|
TLG 3027 004 :: Joannes DOXAPATRES :: Prolegomena in Hermogenis librum περὶ ἰδεῶν Joannes DOXAPATRES Rhet., vel Joannes Doxopatres Prolegomena in Hermogenis librum περὶ ἰδεῶν Source: Rabe, H. (ed.), Prolegomenon sylloge [Rhetores Graeci 14] Leipzig: Teubner, 1931: 420–426. Citation: Volume — page — (line) | ||
14.420(4t) | ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΔΟΞΑΠΑΤΡΗ | |
| 5t | ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΟ | |
|---|---|---|
| 6t | ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΕΡΜΟΓΕΝΟΥΣ | |
| 7 | Ὥσπερ ἐν ταῖς εἰς τὰς λοιπὰς τῆς Ῥητορικῆς πρα‐ γματείας πονηθείσαις ἡμῖν ἐξηγήσεσι πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάντων τὰ πρὸ παντὸς τεχνικοῦ βιβλίου εἰωθότα ζη‐ | |
| 10 | τεῖσθαι κεφάλαια ἐζητοῦμεν, οὕτω δὴ καὶ τὸ Περὶ τῶν ἰδεῶν βιβλίον ἐν τῷ παρόντι προθέμενοι ἐξηγή‐ σασθαι ταὐτὸ τοῦτο ποιήσομεν καὶ πρὸ τῶν ἄλλων ταῦ‐ τα δὴ τὰ παρὰ πᾶσι θρυλλούμενα κεφάλαια ἐξετάσο‐ μεν, τίς ὁ σκοπὸς τοῦ παρόντος βιβλίου, καὶ τί τὸ χρή‐ | |
| 15 | σιμον, πόθεν δῆλον ὅτι Ἑρμογενικόν ἐστι καὶ τὸ παρὸν σύγγραμμα, μετὰ ταῦτα καὶ διὰ τί τὸ παρὸν βιβλίον μετὰ τὸ Περὶ τῶν στάσεων καὶ τὸ Περὶ εὑρέσεων τέ‐ τακται, καὶ διὰ τί οὕτως αὐτὸ ὁ τεχνικὸς Περὶ ἰδεῶν ἐπέγραψε καὶ οὐ Περὶ χαρακτήρων ἢ ἄλλως πως· εἶτα | |
| 20 | καὶ τὴν εἰς τὰ κεφάλαια τοῦ βιβλίου διαίρεσιν ζητῆσαι ὀφείλομεν, καὶ τίνι τῶν διδασκαλικῶν τρόπων ὁ Ἑρ‐ μογένης ἐν αὐτῷ κέχρηται καὶ πότερον ἑνὶ ἢ πᾶσι τού‐ | |
| τοις· πρὸς ἐπὶ πᾶσι τούτοις καὶ τὴν ὑπὸ τί μέρος ἀνα‐ | 420 | |
14.421 | φορὰν ζητήσομεν καὶ πότερον ὑπό τι τῶν 〈τῆσ〉 φιλο‐ σοφίας μερῶν τὸ παρὸν ἀναφέρεται σύγγραμμα, ἢ ὑπὸ τὸ ὀργανικὸν αὐτῆς, ὅπερ ἐστὶ τὸ λογικόν〈, ἢ ὑπὸ τὸ πρακτικὸν ἢ ὑπὸ τὸ θεωρητικόν〉. | |
