένην τῇ Ὀρθωσίᾳ ἤτοι Ἀρτέμιδι, ἐκεῖθε τὰς καλλιελαίους εὑρὼν ἐς Ὀλυμ‐ πίαν ἀποκομίσας ἐφύτευσε. φησὶ γὰρ
30οὑτωσί πως· “Ἴστρου τάν ποτε σκιερᾶν ἐκ παγᾶν ἔνεικεν Ἀμφιτρυωνίδας μνᾶμ’ ἔμμεναι Ὀλυμπίᾳ”. ὅτι δ’ ἐν ὑπερβορέοις Σκύθαις
35ἐλαῖαι, μὴ διαπόρει· ἐγὼ γὰρ πρὶν τοῦτο διαπορῶν, μόλις ἐπέγνων ἐκ Ζηνοθέμιδός τε καὶ λοιπῶν τῶν περιοδευσάντων τοὺς τόπους.

sch plut

589

λήροις ἀναδῶν: ἀναδέων
καὶ ἀναδῶν καὶ δεσμῶν καὶ στεφα‐ νῶν τοὺς νικῶντας ἐν λήροις καὶ φύλλοις καὶ φλυαρίαις. ἢ λείροις καὶ140
5λειρίοις, τοῖς παρά τισι μὲν κρίνοις καλουμένοις, τοῖς δὲ φροντισταῖς ἀτρεκείας τοῖς ἐκ τῆς γῆς πᾶσιν ἄνθεσιν, ὡς ἀκριβέστερον πάντων τὰ ὑποψελλίζοντα διδάσκει παιδάρια,
10κἂν ἐκφωνοῦντα ταυτὶ τὸ ῥῶ πρὸς λάμβδα μετάγωσιν.

sch plut

590

περιάψαι: προσάψαι, περι‐ θεῖναι.

sch plut

591

ἀνελεύθερός ((ἐσθ’ οὑ‐ τωσὶ)): ἀγεννής, φειδωλός, ἀκριβής, γλίσχρος. τὸ δὲ “ἀκριβής” ἐπὶ αἴνου πλέον λαμβάνεται, “ἀκριβὴς τοξό‐
5της, ἀκριβὴς ῥήτωρ”. καὶ τἄλλα, τουτέστιν ὁ ἠκριβωμένος περὶ τὴν τέχνην καὶ ἀμεμφής.

sch plut

593

τὸ γὰρ ἀντιλέγειν ((τολ‐ μᾶν ὑμᾶς)): “τοιαῦτα—φησὶν ἡ Πενία—ληρεῖτε ἀστεῖα καὶ γελοιώ‐ δη· τὸ γὰρ τολμᾶν ἀντιλέγειν
5ὑμᾶς ὅτι πάντα τὰ ἀγαθὰ ὑμῖν ἐστι διὰ τὴν Πενίαν”. λείπει τὸ “οὐκ ἔστιν”, ἤτοι “οὐ γὰρ δύνασθε
πρὸς τοῦτο ἀντιλέγειν”.141

sch plut

594

((παρὰ τῆς Ἑκάτης ἔξε‐ στιν: Ἑκάτη,)) Ἄρτεμις καὶ Σελή‐ νη ἡ αὐτή ((ἐστι))· τὴν δὲ τῆς Ἑκάτης ἱστορίαν ἐν τῷ κειμένῳ
5λέγει ὁ κωμικός, ὅτι κατὰ σελήνην οἱ μὲν πλούσιοι δεῖπνα τῇ Ἑκάτη ἐν ταῖς τριόδοις ἐτίθουν, οἱ δὲ προσαῖται καὶ ἐνδεεῖς ταῦτα πεινῶντες ἀφήρ‐ παζον καὶ κατήσθιον.

sch plut

600

οὐ γὰρ πείσεις ἡμᾶς ὡς πενία καὶ τὸ πεινῆν κρεῖττον τοῦ πλουτεῖν καὶ τρυφᾶν. λέγεται δὲ ἡ παροιμία τὸ “οὐ πείσεις οὐδ’ ἢν
5πείσῃς ἐπὶ τῶν ἠκριβωμένως τι
εἰδότων.142

sch plut

601

ὦ πόλις Ἄργους: ἐκ Τηλέφου Εὐριπίδου τοῦτο· σχετλιά‐ ζουσαν δὲ τὴν Πενίαν φέρει τρα‐ γικῶς τοῦτο λέγουσαν.

sch plut

602

((Παύσωνα κάλει:)) Παύ‐ σων ζωγράφος ἦν πένης, ὃν διὰ τὸ πένητα εἶναι σύντροφον Πενίας καλεῖ.

sch plut

604

ἔρρ’ ἐς κόρακας: φθείρου βᾶσά ποι πρὸς τόπους ἐρήμους· ἢ ἐς κόρακας ἀπελθοῦσα τούτοις κατα‐ βρώθητι.

sch plut

606

ἐς τὸν κύφωνα ἀλλ’ οὐ μέλλειν: κύφων δὲ δεσμὸς βαρύνων τοὺς τραχήλους τῶν δεσμουμένων.

sch plut

609

μεταπέμψεσθον: “στεί‐ λαντές τινά με καλέσετε πρὸς ὑμᾶς ἐλθεῖν”. τοῦτο γάρ ἐστι κυρίως τὸ “μεταπέμψεσθον”.

sch plut

611

κρεῖττον γάρ μοι: τοῦτο ἠθικώτατον ἀστεῖον· ἀντὶ τοῦ “ἀ‐ συγκρίτως ἐμοὶ τὸ πλουτεῖν κρεῖττόν ἐστιν”.

sch plut

612

σὲ δ’ ἐᾶν κλάειν μακρὰ καὶ μεγάλα. “τὴν κεφαλήν δὲ
περιττῶς ἀττικῶς κεῖται· οὐχὶ “κλά‐ ειν ἐς τὴν κεφαλήν”· οὔτε ἔξωθε143
5νοητέον “τύπτουσαν μακρὰ τὴν κε‐ φαλήν”· ἀλλ’ οὕτω περιττῶς ((ὡς)) ἔθος πολλὰ τιθέναι τοῖς Ἀττικοῖς, ὡς τὸ “παίζεις ἔχων”—τὸ “ἔχων” περιττῶς κεῖται—, “οὐράνιόν γ’
10ὅσον”—τὸ “ὅσον” περιττῶς—, καὶ ἕτερα μυρία, ὡς καὶ τὸ “κλάειν μακρὰ τὴν κεφαλήν”. καὶ ὁ Βλεψίδημος, συμμαρτυρῶν τῷ Χρε‐ μύλῳ (613), ἠθικωτάτως φησί· “νὴ
15τὸν Δία”, ἔγωγε βούλομαι πλουτῶν χαίρειν, τρυφῶν μετὰ τῶν παίδων (615) καὶ τῆς γυναικός, καὶ λου‐ σάμενος λιπαρὸς καὶ κατάχριστος (617) ἐλαίῳ χωρῶν καὶ ὑποστρέφων
20ἐκ βαλανείου, καθ’ Ἡρόδοτον ἀποματαΐσαι καὶ κάτωθε πνεύματα (618) πέμψαι καὶ καταπαρδεῖν τῶν χειροτεχνῶν καὶ τῆς Πενίας.

sch plut

619

ἡπίτριπτος: ἡ πολλοὺς ἐπιτρίβουσα καὶ δαπανῶσα Πενία· ἢ ἡ ἀξία ἐπιτριβῆναι καὶ ἀπολέσθαι. ταῦτα δέ φησιν ὡς τῆς Πενίας
5ὑποχωρησάσης.

sch plut

620

((ὡς τάχιστα)) τὸν θεὸν: τὸν Πλοῦτον. ἐγκατακλινεῖν δὲ θεὸν εἶπεν ἐς Ἀσκληπιοῦ τοῦ τῆς κωμῳ‐ δίας ἕνεκα γέλωτος· πῶς γὰρ οὐ144
5γελοῖον ἀκοῦσαι θεὸν θεραπείας δεό‐ μενον καὶ ἰατρείῳ ἀνακλινόμενον; ὁ Ἀσκληπιὸς δὲ θεῶν ἰατρός.

sch plut

623

τι τῶν προὔργου ποιεῖν: μή τις πάλιν ἐλθὼν διακωλύσῃ ἡμᾶς ποιεῖν τι τῶν προὔργου, ἤτοι τι τῶν πρὸ τοῦ σπουδαζομένου
5ἡμῖν ἔργου, ἤτοι τοῦ ἀναβλέψαι τὸν Πλοῦτον.

sch plut

624

ἐκφέρειν ἐχρῆν: ἔκφερε, ἔξαγε.

sch plut

625a

ἄγειν: ἄγε.

sch plut

625b

ὡς νομίζεται: ὡς νόμιμον, νῦν ὡς ἔθος ἐστίν.

sch plut

626

καὶ τἄλλ’ ὅσα: καὶ τὰ ὅσα ἐστὶν ηὐτρεπισμένα πρὸς θυσίαν.

sch plut

627

((ὦ πλεῖστα Θησείοις:)) Χοροῦ μέρος ἢ Καρίων. ἀναβλέψαν‐ τος ἐς Ἀσκληπιοῦ τοῦ Πλούτου, τὶς τοῦ χοροῦ, μᾶλλον δὲ ὁ Καρίων145
5ἄγγελος τῷ Χορῷ γίνεται ταύτης τῆς ἀγαθῆς συμφορᾶς, καί φησιν· “ὦ γέροντες ἄνδρες, πλεῖστα καὶ πολλάκις ἐν τοῖς Θησείοις καὶ τῇ ἑορτῇ τῇ τῷ Θησεῖ τελουμένῃ
10μεμυστιλημένοι καὶ ῥοφοῦντες ζωμὸν π’ ὀλιγίστοις ἀλφίτοις καὶ ἄρτοις, ἤτοι πένητες, κοίλῳ βραχεῖ ἄρτῳ πρὶν ἐν τοῖς Θησείοις ἀρυόμενοι καὶ ἐσθίοντες ζωμόν, ὡς
15(629) καὶ λίαν εὐτυχεῖτε, λίαν μακαρίως πράττετε, ἄλλοι τε πάντες ἀγαθοί”. ἡ δὲ τῶν Θησείων ἱστορία τοιάδε· Θησεὺς ὁ Αἰγέως παρὰ τοῦ πατρὸς τὴν βασιλείαν Ἀ‐
20θηναίων διαδεξάμενος ἑκοντί, ὥσπερ καὶ Διοκλητιανὸς ὕστερον, τοῦ βασι‐ λεύειν ἀπέστη καὶ τὴν βασιλείαν τῶν Ἀθηναίων δημοκρατίαν ἐποίησε. Λύκῳ δέ τινι κατηγορηθεὶς ἢ ὅτι
25τοὺς Παλλαντίδας ἀνεῖλε συγγενεῖς ὄντας καὶ αὐτῷ πρὸς τῆς βασιλείας ἐπιβουλεύσαντας, ἢ ὅτι τὴν Ἑλένην ἁρπάσας τοὺς Διοσκόρους στρατεῦ‐ σαι καὶ πορθῆσαι τὰς Ἀθήνας146
30ἐκίνησεν, ἢ καὶ διὰ τὰ ἀμφότερα κατηγορηθεὶς Λύκῳ τῷ Ἀθηναίῳ ἐκείνῳ καὶ ὀστρακισθεὶς ἐν Σκύρῳ νήσῳ Δολόπων ἀναιρεῖται ἢ δόλῳ τοῦ Λυκομήδους, ὃς ἦν δυναστεύων
35Σκύρου, ἢ μόνος ὀλισθήσας καὶ πεσὼν ἐκ κρημνοῦ. ὕστερον δὲ λιμοῦ καὶ λοιμοῦ κατασχόντος Ἀθήνας, χρησμῷ τὰ ὀστᾶ τούτου μόλις εὑρόντες ἐπὶ Κίμωνος τοῦ στρατηγοῦ
40Ἀθήναζε μετατίθενται· καὶ ναὸν τούτῳ δειμάμενοι, ἐτησίως τὰ Θη‐ σεῖα ἑώρταζον ἐν ἰσοθέοις τιμαῖς ἐν ὀγδόαις μηνὸς ἤτοι τῆς σελήνης καὶ εὐωχίας ἐποίουν δημοτελεῖς, ἐν αἷς
45οἱ μὲν τῆς ἄνω μοίρας ἐτρύφων, οἱ δὲ πένητες μόλις καὶ ζωμοῦ κοίλῳ
ἄρτῳ ἠρύοντο.147

sch plut

632

φαίνει γὰρ ἥκειν ἄγ‐ γελος: φάσις καὶ ἀγγελία διαφέρει παρὰ τοῖς ἀστρολόγοις· φάσιν μὲν γὰρ οὗτοί φασι τὸ περὶ τῶν ζώντων
5μήνυμα, ἀγγελίαν δὲ τὸ περὶ τεθνη‐ κότων. Ὅμηρος δ’ ἐπ’ ἀμφοτέρων τοῦτο λαμβάνει· “ἥ οἱ ἀπαγγέλλεσκε Διὸς μεγάλοιο νόημα”, καὶ πάλιν·
10“δάκρυα θερμὰ χέων φάτο δ’ ἀγγελίην ἀλεγεινήν”. καὶ νῦν δὲ ὁ κωμικός· “φαίνει γὰρ ἥκειν ἄγγελος χρηστοῦ τινος”.

sch plut

635

ἐξωμμάτωται ((καὶ λε‐ λάμπρυνται)): ἀντὶ τοῦ “πάνυ
ὁρατικώτατος γέγονε καὶ ἐφαιδρύν‐ θη”. οἱ Ἀττικοὶ δὲ τὰ πληθυντικὰ148
5ἑνικῶς ἐκφωνοῦσιν, ὡς τὸ “παίζει τὰ παιδία”, καὶ τὰ ἑνικὰ πληθυντι‐ κῶς, ὡς νῦν τὸ “καὶ λελάμπρυν‐ ται ὁ Πλοῦτος”. τῷ δὲ σπουδαίῳ καὶ γελοῖον ἐσχηματισμένον παρέ‐
10μιξεν, ἵνα τὸ μὲν φαινόμενον νοοῖτο, “ὠμματώθη καὶ ἐλαμπρύνθη τὰς κόρας”, τὸ δ’ ἐν σχήματι καὶ γε‐ λοῖον, “ἐξωμμάτωται καὶ ἐστέρη‐ ται ὀφθαλμῶν καὶ τὰς κόρας ἐλαμ‐
15πρύνθη, τοῦ Ἀσκληπιοῦ παιῶ‐ νος καὶ παυστικοῦ νόσων ἤτοι ἰατροῦ εὐμενοῦς τυχών”.

sch plut

637

λέγεις ἐμοὶ χαράν, ((λέ‐ γεις ἐμοὶ βοάν)): ἰαμβικὸς τρί‐ μετρος ἀκατάληκτος. εἰ δ’ ἐστί· “λέγεις μοι χαράν, ((λέγεις μοι
5βοάν))”, ἕτερός τις αὐτὸν μετρη‐ σάτω.

sch plut

638

ἤν τε βούλησθ’ ἤν τε μ: ἀντὶ τοῦ “παντὶ τρόπῳ” ἀττικῶς.

sch plut

639

τὸν εὔπαιδα ((καὶ μέγα βροτοῖσι φέγγος)): “ὑμνήσω
βοαῖς γεραίρων τὸν εὔπαιδα καὶ βροτοῖς μέγα φέγγος καὶ σωτη‐149
5ρίαν Ἀσκληπιόν”. Ἀσκληπιὸς λέ‐ γεται παρὰ τὸ μὴ ἐᾶν σκέλλεσθαι καὶ νεκροῦσθαι τοὺς ἀνθρώπους· εὔπαιδα δὲ τοῦτόν φησιν ἢ ὡς καλοὺς παῖδας ἔχοντα ἢ τὸν καλὸν
10παῖδα Ἀπόλλωνος Ἀσκληπιόν. ᾧ Ἀσκληπιῷ παῖδες καλαὶ Ἰασώ, Πανάκεια καὶ Ὑγεία· Ἰασὼ μὲν παρὰ τὸ ἰᾶσθαι, Πανάκεια δὲ παρὰ τὸ πάντα ἀκεῖσθαι, Ὑγεία δὲ παρὰ
15τὸ ὑγείαν παρέχειν. τὸ δὲ “εὔπαις” καὶ τὰ ὅμοια τριχῶς· εὔπαις, αὐτὸς ὁ καλὸς παῖς, ((καὶ)) ὁ καλοῦ πατρὸς παῖς καὶ ὁ καλοὺς παῖδας τεκών.

sch plut

644

ταχέως ((ταχέως)): ὁ Κα‐ ρίων δουλικῷ τῷ τρόπῳ τῆς ἀγαθῆς ἀγγελίας μισθὸν παρὰ τῆς δεσποίνης σπουδαστικώτερον οἶνον πιεῖν ἐξαι‐
5τεῖ. ἅμα δὲ ὁ ποιητὴς ἐν ταὐτῷ τούς τε δούλους καὶ τὰς γυναῖκας εἰς τὸ φίλοινον κωμῳδεῖ.

sch plut

648

πέραινε τοίνυν: τελείου, πλήρου τὸν λόγον. “περαίνειν” δὲ καὶ τὸ συνουσιάζειν δηλοῖ· “πειρήν” γὰρ πολλὰ μὲν ἄλλα σημαίνει, ἀλλὰ
5καὶ τὸ αἰδοῖον.150

sch plut

649

τὰ πράγματα—νῦν τὰ πραχθέντα φησί—καὶ τὴν ὑπόθεσιν (650) ἐκ ποδῶν καὶ ἀπ’ ἀρχῆς ἐς κεφαλὴν καὶ μέχρι τέλους πάντα
5ἐρῶ σοι”, φησὶν ὁ Καρίων. ἐπεὶ δὲ παρὰ τοῖς Ἀττικοῖς πράγματα κα‐ λοῦνται τὰ δυσχερῆ, τὸ δὲ “ἐς κεφαλήν” λέγειν ἔταττον ὡς εἶδος ἀρᾶς, ἕνεκα τοῦ γελοίου ὁ κωμικὸς
10τὸν Καρίωνα πλάσας οὕτως εἰπόντα ἐπιφέρει τὴν τοῦ Καρίωνος δέ‐ σποιναν, τὴν γυναῖκα Χρεμύλου, λέ‐ γουσαν· (651) “μὴ δῆτά μοι ἐς τὴν κεφαλὴν τὰ πράγματα ἤτοι
15τὰ δυσχερῆ”. καὶ ὁ Καρίων πάλιν φησί· “μὴ τἀγαθὰ πράγματα ἃ γέγονε νῦν ἐς κεφαλὴν καὶ ἐς τέλος ἐρῶ σοι;” καὶ ἡ γυνή· “τὰ ἀγαθὰ πράγματα ναὶ λέξον· μὴ μὲν οὖν
20ἁπλῶς τὰ πράγματα ἤτοι τὰ δυσχερῆ. καὶ ὁ Καρίων ἄρχεται (653) λέγειν· “ὡς γὰρ τάχιστ’ ἀφικόμεθα”. ὁ γάρ περισσός· “ἀφικόμεθα γράψον ἄνευ τοῦ ς·
25εἰ δ’ “ἀφικόμεσθα” γράψεις, ἐπται‐ σμένος ὁ στίχος ἐστίν. ((οἱ παλαιοὶ δὲ οὐχ ὡς ἔτυχε καὶ ἀδιαφόρως
ὥσπερ νῦν οἱ θατερισταὶ τά τε μέτρα καὶ λόγους συνέταττον, ἀλλὰ151
30πρὸς λογικῶν κανόνων ἄκραν ἀκρί‐ βειαν. “τὰ πρὶν δὲ πελώρια νῦν ἀϊστοῦται”, ἐπιτράχηλος δὲ καὶ ῥοθοπυγιζομένη ὠθεῖται ἡ τεχνικὴ τῶν λόγων ἀκρίβεια·
35“τῶν γὰρ βαναύσων πανταχοῦ κράτος μέγα”.))

sch plut

654

((ἄγοντες ἄνδρα:)) ἄνδρα νῦν τὸν ((Πλοῦτον)) λιτὸν καὶ ἄθλιόν φησιν, ὅτι ἀνδρόμορφος ἦν καὶ τυφλός. ((οὐδὲν ἐνταῦθά ἐστι βαθύ τε καὶ
5δύσνουν· σαφηνιστέον δὲ βραχέα τινά.))

sch plut

657a

ἔπειτ’ ἐλοῦμεν: ἐλούομεν κατὰ συγκοπήν.

sch plut

657b

νὴ Δ’ εὐδαίμων: εἰρωνι‐ κῶς νῦν ἀντὶ τοῦ “δυσδαίμων” καὶ ἄθλιος ἀνὴρ γέρων ψυχροφυὴς ψυχρᾷ θαλάττῃ λουόμενος.

sch plut

659

((ἔπειτα πρὸς τὸ τέ‐ μενος:)) ναός, βωμός, τέμενος,
ἄδυτον διαφέρουσιν ((, ὡς πολλαχοῦ πολλάκις ὑμῖν ἐδιδάξαμεν)). τέμενος152
5νῦν ὁ ναός· βωμὸς δὲ τὸ θυσια‐ στήριον.

