TLG 4036 020 :: PROCLUS :: Excerpta e Platonica Procli theologia

PROCLUS Phil., Diadochus
(Atheniensis: A.D. 5)

Excerpta e Platonica Procli theologia

Source: Cousin, V. (ed.), Procli philosophi Platonici opera inedita, pt. 3. Paris: Durand, 1864 (repr. Hildesheim: Olms, 1961): 1243–1258.

Dup. partim 4036 004

Citation: Page — (line)

1243

(3t)

EXCERPTA E PLATONICA PROCLI THEOLOGIA
4tIN FINEM PRIMAE HYPOTHESEOS ET IN SECUNDAM HYPOTHESIN.
5 [Τέλος τῆς πρώτης ὑποθέσεως.] Κατὰ μίαν ἄρα καὶ ἄγνωστον αἰτίαν τὸ πρώτιστον τῶν ὅλων θεούς τε πάντας ἐξέφηνε καὶ θείας ψυχὰς καὶ τὰ κρείττονα γένη, καὶ οὔτε συμ‐ πλέκεται τοῖς ἑαυτοῦ γεννήμασιν, οὔτε πλη‐
10θύνεται περὶ αὐτά· πάντη δὲ αὐτῶν ἐκβεβηκὸς ἐν ἁπλότητι θαυμαστῇ καὶ τῆς ἑνώσεως ὑπερ‐ βολῇ, πᾶσιν ἀδιακρίτως τήν τε πρόοδον ὁμοῦ καὶ τὴν ἐν προόδῳ τάξιν ἐνδίδωσι. Μεχρὶ μὲν τούτων ὁ Παρμενίδης ἄνωθεν ἀπὸ τῆς νοητῆς
15περιωπῆς τῶν πρώτων νοερῶν θεῶν ὡρμημένος προελήλυθε κατὰ τὰ μέτρα τῆς ἀπογεννήσεως, τά τε θεῶν γένη καὶ τῶν θεῶν ἡνωμένων τε καὶ συνεπομένων ὑφιστὰς, καὶ πάντων ἀεὶ τὸ ἓν ἐξῃρημένον ἀῤῥήτως ἀποφαίνων. Πάλιν δὲ ἐν‐
20τεῦθεν ἐπ’ ἀρχὴν ἀναστρέφει, καὶ τὴν τῶν ὅλων ἐπιστροφὴν ἀπομιμούμενος, τῶν ἀκρο‐ τάτων θεῶν, τῶν νοητῶν λέγω, χωρίζει τὸ ἕν· οὕτω γὰρ ἂν αὐτοῦ μάλιστα τὴν ὑπεροχὴν
θεασαίμεθα καὶ τὴν ἀμήχανον πρὸς τὰ ἄλλαColumn end

1244

(5)

πάντα τῆς ἑνώσεως ἐξαλλαγὴν, εἰ μὴ μόνον αὐτὸ τῶν δευτέρων ἢ τρίτων ἐν τοῖς θεοῖς δια‐ κόσμοις ὑπεριδρυμένον ἀποδείξαιμεν, ἀλλὰ καὶ αὐτῶν τῶν προτεταγμένων νοητῶν ἑνάδων, καὶ ταῦτα συστοίχως τῇ τῶν κρυφίων ἐκείνων
10ἁπλότητι, καὶ οὐ διὰ τῶν ποικίλων λόγων, ἀλλ’ αὐτῆς τῆς νοερᾶς μόνον ἐπιβολῆς· νῷ γὰρ τὰ νοητὰ γνωρίζεσθαι πέφυκε. Τοῦτο τοίνυν καὶ ὁ Παρμενίδης ἔργῳ δείκνυσι τὰς μὲν λογι‐ κὰς μεθόδους ἀπολιπὼν, κατὰ δὲ νοῦν ἐνεργῶν
15καὶ τῆς οὐσίας τὸ ἓν ἐπέκεινα λέγων καὶ τοῦ ἑνὸς ὄντος. Οὐ γὰρ ἐκ τῶν πρώτων συμ‐ περασμάτων τοῦτο συλλελόγισται· ἦν γὰρ ἂν περὶ τῶν πρωτίστων αὐτῶν θεῶν λόγος ἀναπό‐ δεικτος ἐκ τῶν χειρόνων τὴν πίστιν ἐφελκόμε‐
20νος. Καὶ τὰς γνώσεις τοίνυν καὶ τὰ τῶν γνώ‐ σεων ὄργανα πάντα τῆς τοῦ ἑνὸς ὑπεροχῆς ἀπολείπεσθαι κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον διατεί‐ νεται, καὶ τελευτᾷ δὲ καλῶς εἰς τὸ ἄῤῥητον
τοῦ πάντων ἐπέκεινα θεοῦ. Μετὰ γὰρ τὰς κατ’1243