| 5 | Σκοπὸς μὲν οὖν ἐστι τῷ τεχνογράφῳ ἐν τῷ παρόντι συγγράμματι τρόπους τινὰς ἤγουν μίξεις ἰδεῶν παρα‐ δοῦναι, οἷστισι χρώμενοι τὸν κάλλιστον τῶν συμβου‐ λευτικῶν λόγον καὶ τὸν κάλλιστον τῶν δικανικῶν καὶ τῶν πανηγυρικῶν, ἔτι γε μὴν καὶ ποίησιν καὶ ἱστορίαν | |
| 10 | καὶ ἁπλῶς πᾶν εἶδος λόγου ἐκτελοῦντες φαινόμεθα. ἀλλ’ ἐπειδὴ ταύτας τὰς μίξεις τῶν ἰδεῶν ἀδύνατον ἦν μαθεῖν μὴ πρότερον αὐτὰ 〈τὰ〉 ἁπλᾶ καὶ τὰ ἐξ ὧν ἡ μῖξις γίνεται ἐπιγνόντας, διὰ τοῦτο ἐν πρώτοις μὲν αὐτὰς καθ’ ἑαυτὰς τὰς ἰδέας διδάσκει, τὴν σαφήνειαν καὶ τὸ | |
| 15 | μέγεθος καὶ τὰς ἄλλας, ὡς συμβαλλομένας τῷ τούτου σκοπῷ, εἶτα καὶ αὐτὸν τὸν σκοπὸν παραδίδωσι διδά‐ σκων, ποίαις μὲν ἐξ ὧν ἐδίδαξεν ἰδεῶν χρηστέον συμβου‐ λευτικὸν μελετῶντας λόγον καὶ ποίαις δικανικὸν καὶ ποίαις πανηγυρικόν· εἶτα βουλόμενος δεῖξαι, ὅτι καὶ οἱ | |
| 20 | παλαιοὶ ταύταις ταῖς μίξεσι χρώμενοι τοὺς οἰκείους ἐξετίθεσαν λόγους, διαλαμβάνει καὶ περὶ τούτων καὶ τοὺς χαρακτῆρας αὐτῶν παραδίδωσιν. Ἰστέον μέντοι ὅτι, ὥσπερ οἱ φιλόσοφοι εἰς πέντε τινὰς ἀρχὰς πάντα λόγον ἀνάγουσιν, εἰς τὸ ἀποφαντικόν, εἰς τὸ κλητικόν, | |
| 25 | εἰς τὸ εὐκτικόν, εἰς τὸ ἐρωτηματικόν, εἰς τὸ προστακτι‐ κόν, οὕτω καὶ ὁ τεχνικὸς εἰς ἓξ ἀρχὰς καὶ οἱονεί τινα στοιχεῖα πάντα λόγον ἀνάγεσθαι βούλεται· ἢ γὰρ σαφής ἐστι κατ’ αὐτὸν ἢ ἀξιωματικὸς καὶ ὄγκον ἔχων καὶ | |
| μέγεθος ἢ περικαλλὴς ἢ γοργὸς ἢ ἠθικὸς ἢ δεινὸς καὶ | 421 | |
14.422 | ἐκ τούτων ἤτοι πάντων ἅμα ἢ τινῶν συγκείμενος. καὶ τοῦτο δῆλον, ἀφ’ ὧν αὐτὸς διδάσκει τὰς ἓξ καὶ οὔτε πλείους οὔτε ἐλάττους. Ἀλλ’ ὁ μὲν σκοπὸς τοῦ βιβλίου τοιοῦτος. | |
| 5 | Τὸ δὲ χρήσιμον, ὡς μὲν αὐτός φησιν ὁ τεχνικός, εἴς τε τὸ κρίνειν τοὺς τῶν ἄλλων λόγους, εἴτε καλῶς ἔχου‐ σιν εἴτε μή, καὶ εἰς τὸ αὐτὸν λόγους γενναίους ἐργά‐ ζεσθαι. ὡς δὲ ὁ Σικελιώτης ἐξηγούμενος τὸ παρὸν τοῦ Ἑρμογένους βιβλίον λέγει, κατά τε αὐτὰ ταῦτα τὸ παρὸν | |