sch plut

660a

πόπανα: ἄρτοι τινὲς ἐλαίῳ δεδευμένοι οἱ καὶ λάγανα καλούμενοι καὶ ψαιστά, καί τινα δὲ μελίπηκτα. ὁ δὲ νοῦς τοῦ τῇδε χωρίου τοῦ
5(661) λόγου· “ἐπεὶ δὲ τῇ φλογὶ τοῦ Ἡφαίστου καὶ τῷ πυρὶ καθω‐ σιώθη καὶ ἥγνισται τὰ προθύμα‐ τα”, ἡ καταρχὴ τῆς θυσίας, τὰ πρώτως θυόμενα, τὰ πόπανα καὶ ὁ
10(662) πέλανος. ἀσυνδέτως δὲ εἶπεν “κατεκλίνομεν τὸν Πλοῦτον, (663) ὥσπερ εἰκὸς ἦν, καὶ ἡμῶν ἕκαστος στιβάδα καὶ στρωμνίδιον παρεκαττύετο”, καὶ ἐκ τῶν τυ‐
15χόντων ῥακίων ἢ χόρτων ἐπεσώ‐ ρευεν. “ἐκαττύετο” δὲ εἶπεν ἀπὸ τῶν ῥιπτομένων παλαιῶν δερματι‐ δίων τῶν πεδίλων, ἃ σκυτέες κατ‐
τύματα καλοῦσιν.153

sch plut

660b

προθύματα: ἡ καταρχὴ τῆς θυσίας ἢ θυμίαμα ἢ τὰ κανᾶ τῶν κριθῶν ἢ ζειαὶ καὶ ὄλυραι. τί τὰ πόπανα προειρήκειμεν.

sch plut

661

πέλανος: εἶδος ὀσπρίου, μᾶλλον δὲ ὀσπρίου ἀληλεσμένου χύτρα.

sch plut

666

ὑπερηκόντισεν: ὑπερενί‐ κησεν· ἐκ μεταφορᾶς τῶν ἀκοντι‐ στῶν· ὡς γὰρ δισκευταὶ καὶ τοξόται, οὕτω καὶ ἀκοντισταὶ ἀκοντισταῖς
5ἀντερίζοντες, οἱ μὲν ἥττηνται, οἱ δὲ ὑπερδισκεύουσιν ἢ ὑπερτοξεύουσιν ἢ ὑπερακοντίζουσιν. ἀκόντιον δέ ἐστιν οὐ τὸ μακρὸν δόρυ ἀλλὰ τὸ καλούμενον ῥιπτάριον, περὶ οὗ καὶ
10Ὀδυσσεὺς ἐν Ὀδυσσείᾳ φησί· “δουρὶ δ’ ἀκοντίζω, ὅσον οὐκ ἄλλος ὀϊστῷ”. ὁ δὲ Νεοκλείδης ῥήτωρ ἦν τὰ δημόσια κλέπτων, καὶ ὡς ξένιος κωμῳδεῖται καὶ τὰς ὄψεις οὐχ154
15ὑγιής.

sch plut

670

((ὁ πρόπολος:)) ὁ πρόσπο‐ λος ἢ ὁ πρόπολος· ὁ συμπολῶν καὶ σὺν τῷ Ἀσκληπιῷ πολῶν καὶ ἀνα‐ στρεφόμενος ἢ προπολῶν καὶ προπο‐
5ρευόμενος αὐτοῦ· λέγει δὲ τὸν ἱερέα.

sch plut

673a

ἀθάρης: σεμιδάλεως ἑφθῆς.

sch plut

673b

ἐξέπληττεν: ἐθορύβει, ἠνία.

sch plut

674

γραιδίου: σὺν τοῖς ἄλλοις νοσοῦσιν ἦν ἐκεῖ καὶ γραΐδιον. συνί‐
ζησις δὲ γίνεται.155

sch plut

675

φ’ ἣν σεμίδαλιν ἐπεθύμουν ὁρμῆσαι δαιμονίως καὶ εὐφυῶς.

sch plut

677a

((τοὺς)) φθοῖς ((ἀφαρπά‐ ζοντα)): φθόϊας φθοῖς τοὺς πλα‐ κοῦντας, οἵπερ εἰσὶν ἐξ ἄρτων ποι‐ κίλα κατασκευάσματα.

sch plut

677b

((καὶ τὰς ἰσχάδας:)) ἰσχά‐ δας ((δὲ)) καὶ τρωγάλια πρώην ἀκηκοὼς ἔγνως· καὶ νῦν δὲ περὶ τούτων ἐροῦμεν ((, ἵνα τὸν ὑπολειπό‐
5μενον ἀγραφῆ χάρτην τῆς τῇδε σελίδος ἀναπληρώσαιμεν)). ἔθος ἦν πάλαι κρατοῦν Ἀττικοῖς τοῖς νεω‐ νήτοις τε δούλοις καὶ παισὶν ἄρτι ὀδοντοφυοῦσι καὶ τοῖς ἤδη συλλαβὰς
10γραμμάτων ἀναγινώσκουσιν—ὃ καὶ παρ’ ἡμῖν πολλοῖς γίνεται—κἀν ταῖς ἐπιστασίαις τῶν παίδων ἰσχάδας τρωγάλιά τε καὶ κάρυα καὶ λοιπὰς ὀπωρῶν καταχεῖν, τοὺς δὲ παρευ‐
15ρημένους ἐκεῖ ταῦτα ἁρπάζειν· κἀν ταῖς ἱεραῖς δὲ τραπέζαις ἐν τοῖς
προθύμασιν Ἕλληνες ἐπὶ κανῶν ταῦτα ἐτίθεσαν, ὡς ἐπὶ νεκροῖς νῦν ἡμεῖς, ἐνίοτε δὲ καὶ ἁγίοις ἀνδράσιν.156

sch plut

681

((ταῦθ’)) ἥγγιζεν: ἀστείως βούλεται λέγειν ὅτι ἡγίαζεν ὁ ἱερεὺς τὰ πόπανα. εἶπε δὲ “ἥγγιζε καὶ ὡς εἰς ἄγγος ἐνέβαλλεν “εἰς σά‐
5κταν καὶ σάκκον τινά· ὅθε καὶ τὸν σάκκον διὰ δύο γράφομεν κάππα, ὡς τοῦ τ τραπέντος εἰς κ· ὡς καὶ τοῦ μυρσίνη μυρρίνη, ἄρσην ἄρρην, τὰ ς ἐτράπησαν εἰς ρ, καὶ διὰ δύο ρρ
10τὰ τοιαῦτα γράφομεν καὶ ἕτερα τοιαῦτα ὁμοίως.

sch plut

682

((κἀγὼ νομίσας:)) ἰδών, φησί, τὸν ἱερέα τὰ πόπανα εἰς τὴν σάκταν ἁγιάσαντα, ἤδη νομίσας καὶ ἡμῖν ὅσιον εἶναι μεταλαβεῖν
5τούτων, οὐδὲ ἀνόσιον, ἐπὶ τὴν χύτραν τῆς σεμιδάλεως ἀνίστα‐ μαι. ἰστέον δὲ ὡς διαφέρει εὐσεβὲς καὶ δίκαιον καὶ ὅσιον κατὰ κυριο‐ λογίαν· τὸ εὐσεβὲς γὰρ πρὸς θεὸν
10λέγεται, τὸ δὲ δίκαιον πρὸς ζῶντας ἀνθρώπους, πρὸς τοὺς τεθνηκότας δὲ ὅσιον· ὅθε καὶ ὁσίας φαμὲν τὰς ταφὰς καὶ τοὺς ἐνταφιασμούς. νῦν δὲ ὁσίαν παραχρηστικῶς ἀλλ’ οὐ157
15καταχρηστικῶς ((, ὡς οἱ ἄλλοι φασὶ τὸ ἤδη ἡγιασμένον καὶ δίκαιον, ὥστε μετασχεθῆναι καὶ ἰδιώταις)). αὕτη διαφορά ἐστιν εὐσεβοῦς, δικαίου καὶ ὁσίου, κἄνπερ ὁ Πλάτων, ἔτι δὲ καὶ
20ὁ πολὺς Ἀριστοτέλης διαφορὰν ὁσίου μόνου φασὶ καὶ δικαίου, τὸ ὅσιον ἐπὶ θεῶν λέγοντες, τὸ δὲ δί‐ καιον ἐπ’ ἀνθρώπων. ((ἐγὼ δ’ ἀνατλῶν εἰμι καρτεροὺς πόνους
25τοῖς σοῖς βεβήλοις *** μηδὲν χαράττειν κἂν γραφὴν ἐξισχύων· ὦ δαῖμον ἡμᾶς εἰσάγων *** οἵους παρεισφρεῖς φορτικοῖς ἐπιστάταις.))

sch plut

685

νὴ τοὺς θεοὺς ((ἔγωγε)): ναὶ μὰ τοὺς θεούς, φησίν, ἐδεδοίκειν ἐγὼ μὴ στεφανηφορῶν ὁ Ἀσκληπιὸς προλάβῃ με ἐπὶ τὴν χύτραν ἐλ‐
5θὼν καὶ καταφάγῃ τὴν σεμίδαλιν· ἐκ τοῦ ἱερέως αὐτοῦ γὰρ καὶ αὐτὸν ἐπεγνώκειν περισπερχέστατον εἶναι
καὶ κλεπτίστατον.158

sch plut

688

τὸ “ᾔσθετο μετὰ γενικῆς συντάσσεται, ἀττικῶς δὲ νῦν μετὰ αἰτιατικῆς. καὶ νοεῖται ἀντὶ τοῦ
“ἔγνω”.159

sch plut

689

((τὴν χεῖρ’)) ὑφῄρει· ὑφή‐ πλου, ἐξέτεινεν ὡς ἀπείρξουσα μὴ φαγεῖν τὴν ἀθάραν· εἶτα συρίξας ἐγὼ ὀδὰξ τοῖς ὀδοῦσι καὶ δακτικῶς
5ἐλαβόμην καὶ ἡψάμην τῆς χειρὸς ἐκείνης ὡς παρείας ὢν ὄφις. λύσις ἐστὶ τοῦ ἀντιπίπτοντος· εἶπε γὰρ ἄν τις· “ἐπέγνω ἂν ὄφεως μὴ εἶναι τὸ δῆγμα ἐκ τοῦ μὴ φαρμαχθῆ‐
10ναι”· διὰ τοῦτο εἶπεν “ὡς παρείας ὄφις”. ὁ γὰρ παρείας ὄφις ἢ οὐ δάκνει ἢ καὶ δακὼν οὐ φαρμάσσει. παρείας δὲ λέγεται ὡς ἐξωγκωμένας ἔχων τὰς παρειάς.

sch plut

691

ἀνέσπασεν: ἔσυρε, συνέ‐ στειλεν, ἔκρυψεν.

sch plut

693

δριμύτερον γαλῆς· δύο γένη τελοῦσι γαλῶν, τό τε ἄγριον— ὅπερ διττόν ἐστιν· ὅ τε καλούμενος αἴλουρος καὶ σμικρὸν ζῷον ἕτερον
5πυρρὰν ἔχον τὴν χρόαν—καὶ τὸ ἥμερον. ἥμερον δέ ἐστιν ἡ παρ’
Ὁμήρῳ μὲν κτὶς καλουμένη, κοινῶς δὲ κατίς. ἔστι δὲ τούτου ἡ ἄφοδος δυσοσμότατος, ὅθε καὶ ἀποπατοῦν160
10καὶ ἐκκρῖνον τὸ ζῷον κόνιν ἐπιβάλλει καὶ περικαλύπτει τὰ ἐκκρινόμενα. καὶ τοῦτο δέ σοι ἰστέον ὡς καὶ τὸ “κτίς” τὴν παρ’ Ὁμήρῳ λέξιν αὐτῆς οἱ τοῦ θείου ἐκείνου ἀνδρὸς
15λεξιγράφοι μὴ συνιέντες, ὅτι συγκο‐ πὴ τοῦ “κατίς” ἐστι, ζῷον τοῦτό φασιν εἶναι ὀρνιθοφάγον καὶ πανοῦρ‐ γον κακῶς ἤτοι αἴλουρον.

sch plut

694

ἔφλων: ἔθλων τοῖς ὀδοῦσιν ἤτοι ἔφαγον, ἀττικῶς, ὡς “φηρσί” τοῖς θηρσί· τρέπουσι γὰρ τὸ θ εἰς φ.

sch plut

696

ὁ δὲ θεὸς ((ὑμῖν οὐ προσῄειν)): ὁ δὲ Ἀσκληπιὸς ὑμῖν οὐ προσῄειν ἀντὶ τοῦ “οὐ προσῄει”, ὡς ((καὶ)) παρ’ Ὁμήρῳ
5“ἤσκειν—καὶ ἤσκει—εἴρια καλά”.
ἰωνικῆς δὲ διαλέκτου ἐστίν.161

sch plut

700

ἦ πού σε: ἆρά που καὶ δή σε διὰ τοῦτο ἐβδελύττετο καὶ ἐμίσει. ἀστείως δὲ καὶ χαριέντως ((καὶ)) τὸ βδελύττεσθαι τὸ μισεῖν
5παρετυμολογεῖ παρὰ τὸ ἐκ τῶν βδεόντων λύττεσθαι ἀττικῶς καὶ λύεσθαι καὶ ὑποχωρεῖν τοὺς παρευ‐ ρημένους.

sch plut

701

Ἰασὼ δὲ καὶ Πανάκεια καὶ Ὑγεία εἶπον ὅτι Ἀσκληπιοῦ θυγα‐ τέρες.

sch plut

703a

τὴν ῥῖν’ ἐπιλαβοῦσα: κατασχοῦσα, κρατήσασα.

sch plut

703b

οὐ γὰρ λιβανωτὸν βδέω: λίβανος εἶδος δένδρου, λιβανωτὸς δὲ
ὁ τούτου καρπός, τὸ ὀσφράδιον.162

sch plut

704

οὐ μὰ Δ’ οὐδ’ ἐφρόντισε: νῦν οὐκ ᾔσθετο οὐδ’ ἐνόησεν.

sch plut

705

((λέγεις ἄγροικον ἄρα:)) λέγεις ἄρα σὺ τὸν θεὸν εἶναι ἄγροικον καὶ ἀνόητον;” φησὶν ἡ Χρεμύλου γυνή. Καρίων δὲ πρὸς
5αὐτήν· “οὐ μὰ τὸν Δία, οὐκ ἔγωγε λέγω αὐτὸν ἄγροικον καὶ ἀνόητον, ἀλλὰ σκατοφάγον”. σκατοφάγον δὲ αὐτὸν εἶπεν ὡς ἰατρὸν καὶ περὶ ἕλκη καὶ κόπρους καταγόμενον κἀν‐
10τεῦθε τρεφόμενον τῷ θεραπεύειν αὐτά. “ἄγροικος” προπαροξυτόνως ὁ ἀνόητος, “ἀγροῖκος” δὲ προπε‐ ρισπωμένως ὁ ἐν ἀγροῖς οἰκῶν· Ἀττικοὶ δὲ καὶ τὸν ἀνόητον ἀγροῖκόν
15φασιν· οὗτοι γὰρ τὰ προπαροξύτονα τὰ μακρὰν ἔχοντα τὴν παραλή‐ γουσαν προπερισπῶσιν· ἄγροικος ἀγροῖκος, τρόπαιον τροπαῖον.

sch plut

707

ἐνεκαλυψάμην: ἢ ᾐδέσθην ἢ συνεκρύβην ἐν τῇ στρωμνῇ, τισὶ περικαλύμμασιν.

sch plut

709a

περιῄειν: περιήϊε, περι‐ ήρχετο.

sch plut

709b

κοσμίως: τάξει, ῥυθμῷ,
εὐκόσμως.163

sch plut

710

ἔπειτα παῖς ((αὐτῷ λίθι‐ νον θυείδιον)): “εἶτα, φησί, παῖς αὐτῷ παρέθηκε θυείδιον λίθι‐ νον ἤτοι ἴγδην λιθίνην καὶ δοίδυ‐
5κα”, οὐ κοχλιάριον νῦν ἀλλ’ ὕπερον, ἀλετρίβανον, λάκτιν, σάκτην, ναγέα, τριβέα, κόπανον καὶ κιβώτιον λίθινον καὶ ἀρκλίδιον. ἐπεὶ δὲ μὴ σκοπῶν, συναρπαγεὶς δέ, εἶπε “λίθινον”,
10ἐπανορθούμενος τὸ ὀλίσθημα, ἐνόρ‐ κως φησίν· “οὐχ, μὰ τὸν Δία, τό γε κιβώτιον λίθινον ἦν, ἀλλ’ ἡ θυεία καὶ ἴγδη δηλονότι”.

sch plut

713

((σὺ δὲ πῶς ἑώρας:)) σὺ δὲ πῶς ἑώρας, φησίν, ὦ οἰκτίστῳ θανάτῳ ἄξιε ἀπολέσθαι, ὃς λέγεις ἐγκεκρυμμένος κεῖσθαι;” καὶ ὁ Κα‐
5ρίων· “διὰ τοῦ τριβωνίου ἑώρων” φησίν· “ὀπὰς γὰρ οὐκ ὀλίγας ἔχει, οὐ μὰ τὸν Δία”. νῦν δὲ τριβώνιον λέγει τὸ παλαιὸν καὶ κατατετριμμένον ἱμάτιον, κυρίως δὲ
10τριβώνιον μελεμβαφές, ἐπίσημον φι‐
λοσόφων ἱμάτιον.164

sch plut

716

((πρῶτον δὲ πάντων τῷ Νεοκλείδῃ:)) πρῶτον δὲ πάν‐ των τῷ Νεοκλείδῃ ἐνεχείρησε τρίβειν φάρμακον κατάπλαστον.
5Ἀττικοὶ δὲ οὐκ ἀναβιβάζουσιν, ἀλλὰ “καταπλαστόν” φασίν. τρία δὲ εἴδη φαρμάκων ἤτοι βοηθημάτων εἰσί· πλαστά, ὡς τὰ δι’ ἐμπλά‐ στρων· χριστά, ὡς τὰ χριόμενα,
10ῥόδινον ἔλαιον, ἀνήθινον· ποτὰ καὶ πιστὰ τὰ αὐτά, ὡς ἀγαρικοῦ πόσις, ὀξυφοινίκου, θηριακῆς· εἰσὶ δὲ καὶ τρωκτά, ὡς ἑλίγματα, ὁ καλούμενος ξηρός, τὸ διὰ πρασίου τοῦ Φίλωνος
15καὶ ἄλλ’ ἄττα μυρία. τῷ δὲ Νεοκλεί‐ δῃ ὁ Ἀσκληπιὸς κατάπλαστον φάρ‐ μακον ἀπήρξατο τρίβειν ἐμβαλὼν τρεῖς κεφαλὰς σκορόδων δρι‐ μυτάτων ἐκ Τήνου νήσου μιᾶς τῶν
20Κυκλάδων πάνυ δριμύτατα σκό‐ ροδα (718) ἐχούσης. ἔπειτα ἔφλα καὶ ἔθλα ταῦτα ἐν τῇ ἴγδῃ—τοῦτο γὰρ ἡ θύεια—μιγνύων τούτοις καὶ
(720) ὀπὸν κυρηναϊκὸν καὶ σχῖνον.165
25κακῶς δέ τινες τὴν σχῖνον νομίζουσιν εἶναι τὴν σκίλλαν· ἡ σκίλλα γάρ τι κρομμυοειδές, ἡ δὲ σχῖνος δένδρον ἐξ οὗ γίνεται ἡ μαστίχη ((, παραχρη‐ στικῶς δὲ καὶ αὐτὴ ἡ μαστίχη))·
30δηκτικὰ δὲ ταῦτα πάντα καὶ δριμέα· εἶτα ὄξει σφηττίῳ καὶ δριμυτάτῳ, ἀπὸ δήμου πικροτάτου τῶν Ἀθη‐ ναίων, οὗ ἡ κλῆσις Σφηττώ, διέ‐ μενος καὶ ὑγράνας ἐκεῖνα τὰ εἴδη
35(721) καὶ καλῶς τρίψας καὶ λειώσας κατέπλασε τὰ βλέφαρα τοῦ Νεοκλείδου ἐκστρέψας αὐτά, ἵνα (722) μᾶλλον ὀδυνῷτο ὡς κατὰ τοῦ σαρκώδους καὶ εὐπαθοῦς τῶν
40φαρμάκων δραστηριωτέραν καὶ δρι‐ μυτέραν ἐνδεικνυμένων τὴν δύναμιν.

sch plut

725

ν’ ἐπομνύμενον παύσω σε ((τὰς ἐκκλησίας)): ἵνα σε παύσω εἰς τὰς ἐκκλησίας καὶ συνελεύσεις καὶ τὰ δικαστήρια ἐπο‐
5μνύειν. ἐπωμοσία δὲ γενικῶς μὲν καὶ καθολικῶς τὸ ὀμνύειν, κυρίως δὲ ἐπωμοσία τὸ ψευδῶς διά τινα τρόπον κακουργίας ὀμνύειν. τινὲς γὰρ ὑπὸ τοῦ δήμου τῶν Ἀθηναίων εἰς δημο‐
10σίας λατρείας ἀποστελλόμενοι, συκο‐
φάνται τινὲς ὄντες καὶ πονηροὶ κἀκ τοῦ συκοφαντεῖν ἐν Ἀθήναις μυρία συλλέγοντες καὶ μὴ βουλόμενοι πρὸς τὰς τοιαύτας ἀπαίρειν λατρείας,166
15ἐπώμνυον μὴ ἐμπείρως ἔχειν τοιού‐ των πραγμάτων μηδὲ δύνασθαι τοι‐ αῦτα ἀνύειν. εἶτ’ οὖν τισί ποτε καὶ συνδικαζόμενοι καὶ τὴν δίκην ῥέπουσαν ἤδη ὁρῶντες πρὸς κατα‐
20δίκην αὑτῶν, ἐπώμνυον ἔχειν ἀρρώ‐ στως καὶ μὴ σθένειν δικάζεσθαι, καὶ οὕτω τὰς δίκας ἐξέκρουον καὶ ὑπερ‐ θέσεις ἐποίουν καὶ μετὰ καιρόν τινα πάλιν ἀρχῆθε τοῦ δικαστηρίου κα‐
25τήρχοντο.