1245

ἐπιστήμην ἐνεργείας καὶ τὰς νοερὰς ἐπιβολὰς ἡ πρὸς τὸ ἄγνωστον ἕνωσίς ἐστιν, εἰς ἣν δὴ καὶ ὁ Παρμενίδης τὸν σύμπαντα λόγον ἀνενεγ‐ κὼν συμπεραίνεται τὴν πρώτην ὑπόθεσιν, πάν‐
5τα μὲν τὰ θεῖα γένη τοῦ ἑνὸς ἐξάψας, αὐτὸ δὲ ἑνιαίως τῶν πάντων ἐξῃρημένον ἀποφήνας, τῶν τε νοητῶν καὶ τῶν αἰσθητῶν ἀμέθεκτον ὑπάρ‐ χον, καὶ τῶν μετεχομένων μονάδων ἀῤῥήτως ὑποστατικόν. Διὸ καὶ τοῦ ἑνὸς ἐπέκεινα τοῦ τῇ
10οὐσίᾳ συζυγοῦντος εἴρηται καὶ παντὸς ὁμοῦ τοῦ μετεχομένου τῶν ἑνάδων πλήθους. (Proclus, lib. II, p. 114.) [Δευτέρα ὑπόθεσις.] Δέδεικται τοίνυν ὅτι τὴν δευτέραν ὑπόθεσιν χρὴ διελεῖν εἰς ὅλας τὰς
15τοῦ ἑνὸς ὄντος προόδους, καὶ ὡς οὐδὲν ἄλλο ἐστὶν ἢ γένεσις καὶ πρόοδος θεῶν ἡ ὑπόθεσις αὕτη, μεχρὶ τῆς ἐκθεουμένης οὐσίας ἄνωθεν ἀπὸ τῆς ἄκρας ἑνώσεως προϊοῦσα τῶν νοητῶν. Οὐ γὰρ, ὥσπερ λέγουσί τινες, ἐν τῇ πρώτῃ περὶ
20θεοῦ καὶ θεῶν ὁ λόγος· οὐδὲ γὰρ ἦν θέμις αὐτῷ συντάττειν τὸ πλῆθος τῷ ἑνὶ καὶ τὸ ἓν τῷ πλήθει· πάντη γὰρ ἐξῄρηται τῶν ὅλων ὁ πρώ‐ τιστος θεός. Ἀλλὰ καὶ τὴν οὐσίαν ἐν τῇ πρώτῃ [ὁ Παρμενίδης] καὶ αὐτὸ τὸ ἓν ἀφαιρεῖται τοῦ
25πρώτου. Ταῦτα δὲ ὅτι μὴ προσήκει τοῖς ἄλλοις θεοῖς, παντὶ καταφανές. Οὐ μὴν οὐδ’, ὡς αὐτοὶ λέγουσι, περὶ τῶν νοητῶν θεῶν ἐν τῇ πρώτῃ ποιεῖται τὸν λόγον ὁ Παρμενίδης, ἐκείνων τὰς ἀποφάσεις εἶναι λέγοντες, διότι συνήνωνται τῷ
30ἑνὶ καὶ εἰσὶν ἁπλότητι καὶ ἑνώσει προσέχοντες ἁπάντων τῶν θείων γενῶν. Πῶς γὰρ τὸ ὅμοιον ἢ τὸ ἀνόμοιον ἢ τὸ ἅπτεσθαι ἢ τὸ χω‐ ρὶς, καὶ τὰ ἄλλα πάντα τὰ ἀποφασκόμενα τοῦ ἑνὸς ὑπάρξει τοῖς νοητοῖς θεοῖς; Ἀλλ’ ὅτι μὲν
35τὰ ἀφαιρούμενα θεῶν εἰσιν ὁμοιότητες, δοκοῦσί μοι λέγειν ὀρθῶς, ὅτι δὲ πάντα τῶν νοητῶν, οὐκ ὀρθῶς. Πρὸς τῷ καὶ ἀναγκαῖον πρὸς τὸν λόγον τοῦτον πάλιν ἐν τῇ δευτέρᾳ περὶ τῶν νοητῶν θεῶν εἶναι τὴν πραγματείαν· ἃ γὰρ ἀπέφησεν
40ἐν ἐκείνῃ, ταῦτα κατέφησεν ἐν ταύτῃ.Column end

1246

Τοῦτο οὖν, ὥσπερ ἔφην, δέδεικται ὅτι τάξιν ἔχει τὰ συμπεράσματα πρὸς ἄλληλα, τὴν τῶν προτέρων καὶ ὑστέρων καὶ αἰτιῶν καὶ αἰτιατῶν. Δεῖ τοίνυν ἡμᾶς ἐφαρμόζειν ἄνωθεν ἀρχομένους
5ταῖς μὲν πρώταις τάξεσι τὰ πρῶτα συμπερά‐ σματα, ταῖς δὲ μέσαις τὰ μέσα, ταῖς δὲ ἐσχά‐ ταις τὰ τελευταῖα, καὶ δεῖξαι τοσούτους ἠρω‐ τημένους λόγους ὁπόσαι τῶν θείων διακόσμων πρόοδοι. Καὶ πρῶτον περὶ τῶν νοητῶν ἀποδῶ‐
10μεν τὴν τοῦ Παρμενίδου διδασκαλίαν, ἐπειδὴ καὶ δέδειχε περὶ τούτων ὁ Πλάτων πολλαχοῦ, τὰ μὲν ἐνδεικνύμενος, τὰ δὲ καὶ διαῤῥήδην λέ‐ γων. (Proclus, lib. III, p. 162—163.) [Τριάδες νοηταί]. Τὸ μὲν δὴ πρώτιστον
15καὶ ἀμεθεκτὸν ἓν, ἐπέκεινα τῶν ὅλων προϋπάρ‐ χον, οὐ τῶν μετεχόντων μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν μετεχομένων ἑνάδων, ὕμνηται διὰ τῆς πρώτης ὑποθέσεως, ἁπάντων μὲν ἀῤῥήτως αἴτιον ἀπο‐ πεφασμένον, αὐτὸ δὲ ἐν οὐδενὶ δὴ τῶν πάντων
20ἀφοριζόμενον, οὐδέ τινα δύναμιν ἔχον οὐδὲ ἰδιότητα συγγενῆ πρὸς τοὺς ἄλλους θεούς. Μετὰ τοῦτο τὸ μόνως ὑπερούσιον καὶ ὑπερὸν καὶ ἄμι‐ κτον πρὸς πάσας τὰς ὑπάξεις, ἑνὰς ἔστι, μετ‐ εχομένη μὲν ὑπὸ τοῦ ὄντος καὶ περὶ αὑτὴν ὑπο‐
25στήσασα τὴν πρώτην οὐσίαν, καὶ πλεονάσασα τῇ προσθήκῃ τῆς μεθέξεως ταύτης τοῦ πρώτως ἑνὸς, αὐτὴ δὲ ὑπερούσιος ὕπαρξις καὶ τῆς πρω‐ τίστης νοητῆς τριάδος. Δύο δὴ τούτων ὄντων ἐν τῇ πρώτῃ τριάδι, τοῦ ἑνὸς καὶ τοῦ ὄντος,
30καὶ τοῦ μὲν γεννῶντος, τοῦ δὲ γεννωμένου, καὶ τοῦ μὲν τελειοῦντος, τοῦ δὲ τελειουμένου, δεῖ δὴ καὶ τὴν μέσην ἀμφοῖν ὑπάρχειν δύναμιν, δι’ ἧς καὶ μεθ’ ἧς τὸ ἓν ὑποστατικόν ἐστι καὶ τελειωτικὸν τοῦ ὄντος .... Τριὰς οὖν ἐστιν αὕτη
35τῶν νοητῶν ἀκρότης, τὸ ἓν, ἡ δύναμις, τὸ ὄν .... Ταύτην τὴν τριάδα παραδιδοὺς ὁ Παρ‐ μενίδης ἄρχεται μὲν ἐντεῦθεν τῶν περὶ αὐτῆς λόγων· Ὅρα δὴ ἐξ ἀρχῆς· εἰ ἓν ἔστιν, ἆρα οἷόν τε αὐτὸ εἶναι μὲν, οὐσίας δὲ
40μὴ μετέχειν; οὐχ οἷόν τε [p. 142 B].1245

