TLG 2881 001 :: ROMANUS MELODUS :: Cantica

ROMANUS MELODUS Hymnographus, Diaconus (Beryti), vel Romanus ὁ μελωδός
(Emesenus Berytensis Constantinopolitanus: A.D. 6)

Cantica

Source: Grosdidier de Matons, J. (ed.), Romanos le Mélode. Hymnes, vols. 1–5 [Sources chrétiennes 99, 110, 114, 128, 283] Paris: Cerf, 1:1964; 2:1965; 3:1965; 4:1967; 5:1981: 1:70–92, 102–126, 138–164, 172–192, 202–244, 258–292, 306–340, 360–402, 410–426; 2:20–40, 48–76, 86–110, 118–128, 138–160, 172–196, 204–224, 234–258, 268–292, 300–320, 328–352, 360–378; 3:20–42, 54–76, 86–100, 110–130, 138–142, 154–178, 198–224, 234–260, 268–270, 278–300, 322–364; 4:28–52, 68–96, 110–140, 158–186, 202–230, 242–260, 282–310, 324–352, 378–420, 430–450, 458–482, 500–540, 550–562, 576–600; 5:28–60, 86–122, 136–170, 180–206, 232–266, 296–326, 342–370, 410–452, 470–498, 512–524, 536–540.

  • Hymn. 1–8 + hymnus de Ninive: vol. 1
  • Hymn. 9–20: vol. 2
  • Hymn. 21–31: vol. 3
  • Hymn. 32–45: vol. 4
  • Hymn. 46–56: vol. 5

Citation: Hymn — section — (line)

1

t

Τῇ δʹ τῆς βʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν· κοντάκιον κατανυκτικόν, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ὁ ὕμνος ἦχος αʹ, πρός· Τὸ ἰατρεῖον τῆς μετανοίας.

1

pro

(t)

Προοίμιον
1Σχόλασον, ψυχή μου, ἐν μετανοίᾳ,
ἑνώθητι Χριστῷ κατὰ γνώμην,
βοῶσα ἐν στεναγμοῖς· «Συγχώρησιν παράσχου μοι
5τῶν δεινῶν μου πράξεων, ἵνα λάβω παρὰ σοῦ, μόνε ἀγαθέ,
τὴν ἄφεσιν καὶ ζωὴν τὴν αἰώνιον.»70 in vol. 1

1

.

1

Τῆς μακαρίας τυχεῖν ἐλπίδος δι’ ἔργων προσδοκῶμεν καὶ πίστεως, ὅσοι φυλάττομεν τὰ τοῦ Κυρίου καὶ σωτῆρος διδάγματα· διὰ τοῦτο τιμῶμεν καὶ στέργομεν τὸ ἀγγέλοις τίμιον
τῆς νηστείας κατόρθωμα,
5ὃ προφῆται τηρήσαντες μέτοχοι γεγόνασι τῶν χορῶν τῶν οὐρανίων, οἱ ἐπίγειοι, ὅπου γε ταύτης τὴν ἐργασίαν Χριστὸς οὐκ ἐπῃσχύνθη ἐκτελέσαι· ἑκὼν δὲ ἐνήστευσεν, ἡμῖν καθυπογράφων διὰ ταύτης τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον.

1

.

2

Ὅτι μεγάλοι ἐν ἔργοις ἦσαν Μωσῆς καὶ Ἠλίας οἱ πύρινοι πύργοι γινώσκομεν, ὅτι καὶ πρῶτοι ἐν προφήταις τυγχάνουσι, πρὸς Θεὸν παρρησίαν ἐκέκτηντο, ὅτιπερ ἐβούλοντο
προσιέναι καὶ δέεσθαι
5καὶ αὐτῷ διαλέγεσθαι πρόσωπον πρὸς πρόσωπον, ὃ ὑπάρχει θαυμαστόν τε καὶ παράδοξον. Ὅμως καὶ οὕτως πρὸς τὴν νηστείαν κατέφευγον σπουδαίως, διὰ ταύτης αὐτῷ προσαγόμενοι·
νηστεία οὖν μετ’ ἔργων ἀποδίδωσι ζωὴν τὴν αἰώνιον.72 in vol. 1

1

.

3

Ὑπὸ νηστείας ὡς ὑπὸ ξίφους οἱ δαίμονες πάντες ἐλαύνονται ὅτι οὐ φέρουσιν οὐδ’ ἐξαρκοῦσι πρὸς τὴν ταύτης τερπνότητα· τρυφητὴν ἀγαπῶσι καὶ μέθυσον· ἐὰν δὲ θεάσωνται
τῆς νηστείας τὸ πρόσωπον,
5οὔτε στῆναι ἰσχύουσι· πόρρω δὲ ἐκτρέχουσιν, ὡς Χριστὸς ἡμᾶς διδάσκει ὁ Θεὸς ἡμῶν λέγων· «Τὸ γένος τὸ τῶν δαιμόνων νηστείᾳ καὶ δεήσει ἐκνικᾶται.» Διὸ δεδιδάγμεθα ὡς δίδωσι νηστεία τοῖς ἀνθρώποις ζωὴν τὴν αἰώνιον.

1

.

4

Τῆς σωφροσύνης ἁγνεία μήτηρ ὑπάρχει τῆς νηστείας τὸ ἄχραντον κάλλος· πηγάζει δὲ φιλοσοφίαν καὶ παρέχει τὸν στέφανον· προξενεῖ δὲ ἡμῖν τὸν παράδεισον, τὴν πατρῴαν δίδωσιν
οἰκιὰν τοῖς νηστεύουσιν,
5ἧς ͜ὁ Ἀ͜δὰμ ἀπωλίσθησεν· εἵλκυσε δὲ θάνατον, ἀτιμάσας τῆς νηστείας τὸ ἀξίωμα· ταύτης γὰρ τότε καθυβρισθείσης, Θεὸς ὁ πάντων κτίστης καὶ δεσπότης εὐθὺς ἠγανάκτησε·
τοῖς ταύτην δὲ τιμῶσιν ἀποδίδωσι ζωὴν τὴν αἰώνιον.74 in vol. 1

1

.

5

Αὐτὸς γάρ, ὡς μητρὶ φιλοστόργῳ, νηστείας ἐντολῇ ὁ φιλάνθρωπος πρώην παρέθετο ὡς διδασκάλῳ παραχθέντα τὸν ἄνθρωπον, ἐν χερσὶν παραδοὺς τὴν ζωὴν αὐτοῦ· καὶ εἰ ταύτην ἔστερξε,
μετ’ ἀγγέλων ηὐλίζετο·
5ἀθετήσας δὲ εὕρετο πόνους καὶ τὸν θάνατον, ἀκανθῶν δὲ καὶ τριβόλων τὴν τραχύτητα καὶ ἐπιμόχθου βίου τὴν θλῖψιν. Εἰ δὲ ἐν παραδείσῳ 〈ἡ〉 νηστεία ὠφέλιμος δείκνυται, πόσῳ μᾶλλον ἐνταῦθα, ἵνα σχῶμεν τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον.

1

.

6

Παντὸς μὲν ξύλου κελεύει φαγεῖν τὸν ἄνθρωπον Ἀδὰμ τὸν πρωτόπλαστον τότε ὁ ὕψιστος ἐν παραδείσῳ θεὶς αὐτὸν, καθὼς γέγραπται· ἀλλ’ ἑνὸς ξύλου βρῶσιν ἐκώλυσε· καὶ αὐτὰ τὰ ῥήματα
τὰ τοῦ κτίστου φιλάνθρωπα·
5«Κατατρύφα γάρ, ἔλεγε, πάντων ὧν κεχάρισμαι· τῇ τρυφῇ γάρ σου τῇ τούτων ἀρεσθήσομαι· ἐὰν φυλάξῃς τὴν ἐντολήν μου, φυλάξω σε τρυφῶντα· διὰ τοῦτο φθορᾶς ἀνεπίδεκτον
ἡ χάρις μου φρουρεῖ σε ὡς λαμβάνοντα ζωὴν τὴν αἰώνιον.76 in vol. 1

1

.

7

Ἐμῶν ῥημάτων ἀνάσχου, Ἀδάμ, καὶ πρόσχες ἀκριβῶς τῷ προστάγματι τούτῳ· ἑνὸς γάρ σοι ἐκ πάντων τούτων παραγγέλλω ἀπέχεσθαι, οὐ κακοῦ μὲν τὴν φύσιν ὑπάρχοντος, ἀλλὰ σοὶ τὴν κάκωσιν
παραβάντι σκευάζοντος.
5Ἡ οὐσία τοῦ ξύλου γὰρ ἔστι μὲν οὐκ ἄχρηστος, ἡ δὲ τούτου μετουσία σοι γενήσεται βλάβης αἰτία· ἔχει γὰρ τοῦτο ἀκόνην λογισμῶν ἐγκεκρυμμένην καὶ γεύσεως μάχαιραν· ἂν φάγῃς οὖν ἐκ τούτου, ἀποβάλλει τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον.

1

.

8

Ἰδού, πρωτόπλαστε, παραγγέλλω μὴ ἅψῃ ἐκ τοῦ ξύλου οὗ εἶπόν σοι ὅλως· ἂν ἅψῃ γάρ, εὐθὺς ὡς κλέπτης ἐκδοθήσει πρὸς θάνατον, οὐχ ὡς ἔχειν αὐτὸ μὴ δυνάμενος, ἀλλ’ ἐπειδὴ ἄπιστος
ἀποβήσει καὶ ἄχρηστος·
5πρὸς μικρόν σε καὶ εὔκολον θεῖον νόμον ἤγαγον· διὰ τοῦτο τὴν τῶν ἄλλων ἀφθονίαν σοι ἐδωρησάμην, ἵν’ ὅλων τούτων ἐν ἀπολαύσει γένῃ καὶ θανάτου μὴ γένῃ ὑπεύθυνος,
ὁ κατ’ εἰκόνα ἔχων καὶ κατέχων ζωὴν τὴν αἰώνιον.»78 in vol. 1

1

.

9

Νόμον οὖν θεῖον κρατοῦντές ποτε, Ἀδάμ τε καὶ ἡ Εὔα ἐφύλαττον τοῦτον· ἐτήρει δὲ ὁρμὰς τὰς τούτων ὁ διάβολος 〈–⏑⏑〉· καὶ ἀπάτην σκευάζειν ἐπείγετο, καὶ ὡς ἐθεάσατο
κρυπτομένους ὡς ἔμφρονας,
5προσελθεῖν τῷ ἀνθρώπῳ μὲν τέως οὐκ ἐθάρρησε· τὴν δὲ Εὔαν ὁ πανοῦργος θεασάμενος παρὰ τὸ δένδρον μόνην ἑστῶσαν, ἐντίθησιν εὐθέως διὰ ταύτης τοῖς δύο τὸ πρόσκομμα τοῖς πρότερον λαβοῦσι διὰ χάριτος ζωὴν τὴν αἰώνιον.

1

.

10

Ὁ πονηρὸς γὰρ πρὸς τὴν γυναῖκα ὡς φίλος καὶ συνήθης προσέρχεται δόλῳ καὶ πλάττεται καὶ προκομίζει τὴν κακοῦργον ἐρώτησιν· ὡς συμπάσχων αὐτῇ διαλέγεται· «Διὰ ποίαν πρόφασιν
ὁ Θεὸς τὸν παράδεισον
5ὡς φιλῶν ὑμῖν δέδωκε, πάντων δὲ ἐκώλυσε τῶν φυτῶν μεταλαμβάνειν ὁ φιλότιμος; Τίνος οὖν χάριν τοῦ παραδείσου τὴν οἴκησιν κρατεῖτε, τῆς δὲ τούτου τρυφῆς ἐστερήθητε; Πῶς δύνασθε οὖν ἔχειν 〈⏑⏑–⏑⏑〉 ζωὴν τὴν αἰώνιον;»

1

.

11

Ὑπὸ τῶν λόγων ἀπατηθεῖσα, ἡ Εὔα πρὸς αὐτὸν ἀπεκρίνατο ταῦτα· «Πεπλάνησαι καὶ οὐ γινώσκεις τί προσέταξε Κύριος. Τὸν παράδεισον ὅλον ὡς τράπεζαν παραχθεῖσι δέδωκεν
ὁ Θεὸς εἰς ἀπόλαυσιν,80 in vol. 1
5ἀλλ’ ἑνὸς τὴν μετάληψιν μόνον διεκώλυσεν, ἐμποδίου γενομένου τῇ ζωῇ ἡμῶν, ὃ χρησιμεύει τοῖς ἀμφοτέροις καὶ ἐκπαιδεύειν οἶδε τῶν καλῶν τε καὶ φαύλων τὴν εἴδησιν· ἐλάβομεν γὰρ ἤδη ὥσπερ κτῆσιν ζωὴν τὴν αἰώνιον».

1

.

12

Ῥήματι οὖν θανατηφόρῳ γλυκεῖαν ὁ ἐχθρὸς συγκατέμιξε γεῦσιν, σκεπτόμενος καὶ λέγων ταῦτα κατ’ ἰδίαν ὁ ἔχθιστος· «Εἰ μὴ δόλῳ κεράσω τὸ βούλημα, ἂν καταψηφίσωμαι
τοῦ Θεοῦ ἐν τοῖς λόγοις μου,
5εὐθέως ὑποπτεύσει με Εὔα ὡς μισόθεον, καὶ γενήσομαι πρὸς ταύτην ἀπαράδεκτος· οὐδὲ γὰρ οἶδα τέως τὴν γνώμην ταύτης· ἐὰν ἰσχύσω διαστρέψαι, ἔστιν ὅτι στέργει με· ἐντέχνως οὖν προσέλθω τοῖς λαβοῦσι ζωὴν τὴν αἰώνιον.»

1

.

13

Ὡς δὲ τοιαῦτα διενοήθη, ὁ ὄφις πρὸς τὴν Εὔαν ἐφθέγξατο λέγων· «Συνήδομαι τῇ ἀφθονίᾳ τῆς τρυφῆς ἧς ἐλάβετε, ἐπαινῶ τοῦ Θεοῦ τὴν ἀλήθειαν, ὅτι οὐκ ἐψεύσατο
πρὸς ὑμᾶς διηγούμενος
5ὡς μεγάλη ἡ δύναμις τούτου τοῦ φυτοῦ ἐστι· τῶν καλῶν γὰρ καὶ τῶν φαύλων γνῶσιν δίδωσι· μόνος Θεὸς δὲ διαγινώσκει διάκρισιν τὴν πάντων· διὰ τοῦτο τὴν τούτου μετάληψιν
παρήγγειλε μὴ ἔχειν, ὃ παρέχει ζωὴν τὴν αἰώνιον.82 in vol. 1

1

.

14

Μὴ γὰρ οὐκ οἶδα ὅτι τὴν κτίσιν καλὴν ὁ Θεὸς ἀπειργάσατο πᾶσαν; Ὁ πάντα οὖν καλὰ ποιήσας πῶς φυτεῦσαι ἠνείχετο παραδείσου εἰς μέσον τὸν θάνατον; Οὐχ ὑπάρχει πρόσκομμα
τὸ φυτὸν τὸ τῆς γνώσεως·
5οὐδὲ γὰρ ἀποθνῄσκετε ἐὰν τοῦτο φάγητε· ὡς θεοὶ δὲ διὰ τούτου νῦν γενήσεσθε ὥσπερ ὁ κτίστης, τοῦ διακρίνειν καλῶν καὶ φαύλων τρόπους· διὰ τοῦτο ἐν μέσῳ προτέθειται παντὸς τοῦ παραδείσου, ὥσπερ ἔχοντα ζωὴν τὴν αἰώνιον.»

1

.

15

Αὕτη οὖν ἰδοῦσα τὸ δένδρον ὡς ἔστιν εὐπρεπὲς καὶ ἐνάρετον Εὔα, ἐφλέγετο καὶ πρὸς τὴν γεῦσιν ταῖς ἐλπίσιν ἐπείγετο· λογισμοῖς ἑαυτὴν συνεκίνησεν, «Ὁ μηνύσας, λέγουσα,
οὐκ ἐχθρὸς τοῦ Θεοῦ ἐστιν;
5Ποίαν ἔχθραν γὰρ κέκτηται ͜ὁ ὄ͜φις πρὸς τὸν πλάσαντα; Τὸ φυτὸν δὲ καὶ τῇ θέᾳ ἐστὶ πάγκαλον· σπεύσω πρὸς βρῶσιν θεοποιΐας καὶ ἀπολαύσω τούτου οὗ τὴν θέαν ὁρῶσα μαραίνομαι,
καὶ δώσω τῷ ἀνδρί μου ἵνα σχῶμεν τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον.»84 in vol. 1

1

.

16

Νῦν ἐδέξω θανατηφόρον, ὦ τάλαινα Εὔα, καὶ ἔφαγες τούτου· τί τρέχεις οὖν συναπολέσαι καὶ τὸν ἄνδρα τὸν ἴδιον; Ἀκριβῶς ἑαυτὴν κατεξέτασον, εἰ ὃ προσεδόκησας
διὰ γεύσεως γέγονας,
5εἰ θεὸς εἶ, ὡς ἤλπισας· γνῶθι τοῦτο πρότερον, καὶ εἶθ’ οὕτως, πρὸς τὴν γεῦσιν καὶ τὸν ἄνδρα σου, γύναι, προτρέπου· μὴ οὖν ποιήσῃς συγκτήτορα τὸν ἄνδρα ἀπωλείας· τί σπεύδεις νομίζουσα ὡς βρῶσίς σοι παρέσχεν ἡ τοῦ ξύλου 〈τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον〉;

1

.

17

Ὅτε τῷ δένδρῳ ἐπιτερφθεῖσα ἀπώλετο—οὐ γὰρ ἀπήλαυσεν Εὔα—, ἐσπούδασε καὶ ἐπεδίδου καὶ Ἀδὰμ τοῦ καρποῦ αὐτοῦ, καὶ ὡς μέγιστον δῶρον προσφέρουσα οὕτως διεγίνετο·
πρὸς αὐτὸν δὲ ἐφθέγγετο·
5«Θησαυρὸν παρετρέχομεν μέχρι νῦν, ὦ σύζυγε, καὶ τρυφὴν τὴν μακαρίαν ἐφοβούμεθα· νῦν ἔγνων, ἄνερ, καὶ ἐπειράθην ὡς ἄκαιρον δειλίαν ἐκρατοῦμεν· καὶ γὰρ ἐγὼ ἔφαγον
καὶ ζῶσά σοι παρέστην καὶ ἀπέχω 〈τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον〉.86 in vol. 1

1

.

18

Ὑπάρχει μᾶλλον ὡς ἔχων πεῖραν ὁ λόγος τοῦ μηνύσαντος βέβαιος ὄντως· φαγοῦσα γὰρ οὐκ ἐνεκρώθην, ὡς Θεὸς προηγόρευσεν, ἀλλὰ ζῶσά σοι νῦν παραγέγονα, καὶ σχηματισμός ἐστι
τοῦ Θεοῦ τὸ παράγγελμα·
5εἰ γὰρ ἦν ἀληθέστατον, ἄρτι συνεθρήνεις με ὡς θανοῦσαν καὶ κειμένην πρὸς τὸν θάνατον. Δέχου οὖν, ἄνερ, καὶ κατατρύφα· προσλάμβανε ἀξίαν διὰ τούτου τὴν θείαν καὶ ἄχραντον· θεὸς γενήσει ὥσπερ ὁ παρέχων 〈τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον〉.»

1

.

19

Ὁ μὲν οὖν ὄφις, ὡς φθάσας εἶπον, ἐγγίσαι τῷ Ἀδὰμ οὐκ ἐθάρρησε τότε, φοβούμενος μὴ διαμάρτῃ τῆς ἐλπίδος ἧς ἔσπευδεν, ἀλλὰ ἄλλος ἐφάνη δεινότερος καὶ ὀφιωδέστερος
ὄφις τούτου τοῦ ὄφεως.
5Ὃν γὰρ ὄφις οὐκ ἔδακεν, αὕτη ἐθανάτωσε· κολακεύουσα γὰρ τότε τὸν ἰὸν αὐτῆς τούτῳ ἐμβάλλει, καὶ ἑαυτήν τε κἀκεῖνον ἀπορρήσσει, καὶ σκευάζει ἀπάτη τῆς βρώσεως νεκροὺς ὀφιοπλήκτους ἀπολέσαντας ζωὴν τὴν αἰώνιον.

1

.

20

Ὑπὸ οὖν ταύτης πολιορκεῖται Ἀδὰμ τῆς ἀπάτης ὁ δείλαιος † πρώην· μιᾷ μὲν γὰρ πληγῇ τιτρώσκει διὰ βρώσεως ἅπαντας·
διὰ τοῦτο δὲ οὕτως ὡς ἄτακτος ἐν τοῖς πόνοις ἅπασιν
ἐπὶ γῆς κατεβέβλητο·		88 in vol. 1
5πρὸς νηστείαν γὰρ σύμμετρον ὄντως καὶ ὠφέλιμον, μὴ μεθύειν ἀκρασίᾳ, οὐκ ἠνέσχετο· χριστιανῶν δὲ πάντα τὰ γένη νηστείᾳ προσεθίζειν καὶ ἐρίζειν ἀγγέλοις ἐπείγονται, ἐλπίζοντα ἐντεῦθεν προσλαμβάνειν τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον.

1

.

21

Μεγάλη ἐστὶν ἡ νηστεία πρὸς ἣν ὁ Ἀδὰμ ἐκεκλήρωτο πρώην· ἐν μόνοις γὰρ φυτοῖς ὑπῆρχεν ἡ τροφὴ τῷ γεννήτορι· ἀκρατὴς δὲ καὶ οὗτος ἐγένετο. Νῦν παντοδαπής ἐστι
τῶν βρωμάτων ἀπόλαυσις,
5τῶν ἰχθύων τὰ ἥδιστα, ὄρνεις καὶ τετράποδα, τῶν φυτῶν καὶ τῶν σπερμάτων τὰ ποικίλματα, 〈αἱ〉 μαγγανεῖαι αἱ τῶν τρυφώντων, τῶν τραπεζῶν ἡ χάρις ἡ κινοῦσα ἡμᾶς πρὸς τὴν ὄρεξιν τὴν τῆς γαστριμαργίας, 〈ἀφαιροῦσα δὲ ζωὴν τὴν αἰώνιον〉.

1

.

22

Νῦν ταῦτα λέγων, μὴ ἐρεθίσω πολλοὺς πρὸς γυμνασίαν παμφάγον, 〈ὦ〉 φίλοι· μὴ δείξω δὲ τοῦ πρωτοπλάστου λιχνοτέρους ἐν βρώμασι· τὸν γὰρ ζῆλον ἡμῶν, ὦ πιστότατοι, περὶ τὴν ἐγκράτειαν
τὴν μεγίστην ἐκήρυξα·
5λειτουργεῖν γὰρ ἐπείγεσθε, τὴν νηστείαν στέργοντες, ἐτησίως νῦν δεκάτας τῷ Θεῷ ἡμῶν, ὥσπερ Ἑβραῖοι ἐκ τῶν χρημάτων προσέφερον Κυρίῳ τὰς δεκάτας, τῷ τύπῳ σημαίνοντες
τὴν μέλλουσαν νηστείαν δι’ ἧς ἔχομεν ζωὴν τὴν αἰώνιον.90 in vol. 1

1

.

23

Ὁ ἀριθμὸς οὖν ἐν τῇ νηστείᾳ δηλούσθω ὁ τῆς δεκατώσεως, φίλοι· ἑπτὰ μὲν γὰρ αἱ ἑβδομάδες τῆς νηστείας ὑπάρχουσιν· αἱ δὲ πέντε ἡμέραι ὑπόψηφοι ἐφ’ ἑκάστῃ δείκνυνται
ἑβδομάδι νηστεύσιμοι,
5ὡς ὑπάρχειν τριάκοντα πέντε ἃς νηστεύομεν, καὶ νυχθήμερον πρὸς τούτοις τὸ τοῦ σαββάτου τοῦ σωτηρίου ἔχομεν πάθους· τριάκοντα ἓξ οὖν ἡμέραι πᾶσαι καὶ ἥμισυ γίνονται, δεκάτωσις τοῦ ἔτους, δι’ ἧς κτώμεθα ζωὴν τὴν αἰώνιον.

1

.

24

Σῶτερ τοῦ κόσμου, σὲ προσκυνοῦντες λατρείαν λογικήν σοι προσφέρομεν ταύτην· φιλάνθρωπε καὶ ἐλεῆμον, σὺ τοὺς πάντας ἐλέησον· καὶ ἐσθίοντες γὰρ καὶ νηστεύοντες, πάντες σε δοξάζομεν
τὸν 〈τοὺς πάντασ〉 ῥυόμενον
5ἐκ τῆς πλάνης οὓς ἔπλασας· σὺ γὰρ εἶ ὁ Θεὸς ἡμῶν, εἰ καὶ ἄνθρωπος ἐγένου, ὡς ἠθέλησας, ἐκ τῆς παρθένου καὶ παναγίας Μαρίας τῆς ἀχράντου Θεοτόκου· διὸ σοὶ προσπίπτομεν·
πρεσβείαις τῆς μητρός σου, δὸς τοῖς δούλοις σου ζωὴν τὴν αἰώνιον.92 in vol. 1

2

t

Τῇ κυριακῇ τῆς γʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον κατανυκτικὸν ᾀδόμενον εἰς τὸν Νῶε, οὗ ἡ ἀκροστιχὶς ἥδε· αἶνος καὶ οὗτος Ῥωμανοῦ ἦχος πλ. βʹ
5πρός· Τὰ τῆς γῆς ἐπὶ τῆς γῆς

2

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Ἐπὶ Νῶε τὴν ἁμαρτίαν κατέκλυσας, ἐπ’ ἐσχάτων διὰ βαπτίσματος ἔσωσας τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων, Χριστὲ ὁ Θεός· μέλλεις δὲ πάλιν διὰ πυρὸς ἀνακαθαίρειν τὴν γῆν·
5ὅθεν αἰτοῦμεν τοὺς ἐκτενῶς ἀνυμνοῦντάς σε, ὡς εὔσπλαγχνος, ῥῦσαι πάντας τῆς ὀργῆς στοργῇ σου τῇ πρὸς ἡμᾶς,
λυτρωτὰ τοῦ παντός.102 in vol. 1

2

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Τῶν ἁμαρτιῶν τὸ πέλαγος ἐπὶ Νῶε ἐν ὀργῇ θυμοῦ κατέκλυσας σῇ ἰσχύϊ· ἐπ’ ἐσχάτων δὲ κόσμον, Χριστὲ ὁ Θεός, ἀνεκαίνισας τῷ βαπτίσματι καὶ πυρὶ τὴν γῆν ὕστερον καθαρίσεις·
5ἀλλὰ σῶσον ἡμᾶς τῆς ὀργῆς στοργῇ σου τῇ πρὸς ἡμᾶς, λυτρωτὰ τοῦ παντός.

2

.

1

Ἀφορῶν τὴν ἀπειλὴν τῶν ὑπευθύνων
ἣν ὑπέμεινάν ποτε ἐπὶ τοῦ Νῶε,
τρέμω ἐνθυμούμενος τὰ δεινά μου ἐγκλήματα γέμοντα κατακρίσεως. Ἐκείνοις μὲν ὁ πλάστης ἠπείλησεν προθέσμως
5
χρόνον τῆς μετανοίας ἀναμένων αὐτῶν· ἡμῖν δὲ ἡ ὥρα τῆς τελευταίας ἡμέρας
οὐκ ἐπεγνώσθη —τὸ πότε ἥξει οὔτε ἀγγέλοις ἀπεκαλύφθη— ἐν ᾗ Χριστὸς ἐλεύσεται ὁ πρὸ αἰώνων Κύριος
νεφέλαις ἐποχούμενος, ὡς Δανιὴλ ἑώρακε,
10τοῦ διακρῖναι τὴν γῆν· πρὶν ἐπέλθῃ οὖν ἡμῖν ἡ τοῦ τέλους ῥοπή, ἱκετεύσωμεν Χριστὸν ἐκβοῶντες αὐτῷ· Ῥῦσαι πάντας τῆς ὀργῆς στοργῇ σου τῇ πρὸς ἡμᾶς,
λυτρωτὰ τοῦ παντός.104 in vol. 1

2

.

2

Ἵνα γνῶμεν οὖν ἡμεῖς τὰ ἐπὶ Νῶε,
τῶν ῥημάτων τῆς γραφῆς ἀκροασθῶμεν.
Τοῦτο γὰρ ἐφθέγξατο πρὸς αὐτὸν ὁ φιλάνθρωπος βλέπων τὰς ἀδικίας τῶν πρίν· «Καιρὸς παντὸς ἀνθρώπου ἐναντίον μου ἥκει,
5
ὅτι ἡ γῆ ἐπλήσθη ἀδικίας πολλῆς· νῦν οὖν καταφθείρω αὐτοὺς καὶ πᾶσαν τὴν γαῖαν
τοῦ ἐξαρθῆναι τὴν ἁμαρτίαν, ὅτι ἐπλήσθη φθορᾶς τὰ πάντα. Ὑπάρχεις δὲ μονώτατος δίκαιος καὶ εὐάρεστος
ἀπὸ τῆς γενεᾶς αὐτῶν· δίκην γὰρ ῥόδου ἤνθησας
10ἐν μέσῳ τῶν ἀκανθῶν· ἐνωτίσθητι οὐκοῦν σὺ ῥημάτων ἐμοῦ τοῦ ποιῆσαι θέλημα τὸ ἐμὸν ἐκβοῶν· Ῥῦσαι πάντας ...

2

.

3

Νῦν οὖν ἄγαγε ὕλην ἀσήπτων ξύλων,
καὶ ποιήσεις κιβωτὸν καθάπερ θέλω,
ἥντινά σοι δείκνυμι, ὡς εἰς μήτραν βαστάζουσαν σπέρματα μελλουσῶν γενεῶν. Καὶ ταύτην ὥσπερ οἶκον ἐν τύπῳ ἐκκλησίας
5
ποίησον ἁρμοδίως, ὡς ἐντέλλομαί σοι· νοσσιὰς ποιήσεις τὴν κιβωτὸν ἀσφαλτώσας,
τριακοσίων πηχῶν τὸ μῆκος, πεντήκοντα δὲ τὸ πλάτος πάλιν, τὸ ὕψος δὲ τριάκοντα· ἐπισυνάγων ποίησον
εἰς πῆχυν ἕνα ἄνωθεν· διώροφα, τριώροφα		106 in vol. 1
10σκευάσεις τὴν κιβωτόν, τὴν δὲ θύραν τέλεσον ἐκ πλαγίων αὐτῆς· κα͜ὶ ἐ͜ν αὐτῇ φυλάξω σε βοῶντά μοι πιστῶς· Ῥῦσαι πάντας ...»

2

.

4

Ὅτε ἤκουσε ταῦτα ἐκ τοῦ Κυρίου,
οὐ παρήκουσεν οὐδὲν τῶν λεγομένων,
ἀλλὰ ἐπειγόμενος ἐκτελέσαι τὸ πρόσταγμα τάχιον, καθὼς ἔφη Θεός, ποιεῖται τὴν σχεδίαν ὡς ἔντιμος οἰκέτης,
5
οὕτως καθὼς ὁ πλάστης προσέταξεν αὐτῷ. Νοσσιὰς ὀρνέων καὶ ταμιεῖα θηρίων
ποιεῖ ἐν ταύτῃ, καθάπερ γράφει· τὰ περικύκλῳ τῶν ὑπερῴων, κατάγαια, διώροφα, καταφυγὴν τοῖς κτήνεσιν,
ὁμοίως καὶ τριώροφα τοῖς πετεινοῖς καὶ ἑρπετοῖς,
10τὰ πάντα πίστει ἐκτελῶν ἵνα μὴ τῶν τοῦ Θεοῦ παρακούσῃ ῥητῶν καὶ ὀφθῇ ὑπεύθυνος, ὡς μὴ κράζων αὐτῷ·
Ῥῦσαι πάντας τῆς ὀργῆς ...108 in vol. 1

2

.

5

Συνετῶς ὁ ἐκλεκτὸς πληροῖ τὸ ἔργον·
ἀσυνέτων δὲ λαὸς ὁρῶν τὰ ἔνδον
ἔγνω τὸ τελούμενον καὶ τὸ δρᾶμα ἀκούσαντες ἔδοξαν φαντασίαν ὁρᾶν. Ὁ δίκαιος δὲ πίστει ἐβόα τοῖς ἀπίστοις·
5
«Παύσατε μέχρι τούτου τὴν ὀργὴν τοῦ Θεοῦ· ἐν τάχει γὰρ ἥξει, καὶ οὐ μὴ συγχωρηθείη
ἡ ἀπιστία τῶν ἐν τῷ βίῳ, εἰ μὴ τὸ τάχος ἐπιστραφῆτε. Σφοδρὸς γὰρ καταβήσεται κατακλυσμὸς αἰφνίδιον,
καὶ ὄρη ἅπερ βλέπετε καλύψουσι τὰ ὕδατα,
10καὶ καταφθείρουσι τὴν γῆν ἣν ἀπόλλυτε ὑμεῖς ἐν τοῖς ἔργοις ὑμῶν· ἀλλὰ κλαύσατε πικρῶς καὶ κράξατε Θεῷ· Ῥῦσαι πάντας ...»

2

.

6

Καθορῶν τῶν δυσμενῶν τὴν ἀπιστίαν
καὶ τὴν ἄμετρον αὐτῶν ἀπανθρωπίαν,
Νῶε διετρύχετο κα͜ὶ ὑ͜πὲρ τούτων προσηύχετο ὅπως μετανοήσωσιν· ὁρῶν τὴν οἰκουμένην σχεδὸν συντελουμένην,
5
ἔστενεν ἐν καρδίᾳ ἐκβοῶν τῷ λαῷ· «Ἐκφύγετε τάχος ἐκ τῆς δεινῆς ἁμαρτίας,
ἀποσοβοῦντες τὰς πονηρίας, μετανοοῦντες ἐφ’ οἷς ἐδρᾶτε· τὸν ῥύπον τῆς ψυχῆς ὑμῶν δάκρυσιν ἀποσμήξατε,
τὸ κράτος τοῦ Θεοῦ ἡμῶν πίστει ἐξιλεώσασθε.
10Πρὶν οὖν ἐπέλθῃ ὑμῖν ἡ αἰφνίδιος ὁρμὴ τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ ἀπαλείφουσα ὑμᾶς, βοήσατε αὐτῷ·
Ῥῦσαι πάντας ...»110 in vol. 1

2

.

7

Αὐτοὺς θέλων παιδεῦσαι τῷ παραδόξῳ,
ἐπακούσας τῇ εὐχῇ 〈τῇ〉 τοῦ δικαίου,
ἅπαντα συνήγαγεν ἐν σοφίᾳ ὁ Κύριος κτήνη τὰ ἐν τοῖς ὄρεσιν ἐνώπιον τοῦ Νῶε, ὡς πρὶν τῷ πρωτοπλάστῳ,
5
θῆρας δὲ δεδοικότας τὴν ὀργὴν τοῦ Θεοῦ. Τὰ κτήνη πτοοῦνται, καὶ οἱ βροτοὶ ὡς κτηνώδεις
οὐκ ἀπωθοῦντο τὴν πονηρίαν, ἀλλὰ ἡγοῦντο ὡς φάσμα βλέπειν· πρὸς τούτους δὲ ἐφθέγγετο Νῶε ὁ τρισμακάριος·
«Τοῖς λόγοις μου οὐ πείθεσθε· πείσει ὑμᾶς τὰ ἄλογα
10νυνὶ ἅπερ βλέπετε, ὅτι λύκοι καὶ ἀμνοὶ ἵστανται ὁμαδόν, ἑρπετὰ μετὰ πτηνῶν, καὶ οὐ κράζετε· Ῥῦσαι πάντας ...;»

2

.

8

Ἱκετεύων συνετῇ διδασκαλίᾳ,
οὐ μετέτρεπεν υἱοὺς τῆς ἀπειθείας·
ὅθεν καὶ προσέθηκαν τοῖς κακοῖς καὶ ἐπέμειναν πωρωθέντες οἱ ἄθλιοι. Τῇ αὐτῇ ἀσπλαγχνίᾳ ἐφάνη ἐν Αἰγύπτῳ
5
ἐπὶ τῇ ἀπειθείᾳ τοῦ λαοῦ Φαραώ· σκληρὰ γὰρ καρδία ἐκτυφλωθεῖσα ἀνοίᾳ
οὐ κατευθύνει ἕως θανάτου· ὃ καὶ ἐδείχθη ἐπ’ ἀμφοτέρων· ἀπολώλαντο πρότερον κατακλυσμῷ οἱ γίγαντες,
ὡσαύτως οἱ Αἰγύπτιοι σὺν Φαραὼ εἰς θάλασσαν,
10ὥσπερ ἐν χρόνοις τισὶν ὁ λαὸς ὁ ἀσεβὴς ἐν Σοδόμοις οἰκῶν, ἐξ ὧν ἔσωσε Θεὸς κραυγάζοντα τὸν Λώτ·
Ῥῦσαι πάντας ...112 in vol. 1

2

.

9

Ὁμαδὸν ἠθροισμένων θηρῶν ἀγρίων,
ἑρπετῶν καὶ πετεινῶν ὁμοῦ παρόντων
(πάντα γὰρ συνήχθησαν τῇ προστάξει τοῦ κτίσαντος εἰσελθεῖν εἰς τὴν λάρνακα), εὐχῇ δὲ ἀδιστάκτῳ ἐβόα ὁ θεράπων
5
ἀμέμπτως τηρηθῆναι ἐν πᾶσι τῷ κριτῇ. Σοφῶς δὲ εἰσάγων τὰ ἀναρίθμητα ζῷα
ἐν τοῖς ταμ͜ίει͜οις τῆς τριωρόφου, καθάπερ εἶπεν ὁ παντοκράτωρ, ζυγὰ μὲν τὰ ἀκάθαρτα, τὰ καθαρά, ὡς γέγραπται,
ἑπτὰ ἑπτὰ συνέκλεισεν, ἅπερ καὶ διεχώρισε
10τῷ ἐν ὑψίστοις βοῶν· «Μὴ παρίδῃς με, Σωτήρ, ὁ τὰ πάντα ὁρῶν, ἀλλὰ σῶσόν με 〈βυθοῦ〉 βοῶντά σοι πιστῶς· Ῥῦσαι πάντας ...»

2

.

10

Ὑπερεῖδεν οὖν λοιπὸν τοὺς ἀσυνέτους
καὶ τὴν ἄμετρον αὐτῶν ἀπανθρωπίαν·
πάντων κατεφρόνησε καὶ τὸ μέλλον ἐφρόντισε δάκρυσιν ἱκετεύων Θεόν· «Ἐξήγαγές με πάλαι ἐκ μήτρας, ὁ Θεός μου·
5
σῶσόν με καὶ ἐν ταύτῃ τῇ τερπνῇ κιβωτῷ· καθάπερ γὰρ τύμβῳ ἐναποκλείομαι ταύτῃ
ἐξ ἧς ἐξέλθω τῇ σῇ δυνάμει ὥσπερ ἐκ τάφου σοῦ με καλοῦντος. Ἐν ταύτῃ προτυπώσω νῦν τὴν πάγκοσμον ἀνάστασιν
ἐν ᾗπερ τοὺς δικαίους σου σῴζεις πυρός, καθάπερ με114 in vol. 1
10ἐκ μέσου 〈τῶν〉 ἀσεβῶν ἀφαρπάσας σώζεις με ἐν κλύδωνι κακῶν ἐκβοῶντά σοι πιστῶς τῷ εὐσπλάγχνῳ κριτῇ· Ῥῦσαι πάντας ...»

2

.

11

Τότε πράξας ὁ σοφὸς εὐρύθμως πάντα,
διὰ ῥήματος Θεοῦ εἰσήχθη τάχος
ἅμα τοῖς υἱοῖς αὐτοῦ καὶ σὺν ταῖς γυναιξὶν αὐτῶν, ἔνδοθεν ὀκτὼ μόναι ψυχαί. Στενάζων δ’ ἀνενδότως ἐβόα ὁ θεράπων·
5
«Μή με συναπολέσῃς τοῖς ἀδίκοις, Σωτήρ· αὐτὴ γὰρ ἡ κτίσις νῦν συνταράττεται ἤδη,
καὶ τὰ στοιχεῖα δονοῦνται φόβῳ, τῆς οἰκουμένης συγκλονουμένης· νεφέλαι ηὐτρεπίσθησαν καὶ ὁ ἀὴρ συγκέχυται·
οἱ ἄγγελοι προτρέχουσι τῆς ἀπειλῆς σου πρόδρομοι.»
10Τοιαῦτα λέξαντος αὐτοῦ, ἠσφαλίσατο Θεὸς 〈⏑⏑〉 τὴν κιβωτὸν καὶ ἐσφράγισεν αὐτήν, βοῶντος τοῦ πιστοῦ· Ῥῦσαι πάντας ...

2

.

12

Οὐρανόθεν ὁ κριτὴς κελεύει τότε,
καὶ ἠνοίχθησαν εὐθὺς οἱ καταρράκται,
ὄμβρους ἐπαφιόντες, ὀχετούς τε καὶ χάλαζαν εἰς τὰ πέρατα πάντα 〈τῆς γῆσ〉· πηγαὶ δὲ τῆς ἀβύσσου ἐρράγησαν τῷ φόβῳ,
5ὅθεν καὶ ὑπερῆλθον πάντα τόπον τῆς γῆς·
ἐκάλυψαν ὄρη τὰ ὑψηλότατα λίαν,
καὶ οὐχ ὡρᾶτο ξηρὰ οὐκέτι, ἀλλὰ ὑπῆρχε καθὼς τὸ πρώην. Ἀνήχθη γὰρ τὰ ὕδατα εἰς πήχεις πεντεκαίδεκα,
καὶ πάντα ἐκαλύφθησαν τὰ ἀπ’ ἀρχῆς ὁρώμενα		116 in vol. 1
10τῇ ἀπειλῇ τοῦ Θεοῦ, ὅτι ἔμειναν βροτοὶ τῇ πωρώσει αὐτῶν καὶ οὐκ ἔσπευσαν πιστῶς ἐκβοῆσαι αὐτῷ· Ῥῦσαι πάντας ...

2

.

13

Συνεπνίγοντο πλήθη τὰ τῶν ἀλόγων
ἅμ͜α α͜ὐτοῖς τῶν λογικῶν ἀπολλυμένων·
νάπαι διερρήγνυντο καὶ βουνοὶ διελύοντο δύναντες εἰς ἀπέραντον· ἡ ἄβυσσος ἐξήχει, φωνὴ βροντῶν ἐκτύπει,
5
ἀστραπαὶ δὲ σπινθῆρας ἀπέβαλλον σφοδρῶς· κατέδυσαν ὄρη ἐν καρδίαις θαλασσῶν,
τῆς οἰκουμένης καταντλουμένης, σφοδρῶν ἀνέμων ὑπερφυσώντων. Ἀπόλωλαν οἱ γίγαντες, οἱ ἀπ’ αἰῶνος ἄνθρωποι,
ἀπαύστως παροργίσαντες τὸν πρὸ αἰώνων Κύριον·
10ὡς ἀθετοῦντες αὐτόν, ὑπὸ πλήθους ὑετῶν κατεκλύσθησαν, ἐκαλύφθησαν βυθῷ μὴ βοήσαντες· Ῥῦσαι πάντας ...

2

.

14

Ῥαθυμίας καὶ φθορᾶς ἀφαιρεθείσης
καὶ πάντων τῶν ἐν σαρκὶ καταφθαρέντων,
ὄμβροι οὐκ ἐξέλιπον ἕως ὅτε ἐξήλειπτο ἅπαν γῆς τὸ ἀνάστημα· τεσσαράντα ἡμέρας καὶ νύκτας ἰσαρίθμους118 in vol. 1
5
ὕδατα ἀνυψοῦντο ἐπὶ ὕψος πολύ. Ἐμνήσθη οὖν τότε τοῦ ἐκλεκτοῦ ὁ δεσπότης
καὶ ἀναστέλλει τὰ νέφη, ἄφνω ἐξαποστείλας εἰρήνης πνεῦμα· συνέσχε γὰρ τὴν ἄβυσσον καὶ τὰς πηγὰς ἐκάλυψε,
καὶ οὕτω διεχώρησαν ἐκ τῆς ξηρᾶς τὰ ὕδατα
10ἐν τῇ προστάξει αὐτοῦ· τῷ δεκάτῳ 〈δὲ〉 μηνί, τῶν ὀρέων, φησίν, ὤφθησαν αἱ κεφαλαί, βοῶντος τοῦ πιστοῦ· Ῥῦσαι πάντας ...

2

.

15

Ὡς δὲ ἀκαταλήπτῳ τῇ δυναστείᾳ
διεχώρισε τὸ ὕδωρ ὁ πανοικτίρμων,
παύσας τὸν θυμὸν αὐτοῦ εὐσπλαγχνίᾳ ἠλέησεν ἅπαντας τοὺς ἐν τῇ κιβωτῷ· ἐμνήσθη τῆς ἰδίας εἰκόνος ὁ οἰκτίρμων
5
ἥντινα καὶ ποθήσας διέπλασε χερσίν· ἐπήγαγε πνεῦμα, καὶ ἠλαττοῦτο τὸ ὕδωρ
ἐπὶ ἡμέρας πολλάς, ὡς οἶμαι, καὶ ὑπεχώρει καθάπερ πρώην εἰς τὰς συναγωγὰς αὐτοῦ, καὶ ἡ ξηρὰ ἐδείκνυτο.
Διὸ καὶ ἐπεκάθισεν ἡ κιβωτός, ὡς γέγραπται,
10εἰς ὄρη τὰ Ἀραράτ, καὶ ἐπαύθη ὁ κλύδων παραυτὰ ἐξ αὐτῆς, εὐχομένου τοῦ πιστοῦ ἱκεσίᾳ δεκτῇ·
Ῥῦσαι πάντας ...120 in vol. 1

2

.

16

Μετὰ ταῦτα ὁ χορὸς τῶν ἀσωμάτων
τὸν ἐν σώματι λαὸν ἰδὼν φθαρέντα,
τότε ἀνεβόησεν ὅτι «ἄρτι κρατήσωσιν δίκαιοι τῶν περάτων τῆς γῆς»· ἡδέως γὰρ ὁ πλάστης ὁρᾷ τοὺς κατ’ εἰκόνα,
5
ὅθεν κατ’ ἰδίαν σῴζει τοὺς ὁσίους αὐτοῦ. Ἀνοίξας δὲ Νῶε κατανοεῖ τὸν αἰθέρα
καὶ ἀνεβόα τοῖς ἐκ τῶν σπλάγχνων· «Μὴ ῥαθυμεῖτε, ἀλλὰ θαρσεῖτε». Εὐθὺς δὲ ἐξαπέστειλε τὸν κόρακα ὁ ὅσιος,
καὶ οὗτος οὐχ ὑπέστρεψε, παραχειμάσας ἔξωθεν·
10καὶ γὰρ πάντοτε ποθεῖ τὸν χειμέριον καιρόν, συγχαίρων τῷ βορρᾷ· ὅθεν οὐκ ἀνέλυσε πρὸς τοὺς κράζοντας· Ῥῦσαι πάντας ...

2

.

17

Ἀλλ’ εὐθὺς περιστερὰν ἐξαποστέλλει,
τὴν ἀκέραιον οὖσαν ἐν τοῖς ὀρνέοις,
ἥτις καὶ ὑπέστρεψε, μὴ εὑροῦσα ἀνάπαυσιν, πρὸς τὸν Νῶε τὸν δίκαιον· ὃς ἐπισχὼν ἡμέρας ἑπτὰ ἐξαποστέλλει
5
ταύτην, καὶ ἐπανῆλθε πρὸς ἑσπέραν σχεδὸν, κατέχουσα κάρφος ἐν στόματι τῆς ἐλαίας,
Θεοῦ σημαῖνον τῷ πανολβίῳ τὴν εὐσπλαγχνίαν ἐν μυστηρίῳ.
Εὐθὺς οὖν ἐξελήλυθε Νῶε ἀπὸ τοῦ μνήματος
κελεύσει τοῦ προστάξαντος, μετὰ πάντων τῶν ἔνδοθεν,		122 in vol. 1
10οὐχ ὥσπερ πρώην Ἀδάμ· οὐ γὰρ ἔφαγε φυτοῦ θανατοῦντος αὐτόν, ἀλλ’ ἐβλάστησε καρπὸν μετανοίας βοῶν· Ῥῦσαι πάντας ...

2

.

18

Νεκρωθείσης τῆς φθορᾶς καὶ ἀδικίας,
κραταιοῦται ὁ εὐθὴς τῇ διανοίᾳ
πίστει ὡς εὐάρεστος, καὶ οἱ τούτου ἀπόγονοι λάμψαντες ἐπὶ γῆς, ὥσπερ χνοῦς. Ὁ δίκαιος δὲ τότε θυσίαν ἀναπέμπει
5
ἄμωμον τῷ Κυρίῳ ἱκεσίᾳ πολλῇ· ὠσφράνθη δ’ ὁ πλάστης ὥσπερ ὀσμῆς εὐωδίας,
καὶ παρεκλήθη φιλανθρωπίᾳ, καὶ ὅρκῳ στήσας ἐπαγγελίαν βοᾷ· «Οὐκέτι φθείρονται κατακλυσμῷ τὰ σύμπαντα,
εἴπερ καὶ πάντες ἔγκεινται τῇ πονηρίᾳ ἄνθρωποι·
10νῦν οὖν ἀνίστημι αὐτοῖς διαθήκην ἀρραγῆ, τὸ τόξον μου δεικνὺς εἰς σημεῖον τοῖς ἐν γῇ, ὅπως κράζωσί μοι· Ῥῦσαι πάντας ...»

2

.

19

Ὅτε εἶδεν ὁ σοφὸς τὴν γαῖαν πᾶσαν
ἐξ ἀνθέων ποικίλων στεφανουμένην,
τότε κατεβάλετο ταῖς ἀρούραις τὰ σπέρματα, μένων τὴν εὐφορίαν τῆς γῆς· φυτεύει ἀμπελῶνα καὶ βάλλει ἐλαιῶνα·124 in vol. 1
5
σύντομον δὲ παρεῖχον εὐκαρπίαν αὐτῷ. Τρυγήσας οὖν Νῶε τὴν λύπην παραμυθεῖται,
καὶ ἐμεθύσθη πιὼν ἀμέτρως καὶ ἐγυμνώθη ὑπνῶν καὶ ῥέγχων· μὴ φέρων οὖν ὁ βάσκανος βλέπειν βροτὸν ἀμέριμνον,
τὸν ἕνα ἐξηπάτησε τῶν ἀδελφῶν ὁ δόλιος
10ἐμπαίζειν ἰδίῳ πατρί· καὶ ἐκνήψας ὁ σοφὸς καταρᾶται τῷ Χάμ, τοὺς δὲ δύο εὐλογεῖ σκεπάσαντας βοῶν· Ῥῦσαι τούτους ...

2

.

20

Ὑποπίπτει ὁ Ἀδὰμ τῇ παραβάσει,
καὶ ὑπεύθυνος ὁ Χὰμ εὑρέθη ταύτῃ·
ταῦτα δὲ πρὸς ἔλεγχον ἡ γραφὴ ἀνιστόρησεν ἅμα καὶ νουθεσίαν ἡμῶν. Τὴν πλάνην οὖν φυγόντες, νικήσωμεν τῇ πίστει
5
πᾶσαν τὴν πανουργίαν τοῦ δολίου ἐχθροῦ· ὑπάρχοντες τέκνα τῆς ἀμώμου κολυμβήθρας,
μὴ ὑπαχθῶμεν τῇ ἁμαρτίᾳ, ὥσπερ Ἰούδας φιλαργυρίᾳ· ἐκεῖνος γὰρ κατέλιπεν ἄμπελον τὴν ἀληθινὴν
καὶ ἀκάνθας ἐβλάστησε καὶ χερσωθεὶς ἀπώλετο.
10Ἐσώμεθα οὖν ἄμπελος τοῦ Κυρίου σαβαώθ, οἱ ποθοῦντες Χριστόν, ἔργα ἔχοντες καλὰ καὶ βοῶντες αὐτῷ· Ῥῦσαι πάντας τῆς ὀργῆς στοργῇ σου τῇ πρὸς ἡμᾶς,
λυτρωτὰ τοῦ παντός.126 in vol. 1

3

t

Τῇ κυριακῇ τῆς δʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον ᾀδόμενον εἰς τὴν θυσίαν Ἀβραάμ, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· εἰς τὸν Ἀβραὰμ Ῥωμανοῦ ὕμνος πλ. αʹ

3

pro

(t)

Προοίμιον
1Ὡς καθαρὰν θυσίαν καὶ ἄμωμον προσφορὰν
ἀναιμωτὶ ἐδέξω τὸν ἄκακον Ἰσαὰκ
ἐκ πατρὸς προσαγόμενον ὑπὲρ υἱῶν ἀγαπώντων σε· τῆς γὰρ φιλίας θριαμβεύσας τὴν γνώμην,
5τῆς ἀτεκνίας τὸν πρεσβύτην ἐρρύσω, φιλάνθρωπε,
ὁ δοτὴρ τῶν ἀγαθῶν καὶ σωτὴρ τῶν ψυχῶν 〈ἡμῶν〉.138 in vol. 1

3

.

1

Εἰς ὄρος ἀναβαίνοντα σὲ τὸν πρεσβύτην ὁ νέος ἐγὼ
ζηλῶσαι θέλω καὶ ναρκοῦσί μου πόδες· εἰ γὰρ καὶ τὸ πνεῦμα πρόθυμον, ἡ σὰρξ ἀσθενής· ὦ ψυχή μου, θάρρησον θεωροῦσα
5
τὸν Ἀβραὰμ νῦν γῆρας ἀποθέμενον καὶ νεάζοντα· οὗ ἔκαμνον πόδες, ἀλλ’ ἠνδρίζετο γνώμη·
ἠγνόει τὸν τόπον καὶ ἀπῄει τῷ τρόπῳ
ὁδηγοῦντος αὐτὸν τοῦ καλέσαντος, ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

3

.

2

Ἰσχὺς οὖν ἦν ἡ πίστις σου, ὅθεν ὁ πόθος πολὺς ἦν ὁ σὸς
τοῦ ἐκτελέσαι τοῦ καλοῦντος τὴν βουλήν. Τί δέ σοι ὁ καλῶν προσέταξεν ἀκούσωμεν· «Λάβε παῖδα τὸν ἐκ τῶν σῶν λαγόνων
5
ὅνπερ ἐν γήρει ἔσχες παραμύθιον, καὶ σφάξον μοι.» Ὢ πόσης ὑπῆρχε τούτῳ λύπης τὸ ῥῆμα·
οὐκ εἶπε γὰρ παῖδα καὶ ἠρκέσθη τῷ λόγῳ,
ἀλλὰ ἠρέθιζε σπλάγχνα γέροντος,
ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.140 in vol. 1

3

.

3

Σκληρὸν μὲν τὸ πρόσταγμα· σὺ δὲ πρὸς τοῦτο, πρεσβύτα, ὀξύς·
τοῦ γὰρ παιδός σοι ποθεινότερος Θεός· διὸ πρὸς τὸ ῥηθὲν ἀμφίβολος οὐ γέγονας. Πῶς οὐκ εἶπας· «Διὰ τί με πατέρα
5
καὶ οὐ φονέα τέκνου προσηγόρευσας, ὦ δέσποτα; Ὃ γίνομαι λέγε, ὃ γέγονα μὴ κάλει·
καιρὸν γὰρ ὀλίγον ὠνομάσθην γενέτης,
εἰς αἰῶνα δὲ σφαγεὺς γόνου κηρύττομαι· ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

3

.

4

Τί ἄρ͜α ο͜ἱ ὁρῶντές με σφάττοντα τέκνον λογίσονται νῦν;
Μανέντα, οἴμοι, ἢ ἐκστάντα τῶν φρενῶν· καὶ λῆρόν μου τὸ γῆρας δόξωσιν οἱ ἀκούοντες. Πῶς χερσὶ δὲ ταῖς ἰδίαις ὀλέσω
5
οὗ τοῖς δακτύλοις ἤλπιζον κλεισθῆναί μου τὰ βλέφαρα; Ὃν ἔλυσα σπαργάνων πῶς δεσμήσας φονεύσω;
Ὃν βλέπων σκιρτῶντα, σὲ εὐλόγουν τὸν δόντα·
οὗ γέγονα τροφεύς, σφαγεὺς οὐ γίνομαι,
ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.142 in vol. 1

3

.

5

Ὅταν μὲν τῷ κάλλει σου βλέψω, ὦ τέκνον, πληροῦμαι χαρᾶς·
ὅταν δὲ πάλιν τοῦ δεσπότου ἀκούσω, ὁ γέλως μου εἰς πένθος τρέπεται καὶ δάκρυα. Οἴμοι, σπλάγχνον, τὴν ψελλίζουσαν γλῶσσαν
5
ἄφωνον δείξει χεὶρ τοῦ σε γεννήσαντος ἡ σφάζουσα· τὰ δὲ βλέφαρά σου οὑ καμμύσει ἡ Σάρρα·
τὰ ῥοδίζοντα χείλη νῦν ἀδόνητα δείξω
ὅτι πρόσταγμα τελῶ τοῦ δώσαντος, ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

3

.

6

Ναρκῶσαν τὴν χεῖρά μου καὶ δεδοικῶσαν τὸ ξίφος κρατεῖν
τίς κραταιώσει καὶ διδάξει φονεύειν οὐ μόσχους σου, οὓς ἔθος ἔσχηκεν, ἀλλὰ τέκνον μου; Τίς ὠμὸν δὲ καὶ ἀνοίκτειρον δείξει
5
τὸν εὐσπλαγχνίας χάριν εἰσδεξάμενον τοὺς ἅπαντας; Ὁ πρώην ἀγνώστους δεξάμενος καὶ θρέψας,
σὲ τὸν κληρονόμον σὸς πατὴρ πῶς ὀλέσω;
Τίς ἀκούσεται κἀμὲ οὐ φεύξεται;
Ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἐμῶν.144 in vol. 1

3

.

7

Ἀκούσει τοὺς λόγους σου πάντας 〈ἡ〉 Σάρρα, ὦ δέσποτά 〈μου〉,
καὶ τὴν βουλήν σου ταύτην γνοῦσά μοι λέξει· Εἰ αὐτὸς ὁ διδοὺς ἐλάμβανε, τί παρέσχηκε; Σύ, πρεσβῦτα, τὸν ἐμὸν ἔα πρός με,
5
κα͜ὶ ὅ͜ταν θελήσῃ τοῦτον ὁ καλέσας σε, δηλώσῃ μοι· ὁ πρώην δι’ ἀγγέλου τόκον τούτου σημάνας,
τὸν φόνον μοι αὖθις ὡς ἂν θέλῃ, δηλώσῃ·
οὐ πιστεύω σοι τὸ τέκνον, οὐ δώσω σοι, ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

3

.

8

Βραχὺν καιρὸν ζήσουσα, τούτῳ συζήσω· μετὰ τὸ θανεῖν,
ἐὰν θελήσῃς. τοῦτο δρᾶσον ἐν αὐτῷ· μὴ λείπῃ με καὶ λύπη κτείνῃ με, σοῦ αἰτέομαι. Μόλις τούτου ἐπετύχομεν, ἄνερ,
5καὶ παρ’ ἐλπίδας παῖδα ἐκ κοιλίας μου ἐκτησάμεθα·
εἰ οὖν πρώην τυχόντες ἀποτύχωμεν ἄρτι,
ἢ τάχα κυῆσαι, θηλαῖς θρέψαι ὀφείλω,
καὶ ἀκμάσαντα δοῦναι τῷ δώσαντι; ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.		146 in vol. 1

3

.

9

Ῥοπὴν ἐμοῦ ἀπόστηθι· τοῦτον ἀγκάλαις λαμβάνω ἐγὼ
πόνον γαστρός μου· κορεσθῆναι γὰρ ζητῶ· εἰ χρῄζει θυσιῶν ὁ καλέσας σε, λάβῃ πρόβατον. Οἴμοι, τέκνον Ἰσαάκ, εἰ κατίδω
5
σοῦ ἐπὶ γῆς 〈τὸ〉 αἷμα ἐκχυνόμενον ... μὴ γένοιτο· φονεύσει με πρώτην, εἶθ’ οὕτως σε φονεύσει·
πρὸ σοῦ τὴν τεκοῦσαν, μετ’ αὐτὴν σὲ τὸν τόκον·
μὴ κατίδω σου σφαγήν, καὶ ἀπόλωμαι· ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

3

.

10

Ἀγγέλου σημάναντος τόκον 〈ἐν γήρᾳ〉, ἐγέλασα πρίν,
καὶ νῦν τὸ ῥῆμα ἰδοῦσα πρᾶγμα, ἐχάρην·
ἀλλ’ ἤδη ἡ χαρὰ εἰς δάκρυα τάχα τρέπεται· σύ μου φάος, σὺ αὐγὴ ἐμῶν βλεφάρων·
5σὲ ὥσπερ ἄστρον βλέπουσα λαμπρύνομαι, ὦ τέκνον μου·
σὺ τῆς ἐμῆς κοιλίας καρπὸς ὥριμος ὤφθης·
σὺ βότρυς περκάζων ἀκμασάσης ἀμπέλου·
οὐ σβέσει σε πατήρ, οὐ τέμνει σε· ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.		148 in vol. 1

3

.

11

Ἀκμάσας γενήσει μου στήριγμα γήρους, ὦ σπλάγχνον ἐμόν,
τὰ σὰ δὲ τέκνα βακτηρία πολιᾶς· κατίδω σῆς ὀσφύος ἔκγονα κα͜ὶ ο͜ὕτω θνήξομαι· σὺ δὲ κόρας τὰς ἐμὰς ἀποκλείσεις,
5
σὺ σὺν τοῖς τέκνοις κόλποις παραπέμψεις με τῶν πατέρων μου, σὺ κλίνης μου πρῶτος πορευόμενος κλαύσεις·
ἐγὼ δέ σου θνῆσιν οὐδαμῶς μὴ θρηνήσω
ὀλετῆρα σὸν πατέρα ἀκούσασα· ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

3

.

12

—Μὴ τουτοισὶ τοῖς ῥήμασι γύναι, χρωμένη, ὀργίσῃς Θεόν·
ἀλλότριόν τι οὐκ αἰτεῖται παρ’ ἡμῶν· ὃ πρώην γὰρ αὐτὸς δεδώρηται, τοῦτο λήψεται. Μὴ σπιλώσῃς τ͜ὸ ὁ͜λοκαύτωμα θρήνοις
5
μηδὲ δακρύσῃς· μῶμον ἐπιθήσεις γὰρ τῇ θυσίᾳ μου· Θεὸς αὐτὸν θέλει, καὶ τίς τοῦτον ἐπέχει;
Καὶ κόλποις σοῖς ὄντα θανατῶσαι ἰσχύει·
τὴν οὖν πρόθεσιν δεῖξόν σου πέμψασα,
ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.150 in vol. 1

3

.

13

Ῥαντίσω τοῖς δάκρυσι πᾶσαν τὴν γαῖαν, καὶ σὺ σὺν ἐμοί,
ἀλλ’ οὖν ἐκ τούτου κέρδος ἡμῖν οὐκ ἔσται· ὅταν γάρ τι Θεὸς βεβούλευται, τίς ἀνθίσταται; Ἤ, δοκεῖς σύ, μόνος σὸς πέλει γόνος;
5 Τέκνον ἐμὸν δὲ οὗτος οὐχ ὑπάρχει νῦν ὃν ἐγέννησα; «Σπορεὺς αὐτοῦ πέλεις καὶ σφαγεὺς τούτου μέλλεις·»
Ὁ τοῦτο προστάξας, γύναι, πάντων δεσπόζει,
δῶρον εὔκαιρον ἡμῶν ἐξαιτήσας με, ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.»

3

.

14

Ὡς ἤκουσε τὰ ῥήματα τοῦ ὁμοζύγου, 〈ἡ〉 Σάρρα φησίν·
«Εἰ εἰς ζωήν σε θέλει, ζῆσαι προστάξει· ἀθάνατος ὑπάρχων Κύριος, οὐ μὴ κτείνει σε· νῦν αὐχήσω, σὲ προσάξασα δῶρον
5
ἐκ κοιλιᾶς μου τῷ δωρησαμένῳ σοι μακαρίζομαι. Πορεύου οὖν, τέκνον, καὶ γίνου Θεῷ θῦμα,
σὺν τῷ σῷ γενέτῃ, φονευτῇ δέ σου μᾶλλον·
πιστεύω δέ, γονεὺς σφαγεὺς οὐ γίνεται,
ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.152 in vol. 1

3

.

15

Μητέρα λιμπάνων με, εὕρῃς πατέρα τὸν πάντων Θεόν·
αὐτὸς σφαγέντα ἀναδείξει μοι ζῶντα· εἰ καὶ μὴ τῷ παρόντι, δείξει μοι εἰ τῷ μέλλοντι· ἄσπασαί με, Ἰσαάκ, τὴν τεκοῦσαν
5
καὶ τῶν ὠδίνων μήπω ἀπολαύσασαν, κα͜ὶ ἀ͜ποτρέχετε.» Τοιαῦτα ἦν ἄρα ἅπερ ἔφη Σάρρα·
ὁ πρέσβυς δὲ πάντως εἶπεν ἄλλ’ ὑπὲρ ταῦτα,
ἀλλ’ οὐκ ἔστερξαν ὑπὲρ 〈τὸν〉 Κύριον, ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

3

.

16

Αὐτὸς ὁ γεννήσας γὰρ σχίδακας τέκνῳ ἐπέθηκεν,
καὶ ὤμοις φέρει οἷς ἐτίθεντο ὁ παῖς· ἐνταῦθα πᾶς πιστὸς νοείτω μοι τὸ μυστήριον. Ἤλυθαν δὲ οὗπερ ἦσαν κληθέντες,
5
καὶ ὡς προβλέπων ἔφησε τὰ μέλλοντα ὁ πιστότατος, «Καθίσατε», λέγων τοῖς συνοῦσιν, «ἐνταῦθα·
ἐγὼ δὲ σὺν τέκνῳ πορευθεὶς ἀναστρέψω.»
Καὶ τὰ ῥήματα ἐφάνη πράγματα,
〈ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.〉154 in vol. 1

3

.

17

Νευρώσας ναρκήσαντας πόδας τῇ πίστει καὶ τὴν δεξιὰν
ὁπλίσας ξίφει, πρῶτον εἶχεν Ἰσαάκ, ἀλλ’ εὗρε πειρασμὸν τὰ ῥήματα τοῦ παιδός· φησίν· «Φράσον, πάτερ, τίς ὁ σφάττεσθαι μέλλων;
5
Ἔχω τὰ ξύλα, πῦρ σὺ καὶ τὴν μάχαιραν· ποῦ τὸ πρόβατον;» Ὦ σπλάγχνον γενέτου· πρὸς τοὺς λόγους τοῦ τέκνου
τίς τότε ὑπάρχων ἀπηνὴς οὐκ ἐκάμφθη;
Καὶ οὐκ ἔκαμψε λαλῶν, ἀλλ’ ἤγγρισεν, ὅτι μόνος 〈ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.〉

3

.

18

«Ὁ πρώην καλέσας με ὄψεται, τέκνον, εἰ θέλει σφαγήν·
ἡμεῖς δὲ τούτῳ ὑπουργήσωμεν», φησίν. «Ὦ πάτερ, κατ’ ἐμοῦ τὴν μάχαιραν ἠκόνησας; Βλέπω τύμβον τὸν βωμόν, ὦ γενέτα·
5
σὲ δὲ δεσμοῦντα ἅμα καὶ φονεύοντα ἐνοπτρίζομαι· εἰ τοίνυν ὃ βλέπω ἀληθῶς ὁρῶ, λέγε,
μὴ ἄκοντα σφάξῃς ἵν’ εὐπρόσδεκτον εὕρῃς
τὴν θυσίαν σου, ἐμὲ τὸ τέκνον σου·
ὅτι μόνος 〈ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.»〉156 in vol. 1

3

.

19

Υἱοῦ μὲν τὰ ῥήματα τότε παρίδε πιστὸς Ἀβραάμ,
καὶ τῆς θυσίας ἦν ἐργάτης ἰσχυρός, καὶ πόδας σὺν χερσὶν ἐδέσμησεν ὃν ἐγέννησε, «Πρῶτον», λέγων, «δήσω, εἶτα φονεύσω,
5
μήποτε τούτου σκίρτημα κωλύσῃ μου τὸ ὅρμημα.» Χειρὶ λαβὼν ξίφος εἰς σφαγήν, ἐπεσχέθη,
οὐ τέκνου σκιρτῶντος, τοῦ Θεοῦ δὲ καλοῦντος
καὶ σημαίνοντος αὐτοῦ τὰ μέλλοντα, 〈ὅτι μόνος ἀγαθὸς ὁ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.〉

3

.

20

Ὑψόθεν ἐπέβλεψεν ὁ ἐπιβλέπων ἀβύσσους Θεὸς,
καὶ τῷ δικαίῳ ἀνεβόησε φωνήν· «Ἀβραάμ, Ἀβραάμ, πιστότατε, στεῖλον χεῖρά σου· γνῶναι θέλων σὲ ὁ μὴ ἀγνοήσας
5
σὲ πρὸ τοῦ πλάσαι, † τὴν πίστιν σου νῦν εὗρον ἥνπερ μέλλουσι βλέπειν οἱ τῆς ἀληθείας θερμοὶ ἐρασταί μου
ἐπ’ ἐσχάτων τῶν αἰώνων, † ὅτι μέλλει ὁ ͜υἱό͜ς μου
εἰς 〈τὸ〉 ὄνομα ἐμὸν δοξάζεσθαι,
ὁ δοτὴρ τῶν ἀγαθῶν καὶ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν.158 in vol. 1

3

.

21

Μὴ κτείνῃς τὸν παῖδά σου· νῦν γάρ σε ἔγνων φοβούμενόν με·
τοῦ ὑϊοῦ σου οὐκ ἐφείσω δι’ ἐμέ,
ὅντινα λαβὼν ἀπότρεχε καθὼς πρόειπας.» Ταῦτ’ ἀκούων Ἀβραὰμ ἔφη τότε·
5
«Μή τινα μῶμον εὗρες ἐν θυσίᾳ μου καὶ ἐπέσχες με; Μή τι παρερρύη ἐν λόγῳ ἢ ἐν ἔργῳ;
† ἢ δόλος ἐν τῷ στόματί μου; † Ὡς καρδίας ἐτάζων,
σὺ καθάρισον καὶ σφάξαι πρόσταξον, ὁ δοτὴρ τῶν ἀγαθῶν καὶ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

3

.

22

—Νῦν στεῖλον τὴν χεῖρά σου· εὗρον ὡς θέλω σὴν πίστιν ἁγνήν,
διὸ καὶ ἐν σοὶ προσκιάζω τὰ ἐμά· ἐμὸν γὰρ εἶ σαφῶς ἐκτύπωμα, ναί, δίκαιε· θέλεις γνῶναι ἐκ τῶν σῶν τὰ μετὰ σέ;
5
Τούτου γὰρ χάριν ἔνθα σε ἀνήγαγον, 〈τοῦ〉 δεῖξαί σοι. Ὥσπερ οὖν οὐκ ἐφείσω δι’ ἐμὲ τοῦ υἱοῦ σου,
κἀγὼ διὰ πάντας οὐ φείσομαι τοῦ υἱοῦ μου·
ὑπὲρ κόσμου δὲ σφαγῆναι δίδωμι,
ὁ δοτὴρ τῶν ἀγαθῶν 〈καὶ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν.〉160 in vol. 1

3

.

23

Οὕτως δ’ ὡς ἐβάσταξε ξύλα τοῖς ὤμοις ὁ σὸς Ἰσαάκ,
ἐπ’ ὤμων φέρει ὁ ἐμὸς ͜υἱὸ͜ς τὸν σταυρόν· ὁ πόθος ὁ πολύς σοι ἔδειξε καὶ τὰ μέλλοντα. Βλέψον ἄρτι καὶ κριὸν τὸν ἐν ξύλῳ·
5
πόθεν κρατεῖται βλέπων καταμάνθανε τὸ μυστήριον· τοῖς κέρασιν τοῦτον τὰ δεσμὰ περιέχει,
τὰ κέρατα χεῖρας τοῦ υἱοῦ μου σημαίνει· καὶ σφάξον μοι, καὶ σὸν υἱὸν φυλάττω σοι,
ὁ δοτὴρ τῶν ἀγαθῶν 〈καὶ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν.»〉

3

.

24

Σφαγὴν οὐ δεχόμενον βλέπουσα Σάρρα σὺν τῷ Ἀβραάμ,
χορεύει πάλιν δεξαμένη Ἰσαάκ· «Ὁ δείξας σε ἐμοί, ὦ τέκνον μου, λάβῃ πνεῦμά μου.» Ταύτην ἡμῖν τὴν χαρὰν σὺ παράσχου,
5 ὁ ἐπὶ ξύλου χεῖρας ὥσπερ κέρατα δεσμηθεὶς δι’ ἡμᾶς· ἡμῶν ἱκεσίας κενὰς μὴ ἀποστρέψῃς,
δι’ οὓς ἐσταυρώθης ἐν θυμῷ σου μὴ κτείνῃς· τούτων πρέσβευε καὶ σύ, πάτερ, τυχεῖν ἡμᾶς,162 in vol. 1
ὁ δοτὴρ τῶν ἀγαθῶν καὶ σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.164 in vol. 1

4

t

Τῇ κυριακῇ τῆς εʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον κατανυκτικὸν ᾀδόμενον εἰς τὸν Ἰσαὰκ ὅτε εὐλόγησε τὸν Ἰακώβ, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ἦχος πλ. δʹ
5πρός· Τὸν πρὸ ἡλίου ἥλιον.

4

pro

(t)

Προοίμιον
1Τὸν Ἡσαῦ μισήσας ὡς ἄσωτον
καὶ Ἰακὼβ ἀγαπήσας ὡς δίκαιον,
τὴν εὐλογίαν ἐξ ἐκείνου εἰς τοῦτον μετήγαγες· ἀλλ’ ὡς τῷ πράῳ τῇ συμβουλίᾳ τῆς μητρός,
5ταῖς ἱκεσίαις τῆς ἀχράντου σου μητρός, Χριστὲ ὁ Θεός,
ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχου ἡμῖν.172 in vol. 1

4

.

1

Τὸν διὰ τῆς ὑπακοῆς σώσαντα γένος ἀνθρώπων, πατήσαντα τὸν ὄφιν καὶ φωτίσαντα τὸν κόσμον καὶ ἐκ τῆς παρθένου τεχθέντα ἀγεωργήτως, τὸν τῆς κατάρας ἀπαλλάξαντα κτίσιν ἅπασαν,
5 τὸν τοὺς παραβάντας ῥήξαντ͜α ἀ͜γγέλους καὶ παραπεσόντα χειρὶ ἐγείραντα Ἀδὰμ
ὑμνήσωμεν, δοξάσωμεν. Γνῶμεν τί ἔδρασεν ἡμῖν τὸ πτῶμα τῆς παραβάσεως ἐν τῇ παρακοῇ,
10 καθὼς καὶ ἡ βίβλος τῆς κτίσεως λέγει τοῦ πρωτοπλάστου τὴν ἀθεσίαν· ὅθεν σπεύσωμεν ἅπαντες καὶ κράξωμεν τῷ Θεῷ ἡμῶν· Ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχου ἡμῖν.

4

.

2

Οἱ τῶν μελλόντων τύποι οὖν σύγγονοι δύο ὑπῆρχον, τεχθέντες ἐκ Ῥεβέκκας Ἰσαὰκ τῷ πατριάρχῃ· τὸν Ἡσαῦ δὲ τότε καλέσας ἔφη ὁ πρέσβυς· «Πορεύου, τέκνον, ἐν ἀγρῷ σπουδῇ καὶ ἀγώνισαι·
5 λάβε σου τὸ τόξον καὶ τὴν φαρέτραν· θήρευσόν μοι θήραν καὶ σπεῦσον ἀρέσαι πατρὶ,
καὶ ἔνεγκέ μοι ἔδεσμα, ὅπως σου δέξωμαι τὴν προθυμίαν, καὶ εὐλογήσω σε πρὶν τελευτῆσαί με·
10 ἀνάστηθι, δεῖξον τὴν διάθεσίν σου, καὶ πλήρωσόν μου ἐπιθυμίαν· ὁρῶν γάρ σου τὴν ἅπασαν προαίρεσιν, τῷ Θεῷ κράζω·
Ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχου ἡμῖν.»174 in vol. 1

4

.

3

Ὑπέστησεν ὁ γηραιὸς τὸν ἐκ τῶν σπλάγχνων τεχθέντα, καὶ τρέχειν κατεπείχθη ὁ Ἡσαῦ τό〈τε〉 εἰς θήραν· ἡ δὲ μήτηρ τούτου πρὸς Ἰακὼβ ἀνεβόα· «Σπούδασον φθάσαι εἰς τὴν ποίμνην καὶ ἀγωνίσασθαι·
5 ἤκουσα λαλοῦντος τοῦ σοῦ γενέτου πρὸς τὸν ἀδελφόν σου· Θήρευσόν μοι θήραν, ὦ παῖ,
καὶ ἔνεγκέ μοι ἔδεσμα· καὶ φαγὼν κα͜ὶ ε͜ὐφρανθεὶς σὲ εὐλογήσω· πρὸ τοῦ 〈ἐ〉μὲ θανεῖν συντόμως πείσθητι.
10 Καθώς σοι οὖν εἶπον πορεύθητι, λάβε ἀπὸ τῆς ποίμνης δύο ἐρίφους· ποιήσω τῷ γενέτῃ σου τὸ ἔδεσμα, ἵν’ εὐξάμενος ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχῃ ἡμῖν.»