sch plut

729

ἡμιτύβιον: ἡμιφάριον, ((ἡμισουδάριον,)) ἡμιφάκελον, ἁπλῶς ἐπίμηκες στενὸν ὕφασμα, ᾧ ἀπέψησε καὶ ἐκάθηρε τὰ βλέφαρα τοῦ Πλού‐
5του.

sch plut

731

φοινικίδι: τὴν φοινικίδα ἐρυθρὸν καὶ κοκκοβαφὲς καὶ χρῶμα καὶ ὕφασμα νομίζουσιν οἱ πολλοί. φοινικοῦν δὲ χρῶμά ἐστιν, ὡς ὁ
5παντοδαὴς θεῖος ((γέρων)) Ὅμηρος λέγει, τὸ βαθύχρουν πυρρὸν ἤτοι
κιτρόχρουν τὸ ἔγγιστα ἐρυθροῦ.167

sch plut

732

((ἐπόππυσεν:)) ποππύζειν ἐστὶ τὸ ποιᾶς τοιᾶσδε φωνῆς ἀπηχή‐ ματι ἢ ζῷόν τι συγκαλεῖν, ὥσπερ τὰς ἡμέρους καλοῦμεν γαλᾶς, ἢ βρέ‐
5φος ἢ καὶ ἵππον ποτὲ ἡμεροῦν. οὕτω καὶ ὁ Ἀσκληπιός, φησίν, ἐπόπ‐ πυσεν ἤτοι τοιᾶσδε φωνῆς ἐφθέγξα‐ το ἀπηχήματι· καὶ δύο δράκοντες ὑπερμεγέθεις ἐξέδραμον τοῦ νεὼ
10(735) καὶ ὑπελθόντες τὴν φοινικίδα ἐκείνην τὴν περὶ τὴν κεφαλὴν οὖσαν (736) τοῦ Πλούτου, τὰ βλέφαρα τούτου, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, περιέλειχον (737) οὑτωσί, ἡσυχ· καὶ πρίν σε
15κοτύλας καί τινα εἴδη μέτρων οἰνηρῶν δέκα πιεῖν, ἀναβλέψας ὁ Πλοῦτος ἀνέστη.

sch plut

733

δράκων εἶδος ὄφεώς ἐστι· μὴ γὰρ νομίσῃς τινὰς γραῶν φλυα‐ ρίας. ((εἰ δ’ ἐπεξηγούμενος ἦν γραφὰς ὁμηρείας ἀνδρὸς ἐν ἅπασι λόγοις
5ἑνός, ῥήτορος φιλοσόφου γεωμε‐ τροῦντος νομογραφοῦντος ἀστρολο‐ γοῦντος ἰατρεύοντος αἰγυπτιάζοντος χαλδαΐζοντος συμβολογραφοῦντος, ἁπαξαπλῶς ἐν ἅπασιν εἴδεσι λόγων
10ὑπερτεροῦντος ἁπάντων ὅσσους ἑώ‐ ρακεν ἥλιος, τῷ δὲ βριθεῖ καὶ
στερρῷ τοῦ νοὸς αὐτοδαιμονίου τινὸς τελοῦντος καὶ αὐτονοῦ, μετὰ καὶ ἁπλοῦ καὶ ἀτύφου τοῦ ἤθους καὶ168
15παντοίαις κεκοσμημένου ταῖς χάρισι, καὶ πάντα μέχρι καὶ τραχυτάτης νυγμῆς λογικοῖς τε κανόσι καὶ ἐμπειρίᾳ λεπτῇ πραγμάτων ἀπακρι‐ βοῦντος, μὴ μέντοι γε, οἷοί τινές
20εἰσί τε καὶ δοκοῦσι φιλόσοφοι, ληροῦντες δὲ οἷα ληροῦσι καὶ ἑαυτοὺς ἀνατρέποντες τῷ πρὸς τῷ τοῦ λογι‐ σμοῦ σεσεισμένῳ καὶ ἀστηρίκτῳ μηδὲ εἰδέναι ἐνιαχοῦ ὅ τι καὶ φθέγγονται
25καὶ ὡς πολλαχοῦ ἑαυτοὺς ἀνατρέ‐ πουσιν, εἰ τοιούτου ἀνδρὸς συγγρα‐ φὰς ἐπεξηγούμενος ἦν, αἷς τὸ γραφό‐ μενον ἅπαν καὶ μέχρι στιγμῆς τῆς ἐσχάτης καὶ λογικῶν τεχνῶν καὶ
30πραγματικῆς ἐμπειρίας ἁπάσης κα‐ νών ἐστιν ἀπαράθραυστος, οὗ πύλαι Ἄιδου οὐ κατισχύουσι, πλὴν μέντοι τῶν ἅ τισιν ἐνοθεύθη, εἰ τοιούτοις ἐπεξηγούμενος ἦν, μὴ μέντοι ληρή‐
35μασι κωμῳδίας, εἶχες ἂν ἐκμανθά‐ νειν σαφέστατα καὶ περὶ δρακόντων καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων εἰς πλάτος πολὺ καὶ χρειῶδες ἀλλ’ οὐκ ἀχρή‐ σιμον περί τε χρωμάτων καὶ αὐτῆς
40〈τῆσ〉 φοινικίδος καὶ διὰ τί “ἡσυχῇ” καὶ οὐκ “ἡσύχως” φαμέν, καὶ περὶ μέτρων δὲ καὶ σταθμῶν ἠκριβω‐ μένως τί κοτύλη ἐστὶ καὶ τί μῖνα, κεράμιόν τε καὶ χοῦς καὶ ξέστης καὶ
45οὖρνα καὶ κόγκιον, καὶ ἁπλῶς τεχνι‐ κῶς ἂν λογικῶς καὶ πραγματικῶς
πρὸς ἀκρίβειαν τὸ πᾶν ἐξεμάνθανες. νῦν δὲ μάταιον ἂν λογιζοίμην φρονοῦ‐ σιν ἀνδράσιν, εἰ παρ’ ὑποψύχροις169

sch plut

733

(50)

τοιούτοις πάνυ σπουδαίων πραγμά‐ των καὶ λόγων τοὺς διειδεστάτους μεταμαρεύοιμι ῥύακας καὶ βασιλικῆς γάζης μαργάρους τῶν τιμαλφῶν καὶ λίθους διαφανεῖς δυσόσμοις βορβό‐
55ροις ἐναπορρίπτοιμι καὶ τότε καὶ τοιούτοις πανυπερμιαρωτάτοις ἐκ τοῦ προχείρου χάρταις ἐγγράφων, οἷς ἐννεάκις τε καὶ δεκάκις τὸν ὑπογρα‐ φέα μοι κάλαμον ὡς οὐ συγγραφεὺς
60ὁμοῦ καὶ γραφεύς, ἀλλ’ ὡς ἀροτρεὺς ἄροτρον ἕλκων ὥσπερ εἰς χέρσον τινὰ γῆν ξηρὰν καὶ δυσπαίπαλον, μόλις ἀπεντυπῶ μου τοὺς τύπους τῶν φαυλογράφων γραμμάτων γινο‐
65μένους οὕτω φαυλεπιφαυλοτέρους ὁρᾶν.))

sch plut

740

ὁ θεὸς δ’ εὐθέως: ὁ δ’ Ἀσκληπιὸς ἠφάνισε καὶ ἀπέκρυψεν ἑαυτὸν εἰς τὸν νεὼν οἱ ὄφεις τε δράκοντες.

sch plut

745

πάνυ σφόδρα: τὸ σχῆμα ἐκ παραλλήλου ταὐτόν. τὰ δὲ τοιαῦτα
πάντα ἀττικά.170

sch plut

750a

ἀλλ’ ἦν: ἀλλ’ ἔστι περὶ αὐτόν, κύκλῳ αὐτοῦ. καὶ ὁ παρελη‐ λυθὼς ὡς ἐνεστὼς ἀττικῶς λέγεται.

sch plut

750b

ὑπερφυὴς ὅσος: περιττῶς ἀττικῶς.

sch plut

753

ἐδεξιοῦντο: ἢ δεξιαῖς χερ‐ σὶν ἢ τῆς δεξιᾶς τούτου ἐπελαμβά‐ νοντο, ἢ δεξιοῖς καὶ φιλόφροσι λόγοις τοῦτον ἐτίμων.

sch plut

754

οὐσίαν: περιουσίαν, πλοῦ‐ τον.

sch plut

758

ἐκτυπεῖτο δὲ ἡ ἐμβὰς ((τῶν γερόντων)), ὁ σαμβαλίσκος, ὁ καλτίος, τὸ πέδιλον.

sch plut

759

προβήμασι καὶ βηματι‐ σμοῖς καὶ βαδίσει καὶ περιπάτοις εὐρύθμοις, εὐκόσμοις, εὐτάκτοις, οὐκ ἀπρεπέσιν.

sch plut

760

ἀλλ’ ε’ ἁπαξάπαντες: ἀλλ’ εἶα ἄγε καὶ φέρε περιττῶς, ἁπλῶς ἅπαντες ἑνὶ λόγῳ εἰπεῖν ἤτοι περιληπτικῷ ἢ καὶ συντόμῳ, ὀρ‐
5χεῖσθε καὶ σκιρτᾶτε καὶ ἅλλε‐ σθε τῷ τῆς χαρᾶς ὑπερβάλλοντι· οὐδεὶς γὰρ ἔτι ἑκάστῳ ὑμῶν εἰς τὴν ἰδίαν οἰκίαν εἰσερχομένῳ ἐρεῖ, (763) ὥσπερ πρότερον, ὅτι ἄλφιτα
10οὐκ ἔστιν ἐν τῷ θυλάκῳ ἤτοι τῷ
δερματίνῳ σάκκῳ. ἰστέον δὲ ὡς ἄλια καὶ ἄλευρα κυρίως τὰ ἐκ τοῦ σίτου λέγεται, ἄλφιτα δὲ τὰ ἐκ κριθῶν, κἂν οἱ ὑποδρηστεύοντες171
15ἰατρείοις καὶ τὰ καλούμενα κυρήβια ἤτοι πίτυρα ἄλφιτα ὀνομάζωσιν. ἄλφιτα δέ, οὐκ ἄλευρα ὁ κωμικὸς εἶπε διασύρων τῆς Ἀττικῆς τὸ λυπρόγεων καὶ πρὸς σιτουργίαν ἀνε‐
20πιτήδειον, καὶ ὅτι διὰ τοῦτο Ἀθη‐ ναῖοι κριθοφαγοῦσιν.

sch plut

764

νὴ τὴν Ἑκάτην: “μὰ τὴν Ἑκάτην”, φησὶ τῷ Καρίωνι ἡ τοῦ Χρεμύλου γυνή, “κἀγώ σε ἀναδῆ‐ σαι καὶ στεφανῶσαι βούλομαι
5(765) ἐν ὁρμαθῷ καὶ δέσμῃ καὶ στεφάνῳ ἐκ κριβανωτῶν ἄρτων καὶ ὁλοκλήρων, οἳ ἐν κριβάνῳ καὶ καμίνῳ τῶν ἄρτων ὀπτῶνται· τού‐ τοις σε βούλομαι στεφανῶσαι εὐ‐
10αγγέλια καὶ μηνύματα τοιαῦτα χαρμονῆς ἀπαγγείλαντα”. Ἑκάτη δὲ ((καὶ)) Ἄρτεμις καὶ Σελήνη ἡ αὐτή ἐστι· πλάττουσι δὲ καὶ δαίμονά τινα φοβερὰν τὴν Ἑκάτην ἐν ταῖς τριό‐
15δοις φαντάζουσαν. ἐνταῦθα δ’ ὡς ἔφην ἀρκεῖ βράχιστα λέγειν. κρίβανος δὲ ἡ κάμινος λέγεται ᾖ τοὺς ἄρτους ὀπτῶμεν, οἱονεὶ βαῦνος καὶ κάμινος τῶν ἐκ κριθῶν καὶ τῶν ἐκ σίτου
20γινομένων οὖσα.172

sch plut

768

τίνα τὰ καταχύσματα προλα‐ βὼν ἔφην.

sch plut

769

((ὥσπερ νεωνήτοισιν:)) ὡς νεωνήτοις δὲ δούλοις τοῖς νεωστὶ βλέψασιν ὀφθαλμοῖς τοῦ Πλούτου ἤτοι τῷ Πλούτῳ αὐτῷ ταῦτα βούλε‐
5ται καταχέαι.

sch plut

770

((ἐγὼ δ’ ἀπαντῆσαί γ’ ἐκείνοις:)) ἀπαντῆσαι κυρίως τὸ λόγοις ἀντιπεσεῖν καὶ ἐναντιωθῆναι καὶ ἔργοις, ὑπαντῆσαι δὲ τὸ συναν‐
5τῆσαι. νῦν δὲ παραχρηστικῶς εἶπεν.173

sch plut

772a

σεμνῆς ((Παλλάδος)): ὑψηλῆς, ἐπηρμένης, μεγάλης καὶ θαυμαστῆς.

sch plut

772b

Παλλάδος: τῆς ἀνελούσης Πάλλαντα ἢ κινούσης τὰ ὅπλα, πολεμικῆς.

sch plut

773

χώραν τε Κέκροπος: τὰς Ἀθήνας. ὃς Κέκροψ ἐκ Σάεως τῆς Αἰγύπτου ἐλθών—Σάϊς δὲ ἡ Ἀθηνᾶ αἰγυπτίως καλεῖται—κτίζει
5τὰς Ἀθήνας εἰς ὄνομα Σάεως καὶ νόμους ἐξεῦρε σεμνοὺς καὶ μυρία χρηστὰ τοῖς Ἀττικοῖς προσεπόρισεν. ὅτι δὲ δράκων καὶ ἄνθρωπος ὁ Κέκροψ καὶ πάντα τἄλλα τίς χρεία
10γράφειν ἐνθάδε κενῶς;174

sch plut

781

ἐνεδίδουν: “ἐνδιδόναι” κυ‐ ρίως ἐστὶ τὸ περί τι πρᾶγμά τινα ἀναπεπτωκότα καὶ ῥάθυμον καὶ ὑπόνωθρον καὶ ἔγχαυνον γίνεσθαι.
5νῦν δὲ “ἐνεδίδουν ἀντὶ τοῦ “ἐδίδουν” κεῖται, τῆς “ἐν” προθέ‐ σεως παρελκούσης ἀττικῶς.

sch plut

782

βάλλ’ ἐς κόρακας: βάλλε καὶ ἀπόρριπτε ἐς κόρακας καὶ ἐρημίας καὶ βάραθρα τοὺς παρα‐ χρῆμα ((ἐμ))φαινομένους φίλους
5ὅταν τις εὐτυχῇ, ἤτοι τοὺς ψευδοφί‐ λους καὶ κόλακας καὶ τοὺς καιροὺς θεραπεύοντας. ἢ βάλλε καὶ βαλ‐ λέσθωσαν ἐς κόρακας οἱ τοιοίδε φίλοι, ὅτι χαλεπόν εἰσιν· λείπει
10((τὸ)) “πρᾶγμα”.

sch plut

784

νύττουσι γὰρ. ((νύττουσι γὰρ καὶ)) τιτρώσκουσι ((καὶ)) φλῶσι καὶ θλῶσι καὶ συντρίβουσι τἀντι‐ κνήμια, εὐνοίας δῆθε τρόπῳ τοῖς
5εὐτυχοῦσι πλησιάζοντες. ἀντικνήμια δέ εἰσι τὰ ὄπισθε τοῦ σκέλους μετὰ τὸ γόνυ ὅπου τὸ παχὺ καὶ σαρκῶδές
ἐστιν.175

sch plut

787

((ν)) ἀγορ: πολλά εἰσι τὰ τῆς ἀγορᾶς σημαινόμενα· νῦν δὲ ἀγοράν φησιν ἔνθα πωλεῖται τὰ ὤνια.

sch plut

788

ὦ φίλτατ’ ἀνδρῶν ((καὶ σὺ καὶ σὺ χαίρετε)): ἡ γυνὴ Χρεμύλου πρώτῳ τῷ Πλούτῳ φησὶν ὅτι “ὦ φίλτατε ἀνδρῶν
5ἀνθρωπόμορφος γὰρ ὡρᾶτο—, εἶτά φησι· “καὶ σ, ὦ ἄνερ Χρεμύλε, καὶ σ, Βλεψίδημε, χαίρετε”. πρώ‐ τῳ δὲ τῷ Πλούτῳ προσφωνοῦσαν αὐτὴν παρεισάγει, εἶτα συζύγῳ τῷ
10σφῷ καὶ τῷ Βλεψιδήμῳ, δεικνὺς τὸ περὶ τὴν φιλοπλουτίαν ἀνθρώπων διακαέστατον καὶ ὅτι τὸν πλοῦτον ἁπάντων ὑπερτιθέαμεν ἄνθρωποι καὶ γνησίων καὶ συγγενῶν ἄνευ ἠριθμη‐
15μένων τινῶν καὶ πάνυ βραχίστων· πολλοὶ δὲ καὶ τοὺς γνησίους χρη‐ μάτων ἕνεκα διεχρήσαντο, οἱ μὲν λάθρα καὶ δόλοις, οἱ δὲ ἀπαρακαλύ‐ πτως καὶ φανερῶς.

sch plut

789

τὰ καταχύσματα οἶδας τίνα τε ἦσαν καὶ ὅπως ἐγίνετο. καί
(790) φησιν ὁ Πλοῦτος· “οὐ δέξομαι τὰ καταχύσματα· τίνι δὲ τρόπῳ οὐ176
5βούλομαι ταῦτα καταχεθῆναί μου; ὅτι τὰ καταχύσματα ἑτέροις ἁρπά‐ ζονται καὶ ἐσθίονται ἐκφορούμενα τῆς οἰκίας τοῦ καταχέοντος· ἐμοῦ δὲ τοῦ Πλούτου νῦν εἰσιόντος εἰς
10τὴν οἰκίαν πρώτως καὶ ἀναβλέψαν‐ τος, οὐκ ἔστι πρεπῶδές τι ἐκφο‐ ρεῖν, ἀλλὰ μᾶλλον εἰσφέρειν”. (794) εἰπούσης δὲ τῆς γυναικός· “καὶ οὐ δέξῃ τὰ καταχύσματα;
15ὑποχαλῶν καὶ ἐνδιδοὺς αὐτῇ λέγει· “δέξομαι ἔνδον τῆς ἑστίας καὶ τῆς οἰκίας καὶ οὗ τὸ πῦρ ὑπανάπτεται, (796) ὡς νόμος ἐστίν· ἔπειτα καὶ τὸν φόρτον ἐκφύγοιμεν ἄν, ἤτοι
20τὸ φορτικὸν τῶν λοιπῶν κωμικῶν, οἵτινες ἐκτὸς πρὸς ἐπίδειξίν τε καὶ γέλωτα θεατῶν τὰ καταχύσματα χέουσιν.

sch plut

797

οὐ γὰρ: ἐμοὶ τῷ διδασκά‐ λ. φαίνεται μὲν Ἀριστοφάνης ὡς ἀπὸ τοῦ Πλούτου λέγων ταυτί· λέγει δὲ ταῦτα περὶ ἑαυτοῦ· οὐ
5πρέπει γὰρ ἐμοὶ τῷ Ἀριστοφάνει κωμῳδιοδιδασκάλῳ τελοῦντι χύσει καταχυσμάτων τοὺς θεατὰς κατα‐ ναγκάζειν γελᾶν τρόπῳ τῶν λοιπῶν
κωμῳδῶν.177

sch plut

800

ὁ Δεξίνικος ὡς πένης κωμῳ‐ δεῖται.

sch plut

802

((ὡς ἡδὺ πράττειν, ὦν‐ δρες:)) Καρίων ἢ μέρος Χοροῦ λέγει· “ἡδὺ πρᾶγμα, ὦ ἄνδρες, ἐστὶν εὐτυχεῖν καὶ πλουτεῖν, καὶ
5(803) τότε μηδὲν μηδ’ ἄχρι καταχυ‐ σμάτων ἐξενεγκόντα τινά· ἡμῖν (805) γὰρ ἐπεισπέπαικεν, εἰσέτυ‐ ψεν, ἔκρουσεν, ἐρράγη εἰς τὴν οἰκί‐ αν σωρὸς ἀγαθῶν οὐχ ὥσπερ τοῖς
10πολλοῖς ἐξ ἀδικίας”. ἢ χάριν τοῦ γελοίου φησὶν εἰρωνικῶς ἠθικῶς (804) “σωρὸς ἡμῖν ἀγαθῶν ἐπε‐ γένετο οὐδὲν ἠδικηκόσιν”, οἷον εἰπεῖν “τί πταίσασιν ἡμῖν τοῦτο
15γέγονεν;” ὡς ἐπὶ συμφορῶν τις λέγει.