| 10 | ἡμῖν συμβάλλεται σύγγραμμα καὶ πρὸς τούτοις, καθὸ τὴν ψυχὴν ὀξυτέραν ποιεῖ· καὶ γάρ φησι περὶ τούτου τοῦ βιβλίου, ὅτι γνῶσίς τίς ἐστι τὴν ψυχὴν ὀξυτέραν ποιοῦσα, καλὸν δ’ ἅπασα γνῶσις κἀκείνη αὐτὴ τῶν κα‐ κῶν, καθὸ μόνον γνῶσις πρὸς ἀποφυγήν, καὶ ἵνα μὴ | |
| 15 | τοῖς ὀλεθρίοις ὡς σωτηρίοις περιπίπτοντες λάθωμεν. ἔτι δὲ καθὸ καὶ δεκτικοὶ σοφίας ὄντες 〈καὶ〉 ἐπιστήμης τῶν τοῦ λόγου καλῶν μεταλαμβάνομεν τελεώτατα· ὧν οἱ μὴ μετασχόντες οὐδὲ ἐξ ἡμισείας πεφύκασι λογικοί, καὶ παῖδας ὄντας λελήθασιν ἑαυτοὺς καὶ τοῦ ἀνθρω‐ | |
| 20 | πίνου μακρὰν ὁρισμοῦ, οὐκ ὄντας τοῦ τελεωτέρου νοὸς δεκτικούς. ἐπὶ πᾶσι τούτοις φησὶ τὸ παρὸν βιβλίον ἡμῖν συμβάλλεσθαι, καθὸ τοῦτο μαθόντες δυνάμεθα τοὺς αἰτουμένους τῶν λόγων ἐξακριβοῦν καὶ μερίζειν, 〈ποῦ τε καὶ πῶς ἐξείργασται εὖ καὶ〉 ποῦ καὶ πῶς ἐκτετύ‐ | |
| 25 | χηκεν. ἀλλὰ τοῦτο εἰς τὰ παρὰ τοῦ Ἑρμογένους ῥη‐ θέντα ἀνάγεται· ἔστι γὰρ τοῦτο τὸ τὰ τῶν ἄλλων εἰ‐ | |
| δέναι κρίνειν. καὶ λοιπὸν συμβαίνει τέσσαρα εἶναι, εἰς | 422 | |
14.423 | ἃ τὸ παρὸν ἡμῖν συμβάλλεται σύγγραμμα, οὐ πέντε, καθά φησιν ὁ Σικελιώτης, ἀλλὰ τέσσαρα. Τὸ δὲ τὸν Ἑρμογένη πατέρα εἶναι καὶ τοῦ παρόντος βιβλίου ἀλλὰ μὴ ἄλλον τινὰ τό τε τῶν ὑπομνηματισάν‐ | |
| 5 | των ἔνδοξον καὶ ἀξιόπιστον δηλοῖ καὶ ἡ πρὸς τοῦτο τῶν λοιπῶν αὐτοῦ συγγραμμάτων ἀναφορά· καὶ μὴν καὶ τὸ πρῶτον καὶ μόνον αὐτὸν τὴν τοιαύτην ὑποστήσα‐ σθαι πραγματείαν, πρὸς τούτοις δὲ καὶ ὁ χαρακτὴρ ἤγουν ἥ τε ὕλη καὶ τὸ εἶδος. | |
| 10 | Τὴν δὲ τάξιν τοῦ παρόντος βιβλίου τὴν πρὸς τὰς ἄλλας τῆς Ῥητορικῆς πραγματείας ἐν ταῖς ἐκείνων εἰ‐ ρήκαμεν ἐξηγήσεσιν. Περὶ ἰδεῶν δὲ ἐπιγέγραπται τὸ βιβλίον, διότι ἐν τούτῳ τὰ εἰδοποιοῦντα τοὺς λόγους καὶ πότερον δικα‐ | |