4

.

4

Ταῦτα ἀκούσας Ἰακὼβ πρὸς τὴν τεκοῦσαν ἐβόα· «Πῶς φθάσω εἰς τὴν ποίμνην καὶ κομίσω τοὺς ἐρίφους; Ὁ Ἡσαῦ, ὦ μῆτερ, ἀνὴρ δασὺς φύσει ἐστίν· ἐγὼ δὲ πάλιν ὡς ἀνὴρ λεῖος ἐπαισχύνομαι·
5 μήπως ὁ πατήρ μου ἐμὲ γνωρίσῃ καὶ ὑπὸ αἰσχύνης ὡς καταφρονήσας αὐτοῦ
ἀπέναντι γενήσομαι· ἐπάξω δὲ ἐμαυτῷ μᾶλλον κατάραν, κα͜ὶ ο͜ὐκ εὐλογήσει με, ἀλλ’ ἀπολέσει με.
10 Ὦ μῆτερ, πτοοῦμαι τὸ τόλμημα πάνυ, τοῦ ἀδελφοῦ μου καὶ τὴν μανίαν· σιγήσομαι οὖν κα͜ὶ ε͜ὔξομαι τῷ πλάσαντι κράζων· Εὔσπλαγχνε,
ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχου ἡμῖν.»176 in vol. 1

4

.

5

«Ἄκουσον λόγων τῶν ἐμῶν καὶ μὴ δειλία, ὦ τέκνον,» ἡ μήτηρ ἀνεβόα κολακεύουσα τὸν νέον· «νῦν ἐπάκουσόν μου καὶ δεῖξον ὡς ἀγαπᾷς με· ἡ σὴ κατάρα ἐπ’ ἐμὲ γενήσεται, τέκνον μου·
5 μόνον τῇ βουλῇ μου παράσχου χάριν ὡς ἐνετειλάμην, καὶ δύο ἐρίφους καλοὺς
καὶ ἁπαλούς μοι κόμισον.» Ὁ δὲ παῖς πορευθεὶς ἤγαγε ταύτῃ δύο ἐρίφια, καὶ τὰ ἐδέσματα
10 ἐποίησε τάχος καθὼς καὶ ἐφίλει ὁ πατὴρ τούτου, τῇ προθυμίᾳ ἀγαπῶσα· τὸ τέκνον δὲ προσηύχετο· «Σύ, φιλάνθρωπε, ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχου ἡμῖν.»

4

.

6

Περιεπτύξατο στολὴν τοῦ πρεσβυτέρου συγγόνου ὁ νεανίσκος τότε, ὡς διδάσκει τὸ βιβλίον· τὰ δὲ δάση πάλιν τὰ τῶν ἐρίφων λαμβάνει καὶ περισφίγγει τῷ τραχήλῳ σὺν τοῖς βραχίοσι
5 μέχρι καὶ τῶν ὤμων καὶ τῶν δακτύλων· ἦρε δὲ τοὺς ἄρτους καὶ τὰ ἐδέσματα ὁμοῦ
καὶ τρέχειν κατεπείγετο. Ἔνδον δὲ εἰσελθών, τῷ γηραλέῳ εὐθὺς ἐβόησεν· «Ὦ πάτερ, κέλευσον,
10 ἰδοὺ ὁ υἱός σου 〈ὁ〉 Ἡσαῦ ὁ πρῶτος· ἐγὼ λαλῶ σοι, ἐπάκουσόν μου· ἐδέσματά σοι ἤγαγον, ὡς ἔφης μοι, καὶ αἰτοῦμαί σε·
ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχου 〈ἡμῖν.〉»178 in vol. 1

4

.

7

Εἶπεν δὲ τότε Ἰσαὰκ τῷ ὑϊῷ αὐτοῦ· «Τέκνον, ταχὺ ὑπήκουσάς μου καὶ τὴν θῆρα ἐκομίσω.» Ὁ δὲ νέος πάλιν πρὸς τὸν γενέτην ἐβόα· «Τοῦτο ὑπάρχει ὅπερ ὁ Θεός σοι ἀπέστειλεν,
5 ὅστις θωρακίσας ἐπὶ τὴν θήραν ὥσπερ πρὸς ἀρνίον ἐν τῷ πεδίῳ μοι ὀφθεὶς
παρέσχε μοι τὴν δύναμιν. Καὶ λοιπὸν ἔφθασα ὥσπερ εἰς μάνδραν, καὶ κομισάμενος τὸ θῦμα ἤγαγον,
10 γενέτα, ὡς εἶπας· ἐπλήρωσα ἔργον ἵνα μετάσχω τῆς εὐλογίας· τὴν χάριν οὖν ἣν πρότερον ὑπέσχου μοι ἐκπληρώσας νῦν, ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχου ἡμῖν.»

4

.

8

Ἰσαὰκ γνοὺς τὸν ὑϊὸν τάχος ἐλθόντα τῆς θήρας, τὸν νοῦν αὐτοῦ ταράξας, ἐλογίζετο τοιαῦτα· «Τίς ὁ δρόμος οὗτος; τίς ἡ σπουδὴ ἡ τοσαύτη; Ὁ λογισμός μου περιβάλλει με πρὸς ἐνθύμησιν·
5 μή τις ἄρα τέχνη γέγονεν αὕτη; μή τις μετὰ δόλου ἁρπάσαι ἦλθεν ἀπ’ ἐμοῦ
τὴν δωρεὰν τοῦ τέκνου μου; Μᾶλλον δὲ Κύριος, πληρῶσαι θέλων ἐπιθυμίαν μου, αὐτὸς συνήργησε,
10καὶ ὅπερ ἐζήτει εὗρεν ὁ υἱός μου,
διὸ καὶ ἦλθεν εὐθυδρομήσας, μισθὸν λαβὼν τὸ χάρισμα τοῦ πέμψαντος, ὃν αἰτήσομαι· ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχου 〈ἡμῖν.〉180 in vol. 1

4

.

9

Νῦν ἔγγισόν μοι, τέκνον μου, καὶ ψηλαφήσω σε τάχος· εἰ πέλεις ὁ Ἡσαῦ σὺ ὁ πρωτότοκός μου, δεῖξον.» ψηλαφῶν δὲ τοῦτον, ὁ Ἰσαὰκ ἐνθυμεῖται· «Ἡ μὲν φωνὴ νῦν Ἰακὼβ ἠχεῖ εἰς τὰ ὦτά μου,
5 χεῖρες τοῦ Ἡσαῦ δὲ τοῦ ὑϊοῦ μου· δεῦρο οὖν, ὦ σπλάγχνον, καὶ καταφίλησον 〈ἐ〉μέ,
καὶ ἔνεγκε τὸ ἔδεσμα.» Καὶ φαγὼν Ἰσαάκ, καταφιλήσας τὸν ὑϊὸν αὐτοῦ, ὠσφράνθη τῆς στολῆς
10 τῆς τούτου καὶ εἶπεν· «Ἰδοὺ τοῦ υἱοῦ μου ὡς ἀγροῦ πλήρης ὀσμὴ ὑπάρχει, ἀγροῦ οὗπερ ηὐλόγησεν 〈ὁ〉 Κύριος· εἰσακούσας μου, ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχῃ ἡμῖν.»

4

.

10

Ὅτε εὐλόγησε σαφῶς τὸν Ἰακὼβ ὁ γενέτης, κατήχησε τὸν παῖδα ταῖς εὐχαῖς αὐτοῦ ὁ γέρων λέγων· «Ὁ Θεός μου σὲ εὐλογήσει ἐν κόσμῳ σίτῳ καὶ οἴνῳ, καὶ τὰ ἔθνη πάντα δουλεύσει σοι·
5προσκυνήσουσί σοι ἄρχοντες πάντες·
κύριος δὲ πάλιν γίνου καὶ τοῦ σοῦ ἀδελφοῦ.
Ὁ σὲ δὲ καταρώμενος λήψεται τὴν ἀράν, ὁ δ͜ὲ ε͜ὐλογῶν σε εὐλογηθήσεται τῇ θείᾳ χάριτι.»		182 in vol. 1
10 Τοιαῦτα ἀκούσας, ἐξῆλθεν ὁ νέος εὐλογημένος, ὑμνῶν τὸν κτίστην, βοῶν· «Δίκαιος Κύριος, φιλάνθρωπος· ὡς γὰρ εὔσπλαγχνος, ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παρέσχεν ἡμῖν.»

4

.

11

Ὑπὸ τοῦ πόθου τὸν υἱὸν ὁ γηραλέος εὐλόγει, Χριστὸν τὸν πάντων κτίστην ἐντυπῶν ταῖς εὐλογίαις. Ἰακὼβ δὲ τότε πρὸς τὴν τεκοῦσαν ἐκτρέχει, λέγων πρὸς ταύτην· «Ἰδού, εὐλογίαν ἀπέλαβον,
5 παρὰ τοῦ πατρός μου ἔλαβον χάριν.» Τότε προσεπλάκη τῷ νέῳ ἡ μήτηρ αὐτοῦ
καὶ κλαίειν κατεπείγετο, λέγουσα· «Εἷς ἐστιν ὁ τοῖς ἁγίοις παρέχων σύνεσιν· αὐτὸς ἐλεύσεται
10 σαρκὶ ἐν τῷ κόσμῳ ἐκ ῥίζης βλαστοῦ σου, πατρὸς τοὺς κόλπους μὴ καταλείψας. Αὐτὸν οὖν δυσωπήσωμεν τὸν εὔσπλαγχνον καὶ φιλάνθρωπον· ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν 〈παράσχου ἡμῖν.»〉

4

.

12

Ῥήματα καὶ ὁ Ἰσαὰκ εὐχαριστίας ἐκπέμπειν οὐδόλως ἐνεδίδου, ἕως ὅτε ἐπληρώθη ἡ ψυχὴ 〈ἡ〉 τούτου χαρᾶς μεγάλης, καὶ λέγει
πρὸς τὴν Ῥεβέκκαν· «Νῦν Θεὸς ἡμᾶς ἐπεσκέψατο,184 in vol. 1
5 καὶ ἐκ τῶν ὑψίστων 〈τὴν γῆν〉 ἐπεῖδεν, ὅπως τοῖς ἁγίοις τὴν εὐλογίαν τὴν αὐτοῦ
δωρήσηται ὡς Κύριος· παῖδας δὲ εἰς τιμὴν ἡμῖν παρέσχε, καὶ χάριν δίδωσι τὴν ἐκ τοῦ πνεύματος
10 ἐκχέων πλουσίως, ὅτε εὐδοκήσει τὸ γένος σῶσαι ἐνανθρωπήσας· νυνὶ γὰρ προετύπωσε τὰ μέλλοντα ἐν τῇ χάριτι· ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν 〈παρέχει ἡμῖν.»〉

4

.

13

Ὡς οὖν ἐλάλει Ἰσαὰκ τῇ ὁμοζύγῳ τοιαῦτα, Ἡσαῦ ὁ γόνος τούτων ἐκ τῆς θήρας ἐπανῆλθε, καὶ αὐτὸς ἐποίει ἐδέσματα τῷ γενέτῃ· προσήνεγκε δὲ τῷ πατρὶ αὐτοῦ πρὸς μετάληψιν,
5 λέγων· «Ὦ γενέτα, ἐπάκουσόν μου, καὶ ἀπὸ τῆς θήρας εὐφράνθητι τοῦ σοῦ υἱοῦ,
δι’ ἧς καὶ εὐλογήσεις με.» Εἶπε δὲ Ἰσαὰκ τότε ὁ πρέσβυς πρὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ· «Τίς εἶ σὺ δήλωσον.»
10 Ὁ δὲ ἀπεκρίθη· «Ἐγώ εἰμι», λέγων, «Ἡσαῦ, γενέτα, ὁ ὑϊός σου· πρωτότοκός σου πέφυκα ἐκ σπλάγχνων σου· ἀλλά, δέομαι, 〈ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχου ἡμῖν.»〉

4

.

14

Μετὰ τοὺς λόγους τοῦ παιδὸς καὶ τὰς αὐτοῦ ἱκεσίας, ἐξέστη ὁ πρεσβύτης σφόδρα ἔκστασιν μεγάλην, λέγων· «Τίς οὖν ἐστιν ὁ εἰσενέγκας μοι θήραν, καὶ ἀπὸ πάντων εὐφρανθεὶς ἐκεῖνον εὐλόγησα,
5 καὶ εὐλογημένος ἐστὶν ἐν πᾶσι; Πρὸ τοῦ γάρ σε φθάσαι ἐκ τοῦ ἀγροῦ εἰς τὴν σκηνὴν,
ἐδέσματά μοι ἤγαγεν.» Ὅτε δὲ ἤκουσε τούτους τοὺς λόγους, Ἡσαῦ ἐβόησεν ὀδυνηρὰν φωνήν,		186 in vol. 1
10 κραυγάζων καὶ λέγων· «Εὐλόγησον σπεύσας κἀμέ, ὦ πάτερ, ὥσπερ ἐκεῖνον, κἀμοὶ ἀξίως δώρησαι τὴν χάριν σου, καὶ ὁ Ὕψιστος ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχῃ ἡμῖν.»

4

.

15

Ἀκούσας ταῦτα Ἰσαὰκ τοὺς λόγους τούτους ἐβόα· «Ἐλθὼν ὁ ἀδελφός σου Ἰακὼβ πρὶν μετὰ δόλου ὑπεδέξατό σου τὴν εὐλογίαν ἐκεῖνος. Τί οὖν ποιήσω; Πῶς εἰς τοῦτό σοι ὑπακούσομαι;»
5 Ὁ Ἡσαῦ δὲ ἔφη πρὸς τὸν γενέτην· «Ὄντως καὶ δικαίως ἐκλήθη οὗτος Ἰακὼβ
τῷ λόγῳ καὶ τῷ πράγματι· ἤδη γὰρ δεύτερον ἐπτέρνισέ με· τὰ πρωτοτόκια αὐτὸς ἀφεῖλέ μου,
10 καὶ νῦν, καθὼς ἔγνων, καὶ τὴν εὐλογίαν αὐτὸς ἐδέξατο τοῦ πατρός μου· ἐστέρησέ με δεύτερον ἐκ μήτρας μου· ἀλλά, δέομαι,
ἐξ οὐρανοῦ 〈εὐλογίαν παράσχου ἡμῖν.»〉188 in vol. 1

4

.

16

Νενικημένος Ἰσαὰκ τοῖς σπλάγχνοις καὶ ἡττημένος, πρὸς τὸν Ἡσαῦ ἐβόα λέγων· «Ἄκουσον, ὦ τέκνον· εἰ τῷ ἀδελφῷ σου τὴν ἐξουσίαν παρέσχον, σίτῳ καὶ ὄνῳ 〈εἰ〉 τὸν οἶκον τούτου ἐπλήρωσα,
5 σοὶ νῦν τί ποιήσω, τέκνον, εἶπέ μοι.» Πάλιν ἀπεκρίθη Ἡσαῦ τῷ γενέτῃ αὐτοῦ,
καὶ κλαίων οὕτως ἔλεγε· «Μία γὰρ μόνη σοι ἔστιν εὐλογία; Ἐξ ἧς κατέλιπας κἀμὲ εὐλόγησον.»
10 Τότε κατενύγη Ἰς͜αὰ͜κ ὁ γενέτης καὶ ἀνεβόα μετὰ δακρύων· «Εὐλογῶν εὐλογήσει σε ὡς βούλεται ὁ φιλάνθρωπος· ἐξ οὐρανοῦ 〈εὐλογίαν παρέχει ἡμῖν.〉»

4

.

17

Ὅτε ἐπαύσατο θρηνῶν, ὁ γηραλέος ἐκτείνει τὴν χεῖρα καὶ ηὐλόγει τὸν Ἡσαῦ, τοιαῦτα λέγων· «Ἰδοὺ ἐκ τῆς δρόσου τῶν ὑψωμάτων σοι ἔσται, καὶ ἐκ τῆς γαίας τῆς πιότητος 〈ἡ〉 κατοίκησις,
5 καὶ ἐν τῇ μαχαίρᾳ τῇ σῇ τραφήσει, καὶ τῷ ἀδελφῷ σου προθύμως δουλεύσεις ἀεί, καὶ ἔσει εὐφραινόμενος. Ἐὰν γὰρ τὸν ζυγὸν τὸν τῆς δουλείας αὐτοῦ μὴ καθέλῃς ἐκ τοῦ τραχήλου σου,
10 ἐν πάσῃ εἰρήνῃ πορεύσει ἐν κόσμῳ, ὅτι ἐκλέλοιπεν ἡ ὀργή σου· πληρώσει σου τ͜ὰ α͜ἰτήματα ὁ Κύριος, καὶ ὡς βούλεται
ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν 〈παρέχει ἡμῖν.〉»190 in vol. 1

4

.

18

Ὑπὸ τοῦ φθόνου ὁ Ἡσαῦ τῷ Ἰακὼβ ἐνεκότει, καὶ κτεῖναι ἐνενόει τοῦτον μετὰ τὸ θανῆναι τὸν αὐτοῦ γενέτην, καὶ ἔλεγεν ἐν καρδίᾳ· «Νῦν ἐγγισάτω ἡ ἀσθένεια τοῦ γενέτου μου,
5 καὶ μετὰ τὸ θνῆξαι τοῦτον εὐθέως τότε εὐκαιρίας λαβόμενος, κτείνω ἐγὼ
τὸν πτερνιστήν μου σύγγονον.» Ἀλλ’ εὐθὺς ὁ Θεὸς ὁ προγινώσκων τὰ ἐνθυμήματα, Ἡσαῦ τὰ ῥήματα
10 μητρὶ ἀμφοτέρων γνωρίσας, σοφίζει αὐτὴν ἐμφρόνως σκεδάσαι ταῦτα· αὐτὸν οὖν δυσωπήσωμεν τὸν εὔσπλαγχνον· «Σύ, φιλάνθρωπε, ἐξ οὐρανοῦ 〈εὐλογίαν παράσχου ἡμῖν.»〉

4

.

19

Ὑμεῖς οὖν ταῦτα ἀκριβῶς κατανοήσατε, φίλοι· τὰ πάντα γὰρ ἐν τύπῳ προερρέθη καὶ ἐγράφη. Ὁ Ἡσαῦ μὲν τύπος τῶν Ἰουδαίων ὑπάρχει· χριστιανῶν δὲ Ἰακὼβ εἰκόνα προέφερεν,
5 ὃς τὴν εὐλογίαν τὴν τοῦ συγγόνου ἔλαβεν ἀξίως τῇ συμβουλίᾳ τῆς μητρὸς,
τὴν χάριν προσημάνας μοι. Τύπος δὲ τοῦ Χριστοῦ τῆς ἐκκλησίας καὶ ἡ Ῥεβέκκα μοι σαφῶς προδέδεικται·
10 καθάπερ γὰρ αὕτη καὶ ἡ ἐκκλησία υἱοὺς προσάγει πατρὶ τῶν ὅλων, ἐν ᾗ συναθροιζόμενοι κραυγάζωμεν τῷ Θεῷ ἡμῶν·
Ἐξ οὐρανοῦ εὐλογίαν παράσχου ἡμῖν.192 in vol. 1

5

t

Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ βʹ, κοντάκιον εἰς τὸν Ἰωσήφ, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· ἀλφάβητον Ῥωμανοῦ πρός· Ὁ υἱός σου παρθένε πανάμωμε· πλ. δʹ

5

pro

(t)

Προοίμιον
1Ὁ Ἰακὼβ τῷ χιτῶνι συνεκόπτετο, οἱ ἀδελφοὶ ἀσπλαγχνίαν ἐπεδείξαντο· τὸν Ἰωσὴφ γὰρ δουλώσαντες τοῖς ἀνόμοις ἐπίπρασκον· ἀλλ’ εἰς Θεὸν τὴν ἑαυτοῦ πᾶσαν ἐλπίδα θέμενος,
5καὶ βασιλείας δι’ αὐτοῦ στέφος ἐφόρεσε βοῶν· Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.

5

.

1

Ἀντλήσωμεν, ἄνθρωποι, σωτήρια νάματα καρδίας εὐφραίνοντα·
οἱ διψῶντες σωφροσύνην, πορευθῶμεν ἐν τῷ λάκκῳ 〈σπουδῇ〉 τοῦ Ἰωσήφ· τούτου 〈γὰρ〉 ὁ πίνων οὐ διψήσει οὐδέποτε·
ἀθάνατον ὕδωρ βρύει ἐκεῖ·
5 πῶς δὲ ἀθάνατον ἐκεῖ ὕδωρ πηγάζει
ἐρεῖτέ μοι, πάντως ὁ ἄνυδρος ὤν. Ὁ ἐν τῷ Ἰωσὴφ τύπος γενόμενος Χριστὸς
αὐτὸς βρύων ποτίζει, ὡς καὶ τὴν Σαμαρῖτιν·
δι’ αὐτὸ πίστει ἀρυσώμεθα· ὑπάρχει γὰρ		202 in vol. 1
10μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.

5

.

2

Βασιλικοὶ στέφανοι κοσμοῦσι τοὺς σώφρονας ὀνείροις προλάμποντες·
διὰ τί δὲ δι’ ὀνείρων προφητεύει τὰς ἐκβάσεις αὐτῶν, μάθε, πιστέ. Χρηστῶν πολιτείας ἐπανάγων εἰς κρείττονα,
Θεὸς ζωγραφεῖ 〈σοι〉 τὰς ἀρετάς,
5 ὥσπερ οὖν καὶ τὰ πονηρὰ στηλογραφεῖ σοι,
τῶν πειρασμῶν εἰκόνας καθ’ ὕπνον δηλῶν· προτρέπων, νουθετῶν, ἀσφαλίζεται πάντα 〈σοι〉·
ἀγρυπνῶν γὰρ ὁ πλάστης σε τειχίζει ὑπνοῦντα,
γνωριῶν ἤδη σοι τὰ μέλλοντα· ὑπάρχει γὰρ
10μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.

5

.

3

Γραφὴ προϋπέστρωσε τὸ σκάμμα τοῦ σώφρονος, καὶ μάθωμεν, σώφρονες,
μιμησώμεθα τὸν νέον, πῶς κατέσβεσε τῆς πορνείας τὸ πῦρ χόρτῳ σαρκός· οὐδέπω γὰρ ὄντως ἡ γραφὴ οὐκ ἀπέθανεν,
ἀλλὰ διαμένει ζῶσα ἀεί·		204 in vol. 1
5 στήλη ἁγνείας χαλκευθεὶς ὁ νεανίας
τοὺς θέλοντας διδάσκει ἁγνείαν φιλεῖν. Σαλπίζει ἡ γραφὴ τοὺς πολέμους τοὺς σαρκικούς,
ἵνα σοι παραστήσῃ ὅπλον τὴν παρθενίαν·
ἀλλὰ κα͜ὶ ο͜ἱ ταύτην ἀγαπήσαντες κραυγάσωμεν·
10Μέγας μόνος Κύριος 〈ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉

5

.

4

Δραγμὰς εἶδεν ἕνδεκα δραγμῇ ᾗ ἐδέσμησεν αὐτῇ προσκυνήσαντας·
καὶ ἀπλάστως διηγεῖται τῷ πατρὶ αὐτοῦ τὸ ὄναρ αὐτοῦ ὁ Ἰωσήφ· καὶ ἔστησαν γνώμην ὡς πληγέντες οἱ σύγγονοι
ἐπὶ τῇ ἐλπίδι τοῦ ἀδελφοῦ·
5 ποῖος δέ, φίλοι, ἀδελφός, ἂν βασιλεύσῃ,
οὐ σπεύδει ὑπὲρ πάντας ὑψοῖν ἀδελφούς; Ἀλλ’ ὤτρυνεν αὐτοὺς ἐν τῷ φθόνῳ ὁ Σατανᾶς,
καὶ χορὸν συνημμένον ὡς 〈τὸν〉 τῶν ἀποστόλων
ἐμβαλὼν ζῆλον, ἀπεχώρισε κραυγάζοντα·
10Μέγας 〈μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉206 in vol. 1

5

.

5

Ἐνύπνιον δεύτερον ἰδών, τῷ πατρὶ αὐτοῦ φησιν ὅτι «Ἥλιος
καὶ σελήνη καὶ ἀστέρες προσεκύνουν με ῥυθμῷ, τῷ ἀριθμῷ δέκα καὶ εἷς. —Φαντάζει, παιδίον, βασιλεῦσαι πειρώμενος,»
ὁ πρέσβυς ἀντέφη τῷ Ἰωσήφ·
5 «μάθε καθεύδειν ὡς ποιμὴν πρόβατα βόσκων·
βαρὺ προσκυνεῖσθαι υἱὸν ἐκ πατρός. Χιτῶνά σοι διδῶ τὸν ποικίλον ἀντὶ λαμπρᾶς
πορφυρίδος, καὶ στέφος τὸν χορὸν τῶν συγγόνων
ὃν ἐμοὶ Κύριος χαρίσηται· ὑπάρχει γὰρ
10μέγας μόνος Κύριος 〈ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉

5

.

6

Ζητῆσαι τὰ πρόβατα, ἀρνίον μου, ἄπιθι πρὶν λύκοι σε ἔδονται»,
τῷ παιδὶ ἔφη ὁ πρέσβυς. Καὶ δὴ ὥρμησεν ἐν τῇ ποίμνῃ σπουδῇ ὁ Ἰωσήφ· ὅντινα ἰδόντες οἱ συναίμονες τρέχοντα·
«Καλῶς, φασίν, ἦλθεν ὁ βασιλεύς·
5 βάψωμεν αἵματι αὐτοῦ τὴν πορφυρίδα·
ἐγκαινίσει πρόκενσον ἐν πύλαις νεκρῶν.» Ῥουβὶμ δὲ συναλγῶν πάντας πείσας ῥίπτει αὐτὸν
ἐν τῷ λάκκῳ βοῶντα· «Οἴμοι τῆς βασιλείας·
τοῦτο νῦν ἐστι τὸ παλάτιον;» Καὶ ἔκραξε·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.208 in vol. 1

5

.

7

Ἡ πρόθεσις ἔσφαξε τὸ λογικὸν πρόβατον, καὶ δεῖπνον παρέθηκαν·
μασησάμενοι τὰ μέλη, ἐπεζήτησαν καὶ κέρδους τροφὴν οἱ ἀδελφοί. Φησὶ γάρ· «Ἰούδας τοῖς συγγόνοις βουλεύεται·
Πραθείτω τὸ μῦρον τῶν ἀδελφῶν.»
5 Ὢ ἀπὸ πόσων γενεῶν λάμπει Ἰούδας·
ὢ τῆς προδοσίας ἀρχαία εἰκών. Καὶ εἴκοσι χρυσῶν διεπράθη ὁ συγγενής,
ἄνευ τοῦ ἱματίου δοθεὶς Ἰσμαηλίταις·
εἰ πωλεῖς, δὸς καὶ τὸ ἱμάτιον τῷ κράζοντι·
10Μέγας μόνος Κύριος 〈ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉

5

.

8

Θηρῶν ἀγριώτεροι οἱ ἀδελφοὶ ὤφθησαν τὸ τέλος πωλήσαντες,
λεαινῶν μὴ συγχωρούντων ἀφαρπᾶσαι ἐξ ἀγκάλων ποτὲ σκύμνον αὐτῶν. Αἵματι ἐρίφου τὸν χιτῶνα μολύναντες,
προσήγαγον τοῦτον τῷ Ἰακώβ·
5 βλέπων ὁ γέρων συμφοράν, πλείω καμίνου
φλεγόμενος τὰ σπλάγχνα, τὸ τέκνον θρηνεῖ· «Οἴμοι, βοῶν, υἱέ, ἀνῃρέθης ὑπὸ θηρός;
Ὁ χιτὼν σῶός ἐστι· σὺ πῶς μόνος ἐβρώθης;
Ποῦ τῶν σῶν σκήπτρων τὰ ὁράματα; Πῶς ἔκραζες·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν;»210 in vol. 1

5

.

9

Ἰδὼν ὁ νεώτερος δεσπότην, αἰφνίδιον ὡς γέρων παρίστατο
λέγων· «Ὀνειροπολοῦμαι· τὰς ἡμέρας καὶ τὰς νύκτας ἐμὲ χρὴ καρτερεῖν· δραγμῶν καὶ ἡλίου καὶ σελήνης προσκύνησις
καὶ ἕνδεκα ἄστρων ἔδυσαν νῦν·
5 δεί〈ξασ〉 οὖν τὴν ὑπακοὴν τοῖς ἀδελφοῖς μου,
οὐ λύω τῶν πατέρων θεσμοὺς εὐπρεπεῖς· εἰ γὰρ ὁ Ἰσαὰκ εἰς θυσίαν εἶξε πατρὶ
μόνο〈σ〉 μόνῳ προστάξας, πῶς ἐμὲ δουλωσάντων
ἀδελφῶν δέκα μὴ ἀνέξομαι καὶ κράξομαι·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ 〈ἡμῶν;〉»

5

.

10

Κατέλαβεν Αἴγυπτον ὁ λογικὸς ἥλιος ἐν ζόφῳ κρυπτόμενος,
ὃς ἐν πράσει τῇ δευτέρᾳ ἀνατέλλει εἰς τὸν οἶκον ὡς φῶς τοῦ Πετεφρῆ. Ἡ χάρις δὲ τοῦτον πανταχοῦ ὡραΐζουσα ἀστράπτειν ἐποίει ταῖς ἀρεταῖς·
5ὅθεν αὐτὸς ὁ Πετεφρῆς σώφρονα βλέπων
χειροτονεῖ ἐπάνω αὐτὸν τῶν αὐτοῦ. Ἀλλ’ ἦλθεν ἡ γυνὴ κάτω ῥίψαι τὸν ὑψηλόν·
πότε γὰρ λείπει Εὔα τὴν τοῦ ὄφεως γνώμην;
Ἥν, λαοί, πάλιν θεωρήσαντες κραυγάσωμεν·		212 in vol. 1
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.

5

.

11

Λαμπρότητος ἄγαλμα ὁρῶντα τὸ γύναιον χαυνοῦται ὡς γύναιον,
καὶ τὸν νέον κατεπάτει προκαλοῦσα εἰς τὴν κοίτην πεσεῖν τὴν τοῦ ἀνδρός. Αὐτὸς δὲ τὸ σθένος τῆς ἀνδρείας ὑπήλειψε,
φυγῇ νικῶν πτῶμα τέχνῃ καλῇ·
5 πρώτην οὖν πάλην ἐξελθὼν ὁ νικηφόρος,
καὶ πάλιν κατεπάτει αὐτὸν ἡ μαινάς· κα͜ὶ ε͜ὑροῦσα μοναχὸν ἐν τῷ οἴκῳ, ἀμεριμνεῖ
καὶ ἁλύσεως δίκην δράσσεται τοῦ χιτῶνος·
ἀλλ’ αὐτὸς ἄνω βλέπων, οὕτως ἀνεκραύγασε·
10Μέγας μόνος Κύριος 〈ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉

5

.

12

«Μαρᾶναι τὸ ἄνθος μου, τὸ ἄνθος τῆς χάριτος, ἐγὼ οὐκ ἀνέχομαι·
κἂν κρατῇς με τοῦ χιτῶνος, οὐ γυμνοῖς με σωφροσύνης», φησὶν ὁ Ἰωσήφ· «Μὴ νόμιζε, γῦναι, τὸ σφάλμα ἀκατόπτευτον·
Θεὸς ἡμᾶς βλέπει ἐξ οὐρανοῦ·
5γένος οὐκ οἶδεν Ἀβραὰμ μίγνυσθαι πόρναις· μὴ θελήσῃς τεφρῶσαι τὸν σὸν Πετεφρῆν·
δεσπόζεις μου αὐτὴ εἰς τὴν πρᾶσιν, ὁμολογῶ·
ἀλλ’ ἐγὼ εἰς τὴν πρᾶξιν σοῦ δεσπόζω· ἐλπίζω
εἰς Θεόν· ἔχε τὸν χιτῶνά μου· ὑπάρχει γὰρ		214 in vol. 1
10μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ 〈ἡμῶν.〉»

5

.

13

Νικήσας ὁ ἄρρηκτος πορνείας παλαίσματα, πηδᾷ ἐκ τοῦ σκάμματος
ὁ εὐσχήμων, ἐν 〈τῇ〉 γνώσει προσκυνῶν τὸν ἀγωνοθέτην Θεὸν ὁ εὐστεφής. Ἀντὶ δὲ βραβείου, εἰς φρουρὰν ἀποκλείεται·
ἡ γὰρ Αἰγυπτία τέχνῃ πικρᾷ
5 τὸν Πετεφρῆν παρώξυνε συκοφαντίαις,
τὸ σφάλμα ἀνακλῶσα εἰς τὸν εὐγενῆ· δεικνύουσα αὐτῷ τὸν χιτῶνα τοῦ Ἰωσὴφ
καὶ δακρύων πελάγει πνιγομένη τῷ πόθῳ,
εἰς εἱρκτὴν πείθει ἐκπεμφθῆναι τὸν κραυγάζοντα·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.

5

.

14

Ζενοπρεπῶς ὤργισται, καινοπρεπῶς μαίνεται ὁ ἀληθῶς μάγειρος·
πόθεν γὰρ αὐτῷ σοφία τῆς ἁγνείας παιδευθῆναι τὸν νοῦν, ὁ ἀμαθής; Εἰ φρόνησιν εἶχεν, οὐκ ἂν τὸν δόλον ἔλαθε·
κριτὴς ἐγένο͜υ ἄ͜φρων· τῷ Ἰωσὴφ
5μάρτυς ὑπάρχει ὁ χιτών· ποῦ οὖν ὑπάρχει ἐρεύνησον, καὶ βλέπε εἰ πιστή ἐστι·
εἰ ἔφυγεν αὐτόν, πῶς κατέχει τούτου στολήν;
Ἀδικεῖν μὲν νομίζεις τὸν ἐλεύθερον δοῦλον,
ἀλλ’ αὐτὸν ὄψει ὡς φῶς λάμποντα καὶ κράζοντα·		216 in vol. 1
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.

5

.

15

Οἰκεῖ δεσμωτήριον τὸ αἷμα τὸ τίμιον ἀνθ’ ὧν οὐκ ἠσέβησε,
καὶ γίνεται ξενοδόχος τὸν προπάτορα Ἀβρὰμ ζωγραφῶν ἐν τῇ φρουρᾷ· σοφὸς ἐθαυμάσθη διαλύων ἐνύπνιον,
τὸν μὲν ἐπανάγων ἐν τῇ τιμῇ,
5 τὸν δὲ κατάγων ἐν νεκροῖς ταῖς ἑρμηνείαις·
καὶ ὤφθη προφήτης τοῖς δύο παισίν. Τῇ τε ὑπομονῇ τῆς φρουρᾶς ἦν ἀνεκτικός·
καὶ γὰρ τῆς πορφυρίδος σκυθρωπάζει ἡ ῥίζα,
ἣ καιρῷ ἔλαμψεν ὡς ἥλιος τῷ κράζοντι·
10Μέγας μόνος Κύριος 〈ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉218 in vol. 1

5

.

16

Πικρὸν θεασάμενος ὁ Φαραὼ ὅραμα, σοφοὺς μετεστείλατο
καὶ φησὶν αὐτοῖς· «Κατ’ ὄναρ ἐθεώρησα λιπαροὺς καὶ καλοὺς βόας ἑπτά, καὶ ἄλλους ἰσχνούς τε καὶ λεπτούς, καὶ κατήσθιον
τοὺς εὐθαλεστέρους· καὶ μετ’ αὐτοὺς
5εἶδον καὶ στάχυας ἑπτὰ πεπείρους πάνυ,
καὶ ἀνεμοφθόρους ἑτέρους ἑπτά· καὶ ἔτι τῶν μικρῶν τὰ μεγάλα ὤφθη τροφή.»
Πάντων δ’ ἀπορησάντων τὸ ἐνύπνιον λῦσαι,
Ἰωσὴφ λύσας στέφος εἴληφε καὶ ἔκραξε·
10Μέγας μόνος Κύριος 〈ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉

5

.

17

Ῥητόρων ἀνώτερος ὀφθείς, ὁ νεώτερος Αἰγύπτου ἐδέσποσεν·
ἦν δὲ βλέπειν βασιλέα πατρικῶς οἰκονομοῦντα λαὸν ὡς ὑϊῶν· τροφὰς θησαυρίζων ὑπὲρ ψάμμον θαλάσσιον,
κελλάριος ὤφθη πάσης σαρκός.
5 Εἶτα κατέλαβε λιμὸς γῆν Χαναναίων,
καὶ Ἰακὼβ ἐκπέμπει τοὺς 〈δέκα〉 υἱούς· «Ἀπέλθατε, φησίν, ἐν Αἰγύπτῳ, τέκνα ἐμά·
σιτοδότην ἀκούω καὶ τροφέα πεινώντων·
ἀδελφὸν ἴδιον εὑράμενοι κραυγάσητε·
10Μέγας μόνος 〈Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉»220 in vol. 1

5

.

18

Σκιρτῶντες ἐβάδιζον ἐλπίδι ζωῆς αὐτῶν, καὶ φθάσαντες Αἴγυπτον
προσκυνοῦσι τῷ πραθέντι· περιύπνισε τὸ ὄναρ ἐκεῖ τὸ τῶν δραγμῶν. Ὁ μὲν Ἰωσὴφ τούτους ἐπέγνω, οἱ δέκα δὲ
οὐκ ἔγνωσαν τίς ἦν· ὅθεν λοιπὸν
5 τὸν γνωρισμὸν κυοφορῶν, λέγει ὁ ἄναξ·
«Κατάσκοποι οὗτοι οἱ ἄνδρες εἰσί.» Καὶ ἅμα τῷ ῥητῷ φυλαχθῆναι ἔφη αὐτούς·
καὶ αὐτὸν βασιλέα εἴδοσαν καὶ τροφέα
ὃν αὐτοὶ φθόνῳ ἀπεμπόλησαν, καὶ ἔκραζον·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.

5

.

19

«Τὰ καθ’ ὑμᾶς εἴπατε, πορφύραν μὴ ψεύσησθε», ὁ ἄναξ ἐβόησε·
«τὰς καρδίας ὑμῶν ἔγνων, οὐ λανθάνει με οὐδεὶς ἐξ ὑμῶν· οἶδα ὑμᾶς.» Οἱ δέ φασι· «Δοῦλόν σου πατέρα κεκτήμεθα·
ἐσμὲν ͜δυὸ͜ καὶ δέκα οἱ ἀδελφοί·
5 εἷς τετελεύτηκε 〈ἡμῶν〉 —σοὶ τῷ δεσπότῃ
ἀλήθειαν ἐροῦμεν εἰς ἃ φράζομεν—· μικρότερος δ’ ἡμῶν πάντων ἐστὶ Βενιαμίν·
〈νῦν〉 τοῦ οἴκου σου οὗτος ἐστὶ παραμυθία·
καὶ ἡμεῖς σίτου χάριν ἤλθομεν, καὶ κράζομεν·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.222 in vol. 1

5

.

20

—Ὑμεῖς πρὸς ἃ λέγετε εἰ θέλετε πεῖσαί με, ὃ λέγω ποιήσατε·
οὐχ ὡς ἄναξ ἐπιτρέπω, ἀλλ’ ὡς σύγγονος συγγόνοις λαλῶ· λάβετε μὲν τὸν σῖτον οἱ πάντες, ἕνα δὲ παρεάσαντες
οἱ ἄλλοι βαδίσατε ἐν χαρᾷ·
5 ἀγάγετε δὲ τὸν μικρὸν σύγγονον πρός με,
καὶ γνώσομαι ὅτι οὐ δόλ͜ιοί͜ ἐστε.» Καὶ ἔλαβε λοιπὸν ἐξ ἐκείνων τὸν Συμεὼν,
δήσας ἔμπροσθεν πάντων· οἱ λοιποὶ δὲ ἰδόντες
ἅ ποτε ἔπραξαν ἐμνήσθησαν καὶ ἔκραξαν·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.

5

.

21

Φρικτὰ τὰ τοῦ ἄνακτος ἰδόντες ἐδάκρυσαν ὡς διὰ τὸν σύγγονον,
καὶ ἐλθόντες πρὸς γενέτην, προσηγόρευσαν αὐτὸν σκυθρωπῶς· «Χαίροις πατήρ.» Ἰδὼν δὲ ἐννέα ἀντὶ δέκα ὁ ὅσιος
νεκροῦται καὶ λέγει· «Ποῦ Συμεών;»
5 Πρὸς ὅν φασιν οἱ ὑϊοί· «—Πάτερ, μὴ στένε·
ἀνάσχου μακροθύμως τῶν λόγων ἡμῶν. —Οὐ λόγων τῶν ὑμῶν οὔτε σίτου χρῄζω, φησίν·
τὸ ἐμὸν τέκνον θέλω· μὴ καὶ ἄρτι χιτῶνα
σύ, Ῥουβίμ, ἄγεις μοι; Ἐπάκουσόν μοι κράζοντι·
10Μέγας 〈μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉224 in vol. 1

5

.

22

—Χαυνοῦσαι προβλήμασι, νικᾶσαι τοῖς δάκρυσι, ὀφείλων ἀγάλλεσθαι·
ὡς ἠγάγομεν γὰρ σῖτον, κομιοῦμέν σοι καὶ τὸν Συμεών, πάτερ, φησί. Μὴ τρέμε, μὴ κλαῖε, Συμεὼν οὐκ ἀπέθανε·
πρὸ τοῦ σὲ ἀκοῦσαι, τί ἀθυμεῖς;
5 Ὁ τῆς Αἰγύπτου βασιλεύς, ὡς ἡμᾶς εἶδεν,
ἐδόκει κατασκόπους τῆς γῆς καθορᾶν, καὶ πέμψας εἰς φρουράν, τρεῖς ἡμέρας πάντας ἡμᾶς
κατακλείστους ποιήσας, θεραπεύει ἐξάξας,
καὶ ἐπὶ τῇ ἐναλλαγῇ αὐτοῦ κραυγάζομεν·
10Μέγας 〈μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉

5

.

23

Ψευδῆ οὐκ εἰρήκαμεν ὑπόνοιαν φεύγοντες τοῦ εἶναι κατάσκοποι, ὡς εἰρήκαμεν πατέρα κα͜ὶ ὅ͜τι ἔχομεν μικρὸν ἀδελφὸν Βενιαμίν. Ὁ ἄναξ δ’ εὐθέως τὸ ἀμφίβολον ἔλυσε 〈ἀσπλάγχνωσ〉 θεσπίσας· Μείνῃ ὁ εἷς
5 ἕως ἐλθεῖν Βενιαμίν, ἵνα πιστεύσω.» Ὁ Ἰακὼβ πρὸς ταῦτα ἐβόα θρηνῶν· »͜Ἰως͜ὴφ καὶ Συμεὼν οὐχ ὑπάρχει· Βενιαμὶν σὺ ὑπάγεις· τῶν τέκνων Ῥαχὴλ θλῖψιν οὐκ οἶδας; Τοὺς λοιπούς, ὕψιστε, συντήρησον· ὑπάρχεις γὰρ
10μέγας μόνος Κύριος ὁ 〈σωτὴρ ἡμῶν.〉226 in vol. 1

5

.

24

Ὡς τέκνα μου φείσασθε· ἐγὼ γὰρ ἐκ θλίψεως εἰς Ἅιδην κατέρχομαι·
τὸν ἐμὸν γὰρ ἀμπελῶνα ἐκτρυγώμενον κατὰ μέρος ὁρᾶν οὐ καρτερῶ· ἐκεῖ γὰρ εὑρήσω Ἰωσὴφ τὸν ποθούμενον.»
Οἱ δέ φασι· «—Πάτερ, τί στενάζεις;
5 Ἴδε ἣν εὕρομεν χαρὰν ἐν τοῖς μαρσίπποις,
τὸ τίμημα τοῦ σίτου, καὶ παῦσαι θρηνῶν. —Διπλῆ μοι συμφορά», ἔκραζε λέγων Ἰακώβ·
«διὰ τοῦτο γὰρ πλέον Συμεὼν κακῶς ἕξει,
ὃν χειρὶ σώσει ὁ φιλάνθρωπος· ὑπάρχει γὰρ
10μέγας 〈μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉

5

.

25

Ἄφευκτον τὸ πέμψαι με, φευκτὸν τὸ μὴ πέμψαι μοι· ὡς πλάστιγξ δαμάζει με
ἡ φροντίς, φησι, τῶν τέκνων· τὴν ἀρχὴν γὰρ καὶ τὸ τέλος θρηνῶ τῶν ὑϊῶν. Λοιπὸν μετ’ ὀδύνης εἰς τὸν Ἅιδην ἀπέρχομαι·
καὶ σὲ γὰρ προπέμπων, Βενιαμίν,
5 ἤδη τὸ κλεῖθρον τῶν ἐμῶν τέκνων προδίδω
φανερῶς τοῦ γενέσθαι τροφὴν τῶν θηρῶν· ἀπήλπισά σου νῦν· μὴ σὲ κλαύς͜ω ὡ͜ς τὸν Ἰωσήφ·
ὀφθαλμοὺς δύο εἶχον τῆς Ῥαχὴλ ζεύγλην τέκνων·
κἂν αὐτὸν δώρησαί μοι, εὔσπλαγχνε· ὑπάρχεις γὰρ
10μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.228 in vol. 1

5

.

26

Λοιπόν, τέκνον, ἄπιθι, τὸ μέλος τὸ ἄωρον, μετὰ τῶν συγγόνων σου»,
ἔφη κλαίων ὁ πρεσβύτης· «ὁδηγήσει ὑμᾶς ὁ ͜Θεὸ͜ς Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ κἀμοῦ Ἰακώβ〈ου〉, τοῦ πατρὸς ὑμῶν, τέκνα μου.»
Ἐν τούτοις ἀπῆλθον χάριν τροφῆς
5 ἐν τῇ Αἰγύπτῳ 〈ἐκ καινῆσ〉, καὶ προσκυνοῦσι
τῷ ἄνακτι φόβῳ πεσόντες εἰς γῆν. Οὓς βλέψας Ἰωσὴφ ἅμα τε καὶ τὸν Βεν͜ια͜μίν,
πρὸς τὸ ὄναρ τὴν λύσιν τῶν ἀστέρων ἠρίθμει,
καὶ σιγῇ ἔνδον ταραττόμενος προσηύχετο·
10Μέγας μόνος 〈Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉

5

.

27

Φρονήσεως αἵματι φυκώσας τὸ πρόσωπον, αἰδεῖται τὰ πρόσωπα
καὶ τῇ φύσει ῥητορεύει δικαστήριον κινήσας ψυχήν, λέγων τῷ νῷ· «Οὐχ ἥμαρτον οὗτοι· Θεοῦ ἔργον ἐγένετο·
αἴτιοί μου οὗτοι τῶν ἀρετῶν·
5 ποῖον 〈γὰρ〉 καύχημα θερμῶς ἀνδρὶ ἀθλοῦντι,
εἰ μὴ ἐκνικήσας νομίμως στεφθῇ; Χορὸν ἀδελφικὸν τίς τοιοῦτον 〈οὐ〉 προσκυνεῖ;
Δάκρυα, σιωπᾶτε, οὔπω θέλω γνωσθῆναι·
ὀφθαλμοί, γλῶτταν μὴ νικήσητε· σιγῇ δ’ εὖξαι·
10Μέγας μόνος Κύριος 〈ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉230 in vol. 1

5

.

28

Αὐταῖς ἰδεῖν ὄψεσι, φησί, πῶς τεχνάσομαι τὸν πατρικὸν ἥλιον;
Τῆς μητρός μου γὰρ γινώσκω τὴν σελήνην ἐν τῇ ἄνω αὐλῇ οὖσαν σεμνῶς· τὰ ἄστρα καλύπτει ὡς νεφέλη τὸν οἶκον μου.
Παράσχω τὸν σῖτον τοῖς ἀδελφοῖς
5 καὶ σίτῳ τὸν Βενιαμὶν νῦν δελεάσω,
ὡς δέλεαρ τὸ κόνδυ μαρσίππῳ βαλών· καὶ τῇ ἐμῇ κλοπῇ θηραθήσεται ὃν ποθῶ.
Ταῦτά μοι καλῶς ἔσται ἐν κακούργῳ ἀγάπῃ·
Χανανεῖς φάγονται καὶ πίονται καὶ κράξονται·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.»

5

.

29

Βραχέα σκεψάμενος, τὰ κατὰ διάνοιαν εἰς ἔργα προέβησαν
καὶ οὓς εἶπε κατασκόπους πρὸς ἑστίασιν ὥσπερ φίλους ποιεῖ ἀναπεσεῖν· καὶ μέσον τοῦ δείπνου τὰ τῆς ἄγρας ἐσκεύαζεν
ἐν τῷ λεληθότι δούλῳ εἰπών·
5«Τῶν ἀριστούντων σὺν ἐμοὶ πλήσας τοῦ σίτου
τοὺς τούτων μαρσίππους, ἐντὸς τοῦ μικροῦ οὗ φημι Βεν͜ια͜μίν, εἰς τὸν μάρσιππον τὸν αὐτοῦ,
ἐν ᾧ πίνω τὸ κόνδυ ἔμβαλε λάθρᾳ πάντων.»
Καὶ πληρῶν πράγματα τὰ ῥήματα ἐκραύγαζε·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.232 in vol. 1

5

.

30

Ἦν νῆμα καὶ δίκτυον τῷ νέῳ τὸ δρώμενον, οὐ σίτου ἐμπόριον·
ἦν γὰρ τοῦτον θεωρῆσαι αὐλιζόμενον ὡς ἐν ζώγρῳ κρυπτῷ δόλους στοργῆς, καὶ πάντας ἐξ ἴσου μεμφόμενον ὡς κλέψαντας
τὸν κλέψαντα πάντας τρόπῳ σοφῷ.
5 Τί γάρ; Βαινόντων καθ’ ὁδὸν τῶν μειρακίσκων,
παῖς ἦλθε δρομαῖος τοιαῦτα βοῶν· «Κακοῦργοι, πονηροί, κλέπται δόλιοι, τολμηροί·
τίς ἐσύλησεν, εἴπῃ, τὸ τοῦ ἄνακτος κόνδυ·
τὰ δεινὰ ἤδη ὑμᾶς ἔφθασαν, κἂν κράξετε·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.»

5

.

31

Τρομέοντες ἵσταντο ὡς ἅπαξ εὑράμενοι ἀνέγκλητον ἔγκλημα,
καὶ φησὶ τῷ ἐκζητοῦντι· «Ἀνερεύνησον ὡς θέλεις ἡμᾶς· πάντες ἐσμέν· τὸ κόνδυ εἰ εὕρῃς, αἷμα χέαι τοῦ κλέψαντος·
οἰκέτας δὲ λάβε πάντας ἡμᾶς.»
5 Καὶ τοὺς μαρσίππους καθελὼν κρίσει ἐρεύνα·
ἐγέλων δὲ τὸν ἄνδρα ἀγνοίας σκοπῷ. Ἐγγίσας δὲ λοιπὸν τῷ μαρσίππῳ Βενιαμίν,
ἐκεῖ εὗρε τὸ κόνδυ· καὶ σαλπίζουσι θρῆνον·
«Ἰακώβ, κλαῦσον ἡμᾶς ἅπαντας καὶ κραύγασον·
10Μέγας μόνος Κύριος 〈ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉»234 in vol. 1

5

.

32

Ὅλοι μορφὴν τύπτοντες, στυγνοὶ ἐπανέστρεψαν σὺν γόμοις εἰς Αἴγυπτον
οἱ μὴ κλέψαντες ὡς κλέπται· οὓς ὁ πάνσοφος θεωρῶν σκυθρωποὺς πάσχει ψυχήν, καὶ τούτων τὸ δέος ἀποκόπτων προσήγγισεν
ἐν μέσῳ συγγόνων· φόβῳ δ’ αὐτοὶ
5 εἶδον αὐτὸν ὡς ἀστραπὴν καὶ προσκυνοῦσι,
δουλείαν πρὸ ψόγου κυροῦντες αὐτῷ. Ὁ ἄναξ δὲ ὁρῶν παραλήπτους τοὺς ἀδελφοὺς
ἀσφαλίζεται κλεῖθρα καὶ ἀνοίγει τὰ ῥεῖθρα·
ποταμοὺς ὄμμασι μιμούμενος ἐκραύγαζε·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.

5

.

33

«Νῦν τί, φησι, φθέγξομαι; Θαρρήσω τίς πέφυκα; Ἐλέγξω τί πέλουσι;
Κυματοῦνταί μου τὰ σπλάγχνα· οὐ χωρεῖ μου τὴν χαρὰν ἡ ψυχὴ μεῖναι ῥοπήν· νικῶμαι, οὐ νήφω καὶ μεθύω τῷ φίλτρῳ μου·
ἐμοῦ ἡ βραδύτης τούτους λυπεῖ.»
5 Μήπω δὲ στέξας τὴν χαράν, ἄφνω ἀνοίγει
καὶ ὥσπερ μαργαρίτης ὀφθεὶς ἐκβοᾷ· «Ἐγώ εἰμι αὐτός, ἀδελφοί μου, ὁ Ἰωσήφ·
ἀποδύσασθε αἰδῶ καὶ ἐνδύσασθε σθένος·
τῷ Θεῷ δόξαν ἀναπέμψωμεν κραυγάζοντες·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.236 in vol. 1

5

.

34

Ῥιζώσω τὸν πόθον μου, φιλήσω τὰ ὄμματα ὑμῶν καὶ τὰ στόματα·
εὐφρανθῶ, χορεύσω, ὅτι βασιλεία μού ἐστε, ἀδελφοί, ἀπὸ τοῦ νῦν· ἐμὲ μὴ αἰδεῖσθε, μὴ φοβεῖσθε· ἐγώ εἰμι
ὁ δεύτερος Ἄβελ, ζῶν Ἰωσήφ·
5ῥίψαντες τρόμον ἀφ’ ὑμῶν τὸν ἐκ τοῦ Κάϊν,
πορεύθητε καὶ τὸν πατέρα ἡμῶν ἀγάγετε πρός με, ἵν’ ἐγκύψῃ οὐχὶ ἐμοί,
ἀλλὰ τῇ πορφυρίδι καὶ τῷ ταύτης δοτῆρι·
καὶ ἐμὲ ὄψεσι θεώμενος κεκράξεται·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.»

5

.

35

Ὡς οὖν κατεφίλησαν ἀλλήλους, ἐξώρμησαν σπουδῇ εἰς τὰ ἴδια·
οὓς ὁρῶν ὁ γηραλέος νέος γέγονεν ὡς ἰδὼν τοὺς υἱούς, οὕτως βοῶν· «Ἀεί σε δοξάζω, ὁ Θεός μου, ὁ πάντοτε
ἐμὲ περιέπων καὶ τοὺς ἐμούς.»
5 Ὁ Συμεὼν δὲ πρὸς αὐτὸν ἔφη· «Ὦ πάτερ,
χαράν σοι μηνύω· πορεύου, σπεῦδε· ἰδὲ τὸν Ἰωσὴφ βασιλέα καὶ μὴ λυποῦ.»
Πρὸς ὃν ἔφη ὁ πρέσβυς· «Ἐγγελᾷς μοι, ὦ τέκνον·
τῷ Θεῷ κρύψαι σου τὰ σφάλματα 〈καὶ〉 βόησον·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.»238 in vol. 1

5

.

36

«Μὴ δίσταζε, πίστευε», οἱ νέοι ἐβόησαν φιλοῦντες τὰ γόνατα
τοῦ πατρὸς αὐτῶν, καὶ πάντα τὰ ῥηθέντα διηγοῦνται αὐτῷ. Ὁ Ἰακὼβ ἀκούσας ἠγέρθη καὶ ὡς βρέφος ἐσκίρτησε,
τὸ γῆρας τῆς κάρας ὑπερβαλών,
5 ἔσπευδεν ὡς 〈ὁ〉 Ἀβραάμ, ἐπαγγελίαν
τοῦ τέκνου ἀκούσας. Τὸ πένθος λιπών, «ἐξέλθωμεν, φησί· ῥαθυμίας νύκτα μηδεὶς
φοβηθείτω, διότι ταύτην ἐκ τῶν ὀμμάτων
τῶν ἐμῶν Κύριος ἐδίωξεν· ὑπάρχει γὰρ
10μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ 〈ἠμῶν.〉

5

.

37

Ἀνέτειλεν ἤδη μοι ἡμέρα ἡ ἔχουσα ὡρῶν δωδεκάωρον,
λογική, τῶν ἐμῶν τέκνων τὸ ἰσάριθμον καὶ ἰσόφωτον φῶς· τὰ ἀπλανῆ τὰ τοῦ Θεοῦ ἔργα ἀπαγγέλλων οὐ παύσομαι·
φευγέτω ὁ φθόνος ἐκ τῶν ἐμῶν·
5 κατὰ γὰρ ὥραν ἔφαινε τῇ πανημέρῳ
καὶ τέκνον παρέσχεν ἐμοὶ ὁ Θεός. Ποῦ πέλει ἡ Ῥαχήλ, ἵνα ἴδῃ τὸν ἐξ αὐτῆς
ἐκ νεκρῶν ἀναστάντα, ὃν ὁ πλάστης ἐγείρας
Ἰωσὴφ ζῶντα ἐχαρίσατο; Ὑπάρχει γὰρ
10μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.»240 in vol. 1

5

.

38

Νῦν γέρων τοῖς μείραξιν ἐφάμιλλος ὥδευεν, καὶ ἐπὶ τὴν Αἴγυπτον
τὴν πορείαν ποιουμένων, θεωρῆσαι ἦν ἐκεῖ πῶς σκιρτῶν εἷς τῷ ἑνὶ ἔριζον· τὰ κτήνη ἐνωθνοῦντες προέκοπτον.
Ἦν δὲ καὶ σκοπῆσαι τὸν Ἰακὼβ
5 διεζωσμένον τὴν ὀσφὺν καὶ βακτηρίαν
κρατοῦντα, καὶ ὥσπερ δρομαίᾳ σπουδῇ προβαίνοντα, καὶ τοὺς συνοδεύοντας σὺν αὐτῷ
ἐρωτῶντα τὸ μῆκος τῆς ὁδοῦ, γαυριῶντα
καὶ ἀεὶ ἄνω προσανέχοντα καὶ κράζοντα·
10Μέγας μόνος Κύριος 〈ὁ σωτὴρ ἡμῶν.〉

5

.

39

Ὅτε οὖν κατέλαβον τὴν Αἴγυπτον, ἔλαμψεν ὁ ἄναξ ὡς ἥλιος
καὶ πλακεὶς ἐν τῷ τραχήλῳ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ κατεφίλει αὐτὸν δακρυρροῶν. «Ἐμὲ τῷ Θεῷ σου, φησί, πάτερ, ἐδάνεισας,
κἀγὼ ταῖς εὐχαῖς σου καρποφορῶ·
5 τὸ δὲ κεφάλαιον διπλοῦν εὗρες σὺν τόκῳ.»
Πρὸς ὃν ὁ πρεσβύτης δακρύων βοᾷ· «Πόθεν μοι ἔλαμψας; ἀπὸ γῆς ἢ ἐξ οὐρανοῦ;
ἐκ νεκρῶν ἢ ἐκ ζώντων; ποῖος θὴρ ἔτεκέν σε;
Ταῦτα τοῦ κτίστου τὰ τεράστια· ὑπάρχει γὰρ
10μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.»242 in vol. 1

5

.

40

Ὑμνήσωμεν ψάλλοντες τὸν κτίστην τῆς κτίσεως τοιαῦτα παρέχοντα·
τὴν αὐτοῦ γὰρ εὐσπλαγχνίαν ἱκετεύοντας περιέπει ἡμᾶς διὰ παντός. Οἱ ἄνθρωποι πάντες σωφροσύνην ποθήσωμεν
ζηλοῦντες εἰς πάντα τὸν Ἰωσήφ·
5 ἐρῶμεν τί ἀποτελεῖ ἡ σωφροσύνη
καὶ ἡ ἀκολασία τί ἀποκυεῖ· ἡ μὲν πρὸς τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον 〈συγ〉καλεῖ,
ἡ δὲ πρὸς τὴν γέενναν· ἀλλὰ φύγωμεν ταύτην
τῇ εὐχῇ πάντοτε σχολάζοντες καὶ κράζοντες·
10Μέγας μόνος Κύριος ὁ σωτὴρ ἡμῶν.244 in vol. 1

6

t

〈Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ δευτέρᾳ〉, ἕτερον κοντάκιον εἰς τὸν πειρασμὸν τοῦ Ἰωσήφ, οὗ ἡ ἀκροστιχίς· εἰς τὸν Ἰωσὴφ Ῥωμανοῦ ἔπος ἦχος πλάγιος δʹ
5〈Προοίμιον I〉 πρός· Χαίρετε 〈Προοίμιον II〉 πρός· Οὐ παυόμεθα 〈Προοίμιον III ἰδιόμελον〉 〈Προοίμιον IV〉 πρός· Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ
〈Οἶκοι〉 πρὸς τό· Ἄγγελος πρωτοστάτης258 in vol. 1

6

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Οἱ τὸ στάδιον τῶν νηστειῶν πανσόφως διανύσαντες
καὶ τὴν ἔναρξιν τοῦ πάθους τοῦ Κυρίου ἐν πόθῳ ποιούμενοι δεῦτε, πάντες ἀδελφοί, τὴν τοῦ σώφρονος ἁγίαν
Ἰωσὴφ σπουδὴν ζηλώσωμεν·
5τῆς δὲ συκῆς τὴν ἀκαρπίαν φοβηθέντες, τῶν παθῶν ξηράνωμεν
δι’ ἐλεημοσύνης τὴν ἡδύτητα,
ἵνα καὶ τὴν ἔγερσιν εὐθύμως προφθάσαντες,
ὡς μύρα κομισώμεθα ἐξ ὕψους τὴν συγχώρησιν,
ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Τοὺς τὸ πάθος σου πεφθακότας καὶ τὴν ἔγερσιν προσκυνῆσαι ἀξίωσον, σωτήρ, τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

pro 3

(t)

Προοίμιον III
1Ἀκολασία τὸν νέον ἐξαπατᾷ πρὸς ἡδύτητα, ἡ ἁγνεία ἀνδρείαν συνεισάγει τῷ σώφρονι, δι’ ὧν ὤφθη ὁ δίκαιος Ἰωσὴφ ἐν [Αἰγύ]πτῳ, δεδοικὼς μὴ ἁμαρτῆσαι, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

pro 4

(t)

Προοίμιον IV
1Τὸν ὀδυρμὸν τοῦ Ἰακὼβ νῦν θεωρήσωμεν,
τῶν ἀδελφῶν τὴν δολερὰν γνώμην μισήσωμεν, Ἰωσὴφ δὲ τὸν δίκαιον ζηλώσωμεν· σωφροσύνην γὰρ φυλάξας ἀθόλωτον,
ἐκ παντοίων οὖν κινδύνων ἠλευθέρωται,
5ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.260 in vol. 1

6

.

1

Ἔχοντες βασιλέα οὐρανῶν βασιλείαν
διδοῦντα τοῖς αὐτοῦ στρατιώταις,
ἐνδυσώμεθα τὴν ἀρετήν, πανοπλίαν οὖσαν
τῶν ψυχῶν ἄτρωτον,
5
ἵνα καὶ πολεμήσωμεν ὡς ἔμφρονες τὴν ἁμαρτίαν. Τίνα δὲ τὴν ἀρετὴν νοῶμεν; Φιλοσοφίαν ὁρῶμεν ταύτην· τέχνη γάρ ἐστι τῶν τεχνῶν, ὡς ἀκούομεν,
τῶν ἐπιστημῶν ἐπιστήμη τυγχάνουσα· δι’ αὐτῆς, ὡς διὰ κλίμακος, χειραγωγεῖται ψυχὴ
10
καὶ πρὸς ὕψος ἀναφέρεται τῆς οὐρανίου ζωῆς· φρόνησιν καὶ ἀνδρείαν τοὺς ἀνθρώπους διδάσκει,
ἔτι δὲ σωφροσύνην καὶ τὴν δικαιοσύνην. Τούτοις ἡμᾶς τοῖς ὅπλοις τειχίσωμεν,
καὶ τοῦ Χριστοῦ τὴν χάριν αἰτήσωμεν·
15δίδωσι γὰρ τοῖς αὐτὸν ἀγαπῶσι τὴν κατ’ ἐχθρῶν ἀναδήσασθαι νίκην, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

.

2

Ἵνα μάθωμεν πάντες τὴν ὑπέρλαμπρον δόξαν
ἣν ἔχει ἀρετὴ καὶ παρέχει,
τὴν ὑπόθεσιν τοῦ Ἰωσὴφ ἐνεγκεῖν εἰς μέσον,
εἰ δοκεῖ, σπεύσωμεν,
5
καὶ βίον φιλοσώφρονα κτησώμεθα δι’ ἐγκρατείας. Οὗτος πραθεὶς διὰ πάθος φθόνου δοῦλος παθῶν οὐδαμῶς εὑρέθη·
εἶχε γὰρ τὸν νοῦν ὡς σοφὸν αὐτοκράτορα
καὶ τῶν φιλοσάρκων παθῶν ἐκυρίευσε· διὰ τοῦτο οὐκ ἐσείετο κολακείαις γυναικός,		262 in vol. 1
10 ἀλλὰ ταύτης ἀπεσείετο τὰς θωπείας ἀνδρικῶς· ἔπεμπε μὲν ἐκείνη ὡς ἀνέμους τοὺς λόγους
ἵνα τῆς σωφροσύνης καταβάλῃ τὸν οἶκον, καὶ ὡς βροχὴν τὴν μέθην κατέχεε,
καὶ ποταμοὺς χρημάτων προσέφερε·
15νέος δὲ ὤν, Ἰωσὴφ ὁ γενναῖος ἦν ἑστηκὼς ἐπὶ πέτρας ἀσείστου, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

.

3

Σῶμα μὲν ἐδουλώθη, τὸ δὲ φρόνημα εἶχεν
ἀδούλωτον ὁ σώφρων ἐκεῖνος· ὁ κατ’ ὄναρ φανεὶς βασιλεὺς νῦν καθάπερ δοῦλος
ὠνητὸς γέγονεν,
5 ἀλλ’ ὅμως καὶ κρατούμενος, ἐκράτησε τῶν κρατησάντων· ὑπὸ δεσπότου μὲν ἐτιμᾶτο, ὑπὸ δεσποίνης δὲ ἐποθεῖτο· ἦν μὲν ἀγαθὴ τοῦ δεσπότου ἡ εὔνοια,
ἄχρηστος δὲ λίαν ἡ ταύτης διάνοια· ἔστεργε διὰ σεμνότητα ὁ ἀνὴρ τὸν Ἰωσήφ,
10 ἔθελγε διὰ φαυλότητα ἡ γυνὴ τὸν εὐγενῆ· ἔτερπε μὲν ἐκεῖνον ἡ ὀρθότης τοῦ τρόπου,
ἔτρωσε δὲ ἐκείνην ὡραιότης προσώπου· οὗτος αὐτῷ τὸν οἶκον παρέδωκεν,
αὕτη αἰσχρῶς τὸ σῶμα προδέδωκεν·		264 in vol. 1
15ὅπερ ἰδὼν Ἰωσὴφ ἀπεστράφη, τὴν φοβερὰν ἐνθυμούμενος κρίσιν, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

.

4

Τῶν πραγμάτων τὴν τάξιν ἡ παράνομος πρᾶξις
ἀπέστρεφε πρὸς τὸ ἐναντίον· ὁ μὲν δοῦλος ἐκράτει παθῶν, ὡς δεσπότης πάσης
ἡδονῆς τέλειος·
5 ἡ δέσποινα δὲ γέγονεν ἀνδράποδον τῆς ἁμαρτίας. Πᾶς γὰρ ὁ πράττων τὴν ἁμαρτίαν δοῦλος ὑπάρχει τῆς ἁμαρτίας, πάντα μὲν τὰ ἄλλα ὡς ὄναρ ἡγούμενος,
πρὸς δὲ τὸ ποθούμενον ὅλως ἑλκόμενος, ὥσπερ ἔπαθεν ἡ δέσποινα τοῦ δικαίου Ἰωσὴφ
10 πρὸς ἐκείνην τὴν ἐπέραστον εὐμορφίαν τοῦ παιδός. Βλέπουσα γὰρ τὸν νέον ὀφθαλμοῖς ἀκολάστοις, βέλεσιν ἀοράτοις τὴν ψυχὴν ἐκολάσθη· ὅσον αὐτὸς τῷ κάλλει ἐξέλαμπε,
ταύτης ὁ νοῦς τοσοῦτον ἐξέλειπεν·
15αὕτη πυρσὸν ἡδονῆς προετίθει, οὗτος δὲ πῦρ ἄσβεστον ἀντετίθει,
ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.266 in vol. 1

6

.

5

Ὅλην τῆς Αἰγυπτίας τὴν καρδίαν συνεῖχεν
ἡ τῆς ἐπιθυμίας μανία, καὶ πληγεῖσα κρυφίαν πληγήν, ὑπεδέχετο μὲν
τὰ πικρὰ φάρμακα,
5 γλυκέα δὲ ἐνόμιζε τὰ τραύματα, ὡς μαινομένη· δι’ ὀφθαλμῶν δεχομένη βέλη ἀπὸ τῆς σώφρονος βελοθήκης καὶ τὴν ἑαυτῆς ἀσωτίαν τιτρώσκουσα,
τέρψιν ὑπενόει τὴν τρῶσιν ἡ τάλαινα. Ὁ μὲν πόθος ὁ ἀκόλαστος ἐπολιόρκει τὸν νοῦν,
10 τὸ δὲ πάθος οὐκ ἠδύνατο φανερῶσαι τὸ αὐτῆς· αὕτη γὰρ καὶ παρόντος Ἰωσὴφ ὠδυνᾶτο, πάλιν δὲ καὶ ἀπόντος ἀνεφλέγετο πλέον· λόγοις αὐτὸν χρηστοῖς ἐκολάκευε,
πεῖραν αὐτοῦ λαβεῖν κατασπεύδουσα·
15ὁ δὲ σεμνὸς Ἰωσὴφ παρῃτεῖτο τῆς γυναικὸς τὴν ἀθέμιτον πρᾶξιν, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

.

6

Νυμφοστόλος μοιχείας ὁ διάβολος ἦλθεν,
ἵνα τῇ Αἰγυπτίᾳ συμπράξῃ καὶ «Ἀνδρίζου, ὦ γύναι, φησίν· ὡς ἀρχαῖον οὖσα
καὶ στερρὸν ἄγκιστρον,
5ἑτοίμασον τὸ δέλεαρ καὶ θήρευσον τὸν νεανίαν.
Τοὺς μὲν πλοκάμους τῆς κεφαλῆς σου πλέξον ὡς δίκτυα κατὰ τούτου· τὴν δὲ τοῦ προσώπου μορφὴν κατακάλλυνον,
πᾶσι ῥοδοχρόοις κοσμοῦσα σοφίσμασι· φαίδρυνόν σου καὶ τὸν τράχηλον τοῖς χρυσοπλόκοις δεσμοῖς·		268 in vol. 1
10 ἐπὶ πᾶσιν ἀμφιάσθητι πολυτίμητον στολήν, μύροις ἄλειψαι πλείστοις ἐκθηλύνουσι νέους· πρόκεινται γὰρ ἀγῶνες ἰσχυροὶ καὶ γενναῖοι· οὗτος μὲν σοὶ ἁγνείαν ἀντέστησε,
σὺ δὲ αὐτῷ λαγνείαν ἀντίστησον·
15μὴ νικηθῇς καὶ καταγελασθῶμεν· λέξει γὰρ σοί· Οὐ ποιήσω ὃ θέλεις, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.»

6

.

7

Ἴδεν ἄσεμνον ὄψιν ὁ σεμνὸς νεανίας,
καὶ μᾶλλον ἐβδελύξατο ταύτην· ἐθεώρει μορφὴν ἱλαράν, ἀλλ’ ἐνόει γνώμην
δολερὰν ἔσωθεν,
5 καὶ σπεύσας ταύτην ἔφυγεν ὡς ἔχιδναν ἐγκεκρυμμένην· ὅθεν μὴ φέρουσα ἡ ἀθλία τὴν περιφρόνησιν τοῦ γενναίου, πᾶσαν τὴν αἰδῶ τῆς καρδίας ἀπέρριψε
καὶ τὴν ἑαυτῆς ἀσωτίαν ἐγύμνωσε. Πρῶτον μὲν γὰρ ἐθεράπευσε διὰ μέσης γυναικός,
10 καὶ αὐτὴ δὲ μετεπέμπετο καὶ ὠμίλει μετ’ αὐτοῦ· γλῶσσαν εἶχεν ὀξεῖαν ὑπὲρ μάχαιραν οὖσαν καὶ διὰ τῆς τῶν λόγων ἡδονῆς ἀναιροῦσαν· τέχναις αὐτὸν πολλαῖς ἐγοήτευεν,
ἀλλὰ τὸν νοῦν αὐτοῦ οὐ παρέτρεψεν·270 in vol. 1
15ἔλεγε γάρ· «Οὐ ποιήσω τὸ μύσος, ἔχων ἀεὶ πρὸς τὰ φαῦλα τὸ μίσος, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.»

6

.

8

Ὢ μανίας ἐσχάτης γυναικὸς ἀκολάστου
ἐπὶ τοῦ Ἰωσὴφ ἐκφλεχθείσης· ἐπειδὴ γὰρ κατεῖδεν αὐτὸν ταῖς αὐτῆς θωπείαις
οὐδαμῶς εἴκοντα,
5 μὴ πάθεσι νεότητος ἡττώμενον, ἐβόα τούτῳ· «Δοῦλος ἐμὸς ὠνητὸς ὑπάρχεις, πέπρασαί μοι, ἵνα μοι δουλεύῃς· ὅλου σε δεσπότην τοῦ οἴκου πεποίηκα,
γενοῦ δὲ κἀμοῦ τῆς κυρίας σου κύριος· οὐ λογίζομαι ὑβρίζεσθαι καταβαίνουσα πρὸς σέ·
10 δεσποτείας καὶ δουλείας γὰρ οὐκ ἔστι διαφορά· ἕνα πάντων πατέρα τὸν Ἀδὰμ ἐδιδάχθην, μίαν πάντων μητέρα τὴν ἀρχέγονον Εὔαν· πάντες ἐσμὲν ἀλλήλων ὁμότιμοι,
ὡς τῆς αὐτῆς μετέχοντες φύσεως·
15μὴ φοβηθῇς ὡς ἀθέμιτα πράττων, μηδὲ πεισθῇς τοῖς λαλοῦσί σοι ταῦτα
ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.272 in vol. 1

6

.

9

Σοῦ τοὺς τρόπους ὁρῶσα κοσμουμένους ἐν πᾶσι,
τῶν ἄλλων προτιμῶ σε συνδούλων· ἐν τοῖς ὄμμασι γὰρ τὴν αἰδῶ καὶ τοῖς χείλεσί σου,
ὡς ποθῶ, κέκτησαι,
5 καὶ πᾶσαν ἔχεις αἴσθησιν εὐσχήμονα, καθάπερ θέλω. Δεῦρο, ἐπάκουσον τῆς φωνῆς μου, ἵνα σοι δείξω τὴν πρόθεσίν μου· πλείστων γὰρ καλῶν σε ἐμπλήσω πεισθέντα μοι
καὶ δωροδοκίαις πλουσίαις ἀμείψομαι· καὶ γὰρ πλεῖόν σε παράθωμαι τῷ συμβίῳ τῷ ἐμῷ,
10 καὶ γενέσθαι σε ἐλεύθερον κατασπεύσω παρ’ αὐτοῦ· δοῦλος γὰρ οὐ κληθήσῃ, συγκαθεύδων δεσποίνῃ· ἐὰν δὲ μὴ πεισθῇς μοι, κινδυνεύσεις δικαίως· σὲ γὰρ πικροῖς δεσμοῖς παραδίδωμι,
καὶ πονηρῷ θανάτῳ ἐκδίδωμι·
15μὴ οὖν σαυτὸν ἀδικῆσαι θελήσῃς· οὐ γὰρ ἔστιν ἀληθὲς ὃ νομίζεις, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

.

10

Ἡ γυνὴ μὲν τοιαῦτα· ἀλλ’ οὐκ ἴσχυσεν ὅλως
σαλεῦσαι τὸν ἀσάλευτον πύργον· οὐκ ἐνύσταξε ταῖς κολακείαις, ἀλλὰ μᾶλλον εἶχε
λογισμὸν ἄγρυπνον274 in vol. 1
5
καὶ ἄσυλον ἐφύλαττε τὸ καύχημα τῆς σωφροσύνης. Ἔνθεν καὶ ἔνθεν περισκοπήσας, ταύτην ἑώρα τὴν μαινομένην·
πάντας γὰρ τοὺς ἄλλους τοῦ οἴκου ἐξέπεμψε,
μόνη δὲ πρὸς μόνον τοιαῦτα ἐφθέγγετο· «Ἕως πότε σου ἀνέξομαι παρακούοντος ἐμοί;
10
νῦν καιρὸς τοῦ ἀπολαῦσαί με τῆς ποθουμένης εὐνῆς· οὐ γὰρ ἔστιν ἐνταῦθα οὐδὲ εἷς τῶν τοῦ οἴκου,
καὶ οὐδὲν ἐμποδίζει τοῦ γενέσθαι ὃ λέγω.» Βέλη πυρὸς αὐτῷ κατηκόντιζεν,
ἀλλ’ οὐδαμῶς αὐτὸν κατεφλόγιζεν·
15ἔσωθεν γὰρ σωφροσύνην πηγάζων, τὰς πονηρὰς ἔσβεσεν ὁμιλίας, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

.