sch plut

805

οὕτω τὸ πλουτεῖν: ἡδὺ πρᾶγμά ἐστι τὸ πλουτεῖν οὕτω ἤτοι μηδὲν ἐξενεγκόντα οἴκοθεν· ἢ τὸ πλουτεῖν ἡδύ ἐστιν οὕτω
5οἷς ἐρεῖν μέλλω. ἡ μὲν σιπύη καὶ ἀρτοθήκη μεστή ἐστι λευκῶν ἀλεύρων ἤτοι ἄρτων· οἱ δ’ ἀμφορέες
(807) καὶ ἀμφορῆς—ἀττικῶς ἦτα· ἀμφορῆς δὲ οἱ μεγαρικοὶ λάγυνοι—178
10οἴνου μέλανος εὐώδους, ἀπὸ κοι‐ νοῦ, εἰσὶ μεστοί· ἅπαντα δὲ ἡμῖν (809) τὰ σκευάρια πλήρη χρημά‐ των· (810) τὸ δὲ φρέαρ ἐλαίου με‐ στόν· αἱ δὲ λήκυθοι καὶ τὰ ἐλαιο‐
15δόχα (811) ἀγγεῖα μύρου εὐωδεστά‐ του γέμουσι, τὸ δ’ ὑπερῷον καὶ ἀνώγεων ἰσχάδων καὶ ὀπωρῶν· (812) ὀξὶς δὲ καὶ ὄξους δεκτικὸν πρότερον ὂν πᾶν ἀγγεῖον ἡμέτερον
20καὶ λοπάδιον—εἶδος δὲ ἀγγείου τὸ λοπάδιον εἰς ὀξὺ λῆγον—καὶ χύτρα χαλκᾶ γέγονε· τοὺς πίνακας δὲ οἷς ἰχθύας πρὶν παρατιθέαμεν ἀργυ‐ ροῦς ἔστι βλέπειν.

sch plut

815

((δ’ ἰπνὸς ἡμῖν:)) ὁ δ’ ἰπνὸς νῦν καὶ τὸ τοῦ κριβάνου πτύον, μεθ’ οὗ τοὺς ζέοντας ἄνθρακας ἐκφοροῦσι τοῦ κριβάνου, γέγονεν
5ἐλεφάντινος. ἀλλαχοῦ δὲ ὁ ἰπνὸς σημαίνει καὶ μαγειρεῖον καὶ φανὸν καὶ τὴν κάμινον· κἀνταῦθα νῦν καὶ ἐπὶ τοῦ φανοῦ δύναται νοηθῆναι· “ἀντὶ ξυλίνου πτύου—γάρ φησιν—
10ἢ ξυλίνου φανοῦ ἐλεφαντίνοις νῦν
χρώμεθα”.179

sch plut

816

στατῆρσι δὲ καὶ νομίσμασι χρυσοῖς οἱ θεράποντες ἀρτιά‐ ζομεν καὶ παίζομεν παιδιὰν τοιανδί· ἐπικρύπτοντες τὰ νομίσματα τῷ τῆς
5χειρὸς σφίγματι τὸν συμπαίστορα ἐρωτῶμεν· “ἄρτιά εἰσιν ἢ περιττά, ἃ τῇ χειρί μου καλύπτω;”· κἂν μὲν εἰπὼν τύχῃ, ἀφαιρεῖται αὐτά· εἰ δ’ ἀποτύχῃ, καταβάλλει τοσάδε.

sch plut

817

ἀποψώμεσθα δ: μετὰ δὲ τὴν διαχώρησιν τῶν κάτω τῆς γαστρὸς περιττωμάτων οὐ λίθοις ὡς πρότερον ἐκμασσόμεθα καὶ σπογ‐
5γιζόμεθα ἀλλὰ σκοροδίοις ὑπὸ τρυφῆς καὶ ἀλαζονείας· ἢ τρυφῶν‐ τες νῦν καὶ τρυφηλὸν ζῶντες βίον, οὐ λίθοις ἀλλὰ σκοροδίοις καθαιρό‐ μεθα τὰ ἐκκριτικὰ μόρια. “σκορο‐
10δίοις δὲ εἶπεν ἢ τοῦ γελοίου χάριν διὰ τὸ καυστικὸν καὶ δακνῶδες, ἢ ὅτι οἷς πρώην διὰ πενίαν ἐχρώμεθα ὡς συβαριτικῆς τραπέζης τροφῇ, τούτοις νῦν ἀπομακτηρίοις κεχρή‐
15μεθα ὀργάνων κοπραγωγῶν, καὶ ἁπλῶς ὅσα εἰρήκειν, πλουτοῦντες
—φησί—δῆθε καὶ ὠνούμενοι τὰ μὲν τῶν σκευῶν μεταποιοῦμεν εἰς χαλκᾶ καὶ ἀργύρεα, ἃ δὲ πληροῦμεν180
20οἴνων καὶ μύρων, ὡς καὶ τὸ φρέαρ, εἰ θέλοιμεν, ἐλαίου πλῆρες ποιήσαι‐ μεν. (819) καὶ νῦν ὁ δεσπότης ἔνδον βουθυτεῖ τελείαν θυσίαν, (820) χοῖρον καὶ τράγον καὶ
25κριόν· ἐγὼ δὲ τὸν καπνὸν οὐχ οἷος ἂν ὑποφέρειν ἐξῆλθον· ἕνεκα τοῦ γελοίου τῆς κωμῳδίας τῇ πάντων τῶν τότε μετατροπῇ καὶ τοῦτο μεταλ‐ λαγῆναί φησι, τὸ τὸν δεσπότην οἷον
30γενέσθαι τὴν τοῦ καπνοῦ στέγειν δριμύτητα, τὸν δοῦλον δὲ μᾶλλον ἀκρατῆ ((τοῦ)) καπνοῦ γεγονότα ἐξωθεῖσθαί τε καὶ ἐλαύνεσθαι ὑπ’ αὐτοῦ.

sch plut

823

ἕπου μετ’ ἐμοῦ παιδά‐ ριον: δίκαιός τις ἀνὴρ τῶν πρὶν ἐνδεῶν μετὰ παιδαρίου φέροντος τριβώνιον ῥάκος αὐτοῦ παλαιὸν καὶ
5διερρυηκυίας ((ὁμοίως)) ἐμβάδας ἤτοι πέδιλα καὶ σανδάλια οἷς ἐχρῆτο
πενόμενος, ἔρχεται νῦν ἀνθήσων ταῦτα τῷ Πλούτῳ· ὡς ἕνεκα τοῦ γελοίου ἀναπλάττει ταῦτα ὁ ἀλιτή‐181
10ριος.

sch plut

832

ἦ πού σε ((ταχέως)): ὄντως δή σε ταχέως ἀπέλειψε τὰ χρήματα, εἰ τοῖς δεομένοις ἐπήρ‐ κεις καὶ ταχὺ τῶν ἐνδεῶν ἐγεγόνεις.
5καί φησιν ὁ δίκαιος· “κομιδῇ μὲν οὖν με καὶ λίαν ταχέως ταῦτα ἀπέλειψεν ἤτοι ῥᾳδίως ἐξεκενώ‐ θησάν μοι”.

sch plut

833a

((κομιδῇ μὲν οὖν:)) τὸ “ᾖ” δὲ ἀντὶ τοῦ “ὄντως”, καὶ “κομιδῇ” τὸ ”δη” καὶ περίσπα καὶ πρόσγρα‐ φε· τὰ εἰς η γὰρ καθαρὰ ἐπιρρήματα
5ἐπὶ τέλους ἔχοντα τὸν τόνον περι‐ σπᾶται καὶ προσγεγραμμένον ἔχει τὸ ἰῶτα· “ᾖ” ὄντως, “κομιδῇ” λίαν, “ἡσυχῇ” ἡσύχως, καὶ τὰ ὅμοια. καὶ ἁπλῶς τὰ εἰς η καθαρὸν λήγοντα
10ἐπιρρήματα προσγεγραμμένον ἔχει τὸ ἰῶτα· “πάντῃ”, “ἄλλῃ”, “ταύτῃ” ἀντὶ τοῦ “οὕτω” καὶ τὰ ὅμοια πλὴν τοῦ “μή”, “νή”, “δή”, φασί τινες καὶ “δηλαδή”. ἡμεῖς δέ φαμεν τὸ
15μὲν “μή”, “νή” καὶ τὸ “δή” μὴ ἐπιρρήματα εἶναι, ἀλλὰ τὸ μὲν “μή” ἀρνήσεως μόριον, τὸ δὲ “νή”
κατωμόσεως, τὸ “δή” δὲ σύνδεσμον· τὸ δὲ “δηλαδή” ἐπίρρημα μέν, ἀλλ’,182
20ὡς ἐκ τοῦ “δῆλα” καὶ τοῦ “δή” γεγονός, κἀν τῇ συνθέσει τὸν ἁπλοῦν τε τόνον φυλάττει καί, ὡς τοῦ συνδέσμου φυλάττον γνώρισμα, οὐδὲ προσγράφεται.

sch plut

833b

ᾖσθ’ ἄθλιος: ἦς καὶ ὑπῆρχες ἐλεεινός· ἀθέλιός τις ὢν ὁ λυπηρὰ καὶ ἀθελῆ καρτερῶν καὶ ὑπομένων· οὐ γὰρ ἐκ τοῦ “ἀθλῶ”
5τοῦτο φαίην. “ᾖσθα” δὲ προσγρά‐ ψεις, ὅτι δεύτερον πρόσωπόν ἐστι, καὶ ὀφείλει δίφθογγον γράφεσθαι· “ὦ”, τὸ δεύτερον “εἶς” καὶ ἰωνικῶς “ἔης”· “ἦς” καὶ ὑπῆρχες ἀττικῶς
10ὁμοῦ καὶ δωρικῶς. ((οὐκ ἂν δὲ οὐ ταῦτα νῦν παρενέγραφον, εἰ μὴ ἑώρων ἄγραφον κινδυνεύοντα τὸν χάρτην ἀπολειφθῆναι διὰ τὸ μὴ δεῖσθαι τὸ τῇδε χωρίον σχολίων.))

sch plut

837

ἐξετρέποντο: ἐν ταῖς ὁδοῖς συναντῶντές με, μὴ δοκοῦντες ὁρᾶν με, ἄλλην ἐβάδιζον.

sch plut

839

αὐχμὸς γὰρ ὢν: γεωργοῦ βίον τελῶν ὁ παρὼν δίκαιος γεωργι‐ κῶς ἐπάγει καὶ τὰς λέξεις· δέον γὰρ εἰπεῖν “τὰ πάντα μου καταβέβρωκα
5χρήματα καὶ σκευάρια”, εἶπε γεωργι‐
κῶς· αὐχμὸς γὰρ εἰ γένοιτο καὶ ἀνομβρία, ἀφορίαν ἐπάγων καρπῶν, ὀλλύει τοὺς γεωργούς.183

sch plut

840

ἀνθ’ ὧν ((ἐγὼ πρὸς τὸν θεὸν)): ἀντὶ οὖν ὧν λέγεις σὺ ὅτι οὐκέτι χρημάτων καὶ σκευαρίων ἔσομαι ἐνδεής, ἔρχομαι προσευξό‐
5μενος τῷ Πλούτῳ.

sch plut

842

τὸ δὲ τριβώνιον καὶ τὸ παλαιὸν ῥάκος τουτὶ καὶ ἱμάτιον τίνα νοῦν ἔχει ἤτοι τί διανοούμενος τοῦτο κομίζεις ἐνταῦθα ὑπὸ τοῦ
5παιδαρίου βασταζόμενον;” τοῦτο γὰρ σημαίνει τὸ “τί δύναται”. καί φη‐ σιν· “ἀνάθημα τοῦτο φέρω τῷ θεῷ”. καὶ ὁ Χρεμύλος πρὸς τὸ ῥυπῶδες τοῦ τριβωνίου καὶ διερρικνωμένον ὁρῶν
10καὶ κατάσχιστόν φησι μειδιῶν· “μὴ οὖν ἐμυήθης ἐν αὐτῷ τὰ μεγάλα μυστήρια;” λεκτέον περὶ τῶν μυστη‐ ρίων δέ· δύο μυστηρίων ἑορταὶ τῇ Δήμητρι καὶ Κόρῃ τοῖς Ἀθηναίοις
15ἐτελοῦντο ἐν Ἐλευσῖνι, τὰ μικρά
τε καλούμενα καὶ τὰ μεγάλα. καὶ τὰ μικρὰ μέν, ὡς οἱ τούτου σχολιογρά‐ φοι φασίν, ἦσαν ὥσπερ προκάθαρσις καὶ προάγνευσις τῶν μεγάλων· ἡμῖν184
20δ’ ὃς ἐθέλει μαθεῖν τὴν τούτων ἐνάργειαν νῦν ἀκουέτω. Εὔμολπος ὁ Ποσειδῶνος ὁ θεὶς Ἀθηναίοις τὰ μεγάλα μυστήρια νόμον τέθεικε μὴ μυεῖν καὶ τοὺς ξένους· οἱ δὲ μυηθέν‐
25τες τὰ μεγάλα ταυτὶ ὥσπερ καὶ οἱ ἐς Τροφωνίου καταβαίνοντες ἢ μέχρι τελευτῆς ἑαυτῶν ἢ μέχρι τοῦ διαρ‐ ραγῆναι τελέως οὐκ ἀπεδύοντο τὰ ἱμάτια οἷς ἐμυήθησαν. ταῦτα περὶ
30τῶν μεγάλων μυστηρίων καὶ τοῦ παλαιοῦ ῥάκους. μικρὰ δὲ μυστήρια δι’ Ἡρακλέους ἐγένετο· ἐλθὼν γὰρ Ἡρακλῆς ἐν Ἐλευσῖνι ἐδεῖτο μυηθῆ‐ ναι· τοῦ νόμου δ’ εἴργοντος ξένους
35μυεῖν, τοιοῦτον δὲ κοινὸν εὐεργέτην ἀνοσίου δοκοῦντος ἀπελαθῆναι ἀμύη‐ τον, ἕνεκα τούτου τὰ μικρὰ καλούμε‐ να μυστήρια συνεστήσαντο.

sch plut

846

((ἀλλ’ ἐνερρίγως’ ἔτη:))
“ῥιγόω ῥιγῶ ῥιγώσω ἐρρίγωσα” ἐπί τε τοῦ ψύχους φαμὲν καὶ τοῦ νοσήματος· “ῥιγῶ ῥιγήσω ἐρρίγησα”185
5ἐπὶ δειλίας ψυχῆς.

sch plut

849

χαρίεντα: εἰρωνικῶς “ἀ‐ στεῖα καὶ θαυμάσια”, ὀρθῶς δὲ ἀντὶ τοῦ “ῥυπῶντα, ὀδωδότα, διερ‐ ρωγότα, παλαιότατα”.

sch plut

850

οἴμοι κακοδαίμων: ὁ συκοφάντης ὁρῶν ἐκείνους πεπλουτη‐ κότας σχετλιάζει καὶ βοᾷ· οἴμοι ὁ κακοδαίμων καὶ πολλάκις καὶ
5(853) οὐχ ἅπαξ κακοδαίμων· οὕτω γὰρ συγκέκραμαι δαίμονι πο‐ λυφόρῳ πρὸς δυστυχίαν”. καὶ οὗτος δὲ γεωργικῶς λέγει τὸ “πολυφό‐ ρ ἀπὸ τῶν χρησαμένων γεωργῶν
10εὐφορίαις καρπῶν, σίτου καὶ ἄλλων καὶ πολυφορώτατον εἰς τριάκοντα καὶ ἑκατὸν συγκομιζομένων γεώρ‐ γιον.

sch plut

859

ἤνπερ μὴ λίπωσιν ((αἱ δίκαι)): διὰ τὸν θεόν, φησί, τοῦτον, ἤγουν τὸν Πλοῦτον, τὸν ἐσόμενον πάλιν τυφλόν, ἢν μὴ τὰ
5δικαστήρια ἐκλείψῃ ἐν ταῖς Ἀθήναις, πέπονθα σχέτλια καὶ ἐλεεινὰ ἀπολέσας πάντα μου τὰ ἐκ τῆς
οἰκίας”· ὁρῶν γὰρ τοὺς περὶ Χρεμύ‐ λου πεπλουτηκότας, συκοφαντῶν λέ‐186
10γει πλουτῆσαι αὐτοὺς ἀποσυλήσαν‐ τας τὰ αὐτοῦ πράγματα. “ἢν μὴ λίπωσι” δὲ “τὰ δικαστήρια” εἶπε διασύρων Ἀθηναίους ὡς φιλοδίκους, θορυβώδεις καὶ φιλοπράγμονας.

sch plut

862a

“πονηρὸν κόμμα” καλεῖται τὸ φαῦλον καὶ παραχαραγὲν νόμι‐ σμα. νῦν δὲ μεταφορικῶς εἶπεν ἀντὶ τοῦ “δοκεῖ μοι ὑπάρχειν τῆς τῶν
5συκοφαντῶν καὶ κακοτρόπων μερί‐ δος”.

sch plut

862b

“πονηρός” ὁ κακὸς καὶ δόλιος· “πόνηρος” δὲ ὁ κατάκοπός τε καὶ ὁ νοσώδης.

sch plut

870

ὑγιὲς: ὀρθῶς ἐξ ὑγιοῦς καὶ μὴ δολίου τρόπου ὑμῖν κτηθέν· καὶ οὐκ ἔστιν ὡς οὐχ ὑφείλεσθέ μου τὰ χρήματα.

sch plut

872

((ς)) σοβαρός: ἀλαζονικὸς ἐπηρμένος καὶ γαῦρος ἦλθε καθ’ ἡμᾶς· ἢ ἀλαζονικῶς καὶ ἐπηρμένως ((καὶ γαύρως)) χωρῶν καθ’ ἡμᾶς.
5(873) “συκοφάντης δὲ νῦν παρα‐ χρηστικῶς πᾶς καλεῖται διαβολεύς·
κυρίως δέ, μάνθανε. ὁ ἀθηναῖος Σόλων ὁ νομοθέτης πολλοὺς ἐν Ἀθήναις ἐξέθετο νόμους, ὧν εἷς ἦν187
10καὶ ὃς ἐθεσμοθέτει σῦκα ἐξ Ἀθηνῶν μὴ ἐξάγειν μηδὲ πιπράσκειν ἑτέρωσε διὰ τὸ ὡραῖον καὶ σπάνιον τοῦ καρποῦ· ὃς οὖν ἥλω σῦκα πιπράσκων ἐκτὸς Ἀττικῆς, ἐκ τοῦ νόμου κειμένην
15τιμωρίαν ὑφίστατο καὶ ὁ τοῦτον φαίνων πιπράσκοντα σῦκα συκοφάν‐ της ἐλέγετο· νῦν δέ, ὡς εἶπον, παρα‐ χρηστικῶς πάντα διαβολέα συκοφάν‐ την καλοῦσιν.

sch plut

873

βουλιμιᾶν δὲ τὸ μεγάλως λιμώττειν καὶ βούλιμος δὲ πάθος ἐστὶν ἐκ τοῦ λιμοῦ τοῖς ὁδεύουσιν ἐν χειμῶνι γινόμενον καὶ μᾶλλον
5στρατεύμασι, καὶ οἱ κατασχεθέντες βουλίμῳ πίπτουσιν ὥσπερ νεκροί, καὶ πολλοὶ διαφθείρονται καὶ σχεδὸν ὅλα στρατεύματα, εἰ μὴ στρατηγὸς ἐμπειρίαν πραγμάτων ἀσκῶν, θαυ‐
10ματοποιὸς φανείς, αὐτοὺς ἀναστή‐ σειε· θέρμῃ γὰρ μετρίᾳ καὶ βραχείας βρώσεως παροχῇ εὐθέως ὡς ἐκ νεκάδων ἀνίστανται· εἰ δ’ ἀλόγιστος οἷοι πολλοὶ καὶ ἀνούστατός ἐστι
15στρατηγός, οἱ βουλιμιάσαντες οὐκέτι δοκοῦσι ψευδόνεκροι, ἀληθῶς δὲ τὸν
Ἅιδην ἀλλάσσονται.188

sch plut

874

((σὺ μὲν)) εἰς ἀγορὰν: πρὸς τὸν Καρίωνα ὁ συκοφάντης φη‐ σίν· “εἰς ἀγορὰν καὶ τὸ πρατήριον τῶν ὠνίων ἐπὶ τροχοῦ τιμωρού‐
5μενος καὶ στρεβλούμενος ἐρεῖς ἃ πανούργως καὶ μιαρῶς ἥρπασας”.

sch plut

875

((σημείωσαι δὲ ὅτι τροχός τις ἦν ἐν ᾧ δεσμούμενοι οἱ οἰκέται ἐκολάζοντο. τοῦτο δὲ λέγει ὁ ἄδικος
πρὸς τὸν θεράποντα.))189

sch plut

880

οἴμοι τάλας: καὶ πρὸς τὸν δίκαιον ὁ συκοφάντης φησί· “μὴ οὖν ἆρα καὶ σὺ τῆς πανουργίας τῆς τούτων μετέχων καταγελᾷς μου;
5(881) ἐπεὶ πόθεν ἔσχες θοἰ‐ μάτιον καὶ τὸ ἱμάτιον τοδ; ἐχ‐ θὲς δὲ εἶδόν σε ῥάκος φοροῦντα παλαιόν”. τὸ δὲ “ἐχθές” παρὰ τὸ ἐκθεῦσαι καὶ ἐκδραμεῖν τροπῇ τοῦ
10κ εἰς χ· καὶ ἔστιν ἀναλογώτερον τοῦ “χθές”· τὸ δὲ “χθές” ἰωνικόν ἐστιν ἀφαιρέσει τῆς ε.

sch plut

883

οὐδὲν προτιμῶ σου: “οὐ φροντίζω σου, φησί, φορῶ γὰρ τὸν δακτύλιον τοῦτον ἐωνημένος παρὰ τοῦ τελεστοῦ φιλοσόφου καὶ
5φαρμακοπώλου Εὐδάμου, τετελε‐ σμένον εἰς ἀντιπάθειαν πάσης μαγείας
καὶ φαρμάκου παντός”. ὁ γὰρ Εὔδα‐ μος οὗτος, φιλόσοφος ὢν τελεστής τε καὶ μάγος, ἐπαοιδαῖς καὶ τέχναις190
10τισὶ δακτυλίους ἀντιφαρμάκους εἰρ‐ γάζετο καὶ ἐπίπρασκεν.