1247

Τελευτᾷ δὲ περὶ αὐτῆς διαλεγόμενος ὡδί· ρ’ οὖν ἄλλο ἢ ὅτι οὐσίας μετέχει τὸ ἓν, τοῦτ’ ἂν εἴη τὸ λεγόμενον, ἐπειδάν τις συλλήβδην εἴπῃ ὅτι ἓν ἔστι; Πάνυ γε
5[p. 142 C]. Τριὰς οὖν αὐτὴ πρώτη νοητὴ, τὸ ἓν, τὸ ὂν, καὶ σχέσις ἀμφοῖν, δι’ ἣν καὶ τὸ ἓν τοῦ ὄντος ἐστὶ καὶ τὸ ὂν τοῦ ἑνὸς, πάνυ γε θαυμαστῶς καὶ διὰ τούτων ἐκδεικνυμένου τοῦ Πλάτωνος ὅτι καὶ ὁ πατὴρ τοῦ νοῦ πατήρ ἐστι,
10καὶ ὁ νοῦς τοῦ πατρὸς, καὶ ὡς ἡ δύναμις κέ‐ κρυπται μεταξὺ τῶν ἄκρων .... Μετὰ δὲ ταύτην ἐφεξῆς ἡ δευτέρα τὴν πρόοδον ἔλαχεν, ἣν κατὰ τὴν ὁλότητα τὴν νοητὴν, ὥσπερ ἐν Σοφιστῇ διείλομεν, [ὁ Παρ‐
15μενίδης] χαρακτηρίζει ... Ἐν ταύτῃ δὲ τὰ μέρη καὶ τὸ ὅλον, τῆς δυνάμεως ἑαυτὴν ἐκφαινούσης· διακρίσεως γὰρ οὔσης, καὶ μέρη ἐστὶ καὶ τὸ ἐκ τούτων ὄλον. Καλεῖται τοίνυν ἡ δευτέρα τριὰς ὁλότης νοητή. Μέρη δὲ αὐτῆς τὸ ἓν καὶ τὸ
20ὂν, ἄκρα λέγω· μέση δὲ ἡ δύναμις οὖσα κἀν‐ ταῦθα συνάπτει, καὶ οὐχ ἑνοῖ (καθάπερ ἐν τῇ πρὸ αὐτῆς) τὸ ἓν καὶ τὸ ὂν, καὶ ἐπεὶ μέση ἐστὶν ἀμφοῖν, διὰ μὲν τὴν πρὸς τὸ ὂν κοινω‐ νίαν, ἓν ὂν ἀποφαίνει τὸ ἓν, διὰ δὲ τὴν πρὸς
25τὸ ἓν, ἓν ἀποτελεῖ τὸ ὄν. Καὶ οὕτως τὸ ἓν ὂν ἐκ μερῶν ἐστι δυοῖν, τοῦ τε ἑνὸς ὄντος καὶ τοῦ ὄντος ἑνὸς, ὥσπερ αὐτὸς ὁ Παρμενίδης φησίν. Ἄρχεται μὲν οὖν τῶν περὶ τῆς τριάδος ταύτης λόγων ἐνθένδε· Πάλιν δὲ λέγωμεν, ἓν εἰ
30ἔστι, τί συμβήσεται· σκόπει οὖν εἰ οὐκ ἀνάγκη ταύτην τὴν ὑπόθεσιν τοι‐ οῦτον ὂν τὸ ἓν σημαίνειν, οἷον μέρη ἔχειν [p. 142 C]. Τελευτᾷ δὲ οὑτωσὶ λέγων· Καὶ ὅλον ἄρα ἐστὶν ὃ ἂν ἓν , καὶ μό‐
35ριον ἔχει [p. 142 D]. Διὰ δὲ τούτων ὁ Παρ‐ μενίδης ὁλότητα τὴν δευτέραν ἀφορίζεται τά‐ ξιν τῶν νοητῶν. Ὡς γὰρ τὸ εἶναι πᾶσιν ἀπὸ τῆς πρώτης, οὕτως τὸ ὅλον ἀπὸ τῆς δευτέρας
καὶ ἡ παντελὴς διαίρεσις ἀπὸ τῆς τρίτης ....Column end