11

Φθεγγομένης τοιαῦτα τῆς μαινάδος ἐκείνης
καὶ καταθωπευούσης τὸν νέον, εἰς τὰ σκάμματα τῶν πειρασμῶν Ἰωσὴφ ὁ μέγας
ἀθλητὴς ἔρχεται,
5 πολύμορφον ἀντίπαλον βουλόμενος ἀντιπαλαῖσαι· καὶ βραβευταὶ συνεισῆλθον δύο καὶ παρειστήκεισαν ἀμφοτέροις· τῷ μὲν Ἰωσὴφ ἡ ἁγνεία συνίστατο,
τῇ δὲ γυναικὶ ἡ λαγνεία προΐστατο,
μέσον τούτων ἠγωνίζετο ὁ φιλοσώφρων ἀνήρ,276 in vol. 1
10 πρὸς αὐτὸν ἀντηγωνίζετο ἡ δολιόφρων γυνή· ἔθελγε μὲν ἐκείνη πρὸς μοιχείαν καλοῦσα, ἤθελε δὲ νικῆσαι τὴν αἰσχρὰν ὁ γενναῖος· τῷ Ἰωσὴφ συνέπραττον ἄγγελοι,
τῇ γυναικὶ συνέτρεχον δαίμονες·
15ἄνωθεν δὲ θεωρῶν ὁ δεσπότης, τὸν νικητὴν ἔστεφε τοῖς ἐπαίνοις, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

.

12

Ῥήματα σωφροσύνης Ἰωσὴφ ἀπεκρίθη
πρὸς τὴν παραφρονοῦσαν βοήσας· «Σὸς μὲν δοῦλός εἰμι ὠνητός, διὰ φθόνον τοῦτο
πεπονθὼς ἄδικον·
5 κἂν πέπραμαι δὲ σώματι, ἐλεύθερός εἰμι τῇ γνώμῃ. Τὴν γὰρ εὐγένειαν τὴν τῶν τρόπων χάρτης καὶ μέλαν οὐκ οἶδε βάψαι, ὥσπερ ἡ ἀχλὺς τὸν ἀέρα σκοτίζουσα
τὴν ἡλιακὴν οὐκ ἀμβλύνει λαμπρότητα· ὡς γὰρ νέφος ἀπελαύνεται ὑπ’ ἀνέμου διωχθέν,
10 τοῦ ἡλίου δὲ μετέπειτα καταλάμπουσιν αὐγαί, οὕτω καὶ ἡ δουλεία παρελεύσεται αὕτη καὶ ἡ ἐλευθερία ἡ ἐμὴ ἀναλάμψει. Πᾶσα ἡ γῆ Αἰγύπτου δουλεύσει μοι
τῷ ἡδοναῖς αἰσχραῖς μὴ δουλεύοντι·
15τοῦτο γάρ μοι προεμήνυσε πάλαι ὁ προειδὼς τὰ ἐσόμενα μόνος,
ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.»278 in vol. 1

6

.

13

Ὡς ἀκήκοε ταῦτα προσλαλοῦντος τοῦ νέου,
καὶ πάλιν κολακεύειν πειρᾶται καὶ τοιαῦτά φησι πρὸς αὐτόν· «Ὅτι δούλου τρόπους
οὐδαμῶς κέκτησαι,
5 δι’ ἔργων τοῦτο ἔμαθον καὶ πέπεισμαι καὶ μαρτυρῶ σοι· καὶ γὰρ τὴν πρέπουσαν ἐλευθέρῳ σὺ ἐξετέλεσας λειτουργίαν· γέγονας ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις σου ἄμεμπτος
καὶ πρὸς τοὺς συνδούλους τοὺς σοὺς ἀκακούργητος, ὅθεν φαίνει καταγόμενος ἐκ γονέων εὐγενῶν·
10 διὰ τοῦτο καὶ ἐλήλυθας εἰς τὰς χεῖρας τὰς ἐμὰς ἵνα γένωμαι πλείστων ἀγαθῶν ἀρχηγός σοι, καὶ ἡ χώρα Αἰγύπτου δι’ ἐμοῦ σοι δουλεύσῃ· μόνον ἐμὲ τὴν νῦν σου δεσπόζουσαν
καὶ τὴν πρὸς σὲ στοργὴν διασῴζουσαν
15δέξαι λοιπὸν εἰς κοινὴν εὐφροσύνην, καὶ μὴ πτοοῦ, λογιζόμενος πάλιν ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.»

6

.

14

Μετὰ τούτους τοὺς λόγους, Ἰωσὴφ ἀντιλέγει
πρὸς τὴν ἀσελγεστάτην ἐκείνην· «Ἀληθὲς μὲν ὃ λέγεις ἐστίν, ὅτι ῥίζης εἰμὶ
ἀγαθῆς βλάστημα·
5 ὡς ἄλογον δὲ βλέπω σε καὶ φεύγω σου τὴν συνουσίαν. Ὅταν γάρ τις λογισμὸν οὐκ ἔχῃ τὸν χαλινοῦντα αὐτοῦ τὸν βίον, δίκην ἀλογίστων κτηνῶν περιφέρεται,
καὶ εἰς ἀπρεπεῖς ἡδονὰς καταφέρεται· διὰ τοῦτο οὐκ ἀνέχομαι τῶν φιλοσάρκων παθῶν,280 in vol. 1
10 ἀλλὰ τούτων τὰ σκιρτήματα δι’ ἐγκρατείας κρατῶ· μέχρι νῦν καθαρεύων ἀπὸ μύσους τοιούτου, ἄρτι διὰ μοιχείας οὐ ῥυπῶ μου τὸ σῶμα· ἔστι μὲν γὰρ βαρὺ καὶ ἀθέμιτον
γάμον ἀνδρὸς συλῆσαι ἀλλότριον,
15μεῖζον δέ μοι καταφαίνεται κρῖμα, εἰ τὴν εὐνὴν τοῦ δεσπότου ὑβρίσω, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.»

6

.

15

«Ἄκουσον, νεανίσκε», ἡ γυνὴ ἀπεκρίθη
πρὸς τὸν τῆς σωφροσύνης ἐργάτην. «Ὁ δεσπότης, ὡς οἶδας, ὁ σὸς καταπείθεταί μου
τῇ βουλῇ πάντοτε,
5 καὶ δύναμαι κακῶσαί σε καὶ πάλιν παραθέσθαι τούτῳ· ἔχει ἐν σοὶ ἀγαθὰς ἐλπίδας ἐκ τῆς προλήψεως τῆς προτέρας· στέργει καὶ ἐμέ, ὡς ἀεὶ σωφρονήσασαν·
μέχρι γὰρ τοῦ νῦν ἀκατάγνωστος ἔμεινα. Τοῦ δεσπότου οὖν, ὡς εἴρηκα, πεποιθότος ἐφ’ ἡμῖν,
10 οὐδενὸς δὲ τὸ πραττόμενον θεωροῦντος ἐπὶ γῆς, τί ὀκνεῖς πειθαρχήσαι τῇ ἐμῇ παρακλήσει ἧς οὐκ ἂν ἠξιώθης μετὰ σὰς παρακλήσεις; Τοῖχοι ἡμᾶς παντόθεν καλύπτουσι,
ἄνωθεν δὲ ἡ στέγη ἐπίκειται·
15μὴ οὖν φοβοῦ οὗ οὐκ ἔστι σοι φόβος, μηδὲ πτοοῦ, ἐνθυμούμενος πάλιν
ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.»282 in vol. 1

6

.

16

Νουθετῆσαι σπουδάζων τὴν ἀθλίαν ἐκείνην,
ὁ σώφρων Ἰωσὴφ ἀπεκρίθη· «Μὴ συμβούλευέ μοι πονηρά, ὡς ἡ Εὔα πάλαι
τῷ Ἀδάμ· ἄπαγε·
5 τοῦ ξύλου γὰρ οὐ γεύσομαι τοῦ θάνατόν μοι προξενοῦντος. Ἔχω παράδεισον τὴν ἁγνείαν πᾶσαν βλαστάνουσαν εὐωδίαν· τί γὰρ τῆς ἁγνείας ἐστὶ θαυμαστότερον,
ἣν οἱ κατορθοῦντες ὡς ἄγγελοι λάμψουσι; Κἂν τὴν πρᾶξιν οὐ μὴ ἴδωσιν οἱ οἰκοῦντες σὺν ἡμῖν
10 ὅτι ἄνθρωποι ὑπάρχουσιν μὴ ὁρῶντες τὰ κρυπτά, ἀλλὰ τὸ συνειδός μου τὸν κατήγορον ἔχω· εἴγε πρᾶξαι τολμήσω τὸ παράνομον ἔργον, εἰ καὶ μηδεὶς ἐλέγξει μοιχεύσαντα,
ἔχω κριτὴν ἐλέγχου μὴ χρῄζοντα,
15ὅνπερ ἀεὶ ἐνθυμούμενος φρίττω, καὶ τὰς αἰσχρὰς ἡδονὰς ἀποφεύγω, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

.

17

Ὅταν σοὶ δὲ πιστεύσω ὅτι τοῖχοι παντόθεν
καλύπτουσιν ἡμᾶς πλημμελοῦντας καὶ οὐ βλέπει οὐδεὶς ἐπὶ γῆς ὅπερ θέλεις πρᾶξαι
σὺν ἐμοὶ ἄδικον,
5τὸν βλέποντα τὰ κρύφια ποῦ φύγωμεν, εἰπέ μοι, γύναι;
Κἂν γὰρ οὐ πάρεστιν ὁ ἀνήρ σου, ἀλλ’ οὐκ ἀπέστη νῦν ὁ κριτής μου·
κἂν οὐκ ἐφορᾷ με τῆς κλίνης ὁ κύριος,
ἀλλὰ ἐφορᾷ με ὁ κρίνων τὰ κρύφια. Πῶς οὖν λάθω τὸν ἐτάζοντα τὰς καρδίας καὶ νεφρούς;		284 in vol. 1
10 Καὶ αὐτὸς δὲ κινηθήσεται κατ’ ἐμοῦ ὁ οὐρανός· μάτην τοίχοις θαρροῦμεν τοῖς μηδὲν ὠφελοῦσιν· στέγη ἐπουρανία τὴν μοιχείαν οὐ σκέπει· πάντα γυμνὰ ὑπάρχει καὶ πρόδηλα
τῷ τὰ κρυπτὰ γινώσκοντι πταίσματα·
15 ὅθεν ἐγὼ οὐκ ἀνέχομαι πρᾶξαι
τὸ πονηρὸν ἐναντίον Κυρίου, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.»

6

.

18

Ὑπὸ τούτων τῶν λόγων ἡ μαινὰς ἐκκαυθεῖσα
τῷ σώφρονι ἐπέρχεται ἄφνω, καὶ τὸν τούτου χιτῶνα κρατεῖ καὶ βιαίως σύρει
τὸν σεμνόν, λέγουσα·
5 «Ἐπάκουσόν μου, φίλτατε, καὶ δεῦρο, συνομίλησόν μοι.» Ἔνθεν καθεῖλκεν ἡ Αἰγυπτία, πάλιν ἡ Χάρις ἀνθεῖλκε τοῦτον· αὕτη μὲν ἐβόα· «Ἐμοὶ συγκοιμήθητι»,
ἄνωθεν ἡ Χάρις· «Ἐμοὶ συγγρηγόρησον.» Μετ’ ἐκείνης ὁ διάβολος ἠγωνίζετο πικρῶς
10 καὶ χερσὶ σφοδρῶς κατέσφιγγε τὸν γενναῖον ἀθλητήν· πάλιν ἡ Σωφροσύνη ἐκινεῖτο πρὸς πάλην, λῦσαι ἐπειγομένη τὰ κρατήματα τούτων· ἔλεγε δέ· «Ῥαγῇ τὸ ἱμάτιον,
καὶ μὴ φθαρῇ τὸ σῶμα τοῦ σώφρονος·286 in vol. 1
15λήψεται γὰρ παρὰ τοῦ ἀθλοθέτου, ὡς νικητής, ἔνδυμα ἀφθαρσίας, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.»

6

.

19

Ἔχει στέφανον μέγαν Ἰωσὴφ ὡς ἀθλήσας
ὑπὲρ τῆς σωφροσύνης νομίμως· τὴν γὰρ ταύτης φυλάττων στοργήν, ἀπεδύθη μᾶλλον
τὴν στολὴν ἔξωθεν,
5 καὶ δόξαν ἐνεδύσατο παράδοξον ὁ στεφανίτης· τούτῳ ἐπῆλθεν ἡ Αἰγυπτία ὥσπερ ἀμπέλῳ δεινὴ ἀλώπηξ, ὅλον μὲν τὸν βότρυν τρυγῆσαι ἐλπίζουσα, μόνα δὲ τὰ φύλλα εὑρέθη κατέχουσα. Ἄνω ἄγγελοι συνέχαιρον τῷ δικαίῳ Ἰωσήφ,
10 κάτω δαίμονες συνέκλαιον τῇ ἀδίκῳ γυναικί· οὗτος μὲν ἐγυμνώθη τῆς ἰδίας ἐσθῆτος ἵνα πάσας τηρήσῃ ἀβλαβεῖς τὰς αἰσθήσεις· ἡ δὲ μαινὰς αἰσχύνην ἐνδύεται
καὶ τὴν αἰδῶ ἀσέμνως ἐκδύεται·
15ὁ δὲ σοφὸς κατ’ ἀξίαν τιμᾶται ὡς ἐκφυγὼν ἁμαρτίαν μεγάλην, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

.

20

Πῶς ἀξίως ὑμνήσω πολυύμνητον ἄνδρα
τὸν κρείττονα παντὸς ἐγκωμίου; Ὅτι σκάφος ἐδείχθη στερρόν, καὶ ἀγρίαν ζάλην
ἡδονῶν ἔφυγε288 in vol. 1
5 καὶ εἰς λιμένα εὔδιον προσώρμισε τῆς σωφροσύνης· οὗτος καὶ κάμινον κατεπάτει ἔνδον τοῦ οἴκου ἀναπτομένην· πνεῦμα γὰρ τῆς δρόσου ἑλκύσας τῆς ἄνωθεν,
παμφάγον πυρὸς δυναστείαν κατέσβεσε. Τοῦτό ἐστι τὸ παγκράτιον τοῦ μεγάλου Ἰωσήφ,
10 τοῦτό ἐστι τὸ ἐγκώμιον τοῦ γενναίου ἀθλητοῦ· ὅπερ τότε ἐπράχθη ἐν οἰκίσκῳ λαθραίως ᾄδεται ἐν τῷ κόσμῳ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν· τὰ γὰρ καλὰ οὐδέποτε σβέννυται,
κἂν πειρασμοὶ πολλοὶ περικλύζουσι·
15ῥύεται γὰρ ἀπὸ τούτων ἁπάντων ὁ λυτρωτὴς τῶν αὐτοῦ θεραπόντων, ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.

6

.

21

Οἱ συναίμονες πρώην ἐπεβούλευσαν τούτῳ
διὰ τὴν βασιλείαν φθονοῦντες, καὶ ὁρμήσαντες κτεῖναι αὐτόν, ἐν τῇ γ[νώ]μῃ μόνῃ
τὸ κακὸν ἔστησαν·
5 εἰς ἔργον δὲ οὐκ ἤγαγον τὴν [ἄδι]κον σφαγὴν ἐκείνην, αἵματι βάψαντες τὸν χιτῶνα, [ἀλ]λ’ οὐχὶ βλάπτοντες τὸν φοροῦντα· ζῶντα γὰρ αὐτὸν ὁ Θεὸς διεφύλαξεν,
εἰ καὶ ὁ πατὴρ ὡς θανέντα ὠδύρετο· αὕτη [πά]λιν ἐπολέμησε τῷ χιτῶνι μοιχαλίς,
10 τὴν ψυχὴν δὲ οὐ κατέτρωσε τοῦ γενναίου στρατηγοῦ· ἦν γὰρ ἐνδεδυμένος ἀσφαλῆ πανοπλίαν πάσας τὰς ἑλεπόλεις τῶν παθῶν καταργοῦσαν. Τοῦτον, πιστοί, μιμεῖσθαι σπουδάσ[ωμεν],
ὅτι καὶ νῦν ἡμῖν ἐπανίσταται
15τῶν σαρκικῶν ἡδονῶν [ἡ ἀ]πάτη, ἀλλὰ μηδεὶς ὑπὸ ταύτης ἡττάσθω,
ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.290 in vol. 1

6

.

22

Στέμμα κέκτηται θεῖον καὶ ἀοίδιμον νίκην
ὁ μέγας τῶν παθῶν αὐτοκράτωρ, καὶ δικαίως τὴν μνήμην αὐτοῦ πανταχοῦ τιμῶσιν
οἱ πιστοὶ πάντοτε,
5 ὅτι οὐκ ἐκυρίευσε τοῦ σώματος ἡ ἁμαρτία· τῆς γυναικὸς γὰρ τῆς ἀκολάστου λόγοις καὶ ἔργοις κολακευούσης πᾶσαν μὲν ὑπόσχεσιν ἔρριψεν ἄθεσμον,
θάνατον δὲ μᾶλλον ἠγάπησεν ἔνδεσμον. Τί δαὶ πράξω ὁ ταλαίπωρος καὶ κατάκριτος ἐγώ,
10 ὅτι πάντοτε συνέχει με τῆς ἁμαρτίας ἡ χείρ; Ὥσπερ ἡ Αἰγυπτία Ἰωσὴφ ἐπιβαίνει, οὕτως ἕλκει με αὕτη πρὸς ἀτόπους ἔννοιας· ἀλλὰ βοῶ πρὸς σέ, παντοδύναμε·
ῥῦσαι κἀμέ, Χριστέ, τυραννούμενον,
15ἵνα σωθῶ διὰ τῆς Θεοτόκου, ὡς Ἰωσὴφ ὁ πιστός σου θεράπων,
ὅτι πάντα ἐφορᾷ τὸ ἀκοίμητον ὄμμα.292 in vol. 1

7

t

Μηνὶ τῷ αὐτῷ εἰς τὴν κʹ, τοῦ ἁγίου προφήτου Ἠλίου, κονδάκιον ἰδιόμελον, ἦχος βʹ· οἱ οἶκοι φέροντες ἀκροστιχίδα τήνδε·
τὸν προφήτην Ἠλίαν ὁ Ῥωμανὸς ἀνευφημεῖ306 in vol. 1

7

pro

(t)

Προοίμιον
1Προφῆτα καὶ προόπτα τῶν μεγαλουργιῶν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, Ἠλία μεγαλώνυμε, ὁ τῷ φθέγματί σου στήσας τὰ ὑδατόρρυτα νέφη, πρέσβευε ὑπὲρ ἡμῶν τὸν μόνον φιλάνθρωπον.

7

.

1

Τὴν πολλὴν τῶν ἀνθρώπων ἀνομίαν, τοῦ Θεοῦ δὲ πολλὴν φιλανθρωπίαν θεασάμενος ὁ προφήτης ἐταράττετο Ἠλίας θυμούμενος, καὶ λόγους ἀσπλαγχνίας πρὸς τὸν εὔσπλαγχνον ἐκίνησεν· «Ὀργίσθητι, βοήσας, ἐπὶ τοὺς σὲ ἀθετήσαντας νῦν, κριτὰ δικαιότατε.»
5Ἀλλὰ τὰ σπλάγχνα τοῦ ἀγαθοῦ οὐδὲ ὅλως παρεκίνησε πρὸς τὸ τιμωρήσασθαι τοὺς αὐτὸν ἀθετήσαντας· ἀεὶ γὰρ τὴν μετάνοιαν τῶν πάντων ἀναμένει ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

7

.

2

Ὅτε πᾶσαν τὴν γῆν ἐν ἀσεβείαις ἐθεάσατο τότε ὁ προφήτης, τὸν δὲ ὕψιστον οὐδὲ ὅλως ὀργιζόμενον, ἀλλὰ ἀνεχόμενον, κινεῖται πρὸς μανίαν καὶ μαρτύρεται τὸν εὔσπλαγχνον·
«Ἐγὼ καταυθεντήσω καὶ κολάσω τὴν ἀσέβειαν τῶν παροργιζόντων σε·308 in vol. 1
5τῆς γὰρ πολλῆς σου ἀνοχῆς οὗτοι πάντες κατεφρόνησαν καὶ οὐκ ἐλογίσαντο σὲ πατέρα τὸν εὔσπλαγχνον· αὐτὸς δέ, ὡς φιλότεκνος, οἰκτείρεις τοὺς υἱούς σου, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

7

.

3

Νῦν δικάσω ἐγὼ ὑπὲρ τοῦ κτίστου, ἀσεβεῖς δὲ τῆς γῆς ἐξολοθρεύσω καὶ ψηφίσομαι τιμωρίαν, ἀλλὰ δέδοικα τὴν θείαν χρηστότητα· ὀλίγοις γὰρ δακρύοις δυσωπεῖται ὁ φιλάνθρωπος. Τί οὖν νῦν ἐννοήσω πρὸς τοσαύτην ἀγαθότητα καὶ στήσω τὸν ἔλεον;
5Τὴν ψῆφον ὅρκῳ βεβαιῶν, ἵνα τοῦτον δυσωπούμενος μὴ λύσῃ ὁ δίκαιος τὴν τοιαύτην ἀπόφασιν,
ἀλλὰ καὶ βεβαιώσῃ μου τὴν κρίσιν ὡς δυνάστης ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»310 in vol. 1

7

.

4

Προτερεύει τῆς κρίσεως ὁ ὅρκος καὶ προοίμιον ἦν τῶν ψηφισθέντων· ἀλλ’ εἰ βούλεσθε, πρὸς τὴν βίβλον ἀναδράμωμεν καὶ γνῶμεν τὰ ῥήματα. Φησὶ γὰρ ὁ προφήτης ὀργιζόμενος, ὡς γέγραπται· «Ζῇ Κύριος, οὐ δρόσος οὐδὲ ὄμβρος κατελεύσεται εἰ μὴ διὰ τοῦ λόγου μου.»
5Ἀλλὰ εὐθέως ὁ βασιλεὺς τῷ Ἠλίᾳ ἀπεκρίνατο· «Ἂν ἴδω μετάνοιαν καὶ πηγάζοντα δάκρυα, μὴ χορηγεῖν οὐ δύναμαι τὰ σπλάγχνα τοῖς ἀνθρώποις ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»

7

.

5

Ῥητορεύει εὐθέως ὁ προφήτης καὶ προβάλλει τὸ δίκαιον τοῦ ὅρκου· «Κατὰ σοῦ, φησίν, τοῦ Θεοῦ τῶν ὅλων, ὤμοσα πανάγιε δέσποτα, τοὺς ὄμβρους μὴ δοθῆναι εἰ μὴ πάλιν διὰ λόγου μου· ἡνίκα γὰρ κατίδω τὸν λαὸν μεταμελούμενον, ἐγὼ ἱκετεύσω σε.
5Οὐκ ἔστι τοίνυν ἐν τῇ σῇ ἐξουσίᾳ, δικαιότατε, κωλῦσαι τὴν κόλασιν ἐκ τοῦ ὅρκου οὗ τέθεικα
ὃν φύλαξον καὶ σφράγισον, συστέλλων σου τὰ σπλάγχνα, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»312 in vol. 1

7

.

6

Ὁ λιμὸς οὖν τὴν γῆν ἐπολιόρκει, κατεφθείροντο δὲ οἱ ἐνοικοῦντες ὀδυρόμενοι καὶ τὰς χεῖρας ἀνατείνοντες πρὸς τὸν πανοικτίρμονα. Συνείχετο δὲ τούτοις ὁ δεσπότης ἑκατέρωθεν· τὰ σπλάγχνα μὲν ἀνοίγων τοῖς αὐτὸν καθικετεύουσι καὶ σπεύδων πρὸς τὸν ἔλεον,
5τὸν δὲ προφήτην ἐρυθριῶν καὶ τὸν ὅρκον ὅνπερ ὤμοσε, τοὺς ὄμβρους οὐ δίδωσιν, ἀλλ’ ἐσκεύασε πρόφασιν συνέχουσαν καὶ θλίβουσαν ψυχὴν τὴν τοῦ προφήτου ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

7

.

7

Φυσιούμενον βλέπων ὁ δεσπότης κατὰ τῶν ὁμοφύλων τὸν Θεσβίτην, ἐδικαίωσε τῷ λιμῷ συντιμωρήσασθαι τοῖς ἄλλοις τὸν δίκαιον, ἵνα τῇ ἀτροφίᾳ πιεζόμενος βουλεύσηται περὶ τῆς ἐνωμότου ἀποφάσεως φιλάνθρωπα καὶ παύσῃ τὴν κόλασιν·
5ἔστι γὰρ ὄντως φοβερὸν τῆς γαστρὸς τὸ ἀπαραίτητον, καὶ ἕκαστον ἔμψυχον λογικόν τε καὶ ἄλογον
σοφίᾳ 〈τῆσ〉 θεότητος διὰ τροφῆς φυλάττει ὁ μόνος φιλάνθρωπος.314 in vol. 1

7

.

8

Ἡ γαστὴρ μὲν τὴν φύσιν συνηγόρει καὶ τοὺς νόμους τῆς φύσεως λαβοῦσα ἐπετίθετο τῷ πρεσβύτῃ μεθοδεύουσα τὸ μεταβουλεύσασθαι· αὐτὸς δὲ ὥσπερ λίθος ἀναίσθητος ἐνίστατο τὸν ζῆλον κεκτημένος ἀντὶ πάσης ἑστιάσεως καὶ τούτῳ ἀρκούμενος·
5ὃν θεωρήσας ὁ κριτὴς ἐπεκούφισε λιμώττοντι τῷ φίλῳ τὴν ἔνδειαν, οὐχ ἡγούμενος δίκαιον σὺν ἀδίκοις καὶ ἀνόμοις τὸν δίκαιον λιμώττειν ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

7

.

9

Τὴν τροφὴν οὖν αὐτῷ ὁ πανοικτίρμων μετὰ πάσης σοφίας εὐτρεπίζει· τοῖς γὰρ κόραξι τοῖς ἀσπλάγχνοις ἐγκελεύεται τροφὴν χορηγεῖν αὐτῷ· κοράκων δὲ τὸ γένος εὐσπλαγχνίας ἐστὶν ἄμοιρον,
τροφὴν μὴ χορηγοῦντα νεοσσοῖς ὡς τέκνοις πώποτε, ἀλλ’ ἄνωθεν τρέφονται.316 in vol. 1
5Ἐπειδὴ τοίνυν καὶ αὐτὸς μισοτέκνου ἀνελάβετο καὶ τρόπους καὶ ἔννοιαν, μισοτέκνοις ἐχρήσατο πρὸς τοῦτον ὡς μισάνθρωπον τοῖς κόραξι πανσόφως ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

7

.

10

«Ἡ πολλή σου, φησίν, φιλοθεΐα», ὁ Θεὸς τῷ Ἠλίᾳ διελέχθη, «μὴ μισάνθρωπον ἐπενέγκῃ σοι διάθεσιν· ἀλλ’ ὅρα τοὺς κόρακας· οἱ γὰρ πρὸς τοὺς ἰδίους νεοσσοὺς ἀεὶ μισότεκνοι αἰφνίδιον, ὡς βλέπεις, περὶ σέ εἰσι φιλότιμοι καὶ νῦν μεταβέβληνται·
5τῆς εὐσπλαγχνίας τῆς ἐμῆς ὑπηρέται ἀνεδείχθησαν τροφήν σοι κομίζοντες· ὡς ὁρῶ δέ, οὐ δύναμαι τὴν φύσιν ἐκβιάζεσθαι τὴν σὴν πρὸς τοὺς ἀνθρώπους, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

7

.

11

Νῦν αἰδεῖσθαι ὀφείλεις, ὦ προφῆτα, καὶ μιμεῖσθαι ἀλόγων εὐπειθίαν· πῶς τὰ ἄσπλαγχνα αἰδεσθέντα με τὸν εὔσπλαγχνον εὐθὺς μετεβλήθησαν; Τιμῶ σου τὴν φιλίαν καὶ οὐ λύω τὴν ἀπόφασιν· οὐ δύναμαι δὲ φέρειν ὀδυρμὸν καὶ θλῖψιν πάνδημον ἀνθρώπων ὧν ἔπλασα·
5τῶν δὲ νηπίων τὴν κραυγὴν πῶς ἐνέγκω καὶ τὰ δάκρυα, κτηνῶν δὲ τὸν ἄσημον μυκηθμὸν ἐπερχόμενον;
Ἐγὼ γὰρ τούτοις ἅπασιν ὡς πλάστης συμπαθήσω ὁ μόνος φιλάνθρωπος.318 in vol. 1

7

.

12

Ἠγριοῦτο ἐν τούτοις ὁ προφήτης· ἀπεκρίθη τότε τῷ δεσπότῃ· «Μηδὲ κόρακας ὑπηρέτας πρὸς τὸ θρέψαι με προτρέψῃ, ὦ δέσποτα· λιμῷ διαφθαρῆναι ἐπιλέξομαι, πανάγιε, καὶ μόνον ἀσεβοῦντας τιμωρήσομαι, καὶ ἔσται μοι μεγάλη ἀνάπαυσις·
5συναπολέσθαι οὐκ ὀκνῶ πᾶσι τοῖς ἀπαρνουμένοις σε· μὴ οὖν οἰκτειρήσῃς με, μὴ λιμώττοντος φείσῃ μου, καὶ μόνον ἐξολόθρευσον τῆς γῆς τοὺς ἀσεβοῦντας, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»

7

.

13

Λόγους τούτους ὡς ἤκουσεν ὁ κτίστης, μεθιστᾷ τὸν προφήτην ἐκ τοῦ τόπου ἐντειλάμενος πετεινοῖς μὴ χορηγεῖν αὐτῷ τροφὴν ὡς τὸ πρότερον, καὶ πέμπει ἐν Σαρέφθοις πρὸς τὴν χήραν τὸν λιμώττοντα, εἰπὼν ὡς «ἐντελοῦμαι γυναικὶ τοῦ διαθρέψαι σε», σοφὰ βουλευόμενος.
5Ἦν γὰρ καὶ χήρα καὶ ἐθνικὴ ἡ γυνὴ πρὸς ἣν ἀπέσταλτο καὶ τέκνων ἠνείχετο, ἵν’ ἀκούων ὁ δίκαιος
τῆς ἐθνικῆς τὸ ὄνομα βοήσῃ· «Δὸς τοὺς ὄμβρους, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»320 in vol. 1

7

.

14

Ἰουδαίοις ἀθέμιτον ὑπῆρχε συνεσθίειν ποτὲ τοῖς ἀλλοέθνοις· διὰ τοῦτο οὖν τὸν Ἠλίαν πρὸς ἀλλόφυλον γυναῖκα ὡδήγησεν, ἵνα τὴν παρ’ ἐκείνης βδελυττόμενος ἑστίασιν εὐθὺς περὶ τῶν ὄμβρων δυσωπήσῃ τὸν φιλάνθρωπον· ἀλλ’ οὐκ ἐλογίσατο
5τὴν πρὸς τὰ ἔθνη ἀποφυγήν, ἀλλὰ τρέχει πρὸς τὸ γύναιον, τροφὴν ἀπαιτῶν αὐτὴν μετὰ πάσης τραχύτητος· «Ἐμοί, φησίν, προσέταξεν εἰσπρᾶξαί σε, ὦ γύναι, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»

7

.

15

Ἀλλὰ ταῦτα ἀκούσασα ἡ χήρα ἐν σπουδῇ τῷ προφήτῃ ἀπεκρίθη ὡς «οὐκ ἔστι μοι ἐγκρυφίας, ἀλλ’ ἢ ἄλευρον δρακός, ὅπερ βούλομαι ποιῆσαι εἰσελθοῦσα, ἵνα φάγω σὺν τοῖς τέκνοις μου· οὐδὲν δὲ τῆς δρακός μοι πλέον τι περιλείπεται ἢ μόνος ὁ θάνατος.»
5Πρὸς δὲ τῆς χήρας τὴν φωνὴν ἐκινεῖτο καὶ συνέπασχε διαλογιζόμενος ὡς «ἐμοῦ πλέον τήκεται
καὶ τῷ λιμῷ ἐκθλίβεται ἡ χήρα, εἰ μὴ φθάσει ὁ μόνος φιλάνθρωπος.322 in vol. 1

7

.

16

Νῦν στενά μοι, φησί, τὰ τοῦ γυναίου· κἂν πεινῶ γὰρ ἐγώ, ὑπάρχω μόνος, μετὰ τέκνων δὲ ἐκλιμώττει ἡ χηρεύουσα πρὸς ἣν παραγέγονα. Μὴ γένωμαι ὁ ξένος τοῦ θανάτου ταύτης πρόξενος, μηδὲ τῇ ξενοδόχῳ τεκνοκτόνος λογισθήσομαι, ἀλλ’ ἴδω νῦν πρὸς ἔλεον·
5πρὸς πάντας ἔσχον ἀπαθῶς, πρὸς δὲ ταύτην μεταβάλλομαι· ἐκθήσω τὴν φύσιν μου οἰκτιρμοῖς συναγάλλεσθαι· οἰκτίρμων γὰρ καθέστηκεν ὁ αἴτιος τῶν πάντων, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»

7

.

17

Ὁ προφήτης τῇ χήρᾳ ἀπεκρίθη· «Δρὰξ μέν ἐστιν ἀλεύρου σοι, ὡς ἔφης· οὐκ ἐκλείψει 〈σοι〉 ἡ ὑδρία, ὁ καμψάκης δὲ τὸ ἔλαιον βλύσει σοι.» Καὶ λόγοις μὲν Ἠλίας εὐλογίαν ἐχαρίσατο, ὁ κτίστης δὲ εὐθέως ὡς φιλότιμος καὶ εὔσπλαγχνος τὸ ἔργον ἐπήγαγε·
5τοῦ μὲν προφήτου τὸν σκοπὸν ἐκπληρῶν, φησίν, ὁ πάνσοφος, τὸ δὲ ἀληθέστερον τῆς καλλίστης προφάσεως
δραξάμενος, χαρίζεται τὸ ἄφθονον τῇ χήρᾳ ὁ μόνος φιλάνθρωπος.324 in vol. 1

7

.

18

Ῥήμασι ͜Θεὸ͜ς προφήτου ἐπεκάμφθη καὶ τροφὴν παρεῖχε τούτῳ καὶ τῇ χήρᾳ· ὁ Ἠλίας δὲ οὐδὲ ὅλως ἐσπλαγχνίζετο, ἀλλ’ ἔμενεν ἄκαμπτος. Ὁ εὔσπλαγχνος δὲ βλέπων τὸν λαὸν διαφθειρόμενον καὶ τοῦτον ἀπειθοῦντα, ἐφ’ ἑτέραν τέχνην πάνσοφον μετῆλθεν ὡς δίκαιος.
5Τὸν γὰρ τῆς χήρας ὑϊὸν τελευτήσαντα ἀπέδειξεν, ἵνα κἂν τὰ δάκρυα καὶ τὴν ἄλλην περίστασιν τῆς χήρας θεασάμενος βοήσῃ· «Δὸς τοὺς ὄμβρους, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»

7

.

19

Ὡς οὖν εἶδεν ἡ χήρα νεκρωθέντα τὸν υἱόν, ἐπανέστη τῷ προφήτῃ, «εἴθε, λέγουσα, τῷ λιμῷ προαποτέθνηκα πρὶν ἤ σε θεάσωμαι· συνέφερε γὰρ πάλαι τελευτῆσαί με λιμώττουσαν καὶ μὴ τὸν ὑϊόν μου θεωρεῖν με νεκρὸν κείμενον ἐν τῇ παρουσίᾳ σου.
5Οὐχ οὗτοί εἰσιν οἱ μισθοὶ τῆς καλλίστης δεξιώσεως· ὑπῆρχον γὰρ εὔτεκνος πρὶν ἐλθεῖν σε, ὦ ἄνθρωπε·
ἐλθὼν δὲ ἀτεκνίαν μοι παρέσχες ὀνομάσας τὸν μόνον φιλάνθρωπον.»326 in vol. 1

7

.

20

Μάλα μὲν ἐκρατεῖτο ὑπὸ χήρας ὁ κρατήσας νεφῶν τε καὶ τῶν ὄμβρων καὶ συνείχετο ὑπὸ μίας ὁ τοὺς ἅπαντας συνέχων ͜διὰ͜ ῥήματος· γυνὴ δὲ παναθλία, πάσης ἄμοιρος δυνάμεως, τὸν λόγῳ καὶ δυνάμει οὐρανοὺς κρατεῖν νομίζοντα κρατεῖ ὡς κατάδικον,
5καὶ συμπλακεῖσα μανικῶς ὡς φονέα εἰς κριτήριον καθεῖλκε κραυγάζουσα· «Δός μοι γόνον ὃν ἔκτεινας· οὐ χρῄζω τοῦ ἀλεύρου σου· μὴ θρέψῃ με νομίζων 〈γενέσθαι φιλάνθρωπος.〉

7

.

21

Ἄρτους ἐν τῇ γαστρί μου κατασπείρας τὸν καρπὸν τῆς γαστρός μου καὶ τὸν κλάδον ἐξερρίζωσας, καὶ πωλεῖς μοι 〈⏑⏑–⏑⏑〉 τὰ δῶρα τὰ βρώσιμα· ψυχὴν ἀντὶ ἀλεύρου καὶ ἐλαίου ἐμεθόδευσας· ἐγὼ δὲ δυσωπῶ σε ἀνατρέψαι τὸ συνάλλαγμα καὶ δοῦναι ὃ ἔλαβες·
5ἢ τοῖς θανάτοις τοῦ λαοῦ οὐκ ἠρκέσθης, ἀλλ’ ἐσπούδασας τοῦ οἴκου μου ἅψασθαι; Τὴν ψυχὴν τοῦ παιδίου μου
ἀπόλυσον καὶ κόμισον ψυχήν μου ἀντ’ ἐκείνης, καὶ γενοῦ φιλάνθρωπος.»328 in vol. 1

7

.

22

Νυγεὶς τούτοις ὡς κέντροις ὁ Ἠλίας, αἰσχυνόμενος κράζουσαν τὴν χήραν ὑποπτεύουσαν ὡς αὐτὸς ἐξεβιάσατο ψυχὴν τοῦ υἱοῦ αὐτῆς, καὶ θέλων ταύτην πεῖσαι διὰ λόγων οὐκ ἠδύνατο· εἰδὼς ὡς ἠπιστεῖτο παρ’ αὐτῆς ἀπολογούμενος, ἐθρήνει γὰρ ἄπαυστα.
5Ἀλλ’ ἀτενίσας εἰς οὐρανούς· «Οἴμοι, Κύριε, ἐβόησεν, ὁ μάρτυς ὁ ἄμεμπτος τῆς λαβούσης με σύνοικον, σὺ ταύτην παρεκίνησας ἀπαιτεῖν με τὸ τέκνον, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

7

.

23

Οὐ πιστεύω, σωτήρ», παντοδυνάμῳ τῷ Θεῷ ὁ προφήτης ἀνεβόα, «ὡς ὁ θάνατος τῷ παιδίῳ ἐκ τῆς φύσεως, ὡς πᾶσι, συμβέβηκεν· ἀλλ’ ἔστι τοῦτο τέχνῃ τῆς σοφίας σο͜υ, ἀ͜ναμάρτητε, καὶ πάντως μηχανᾶσαι κατ’ ἐμοῦ ἀνάγκην εὔσπλαγχνον, ἵνα ὅταν αἰτήσω σε
5ὅτι τῆς χήρας τὸν υἱὸν νεκρωθέντα 〈ἐξ〉ανάστησον, εὐθὺς ἀντιφθέγξῃ μοι· «Τὸν υἱόν μου τὸν Ἰσραὴλ
ἐλέησον θλιβόμενον καὶ πάντα τὸν λαόν μου», ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»330 in vol. 1

7

.

24

Σῶσαι θέλων τὴν γῆν ὁ πανοικτίρμων τῷ Ἠλίᾳ εὐθέως ἀπεκρίθη· «Νῦν τοὺς λόγους μου ἐνωτίζου φανερώτερον κα͜ὶ ἄ͜κουέ μου λέγοντος. Ὠδίνω καὶ σπουδάζω πρὸς τὴν λύσιν τῆς κολάσεως, ἐπείγομαι τοῦ δοῦναι πᾶσι 〈τὴν〉 τροφὴν λιμώττουσιν· ὑπάρχω γὰρ εὔσπλαγχνος·
5τοὺς τῶν δακρύων ὀχετοὺς βλέπων, ὡς πατὴρ συγκάμπτομαι, οἰκτείρω ἐκλείποντας ὑπὸ πείνης καὶ θλίψεως· ἁμαρτωλοὺς γὰρ βούλομαι τοῦ σῴζειν μετανοίᾳ, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

7

.

25

Ἄκουε οὖν, προφῆτα, παρρησίᾳ· καὶ γὰρ πάνυ εἰδέναι σε σπουδάζω· ὡς χειρόγραφον εὐσπλαγχνίας με κατέχουσιν οἱ ἄνθρωποι ἅπαντες, ἐν ᾧπερ συνεθέμην ὡς οὐ βούλομαι τὸν θάνατον ἰδεῖν τῶν πλημμελούντων, ἀλλὰ μᾶλλον τὴν ζωὴν αὐτῶν. Μὴ οὖν ἀποδείξῃς με
5ὡς ψευδολόγον παρ’ αὐτοῖς ἀλλὰ δέξαι μου τὴν αἴτησιν· πρεσβείαν προσφέρω σοι· σὲ γὰρ μόνα τὰ δάκρυα
τῆς χήρας συνετάραξαν, ἐγὼ δὲ περὶ πάντας ὑπάρχω φιλάνθρωπος.»332 in vol. 1

7

.

26

Νοῦν καὶ φρένα τοῖς λόγοις τοῦ ὑψίστου ὁ Ἠλίας ὑπέθηκε καὶ ὦτα, καὶ ὑπέταξε τὴν ψυχὴν καὶ ἐκαλλώπισεν αὐτὴν ἐν τοῖς ῥήμασι, καὶ εἶπε· «Γενηθήτω 〈οὖν〉 τὸ θέλημά σου, δέσποτα· παράσχου καὶ τοὺς ὄμβρους καὶ ζωὴν τῷ τελευτήσαντι, καὶ ζώωσον τὰ σύμπαντα·
5ζωὴ ὑπάρχων ὁ Θεὸς καὶ ἀνάστασις καὶ λύτρωσις, παράσχου τὴν χάριν σου τοῖς ἀνθρώποις καὶ κτήνεσιν· αὐτὸς γὰρ μόνος δύνασαι τὰ πάντα περισῴζειν, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»

7

.

27

Εὐθὺς ταῦτα εἰπόντος τοῦ προφήτου, ἀπεκρίθη πρὸς τοῦτον ὁ οἰκτίρμων· «Τὴν προαίρεσιν ἐδεξάμην καὶ ἐπῄνεσα, καὶ σπεύδω τιμῆσαί σε. Ἐγὼ ὑπὲρ ἐκείνων παρὰ σοῦ τὴν χάριν ἔλαβον· γενοῦ δὲ σὺ μεσίτης καὶ χορήγησον τὴν χάριν μου· οὐδὲ γὰρ ἀνέχομαι
5καταλλαγῆναι χωρὶς σοῦ, ἀλλὰ βάδισαι καὶ μήνυσον τῶν ὄμβρων τὸ χάρισμα, ἵνα πάντες κραυγάσωσιν ὅτι ὁ πρώην ἄσπλαγχνος ἐφάνη νῦν ἐξαίφνης πρὸς πάντας φιλάνθρωπος.

7

.

28

Ὕπαγε οὖν ταχέως, ὦ προφῆτα, καὶ ὀφθεὶς Ἀχαὰβ εὐαγγελίζου, καὶ ἐντέλλομαι ταῖς νεφέλαις καὶ ποτίσουσι τὴν γῆν ἐν τοῖς ὕδασι· τὴν τούτων χορηγίαν σὺ ἀπόφηναι, ὦ φίλε μου· ἐγὼ δὲ ὑπογράψω ταῖς τοιαύταις ἀποφάσεσι, τιμῶν σου τὸ εὔγνωμον.»
5Ἀκούσας ταῦτα παρευθὺ προσεκύνησε τὸν ὕψιστον, βοῶν τῷ οἰκτίρμονι· «Πολυέλεον οἶδά σε· γινώσκω ὡς μακρόθυμος ὑπάρχεις, ὁ Θεός μου, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»334 in vol. 1

7

.

29

Φοβηθεὶς οὖν τὸ πρόσταγμα ἐκτρέχει 〈τότε〉 πρὸς τὸν Ἀχαὰβ ὁ προφήτης κα͜ὶ ε͜ὐαγγέλια πρὸς ἐκεῖνον ἀποφθέγγεται ὡς εἶπεν ὁ εὔσπλαγχνος. Εὐθὺς δὲ αἱ νεφέλαι τῇ προστάξει τοῦ ποιήσαντος ἐγκύμονες ὑδάτων τὸν ἀέρα ἐπενήξαντο, τοὺς ὄμβρους πηγάζουσαι·
5ἠγαλλιάσατο δὲ ἡ γῆ καὶ ἐδόξαζε τὸν Κύριον· τὸν παῖδα μὲν ἔλαβεν ἀναστάντα τὸ γύναιον· σὺν πᾶσιν 〈δ’〉 ἐπευφραίνετο Ἠλίας κα͜ὶ ἀ͜νευφήμει τὸν μόνον φιλάνθρωπον.

7

.

30

Ἤδη χρόνου τοσούτου προϊόντος τῶν ἀνθρώπων ἑώρα τὴν κακίαν κα͜ὶ ἐ͜μελέτησε βαρυτέραν ἀποφήνασθαι Ἠλίας τὴν κόλασιν. Ἰδὼν δὲ ὁ οἰκτίρμων τῷ προφήτῃ ἀπεκρίνατο· «Τὸν ζῆλον ὅνπερ ἔχεις πρὸς τὸ δίκαιον ἐπίσταμαι, καὶ οἶδα τὴν πρόθεσιν·
5ἀλλὰ συμπάσχω ἁμαρτωλοῖς ὅταν ἄμετρα κολάζωνται· ὀργίζει ὡς ἄμεμπτος καὶ οὐ δύνῃ ἀνέχεσθαι;
Ἐγὼ δὲ οὐκ ἀνέχομαι οὐδένα ἀπολέσθαι ὡς μόνος φιλάνθρωπος.»336 in vol. 1

7

.

31

Μετὰ ταῦτα δὲ βλέπων ὁ δεσπότης ὡς ἀπότομος οὗτος πρὸς ἀνθρώπους, προὐνοήσατο τοῦ γένους, καὶ ἐχώρισεν Ἠλίαν τῆς γῆς αὐτῶν, «Χωρίζου, λέγων, φίλε, τῆς ἀνθρώπων κατοικήσεως· ἐγὼ δὲ πρὸς ἀνθρώπους ὡς οἰκτίρμων καταβήσομαι, γενόμενος ἄνθρωπος.
5Ἀνέρχου τοίνυν ἀπὸ τῆς γῆς ὡς ἐνέγκαι μὴ δυνάμενος ἀνθρώπων τὰ πταίσματα· ἀλλ’ ἐγὼ ὁ οὐράνιος ἁμαρτωλοῖς συνέσομαι καὶ ῥύσομαι πταισμάτων, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

7

.

32

Εἰ οὐ δύνῃ, ὡς εἶπον, ὦ προφῆτα, συνοικεῖν τοῖς ἀνθρώποις πλημμελοῦσι, δεῦρο μέτελθε καὶ κατοίκει ἀναμάρτητα χωρία τῶν φίλων μου· ἐγὼ δὲ καταβαίνω ὁ τὸ πρόβατον δυνάμενος τὸ ἐκπεπλανημένον ἐν τοῖς ὤμοις 〈αἴρειν〉 φέρειν τε καὶ κράζειν τοῖς πταίουσι·
5δρομαῖοι πάντες ἁμαρτωλοί, δεῦτε πρός με, ἀναπαύεσθε· ἐγὼ γὰρ ἐλήλυθα, οὐ κολάσαι οὓς ἔπλασα,
ἀλλὰ τοὺς ἁμαρτήσαντας ἁρπάσαι ἀσεβείας, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»338 in vol. 1

7

.

33

Ἰδοὺ τύπος Ἠλίας τῶν μελλόντων ἐν τῷ ὕψει στελλόμενος ἐδείχθη. Ὁ Θεσβίτης γὰρ ἀνελήφθη ἐπὶ ἅρματος πυρός, καθὼς γέγραπται· Χριστὸς δὲ ἀνελήφθη ἐν νεφέλαις καὶ δυνάμεσι. Ἀλλ’ οὗτος Ἐλισσαίῳ μηλωτὴν ἐξ ὕψους ἔπεμψεν· ὁ Χριστὸς δὲ κατέπεμψε
5τοῖς ἀποστόλοις τοῖς ἑαυτοῦ τὸν παράκλητον καὶ ἅγιον ὃν πάντες ἐλάβομεν οἱ τὸ βάπτισμα ἔχοντες,
δι’ οὗ ἁγιαζόμεθα, ὡς πάντας ἐκδιδάσκει ὁ μόνος φιλάνθρωπος.340 in vol. 1

8

t

Κυριακῇ πρὸ τῆς Χριστοῦ γεννήσεως, κοντάκιον τῶν ἁγίων τριῶν παίδων Ἀνανία, Ἀζαρία, Μισαήλ, καὶ Δανιὴλ τοῦ προφήτου, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ὁ ψαλμὸς
5οὗτος
ἦχος βʹ360 in vol. 1

8

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Χειρόγραφον εἰκόνα μὴ σεβασθέντες, ἀλλ’ ἄγραφον οὐσίαν θωρακισθέντες, τρισμακάριοι, ἐν τῷ σκάμματι τοῦ πυρὸς ἐδοξάσθητε· ἐν μέσῳ δὲ φλογὸς
5 ἀνυποστάτου ἱστάμενοι, Θεὸν ἐπεκαλεῖσθε· «Τάχυνον ὁ οἰκτίρμων καὶ σπεῦσον ὡς ἐλεήμων εἰς τὴν βοήθειαν ἡμῶν, ὅτι δύνασαι βουλόμενος.»

8

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Οἱ τρεῖς τῇ Τριάδι δουλεύσαντες ἐν ὁμονοίᾳ,
θυμὸν βασιλέως καὶ πρόσταγμα ἀπανθρωπίας κατῃσχύνατε, ἅγιοι παῖδες, ἡμῖν ὑπογραμμὸν καταλείποντες,
πρόβολοι τῆς πίστεως γεννηθέντες.
5—Τάχυνον ὁ οἰκτίρμων 〈καὶ σπεῦσον ὁ ἐλεήμων
εἰς τὴν βοήθειαν ἡμῶν, ὅτι δύνασαι βουλόμενος.〉362 in vol. 1

8

.

1

Τάχυνον, ὁ οἰκτίρμων, καὶ σπεῦσον, ὡς ἐλεήμων,
εἰς τὴν βοήθειαν ἡμῶν, ὅτι δύνασαι βουλόμενος· ἐκτεινόν σου τὴν χεῖραν ἦς πάλαι ἔλαβον πεῖραν
Αἰγύπτιοι πολεμοῦντες καὶ Ἑβραῖοι πολεμούμενοι·
5μὴ καταλίπῃς ἡμᾶς, καὶ καταπίῃ ἡμᾶς
Θάνατος ὁ διψῶν ἡμᾶς καὶ Σατᾶν ὁ μισῶν ἡμᾶς· ἀλλ’ ἔγγισον ἡμῖν καὶ φεῖσαι τῶν ψυχῶν ἡμῶν,
ὡς ἐφείσω ποτὲ τῶν παίδων σου τῶν ἐν Βαβυλῶνι ἀπαύστως δοξαζόντων σε
10καὶ βληθέντων ὑπὲρ σοῦ εἰς τὴν κάμινον καὶ ἐκ ταύτης κραζόντων σοι· Τάχυνον ...

8

.

2

Ὅτε ἐν Βαβυλῶνι τὸ τῆς εἰκόνος ἐπράχθη
καὶ ἄκων πᾶς προσεκύνει τὴν μὴ ζῶσαν, ὡς ἐμπνέουσαν, τότε τρεῖς νεανίαι, ὡς ἡ γραφὴ ἐκδιδάσκει,
εἰς νοῦν λαβόντες τὸ θεῖον, τὴν εὐθεῖαν οὐ κατέλιπον·
5τὴν γὰρ Ἑλλήνων λύσσαν ὡς ἀτραπὸν πλανῶσαν
οἱ ἀκλινεῖς ἐνόμισαν, ὅθεν ταύτην οὐχ ὥδευσαν·
ἀλλ’ ὀρθοποδοῦντες ἀεὶ πρὸς τὴν ἀλήθειαν,
τὴν ἀπάτην ἐγέλων τῶν Περσῶν, μᾶλλον δὲ ἐθρήνουν καὶ ἔκλαιον οἱ ἅγιοι·		364 in vol. 1
10οὐ γὰρ χαίρει ἀπωλείᾳ ὁ δίκαιος, ἀλλὰ στένων κραυγάζει σοι· Τάχυνον ...

8

.

3

Ὕμνον οὖν ὑπὲρ πάντων προσέφερον, ὡς ἐκ πάντων
ἡ τρίμυρος εὐωδία τὸν δεσπότην ἱκετεύουσα· «Εὐεργέτα ἐν πᾶσι καὶ ἄμωμε κατὰ πάντα,
ὁ τῆς εἰδωλολατρείας ὀχετὸς μὴ παροξύνῃ σε,
5ἐκ θυσιῶν αἱμάτων καὶ τῶν παραπτωμάτων
ὁρῶν τὴν γῆν σου γέμουσαν καὶ πάντοθεν ἐξόζουσαν· ἐσμὲν γὰρ ἐν μέσῳ βορβόρου τὸ θυμίαμα·
εἰ δοκεῖ σοι, ὀσφράνθητι ἡμῶν τῶν σῶν δούλων, σῶτερ, καὶ τοῦ γνησίου φίλου σου
10τοῦ εὐόσμου Δανιὴλ οὗ ἠγάπησας· σὺν ἡμῖν γὰρ κραυγάζει σοι·
Τάχυνον ...366 in vol. 1

8

.

4

Ταῦτα τότε ἐβόων οἱ περὶ τὸν Ἀνανίαν,
ὁρῶντες τὴν ἀνομίαν ἣν ὁ ἄνομος ἐποίησεν. Τίς δὲ ἡ ἀνομία καὶ τίς ὁ ταύτην θεσπίσας;
Προσδράμωμεν τῷ βιβλίῳ καὶ ἐκ τούτου διδασκώμεθα.
5Ὁ Ναβουχοδονόσορ, φησίν, χρυσῆν εἰκόνα
πρότερον τεκτηνάμενος, μετὰ ταῦτα ἀνέστησε· κἀκείνη μὲν ἔστη, ὁ στήσας δὲ κατέπεσεν
καὶ ἐρράγη ͜ὁ ἐ͜γείρας τὸ κακόν· οὐκ ἤρκει δὲ μόνος τῷ πτώματι, ἀλλ’ εἵλκυσε
10καὶ τὸ πλῆθος, ὑπὲρ ὧν οἱ τρεῖς ἅγιοι ὀδυρόμενοι ἔκραζον· Τάχυνον ...

8

.

5

Ἄνω οὖν ἐπὶ ὕψους ἐστηλωμένου τοῦ μύσους,
τὰ κάτω ἐθορυβεῖτο τῷ ἀθέσμῳ βαρυνόμενα· ἦν γὰρ ἄθεσμον ὄντως τὸ προσκυνεῖν τῇ ἀψύχῳ,
καὶ κτίσιν πᾶσαν ἐδόνει τὸ ἀντίθεον τιμώμενον·
5ὅμως καὶ κλονουμένης τῆς Βαβυλῶνος ὅλης,
ἔμεινεν ἀκατάβλητον τὸ τῶν παίδων τριώροφον· ἐπὶ γὰρ τὴν πέτραν καλῶς τεθεμελίωτο,
κα͜ὶ ο͜ὐκ ἐβλήθη, ὠθούντων τῶν πολλῶν· πολλοὶ γὰρ ὑπῆρχον, ὡς γέγραπται, οἱ σκάπτοντες		368 in vol. 1
10τοῖς ἁγίοις, ἀλλ’ εἰς μάτην ἐμόχθησαν, ἡττηθέντες τοῖς κράζουσιν· Τάχυνον ...

8

.

6

Πάνυ γὰρ ἠγανάκτουν καὶ ἐδυσφόρουν Χαλδαῖοι,
θεώμενοι τοὺς Ἑβραίους ἀθετοῦντας ἃ ἐθέσπιζον· ὅθεν καὶ προσελθόντες τῷ βασιλεύοντι τότε,
διέβαλον τοὺς ἁγίους ὀργιζόμενοι καὶ λέγοντες·
5«Ὦ Ναβουχοδονόσορ, τῆς γῆς καὶ πόντου ἄναξ,
πάντων ὁμοῦ τρεμόντων σε, τρεῖς γελῶσί σε μείρακες· θεοὺς γὰρ οὓς σέβει ἐκεῖνοι διαπτύουσι
καὶ εἰκόνα ἣν ἔστησας χρυσῆν· τῆς δὲ δεξιᾶς σου τὸ κῦρος εὐτελίζουσιν
10καὶ τὴν ταύτης προσδοκῶσι κατάλυσιν, καθ’ ἑκάστην εὐχόμενοι·
Τάχυνον ...»370 in vol. 1

8

.

7

Ἔμαθεν οὖν ὁ ἄναξ, καὶ θυμωθεὶς ἐπὶ τούτῳ
κελεύει τοῖς μεγιστᾶσι παραστῆσαι τὰ μειράκια· ὅθεν ἅμα τῷ λόγῳ προέβαινε καὶ τὸ ἔργον,
καὶ ἤγοντο τὰ ἀρνία πρὸς τὸν λύκον τὸν ὠμότατον·
5ἄλλων κατασπευδόντων καὶ ἄλλων συνωθούντων,
ὤφθησαν οἱ πανάρετοι τῶν ἑλκόντων ὀξύτεροι· ταχεῖς γὰρ ὑπῆρχον εἰς πάντα δι’ εὐσέβειαν
καὶ σπουδαῖοι ἀεὶ πρὸς τὸν Θεόν, πρὸς ὃν καὶ τὸ βλέμμα τοῦ πνεύματος ἐξέτεινον,
10καθ’ ἑκάστην τῶν αὐτοῦ ὁμειρόμενοι καὶ τυχεῖν ἱκετεύοντες· Τάχυνον ...

8

.

8

Ἵσταντο οὖν οἱ παῖδες ἐνώπιον τοῦ δολίου
καθάπερ τρίγωνος πύργος, ἐρρωμένοι τῷ φρονήματι· ὅθεν τούτους ἰδόντες, οἱ δωρεὰν πολεμοῦντες
ὡς βέλη ἠκονημένα κατηκόντιζον τὰ ῥήματα,
5λέγοντες τῷ τυράννῳ· «Ὁρᾷς τοὺς παρεστῶτας·
νόησον ἐκ τῆς ὄψεως τὰ τῆς τούτων προθέσεως· αὐτοί εἰσιν οὗτοι οἱ πᾶσαν ἀνατρέποντες
Βαβυλῶνα καὶ τὰ δόγματά σου,
οἱ ξένην λατρείαν ἐνσπεῖραι ἐπειγόμενοι372 in vol. 1
10ἐπὶ πάντα τῆς Περσίδος τὰ ὅρια, οὕτω κράζειν διδάσκοντες· Τάχυνον ...

8

.

9

Νῦν οὖν σκέψαι τί δρᾶσαι καὶ φρόντισον τί τελέσαι·
ἐντός σου γὰρ οἱ ἐχθροί σου καὶ οἱ σοὶ ἐκπολεμοῦσί σε· οἵτινες τῆς τραπέζης ἐσθίουσί σου τὸν ἄρτον,
αὐτοὶ ἐπῆραν τὴν πτέρναν κατὰ σοῦ τοῦ διατρέφοντος.
5Ἂν οὖν καταφρονήσῃς, φθορᾷ καταφθαρήσει,
σὺ καὶ ἡ βασιλεία σου· οὐ γὰρ ἔστιν ἀκίνδυνον· τὰ ἔξωθεν πάθη ῥαδίως θεραπεύονται,
ἡ δὲ ἔνδον πληγὴ μένει πληγή. Ἀπόκοψον τούτους ὡς πώρωμα σκληρότατον,
10μὴ καὶ σῆψιν τοῖς λοιποῖς ἐμποιήσωσι διὰ τούτων ὧν ψάλλουσι· Τάχυνον ...»

8

.

10

Οὕτω λέγοντες τότε ὑφῆψαν τὸν βασιλέα
καὶ ὥσπερ πῦρ ἐν ἀκάνθαις ἐξεκαύθη ὁ θυμὸς αὐτοῦ· ὅθεν βρύξας ἐξαίφνης θηρίου δίκην ἀγρίου,
ἐβόησε τοῖς γενναίοις· «Τλημονέστατοι, ἀκούσατε·374 in vol. 1
5εἰ ἀληθῶς τοιαῦτα τολμᾶτε καὶ λαλεῖτε,
μάτην τοῦ ζῆν ἐλπίζετε, μάτην εἶναι πιστεύετε· οὐδεὶς γὰρ ἀνθρώπων ἐγένετο ἢ γίνεται
ὃς ἰσχύει καταλῦσαι τ͜ὰ ἐ͜μά, οὐδὲ πάλιν ἔστιν ὃς δύναται λυτρώσασθαι
10τῶν χειρῶν μου τὸν αὐταῖς ὑποπίπτοντα, οὐδ’ αὐτὸς ᾧ κραυγάζετε· Τάχυνον ...

8

.

11

Ὕπνον οὖν ὑποπτεύσας καὶ ὄναρ εἶναι νομίσας
τὰ ἤδη γεγενημένα, ἐκ τοῦ νῦν ἐπιζητῶ ὑμᾶς· δείξατε οὖν, ὦ παῖδες, τὰ ῥήματα τῶν λαλούντων
ληρήματα φλυαρούντων δι’ ὧν ἄρτι ἀπεργάζεσθε.
5Ἐὰν ἠχήσῃ σάλπιγξ καὶ μουσικῶν τὰ γένη,
πίπτοντες προσκυνήσατε τῇ εἰκόνι ᾗ ἔστησα· τιμήσατε ταύτης τὸ κῦρος, ὡς ὀφείλετε,
μετὰ πάντων τῶν πρώτων τοῦ λαοῦ· μὴ δῶτε αἰτίαν ἐμοὶ τοῦ ἀνελεῖν ὑμᾶς,
10μὴ δοθῆτε τῷ πυρὶ εἰς κατάκαυσιν, καὶ δικαίως κραυγάσητε·
Τάχυνον ...»376 in vol. 1

8

.

12

Ῥήματα δὲ τοιαῦτα ἀκούσαντες οἱ γενναῖοι,
ἐγέλασαν τὴν τοσαύτην ματαιότητα τοῦ ἄνακτος· ὅμως ἵνα μὴ πάνυ νομίσῃ φρόνιμος εἶναι,
ἐπῆραν ἄνω τὸ ὄμμα οἱ 〈τρεῖσ〉 πάνσοφοι καὶ ἔφησαν·
5«Ὦ Ναβουχοδονόσορ, τῆς Βαβυλῶνος ἄναξ,
χρείαν ἡμεῖς οὐκ ἔχομεν περὶ τούτου λαλῆσαί σοι· μωρὰ γὰρ λαλοῦντι οὐδείς σοι ἀποκρίνεται,
ὅτι οὕτω κελεύει ἡ Γραφή· Μὴ ἀνταποκρίνου τῷ ἄφρονι τὰ ὅμοια.
10Διὰ τοῦτο σιωπὴν ᾑρησάμεθα καὶ σιγῇ προσευχόμεθα· Τάχυνον ...

8

.

13

Ὥστε οὖν μὴ ἐλπίσῃς ἀκοῦσαί τι περὶ τούτου·
σκοπὸς γὰρ ἡμῖν ἐν τούτῳ μηδὲ λόγου ἀξιῶσαί σε· τί γὰρ ἔχομεν λέγειν πρὸς ἄνθρωπον μεμηνότα
καὶ παραφρόνως βοῶντα· «Προσκυνεῖτε τῇ εἰκόνι μου»,
5καὶ τὸ δὲ χεῖρον πάντων, κολάζειν ἀπειλοῦντα
πάντα τὸν μὴ πειθόμενον προσκυνῆσαι τὴν ἄψυχον; Οὐ χρεία οὖν λόγων, ἀλλ’ ἔργων καὶ δυνάμεων·
οὐ ῥημάτων, πραγμάτων ὁ καιρός. Εὐτρέπισας φλόγα καὶ κάμινον ἐξέκαυσας·		378 in vol. 1
10ἤδη ὄψει πῶς αὐτὴν οὐ πτοούμεθα, ἀλλ’ ἐροῦμεν πρὸς Κύριον· Τάχυνον ...

8

.

14

Μέγαν ἔχομεν πόθον πρὸς τὸν Θεὸν τῶν Ἑβραίων,
θερμότερον τοῦ πυρός σου καὶ καμίνου καυστικώτερον· σὺ γὰρ τάχα νομίζεις, ὡς ἄθεος καὶ παράφρων,
ὅτι πατρίδος λειφθέντες καὶ ἐλπίδος ἐγυμνώθημεν,
5ἀλλ’ οὐκ ἐπιγελάσεις ἡμῖν ὡς ἀσυνέτοις·
ἔχομεν γὰρ ὃν ἔχομεν πανταχοῦ περιφέροντες· ἐνώπιον ἡμῶν τὸν πλάστην προορώμενοι,
καθ’ ἑκάστην λατρεύομεν αὐτῷ· οὐκ ἔστι γὰρ οὗτος ὡς αὕτη ἣν ἐχάλκευσας,
10ἀλλ’ ἐπάνω πέλει πάσης τῆς κτίσεως, ἀσιγήτως ὑμνούμενος· Τάχυνον ...»380 in vol. 1

8

.

15

Ἅμα ἤκουσε τούτων, ὁ ἄθλιος καὶ πανώλης
ὡς σίδηρος ἐπυρώθη καὶ φλογμὸν ἀπεσπινθήριζε, κράζων, βράζων, ἀσθμαίνων καὶ λέγων τοῖς παρεστῶσιν·
«Ἑπτάκις ὑπὲρ τὸ πρῶτον ὑποκαύσατε τὴν κάμινον·
5νάφθῃ ὁμοῦ καὶ πίσσῃ καὶ κληματίδων πλήθει
ταύτης τὸ πῦρ αὐξήσαντες τῷ θυμῷ μου ἰσώσατε· ὁμοίως γὰρ ταύτης ἀνάπτομαι καὶ φλέγομαι,
ὅτι οὗτοι ἠθέτησαν ἐμέ· καὶ τάχα τῶν παίδων ἐγὼ προαναλίσκομαι
10τῇ μανίᾳ, θεωρῶν οὓς ἐλέησα εἰς αἰσχύνην μου κράζοντας· Τάχυνον ...»

8

.

16

Νάφθῃ οὖν καὶ στυππίῳ καὶ κληματίδι καὶ θείῳ
καὶ ἄλλαις πλείοσιν ὕλαις διαθρέψαντες τὴν κάμινον, ἔκαυσαν εἰς τοσοῦτον ὡς καὶ ὀνόματι μόνῳ
πτοῆσαι καὶ καταπλῆξαι καὶ νεκρῶσαι τοὺς ἀκούοντας.
5Ἀλλ’ ὁ τοῖς πᾶσι φόβος τοῖς παναγίοις γέλως
γέγονε, καὶ εὐτέλισμα τὸ τοσοῦτον γαυρίαμα· ἐννέα γὰρ πήχεις ὁμοῦ καὶ τεσσαράκοντα
διεχεῖτο ἐπάνωθεν ἡ φλόξ, καὶ πάντων τρεμόντων οἱ παῖδες ἦσαν ἄτρομοι·		382 in vol. 1
10τὴν γὰρ γνώμην καὶ τὴν ῥώμην συσφίγξαντες, θείῳ πόθῳ ὑπέψαλλον· Τάχυνον ...

8

.

17

Ὅτε οὖν ἐπυρώθη ἡ κάμινος τῶν Χαλδαίων
καὶ πλέον ταύτης ἐξήφθη ὁ θυμὸς τοῦ βασιλεύοντος, τότε τῶν μεγιστάνων τινὲς προσῆλθον τοῖς νέοις·
δοκοῦντες μὲν συμβουλεύειν, ἀληθῶς δὲ ἐπεβούλευον,
5λέγοντες τοῖς ἁγίοις· «Καλοί, λαμπροὶ κα͜ὶ ὡ͜ραῖοι,
τίς τὴν τοιαύτην ἔννοιαν ἐν ὑμῖν ἐνεφύτευσεν; Οἱ φίλοι τὸ πάρος πῶς ὤφθητε πολέμιοι,
καὶ οἱ μύσται προδόται διὰ τί; Οἱ τοῦ βασιλέως ὑπέρμαχοι στερρότατοι
10πῶς ἐξαίφνης τοῦτον λῦσαι σπουδάζετε διὰ τούτων ὧν ψάλλετε·
Τάχυνον ...;384 in vol. 1

8

.

18

Ὕβρις τίς ἐπηνέχθη ὑμῖν ἐκ τῶν ὑπηκόων
καὶ τούτου χάριν ἐξαίφνης κατὰ πάντων ἐξετράπητε; Τοῦτο γὰρ ὃ τελεῖτε κατάλυσίς ἐστιν πάντων,
τοῦ ἔθνους ἡμῶν καὶ γένους καὶ αὐτοῦ τοῦ βασιλεύοντος.
5Μὴ ἕως τούτου, παῖδες, πετρώσητε τὰ μέλη·
φείσασθε τῆς νεότητος, ἑαυτοὺς ἐλεήσατε· οὐκ ἔστι πριάσθαι ζωὴν μετὰ τὸν θάνατον,
οὐκ εἰσὶ γὰρ οἱ πωλοῦντες αὐτήν· τὸ πῦρ τῶν Χαλδαίων οὐ τρέμει οὐδ’ αἰσχύνεται
10τὴν λατρείαν τῶν Ἑβραίων ἣν λέγετε, οὐδὲ τοῦτον ᾧ ψάλλετε· Τάχυνον ...»

8

.

19

Οὕτω λέξαντες τότε οἱ μεγιστᾶνες τοῖς νέοις,
ἐνόμισαν ὅτι πάντως ὅπερ ἤθελον ἐξήνυσαν· ὅμως οἱ ῥωμαλέοι καθάπερ βασανισθέντες,
οὐ γὰρ ὡς συμβουλευθέντες, ἀπεκρίθησαν στερρότεροι·386 in vol. 1
5«Τί, φησί, τοῦτο, ἄνδρες; Δοκεῖτε ὅτι λόγοις
ἢ ἀπειλαῖς συγκάμπτετε τὴν στερρὰν ἡμῶν πρόθεσιν; Οὐ λύετε τόνον ὃν πίστις περιέσφιγξεν·
οὐ γὰρ αὕτη ἡ κάμινός ἐστιν· Θεός ἐστιν ἄνω ὃς δύναται λυτρώσασθαι,
10καὶ ἐὰν μὴ βουληθῇ ἡμᾶς ῥύσασθαι, ἀποθνῄσκομεν ψάλλοντες· Τάχυνον ...

8

.

20

Ψόγον γὰρ οὐκ ἐπάγει ἡμῖν τὸ οὕτως τεθνάναι
ὑπὲρ Χριστοῦ ἀθανάτου καὶ θνητοὺς ἀθανατίζοντος· τοῦ Ναβουχοδονόσορ πολλάκις προκινδυνεῦσαι
εἱλόμεθα καὶ σφαγῆναι, πόσῳ μᾶλλον τοῦ Θεοῦ ἡμῶν;
5Τί οὖν λοιπόν, Χαλδαῖοι, καὶ σύ, ὁ τούτων ἄναξ,
τί ἡμῖν ἐμποδίζετε; Οὐ γὰρ ἔσται ὃ θέλετε.» Τοιαῦτα ἀκούων, ὁ ἄναξ κατεπρίετο
καὶ παφλάζων ἐβόα ἐν θυμῷ· «Δεσμεύσατε τούτους καὶ δότε εἰς κατάκαυσιν,388 in vol. 1
10ἵνα βρῶμα τῆς καμίνου γενόμενοι, τεφρωθέντες μὴ κράζωσιν· Τάχυνον ...»

8

.

21

Ἄραντες οὖν τοὺς παῖδας, οἱ ἐπὶ τούτῳ ταχθέντες
δεσμοῦσι χεῖρας καὶ πόδας καὶ χαλῶσιν εἰς τὴν κάμινον. Δέχεται οὖν ἐκείνη τὴν τρίκλωνον αὐτῶν ῥίζαν
κα͜ὶ ο͜ὐ φλέγει, ἀλλὰ φυλάττει φοβουμένη τὸν φυτεύσαντα·
5ἀλλὰ εἰς πνεῦμα δρόσου ἡ φλὸξ μεταβληθεῖσα
θεῖον οὕτω διέψυχε τὰ στελέχη τὰ ἅγια. Καὶ ἦν ἰδεῖν ξένον· τὸ πῦρ γὰρ ἐπελάθετο
τῶν ἰδίων καὶ γέγονε πηγή, ἀρδεύουσα μᾶλλον ἢ καίουσα οὓς ἔλαβεν
10καὶ φρουροῦσα ὥσπερ ἄμπελον τρίφορον, ἵνα δῷ τὸν καρπὸν αὐτῆς.
Τάχυνον ...390 in vol. 1

8

.

22

Λέλυτο παραχρῆμα ἡ δύναμις τῆς καμίνου·
ὁ ἄγγελος γὰρ ἐξαίφνης οὐρανόθεν ἐπεδήμησεν, μέσον ταύτης εἰσῆλθεν καὶ κατεπράϋνεν ὅλην
καὶ ἔδειξεν τοῖς ἁγίοις ὡς παράδεισον τὴν κάμινον·
5καὶ κατεπάτουν οὗτοι τοὺς ἄνθρακας ὡς ῥόδα
καὶ ὥσπερ ἐπὶ ἄνθεσι τοῖς σπινθῆρσιν ἐτέρποντο· καυτήριος τόπος εὐκτήριος ἐγένετο
καὶ εὑρέθη ῥοδόπατος παστάς· ἡ θάνατον πνέων τοῖς κύκλῳ καὶ τοῖς πόρρωθεν
10τῶν ἐν μέσῳ τὴν ζωὴν οὐκ ἐλύπησεν, φοβηθεὶς ἀφ’ ὧν ἔψαλλον· Τάχυνον ...

8

.

23

Μόνον γὰρ συγκατέβη τοῖς περὶ τὸν Ἀζαρίαν
ὁ ἄγγελος οὐρανόθεν, πρὸς ψαλμὸν αὐτοὺς ἐξήγειρε λέγων· «Ἅγιοι παῖδες, ἀκούσατέ μου τῶν λόγων·
ἐγὼ τελῶ ἃ ἐτάχθην, καὶ ὑμεῖς ἃ ἐδιδάχθητε.
5Ὡς χαλινῶ τὴν φλόγα, στομώσατε τὴν γλῶσσαν·
ὡς ἀμαυρῶ τὴν φλέγουσαν, ἀκονᾶτε τὴν ψάλλουσαν· μηδὲν πτοηθῆτε· τὸ πῦρ οὐκ ἐνοχλεῖ ὑμῖν,
τῶν ἐχθρῶν γὰρ ὑμῶν ἐπικρατεῖ· ἐκέλευσα τοῦτο νηστεῦσαι, ὡς νηστεύετε,		392 in vol. 1
10καὶ ἀσώτως τοὺς ἀσώτους κατέδεσθαι τοὺς ὑμῖν μὴ συμψάλλοντας· Τάχυνον ...

8

.

24

Ὅλην οὖν τὴν καρδίαν ἐκδόντες πρὸς ὑμνῳδίαν,
τῷ πλάσαντι τὰς καρδίας μελῳδίαν ἐξυφάνατε· λάβετε καὶ τὴν κτίσιν πρὸς εὐφημίαν τοῦ κτίστου
καὶ πάντα τ͜ὰ ἔ͜ργα Κυρίου εὐλογήσουσι τὸν Κύριον,
5ὅτι τὸ πῦρ πηγάζει καὶ κάμινος δροσίζει
τοῖς εἰς αὐτὸν πιστεύουσι καὶ τῆς πλάνης ἐκφεύγουσι. Τὰ πάντα γὰρ δοῦλα ὑπάρχει τοῖς δουλεύουσι
τῷ Κυρίῳ ὡς πλάστῃ καὶ Θεῷ· Ἠλίας τῶν ἄνω καὶ τῶν κάτω ἐδέσποζεν
10ὅτι μέσον τῶν ἀθέων ἱστάμενος τὸν Θεὸν ἐλιτάνευεν·
Τάχυνον ...»394 in vol. 1

8

.

25

Στήσαντες οὖν οἱ παῖδες χορὸν ἐν μέσῳ καμίνου,
οὐράνιον ἐκκλησίαν ἀπειργάσαντο τὴν κάμινον, ψάλλοντες μετ’ ἀγγέλου τῷ ποιητῇ τῶν ἀγγέλων
καὶ πᾶσαν τὴν λειτουργίαν τῶν ἀσάρκων ἐκμιμούμενοι·
5εἶτα ἐμφορηθέντες ἐκ τῆς λατρείας τότε
τοῦ παναγίου Πνεύματος, εἶδον ἄλλο φρικτότερον· αὐτὸς γὰρ ἐκεῖνος ὃν ἔβλεπον ὡς ἄγγελον
καθ’ ἑκάστην ἠλλοίου τὴν μορφήν,
καὶ ὁτὲ μὲν θεῖος, ἄλλοτε δὲ ὡς ἄνθρωπος
10ἑωρᾶτο, καὶ ποτὲ μὲν ἐκέλευε, ποτὲ δὲ συνικέτευεν· Τάχυνον ...