sch plut

885

ἀλλ’ οὐκ ἔνεστιν: ὁ Καρίων φησίν· “ἀλλὰ τῷ δακτυλίῳ τῷ τοῦ Εὐδάμου, ὃν φέρεις σου τῷ δακτύλῳ, οὐκ ἔνεστι καὶ δύναμις ἐλατήριος
5συκοφάντου δήγματος ἤτοι συ‐ κοφαντίας, ἀλλ’ ἀντιφάρμακον μόνον γοητειῶν ἐστι καὶ δήγματος ὄφεων”.

sch plut

886

ὕβρις δὲ νῦν ἡ ὑπερηφανία καὶ ἀλαζονεία.

sch plut

889

μὰ τὸν Δία οὔκουν γε τῷ σ: οἱ δίκαιοί φασι πρὸς τὸν συκο‐ φάντην· “οὐ μὰ τὸν Δία οὐκ ἐπὶ τῷ σῷ ἀγαθῷ ἐσμεν ἐνταῦθα, τοῦτο
5σαφῶς ἴσθι”. καὶ πάλιν ὁ συκοφάν‐ της· “ἀπὸ τῶν ἐμῶν πραγμάτων δηλονότι, φησί, δειπνήσετον ἤτοι τρυφήσετον ἢ τρυφᾶτον”. τὸ δὲ κωμικώτερον· ἀπὸ τῶν ἐκείνου τρυ‐
10φήσουσιν ἐκκριμάτων καὶ ὑποχωρη‐ μάτων δηλονότι.

sch plut

891

σὺ μετὰ τοῦ μάρτυρος, φησί, διαρραγείης, μηδενός γε ἐμπλησμένος καὶ κορεννύμενος ἀτ‐ τικῶς, ἤτοι μὴ ἔχων φαγεῖν, συνάμα
5τῷ μάρτυρι καὶ κλήτορι ὃν ἐπηγάγου
ἡμᾶς συκοφαντικῶς βουλόμενος δῆ‐ θεν ἕλκειν εἰς δικαστήριον”. “ἐμ‐ πλησμένος δὲ καὶ μὴ “ἐμπεπλη‐ σμένος” ἐνταῦθα γράψεις· οὕτω γὰρ191
10γράφουσιν Ἀττικοὶ καὶ οὐ διπλα‐ σιοῦσιν.

sch plut

894a

τεμαχῶν καὶ κρεῶν: τέμαχος πᾶν κόμμα καλεῖται· ἰδικῶς δὲ τέμαχος λέγουσιν, ὥσπερ καὶ νῦν, ἅπαν τὸ κόμμα τῶν μεγίστων ἰχθύων
5καὶ τεμαχίτην ἰχθῦν τὸν μέγαν καὶ εἰς τεμάχη δυνάμενον τοιαῦτα διαι‐ ρεῖσθαι.

sch plut

894b

ὠπτημένων: σταθευτῶν ἐπ’ ἀνθράκων ἑψηθέντων, ἑφθῶν δὲ τῶν χύτραις καὶ ζωμοῖς τισιν ἕψησιν λαβόντων.

sch plut

895

“ὀσφραίνομαί τινος”· Ἀττι‐ κοὶ δὲ αἰτιατικῇ συντάσσουσιν· “ὀσφραίνει τι”. τὸ δὲ ὓ ὗ ὄσφρημά ἐστι τῆς κνίσσης τῶν ὀπτωμένων,
5ὀσμῆς τε τῶν ἡδυσμάτων τοῦ ζωμοῦ, τῶν ἑφθημένων.

sch plut

896

τοῦ ψύχους ἴσως: ἐπεὶ καὶ ζῷα, βόες καὶ ἕτερα τῶν ἀλόγων εἴδη ὀσφραινόμενα ψῦχός τε ἐπερχό‐ μενον καὶ αἴθριον προγινώσκουσι
5κατάστημα.192

sch plut

898

ταῦτ’ οὖν ἀνασχετ: στερ‐ κτέα ταῦτα καὶ ὑπομονῆς ἄξια, ὦ Ζεῦ καὶ θεο, τούτους ὑβρίζειν εἰς ἐμ, ἤγουν σκώπτειν ἢ ἀλαζο‐
5νεύεσθαι; οἴμοι ὅτι ἄχθομαι.

sch plut

903

γεωργὸς ε: μελαγχολᾶν με δοκεῖς· ἐν ἐρημίᾳ γὰρ οἱ μελαγχο‐ λῶντες φεύγουσι “ξύμφυλον ὄψιν ἀλλοτρίην νομίζοντες”, ὥς φησιν
5Ἱπποκράτης· καὶ οἱ γεωργοὶ δὲ περὶ ἀγροὺς καὶ ἐρημίας διάγουσιν.

sch plut

904

ἀλλ’ ἔμπορος: οἱ ἔμποροι ἀτελεῖς ἐκστρατείας ὑπῆρχον ὡς τὰ χρειώδη ταῖς πόλεσιν ἐπιφέροντες. συκοφάνται δὲ καὶ πονηροί τινες
5ἄνθρωποι πρὸς ἐκστρατείαν ἑλκό‐ μενοι προεφασίζοντο ἔμποροι εἶναι, ὡς ἄνετοι ἀφεθεῖεν αὐτῆς.

sch plut

905

τί δ: καὶ ψιλὸν ὂν τὸ δε ὡς μέρος λόγου μηκύνεται καὶ ἀττικῶς ἐκτείνεται, ὥς τινές φασι, καὶ δι‐ φθογγογραφεῖται.

sch plut

907

τῶν τῆς πόλεως ἤτοι τῶν κοινῶν πραγμάτων καὶ τῶν ἰδίων καὶ ἰδιωτικῶν καὶ μερικῶν πραγ‐ μάτων ἐπιμελητής εἰμι καὶ φρον‐
5τιστής. καὶ κοινὰ μὲν πράγματα, δημαγωγίαι, στρατηγίαι, τριηραρ‐ χίαι, χορηγίαι καὶ ἕτερ’ ἄττα μυρία τοιαῦτα· ἴδια δὲ καὶ ἰδιωτικὰ καὶ μερικά, οἷον εἴ τις ποιήσειε φόνον ἢ193
10νυκτιποροίη τις ἢ λωποδυτεῖ ἢ μεθύων ὕβρεις κατά τινος καταχεῖ καὶ ἐπεσβολήματα καὶ εἴ τι τοιοῦτον μερικὸν ἕτερον.

sch plut

910a

εἴ σοι προσῆκον μηδὲν: πῶς οὖν, τοιχωρύχε, σὺ χρη‐ στὸς ε, εἴ σοι μηδὲν σεμνὸν ὄνομα προσήκει, ὥστε ἢ ἔμπορον
5καλεῖσθαί σε ἢ γεωργὸν ἢ τέχνης ἑτέρας σεμνῆς κλῆσιν.

sch plut

910b

“ἀπεχθάνομαι” δὲ καὶ “ἀπεχθάνει”· τὸ παθητικὸν ἐνερ‐ γητικῶς ἀντὶ τοῦ “ἐχθρὸς γίνῃ ἀνθρώποις δικαίοις καὶ σώφροσιν”.

sch plut

912

κέπφε: μωρέ, ἐλαφρέ. κέπ‐ φος γὰρ ὄρνεον θαλάσσιον ἀφρο‐ νέστατον, ἀφρὸν θαλάσσιον ἐσθίον καὶ αὐτῷ ἁλισκόμενον. οἱ ἁλιέων
5γὰρ παῖδες χειρὶ λαβόντες ἐξ ἀφροῦ θαλασσίου ῥιπτοῦσι μακρὰν ἐν τοῖς ὕδασιν, εἶτα ἐγγύτερον, καὶ καθί‐ πτανται οἱ κέπφοι τοῦτον ἐσθίοντες, εἶτα χειρὶ τοῦτον κατέχοντες καὶ
10ἐπὶ τὴν αὐτῶν χεῖρα καταπτάντας ἐκείνους κρατοῦσιν.

sch plut

913

εὐεργετεῖν οὖν ἐστι τὸ πολυπραγμονεῖν: τὸ βοηθεῖν μὲν οὖν τοῖς νόμοις τοῖς κει‐ μένοις δηλονότι ἐστὶ τὸ εὐεργετεῖν,
5οὐ τὸ πολυπραγμονεῖν.194

sch plut

916

οὔκουν ἐξεπίτηδες: οὐ‐ κοῦν καὶ δὴ ἡ πόλις καθίστησι δικαστὰς ἐξεπίτηδες καὶ τέχνης καὶ δοκιμῆς. συλλογιστικῶς δὲ ὁ
5συκοφάντης ἀποδείκνυσιν ὅτι λοιπὸν (919) εἰς αὐτὸν ἥκει τὰ τῆς πόλεως πράγματα, καὶ εὐεργέτης οὕτως αὐτὸς ὑπάρχει τῆς πόλεως, ὡς γελωτοποιῶν Ἀριστοφάνης
10δεικνύει.

sch plut

922

ἀλλὰ προβατίου: κτηνώ‐ δους καὶ ἀνοήτου ζωὴν λέγεις, εἰ μὴ φανεῖται διατριβὴ καὶ περι‐ σπέρχειά τις καὶ σπουδὴ ἐν τῷ
5βίῳ καὶ τῷ παρόντι κόσμῳ.

sch plut

924

οὐδ’ ἂν μεταμάθοις: “οὐκ ἂν ἐάσῃς τὸ συκοφαντεῖν καὶ ἀπο‐ μάθοις αὐτό;” “οὔκουν”, φησί, οὐδὲ ἐὰν τὸν Πλοῦτον αὐτὸν δοίης
5μοι καὶ τὸ παρὰ Κυρηναίων προσα‐ χθὲν δῶρον Βάττῳ τῷ αὐτῶν βασιλεῖ φυτὸν τὸ πολυτιμότατον, ᾧπερ ἡ κλῆσις ἦν σίλφιον.

sch plut

925

οὗτος ὁ Βάττος θηραῖος ἦν, ἡ δὲ Θήρα καὶ Θηρασία νῆσοι ἔγγιστα Κρήτης εἰσίν. οὗτος ὁ
θηραῖος Βάττος Ἀριστοτέλης κα‐195
5λούμενος ἦν, διὰ δὲ τὸ τῆς φωνῆς ὑποκεκομμένον βατταρίζον τε καὶ παρατεθραυσμένον Βάττος ἐκαλεῖτο· τούτῳ μαντευομένῳ περὶ φωνῆς ἐχρήσθη ταδί·
10“Βάττ’, ἐπὶ φωνὴν ἦλθες· ἄναξ δέ σε Φοῖβος Ἀπόλλων ἐς Λιβύην πέμπει μηλοτρόφον οἰκιστῆρα”. κατὰ τοῦτον οὖν τὸν χρησμὸν ἐς Λιβύην πεπλευκὼς κτίζει Κυρήνην. οἱ Λίβυες δὲ Κυρηναῖοι αὐτὸν ἀμει‐
15βόμενοι, τὸ πολυτιμότατον αὐτῷ δωρεὰν προσφέρουσι σίλφιον· καὶ ὃς πάλιν ὁ Βάττος, τῆς εὐχαριστίας αὐτοὺς ἀμειβόμενος, τῷ ἑνὶ μέρει τοῦ αὐτοῦ νομίσματος ἐγχαράττει Κυρή‐
20νην ὥσπερ μητέρα μετὰ τῶν Κυρη‐ ναίων καὶ παίδων αὐτῆς τῷ βασιλεῖ τὸ σίλφιον φέρουσαν, θατέρῳ δὲ τοῦ νομίσματος μέρει ἑαυτὸν ἐνετύπωσε. τοῦ δὲ ῥηθέντος σιλφίου ἥ τε ῥίζα
25καὶ ὁ καυλὸς καὶ τὸ φύλλον καὶ ὁ ὀπὸς καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν ἅπαν πολυτι‐ μότατόν ἐστι. καὶ εἰς Δελφοὺς δὲ Ἀπόλλωνι Λίβυες καυλὸν σιλφίου ἀνέθεσαν.

sch plut

927

ἔπειθ’ ὑπόλυσαι: λῦσαι
καὶ ἀπόδυθι καὶ ἔκβαλε τὰ πέδιλα.196

sch plut

929

οὐκοῦν ἐκεῖνός εἰμ’ ἐγ: ὁ Καρίων ἕνεκα τοῦ γελοίου παράγε‐ ται τῷ κωμικῷ λέγων ἅπερ πρώην ὁ συκοφάντης ἐφθέγγετο, καὶ ἅμα
5λέγων ἀποδύει αὐτόν. καὶ ὅς φησιν· “οἴμοι τάλας ἀποδύομαι μεθ’ ἡμέραν ἀντὶ τοῦ “ἐν ἡμέρᾳ καὶ στα‐ θηρᾷ μεσημβρίᾳ” ἀττικῶς· κυρίως γὰρ “μεθ’ ἡμέραν” τὸ “ἐν νυκτί”
10σημαίνει.

sch plut

931

σὺ γὰρ ἀξιοῖς: οὕτω συν‐ τακτέον· σὺ γὰρ ἀξιοῖς καὶ ἄξιον νομίζεις τἀλλότρια ἐσθίειν πράτ‐ των, ἤτοι πανουργότατος καὶ δρα‐
5στήριος εἰς πράγματα καὶ δυσχερείας γινόμενος.

sch plut

932

μαρτύρομαι: ἐκμάρτυρα καὶ κατάδηλα ταῦτα ποιῶ, τοῦτον δηλονότι θεατὴν ἔχων τῶν εἰς ἐμὲ γινομένων.

sch plut

933

ἀλλ’ οἴχεται φεύγων: ὡς τοῦ μάρτυρος πεφευγότος ταῦτά φησι· “περιείλημμαι, κατεσχέθην καὶ κεκράτημαι μόνος”.

sch plut

935

δὸς σύ μοι τὸ τριβώνιον: τὸ παλαιὸν ῥάκος ἐκ τοῦ δικαίου ζητεῖ ἵν’ ἐπενδύσῃ τούτῳ τὸν συκο‐ φάντην ὁ Καρίων. ὁ δὲ δίκαιος
5πρῶτα μὲν ἀντιτείνει, μὴ διδοὺς
αὐτό.197

sch plut

937

ἱερὸν: καὶ ἀφιερωθὲν καὶ κυρωθέν· πάλαι ἀφιερωθῆναι καὶ ἀνατεθῆναι τῷ Πλούτῳ λέγων, πει‐ σθεὶς δὲ τῷ Καρίωνι δίδωσι τὸ
5τριβώνιον, καὶ ὁ συκοφάντης παρὰ τοῦ Καρίωνος τοῦτο ἐνδύεται. γε‐ λῶσι (941) δὲ καὶ περὶ τῶν παλαιῶν ἐμβαδίων, λέγοντες ὡς ἐχρῆν καὶ ταῦτα πασσάλῳ τινὶ προσηλῶσαι
10πρὸς τῷ τοῦ συκοφάντου μετώπῳ, (943) ὥσπερ εἰς κότινον δένδρον ἤτοι τὴν ἀγριέλαιον ἢ ἄλλο τῶν δένδρων προσηλοῦσιν οἱ ἀνατιθέντες τοῖς θεοῖς τὰ ἀνατεθειμένα, Ἄρει δὲ μᾶλλον καὶ
15κυνηγεσίας ἐφόροις θεοῖς, Ἀρτέμιδί τε καὶ ἑτέροις, ὡς καὶ οἱ Ἀρκάδες Πανί.

sch plut

943

τουτῳ: τὸ τω βραχὺ διὰ τὸ κεχηνός, ὡς παρ’ Αἰσχύλῳ τὸ “Ἴστρος τοιαύτας παρθένους λοχεύεται”. μυρία δὲ μᾶλλον παρὰ τῷ κωμικῷ
5τούτῳ τοιαῦτα εὕρῃς ζητῶν.

sch plut

946

σύκινον: συσσυκοφάντην. σημείωσαι δὲ ὅτι τοῦ “ἰσχυρός” τὸ σχυ μακρὸν ὂν βραχὺ οὗτος ἐδέξατο, πλὴν οὐκ ἀδιαφόρως ἀλλ’ ἀκριβείᾳ
5τεχνικωτάτων λόγων. πάντα γὰρ τὰ
ἐκ τοῦ υω γινόμενα καὶ μακρὸν καὶ βραχὺ τὸ υ ἔχουσι καὶ μᾶλλον τὰ ἐκ μακροῦ τοῦ υω, οἷον “ἰσχυρός” ἐκ τοῦ “ἰσχύω”, “ὕδωρ” ἐκ τοῦ “ὕω”,198
10“θύτης” ἐκ τοῦ “θύω” καὶ τὰ ὅμοια. “φύσις” δὲ καὶ “χύσις” καὶ “ῥύσις” βραχέα ὄντα οὐ δέχονται καὶ μακρά, ἀλλὰ μόνον βραχέα· εἰ δέ τις καὶ μακρὰ ταῦτα διὰ τὸ υω
15δέξαιτο, οὐκ αἰτιατέος τοσοῦτον· τὸ δὲ “ἰσχυρός” μακρὸν ὂν καὶ τὰ ὅμοια ὡς ἐκ τοῦ υω μακροῦ γεγονότα βραχύνεται κατὰ κοινὴν συλλαβήν, ὡς τὸ
20“Ἴστρος τοιαύτας” καὶ τὸ “τουτῳ καὶ ὅσα τοιάδε. μακρὰ γάρ εἰσι, διὰ δὲ τὴν χασμωδίαν κοιναὶ συλλαβαὶ γεγονότα συστέλ‐ λονται· καὶ φύσει μὲν ἔχουσι τὸ μα‐
25κρόν, τῇ θέσει δὲ τῇ ἐκ τῆς χασμωδίας βραχύνονται· τὸ δὲ μόνως βραχὺ ὂν βραχὺ πάλιν μένει· ἡ χασμωδία γὰρ βραχύνειν μᾶλλον τὰ μακρὰ εἴωθεν, οὐ μέντοι τὰ βραχέα μη‐
30κύνειν.

sch plut

948

περιφανῶς: λαμπρῶς, ὑπε‐ ρηφάνως δὲ ἀλαζονικῶς· ὅμως νῦν τὸ “περιφανῶς τὸ ὑπερφαινο‐ μένως καὶ ἐπηρμένως καὶ ἀλαζονι‐
5κῶς δηλοῖ καὶ τυραννικῶς.199

sch plut

949

“πιθῶν” ἀττικῶς, “πείθων” κοινῶς. ”“πιθῶν” βράχυνε μηδὲ μακρύνειν θέλε. “βουλήν” νόει μοι τοὺς κατ’ Ἄρεος πάγον·
5(950) “ἐκκλησίαν” δὲ βῆμα πᾶν δικασπόλων καὶ πᾶν ὃ συρρέει δὲ πλῆθος εἰς δίκας.”

sch plut

951

“ἐπειδή”, φησὶν ὁ δίκαιος, “ὦ συκοφάντα, τὴν ἐμὴν πανο‐ πλίαν ἐνεδύθης, ἤτοι τὸ ἐμὸν παλαιὸν ῥάκος, τρέχων εἰς τὸ
5(953) βαλανεῖον καὶ ἑστὼς κορυ‐ φαῖος καὶ πρῶτος ἐν τῇ τοῦ βαλα‐ νείου καμίνῳ θέρου καὶ θερμαίνου· (954) κἀγὼ γάρ, ὅτε πένης ἤμην, πρῶτος ἐκεῖσε ἑστὼς ἐθερμαινό‐
10μην”· τὸ πρὶν γὰρ ἄθυρον καὶ ἠνεῳγμένον ἦν πᾶν ἐργαστήριον πῦρ ἔχον καὶ οἱ πένητες καιρῷ χειμῶνος ἐκεῖσε εἰσφρηκότες ἐθερ‐ μαίνοντο. (955) “ἀλλ’ ὁ βαλανεὺς
15ἐκ τῶν ὀρχιπέδων καὶ τῶν ῥιζῶν καὶ θεμελίων τῶν ὄρχεων ἐξέλκων, ἐκτὸς αὐτὸν ἐκβαλεῖ, μή τι ἐκεῖθε δηλονότι ὑφέληται· ἰδὼν (957) γὰρ αὐτὸν γνοίη ὅτι τῶν
20κακούργων ἐστίν”. εἶπε δὲ τοῦτο
τροπικῶς ὡς ἐπὶ νομισμάτων· “ἰδὼν γὰρ αὐτὸν γνωρίσει ὡς τοῦ κόμ‐ ματος καὶ τοῦ νομίσματος τοῦ πονηροῦ καὶ τοῦ παρακεχαραγ‐200
25μένου ἐστί”. ταῦτα εἰπὼν ὁ Καρίων ἕνεκα τοῦ συκοφάντου, ἀποστρέψας τὸν λόγον καὶ πρὸς τὸν δίκαιόν φησι· (958) “νὼ δὲ καὶ ἡμεῖς εἰσίωμεν πρὸς τὸν θεὸν ἵνα εὔξῃ”.