1248

Μετὰ γὰρ τὴν κρύφιον ἕνωσιν τῆς πρώτης καὶ τὴν τῆς δευτέρας δυαδικὴν διάκρισιν ἡ τῆς τρίτης ἀπογεννᾶται πρόοδος, ἐκ μερῶν μὲν ἔχουσα τὴν ὑπόστασιν, πλειόνων δὲ μερῶν, ὧν
5τὸ πλῆθος ὠδινεῖ ἡ πρὸ αὐτῆς. Ἑνὰς μὲν γάρ ἐστιν ἐν ταύτῃ καὶ δύναμις καὶ ὂν, ἀλλὰ τὸ ἓν πληθύνεται, καὶ τὸ ὂν καὶ ἡ δύναμις .... Αἰτία δὲ τῆς προόδου ταύτης ἡ δύναμις· δυο‐ ποιὸς γὰρ ἡ δύναμις καὶ πλήθους ἐργάτις, τὸ
10μὲν γὰρ ἓν εἰς πλῆθος προκαλουμένη, τὸ δὲ ὂν εἰς μετουσίαν τῶν θείων ἑνάδων ἐπιστρέφουσα. Πόθεν ἄρχεται περὶ ταύτης ἡμᾶς τῆς τριάδος ἀναδιδάσκων ὁ Παρμενίδης, καὶ ποῦ τὸν περὶ αὐτῆς συμπεραίνεται λόγον; Ἀρχὴ μὲν οὖν αὕτη
15τῶν λόγων ἥδε· Τί οὖν; τῶν μορίων ἑκά‐ τερον τούτων τοῦ ἑνὸς ὄντος, τό τε ἓν καὶ τὸ ὂν, ἆρα ἀπολείπεσθον ἢ τὸ ἓν τοῦ ὄντος εἶναι μόριον, ἢ τὸ ὂν τοῦ ἑνὸς μόριον; Οὐκ ἂν εἴη [p. 142 D].
20Τελευτὴ δὲ ἥδε· Οὐκοῦν ἄπειρον ἂν τὸ πλῆθος οὕτω τὸ ἓν ὂν εἴη; Ἔοικέ γε [p. 143 A] .... Ὅταν μὲν γὰρ λέγηται τοῦ ἑνὸς ὄντος μόρια πάντα τὰ δεύτερα καὶ ὅσα διὰ τὴν τῆς δυνάμεως διακριτικὴν αἰτίαν ἀναφαί‐
25νεται, τὴν ἀπὸ τῆς μονάδος ἐφήκουσαν ἕνωσιν εἰς τὴν τρίτην τριάδα παραδίδωσιν ὁ λόγος. Ὅταν δὲ ἡ δύναμις διακρίνουσα καὶ συνάπτουσα τὰς ἑνάδας καὶ τὰ ὄντα τὸ πλῆθος ἀποτελῇ, τότε δὴ πάντως ἡ μετουσία τῆς δυάδος ἀνα‐
30φαίνεται, καθάπερ, οἶμαι, καὶ ὁ Παρμενίδης ἐνδείκνυσι λέγων· Ὥστε ἀνάγκη δύο ἀεὶ γιγνόμενον μηδέποτε ἓν εἶναι. Κατ’ ἀμφοτέρας ἄρα τὰς προϋπαρχούσας τριάδας αὕτη προελήλυθε, ῥέουσα, κατὰ τὸ Λόγιον, καὶ
35ἐπὶ πᾶν προϊοῦσα τὸ νοητὸν πλῆθος. Τῆς γὰρ ῥοῆς ταύτης καὶ τοῦ ἀπεριλήπτου τῆς δυνάμεως τὸ ἄπειρον πλῆθος ἐνδεικτικόν. Πρῶτον μὲν τοί‐ νυν ἔφην τὴν τριάδος ταύτης ὑπόστασιν τῶν
πρὸ αὐτῆς ἠρτημένην διὰ τούτων ἀποδεικτέον·1247

1249

ἐπειθ’ ὅτι καὶ πρωτογενὴς ἡ τριὰς αὕτη κατὰ τὸν Παρμενίδην· πρώτῃ γὰρ αὐτῇ τοῦ γίγνε‐ σθαι μεταδίδωσι, καὶ τὸ πλῆθος τὸ ἐν αὐτῇ γιγνόμενον ἀποκαλεῖ. Λέγει γὰρ οὖν οὕτως·
5Καὶ γίγνεται τὸ ἐλάχιστον ἐκ δυοῖν αὖ μορίοιν τὸ μόριον. Καὶ πάλιν· Ὅ τί περ ἂν μόριον γένηται, τούτῳ τῷ μο‐ ρίῳ ἀεὶ ἴσχει, καὶ ἐν τοῖς ἑξῆς. (Proclus, lib. III, p. 163—167.)
10 [Τριάδες νοηταὶ ἅμα καὶ νοεραί.] Ὁ μὲν δὴ περὶ τῶν νοητῶν λόγος ἡμῖν ἐνταῦθα περιγεγράφθω τὴν τοῦ Πλάτωνος περὶ αὐτῶν ἀναπλώσας μυσταγωγίαν. Ἐχόμενον δέ ἐστι πάντως τὴν περὶ τῶν νοερῶν θεῶν ἀνασκέψασθαι
15κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον ὑφήγησιν. Ἀλλ’ ἐπειδὴ τῶν νοερῶν, τὰ μέν ἐστι νοητὰ καὶ νοερὰ, ὅσα νοοῦντα νοεῖται, κατὰ τὸ Λόγιον, τὰ δὲ νοερὰ μόνον, ἀπὸ τῶν νοερῶν ἅμα καὶ νοητῶν ἀρξάμενοι λέγωμεν τὰ κοῖνα πρῶτον περὶ αὐ‐
20τῶν διοριζόμενοι, ἀφ’ ὧν καὶ τὴν περὶ τῆς ἑκάστης τάξεως διδασκαλίαν σαφεστέραν ποιη‐ σόμεθα. Πάλιν τοίνυν ἀναμνήσωμεν ἡμᾶς αὐτοὺς ὡς ἄρα τρεῖς εἰσιν αὗται μονάδες ὁλικαὶ πάν‐ τως ἐπέκεινα τῶν κατὰ μέρη διῃρημένων θεῶν,
25οὐσία, ζω, νοῦς. Καὶ ταῦτα πρὸ τῶν μερι‐ κῶν μετέχει τῶν ὑπερουσίων ἑνάδων· ἐξῄρηται δὲ ἡ οὐσία τῶν λοιπῶν, μέσην δὲ ἔλαχεν ἡ ζωὴ τάξιν, τὸ δὲ πέρας τῆς τριάδος ταύτης ἐπιστρέφει πρὸς τὴν ἀρχὴν ὁ νοῦς· καὶ πάντα
30ταῦτα νοητῶς μὲν ἔστιν ἐν οὐσίᾳ, νοητῶς δὲ καὶ νοερῶς ἐν τῇ ζωῇ, νοερῶς δὲ ἐν τῷ νῷ. (Proclus, lib. IV. p. 179.) Λείπεται δὴ καὶ περὶ τῆς τριαδικὴς αὐτοῦ [τοῦ ἀριθμοῦ] διαιρέσεως εἰπεῖν ἑπομένως τῷ
35Παρμενίδῃ. Τρία τοίνυν ἐξ ἀρχῆς ταῦτα πέφη‐ νεν ἡμῖν κατὰ τὴν τοῦ ἑνὸς διάκρισιν ἀπὸ τοῦ ὄντος τὸ ἓν, ἡ ἑτερότης, τὸ ὄν. Καὶ τρεῖς αὗται μονάδες τῆς ἑτερότητος οὔτε τῷ ἑνὶ αὐτῆς οὔσης οὔτε τῷ ὄντι· ταῦτα γὰρ κἂν
40ἐν τοῖς νοητοῖς ἦν, ἡ δὲ ἑτερότης ἐνταῦθα πρῶ‐Column end