8

.

26

Ὅθεν καταπλαγέντες ἐξέστησαν τῇ καρδίᾳ
Σεδράχ, Μισὰχ κα͜ὶ Ἀ͜βδεναγώ, καὶ ἀλλήλοις συνελάλησαν· «Τί, φησίν, ἐστὶ τοῦτο; Οὐκ ἔστιν ἄγγελος οὗτος,
ἀλλὰ Θεὸς τῶν ἀγγέλων· ἐν ἀγγέλου μορφῇ φαίνεται
5ὁ εἰς τὸν κόσμον μέλλων ἔρχεσθαι, καὶ σβεννύειν
τὴν τῶν εἰδώλων γέενναν ὥσπερ ἄρτι τὴν κάμινον. Αὐτὸς καὶ νῦν ὤφθη καὶ τῶν μελλόντων γίνεσθαι
τὴν εἰκόνα ὑπέδειξεν ἡμῖν· καθάπερ καὶ ἄρτι τὴν κάμινον ἐδρόσισεν,		396 in vol. 1
10οὕτως μέλλει ὡς ͜ὑε͜τὸς εἰς τὴν ἄγαμον καταρδεύειν τοὺς ψάλλοντας· Τάχυνον ...

8

.

27

Ὕμνος οὖν τῷ εὐσπλάγχνῳ καὶ αἶνος τῷ φιλανθρώπῳ,
ὅτι ἠξίωσεν ἡμᾶς τῆς μελλούσης αὐτοῦ χάριτος. Δεῦτε, πᾶσα ἡ κτίσις, τὸν κυβερνῶντα τὴν κτίσιν
καὶ συγκρατοῦντα τὴν φύσιν ἱκετεύσωμεν κραυγάζοντες·
5Ὁ πρὸς ἡμᾶς καὶ ἄνω καὶ ἐν ἑκάστῳ τόπῳ
ἄφθαστε καὶ κρατούμενε, χωρητὲ καὶ ἀχώρητε, ὁ ἐπὶ πτερύγων ἀνέμων ἐποχούμενος
καὶ τὰ ἴχνη μὴ ἐκφαίνων βροτοῖς, ὁ πόλου καὶ γαίας καὶ πόντου τὴν ὑπόστασιν
10καὶ ἀνθρώπους διοικῶν ὡς ἐπίστασαι, ἐφ’ ἡμῖν παρακλήθητι·
Τάχυνον ...398 in vol. 1

8

.

28

Τούτων οὕτω ψαλλόντων καὶ οὕτως ἱκετευόντων,
ὁ ἄναξ ἐπηκροᾶτο πρὸς τὴν κάμινον γενόμενος. Ἦλθε γὰρ μεθ’ ἡμέρας, ὡς ἡ γραφὴ ἐκδιδάσκει,
ἐλπίζων κόνιν εὑρίσκειν οὓς παρέδωκεν εἰς κάμινον·
5ὅμως ἐματαιώθη ἡ τούτου προσδοκία
καὶ ἐξεχύθη ἅθροον ὡς καπνὸς ἡ ἐλπὶς αὐτοῦ· ἐμβλέψας γὰρ κάτω ὁ τλήμων εἰς τὴν κάμινον,
ἐθεώρει φρικτὰ καὶ θαυμαστά· τὸ πῦρ δεδεμένον κἀκείνους οὓς ἐδέσμευσε
10λελυμένους, ἁλλομένους, χορεύοντας καὶ σκιρτῶντας κα͜ὶ ἐ͜πᾴδοντας· Τάχυνον ...

8

.

29

Ὅλως δὲ ἠλλοιώθη καὶ συνεχύθη τὰς φρένας,
καὶ τί τελέσαι μὴ ἔχων, τοῖς σατράπαις ἀνεβόησεν· «Τρεῖς ἐρρίψαμεν ἔνδον καὶ τέσσαρας αὐτοὺς βλέπω,
καὶ τοῦ τετάρτου ἡ ὄψις συνταράσσει τὴν καρδίαν μου·
5οὔτε γὰρ οἶδα τίνι συγκρίνω τὸν τοιοῦτον·
εἴπω ὅτι βροτός ἐστιν; Ἀλλ’ υἱὸς Θεοῦ πέφυκεν· δικαίως ἡττήθη τὸ πῦρ, οὔτε γὰρ ἴσχυσεν
ἀντιστῆναι πρὸς πύρινον ἡ φλόξ· ἀξίως ἐσβέσθη ἡ κάμινος, οὐκ εἶχε γὰρ		400 in vol. 1
10ὑποστῆναι τὴν αὐγὴν τοῦ ἀστράπτοντος καὶ τοῖς νέοις συμψάλλοντος· Τάχυνον ...

8

.

30

Σέβω οὖν, κἂν μὴ θέλω, τὸν Κύριον τῶν Ἑβραίων,
καὶ πᾶσι τοῖς ἐν τῇ γῇ μου διατάττω συναινέσαι μοι. Δεῦτε, ἅγιοι παῖδες, ἐξέλθετε τῆς καμίνου·
ἐπείσθην γὰρ ὅτι ὄντως ὁ Θεὸς ὑμῶν Θεός ἐστιν.»
5Ταῦτα ἐν Βαβυλῶνι ἐγένετο, ὡς γράφει,
ὅτε αἰχμαλωτίσθησαν οἱ Θεὸν παροργίσαντες. Διό, ἀδελφοί μου, ὁρᾶτε μὴ λυπήσωμεν
τὸν δεσπότην καὶ δοθῶμεν ἐχθροῖς· λυποῦμεν γὰρ τοῦτον ἐὰν αὐτὸν ἀφήσωμεν
10καὶ τὴν πίστιν 〈τὴν〉 ὀρθὴν παρατρώσωμεν ἧς ἐκτὸς λέγειν ἄδεκτον·
Τάχυνον ...402 in vol. 1

nin

t

Τῇ δʹ τῆς αʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον κατανυκτικόν, οὗ ἡ ἀκροσ‐ τιχίς· τὸν προφήτην Κυρίου Ῥωμ〈ανοῦ〉, ἦχος αʹ.

nin

pro

(t)

Προοίμιον
1Ἀπεγνωσμένην τὴν Νινευὴ προέφθασας, ἐπηγγελμένην τὴν ἀπειλὴν παρήγαγες καὶ τὴν ὀργὴν ἐνίκησε τὸ ἔλεός σου, Κύριε· σπλαγχνίσθητι καὶ νῦν ἐπὶ λαὸν καὶ πόλιν σου,
5παλάμῃ κραταιᾷ τοὺς καθ’ ἡμῶν κατάβαλε πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου,
προσδεχόμενος ἡμῶν τὴν μετάνοιαν.410 in vol. 1

nin

1

Τὸ ἰατρεῖον τῆς μετανοίας τοῖς γνώμῃ ἀρρωστοῦσιν ἠνέῳκται· δεῦτε, προφθάσωμεν, κἀκεῖθεν ῥῶσιν ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν λάβωμεν· ἐν αὐτῷ γὰρ ἡ πόρνη ὑγίανεν, ἐν αὐτῷ ἀπέθετο
καὶ ὁ Πέτρος τὴν ἄρνησιν,
5ἐν αὐτῷ τὸ ἐγκάρδιον ἄλγος Δαυὶδ ἔθραυσεν, ἐν αὐτῷ καὶ Νινευῆται ἰατρεύθησαν. Μὴ οὖν ὀκνῶμεν, ἀλλ’ ἀναστῶμεν καὶ δείξωμεν τὸ τραῦμα τῷ Σωτῆρι, καὶ λάβωμεν ἔμπλαστρον· ὑπὲρ πάντα γὰρ πόθον προσδέχεται ἡμῶν τὴν μετάνοιαν.

nin

2

Οὐκ ἀπαιτεῖται μισθὸν οὐδὲ εἷς τῶν αὐτῷ προσελθόντων οὐδέποτε, ὅτι οὐκ ἴσχυον τῆς ἰατρείας δοῦναι δῶρον ἀντάξιον· διὰ τοῦτο δωρεὰν ὑγίαιναν, ἐκεῖνο δὲ ἔδωκαν
ὃ καὶ δοῦναι ἐδύναντο,
5ἀντὶ δώρων τὰ δάκρυα· ἔστι γὰρ καὶ φίλτατα καὶ ἐράσμια τῷ ῥύστῃ καὶ ποθούμενα· μάρτυς ἡ πόρνη ἅμα τῷ Πέτρῳ, Δαυὶδ καὶ Νινευῆται, ὅτι μόνον κλαυθμὸν προσενέγκαντες,
ὑπέπεσαν τῷ ῥύστῃ, καὶ ἐδέξατο αὐτῶν τὴν μετάνοιαν.412 in vol. 1

nin

3

Νικᾷ πολλάκις κλαυθμὸς τὸν Θεόν, εἰ ἔξεστιν εἰπεῖν, καὶ βιάζεται ὄντως ἡδέως γὰρ ὑπὸ δακρύων ὁ οἰκτίρμων συνέχεται, τῶν δακρύων δὲ τῶν ἐκ τοῦ πνεύματος, οὐ τῶν ἐκ 〈τοῦ〉 σώματος,
ὧν αἱ θλίψεις παραίτιοι·
5καὶ νεκροὺς γὰρ δακρύομεν καὶ ἐκ πληγῶν κλαίομεν· ἡ γὰρ σὰρξ πηλὸς ὑπάρχει ῥέων ἄπαυστα. Κλαύσωμεν τοίνυν ἀπὸ καρδίας, ὃν τρόπον Νινευῆται κατανύξει τὸν οὐρανὸν ἤνοιξαν καὶ ὤφθησαν τῷ ῥύστῃ, καὶ ἐδέξατο αὐτῶν τὴν μετάνοιαν.

nin

4

Περὶ οὖν τούτους εἰλήσθω ὁ νοῦς· αὐτῶν γὰρ καὶ ἔστιν ἡ ὑπόθεσις ὅθεν σχολάσωμεν, καὶ τῶν ἐκείνοις πεπραγμένων ἀκούσωμεν. Μετ’ ἐκεῖνο τὸ ἔμφοβον κήρυγμα ὃ πρώην ἐκήρυξε
Ἰωνᾶς τοῖς μὴ νήφουσι,
5μετ’ ἐκείνην τὴν ἄστεκτον καὶ τὴν ἀνυπόστατον ἀπειλὴν ἣν ὁ προφήτης προεκήρυξεν, οἱ Νινευῆται ὥσπερ τεχνῖται ἐπιστηρίξαι πόλιν ἣν κακίαι ἐσάλευσαν ἔσπευσαν, οὐ λίθον ὑποθέντες, ἀλλὰ πέτραν ἀσφαλῆ τὴν μετάνοιαν.

nin

5

Ῥοαῖς δακρύων τὸν ῥύπον αὐτῆς ἐκπλύναντες εὐχαῖς κατεκόσμησαν ὅλην, καὶ ἤρεσεν ἐπιστραφεῖσα Νινευὴ τῷ οἰκτίρμονι· τὸ γὰρ κάλλος αὐτῆς τὸ ἐγκάρδιον εὐθέως ὑπέδειξε
τῷ καρδίας ἐτάζοντι,
5καὶ τὴν σάρκα τὴν ἄμορφον σάκκῳ σποδῷ μίξασα, εὐποιΐαις ὡς ἐλαίῳ ἐπεχρίσατο, καὶ ταῖς νηστείαις μυρισαμένη πρὸς τὸν ἀρχαῖον ἄνδρα ἀναλύει καὶ τούτῳ προσπλέκεται, διὸ καὶ ὁ νυμφίος ἠγκαλίσατο αὐτῆς τὴν μετάνοιαν.414 in vol. 1

nin

6

Ὁ βασιλεὺς δὲ αὐτῆς ὁ σοφός, καθάπερ νυμφοστόλος γενόμενος, τότε ἐκέλευσε τὴν πόλιν πᾶσαν ἀρετὴν ἀναδήσασθαι, καὶ ὡς νύμφην λοιπὸν ἐκαλλώπισε, καὶ κτήνη καὶ θρέμματα
ὡς εἰς φερνὴν ηὐτρέπιζε,
5«Πάντα, λέγων, προσφέρω σοι· μόνον διαλλάγηθι, νυμφίε, Θεέ, σωτήρ μου, καταλλάγηθι τῇ πορνευσάσῃ καὶ ἀποστάσῃ ἐκ τῆς ἀκηλιδώτου συνουσίας τῆς σῆς καθαρότητος· ἰδοὺ γάρ σε φιλοῦσα σοὶ προσφέρει δωρεὰν τὴν μετάνοιαν.

nin

7

Φωνὴ ἀλόγων ζητούντων νομήν· ἀνθρώποις γὰρ ὁμοῦ καὶ τοῖς κτήνεσι πᾶσιν ἐκέλευσα νηστείαν ἄγειν ἕως ἂν φιλ͜ιω͜θῇς ἡμῖν. Εἰ ἐγὼ ὁ ἀνάσσων ἠνόμησα, ἐμὲ μόνον ἔτασον
καὶ τοὺς πάντας ἐλέησον·
5εἰ δὲ πάντες ἡμάρτομεν, πάντων φωνὰς ἄκουσον, τῶν βοῶν καὶ τῶν προβάτων τὰ μυκήματα καὶ τῶν ἀνθρώπων τὰς ἱκεσίας· ἐπιφθασάτω μόνον ἡ ῥοπή σου, καὶ πᾶν δεινὸν λέλυται·
οὐ δειλιῶμεν φόβον, ἐὰν δέξῃ παρ’ ἡμῶν τὴν μετάνοιαν.416 in vol. 1

nin

8

Ἡ τὸν ζυγόν σου, σῶτερ ἀγαθέ, τραχήλου ἑαυτῆς ἀπορρίψασα αὕτη προσπίπτει σοι καὶ πάλιν τοῦτον ὑποθεῖναι ἐπείγεται· Νινευὴ ἡ δραπέτις προσπίπτει σοι, κἀγὼ ὁ ταλαίπωρος
βασιλεὺς καὶ οἰκέτης σου,
5ὡς τοῦ θρόνου ἀνάξιος ἐπὶ σποδοῦ κάθημαι, ὡς τὸ στέμμα καθυβρίσας κόνιν πέπασμαι, ὡς μὴ ἁρμόζων τῇ πορφυρίδῃ τὸν σάκκον ἐνεδύθην κα͜ὶ ὠ͜δυνήθην· διὸ μὴ παρίδῃς με· ἐπίβλεψον, σωτήρ μου, καὶ πρόσδεξαι ἡμῶν τὴν μετάνοιαν.

nin

9

Τίς ὠφελία ἐν τῇ Νινευῇ ἐὰν καταστραφῇ, ἀναμάρτητε μόνε; Μὴ δύναται ὁ χοῦς ἐν Ἅιδῃ ἀναγγεῖλαί σοι αἴνεσιν; Διὰ τοῦτο οἱ ζῶντες ζητοῦμέν σε· ἐκεῖνο ὃ πέφυκας,
τοῦτο δεῖξον τοῖς δούλοις σου·
5ἐλεήμων, οἰκτίρμων εἶ, οἴκτειρον, ἐλέησον· μὴ ποιήσῃς ἡμᾶς πῆμα τῶν ἐχθρῶν ἡμῶν, μὴ μισηθῶμεν ὡς Σοδομῖται, μὴ γέλως ἐξαπίνης τοῖς ἐχθροῖς μου ἡ πόλις σου γένηται,
ἀλλὰ ὡς ἐλεήμων νῦν πρόσδεξαι ἡμῶν τὴν μετάνοιαν.418 in vol. 1

nin

10

Ἡ ναυαγοῦσα ὁλκὰς Νινευὴ καὶ πάσης τῆς ζωῆς ἀπελπίσασα, κράξον καὶ αἴτησαι τὸν πάντων ῥύστην δεξιὰν ἐπιδοῦναί σοι· ὁ γὰρ σὲ κυβερνῶν οὐκ ἀκούομαι· πάντων γὰρ τὰ πταίσματα
ἐν ἐμοὶ μόνῳ φαίνεται.
5Διὰ τοῦτο οὖν κραύγασον· τάχα τοῖς σοῖς πείθεται καὶ τοῖς δάκρυσί σου μᾶλλον ἐπικάμπτεται· κλαῦσον, ὦ νύμφη, κλαύσατε, νέοι, κλαύσατε, νεανίσκος σὺν παρθένῳ, πρεσβῦται καὶ νήπια, ἐνώπιον Κυρίου προσενέγκωμεν 〈ἡμῶν〉 τὴν μετάνοιαν.»

nin

11

Νομοθετήσας τοιαῦτά ποτε ὁ πάνσοφος ὁμοῦ καὶ πανεύφημος ἄναξ ὑπήκοον τὴν πόλιν πᾶσαν εὗρεν, ὥσπερ ἠθέλησε. Καὶ μαστῶν ὁ θηλάζων ἀπείχετο, παῖδες ἀσεβήσαντες
ἡδονῶν ἀπετάξαντο,
5καὶ τὸν γάμον τὰ γύναια τίμιον ἡγήσαντο, καὶ ἀμίαντον τὴν κοίτην διεφύλαξαν· πάντες οἱ νέοι ἅμα πρεσβύταις εὐχαῖς, λιταῖς, νηστείαις, εὐποιΐαις τὸν νῶτον συνέκαμψαν,
καὶ ταῦτ͜α α͜ὐτῶν πραξάντων προσεδέξατ͜ο ὁ͜ Θεὸς τὴν μετάνοιαν.420 in vol. 1

nin

12

Καὶ ἵνα γνῶμεν τὸ μεῖζον καλόν, οὐκ εἶπεν ἡ γραφὴ ὅτι ἤσκησαν μόνον, οὐδ’ ἔφησεν ὅτι νηστείαις καὶ τῷ σάκκῳ ἐχρήσαντο, ἀλλὰ τί μετὰ ταῦτα ἐποίησαν· ἐβόησεν ἕκαστος
ἐκτενῶς πρὸς τὸν Κύριον,
5πρὸς ἐκεῖνον 〈ὃν〉 ἔφυγον πάλιν ἐπανέλυσαν· οὐ γὰρ εὗρον ἄλλον οὕτω σπλαγχνιζόμενον, μετανοοῦντα ἐπὶ κακίαις καὶ ἀγαπῶντα σῴζειν καὶ φιλοῦντα λυτροῦσθαι καὶ ῥύεσθαι καὶ σπεύδοντα οἰκτείρειν καὶ δεχόμενον 〈αὐτῶν〉 τὴν μετάνοιαν.

nin

13

Ὑπὸ δὲ τούτων εὐθὺς Ἰωνᾶς τῇ λύπῃ ἑαυτὸν κατεμάρανε λέγων· «Οὐκ ἔλεγον ὅτι οἰκτείρεις καὶ οὐ κτείνεις, φιλόψυχε· διὰ τοῦτο γὰρ φεύγειν ἐσπούδαζον, οὐχ ἵνα 〈μὴ〉 πέμψῃς με,
ἀλλὰ ἵνα μὴ ψεύσωμαι·
5καὶ τὰ νῦν ἠθύμησα, οὐκ ἐπειδὴ ἔσωσας, ἀλλ’ ἐζήτουν· «Ὡς τῶν πρώτων κήρυξ γέγονα, οὕτως καὶ τούτων ἀξιωθείην.» Ἀλλ’ ἐγενόμην κήρυξ τῆς ὀργῆς σου καὶ οὐ τῆς ἀφέσεως·
ἐγὼ σκληρὸς οἰκέτης, σὺ δὲ πρᾶος καὶ φιλῶν τὴν μετάνοιαν.422 in vol. 1

nin

14

Ῥανίδα μόνην τῶν σῶν οἰκτιρμῶν παράσχου μοι τὰ νῦν ὡς οἰκέτῃ σου· λάβε τὸ πνεῦμα μου· καλὸν γάρ ἐστι τὸ θανεῖν ἢ τὸ ζῆσαί με.» Καὶ τοιαῦτα εἰπὼν ἐκαθεύδησε· τῇ λύπῃ γὰρ πάντοτε
καὶ ὁ ὕπνος ἀκόλουθος.
5Ὁ δὲ μόνος ἀνύστακτος τότε τὸν κοιμώμενον τῇ σκιᾷ τῆς κολοκύντης ἐπανέπαυσε, ταύτῃ σκεπάζων τὸν ἀθυμοῦντα καὶ δι’ αὐτῆς διδάσκων τὸν προφήτην μισεῖν τὸ ἀπότομον καὶ ἅπασι συμπάσχειν καὶ φιλεῖν τὴν μετάνοιαν.

nin

15

Ἰδοὺ ὁ τύπος τοῦ νόμου σαφῶς ἐπὶ τῆς κολοκύντης γνωρίζεται ὄντως· φυεῖσα γὰρ νυκτὸς ἐκείνη Ἰωνᾶν ὑπεσκίαζε· καὶ ὁ νόμος σκιάζων τὰ μέλλοντα νυκτὸς ἀνεβλάστησε
τῷ Μωσεῖ ὑπονέφελα·
5ἡ δὲ χάρις ὡς ἥλιος ἄρτι ἀνατείλασα ἐπεκάλυψε τὸν νόμον ὡς τὸ λάχανον. Ὅθεν ὁ κόσμος, ὡς ὁ προφήτης, ἀφυπνισθεὶς κατεῖδεν ὅτι πᾶσαν τοῦ νόμου τὴν ἄγρωστιν
ἐθέρισεν ἡ χάρις, καὶ ἐφύτευσεν ἡμῖν τὴν μετάνοιαν.424 in vol. 1

nin

16

Ὁ μὲν προφήτης ποτὲ Ἰωνᾶς ἐχάρη κατιδὼν τὴν κολόκυνταν τότε, καὶ ἅθροον ὡς ξηρανθεῖσαν θεωρήσας ἠθύμησεν. Ὁ δὲ πλάστης φησὶ πρὸς τὸν ὅσιον· «Εἰ σφόδρα λελύπησαι
ὑπὲρ ἧς οὐκ ἐκοπίασας,
5εἰ τὸ ἄνθος σε ἔθλιψε, πόσῳ μᾶλλον ἄνθρωπος; Εἰ τοῦ χόρτου ξηρανθέντος ὠλιγώρησας, μὴ οἰκτείρω πόλιν τὴν τοιαύτην ἐν μέτρῳ δεκαδύο μυριάδας ἀνδρῶν πλήρης γέμουσαν; Διὸ μεγαλοψύχει καὶ ἀγάπα σὺν ἡμῖν τὴν μετάνοιαν.»

nin

17

Υἱὲ τοῦ μόνου καὶ μόνε Θεέ, ὁ θέλημα ποιῶν τῶν φιλούντων σε, ῥῦσαι ὡς εὔσπλαγχνος ἐκ τῆς μελλούσης ἀπειλῆς, ἀναμάρτητε· ὥς ποτε Νινευήτας ᾠκτείρησας καὶ τῶν μυστηρίων σου
Ἰωνᾶν κατηξίωσας,
5οὕτω νῦν τοὺς ὑμνοῦντάς σε λύτρωσαι τῆς κρίσεως, καὶ ἐμοὶ μισθὸν τοῦ λόγου δὸς τὴν ἄφεσιν· λέγειν γὰρ οἶδα, πράττειν δ’ οὐκ οἶδα· ἐπειδὴ οὖν οὐκ ἔχω ἔργα, σῶτερ, τῆς σῆς δόξης ἄξια,
ἀλλ’ οὖν διὰ τοὺς λόγους ἐξελοῦ με φιλῶν τὴν μετάνοιαν.426 in vol. 1

9

t

Ἕτερον κοντάκιον εἰς τὸν εὐαγγελισμὸν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ἦχος αʹ—ἰδιόμελον.

9

pro

(t)

Προοίμιον
1Ὅτι οὐκ ἔστιν ὡς σὺ ἐλεήμων ἔγνωμεν, Κύριε, ἀφ’ οὗ ἐτέχθης καὶ υἱὸς ὠνομάσθης γυναικὸς ἧς ἐποίησας· ἣν μακαρίζοντες καθ’ ἑκάστην βοῶμεν· Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.

9

.

1

Τῷ ἀρχαγγέλῳ Γαβριὴλ δεῦτε καὶ συμπορευθῶμεν πρὸς τὴν παρθένον Μαρίαν,
καὶ ταύτην ἀσπασώμεθα ὡς μητέρα καὶ τροφὸν τῆς ζωῆς ἡμῶν· οὔτε γὰρ μόνῳ πρέπον τῷ στρατηγῷ τὴν βασιλίδα ἀσπάσασθαι,
ἀλλὰ καὶ τοῖς ταπεινοῖς ἔξεστι ταύτην ἰδεῖν καὶ προφθέγξασθαι,
5ἣν ὡς μητέρα Θεοῦ αἱ γενεαὶ πᾶσαι
μακαρίζουσαι βοῶσιν· «Χαῖρε ἀκήρατε, χαῖρε κόρη θεόκλητε,
χαῖρε σεμνή, χαῖρε τερπνὴ καὶ καλή, χαῖρε εὔειδε,
χαῖρε ἄσπορε, χαῖρε ἄφθορε, χαῖρε μῆτερ ἄνανδρε,		20 in vol. 2
10χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.»

9

.

2

Ὁ ἀρχιστράτηγός ποτε τῶν οὐρανίων ταγμάτων, σύνθεμα φιλανθρωπίας
δεξάμενος, ἐπείγετο ἐμφανίσαι τῇ παρθένῳ, ὡς γέγραπται· καὶ ἐλθὼν εἰς Ναζαρὲτ πρὸς τὴν σκηνὴν τοῦ Ἰωσὴφ, ἐξεπλήττετο
ὅτι πῶς ὁ ὑψηλὸς τοῖς ταπεινοῖς ἀγαπᾷ συνεπάγεσθαι.
5«Ὅλος, φησίν, ὁ οὐρανὸς κα͜ὶ ὁ͜ πύρινος θρόνος
οὐ χωρεῖ μου τὸν δεσπότην, καὶ ἡ εὐτελὴς αὕτη πῶς ὑποδέχεται;
Ἄνω φρικτός, καὶ κάτω πῶς ὁρατός; Πάντως ὡς βούλεται·
τί οὖν ἵσταμαι καὶ οὐχ ἵπταμαι καὶ τῇ κόρῃ φθέγγομαι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε;»22 in vol. 2

9

.

3

Ὑπὸ τὴν σκέπην τῆς σεμνῆς ταῦτα λαλήσας εἰσῆλθε τῶν οὐρανῶν ὁ οἰκήτωρ
καὶ πρόσειπε τὴν ἄγαμον, λέγων· «Χαῖρε, μετὰ σοῦ ὁ Κύριος.» Ἡ δὲ παῖς πρὸς τὴν μορφὴν τοῦ φαεινοῦ 〈τάχα〉 οὐδ’ ὅλως ἐθάρρησεν,
ἀλλ’ εὐθὺς ἐπὶ τὴν γῆν ἔκλινε τὴν κεφαλήν, καὶ ἡσύχασε.
5Νοῦν δὲ συνῆψεν εἰς νοῦν καὶ φρένα εἰς φρένα
συμβιβάζει 〈ἐκ〉βοῶσα· «Τί ἐστι τοῦτο ὅπερ βλέπω; Τί σκέψομαι;
Εἶδος πυρός, φωνὴν δὲ ἔχει ἀνδρὸς ὁ παριστάμενος,
καὶ ταράττει με, 〈καὶ〉 θαρρύνει με ὅτι τοῦτο λέγει μοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.»

9

.

4

Τοιαύτην ὕλην λογισμῶν τῆς Μαρίας στοιβαζούσης ἐν τῇ ἰδίᾳ καρδίᾳ, ἐνέπνευσεν ὁ πύρινος καὶ ὡς χαίτην τὴν δειλίαν κατέκαυσε καί φησιν· «Ὦ φαεινή, μὴ πτοηθῇς· εὗρες γὰρ χάριν πρὸς Κύριον· μὴ πτοοῦ τὸν λειτουργόν, τὸν πλαστουργὸν γὰρ 〈ἐγὼ〉 ἥκω φέρων σοι·
5μέλλεις γεννᾶν ὑϊόν, καὶ τί σε ταράττει ἡ πυρίνη ἰδέα μου; Τίκτεις τὸν Κύριον· τί πτοεῖσαι τὸν σύνδουλον; Τί δειλιᾷς ἐμὲ τὸν τρέμοντά σε διὰ τὰ μέλλοντα; Ἃ πεπίστευμαι καὶ τεθάρρημαι, ταῦτα ἦλθον λέγων σοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.»24 in vol. 2

9

.

5

Ἀλλ’ ὅτε τούτων τῶν λόγων ἤκουσεν ἡ παναγία, εἶπεν ἐν τῇ διανοίᾳ· «Τὰ πρότερα ἤκουσα κα͜ὶ ο͜ὐ συνῆκα· καὶ πῶς μάθω τὰ ὕστερον; Ἀσπασμὸν εἶπεν ἐμοὶ ὁ παρεστώς, καὶ οὐ νοῶ τὸ τελούμενον.
Καὶ ἰδοὺ ἄλλο φρικτὸν ἐν τοῖς ὠσί μου 〈ἐκεῖνοσ〉 ἐπέθηκεν·
5εἶπε γὰρ ὅτι υἱὸν βαστάζεις καὶ τίκτεις, καίτοι ἄνδρα οὐ γινώσκω· τάχα οὐκ ἔμαθεν οὗτος ὅτι ἐσφράγισμαι; Ἆρ͜α ἀ͜γνοεῖ ὅτι παρθένος εἰμί; Ὄντως οὐ πείθομαι· εἰ μὴ ἔμαθε καὶ κατέμαθεν, οὐκ ἂν ἦλθε λέγων μοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.

9

.

6

Πῶς ἔσται τοῦτο ὃ λαλεῖς; Φράσον μοι νῦν ὃ ὑπάρχεις· ἄγγελον ͜ἢ ἄ͜νθρωπον εἴπω;
οὐράνιον ἢ γήϊνον; Δίδαξόν με καὶ ὃ εἶ καὶ ὃ εἴρηκας· ἐὰν γὰρ φθάσω μαθεῖν τίς ὁ λαλῶν, πάντως νοῶ τὸ λαλούμενον·
καὶ ͜διὰ͜ τοῦτο φράσον μοι πόθεν εἶ· ἄνωθεν ἦλθες ἢ κάτωθεν;
5Ἔλαβον θάρσος λοιπόν· πολλὴν παρρησίαν
κεκτημένη συζητῶ σοι. Τοῦτο ὃ εἴρηκας ποῦ ἐρρέθη μὴ κρύψῃς μοι·
ἐν οὐρανῷ ἐρρέθη τὸ κατ’ ἐμέ; Τί οὖν οὐ λέγεις μοι
〈ὅτι〉 ἄγγελος καὶ οὐκ ἄνθρωπος πέλεις σὺ ὁ λέγων μοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε;»26 in vol. 2

9

.

7

Εὐθὺς ἀκούσας Γαβριὴλ τῶν τῆς παρθένου ῥημάτων, πρὸς ἑαυτὸν ἐταράχθη·
οὐ μέντοι γε ἐλάλησε σκληρὸν ῥῆμα τῇ τικτούσῃ τὸν Κύριον, ἀλλ’ αὐτὸς καθ’ ἑαυτὸν οὕτω φησίν· «Οὐδὲ ὧδε πιστεύομαι,
ἀλλ’ ὡς πρὶν ἐν τῷ ναῷ νῦν ἐν τῷ οἴκῳ τῆς κόρης ἠπίστημαι·
5ἴσως ἐδίστασεν ἐκεῖ ὁ Ζαχαρίας,
καὶ ἐνταῦθα ἡ Μαρία. Ὅμως οὐ δύναμαι, οὐ τολμῶ ἀποφήνασθαι·
οὐχ ἱκανῶ ταύτης δεσμεῦσαι φωνὴν ὡς τὴν τοῦ γέροντος·
τότε ἴσχυσα καὶ ἐφίμωσα, νῦν δὲ τρέμων φθέγγομαι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.

9

.

8

Ἰδοὺ κωφὸς ὁ ἱερεὺς καὶ κυοφόρος ἡ στεῖρα, καὶ Μαρία ἀπιστεῖ μοι
καὶ τίς εἰμι καὶ τί λαλῶ ἀπαιτεῖ με, καὶ μὴ θέλων ἀνέχομαι, ἵνα μὴ ὁ ἐν αὐτῇ ἐπιδημῶν ἀγανακτῶν ἀπολέσῃ με
ὥς ποτε ἀπ’ οὐρανῶν πταίσαντας ἀγγέλους εἰς ᾅδην ἔρριψεν.
5Στέργω οὖν ἐγκαρτερῶν καὶ τῇ συζητούσῃ
τὴν ἀπόκρισιν δίδωμι. Πῶς ἔσται τοῦτο ὅπερ λέγω, ἀμώμητε;
Πῶς τῷ λαῷ θάλασσα ὤφθη ξηρά, πάλιν δὲ θάλασσα;
Οὕτως γίνεται καὶ ἡ μήτρα σου, ἵνα πᾶς τις λέξῃ σοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.»28 in vol. 2

9

.

9

Νοῆσαι θέλουσα σαφῶς τὸ λαληθὲν ἡ ἁγία, πάλιν βοᾷ τῷ ἀγγέλῳ·
«Τὴν θάλασσαν ἣν ἔφης μοι ὁ προφήτης ἐν τῇ ῥάβδῳ διέρρηξεν· οὐδὲ γὰρ δίχα τινὸς τοῦ μεταξὺ τοῦτο τὸ θαῦμα ἐγένετο,
ἀλλὰ ἦν πρῶτος Μωσῆς, ἔπειτα εὐχαὶ καὶ ῥάβδος μεσάζουσα.
5Νῦν 〈δὲ〉 εἰς μέσον οὐδέν, καὶ πῶς ἔσται 〈τοῦτο〉
ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω; Ἡ ἀναρότρευτος ἄρουρα, ἀγεώργητος
δώσω καρπὸν μὴ δεξαμένη σπορὰν μηδὲ τὸν σπείραντα;
Τοῦτο λέξον μοι, τοῦτο φράσον μοι, ὁ ἑστὼς καὶ λέγων μοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.»

9

.

10

Ὁ ἐν ὑψίστοις θαρρηθεὶς τὸν ἀσπασμόν, οὐ τὸν τόκον, τῆς παναγίας Μαρίας,
ὡς ἤκουσεν ὃ ἔφησεν ἡ παρθένος, πρὸς αὐτὴν ἀπεκρίνατο· «Ἐπειδὴ ἔφης, σεμνή, μέσον τινὰ ἔχειν τὰ πάλαι γενόμενα,
τὸ παρὸν μεῖζόν ἐστιν, ὅθεν οὐκ ἔστιν χρεία μεσιτεύοντος.
5Ἄγγελος πέλω ἐγώ, καὶ οὐκ ἐθαρρήθην
μεσιτεῦσαι τὸ τοιοῦτον· πῶς οὖν ταλαίπωρος ἄνθρωπος μεσιτεύσει σοι;
Ῥάβδος ποτὲ καὶ ὁ προφήτης Μωσῆς τύποι ἐγένοντο·
νῦν ἀλήθεια ἐπιλάμψει σοι, ὅθεν ἦλθον λέγων σοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.30 in vol. 2

9

.

11

—Ὑψόθεν ἦλθες ἀληθῶς· σύγγνωθι, νῦν σε ἐπέγνων· φόβῳ γὰρ νῦν συνεσχέθην
τοῦ κάλλους σου, τῆς θέας σου, τῆς φωνῆς σου, διαφόρως θροούντων με· εἰ μὴ γὰρ ἄνωθεν ἧς, τὰ τῆς γραφῆς ῥήματα οὐ διερμήνευες,
ἀλλ’ ὡς ὢν ἐκ τοῦ φωτὸς πάντα τὰ σκολιὰ 〈σὺ〉 ἐξωμάλισας.
5Γένοιτο οὖν τοῦτό μοι ὅπερ εἶπας ἄρτι·
τὴν γὰρ ἀλήθειαν ἔχεις· γένοιτό μο͜ι, ἄ͜γγελε, γένοιτό μοι τὸ ῥῆμά σου·
δούλη εἰμὶ τοῦ ἀποστείλαντός σε· φράσον ἃ βούλεται·
καὶ οἰκήσει μοι καὶ τηρήσει με, ἵνα πᾶς τις λέξῃ μοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.»

9

.

12

Ῥυθμῷ λαλήσας Γαβριὴλ καὶ ἀντακούσας εὐθέως τῶν τῆς παρθένου ῥημάτων,
ἀνίπταται καὶ ἔφθασε τὸ πύρινον καὶ φαιδρὸν ἐνδιαίτημα. Ἡ δὲ παῖς τότε ἴσως πρὸς ἑαυτὴν τὸν Ἰωσὴφ μετεπέμψατο
καὶ φησί· «Ποῦ ἦς, σοφέ; Πῶς οὐκ ἐφύλαξας τὴν παρθενίαν μου;
5Ἦλθεν γάρ τις 〈πτερωτὸσ〉 καὶ ἔδωκε μνῆστρα,
μαργαρίτας τοῖς ὠσί 〈μου·〉 οὗτος ἐνεῖρέ μοι λόγους ὥσπερ ἐνώτια·
βλέπε, ἰδὲ πῶς ἐκαλλώπισέ με, τούτ͜ῳ ὡ͜ραΐσας με
ὅ τι ἔφη μοι, ὅ τι λέξεις μοι μετ’ ὀλίγον, ὅσιε·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.»32 in vol. 2

9

.

13

Ὡς δὲ κατεῖδεν Ἰωσὴφ τὴν θεοκόσμητον κόρην μάλα κεχαριτωμένην,
ἐτρόμασεν, ἐθαύμασεν, ἐθαμβήθη, καὶ εἰς νοῦν ἐλογίσατο· «Ποταπὴ αὕτη; φησί· σήμερον γὰρ ὥσπερ 〈ἐ〉χθὲς οὐχ ὁρᾶταί μοι·
φοβερὰ καὶ γλυκηρὰ φαίνεται ἡ σὺν ἐμοί, καὶ συνέχει με·
5καύσωνι καὶ νιφετῷ ἐγὼ ἐνατενίζω,
παραδείσῳ καὶ καμίνῳ, ὄρει καπνίζοντι, θείῳ ἄνθει χλοάζοντι,
θρόνῳ φρικτῷ, ὑποποδίῳ οἰκτρῷ τοῦ πανοικτίρμονος·
ἥνπερ ἔλαβον οὐ κατέλαβον· πῶς οὖν ταύτῃ φθέγξομαι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε;»

9

.

14

Μεγάλη οὖν καὶ ταπεινή, δέσποινα ἅμα καὶ δούλη, φράσον μοι νῦν ὃ ὑπάρχεις·
τί εἴπω σε; τί λέξω σοι; πῶς ὑμνήσω, πῶς αἰνέσω τὸ κάλλος σου; Ἀληθῶς τοῦτό ἐστιν ὅπερ ἡμῖν ἔφησε τὸ εὐαγγέλιον·
ὁ ͜Ἰω͜σὴφ ἕως καιροῦ τὴν σὺν αὐτῷ Μαρίαν οὐκ ἐγίνωσκεν,
5ἕως οὗ ἔτεκε σαφῶς τὸν τοῦ Θεοῦ λόγον·
ὅπερ ἦν καὶ ἐδηλώθη ἕως οὗ ἔτεκεν, ἀλλὰ οὐδὲ μετέπειτα·
ἔμεινε γὰρ κεκαλυμμένη αὐτὴ καὶ ὃν ἔτεκεν, καὶ οὔτε ἔγνωσται, οὔτε γνωσθήσεται ᾗ δικαίως λέξομεν·34 in vol. 2
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.

9

.

15

Αὐτὸς οὖν οὗτος ὁ ͜Ἰω͜σὴφ ποτὲ μὴ γνοὺς τὴν παρθένον πρὸς τὴν αὐτῆς εὐδοξίαν
ἱστάμενος ἐξίστατο, κα͜ὶ ἀ͜τενίζων τῷ φωτὶ τῆς μορφῆς αὐτῆς ἔφησεν· «Ὦ φαεινή, φλόγα ὁρῶ καὶ ἀνθρακιὰν κυκλοῦσάν σε·
διὰ τοῦτο, Μαριάμ, πλήττομαι· φύλαξόν με καὶ μὴ φλέξῃς με·
5κλίβανος πλήρης πυρὸς ἐγένετο ἄφνω
ἡ 〈παν〉άμεμπτος γαστήρ σου. Μὴ οὖν χωνεύσῃ με, δέομαι, ἀλλὰ φεῖσαί μου·
θέλεις κἀγὼ λύσω, ὡς πάλαι Μωσῆς, τὰ ὑποδήματα,
καὶ ἐγγίσω σοι, καὶ ἀκούσω σου, καὶ μαθὼν λαλήσω σοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε;»

9

.

16

«Νῦν προσεγγίσαι μοι ζητεῖς καὶ διδαχθῆναι ὃ πέλω», τῷ ͜Ἰω͜σὴφ 〈εἶπε〉 Μαρία.
«Προσέγγισον καὶ ἄκουσον ὃ ὑπάρχω καὶ εἰμὶ ὅπερ βλέπεις μοι· πτερωτὸς ὤφθη μοί τις οὗ ἡ μορφὴ ὅλον τὸν θάλαμον ἔπλησε
καὶ ἐμὲ ἅμα αὐτῷ· τῶν γὰρ θυρῶν κεκλεισμένων ἐπέστη μοι,36 in vol. 2
5ἔλεξεν οὕτως ἐμοί· Κεχαριτωμένη,
μετὰ σοῦ ὁ Κύριος. Ὅτε δὲ ἤκουσα τοῦ Κυρίου τὸ ὄνομα,
τότε μικρὸν λαβοῦσα παραψυχὴν ἴδον ᾧ ἔβλεπον
φαεινόμορφον, φλόγινον ὅλον, δροσινὰ λαλοῦντά μοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.

9

.

17

Ὁ οὖν τοιοῦτος ἀσπασμὸς ἠχηθεὶς τοῖς ὠσί μου πλήρης, φαεινὴν ἀπαρτίσας,
ἐγκύμονα ἀπέδειξεν· τοῦ ἐμβρύου οὖν οὐκ οἶδα τὴν σύλληψιν, καὶ ἰδοὺ κυοφορῶ καί, ὡς ὁρᾷς, ἄθικτος ἡ παρθενία μου·
οὔτε γὰρ 〈σὺ〉 ἔγνως με· τίς τούτων μάρτυς ἢ σὺ ὁ φυλάττων με;
5Δὸς οὖν ὑπὲρ ἐμοῦ τὴν ἀπολογίαν
ἵνα εὕρῃς ἀνάπαυσιν.» Τοῦτο ὡς ἤκουσεν Ἰωσὴφ ἀνεκραύγασε·
«Τοῦτο ἐγὼ μαρτυρῶ ὄντως σαφῶς· ὅμως δὲ ἄκουσον·
τίς πιστεύσει μοι ὅτι ἄνωθεν 〈ἦλθεν〉 ὁ βοήσας σοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε;

9

.

18

Υἱοὶ λοιμοὶ καὶ πονηροὶ οἱ ἱερεῖς τοῦ λαοῦ σου, τοῦτο δὲ οἶδας· πρὶν εἴπω
καὶ ἐμοὶ ἀπιστήσονται ὅτι δίχα συναφείας συνέλαβες· παρ’ ἐμοὶ δῆλόν ἐστιν ὅτι 〈τὸ φῶσ〉 λάμπει τὸ τῆς παρθενίας σου, παρὰ δὲ τοῖς σκοτεινοῖς ἔσβεσται ὡς ἀναξίοις τοῦ γνῶναί σε.38 in vol. 2
5Τοῦτο οὖν ἔσται καλόν, νομίζω, παρθένε,
ἀπολῦσαί σε λαθραίως· θέλω δικαίως μὴ παραδειγματίσαι σε·
στέργω γὰρ σὲ καὶ τὸν λαὸν δειλιῶ· ὅθεν οὗ ἐκπέμπω σε
δυνατός ἐστιν ἀθῳῶσαί με θέλων, καὶ λαλήσω σοι·
10Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.»40 in vol. 2

10

t

Μηνὶ δεκεμβρίῳ κεʹ, κοντάκιον τῆς Χριστοῦ γεννήσεως, ἦχος γʹ, φέρον ἀκροστιχίδα·
τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ὕμνος48 in vol. 2

10

pro

(t)

Προοίμιον
1Ἡ παρθένος σήμερον τὸν ὑπερούσιον τίκτει,
καὶ ἡ γῆ τὸ σπήλαιον τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει· ἄγγελοι μετὰ ποιμένων δοξολογοῦσι,
μάγοι δὲ μετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι·
5δι’ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

1

Τὴν Ἐδὲμ Βηθλεὲμ ἤνοιξε, δεῦτε ἴδωμεν· τὴν τρυφὴν ἐν κρυφῇ ηὕραμεν, δεῦτε λάβωμεν τὰ τοῦ παραδείσου ἐντὸς τοῦ σπηλαίου· ἐκεῖ ἐφάνη ῥίζα ἀπότιστος βλαστάνουσα ἄφεσιν,
5 ἐκεῖ ηὑρέθη φρέαρ ἀνόρυκτον, οὗ πιεῖν Δαυὶδ πρὶν ἐπεθύμησεν· ἐκεῖ παρθένος τεκοῦσα βρέφος τὴν δίψαν ἔπαυσεν εὐθὺς τὴν τοῦ Ἀδὰμ καὶ τοῦ Δαυίδ· διὰ τοῦτο πρὸς τοῦτο ἐπειχθῶμεν ποῦ ἐτέχθη
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.50 in vol. 2

10

.

2

Ὁ πατὴρ τῆς μητρὸς γνώμῃ υἱὸς ἐγένετο, ὁ σωτὴρ τῶν βρεφῶν βρέφος ἐν φάτνῃ ἔκειτο· ὃν κατανοοῦσα φησὶν ἡ τεκοῦσα· «Εἰπέ μοι, τέκνον, πῶς ἐνεσπάρης μοι ἢ πῶς ἐνεφύης μοι·
5 ὁρῶ σε, σπλάγχνον, καὶ καταπλήττομαι, ὅτι γαλουχῶ καὶ οὐ νενύμφευμαι· καὶ σὲ μὲν βλέπω μετὰ σπαργάνων, τὴν παρθενίαν δὲ ἀκμὴν ἐσφραγισμένην θεωρῶ· σὺ γὰρ ταύτην φυλάξας ἐγεννήθης εὐδοκήσας
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

3

Ὑψηλὲ βασιλεῦ, τί σοι καὶ τοῖς πτωχεύσασι;
Ποιητὰ οὐρανοῦ, τί πρὸς γηΐνους ἤλυθας;
Σπηλαίου ἠράσθης ἢ φάτνῃ ἐτέρφθης; Ἰδοὺ οὐκ ἔστι τόπος τῇ δούλῃ σου ἐν τῷ καταλύματι·
5 οὐ λέγω τόπον, ἀλλ’ οὐδὲ σπήλαιον, ὅτι καὶ αὐτὸ τοῦτο ἀλλότριον· καὶ τῇ μὲν Σάρρᾳ τεκούσῃ βρέφος ἐδόθη κλῆρος γῆς πολλῆς, ἐμοὶ δὲ οὐδὲ φωλεός· ἐχρησάμην τὸ ἄντρον ὃ κατῴκησας βουλήσει,
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.»52 in vol. 2

10

.

4

Τὰ τοιαῦτα ῥητὰ ἐν ἀπορρήτῳ λέγουσα
καὶ τὸν τῶν ἀφανῶν γνώστην καθικετεύουσα,
ἀκούει τῶν μάγων τὸ βρέφος ζητούντων· εὐθὺς δὲ τούτοις· «Τίνες ὑπάρχετε;» ἡ κόρη ἐβόησεν·
5 οἱ δὲ πρὸς ταύτην· «Σὺ γὰρ τίς πέφυκας, ὅτι τὸν τοιοῦτον ἀπεκύησας; Τίς ὁ πατήρ σου, τίς ἡ τεκοῦσα, ὅτι ἀπάτορος υἱοῦ ἐγένου μήτηρ καὶ τροφός; Οὗ τὸ ἄστρον ἰδόντες συνήκαμεν ὅτι ὤφθη
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

5

Ἀκριβῶς γὰρ ἡμῖν ὁ Βαλαὰμ παρέθετο
τῶν ῥημάτων τὸν νοῦν ὧνπερ προεμαντεύσατο,
εἰπὼν ὅτι μέλλει ἀστὴρ ἀνατέλλειν, ἀστὴρ σβεννύων πάντα μαντεύματα καὶ τὰ οἰωνίσματα·
5 ἀστὴρ ἐκλύων παραβολὰς σοφῶν, ῥήσεις τε αὐτῶν καὶ τὰ αἰνίγματα· ἀστὴρ ἀστέρος τοῦ φαινομένου ὑπερφαιδρότερος πολύ, ὡς πάντων ἄστρων ποιητής, περὶ οὗ προεγράφη· ἐξ Ἰακὼβ ἀνατέλλει
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.»54 in vol. 2

10

.

6

Παραδόξων ῥητῶν ἡ Μαριὰμ ὡς ἤκουσε,
τῷ ἐκ σπλάγχνων αὐτῆς κύψασα προσεκύνησε
καὶ κλαίουσα εἶπε· «Μεγάλα μοι, τέκνον, μεγάλα πάντα ὅσα ἐποίησας μετὰ τῆς πτωχείας μου·
5 ἰδοὺ γὰρ μάγοι ἔξω ζητοῦσί σε· τῶν ἀνατολῶν οἱ βασιλεύοντες τὸ πρόσωπόν σου ἐπιζητοῦσι, καὶ λιτανεύουσιν ἰδεῖν οἱ πλούσιοι τοῦ σοῦ λαοῦ· ὁ λαός σου γὰρ ὄντως εἰσὶν οὗτοι οἷς ἐγνώσθης,
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

7

Ἐπειδὴ οὖν λαὸς σός ἐστι, τέκνον, κέλευσον
ὑπὸ σκέπην τὴν σὴν γένωνται, ἵνα ἴδωσι
πενίαν πλουσίαν, πτωχείαν τιμίαν· αὐτόν σε δόξαν ἔχω καὶ καύχημα· διὸ οὐκ αἰσχύνομαι·
5 αὐτὸς εἶ χάρις καὶ ἡ εὐπρέπεια τῆς σκηνῆς κἀμοῦ· νεῦσον εἰσέλθωσιν· οὐδέν μοι μέλει τῆς εὐτελείας·
ὡς θησαυρὸν γὰρ σὲ κρατῶ, ὃν βασιλεῖς ἦλθον ἰδεῖν, βασιλέων καὶ μάγων ἐγνωκότων ὅτι ὤφθης,56 in vol. 2
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.»

10

.

8

Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς ὄντως τε καὶ Θεὸς ἠμῶν
τῶν φρενῶν ἀφανῶς ἥψατο τῆς μητρὸς αὐτοῦ,
«Εἰσάγαγε, λέγων, οὓς ἤγαγον λόγῳ· ἐμὸς γὰρ λόγος οὗτος ὃς ἔλαμψε τοῖς ἐπιζητοῦσί με·
5 ἀστὴρ μέν ἐστιν πρὸς τὸ φαινόμενον, δύναμις δέ τις πρὸς τὸ νοούμενον· συνῆλθε μάγοις ὡς λειτουργῶν μοι, καὶ ἔτι ἵσταται πληρῶν τὴν διακονίαν αὐτοῦ καὶ ἀκτῖσι δεικνύων τὸν τόπον ὅπου ἐτέχθη
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

9

Νῦν οὖν δέξαι, σεμνή, δέξαι τοὺς δεξαμένους με·
ἐν αὐτοῖς γὰρ εἰμὶ ὥσπερ ἐν ταῖς ἀγκάλαις σου·
καὶ σοῦ οὐκ ἀπέστην κἀκείνοις συνῆλθον.» Ἡ δὲ ἀνοίγει θύραν καὶ δέχεται τῶν μάγων τὸ σύστημα·
5 ἀνοίγει θύραν ἡ ἀπαράνοικτος πύλη, ἣν Χριστὸς μόνος διώδευσεν· ἀνοίγει θύραν ἡ ἀνοιχθεῖσα καὶ μὴ κλαπεῖσα μηδαμῶς τὸν τῆς ἁγνείας θησαυρόν· αὐτὴ ἤνοιξε θύραν, ἀφ’ ἧς ἐγεννήθη θύρα,58 in vol. 2
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

10

Οἱ δὲ μάγοι εὐθὺς ὥρμησαν εἰς τὸν θάλαμον, καὶ ἰδόντες Χριστὸν ἔφριξαν, ὅτι εἴδοσαν τὴν τούτου μητέρα, τὸν ταύτης μνηστῆρα, καὶ φόβῳ εἶπον· «Οὗτος υἱός ἐστιν ἀγενεαλόγητος;
5 Καὶ πῶς, παρθένε, τὸν μνηστευσάμενον βλέπομεν ἀκμὴν ἔνδον τοῦ οἴκου σου; Οὐκ ἔσχε μῶμον ἡ κύησις σου· μὴ ἡ κατοίκησις ψεχθῇ συνόντος σοι τοῦ Ἰωσήφ· πλῆθος ἔχεις φθονούντων ἐρευνώντων ποῦ ἐτέχθη
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.60 in vol. 2

10

.

11

—Ὑπομνήσω ὑμᾶς, μάγοις Μαρία ἔφησε,
τίνος χάριν κρατῶ τὸν Ἰωσὴφ ἐν οἴκῳ μου·
εἰς ἔλεγχον πάντων τῶν καταλαλούντων· αὐτὸς γὰρ λέξει ἅπερ ἀκήκοε περὶ τοῦ παιδίου μου·
5 ὑπνῶν γὰρ εἶδεν ἄγγελον ἅγιον λέγοντα αὐτῷ πόθεν συνέλαβον· πυρίνη θέα τὸν ἀκανθώδη ἐπληροφόρησε νυκτὸς περὶ τῶν λυπούντων αὐτόν· δι’ αὐτὸ σύνεστί μοι Ἰωσὴφ δηλῶν ὡς ἔστι
10παιδίον νέον ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

12

Ῥητορεύει σαφῶς ἅπαντα ἅπερ ἤκουσεν·
ἀπαγγέλλει τρανῶς ὅσα αὐτὸς ἑώρακεν
ἐν τοῖς οὐρανίοις καὶ τοῖς ἐπιγείοις· τὰ τῶν ποιμένων, πῶς συνανύμνησαν πηλίνοις οἱ πύρινοι·
5 ὑμῶν τῶν μάγων, ὅτι προέδραμεν ἄστρον φωταυγοῦν καὶ ὁδηγοῦν ὑμᾶς· διὸ ἀφέντες τὰ προρρηθέντα, ἐκδιηγήσασθε ἡμῖν τὰ νῦν γενόμενα ὑμῖν, πόθεν ἥκατε, πῶς δὲ συνήκατε ὅτι ὤφθη
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.»62 in vol. 2

10

.

13

Ὡς δὲ ταῦτα αὐτοῖς ἡ φαεινὴ ἐλάλησεν,
οἱ τῆς ἀνατολῆς λύχνοι πρὸς ταύτην ἔφησαν·
«Μαθεῖν θέλεις πόθεν ἠλύθαμεν ὧδε; Ἐκ γῆς Χαλδαίων, ὅθεν οὐ λέγουσι· θεὸς θεῶν κύριος,
5 ἐκ Βαβυλῶνος, ὅπου οὐκ οἴδασιν τίς ὁ ποιητὴς τούτων ὧν σέβουσιν· ἐκεῖθεν ἦλθε καὶ ἦρεν ἡμᾶς ὁ τοῦ παιδίου σου σπινθὴρ ἐκ τοῦ πυρὸς τοῦ περσικοῦ· πῦρ παμφάγον λιπόντες, πῦρ δροσίζον θεωροῦμεν,
10παιδίον νέον, τὸν πρὸ αἰώνων Θεόν.

10

.

14

Ματαιότης ἐστὶ ματαιοτήτων ἅπαντα,
ἀλλ’ οὐδεὶς ἐν ἡμῖν ταῦτα φρονῶν εὑρίσκεται·
οἱ μὲν γὰρ πλανῶσιν, οἱ δὲ καὶ πλανῶνται· διό, παρθένε, χάρις τῷ τόκῳ σου δι’ οὗ ἐλυτρώθημεν
5 οὐ μόνον πλάνης, ἀλλὰ καὶ θλίψεως τῶν χωρῶν πασῶν ὧνπερ διήλθομεν, ἐθνῶν ἀσήμων, γλωσσῶν ἀγνώστων, περιερχόμενοι τὴν γῆν καὶ ἐξερευνῶντες αὐτὴν μετὰ λύχνου τοῦ ἄστρου, ἐκζητοῦντες ποῦ ἐτέχθη
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.64 in vol. 2

10

.

15

Ἀλλ’ ὡς ἔτι αὐτὸν τοῦτον τὸν λύχνον εἴχομεν,
τὴν Ἰερουσαλὴμ πᾶσαν περιωδεύσαμεν,
πληροῦντες εἰκότως τὰ τῆς προφητείας· ἠκούσαμεν γὰρ ὅτι ἠπείλησε Θεὸς ἐρευνᾶν αὐτήν·
5 καὶ μετὰ λύχνου περιηρχόμεθα, θέλοντες εὑρεῖν μέγα δικαίωμα· ἀλλ’ οὐχ εὑρέθη, ὅτι ἐπήρθη ἡ κιβωτὸς αὐτῆς μεθ’ ὧν συνεῖχε πρότερον καλῶν· τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἀνεκαίνισε γὰρ πάντα
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

16

—Ναί, φησί, τοῖς πιστοῖς μάγοις Μαρία ἔφησε,
τὴν Ἰερουσαλὴμ πᾶσαν περιωδεύσατε,
τὴν πόλιν ἐκείνην τὴν προφητοκτόνον; Καὶ πῶς ἀλύπως ταύτην διήλθετε τὴν πᾶσι βασκαίνουσαν;
5 Ἡρώδην πάλιν πῶς διελάθετε τὸν ἀντὶ θεσμῶν φόνων ἐμπνέοντα;» Οἱ δὲ πρὸς ταύτην φησί· «Παρθένε,
οὐ διελάθομεν αὐτόν, ἀλλ’ ἐνεπαίξαμεν αὐτῷ· συνετύχομεν πᾶσιν ἐρωτῶντες ποῦ ἐτέχθη66 in vol. 2
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.»

10

.

17

Ὅτε ταῦτα αὐτῶν ἡ Θεοτόκος ἤκουσεν,
τότε εἶπεν αὐτοῖς· «Τί ὑμᾶς ἐπηρώτησεν
Ἡρώδης ὁ ἄναξ καὶ οἱ Φαρισαῖοι; —Ἡρώδης πρῶτον, εἶτα, ὡς ἔφησας, οἱ πρῶτοι τοῦ ἔθνους σου
5 τὸν χρόνον τούτου τοῦ φαινομένου νῦν ἄστρου παρ’ ἡμῶν ἐξηκριβώσαντο· καὶ ἐπιγνόντες ὡς μὴ μαθόντες οὐκ ἐπεθύμησαν ἰδεῖν ὃν ἐξηρεύνησαν μαθεῖν, ὅτι τοῖς ἐρευνῶσιν ὀφείλει θεωρηθῆναι
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

18

Ὑπενόουν ἡμᾶς ἄφρονας οἱ ἀνόητοι
καὶ ἠρώτων, φησί· Πόθεν καὶ πότε ἥκατε;
πῶς μὴ φαινομένας ὡδεύσατε τρίβους; Ἡμεῖς δὲ τούτοις ὅπερ ἠπίσταντο ἀντεπηρωτήσαμεν·
5Ὑμεῖς τὸ πάρος πῶς διωδεύσατε ἔρημον πολλὴν ἥνπερ διήλθετε;
Ὁ ὁδηγήσας τοὺς ἀπ’ Αἰγύπτου αὐτὸς ὡδήγησε καὶ νῦν τοὺς ἐκ Χαλδαίων πρὸς αὐτόν, τότε στύλῳ πυρίνῳ, νῦν δὲ ἀστέρι δηλοῦντι68 in vol. 2
10παιδίον νέον, τὸν πρὸ αἰώνων Θεόν.

10

.

19

[Ὁ ἀστὴρ πανταχοῦ ἦν ἡμῶν προηγούμενος
ὡς ὑμῖν ὁ Μωσῆς ῥάβδον ἐπιφερόμενος,
τὸ φῶς περιλάμπων τῆς θεογνωσίας· ὑμᾶς τὸ μάννα πάλαι διέθρεψε καὶ πέτρα ἐπότισεν·
5 ἡμᾶς ἐλπὶς ἡ τούτου ἐνέπλησε· τῇ τούτου χαρᾷ διατρεφόμενοι, οὐκ ἐν Περσίδι ἀναποδίσαι διὰ τὸν ἄβατον ὁδὸν ὁδεύειν ἔσχομεν ἐν νῷ, θεωρῆσαι ποθοῦντες, προσκυνῆσαι καὶ δοξάσαι
10παιδίον νέον, τὸν πρὸ αἰώνων Θεόν.»]

10

.

20

Ὑπὸ τῶν ἀπλανῶν μάγων ταῦτα ἐλέγετο·
ὑπὸ δὲ τῆς σεμνῆς πάντα ἐπεσφραγίζετο,
κυροῦντος τοῦ βρέφους τὰ τῶν ἀμφοτέρων, τῆς μὲν ποιοῦντος μετὰ τὴν κύησιν τὴν μήτραν ἀμίαντον,
5τῶν δὲ δεικνύντος μετὰ τὴν ἔλευσιν ἄμοχθον τὸν νοῦν ὥσπερ τὰ βήματα·
οὐδεὶς γὰρ τούτων ὑπέστη κόπον, ὡς οὐκ ἐμόχθησεν ἐλθὼν ὁ Ἀμβακοὺμ πρὸς Δανιήλ· ὁ φανεὶς γὰρ προφήταις ὁ αὐτὸς ἐφάνη μάγοις70 in vol. 2
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

21

Μετὰ ταῦτα αὐτῶν πάντα τὰ διηγήματα,
δῶρα ἦραν χερσὶν μάγοι καὶ προσεκύνησαν
τῷ δώρῳ τῶν δώρων, τῷ μύρῳ τῶν μύρων· χρυσὸν καὶ σμύρναν εἶτα καὶ λίβανον Χριστῷ προσεκόμισαν,
5 βοῶντες· «Δέξαι δώρημα τρίϋλον, ὡς τῶν Σεραφὶμ ὕμνον τρισάγιον· μὴ ἀποστρέψῃς ὡς τὰ τοῦ Κάϊν, ἀλλ’ ἐναγκάλισαι αὐτὰ ὡς τὴν τοῦ Ἄβελ προσφοράν, διὰ τῆς σε τεκούσης, δι’ ἧς ἡμῖν ἐγεννήθης,
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.»

10

.

22

Νέα νῦν καὶ φαιδρὰ βλέπουσα ἡ ἀμώμητος
μάγους δῶρα χερσὶ φέροντας καὶ προσπίπτοντας,
ἀστέρα δηλοῦντα, ποιμένας ὑμνοῦντας, τὸν πάντων τούτων κτίστην καὶ κύριον ἱκέτευε λέγουσα·
5«Τριάδα δώρων, τέκνον, δεξάμενος,
τρεῖς αἰτήσεις δὸς τῇ γεννησάσῃ σε· ὑπὲρ ἀέρων παρακαλῶ σε καὶ ὑπὲρ τῶν καρπῶν τῆς γῆς καὶ τῶν οἰκούντων ἐν αὐτῇ· διαλλάγηθι πᾶσι, δι’ ἐμοῦ ὅτι ἐτέχθης,72 in vol. 2
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

10

.

23

Οὐχ ἁπλῶς γάρ εἰμι μήτηρ σου, σῶτερ εὔσπλαγχνε·
οὐκ εἰκῇ γαλουχῶ τὸν χορηγὸν τοῦ γάλακτος,
ἀλλὰ ὑπὲρ πάντων ἐγὼ δυσωπῶ σε· ἐποίησάς με ὅλου τοῦ γένους μου καὶ στόμα καὶ καύχημα·
5 ἐμὲ γὰρ ἔχει ἡ οἰκουμένη σου σκέπην κραταιάν, τεῖχος καὶ στήριγμα· ἐμὲ ὁρῶσιν οἱ ἐκβληθέντες τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς, ὅτι ἐπιστρέφω αὐτούς· λάβῃ αἴσθησιν πάντα δι’ ἐμοῦ ὅτι ἐτέχθης,
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.74 in vol. 2

10

.

24

Σῶσον κόσμον, σωτήρ· τούτου γὰρ χάριν ἤλυθας·
στῆσον πάντα τὰ σά· τούτου γὰρ χάριν ἔλαμψας
ἐμοὶ καὶ τοῖς μάγοις καὶ πάσῃ τῇ κτίσει· ἰδοὺ γὰρ μάγοι οἷς ἐνεφάνισας τὸ φῶς τοῦ προσώπου σου,
5 προσπίπτοντές σοι δῶρα προσφέρουσι χρήσιμα, καλά, λίαν ζητούμενα· αὐτῶν γὰρ χρῄζω, ἐπειδὴ μέλλω ἐπὶ τὴν Αἴγυπτον μολεῖν καὶ φεύγειν σὺν σοὶ διὰ σέ, ὁδηγέ μου, υἱέ μου, ποιητά μου, πλουτιστά μου,
10παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.»76 in vol. 2

11

t

Ἕτερον κοντάκιον εἰς τὴν ἁγίαν γέννησιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ
ἦχος πλ. βʹ, ἰδιόμελον.86 in vol. 2

11

pro

(t)

Προοίμιον
1Ὁ πρὸ ἑωσφόρου ἐκ Πατρὸς ἀμήτωρ γεννηθεὶς
ἐπὶ γῆς ἀπάτωρ ἐσαρκώθη σήμερον ἐκ σοῦ· ὅθεν ἀστὴρ εὐαγγελίζεται μάγοις,
ἄγγελοι δὲ μετὰ ποιμένων ὑμνοῦσι
5τὸν ἄσπορον τόκον σου, ἡ κεχαριτωμένη.

11

.

1

Τὸν ἀγεώργητον βότρυν βλαστήσασα ἡ ἄμπελος
ὡς ἐπὶ κλάδων ἀγκάλαις ἐβάσταζε καὶ ἔλεγεν· «Σὺ καρπός μου, σὺ ζωή μου,
〈σὺ〉 ἀφ’ οὗ ἔγνων ὅτι καὶ ὃ ἤμην εἰμί, σύ μου Θεός,
5τὴν σφραγῖδα τῆς παρθενίας μου ὁρῶς͜α ἀ͜κατάλυτον,
κηρύττω σε ἄτρεπτον Λόγον σάρκα γενόμενον. Οὐκ οἶδα σποράν, οἶδά σε λύτην τῆς φθορᾶς·
ἁγνὴ γάρ εἰμι, σοῦ προελθόντος ἐξ ἐμοῦ· ὡς γὰρ εὗρες ἔλιπες μήτραν ἐμήν,
10φυλάξας σώαν αὐτήν· διὰ τοῦτο συγχορεύει
πᾶσα κτίσις βοῶσά μοι· Ἡ κεχαριτωμένη.88 in vol. 2

11

.

2

Οὐκ ἀθετῶ σου τὴν χάριν ἧς ἔχω πεῖραν, δέσποτα·
οὐκ ἀμαυρῶ τὴν ἀξίαν ἧς ἔτυχον τεκοῦσά σε· τοῦ γὰρ κόσμου βασιλεύω·
ἐπειδὴ κράτος τὸ σὸν ἐβάστασα γαστρί, πάντων κρατῶ·
5μετεποίησας τὴν πτωχείαν μου τῇ συγκαταβάσει σου,
σαυτὸν ἐταπείνωσας καὶ τὸ γένος μου ὕψωσας. Εὐφράνθητέ μοι νῦν ἅμα, γῆ καὶ οὐρανός·
τὸν γὰρ ποιητὴν ὑμῶν βαστάζω ἐν χερσί· γηγενεῖς, ἀπόθεσθε τὰ λυπηρά,
10θεώμενοι τὴν χαρὰν ἣν ἐβλάστησα ἐκ κόλπων ἀμιάντων, καὶ ἤκουσα· Ἡ κεχαριτωμένη.»

11

.

3

Ὑμνολογούσης δὲ τότε Μαρίας ὃν ἐγέννησε,
κολακευούσης δὲ βρέφος ὃ μόνη ἀπεκύησεν, ἤκουσεν ἡ ἐν ὀδύναις
τεκοῦσα τέκνα, καὶ γηθομένη τῷ Ἀδὰμ Εὔα βοᾷ·
5«Τίς ἐν τοῖς ὠσί μου νῦν ἤχησεν ἐκεῖνο ὃ ἤλπιζον;
Παρθένον τὴν τίκτουσαν τῆς κατάρας τὴν λύτρωσιν,
ἧς μόνη φωνὴ ἔλυσέ μου τὰ δυσχερῆ
καὶ ταύτης γονὴ ἔτρωσε τὸν τρώσαντά με· ταύτην ἣν προέγραψεν υἱὸς Ἀμώς,		90 in vol. 2
10ἡ ῥάβδος τοῦ Ἰεσσαὶ ἡ βλαστήσασά μοι κλάδον οὗ φαγοῦσα οὐ θνήξομαι, ἡ κεχαριτωμένη.

11

.

4

Τῆς χελιδόνος ἀκούσας κατ’ ὄρθρον κελαδούσης μοι,
τὸν ἰσοθάνατον ὕπνον, Ἀδάμ, ἀφεὶς ἀνάστηθι· ἄκουσόν μου τῆς συζύγου·
ἐγὼ ἡ πάλαι πτῶμα προξενήσασα βροτοῖς νῦν ἀνιστῶ.
5Κατανόησον τὰ θαυμάσια, ἰδὲ τὴν ἀπείρανδρον
διὰ τοῦ γεννήματος ἰωμένην τοῦ τραύματος· ἐμὲ γάρ ποτε εἷλεν ὁ ὄφις καὶ σκιρτᾷ,
ἀλλ’ ἄρτι ὁρῶν τοὺς ἐξ ἡμῶν φεύγει συρτῶς· κατ’ ἐμοῦ μὲν ὕψωσε τὴν κεφαλήν,
10νυνὶ δὲ ταπεινωθεὶς κολακεύει, οὐ χλευάζει,
δειλιῶν ὃν ἐγέννησεν ἡ κεχαριτωμένη.»92 in vol. 2

11

.

5

Ἀδὰμ ἀκούσας τοὺς λόγους οὓς ὕφανεν ἡ σύζυγος,
ἐκ τῶν βλεφάρων τὸ βάρος εὐθέως ἀποθέμενος ἀνανεύει ὡς ἐξ ὕπνου
καὶ οὖς ἀνοίξας ὃ ἔφραξε παρακοὴ οὕτως βοᾷ·
5«Γλυκεροῦ ἀκούω κελαδήματος, τερπνοῦ μινυρίσματος,
ἀλλὰ τοῦ μελίζοντος νῦν ὁ φθόγγος οὐ τέρπει με· γυνὴ γάρ ἐστιν, ἧς καὶ φοβοῦμαι τὴν φωνήν·
ἐν πείρᾳ εἰμί, ὅθεν τὸ θῆλυ δειλιῶ· ὁ μὲν ἦχος θέλγει με ὡς λιγυρός,
10τὸ ὄργανον δὲ δονεῖ μὴ ὡς πάλαι με πλανήσῃ ἐπιφέρουσα ὄνειδος ἡ κεχαριτωμένη.

11

.

6

—Πληροφορήθητι, ἄνερ, τοῖς λόγοις τῆς συζύγου σου·
οὐ γὰρ εὑρήσεις με πάλιν πικρά σοι συμβουλεύουσαν· τὰ ἀρχαῖα γὰρ παρῆλθε
καὶ νέα πάντα δείκνυσιν ὁ τῆς Μαριὰμ γόνος Χριστός.
5Τούτου τῆς νοτίδος ὀσφράνθητι καὶ εὐθέως ἐξάνθησον,
ὡς στάχυς ὀρθώθητι· τὸ γὰρ ἔαρ σε ἔφθασεν, Ἰησοῦς Χριστὸς πνέει ὡς αὔρα γλυκερά·
τὸν καύσωνα ᾧ ἦς ἀποφυγὼν τὸν αὐστηρόν, δεῦρο ἀκολούθει μοι πρὸς Μαριάμ,		94 in vol. 2
10καὶ αὐτῆς πρὸ τῶν ποδῶν ἐρριμένους θεωροῦσα εὐθέως σπλαγχνισθήσεται ἡ κεχαριτωμένη.

11

.

7

—Ἔγνων, ὦ γύναι, τὸ ἔαρ καὶ τῆς τρυφῆς ὀσφραίνομαι
ἧς ἐξεπέσαμεν πάλαι· καὶ γὰρ ὁρῶ παράδεισον νέον, ἄλλον, τὴν παρθένον
φέρουσαν κόλποις αὐτὸ τὸ ξύλον τῆς ζωῆς ὅπερ ποτὲ
5Χερουβὶμ ἐτήρει τὸ ἅγιον πρὸς τὸ μὴ ψαῦσαι 〈ἐ〉μέ·
τοῦτο τοίνυν ἄψαυστον ἐγὼ βλέπων φυόμενον, ᾐσθόμην πνοῆς, σύζυγε, τῆς ζωοποιοῦ
τῆς κόνιν ἐμὲ ὄντα καὶ ἄψυχον πηλὸν ποιησάσης ἔμψυχον· ταύτης νυνὶ
10τῇ εὐοσμίᾳ ῥωσθείς, πορευθῶ πρὸς τὴν ἀνθοῦσαν
τὸν καρπὸν τῆς ζωῆς ἡμῶν, τὴν κεχαριτωμένην.96 in vol. 2

11

.

8

Ἰδού εἰμι πρὸ ποδῶν σου, παρθένε, μῆτερ ἄμωμε,
καὶ δι’ ἐμοῦ πᾶν τὸ γένος τοῖς ἴχνεσί σου πρόσκειται. Μὴ παρίδῃς τοὺς τεκόντας,
ἐπειδὴ τόκος ὁ σὸς ἀνεγέννησε νῦν τοὺς ἐν φθορᾷ·
5τὸν ἐν Ἅιδῃ παλαιωθέντα με, Ἀδὰμ τὸν πρωτόπλαστον
οἰκτείρησον, θύγατερ, τὸν πατέρα σου στένοντα· τὰ δάκρυά μου βλέπουσα, σπλαγχνίσθητί μοι
καὶ τοῖς ὀδυρμοῖς κλῖνον τὸ οὖς σου εὐμενῶς· τὰ δὲ ῥάκη βλέπεις μου ἅπερ φορῶ,
10ἃ ὄφις ὕφανέ μοι· ἄμειψόν μου τὴν πενίαν ἐνώπιον οὗ ἔτεκες, ἡ κεχαριτωμένη.

11

.

9

—Ναί, ἡ ἐλπὶς τῆς ψυχῆς μου, κἀμοῦ τῆς Εὔας ἄκουσον
καὶ τῆς ἐν λύπαις τεκούσης τὸ αἶσχος ἀποσόβησον, ὡς ἰδοῦσα ὅτι πλέον
ἐγὼ ἡ τλήμων τοῖς ὀδυρμοῖς τοῦ Ἀδὰμ τήκω τὴν ψυχήν·
5τῆς τρυφῆς γὰρ οὗτος μνησκόμενος ἐμοὶ ἐπανίσταται
κραυγάζων ὡς· Εἴθε μὴ τῆς πλευρᾶς μου ἐβλάστησας· καλὸν ἦν μή σε λαβεῖν εἰς βοήθειάν μου·
οὐκ ἔπιπτον γὰρ νυνὶ εἰς τοῦτον τὸν βυθόν. Καὶ λοιπὸν μὴ φέρουσα τοὺς ἐλεγμοὺς		98 in vol. 2
10μηδὲ τὸν ὀνειδισμόν, κατακάμπτω τὸν αὐχένα ἕως οὗ ἀνορθώσῃς με, ἡ κεχαριτωμένη.»

11

.

10

Οἱ ὀφθαλμοὶ δὲ Μαρίας τὴν Εὔαν θεωρήσαντες
καὶ τὸν Ἀδὰμ κατιδόντες δακρύειν κατηπείγοντο· ὅμως στέγει καὶ σπουδάζει
νικᾶν τὴν φύσιν ἡ παρὰ φύσιν τὸν Χριστὸν σχοῦσα υἱόν·
5ἀλλὰ τὰ σπλάγχνα ἐταράττετο γονεῦσι συμπάσχουσα·
τῷ γὰρ ἐλεήμονι μήτηρ ἔπρεπεν εὔσπλαγχνος. Διὸ πρὸς αὐτούς· «Παύσασθε τῶν θρήνων ὑμῶν,
καὶ πρέσβις ὑμῖν γίνομαι πρὸς τὸν ἐξ ἐμοῦ· ὑμεῖς δὲ ἀπώσασθε τὴν συμφοράν,
10τεκούσης μου τὴν χαράν· διὰ τοῦτο τὰ τῆς λύπης ἐκπορθήσουσα ἥκω νῦν ἡ κεχαριτωμένη.

11

.

11

Υἱὸν οἰκτίρμονα ἔχω καὶ λίαν ἐλεήμονα,
ἐξ ὧν τῇ πείρᾳ ἐπέγνων· προσέχω ὅπως φείδεται·
πῦρ ὑπάρχων, ᾤκησέ με τὴν ἀκανθώδη καὶ οὐ κατέφλεξεν ἐμὲ τὴν ταπεινήν·100 in vol. 2
5ὡς πατὴρ οἰκτείρει υἱοὺς αὐτοῦ, οἰκτείρει ὁ γόνος μου
τοὺς φοβουμένους αὐτόν, ὡς Δαυὶδ προεφήτευσε. Τὰ δάκρυα οὖν στείλαντες, ἐκδέξασθέ με
μεσῖτιν ὑμῶν γενέσθαι πρὸς τὸν ἐξ ἐμοῦ· χαρᾶς γὰρ παραίτιος ὁ γεννηθεὶς
10ὁ πρὸ αἰώνων Θεός· ἡσυχάσατε ἀλύπως, πρὸς αὐτὸν γὰρ εἰσέρχομαι ἡ κεχαριτωμένη.»