sch plut

959

ρ’ ὦ φίλοι γέροντες: μετὰ τῶν συκοφαντῶν καὶ γραῦς τις πλουσία πρόσεισι κατηγοροῦσά τινος μειρακίου, ὃ πενιχρὸν μὲν ὂν καὶ
5ἄπορον ταύτῃ συνῆν, πλουτῆσαν δὲ αὐτῆς ἀπεσκίρτησεν· ἦν γὰρ τῶν δικαίων. ὁ Χορός φησι πρὸς τὴν (962) γραῦν· “ἀλλ’ ἴσθι, ὦ μειρα‐ κίσκη—ὁ “ἀλλά” σύνδεσμος
10περισσὸς κεῖται ἀττικῶς—. “ἴσθι, φησὶν ὁ Χορός, ὦ μειρακίσκη καὶ νεᾶνι, —εἰρωνικῶς δὲ καὶ χλευάζον‐ τες τὴν γραῦν οὕτω καλοῦσιν— “ὡς ὑπάρχεις—ἐλλειπτικῶς—
15[[πρὸς]] π’ αὐτὰς τὰς θύρας ἀφιγμένη τοῦ Πλούτου δηλονότι. πυνθάνομαι γὰρ “πυνθάνει καὶ ἐρωτᾷς “ὡρικῶς καὶ νεωτερικῶς καὶ ὥσπερ τις νεᾶνις ὥραν καὶ
20καιρὸν ἀκμῆς ἔχουσα.201

sch plut

969

ἀβίωτον εἶναί μοι: φ’ οὗ γὰρ χρόνου ὁ Πλοῦτος ἤρξατο βλέπειν, πεποίηκεν εἶναί μοι τὸν βίον ἀβίωτον ἤτοι μισητόν,
5μὴ δοκοῦντα εἶναι βιωτὸν καὶ ἄξιον [[τοῦ]] ὡς εἶναι καὶ ζῆν τινα ἐν αὐτῷ.

sch plut

970

τί δ’ ἐστίν; —φησὶν ὁ Χρεμύλος—ἆρα, ὥσπερ οἱ νῦν ἐνο‐ χλοῦντες ἡμῖν συκοφάνται, καὶ σὺ συκοφάντρια ὑπάρχεις γυνή;”
5μὰ Δία δὲ καὶ “οὐ μὰ τὸν Δία” εἰπούσης ἐκείνης, τουτέστιν “οὔκ εἰμι συκοφάντρια”, φησὶν ὁ Χρε‐ μύλος· “ἀλλὰ συκοφάντρια μέν, ὡς λέγεις, οὔ” τουτέστιν “οὐχ
10ὑπάρχεις”. δέον δὲ εἰπεῖν “ἀλλ’ ἀρχική τις γυνὴ καὶ ὑψηλή”, εἶπεν· (972) “ἀλλὰ λαχοῦσα ἔπινες ἐν τῷ γράμματι; τουτέστιν “ἀλλ’ ἆρα πίνουσα καὶ μεθύουσα εἶ, λαχοῦ‐
15σα τοῦτο ἐκ φύσεως, ὡς ἀπὸ τοῦ κλήρου οἱ ἐν Ἀθήναις δικάζοντες ἐλάγχανον ἐν ποίῳ ἔμελλον γράμματι καὶ δικαστηρίῳ δικάσαι, τῷ α, τῷ β ἢ τοῖς λοιποῖς;” περὶ δὲ τοῦ
20γράμματος καὶ τῶν ἐν Ἀθήναις δικαστηρίων πλατέως ἐρρήθη μοι πρότερον· τοῦτο δὲ νῦν σοι ἰστέον ὅτι οὐ μόνον οὐκ ἐδίκαζον ἐν ταῖς
Ἀθήναις γυναῖκες ὡς οὐδὲ πολλα‐202
25χοῦ, ἀλλ’ οὐδὲ συνόλως ἐξεχωρεῖτο γυναιξὶν ἐς δικαστήριον εἰσιέναι ἢ θέατρον. μόναι δὲ γυναικῶν ἁπα‐ σῶν, ὁπόσας ἑώρακεν ἥλιος, Ἀριστο‐ πάτειρα μὲν τὸν ὀλυμπικὸν ἀγῶνα
30εἰσέδυ ταῖς ἀρεταῖς τῶν πρὸς γένος αὐτῆς, ἡττημένου τοῦ Ἑλλανοδίκου καὶ παρακεχωρηκότος ταύτῃ τὴν εἴσοδον, καὶ Κλεοπάτρα ἡ βασιλὶς παρὰ τὸ δικαστήριον ἐδικάσατο Γαίου
35Ἰουλίου τοῦ Καίσαρος μετὰ πολέμου τοῦ βασιλέως καὶ ἑαυτῆς ἀδελφοῦ, προδηλώσασα Καίσαρι ὡς αὐτοπρο‐ σώπως δι’ ἑαυτοὺς ἐθέλοι παρὰ τὸ βῆμα τὸ τούτου δικάσασθαι, ἅτε
40τῶν δικηγόρων αὐτῆς προδιδόντων τὴν δίκην. ἐν Αἰγύπτῳ δὲ πρὶν γυναῖκες ἐδίκαζον· εἰ δὲ καὶ νῦν, οὐ συνίημι.

sch plut

973

κατακέκνισμαι: λελύπη‐ μαι, θλίβομαι, κόπτομαι ἡ δειλά‐ κρα καὶ τρισαθλία ἤτοι ἡ ἄκρως δειλαία. “κατακέκνισμαι δὲ τὸ
5“κόπτομαι καὶ θλίβομαι”, κοινῶς μὲν η ἐκ τοῦ “κνῶ κνήσω”, ἐκ τοῦ “κνίζω” δὲ παραγώγως ἀττικῶς ἰῶτα.

sch plut

981

ἐκνομίως: μεγάλως, ὑπερ‐ φυῶς με ᾐσχύνετο· νῦν ἀντὶ τοῦ “ᾐδεῖτο”.203

sch plut

982a

δραχμή ἐστιν ἓξ ὀβολῶν ποσότης· εἰσὶ δὲ ταῦτα μέτρα καὶ εἴδη σταθμῶν, ἃ τοιούτοις περιττὸν ἐμοὶ γράφειν ἐστί· νῦν δὲ ἁπλῶς καὶ
5παραχρηστικῶς οὗτος εἴδη νομι‐ σμάτων ταῦτά φησιν.

sch plut

982b

εἴκοσιν: εἰ φωνῆεν ἔμ‐ προσθεν ἐπιφέρεται, μετὰ τοῦ ν γράφουσιν Ἀττικοί.

sch plut

984a

ἀγοράσαι καὶ θερίσαι κυρίως τὸ ἐν ἀγορᾷ καὶ πωλητηρίῳ διατρίβειν· θερίζειν δὲ τὸ ἔν τινι τόπῳ τὸν καιρὸν τοῦ θέρους διαβι‐
5βάζειν· ἰδιωτικῶς δὲ ὡς νῦν ἐρρήθη τὸ ἀγοράσαι διὰ τὸ γυναῖκα εἶναι ἴσως τὴν λέγουσαν καὶ διὰ τὴν τοῦ ἤθους ἀφέλειαν. θερίσαι δὲ πάλιν ἰδιωτικῶς τὸ τοὺς στάχυας κόπτειν.

sch plut

984b

χιτώνιον καὶ ὁ κάτω ὑπεν‐ δύτης ὃν πρώτως ἐνδυόμεθα ψαύοντα τῆς σαρκὸς ἡμῶν. ἀλλὰ καὶ τὰ λοιπὰ ἱμάτια χιτῶνες καλοῦνται.

sch plut

986

μεδίμνων: μέτρον σίτου ἐστὶν ὁ μέδιμνος.

sch plut

989

μισητίας: μίξεως, συνα‐ φείας· ἐκ τοῦ “μίσγω” μισγητία
καὶ μισητία.204

sch plut

990

αἰτεῖν με: αἰτῶ ἐπὶ τῶν ἀναποδότων λέγεται· αἰτεῖσθαι δὲ ἐπὶ τῶν ἀνταποδιδομένων, ὡς τὸ “οὐ πῦρ αἰτῶ οὐδὲ λοπάδ’ αἰτοῦμαι”.

sch plut

991

ἵνα μεμνῷτό μου: ἵνα μνείαν ἐμοῦ ἔχοι.

sch plut

992

ἐκνομιώτατα: ὑπὲρ φύσιν, διακαῶς, μεγάλως.

sch plut

995

τὸν πλακοῦντα: πλακοῦν‐ τές εἰσι σκευάσματά τινα μελίπηκτα· τραγήματα δὲ ἐξ ἄρτων ποικίλα κατασκευάσματα· ἄμητες δὲ γαλα‐
5κτοπηγῆ κατασκευάσματα, τὰ μὲν συναφεψηθέντα μέλιτι, τὰ δ’ οὔ.

sch plut

997

ὑπειπούσης θ’ ὅτι: μηνυ‐ σάσης, δηλωσάσης ὅτι παραγενοίμην (999) πρὸς αὐτὸν ἑσπέρας, ἄμητα ἀπέσταλκέ μοι τόνδε ἐπὶ τῷ μηκέτι
5ἐμὲ τοῦ λοιποῦ αὐτομολῆσαι πρὸς αὐτόν.

sch plut

1002

πάλαι ποτ’ ἦσαν: λέγεται αὕτη ἡ παροιμία ἐπὶ τῶν πρὶν μὲν
εὐπραγούντων, ὑστέρως δὲ δυσκλη‐ ρούντων, καὶ ἐπὶ τῶν πρότερον μὲν205
5χρωμένων τισὶν ὁπωσδήποτε, ὕστε‐ ρον δὲ μὴ φροντιζόντων αὐτῶν, ὡς νῦν ὁ νέος μεμήνυκε τῇ γραΐ· “πάλαι ποτέ μοι καὶ ἄκοντι χρησίμη ὑπῆρχες διὰ τὴν ἔνδειαν, νῦν δ’ οὐκέτι σου
10φροντίδα ποιοῦμαι”. ὃς δὲ τὰ Μιλη‐ σίων ἐθέλει σαφῶς μαθεῖν, ἐάτω τῶν σχολιογράφων τὸν Πολυκράτη, ἐάτω Κᾶρας καὶ Ἀμπρακιώτας τοὺς νῦν καλουμένους Νικοπολίτας γείτο‐
15νας λέγειν, —Κᾶρας δὲ καὶ Μιλησί‐ ους γείτονας λέγειν ἁρμόδιον, — ἐάτω δὲ Δήμωνα, ὅν φασιν οὗτοι λέγειν ταυτί, καὶ τἄλλα ὅσα τῷ τῇδε χωρίῳ τοῦ λόγου ἐγγράφουσι· προσ‐
20εχέτω δ’ εἰδήμονι Τζέτζῃ πρὸς τὸ μὴ ψευδὲς γράφειν τι. πᾶς ἱστοριῶν ἔμπειρος οἶδεν ὡς πᾶν ἔθνος, πρό‐ τερον μάχην συνάπτον ἑτέρῳ, δι’ ἑαυτοῦ τὸν πόλεμον ἀνερρήγνυ, ἑτέ‐
25ρῳ ἔθνει πρὸς συμμαχίαν μὴ χρώ‐ μενον. πρῶτοι δὲ Κᾶρες καὶ Μιλήσιοι μισθοῦ συμμαχεῖν ἤρξαντο, καὶ εἴ που πόλεμος ἀνερρήγνυτο, τοὺς ἄν‐
δρας συμμάχους μισθῷ μετεπέμ‐206
30ποντο, καὶ πρώτους ἁπάντων αὐτοὺς ταῖς συρραγαῖς τῶν πολέμων τοῖς πολεμοῦσιν ἀντέταττον, καὶ εἴ τι δυσχερὲς ἐκ τοῦ πολέμου συγκύρσειε, πρώτοις αὐτοῖς ἐγινώσκετο· ὅθε
35φασὶ καὶ τὸ “τίω δέ μιν ἐν Καρὸς αἴσῃ”. τοιοῦτοι μὲν ἦσαν πρὶν οἱ Κᾶρες καὶ οἱ Μιλήσιοι· ἐπὶ Δαρείου δὲ τοῦ Ὑστάσπεως, ὡς ἱστορεῖ καὶ Ἡρόδο‐
40τος, παρ’ Ἱστιαίου καὶ Ἀρισταγόρου τῶν Μιλησίων ἀναπεισθέντες οὐ μόνον ἐκστῆναι Περσῶν ἀλλὰ καὶ πολέμοις ἀντᾶραι, ἄρδην ὑπὸ τῶν Περσῶν κατεκόπησαν, καὶ κατεσκά‐
45φη ἡ Μίλητος, καὶ οἱ περιλειφθέντες αὐτῶν γυναιξὶν ὁμοῦ καὶ παισὶν ἀχθέντες εἰς τὴν Περσίδα αἰχμά‐ λωτοι, περὶ τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν μετῳκίσθησαν παρά τινα πόλιν Περ‐

sch plut

1002

(50)

σῶν Ἄμβην τῇ κλήσει, χρησμοῦ πρὸ τῆς Μιλήτου ἁλώσεως δοθέντος τοῖς Μιλησίοις· “καὶ τότε δὴ Μίλητε κακῶν ἐπιμήχανε σε ἔργων”
καὶ τὰ λοιπὰ τοῦ χρησμοῦ. οὕτω207
55πάλαι μὲν ἦσαν ἄλκιμοι Κᾶρες καὶ οἱ Μιλήσιοι, οὕτως ὑστέρως ἀφανι‐ σμῷ παντελεῖ περιέπεσον, ὡς Μιλη‐ σίων τινὰς καὶ Καρῶν καὶ πάντας ἁπλῶς τὴν παροιμίαν ταύτην προσ‐
60φθέγγεσθαι, ὁπόσοι τῆς τοιαύτης τῶν πραγμάτων μεταβολῆς ἢ ἵστορες ἢ καὶ ἀκροαταὶ κατεφάνησαν.

sch plut

1004

φακ: εὐτελεῖ πράγματι· νῦν δὲ γραΐ.

sch plut

1006

νὴ τὼ θε: μὰ τοὺς θεοὺς Ἀπόλλωνα καὶ Ἀθηνᾶν.

sch plut

1008

π’ ἐκφορ: ἢ ἐπ’ ἐκφοράν· ἐπὶ ἐκφορᾷ καὶ ἐκβολῇ. ἢ ἤρχετο εἰς ἐκφοράν, νῦν εἰς τὸ λαβεῖν τι ἀπὸ σοῦ καὶ ἐξενεγκεῖν.

sch plut

1011

νιττάριον καὶ βάτιον: οὐκ οἶδα τί τούτοις ἐρῶ. εἰ γὰρ κατὰ Δίδυμον τὸ “νιττάριον” νεωτάριον καὶ κοράσιον ἐδήλου, δι’ ἦτα ἂν καὶ ἑνὸς
5τ ἐγράφετο, ὡς ἐγὼ βούλομαι τοῦτο γράφεσθαι, οὐ μηδὲ δι’ ἰῶτα καὶ δύο ττ. ἐπεὶ δὲ πλὴν τοῦ δι’ ἦτα καὶ ἑνὸς ταῦ οὐκ ἔχω τί λέγειν, τὰ τῶν
σχολιογράφων ἐρῶ, ἀλλ’ οὐ μόνον208
10αἰδοῦμαι ἀλλὰ καὶ αἰσχύνομαι γρά‐ φειν αὐτά· οὐ μόχθηρος κακότροπος.

sch plut

1013

μυστηρίοις δὲ τοῖς με‐ γάλοις: περὶ τῶν μυστηρίων εἶπον πρὶν τῶν μεγάλων καὶ τῶν μικρῶν· τοῦτο δὲ νῦν ῥητέον μοι. ἐπ’ ἀμαξῶν
5αἱ τῶν Ἀθηναίων γυναῖκες χωροῦσαι εἰς τὰ μυστήρια ἀλλήλαις ἐλοιδο‐ ροῦντο, καὶ ἐκαλοῦντο αἱ ὕβρεις αὗται ἐξ ἀμάξης. ὕβριζον δὲ ἀλλήλας, ὅτι πρὸς Ἐλευσῖνα πρώτως ἐλθοῦσαν
10τὴν Δήμητρα διζημένην τὴν Κόρην καὶ περίλυπον ἰοῦσαν Ἰάμβη ἡ Κελεοῦ καὶ Μετανείρης θεράπαινα ὕβρεσι ταύτην βαλοῦσα μειδιάσαι πεποίηκε καὶ μετασχεῖν καὶ τροφῆς ἥτις ἦν
15κυκεών, ἤτοι ἄλευρον ἀραιὸν καὶ ὑδατῶδες ἀφεψηθέν.

sch plut

1021

εἰ Θάσιον ἐνέχεις: εἰ ἐκίρνας αὐτῷ θάσιον οἶνον.

sch plut

1024a

γραὸς καπρώσης: ὀρ‐ γώσης ἐρωτικῶς.

sch plut

1024b

ἐφόδια· νῦν τὰ χρήματα, τὴν περιουσίαν· κυρίως δὲ ἐφόδια τὰ πρὸς ὁδὸν χρήσιμα, τὰ εἰς
δαπάνην ἐν τῇ ὁδῷ ἐπιτήδεια.209

sch plut

1033

“ἔρωτα νεκροὺς ἐξανιστῶντα βλέπω· καὶ θαῦμα τοῦτο, πῶς πάλιν ἄλλον βίον δίδωσι νεκροῖς καὶ τρόπους ἄλλους νέους. τί γὰρ διοίσει τὴν ἀτάσθαλον λάπαν
5τὴν βυρσοδερμάτινον τὴν ῥυσσουμένην νεκρὰν προσειπεῖν ὡς πολιὰν ἐκτόπως; ταύτην ὁ πικρότατος ἄδικος ἔρως πείθει τὸ γῆρας προσαμείβειν τὸ νέον. ἐρᾷ τὸ λοιπὸν μείρακος νέου πάνυ
10καὶ τήκεται, φεῦ, ἡ ταλαίπωρος ἄγαν, γέλων καταχέοντος αὐτῆς τοῦ νέου. ἀλλὰ τὸ πικρὸν τοῦ πάθους ἰωμένη ἥκει Χρεμύλον τὸν νέον αἰτουμένη.”

sch plut

1036

διὰ δακτυλίου: εἰπούσης τῆς γραὸς ὅτι “ὑπὸ τοῦ ἄλγους ἐτάκην” καὶ τοῦ Χρεμύλου φάντος αὐτῇ “κατασέσηπας, ὡς ἐμοὶ
5δοκεῖς, ἀλλ’ οὐ κατετάκης”, φησὶ πάλιν ἡ γραῦς· “διὰ ὀπῆς δακτυ‐
λίου ἐμὲ ἂν ἑλκύσῃς καὶ ἕλκων διαβιβάσειας”· καὶ ὁ Χρεμύλος δὲ πάλιν· “ἑλκυσθείης ἂν καὶ διαβι‐210
10βασθείης διὰ δακτυλίου, εἰ ἡ ὀπὴ καὶ ὁ κύκλος τοῦ δακτυλίου ἐστὶ τηλία”. καὶ οἱ μὲν τηλίαν ἐνόμισαν πλατεῖαν σανίδα τὴν καὶ τράφηκα καλουμένην, ᾗ τοὺς ἄρτους ἀνόπτους
15τιθέντες ὀπτῆσαι ἀποκομίζουσιν, ἄλ‐ λοι δὲ σανίδα πλατεῖαν ᾗ τιθέντες οἱ ἀρτοκόποι τοὺς ἄρτους ξηραίνουσιν, οἱ δὲ τῆς καπνοδόκης τὸ πῶμα, ἕτεροι τὸν κύκλον τοῦ κοσκίνου· καὶ τοῦτο
20δὲ τῶν σφόδρα ἂν ἦν θαυμασίων, εἰ καὶ διὰ κύκλου κοσκίνου διελθεῖν ἠδυνήθη γραῦς σαπρὰ καὶ ἀκίνητος, οὐ παχεῖα, καθὼς νοοῦσιν οἱ σχολιο‐ γράφοι· εἰς ὃν κύκλον κοσκίνου
25καὶ γεγυμνασμένοι θυμέλης ἄνδρες κυβιστητῆρες, ὡς δρῶντές τι θαυμά‐ σιον, μόλις διέρχονται. ἀλλὰ τηλίαν νῦν φασι τόπον πάνυ εὐρύτατον ἐν τῇ ἀγορᾷ καὶ ὑπόκυκλον, περιπεφραγ‐
30μένον δρυφάκτοις, ἐν ᾧ οἵ τε ἀλφιταμοιβοὶ ἐπίπρασκον ἄλφιτα καὶ οἱ ὀρτυγοκόποι ὀρτυγομαχίας τε καὶ περδικομαχίας καὶ ἀλεκτορομαχίας
συνίστων καὶ οἱ πεττεύοντες τὰ τῆς211
35τηλίας μετήρχοντο, ὡς καὶ Εὐριπίδης περὶ Κορινθίων φησί· “πεσσοὺς προσελθών, ἔνθα δὴ παλαίτατοι θάσσουσι, σεμνὸν ἀμφὶ Πειρήνης ὕδωρ.” τοιοῦτος ἦν καὶ ἐν Ἀθήναις τόπος
40κύκλου τοσούτου ἀφωρισμένος οἷς ἔφην καὶ τοῖς πεττεύουσι. περὶ τούτου τοῦ κύκλου καὶ ὁ Χρεμύλος φησὶ τῇ γραΐ· “διὰ κύκλου, ὡς φῄς, δακτυλίου διέλθῃς, εἴ ἐστιν ὁ κύκλος
45τοῦ δακτυλίου ὅσος ἐστὶν ὁ κύκλος ἧς ἔφημεν ἀγορᾶς”.

sch plut

1040

κῶμος· τὸ συμπόσιον.