1250

τον. Ἀλλ’ ἐπειδήπερ ἄνω μὲν ἡ δύναμις συν‐ αγωγὸς ἦν, ἐνταῦθα δὲ διακριτικὴ τῶν ἄκρων, οὐ μόνον μονάδες εἰσὶ τρεῖς, ἀλλὰ καὶ δυάδες τρεῖς, τὸ ἓν μετὰ τῆς ἑτερότητος, καὶ ἡ ἑτερό‐
5της μετὰ τοῦ ὄντος καὶ τὸ ἓν μετὰ τοῦ ὄντος· αἰτία γὰρ καὶ τῆς τοιαύτης διακρίσεως ἡ ἑτε‐ ρότης τὴν ἕνωσιν ἀκραιφνῆ τοῦ ἑνὸς ὄντος οὐ φυλάττουσα. Μονάδες οὖν τρεῖς καὶ δυάδες τρεῖς, ἀλλὰ καὶ τριάδες τρεῖς αἱ αὐταὶ γένοιντο
10ἂν, ὁτὲ μὲν ἡμῶν ἀπὸ τοῦ ἑνὸς ἀρχομένων, ὁτὲ δὲ ἀπὸ τοῦ ὄντος, ὁτὲ δὲ ἀπὸ τῆς ἑτερότητος· μοναδικῶς ἄρα καὶ τριαδικῶς ὑφέστηκεν ἡ τριὰς αὕτη .... Καὶ μεχρὶ τούτων ἡ πρωτίστη θεότης ἐκπέφανται γόνιμος οὖσα τῶν πρωτίστων ἀρι‐
15θμῶν, κατὰ μὲν τὸ ἓν τῶν ἑνιαίων, κατὰ δὲ τὴν ἑτερότητα τῶν γεννητικῶν, κατὰ δὲ τὸ ὂν τῶν οὐσιωδῶν. Ἐπειδὴ δὲ ἀπὸ ταύτης νοητῆς οὔσης ἡ μετ’ αὐτὴν, ἀνάγκη δήπου καὶ τὴν μονάδα δύναμιν ἔχειν γόνιμον, καὶ τὴν δυάδα
20καὶ τὴν τριάδα. Ταύτας μὲν οὖν τὰς δυνάμεις ὁ Παρμενίδης ἀποκαλεῖ τὸ ἅπαξ, τὸ δὶς, τὸ τρίς [p. 143 E] .... Ἀρχόμενος δὲ ὁ Παρμενί‐ δης τῶν περὶ αὐτοῦ [τοῦ ἀριθμοῦ] λόγων ἐντεῦ‐ θεν· Ἴθι δὴ καὶ τῇδε ἔτι. Π; Οὐσίας
25φαμὲν μετέχειν τὸ ἓν, διὸ ἔστι; Να. Καὶ διὰ ταῦτα δὴ τὸ ἓν ὂν πολλὰ ἐφάνη [p. 143 A]· συμπληροῖ μὲν τὸν περὶ τῆς πρώ‐ της μονάδος λόγον ὡδί· Τρία δὲ οὐ περιττὰ καὶ δύο ἄρτια; Πῶς δ’ οὔ [p. 143 D];
30Τὸν δὲ περὶ τῆς δευτέρας· Ἄρτιά τε ἄρα ἀρτιάκις ἂν εἴη καὶ περιττὰ περιτ‐ τάκις καὶ ἄρτια περιττάκις καὶ πε‐ ριττὰ ἀρτιάκις [p. 144 A]. Τὸν δὲ περὶ τῆς τρίτης καὶ ἐφεξῆς τριάδος ἐν τούτοις· Οὐ
35μόνον ἄρα τὸ ὂν ἓν πολλά ἐστιν, ἀλλὰ αὐτὸ καὶ τὸ ἓν ὑπὸ τοῦ ὄντος διανενε‐ μημένον πολλὰ ἀνάγκη εἶναι. Παντά‐ πασι μὲν οὖν [p. 144 E]. Ἡ τοίνυν πρω‐ τίστη τριὰς τῶν νοητῶν καὶ νοερῶν
40θεῶν διὰ τούτων ἡμῖν ὑπὸ τοῦ Πλάτωνος ἐκ‐1249

1251

πέφανται, κατὰ μὲν τὴν πρωτίστην μονάδα πρώτας ἔχουσα τῶν ἀριθμῶν δυνάμεις, τὸ πε‐ ριττὸν λέγω καὶ τὸ ἄρτιον, καὶ διὰ τούτων συμπληρουμένη τῶν ἀρχῶν, αἱ καὶ ἐν τοῖς νοη‐
5τοῖς ἦσαν κρυφίως, μονὰς, δυὰς, τριάς· κατὰ δὲ τὴν δευτέραν, τὰς δευτέρας ἀπὸ τούτων ὑφ‐ ισταμένας· ἡ γὰρ τῶν εἰδῶν τοῦ ἀρτίου τομὴ δευτέραν ἔλαχε τάξιν, καὶ τὸ περιττάκις περιττὸν ὑφειμένον ἐστὶ τῶν πρώτων περιτ‐
10τῶν· κατὰ δὲ τὴν τρίτην, τὰς μερικωτέρας αἰτίας τῶν θείων ἀριθμῶν· διὸ καὶ ὁ κατακερ‐ ματισμὸς ἐνταῦθα καὶ ἡ ἀπειρία καὶ ἡ παντελὴς διαίρεσις καὶ ὁ ἑνιαῖος ἀριθμὸς καὶ οὐσιώ‐ δης ....
15 Ἡ μὲν οὖν πρωτίστη τάξις τῶν νοητῶν καὶ νοερῶν οὕτως ὑπὸ τοῦ Παρμενίδου τεθεώρηται. Μετὰ δὲ ταύτην ἡ τὸν μέσον κατέχουσα τόπον τῶν νοητῶν καὶ νοερῶν, ἣν μικρῷ πρότερον συνεκτικὴν ἀπεκαλοῦμεν, ἐκφαίνεται. Καλεῖται
20δὲ αὐτὴ τριχῶς, ἓν πολλ, ὅλον μέρη, πεπερασμένον ἄπειρον .... Ἑξῆς γάρ ἐστιν ἀλλήλοις τὸ ἓν, τὸ ὅλον, τὸ πεπερασμένον, καὶ τὰ τούτοις οἷον ἀντίστοιχα, τὰ πολλὰ, τὰ μέρη, τὰ ἄπειρα. Καὶ ἔστι τὸ μὲν ἓν αὐτὸ ἡ ἀρχὴ
25τῶν λοιπῶν· τὸ δὲ ὅλον ἤδη σχέσιν ἔχει πρὸς τὰ μέρη καὶ δυάδος ἔμφασιν, καὶ πρόεισιν εἰς τὴν πρὸς τὰ μέρη σύνταξιν· τὸ δὲ πεπερασμέ‐ νον ἤδη πλῆθός ἐστι πέρατος καὶ ἑνὸς μετέχον, καὶ οἷον τριάς ἐστι· οὔτε γὰρ πέρας μόνον ὡς ἡ
30μονὰς, οὔτε ἄπειρον μόνον ὡς ἡ δυὰς, ἀλλὰ
πέρατος μετέχον ὃ πρῶτόν ἐστι τριάς. Πᾶν μὲνColumn end