11

.

12

Ῥήμασι τούτοις Μαρία καὶ ἄλλοις δὲ τοῖς πλείοσι
παρακαλέσασα Εὔαν καὶ ταύτης τὸν ὁμόζυγα, εἰσελθοῦσα πρὸς τὴν φάτνην,
αὐχένα κάμπτει καὶ δυσωποῦσα τὸν υἱὸν οὕτω φησί·
5«Ἐπειδή με, ὦ τέκνον, ὕψωσας τῇ συγκαταβάσει σου,
τὸ πενιχρὸν γένος μου δι’ ἐμοῦ νῦν σοῦ δέεται. Ἀδὰμ γὰρ πρός με ἤλυθε στενάζων πικρῶς·
Εὔα δὲ αὐτῷ ὀδυνωμένη συνθρηνεῖ· ὁ δὲ τούτων αἴτιος ὄφις ἐστὶν
10τιμῆς γυμνώσας αὐτούς· διὰ τοῦτο σκεπασθῆναι
ἐξαιτοῦσι βοῶντές μοι· Ἡ κεχαριτωμένη.»102 in vol. 2

11

.

13

Ὡς δὲ τοιαύτας δεήσεις προσήγαγεν ἡ ἄμωμος
Θεῷ κειμένῳ ἐν φάτνῃ, λαβὼν εὐθὺς ὑπέγραφεν· ἑρμηνεύων τὰ ἐσχάτως,
φησίν· «Ὦ μῆτερ, καὶ διὰ σὲ καὶ διὰ σοῦ σῴζω αὐτούς.
5Εἰ μὴ σῶσαι τούτους ἠθέλησα, οὐκ ἂν ἐν σοὶ ᾤκησα,
οὐκ ἂν ἐκ σοῦ ἔλαμψα, οὐκ ἂν μήτηρ μου ἤκουσας· τὴν φάτνην ἐγὼ διὰ τὸ γένος σου οἰκῶ,
μαζῶν δὲ τῶν σῶν βουλόμενος νῦν γαλουχῶ, ἐν ἀγκάλαις φέρεις με χάριν αὐτῶν·
10ὃν οὐχ ὁρᾷ Χερουβὶμ ἰδοὺ βλέπεις καὶ βαστάζεις κα͜ὶ ὡ͜ς υἱὸν κολακεύεις με, ἡ κεχαριτωμένη.

11

.

14

Μητέρα σε ἐκτησάμην ὁ πλαστουργὸς τῆς κτίσεως
καὶ ὥσπερ βρέφος αὐξάνω ὁ ἐκ τελείου τέλειος· τοῖς σπαργάνοις ἐνειλοῦμαι
διὰ τοὺς πάλαι χιτῶνας δερματίνους φορέσαντας,
5καὶ τὸ σπήλαιόν μοι ἐράσμιον διὰ τοὺς μισήσαντας
τρυφὴν καὶ παράδεισον καὶ φθορὰν ἀγαπήσαντας· παρέβησάν μου τὴν ζωηφόρον ἐντολήν·
κατέβην εἰς γῆν ἵνα ἔχουσι τὴν ζωήν. Ἂν δὲ καὶ τὸ ἕτερον μάθῃς, σεμνή,		104 in vol. 2
10ὃ μέλλω δρᾶν δι’ αὐτούς, μετὰ πάντων τῶν στοιχείων σὲ δονεῖ τὸ γενόμενον, ἡ κεχαριτωμένη.»

11

.

15

Ἀλλὰ τοιαῦτα εἰπόντος τοῦ πᾶσαν γλῶσσαν πλάσαντος
καὶ τῆς μητρὸς τῇ δεήσει ταχέως ὑπογράψαντος, ἔτι εἶπεν ἡ Μαρία·
«Ἐὰν λαλήσω, μὴ ὀργισθῇς μοι τῇ πηλῷ, ὦ πλαστουργέ·
5ὡς πρὸς τέκνον παρρησιάσομαι· θαρρ͜ῶ ὡ͜ς σὲ γεννήσασα·
σύ μοι γὰρ τῷ τόκῳ σου πᾶσαν καύχησιν δέδωκας. Ὃ μέλλεις τελεῖν τί ἐστι θέλω νῦν μαθεῖν·
μὴ κρύψῃς ἐμοὶ τὴν ἀπ’ αἰῶνός σου βουλήν· ὅλον σε ἐγέννησα· φράσον τὸν νοῦν
10ὃν ἔχεις περὶ ἡμᾶς, ἵνα μάθω καὶ ἐκ τούτου
ὅσης ἔτυχον χάριτος ἡ κεχαριτωμένη.106 in vol. 2

11

.

16

—Νικῶμαι διὰ τὸν πόθον ὃν ἔχω πρὸς τὸν ἄνθρωπον»,
ὁ ποιητὴς ἀπεκρίθη. «Ἐγώ, δούλη καὶ μῆτερ μου, οὐ λυπῶ σε· γνωριῶ σοι
ἃ θέλω πράττειν καὶ θεραπεύσω σου ψυχήν, ὦ Μαριάμ.
5Τὸν ἐν ταῖς χερσί σου φερόμενον τὰς χεῖρας ἡλούμενον
μετὰ μικρὸν ὄψει με, ὅτι στέργω τὸ γένος σου· ὃν σὺ γαλουχεῖς ἄλλοι ποτίσουσι χολήν·
ὃν καταφιλεῖς μέλλει πληροῦσθαι ἐμπτυσμῶν· ὃν ζωὴν ἐκάλεσας, ἔχεις ἰδεῖν
10κρεμάμενον ἐν σταυρῷ καὶ δακρύσεις ὡς θανόντα, ἀλλ’ ἀσπάσει μ͜ε ἀ͜ναστάντα, ἡ κεχαριτωμένη.

11

.

17

Ὅλων δὲ τούτων ἐν πείρᾳ βουλήσει μου γενήσομαι,
καὶ πάντων τούτων αἰτία διάθεσις γενήσεται ἣν ἐκ πάλαι ἕως ἄρτι
πρὸς τοὺς ἀνθρώπους ἐπεδειξάμην ὡς Θεός, σῶσαι ζητῶν.»
5Μαριὰμ δὲ τούτων ὡς ἤκουσεν ἐκ βάθους ἐστέναξε
βοῶσα· «Ὦ βότρυς μου, μὴ ἐκθλίψωσί ς͜ε ἄ͜νομοι· βλαστήσαντός σου μὴ ὄψωμαι τέκνου σφαγήν.»
Ὁ δὲ πρὸς αὐτὴν ἔφησεν οὕτως εἰπών· «Παῦσαι, μῆτερ, κλαίουσα ὃ ἀγνοεῖς·
10ἐὰν γὰρ μὴ τελεσθῇ, ἀπολοῦνται οὗτοι πάντες
ὑπὲρ ὧν ἱκετεύεις με, ἡ κεχαριτωμένη.108 in vol. 2

11

.

18

Ὕπνον δὲ νόμισον εἶναι τὸν θάνατόν μου, μῆτερ μου·
τρεῖς γὰρ ἡμέρας τελέσας ἐν μνήματι θελήματι, μετὰ ταῦτα σοὶ ὁρῶμαι
ἀναβιώσας καὶ ἀνακαινίσας τὴν γῆν καὶ τοὺς ἐκ γῆς.
5Ταῦτα, μῆτερ, πᾶσιν ἀνάγγειλον, ἐν τούτοις πλουτίσθητι,
ἐκ τούτων βασίλευσον, διὰ τούτων εὐφράνθητι.» Ἐξῆλθεν εὐθὺς ἡ Μαριὰμ πρὸς τὸν Ἀδάμ,
εὐαγγελισμὸν φέρουσα τῇ Εὔᾳ φησί· «Τέως ἡσυχάσατε ὅσον μικρόν·
10ἠκούσατε γὰρ αὐτοῦ ἅπερ εἶπεν ὑπομεῖναι
δι’ ὑμᾶς τοὺς βοῶντάς μοι· Ἡ κεχαριτωμένη.»110 in vol. 2

12

t

Κοντάκιον μεθεόρτιον τῆς Χριστοῦ γεννήσεως, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε ὁ ὕμνος Ῥωμανοῦ ἦχος δʹ 〈οἱ οἶκοι〉· Ἡ προσευχὴ ὁμοῦ καὶ 〈στεναγμόσ〉

12

pro

(t)

Προοίμιον
1Κατεπλάγη Ἰωσὴφ τὸ ὑπὲρ φύσιν θεωρῶν, καὶ ἐλάμβανεν εἰς νοῦν τὸν ἐπὶ πόκον ὑετὸν
ἐν τῇ ἀσπόρῳ κυήσει σου, Θεοτόκε, βάτον ἐν πυρὶ ἀκατάφλεκτον,
5
ῥάβδον Ἀαρὼν τὴν βλαστήσασαν· καὶ μαρτυρῶν ὁ μνήστωρ σου καὶ φύλαξ τοῖς ἱερεῦσιν ἐκραύγαζεν·
Παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον πάλιν μένει παρθένος.118 in vol. 2

12

.

1

Ὅπερ ὁρῶ νοῆσαι οὐ χωρῶ· ὑπὲρ νοῦν γὰρ ὑπάρχει ἀνθρώπινον
πῶς πῦρ φέρων ὁ χόρτος οὐ φλέγεται, ἀμνὰς βαστάζει λέοντα, ἀετὸν δὲ χελιδών,
καὶ δεσπότην ἡ δούλη·
5γαστρὶ θνητῇ Θεὸν ἀπεριγράπτως
Μαρί͜α ἐ͜μὸν σωτῆρα ἑκόντα φέρει, ὅθεν χαιρῶν βοῶ·
Παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον 〈πάλιν μένει παρθένος.〉

12

.

2

Ὕβριν οὐδεὶς ἡγεῖται βασιλεύς, ὅταν τὸν ἐχθρὸν θέλῃ χειρώσασθαι,
κἂν σχῆμα στρατιώτου ἐνδύσηται· διὸ Θεὸς τὸν τρώσαντα τὸν Ἀδὰμ τρῶσαι ζητῶν
ἐκ παρθένου σαρκοῦται,
5καὶ γίνεται παγὶς τῷ 〈παμ〉πανούργῳ
μορφὴν ἡμετέραν λαβὼν ὁ πρὸ αἰώνων, ὅνπερ δίχα σπορᾶς
παρθένος τίκτει 〈καὶ μετὰ τόκον πάλιν μένει παρθένος.〉120 in vol. 2

12

.

3

Μάννα ποτὲ καὶ στάμνον τὴν χρυσῆν κιβωτὸν Μωσῆς γράφει βαστάζουσαν·
τί βούλεται δὲ ταῦτα ζητήσωμεν· οὐδὲν γὰρ ἀργὸν ἔγκειται τῇ γραφῇ οὐδ’ ἀσαφές,
ἀλλὰ πάντα εὐθέα.
5Ἡ στάμνος ἡ χρυσῆ Χριστοῦ τὸ σῶμα,
τὸ μάννα θεῖος λόγος ᾧπερ ἡνώθη· τίς δὲ ἡ κιβωτός;
Παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον πάλιν μένει 〈παρθένος.〉

12

.

4

Νῦν θεωρῶ τὴν ῥάβδον Ἀαρὼν τὴν ἀνθήσασαν δίχα ἀρδεύοντος,
ἣν Ἀμὼς Ἠσαΐας μοι ἔγραψεν. «Ἰδού, φησιν, ἐλεύσεται ῥάβδος ἐκ τοῦ Ἰεσσαὶ
καὶ ἐκ ῥίζης τὸ ἄνθος.»
5Ἡ ῥάβδος Ἀαρὼν καὶ Ἰεσσαὶ τίς;
Μαρία ἡ ἀνθοῦσα ἀγεωργήτως 〈τὸν καρπὸν ὃν ἐμοὶ
παρθένος τίκτει, καὶ μετὰ τόκον πάλιν μένει παρθένος.〉

12

.

5

Οὕτω ποτὲ καὶ πῦρ ἐν βάτῳ ἦν φωταυγοῦν καὶ μὴ καῖον τὴν ἄκανθα,
ὡς νῦν ἐν τῇ παρθένῳ ὁ Κύριος· οὐ γὰρ φαντάσαι ἤθελε τὸν Μωσέα ὁ Θεὸς οὐδὲ καταπτοῆσαι·122 in vol. 2
5γνωρίζων δὲ αὐτῷ τὰ μετὰ ταῦτα,
ἐδείκνυε πυρφόρον τὴν βάτον, ὅπως μάθῃ ὅτι Χριστὸν
παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον πάλιν 〈μένει παρθένος.〉

12

.

6

Σέ, Ἰησοῦ, δηλοῦσιν αἱ γραφαί, ἡ μὲν μάννα καὶ στάμνον σημαίνουσα,
ἡ δὲ ἐκ ῥίζης ἄνθος γνωρίζουσα· καὶ σὴν μητέρα λέγουσιν ἄνθος, ῥάβδον, κιβωτόν,
τὴν σὲ φέρουσαν κόλποις,
5τὴν διὰ πνεύματος ἀνεωχθεῖσαν
καὶ μετὰ τοῦτο μείνασαν κεκλεισμένην, ἵνα πᾶς τις ἐρεῖ·
Παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον πάλιν 〈μένει παρθένος.〉

12

.

7

Ῥῆμα χαρᾶς εἰπὼν ὁ Γαβριὴλ τῇ παρθένῳ τὸν λόγον ἐνέσπειρε,
τὴν ἄγαμον λοχὸν δείξας πνεύματι· «Ἰδοὺ μετὰ σοῦ Κύριος, καὶ ἐκ σοῦ ὁ καὶ πρὸ σοῦ,
ὁ πατήρ σου υἱός σου,
5ὁ πέμψας με πρὸς σὲ καὶ προλαβών με,
ὁ καὶ μετὰ τὸν τόκον ἁγνὴν τηρῶν σε, ἵνα πᾶς τις ἐρεῖ·
Παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον πάλιν μένει παρθένος.

12

.

8

Ὤσθη Ἀδάμ, διὸ Θεὸς Ἀδὰμ τῷ Ἀδὰμ μηχανώμενος ἔγερσιν
τῆς σῆς κοιλίας τοῦτον ἀνέλαβε· γυνὴ τὸ πρὶν κατέβαλε καὶ γυνὴ νῦν ἀνιστᾷ
ἐκ παρθένου παρθένος·
5τὴν Εὔαν ὁ Ἀδὰμ οὐκ ἔγνω τότε,
οὐδὲ τὴν Θεοτόκον ὁ Ἰωσὴφ νῦν, ἀλλὰ δίχα σπορᾶς
παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον πάλιν 〈μένει παρθένος.〉»124 in vol. 2

12

.

9

Μόνον δὲ τῶν ῥημάτων ἤκουσε τοῦ ἀγγέλου, ἡ κόρη ἐβόησε·
«Πῶς ἔσται, ὅτι πέλω ἀπείρανδρος; ὁ νῦν θαλάμοις ἔχων με ὡς μνηστήρ, οὐκ ὡς ἀνήρ,
ἑαυτῷ με φυλάττει·
5εἰ δὲ γενήσεται ὅπερ σὺ λέγεις,
σωματικοῦ μοι γάμου τὸ πρᾶγμα κρεῖττον, ὅπως πᾶς τις ἐρεῖ·
Παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον 〈πάλιν μένει παρθένος.〉

12

.

10

—Ἄκουσόν μου, φησίν, ὦ Μαριάμ· πρὸς γὰρ σὲ ἀπεστάλην ὁ ἄσαρκος
ὡς ἄλλον πόλον μέλλουσαν γίνεσθαι. Μὴ θῇς ἐν τῇ καρδίᾳ σου ὅτι μέλλει Ἰωσὴφ
〈σὲ〉 γυναῖκα λαμβάνειν·
5προώρισέ σε γὰρ ὁ πλαστουργός σου
βαστᾶσαι τοῦτον ὥσπερ ὁ θρόνος ἄνω, ἵνα πᾶς τις ἐρεῖ·
Παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον πάλιν μένει 〈παρθένος.〉

12

.

11

—Νὺξ ἀμειδὴς ἡ φύσις ἡ ἐμή· καὶ πῶς ἐξ αὐτῆς λάμψει ὁ ἥλιος;
Ὢ ἄπιστον ὃ λέγεις μοι, ἄνθρωπε· γυνὴ ἡ πρὶν τὸν θάνατον προξενήσασα βροτοῖς,
πῶς ζωὴν νῦν βλαστήσει;
5Πηλὸν ὁ πλαστουργὸς πῶς μοι οἰκήσει;
Τὴν ἀκανθώδη φύσιν τὸ πῦρ οὐ φλέγει; Ὄντως πᾶς τις ἐρεῖ·
Παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον πάλιν 〈μένει παρθένος.〉		126 in vol. 2

12

.

12

—Ὅλον Θεὸς βεβούλευται ἐκ σοῦ καινουργῆσαι φθαρέντα τὸν ἄνθρωπον.
Μὴ λέγε· Πῶς οἰκεῖ καὶ οὐ φλέγει με; Τὸ πῦρ ὅπερ σὺ δέδοικας ἔσται ὄμβρος ἐπὶ σέ,
ὡς Δαυὶδ πρ͜οα͜νεφώνει·
5Ὡς ὑετός—φησίν— ͜ὁ ἐ͜πὶ τὸν πόκον,
οὕτως οἰκεῖ τὴν κόρην Θεὸς ἡσύχως, ἵνα πᾶς τις ἐρεῖ·
Παρθένος 〈τίκτει καὶ μετὰ τόκον πάλιν μένει παρθένος.〉»

12

.

13

Ὕμνησον οὖν Χριστόν, ὦ Μαριάμ, τὸν καὶ κάτω σοι κόλποις φερόμενον
καὶ ἄνω 〈τῷ〉 πατρὶ συγκαθήμενον, μαστὸν τὸν σὸν μὲν ἕλκοντα, χορηγοῦντα δὲ θνητοῖς
βρῶσιν θείαν ὑψόθεν,
5τὸν ἄνω, ὡς σκηνήν, οἰκοῦντα πόλον,
καὶ κάτω ἐν σπηλαίῳ ἀνακλιθέντα διὰ πόθον βροτῶν·
Παρθένος τίκτει καὶ μετὰ τόκον 〈πάλιν μένει παρθένος.〉128 in vol. 2

13

t

Εἰς τοὺς στίχους στιχηρά, ἦχος πλ. βʹ, ἔχοντα ἀκροστιχίδα· αἶνος ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ εἰς τὰ γενέθλια.

13

.

1

Αἱ ἀγγελικαὶ προπορεύεσθε δυνάμεις· οἱ ἐν Βηθλεέμ, ἑτοιμάσατε τὴν φάτνην· ὁ Λόγος γὰρ γεννᾶται, ἡ σοφία προέρχεται. Δέχου ἀσπασμόν, ἡ ἐκκλησία, εἰς τὴν χαρὰν τῆς Θεοτόκου·
5λαοὶ εἴπωμεν· «Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.»138 in vol. 2

13

.

2

Ἰδὼν Ἰωσὴφ τὰς οὐρανίους δυνάμεις εἰς προσκύνησιν τοῦ σαρκωθέντος προσδραμούσας, ἠπόρει τὸ μυστήρ͜ιον͜ τοῦ τεχθέντος βασιλέως, μάγους μετὰ δώρων προσκυνοῦντας τὸν ἐκ τῆς Παρθένου προελθόντα·
5διὸ ἔλεγεν· «Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.»

13

.

3

Νίκην κατ’ ἐχθρῶν κεκτημένοι τὸν τεχθέντα, καταβάλλομεν τὴν δυναστείαν τοῦ Βελίαρ. Χριστοῦ γὰρ γεννηθέντος, ἐδεσμεύθη ὁ τύραννος· ὅθεν προσκυνοῦμέν σου τὸν τόκον τῆς εὐλογημένης Θεοτόκου,
5πιστῶς κράζοντες· «Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς ἐκ κόρης θεόπαιδος.»

13

.

4

Ὄρος νοητὸν ἀνεδείχθης, ὦ παρθένε· ἐτμήθη γὰρ ἐκ σοῦ ὁ ἀκρογωνιαῖος λίθος, ὃν εἶδεν ὁ προφήτης τὴν εἰκόνα ὀλέσαντα· οὗτος γὰρ συνέτριψε τὸ κράτος τοῦ δεινοῦ φθορέως τῶν ἀνθρώπων·
5διὸ κράξωμεν· «Εὐλογημένος 〈ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι〉.»140 in vol. 2

13

.

5

Σάλπιγγος φωνὴν ἀναλάβετε, ποιμένες· λόγους μαγικοὺς ἀπορρίψατε, οἱ μάγοι· ὁ Λόγος γὰρ γεννᾶται, ὁ Θεὸς ἐμφανίζεται. Δεῦτε, θυγατέρες βασιλέων, εἰς τὴν χαρὰν τῆς Θεοτόκου·
5λαοί, εἴπωμεν· Εὐλογημένος 〈ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι〉.

13

.

6

Τέτοκε χαρὰν ἡ ἀπείρανδρος παρθένος· πέπαυται λοιπὸν τοῦ προπάτορος ἡ λύπη· ὁ ἄκτιστος γεννᾶται, ὁ ἀχώρητος χωρεῖται· σήμερον ἡ χάρις ἐπεφάνη, σήμερον ἡ πλάνη κατεπόθη·
5λαοί, εἴπωμεν· Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.

13

.

7

Αὐλὸν ποιμενικὸν ἀποβάλλεσθε, ποιμένες· τὸν ἐν Βηθλεὲμ ἀνυμνήσατε δεσπότην· ἐκ κόρης γὰρ προῆλθεν ὁ λυτρούμενος τὸν κόσμον, λέλυται τῆς Εὔας ἡ κατάρα διὰ τοῦ τεχθέντος ἐκ Παρθένου·
5λαοί, εἴπωμεν· Εὐλογημένος ὁ καρπός, ἁγνή, τῆς κοιλίας σου.142 in vol. 2

13

.

8

Ποῖος νοῦς βροτῶν ἑρμηνεύσει σου τὸν τόκον; Τί καλέσωμέν σε, ὑπερένδοξε Μαρία; Ἐκ σοῦ γὰρ ἐσαρκώθη ὁ τὴν κτίσιν πλαστουργήσας. «Χαῖρέ σοι», βοήσω τῇ ἀμνάδι· «Χαῖρέ σοι», προσείπω τῇ παρθένῳ·
5λαοί, εἴπωμεν· Εὐλογημένος 〈ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι〉.

13

.

9

Ἐν ἀλαλαγμῷ νῦν κροτήσωμεν τὰς χεῖρας, τὴν ἀγγελικὴν συστησώμεθα χορείαν· ἐτέχθη γὰρ ὁ Κύρ͜ιος͜ ἐκ Μαρίας τῆς παρθένου ἵνα τοὺς πεσόντας ἀναστήσῃ καὶ κατερραγμένους ἀνορθώσῃ
5πιστῶς κράζοντας· Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, 〈δόξα σοι〉.

13

.

10

Ἰδοὺ τέτοκεν Ἐμμανουὴλ ἡ παρθένος, καὶ πεπλήρωνται τῶν θεοφόρων προφητεῖαι· ἐβλάστησεν ἡ ῥάβδος, καθὼς εἶπεν Ἠσαΐας. Ἐγνώσθης ἐν μέσῳ δύο ζῴων, ἦλθες εἰς σωτηρίαν λαοῦ σου·
5διὸ κράζωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉144 in vol. 2

13

.

11

Νόμου ποιητὴς ὑπὸ νόμου ἐσαρκώθη· ἄχρονος Υἱὸς ἐκ παρθένου ἐγεννήθη· ὁ πλάστης τῶν ἁπάντων ἐν τῇ φάτνῃ ἀνεκλίθη· ἐκ Πατρὸς ἀμήτωρ γὰρ ὑπάρχων, γέγονεν ἀπάτωρ ἐκ παρθένου·
5λαοὶ εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

12

Ὄντως ἡ χαρὰ ἐν σπηλαίῳ νῦν ἐτέχθη· σήμερον χοροὶ ἀγάλλονται ἀσωμάτων· αἰνοῦσιν ἔθνη πάντα τὴν ἀμόλυντον παρθένον· σήμερον γὰρ τίκτει τὸν σωτῆρα, σήμερον χορεύει ὁ προπάτωρ·
5λαοὶ εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

13

Ὕμνον ὁ χορὸς τῶν ἀγγέλων ἀναμέλπει σοὶ τῇ φωτεινῇ καὶ ἀπειράνδρῳ Μαρίᾳ, γηθόμενος χορεύει ἐν τῷ τόκῳ σου ἀξίως. Χαῖρε, ἡ ἐλπὶς τῶν οἰκετῶν σου· χαῖρε, προστασία ὀρθοδόξων·
5λαοί, εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉146 in vol. 2

13

.

14

Ῥάμνος θεϊκὸς ἀνακέκλιται ἐν φάτνῃ, ἄνω σὺν Πατρὶ δοξαζόμενος ἐν θρόνῳ· ἑκὼν γὰρ ἐσαρκώθη, μὴ κενώσας οὐράνια· δέει καὶ χαρᾷ δορυφορεῖται γόνασι μητρὸς καὶ ταῖς ἀγκάλαις·
5λαοί, εἴπωμεν· Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς 〈Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

15

Ὥσπερ ἐκ Πατρὸς ἀνεβλάστησας ἀμήτωρ, οὕτως ἐκ μητρὸς ἐνηνθρώπησας ἀπάτωρ, τὸ μὲν ἀσώματος γάρ, τὸ δὲ πάλιν ἐν σώματι· ὅθεν Χερουβὶμ δοξολογοῦσιν· Δόξα σοι Θεῷ τῷ ἐν ὑψίστοις.
5Λαοί, εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

16

Μέγα τοῦ Πατρὸς πεφανέρωται ἐκ κόρης, θεῖον, εὐσεβὲς καὶ μυστήριον τῷ κόσμῳ· παιδίον γὰρ ἐτέχθη ὁ κατέχων τὰ σύμπαντα, μόρφωσιν ἑκὼν τοῦ πρωτοπλάστου εἴληφε σαρκὸς ἐξ ἀπειράνδρου.
5Λαοί, εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉148 in vol. 2

13

.

17

Ἄνθος Ἰεσσαὶ ἐξελεύσεται ἐκ ῥάβδου, ὑπὸ τοῦ φαιδροῦ προηγόρευται προφήτου· ὁρῶμεν γὰρ παρθένον ὑπὲρ φύσιν κυήσασαν ῥάμνον ποθεινὸν ἐξ οὐρανόθεν, σύνθρονον Πατρὸς ἐν τοῖς ὑψίστοις.
5Λαοί, εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

18

Νέεσθε λοιπόν, οἱ φυλάσσοντες ποιμένες· ἴδετε Θεὸν νηπιάσαντα ἀτρέπτως, καὶ παύσασθε αὐλοῦντες, καὶ σκιρτῶντες θαυμάσατε ὅτι ἐν χερσὶν ἡ Θεοτόκος φέρει ὑϊὸν πρὸ ἑωσφόρου.
5Λαοί, εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

19

Ὄρος τοῦ Θεοῦ προετύπωσέν σε πάλαι, ἄνανδρε, σεμνή, ὑπερένδοξε, προφήτης· ὁ λίθος γὰρ ἐτμήθη ἐκ γαστρός σου, σωτὴρ ἡμῶν. Νέμεται Ἀδὰμ ἐλευθερίαν, λύεται δεσμὰ τῆς ἁμαρτίας·
5λαοί, εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉150 in vol. 2

13

.

20

Ὕμνον αἰνετὸν ἀνυμνήσατε ἀπαύστως τῷ ἐν Βηθλεὲμ ἀνατείλαντι δεσπότῃ· ἀσπόρως γὰρ σαρκοῦται, ἀληθείᾳ γεγέννηται. Μέλψωμεν, λαοί, σὺν τοῖς ἀγγέλοις· «Δόξα τῷ Θεῷ ἐν τοῖς ὑψίστοις»,
5πιστῶς κράζοντες· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

21

Ἔδειξεν ἡμῖν συναγάλλεσθαι, Παρθένε, τόκος μυστικὸς σπαργανούμενος ἐν φάτνῃ· οἰκήσας γὰρ ἐν μήτρᾳ παρθενίαν οὐκ ἔλυσεν· φαίνεται ἑκὼν ἀνανθρωπήσας ὁ Λόγος σαρκωθεὶς ἀνερμηνεύτως.
5Λαοί, εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

22

Ἴδοσαν λαοὶ τὸ σωτήριον τῆς δόξης ἐκ παρθενικῆς ἀνατείλαντα νηδύος. Ποιμένες μὲν θαυμάζουν, οἱ δὲ μάγοι προσάγουσιν λίβανον, χρυσὸν καὶ εἶδος σμύρνης, τύπωμα πιστῶν τὸ τῆς Τριάδος·
5λαοί, εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉152 in vol. 2

13

.

23

Σήμερον Ἀδὰμ ἀνακέκληται ἐκ πλάνης καὶ τῆς ζοφερᾶς τοῦ ἀλάστορος ἀπάτης· Χριστὸς γὰρ ἐκ Παρθένου σωματοῦται ὡς ἄνθρωπος, ὃς καὶ τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσας εἷλε τὴν ἀρὰν ἐκ τῆς παρθένου·
5λαοί, εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

24

Τύπος κιβωτοῦ προτετύπωται Παρθένος τέξασα Θεός, ἱλαστήριον τοῦ κόσμου, ἐν ᾗ ἦν γὰρ καὶ στάμνος ἡ τὸ μάννα κατέχουσα, δι’ ἧς Ἰσραὴλ ἐπωδηγεῖτο· διὸ καὶ ἡμεῖς τῇ Θεοτόκῳ
5ὕμνον εἴπωμεν· Εὐλογημένη ἡ Θεὸν ἀφράστως κυήσασα.

13

.

25

Ἄφραστον, φρικτὸν τὸ μυστή[ριον τοῦ Λόγου] πᾶσι, γηγενεῖς, καὶ στρατεύμασι πυρίνοις·
λαθὼν γὰρ ἀσωμάτων τὰς δυνάμεις σεσάρκωται, φαίνεται Θεὸς ἐνανθρωπήσας· πῶς δὲ προῆλθεν, λανθάνει πάντας·154 in vol. 2
5διὸ εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

26

Γῆ καὶ οὐρανός, συναγάλλεσθε, ὁρῶντες τὸν Ἐμμανουὴλ ὃν ἐκήρυξαν προφῆται ὡς ἄνθρωπον ὀφθέντα καὶ ἐν φάτνῃ καθεύδοντα, ὅνπερ οἱ χοροὶ τῶν ἀσωμάτων τρέμουσιν ἀεὶ ἀτενίζειν·
5αὐτῷ εἴπωμεν· Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς 〈Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

27

Ἔγνωσαν σαφῶς ὅτι σήμερον ἐτέχθη [ὁ σὺν τῷ Πατρὶ] συστησάμενος τὰ πάντα [αἱ τάξεις τῶν ἀγγέλων, καὶ οἱ] μάγοι ἐκ[ραύγαζον· «Σήμερον Χριστὸς ἐκ τῆς Παρθ]ένου τίκτεται ἡμῖν εἰς [σωτηρίαν·
5διὸ κράξατε·] Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς 〈ἡμῶν, δόξα σοι〉».

13

.

28

«Νῦν τὴν Βηθλεὲμ καταλάβωμεν σπουδαίως καὶ τὴν τῆς φωνῆς ἀκριβήσωμεν ἐλπίδα», ποιμένες ἀγραυλοῦντες πρὸς ἀλλήλους ἀπέφηναν. «Ζένα γάρ εἰσι τὰ λαληθέντα, μᾶλλον δὲ φρικτὰ τὰ ἀκουσθέντα·
5διὸ εἴπωμεν· 〈Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉»156 in vol. 2

13

.

29

Ἐν τῇ πενιχρᾷ θεασάμενος ὡς βρέφος ἄγραυλος χο[ρὸς ἀν]ακείμενον ἐν φάτνῃ τὸν μόνον εὐεργέτην τῶν ἁπάντων καὶ Κύριον, ἔκραζον φαιδρῶς σὺν τοῖς ἀγγέλοις· «Δόξα τῷ Θεῷ [ἐν τοῖς] ὑψίστοις·
5διὸ εἴπωμεν· Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς 〈Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉»

13

.

30

Θεόθεν σαφῶς παιδευόμενοι, οἱ [μάγοι ἀπ’ ἀνα]τολῶν παρεγένοντο σπουδαίως, ζητοῦντες τὸν τεχθέντα βασιλέα τῆς κτίσεως· ἴδον γὰρ αὐτοῦ τὸν ἑωσφόρον λάμποντα φαιδρῶς, καὶ σοφισθέντες
5λαμπρῶς ἔλεγον· Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς 〈Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.〉

13

.

31

Λίβανον, χρυσὸν κομισάμενοι καὶ σμύρναν,
καὶ τῇ φαεινῇ τοῦ ἐκλάμποντος ἀστέρος οἱ μάγοι ἐκθραυσθέντες τῷ τεχθέντι προσέφερον, ὅθεν καὶ Θεὸν προσωμολόγουν τὸν ἐκ τῆς ἁγνῆς ἐμφανισθέντα·
5διὸ ἔκραζον· «Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.»

13

.

32

Ἰδοὺ ἡ ἁγνὴ ἀνεβόησεν Παρθένος· «Τίκτω νῦν υἱὸν ὑπὲρ ἔννοιαν καὶ λόγον,
Θεὸν ὃν Ἠσαΐας ...» † καταυγάζων τὰ σύμπαντα, ἄφθορον αὐτὴν διαφυλάττων, λύσας τοῦ Ἀδὰμ τὴν ἁμαρτίαν·158 in vol. 2
5διὸ εἴπωμεν· «Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.»

13

.

33

Ἄνω στρατιαὶ καὶ οὐράνιοι δυνάμεις ὕμνον ἐκτενῆ καὶ ἀσίγητον βοῶσιν· βροτοὶ δὲ ἐν σπηλαίῳ προσκυνοῦντες κραυγάζουσιν· «Δόξα σοι, Χριστέ, τῷ κατελθόντι σῶσαι χοϊκοὺς ἐκ τῆς κατάρας.
5Διὸ ψάλλωμεν· Εὐλογημένος ὁ τεχθεὶς Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.»160 in vol. 2

14

t

Μηνὶ φεβρουαρίῳ βʹ, κοντάκιον εἰς τὴν ὑπαπαντὴν τοῦ Κυρίου, ἦχος αʹ, φέρον ἀκροστιχίδα· τοῦτο Ῥωμανοῦ τὸ ἔπος
πρός· Τὸ φοβερόν σου.172 in vol. 2

14

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Χορὸς ἀγγελικὸς ἐκπληττέσθω τὸ θαῦμα, βροτοὶ δὲ ταῖς φωναῖς ἀνακράξωμεν ὕμνον, ὁρῶντες τὴν ἄφατον τοῦ Θεοῦ συγκατάβασιν· ὃν γὰρ τρέμουσι τῶν οὐρανῶν αἱ δυνάμεις,
5νῦν γηράλαιαι ἐναγκαλίζονται χεῖρες τὸν μόνον φιλάνθρωπον.

14

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Ὁ σάρκα δι’ ἡμᾶς ἐκ παρθένου φορέσας καὶ βρέφος βασταχθεὶς ἐν ἀγκάλαις πρεσβύτου, τὸ κέρας ἀνύψωσον τῶν πιστῶν βασιλέων ἡμῶν· τούτους κράτυνον ἐν τῇ δυνάμει σου, Λόγε,
5τούτων εὔφρανον τὴν εὐσεβῆ βασιλείαν, ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

14

pro 3

(t)

Προοίμιον III
1Ὁ μήτραν παρθενικὴν ἁγιάσας τῷ τόκῳ σου καὶ χεῖρας τοῦ Συμεὼν εὐλογήσας, ὡς ἔπρεπε, προφθάσας καὶ νῦν ἔσωσας ἡμᾶς, Χριστὲ ὁ Θεός· ἀλλ’ εἰρήνευσον ἐν πολέμοις τὸ πολίτευμα
5καὶ κραταίωσον βασιλέας οὓς ἠγάπησας,
ὁ μόνος φιλάνθρωπος.174 in vol. 2

14

.

1

Τῇ Θεοτόκῳ προσδράμωμεν οἱ βουλόμενοι
κατιδεῖν τὸν υἱὸν αὐτῆς πρὸς Συμεὼν ἀπαγόμενον· ὅνπερ οὐρανόθεν οἱ ἀσώματοι βλέποντες
ἐξεπλήττοντο λέγοντες·
5«Θαυμαστὰ θεωροῦμεν νυνὶ καὶ παράδοξα, ἀκατάληπτα, ἄφραστα· ὁ τὸν Ἀδὰμ γὰρ δημιουργήσας βαστάζεται ὡς βρέφος· ὁ ἀχώρητος χωρεῖται ἐν ἀγκάλαις τοῦ πρεσβύτου· ὁ ἐπὶ τῶν κόλπων τῶν ἀπεριγράπτων ὑπάρχων τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἑκὼν περιγράφεται σαρκί, οὐ θεότητι,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»

14

.

2

Ὅτε δὲ ταῦτα ἐφθέγξαντο, ἀοράτως μὲν
προσεκύνουν τὸν Κύριον, ἀνθρώπους δὲ ἐμακάριζον ὅτι ὁ ἐπ’ ὤμων Χερουβὶμ ἐποχούμενος
σὺν αὐτοῖς πολιτεύεται·
5ὅτι τοῖς γηγενέσιν ἐφάνη εὐπρόσιτος ὁ ἀγγέλοις ἀπρόσιτος· ὅτι ὁ φέρων καὶ περιέπων τὰ σύμπαντα ὡς κτίστης, ὁ τὰ βρέφη διαπλάττων ἐν κοιλίαις τῶν μητέρων γέγονεν ἀτρέπτως βρέφος ἐκ παρθένου, καὶ ἔμεινεν ἀχώριστος πατρὸς καὶ τοῦ πνεύματος ὁ τούτων συνάναρχος,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.176 in vol. 2

14

.

3

Ὕμνουν ἐν τούτοις οἱ ἄγγελοι τὸν φιλάνθρωπον,
Μαριὰμ δὲ ἐβάδιζεν ἀγκάλαις τοῦτον βαστάζουσα, καὶ διενοεῖτο πῶς καὶ μήτηρ ἐγένετο
καὶ παρθένος διέμεινεν.
5Ὑπὲρ φύσιν γινώσκουσα εἶναι τὴν γέννησιν, ἐφοβεῖτο καὶ ἔφριττε· καθ’ ἑαυτὴν δὲ λογιζομένη, ἐφθέγγετο τοιαῦτα· «Ποίαν εὕρω, ὑϊέ μου, ἐπὶ σοὶ προσηγορίαν; Ἐὰν γάρ, ὡς βλέπω, ἄνθρωπόν σε εἴπω, ὑπάρχεις ὑπὲρ ἄνθρωπον, ὁ τὴν παρθενίαν μου φυλάξας ἀκήρατον,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

14

.

4

Τέλειον ἄνθρωπον εἴπω σε; Ἀλλ’ ἐπίσταμαι
θεϊκήν σου τὴν σύλληψιν· οὐδεὶς ἀνθρώπων γὰρ πώποτε δίχα συνουσίας καὶ σπορᾶς συλλαμβάνεται
ὥσπερ σύ, ἀναμάρτητε·
5κἂν Θεόν σε καλέσω, θαυμάζω ὁρῶσά σε κατὰ πάντα μοι ὅμοιον, οὐδὲ γὰρ ἔχεις παρηλλαγμένον οὐδὲν τῶν ἐν ἀνθρώποις, εἰ καὶ δίχα ἁμαρτίας συνελήφθης καὶ ἐτέχθης. Γαλακτοτροφήσω ἢ δοξολογήσω; Θεὸν γάρ σε τὰ πράγματα κηρύττουσιν ἄχρονον, κἂν γέγονας ἄνθρωπος,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»178 in vol. 2

14

.

5

Οὕτως εἰσήχθη ὁ Κύριος βασταζόμενος
σὺν τοῖς ὁλοκαυτώμασιν ἐν τῷ ναῷ, καθὼς γέγραπται, ὅνπερ ἐξ ἀγκάλων τῆς μητρὸς ὑπεδέξατο
Συμεὼν ὁ μακάριος·
5ἡ χαρὰ καὶ ὁ φόβος συνεῖχε τὸν δίκαιον· τῆς ψυχῆς γὰρ τοῖς ὄμμασι τῶν ἀρχαγγέλων καὶ τῶν ἀγγέλων τὰ τάγματα ἑώρα μετὰ φόβου παρεστῶτα καὶ Χριστὸν δοξολογοῦντα. Καὶ καθικετεύων ἐν τῇ διανοίᾳ ἐβόα· «Σύ με φύλαξον, καὶ μὴ καταφλέξῃ με τὸ πῦρ τῆς θεότητος,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

14

.

6

Ῥώννυμαι νῦν ὁ ταλαίπωρος, ὅτι εἶδόν σου
τὸ σωτήριον, Κύριε. Σὺ χαρακτὴρ ὁ παντέλειος τῆς ἀκαταλήπτου πατρικῆς ὑποστάσεως,
ὁ φωστὴρ ὁ ἀπρόσιτος,
5ἡ σφραγὶς τῆς θεότητος ἡ ἀπαράλλακτος, τὸ τῆς δόξης ἀπαύγασμα τὸ καταλάμπον τὰς τῶν ἀνθρώπων ψυχὰς ἐν ἀληθείᾳ, ὁ ὑπάρχων πρὸ αἰώνων καὶ τὰ σύμπαντα ποιήσας· φῶς γὰρ τηλαυγὲς εἶ, φῶς τὸ τοῦ πατρός σου, ἀσύγχυτον, ἀορίστον καὶ ἀπερινόητον, κἂν γέγονας ἄνθρωπος,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.180 in vol. 2

14

.

7

Ὦ ἀγαθὲ καὶ φιλάνθρωπε, τὰς τοῦ Ἄβελ σὺ
προσφορὰς προσεδέξω πρὶν καὶ τὰς τῶν ἄλλων δικαίων σου· τίνι τὴν θυσίαν καὶ τὰ ὁλοκαυτώματα
προσκομίζεις, πανάγιε;
5Ὅτι μείζονα ἄλλον οὐκ ἔχεις ἐπίσταμαι, ἀσυλλόγιστε Κύριε· ὁ γὰρ πατήρ σου τὸ κατ’ οὐσίαν οὐδέν σου ὑπερέχει· ὁμοούσιος γὰρ τούτου καὶ συνάναρχος ὑπάρχεις· ἀλλὰ ἵνα δείξῃς ὡς ἐν ἀληθείᾳ ὑπάρχεις ὅπερ γέγονας, ὡς φύλαξ τοῦ νόμου σου θυσίαν προσήνεγκας,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

14

.

8

Μέγας ὑπάρχεις καὶ ἔνδοξος, ὃν ἐγέννησεν
ἀπορρήτως ὁ ὕψιστος, υἱὲ Μαρίας πανάγιε. Ἕνα γάρ σε λέγω ὁρατὸν καὶ ἀόρατον,
χωρητὸν καὶ ἀχώρητον·
5κατὰ φύσιν Θεοῦ ὑϊὸν προαιώνιον καὶ νοῶ καὶ πιστεύω σε·
ὁμολογῶ δὲ καὶ ὑπὲρ φύσιν υἱόν σε τῆς παρθένου. Διὰ τοῦτο καὶ τολμήσας ὥσπερ λύχνον σε κατέχω· πᾶς γὰρ ὁ βαστάζων λύχνον ἐν ἀνθρώποις φωτίζεται, οὐ φλέγεται· διό με καταύγασον, ὁ λύχνος ὁ ἄσβεστος,182 in vol. 2
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»

14

.

9

Ἀκούουσα ταῦτα παρίστατο καὶ ἐξίστατο
ἡ παρθένος ἡ ἄσπιλος, πρὸς ἣν ὁ γέρων ἐφθέγξατο· «Πάντες οἱ προφῆται τὸν υἱόν σου ἐκήρυξαν
ὃν ἀσπόρως ἐγέννησας·
5περὶ σοῦ δὲ προφήτης πρὸς τούτοις ἐκέκραγε καὶ τὸ θαῦμα κατήγγειλεν ὅτι ἡ πύλη ἡ κεκλεισμένη ὑπάρχεις, Θεοτόκε· διὰ σοῦ γὰρ καὶ εἰσῆλθε καὶ ἐξῆλθεν ὁ δεσπότης, καὶ οὐκ ἠνεῴχθη οὐδὲ ἐκινήθη ἡ πύλη τῆς ἁγνείας σου ἣν μόνος διώδευσε καὶ σώαν ἐφύλαξεν
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.184 in vol. 2

14

.

10

Νῦν γνωριῶ σοι καὶ ἅπαντα προφητεύσω σοι,
παναγία, ἀμώμητε· εἰς πτῶσιν γὰρ καὶ ἀνάστασιν κεῖται ὁ υἱός σου, ἡ ζωὴ καὶ ἡ λύτρωσις
καὶ ἡ πάντων ἀνάστασις·
5οὐχ ἵν’ ἄλλοι μὲν πίπτουσιν, ἄλλοι δ’ ἀνίστανται ἐπεφάνη ὁ Κύριος· οὐδὲ γὰρ χαίρει ὁ πανοικτίρμων τῇ πτώσει τῶν ἀνθρώπων, οὐ προφάσει τε ἐπέστη τοῦ πεσεῖν τοὺς ἱσταμένους, ἀλλὰ τοὺς πεσόντας μᾶλλον ἀναστῆσαι σπουδάζων παρεγένετο, θανάτου λυτρούμενος τὸ πλάσμα τὸ ἴδιον
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.186 in vol. 2

14

.

11

Οὗτος ὁ τρόπος τῆς πτώσεως καὶ ἐγέρσεως
τοῖς δικαίοις καθέστηκεν ἐν ἐπιλάμψει τῆς χάριτος· τῇ μὲν ἁμαρτίᾳ οἱ ἱστάμενοι πίπτουσι
καὶ νεκροὶ ἀποδείκνυνται·
5τῇ δὲ δικαιοσύνῃ καὶ πίστει ἀνίστανται καὶ συζῶσι τῇ χάριτι· καὶ καθαιρεῖται καὶ καταπίπτει τοῦ σώματος τὰ πάθη· ἡ ψυχὴ δὲ διαλάμπει ἀρεταῖς ταῖς πρὸς τὸ θεῖον. Ὅταν γὰρ τελείως πέσῃ ἡ πορνεία, ἡ σωφροσύνη ἵσταται· τὸ χεῖρον οὖν ἔσβεσε, τὸ κρεῖττον δ’ ἀνέστησεν
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

14

.

12

Ὑπὸ Χριστοῦ ἐνεργούμενος, προμηνύω σοι
ὡς ἐντεῦθεν γενήσεται σημεῖον ἀντιλεγόμενον· ἔσται δὲ σημεῖον ὁ σταυρὸς ὅνπερ στήσουσι
τῷ Χριστῷ οἱ παράνομοι·
5τὸν σταυρούμενον ἄλλοι Θεὸν μὲν κηρύξουσιν, ἄλλοι δὲ πάλιν ἄνθρωπον, καὶ ἀσεβείας καὶ εὐσεβείας τὰ δόγματα κινοῦνται· καὶ οὐράνιόν τινες μὲν ὑποπτεύσουσι τὸ σῶμα, ἄλλοι φαντασίαν· ἕτεροι δὲ πάλιν ἐκ σοῦ τὴν σάρκα ἄψυχον καὶ ἕτεροι ἔμψυχον φασὶν ὡς ἀνέλαβεν188 in vol. 2
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

14

.

13

Τοσοῦτον δὲ τὸ μυστήριον ἀντιλέγεται
ὅτι ἐν διανοίᾳ σου γενήσεται ἀμφισβήτησις. Καὶ γὰρ ὅταν ἴδῃς τῷ σταυρῷ προσηλούμενον
τὸν υἱόν σου, ἀμώμητε,
5μεμνημένη τῶν λόγων ὧν εἶπεν ὁ ἄγγελος καὶ τῆς θείας συλλήψεως καὶ τῶν θαυμάτων τῶν ἀπορρήτων, ἀμφιβαλεῖς εὐθέως· ὡς ῥομφαία δέ σοι ἔσται ἡ διάκρισις τοῦ πάθους· ἀλλὰ μετὰ ταῦτα ἴασιν ταχεῖαν ἐκπέμψει τῇ καρδίᾳ σου καὶ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἰρήνην ἀήττητον
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»190 in vol. 2

14

.

14

Ὅτε δὲ ταῦτα ἐφθέγξατο πρὸς τὴν ἄμεμπτον,
ὁ πρεσβύτης ὁ δίκαιος πρὸς τὸ παιδίον ἐβόησε· «Νῦν με ἀπολύεις ἐν εἰρήνῃ τὸν δοῦλόν σου,
ὅτι εἶδόν σε, Κύριε·
5πρὸς ζωήν με ἀπόλυσον τὴν ἀτελεύτητον, ἡ ζωὴ ἡ ἀνείκαστος, ἐπειδὴ τοῦτό μοι ἐπηγγείλω πρὶν ἔλθῃς ἐν τῷ κόσμῳ· τοῦ οὖν λόγου σου τὸν ὅρον διατήρησόν μοι, Λόγε· πρὸς τὸν Ἀβραάμ με καὶ τοὺς πατριάρχας ἀπόστειλον, πανάγιε, καὶ τῶν ἐπικήρων με ταχέως ἀπόλυσον,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

14

.

15

Ἔστι γάρ, ἔστι πολύστονα καὶ ἐπίμοχθα
τὰ παρόντα ὡς πρόσκαιρα καὶ τέλος πάντως δεχόμενα· ὅθεν διὰ τοῦτο τοὺς δικαίους σου ἅπαντας
τῶν ἐντεῦθεν μετέστησας·
5τὸν Ἐνὼχ καὶ Ἠλίαν θανάτου μὴ γεύσασθαι προμηθούμενος, Κύριε,
ἐκ τῶν ἐνταῦθα μετατεθῆναι εὐδόκησας ἀρρήτως, ἵνα ὦσιν ἐν χωρίοις φωτεινοῖς καὶ ἀστενάκτοις. Νῦν οὖν τῶν προσκαίρων χώρισόν με, κτίστα, καὶ τὴν ψυχήν μου πρόσδεξαι, καὶ συγκαταρίθμησον κἀμὲ τοῖς ἁγίοις σου,192 in vol. 2
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.

14

.

16

Πάντων ζωὴ καὶ ἀνάστασις παραγέγονας
διὰ σὴν ἀγαθότητα· τῆς οὖν ζωῆς με ἀπόλυσον ταύτης, ὁ Θεός μου, τῇ ζωῇ δὲ παράπεμψον
τῇ ἀφθάρτῳ ὡς ἄφθαρτος·
5αἰσθητῷ μὲν θανάτῳ παράδος τὸ σῶμά μου ὥσπερ πάντων τῶν φίλων σου, τὴν νοητὴν δὲ καὶ αἰωνίαν ζωήν μοι δός, οἰκτίρμων· ὡς ἐν σώματί σε εἶδον καὶ βαστάσαι ἠξιώθην, ἴδω σου τὴν δόξαν τὴν σὺν τῷ πατρί σου καὶ τῷ ἁγίῳ πνεύματι· κἀκεῖ γὰρ μεμένηκας καὶ ὧδε ἐλήλυθας,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»

14

.

17

Ὁ βασιλεὺς τῶν δυνάμεων προσεδέξατο
τοῦ δικαίου τὴν δέησιν καὶ ἀοράτως ἐφθέγξατο· «Νῦν σε ἀπολύω τῶν προσκαίρων, ὦ φίλε μου,
πρὸς χωρία αἰώνια·194 in vol. 2
5τῷ Μωσῇ καὶ τοῖς ἄλλοις προφήταις ἐκπέμπω σε· τούτοις πᾶσιν ἐξάγγειλον ὅτι ὃν εἶπον ἐν προφητείαις, ἰδοὺ παρεγενόμην καὶ ἐτέχθην ἐκ παρθένου, ὡς προήγγειλαν ἐκεῖνοι· ὤφθην τοῖς ἐν κόσμῳ καὶ συνανεστράφην ἀνθρώποις, ὡς ἐκήρυξαν· ταχέως δὲ φθάνω σε λυτρούμενος ἅπαντας,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.»

14

.

18

Σὲ δυσωποῦμεν, πανάγιε, ἀνεξίκακε,
ἡ ζωὴ καὶ ἀνάκλησις, πηγὴ ἡ τῆς ἀγαθότητος, βλέψον οὐρανόθεν καὶ ἐπίσκεψαι ἅπαντας
τοὺς ἀεὶ πεποιθότας σοι·
5ἐξ ὀργῆς καὶ ἀνάγκης καὶ θλίψεως λύτρωσαι τὴν ζωὴν ἡμῶν, Κύριε, καὶ ἐν τῇ πίστει τῆς ἀληθείας ὁδήγησον τοὺς πάντας ταῖς πρεσβείαις τῆς ἁγίας Θεοτόκου καὶ παρθένου. Σῶσόν 〈σου〉 τὸν κόσμον, σῶσόν σου τὴν ποίμνην, καὶ πάντας περιποίησαι, ὁ δι’ ἡμᾶς ἄνθρωπος ἀτρέπτως γενόμενος,
10ὁ μόνος φιλάνθρωπος.196 in vol. 2

15

t

Μηνὶ τῷ αὐτῷ κθʹ, κοντάκιον τῶν ἁγίων νηπίων, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ἦχος πλ. βʹ, πρός· Τὴν ὑπὲρ ἡμῶν.

15

pro

(t)

Προοίμιον
1Ἐν τῇ Βηθλεὲμ τεχθέντος τοῦ βασιλέως, μάγοι ἐκ Περσῶν σὺν δώροις ἐπιδημοῦσι δι’ ἀστέρος ἐξ ὕψους ὁδηγούμενοι· ἀλλ’ Ἡρώδης ταράσσεται καὶ θερίζει τὰ νήπια ὥσπερ σῖτον, ὀδυρόμενος
5ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖται ταχύ.204 in vol. 2

15

.

1

Τῶν ἄνω καὶ τῶν κάτω εὐφραινομένων,
τί ἐστιν ἐν Ῥαμᾷ, ὅτι ἠκούσθη
θρῆνος ἐκεῖ ἄμετρος; Ἰακὼβ ἐπαγάλλεται καὶ Ῥαχὴλ τί ὀδύρεται; ͜Ἰω͜σὴφ ἀνεγνωρίσθη, καὶ Ῥαχὴλ τί στενάζει;
5
Βενιαμὶν ὑψώθη, τί κλαίει Ῥαχήλ; Δεῦτε οὖν ἴδωμεν τὸν ὀδυρμὸν καὶ τὸ πένθος·
οὐ γὰρ τὰ πρῶτα θρηνεῖ παιδία, οὐ τὰ πραθέντα καὶ εὑρεθέντα ἀλλ’ ἅπερ νῦν κατέσφαξεν Ἡρώδης ὁ ὠμότατος·
τὸν χρόνον γὰρ ἠκρίβωσεν ἀστέρος τοῦ ἐκλάμψαντος,
10καὶ πέμψας εἰς Βηθλεὲμ ἀτεκνοῖ τὴν Ῥαχὴλ ͜διὰ͜ τὸ βρέφος Μαριάμ· ἀλλ’ ἐκείνη ἐν χαρᾷ εὗρε πάλιν αὐτά, ὁ Ἡρώδης δὲ θρηνεῖ ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖται ταχύ.

15

.

2

Ὁ φόβος ὃν ἀεὶ ἐπευλαβεῖτο
νῦν ἐπῆλθεν αὐτῷ μὴ βουλομένῳ,
καὶ ἅπερ οὐκ ἤλπιζε μελετήσας ἐξέμαθε τὸν προφήτην τὸν λέγοντα· φησὶ γὰρ Ἠσαΐας· «Παιδίον ἐγεννήθη
5ἡμῖν, καὶ οὕτως υἱὸς ἐδόθη ἡμῖν·
πάντων πατήρ ἐστι καὶ τῶν αἰώνων δεσπότης·
ἐπὶ τῶν ὤμων τὴν ἀρχὴν ἔχει, τὸ ὄνομα δὲ αὐτοῦ καλεῖται μεγάλης βουλῆς ἄγγελος.» Θεὸς ἰσχυρὸς πέφυκεν
ἐν θρόνῳ καὶ ἐν φάτνῃ τε καὶ πανταχοῦ ἀχώρητος.		206 in vol. 2
10Καλῶς οὖν δέδοικεν αὐτὸν ὁ Ἡρώδης φοβηθείς, καὶ ἠκρίβωσεν μαθεῖν ποῦ ἐτέχθη ὁ φανεὶς βασιλεὺς τοῦ παντός, καὶ ἔμαθεν ἀψευδῶς ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖται ταχύ.

15

.

3

Ὑπνώσας ἐν εἰρήνῃ ἄφνω ἠγέρθη,
καὶ ἦν τεταραγμένος ὑπὸ δειλίας·
φόβῳ γὰρ συνείχετο ὁ Ἡρώδης, καὶ ἔτρεμεν τοῦ τεχθέντος τὸ ὄνομα. Μαθὼν γὰρ ἐκ τῶν μάγων τὴν δύναμιν τοῦ βρέφους,
5
τῷ γέλωτι συμμείξας πένθος ἐκβοᾷ· «Ὢ τῶν ἀδοκήτων κακῶν, ὅτι βρέφος πτοοῦμαι.
Ὢ τῶν ἀθλίων λογισμῶν, ὅτι παιδίον τρέμω ὅπερ οὐκ εἶδον. Πόντου καὶ γῆς ἐδέσποσα, καὶ νήπιον ταράττει με·
τί οὖν τελέσω σήμερον; τί πράξω εἰς τὴν αὔριον;
10Ἐξαίφνης πᾶσαν τὴν γῆν κατεφώτισεν ἀστήρ, καὶ ἐκήρυξεν αὐτὸν βασιλέα ἰσχυρὸν καθαιροῦντα τὴν ἐμὴν βασιλείαν, καὶ θρηνῶ ὅτι τὸ κράτος μου καθ〈αιρεῖται ταχύ.»〉

15

.

4

Τούτους τοὺς λόγους ἀπορῶν ἀπεφθέγγετο,
καὶ κινῶν τοὺς λογισμοὺς ἐνεθυμεῖτο
πῶς καθαιρεθήσεται διὰ τάχους τὸ νήπιον ὅπερ μάγοι ἐκήρυξαν· καὶ τὸν στρατὸν καλέσας, παρέχει παρρησίαν208 in vol. 2
5
βοήσας πᾶσιν οὕτως τραχείᾳ φωνῇ· «Πορεύεσθε ταχὺ ἐπὶ τὰς πόλεις καὶ χώρας
καθωπλισμένοι, γεγαυρωμένοι καὶ ἀσπλαγχνίαν ἐνδεδυμένοι, καὶ πάντα ἀποκτείνατε τῆς Βηθλεὲμ τὰ ἔκγονα·
οὐκ ἔχει οὖν δυσκολίαν, οὐ δειλίαν ὁ πόλεμος·
10πρὸς βρέφη πέμπω ὑμᾶς διετῆ καὶ τρυφερά· ὁ κωλύων οὐδεὶς πρόσταγμα βασιλικόν· πάντες τρέμουσι λαοὶ καὶ οὐ λέγουσί ποτε ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖται ταχύ.»

15

.

5

Ἀκούσας ὁ στρατὸς τὰ εἰρημένα,
ἀπεκρίθη παρευθὺς πρὸς τὸν Ἡρώδην·
«Ταῦτα ἃ προσέταξας ἐκτελέσαι δεδοίκαμεν, μήπως γέλως γενώμεθα. Ποῖος γὰρ τῶν ἀφρόνων ἀνθρώπων οὐ γελάσει
5
ὅτι κατὰ νηπίων στρατευόμεθα; Εἰ Βηθλεέμ ἐστι 〈γῆ〉 τοῦ τεχθέντος παιδίου,
κέλευσον ἡμᾶς, καὶ ὅλην τάχος διερευνῶμεν, βάρεις καὶ οἴκους. Οὐδείς σοι λέγει, δέσποτα· Μὴ φρόντιζε τοῦ πράγματος·
οὐδείς σοι καταμέμφεται· ἐρευνῶν ἅπερ ἔμαθες,
10κατάδραμε, κατάδραμε τὸν ἐλθόντα ἐπὶ γῆς ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ. Ἔθος ἦν τῇ Βηθλεὲμ προφέρειν βασιλεῖς· μὴ οὖν προσκρούσης αὐτῇ
ὅτι τὸ κράτος σου καθαιρεῖται ταχύ.210 in vol. 2

15

.

6

Πρὸ χρόνου τὸν Δαυὶδ ἄνακτα μέγαν
ἤνεγκεν ἡ Βηθλεέμ, ὃν γεννηθέντα
φόβῳ ἐδειλίασε Γολιὰθ ὁ ἀλλόφυλος, ὡς ἡμεῖς τὸν τεχθέντα νῦν. Εἰ οὖν δοκεῖ σοι, ἄναξ, ἐρευνηθήτω πᾶσα
5
ἡ Βηθλεὲμ καὶ τόποι ὁρίων αὐτῆς, ὅτι ἐν τοῖς 〈ἐκεῖ〉 φονευομένοις νηπίοις
τὸ γεννηθέντα εὕρωμεν βρέφος καὶ ἀνέλωμεν αὐτὸ σὺν τούτοις. Ὁ τόκος ἐδηλώθη σοι καὶ ὁ τόπος ἐγνώσθη σοι·
οἱ μάγοι σε ἐχλεύασαν καὶ προφῆται ἐπτόησαν.
10Νεῦσον οὖν τοῖς σοῖς παισὶ καὶ τὸν θέλοντα τὴν σὴν βασιλείαν ἀφελεῖν, ἀφελώμεθα αὐτοῦ τὴν ζωὴν ἀπὸ γῆς, καὶ μὴ ἔσῃ δειλιῶν ὅτι τὸ κράτος σου καθαιρεῖται ταχύ.»

15

.

7

Εὐθὺς ἐνωτισθεὶς τὰ εἰρημένα
παρὰ τῶν στρατιωτῶν, ὁ παιδοκτόνος
〈ὥσπερ〉 πῦρ ἐγένετο καὶ βολίδας ἐξέπεμπεν τῆς ὀργῆς τὰ ὁρμήματα, οὐ φλέγων ἐν ἀκάνθαις, ἀλλὰ φονεύων βρέφη
5
καὶ καταμολύνων αἵμασι τὴν γῆν· ἐσείσθη γὰρ τὸν νοῦν καὶ ἐσκοτίσθη τὰς φρένας,
οὐκ ἀπὸ μέθης, ἀλλ’ ἀπὸ φθόνου· βότρυς πικρίας αὐτὸς ὑπάρχων, τοὺς νέους κλάδους ἔτεμεν ὑπὲρ ἑνὸς ὁ ἄδικος,
καὶ τούτους μὲν ἀπέκοψεν, ἐκεῖνον δὲ οὐκ ἔφθασεν·
10καὶ διὰ τοῦτο θυμοῦ ἐνεπλήσθη χαλεποῦ, ὅτι ἤκουσεν φωνῆς καθαιρούσης τὴν αὐτοῦ βασιλείαν ἀψευδῶς, καὶ διέμενε θρηνῶν
ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖται ταχύ.212 in vol. 2

15

.

8

Ἰχνεύσας ἡ ἀλώπηξ τὸν μέγαν σκύμνον,
διεγείρει κατ’ αὐτοῦ τοὺς κακοὺς κύνας
ἔσωθεν καὶ ἔξωθεν Βηθλεὲμ περιτρέχοντας καὶ ζητοῦντας τὸ θήραμα· τοὺς ἄρνας δὲ σπαράττει, οὐχὶ δὲ τὸν λέοντα·
5
τῷ βλέμματι γὰρ τούτου οὐκ ἀντοφθαλμεῖ. Τὸν ἀετὸν γῦπες ἐπὶ τὰ ὄρη ἐζήτουν·
ἦν δὲ ἐκεῖνος ἐν ἀποκρύφῳ, σκέπων καὶ θάλπων ταῖς αὐτοῦ πτέρυξι τὴν νοσσιὰν ἣν ἔκτισε χειρὶ ἰδίᾳ πρότερον,
κἂν ἄρτι τοῦτον τέτοκε παρθένος, μήτηρ ἄνανδρος·
10αὐτὸς γὰρ ταύτης πατὴρ καὶ τοῦ κόσμου ποιητὴς καὶ εἰρήνης φυτουργός·
κἂν Ἡρώδης πολεμῇ κοπιῶν ἀνωφελῶς, θρηνήσει δὲ ἀψευδῶς
ὅτι τὸ κράτος αὐ〈τοῦ καθαιρεῖται ταχύ.〉

15

.

9

Νεφέλης φωτεινῆς ἐφαπλουμένης
κατὰ τῆς Ἰουδαίας καὶ σκιαζούσης,
γνόφον σκοτεινότατον ὁ Ἡρώδης εἰσήνεγκε καὶ ἐσκότισεν ἅπαντας· τὴν ἱλαρὰν γὰρ φύσιν τῶν παίδων καὶ γελῶσαν
5
δεικνύει παραχρῆμα κλαίουσαν πικρῶς, τὴν πρὸ μικροῦ 〈ἔτι〉 εὐφραινομένην τῷ τόκῳ
τῆς παναχράντου ἁγνῆς Μαρίας, καὶ ἄρτι μᾶλλον ὀδυρομένην. Ὡς ἄνθος γὰρ αὐθήμερον ἐπὶ τὴν γῆν κατέπιπτεν,
καὶ πᾶς ὁρῶν ὠδύρετο καὶ τῇ Ῥαχὴλ ἐμήνυεν·
10«Δεῦρο κλαῦσον, Ῥαχήλ, καὶ συνθρήνησον ἡμῖν· μέλος ὀδυνηρὸν ἀντὶ ᾄσματος τερπνοῦ, ἀντὶ ὕμνου γλυκεροῦ προσκομίσωμεν κλαυθμόν, † ὅτι τὸ κράτ〈ος αὐτοῦ καθαιρεῖται ταχύ.〉» †214 in vol. 2

15

.

10

Ὁ ἦχος τῶν θρηνούντων τοὺς νέους παῖδας
ὡς βροντὴ ἐπὶ γῆς κτύπον ἐποίει·
βουνοὶ γὰρ καὶ φάραγγες καὶ κοιλάδες τῶν ὀρῶν ἀντηχοῦντες ὠλόλυζον· τὴν οἰμωγὴν ἐκείνην ὥσπερ ἀφομοιοῦντες,
5
συνέπασχον ἀλλήλοις συγκοπτόμενοι. Ἦν δὲ ἰδεῖν τότε πλήρης αἱμάτων τὴν γαῖαν,
τὴν ἔρημόν τε καὶ ἀοικήτους, ὅτι καὶ μέχρι τούτων ἐκτείνει τὸν θυμὸν ὁ παράνομος καὶ ὄντως ὑπερήφανος·
τὰς μητέρας γὰρ ἤλαυνεν, καὶ φθάνων ταύτας ἥρπαζεν
10ἐκ τῶν ἰδίων ἀγκαλῶν ὡς στρουθία νεοσσοὺς μέλος ᾄδοντα γλυκύ, καὶ κατέσφαζεν αὐτά, μὴ νοῶν ὁ δυσμενὴς ὅτι καὶ ταῦτα ποιῶν τὸ κράτος αὐτοῦ καταλυθήσεται ταχύ.

15

.

11

Ὑπήντων ταῖς μητράσι γυμνῷ τῷ ξίφει
βασταζούσαις τὰ βρέφη οἱ στρατιῶται·
φόβῳ δὲ πτοούμεναι, ἃ ἐβάσταζον ἔρριπτον ἅπερ πόθῳ ἐθήλαζον· δειλὸν γὰρ φύσει ἐστὶν τὸ γένος τῶν θηλείων,
5
εἰ καὶ προπετὲς πέλει καὶ θρασύτατον. Ὅθεν αἱ μὲν αὐτῶν τοὺς φονευτὰς ἐλιπάρουν
καὶ τοὺς αὐχένας αὐτοῖς παρεῖχον, προτελευτῆσαι ἐπιθυμοῦσαι τῶν τέκνων ἤπερ ὄψεσθαι αὐτὰ κατασφαζόμενα·
καὶ μάρτυς τούτου ἄξιος ἥτις μήτηρ ἐγένετο·		216 in vol. 2
10ὅθεν ἐβόων πικρῶς· «Ἀποκτείνετε αὐτά, ἀλλ’ ὁ κόλπος Ἀβραὰμ ὑποδέξεται αὐτὰ ὡς τὸν Ἄβελ τὸν πιστόν· ὁ Ἡρώδης δὲ θρηνεῖ ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖ〈ται ταχύ.〉»

15

.

12

Ῥαινόντων τῶν ἀνόμων ἀθῷον αἷμα
τῶν ἀκάκων νηπίων, ἔδει μνησθῆναι
Ἄβελ τοῦ προσάξαντος τὴν θυσίαν τῷ Θεῷ καθαρὰν καὶ ἀμόλυντον, καὶ παραμυθηθῆναι· κἀκεῖνος γὰρ ἐκτάνθη.
5
Καὶ πάλιν Ζαχαρίαν ἐχρῆν κατιδεῖν, ὡς τῷ Θεῷ ἐκεῖ κατηγορίαν προσάξει
κατὰ τῶν τοῦτον ἀποκτεινάντων· ἀεὶ γάρ εἰσιν οἱ Ἰουδαῖοι καὶ οἱ τούτων ἀνάσσοντες ὑβρισταὶ καὶ παράνομοι,
φονευταὶ καὶ ἀσυνετοὶ καὶ νόμον παραβαίνοντες·
10τὸν Μωϋσῆν ἠθέτησαν, Ἠσαΐαν δὲ αὐτοὶ μέσον ἔπρισάν ποτε· καὶ τὰ βρέφη τῆς Ῥαχὴλ κατασφάττουσι νῦν· διὰ τοῦτο καὶ θρηνοῦν 〈ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖται ταχύ.〉

15

.

13

Ὢ κακία, ὢ μανία τοῦ βασιλέως.
Ὢ ἀνοίκτιστος τρόπος, ὅτι νηπίοις
πόλεμον ἐξήγειρε, καὶ τὸ γένος τὸ ἴδιον οὐδὲ ὅλως ᾠκτείρησε. Τῶν τέκνων τῶν ἰδίων οὐχ ὑπεμνήσθη τότε,
5
οὐδ’ ὅτι μία φύσις τοῖς πᾶσίν ἐστιν· οὐκ ᾤκτειρεν γονεῖς, ἀλλ’ ὀργισθεὶς ἐμεθύσθη
καὶ ἑαυτόν τε πρῶτον ἠγνόει, καὶ τότε πάντας τοὺς ὁμοφύλους, ἐπιδραμὼν τοῖς ἅπασιν ὥσπερ θηρίον ἄγριον,
ὅταν φεύγῃ τοὺς βάλλοντας παγίδας καὶ διώκοντας.		218 in vol. 2
10Πατέρες ἔκλαιον υἱοὺς καὶ μητέρες σὺν αὐτοῖς, καὶ οὐδὲν τὸν ἀναιδῆ ἔμελε περὶ αὐτῶν, ἀλλ’ ἢ μόνον αὐτὸς τοῦτ͜ο ἐ͜φρόντιζε θρηνῶν ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖ〈ται ταχύ.〉

15

.

14

Μαχαίραις ἀνηλεῶς ἀπεκτάνθησαν,
ὡς ἐν σχήματι φόνου, ἄμεμπτα βρέφη.
Τὰ μὲν ἐκεντήθησαν ἀπρεπῶς καὶ ἀπέψυξαν, τὰ δὲ διεμερίσθησαν· ἄλλα κάρας ἐτμήθη, τοὺς μασθοὺς τῶν μητέρων
5
καθέλκοντα καὶ γάλα ποτιζόμενα, ὡς ἐκ τούτου λοιπὸν ἐν τοῖς μασθοῖς κρεμασθῆναι
τὰ τῶν νηπίων σεπτὰ κρανία, καὶ τὰς θηλὰς δὲ κατασχεθῆναι ἔνδον αὐτῶν τοῦ στόματος τοῖς ὀδοῦσι τοῖς τρυφεροῖς.
Διπλαῖ τότε γέγοναν ὀδύναι καὶ ἀφόρητοι
10ταῖς θηλαζούσαις γυναιξὶ ͜δια͜σπωμέναις φυσικῶς ὑπὸ παίδων διετῶν, στερουμέναις δὲ αὐτῶν, ὡς φησὶν ὁ βασιλεύς· διὰ τοῦτο καὶ θρηνεῖ
ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖται ταχύ.220 in vol. 2

15

.

15

Ἄωρον βότρυν ἐζήτει, δι’ ὃν ἐποίει
οὐκ εὐκαίρως τρυγητὸν ὁ Ἡρώδης·
χειμὼν γὰρ καθέστηκεν ὅτε τὸν ἀγεώργητον βότρυν Μαρία τέτοκεν, καὶ σταφυλὴν οὐχ εὗρε, τοὺς ὄμφακας τρυγᾷ δέ.
5
Ὁ γὰρ καρπὸς τῆς μόνης παρθένου ἁγνῆς μετὰ τῆς ἀμπέλου μέλλει εἰς Αἴγυπτον φεύγειν
καὶ φυτευθῆναι καὶ καρπὸν δοῦναι· φεύγει δὲ χώραν τῶν Ἰουδαίων χερσεύουσαν καὶ ἄμεστον 〈παντὸσ〉 καλοῦ ὑπάρχουσαν·
τὸν Νεῖλον δὲ κατέλαβε τὸν καρποδότην πέλοντα,
10οὐχ ὡς Μωσῆς ἐν ποταμῷ καὶ τῷ ἕλει προσριφεὶς καὶ ἐν θίβει φυλαχθείς, μᾶλλον δὲ ῥίψας ἐκεῖ ἅπαν εἴδωλον αὐτῶν, ὧν Ἡρώδης φίλος ὢν τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖται ταχύ.

15

.

16

Νημάτων καὶ δικτύων τότε πλακέντων
τῷ νεβρῷ τῆς παρθένου καὶ θεοτόκου,
ἡ παγὶς συντέτριπτο καὶ ὁ νεβρὸς ἐρρύετο κατασχίζων τὰ δίκτυα· σὺν τῇ μητρὶ δὲ φεύγει ὡς ἄμωμον δορκάδιν
5
εἰς Αἴγυπτον, ὡς ἔφη Μιχαίας ποτέ. Ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ κρατῶν πάντων, ποῦ φεύγεις;
Ποῦ δὲ ὑπάγεις; Πρὸς τίνα πάλιν τὴν κατοικίαν τὴν σὴν ποιήσεις; Ποῖος οἶκος χωρήσει σε; Ποῖος δὲ τόπος φέρει σε;
Οὐκ ἔστι κτίσις πώποτε ἀφανὴς τῷ σῷ βλέμματι,
10ἀλλὰ τὰ πάντα σοι γυμνά, ὅτι πάντων ποιητὴς σὺ ὑπάρχεις, Χριστέ· τί οὖν φεύγεις, ἀγαθέ; Ὁ Ἡρώδης διὰ σὲ ἐποδύρεται θρηνῶν
ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖται 〈ταχύ.〉222 in vol. 2

15

.

17

Ὁ φεύγων φεύγει πάντως ἵνα λανθάνῃ
εἰς τὸ μὴ γνωρισθῆναι τοῖς ἐκζητοῦσι·
ἀλλ’ ὁ μόνος εὔσπλαγχνος, Ἰησοῦς ὁ σωτὴρ ἡμῶν, τῷ μὲν σχήματι ἔφυγε, τοῖς ἔργοις δὲ τοῖς πᾶσι γνώριμος ἀνεδείχθη.
5
Ἡνίκα γὰρ εἰσῆλθεν εἰς τὴν Αἴγυπτον, ἐσείσθησαν εὐθὺς τὰ χειροποίητα 〈πάντα〉·
ὁ ἐμβαλὼν γὰρ Ἡρώδῃ τρόμον καὶ τοῖς εἰδώλοις σεισμὸν εἰσάγει. Κόλποις μητρὸς ἐκρύπτετο καὶ ὡς Θεὸς εἰργάζετο·
εἰς Αἴγυπτον ἐβάδιζε καὶ διηκόνει ἄγγελος
10ἐξ ὕψους τῇ φυγῇ αὐτοῦ· ἀπηλαύνετο ἑκὼν ὣσπερ βρέφος πενιχρόν,
καὶ ὡς πλούσιος παντὶ ἐκηρύττετο, διὸ καὶ ὁ Ἡρώδης θρηνεῖ
〈ὅτι τὸ κράτος αὐτοῦ καθαιρεῖται ταχύ.〉

15

.