sch plut

1042

ἀρχαία φίλη καὶ πο‐ λιὰ γεγένησαι καὶ τὰ λοιπὰ οὐδὲν ἔχει περινενοημένον· διὰ τοῦ εἰπεῖν αὐτὴν ἀρχαίαν φίλην καὶ
5πολιὰν γενέσθαι ὁ νεανίας φαίνεται ὡς γεγηρακυῖαν ὑβρίζων αὐτήν. διὸ καὶ ἡ γραῦς ἀγανακτεῖ· καί φησιν ὁ (1045) Χρεμύλος· “ἴσως διὰ πολ‐ λοῦ χρόνου σε οὐχ ἑώρακε· καὶ
10διὰ τοῦτο ‘ἀρχαία φίλη‘ φησί”· καὶ ἡ γραῦς πρὸς αὐτόν· “ποίου λέγεις μακροῦ χρόνου; χθὲς ἦν
παρ’ ἐμοί”.212

sch plut

1049

ἀκόλαστοι λέγονται οἱ λά‐ γνοι καὶ ἀσελγεῖς· νῦν δὲ ἀκόλαστον καὶ ἀπαίδευτόν φησι κολάσεως καὶ τιμωρίας δεόμενον τὸν νέον.

sch plut

1050

Ποντοπόσειδον, πόντιε Ποσειδῶν, καὶ θεοὶ πρεσβυτικο: ἐπικαλεῖται Ποσειδῶ καὶ τοὺς λοι‐ ποὺς παλαιοὺς θεούς, ὅτι περὶ γραὸς
5καὶ πρὸς γραῦν ὁ λόγος αὐτῷ. καί φησιν ἰδὼν αὐτήν· “ὅσας ἔχει τῶν ῥυτίδων ἐν τῷ προσώπῳ”. ῥυτὶς δέ ἐστι τὸ διὰ γῆρας διπλωθὲν καὶ χαραδρωθὲν καὶ σκληρυνθὲν δέρμα
10ὑπόκενον σαρκῶν γεγονός.

sch plut

1053

σπινθὴρ: θρυαλλίς, λε‐
πτότης τῶν ἀνθράκων.213

sch plut

1054

ὡς παλαιὰν εἰρεσιώνην: ὡς παλαιὰν φρυγανίδα καὶ ὡς εἰπεῖν καὶ ὡς παλαιὸν βαΐον. λιμοῦ γάρ ποτε κατασχόντος πολλὰ τῆς γῆς μέρη,
5χρησμὸς Ἀθηναίοις ἐδόθη ὑπὲρ ἁπάντων εὔξασθαι καὶ ἀποτρόπαια τοῦ λιμοῦ εἰρεσιώνας πρὸ τῶν προθύρων τιθέναι. τίς δὲ ἡ εἰρεσιώνη, ῥητέον. θαλλὸς ἦν ἐλαίας ἐρίῳ
10πεπλεγμένος, πλακοῦντας ἔχων καὶ πᾶν ὡραῖον ἐκκρεμὲς ἐξ αὐτοῦ καὶ κολλύραν ἄρτου καὶ κοτύλην οἴνου καὶ μέλιτος καὶ ἄλλην ἐλαίου καὶ κύλικα οἴνου καὶ ὅσα ὡραῖα τρωκτά
15τε καὶ πλακούντια. παῖς δὲ ἀμφιθα‐ λής, ἤτοι ἐκ πρωτογάμων ἀμφοτέ‐ ρων πεφυκὼς καὶ ἔτι ζώντων ἀμ‐ φοτέρων αὐτῷ τῶν γονέων, τὴν εἰρεσιώνην κατέχων, προπομπῆς
20λαμπρᾶς γενομένης, ἐβόα· “εἰρεσιώνη σῦκα φέρει καὶ πίονας ἄρτους καὶ μέλι ἐν κοτύλῃ καὶ ἔλαιον ἀποψήσασθαι
καὶ κύλικ’ εὔζωρον, ὡς ἂν μεθύων καθεύδοις.” εἶτα τὰς εἰρεσιώνας ταύτας πρὸ τῶν214
25προθύρων εἰς ἀμυντήριον ἵστασαν· καὶ τῷ ἐπερχομένῳ πάλιν ἐνιαυτῷ τὰς πρώην ἀφῃρηκότες ἀνετίθουν τὰς νεωτέρας.

sch plut

1055a

βούλει πρός με παῖσαι καὶ παῖξαι;

sch plut

1055b

πο, φησί, τάλαν;παιδιὰν αἰσχρὰν ἡ γραῦς λέγειν νομίσασα τὸ μειράκιον, φησί· “ποῦ;” δέον ἐστὶ τὸν Τζέτζην φλυαρίας
5τοιαύτας ἐπεξηγεῖσθαι. ὅπου εἰ καὶ μὴ φλυαρίαι ἦσαν, ὅμως τὸ κομμα‐ τικὸν ἐκκόπτει τὴν ἁρμονίαν τοῦ λόγου τῶν ἐξηγήσεων.

sch plut

1056

αὐτο, λαβοῦσα κάρυα: αὐτοῦ καὶ ἐνταῦθα παῖξαι μετ’ ἐμοῦ, λαβοῦσα κάρυα. ἡ δέ φησι· “παιδιὰν τίνα;” ὁ δὲ λέγει παρ’
5ὑπόνοιαν· “πόσους ἔχεις ὀδόν‐ τας. παιδιαὶ γὰρ ἦσαν διάφοροι, σὺν αἷς καὶ ὁ ἀρτιασμός, ᾧ ἠρώτα τις· “ἄρτια κάρυα” ἢ νομίσματα ἢ ἄλλο τι εἶδος “ἐπικρύπτω μου τῇ
10χειρὶ ἢ περιττά;” ἦν δὲ καὶ νῦν, φημί, ἑτέρα παιδιά, ὁμοία τῷ ἀρ‐ τιασμῷ, οὐκ ἠρώτα δέ 〈τισ〉 ἐν αὐτῇ “ἄρτια κρύπτω ἢ περιττὰ τῇ
χειρί;” ἀλλὰ “πόσον κρύπτω;” “πο‐215
15σόν”. καὶ εἰ μὲν εὗρεν ὁ ἐρωτώμενος τὸ ποσόν, ἀφῄρει αὐτά· εἰ δ’ οὔ, ἀντεδίδου τόσον ποσόν. νῦν δὲ ἀντὶ τοῦ εἰπεῖν ὁ μεῖραξ “πόσα κάρυα τῇ χειρὶ ἐπικρύπτεις”, παρ’ ὑπόνοιαν
20εἶπε· “πόσους ὀδόντας ἔχεις”· καὶ (1058) ὁ Χρεμύλος φησὶ πρὸς αὐτόν· “κἀγὼ περὶ τούτου ἐρῶ. φέρει γὰρ ἴσως τρεῖς ἢ δʹ ὀδόντας”. ὁ δὲ μεῖραξ ὡς ἡμαρτηκότι τοῦ ἀριθμοῦ
25τῶν ὀδόντων ὡς ἐπὶ καρύων “ἀπό‐ δος” φησίν· “ἕνα γὰρ μόνον φορεῖ καὶ ἔχει ὀδόντα γομφίον”, τὸν καὶ μύλην καὶ κραντῆρα καὶ γνώμονα καὶ σωφρονιστῆρα καλού‐
30μενον.

sch plut

1061

πλυνόν με ποιῶν: ἐφύ‐ βριστον.

sch plut

1062

ἐκπλύνειέ σε: ἐπὶ συνου‐ σίας τοῦτο εἶπεν.

sch plut

1063

καπηλικῶς: δεδολιευμέ‐ νως, χρωμένη φύκει καὶ ψιμυθίῳ καὶ συγκαλύπτουσα τὰς τοῦ γήρως ῥυτί‐ δας· ὡς οἱ κάπηλοι τρυγὶ καλλίστου
5οἴνου καὶ μίξει δὲ βραχίστου οἴνου τοιούτου δρῶσι τὸν φαῦλον οἶνον
δοκεῖν ἄριστον.216

sch plut

1066

οὐχ ὑγιαίνειν: οὐ φρονεῖν.

sch plut

1067

πειρ: βιάζει. ἢ πειρᾶταί σου εἰ πεισθείης αὐτῷ.

sch plut

1069

οὐ μὰ τὴν Ἀφροδίτην, ὦ βδελυρὲ σ, οὐκ ἐφάπτεταί μου τῶν μαστῶν.

sch plut

1070

μὰ τὴν Ἑκάτην: οὐ μὰ τὴν Ἑκάτην τὴν καὶ Σελήνην καὶ Ἄρτεμιν· μαινοίμην γὰρ ἂν καὶ παραφρονοίην εἰ ἐφαπτοίμην αὐτῆς.

sch plut

1073

κατηγορεῖ γέ σου.τί κατηγορεῖ;”: σημείωσαι ἀτ‐ τικῆς διαλέκτου τὸ ταὐτὸ καὶ ἓν ἐν ταὐτῷ καὶ ἑνὶ τόπῳ ὡς γενικὴν ἅμα
5καὶ αἰτιατικὴν δεχόμενον, ὡς τοῦτο τὸ κατηγορεῖ γέ σου.τί κατηγορεῖ;καὶ τὸ “καταφρονεῖ μου καὶ Θήβας ὅδε”
10καὶ πᾶν τοιουτότροπον.

sch plut

1074

εἶναί ς’ ὑβριστήν φησι: ἀλαζόνα καταφρονητὴν ἑαυτῆς.

sch plut

1076

ἐγὼ περὶ ταύτης οὐ μαχοῦμαί σοι”, τοῦ μείρακος εἰπόντος, ὁ Χρεμύλος φησί· “διὰ τὸ τί οὐ μαχέσῃ ἐμοί;” ὁ δέ φησι·
5“διὰ τὸ τί καὶ τὴν συνουσίαν λέγεις
ἐμοὶ μὴ μαχέσεσθαι;”217

sch plut

1078

τοῦτο ἐπέτρεπον ποεῖν: τὸ συνουσιάζειν.

sch plut

1081

δ’ ἐπιτρέψων ἐστὶ τίς: ὁ παραχωρήσων σε ἐᾶσαι αὐτὴν τίς ἐστι; ἤτοι ἐγὼ οὐ συγχωρῶ σοι αὐτὴν ἐᾶσαι.

sch plut

1082

διεσπεκλωμέν: τινὲς φλυαρίας τινάς φασι, λέγοντες σπε‐ κλοῦν τὸ συνουσιάζειν· ἔστι δὲ τὸ “ἐσπεκλωμένῃ” δηλοῦν ὑπὸ μυρί‐
5ων ἐτῶν καὶ τρισχιλίων γεγηρα‐ κυίᾳ, σαπείσῃ, διαλυθείσῃ ἀπὸ τῶν σεσηπότων καὶ διεσπλεκωμένων καὶ διαλυθέντων τῆς πλοκῆς σχοίνων. μεταθετικῶς δὲ τὸ “ἐσπλεκωμένῃ”
10εἶπεν “ἐσπεκλωμένῃ”, ὡς τὸ “τέ‐ τρατον” καὶ “κραδίη”· εἶπε δὲ “ἐσπεκλωμένῃ” ὡς ἀπὸ τοῦ σπε‐
κλόω σπεκλῶ.218

sch plut

1085

τρύγα: τὴν ὑπόστασιν τοῦ οἴνου.

sch plut

1087

τρύγοιπος: ὑλιστὴρ τῶν οἴνων, σακελλιστήριον. “οὐκοῦν καὶ λοιπόν, φησίν, εἰ τῇ γραῒ τρύξ ἐστι σαπρ, ὁ σακελλιστὴς ταῦτα
5θεραπεύσει”.

sch plut

1088

“εἴσιτε εἴσω, φησὶν ὁ νεανίας, τῷ θεῷ γὰρ ἤτοι τῷ Πλούτῳ βούλομαι ἀναθεῖναι τούσδε τοὺς στεφάνους”. λεγού‐
5σης (1090) δὲ καὶ τῆς γραὸς ὅτι “κἀγὼ βούλομαι εἰσελθεῖν καὶ αὐτῷ φράσαι τι”, καὶ τοῦ μείρακος πάλιν εἰπόντος· “ἐγὼ δὲ οὐκ εἴσειμι”, θάρρει”, τούτῳ φησὶν
10(1092) ὁ Χρεμύλος, “οὐ γάρ σε βιασέται ἡ γραῦς ᾧ τρόπῳ μᾶλλον ἄνδρες γυναῖκας βιάζονται”.

sch plut

1093

ἱκανὸν γὰρ καὶ πολὺν χρόνον αὐτὴν ὑπεπίττουν καὶ ὑπεπίσσουν ὥσπερ παλαιὰν καὶ σαπρὰν ναῦν. εἶπε δὲ ἐκ τοῦ πιττόω
5πιττῶ. τὸ δὲ “ὑπεπίττουν νῦν τροπικωτέρως ἀντὶ τοῦ “ἐφίλουν, συνῆν, ἐμιγνύμην αὐτῇ”.

sch plut

1094

βάδιζ’· ἐγὼ δέ σου: τοῦ
νεανίου εἰσελθεῖν ὡρμημένου, κατα‐ σχοῦσα τοῦτον ἡ γραῦς γενναίως ἀντέχεται καὶ οὐκ ἐᾷ εἰσελθεῖν·219
5πρὸς ἣν τοῦ νεανίου γενναίαν κατά‐ σχεσιν τῆς γραός φησιν ὁ Χρεμύλος· (1095) “ὡς εὐτόνως, ὦ Ζεῦ βασιλε, τὸ γραΐδιον τῷ μειρα‐ κίῳ προσείχετο καὶ κεκόλλητο,
10ὥσπερ λεπὰς ταῖς πέτραις”. λεπὰς δὲ εἶδος ἐστι ὀστρειῶδες, ἓν μόνον ὄστρακον ἔχον τὸ πρὸς τὰ ἐκτὸς νεῦον. ἀντὶ δὲ τοῦ ἐντὸς ὀστράκου ἡ θαλασσία ἐκείνη πέτρα ἐστὶν
15ἐξαρκοῦσα ἐν ᾗπερ φύεται ἡ ῥη‐ θεῖσα λεπάς.

sch plut

1097

τίς ἔσθ’ ὁ κόπτων τὴν θύραν: Ἑρμῆς ὁ τῶν θεῶν κῆρυξ, πλουτησάν‐ των ἁπάντων καὶ μηδενὸς ἔτι θύοντος τοῖς θεοῖς, καταλιπὼν τὴν μετὰ τούτων διατριβὴν κάτεισι πρὸς τὴν Χρεμύλου οἰκίαν ὡς τούτοις συνεσόμενος ἐς ἀεί. ψοφησάσης δὲ τῆς θύρας πρὸ τοῦ τὸν Ἑρμῆν κόψαι αὐτήν, ἔξεισιν ὁ Καρίων
5δοκῶν παρά τινος κεκόφθαι αὐτήν· γνοὺς δὲ ὡς μόνη κλαυσιᾷ καὶ ψοφεῖ, ἔμελλεν αὖθις ((εἰς)) τὴν οἰκίαν ἐσιέναι· συγκαλεῖ δὲ αὐτὸν ὁ Ἑρμῆς καὶ πρῶτα μὲν γελοῖά τινα φθέγγεται, εἶτα δεῖται τούτοις ὑποδεχθῆναι καὶ πολλὰς εὑρεσι‐ λογίας εἰπὼν ὀνομάτων ἑρμαϊκῶν, τέλος ὡς διακονικὸς εἴσεισι. καὶ πρὸς τὸ
φρέαρ τὰς κοιλίας πλύνειν κελεύεται.220

sch plut

1098

τὸ θύριον φθεγγόμενον: τὸ “φθεγγόμενον καὶ “κλαυ‐ σι τροπική ἐστι λέξις καὶ ἅμα ὑψηλὴ καὶ γλυκεῖα·
5ἐπὶ γὰρ τῶν ἐχόντων αἴσθησιν καὶ μᾶλλον ἀνθρώπων λέγεται. οὗτος δ’ ἐπὶ ξύλου ἀψύχου ((καὶ)) τῆς θύρας τὸ κινεῖσθαι μὲν “φθέγγεσθαι” εἶπε, τὸ ψοφεῖν δὲ καὶ τρύζειν ((καὶ)) “κλαυσιᾶν”. διαφέρει δὲ τὸ κόπτειν ψοφεῖν τε καὶ κλαυσιᾶν· κόπτειν γὰρ κυρίως λέγεται, ὅταν τις εἰς οἰκίαν εἰσιέναι μέλλων τὴν θύραν ἔξωθε πλήττῃ· ἂν δ’ ἐξερχόμενος αὐτὴν ὑπανοίγῃ, ὁ τῆς ὑπανοίξεως
10κτύπος ψόφος καλεῖται· ὅταν δὲ ὑπ’ ἀνέμου ((ἡ)) θύρα κινουμένη μόνη κινῆται καὶ τρύζῃ, κλαυθμυρισμὸς ὁ τοιοῦτος τρυσμὸς λέγεται. “θύριον” δὲ καὶ οὐ
“θυρίον” φαμέν, ὅτι κανών ἐστιν ὁ λέγων ((ὅτι)) τὰ εἰς ιον ὑποκοριστικὰ ἀπὸ βραχέος ἀρχόμενα προ‐221
15παροξύνεται, ἀπὸ δὲ μακροῦ παροξύνεται· “ψωμίον, σταυρίον, ἠρίον, σακκίον” καὶ τὰ ὅμοια, “ἔριον” δὲ καὶ “σάκιον”—ἡ ἀσπίς—“πόδιον, ὅριον, ὄρειον” καὶ τὰ ὅμοια. οὕτω καὶ “θύριον” καὶ “πύλιον” φαμὲν καὶ “θύμιον” τὸ ἐπίθυμον καὶ “ψύχιον” τὸ ζῳύλλιον, ὃ θηρῶντα παίζει τὰ παιδάρια, καὶ πᾶν ὅμοιον, “θυ‐ μίον” δὲ τὸν θυμὸν καὶ “ψυχίον” τὴν ψυχὴν καὶ πάντα τὰ ὅμοια. “τρύβλιον”
20δὲ καὶ “τρυβλίον” καὶ “ἴκριον” καὶ “ἰκρίον” φαμὲν καὶ εἴ τι τοιοῦτον.
ταῦτα δὲ καὶ μακρὰ καὶ βραχέα εἰσὶ καὶ ἀμφοτερίζοντα, ὡς τὸ “τρύβλίον, ἴκρίον” καὶ τὰ τοιαῦτα.223

sch plut

1102

ἀνέῳξάς μ’ ἔφθασας: τὸ σχῆμα ἀντιστροφὴ περὶ τὰς λέξεις, ἤτοι “ἔμελλον μὲν κόπτειν τὰς θύρας, σὺ δὲ φθάσας καὶ
5προκαταλαβὼν ἀνέῳξας”.

sch plut

1108

τρύβλιον καὶ τρυβλίον· οὗτος ἴγδην ἢ ἀγγεῖόν τί φησιν, ἔστι δὲ κυρίως ποσὸν μέτρον ὑγροῦ.

sch plut

1109

βάραθρον: ἦν ὄρυγμα γῇ τῆς Ἀτθίδος πρὸς τὰς κακούργων, ὡς εἴρηκα, τιμωρίας.

sch plut

1110

ἡ γλῶττα τῷ κήρυκι: αἱ γλῶτται τῶν θυομένων ἐθύοντο τῷ Ἑρμῇ. λέγει οὖν ἐνταῦθα οὕτως· “ἡ γλῶττα τῷ κήρυκι τῶν τοιούτων
5τέμνεται” ἤτοι “οὐ ματαίως θύομεν αὐτῷ τὰς γλώσσας τοιαῦτα κηρύσ‐ σοντι”, ἢ “κοπείη ἡ γλῶσσα τοῦ ὃς ἡμῖν τοιαῦτα κηρύσσει”.

sch plut

1119

σωφρονεῖς: ἤτοι καλῶς λέγεις περὶ τῶν ἄλλων μὴ φροντίζειν θεῶν.224

sch plut

1120a

“καπήλισι” γράψον δέ, μὴ “καπηλίσι”.

sch plut

1120b

“κάπηλις” ἡ τελεία οἰνοπῶλις γυνή, καὶ ἁπλῷ τῷ τρόπῳ λέγεται· “καπηλίς” δὲ ἡ παῖς καπήλιδος ἢ καὶ ὑποκοριστικῶς καὶ ἡ τελείας ἡλικίας κάπηλις.

sch plut

1121

οἰνοῦτταν: πλακοῦς ἐστιν ἐκ γλεύκους καὶ ἀλφίτων συντεθειμένος καί τινων ἡδυσμάτων.

sch plut

1123a

ἀναβάδην: ἄνω τοὺς πόδας ἔχων τῇ κλίνῃ ἐν τῷ καθεύδειν, τὴν κεφαλὴν δὲ κατωτέρω, ὥσπερ καὶ οἱ ἡμεροδρόμοι δρῶσι καὶ δρομοκήρυκες ἕνεκα τοῦ μὴ κατασπάσαι τὴν ὕλην περὶ τοὺς πόδας, λεπτῇ δέ τε χειρὶ παχὺν πόδα πιέζειν.

sch plut

1123b

βαρβαρισμός ἐστι τὸ περὶ χρόνους, τόνους καὶ πνεύματα ἁμαρ‐ τάνειν, σολοικισμὸς δὲ τὸ περὶ τὴν σύνταξιν τὴν λογικήν.

sch plut

1124

οὐκοῦν δικαίως ταῦτα πάσχεις, ὃς καὶ ζημιοῦσθαι πολλάκις ἐποίεις τοὺς ((τὰ)) τοιαῦτά σοι παρέχοντας.