| 15 | νικοῦ εἴδους εἰσὶν ἢ συμβουλευτικοῦ ἢ πανηγυρικοῦ 〈δει‐ κνύντα〉 παραδίδοται· ἐκ γὰρ τοῦ τὸν λόγον τάσδε τὰς ἰδέας ἀλλὰ μὴ τάσδε ἔχειν δικανικὸν ἢ συμβουλευτικὸν ἢ πανηγυρικὸν τὸ ἐν αὐτῷ εἶδος ἀποδείκνυται· ὥσπερ οὖν τὴν μορφὴν ὡς εἰδοποιοῦσαν τὸ ὑποκείμενον ἰδέαν | |
| 20 | ὀνομάζειν εἰώθαμεν, οὕτω δὴ καὶ τὰ τὸν λόγον εἰδο‐ ποιοῦντα ἰδέας κατονομάζομεν. Ζητεῖται δέ, διὰ τί μὴ Περὶ χαρακτήρων μᾶλλον ἀλλὰ Περὶ ἰδεῶν τὸ παρὸν βιβλίον ἐπιγέγραπται. καί φαμεν διὰ τοῦτο οὕτως αὐτὸ ἀλλὰ μὴ ἐκείνως 〈ἐπιγεγράφθαι〉, διότι ἐν αὐτῷ οὐ | |
| 25 | περὶ χαρακτήρων τῷ τεχνογράφῳ πρόκειται λέγειν, οἵ‐ τινές εἰσι τρεῖς, ὡς ἐν τοῖς προλαβοῦσιν εἰπόντες ἔφθη‐ μεν, ἀλλὰ περὶ τῶν ἀφ’ ὧν ὁ λόγος εἰδοποιεῖται καὶ τόδε τὸ εἶδος δέχεται, οἷον δικανικὸν ἢ συμβουλευτι‐ | |
| κὸν ἢ πανηγυρικόν· εἰ γὰρ καὶ περὶ χαρακτήρων ἐν τῷ | 423 | |
14.424 | τέλει τοῦ βιβλίου διαλαμβάνει τῶν ἀπαρτιζόντων τὸν λόγον τοῦ καθ’ ἕκαστον τῶν παλαιῶν, ἀλλ’ ὅμως, ἐπεὶ οὐ προηγουμένως σκοπὸν εἶχε περὶ ἐκείνων διαλαβεῖν, ἀλλὰ περὶ τῶν εἰδοποιούντων τοὺς λόγους, εἰκότως ἀπὸ | |
| 5 | τούτου μᾶλλον καὶ οὐκ ἀπ’ ἐκείνου τὸ βιβλίον ἐπέγρα‐ ψεν. τινὲς δέ φασιν ὅτι, ἐπειδὴ χαρακτῆρας οὐ τὰ πρω‐ τότυπα ἀλλὰ τὰ κατὰ 〈τὰ〉 πρωτότυπα μᾶλλον γεγενη‐ μένα ἀποτελέσματα λέγειν εἰώθαμεν, διὰ τοῦτο Περὶ χαρακτήρων μὲν οὐκ ἐπέγραψε τὸ βιβλίον—οὐδὲ γάρ | |
| 10 | τινα ἐν αὐτῷ ἀποτελέσματα παραδίδοται—, Περὶ ἰδεῶν δὲ ἐπέγραψε μᾶλλον αὐτὸ διὰ τὸ ἀναλογεῖν τὰ ἐν αὐτῷ παραδιδόμενα ταῖς Πλατωνικαῖς ἰδέαις· καθολικώτατα γάρ τινα τὰ ἐν αὐτῷ παραδιδόμενα καὶ ἀτόμων περιε‐ κτικά· ἡ γὰρ καθόλου φέρε εἰπεῖν σεμνότης περι‐ | |