18

Ὑμεῖς οὖν, ἀδελφοί, δότε συγγνώμην
τῇ ἐμῇ ῥαθυμίᾳ, καὶ ἀναστάντες
δεῦτε προσκυνήσωμεν τῷ ἐλθόντι καὶ σώσαντι γένος ἅπαν ἀνθρώπινον, βοῶντες μετὰ πόνου καρδίας τῷ δεσπότῃ
5
ἐκ τοῦ ἀνθρωποκτόνου ῥυσθῆναι ἡμᾶς καὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἀπαλλαγῆναι συντόμως
καὶ μετανοίας εὑρεῖν τὴν τρίβον, ἐγώ τε πρῶτον ὁ λέγων ταῦτα· πολλὰ γὰρ ἐπλημμέλησα ἐν γνώσει καὶ ἀγνοίᾳ μου,
καὶ τὸν Θεὸν παρώξυνα τοῖς ἀκαθάρτοις ἔργοις μου·
10καὶ διὰ τοῦτο δυσωπῶ ὅπως στῆτε σὺν ἐμοί, καὶ βοήσωμεν θερμῶς· «Ταῖς πρεσβείαις, ὁ Θεὸς, τῆς ἀχράντου σου μητρός, καὶ τῶν ἁγίων βρεφῶν,
μή με χωρίσῃς τῆς βασιλείας σου, Χριστέ.»224 in vol. 2

16

t

Μηνὶ ἰανουαρίῳ ϛʹ, κοντάκιον εἰς τὰ ἅγια φῶτα, ἦχος δʹ, φέρον ἀκροστιχίδα·
τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ.234 in vol. 2

16

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Ἐπεφάνης σήμερον τῇ οἰκουμένῃ, καὶ τὸ φῶς σου, Κύριε, ἐσημειώθη ἐφ’ ἡμᾶς
ἐν ἐπιγνώσει ὑμνοῦντάς σε· «Ἦλθες, ἐφάνης τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.»

16

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Ἐν τοῖς ῥείθροις βλέψας σε τοῦ Ἰορδάνου βαπτισθῆναι θέλοντα, ὁ μέγας πρόδρομος, Χριστέ,
ἐν εὐφροσύνῃ ἐκραύγαζεν· «Ἦλθες, ἐφάνης, τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.»

16

.

1

Τῇ Γαλιλαίᾳ τῶν ἐθνῶν, τῇ τοῦ Ζαβουλὼν χώρᾳ καὶ τοῦ Νεφθαλεὶμ γαίᾳ,
ὡς εἶπεν ὁ προφήτης, φῶς μέγα ἔλαμψε Χριστός· τοῖς ἐν σκότει οὖσιν φαεινὴ ὤφθη αὐγὴ
ἐκ Βηθλεὲμ ἀστράπτουσα,
5μᾶλλον δὲ ἐκ Μαρίας ὁ Κύριος πάσῃ τ͜ῇ ο͜ἰκουμένῃ
ἀνατέλλει τὰς ἀκτῖνας, ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης. Διὸ οἱ ἐξ Ἀδὰμ γυμνοί, δεῦτε πάντες,
ὑποδύωμεν αὐτὸν ἵνα θαλφθῶμεν· σκέπη γὰρ γυμνοῖς καὶ αἴγλη ἐσκοτισμένοις		236 in vol. 2
10ἦλθες, ἐφάνης, τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.

16

.

2

Οὐχ ὑπερεῖδεν ὁ Θεὸς τὸν δόλῳ συληθέντα ἐντὸς τοῦ παραδείσου
καὶ ἀπολελωκότα τὴν θεοΰφαντον στολήν· ἦλθεν γὰρ πρὸς τοῦτον ἱερᾷ πάλιν φωνῇ
καλῶν τὸν παρακούσαντα·
5«Ποῦ εἶ, Ἀδάμ; Ἀπάρτι μὴ κρύπτου με· θέλω θεωρεῖν σε,
κἂν γυμνὸς εἶ, κἂν πτωχὸς εἶ· μὴ αἰσχυνθῇς, σοὶ γὰρ ὡμοιώθην· αὐτὸς ἐπιθυμῶν θεὸς οὐκ ἐγένου,
ἀλλ’ ἐγὼ νῦν βουληθεὶς σὰρξ ἐγενόμην. Ἔγγισόν μοι οὖν καὶ γνώρισον, ἵνα λέξῃς·
10Ἦλθες, ἐφάνης, τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.238 in vol. 2

16

.

3

Ὑπὸ τῶν σπλάγχνων τῶν ἐμῶν ἐκάμφθην, ὡς οἰκτίρμων, καὶ ἦλθον πρὸς τὸ πλάσμα
προτείνων τὰς παλάμας ἵνα περιπτύξωμαί σε. Μὴ οὖν αἰδεσθῇς με· διὰ σὲ γὰρ τὸν γυμνὸν
γυμνοῦμαι καὶ βαπτίζομαι·
5ἤδη μοι Ἰορδάνης ἀνοίγεται, καὶ ὁ Ἰωάννης
εὐτρεπίζει τὰς ὁδούς μου ἐν ὕδασι καὶ ἐν διανοίαις.» Τοιαῦτα ὁ σωτὴρ οὐ λόγοις, ἀλλ’ ἔργοις
πρὸς τὸν ἄνθρωπον εἰπὼν ἦλθεν, ὡς εἶπεν, τῷ μὲν ποταμῷ τῷ βήματι προσεγγίζων,
10τῷ δὲ προδρόμῳ τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.

16

.

4

Τὸν ἐν ἐρήμῳ ποταμὸν καὶ δρόσον ἐν καμίνῳ καὶ ὄμβρον ἐν παρθένῳ
ἰδὼν ὁ Ἰωάννης, ἐν Ἰορδάνῃ τὸν Χριστόν, φόβῳ ἐταράχθη, ὡς ὁ γεννήτωρ αὐτοῦ
τὸν Γαβριὴλ ἐτρόμαξεν·
5μείζω δὲ ἦν τὰ τότε τῶν πάντοτε· τότε γὰρ πρὸς δοῦλον
ὁ δεσπότης τῶν ἀγγέλων ἐλήλυθε, θέλων βαπτισθῆναι· διὸ ὁ βαπτιστής, γνωρίσας τὸν πλάστην
καὶ μετρήσας ἑαυτόν, ἔφησε φρίττων· «Στεῖλον, λυτρωτά, ἀρκέσθητι μέχρι τούτου·		240 in vol. 2
10οἶδά σε τίς εἶ, τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.

16

.

5

Ἃ ἐπιτάσσεις μοι, σωτήρ, ἐὰν ἐπιτελέσω, τὸ κέρας μου ὑψώσω·
ἀλλ’ ὅμως οὐχ ἁρπάσω τὰ ὑπὲρ τὴν δύναμίν μου. Οἶδα τίς ὑπάρχεις καὶ ὃ ἦς οὐκ ἀγνοῶ·
ἐκ μήτρας γὰρ γινώσκω σε·
5πῶς σε νῦν ἀγνοήσω φαινόμενον, ὅνπερ κεκρυμμένον
κεκρυμμένος θεωρήσας ἐσκίρτησα ἐν ἀγαλλιάσει; Ἐπίσχες οὖν, σωτήρ, καὶ μή με βαρύνῃς·
ἱκανὸν ὅτι ἰδεῖν σε ἠξιώθην· ἔχει μοι καλῶς ἂν εἴπῃς με πρόδρομόν σου·
10σὺ γὰρ ὑπάρχεις τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.242 in vol. 2

16

.

6

Παραχωρῆσαί σοι ζητῶ τὴν τοῦ βαπτιστοῦ τάξιν· αὐτὴ γάρ σοι καὶ πρέπει·
ἐγὼ γὰρ χρείαν ἔχω τοῦ βαπτισθῆναι ὑπὸ σοῦ· σὺ δὲ ἔρχῃ πρός με καὶ προλαμβάνων αἰτεῖς
ἃ βούλομαι αἰτῆσαί σε.
5Τί ζητεῖς παρ’ ἀνθρώπου, φιλάνθρωπε; Τί τὴν κεφαλήν σου
ὑποκλίνεις τῇ χειρί μου; Οὐκ ἔχει γὰρ ἔθος πῦρ κατέχειν, οὐκ οἶδεν ἡ πτωχὴ πλουσίῳ δανείζειν,
ἰσχυρῷ ἡ ἀσθενὴς οὐκ ἀντερίζειν· τοῖς ἁμαρτωλοῖς ὡς χρῄζουσι χρησιμεύει·
10σὺ γὰρ ὑπάρχεις τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.

16

.

7

Ἐπέστης ῥείθροις διὰ τί; Τί θέλων ἀποπλῦναι, ἢ ποίας ἀνομίας
ὁ δίχα ἁμαρτίας καὶ συλληφθεὶς καὶ γεννηθείς; Σὺ μὲν ἔρχῃ πρός με· οὐρανὸς δὲ καὶ ἡ γῆ
τηρεῖ εἰ προπετεύομαι·
5λέγεις μοι· Βάπτισόν με, ἀλλ’ ἄνωθεν ἄγγελοι σκοποῦσιν
ἵνα τότε λέξωσί μοι· Γνῶθι σαυτόν· μέχρι ποῦ παρέρχῃ; Ὡς εἶπεν οὖν Μωσῆς, προχείρισαι ἄλλον
εἰς αὐτὸ τοῦτο, σωτήρ, ὃ ἀπαιτεῖς με· μεῖζόν μού ἐστιν καὶ δέδοικα· δέομαί σου,		244 in vol. 2
10πῶς γὰρ βαπτίσω τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον;»

16

.

8

Ἰδὼν ὁ πάντα προορῶν τὸν φόβον τοῦ προδρόμου, πρὸς τοῦτον ἀπεκρίθη·
«Καλῶς, ὦ Ἰωάννη, καλῶς εὐλαβήθης ἐμέ· ὅμως ἄφες ἄρτι· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν
πληρῶσαι ἃ προώρισα·
5ἄφες ἄρτι καὶ τέως ἀπόσεισαι ταύτην τὴν δειλίαν·
λειτουργίαν χρεωστεῖς μοι καὶ δεῖ σε νῦν ταύτην ἐκπληρῶσαι. Ἐγὼ τὸν Γαβριὴλ ἀπέστειλα τότε,
καὶ ὑπούργησε καλῶς τῇ σῇ γεννήσει· πέμψον οὖν καὶ σὺ ὡς ἄγγελον τὴν παλάμην,
10ἵνα βαπτίσῃς τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.246 in vol. 2

16

.

9

Νῦν ἐπτοήθης, βαπτιστά, καὶ ἔφριξας τὸ δρᾶμα ὡς μέγα, καὶ γὰρ μέγα·
μειζότερον δὲ τούτου κατεῖδεν ἡ σὴ συγγενίς· βλέψον πρὸς Μαρίαν καὶ ἐνθυμήθητι πῶς
ἐκείνη με ἐβάστασεν·
5πάντως ἐρεῖς μοι· Τότε ἠθέλησας. Οὕτως καὶ νῦν θέλω·
μὴ διστάσῃς, βάπτισόν με, τὴν δεξιὰν μόνον δάνεισόν μοι· τὸ πνεῦμά σου οἰκῶ καὶ ὅλον σε ἔχω·
τὴν παλάμην οὖν τὴν σὴν πῶς οὐ κιχρᾷς μοι; Ἔνδον σού εἰμι καὶ ἔξωθεν· τί με φεύγεις;
10Στῆθι καὶ κράτει τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.

16

.

10

Οὐκ ἀπαιτῶ σε, βαπτιστά, τοὺς ὅρους ὑπερβῆναι· οὐ λέγω σοι· Εἰπέ μοι
ἃ λέγεις τοῖς ἀνόμοις καὶ παραινεῖς ἁμαρτωλοῖς. Μόνον βάπτισόν με σιωπῶν καὶ προσδοκῶν
τὰ ἀπὸ τοῦ βαπτίσματος·
5Ἕξεις γὰρ διὰ τοῦτο ἀξίωμα ὅπερ οὐχ ὑπῆρξεν
τοῖς ἀγγέλοις· καὶ γὰρ πάντων τῶν προφητῶν μείζω σε ποιήσω. Ἐκείνων μὲν σαφῶς οὐδείς με κατεῖδεν,
ἀλλ’ ἐν τύποις καὶ σκιαῖς καὶ ἐνυπνίοις· νῦν δὲ ἐπὶ σοῦ ἱστάμενον κατὰ γνώμην		248 in vol. 2
10βλέπεις, κατέχεις τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.

16

.

11

Ὑπέρθου τοῦτο ὃ λαλεῖς καὶ δρᾶσον ὃ ἀκούεις· μηδέν μοι μαρτυρήσῃς·
ἐμοὶ γὰρ ἀεὶ μάρτυς ἐν οὐρανῷ ἐστι πιστός· σοῦ τὴν μαρτυρίαν ὁ ἑστὼς οὗτος λαὸς
εἰκὸς οὐ παραδέχεται.
5Ἄφες οὖν οὐρανόθεν διδάσκωνται τίς εἰμι καὶ τίνος
γόνος πέλω, τί δὲ μέλλω χαρίζεσθαι τοῖς ἀγαπητοῖς μου· ἀνοίγω οὐρανούς, κατάγω τὸ πνεῦμα·
χορηγῶ τοῦτο αὐτοῖς εἰς ἀρραβῶνα. Δεῦρο οὖν λοιπόν, προσέγγισον, ἵνα μάθῃς
10πόθεν ἀστράπτει τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.»

16

.

12

Ῥητῶν ἀρρήτων καὶ φρικτῶν ἀκούσας ὁ ἐκ στείρας, φησὶ τῷ ἐκ παρθένου·
«Ἐὰν ἔτι λαλήσω, μὴ ὀργισθῇς μοι, λυτρωτά· ἤδη γὰρ ἀνάγκη παρασκευάζει ἐμὲ
πολὺ παρρησιάζεσθαι.		250 in vol. 2
5Τί οὖν, σωτήρ, ἵν’ οὗτοι σὲ μάθωσιν, κίνδυνον ἐπάξω
τῇ χειρί μου τῇ ἀθλίᾳ, εἰς κλίβανον ταύτην ἐπιρρίπτων; Καὶ τότε μὲν Ὀζᾶν ἐξέτεινε χεῖραν
ἐπισχεῖν τὴν κιβωτὸν καὶ διεκόπη· νῦν δὲ κεφαλὴν κρατοῦντα τὴν τοῦ Θεοῦ μου
10πῶς με οὐ φλέξει τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον;

16

.

13

Ὦ βαπτιστὰ καὶ ἐριστά, μὴ εἰς ἀντιλογίαν, ἀλλὰ πρὸς λειτουργίαν
συντόμως εὐτρεπίζου· ἰδοὺ γὰρ ὄψει ἃ τελῶ·
ὧδε ζωγραφῶ σοι τὴν τερπνὴν καὶ φαεινὴν
μορφὴν τῆς ἐκκλησίας μου,
5νέμων τῇ δεξιᾷ σου τὴν δύναμιν ἥνπερ μετὰ ταῦτα
χορηγήσω ταῖς παλάμαις τῶν μαθητῶν καὶ τῶν ἱερέων. Δεικνύω σοι σαφῶς τὸ ἅγιον πνεῦμα,
καὶ φωνὴν τὴν τοῦ πατρὸς ἀκουτιῶ σοι
γνήσιον υἱὸν δηλοῦσάν με καὶ βοῶσαν·
10Οὗτος ὑπάρχει τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.»252 in vol. 2

16

.

14

Μετὰ δὲ ταῦτα τὰ φρικτά, ὁ γόνος Ζαχαρίου ἐβόησε τῷ πλάστῃ·
«Ἐγὼ οὐκ ἀντερίζω, ἀλλ’ ὃ κελεύεις μοι τελῶ.» Ταῦτα λέξας τότε, τῷ σωτῆρι προσελθὼν
δουλοπρεπῶς ἠτένιζεν,
5βλέπων εὐλαβῶς μέλη γυμνούμενα τοῦ ἐντελλομένου
ταῖς νεφέλαις περιβάλλειν τὸν οὐρανὸν δίκην ἱματίου, καὶ πάλιν θεωρῶν ἐν μέσῳ τῶν ῥείθρων
τὸν ἐν μέσῳ τῶν τριῶν παίδων φανέντα, δρόσον ἐν πυρὶ καὶ πῦρ ἐν τῷ Ἰορδάνῃ
10λάμπον, πηγάζον, τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.

16

.

15

Ἀλλὰ τὰ θαύματα ὁρῶν, ὁ γόνος Ζαχαρίου ἐν τάξει ἱερέως
παρίσταται τοῖς ῥείθροις καὶ τὸν Χριστὸν χειροθετεῖ, κράζων τοῖς ὁρῶσι· «Τὴν ἑκούσιον βροχὴν
ἐν Ἰορδάνῃ βλέπετε,
5τῆς τρυφῆς τὸν χειμάρρουν, ὡς γέγραπται, ἐν ταῖς διεξόδοις
τῶν ὑδάτων θεωρεῖτε, ἐν ποταμῷ θάλασσαν μεγάλην. Μηδεὶς οὖν τολμηρὸν νομίσῃ με εἶναι·
οὐ τελῶ ὡς προπετής, ἀλλ’ ὡς οἰκέτης· Κύριός ἐστιν καὶ εἶπέ μοι· Τοῦτο δρᾶσον,
10ὅθεν βαπτίζω τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.254 in vol. 2

16

.

16

Νωθρόν με ὄντα ὡς βροτὸν αὐτὸς ὡς Θεὸς πάντων ἐνεύρωσε βοήσας·
Ἐπίθες μοι τὴν χεῖραν, κἀγὼ ἐνισχύσω αὐτήν. Πῶς γὰρ ἠδυνάμην, εἰ μὴ ἦν τοῦτο αὐτὸ
ὃ εἶπεν καὶ ἐγένετο,
5πῶς εὐτόνουν βαπτίσαι τὴν ἄβυσσον, πήλινος ὑπάρχων,
εἰ μὴ πρῶτον ἐδεξάμην καὶ ἔλαβον δύναμιν ἐξ ὕψους; Αἰσθάνομαι γὰρ νῦν, αὐτοῦ μοι παρόντος,
ὅτι οὗ ἤμην τὸ πρὶν πλέον ὑπάρχω, ἄλλο τι εἰμί, ἠλλοίωμαι, ἐδοξάσθην
10βλέπων, κατέχων τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.

16

.

17

Οὐκέτι λέγω ὡς τὸ πρίν· Οὐ λύω τὸν ἱμάντα τῶν σῶν ὑποδημάτων.
Ἰδοὺ γὰρ ἐκ βημάτων ἐπὶ τὴν κάραν προχωρῶ· γῆν πατῶ οὐκέτι, ἀλλ’ αὐτὸν τὸν οὐρανόν·
ἃ γὰρ τελῶ οὐράνια·
5μᾶλλον δὲ καὶ τὰ ἄνω παρέδραμον· ταῦτα γὰρ βαστάζει,
ἀλλ’ οὐ βλέπει ὃν βαστάζει· ἐγὼ δὲ νῦν βλέπω καὶ βαστάζω. Εὐφραίνου, οὐρανέ, καὶ γῆ, ἐπαγάλλου·
ἁγιάσθητε, πηγαὶ αἱ τῶν ὑδάτων· πάντα γὰρ φανεὶς ἐπλήρωσεν εὐλογίας,		256 in vol. 2
10πάντας φωτίζει τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.»

16

.

18

Ὑπερεπῆρεν οὖν τὸν νοῦν τῇ θείᾳ διατάξει ὁ γόνος Ζαχαρίου,
καὶ τείνας τὴν παλάμην ἐπιτιθεῖ τῷ βασιλεῖ, λούει τοῦτον ῥείθροις καὶ λοιπὸν ἄγει εἰς γῆν
τὸν γῆς καὶ πόλου κύριον,
5ὅντινα οὐρανόθεν ὑπέδειξεν φθόγγῳ, ὡς δακτύλῳ,
ὁ βοήσας· «Οὗτός ἐστιν ὁ ὑϊὸς ὁ ἀγαπητός μου.» Αὐτῷ οὖν τῷ πατρὶ καὶ τῷ βαπτισθέντι
ὑϊῷ καὶ τῷ αὐτοῦ πνεύματι κράζω· «Θραῦσον, λυτρωτά, τοὺς θλίβοντας τὴν ψυχήν μου,
10παῦσον τοὺς πόνους, τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.»258 in vol. 2

17

t

Μηνὶ ἰανουαρίῳ ζʹ, κοντάκιον εἰς τὸν Πρόδρομον καὶ εἰς τὸ βάπτισμα καὶ εἰς τὸν Ἀδάμ, ἦχ. πλ. βʹ, φέρον ἀκροστιχίδα·
τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ268 in vol. 2

17

pro

(t)

Προοίμιον
1Τὴν σωματικήν σου παρουσίαν δεδοικώς,
ὁ Ἰορδάνης φόβῳ ὑπεστρέφετο· τὴν προφητικὴν δὲ λειτουργίαν ἐκπληρῶν,
ὁ Ἰωάννης τρόμῳ ὑπεστέλλετο·
5τῶν ἀγγέλων αἱ τάξεις ἐξεπλήττοντο, ὁρῶσαί σε ἐν ῥείθροις βαπτιζόμενον· καὶ πάντες οἱ ἐν σκότει κατηυγάζοντο ὑμνοῦντές σε τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

1

Τῷ τυφλωθέντι Ἀδὰμ ἐν Ἐδὲμ ἐφάνη ἥλιος ἐκ Βηθλεέμ, καὶ ἤνοιξεν αὐτοῦ τὰς κόρας
ἀποπλύνας αὐτὰς Ἰορδάνου τοῖς ὕδασιν· τῷ μεμελανωμένῳ καὶ συνεσκοτισμένῳ
φῶς ἀνέτειλεν ἄσβεστον·
5οὐκέτι αὐτῷ νύξ, ἀλλὰ πάντα ἡμέρα·
τὸ πρὸς πρωῒ πρωῒ δι’ αὐτὸν ἐγεννήθη· δειλινὸν γὰρ ἐκρύβη, ὡς γέγραπται· εὗρεν αὐγὴν φωτίζουσαν αὐτὸν ὁ πρὸς ἑσπέραν πεσών, ἀπηλλάγη τοῦ γνόφου καὶ προέκοπτε πρὸς ὄρθρον270 in vol. 2
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

2

Ὅτε ἑκὼν ἐπηρώθη Ἀδὰμ καρποῦ γευσάμενος τυφλοποιοῦ, εὐθέως ἄκων ἐγυμνώθη· ὡς τυφλὸν γὰρ εὑρὼν ὁ πηρώσας ἀπέδυσεν· ἦν οὖν γυμνὸς καὶ πῆρος, καὶ ψηλαφῶν ἐζήτει κατασχεῖν τὸν ἐκδύσαντα·
5ἐκεῖνος δὲ αὐτὸν θεωρῶν ἐπεγέλα πῶς ἔτεινε παντὶ τὰς παλάμας, καὶ ᾔτει τὸν χιτῶνα κἂν μετὰ τὴν γύμνωσιν. Ὅθεν ἰδὼν ὁ φύσει συμπαθής, ἦλθε πρὸς τοῦτον βοῶν· «Γυμνωθέντα καὶ πῆρον δέχομαί σε· δεῦρο πρός με
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.»272 in vol. 2

17

.

3

Ὕμνησον, ὕμνησον τοῦτον, Ἀδάμ, προσκύνησον τὸν ἐλθόντα πρὸς σέ· ἐφάνη γάρ σοι, ὡς ἐχώρεις θεωρῆσαι αὐτόν, ψηλαφῆσαι καὶ δέξασθαι. Οὗτος ὃν ἐφοβήθης, ὅτε ἐξηπατήθης, διὰ σὲ ὡμοιώθη σοι·
5κατέβη ἐπὶ γῆς ἵνα λάβῃ σε ἄνω, ἐγένετο θνητὸς ἵνα σὺ Θεὸς γένῃ καὶ ἐνδύσῃ τὴν πρώτην εὐπρέπειαν· θέλων ἀνοῖξαι πάλιν τὴν Ἐδέμ, ᾤκησε τὴν Ναζαρέτ· διὰ ταῦτα οὖν ᾆσον, ἄνθρωπε, καὶ ψάλλων τέρπε
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

4

Τῷ Ἀβραὰμ ὅτε ὤφθη Θεὸς πρὸς τῇ δρυῒ καθημένῳ Μαμβρῆ, ὡς ἄγγελος ἐθεωρήθη, μὴ γνωρίσας αὐτὸν ὅπερ ἦν, οὐ γὰρ ἔφερεν· νῦν δὲ ἡμῖν, οὐχ οὕτως, ἀλλὰ αὐτοπροσώπως· ὁ γὰρ Λόγος σὰρξ γέγονεν.
5Τὸ αἴνιγμα ἐκεῖ, τὸ σαφὲς δὲ ἐνταῦθα· πατράσιν αἱ σκιαί, πατριάρχαις εἰκόνες, τοῖς δὲ τέκνοις αὐτὴ ἡ ἀλήθεια. Ὤφθη Θεός ποτε τῷ Ἀβραάμ, ἀλλ’ οὐ μὴν εἶδε Θεόν. ἀλλ’ ἡμεῖς θεωροῦμεν ὅτι θέλει, καὶ κρατοῦμεν274 in vol. 2
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

5

Ἄνω τῆς κλίμακος εἶδεν Θεόν, ἀλλ’ ὄναρ ἔβλεπεν ὁ Ἰακώβ· ἐπάλαισεν αὐτῷ τὴν νύκτα οὐχὶ φύσις Θεοῦ, ἀλλ’ ἀνθρώπου ὁμοίωμα· νῦν δὲ οὐχ ὁμοιώσεις, ἀλλ’ ἀληθιναὶ πράξεις πρὸς τὸ γένος συνέστησαν
5τὸ ὅραμα τὸ πρίν, καὶ ὁ τότε παλαίσας ἐνώπιον ἐλθὼν ἐνωπίως ἐφάνη γρηγοροῦντι τῷ κόσμῳ καὶ νήφοντι,
οὐ φαντασία, οὐδ’ ἐνύπνιον· οὐ γάρ ἐσμεν τῆς νυκτός· ἐν ἡμέρᾳ ὁρῶμεν Λόγον σεσωματωμένον,276 in vol. 2
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

6

Πάνυ θαρρῶν ἀγαπᾶσθαι Μωσῆς ἐζήτει τὸν ἀγαπῶντα ἰδεῖν καὶ ἔλεγε μεθ’ ἱκεσίας·
«Εἰ ἠγάπησάς με, σεαυτόν μοι ἐμφάνισον.» Ὅμως οὐκ ἠξιώθη ὄψεως, ἀλλὰ νώτου,
καὶ αὐτὸ οὐκ εἰς τέλειον·
5ὀπὴ γὰρ ἦν μικρὰ δι’ ἦς εἶδεν ἃ εἶδεν·
πῶς δὲ ἔστιν ἰδεῖν δι’ ὀπῆς τὸν ὁρῶντα,
εἰ μὴ μέρος ὧν θέλει θεάσασθαι; Δόξα σοι, ὅτι ὅλον σεαυτὸν ἔδειξας πᾶσιν ἡμῖν,
οὐκ ἐκ μέρους, ἀλλὰ σῶον θεωροῦμέν σε τὸν πλάστην
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

7

Ἔφησεν ὅτι κατεῖδεν Θεὸν ὁ τοῦ Ἀμὼς Ἠσαΐας ποτὲ ἐν ὕψει θρόνου ἐπηρμένον καὶ τῆς δόξης αὐτοῦ πεπλησμένον τὸ οἴκημα· εἶδεν ἐν κατανύξει πνεύματος, ὡς προφήτης, οὐκ ἐν ὄμμασι σώματος·
5ἡμεῖς δὲ σαρκικοῖς ὀφθαλμοῖς θεωροῦμεν
Κύριον σαβαὼθ καὶ τῶν ἐξαπτερύγων ὑμνῳδίαν αὐτῷ ἀναπέμπομεν· «Ἅγιος, ἅγιος ὁ σαρκωθείς, ἅγιός ἐστι Θεός· ἁγιάζωμεν τρίτον ἕνα ἅγιον ἁγίων,278 in vol. 2
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.»

17

.

8

Ἴσχυσαν ὄμματα τῶν γηγενῶν οὐράνιον θεωρῆσαι μορφήν· κατεῖδον βλέφαρα πηλίνων τοῦ ἀΰλου φωτὸς τὴν ἀκτῖνα τὴν ἄσκιον, ἥντινα οἱ προφῆται καὶ βασιλεῖς οὐκ εἶδον, ἀλλ’ ἰδεῖν ἐπεθύμησαν.
5Τῶν ἐπιθυμιῶν ἀνὴρ ἐπωνομάσθη ὁ μέγας Δανιήλ, ἐπειδὴ ἐπεθύμει ἀτενίσαι εἰς ὃν ἀτενίζομεν. Ἐπιποθήσας ἐπεπόθησε τοῦτο τὸ κρῖμα Δαυίδ, καὶ ὃ ἦν κεκρυμμένον νῦν ἔστι κατανοῆσαι,
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

9

Νέος ἐφάνη ἡμῖν οὐρανὸς ἐφ’ ὃν ἐπέβη ὁ πάντων Θεός· τὸ σῶμα γὰρ τοῦ ἀσωμάτου οὐρανὸν οὐρανοῦ ὁ προφήτης ἐκάλεσεν. Εἴτε γὰρ ἐγεννήθη, εἴτε ἐσπαργανώθη,
οὐρανός ἐστιν ἄμωμος·280 in vol. 2
5ἐστὶ μὲν οὐρανός, οὐκ οὐράνιον σῶμα· ἐκ γὰρ τῆς Μαριὰμ τῆς παρθένου ἐτέχθη καὶ ἡνώθη Θεῷ, ὡς οὐκ οἴδαμεν· οὐ φανταζόμεθα γάρ, ὡς πολλοὶ λέγοντες· «Εἴδομεν ͜Θεό͜ν.» Ὁ δοκῶν γὰρ εἰδέναι οὔπω ἔγνω ὡς ὀφείλει
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

10

Ὄφελον ἔγνωμεν τὰ καθ’ ἡμᾶς· οὐδὲν ἡμῖν καὶ τοῖς ὑπὲρ ἡμᾶς· ἐγγὺς ἡμῶν ἐστι τὸ ῥῆμα· τί ζητοῦμεν μακρὰν ἀπελθεῖν, ἵνα μάθωμεν; Ἔχομεν ἐν τῇ πίστει πᾶν ὃ ἐπιζητοῦμεν· ποῦ μετεωριζόμεθα;
5Εὐθεῖα ἡ ὁδός· μήτις ἡμᾶς πλανήσῃ, ὑπέδειξεν ἡμῖν ἡ Μαρία τὴν τρίβον· ὑϊὸν γὰρ ἐκάλει τὸν Κύριον, υἱὸν αὐτῆς καὶ ὄντως ἐξ αὐτῆς, ὡς ἐδιδάχθημεν νῦν, σαρκωθέντα ἐκ ταύτης καὶ ἐκ Πνεύματος ἁγίου,
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.282 in vol. 2

17

.

11

Ὕψωσον κέρας ἡμῶν, Ἰησοῦ· κρατοῦμεν γὰρ ἀκεραίως τὰ σά, κηρύττοντες ἐν παρρησίᾳ· «Μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεός· γνῶτε, ἔθνη, καὶ σύνετε ὅπερ καὶ ὁ προφήτης ἔφησε· Ὄψονταί σε λαοί, καὶ ὠδινήσουσιν.»
5Ἰδοὺ ὠδίναμεν καὶ ἐτέκομεν πνεῦμα τῆς σωτηρίας σου ὃ ἐποίησας πᾶσιν· ἐπὶ γῆς γὰρ λαλοῦμεν οὐράνια· εἶδέ σε πᾶσα σάρξ, καὶ ὡς τὸ πρὶν πάλιν ἀνέθαλε νῦν· ἐφαιδρύνθη ἡ κτίσις κατιδοῦσά σε τὸν κτίστην,
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

12

Ῥήγνυται νῦν ὁ πενθήρης χιτών· ἐλάβομεν τὴν στολὴν τὴν λευκὴν ἣν ὕφανεν ἡμῖν τὸ πνεῦμα ἀπὸ πόκων ἁγνῶν τοῦ ἀμνοῦ καὶ Θεοῦ ἡμῶν. Ἤρθη ἡ ἁμαρτία, δέδοται ἀφθαρσία, ἐμφανὴς ἡ ἀνάκλησις·
5ὁ πρόδρομος αὐτὴν ἐνεφάνισε λέγων· «Ἴδε νῦν ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ λαμβάνων τὰ τοῦ κόσμου παντὸς ἁμαρτήματα.» Ἔδειξε πᾶσι χάρτην δωρεᾶς τοῖς χρεωστοῦσι πολλά· ὁ ἐκ μήτρας σκιρτήσας νῦν κηρύξας ἐφανέρου
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.284 in vol. 2

17

.

13

Ὢ τοῦ κηρύγματος τοῦ βαπτιστοῦ καὶ τοῦ αἰνίγματος τοῦ ἐν αὐτῷ· ἀμνὸν γὰρ λέγει τὸν ποιμένα καὶ ἀμνὸν οὐχ ἁπλῶς, ἀλλὰ λύοντα πταίσματα· ἔδειξε τοῖς ἀνόμοις ὅτι ἀργὸς ὁ τράγος ὃν εἰς ἔρημον ἔπεμπον.
5«Ἰδού, φησίν, ἀμνός, νῦν οὐ χρεία τοῦ τράγου· ἐπίθετε αὐτῷ τὰς παλάμας οἱ πάντες, ἁμαρτίας ὑμῶν ἀναγγέλλοντες· ἦλθε γὰρ ἆραι σὺν ταῖς τοῦ λαοῦ καὶ τὰς τοῦ κόσμου παντός· οὐρανόθεν τὸ δῶρον ὁ πατὴρ ἔπεμψε πᾶσιν
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.»

17

.

14

Μέγα μυστήριον χριστιανοῖς· οὐδὲν ἀμάρτυρόν ἐστιν ἐν σοί· ἐκ πάντων ἔχεις βεβαιώσεις· ἀπὸ πάσης γραφῆς θεοπνεύστου συνίστασαι· πάντες σοι μαρτυροῦσι, νόμος καὶ οἱ προφῆται, οἱ πατέρες δὲ μάλιστα
5ἑκάστης γενεᾶς· σὺ τὸ ἅλας εὑρέθης, ἀρτύων τοῖς πιστοῖς ἀδιάφθορον βρῶμα, οὗ φαγόντες οὐ μὴ ἀποθάνωμεν· ἤρτυσας ἔδεσμα τῷ Ἰσαὰκ ὥσπερ ἐφίλει φαγεῖν, καὶ εὐλόγει τὸ τέκνον ἐντυπῶν ταῖς εὐλογίαις286 in vol. 2
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

15

Ἄρωμεν ἅπαντες τοὺς ὀφθαλμοὺς πρὸς Κύριον τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς, βοῶντες ὡς Ἰερεμίας· «Ὁ ὀφθεὶς ἐπὶ γῆς, οὗτός ἐστιν Θεὸς ἡμῶν, ὅστις καὶ τοῖς ἀνθρώποις θέλων συνανεστράφη», καὶ τροπὴν οὐχ ὑπέμεινεν
5ὁ δείξας ἑαυτὸν ἐν μορφαῖς τοῖς προφήταις, ὃν Ἰεζεκιὴλ ἐπὶ πύρινον ἅρμα ὥσπερ εἶδος ἀνδρὸς ἐθεάσατο, καὶ Δανιὴλ ἀνθρώπου ὑϊὸν καὶ παλαιὸν ἡμερῶν, τὸν ἀρχαῖον καὶ νέον ἕνα Κύριον κηρύττων
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.288 in vol. 2

17

.

16

Νύκτα ἠφάνισε τὴν ἀμειδῆ καὶ ἔδειξε μεσημβρίαν τὸ πᾶν· κατηύγασε τὴν οἰκουμένην τὸ ἀνέσπερον φῶς, Ἰησοῦς ὁ σωτὴρ ἡμῶν· χώρα Ζαβουλωνία ἐστὶν ἐν εὐθηνίᾳ καὶ μιμεῖται παράδεισον·
5ποτίζει γὰρ αὐτὴν τῆς τρυφῆς ὁ χειμάρρους καὶ βρύει ἐν αὐτῇ τὸ ἀείζωον νᾶμα ὃ οἱ πρῶτοι οὐχ εὗρον ὀρύξαντες φρέαρ τοῦ ὅρκου, φρέαρ τῆς Συχέμ, ἀλλ’ οὐ πηγὴν τῆς ζωῆς· ἐν δὲ τῇ Γαλιλαίᾳ φλέβαν ζῶσαν θεωροῦμεν,
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

17

Ὄψομαι οὖν σε κἀγώ, Ἰησοῦ, φωτίζοντα τὴν διάνοιάν μου καὶ λέγοντα τοῖς λογισμοῖς μου· «Οἱ διψῶντες ἀεί, δεῦτε πρός με καὶ πίετε.» Ἄρδευσον τὴν καρδίαν τὴν τεταπεινωμένην, ἣν ὁ πλάνος συνέτριψεν·
5κατέτηξεν αὐτὴν ἐν λιμῷ καὶ ἐν δίψῃ,
λιμῷ οὐ βρώματος οὐδὲ δίψῃ πομάτων, ἀλλ’ ἀκοῦσαι τῶν λόγων τοῦ πνεύματος· οὐ γὰρ εὑρίσκει τὸν διδάσκοντα οὔτε μανθάνοντα νῦν· ὅθεν στένει σιγῶσα, δικαστήν σε προσδοκῶσα290 in vol. 2
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.

17

.

18

Ὕμνησα τὴν ἐπιφάνειάν σου· σημεῖον ποίησόν μοι ἐμφανές, καθάρισόν με τῶν κρυφίων· τὰ γὰρ ἄδηλά μου διαφθείρει με τραύματα· πέμψον ἀθεωρήτως τῇ ἀφανεῖ πληγῇ μου τὴν ἀόρατον ἔμπλαστρον.
5Προσπίπτω σοι, σωτήρ, καθάπερ ἡ αἱμόρρους, ἁπτόμενος κἀγὼ τοῦ κρασπέδου καὶ λέγων· «Ἐὰν μόνον κρατήσω, σωθήσομαι.» Μὴ ματαιώσῃς οὖν τὴν πίστιν μου, ὁ τῶν ψυχῶν ἰατρός· ἐκκαλύπτω τὸ ἄλγος, εὕρω σε εἰς σωτηρίαν
10τὸν φανέντα καὶ φωτίσαντα πάντα.292 in vol. 2

18

t

Τῇ δʹ τῆς βʹ ἑβδομάδος, κοντάκιον εἰς τὸν ἐν Κανᾷ γάμον, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τὸ ἔπος Ῥωμανοῦ ταπεινοῦ ἦχος πλ. βʹ ... πρός· Τῷ τυφλωθέντι.

18

pro

(t)

Προοίμιον
1Ὁ τὸ ὕδωρ εἰς οἶνον ὡς δυνατὸς μεταποιήσας, τὴν ἐξ ἁμαρτημάτων συνέχουσάν με θλῖψιν εἰς χαρὰν μεταποίησον διὰ τῆς Θεοτόκου, Χριστὲ ὁ Θεός,
ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.300 in vol. 2

18

.

1

Τὴν παρθενίαν τιμήσας Θεὸς γαστέραν ᾤκησε παρθενικήν· τεχθεὶς δὲ ἐξ αὐτῆς ἀσπόρως, τῆς ἁγνείας αὐτῆς τὰς σφραγῖδας οὐκ ἔλυσεν· οὗτος τὴν ἐκκλησίαν ἄμωμον καὶ παρθένον ἑαυτῷ ἐμνηστεύσατο.
5Ἡ μήτηρ οὖν Χριστοῦ καὶ παρθένος καὶ νύμφη, παρθένος καὶ αὐτός· ἡ παστὰς δὲ ἁγία, οὐρανὸν γὰρ νυμφῶνα εἰργάσατο. Κἂν οὖν ἐτέχθη ἐκ παρθενικῆς καὶ παναγίας γαστρός, οὐ βδελύττεται ὅμως τὰς τῶν γάμων συζυγίας
10ὁ τὰ πάντα 〈ἐν σοφίᾳ ποιήσας.〉

18

.

2

Ὅθεν ὁ ἄμοιρος γάμου θνητοῦ, ὁ μόνος ἅγιος καὶ φοβερὸς θαλάμῳ γαμικῷ ἐπέστη, ὡς ὁ θεῖος ἡμᾶς Ἰωάννης [ἐδίδα]ξεν ὅτι ὁ ἀνυμφεύτους διαδραμὼν ὠδῖνας [ἐν τοῖ]ς γάμοις ἐλήλυθεν,
5ὁ ἐπὶ Χερουβὶμ ἐποχούμενος [ὤμοι]ς, ἐν κόλποις τοῦ Πατρὸς ἀχώριστος ὑπάρχων, ἐν στι[βάδι] φθαρτῇ ἀνεκλίνετο· συνεστιάθη τοῖς ἁμαρτωλοῖς [ὁ ἁ]μαρτίαν μὴ γνούς, ἵνα δείξῃ τὸν γάμον τίμιον τῇ παρουσίᾳ
10ὁ τὰ πάντα 〈ἐν σοφίᾳ ποιήσας.〉302 in vol. 2

18

.

3

[Ἔν]θεν εἰκότως λαβὼν ἀφορμὰς ὁ μέγας ἔγραψε Παῦ[λο]ς βοῶν ὡς τίμιός ἐστιν ὁ γάμος καὶ τοῦ γάμου ἡ κοίτη ὑπάρχει ἀμίαντος· καὶ γὰρ διὰ τοῦ γάμου λάμπουσιν αἱ παρθένοι·
διὰ γάμου γὰρ τίκτονται.
5Ἡ Θεοτόκος γὰρ καὶ ἁγία παρθένος καὶ ἔμεινεν ἁγνὴ μετὰ τόκον παρθένος, ἀλλὰ γάμος αὐτὴν ἀπεκύησεν, ὡς καὶ τὸ πλῆθος τῶν διὰ Χριστὸν παρθενευσάντων ἀεὶ διὰ γάμου ἐτέχθη, ὃν ἡγίασεν ἐκ μήτρας
10ὁ τὰ πάντα 〈ἐν σοφίᾳ ποιήσας.〉

18

.

4

Πρόκειται νῦν καὶ τὸ θαῦμα εἰπεῖν ὃ πρῶτον ἔπραξεν ἐν τῇ Κανᾷ ὁ πρώην Αἰγυπτίοις δείξας καὶ Ἑβραίοις αὐτοῖς τῶν θαυμάτων τὴν δύναμιν. Τότε μὲν γὰρ εἰς αἷμα ἡ τῶν ὑδάτων φύσις θαυμαστῶς μετεβάλλετο·
5δεκάπληγον ὀργὴν Αἰγυπτίοις ἐπῆξε, τὴν θάλασσαν βατὴν τοῖς Ἑβραίοις παρέσχεν, ἣν ὡς χέρσον σπουδαίως διώδευσαν· ἐν τῇ ἀνύδρῳ ὕδωρ χορηγεῖ ἀπὸ τῆς πέτρας αὐτοῖς· ἐν τοῖς γάμοις δὲ ἄρτι φύσιν πάλιν μεταβάλλει
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.304 in vol. 2

18

.

5

Ὅτε τοῖς γάμοις παρῆν ὁ Χριστὸς καὶ εὐωχεῖτο ἀνθρώπων πληθύς, ἐπέλειψεν αὐτοῖς ὁ οἶνος, καὶ εἰς λύπην αὐτοῖς ἡ χαρὰ μετεβάλετο· ἤχθετο ὁ νυμφίος, καὶ οἱ οἰνοχοοῦντες ἐψιθύριζον ἄπαυστα,
5καὶ μία ἦν αὐτοῖς τραγῳδία πενίας, καὶ θόρυβος παρῆν οὐ μικρὸς τῷ θαλάμῳ· ὃν καὶ γνοῦσα Μαρία ἡ πάναγνος ἦλθεν εὐθὺς καὶ λέγει τῷ υἱῷ· «Οἶνον οὐκ ἔχουσιν· ἀλλὰ δέομαι, τέκνον, δεῖξον ὅτι πάντα δύνῃ,
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.»

18

.

6

Σὲ δυσωποῦμεν, παρθένε σεμνή, ἐκ ποίων ἔγνως θαυμάτων αὐτοῦ ὡς δύναται ὁ ὑϊός σου σταφυλὴν μὴ τρυγήσας τὸν οἶνον χαρίζεσθαι, οὔπω θαυματουργήσας πρώην, ὡς Ἰωάννης ὁ θεσπέσιος ἔγραψεν;
5Ἐκδίδαξον ἡμᾶς πῶς μὴ θεασαμένη, πῶς θαύματος αὐτοῦ μὴ λαβοῦσα τὴν πεῖραν, [προ]σκαλεῖσαι αὐτὸν πρὸς τὰ θαύματα· οὐ γὰρ ἁπ[λῆ ἡ αἴ]τησις νυνί ἐστιν ἐν τούτῳ ἡμῖν, ὅτι πῶς τῷ υἱῷ σου· «Δ[ὸς] αὐτοῖς, ἐβόας, οἶνον,
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.»306 in vol. 2

18

.

7

Ῥήματα μάθωμεν ἃ πρὸς ἡμᾶς ἡ μήτηρ λέγει τοῦ πάν[των] Θεοῦ· «Ἀκούσατε, φησίν, ὦ φίλοι, συνετίσθητε πάντες καὶ γ[νῶ]τε μυστήρια. Εἶδον τὸν ὑϊόν μου ἤδη θαυματουργοῦντα [καὶ] πρὸ τούτου τοῦ θαύματος·
5οὐδέπω ἦν αὐτοῦ μαθητὴς Ἰωάννης· οὐδέπω γὰρ οὐκ ἦν τῷ Χριστῷ μαθητεύσας, ὅτ[ε] ταῦτα ἐποίει τὰ θαύματα· πρώτην αὐτοῦ θαυμάτω[ν ἀ]παρχὴν ταύτην τεθέαται ἐν Κανᾷ γεναμένην, ὥσπ[ερ] οἶδεν ὁ υἱός μου,
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.

18

.

8

Ὥστε ἐπείπερ ἐκεῖνα οὐδεὶς ἀνθρώπων ἔχει εἰς πίστιν σαφῶς ταῖς βίβλοις μὴ ἐγγεγραμμένα αἷς αὐτοῦ οἱ αὐτόπται τῆς χάριτος ἔγραψαν, ταῦτα μὲν παραλείψω· ἅψομαι δὲ μειζόνων ὧνπερ ἔχω τὴν εἴδησιν.
5Ἐπίσταμαι ἐγὼ ὅτι ἄνδρα οὐκ ἔγνων, καὶ ἔτεκον υἱὸν ὑπὲρ φύσιν καὶ λόγον, καὶ ὡς ἤμ[ην] παρθένος μεμένηκα· τούτου τοῦ τόκου μεῖζον οὖν ζητεῖς θαῦμα, ὦ ἄνθρωπε; Γαβριήλ μοι ἐπέστη λέγων πῶς γεννᾶται οὗ[τος]
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.308 in vol. 2

18

.

9

Μετὰ τὴν σύλληψιν εἶδον ἐγὼ τὴν Ἐλισάβετ καλοῦσαν ἐμὲ μητέρα 〈τοῦ〉 Θεοῦ πρὸ τόκου· Συμεὼν δὲ ἐμὲ μετὰ τόκον ἀνύμνησεν, Ἄννα με ἀνευφήμει· μάγοι δὲ ἐκ Περσίδος πρὸς τὴν φάτνην ἐξέδραμον,
5οὐράνιος ἀστὴρ προμηνύων τὸν τόκον· ἐκήρυττον χαρὰν μετ’ ἀγγέλων ποιμένες, καὶ ἡ κτίσις σὺν τούτοις ἠγάλλετο· τί τῶν θαυμάτων τούτων ἐκζητεῖν μεῖζον δυνήσομαι, καὶ ἐντεῦθεν πιστεύω ὅτι ἐστὶν ὁ υἱός μου
10〈ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας;»〉

18

.

10

Ἀλλ’ ὁ Χριστὸς τὴν μητέρα ἰδὼν «Παράσχου, λέγουσαν, χάριν ἐμοί», καὶ εἶπεν πρὸς αὐτὴν εὐθέως· «Τί ἐμοὶ καὶ σοί, γύναι; Οὐχ ἥκει ἡ ὥρα μου.» Τοῦτον τινὲς τὸν λόγον πρόφασιν ἀσεβείας ἑαυτοῖς κατεσκεύασαν,
5οἱ λέγοντες Χριστὸν ὑποκεῖσθαι ἀνάγκαις, οἱ φάσκοντες αὐτὸν καὶ ταῖς ὥραις δουλεύειν, οὐ νοοῦντες τοῦ λόγου τὴν ἔννοιαν· ἀλλ’ ἐνεφράγη στόμα ἀσεβῶν τῶν μελετώντων κακά, ἐπειδὴ παραχρῆμα καὶ τὸ θαῦμα διεξῆλθεν
10ὁ τὰ πάντα 〈ἐν σοφίᾳ ποιήσας.〉310 in vol. 2

18

.

11

»[Νῦν] ἀποκρίθητι, τέκνον», φησὶν ἡ πάναγνος μήτηρ τοῦ Ἰησοῦ· «ὁ [μέτ]ροις χαλινῶν τὰς ὥρας, πῶς τὰς ὥρας ἐκδέχει, [υἱ]έ μου καὶ Κύριε; Πῶς δὲ καιρὸν προσμένεις, σὺ ὁ νομοθετήσας [τοῖ]ς καιροῖς διαστήματα,
5ὁ κτίστης ὁρατῶν ὁμοῦ καὶ ἀοράτων, ἡμέρᾳ καὶ νυκτὶ ὁ ἀλύτους βραβεύσας ὡς δυνάστης τροπάς, ὡς ἠθέλησας; Κύκλοις εὐτάκτοις τοὺς ἐνιαυτοὺς σὺ περιέγραψας·
πῶς καιρὸν ἀναμένεις πρὸς τὸ θαῦμα 〈ὃ〉 αἰτῶ σε,
10〈ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας;〉

18

.

12

—Οἶδα πρὶν μάθῃς, παρθένε σεμνή, ὡς οἶνος ἔλειψε τούτοις νυνί,», ὁ ἄφραστος καὶ ἐλεήμων τῇ πανσέμνῳ μητρὶ παρευθὺς ἀπεκρίνατο. «Οἶδά σου τῆς καρδίας πάσας τὰς ἐνθυμήσεις ἃς ἐν τούτῳ ἐκίνησας·
5καὶ γὰρ ἐν ἑαυτῇ ἐλογίσω τοιαῦτα· ἡ χρεία νῦν καλεῖ τὸν υἱόν μου πρὸς θαῦμα, καὶ προφάσει ὡρῶν ἀναβάλλεται. Μήτηρ ἁγνή, τὸν τῆς ἀναβολῆς νῦν ἐκδιδάχθη[τι] νοῦν· ὅταν τοῦτον γὰρ μάθῃς, δώσω σοι τὴν χάριν πάντως,
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.

18

.

13

Ὕψωσόν σου πρὸς τοὺς λόγους τὸν νοῦν καὶ γνῶθι, ἄφθορε, ἅπερ ἐρῶ· ἡνίκα γὰρ ἐκ τῶν μὴ ὄντων οὐρανόν τε καὶ γῆν καὶ τὰ πάντα παρήγαγον, ὅλα τὰ παραχθέντα τότε διακοσμῆσαι παραχρῆμα ἐξίσχυον·
5ἀλλ’ εὔτακτόν τινα συνεισήγαγον τάξιν· συνέστη γὰρ ἐν ἓξ τὰ κτισθέντα ἡμέραις, οὐκ ἐπείπερ οὐ δυνατὸς πέφυκα, ἀλλ’ ἵν’ ἀγγέλων βλέπων ὁ χορὸς ἃ κατὰ μέρος ποιῶ ἐκθειάζεται ᾄδων, ὑμνῶν· Δόξα σοι, δυνάστα,312 in vol. 2
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.

18

.

14

Ταῦτα σαφῶς ἐνωτίζου, σεμνή, ὡς ἠδυνάμην ἑτέρᾳ ὁδῷ λυτρώσασθαι τοὺς πεπτωκότας καὶ μὴ δούλου, πτωχοῦ τὴν μορφὴν καταδέξασθαι· ὅμως δὲ ἠνεσχόμην πρῶτον μὲν συλληφθῆναι καὶ τεχθῆναι ὡς ἄνθρωπος
5καὶ γάλακτος λαβεῖν ἐκ μαζῶν σου, παρθένε, καὶ πάντα δ’ ἐν ἐμοὶ κατὰ τάξιν προέβη· παρ’ ἐμοὶ γὰρ οὐδέν ἐστιν ἄτακτον. Οὕτως καὶ νῦν τὸ θαῦμα βούλομαι τάξει εὐτάκτῳ ποιεῖν, ὃ ἐυ̣δ̣[όκησα] πράττειν πρὸς ἀνθρώπων σωτηρίαν,
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.

18

.

15

Ἅπαντα σύνες ἃ λέγω, σεμνή· νυνὶ γὰρ ἤθελον πρ[ῶτον] ἐγὼ κηρῦξαι τοῖς Ἰσραηλίταις καὶ διδάξαι αὐτοὺς τὴν [ἐλ]πίδα τῆς πίστεως, ἵνα πρὸ τῶν θαυμάτων οὗτοι ἐκ[διδα]χθῶσιν ὅτι τίς με ἀπέστειλε,
5καὶ γνῶσιν ἀσφαλῶς τοῦ [πατρός] μου τὴν δόξαν καὶ τούτου τὴν βουλήν, ὅτι βούλεται πάν̣[τως] σὺν αὐτῷ με ἐκ πάντων δοξάζεσθαι· ἃ ὁ γεννήσας γ[ὰρ] ἐμὲ ποιεῖ, ταῦτα ποιῶ καὶ ἐγώ, ὁμοούσιος τούτου καὶ τοῦ πνεύματος ὑπάρχων,
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.314 in vol. 2

18

.

16

Πάντα γὰρ ταῦτ͜α ε͜ἰ ἔγνωσαν αὐτοὶ ἡνίκα θαύματα εἶδ[ον] φρικτά, ἐγίνωσκον ὅτι ὑπάρχω πρὸ αἰώνων Θεός, κἂν γεγένημαι ἄνθρωπος· νῦν δὲ παρὰ τὴν τάξιν, πρὸ τῆς διδασκαλίας, ἐπεζήτησας θαύματα,
5καὶ διὰ τοῦτό σοι μικρὸν ἀν[ε]βαλλόμην, καὶ τοῦ θαυματουργεῖν ἐπεζήτουν τὴν ὥραν διὰ ταύτην καὶ μόνην τὴν πρόφασιν· ἀλλ’ ὅτι χρὴ τιμᾶ[σθαι] τοὺς γονεῖς παρὰ τῶν τέκνων αὐτῶν, θεραπεύσω σε, μῆτερ· δύναμαι γὰρ πάντα πράττειν,
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.

18

.

17

Εἰπὲ οὖν τάχος τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ ἵν’ ὑπουργήσωσι τοῖς παρ’ [ἐ]μοῦ, καὶ ἔσονται μετὰ ταῦτα ἑαυτοῖς καὶ τοῖς ἄλλοις τοῦ θαύματος μάρτυρες· Πέτρον γὰρ ὑπουργῆσαι, ἀλλ’ οὐδὲ Ἰωάννην, οὐκ Ἀνδρέαν νῦν βούλομαι,
5οὐκ ἄλλον οὐδένα τῶν ἐμῶν ἀποστόλων, ἵνα μὴ γεννηθῇ δι’ αὐτῶν τοῖς ἀνθρώποις ὑποψία ἐντεῦθεν φαυλότητος, ἀλλὰ αὐτοὺς νῦν θέλω ὑπουργεῖν τοὺς ὑπηρέτας ἐμοί, ἵν’ αὐτοὶ μαρτυροῦσιν ὅτι πάντα ἐξισχύω,
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.»316 in vol. 2

18

.

18

Ἴξασα τούτοις ἡ μήτηρ Χριστοῦ τοῖς ὑπηρέταις τοῦ γάμου εὐθὺς ἐφθέγξατο σὺν προθυμίᾳ·
«Ἅπερ λέγει ὑμῖν ὁ υἱός μου ποιήσατε.» Τότε δὲ ἓξ ὑδρίαι, ὡς ἡ γραφὴ διδάσκει,
ἐν τῷ οἴκῳ ἀπέκειντο·
5τοῖς ὑπηρέταις οὖν ὁ Χριστὸς ἐπιτάττει,
«Γεμίσατε, λέγων, τὰς ὑδρίας ὕδατος.» Καὶ εὐθέως τὸ ἔργον ἐγένετο· [τὰς γὰρ ὑ]δρίας ὕδατος ψυχροῦ πάσας ἐπλήρωσαν,
καὶ εἱ[στήκεσαν] γνῶναι τί βουλεύεται πρὸς τοῦτο
10ὁ τὰ πάντα ἐν 〈σοφίᾳ ποιήσας.〉

18

.

19

[Νῦν] ὑδρίας ἐπαινέσω ἐγὼ πῶς ἀπεδείχθησαν οἴνου [μεσταί], πῶς ἀθρόον ἡ τῶν ὑδάτων μεταχώνευσις οὕτως [αἰφνί]διον γέγονε. Τότε γὰρ ὁ δεσπότης εἶπεν τοῖς ὑπηρέταις [φανερ]ῶς, καθὼς γέγραπται·
5«Ἀντλήσατε ὑμεῖς μὴ τρυγή[σαντ]ες οἶνον· ποτίσατε λοιπὸν τοὺς ἀνακεκλιμένους, [τὰς ἀ]βρόχους φιάλας ἀρδεύσατε· ἀπολαυέτω πᾶσα ἡ [πλη]θὺς καὶ ὁ νυμφίος αὐτός· παραδόξως γὰρ πᾶσιν ἔ[δωκα] τ̣ὴ̣ν̣ εὐφροσύνην,
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.»318 in vol. 2

18

.

20

[Ὅτε τὸ] ὕδωρ εἰς οἶνον Χριστὸς σαφῶς μετέβαλεν ὡς δυνατός, [κατευφρ]άνθη ἅπαν τὸ πλῆθος, θαυμασίαν τὴν γεῦσιν αὐτοῦ ἡγησάμενοι· ἄρτι δὲ ἐν τῷ δείπνῳ τῷ ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἀ[νακλί]νομεν ἅπαντες·
5εἰς αἷμα γὰρ Χριστοῦ μεταβάλλεται οἶνος, [καὶ π]ίνομεν αὐτὸν εὐφροσύνῃ ἁγίᾳ τὸν νυμφίον τὸν μέ[γαν δο]ξάζοντες· ὁ γὰρ νυμφίος ὁ ἀληθινὸς ὁ ἐκ Μαρίας [ἐστίν], ὁ προάναρχος Λόγος ὁ λαβὼν μορφὴν τοῦ δούλου,
10ὁ τὰ πάντα 〈ἐν σοφίᾳ ποιήσας.〉

18

.

21

[Ὕψι]στε ἅγιε, πάντων σωτήρ, τὸν οἶνον φύλαξον τὸν ἐν ἡμῖν [ἀν]όθευτον, ὡς παντεπόπτης· κακοδόξους δὲ πάντας [ἐντ]εῦθεν ἀπέλασον, οἵτινες ὡς πανοῦργοι μίσγουσί σου [τὸν] οἶνον τὸν πανάγιον ὕδατι·
5τὸ δόγμα γὰρ τὸ σὸν ἀεὶ ἐξυ[δαρ]οῦντες, κατάκριτοί εἰσι τῷ πυρὶ τῆς γεέννης· ἀλλὰ [ῥῦσ]αι ἡμᾶς, ἀναμάρτητε, τοῦ ὀδυρμοῦ τῆς κρίσεως τῆς [σῆς], ὡς ἐλεήμων Θεός, ταῖς εὐχαῖς τῆς ἁγίας Θεοτόκου καὶ παρθένου,
10ὁ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας.320 in vol. 2

19

t

[Κυριακῇ δʹ] τοῦ Πάσχα, κοντάκιον εἰς τὴν Σαμαρείτιδα, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· [τοῦ] ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ αἶνος ἦχος βʹ, ἰδιόμελον.

19

pro

(t)

Προοίμιον
1Ἐπὶ τὸ φρέαρ ὡς ἦλθεν ὁ Κύριος,
ἡ Σαμαρεῖτις ἠρώτα τὸν εὔ[σπ]λαγχνον· «Παράσχου μοι τὸ ὕδωρ τῆς πίστεως,
καὶ λήψομαι τῆς κολυμβήθρας τὰ νάματα,
5ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν.»328 in vol. 2

19

.

1

[Τὸ] τάλαντον τὸ δοθέν σοι, ψυχή μου, μὴ ἀποκρύψῃς,
ἵνα μὴ τῆς ῥαθυμίας ὑπενέγκῃς τὴν αἰσχύνην,
ἐν ἡμέρᾳ 〈ἐν〉 ᾗ κρί[νει] ὁ Θεὸς τὴν οἰκουμένην. Ἐρχόμενος γὰρ τότε, τὸ χρῆμα παραχρῆμα ἀπαιτήσει σε·
5
οὐχ ὅσον ἐκομίσω, ἀλλ’ ὅσον ἐ[πο]ρίσω
ψηφίσας μεθοδεύσει σε· σὺν τόκῳ γὰρ τὸ δάνειον παρ’ ἑκάστου λαμβάνει·
ψυχή μου, μὴ ἀμέλει, ψυχή μου, ἐμπορεύου, ψυχή μου, δὸς καὶ λάβε, ἵν’ ὅταν ἔλθῃ ὁ βασιλεύς σου,
10[ἀν]τὶ τῆς πραγματείας σοι παράσχῃ ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύ[τρωσιν.]

19

.

2

[Οὐκ] ἦς ἀξία τοῦ ἔχειν, καὶ ἔχεις ἅπερ κατέχεις·
σοὶ τὴν χάριν [ἄλλ]ου δόντος μὴ οὖν ὄκνει τοῖς αἰτοῦσιν
〈μεταδοῦναι,〉 ὡς μετέδωκέ ποτε ἡ Σαμαρεῖτις. Ἀντλήσασα γὰρ μόνη παρέσχε καὶ ἑτέ[ροις] οὗπερ ἔλαβεν·
5
οὐδεὶς αὐτὴν ᾐτεῖτο, καὶ πᾶσιν ἐδωρεῖτο
ἀφθόνως τοῦ χαρίσματος· διψᾷ καὶ δαψιλεύεται, μὴ πιοῦσα ποτίζει·
ἀγμὴν μὴ γευσαμένη, ἀλλ’ ὡς μεμεθυσμένη τοῖς ὁμοφύλοις κράζει· «Δεῦτε, ὁρᾶτε νᾶμα ὃ εὗρον·
10μὴ οὗτος 〈ἄρα〉 πέλει ὁ παρέχων
ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν;»330 in vol. 2

19

.

3

Ὑδάτων οὖν ἀθανάτων ὧν ἡ πιστὴ Σαμαρεῖτις
γέγονε μὲν ὡς εὑροῦσα ἡμεῖς ἄρτι πιόντες
〈οἱ διψῶντες,〉 ἐρευνήσωμεν καλῶς ὅλας τὰς φλέβας· μικρὸν δὲ καὶ τὰς λέξεις τὰς τοῦ εὐαγγελίου ἀναλάβωμεν,
5
Χριστὸν σοφῶς ὁρῶντες τὸ ὕδωρ ὅπερ πάλαι
ἡ Σαμαρεῖτις ἔπιεν, καὶ πῶς αὕτη ἐξ ὕδατος ὕδωρ ἄλλο παρέσχε,
καὶ τίνος χάριν τότε διψῶντα οὐ ποτίζει, καὶ τί ἦν τὸ κωλῦον. Πάντα γὰρ ταῦτα τὸ μεγαλεῖον,
10ἡ βίβλος, περιέχει καὶ παρέχει ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν.

19

.

4

Τί οὖν διδάσκει ἡ βίβλος; Χριστός, φησίν, ὁ πηγάζων π[ηγ]ὴν ζωῆς τοῖς ἀνθρώποις, ἀπὸ τῆς ὁδοιπορίας
κοπ[ιάσας] ἐπεκάθητο πηγῇ τῆς Σαμαρείας, καὶ καύσωνος ἦν ὥρα· ὡς ἕκτη γὰρ ὑπῆρχε, καθὼς γέγραπται,
5
μεσ[ού]σης τῆς ἡμέρας, Μεσσίας ὅτε ἦλθε
τοὺς ἐν νυκτὶ κατ[αυ]γᾶσαι· πηγὴ πηγὴν κατέλαβεν, ἀποπλύνων, οὐ πίν[ων·]
κρουνὸς ἀθανασίας τῷ ῥείθρῳ τῆς ἀθλίας ὡς ἐνδ[εὴς] ἐπέστη· κάμνει βαδίζων ὁ ἐν θαλάσσῃ332 in vol. 2
10πεζεύσας ἀκ[αμά]τως, ὁ παρέχων ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν.

19

.

5

Ἀλλ’ ὅτε ἦν ὁ οἰκτίρμων ἐπὶ τὸ φρέαρ, ὡς εἶπον,
τότε γύνη Σαμαρεῖτις ἐπὶ ὤμων τὴν ὑδρίαν
ἦρε κα͜ὶ ἦ͜λθεν ἐξελθοῦσα τὴν Συχάρ, πόλιν ἰδίαν. Καὶ τίς οὐ μακαρίζει τὴν ἔξοδον ἐκείνης καὶ τὴν εἴσοδον;
5
Ἐξῆλθε γὰρ ἐν ῥύπῳ, εἰσῆλθε δὲ [ἐν] τύπῳ
τῆς ἐκκλησίας ἄμωμος· ἐξῆλθε καὶ ἐξήντλησε τὴν ζωὴν ὥσπερ σπόγγος·
ἐξῆλθεν ὑδροφόρος, εἰσῆλθε θεοφόρος· καὶ τίς οὐ μακαρίζει τοῦτο τὸ θῆλυ, μᾶλλον δὲ σέβει
10τὴν ἐξ ἐθνῶν, τὸν τύπον, τὴν λαβοῦσαν ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν;

19

.

6

Προσῆλθεν οὖν ἡ ὁσία καὶ ἤντλησεν ἐν σοφίᾳ·
τὸν γὰρ δεσπότην ἰδοῦσα κεκμηκότα καὶ διψῶντα
καὶ βοῶντα· «Γύναι, δός μοι πιεῖν», οὐκ ἐτραχύνθη, ἀλλ’ εἶπεν εἰλημμένως· «Καὶ πῶς σύ, Ἰουδαῖος ὤν, ᾐτήσω με;»
5
Ὑπέμνησε τὸ δόγμα, μετέπειτα τὸ πόμα
φρονίμως ἐπηγγείλατο. Οὐκ εἶπε γάρ· «Οὐ δίδωμι ἀλλοφύλῳ σοι πίνειν»,
ἀλλ’ εἶπεν· «Πῶς ᾐτήσω;» ὡς ποτὲ τῷ ἀγγέλῳ ἡ Θεοτόκος ἔφη·
«Πῶς ἔσται τοῦτο; Πῶς ὁ ἀμήτωρ334 in vol. 2
10μητέρα με λαμβάνει ὁ παρέχων ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν;»

19

.

7

Ἰδού μοι δύο εἰκόνων ζωγράφος ἡ Σαμαρεῖτις
ἐκ τῆς Συχὰρ ἀνεφάνη· ἐκκλησίας, Σαμαρείας.
Διὰ τοῦτο μὴ παρέλθωμεν αὐτήν· ἔχει γὰρ τέρψιν. Λεγέτω οὖν τὸ θῆλυ καὶ πάλιν πρὸς τὸν πλάστην· «Πῶς ᾐτήσω με;
5
Ἐάν σοι δώσω πίνῃς, πιὼν δὲ μεταβαίνῃς
τὸν Ἰουδαϊκὸν θεσμόν, καὶ λήψομαι ἐξ ὕδατος σὲ ὁμόφρονα ἄνδρα.»
Ὅτι καλοί οἱ λόγοι τῆς Σαμαρ[είτιδος]· ὑποσκιογραφοῦσιν ἐπὶ τὸ φρέαρ τὴν κολυμ[βήθραν]
10ἐξ ἧς λαμβάνει δούλην ὁ παρέχων ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν.

19

.

8

»[Νῦν ἄκου]σόν μου, ὦ γύναι, ὁ Ἰησοῦς ἀνεβόα·
εἰ ᾔδεις τὴν δωρεάν [μου] καὶ τίς ἐστιν ὁ εἰπών σοι·
Ὕδωρ δός μοι, σὺ ἂν ᾔτησας αὐ[τὸν] νάματα ζῶντα· ὕδωρ γὰρ ζῶν παρέχει.» Πρὸς ταῦτα ἀ[πεκ]ρίθη ἀμφιβάλλουσα·
5
«Οὐκ ἄντλημα βαστάζεις, βαθὺ δὲ καὶ [τὸ φρ]έαρ·
καὶ πόθεν σοι τὰ ὕδατα; Μὴ μείζων εἶ ἢ κάλλιον Ἰα[κὼβ] τοῦ γενέτου;
Αὐτὸς γὰρ ἡμῖν ταύτην τὴν πηγὴν πρὶν πα[ρέσχε·] καὶ πῶς σὺ λέγεις ἄρτι· Ἔχω σοι δοῦναι νάματα ζῶντα
10[οὐ] λήγοντα διδοῦντα τῷ αἰτοῦντι
ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν;336 in vol. 2

19

.

9

—Οὐκ οἶδας, γύναι, ὃ λέγω, οὐκ ἔφθασας ὅπου θέλω·
διὸ τὰ [ὦτά] σου κλῖνον καὶ τὰς φρένας ἄνοιξόν μοι,
ἵν’ εἰσέλθω καὶ οἰκήσω ἐν αὐταῖς· οὕτω γὰρ θέλω. Τοῦ ὕδατος γὰρ τούτου ὁ [πίνων] καθ’ ἑκάστην πάλιν διψήσεται·
5
τὸ ὕδωρ δὲ ὃ δώσω τοῖς [πίστ]ει φλεγομένοις
ἐκ δίψης μὲν ἀνάψυξις· γενήσεται [γ]ὰρ ἔνδοθεν τοῖς πιοῦσι τὸ ῥεῖθρον
κρουνὸς ἀθανασίας ἁλλό[μεν]ος καὶ βρύων ζωὴν τὴν αἰωνίαν· τοῦτο γὰρ πρώην ἐν τῇ ἐρήμῳ
10οἱ ἐξ Ἑβραίων ἦραν, ἀλλ’ οὐχ εὗρον ἀγαλλίασιν καὶ 〈ἀπο〉λύτρωσιν.»

19

.

10

[Ὑ]φήφθη τούτοις τοῖς λόγοις ἡ Σαμαρεῖτις πρὸς δίψαν,
καὶ μετηλλάγη ἡ τάξις· ἡ ποτίζουσα γὰρ πρώην
νῦν ἐδίψα, κα͜ὶ ὁ͜ διψήσας ἐξ ἀρχῆς ἄρτι ποτίζει. Προσπίπτει οὖν τὸ θῆλυ· «Τὸ ὕδωρ τοῦτο, φησί, δός μοι, Κύριε,
5
ἵνα μηκέτι τούτῳ τῷ φρέατι προστρέχω
ὃ Ἰακὼβ παρέσχε μοι. Ἀργείτω τὰ γηράσαντα καὶ ἀνθείτω τὰ νέα·
παρέλθῃ τὰ πρὸς ὥραν· καὶ γὰρ ἦλθεν ἡ ὥρα τοῦ ὕδατος οὗ ἔχεις· τοῦτο βρυέτω καὶ ἀρδευέτω
10ἐμοὶ καὶ τοῖς ἐν πίστει ἐκζητοῦσιν
ἀγαλλίασιν καὶ 〈ἀπο〉λύτρωσιν.338 in vol. 2

19

.

11

—Ῥοὰς ἀχράντων ὑδάτων εἰ θέλεις ἵνα σοι δώσω,
πορεύου, φώνει τὸν ἄνδρα. Οὐ μιμοῦμαί σου τὴν γνώμην,
οὐκ ἐρῶ σοι· Σαμαρεῖτις εἶ, καὶ πῶς ᾔτησας ὕδωρ; Οὐ θλίβω σου τὴν δίψαν· ἐγὼ γάρ σε πρὸς δίψαν δίψῃ εἵλκυσα,
5
διψῶντα ὑπεκρίθην, καὶ ὡς διψῶν ἐτρώθην
ἵνα διψῶσαν δείξω σε. Πορεύθητι οὖν, φώνησον τὸν σὸν ἄνδρα καὶ ἔλθε.»
Τὸ γ[ύναιον δὲ] ἔφη· «Οὐκ ἔχω ἄνδρα, οἴμοι.» Καὶ πρὸς αὐτὴν ὁ πλ[άστης·] »[Ὄν]τως οὐκ ἔχεις· πέντε γὰρ ἔσχες,
10τὸν ἕκτον δὲ οὐκ [ἔχεις ἵνα] λάβῃς ἀγαλλίασιν καὶ 〈ἀπο〉λύτρωσιν.»

19

.

12

Ὢ τῶν σοφῶν αἰνιγμάτων, ὢ τῶν σοφῶν χαρακτήρων
[δι’ ὧν] τὰ τῆς ἐκκλησίας ἐν τῇ πίστει τῆς ὁσίας
ζωγραφεῖτ[αι] ἐκ χρωμάτων ἀληθῶν, ἀπαλαιώτων· ὃν τρόπον γὰρ τὸ [θῆλυ] ἠρνήσατο τὸν ἄνδρα ἡ πολύανδρος,
5
οὕτως 〈ἡ〉 ἐκκλησία [πολ]λοὺς θεοὺς ὡς ἄνδρας
ἠρνήσατο καὶ ἔλιπεν, καὶ ἕνα ἐμ[νησ]τεύσατο ἐξ ὑδάτων δεσπότην·
ἐκείνη ἄνδρας πέντε καὶ τὸν ἕκτον οὐκ ἔσχε, καὶ αὕτη δὲ 〈τοὺσ〉 πέντε τῆς ἀσεβείας ἄρτι λιποῦσα
10τὸν ἕκτον ἐξ ὑδάτων σὲ λαμβάνει,
ἀγαλλίασιν καὶ 〈ἀπο〉λύτρωσιν.340 in vol. 2

19

.

13

Μισήσωμεν τὰ εἴδη 〈τὰ〉 τῆς εἰδωλολατρείας·
ἡ ἐξ ἐθνῶν νυμφευθεῖσα ὡς πικρὰν ἀποστρέφεται
καὶ ἀρνεῖται τὴν † ἀμείνην †, ὅ ἐστι ῥίζα γλυκεῖα. Ἀλλ’ ἴσως ἐρωτᾷ τις· «Τὰ πέντε εἴδη ταῦτα τί ὑπάρχουσι;»
5
Ἡ τῶν εἰδώλων πλάνη πολυειδὴς μέν ἐστιν,
ἔχει δὲ πέντε κεραίας· ἀσέβειαν, ἀσέλγειαν καὶ τὴν ἐπιμιξίαν,
πρὸς τούτοις ἀσπλαγχνίαν καὶ τὴν τεκνοφονίαν, ὡς καὶ Δαυὶδ διδάσκει, «ἔθυσαν, λέγων, τοῖς δαιμονίοις
10υἱοὺς καὶ θυγατέρας, καὶ οὐχ εὗρον ἀγαλλίασιν καὶ 〈ἀπο〉λύτρωσιν.»

19

.

14

Ἀφῆκεν οὖν τὰ τοσαῦτα ἡ ἐξ ἐθνῶν μνηστευθεῖσα,
〈καὶ〉 πρὸς τὸ τῆς κολυμβήθρας φρέαρ τρέχει ἐκεῖσε
καὶ ἀρνεῖται τὰ ποτέ, ὥσπερ ποτὲ ἡ Σαμαρεῖτις. Οὐκ ἔκρυψε γὰρ αὕτη τὸν πάντα πρὶν γενέσθαι ἐπιστάμενον,
5
ἀλλ’ ἔφησεν· 〈«Οὐκ ἔχω»·〉 οὐκ εἶπε γάρ· «Οὐκ ἔσχον»,
νομίζω, τοῦτο λέγουσα· «Κἂν ἔσχον ἄνδρας πρότερον, ἀλλ’ οὐ θέλω νῦν ἔχειν
〈τοὺς ἄνδρασ〉 οὕσπερ εἶχον· σὲ γὰρ ἄρτι κατέχω τὸν σαγηνεύσαντά με, ἐκ τοῦ βορβόρου τῶν πονηρῶν μου		342 in vol. 2
10πιστῶς ἀντλησαμένη, ἵνα λάβω ἀγαλλίασιν καὶ 〈ἀπο〉λύτρωσιν.»

19

.

15

Νοήσασα ἡ ὁσία τὴν τοῦ σωτῆρος ἀξίαν
ἐκ τῶν ἀποκαλυφθέντων, ἐπὶ πλεῖον ἐπεπόθει
ἐπιγνῶναι τί ἐστι καὶ τίς ἐστιν ὁ πρὸς τὸ φρέαρ· καὶ τάχα τοῖς τοιούτοις συνείχετο εἰκότως ἐνθυ[μήμασιν]·
5
«Θεὸς ὑπάρχει ἆρα ἢ ἄνθρωπος ὃν βλέπω,
οὐράνιος ἢ γή[ϊνος]; [Ἰ]δοὺ γὰρ τὰ ἀμφότερα ἐν ἑνί μοι γνωρίζει,
διψῶν [τε] καὶ ποτίζων, μανθάνων καὶ προλέγων, καὶ πάλιν προ[σκαλ]ῶν με τὴν παρὰ νόμον καὶ προσδεικνύς μοι
10τὰ σφάλματά 〈μου〉 πάντα, ἵνα λάβω ἀγαλλίασιν καὶ 〈ἀπο〉λύτρωσιν.

19

.