sch plut

1126

τετράδι: τοῦ καθ’ ἑκάστην τετράδα τοῦ μηνὸς πεπεμμένου νῦν
στελλομένου πλακοῦντός μοι. ἑκάστη γὰρ μηνὸς νουμηνία καὶ ἡ ἑβδόμη ἱέρωτο τῷ Ἀπόλλωνι, ἡ δὲ τετάρτη Ἑρμῇ, ἡ ((δὲ)) ἕκτη Ἀρτέμιδι, ἡ ((δὲ)) ὀγδόη Θησεῖ καὶ αἱ λοιπαὶ τοῦ μηνὸς ἄλλοις θεοῖς τε καὶ ἥρωσιν.225

sch plut

1127

ποθεῖς τὸν οὐ παρόντα: παροιμία· τοῦτό ἐστι λεγόμενον ἐπὶ τῶν ἤδη παρῳχηκότων ἢ καὶ παντελῶς ἠφανισμένων. εἴρηται δὲ ἀφ’ ἱστορίας τοι‐ αύτης· ((ὁ)) Ἡρακλῆς συμπλέων τοῖς Ἀργοναύταις ἐπὶ τὸ χρύσειον κῶας, ὡς ἀφίκοντο περὶ Κίον περί τινα κρήνην, στέλλει τὸν Ὕλαν ὑδρεύσασθαι.
5Νηρηΐδες δὲ τὸν νεανίαν λαβοῦσαι τοῖς ὕδασιν ἀπεθέωσαν· Ἡρακλῆς δέ, μηκέτι τοῦ μείρακος ὑποστρέφοντος, πᾶσαν ὕλην, ἁπάσας τὰς κρήνας, τὴν ὀρεινὴν περιτρέχων, τὸν οὐ παρόντα ζητῶν κατεφαίνετο· ὡς καὶ Θεόκριτος ὁ Σικε‐ λός ((, οὐ λέγω τὸν Χῖον,)) περὶ τούτου φησί·
“κᾤχεθ’ Ὕλας ὁ ξανθὸς ὕδωρ ἐπιδόρπιον οἴσων”.

sch plut

1128

οἴμοι δὲ κωλῆς: κωλὴν δὲ τὸν βραχίονα νόει ἤγουν τὴν ὠμοπλάτην. τὰ γὰρ ἐμπρόσθια μέρη τῶν ἱερείων ἤτοι οἱ βραχίονες καὶ
5ὠμοπλάται ἀφιεροῦντο Ἑρμῇ. καὶ κωλὴ μὲν ἡ ὠμοπλάτη ἐστί, κώληψ δὲ τὸ ὄπισθε τοῦ γόνατος, τὸ ἀντζίον, ὡς Ὅμηρος ἐν τῇ πάλῃ δι‐ δάσκει τῇ Ὀδυσσέως καὶ Αἴαντος
10εἰπών·
“κόψ’ ὀπίσω κώληπα τυχών”.226

sch plut

1129

((ἀσκωλίαζε:)) ἀσκώλια καθ’ ἱστορίαν ἦν τις ἑορτὴ Διονύσου, ἐν ᾗ‐ περ, ἀσκῶν πεφυσημένων κειμένων ἐν μέσῳ τῷ θεάτρῳ, τινὲς ἥλλοντο ἐπ’ αὐτοὺς ἢ ἑνὶ τῷ ποδὶ ἢ καὶ ((ἐν)) δυσὶ καὶ ἐκίνουν γέλωτα τοῖς θεωμένοις καταπίπτοντες τῷ φυσήματι τῶν ἀσκῶν. εἰς τιμὴν δέ, ὡς ἔφην, τοῦ Διονύσου
5ταῦτα ἐδρῶντο. ὁ γὰρ ἀσκὸς δέρμα τοῦ τράγου ἐστίν· ὁ δὲ τράγος, τὸ ζῷον, πολέμιός ἐστι ταῖς ἀμπέλοις αὐτὰς κατεσθίων, καὶ ἐπίγραμμά ((τι)) φέρεται τῆς ἀμπέλου πρὸς τὸν τράγον οὑτωσὶ λέγον·
“κἤν με φάγῃς ἐπὶ ῥίζαν, ὅμως ἔτι καρποφορήσω,
ὅσον ἐπιλεῖψαί σοι, τράγε, θυομένῳ.”
10“ἀσκωλιάζειν” μὲν καθ’ ἱστορίαν τοῦτο σημαίνει τὸ ἅλλεσθαι τοῖς ἀσκοῖς ᾧ τρόπῳ εἰρήκειμεν· νῦν δὲ ἐσχηματισμένως καὶ δριμέως φησὶ πρὸς τὸν Ἑρμῆν· εἰπόντος γὰρ “οἴμοι τῆς κωλῆς καὶ τῆς ὠμοπλάτης”, 〈φησίν〉· “ἀσκω‐ λίαζε καὶ ἐστερημένος τῆς κωλῆς καὶ πεινῶν ἐνταῦθα πρὸς τὴν αἰθρίαν καὶ τὸν ἥλιον δίαγε.”

sch plut

1130

σπλάγχνων τε θερμῶν: τῷ Ἑρμῇ τῶν ἱερείων ἡ ὠμοπλάτη ἱέρωτο· ἔθυον δὲ αὐτῷ καὶ σπλάγχνα ἤτοι ἐντόσθια θερμά, ὀπτά τε καὶ
5περίεφθα· καὶ τοῖς ἄλλοις θεοῖς ἄκρατον σπένδοντες τὴν σπονδήν, ἢ ὕδωρ μόνον, ὡς Ἐρινύσιν, ἢ μόνον οἶνον, ὡς πᾶσι τοῖς ἄλλοις θεοῖς, τῷ
Ἑρμῇ κεκραμένον ἔσπενδον οἶνον ἢ227
10ψυχρῷ εἴτ’ οὖν εὐζέοντι ὕδατι. μεμνημένου γοῦν τοῦ Ἑρμοῦ τούτων καὶ τῇ στερήσει ὀδυνωμένου, πρὸς ἓν ἕκαστον τῶν παρ’ Ἑρμοῦ λεγο‐ μένων ὀδυνηρῶν φέρει γελοῖά τινα
15προσφυῆ τὸν Καρίωνα λέγοντα, ὡς τὸ “ὀδύνη σου τὰ σπλάγχνα κατέχει, Ἑρμῆ, ὅτι νῦν ἐστερήθης ἐκείνης τῆς προσαγομένης σοι τῶν σπλάγχνων θυσίας”. πρὸς δὲ τὸ
20κύλικος ἶσον ἴσῳ κεκραμένης“τὴν ἐκ τῆς κάτω κύλικος ἐξερχο‐ μένην—ὁ Καρίων φησίν—ὦ Ἑρμῆ πιὼν οὐκ ἂν φθάνοις ὑποχωρῶν;”

sch plut

1134

τὸν σαυτοῦ φίλον: πολλαὶ τέχναι ἀνάκεινται τῷ Ἑρμῇ· μία δὲ τούτων καὶ ἡ κλεπτῶν· ἐπεὶ δὲ κλέπται καὶ οἱ οἰκέται, τούτου ἕνεκεν ὁ Ἑρμῆς ἑαυτὸν φίλον τῷ Καρίωνι ὀνομάζει.

sch plut

1136

ἄρτον τιν’ εὖ πεπεμένον: ἐπταισμένον ὁ Τζέτζης καὶ ἄμετρον τοῦτον τὸν στίχον φησί· διὰ δύο γὰρ μῦ οὐκ ἀνέχεται γράφειν, λέγων μὴ
5νῦν ἁρμόδιον εἶναι νοεῖσθαι ἐκ τοῦ πέμπω πέμψω, ἐκ δὲ τοῦ πέττω πέσω πεπεμένον τὸν ἐζυμωμένον· καὶ
ἔστι λοιπὸν ἄμετρος.228

sch plut

1138

ἀλλ’ οὐκ ἔκφορά εἰσι καὶ ἔξω διδόμενα τὰ κρέα· ἢ ἀλλ’ οὐκ ἐκφορὰ καὶ ἐκβολὴ γίνεται τούτων τοῖς ἔξω· ἐκέλευσε γὰρ ὁ Πλοῦτος
5μηδὲν τούτων ἔξω ἐκβαλεῖν καὶ ἐξενεγκεῖν.

sch plut

1139

καὶ μήν, ὅτε τι σκευάριον καὶ ἀγγεῖον τοῦ δεσπότου ἦς κλέψας, ἐγὼ ἐποίουν λανθάνειν, ὡς κλεπτικῆς δηλονότι ἔφορος”. καὶ ὁ Καρίων πρὸς ταῦτα· “διὰ τὸ συμμετασχεῖν καὶ αὐτὸς μέρους τοῦ κλέμματος”.

sch plut

1142

ἧκεν γὰρ ἄν σοι ναστὸς καὶ ἄρτος εὐζύμωτος. ἧκεν· τὸ κεν μακρόν. τὸ δὲ “πεπεμμένος καὶ διὰ δύο μ γεγραμμένον καὶ δι’ ἑνὸς
5πλημμελῆ καὶ ἐπταισμένον τὸν στί‐ χον ποιεῖ. τέως πρὸς τὸν Καρίωνος λόγον τὸν ὅτι “ἐστέλλετό σοι ἄρτος εὐζύμωτος”, φησὶν ὁ Ἑρμῆς· “πάλιν δὲ αὐτὸς αὐτὸν ἤσθιες”, καὶ ὁ
10(1144) Καρίων δὲ πρὸς αὐτόν· “εὐ‐
λόγως αὐτὸν ἐγὼ ἤσθιον, ὅτι καὶ εἰ πανουργήσας ἤτοι κλέψας τι κατεσχέθην ποτέ, ἐγὼ μόνος ἐμαστιζόμην, καὶ οὐ μετεῖχες καὶ σὺ τὰς ἴσας πληγὰς ἐμοί” ἤτοι “τῶν ἴσων ((ἐμοὶ)) πληγῶν” ἀττικῶς.229

sch plut

1146

μὴ μνησικακήσῃς: Ἀθηναῖοι καὶ Λάκωνες πολλὰς κατ’ ἀλλήλων τὰς μάχας ἐρρήγνυντο· τέλος περιγεγονότες οἱ Λάκωνες ἐπέστησαν τοῖς Ἀθηναίοις τυράννους τριάκοντα, Ἀθηναίους καὶ αὐτοὺς ὄντας, οἳ τοὺς ὁμοφύ‐ λους παντοίως ἐκάκουν συντρίβοντες. τέλος Θρασύβουλός τις ἀθηναῖος
5φιλόπατρίς τε καὶ μισοτύραννος Φυλήν τινα τόπον ((ποτὲ)) καταλαβὼν Ἀττικῆς μετὰ καί τινων μισοτυράννων ἑτέρων, συνηργηκότος οὐ μετρίως αὐτοῖς καὶ Κεφάλου τοῦ πατρὸς Λυσίου τοῦ ῥήτορος ὀκτακοσίας ἀσπίδας χαρισαμένου πρὸς συμμαχίαν, περὶ τὸν Πειραιᾶ συμβαλόντες, κατὰ κράτος ἥττησαν τοὺς λʹ καὶ τοὺς σὺν αὐτοῖς. ἐπεὶ δὲ ὅτε ἦρχον οἱ τύραννοι, οὓς μὲν ἐκάκουν τῶν
10πολιτῶν, οἷς δὲ φιλίως ἐχρῶντο, μετὰ τὴν τούτων κατάλυσιν, Εὐκλείδου δημαγωγήσαντος, ψήφισμα ἔθεντο μὴ ἀλλήλοις μνησικακεῖν καὶ τὰ πρὸ Εὐκλείδου ἄκυρα εἶναι. τὰ μὲν τῆς ἱστορίας τοιάδε. τὰ δὲ παροιμιώδη ((τάδε)) τοιόνδε τὸν νοῦν ἔχουσιν· “εἰ ((δὲ)) καὶ ὑμεῖς, ὦ Καρίων, πλουτήσαντες νῦν ἐδοξάσθητε, ὡς οἱ μετὰ ((τοῦ)) Θρασυβούλου τότε κρατήσαντες τὴν Φυλὴν
15καὶ τοὺς ἐν τῷ Πειραιεῖ τυράννους ἡττήσαντες, μὴ μνησικακήσῃς ἐπὶ τοῖς πρώην ἐμοί, ὡς οὐδ’ ἐκεῖνοι τοῖς ὁμοφύλοις”.

sch plut

1150

ταὐτομολεῖν: τὸ αὐτομολεῖν καὶ ἐνταῦθα διατρίβειν ἀστεῖον καὶ ἡδύ σοι νῦν φαίνεται.

sch plut

1153

παρὰ τὴν θύραν στροφαῖον: πολλά εἰσιν ἀντώνυμα τῷ Ἑρμῇ. νῦν δὲ τὰ πρόσφορα πρὸς τὴν παροῦσαν ὑπόθεσιν τιθεὶς παίζει ἀγωνιστικῶς λύων αὐτά· τέλος εὑρόντος τοῦ Ἑρμοῦ κλῆσιν ἑρμαϊκὴν πρόσφορον τοῖς πλου‐
τοῦσι καὶ εἰσαχθέντος ὡς διακονικοῦ καὶ ὑπηρετοῦντος πλύνειν κοιλίας, φησὶν230
5ὁ Καρίων· “οὐ μάτην ἄρα οὐδ’ οἱ ἐν Ἀθήναις δικάζοντες πολλοῖς δικαστη‐ ρίοις ἐγγράφεσθαι σπεύδουσι”. καὶ αἱ πολλαὶ δὲ κλήσεις αἱ τοῦ Ἑρμοῦ τού‐ των ἕνεκα τῷ ἀλιτηρίῳ προελήφθησαν, ἵνα τό τε τῶν Ἀθηναίων κωμῳδήσῃ φιλόδικον καὶ τὸ τῶν δικαστῶν μοχθηρότατον. στροφαῖος λέγεται καὶ ἡ τῶν πυλῶν στρόφιγξ καὶ πᾶς πανοῦργος καὶ πράγματα μετατρέπων. καὶ τὸν Ἑρμῆν
10δὲ περὶ τὰς τῶν πυλῶν ἵδρυον στρόφιγγας, ἢ ἵνα τοὺς κλέπτοντας εἴργοι πρὸς τὰς οἰκίας εἰσδύεσθαι, ἢ ὅτι ταῖς οἰκίαις καὶ πόλεσι φρονήσεως χρεία καὶ πανουργίας, ((καὶ)) ἐν τοῖς ἀγροῖς δὲ καὶ τοῖς ἔξω πολέμοις, διὸ τοῖς μὲν ἀγροῖς Ἄρεος ἵστασαν εἴδωλον, τῆς Ἀθηνᾶς δὲ ταῖς πύλαις τῶν πόλεων, Ἑρμοῦ δέ, ὡς ἔφημεν, εἴδωλον ὄπισθε τῆς πύλης τῶν οἰκιῶν.

sch plut

1155

ἐμπολαῖον ((δὲ)) πρατήριον, ἀγοραῖον.

sch plut

1156

ἔγνως παλιγκάπηλον οἷς πρώην ἔφην.

sch plut

1159a

ἀλλ’ ἡγεμόνιον: ὅτι ((ὁ)) Ἑρμῆς καὶ ὁ λόγος καὶ λογικῶν τεχνῶν ἡγεμονεύει καὶ πρακτικῶν, ὑποτιθεὶς ἑκάστῃ καὶ ἐφευρέσεις καὶ πανουργίας καὶ ἀφορμάς. ἡγεμόνιος δὲ λέγεται καὶ ὁ ὁδηγὸς τῶν τυφλῶν· διὰ τοῦτό φησιν “ἀλλ’ ὁ Πλοῦτος βλέπει”.

sch plut

1159b

μεθόδους καὶ τέχνας ὁ λόγος ἐργάζεται.

sch plut

1162

οἱ παλαιοὶ οὕτως, [οἱ δ]ὲ
νεώτεροι μετὰ τοῦ ν.231

sch plut

1163

μουσικοὶ ἀγῶνες οἱ δι’ ὀργάνων θυμέλης γινόμενοι καὶ οἱ λογικοί· γυμνικοὶ δὲ οἱ δι’ ἀλκῆς σώματος, ὥσπερ δρόμος, παλαίστρα, πυγμή, παγκρά‐ τιον, δίσκος, ἅλμα, ἀκόντισμα καὶ ἕτερα εἴδη μυρία.

sch plut

1166

οὐκ ἐτὸς ἅπαντες οἱ δικάζοντες: οὐ ματαίως ἄρα ((τε)) οἱ ἐν ταῖς Ἀθήναις, φησί, δικάζοντες σπεύδουσι πολλοῖς ἐγγεγράφθαι γράμμασιν ἤτοι δικαστηρίοις. περὶ δὲ τῶν γραμμάτων καὶ τῶν δικαστηρίων τῶν ἐν Ἀθήναις καὶ περὶ τῶν δικαστῶν δὲ ὡσαύτως ἀνωτέρω φθάσας πλατυτέ‐
5ρως ἐδίδαξα, ὅτι τῷ Ἀρείου πάγου δικαστηρίῳ πρὸ τῶν προθύρων ἄλφα στοιχεῖον ἐγέγραπτο, τῇ Ἡλιαίᾳ δὲ η, τῷ ἐν Φρεαττοῖ φ, καὶ ἐπὶ τῶν λοιπῶν δὲ ((δικαστηρίων)) ὡσαύτως.

sch plut

1171

τίς ἂν φράσειε: ὁ τοῦ ἐν ἄστει τιμωμένου σωτῆρος Διὸς ἱερεύς, μηδενὸς ἔτι θύοντος Διί τε καὶ τοῖς ἄλλοις θεοῖς, ἔρχεται παρὰ τὴν ((τοῦ)) Χρεμύλου οἰκίαν βουλόμενος τοῦ λοιποῦ συνεῖναι αὐτοῖς.

sch plut

1184

ἀποπατησόμενοι: ἐκκρινοῦντες, ἀφοδεύσοντες πλεῖν καὶ πλείους ἢ ((καὶ)) μύριοι. πόθε δὲ ἀπόπατος ἡ ἔκκρισις εἴρηται, μάνθανε. πάτος μὲν λέγεται καὶ ἡ κατατετριμμένη ὁδὸς ἀπὸ τοῦ πατεῖσθαι, περὶ ἧς καὶ ((ὁ)) Ὅμηρος λέγει·
5
“ὃν θυμὸν κατέδων πάτον ἀνθρώπων ἀλεείνων”. πάτος λέγεται καὶ ἡ τροφή, ὅθε καὶ πάσασθαι τὸ φαγεῖν· καὶ ἐξ αὐτοῦ ἀπόπατος ἡ ἔκκρισις καὶ τὸ ἀποσκυβάλισμα τοῦ πάτου καὶ τῆς τροφῆς.

sch plut

1185

οὐκοῦν κἀκ τούτων τὰ νομιζόμενα, φησί, λαμβάνεις καὶ ἐκ τοῦ ἀποπάτου τῶν εἰσιόντων ἔχεις λοιπὸν τὴν ἀπονενεμημένην καὶ εἰωθυῖαν μοῖραν
τοῖς ἱερεῦσιν ἀπολιμπάνεσθαι.232

sch plut

1187

χαίρειν ἐάσας: ἀντίφρασις καὶ εὐφημία τὸ σχῆμα· ἤτοι ἀδημονεῖν καὶ λυπεῖσθαι, ὅθε λέγεται καὶ Χάρων, ὁ μὴ χαρᾶς ἀλλὰ θλίψεως αἴτιος.

sch plut

1191

ἱδρυσόμεσθα ((τὸν θεόν))· ἱδρύσασθαι καὶ ἀφιερῶσαι τὸν θεὸν ἤτοι τὸν Πλοῦτον βούλονται ἀπαγαγόντες αὐτὸν ἐν τῇ ἀκροπόλει τῶν Ἀθηνῶν εἰς τὸν ὀπισθόδομον Ἀθηνᾶς, ἔνθα τὸ ταμιεῖον ὑπῆρχε. τοῦτο δὲ δῆθε ποιοῦσι καὶ ἐκεῖ βούλονται τὸν Πλοῦτον ἱδρύσαι, ὅτι ἐκεῖσε ἀπέκειτο ἀργυρίου ἐπισήμου
5ἤτοι κεχαραγμένου ἑξακισχίλια τάλαντα πάρεξ μόνον τριακοσίων.

sch plut

1197

τὰς χύτρας ((αἷς τὸν θεὸν)): οἱ ἀφιεροῦντες ναοὺς ἢ ((καὶ)) θυσίας χύτρας ἀθάρας καὶ σεμιδάλεως ἢ πελάνων καὶ ὀσπρίων ἀληλεσμένων καὶ λοιπὰ δὲ ἡδύσματα προπομπεύοντα ἔθος εἶχον εἰσάγειν φερόμενα γυναικῶν κεφαλαῖς εὐπαρύφων. καὶ νῦν δὲ τὴν γραῦν τὴν ἐρωμένην τοῦ μείρακος φέρειν
5ἐπὶ τῆς κεφαλῆς πείσαντες τὰς ἱερὰς ταύτας χύτρας, τὸν ἀφρὸν τὸν τοῖς ἑψομέ‐ νοις γίνεσθαι εἰωθότα, ὃν ἀφρὸν καὶ γραῦν ὀνομάζουσιν, ὁρῶντες ἄνω τῆς χύτρας ἐπιπολάζοντα, γελῶντές φασιν· “αἱ χύτραι αὗται, ἃς ἡ γραῦς ἐπὶ κεφαλῆς φέρει, τἀναντία δρῶσι χύτραις ταῖς ἄλλαις· ἐν ἐκείναις μὲν γὰρ ἡ γραῦς ἤτοι τὸ ἄφρισμα ἔπεστιν ἄνω, τούτων δὲ τῶν χυτρῶν ἡ γραῦς αὕτη
10γυνὴ τυγχάνει πολλῷ κατωτέρα”.233