1252

οὖν πεπερασμένον ὅλον ἐστὶν, οὐ πᾶν δὲ ὅλον πεπέρασται· καὶ γὰρ τὸ ἄπειρον ὅλον, εἴτε πλῆθός ἐστιν, εἴτε μέγεθος· καὶ πᾶν μὲν τὸ ὅλον ἕν ἐστι, οὐ πᾶν δὲ ἓν ὅλον· τὸ γὰρ ἄσχε‐
5τον πρὸς τὸ πλῆθος οὐχ ὅλον. Ἐπέκεινα ἄρα τὸ μὲν ἓν τοῦ ὅλου, τὸ δὲ ὅλον τοῦ πεπερασμένου. Τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον καὶ τὰ ἄπειρα μέρη τοῦ πεπερασμένου λέγεται· καθ’ ἑαυτὸ γὰρ οὐκ ἔστι τὸ ἄπειρον· ᾧ καὶ δῆλον ὡς οὐκ ἔστιν ἐν τῷ
10ποσῷ τὸ ἄπειρον, ἀλλ’ ἐν τῇ δυνάμει. Οὐ πάντα δὲ τὰ μέρη ἄπειρα· καὶ γὰρ κατὰ τὸ πέρας ἑνὶ χαρακτηρίζεται τῶν μερῶν· καὶ αὖ τὰ μὲν μέρη πολλά ἐστι, τὰ δὲ πολλὰ οὐ πάντως μέρη. Τὰ τοίνυν πολλὰ πρὸ τῶν μερῶν, ταῦτα δὲ πρὸ
15τῶν ἀπείρων· ἀνάλογον ἄρα τῷ μὲν ἑνὶ τὰ πολλὰ, τῷ δὲ ὅλῳ τὰ μέρη, τῷ δὲ πεπερα‐ σμένῳ τὰ ἄπειρα, καὶ τρεῖς αὗται συνοχικαὶ μονάδες τὴν μέσην συμπληροῦσι τάξιν τῶν νοη‐ τῶν καὶ νοερῶν .... Τοιαύτη τίς ἐστι καὶ ἡ
20συνεκτικὴ τριὰς, ἣν ὁ Παρμενίδης διὰ τούτων ἀπέφηνε· Τὸ ἓν ἄρα ὂν ἕν τέ ἐστι καὶ πολ‐ λ, καὶ ὅλον καὶ μόρια, καὶ πεπερα‐ σμένον καὶ ἄπειρον πλήθει [p. 145 A]. Τὸ δὲ τρίτον φασὶ τῷ σωτῆρι, καὶ ἡμεῖς
25τὴν τελεσιουργὸν διακόσμησιν τῶν θεῶν ἀνυμνήσωμεν, ἑπόμενοι τῷ Παρμενίδῃ κατὰ τὸ ἑξῆς. Οὐκοῦν, διότι μὲν τέλος ἦν τῆς συνεκτικῆς τὸ πεπερασμένον, ἡ τελεσιουργὸς τὰ ἔσχατα ἔχει· τὸ γὰρ πέρας ἔσχατον. Ἀλλ’ ἐκεῖ
30μὲν τὸ πεπερασμένον ἐλέγετο τὸ ἓν, ἐνταῦθα
δὲ ἔσχατον ἔχον, ὡς κατὰ μέθεξιν τὸ περα‐1251