| 15 | έχει τὴν Θουκυδίδου εἰ τύχοι σεμνότητα καὶ τὴν Χρυ‐ σοστομικὴν καὶ ἄλλας οὐκ ὀλίγας. ἕτεροι δὲ πάλιν φασὶ μὴ προσηκόντως ἐπιγράψαι τὸν τεχνικὸν Περὶ ἰδεῶν τὸ παρὸν βιβλίον, ἀλλ’ ἠγνοηκέναι τὴν σημασίαν τοῦ ὀνό‐ ματος διὰ τὸ ἐπὶ τῶν γενικωτέρων λέγεσθαι μὲν τὴν | |
| 20 | ἰδέαν καὶ τῶν περιεχόντων τὰ ἄτομα, τὰς δὲ νῦν οὕτω λεγομένας μὴ οὕτω φαίνεσθαι· μόρια γὰρ ἀτόμων— ἐννοίας, μεθόδους καὶ τὰ λοιπά—μᾶλλον ἐμπεριέχου‐ σιν ἢ ἄτομα. τοῦτο δὲ διττῶς λύει ὁ Σικελιώτης τὸ ἀπόρημα· κατά τε γὰρ ἔνστασιν καὶ ἀντιπαράστασιν· | |
| 25 | κατὰ μὲν ἔνστασιν λέγων, ὅτι ἀλλ’ οὐ γενικὴν ἐποιήσατο | |
| τὴν ἐπιγραφήν· οὐ γὰρ οὕτω ταῦτα ταῖς φιλοσόφοις | 424 | |
14.425 | φωναῖς παραπλήσια· κατὰ δὲ ἀντιπαράστασιν λέγων, ὅτι ἄλλως τε εἰ καὶ γενικῶς, οὐδὲν ἄτοπον· ὡς γὰρ τὸ εἶδος περιέχει τὰ ὑπ’ αὐτὸ ἄτομα, οἷον ἡ ἀνθρωπότης Σωκράτη καὶ Πλάτωνα καὶ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, | |
| 5 | οὕτω καὶ αὗται τουτέστι σεμνότης καὶ λαμπρότης καὶ αἱ λοιπαὶ τὴν θεολογικὴν τυχὸν ἰδέαν ἢ Χρυσοστομικήν. Μέρη δὲ τοῦ βιβλίου εἰσὶ τέσσαρα· πρῶτον μὲν γὰρ προοιμιάζεται ὁ τεχνικὸς ἐν αὐτῷ προεκτιθεὶς τὸν σκο‐ πὸν καὶ τὸ χρήσιμον καὶ πόσαι εἰσὶν αἱ ἰδέαι δεικνὺς | |
| 10 | καὶ τίνα τὰ ἐξ ὧν πᾶσα ἰδέα πέφυκε γίνεσθαι καὶ τίς ἡ τούτων δύναμις, παραδιδοὺς καὶ ἄλλα τινά. [ἢ] δεύ‐ τερον αὐτὰς τὰς ἰδέας διδάσκει· τρίτον ποῖαι τῶν ἰδεῶν συνερχόμεναι τὸν κάλλιστον τῶν δικανικῶν ποιοῦσι καὶ ποῖαι τὸν κάλλιστον τῶν συμβουλευτικῶν καὶ ποῖαι | |
| 15 | τὸν κάλλιστον τῶν πανηγυρικῶν καὶ ποῖαι τὸν καθ’ ἕκαστον τῶν μετ’ αὐτούς, καὶ τελευταῖον περὶ τῶν χα‐ ρακτήρων τῶν παλαιῶν διαλέγεται. Ἐκ δὲ τῶν διδασκαλικῶν τρόπων κέχρηται τῷ διαι‐ ρετικῷ καὶ τῷ ἀποδεικτικῷ· τῷ μὲν διαιρῶν τάς τε | |