16

Οὐ[κοῦν] οὐράνιος πέλει καὶ τὸ ἐπίγειον φέρει·
† εἰ οὖν † Θεὸς καὶ βροτὸς [ὤν], ὡς ἄνθρωπός μοι ἐδείχθη,
καὶ διψήσας 〈με〉 ποτίζει ὡς Θεὸς καὶ προφητ[εύει]. Οὐκ ἦν γὰρ ἐν ἀνθρώπῳ τὸ γνῶναί μου τὸν βίον κα͜ὶ ἐ͜νθυμή[σασ]θαι,		344 in vol. 2
5
ἀλλὰ τοῦ ἀοράτου καὶ νῦν θεωρουμένου
ἐνδεῖξαι [καὶ] ἐλέγξαι με· αὐτοῦ ἦν καὶ εἰδέναι με καὶ κηρῦξαι ὃ πέλω·
[αὐ]τοῦ τὸν νοῦν ἀντλήσω, αὐτοῦ τὴν γνῶσιν πίω, αὐτοῦ τοῖς [λόγο]ις πλύνω πάντα τὸν ῥύπον τῶν ἁμαρτ͜ιῶ͜ν μου,
10ἵν’ ἀ[μω]μήτῳ γνώμῃ ἀπολάβω ἀγαλλίασιν καὶ 〈ἀπο〉λύτρωσιν.

19

.

17

[Υἱὲ] βροτοῦ ὡς ὁρῶ σε, υἱὲ Θεοῦ ὡς νοῶ σε,
σὺ φώτισόν μου [τὰ]ς φρένας, Κύριε, δίδαξόν με
τίς ὑπάρχεις», χρηστῶς πα[ρε]κάλει Χριστὸν ἡ Σαμαρεῖτις. «Ἰδοὺ σαφῶς σε βλέπω πιστῶς [κα]τανοοῦσα, καὶ μὴ κρύψῃς μοι·
5
μὴ ἄρα σὺ ὑπάρχεις Χριστὸς [ὃν] οἱ προφῆται
προεῖπον ὅτι ἔρχεται; Ἐὰν σὺ εἶ, ὡς ἔφησαν, [π]αρρησίᾳ εἰπέ μοι·
ὁρῶ γὰρ ὅτι ὄντως ἃ ἔπραξα γνωρίζεις, [κα]ὶ ταῦτα τῆς καρδίας κρύφια πάντα, 〈καὶ〉 διὰ τοῦτο
10κα[θι]κετεύω γνώμῃ, ἵνα λάβω
ἀγαλλίασιν καὶ 〈ἀπο〉λύτρωσιν.»346 in vol. 2

19

.

18

[Ἀλλ’] ὅτε εἶδεν ὁ βλέπων τὰς τῆς σοφῆς διαλέξεις
καὶ τὸ πιστὸν [τ]ῆς καρδίας, παρευθὺς ἀπεκρίθη
πρὸς τὸ θῆλυ· «Ὃν μὲν λέγεις Μεσσίαν, ὃν οἱ προφῆται νῦν ἔρχεσθαι προεῖπον, ὁρᾷς [μ]ὲν καὶ ἀκούεις τῆς φωνῆς αὐτοῦ.
5
Ἐγώ εἰμι ὃν βλέπεις, ἐγώ εἰμι [ὃν] ἔχεις
ἐν μέσῳ τῆς καρδίας σου· ἐγὼ ποθῶν σε ἤλυθα [σὲ ἑ]λκύσαι καὶ σῶσαι·
νῦν κήρυξον τοῖς πᾶσι τοῖς θέλουσι σω[θ]ῆναι ἐν τῇ Συχὰρ τῇ πόλει τοὺς συγγενεῖς σου καὶ συμπολίτας,
10καὶ δεῦτε πάντες ἅμα οἱ διψῶντες ἀγαλλίασιν καὶ 〈ἀπο〉λύ[τρωσιν.]

19

.

19

[Ἰδοὺ] ἤντλησαι, γύναι, ἐκ λάκκου ταλαιπωρίας·
ὁ μηδὲ ἄν[τλ]ημα ἔχων, τὴν καρδίαν σου καθῆρα
ἄνευ ῥείθρου, καὶ ἀ[πέπ]λυνα τὸν νοῦν ἄνευ ναμάτων, καὶ ᾤκισά σε θέλων, καὶ ἔδειξα ὃ πέλω καὶ οὐκ ἔπιον.»
5
Καὶ τούτων λεγομέν[ων ὁμοῦ] καὶ τελουμένων,
οἱ μαθηταὶ ἐλήλυθαν· οὐκ ἦσαν γ[άρ, ὡς γέ]γραπται, πρὸς τὸ φρέαρ ἐν τούτοις,
ἀλλ’ ἦλθον μετ[ὰ ταῦτα] καὶ γνόντες ταῦτα πάντα ἐθαύμασαν βοῶντες· »[Ὢ τῆς] ἀφάτου φιλανθρωπίας·
10γυναίῳ συγκατέβη ὁ παρέχων
〈ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν.〉»348 in vol. 2

19

.

20

Νευροῦται ἡ Σαμαρεῖτις καὶ τρέχει πρὸς Σαμαρείτας,
κατ[αλι]ποῦσα τὴν κάλπιν καὶ λαβοῦσα ἐπὶ ὤμων
τῆς καρδίας [τὸν] ἐτάζοντα νεφροὺς καὶ τὰς καρδίας· καὶ φθάσασα τὴν [πό]λιν, ἐσάλπισε τοῖς πᾶσιν οὕτως κράζουσα·
5
«Πρεσ[βῦται] μετὰ παίδων, νεανίσκοι καὶ παρθένοι,
ἐπὶ τὸ φρέαρ δρά[μετε·] τὸ ὕδωρ ἐπεπόλευσε καὶ προχεῖται τοῖς πᾶσιν·
ἐκεῖ κατεῖδ[ον] ἄνδρα ὃν οὐ χρὴ λέγειν ἄνδρα· θεοῦ γὰρ ἔχει ἔργα, πάν[τα μοι] λέγων καὶ προφητεύων,
10ὁ πάντας σῶσαι θέλων καὶ παρ[έχων] 〈ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν.〉»

19

.

21

Οὐδὲν ὅλως οὐκ εἶπον οἱ κήρυκες τοῦ σωτῆρος
ὅτι συνόμιλον [εὗ]ρον τῷ γυναίῳ τὸν ἐλθόντα
καὶ τεχθέντα ἐκ παρθένο[υ ἐ]πὶ γῆς οἰκονομίᾳ· τροφὰς γὰρ ἀπελθόντες κομίσαι, εὗ[ρον] βρῶσιν ἀγεώργητον,
5
διδοῦντα τοῖς αἰτοῦσι τροφὴν ἀθα[να]σίας·
πρὸς οὓς καὶ ἀπεκρίνατο· «Ἐμὸν βρῶμα τὸ θέλημα τοῦ πατρός μου ὑπάρχει· διὸ ἣν ἀγνοεῖτε τροφὴν ἐγὼ ἐσθίω, ἥ[περ] ἐσθιομένη πᾶσι πηγάζει πνοὴν τελείαν
10καὶ πίστιν ἀν[α]φαίρετον, διδοῦντα
ἀγαλλίασιν καὶ ἀπολύτρωσιν.»350 in vol. 2

19

.

22

Συνῆλθε τῆς Σαμαρείας τὸ πλῆθος ἐπὶ τὸν πλάστην,
κ[ατα]λιπόντα τοὺς οἴκους, καὶ ἐδείχθησαν τῇ πίστει
ὥσπερ [οἶ]κοι τοῦ εἰπόντος ἐν γραφαῖς ταῖς θεοπνεύστοις ὡς λ[έγει]· «Ἐνοικήσω καὶ ἐμπεριπατήσω, καθὼς γέγραπται,
5
ἐ̣[... οἴ]κοις τοιούτοις καταλιποῦσι πάντα,
ἀγρούς, γονεῖς καὶ φ[ίλ]τατα, καὶ ἔσομαι αὐτῶν Θεὸς καὶ σωτὴρ ἐκ παγίδων·
αὐτοὶ δὲ ἔσονταί μοι λαὸς ἡγιασμένος, κατοίκησιν ποιοῦντες
τῇ ἀϊδίᾳ καὶ ἀχωρίστῳ
10Τριάδι τῇ ἀφθόνως πηγαζούσῃ
ἀγαλλίασιν 〈καὶ ἀπολύτρωσιν.〉»352 in vol. 2

20

t

Τῇ δʹ τῆς γʹ ἑβδομάδος τοῦ πάσχα, κοντάκιον εἰς τὸν λεπρόν, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ἦχος δʹ, πρός· Τοὺς μὴ ὄντας θεούς.

20

pro

(t)

Προοίμιον
1Ὡς τὸν λεπρὸν ἐκάθαρας τῆς νόσου, παντοδύναμε, τὸ ψυχικὸν ἡμῶν ἄλγος θεράπευσον ὡς εὔσπλαγχνος τῇ πρεσβείᾳ τῆς Θεοτόκου, ἰατρὲ τῶν ψυχῶν ἡμῶν,
〈ὁ φιλάνθρωπος,〉 σωτὴρ καὶ μόνε ἀναμάρτητε.360 in vol. 2

20

.

1

Τὸν τοῦ γένους Θεὸν καὶ εὐεργέτην καὶ σωτῆρα Χριστὸν [ἀνυμνῶμεν], τὸν τὰς ψυχὰς εὐφραίνοντα τὰς ἡμετέρας, τὴν [ῥίζαν] τῶν ἀγαθῶν, ὅτι ἔστιν εὐφροσύνη καὶ σωτηρία τοῖς ἀν[θρώποις], ὡς ἐλεήμων καὶ οἰκτίρμων καὶ πιστὸς ἰατρός,
5[ὁ ἀφρά]στῳ σοφίᾳ διέπων τὰ πάντα καὶ βουλήματι θεί[ῳ τῶν] ψυχῶν τὰ πάθη ὡς Θεὸς ἰώμενος, ὁ πάντα περιέπ[ων] ὡς ἀχώριστος μόνος δυνάστης, ὁ ἔχων καὶ παρέχων πᾶσι χαρὰν καὶ δόξαν καὶ ἄφεσιν πταισμάτων ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.

20

.

2

Ὁ τοῦ χρόνου δεσπότης τε καὶ κτίστης κατὰ χρόνου [κατ]ῆλθεν ἐν κόσμῳ· ὁ ποιητὴς ἐγένετο ἐν τοῖς ἰδίοις [θε]λήσας σῶσαι ἡμᾶς· τὸν Ἀδὰμ ὁ πλαστουργήσας Ἀδ[ὰμ] ἐγένετο ἀρρήτως, καὶ τὸ μυστήριον ὑπάρχει ὑπὲρ λόγον καὶ νοῦν.
5Καὶ γὰρ σὰρξ ἐγεννήθη ἀτρέπτως ὁ Λόγος καὶ μεμένηκε Λόγος, ὅπερ προϋπῆρχε τοῦ πατρὸς ἀχώρισ[τος], σκηνώσας ἀπορρήτως ἐν ἡμῖν ὁ πατὴρ τῶν αἰώνων· [οὐ]δὲ γὰρ ἐπῃσχύνθη οὗτος καταπεσοῦσαν τὴν φύσιν τῶν ἀνθρώπων ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.362 in vol. 2

20

.

3

Ὑπὸ πλείστων παθῶν κατεχομένην τὴν ταλαίπωρον φύσιν ἰᾶται, ἣν ἐλεήσας ἔφθασε καὶ ἐπεσκέψατο πάντα ὡς ἀγαθός· τοὺς ἐν θλίψει θεραπεύει, τοὺς ἐν ἀνάγκῃ περισῴζει, τοὺς ἐν ταῖς νόσοις ἰατρεύει ὡς σοφὸς ἰατρός·
5ἐξ ἀνθρώπων ἐλαύνει τοὺς δαίμονας πάντας· τοὺς τυφλοὺς ἀναβλέπειν, παραλύτους τρέχειν ὡς Θεὸς προσέταττεν· λεπροὺς δὲ καθαρίζει ἐν τῷ θείῳ βουλήματι μόνῳ, ὅτι καὶ ἀοράτων πάντων καὶ ὁρωμένων αὐτὸς ὑπάρχεις κτίστης, ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνε ἀναμάρτητε.

20

.

4

Τί δὲ λέγει κατίδωμεν σπουδαίως τῷ λεπρῷ ὁ Χριστὸς προσελθόντι, πῶς δὲ τὴν νόσον ἔδειξε τῷ ἰατρῷ τῷ πανσόφῳ ὁ ἀσθενῶν. Τοῦ Ματθαίου γὰρ ἡ βίβλος καὶ ἡ τοῦ Μάρ[κου διη]γεῖται καὶ 〈ἡ〉 Λουκᾶ τῶν θεσπεσίων περὶ τούτου [σαφῶς]
5ὡς ἐν ὄχλῳ τοσούτῳ καὶ πλήθει ἀπείρῳ συ[μμιγεὶ]ς̣ τῶν ἀνθρώπων πρὸς Χριστὸν δραμόντων οὗτος παρεγέ[νετο τοῦ] πάθους δὲ τὸ μύσος οὐκ ᾐσχύνετο δεῖξαι τοῖς πᾶ[σι, καὶ] οὕτως ἐπὶ πάντων πίπτει εἰς γῆν κραυγάζων· »[Κἀμὲ] ὡς πάντας σῶσον, ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.»364 in vol. 2

20

.

5

[Ἀπὸ] πάντων ἀνθρώπων ἐστὶ τοῦτο μισητὸν καὶ αἰσχρὸν τὸ πά[θο]ς· κρύπτειν οὖν τοῦτο σπεύδουσιν οἱ πειραθέντες τῆς νό[σου] τῆς χαλεπῆς· τῶν παθῶν ἐστι τῶν ἄλλων δυσειδεστέ[ρα] ἐν ἀνθρώποις· ὡς ἐπὶ χόρτου, βοσκομένης τῆς σαρκὸς ὑπ’ αὐτῆς,
5ἐπιτίθεται αὕτη τοῖς μέλεσι πᾶσιν, ὥσπερ ἐπι[θ]υ̣μοῦσα παραδεῖξαι ὅρον ὀνειδῶν τὸν ἄνθρωπον. Τῆς λώβης [γὰρ] ὑπάρχει συγγενὴς ἡ ἀκάθαρτος νόσος, ἣν τέχνη ἰατρείας ὅλως οὐ θεραπεύει, Χριστὸς δὲ ἐκδιώκει ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.

20

.

6

[Πο]λεμούμενος οὖν ὑπὸ τῆς νόσου ὁ λεπρὸς δακρυχέων ἐθρήνει· ὥρας ἑκάστης ἔβλεπεν ὅτι προσθήκην λαμβάνει τῶν λυπηρῶν, καί φησι τοιούτους λόγους· «Ἡ σάρξ μου, οἴμοι, ἀνεβάφη δεινῇ βαφῇ παρὰ τὴν φύσιν ἀσθενείᾳ πολλῇ,
5καὶ ὡς πηλὸς διέρπει τῷ σώματι ὅλῳ· ἡ χρόα μετεβλήθη καὶ ἐγένετό μοι θεωρία ἄσχημος, ὡς μώλωψ ἐκ καυτῆρος, σηπεδὼν χαλεπὴ τοῖς ὁρῶσιν· οὐκ ἔχω οὐδὲ μίαν ὅλως τῆς σωτηρίας ἐλπίδα, εἰ μὴ δώσει ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.366 in vol. 2

20

.

7

Ἐν σπουδῇ οὖν, ψυχή μου, νῦν πορεύου πρὸς Χριστὸν τὸν υἱὸν τῆς παρθένου, ἵνα κομίσῃ ἴασιν ἣν παρ’ ἀνθρώπου οὐδ’ ὅλως δύνῃ λαβεῖν· ἐγεννήθη ἐκ κοιλίας μητρὸς τυφλὸς ἐσκοτισμένος, καὶ ὃ ἐστέρησεν ἡ φύσις παρέσχεν ὁ Χριστός·
5τὸν υἱὸν δὲ τῆς χήρας ἁρπάζει θανάτου, πολυχρόνια μέλη λελυμένα πόνοις παραλύτου ἔσφιγξεν. Οὐδὲν οὖν στασιάζει πρὸς αὐτὸν ὡς Θεῷ τε καὶ κτίστῃ· διόπερ καὶ πιστεύω ὅτι ψιλὸς οὐκ ἔστιν υἱὸς ἀνθρώπου οὗτος ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.

20

.

8

Ἰατρὸς γὰρ τὴν φύσιν οὐκ ἰσχύει ἐλλιπῶς προσελθοῦσαν πληρῶσαι, ὅπερ Χριστὸς ἐποίησεν ἐπὶ τυφλῷ γεννη[θέντι] ἐκ τῆς γαστρός· καὶ ἐντεῦθέν ἐστι δῆλον ὅτι αὐτό[ς ἐ]στιν ὁ κτίστης τοῦ πρωτοπλάστου, ὁ ποιήσας αὐτὸν [ἀ]πὸ 〈τῆσ〉 γῆς·
5ἐκ τῆς γῆς γὰρ καὶ ἄρτι ὃν εἶπον προφ[έρει], καὶ τῆς φύσεώς ἐστι πλάστης καὶ δεσπότης καὶ Θ[εὸς ἀΐδι]ος· Ἐμοὶ δὲ παρὰ φύσιν τῆς σαρκὸς στασιάζει ἡ [ῥῶσις], αὐτὸς δὲ ὑπὲρ φύσιν πᾶσαν ἐτέχθη θέλων ἐκ μήτρας τῆς παρθένου ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.368 in vol. 2

20

.

9

Νευρωθεῖσα τῇ πίστει ἡ αἱμόρρους ἁψαμένη κρασπέδου ἰάθη· σπεύσω κἀγὼ τὸν ἄχρονον καθικετεῦσαι δεσπότην ὡς ἀγαθόν.» Ὡς ἐφθέγξατο δὲ ταῦτα, μετὰ δε[ή]σεως ἐκτρέχει καὶ εἰς τὴν γῆν τὸ γόνυ κλίνας ἱκετεύ[ει] Χριστόν·
5διὰ δύο δὲ λόγων τὴν δέησιν γράφει καί φησιν· «Ἐὰν θέλῃς, δύνασαί με πάντως καθαρίσαι, Κύριε. Οὐ πλῆθος γὰρ ῥημάτων, ἀλλὰ πίστιν ζητεῖ ὁ οἰκτίρμων, ὁ πάσης διανοίας γνώστης, ὁ κυβερνήτης καὶ κτίστης τῶν ἀνθρώπων, ὁ φιλάνθρωπος,
10〈σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.〉

20

.

10

Ὅταν τις συσχεθεὶς ὑπὸ ἀνάγκης ἀπορεῖ βοηθείας καὶ λόγ[ου]
καὶ οὐκ ἰσχύει δέησιν συνθεῖναι ἵνα προσέλθῃ τῷ ἄνακτι, πρὸς σοφοὺς εὐθὺς ἐκτρέχει τοὺς δυναμένους ἐν συντόμῳ
τὴν ἱκεσίαν διαθεῖναι οὐκ ἐν λόγοις πολλοῖς·
5καὶ ὡς πάνσοφοι οὗτοι καὶ ἔμπειροι λόγων,
δι’ ὀλίγων ῥημάτων σκοπὸν νοημάτων ἄπειρον συντάττουσι
καὶ γράφουσι τοὺς λόγους τοὺς τοιούτους εἰς σύμμετρον χάρτην·
ὁ ἄναξ δέ, λαμβάνων ταύτην τὴν ἱκεσίαν,
τὸν νοῦν τῶν λόγων οἶδεν ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.370 in vol. 2

20

.

11

Ὑπὸ πίστεως νῦν ὁ ἰδιώτης τῷ σοφῷ ἱκεσίαν συντάξω· ἔσπευσα γὰρ καὶ ἔφθασα τὴν πίστιν τὴν παναγίαν καὶ συνετήν· παρεκάλεσα δὲ ταύτην καὶ ὑπηγόρευσε συντόμως ὑπὲρ ἐμοῦ τὴν ἱκεσίαν Ἰησοῦ βασιλεῖ·
5διὰ δύο ῥημάτων ὡς πάνσοφος ῥήτωρ, τὰ νοήματα ταύτης τῆς δεήσεώς μου ἅπαντα διέγραψεν· ἐν χάρτῃ τῆς ψυχῆς μου γεγραμμέ[νην τὴν αἴ]τησιν ἔχω καὶ ταύτην σοι προσφέρω· σπεύσας [ἐλέησόν] με, ὁ πάντων εὐεργέτης, ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.

20

.

12

[Ῥυπωθέν]τα ἄρα μὴ οὐ θελήσῃς ὡς ἀνάξιόν με κα[θαρίσαι·] τοῦτο πρὸ πάντων ἔφησα ὅτι «Ἂν θ[έλῃς, ἰσχύ]εις, Κύριέ μου.» Τὴν γὰρ δύναμίν σου ἔγνων, ὅτι οὐδείς [σοι ἀν]τιπράττει, ἀλλὰ φοβοῦμαι μὴ ὑπέρθῃ καθαρίσαι ἐμέ.
5Μόνον νεῦσον, οἰκτίρμον, καὶ φεύγει ἡ λέπρα· μόνον [βούλη]μα δεῖξον, καὶ τὸ πάθος ὅλον ἐκποδὼν γενήσεται· κἂν [ἄνθρωπ]ος ἐγένου ἐκ παρθένου Μαρίας ἀσπόρως, ἀλλ’ ὅμως πρὸ αἰώνων λόγος Θεοῦ ὑπάρχεις, Θεὸς καὶ κτίστης πάντων, ὁ φιλάνθρωπος,
10〈σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.〉372 in vol. 2

20

.

13

[—Ὡς] πιστόν σε τοῦ πάθους ἀπαλλάξω», ὁ Χριστὸς τῷ λεπρῷ ἀπεκρίθη, «ὅτι αὐτὴ ἡ δέησις ἡ παρὰ σοῦ μοι δοθεῖσα ἔτερψέ [με]· τῇ δυνάμει οὖν τῇ ταύτης ἀκολουθήσει καὶ ἡ ψῆφος, [ἐπει]δὴ εἶπας· ‘Ἐὰν θέλῃς, δύνῃ, Κύριέ μου.‘
5Καὶ δυνάστης ὑπάρχω καὶ βούλομαι σῶσαι· διὰ τοῦτο προστάττω, αὐ[θεν]τῶ καὶ λέγω· ‘Θέλω, καθαρίσθητι‘. καὶ θέλω ὡς οἰκτίρμων [καὶ] προστάττω καθάπερ δυνάστης· ἰσχὺν γὰρ τῇ θελήσει [ἔχω συν]υπουργοῦσαν ὡς ἄναξ τε καὶ κτίστης, ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος 〈ἀναμάρτητοσ〉.»

20

.

14

[Μ]όνος πέλων οἰκτίρμων, συνεκτείνει τὴν παλάμην καὶ ἅπτε[ται] τούτου, καὶ ὁ λεπρὸς αἰφνίδιον ἀνεκαθάρθη τὸ σῶμα [τὸ] ἑαυτοῦ· τῆς γὰρ λέπρας ἀπηλλάγη καὶ ἐδραπέτευσεν εὐθέως· πρὸς φυσικὸν μετῆλθε κάλλος ἡ χρόα τῆς σαρκός.
5Ἐθαμβήθησαν πάντες οἱ τότε παρόντες, τοῦ λεπροῦ ἐκβοῶντος· «Σὺ Θεὸς ὑπάρχεις μόνος, παντοδύνα[μο]ς, καὶ ἦλθες ἐν τῷ κόσμῳ τὸν πλανώμενον κόσμον καλέσαι· ἀνθρώπου γὰρ οὐκ ἔστιν ὅλως τὰ ἔργα ταῦτα· Θεὸς οὖν εἶ τῶν ὅλων, ὁ φιλάνθρωπος,
10〈σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητοσ〉.»374 in vol. 2

20

.

15

[Ἀ]λλ’ ὡς ἤκουσε ταῦτα ὁ οἰκτίρμων, τῷ λεπρῷ ἐπὶ πάντων προστάττει· «Ὕπαγε, νόμον πλήρωσον καὶ ἑαυτὸν δεῖξαι σπεῦ[σο]ν τῷ ἱερεῖ, καὶ προσένεγκε τὸ δῶρον ὅπερ προσέταξε προσφέρειν Μωσῆς ὁ παῖς μου καθαρθέντας ἐν τῷ ἔθνει λεπρούς.
5Ἰουδαῖοι ἐχθρόν με τοῦ νόμου καλοῦσι, καὶ πολέμιον εἶναι τοῦ Μωσέως οὗτοι ἄσπονδόν με λέγουσι· γ[ενοῦ μοι τού]των μάρτυς ὅτι πάντα πληρῶ τὰ τοῦ νόμου· μ[ισθὸν τῆ]ς ἰατρείας δός μοι τὴν μαρτυρίαν· εἰμὶ γὰρ φύλαξ ν[όμου] 〈ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητοσ〉.»

20

.

16

Νεκρωθὲν τῇ κελεύσει τοῦ Κυρίου δραπετεύει τὸ πάθος [τῆς λέ]πρας· ἔφριξε γὰρ τὸ νόσημα αὐτὸν ἰδόντα τὸν κτί[στην] καὶ λυτρωτήν, καὶ οὐ φρίττουσιν οὐδ’ οὕτως Ἀρειανοὶ τ[ὴν δε]σποτείαν, τὴν αὐθεντίαν τὴν τοῦ Λόγου τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ,
5[ὅτι] οὗτος ὑπάρχει ὁ πρὸ τῶν αἰώνων γεννηθεὶς ἀϊδίως ἐ[κ πατρὸς] ἀχρόνου ἄχρονος υἱὸς αὐτοῦ, ὁ μένων εἰς αἰῶνας ὅ[πε]ρ ἦν πρὸ τῶν πάντων αἰώνων· αὐτὸς γὰρ ἐκ παρθένου θέ[λω]ν σαρκὶ ἐτέχθη, μὴ λείψας τὸν πατέρα ὁ φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.376 in vol. 2

20

.

17

Οἱ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν καὶ πλάστου ἀγαπῶντες τὸ ἅγιον δόγμα, σέβομεν πάντες πιστεύοντες μοναδικὸν μὲν τὸ θεῖον τὸ ἀληθές, ἐν τρισί γε μὴν προσώποις ὁμοουσίοις, συνανάρχοις, ἵνα ἐκκλίνωμεν τὴν πλάνην τῶν ἀθέων ἀν[δρῶν],
5τὰς μὲν τρεῖς ὑποστάσεις κατὰ τῶν Ἑβραίων, τὴν δὲ μίαν οὐσίαν, τῆς πολυθεΐας φεύγοντες τὸ νόσημα· μιᾶς [ἐστιν] οὐσίας ὁ Πατήρ, ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμα· ἐκ τούτων ἐσαρκώθη θέλων ἐκ τῆς παρθένου ὁ εἷς ὁ τῆς τριάδος, ὁ φιλάνθρωπος,
10〈σωτὴρ καὶ μόνος ἀναμάρτητος.〉

20

.

18

Ὑϊὲ τοῦ Θεοῦ ὁ βασιλεύων πρὸ αἰώνων καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας, ὡς τὸν λεπρὸν ἠλέησας, διώξας λόγῳ τὸ πάθος ὡς δ[υ]νατός, καὶ ἡμᾶς τοὺς προσιόντας τῇ ἀγαθότητί σου [σῶ]σον καὶ τὴν συγχώρησιν παράσχου τῶν πταισμάτων ἡμῶν.
5Σὺ γὰρ δύνασαι μόνος ὡς κτίστης τῶν πάντων ἁμαρτίας ἀφεῖναι· σὲ οὖν δυσωποῦμεν, δὸς ἡμῖν ἀντίληψιν πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου καὶ 〈ἁγίασ〉 παρθένου Μαρίας, δι’ ἧς σοι προσιόντες πάντες παρακαλοῦμεν, «ἐλέησον», βοῶντες, «ὡς φιλάνθρωπος,
10σωτὴρ καὶ μόνε ἀναμάρτητε.»378 in vol. 2

21

t

Τῇ μεγάλῃ τετράδι, κοντάκιον εἰς τὴν πόρνην, ἰδιόμελον, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ἦχος πλ. δʹ.

21

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Ὁ πόρνην καλέσας θυγατέραν, Χριστὲ ὁ Θεός, υἱὸν μετανοίας κἀμὲ ἀναδείξας, δέομαι, ῥῦσαί με τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.

21

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Κατέχουσα ἐν κατανύξει ἡ πόρνη τὰ ἴχνη σου
ἐβόα σοι ἐν μετανοίᾳ τῷ εἰδότι τὰ κρύφια, Χριστὲ ὁ Θεός· «Πῶς σοι ἀτενίσω τοῖς ὄμμασιν
ἡ πάντας ἀπατῶσα τοῖς νεύμασιν;		20 in vol. 3
5 Πῶς σε δυσωπήσω τὸν εὔσπλαγχνον
ἡ σὲ παροργίσασα τὸν κτίστην μου; Ἀλλὰ δέξαι τοῦτο τὸ μύρον πρὸς δυσώπησιν, Κύριε,
καὶ δώρησαί μοι ἄφεσιν τῆς αἰσχύνης
τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.»

21

.

1

Τὰ ῥήματα τοῦ Χριστοῦ καθάπερ ἀρώματα
ῥαινόμενα πανταχοῦ βλέπων ἡ πόρνη ποτὲ καὶ τοῖς πιστοῖς πᾶσι πνοὴν ζωῆς χορηγοῦντα,
τῶν πεπραγμένων αὐτῇ τὸ δυσῶδες ἐμίσησεν,
5ἐννοοῦσα τὴν αἰσχύνην τὴν ἑαυτῆς
καὶ σκοποῦσα τὴν ὀδύνην τὴν δι’ αὐτῶν ἐγγιγνομένην· πολλὴ γὰρ θλῖψις γίνεται τότε τοῖς πόρνοις ἐκεῖ,
ὧν εἷς εἰμι, καὶ ἕτοιμος πέλω εἰς μάστιγας ἃς πτοηθεῖσα ἡ πόρνη οὐκέτι ἔμεινε πόρνη,
10ἐγὼ δὲ καὶ πτοούμενος ἐπιμένω
τῷ βορβόρῳ τῶν ἔργων μου.22 in vol. 3

21

.

2

Οὐδέποτε τῶν κακῶν ἀποστῆναι βούλομαι,
οὐ μνήσκομαι τῶν δεινῶν ὧν ἐκεῖ μέλλω ὁρᾶν, οὔτε λογίζομαι τὴν τοῦ Χριστοῦ εὐσπλαγχνίαν
πῶς περιῆλθε ζητῶν με τὸν γνώμῃ πλανώμενον·
5δι’ ἐμὲ γὰρ πάντα τόπον ἐξερευνᾷ,
δι’ ἐμὲ καὶ Φαρισαίῳ συναριστᾷ ὁ τρέφων πάντας· καὶ δείκνυσι τὴν τράπεζαν θυσιαστήριον,
ἐν ταύτῃ ἀνακείμενος καὶ χαριζόμενος τὴν ὀφειλὴν τοῖς χρεώσταις, ἵνα θαρρῶν πᾶς χρεώστης
10προσέλθῃ λέγων· «Κύριε, λύτρωσαί με τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.»

21

.

3

Ὑπέκνισεν ἡ ὀσμὴ τῆς τραπέζης τοῦ Χριστοῦ
τὴν πρώην μὲν ἄσωτον, νυνὶ δὲ καρτερικήν, τὴν ἐν ἀρχῇ κύνα καὶ ἐν τῷ τέλει ἀμνάδα,
τὴν δούλην καὶ θυγατέρα, τὴν πόρνην καὶ σώφρονα.
5Διὰ τοῦτο λίχνῳ δρόμῳ φθάνει αὐτήν,
καὶ λιποῦσα τὰ ψιχία τὰ ὑπ’ αὐτήν, τὸν ἄρτον ἦρε τῆς πάλαι Χανανίτιδος πλέον πεινάσασα,
ψυχὴν κενὴν ἐχόρτασεν, οὕτω πιστεύσασα, ἀλλ’ οὐ κραυγῇ ἐλυτρώθη, σιγῇ δὲ μᾶλλον ἐσώθη·
10κλαυθμῷ γὰρ εἶπε· «Κύριε, λύτρωσαί με
τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.»24 in vol. 3

21

.

4

Τὴν φρένα δὲ τῆς σοφῆς ἐρευνῆσαι ἤθελον
καὶ γνῶναι πῶς ἔλαμψεν ἐν αὐτῇ ὁ Κύριος ὁ ὡραιότατος καὶ τῶν ὡραίων ὁ κτίστης,
οὗ τὴν ἰδέαν πρὶν ἴδῃ ἡ πόρνη ἐπόθησεν·
5ὡς ἡ τῶν εὐαγγελίων βίβλος βοᾷ·
Τοῦ Χριστοῦ ἀνακειμένου ἐν οἰκιᾷ τοῦ Φαρισαίου, γυνή τις τότε ἤκουσεν, ἅμα καὶ ἔσπευσεν,
ὠθήσασα τὴν ἔννοιαν πρὸς τὴν μετάνοιαν· «Ἄγε, φησίν, ὦ ψυχή μου, ἰδοὺ καιρὸς ὃν ἐζήτεις·
10ἐπέστη ὁ καθαίρων σε· τί ἐμμένεις τῷ βορβόρῳ τῶν ἔργων σου;

21

.

5

Ἀπέρχομαι πρὸς αὐτόν, δι’ ἐμὲ γὰρ ἤλυθεν·
ἀφίημι τούς ποτε, τὸν γὰρ νῦν πάνυ ποθῶ, καὶ ὡς φιλοῦντά με μυρίζω καὶ κολακεύω·
κλαίω, στενάζω καὶ πείθω δικαίως ποθῆσαί με·
5ἀλλοιοῦμαι πρὸς τὸν πόθον τοῦ ποθητοῦ,
καὶ ὡς θέλει φιληθῆναι, οὕτω φιλῶ τὸν ἐραστήν μου· πενθῶ καὶ κατακάμπτομαι, τοῦτο γὰρ βούλεται·
σιγῶ καὶ περιστέλλομαι, τούτοις γὰρ τέρπεται·
ἀναχωρῶ τῶν ἀρχαίων ἵνα ἀρέσω τῷ νέῳ·26 in vol. 3
10συντόμως ἀποτάσσομαι ἐμφυσῶσα τῷ βορβόρῳ τῶν ἔργων μου.

21

.

6

Προσέλθω οὖν πρὸς αὐτόν, φωτισθῶ, ὡς γέγραπται·
ἐγγίσω νῦν τῷ Χριστῷ, καὶ οὐ μὴ καταισχυνθῶ· οὐκ ὀνειδίζει με, οὐ λέγει μοι· ‘Ἕως ἄρτι
ἦς ἐν τῷ σκότει, καὶ ἦλθες ἰδεῖν με τὸν ἥλιον.‘
5Διὰ τοῦτο μύρον αἴρω καὶ πορευθῶ·
φωτιστήριον ποιήσω τὴν οἰκιὰν τοῦ Φαρισαίου· ἐκεῖ γὰρ ἀποπλύνομαι τὰς ἁμαρτίας μου·
ἐκεῖ καὶ καθαρίζομαι τὰς ἀνομίας μου· κλαυθμῷ, ἐλαίῳ καὶ μύρῳ κεράσω μου κολυμβήθραν
10καὶ λούομαι καὶ σμήχομαι καὶ ἐκφεύγω τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.

21

.

7

Ἐδέξατο ἡ Ῥαὰβ κατασκόπους πρότερον
καὶ τῆς δοχῆς τὸν μισθὸν ὡς πιστὴ εὗρε ζωήν· τῆς γὰρ ζωῆς τύπος ὑπῆρχε τούτους ὁ πέμψας,
τοῦ Ἰησοῦ μου βαστάζων τὸ τίμιον ὄνομα.
5Σωφρονοῦντας τότε πόρνη ξενοδοχεῖ,
νῦν παρθένον ἐκ παρθένου πόρνη ζητεῖ ἀλεῖψαι μύρῳ· ἐκείνη μὲν ἀπέλυσεν οὕσπερ ἀπέκρυψεν·
ἐγὼ δὲ ὃν ἠγάπησα μένω κατέχουσα, οὐχ ὡς κατάσκοπον κλήρων, ἀλλ’ ὡς ἐπίσκοπον πάντων		28 in vol. 3
10κρατῶ, καὶ ἐξεγείρομαι ἐκ τῆς ὕλης τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.

21

.

8

Ἰδοὺ καιρὸς ἔφθασεν ὃν ἰδεῖν ἐπόθησα·
ἡμέρα μοι ἔλαμψε καὶ δεκτὸς ἐνιαυτός· ἐν τοῖς τοῦ Σίμωνος αὐλίζεται ὁ Θεός μου·
σπεύσω πρὸς τοῦτον καὶ κλαύσω, ὡς Ἄννα, τὴν στείρωσιν·
5κἂν λογίσηταί με Σίμων ἐν μεθυσμῷ,
ὡς Ἡλὶ τὴν Ἄνναν τότε, μένω κἀγὼ προσευχομένη, σιγῇ βοῶσα· ‘Κύριε, τέκνον οὐκ ᾔτησα,
ψυχὴν μονογενῆ ζητῶ ἥνπερ ἀπώλεσα· ὡς Σαμουὴλ τῆς ἀτέκνου, Ἐμμανουὴλ τῆς ἀνάνδρου,
10τῆς στείρας ἦρες ὄνειδος· ῥῦσαι πόρνην τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου‘.»

21

.

9

Νευροῦται μὲν ἡ πιστὴ τοῖς τοιούτοις ῥήμασι,
ποιεῖται δὲ τὴν σπουδὴν πρὸς τὴν τοῦ μύρου ὠνήν, καὶ παραγίνεται βοῶσα τῷ μυροπράτῃ· «Δός μοι, εἰ ἔχεις, ἐπάξιον μύρον τοῦ φίλου μου,30 in vol. 3
5τοῦ δικαίως φιλουμένου καὶ καθαρῶς,
τοῦ πυρώσαντός μου πάντα καὶ τοὺς νεφροὺς καὶ τὴν καρδίαν· μηδὲν περὶ τιμήματος· τί ἀμφιβάλλεις μοι;
Κἂν δέοι, μέχρι δέρματος καὶ τῶν ὀστέων μου ἑτοίμως ἔχω τοῦ δοῦναι ἵν’ εὕρω τί ἀποδοῦναι
10τῷ σπεύσαντι καθᾶραί με ἐκ τῆς ὕλης τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.»

21

.

10

Ὁ δὲ ἰδὼν τῆς σεμνῆς τὸ θερμὸν καὶ πρόθυμον,
φησὶν αὐτῇ· «Λέξον μοι τίς ἐστιν ὃν ἀγαπᾶς, ὅτι τοσοῦτον σὲ ἐπύρωσε 〈πρὸσ〉 τὸ φίλτρον·
ἆρα κἂν ἔχει τι ἄξιον τούτου τοῦ μύρου μου;»
5Παραυτὰ δὲ ἡ ὁσία ἦρε φωνὴν
καὶ βοᾷ σὺν παρρησίᾳ τῷ σκευαστῇ τῶν ἀρωμάτων· «Τί λέγεις μοι, ὦ ἄνθρωπε; ἔχει τι ἄξιον;
Οὐδὲν αὐτοῦ ἀντάξιον τοῦ ἀξιώματος· οὐκ οὐρανός, οὔτε γαῖα, οὐδ’ ὅλος τούτῳ ὁ κόσμος
10συγκρίνεται τῷ σπεύσαντι ῥύσασθαί με
τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.32 in vol. 3

21

.

11

Υἱός ἐστι τοῦ Δαυίδ, δι’ αὐτὸ 〈καὶ〉 εὔοπτος·
υἱὸς Θεοῦ καὶ Θεός, δι’ αὐτὸ σφόδρα τερπνός· ὃν οὐχ ἑώρακα, ἀλλ’ ἤκουσα, καὶ ἐτρώθην
πρὸς τὴν ἰδέαν τοῦ ἔχοντος φύσιν ἀνείδεον.
5Τὸν Δαυίδ ποτε ἰδοῦσα στέργει Μελχόλ·
ἐγὼ δὲ μὴ κατιδοῦσα τὸν ἐκ Δαυὶδ ποθῶ καὶ στέργω· ἐκείνη τὰ βασίλεια πάντα παρέδραμε
καὶ τῷ Δαυὶδ πτωχεύοντι ποτὲ προσέδραμεν· κἀγὼ τὸν ἄδικον πλοῦτον ὑπερορῶ καὶ ὠνοῦμαι
10τὸ μύρον τῷ καθαίροντι τὴν ψυχήν μου τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.»

21

.

12

Ῥημάτων δὲ τὸν εἱρμὸν σιωπῇ διέτεμε
καὶ ἔλαβεν ἡ σεμνὴ τὸ τερπνὸν μύρον αὐτῆς καὶ εἰς τὸν θάλαμον εὑρέθη τοῦ Φαρισαίου
τρέχουσα, ὥσπερ κληθεῖσα, μυρίσαι τὸ ἄριστον.
5Ὁ δὲ Σίμων θεωρήσας τοῦτο αὐτό,
τὸν δεσπότην καὶ τὴν πόρνην καὶ ἑαυτὸν ἤρξατο ψέγειν, τὸν μὲν ὡς ἀγνοήσαντα τὴν προσεγγίσασαν,
τὴν δὲ ἀναισχυντήσασαν καὶ προσκυνήσασαν,
καὶ ἑαυτὸν ὡς ἀσκέπτως δεξάμενον τοὺς τοιούτους,34 in vol. 3
10καὶ μάλιστα τὴν κράζουσαν· «Ἐξελοῦ με τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.»

21

.

13

Ὢ ἄγνοια. Τί φησιν; «Τοῦτο μὲν ἐτέλεσα·
ἐκάλεσα Ἰησοῦν ὥς τινα τῶν προφητῶν, καὶ οὐκ ἐνόησεν· ἣν ἕκαστος ἡμῶν οἶδεν,
οὗτος κα͜ὶ ο͜ὐκ ἔγνω· εἰ ἦν γὰρ προφήτης, ἐγίνωσκεν.»
5Ὁ ἐτάζων δὲ καρδίας καὶ τοὺς νεφρούς,
θεωρῶν τοῦ Φαρισαίου τοὺς λογισμοὺς ἐξαλλομένους, εὐθέως τούτῳ γίνεται ῥάβδος εὐθύτητος,
«Ὦ Σίμων, λέγων, ἄκουσον τὸ τῆς χρηστότητος τῆς ἐπὶ σὲ γενομένης καὶ ἐπὶ ταύτην ἣν βλέπεις
10κλαυθμῷ βοῶσαν· Κύριε, λύτρωσαί με τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.

21

.

14

Μεμπτέος σοι ἔδοξα ἐπειδὴ οὐκ ἤλεγξα
τὴν σπεύδουσαν ἐκφυγεῖν τῶν αὐτῆς ἀνομιῶν· ἀλλ’ οὐ καλῶς, Σίμων, οὐκ εὔλογος ἡ μομφή σου·
σύγκρινον τοῦτο ὃ θέλω εἰπεῖν σοι, καὶ δίκασον.
5Ὀφειλέται δύο ἧσαν τῷ δανειστῇ,
ὁ μὲν εἷς πεντακοσίων, ἕτερος δὲ πενῆντα μόνον, καὶ τούτοις ἀπορήσασι πρὸς τὴν ἀπόδοσιν
ὁ χρήσας ἐχαρίσατο ὅ τι ἐχρήσατο. Τίς οὖν αὐτὸν ἐκ τῶν δύο ποθήσει πλέον, εἰπέ μοι;		36 in vol. 3
10Τίς ὤφειλε βοᾶν αὐτῷ· ‘Ἔσωσάς με τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου‘;»

21

.

15

Ἀκούσας δὲ ὁ σοφὸς φαρισαῖος ἔφησε·
«Διδάσκαλε, ἀληθῶς φανερὸν πᾶσίν ἐστιν ὅτι πλειότερον ὀφείλει τοῦτον ποθῆσαι
ᾧ περισσότερον χρέος ὁ χρήσας κεχάρισται.»
5Ὁ δὲ Κύριος πρὸς ταῦτα εἶπεν αὐτῷ·
«Ὀρθῶς ἀπεκρίθης, Σίμων· οὕτως ἐστὶ καθάπερ λέγεις· ὃν σὺ γὰρ οὐκ ἐπήλειψας αὕτη ἐμύρισεν·
ὃν ὕδασιν οὐκ ἔνιψας αὕτη τοῖς δάκρυσιν· ὃν οὐκ ἠσπάσω φιλήσας καταφιλοῦσά με κράζει·
10‘Ἐκράτησα τοὺς πόδας σου, μὴ ἐμπέσω τῷ βορβόρῳ τῶν ἔργων μου.‘

21

.

16

Νῦν ὅτε σοι ἔδειξα τὴν ποθοῦσάν με στοργῇ,
διδάξω σε, βέλτιστε, τίς ἐστιν ὁ δανειστής, καὶ ὑποδείξω σοι τοὺς τούτου χρεωφειλέτας,
ὧν εἷς ὑπάρχεις, καὶ αὕτη ἣν βλέπεις δακρύουσαν·
5δανειστὴς δὲ ἀμφοτέρων πέλω ἐγώ,
καὶ οὐ μόνον ἀμφοτέρων, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀνθρώπων πάντων ἐγὼ γὰρ πᾶσιν ἔχρησα ταῦτα ἃ ἔχουσιν,
πνοήν, ψυχὴν καὶ αἴσθησιν, σῶμα καὶ κίνησιν· τὸν δανειστὴν οὖν τοῦ κόσμου, ἐν ὅσῳ ἔχεις, ὦ Σίμων,		38 in vol. 3
10ἱκέτευσον καὶ βόησον· ‘Λύτρωσαί με τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.‘

21

.

17

Οὐ δύνασαι δοῦναί μοι ἅπερ ἐποφείλεις μοι·
κἂν σίγησον, ἵνα σοι χαρισθῇ ἡ ὀφειλή· μὴ καταδίκαζε τὴν καταδεδικασμένην,
μὴ εὐτελίσῃς τὴν εὐτελισμένην, ἡσύχασον·
5οὐ τῶν σῶν, οὐδὲ τῶν ταύτης βούλομαί τι·
χρεωλύτης ἀμφοτέρων ἐγὼ εἰμί, μᾶλλον δὲ πάντων· νομίμως, Σίμων, ἔζησας, ἀλλ’ ἐχρεώστησας·
ἐλθὲ οὖν πρὸς τὴν χάριν μου ἵν’ ἀποδώσῃς μοι· ἴδε τὴν πόρνην ἣν βλέπεις καθάπερ τὴν ἐκκλησίαν
10βοῶσαν· ‘Ἀποτάσσομαι, ἐμφυσῶσα τῷ βορβόρῳ τῶν ἔργων μου.‘

21

.

18

Ὑπάγετε, τὸ λοιπὸν τῶν χρεῶν ἐλύθητε·
πορεύθητε, ἐνοχῆς παρεκτὸς πάσης ἐστέ· ἠλευθερώθητε, μὴ πάλιν ὑποταγῆτε·
τοῦ χειρογράφου σχισθέντος, μὴ ἄλλο ποιήσητε.»
5Τὸ αὐτὸ οὖν, Ἰησοῦ μου, λέξον κἀμοί,
ἐπειδή σοι ἀποδοῦναι ἃ χρεωστῶ οὐκ ἐξισχύω· σὺν τόκῳ γὰρ ἀνήλωσα καὶ τὸ κεφάλαιον·
διὸ μὴ ἀπαιτήσῃς με ὅσον παρέσχες μοι, τοῦ τῆς ψυχῆς κεφαλαίου καὶ τῆς σαρκός μου τὸν τόκον·		40 in vol. 3
10κουφίσας με ὡς εὔσπλαγχνος, ἄνες, ἄφες
τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου.42 in vol. 3

22

t

Τῇ δʹ τῆς εʹ ἑβδομάδος, κοντάκιον εἰς τὸν ἐσχηκότα τὸν λεγεῶνα τῶν δαιμό‐ νων, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· ὁ Ψαλμὸς οὗτός ἐστιν Ῥωμανοῦ πρός· Τὴν ζωὴν τῇ ταφῇ.

22

pro

(t)

Προοίμιον
1Τῶν θαυμάτων σου μεμνημένοι, Κύριε, σὲ ἱκετεύομεν λυτρωθῆναι τοῦ πονηροῦ καὶ τῆς βλάβης τῆς ἐξ αὐτοῦ· σὺ γὰρ μόνος ὑπάρχεις ὁ πάντων δεσπότης.

22

.

1

Ὁ λαὸς ὁ πιστὸς ἐν ἀγάπῃ Χριστοῦ
συνελθὼν ἀγρυπνεῖ ἐν ψαλμοῖς καὶ ᾠδαῖς· ἀκορέστως δὲ ἔχει τοὺς ὕμνους Θεῷ· ἐπειδὴ οὖν Δαυὶδ ἐμελῴδησε,
5 καὶ ἀναγνώσει εὐτάκτῳ γραφῶν ἐπευφράνθημεν· αὖθις Χριστὸν ἀνυμνήσωμεν καὶ τοὺς ἐχθροὺς στηλιτεύσωμεν· αὕτη γὰρ γνώσεως κιθάρα, τῆς δὲ γνώσεως ταύτης Χριστὸς ὁδηγὸς καὶ διδάσκαλος,
ὁ πάντων δεσπότης.		54 in vol. 3

22

.

2

Ψάλλειν ἐστὶ καλὸν καὶ ὑμνεῖν τὸν Θεὸν
καὶ τιτρώσκειν ἐλέγχοις τοὺς δαίμονας πολεμίους ἀεὶ γενομένους ἡμῖν. Τί δὲ τούτους τιτρώσκειν ἐγνώκαμεν,
5 ὅταν τὴν πτῶσιν αὐτῶν κωμῳδοῦμεν γηθόμενοι· ὄντως πενθεῖ ὁ διά[βολος], ὅταν δαιμόνων τὸν θρίαμβον ἐν ἐκκλησίαις τρ[αγῳ]δῶμεν· οὐ γὰρ δύναταί τι κατ’ ἀνθρώπων εἰ μὴ συγχωρ[εῖ αὐτῷ]
ὁ πάντων δεσπότης.

22

.

3

Ἀναξίοις ἀεὶ βοηθῶν ὁ Χριστὸς
καὶ ὁρῶν ἀθετοῦντας ὀργίζ[εται]· οἱ ἐχθροὶ 〈μὲν〉 εὐθέως ἐπέρχονται, οὐκ ἐᾷ δὲ αὐτοὺς ὁ [φιλάν]θρωπος
5 ἐπὶ πολὺ παρ’ ἐκείνων ἀμέτρως κολάζεσθαι. Ἐν ἀοράτῳ γὰρ σχήματι οἱ δυσμενεῖς ἐπανίστανται [τοῖς] γυμνουμένοις τῆς προνοίας· ἀοράτως δὲ πάνυ λυτροῦται αὐτοὺς ἐκ τῆς πλάνης αὐτῶν
ὁ πάντων δεσπότης.56 in vol. 3

22

.

4

Λαλιαὶ οὐκ εἰσὶν ἃ φθεγγόμεθα νῦν,
ἀλλὰ ἔργα φωτ[ὸς] διελέγχοντα προφανῆ τῶν δαιμόνων τὴν νέκρωσιν· τ[ὴν] ἰσχὺν οὖν αὐτῶν ἐκπομπεύσωμεν
5 τὴν ἀσθενοῦσαν ἡ[νί]κα ὁ κτίστης προΐσταται· ἦλθεν Χριστὸς καὶ ἠσθένησαν· [ἔφυ]γον τοῦτον ὡς δίκαιον· σῶμα ὁρῶντες ἐπλανῶντο, οὐκ εἰδότες ὡς ἔστι Θεὸς ἀληθὴς καὶ Θεοῦ υἱὸς
ὁ πάντων δεσπότης.

22

.

5

Μάρτυς δὲ ἀληθὴς ὁ εὐαγγελιστὴς
διαγράψας τὴν τού[των] ἀσθένειαν· τὴν γραφὴν οὖν ἡμεῖς διεξέλθωμεν. Ἐκ θ[αλάτ]της εἰς γῆν ἐξελθόντος Χριστοῦ,
5 δαιμονιζόμενός τις ἐκ τῆς [πό]λεως ἤρχετο· γέγονεν οὗτος αἰχμάλωτος καὶ ἐδουλώθη τῷ δαίμονι· ἔθλιψε τοῦτον δεσμοῖς πλείστοις, ἀλλ’ ἐπέστ[η] Χριστὸς τὰ δεσμὰ διαλύων τὰ χρόνια,
ὁ πάντων δεσπότης.

22

.

6

Ὁ πικρὸς ὀλετὴρ κυριεύσας αὐτὸν
ἐπὶ χρόνους πολλοὺς διεκώλυε
τὰ ἀσχήμονα κρύπτειν τοῦ σώματος· ἱματ[ίῳ] γὰρ οὐκ ἐκαλύπτετο,58 in vol. 3
5 εἰς οἰκιὰν δὲ οὐκ ἔμενεν, ἀλλ’ ἐν [τοῖς] μνήμασιν. Ὢ συμφορὰ ἀδιήγητος· ὢ τραγῳδία ἀνέκφραστος· ἔμψυχος ἄνθρωπος ἐν τάφοις· ἀθλιώτερος ἦν τῶν νεκρῶν, εἰ μὴ ἔφθασεν
ὁ πάντων δεσπότης.

22

.

7

Σῶμα κεῖται νεκρὸν ἐνταφίων τιμῇ
καλυπτόμενος ἔνδον τοῦ μνήματος· ἡ δὲ γῆ τούτου κρύπτει τὸ ἄμορφον· εἰ γ[ὰρ] καὶ τάφος κατέχει τὸν θνῄσκοντα,
5 οὐ λυπηρόν, οὐ χρηστὸν οὐκ αἰσθάνεται κείμενος. Ὁ δαιμονῶν δὲ ὁ ἄθλιος [οὐ]δὲ νεκρῷ παραπλήσιος· ζῶν γὰρ εἰς τάφον κατηνέ[χθη] καὶ γυμνὸς ἐνταφίων καὶ πάσης ζωῆς, εἰ μὴ ἔφθασεν
ὁ πάντων δεσπότης.

22

.

8

[Ὁ] γὰρ δαίμων αὐτὸν μεταξὺ τῶν νεκρῶν
καὶ τῶν ζώντων πικρῶς ἐβασάνιζεν, ἑκατέροις κακοῖς περιβάλλων αὐτόν· ἐν τοῖς ζῶσιν ἁλύσεις ἐπέβαλεν,
5 ἐν τοῖς νεκροῖς εἰς φθορὰν φυλακῇ ἐναπέκλεισεν, ἐν ταῖς ἐρήμοις ἐ[δ]ίωκεν, ἐν τοῖς βουνοῖς κατεκρήμνιζε, βόθροις κατέρριπτε καὶ τάφροις, πανταχοῦ θανατῶσαι σπουδάζων αὐτόν, εἰ μὴ ἔσωσεν
ὁ πάντων δεσπότης.		60 in vol. 3

22

.

9

[Ὑλ]ακτῶν ὁ φονεὺς ὥσπερ κύων δεινῶς
τοῦ δειλαίου τὸν φόνον ἐσκεύαζεν· ἀληθείᾳ ἀνθίστατο ὡς πονηρός· ὁ γὰρ δαίμων ἀεὶ ἐβουλεύετο
5 ἐν τοῖς κρημνοῖς καταρρίπτειν ἢ πνῖξαι ἐν ὕδασιν, ἢ περιπεῖραι ἐν ξίφεσιν, ἢ ἀποκτεῖναι ἐν ὄρεσιν, ἢ τῷ πυρὶ καταναλῶσαι· οὐκ ἠδύνατο δέ, ἐπειδήπερ αὐτὸν διεφύλαττεν
ὁ πάντων δεσπότης.

22

.

10

Ταῦτα ὁ δαιμονῶν ὑπομένων ποτὲ
τῶν φρενῶν ἐγυμνοῦτο καὶ τοῦ λογισμοῦ, ἀπὸ τόπου εἰς τόπον πλανώμενος· τῷ Χριστῷ δὲ ἡνίκα συνήντησε
5 καὶ βασιλέα κατεῖδε δυνάστην καὶ εὔσπλαγχνον, τὴν παρρησίαν ἐλάμβανε, τὸν λογισμὸν ἐπανήγαγε,
τὴν ἀδικίαν ἐξαγγέλλει κράζων· «Ῥῦσαί με τοῦ ἀδικοῦντος ἐχθροῦ καὶ ἐλέησον, ὁ πάντων δεσπότης.»62 in vol. 3

22

.

11

Ὁ χορὸς εὐσπλαγχνίσθη τῶν Χριστοῦ μαθητῶν·
προσελθὼν ὑπὲρ τούτου ἱκέτευε, «Βλέψον, λέγων, Χριστέ, καὶ ἐλέησον πῶς καθυβρίσθη ἡ φύσις ἣν ἔπλασας,
5 πῶς ὁ ἐχθρὸς ἀτιμάζει εἰκόνα τῆς δόξης σου, πῶς τυραννεῖται ὁ ἄνθρωπος ὃν ταῖς χερσί σου ἐτίμησας, πῶς τιμωρεῖται διὰ φθόνον ἐξ ἀρχῆς τοῦ ἐχθροῦ· ἀλλὰ σῶσον αὐτόν, παντοδύναμε,
ὁ πάντων δεσπότης.

22

.

12

Σῶσον, σῶσον, Χριστέ, τὸν ἱκέτην τὸν σὸν
ἀδικούμενον ὑπὸ τοῦ δαίμονος καὶ ἰάτρευσον τοῦτον ὡς εὔσπλαγχνος. Μὴ ἐγκαυχάσθω, σωτήρ, ὁ ἐχθρὸς ἡμῶν·
5 ἐν τῇ ἰδίᾳ κακίᾳ, μὴ εἴπῃ· ‘Ἐνίσχυσα‘. Οἴδαμεν ὡς ἀσθενής ἐστι σοῦ βουλομένου, φιλάνθρωπε· μόνον ἂν νεύσῃς, ἀπολεῖται· σῷ γὰρ νεύματι πάντα συνέστη, ἀεὶ δὲ συνίσταται,
ὁ πάντων δεσπότης.»

22

.

13

Ἐπακούων Χριστὸς τῶν αὐτοῦ μαθητῶν,
ἐπευφραίν[ετο τού]των τοῖς ῥήμασι καὶ εὐθὺς πρὸς αὐτοὺς ἀπεκρίν[ατο]·
«Ἀποδέχομαι τὴν προθυμίαν ὑμῶν,64 in vol. 3
5 ἐπειδὴ θέλω ὑμᾶς ἐλεήμονας γίνεσθαι· πρὶν δὲ ὑμεῖς δεηθῆτέ μου, το[ύτῳ] παρέσχον τὰ σπλάγχνα μου, καὶ δι’ αὐτὸν παρεγενόμ[ην] ἐκ θαλάττης νυνί, ὁ πρὶν ἢ γεννηθῇ προειδὼς αὐτόν,
ὁ 〈πάντων δεσπότης.〉

22

.

14

Σῶσαι πάντας ἐγὼ ἦλθον ἐξ οὐρανῶν
ἡ αὐτόκλητος πάν[των] βοήθεια· διὰ τοῦτο καὶ ἄνθρωπος γέγονα, ἵνα τὸ γένος κατ[ά]ρας λυτρώσωμαι
5 τὸ συγγενὲς τῆς σαρκός μου, διὸ καὶ σ[ε]σάρκωμαι ἔμψυχον σάρκα ὁ εὔσπλαγχνος· θέλω γὰρ σῶ[σαι] τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἐλεήσας ἦλθον θέλων ἐν παρθένῳ γαστρί, μὴ λιπὼν οὐρανοὺς ὡς ἀχώριστος,
ὁ πάντων δεσπότης.»

22

.

15

Τοὺς αὐτοῦ μαθητὰς ἐκδιδάσκει Χριστός·
ὁ δὲ δαίμων πρ[ὸς] ταῦτα ἐκώφευε καὶ ἐκτρέπεται πρὸς λοιδορίαν αὐτοῦ· τὸν κριτὴν ὁ κατάκριτος μέμφεται,
5 τὸν δικαστὴν τὸν χρηστὸν αἰτιᾶται ὁ ἄδικος· «Τί ἡμῖν καὶ σοί, Ἰησοῦ; φησίν· ἄνθρωπος εἶ τὸ φαινόμενον, οὐχ ὑποκείμεθα ἀνθρώπῳ· εἰ δὲ σὺ εἶ Θεός, δυσωπ[ῶ] ἵνα μὴ βασανίσῃς με,
ὁ πάντων δεσπότης.66 in vol. 3

22

.

16

Ἵνα τί πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς
παρεγένου, ἰσχύειν οἰόμενος ὅπερ δύναται μόνος ποιεῖν ὁ Θεός; Ὅτι γὰρ τῷ κριτῇ ὑποκείμεθα
5 τῷ οὐρανίῳ, καὶ κρίσις φρικτὴ προτεθήσεται ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως, τοῦτο σαφῶς ἐπιστάμεθα· σὺ δὲ τὸν χρόνον προλαμβάνεις καθ’ ἡμῶν ὡς Θεὸς καὶ ὡς ἔχων τὸ κράτος ἀήττητον,
ὁ πάντων δεσπότης.

22

.

17

Νῦν γὰρ οἶδα κἀγὼ σὲ Μαρίας υἱόν,
τὸν πατρίδα κτησάμενον τὴν Ναζαρέτ, καὶ ὡς ἐξ οὐρανῶν ἐπιτάττεις ἡμῖν. Φορτικὸς ἡμῖν ἦλθες πολέμιος,
5 τῶν ἡμετέρων δεινὸς θηρευτὴς ἀποδέδειξαι· πάσης τῆς γῆς ἐδεσπόζομεν, πάντα αἰχμάλωτα εἴχομεν· σὺ δὲ ὡς μέγας αὐτοκράτωρ ἐπελθὼν αὐθεντεῖς, ἀπελαύνων ἡμᾶς ὧν κεκτήμεθα
ὡς πάντων δεσπότης.

22

.

18

Ῥᾳδίως τοὺς ἡμῶν μάγους μέμνημαι πῶς
γεννηθεὶς ἐ[κ Περ]σίδος ἀπέσπασας· σωφρονεῖν δὲ τὰς πόρνας μετέ[πει]σας· πλεονέκτας τελώνας ἐζώγρησας·		68 in vol. 3
5 τοὺς δὲ νε[κροὺ]ς ὑφ’ ἡμῶν κρατουμένους ἐσύλησας, τοὺς δαιμονῶν[τας] ἀπέλυσας, πάντων ἡμᾶς ἀπεστέρησας, ἅπερ οὐ[δεὶ]ς ἐξ Ἀδὰμ πρᾶξαι ἠδυνήθη ποτέ· ἀλλά, δέομαι, μὴ μαστιγώσῃς με
ὡς πάντων δεσπότης.»

22

.

19

Ὡς δεινὸς ὀλετὴρ οὐκ ἐπέγνω σαφῶς
τὸν Χριστὸν ὡς αὐτός ἐστιν ὁ ποιητής, διὰ τοῦ φαινομένου πλανώμενος. Εἰ γὰρ ἠπίστατο εἶναι δεσπότην αὐτόν,
5 οὐκ ἂν ἐτόλμησε λέγειν αὐτῷ· «Τί σοὶ καὶ ἡμῖν;» Ταῦτα οὐκ ἔστι γινώσκοντος, ὥσπερ καὶ πρώην ἐπείραζεν [εἰς] τὸ πτερύγιον κραυγάζων· «Εἰ υἱὸς εἶ Θεοῦ»· καὶ ἐκεῖ γὰρ ἀμφέβαλεν ὅτι ἔστιν
ὁ πάντων δεσπότης.

22

.

20

Μὴ θαυμάσωμεν δὲ εἰ υἱὸν τοῦ Θεοῦ
ὀνομάζων ἠγνόει τὸν Κύριον· ὑϊοὶ γὰρ Θεοῦ ἐκαλοῦντό ποτε
οἱ ἀγαπῶντες Θεὸν παντοκράτορα·70 in vol. 3
5 [υἱ]ὸς πρωτότοκος ὁ Ἰσραὴλ ἐπεκέκλητο, καὶ ἐν τῇ Κτίσει εὑρίσκο[μεν] ὅτι υἱοὺς ἀπεκάλεσε τοὺς γυναιξὶν ἐπιφυρέντας· καὶ το[ι]οῦτον ἐνόμιζεν εἶναι καὶ νῦν τὸν φαινόμενον
〈τὸν πάντων δεσπότην〉.

22

.

21

Αὐτὸς οὖν Ἰησοῦς, ὡς καὶ ͜Θεὸ͜ς ἰσχυρός,
ἀφανῶς τιμωρεῖται τὸν δαίμονα καταλύσας αὐτοῦ τὴν θρασύτητα, καί φησι πρὸς αὐτόν· «Τί τὸ ὄνομά σοι;»
5 Ὡς δικαστὴς φοβερὸς ἐρωτᾷ τὸν κατάρατον· οὐκ ἀγνοῶν δὲ ἐρώτησεν, ἀλλ’ ἵνα γνῶμεν τὸν ἄνθρωπον δαίμοσι πόσοις ἐπειράσθη· «Λεγεὼν γάρ, φησίν, ἔστι τ͜ὸ ὄ͜νομά μοι, ὡς ἐπίστασαι,
ὁ πάντων δεσπότης.»

22

.

22

Νῦν δὲ ὡς κελευσθεὶς ἐξελθεῖν τοῦ ἀνδρός,
ἐστασίαζε καὶ καθικέτευε· ἡ θρασύτης δὲ πρὸς τὸ φαινόμενον, ἀλλ’ ἡ παράκλησις πρὸς τὸ ἀπόρρητον·
5ἡ τῶν μαστίγων ἀνάγκη ἐκίνει τὴν δέησιν.
Χοίρων ἀγέλη ὑπῆρχε δὲ καὶ πρὸς τὸ ὄρος ἐβόσκετο· εἶδεν ὁ δαίμων τὴν ἀνάγκην καὶ βοᾷ τῷ Χριστῷ· «Εἰ ἐκβάλλεις με, δὸς τὸ αἰτούμενον
ὡς πάντων δεσπότης.		72 in vol. 3

22

.

23

Ὁ Χριστὸς Ἰησοῦς, εἰ ἐκβάλλεις ἐμέ,
κἂν τὴν αἴτησιν πλήρωσον ἥνπερ αἰτῶ, εἰσελθεῖν εἰς τοὺς χοίρους ἐπίτρεψόν μοι.» Τῇ προστάξει οὖν τῇ τοῦ δεσπότου Χριστοῦ,
5 τοῦ μὲν ἀνθρώπου ἐξῆλθον εὐθὺς τὰ δαιμόνια, εἰς δὲ τοὺς χοίρους εἰσέρχονται καὶ εἰς κρημνοὺς ἀποπνίγουσιν. Ὄντως μεγάλα σου τὰ ἔργα, ὁ ἁρπάσας ἡμᾶς ἐκ χειρὸς τοῦ ἐχθροῦ, ὁ Θεὸς ἡμῶν,
〈ὁ πάντων δεσπότης.〉

22

.

24

͜Ὑὸς͜ γὰρ οὔτε τινὸς ζῴου ἢ πετεινοῦ
οἱ δαίμονές εἰ[σι δυ]νατώτεροι, ἐὰν μὴ ὁ Θεὸς συγχωρήσῃ αὐτοῖς. Καὶ βλέπ[ε] πῶς οὐκ ἐτόλμησαν οἱ τολμηροὶ
5 οὐδὲ τοῖς χοίροις αὐτ[οῖς] ἀκελεύστως ἐφίστασθαι· ὅτε δὲ ἔλαβον ἄδειαν, οὐδὲ [τῶν] χοίρων ἐφείσαντο· οὕτως ἠβούλοντο τὰ πάντα δια[θεῖναι], εἰ μὴ τῇ ἰσχύϊ αὐτοῦ διεφύλαττεν
ὁ πάντων δεσπότης.74 in vol. 3

22

.

25

Ὑπηρέται Χριστοῦ, οἱ φιλοῦντες ἀεὶ
παραμένειν καὶ ψάλλειν εἰ[ς] δόξαν αὐτοῦ, οἱ πομπεύσαντες νῦν τὸν διάβολον, π[αρα]καλέσωμεν τὸν κυβερνήτην ἡμῶν
5 ἵνα καλῶς τὸν τοῦ [βίου] παρέλθωμεν κλύδωνα· οἴδαμεν δὲ ὡς ἀκοίμητον ἔχ[ει] τὸ ὄμμα φρουροῦν ἡμᾶς, καὶ ταῖς εὐχαῖς τῆς Θεοτόκου διασῴζει ἡμᾶς εἰς λιμένα τὸν εὔδιον καὶ ἀγαθὸν
ὁ πάντων δεσπότης.76 in vol. 3

23

t

Τῇ δʹ τῆς ἕκτης ἑβδομάδος, κοντάκιον εἰς τὴν αἱμόρρουν, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· ψαλμὸς τοῦ κυροῦ Ῥωμανοῦ ἦχος πλ. δʹ, πρός· Οἱ ἐν πάσῃ τῇ γῇ μαρτυρήσαντες

23

pro

(t)

Προοίμιον
1Ὡς ἡ αἱμόρρους προσπίπτω σοι, Κύριε, ὅπως τοῦ ἄλγους με ῥύσῃ, φιλάνθρωπε, καὶ πταισμάτων μοι παράσχῃς συγχώρησιν, ἵνα ἐν κατανύξει καρδίας κραυγάζω σοι·
5Σῶτερ σῶσόν με.

23

.

1

Ψάλλω σοι ἐν ᾠδαῖς, ἄναξ ὕψιστε, ὅτιπερ οὐ στερεῖς με τῆς δόξης σου·
παρορᾷς μου γὰρ τὰ ἁμαρτήματα, θέλων μετανοοῦντα εὑρεῖν ἐμέ, ὑπάρχων φύσει ἀναμάρτητος· ὅθεν λίττομαί σου ἐμοὶ γενέσθαι τὴν σὴν μακροθυμίαν εἰς ἐπιστροφὴν86 in vol. 3
5καὶ μὴ εἰς καταφρόνησιν, ὅτι βοῶ· Σῶτερ σῶσόν με.

23

.

2

Ἀφθαρσίας ποσὶν γῆς ἐπέβης νῦν πᾶσι καταμερίζων ἰάματα· πηροῖς γὰρ ἐδωρήσω ἀνάβλεψιν, παρειμένοις δὲ ἔδωκας 〈σύ〉σφιγξιν χειρὶ καὶ λόγῳ καὶ θελήματι· οὕτως οὖν ἐπακούσασα ἡ αἱμόρρους σοὶ προσῆλθε σωθῆναι, σιγῶσα φωνῇ,
5τῇ παλάμη δὲ κράζουσά σοι ἐκτενῶς· 〈Σῶτερ σῶσόν με.〉

23

.

3

Λανθανόντως, σωτήρ, σοὶ προσήρχετο, καὶ γὰρ ἄνθρωπον μόνον ἐνόμιζεν· ἰωμένη δὲ ἐξεπαιδεύετο ὅτι σὺ Θεὸς ἅμα καὶ ἄνθρωπος. Λαθραίως ψαύει τοῦ κρασπέδου σου, τῇ παλάμῃ κρατοῦσα, ψυχῇ δει͜λιῶ͜σα· σὲ ἐνόμιζεν ἀποσυλᾶν τῇ χειρί,
5ὑπὸ σοῦ ἐσυλήθη δὲ κράζουσά σοι· Σῶτερ σῶσόν με.

23

.

4

Μαθεῖν θέλεις σαφῶς πῶς σεσύληται ὁ σωτὴρ καὶ ἐσύλησεν, ἀκροατά;
Ὅπερ εἶχε ποιῆσαι ἠπίστατο ἡ γυνή, καὶ σιγᾷ κλοπῆς ἕνεκα· εἰ γὰρ ἐγνώρισεν, ἐμάνθανεν ὁ ἐχθρὸς τὴν τῆς κόρης σωτηρίαν κα͜ὶ ε͜ἰς ἀπόγνωσιν ταύτην ἐνέ[βαλ]λε·88 in vol. 3
5διὰ τοῦτο σιγῇ ὑπακούει αὐτῆς· Σῶτερ σῶσόν με.

23

.

5

Οὐ γὰρ μόνον εἰκὸς ἐλογίζετο ἡ αἱμόρρους καὶ ἔλεγε καθ’ ἑαυτήν· «Πῶς ὀφθήσομαι τῷ παντεπόπτῃ μου, φέρ[ουσα] τὴν αἰσχύνην πταισμάτων ἐμῶν; Αἱμάτων ῥύσιν ὁ ἀ[μώ]μητος ἐὰν ἴδῃ, χωρεῖ μου ὡς ἀκαθάρτου, καὶ δεινότερον [ἔσ]ται μοι τοῦτο πληγῆς,
5ἐὰν ἀποστραφῇ με βοῶσαν αὐτῷ· 〈Σῶτερ σῶσόν με.〉

23

.

6

Συνωθοῦσί με πάντες ὁρῶντές με, ‘Ποῦ νυνὶ σὺ προσέρ[χει;] βοῶντές μοι. Κατανόησον, γύναι, τὸ αἶσχός σου, γνῶθι [τίς] τίνι θέλεις ἐγγίσαι νυνί· τῷ ἀμωμήτῳ ἡ ἀκάθαρτος. Ἄ[πι]θι καὶ καθάρθητι ἀπὸ ῥύπου, καὶ τὸν σπίλον τὸν σὸν ἀπ[οσμή]ξασα,
5τότε τούτῳ προσέρχει βοῶσα φωνῇ· Σῶτερ σῶσόν με.‘90 in vol. 3

23

.

7

—Τοῦ ἐμοῦ πάθους τάχα βουλεύεσθε χαλεπώτεροι, ἄνδρ[ες,] γενέσθαι μοι· μὴ γὰρ νῦν τῇ ἀγνοίᾳ κεκράτημαι; Οἶδα ὅτι αὐτὸς καθαρός ἐστιν, ὅθεν αὐτῷ καὶ προσελεύσομ[αι] τῶν ὀνειδισμῶν ῥυσθῆναι καὶ τῶν κηλίδων· μὴ κωλύσητε οὖν ῥῶσιν δρέψασθαί με·
5διό, λίττομαι, ἄφετε κρά[ξαι ἐμέ·] 〈Σῶτερ σῶσόν με.〉

23

.

8

—Οὐ νοεῖς τί αἰτεῖς, γύναι· ἄπιθι, μὴ ἡμεῖς ὑπὸ μέμψιν γενώμεθα. Ἂν ἐάσωμέν σε, πάντες αἴτιοι τῆς αὐτοῦ ἀτιμίας δεικνύμεθα· ἐὰν δὲ πάλιν σε θεάσωνται οἱ φοιτῶντες αὐτῷ νῦν προσιοῦσαν, ὥσπερ καταφρονοῦντα[ς] μέμψονται ἡμᾶς
5καὶ ὡς ἄφρονας κρινοῦσιν, ὅτι βοᾷς· Σῶτερ σῶσόν με.

23

.

9

—Ὑμεῖς, δύσμοροι, φθόνῳ κεκράτησθε, ὅθεν ἐμὲ σωθῆναι οὐ βούλεσθε· ἡ πηγὴ πᾶσι βλύζει τὰ νάματα· χάριν τίνος αὐτὴν ἀποφράττετε; Ἰδοὺ προσέρχομαι τῷ πλάστῃ μου, κα͜ὶ ἐ͜ὰν θυμωθῇ, οὐκ ἔστιν ὑπὸ μέμψιν· ἐὰν δὲ σώσῃ με τῆς πληγῆς τῆς ἐμῆς,
5τὴν αἰσχύνην κομίσησθε ὅτι βοῶ· Σῶτερ 〈σῶσόν με.〉92 in vol. 3

23

.

10

Καθορᾶτε αὐτοῦ τὰ ἰάματα, καὶ τί τοὺς προσιόντας κωλύετε; Καθ’ ἑκάστην βοᾷ καὶ προτρέπεται· ‘Δεῦτε πρός με νῦν, οἱ κοπιῶντες κακοῖς· ἐγὼ γὰρ ὑμᾶς ἀναπαύσοιμι.‘ Χαίρει δῶρον διδοὺς πᾶσι τὴν ὑγείαν, καὶ ὑμεῖς τί κεντᾶσθε [κωλύ]οντές με,
5ὡς προφάσει τιμῆς, μὴ βοῆσαι αὐτῷ· Σῶτερ σῶσόν με;

23

.

11

[Ὑμ]ῶν ὄμμασι τί ἐνεφάνησα; Ῥῶσιν γὰρ ὡς οὐκ οἴδατε [λήψ]ομαι· μὴ γὰρ μύσται ὑπάρχετε τοῦ Χριστοῦ; Τί δὲ ἀκολουθεῖτε [στυγνοῦν]τες αὐτῷ; Ὑμεῖς πτερνίζετε τὸν ἄχραντον· ὅθεν ἀπόστη[τε], καὶ μόνος οὐκ ἔνι· φθόνου, φόνου δυσοσμίαν πνέετε·
5διὰ [τοῦτ]ο κωλύετέ με τοῦ βοᾶν· Σῶτερ σῶσόν με.»

23

.