1253

τωτικὸν τῶν πολλῶν καταδεξάμενον· κἀκεῖ μὲν τὸ πέρας ἦν ὃ δὴ καὶ συνεῖχε τὸ ἄπειρον, ἐν‐ ταῦθα δὲ ἔσχατον ἔχον καὶ μέσον ἂν ἔχοι καὶ ἀρχὴν, καὶ τέλειον ἂν εἴη· τὸ γὰρ ἐκ πάντων
5τούτων συμπληρούμενον τέλειόν ἐστι. Ἐνταῦθα τοίνυν καὶ ἡ ἐκ τῶν μερῶν ἀνεφάνη τελειότης· ἡ γὰρ συμπλήρωσις τῶν μορίων ἀπεργάζεται τὸ τέλειον. Καὶ μὴν, καὶ διότι μέσον ἔχει καὶ ἄκρα τοιοῦτον ἓν, σχῆμα ἂν ἔχοι περιφερὲς
10ἢ μικτὸν ἢ εὐθύ· πάντα γὰρ ταῦτα μέσου δεῖται καὶ ἄκρων, τὰ μὲν μετὰ ἁπλότητος, τὰ δὲ μετὰ συμπλοκῆς. Τρεῖς οὖν ἡμῖν πεφήνασιν ἰδιότητες· πρώτη μὲν ἣν ἐλέγομεν ἔσχατα ἔχειν, δευτέρα δὲ ἡ κατὰ τὸ τέλειον, τρίτη δὲ
15ἡ κατὰ τὸ σχῆμα .... Πρὸς δὲ αὖ τοῖς εἰρημένοις καὶ τὴν τάξιν τῶν τριάδων ἀπὸ τῶν ἐν αὐταῖς τελῶν θεωρή‐ σωμεν. Τῆς μὲν γὰρ πρώτης τὸ πέρας ἀριθμὸς, τῆς δὲ δευτέρας τὸ πεπερασμένον καὶ ἄπειρον,
20τῆς δὲ τρίτης περιφερὲς, μικτὸν, εὐθύ .... Συν‐ ελόντες οὖν εἴπωμεν ὅτι πᾶσα νοητὴ καὶ νοερὰ τριὰς κατὰ μὲν τὴν ἀκρότητα τὴν ἑαυτῆς συν‐ ῆπται πρὸς τὸ νοητὸν, κατὰ δὲ τὴν μεσότητα τὴν οἰκείαν ἐκφαίνει δυνάμιν, κατὰ δὲ τὴν ἀπο‐
25περάτωσιν περιλαμβάνει τὴν ἀπειρίαν τῶν δευ‐ τέρων. (Proclus, lib. IV, p. 229—241.) [Θεοὶ νοεροί. Κρόνος, Ῥέα, Ζεύς.] Πρῶτον περὶ τοῦ πατρὸς τῶν νοερῶν καὶ αὖ τῆς συντε‐ ταγμένης αὐτῷ δυνάμεως τῆς ἀχράντου θεω‐
30ρήσωμεν ὁποῖά φησιν [ὁ Παρμενίδης]· μετὰ γὰρ τὸ σχῆμα τὸ τριπλεκὲς καὶ τὴν πάντα τε‐ λεσιουργοῦσαν τῶν θεῶν τάξιν ἐμφαίνεται μὲν τὸ ἐν ἑαυτῷ καὶ ἐν ἄλλῳ· συνθήματα δὲ ταῦτα τῆς νοερᾶς ἀκρότητος ἐπιδείκνυται τῶν
35νοερῶν μονάδων .... Ταῦτα τοίνυν καὶ ὁ Παρ‐ μενίδης ἐνδεικνύμενος τοῖς διττοῖς τούτοις
συνθήμασι τὴν τάξιν ταύτην ἀποσεμνύνει, καὶColumn end

1254

τὸν πρώτιστον βασιλέα καὶ πατέρα τῶν νοερῶν διὰ τούτων χαρακτηρίζει τῶν ἰδιοτήτων· καὶ γὰρ ἐν ἑαυτῷ ἐστι καὶ ἐν ἄλλῳ· καθόσον μὲν γάρ ἐστιν ὁ ὅλος νοῦς [Κρόνος], πρὸς ἑαυτὸν
5ἐνεργεῖ, καθόσον δὲ ἐν τοῖς πρὸ αὐτοῦ νοητοῖς ἐστιν, ἐν ἄλλῳ τὴν ἑαυτοῦ παντελῆ νόησιν ἵδρυσε. Τοῦτο γὰρ τὸ ἐν ἄλλῳ τοῦ ἐν ἑαυτῷ κρεῖττόν ἐστιν, εἴπερ, ὡς αὐτὸς ὁ Παρμενίδης διατάττεται, κατὰ μὲν τὸ ὅλον αὐτῷ τὸ
10ἐν ἄλλῳ προσήκει, κατὰ δὲ τὰ μέρη τὸ ἐν ἑαυτῷ. Ποῦ δὴ οὖν προϋπάρχει τὸ ἄλλο καὶ ποίᾳ τάξει προσήκει τῶν πρὸ αὐτοῦ θεῶν; Ἢ καὶ τοῦτο δαιμονίως τῷ ἡμετέρῳ καθη‐ γεμόνι γέγραπται· καὶ τὸ ἄλλο τῇ τάξει
15διαφέρει ταύτῃ καθ’ ἣν ἡ τῆς ἑτερότητος δύ‐ ναμις πρῶτον ἐξέλαμψεν, ἔκγονος οὖσα τῆς νοητῆς καὶ πατρικῆς δυνάμεως. Διὸ καὶ ἐν τῇ πρώτῃ τριάδι κρυφίως ἦν τὸ ἄλλο, καθόσον καὶ ἡ δύναμις καὶ διαφερόντως ἐκφαίνεται
20κατὰ τὴν πρωτίστην τάξιν τῶν νοητῶν ὁμοῦ καὶ νοερῶν· ἐκεῖ γὰρ ἡ πρώτη ἑτερότης καὶ τὸ θῆλυ τῶν θεῶν, καὶ ἡ πατρικὴ δύναμις καὶ ἄφθεγκτος .... Δευτέρα δὲ μετὰ ταύτην [τὴν πρώτην νοε‐
25ρὰν τάξιν] ἡ τὰ μέσα γένη περιέχουσα τῶν ὅλων καὶ τῆς προόδου τοῖς πᾶσιν αἰτία [Ῥέα] καὶ τῆς γονίμου δυνάμεως, συνεχὴς οὖσα πρὸς ταύτην ἀναφαίνεται. Τί δὴ οὖν ἐστι τῷ νοητῷ πανταχοῦ καὶ τῷ ὄντως ὄντι συνεχὲς ἄλλο
30πλὴν τῆς ζωῆς; μέση γὰρ αὕτη τοῦ τε νοῦ καὶ τοῦ νοητοῦ, συνάπτουσα τῷ νοητῷ τὸν νοῦν καὶ τὴν νοητὴν ἀποτυπουμένῃ δύναμιν τὴν συναγωγὸν τοῦ τε ἑνὸς καὶ τοῦ ὄντος .... Καὶ οὕτω δὴ τὸ ἓν κινεῖσθαι καὶ ἑστά‐
35ναι λέγων [ὁ Παρμενίδης], κατὰ μὲν τὴν κίνησιν τὴν ζωογόνον ὕπαρξιν παραδίδωσι
τῶν θεῶν καὶ τὴν γεννητικὴν τῶν ὅλων πηγὴν1253