| 20 | γενικὰς ἰδέας εἰς τὰς ὑποκειμένας αὐταῖς καὶ εἰδῶν χρείαν ἀποπληρούσας, καὶ τὰς εἰδικὰς πάλιν εἰς τὰ ὀκτὼ μέρη, ἐξ ὧν πεφύκασι γίνεσθαι, ὡς εἶναι λοιπὸν τὴν διαίρεσιν ἀπὸ γενῶν εἰς εἴδη καὶ ἀπὸ ὅλων εἰς μέρη, καὶ αὕτη ἦν, ἧς ὁ Ἑρμογένης ἐν προοιμίοις τοῦ Περὶ τῶν | |
| 25 | στάσεων βιβλίου ἐπεμνήσθη οὕτως εἰπὼν «πολλῶν ὄν‐ των καὶ μεγάλων, ἃ τὴν ῥητορικὴν συνίστησι καὶ τέχ‐ | |
| νην ποιεῖ, μέγιστον εἶναί μοι δοκεῖ τὸ περὶ διαιρέσεως | 425 | |
14.426 | αὐτῶν καὶ ἀποδείξεως, λέγω δὲ οὐ τῆς ἀπὸ τῶν γενῶν εἰς εἴδη καὶ ἀπὸ ὅλων εἰς μέρη· μικρὸν μὲν γὰρ οὐδὲ τοῦτο μέρος ῥητορικῆς· ἀλλ’ οὐ περὶ τούτων νυνί». τῷ δὲ ἀποδεικτικῷ κέχρηται κατὰ τὰς ἐπακτικὰς καὶ παρα‐ | |
| 5 | δειγματικὰς ἀποδείξεις, δι’ ὧν τὸ καθ’ ἕκαστον ὧν φη‐ σιν ἀποδείκνυσιν. ὁ δὲ τοιοῦτος τρόπος οὐκ ἔστι κυ‐ ρίως ἀποδεικτικὸς ἀλλ’ ἐπακτικός. διαφέρει γὰρ ἐπ‐ αγωγὴ ἀποδείξεως, ὡς ἐν τοῖς προλαβοῦσι διωρισάμεθα, τῷ τὴν μὲν ἀπόδειξιν τὰ μερικὰ ἀπὸ τῶν καθόλου πι‐ | |
| 10 | στοῦσθαι, τὴν δὲ ἐπαγωγὴν τὸ ἀνάπαλιν ἀπὸ τῶν με‐ ρικῶν τὰ καθόλου. τινὲς δέ φασι καὶ τῷ ἀναλυτικῷ αὐτὸν κεχρῆσθαι τρόπῳ, ἡνίκα λέγει, ὅτι ‘πᾶσα ἰδέα συνίσταται ἐξ ἐννοίας καὶ μεθόδου καὶ τῶν λοιπῶν τοῦ λόγου μερῶν‘. | |
| 15 | Ἀνάγεται δὲ τὸ παρὸν βιβλίον προηγουμένως μὲν ὑπὸ τὸ ὀργανικὸν 〈ἤτοι τὸ λογικόν〉, ὑφ’ ὃ καὶ τὸ Περὶ τῶν προγυμνασμάτων καὶ τὸ Περὶ τῶν στάσεων καὶ τὸ Περὶ εὑρέσεων ἐδείκνυμεν ἀναγόμενα· κανόνας γὰρ καὶ μεθόδους ἔχει καὶ τοῦτο παραπλησίως ἐκείνοις, κατὰ δὲ | |
| 20 | τὸ τῆς μεθόδου καὶ [τὸ] τῶν κανόνων ἀποτέλεσμα μετέχει μὲν καὶ τοῦ πρακτικοῦ, διότι χάριν οἱ λόγοι πολιτικῆς γίνονται πράξεως—πολιτικὸν δὲ δήπουθεν καὶ ἡ τῶν ἠθῶν κοσμιότης, εἴπερ ‘ἑνὸς κακίας ξύμπασα πόλις ἀπηύρα‘ καὶ τοῦ ἐναντίου τῆς ἀρετῆς—· μετέχει | |
| 25 | δὲ καὶ τοῦ θεωρητικοῦ κατὰ τὴν διάσκεψιν τῶν συμ‐ | |
| βουλευομένων καὶ τοῖς ἄλλοις εἴδεσι χρωμένων. | 426 | |