1255

καὶ τὴν πάντων ἀρχηγὸν αἰτίαν· κατὰ δὲ τὴν στάσιν τὴν τῇ κινήσει συντεταγμένην ἄχραν‐ τον μονάδα, τὴν τὰ μέσα συνέχουσαν τῆς φρου‐ ρητικῆς τριάδος ....
5 Τὸ τρίτον τοίνυν τῷ σωτῆρί φασι καὶ τὴν δημιουργικὴν μονάδα [Δία] νοήσωμεν, ἐκφαινομένην μετὰ τῶν ἐν αὐτῇ συστοίχων θεῶν .... Καί μοι δοκεῖ καὶ ὁ Παρμενίδης διὰ ταῦτα τὰ τῆς δημιουργίας συνθήματα διελὼν
10ἐν μέσοις αὐτοῖς ἐκφῆναι τὰς ἰδιότητας τῆς τε ἀχράντου μονάδος καὶ τῆς διαιρετικῆς, καθ‐ όσον καὶ αὗται περιέχονταί πως ἐν τῇ μιᾷ δημιουργίᾳ. Πρώτιστον μὲν γὰρ ἀποδείκνυ‐ σι τῶν συμπερασμάτων ὅτι τὸ ἓν ταὐτὸν
15ἑαυτῷ, δεύτερον δὲ ὅτι ἕτερον ἑαυτοῦ, καὶ τρίτον ὅτι τῶν ἄλλων ἕτερον, τέταρ‐ τον δὲ ὅτι ταὐτὸν τοῖς ἄλλοις· τῇ μὲν ἑνώσει τῇ πατρικῇ τὴν διαιρετικὴν δύναμιν συντάττων, τῇ δὲ χωριστῇ τῶν δευτέρων ὑπερ‐
20οχῇ τὴν προνοητικὴν αὐτῶν αἰτίαν συμπλέκων. (Proclus, lib. V, p. 326—335.) [Θεοὶ ἀφομοιωτικοὶ καὶ ἡγεμονι‐ κοί.] Εἰ τοίνυν καὶ ἥδε τῶν θεῶν [ἀφομοιω‐ τικῶν] ἡ τάξις ἀπεικάζει τὰ αἰσθητὰ τοῖς
25νοεροῖς καὶ πάντα τὰ μεθ’ ἑαυτὴν κατὰ τὴν πρὸς τὰ αἴτια παράγει μίμησιν, ὁμοιότητος δήπου τοῖς μεθ’ ἑαυτήν ἐστιν αἰτία πρωτουρ‐ γός. Εἰ δὲ ταύτης, καὶ ἀνομοιότητος τῆς τῇ
ὁμοιότητι συστοίχου· πάντα γὰρ τὰ μετ‐Column end

1256

έχοντα τοῦ ὁμοίου καὶ τοῦ ἀνομοίου μετα‐ λαγχάνειν ἀνάγκη .... Ὅτι δὲ ἀπὸ τῆς δη‐ μιουργικῆς μονάδος καὶ τῶν ἐκεῖ προϋπαρχόντων συνθημάτων καὶ ταῦτα πρόεισιν εἰς τήνδε τά‐
5ξιν, ἱκανῶς ὁ Παρμενίδης ἡμῖν ἀποδείκνυσι· τὸ γὰρ ταὐτὸν τὸ δημιουργικὸν καὶ τὸ ἕτε‐ ρον τῆς ἐνταῦθα προέστηκεν ὁμοιότητος καὶ ἀνομοιότητος αἴτιον, ὡς αὐτός φησι. (Proclus, lib. VI, p. 384—385.)
10 [Θεοὶ ἀπόλυτοι]. Λοιπὸν τοίνυν ἡμῖν ἐστι τὸν Παρμενίδην ἐπιμαρτύρασθαι τῆς περὶ τῶν θεῶν τούτων [ἀπολύτων] διδασκαλίας. Καὶ γὰρ ὁ Πλάτων ἐν ἐκείνῳ τὴν μίαν αὐτῶν ἰδιότητα σαφέστατα παρέδωκε. Μετὰ γὰρ τὴν
15τῶν ἀφομοιωτικῶν διακόσμων πρόοδον τὸ ἓν ἁπτόμενον δείκνυται καὶ ἑαυτοῦ καὶ τῶν ἄλλων. Ἅπαντα γὰρ τὰ θεῖα γένη μετὰ τὴν μονάδα τὴν δημιουργικὴν διπλασιάζει τὰς ἑαυτῶν ἐνεργείας· καὶ γὰρ πρὸς ἑαυτὰ καὶ
20πρὸς τὰ ἄλλα τὰ μεθ’ ἑαυτὰ πέφυκεν ἐνεργεῖν, προόδοις χαίροντα καὶ τῇ προνοίᾳ τῶν δευτέ‐ ρων, ὑπηρετοῦντα τῇ βουλήσει τοῦ πατρὸς, καὶ τὴν ὑπερφυᾶ καὶ ἀμέριστον αὐτοῦ καὶ παντελῆ ποίησιν προκαλούμενα, καὶ τοῖς δευ‐
25τέροις ἐποχετεύοντα. Τοῦτο δὴ οὖν πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάντων τὸ τῆς ἁφῆς καὶ διαιρέσεως τῆς πρὸς τὰ καταδεέστερα πῶς οὐχὶ τὴν ἀπό‐ λυτον ἡμῖν ἰδιότητα παρίστησι; τὸ μὲν γὰρ
ἅπτεσθαι τῆς πρὸς ἡμᾶς συγγενείας ἦν καὶ1255

1257

τῆς συντεταγμένης προνοίας· τὸ δὲ αὖ μὴ ἅπτεσθαι, τῆς ἐξῃρημένης καὶ χωριστῆς ἀπ’ αὐτῶν ὑπεροχῆς .... Τὸ τοίνυν ἁπτόμενον τῶν ἄλλων ἓν καὶ οὐχ ἁπτόμενον καὶ συνέ‐
5ζευκται πρὸς τὰ ἄλλα καὶ ὑπερίδρυται αὐτῶν· διὸ δὴ καὶ ἅμα τήν τε τῶν ὑπεριδρυμένων καὶ
τὴν τῶν ἐγκοσμίων ἔλαχε δύναμιν· ἐν μέσῳColumn end

1258

γὰρ ὂν ἀμφοτέρων ἐν ἑνὶ συνείληφε τὰς διῃρη‐ μένας τῶν ἄκρων ἰδιότητας. Καὶ μὴν καὶ ἑαυτοῦ πρὸ τῶν ἄλλων ἅπτεταί τε καὶ οὐχ ἅπτεται· διότι δὴ καὶ ἐν αὐτῷ πλῆθός
5ἐστι καὶ διάκρισις ὁλότητος καὶ τῶν ταύτης μερῶν καὶ ἕνωσις παντὸς τοῦ πλήθους συνα‐
γωγός. (Proclus, lib. VI, P. 410—413.)1257