12

[Ῥή]σεις ταύτας αἱμόρρους ἐλάλησε τάχα πρὸς τοὺς σοβεῖν [αὐ]τὴν θέλοντας,
καὶ λαθραίως κρασπέδου προσήψατο· ὥσ[περ] ἄνθρωπον γὰρ ἐπειρᾶτο συλᾶν τὸν τῇ θεότητι ἀκοίμητον· ὅ[μω]ς Χριστὸς ἠνέσχετο τοῦ κλαπῆναι πρὶν ὁ κλέψας πλευρὰν ἐν Ἐ[δὲμ] τοῦ Ἀδὰμ94 in vol. 3
5καὶ μορφώσας τὴν κράξασαν νῦν ἐν κλοπῇ· Σῶτερ σῶσόν 〈με.〉

23

.

13

[Ὁ τ]ὰ πάντα εἰδὼς πρὶν γενέσεως, ὅστις πρὶν οὐκ ἠγνόει [τί] πέπονθε, στραφεὶς εἶπε πρὸς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ· «[Τίς] 〈δὴ〉 ἥψατο νῦν τοῦ κρασπέδου μου καὶ ἔλαβεν ὅπερ ἠθέλησε; [Πῶ]ς φυλάττετε οὖν τὸν θησαυρόν μου; Γρηγορούντων ὑμῶν [τῶ]ν ἐμῶν μαθητῶν
5μὴ κλαπεὶς ἐσυλήθην βοώσῃ χειρί· Σῶτερ σῶσόν με;

23

.

14

[Ὑπ]ὸ τίνος αὐτὸ τοῦτο γέγονεν, ὑμεῖς γνῶναι ὀφείλετε, φίλοι μου· [νῦν] ἐγνώρισα τὸ δραματούργημα, νῦν ὑμῖν ἐκκαλύπτω τὸν [κλ]έψαντα δυνάμεις τρόπῳ πῶς ἐχρήσατο· ἀφωνίᾳ προ[σ]ῆλθεν ἐμοὶ βοῶσα καὶ κρατοῦσα στολὴν ὥσπερ ἐπιστολήν,
5θεραπείαν ἐδρέψατο κράζουσά μοι· Σῶτερ σῶσόν με.

23

.

15

[Ῥῶ]σιν ἔλαβεν ἡ προσελθοῦσά μοι, δύναμιν ἐξ ἐμοῦ γὰρ ἐλῄστευ[σ]ε·
τί μοι φθέγγει, ὦ Σίμων Βαριωνά, ὅτι ὄχλοι πολλοί με συνέχουσι; Οὐ ψαύουσί μου τῆς θεότητος· αὕτη, ψαύσασα δὲ στολῆς ὁρωμένης, θείας φύσεως σαφῶς ἐδράξατο96 in vol. 3
5καὶ ὑγείαν [ἐκ]τήσατο κράξασά μοι· Σῶτερ σῶσόν με.»

23

.

16

[Ὡς] κατεῖδεν δὲ ὅτι οὐκ ἔλαθεν, ἡ γυνὴ ταῦτα συνελογίζετο· φησὶν ὅτι «Ὀφθῶ τῷ σωτῆρί μου Ἰησοῦ, καθαρθεῖσα τοὺς σπίλους [μου]· οὐκέτι φόβος γὰρ οὐκ ἔστι μοι· τῇ βουλῇ γὰρ αὐτοῦ ἐξετέ[λουν] τοῦτο· ὃ ἠθέλησε, τοῦτο καὶ ἔδρασα·
5ἐν γὰρ πίστει προσῆλθον βοῶσα αὐτῷ· Σῶτερ σῶσόν με.

23

.

17

Μὴ οὐκ ᾔδει ὁ πλάστης ὃ ἔπραττον, ἀλλ’ ἠνέσχετό μου ὡς καὶ εὔσπλαγχνος· μόνον ψαύσασα, ῥῶσιν ἐτρύγησα, ἐπειδήπερ ἡδέως σεσύλητο. Διὸ οὐ δέδοικα ὀ[φθῆ]ναι νῦν τῷ Θεῷ μου κηρύττουσα ὅτι ἔστιν ἰατρὸς ἀσθενῶν καὶ σωτὴρ τῶν ψυχῶν
5καὶ δεσπότης τῆς φύσεως, ᾧπερ βοῶ· Σῶτερ σῶσόν με.

23

.

18

Ἀγαθῷ ἰατρῷ σοι προσέφυγον, ἀπορρίψασά μου νῦν τὸ ὄνειδος. Κατ’ ἐμοῦ τὸν θυμὸν μὴ ἐγείρῃς σου, μηδὲ [τῇ] θεραπαίνῃ τῇ σῇ ὀργισθῇς· ὃ γὰρ ἠθέλησας ἐτέ[λεσα]· πρὶν λογίσωμαι γὰρ ποιῆσαι τὸ δρᾶμα, σὺ ὑπῆρχες σ[υμ]βιβάζων με πρὸς αὐτό·
5τὴν καρδίαν μου ᾔδεις κραυγ[άζου]σάν σοι· Σῶτερ σῶσόν με.98 in vol. 3

23

.

19

—Νῦν νευρώθητι, γύναι, τῇ πίστει σου θέλοντά με συλήσ[ασα]· θάρσει λοιπόν· οὐ γὰρ ἕνεκεν τοῦ ἐλεγχθῆναί σε τού[των] πάντων εἰς μέσον παρήγαγόν σε, ἀλλ’ ἵνα τούτους νῦν [πι]στώσωμαι ὡς συλούμενος χαίρω, οὐκ ἀπελέγχω· ὅ[θεν] ἔσο λοιπὸν ὑγιαίνουσα,
5μέχρι τέλους τῆς νόσου σου κράζουσά [μοι]· 〈Σῶτερ σῶσόν με〉.

23

.

20

Οὐ χειρὸς τῆς ἐμῆς τοῦτο ἔργον νῦν, ἀλλὰ πίστεως τ[ῆς] σῆς τὸ κάτεργον· πολλοὶ ἥψαντο γὰρ τοῦ κρασπέδου μου, τῆς δυνάμεως δὲ οὐκ ἐπέτυχον, ἐπειδὴ πίστιν οὐ προ[σή]γαγον· σὺ δὲ πίστει πολλῇ ἐμοῦ ἁψαμένη τὴν ὑγείαν ἐδ[ρέ]ψω, ὅθεν σε νῦν
5ἐπὶ πάντων προήγαγον, ἵνα βοᾷς· 〈Σῶτερ σῶσόν με.〉»

23

.

21

Ὑϊὲ τοῦ Θεοῦ ἀκατάληπτε δι’ ἡμᾶς σαρκωθεὶς ὡς φιλάνθρωπος, ὡς ἐκείνην αἱμάτων τὸ πρότερον, οὕτως ἁμαρτημάτων με λύτρωσαι, ὑπάρχων μόνος ἀναμάρτητος· ταῖς εὐχαῖς καὶ πρεσβείαις τῶν ἁγίων, κλῖν[όν] μου τὴν καρδίαν, μόνε δυνατέ,
5ἐπὶ τὸ μελετᾶν σου τοὺς λόγους ἀεί, ἵνα σώσῃς με.100 in vol. 3

24

t

Τῇ δʹ τῆς ζʹ ἑβδομάδος, κοντάκιον εἰς τοὺς πέντε ἄρτους, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· ποίημα Ῥωμανοῦ τοῦ ταπεινοῦ ἦχος πλ. δʹ ... πρός· Τίς ἐφύλαξε τὴν τοῦ μαθητοῦ.

24

pro

(t)

Προοίμιον
1Τοὺς ἐκ τῆς σῆς τρεφομένους σαρκός, ἐλεῆμον,
ἀπὸ λιμοῦ καὶ ἀνάγκης ῥυόμενος πάσης, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν σου τῇ ἱκεσίᾳ τῆς Θεοτόκου ἀξίωσον ἡμᾶς,
ὅτι ὑπάρχεις, σωτήρ, ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.

24

.

1

Πάντες ἄγγελοι οἱ ἐν οὐρανοῖς θαυμάζουσι τὰ ἐπ[ίγεια],
ὅτι ἄνθρωποι γηγενεῖς τὰ κάτω κατοικοῦντες ὑψ[οῦνται] τῇ διανοίᾳ καὶ φθάνουσι πρὸς τὰ ἄνω,
μέτοχοι Χ[ριστοῦ ὄν]τες τοῦ ἐσταυρωμένου.
5Τὸ σῶμα γὰρ αὐτοῦ πάντε[ς] ἅμα ἐσθίουσι
τῷ ἄρτῳ τῆς ζωῆς πρόθυμοι προ[σκυνοῦντες],
ἀθάνατον ἐλπίζουσιν ἐντεῦθεν σωτηρίαν· κἂν αἰ[σθη]τῶς γὰρ ἄρτος ὁρᾶται,
νοητῶς ἁγιάζει αὐτοὺς ὡς ὑ[πάρχων]		110 in vol. 3
10〈ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.〉

24

.

2

Ὅτι σάρξ ἐστι τοῦ Ἐμμανουὴλ ὁ ἄρτος ὅνπερ λαμβάν[ο]μεν,
αὐτὸς πρῶτος πάντας 〈ἡμᾶσ〉 διδάσκει ὁ δεσπότης· [ἡ]νίκα γὰρ πρὸς τὸ πάθος ἐλήλυθεν ἑκουσίως,
ἔκλα[σε] Χριστὸς ἄρτον τὸν τῆς σωτηρίας
5καὶ λέγει τοῖς αὐτοῦ ἀποστόλοις, ὡς γέγραπται·
«Προσέλθετε νυνί, φάγετε ἀπὸ τούτου
[καὶ] τεύξεσθε ἐσθίοντες ζωῆς τῆς αἰωνίου· ἔστι γὰρ σάρξ [μου] αὕτη ἡ βρῶσις,
ἐπειδήπερ ἐγὼ ὃν ὁρᾶτε ὑπάρχω
10〈ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.〉»

24

.

3

Ἴσμεν ἅπαντες, ὅσοι ἐν Χριστῷ τὴν πίστιν πᾶσαν κεκτήμ[ε]θα,
ὡς τῷ ἄρτῳ τῷ μυστικῷ προθύμως προσιόντ[ες], λαμβάνοντες δὲ πρὸς τούτοις ποτήριον σωτηρίου,
γνώμ[ης] καθαρᾶς ὄντες καὶ ἀνυποκρίτου,
5τοῦ σώματος Χριστοῦ ἅ[μα] τε καὶ τοῦ αἵματος
ἐν πίστει τῇ αὐτοῦ ἅπαντες μ[ε]τασχόντες,
ἰσάγγελον ἐλπίζομεν ἐκ τούτων πολιτείαν· [ἔ]στι γὰρ ὄντως τοῦ πεπονθότος
Ἰησοῦ τοῦ Χριστοῦ τὸ πανάγιον σῶμα
10〈ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.〉112 in vol. 3

24

.

4

Ἤλθομεν ἅπαντες ἀκοῦσαι καὶ νῦν πῶς κράζει τὰ εὐαγγέλ[ια]
καὶ θαυμάζειν τὸν Ἰησοῦν· αὐτὸς γὰρ ἀπορρήτως διέθρεψεν ἐν ἐρήμῳ τὰς πέντε πρὶν χιλιάδας·
θαῦμα φοβερόν, πάσ[ης] ἐκπλήξεως γέμον.
5Λαβὼν γὰρ ὁ σωτὴρ πέντε ἄρτους, ὡς γέγραπται,
ἐκτρέφει ἐξ αὐτῶν ταύτας τὰς χιλιάδας,
καὶ π[άν]τες ἐκορέσθησαν σοφίᾳ τῇ ἀφράστῳ· οὐδὲ γὰρ πλήθους ἔχ[ρῃ]ζον ἄρτων,
ἐπειδήπερ παρῆν ὁ Χριστὸς ὁ ὑπάρχων
10ἄρτος ἀφθαρ[σίας ἐπουράνιος].

24

.

5

Μνήμην βούλομαι ποιήσασθαι νῦν τὸ πλῆθος πῶς διετρέφετο·
γεωργοῦ 〈τε〉 καὶ ἰατροῦ παρόντος ἐν ἐρήμῳ, ἡ χώρα ἡ ἀσθενοῦσα καὶ ἔχουσα τὰς ἀκάνθας
ἔσπευσεν εὐθὺς φθάσαι τὸν εὐεργετοῦντα.
5Ἑώρα δὲ Χριστὸς πάντας καὶ ἐσπλαγχνίζετο,
καὶ πρῶτον ὁ σοφὸς δίδωσι θεραπείαν
καὶ δύναμιν χαρίζεται τῇ τούτων ἀσθενείᾳ· οὗτοι δὲ τότε τῆς ἰατρείας
ἀπολαύσαντες ἔγνωσαν ὅτι ὑπάρχει
10ἄρτος ἀφθαρσίας 〈ἐπουράνιοσ〉.114 in vol. 3

24

.

6

Ἁπαξάπαντας ὁ πάντων Θεὸς ἰάτρευε τοὺς ἐν θλίψεσι,
θεραπεύων καὶ τῶν ψυχῶν τὰ πάθη ὡς δυνάστης, λαμβάνων συγκληρονόμους ὁ πλούσιος κληρονόμος
πάντας τοὺς πτωχούς, μόνον ἐὰν βουληθῶσιν.
5Ἐν ὅσῳ δὲ αὐτοῖς ταῦτα εὐηγγελίζετο,
τὸ μέτρον πρὸς δυσμὰς ᾤχετο τῆς ἡμέρας
καὶ ὅλον τὸ συνάθροισμα ὑπῆρχεν ἐν νηστείᾳ κεκορεσμένον διδασκαλίαις
καὶ εἰδὸς ὡς ὑπάρχει Χριστὸς τοῖς ἀνθρώποις
10ἄρτος ἀφθαρσίας 〈ἐπουράνιοσ〉.

24

.

7

Ῥᾴως μάθωμεν τί μὲν τῷ Χριστῷ ἐφθέγγοντο οἱ ἀπόστολοι,
τί δὲ ὁ σωτὴρ πρὸς αὐτοὺς εὐθέως ἀπεκρίθη. Αὐτὸς μὲν γὰρ ὡς προγνώστης τὰ μέλλοντα προεώρα,
οὗτοι δὲ οὐδὲν τούτων ἠδύναντο γνῶναι·
5αὐτὸς μὲν γὰρ Θεὸς κτίστης τε τοῦ παντός ἐστιν,
αὐτοὶ δὲ ἀσθενεῖς ἦσαν ὡς ὄντες κτίσμα·
αὐτὸς μὲν δυνατός ἐστιν, ἀδύνατοι δὲ οὗτοι· ἀλλὰ παρέσχε δύναμιν τούτοις,
διαθρέψας αὐτοὺς θεϊκῶς ὡς ὑπάρχων
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.

24

.

8

Ὡς γὰρ εἴδοσαν οἱ τοῦ λυτρωτοῦ ἀπόστολοι ὡς ἐξέδραμεν
ἡ ἡμέρα πρὸς τὰς δυσμάς, σπουδαίως προσελθόντες·
«Διδάσκαλε, ἀνεβόων, ἀπέκλινεν ἡ ἡμέρα· πᾶς δὲ ὁ λαὸς οὗτος νηστείαις ἐτάκη·116 in vol. 3
5ὁ τόπος δέ ἐστιν ἔρημος, ὡς ἐπίστασαι·
ἀπόλυσον αὐτοὺς πρὶν γενέσθαι ἑσπέραν,
ἵν’ ἄρτους ἀγοράσωσιν ἐλθόντες εἰς τὰς κώμας· οὐ γὰρ ἀρκοῦσιν οὗτοι νηστεύειν
ὡς ἡμεῖς, οἷς παρέσχες ἰσχὺν ὡς ὑπάρχων
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.

24

.

9

Μέγας πέφυκας τοῦ κόσμου σωτὴρ καὶ γνῶσιν πάντας ἐδίδαξας·
διαθρέψας δὲ τὸν λαὸν ἐν λόγοις ἀληθείας, ὡδήγησας τοὺς ἀνθρώπους πρὸς τρίβον τῆς σωτηρίας,
δεδωκὼς αὐτοῖς γνῶναι τὴν δικαιοσύνην·
5αὐτοὶ μὲν τὰς ψυχὰς νοητῶς ἀπετράφησαν,
τὸ σῶμα δὲ λοιπὸν χρῄζουσι θεραπεῦσαι,
καὶ μάλιστα τὰ νήπια καὶ τούτων αἱ μητέρες· ὃ μεριμνῶντες παρακαλοῦμεν
ἵνα θρέψῃς αὐτούς, λυτρωτά, ὡς ὑπάρχων
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.

24

.

10

Ἀλλά, Κύριε, ὁρῶμεν νυνὶ πῶς στέργουσί σε οἱ ἄνθρωποι,
ἀντὶ πάσης οὗτοι τρυφῆς τοὺς λόγους ἀγαπῶντες· ἂν γένηται δὲ ἑσπέρα, καὶ μέλλουσιν ὑποστρέφειν·
πόρος μὲν οὐδεὶς ἄρτων ἐστὶν ἐν ἐρήμῳ,
5καὶ πίπτουσιν εἰκὸς ἀσιτίαν οὐ φέροντες.
Ἀπόλυσον αὐτούς· σφόδρα γὰρ μεριμνῶμεν·
ἀπέλθωσιν, ὠνήσωνται τροφὰς πρὸ τῆς ἑσπέρας· τοὺς μαθητάς σου καὶ ἀποστόλους
συμπαθεῖν ἐξεδίδαξας πᾶσιν, ὑπάρχων		118 in vol. 3
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.»

24

.

11

Νῦν ὁ Κύριος πρὸς τοὺς μαθητὰς τί ἔφησεν ἐπακούσωμ[εν]·
«Μεριμνῶντες δότε τροφὴν καὶ ἄρτους τοῖς πεινῶσιν· οὐ χρῄζουσιν ἐξ ἑτέρων χορτάσματα ἀγοράζειν·
θρέψατε αὐτοὺς πάντας ἐνταῦθα προθύμως.»
5Εὐθὺς δ[ὲ] πρὸς αὐτὸν ἀντεφθέγξαντο λέγοντες·
«Ἀμέτρητός ἐστιν ὄχλος ὁ συνηγμένος,
καὶ ἄρτους ἂν θελήσωμεν ὠνήσασθαι, οἰκτίρμον, διακοσίων οὐκ ἐξαρκέσει
δηναρίων αὐτοῖς· σὺ δὲ πέφυκας μόνος
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.

24

.

12

Ὅπως ἐμάθομεν —καὶ τὸ ἀληθὲς οὐ κρύπτομέν σοι, διδάσκαλε—,
εἰ μὴ πέντε ἄρτους ἡμῖν κριθίνους οὐχ εὑρήσεις· οὐδεὶς ἡμῶν οὐδὲ τούτους ἐκόμισεν ἐν ἐρήμῳ·
παῖς γὰρ συμπαρὼν τούτους βαστάσας ἐπέστη·
5οὐκ ἔστιν 〈δὲ〉 ἡμῖν τρόπος ἄλλος, φιλάνθρωπε·
πρὸς πλῆθος δὲ πολύ, ἄπειρον, π[αν]οικτίρμον,
ἀρκέσαι πῶς δυνήσονται οἱ πέντε ἄρτοι οὗ[τοι;] Ἔχει πρὸς τούτοις δύο ἰχθύας,
ἀλλὰ σπεῦσον καὶ θρέψον [αὐ]τοὺς ὡς ὑπάρχων
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.»120 in vol. 3

24

.

13

Ὑπὸ τῶν αὐτοῦ μαθητῶν ὁ Χριστὸς τοὺς λόγους τούτους ὡς ἤκουσεν,
ἀπεκρίθη οὕτως αὐτοῖς· «Πλανᾶσθε οὐκ εἰδότες ὡς κόσμου ὑπάρχω κτίστης· τοῦ κόσμου δὲ προνοοῦμαι·
οἶδα δὲ σαφῶς ἄρτι ὧν χρῄζουσιν οὗτοι·
5τὴν ἔρημον ὁρῶ καὶ τὸν ἥλιον δύναντα,
τὸν δρόμον δὲ ἐγὼ ἔταξα τῷ ἡλίῳ·
τὸν κάματον ἐπίσταμαι τοῦ πλήθους τοῦ παρόντος· οἶδα τί μέλλω πράττειν εἰς τούτους·
θεραπεύσω τὴν πεῖναν αὐτὸς ὡς ὑπάρχων
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.

24

.

14

Τοῦτο οἴεσθε ἔσθ’ ὅτε ὑμεῖς ἀνθρώπινά με λογίζεσθαι,
οὐκ εἰδότες ὅτι ἐγὼ τὰ πάντα πρὶν γενέσθαι ἐπίστα[μαι] ὡς δυνάστης· τὰ κρύφια προγινώσκων,
οἶδα πρὸ [ὑμ]ῶν ὅτι οὐκ ἔχετε ἄρτους·
5βουλῇ δὲ τῇ ὑμῶν ἡρμοσάμην [εἰπ]ὼν ὑμῖν·
‘Παράσχετε τροφὴν πᾶσι τοῖς συμπαροῦσι.‘
[Φρο]νεῖτε γὰρ ἀνθρώπινα ἀτόπως μεριμνῶντες· τί με[ριμ]νᾶτε, ὦ μαθηταί μου,
οὐκ εἰδότες ὡς πρόκειμαι ἄφθονος πᾶσιν
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος;122 in vol. 3

24

.

15

[Οὐδ]ὲ μέμνησθε ὅπως ἡ ἐμὴ παρθένος μήτηρ μ͜ε ᾐ͜τήσατο
[ἐν] τοῖς γάμοις τοῖς ἐν Κανὰ εἰποῦσα· ‘Ὑϊέ μου, οὐκ ἔχουσιν [οἶνον] ὧδε οἱ τρέφοντες ἐν τοῖς γάμοισ‘;
Ὅπως δὲ ἐγὼ ταύ[τῃ] πεισθεὶς ὡς μητρί μου
5τὴν φύσιν ὡς Θεὸς τῶν ὑδάτων με[τέβ]αλον,
ἀμπέλου δὲ χωρὶς οἶνον ἐδωρησάμην;
Διόπερ [δυ]νατός εἰμι καὶ ἄρτι διαθρέψαι νεύματι μόνῳ ἅπαν τὸ πλῆθος·
καὶ γὰρ ἄμπελος πέφυκα καὶ τοῖς πεινῶσιν
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.

24

.

16

[Ὑ]μεῖς οὐ δύνασθε φροντίζοντες νῦν τροφὴν παρέχειν ὡς ἄνθρωποι·
ἢ γὰρ θρέψατε τὸν λαὸν οἱ οὕτως μεριμνῶντες, ἢ θρέψαι αὐτοὺς μηδ’ ὅλως ἰσχύοντες σιωπᾶτε·
μόνος γὰρ ἐγὼ πάντων φροντίζω ὡς κτίστης
5ὑπάρχων ἀγαθὸς ὡς Θεὸς προαιώνιος,
καὶ πάσῃ δὲ σαρκὶ πᾶσαν τροφὴν παρέχω·
ὑμεῖς δὲ θεωρήσαντες τὸ πλῆθος μεριμνᾶτε καὶ οὐ νοεῖτε τὸν χορηγοῦντα,
ὅτι ἄνωθεν πρόκειμαι πᾶσι παρέχων
10ἄρτον ἀφθαρσίας ἐπουράνιον.

24

.

17

[Τί] λογίζεσθε καὶ λέγετε νῦν καθ’ ἑαυτοὺς προεπίσταμαι,
ὡς [ὁ]ρῶντες νῦν τὸν λαόν, τὸν τόπον καὶ τὴν ὥραν,
‘Τίς θρέψει τὸ πλῆθος ἅπαν, λογίζεσθε, ἐν ἐρήμῳ;‘ Ὅθεν φανερῶς γνῶτε τίς πέφυκα, φίλοι·124 in vol. 3
5ἐγὼ τὸν Ἰσραὴλ ἐν ἐρήμῳ διέθρεψα
καὶ ἄρτον οὐρανοῦ τούτοις ἐδωρησάμην·
ἐκ πέτρας δὲ ἐξήγαγον τὸ ὕδωρ ἐν ἀνύδρῳ, πρὸς ἐπὶ τούτοις ὀρτυγομήτραν
παρεσχόμην ἀφθόνως αὐτοῖς ὡς ὑπάρχων
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.

24

.

18

[Ἅμα] δύναται καὶ λόγος ἐμὸς καὶ νεῦμα σῶσαι τὰ σύμπαντα·
[ἵν]α γνῶτε δὲ τὴν ἐμὴν καὶ ἄρτι δυναστείαν, ποιήσατε κατὰ τάξιν τὰ νήπια καὶ τοὺς ἄνδρας
ἅμα γυναιξὶ πάσαι[ς] νῦν ἀνακλιθῆναι,
5καὶ δείξω ὡς Θεὸς καρποφόρον τὴν ἔρημον·
ἐμοῦ μὲν τοὺς καρποὺς νεύματι γεωργοῦντ[ος],
ἐργάται δὲ δειχθήσεσθε ὑμεῖς καὶ ὑπηρέται, καὶ διαθρέψω ὅλον τὸ πλῆθος
ὅτι μόνος ὑπάρχω προκείμενος πᾶσιν
10〈ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιοσ〉.»

24

.

19

Πρὸς ἃ ἤκουσαν παρὰ τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἔσπευσαν οἱ ἀπόστολοι·
τῇ προστάξει γὰρ τῇ αὐτοῦ τὸ πλῆθος κατὰ τάξιν εὐθέως ἀνακλιθῆναι ἐποίησαν προσηκόντως·
χόρτος [ἦν] αὐτοῖς στρωμναὶ καὶ τράπεζαι ἅμα.
5Τοὺς πέντε δὲ Χ[ριστὸς] τότε ἄρτους κομίζεται
καὶ λέγει παρευθύς, βλέψας πρὸς τὸν πατέρα·
«Τὰ ἔργα σου ἐργάζομαι· ὑπάρχω γὰρ υἱός σου, [καὶ] γὰρ τὸν κόσμον ὅλον ἐν πρώτοις
μετὰ σοῦ καὶ τοῦ πνεύματος ἔκτισα ὥ[σπερ]		126 in vol. 3
10ἄρτος ἀφθαρσίας 〈ἐπουράνιος.〉»

24

.

20

Ἰδοὺ ὡς κύριοι οἱ δοῦλοι Χριστοῦ ἀνέμενον ἀνακείμενοι
ὑπ[ηρέ]την τὸν Ἰησοῦν καὶ εὗρον παραυτίκα· τοὺς πέντε γὰρ τού[τους] ἄρτους εὐλόγησεν ὁ δεσπότης,
λέγων πρὸς αὐτοὺς οὕτω φωνῇ ἀοράτῳ·
5«Αὐξάνεσθε ὑμεῖς αἰσθητῶς καὶ πληθύνεσθε,
καὶ θρέψατε νυνὶ πάντας τοὺς συμπαρόντας.»
Εὐθέως δὲ ὑπήκουσαν οἱ ἄρτοι τῷ Κυρίῳ· ἔτικτον οὗτοι ἀορασίᾳ,
ὥσπερ εἶπεν αὐτοῖς ὁ Χριστὸς ὡς ὑπάρχων
10ἄρτος ἀφθαρσίας 〈ἐπουράνιοσ〉.

24

.

21

Νοῦς οὐ δύναται ἀνθρώπων οὐδεὶς τὸ θαῦμα ὅλως λογίσασθαι,
πῶς οἱ ἄρτοι οἱ ὁρατοὶ ἐπέρρ͜εο͜ν ἀοράτως· ἡ αὔξησις δὲ ἡ τούτων ἡ ἄφραστος ποῦ ἐνήργει,
ἐν τοῖς μαθηταῖς ἆρα ἢ ἐν ταῖς τραπέζαις;
5Τὸν τρόπον οὐκ εἰδὼς τοῦ ἀρρήτου θεάματος
τὸ θαῦμα σιωπῶ, πίστει δὲ διορθοῦμαι
τὸν νοῦν μὴ ἐφικνούμενος πρὸς βάθος μυστηρίου, δώδεκα βλέπων ἄρτι κοφίνους
πληρωθέντας κλασμάτων, ὡς οἶδεν ὁ μόνος		128 in vol. 3
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.

24

.

22

Οὕτως πλήθυνον καὶ πᾶσιν ἡμῖν τὸ πλῆθος τῆς εὐσπλαγχνίας σου,
καὶ καθάπερ τότε, σωτήρ, τὸ πλῆθος ἐν ἐρήμῳ ἐχόρτασας ἐν σοφίᾳ καὶ ἔθρεψας ἐν δυνάμει,
χόρτασον ἡμᾶς πάντας τὴν δικαιοσύνην,
5περι[σφίγγ]ων ἡμᾶς ἐν τῇ πίστει σου, Κύριε·
διάθρεψον ἡμᾶς πάντας, [ὡς] ἐλεήμων,
καὶ δὸς ἡμῖν τὴν χάριν σου καὶ ἄφεσιν πταισμάτων ταῖς ἱκεσίαις τῆς Θεοτόκου,
ὅτι μόνος Χριστὸς καὶ οἰκτίρμων ὑπάρχεις,
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.

24

.

23

[Ὕ]μνον ἅπαντες ὀφείλομέν σοι, Χριστέ, σωτὴρ ἀναμάρτητε,
καὶ πιστεύομεν ὅτι σὺ Θεὸς ὢν πρὸ αἰώνων ὁ τεχθεὶς ἐκ τῆς παρθένου καὶ ἔμεινας ὃ ὑπῆρχες·
μόνος δὲ αὐτὸς οἶδας τοῦ τόκου τὸ [θ]αῦμα·
5τοὺς ἄρτους γὰρ ἡμεῖς οὐκ εἰδότες πῶς ἔτικτον,
τὸν τόκον σου, σωτήρ, τὸν ἐξ ἀπειρογάμου
χωρῆσαι πῶς δυνάμεθα καρδίαις ἀνθρωπίναις; Ὅθεν σε πάντες δοξολογοῦμεν
ὅτι σὺ εἶ Θεὸς τοῦ παντὸς καὶ ὑπάρχεις
10ἄρτος ἀφθαρσίας ἐπουράνιος.130 in vol. 3

25

t

Κυριακῇ εʹ, κοντάκιον εἰς τὸν ἐκ γενετῆς τυφλόν, ἦχος δʹ, πρός· Ἐπεφάνης ... Τῇ Γαλιλαίᾳ.

25

pro

(t)

Προοίμιον
1Τῆς ψυχῆς τὰ ὄμματα πεπηρωμένος, σοί, Χριστέ, προσέρχομαι ὡς ὁ τυφλὸς ἐκ γενετῆς,
ἐν μετανοίᾳ κραυγάζων σοι· «Σὺ τῶν ἐν σκότει τὸ φῶς τὸ ὑπέρλαμπρον.»

25

.

1

Ῥεῖθρόν μοι δώρησαι, Σωτήρ, σοφίας τῆς ἀρρήτου καὶ γνώσεως τῆς ἄνω,
τὸ φῶς τῶν ἐν τῷ σκότει καὶ πλανωμένων ὁδηγέ, ἵνα ἐξισχύσω τὰ θαυμάσια τὰ σὰ ὁ τάλας διηγήσασθαι,138 in vol. 3
5ἅπερ ἡ θεία βίβλος ἐδίδαξε τοῦ εὐαγγελίου
τῆς εἰρήνης, παραθεῖσα τὴν τοῦ τυφλοῦ θαυματοποιΐαν, ὅτι ἐκ γενετῆς πηρὸς ἐνυπάρχων
ὀφθαλμοὺς μὲν αἰσθητοὺς ἀπολαμβάνει καὶ τοὺς τῆς ψυχῆς, ἐν πίστει ἀνακραυγάζων·
10«Σὺ τῶν ἐν σκότει τὸ φῶς τὸ ὑπέρλαμπρον.»

25

.

2

Ὡς συναΐδιος Πατρὶ Υἱὸς γεγεννημένος, ὁ καὶ συμβασιλεύων
τῷ Πνεύματι τῷ θείῳ, τῷ παντουργῷ καὶ θεϊκῷ, τὴν τῶν Ἰουδαίων σκαιωρίαν καὶ βουλὴν
τὴν ἄδικον ἐλέγχοντα,
5ἐν σαββάτῳ ὀφθαλμοὺς ἠνέῳξε τοῦ ἐκ γενετῆς μὲν
τυφλοῦ ὄντος, ὕστερον δὲ νιψαμένου προστάξει τοῦ πλάστου· πηλῷ γὰρ τοὺς ὀφθαλμοὺς χρίσας, τὸ λεῖπον
ἀν[ε]πλήρου ὡς Θεός, ὁ τὸν Ἀδὰμ μὲν πάλαι ἐκ χοὸς ποιήσας ἄνθρωπον λόγῳ
10καὶ τῶν ἐν σκότει τὸ φῶς τὸ ὑπέρλαμπρον.140 in vol. 3

25

.

3

Μανθάνει δῆμος μαθητῶν τὴν θείαν δεσποτείαν Χριστοῦ τοῦ διδασκάλου.
Φησὶ γάρ· «Ἐπηρώτων· ‘Καρδιογνῶστα καὶ Θεέ, τίς ἥμαρτεν, οὗτος ἢ οἱ γονεῖς αὐτοῦ,
ἵνα τυφλὸς γενήσεται;‘»
5Ὅθεν τὸν νοῦν τούτων διορθούμενος ὅτι ὑπὲρ δόξης
[καὶ] σοφίας τῆς ἀρρήτου καθίστατο ἡ πήρωσις τούτου, κελεύει οὖν εὐθὺς αὐτὸν πορευθῆναι,
καὶ νιψάμενος τρανῶς ἀπολαμβάνει φῶς τῶν ὀφθαλμῶν, χαρᾷ βοῶντα [ἀ]λήκτῳ·
10«Σὺ τῶν ἐν σκότει τὸ φῶς τὸ ὑπέρλαμπρον.»142 in vol. 3

26

t

Τῷ σαββάτῳ τῆς ϛʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον ᾀδόμενον εἰς τὸν δίκαιον καὶ τετραήμερον Λάζαρον, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ 〈ἦχοσ〉 πλ. βʹ

26

pro

(t)

Προοίμιον
1Ἐπέστης ἐν τῷ τάφῳ τοῦ Λαζάρου, Κύριε, καὶ τοῦτον τετραήμερον ἐκ νεκρῶν ἀνέστησας, δεσμεύσας τὸν Ἅιδην, δυνατέ·
Μαρίας δὲ καὶ Μάρθας οἰκτείρας τὰ δάκρυα,154 in vol. 3
5ἐβόας πρὸς αὐτάς· «Ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»

26

.

1

Τὴν ταφὴν βλέποντες καὶ τοὺς ἐν τῇ ταφῇ κλαίομεν,
ἀλλ’ οὐκ ὀφείλομεν· καὶ γὰρ οἴδαμεν πόθεν ἐξῆλθον
καὶ ποῦ πέλουσι νῦν καὶ τίς ἔχει αὐτούς. Ἐξῆλθον μὲν τῆς προσκαίρου ζωῆς, ἀπαλλαγέντες τῶν πόνων αὐτῆς·
5
πέλουσι δὲ ἐν ἀναπαύσει, προσδοκῶντες τὴν θείαν φαῦσιν· ἔχει τούτους ὁ φιλάνθρωπος ἀποδύσας τὸ πρόσκαιρον ἔνδυμα,
ἵν’ ἐνδύσῃ αἰώνιον σῶμα. Τί οὖν μάτην ὀδυρόμεθα;
Τί ἀπιστοῦμεν τῷ βοῶντι Χριστῷ·
10«Ὁ πιστεύων μοι οὐκ ἀπόλλυται· κἂν γὰρ ἴδῃ φθοράν, ἀλλὰ μετὰ φθορὰν ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις»;

26

.

2

Ὁ πιστὸς πάντοτε ὅ τι ἂν βούλεται δύναται,
ἐπειδὴ κέκτηται τὴν τὰ πάντα ἰσχύουσαν πίστιν
δι’ ἧς παρὰ Χριστοῦ ἰσχύει ὃ ζητεῖ.
〈Ἡ〉 πίστις 〈γὰρ〉 μέγα κτῆμά ἐστιν, ἣν ἔχων ἄνθρωπος πάντων κρατεῖ·156 in vol. 3
5
εἶχον αὐτὴν καὶ ἐκαυχῶντο Μαρία ὁμοῦ καὶ Μάρθα, καὶ ὡς εἶδον ἀσθενήσαντα τὸν πιστὸν ἀδελφὸν αὐτῶν Λάζαρον,
πρὸς τὸν πλάστην ἀπέστειλαν ταύτην, «Σπεῦσον, λέγουσαι, δέσποτα·
ἴδε οὗτος ὃν φιλεῖς ἀσθενεῖ·
10ἀλλὰ πρόφθασον καὶ σωθήσεται· ἐὰν γὰρ ἐπιφάνῃς τὸ πρόσωπόν σου, ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ 〈καὶ ἀνάστασις.〉»

26

.

3

Ὑπὸ τῆς πίστεως τῶν γυναίων κληθείς, ἔρχεται
ὁ αὐτεπάγγελτος ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ σωμάτων
βοήσας παραυτὰ πρὸς τοὺς φίλους αὐτοῦ· «Ἐγέρθητε, πορευθῶμεν ἡμεῖς ἐν Ἰουδαίᾳ οὗ ἦμέν ποτε·
5
ἐπιστολὴν γὰρ ἐδεξάμην ἣν ἡδέως ἀναγινώσκω· καὶ γὰρ πίστις ὑπηγόρευσε, καὶ ἐλπὶς ἀδιάπτωτος ἔγραψε,
καὶ ἀγάπη ἐσφράγισε ταύτην. Τί δὲ κρύπτω τὰ φαινόμενα;
Μάρθα 〈–⏑〉 καὶ Μαρία πιστῶς
10ἐδεήθη μου διὰ Λάζαρον ὅτι νῦν ἀρρωστεῖ· ἐὰν οὖν ἐπιστῶ, ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»

26

.

4

Ταῦτα φθεγξάμενος ὁ ἐπιστάμενος ἅπαντα
τὰ ἐνθυμήματα τότε ἔμεινε δύο ἡμέρας
ἐν τῷ τόπῳ οὗ ἦν, ὡς λέγει ἡ γραφή. Παρέμεινεν ἵνα φανερωθῇ ἡ γνώμη τῶν ἀγαπώντων αὐτόν·		158 in vol. 3
5
καὶ γὰρ ἠγάπων τὸν δεσπότην Μάρθα, Λάζαρος καὶ Μαρία, οὐ ποτὲ μὲν καὶ οὐκ ἄλλοτε, ἀλλὰ πάντοτε, 〈πάντεσ〉 προσμένοντες
ἐν ἀνέσεσι καὶ ἐν ἀνάγκαις. Ὅθεν οὕτως τὴν διάθεσιν
πλέον αὔξουσαν θεωρῶν ὁ Χριστὸς
10τὴν μὲν ἔσωσε, τὴν δὲ ἔστεψε· περὶ γὰρ τοῦ Λαζάρου εἰρήκει αὐταῖς· «Ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»

26

.

5

Ἀλλ’ εἰκὸς λέγετε· «Ποίαν μὲν ἔστεψε δήλωσον,
ποίαν δὲ ἔσωσε· τὸν γὰρ Λάζαρον οἴδαμεν ὅτι
τῆς τοῦ Ἅιδου χειρὸς ἐξήρπασε Χριστός.» Μαρία ἦν, ὡς φησὶν ἡ γραφή, ἣν ἔσωσεν ἐκ δαιμόνων ἑπτά,
5
ἥτις καὶ ἤλειψε τῷ μύρῳ τὸν δοτῆρα τῶν ἀρωμάτων, καὶ ἐξέμαξε θριξὶ πόδας τοὺς καθάραντας ὅλον τὸν ἄνθρωπον
ἀπὸ τῆς τοῦ δολίου κηλῖδος. Μάρθαν τότε ἐστεφάνωσεν
ὅτε πόθῳ διηκόνει αὐτοῖς,
10ἣν καὶ κλαίουσαν παρεθάρρυνε περὶ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτῆς, λέξας αὐτῇ· «Ἀναστήσεται,
στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ 〈καὶ ἀνάστασισ〉.»160 in vol. 3

26

.

6

Πάλιν ὁ Κύριος τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς ἔφησεν·
«Ἴδε νῦν Λάζαρος ὁ φίλος ἡμῶν ἐκοιμήθη,
καὶ θέλω ἀπελθεῖν ἀφυπνίσαι αὐτόν.» Ἠγνόουν δὲ ὅτι ὁ λυτρωτὴς κοίμησιν εἶπε τὴν θνῆσίν ποτε·
5
εἴπερ οὖν ἦν ἐκεῖ ὁ Παῦλος, τὸν τοῦ Λόγου ἐνόει λόγον· παρ’ αὐτοῦ γὰρ διδασκόμενος, ταῖς αὐτοῦ ἐκκλησίαις ἐπέστελλε
τοὺς νεκροὺς λέγων κεκοιμημένους. Τίς γὰρ θνῄσκει τὸν Χριστὸν στέργων;
Πῶς δὲ πίπτει ὁ ἐσθίων αὐτόν;
10Τὸ μυστήριον φυλακτήριον ἔχει ἐν τῇ ψυχῇ· ἐὰν οὖν καὶ φθαρῇ, ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· «Σὺ εἶ ζωὴ 〈καὶ ἀνάστασις.〉»

26

.

7

Ἐπεὶ οὖν ἔγνωσαν ὅτι ὁ Κύριος κοίμησιν
εἶπε τὸν θάνατον —καὶ γὰρ εἶπεν αὐτοῖς παρρησίᾳ·
«Ὑπάγω τὸ λοιπὸν ἀναστῆσαι αὐτόν»—,
διένευον πρὸς ἀλλήλους εἰκὸς χειρὶ λαλοῦντες καὶ τῇ κορυφῇ·162 in vol. 3
5
«Θαῦμα πρὸ θαύματος ὁρῶμεν, διὰ τοῦτο καὶ δειλιῶμεν· οὐ γὰρ ἔμαθεν ἃ ἔφησεν, ὅτι Λάζαρος τέθνηκεν, ἀλλ’ ἀσθενεῖ,
καὶ προλέγει ἃ μέλλομεν βλέπειν.» φόβος, θάμβος καὶ κατάπληξις.
Τινὲς εἶπον τοῦτον ἄνδρα ψιλόν,
10κα͜ὶ ο͜ὐκ ᾐσχύνθησαν τὴν ἰσχὺν αὐτοῦ, ὅτι λόγον ἐρεῖ, καὶ εὐθὺς ὁ φθαρεὶς ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· «Σὺ εἶ 〈ζωὴ καὶ ἀνάστασισ〉.»

26

.

8

Ἰησοῦς ἔρχεται εἰς Ἰουδαίαν νῦν σώματι·
τῇ γὰρ θεότητι περιέπει ἀεὶ καὶ κατέχει
τὴν γῆν καὶ τοὺς ἐκ γῆς ὡς ἀκρίδας οἰκτράς. Ἐλήλυθεν οὖν ὁ πάντα πληρῶν ἐν Βηθανίᾳ τὰ θεῖα τελῶν·
5
τῶν δὲ ποδῶν αὐτοῦ τὸν κτύπον ὡς ἀκούσας ὁ Ἅιδης τότε, τῷ Θανάτῳ ἐψιθύριζε· «Τίνες οὗτοι οἱ πόδες, ὦ Θάνατε,
οἱ πατήσαντες τὴν κεφαλήν μου; Οἴμοι, τάχα Ἰησοῦς πέλει,
πάλιν ἦλθεν ἀναπράξας ἡμᾶς·
10ἀποφεύγει οὖν, ὡς τὸ πρότερον ὁ τῆς χήρας υἱός, καὶ ὁ Λάζαρος νῦν· ἀναστήσεται,
στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.164 in vol. 3

26

.

9

Νικητὰ Θάνατε, ἀκαταγώνιστε, ἄκουσον
Ἅιδου τοῦ φίλου σου, καὶ ἀνέθητι τούτων τῶν κόπων·
μὴ φέρε μοι τροφήν, οὐ πέπτω γὰρ αὐτήν· προσάγεις μοι δεδεμένους νεκρούς, καὶ καταπίνων εὐθέως ἐμῶ·
5
χαίρω καὶ αἴρω θαπτομένους, οὐ κατέχω δὲ φθειρομένους· τοὺς ἐντός μου ἀναπράττομαι καὶ οὓς ἡτοιμάσω μοι ἁρπάζομαι·
διὰ τί οὖν [σὺ] μάτην ταράττῃ; Παῦσαι, στεῖλον, ὦ Θάνατε·
κτῆσαι φίλον τὸν ἐκ τῆς Ναζαρέτ·
10ὑποτάγηθι ἐνθυμούμενος ὅτι ὁ τετραήμερος μετὰ μικρὸν ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»

26

.

10

Ὅτε δὲ ἤκουσε τούτων, ὁ Θάνατος ἔβρυξεν,
ὅθεν ἐκραύγασε καὶ θυμούμενος ἔφη τῷ Ἅιδῃ·
«Ὡς ἄμοιρος κακῶν καλῶς μοι παραινεῖς· νουθέτησον τὴν γαστέρα τὴν σὴν ἣν οὐκ ἐχόρτασας ἕως τοῦ νῦν·
5
καὶ γὰρ ἀπέκαμόν σοι φέρων, καὶ οὐκ εἶπας λοιπόν· ‘Ἀρκεῖ μοι,‘ ἀλλ’ ἡπλώθης ὡς ἡ θάλασσα, ποταμοὺς τελευτώντων δεχόμενος
καὶ μηδέποτε κόρον λαμβάνων. Τί οὖν ταῦτα πρὸς ἐμὲ φθέγγει;
Πρῶτον μάθε ἃ διδάσκεις ἐμὲ
10καὶ ἡσύχασον καὶ εὐτάκτησον· ὃν γὰρ ἔχεις ἐντὸς μετὰ μίαν ῥοπὴν ἀναστήσεται,
στήσεται λέγων· Σὺ εἶ [ζωὴ καὶ ἀνάστασις.]166 in vol. 3

26

.

11

Ὕδωρ σοι ἔδοξεν ἡ ζωὴ τῶν βροτῶν πάντοτε,
ὅθεν ἐπλάτυνας κα͜ὶ ο͜ὐκ ἐπαύσω ἀεὶ καταπίνων·
ἀρκέσθητι οὐκοῦν, μὴ πληθύνῃς σαυτῷ. Οἱ πόδες γὰρ ὧν ἀκούεις φωνήν, 〈ὡσ〉 ἀφορῶ, ἀπειλοῦντός εἰσι,
5
βήματα μὲν ἐμβριμωμένου, κατὰ σοῦ δὲ ὀργιζομένου, τῷ μὲν τάφῳ προσεγγίζοντος, τὰς δὲ πύλας σου διαλακτίζοντος
καὶ τὴν σὴν κοιλιὰν ἐρευνῶντος. Μᾶλλον ἦλθεν ὁ καθαίρων σε·
χρῄζεις τούτου, ἐξωγκώθης γὰρ σύ·
10ἐλαφρύνει οὖν, ἐὰν Λάζαρος, ἀπὸ τῶν ἐντοσθίων σου ἐκκενωθείς, ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ 〈καὶ ἀνάστασις.〉

26

.

12

—Ῥυπαρὰ ῥήματα καὶ αἰσχύνης μεστὰ φθέγγῃ μοι
Ἅιδῃ τῷ φίλῳ σου, καὶ ὁρῶν τὰ κακὰ ἐπιχαίρεις·
ἐγὼ δὲ δι’ αὐτὰ δακρύω ἐμαυτόν· τὰ μέλη γὰρ τοῦ Λαζάρου ὁρῶ ἅπερ διέλυσε πρὶν ἡ φθορὰ
5ὡς προσδοκῶντα ἀναστῆναι· μελετᾷ γὰρ συναθροισθῆναι,
ὅτι ἕρπουσιν ὡς μύρμηκες, ἐπειδὴ ἀνεχώρησαν σκώληκες
καὶ ἀφῆκεν αὐτὰ δυσοσμία. Οἴμοι, ὄντως Ἰησοῦς ἦλθεν·
οὗτος, πέμψας τὴν ὀσμὴν πρὸς ἡμᾶς,		168 in vol. 3
10τὸν ὀζέσαντα εὐωδίασε· καὶ λοιπὸν ὁ φθαρεὶς ἅμα καὶ τεφρωθεὶς ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»

26

.

13

Ὡς οὖν ἀκήκοε τούτων ὁ Θάνατος, ἔκραξεν,
εἶτα καὶ ἔδραμεν, τῇ παλάμῃ τὸν Ἅιδην κατέχων·
καὶ βλέπουσιν ὁμοῦ τεράστια, φρικτά· τὴν ὄσφρησιν τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐνειραμένην τῷ φίλῳ αὐτοῦ,
5
ἐξευτρεπίζουσαν τὸ σῶμα πρὸς τὴν κλῆσιν τοῦ ζωοδότου, τὰς μὲν τρίχας εὐθετίζουσαν, τοὺς ὑμένας δὲ τούτῳ, ὑφαίνουσαν
καὶ τὰ σπλάγχνα αὐτῷ συνιστῶσαν, φλέβας πάσας διατείνουσαν,
αἷμα πάλιν ἐπαφοῦσαν αὐταῖς,
10ἀρτηρίας δὲ καταρτίζουσαν, ἵνα ἕτοιμος Λάζαρος, ὅταν κληθῇ, ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· «Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»

26

.

14

Μόνον οὖν ἴδοσαν Ἅιδης καὶ Θάνατος ἅπαντα
ταῦτα γινόμενα, ὀδυνώμενοι εἶπον ἀλλήλοις·
«Οὐκέτι τὰ ἡμῶν φανεῖται ἢ κρατεῖ· ἐγένετο ἡ ταφὴ ὡς βαφὴ μεταποιοῦσα φθορὰν εἰς ζωήν·		170 in vol. 3
5
νῆμα λελόγισται τὸ μνῆμα καὶ ὁ θέλων ἀκόπως τέμνει, καὶ κομίζεται ὃν βούλεται, ἀδελφόν, ὑϊὸν 〈ἢ〉 θυγάτριον,
καὶ γελῶσιν ἡμᾶς οἱ γεώδεις. Δοῦλος ἅμα καὶ ἐλεύθερος,
εἴ τις θέλει, διαρπάζει ἡμᾶς·
10κἂν οὐράνιος, κἂν ἐπίγειος, ῥῆμα μόνον ἐρεῖ, καὶ εὐθὺς ὁ φθαρεὶς ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.

26

.

15

Ἀπὸ γῆς γέγονεν ὁ Ἠλίας ποτὲ ἄνθρωπος,
καὶ ὡς ἠθέλησε τὸν υἱὸν ἀναστῆσαι τῆς χήρας,
παρέσχε δι’ ἡμῶν ὧν ἔφαγε μισθόν. Ἀνάλωσε τῆς πτωχῆς τὴν τροφήν, δεδώκαμεν δὲ ἡμεῖς τὴν τιμήν·
5
ὁ μὲν προφήτης διετράφη, ὁ δὲ Θάνατος διεστράφη σὺν τῷ Ἅιδῃ ἀπαιτούμενος τὸ παιδάριον ὃ ἐθανάτωσαν
οἱ κλαυθμοὶ καὶ εὐχαὶ τῶν πεινώντων. Γῆ γὰρ πᾶσα διεφθείρετο
πείνῃ, δίψῃ, οὐ γὰρ ἦν ὑετός·
10ὁ παρθένος δὲ εὐφραινόμενος πρὸς τὴν χήραν φησίν· ‘Τὸν υἱόν σου ζητεῖς; Ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.‘172 in vol. 3

26

.

16

Νεαρὸν ἥττημα τοῦ ἀρχαίου ἡμῖν πτώματος
λήθην ἐποίησε, καὶ λοιπὸν ὡς οὐδὲν ὁ Ἠλίας
σὺν τῷ Ἐλισσαιὲ παρῆλθεν ἀφ’ ἡμῶν· εὑρίσκονται δὲ ἀκμὴν ἐν ἡμῖν οἱ μώλωπες τῶν τραυμάτων αὐτῶν,
5
μάλιστα δὲ τοῦ Ἐλισσαίου τοῦ ποιήσαντος μεγαλεῖα· ζῶν γὰρ νέκυν ἐξανέστησε, καὶ θανὼν τοῦ θανάτου ἀφήρπασε
τὸν νεκρὸν τὸν αὐτῷ προσριφέντα. Τοῦτο πάντας ἐπιστώσατο
ὅτι θνῄσκει τῶν πιστῶν οὐδὲ εἷς,
10ἀλλὰ ζήσεται, ὅταν μάλιστα τῶν ἁγίων τοῖς σώμασι προσκολληθῇ, ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»

26

.

17

Οἱ μὲν οὖν ἅπαντα ταῦτα ἐλάλησαν, στένοντες
καὶ ὀδυνώμενοι ἐπὶ τῇ τοῦ θανέντος ἐγέρσει,
θρηνοῦντες ἑαυτοὺς καὶ πάντα τὰ αὐτῶν. Ὁ πλάστης δὲ δι’ ὃν καὶ παρῆν κατέλαβε τοῦ νεκροῦ τὴν ταφήν,
5
μετὰ τὸ δῆθεν ἐρωτῆσαι ποῦ ὁ Λάζαρος κατετέθη· εἰρωνείᾳ γὰρ ἠρώτησεν ὁ παλάμῃ ποιήσας τὸν ἄνθρωπον,
«Ποῦ κατάκειται Λάζαρος;» λέγων· θέλει γνῶναι ἃ ἐπίσταται·
ὥσπερ εἶπεν πρώην· «Ποῦ εἶ, Ἀδάμ;»		174 in vol. 3
10οὕτως ἔλεγεν· «Ποῦ ὁ Λάζαρος;» ὁ τῇ Μάρθᾳ 〈⏑–⏑〉 εἰπὼν πρὸ μικροῦ· «Ἀναστήσεται, στήσεται λέγων· Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»

26

.

18

Ὑψηλὲ Κύριε, ταπεινῶν δὲ πατὴρ εὔσπλαγχνε,
ὁ ἐκ τοῦ μνήματος ὡς ἐκ βήματος ἐξαναστήσας
τὸν Λάζαρόν ποτε ζωώσας τῇ φωνῇ, παράσχου τοῖς προλαβοῦσιν ἡμᾶς τὸ πρόσωπόν σου ἰδεῖν ἱλαρόν·
5
δὸς καὶ ἡμῖν ἐν ἡσυχίᾳ τὸν παρόντα καιρὸν βιῶσαι καὶ τὸ τέλος τὸ ἀρέσκον σοι, ἵνα ζῶντες ὁμοῦ τε καὶ θνῄσκοντες
τῇ βουλήσει σου κυβερνηθῶμεν. Νεῦσον, κέλευσον, δέσποτα,
λέξον, θέλησον σῶσαι ἡμᾶς·176 in vol. 3
10οὐκ ἀπόλλεις γὰρ τὸν ποθοῦντά σε, ἀλλὰ ζῶντα κρατεῖς καὶ θανόντα καλεῖς, κα͜ὶ ἀ͜ναστήσεται,
στήσεται λέγων· «Σὺ εἶ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»178 in vol. 3

27

t

Ἕτερον κοντάκιον εἰς τὸν ὅσιον καὶ δίκαιον Λάζαρον τὸν τετραήμερον, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ
ἦχος βʹ, πρός· Τὰ ἄνω ζητῶν.198 in vol. 3

27

pro

(t)

Προοίμιον
1Ὁ πάντων, Χριστέ, τὴν γνῶσιν ἐπιστάμενος,
τὸν τάφον μαθεῖν ἠρώτας τοῦ Λαζάρου,
καὶ ἐλθὼν αὐτὸν ἤγειρας τεταρταῖον ὄντα, παντοδύναμε, κατοικτειρήσας ὡς εὔσπλαγχνος
5Μαρίας καὶ Μάρθας τὰ δάκρυα.

27

.

1

Τὸν ὀδυρμὸν Μαρίας καὶ Μάρθας
ἐπιστὰς ὁ δεσπότης, μεταβάλλει εὐθὺς
ἐγείρας αὐτῶν τὸν σύγγονον· ἦν οὖν ἰδέσθαι θαῦμα θαυμάτων,
5
πῶς ὁ ἄπνους ἐξαίφνης ἔμπνους ὡρᾶτο. Τῆς γὰρ φωνῆς κατελθούσης, τοῦ ᾅδου συνέσεισε
τὰ κλεῖθρα πύλας τε ἅμα καὶ μοχλοὺς τοῦ θανάτου συνέτριψε,
νεκρὸν δὲ αὖθις ἀνέστησε τεταρταῖον, οἰκτείρας ὡς εὔσπλαγχνος
Μαρίας καὶ Μάρθας τὰ δάκρυα.

27

.

2

Ὅλοι συνδράμωμεν μετὰ πόθου
ἕως τῆς Βηθανίας τοῦ ἰδέσθαι ἐκεῖ Χριστὸν τὸν φίλον δακρύοντα· θέλων γὰρ πάντα νομοθετῆσαι,200 in vol. 3
5
πάντα πράττει τῇ φύσει διπλοῦς ὑπάρχων· πάσχει μὲν οὖν ὡς υἱὸς τοῦ Δαυίδ, ὡς υἱὸς δὲ Θεοῦ τὸν κόσμον πάντα λυτροῦται ἀπὸ πάσης κακίας τοῦ ὄφεως,
καὶ τεταρταῖον τὸν Λάζαρον ἀνιστᾷ, οἰκτειρήσας ὡς εὔσπλαγχνος
Μαρ〈ίας καὶ Μάρθας τὰ δάκρυα〉.

27

.

3

Ὑπὸ τῆς πίστεως αἱ γυναῖκες
συνεχόμεναι ἅμα τῷ Χριστῷ καὶ Θεῷ
προκαταγγέλλουσι θάνατον τὸν τοῦ συγγόνου, λέγουσαι οὕτως·
5
«Σπεῦσον, φθάσον, ὁ ἀεὶ παρὼν ἐν πᾶσι· Λάζαρος γάρ, ὃν φιλεῖς, ἀσθενεῖ· ἐὰν οὖν ἐπιστῇς, ὁ θάνατος δραπετεύσει καὶ ὁ φίλος φθορᾶς λυτρωθήσεται·
οἱ δὲ Ἑβραῖοι θεάσονται ὅτι σὺ κατοικτείρεις ὡς εὔσπλαγχνος
Μαρίας καὶ Μάρθας 〈τὰ δάκρυα〉.»202 in vol. 3

27

.

4

Τοῖς μαθηταῖς ὁ κτίστης τῶν ὅλων
προηγόρευσε λέγων· «Ἀδελφοὶ καὶ γνωστοί,
ἡμῶν ὁ φίλος κεκοίμηται», μυστικῶς τούτους προεκδιδάσκων
5
ὅτι πάντα γινώσκει ὡς κτίστης πάντων. «Ἄγωμεν οὖν, πορευθῶμεν καὶ ἴδωμεν ξένην ταφὴν, καὶ θρῆνον τὸν τῆς Μαρίας καὶ τῆς Μάρθας ταχὺ ἀπαλείψωμεν·
τὸν Λάζαρον γὰρ ἐκ τῶν νεκρῶν ἀναστήσας, οἰκτείρω ὡς εὔσπλαγχνος
〈Μαρίας καὶ Μάρθας τὰ δάκρυα〉.»

27

.

5

Ἅμα δὲ ἤκουσαν τῶν ῥημάτων,
οἱ ἀπόστολοι πάντες ὡς ἐκ μίας φωνῆς
ἐβόησαν πρὸς τὸν Κύριον· «Ὕπνος ἀνθρώποις πρὸς σωτηρίαν,
5
οὐχὶ δὲ πρὸς ἀπώλ͜εια͜ν πάντως ὑπάρχει.» Ὅθεν αὐτὸς παρρησίᾳ ἐβόα· «Ἀπέθανεν· ἀπὼν γὰρ ὡς βροτὸς πέλω, ὡς Θεὸς δὲ τὰ πάντα ἐπίσταμαι.
Ἐὰν οὖν ὄντως προφθάσωμεν, τὸν νεκρὸν ἀναστήσω καὶ παύσω νῦν
Μαρίας καὶ Μάρθας τὰ δάκρυα.»204 in vol. 3

27

.

6

Πάντες ὁμοῦ ἐπέστησαν τότε,
προϋπήντων δὲ τούτοις καὶ ἐβόων πικρῶς
Μαρία τε καὶ ἡ σύγγονος· «Κύριε, ποῦ ἦς; Ὅτι παρῆλθεν
5
ὃν ἐπόθεις, καὶ ἤδη παρὼν οὐκ ἔστι.» Ταῦτα αὐτῶν ἐκβοώντων, αὐτὸς ὑπεδάκρυσεν· ἠρώτα δέ· «Ποῦ ὁ τάφος τοῦ ἐμοῦ προσφιλοῦς, ὅνπερ μέλλω νῦν
δεσμῶν τοῦ ᾅδου λυτρώσασθαι, κατοικτείρας ὡς μόνος φιλάνθρωπος
Μαρίας καὶ 〈Μάρθας τὰ δάκρυα〉;»

27

.

7

Ἐπιστὰς οὖν ἐπὶ τὸ μνημεῖον,
ὁ ἐν κόλποις ὑπάρχων τοῦ ἰδίου Πατρὸς
ὡς γόνος τούτου ἐβόησε· «Σύ με ἀπέστειλας εἰς τὸν κόσμον
5ὅπως τοὺς νεκρωθέντας ζωοποιήσω.
Ἤλυθα οὖν καὶ ἐνταῦθα ἐγεῖραι τὸν Λάζαρον καὶ δεῖξαι τοῖς Ἰουδαίοις ὅτι μέλλω ἐκ τάφου ἀνίστασθαι
τριήμερος, ὁ τὸν φίλον μου τεταρταῖον ζωώσας, οἰκτείρας νῦν
Μαρίας καὶ Μάρθας 〈τὰ δάκρυα〉.»		206 in vol. 3

27

.

8

Ἵνα δὲ παύσῃ Μάρθας τὸν θρῆνον,
ὁ σωτὴρ τῶν ἁπάντων προσφωνήσας αὐτῇ
θεϊκῶς τότε ἐφθέγξατο· «Ἐγὼ ὑπάρχω τὸ φῶς τοῦ κόσμου
5
καὶ ἀνάστασις πάντων τῶν νεκρωθέντων· ὁ εἰς ἐμὲ πεποιθὼς εἰς αἰῶνας οὐ θνήξεται· εἰς τοῦτο γὰρ ἐπεφάνην τὸν Ἀδὰμ ἀναστῆσαι καὶ τοὺς Ἀδάμ,
καὶ τεταρταῖον τὸν Λάζαρον ἐξεγεῖραι, οἰκτείρας ὡς εὔσπλαγχνος
Μαρίας 〈καὶ Μάρθας τὰ δάκρυα〉.»

27

.

9

Νεύματι οὖν ἰδίῳ κελεύσας,
ἐσαλεύθη ὁ ᾅδης καὶ θανάτου ἰσχὺς
καὶ διαβόλου τὸ φρύαγμα, ὅτε ἐφώνει τὸν τεταρταῖον
5
ἐκ τῶν καταχθονίων τοῦτον ἐγείρας· ὅνπερ ἰδὼν Ἀβραάμ τε καὶ πάντες οἱ δίκαιοι
ἐβόων· «Νυνὶ θαρσεῖτε, ὅτι ἥκει ἡ πάντων ἀνάστασις δεσμῶν θανάτου λυτρώσασθαι ὃν φιλεῖ, κατοικτείρας ὡς εὔσπλαγχνος
Μαρίας καὶ Μάρθας 〈τὰ δάκρυα〉.»		208 in vol. 3

27

.

10

Ὃν πρὸς ὀλίγον ἔσχε δεσμώτην
κάτω Λάζαρον Ἅιδης, ὡς αἰχμάλωτος νῦν
ὁρᾶται τοῦτον στερούμενος· τοῦ βασιλέως γὰρ τῶν ἀγγέλων
5
ἐπελθόντος, δαιμόνων ἰσχὺς ἐλύθη, καὶ ὁ πρὸς γῆς τῇ κοιλίᾳ συρόμενος ὄφις νῦν ξυλίνῃ λόγχῃ τὰ στέρνα κεντηθείς, ὡς νεκρὸς ἀποδείκνυται·
Ἀδὰμ δὲ χαίρει, θεώμενος τὸν Χριστὸν κατοικτείροντα ὡς ἀγαθὸν
Μαρίας 〈καὶ Μάρθας τὰ δάκρυα〉.

27

.

11

Ὑπεξελθὼν τοῦ τάφου ὁ φίλος
σουδαρίῳ τὰς ὄψεις καὶ τὰς χεῖρας αὐτοῦ
συνδεδεμένος ἐδείκνυτο· λύουσι τοῦτον οἱ δεσμευθέντες
5τὰς καρδίας τῷ φθόνῳ τῆς βασκανίας
καὶ τοῖς ὠσὶν ὡς ἀσπίδες βυοῦντες καὶ πρὸς σφαγὴν ἀδικωτάτην τὰς χεῖρας ἑτοιμάζοντες, ὅπως ἐκχέωσιν
ἀθῷον αἷμα καὶ δίκαιον τοῦ νεκροὺς ἀνιστῶντος καὶ παύσαντος
Μαρίας 〈καὶ Μάρθας τὰ δάκρυα〉.		210 in vol. 3

27

.

12

Ῥήματα παίδων ἀκηκοότες
καθαρᾶς ἐκ καρδίας καὶ χειλέων ἁγνῶν,
θορύβου πάντες ἐπλήσθησαν λέγοντες ἅμα· «Τίς ἐστιν οὗτος;»
5
Ὢ μανίας καὶ πάσης ἀσυνεσίας. Οἱ πρὸ μικροῦ ἀνιστάμενον βλέποντες τὸν ἐν νεκροῖς ὑπάρχοντα ὀδωδότα, ἀγνοοῦσι τίς ἤγειρε καὶ ἔλυσε
φωνῇ τοῦ Ἅιδου τὴν δύναμιν καὶ κατέπαυσε φύσει ὡς εὔσπλαγχνος
〈Μαρίας καὶ Μάρθας τὰ δάκρυα〉.

27

.

13

Ὢ τῆς ἀφάτου σου εὐσπλαγχνίας,
Ἰησοῦ πανοικτίρμον· ὁ δ͜ι’ ἐ͜μὲ κατ’ ἐμὲ
γενόμενος, ὡς ηὐδόκησας, πῶς ἐπὶ πώλου μετριάζεις
5καὶ εἰς πόλιν προφθάνεις τῶν θεοκτόνων,
ὧν τὴν δεινὴν ἀπιστίαν προβλέπων, ἐκέλευσας χερσὶν ἰδίαις Λαζάρου τὰ δεσμὰ διαλῦσαι, ἵν’ ἰδῶσι
ὃν μετ’ ὀλίγον βουλεύονται ἀποκτεῖναι, μηδ’ ὅλως οἰκτείροντες
Μαρίας καὶ Μάρθας 〈τὰ δάκρυα〉.		212 in vol. 3

27

.

14

Μετὰ βαΐων πάντες ἐξῆλθον
εἰς ἀπάντησιν, σῶτερ, τῆς ἐλεύσεώς σου,
τὸ ὡσαννά σοι κραυγάζοντες. Νῦν δὲ ἡμεῖς τὸν ὕμνον οἱ πάντες
5
ἐκ στομάτων οἰκτρῶν προσφέρομέν σοι, τοὺς τῆς ψυχῆς ἐπισείοντες κλάδους, καὶ κράζομεν· «Ὁ ὢν ἐν τοῖς ὑψίστοις σῶσον κόσμον ὃν ἔπλασας, Κύριε,
καὶ ἁμαρτίας ἐξάλειψον τὰς ἡμῶν, ὥσπερ πρώην ἐξήλειψας
Μαρίας καὶ Μάρθας 〈τὰ δάκρυα〉.»

27

.

15

Ἄγει πανήγυριν ἐτησίαν
ἡ σεπτὴ Ἐκκλησία συγκαλοῦσα πιστῶς
τὰ τέκνα ταύτης, φιλάνθρωπε, μετὰ βαΐων προσυπαντῶσα
5
καὶ χιτῶνας στρωννύουσα εὐφροσύνης, ὅπως αὐτὸς μετὰ τῶν μαθητῶν σου καὶ φίλων σου τοὺς πόδας ἐπιβιβάσῃς καὶ εἰρήνην βαθεῖαν τοῖς δούλοις σου
ἐπιβραβεύσῃς καὶ θλίψεως ἀπαλλάξῃς, ὡς πρώην ἀπήλειψας
Μαρίας καὶ Μάρθας τὰ δάκρυα.214 in vol. 3

27

.

16

Νεῦσον τὸ οὖς σου, Θεὲ τῶν ὅλων,
καὶ ἡμῶν δεομένων ἄκουσον, καὶ δεσμῶν
τῶν τοῦ θανάτου ἐξάρπασον· οἱ γὰρ ἐχθροὶ ἡμῶν ἀεὶ κυκλοῦντες
5
ὁρατῶς καὶ ἀοράτως ἐπαπειλοῦσι τοῦ θανατῶσαι ἡμᾶς καὶ τὴν πίστιν ἁρπάσαι λοιπόν· ἀνάστα, καὶ διὰ τάχους ἀπολέσθωσαν πάντες καὶ γνώτωσαν
ὅτι σὺ εἶ ὁ Θεὸς ἡμῶν καὶ οἰκτείρεις ἡμᾶς, ὥσπερ ᾤκτειρας
Μαρίας καὶ Μάρθας 〈τὰ δάκρυα〉.

27

.

17

Οἱ νεκρωθέντες ταῖς ἁμαρτίαις
καὶ ἐν τάφῳ οἰκοῦντες ἀπὸ γνώσεως κακῶν,
τὰς ἀδελφὰς μιμησώμεθα τοῦ πιστοῦ Λαζάρου, Χριστῷ βοῶντες
5
ἐν κλαυθμῷ καὶ ἐν πίστει καὶ τῇ ἀγάπῃ· «Σῶσον ἡμᾶς, ὁ βουλήσει γενόμενος ἄνθρωπος, καὶ τάφου ἁμαρτημάτων ἐξανάστησον, μόνε ἀθάνατε,
λιταῖς Λαζάρου τοῦ φίλου σου, ὃν ἐγείρας ἀπήλειψας, Κύριε,
Μαρίας καὶ Μάρθας 〈τὰ δάκρυα〉.»216 in vol. 3

27

.

18

Ὕλην ῥευστὴν μισήσωμεν πάντες
καὶ Χριστῷ τῷ σωτῆρι ὑπαντήσωμεν νῦν
ἐν Βηθανίᾳ σπεύδοντι, ὅπως αὐτῷ συνεστιαθῶμεν
5
σὺν τῷ φίλῳ Λαζάρῳ καὶ ἀποστόλοις, καὶ ταῖς αὐτῶν ἱκεσίαις ῥυσθῶμεν τῶν πρώην κακῶν· τοῦ νοῦ δὲ πᾶσαν κηλῖδα καθαρθέντες, ἀμέμπτως ὀψόμεθα
αὐτοῦ τὴν θείαν ἀνάστασιν ἣν παρέσχεν ἡμῖν, ἀφελόμενος
Ἀδάμ τε καὶ Εὔας τὰ δάκρυα.218 in vol. 3

27app

pro

(t)

Προοίμιον
1Ἡ πάντων χαρά, Χριστός, ἡ ἀλήθεια,
τὸ φῶς, ἡ ζωή, τοῦ κόσμου ἡ ἀνάκλησις
τοῖς ἐν γῇ πεφανέρωται τῇ αὐτοῦ ἀγαθότητι, γέγονε τύπος τῆς ἀναστάσεως,
5τοῖς πᾶσι παρέχων θείαν ἄφεσιν.

27app

1

Ὁ οὐρανὸν καὶ γῆν στερεώσας,
ἥλιον καὶ σελήνην καὶ ἀστέρων πληθὺν
μετὰ βροτῶν συναυλίζεται·
πάντας διδάσκων καταφωτίζει
5καὶ παράδοξα τούτοις θαυματουργῶν τε.
Ἦλθε καὶ νῦν Βηθανίᾳ τῇ κώμῃ τοῦ σῶσαι αὐτοὺς, καὶ δεῖξαι τέρατα θεῖα, καὶ ἐγεῖραι τὸν φίλον τὸν Λάζαρον,
τὰ πάντα θέλων καὶ πράττων αὐτὸς τῇ βουλῇ καὶ ἀχράντῳ δυνάμει αὐτοῦ,
τοῖς πᾶσι παρέχων θείαν ἄφεσιν.		220 in vol. 3

27app

2

Ἐπὶ τὴν πόλιν σπεύδων ἐλθῆναι,
ἐξαπέστειλε τούτου μαθητὰς ὁ σωτὴρ
τοῦ πορευθέντας κομίσασθαι πῶλον υἱόν τε ὑποζυγίου,
5
ἐν αὐτῷ ἐπιβῆναι καταξιώσας ὁ οὐρανὸν θρόνον ἔχων καὶ γῆν ὑποπόδιον· καὶ ἦλθεν φέρων εἰρήνην, ἱλασμὸν καὶ χαρὰν τοῖς αὐτὸν ἐκ ψυχῆς
προσδεξαμένοις καὶ ψάλλουσιν ἐκ καρδίας σὺν πόθῳ· «Ἐπέστη Χριστὸς,
τοῖς πᾶσι παρέχων θείαν ἄφεσιν.»

27app

3

Ἥπλωσαν οὖν χιτῶνας οἱ ὄχλοι,
κλάδους τε καὶ βαΐα ταῖς χερσὶν ταῖς αὐτῶν
κατέχοντες προϋπήντησαν τὸν ἐν ἐρήμῳ τὸ πρῶτον τούτοις222 in vol. 3
5
τεσσαράκοντα ἔτη μάννα δοτοῦντα, καὶ ταῖς φωναῖς ἀνυμνοῦντες ἐκραύγαζον τὸ «ὡσαννὰ υἱῷ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου καὶ Δαυίδ»; ἀναμέλποντες ἔλεγον·
«Χαρὰ γὰρ γέγονεν πᾶσιν ἡμῖν ἡ καλὴ παρουσία καὶ ἔλευσις,
ὁ πᾶσι παρέχων θείαν ἄφεσιν.»

27app

4

Δέσποτα, Κύριε ὅταν μέλλῃς
κρῖναι πάντα τὸν κόσμον κα͜ὶ ἀ͜ποδοῦναι αὐτοῖς
καθάπερ ἕκαστος ἔπραξεν, στῆσον τὴν πίστιν 〈τὴν〉 τοῦ λαοῦ σου·
5
κατακόσμησον νίκαις τὸν βασιλέα· δὸς καὶ ἡμῖν ἱλασμὸν τῶν πταισμάτων καὶ λύσιν παθῶν ἀμέτρων, ἀκαταισχύντους παραστῆναι τῷ βήματι τῷ φρικτῷ·
ἐν μετανοίᾳ περαίωσον ἡμᾶς ταῖς εὐχαῖς τῆς ἀχράντου μητρός σου, σωτήρ,
ὁ πᾶσι παρέχων θείαν ἄφεσιν.224 in vol. 3

28

t

Τῇ κυριακῇ τῆς βʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον κατανυκτικὸν εἰς τὸν ἄσωτον υἱόν, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· δέησις καὶ ταύτη ἡ τοῦ Ῥωμανοῦ πλ. δʹ, πρός· Τὸν πρὸ ἡλίου ἥλιον.

28

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Τὸν ἄσωτον ἐζήλωσα ταῖς ἀτόποις μου πράξεσι, καὶ ὡς ἐκεῖνος προσπίπτω σοι καὶ ζητῶ τὴν ἄφεσιν, Κύριε· διὸ μὴ παρίδῃς με, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Τῆς μυστικῆς σου τραπέζης, ἀθάνατε, τὸν ἀσωτίᾳ φθαρέντα ἀξίωσον, καὶ τὴν πρώτην καταστολὴν τῆς χάριτός 〈σου〉
ἣν παθῶν ταῖς κηλῖσιν ὁ τάλας ἐμόλυνα234 in vol. 3
5οἰκτιρμοῖς ἀνεφίκτοις καὶ πάλιν μοι δώρησαι ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

.

1

Δεῖπνον κατίδωμεν ἡμεῖς εὐτρεπισθὲν ἐξαισίως τῷ πρώην μὲν ἀσώτῳ, σωφρονήσαντι δὲ ὅμως· πατὴρ γὰρ ὁ τούτου ἢ μᾶλλον πάντων ἀνθρώπων μετανοοῦντα τοῦτον δέχεται ὡς φιλάνθρωπος,
5 τῇ δὲ μετανοίᾳ χαίρων τῇ τούτου λέγει πρὸς τοὺς δούλους· «Σπεύσατε τὸ δεῖπνον ἡμῖν
ποιῆσαι τὸ πανάγιον. Σπεύσατε, θύσατε πάντως τὸν μόσχον ὅνπερ ἐγέννησε παρθένος δάμαλις,
10 ὅτι ὁ υἱός μου ἀπώλετο πρώην καὶ νῦν εὑρέθη· ἀλλ’ εὐφρανθῶμεν· νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησεν ὃν ἔλαβον ἐν τοῖς σπλάγχνοις μου, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.»

28

.

2

Ἔνθεν σπουδάσωμεν νυνὶ καὶ μετάσχωμεν τοῦ δείπνου,
ἐὰν ἀξιωθῶμεν τῷ πατρὶ συνευφρανθῆναι·
συνεστιαθῶμεν τῷ βασιλεῖ τῶν αἰώνων· ἄρτους παρέχει τοὺς διδοῦντας μακαριότητα,
5
πόμα δὲ δωρεῖται ἅγιον αἷμα
πρόξενον ἀφθάρτου καὶ ἀτελευτήτου ζωῆς,
παρίστανται δὲ ἄγγελοι. Ἴδωμεν πρῶτος μὲν πῶς ἀνεκλίθη αὐτὸς ὁ κύριος ὁ προτρεψάμενος·
10 εὐθὺς πατριάρχαι, χοροὶ ἀποστόλων καὶ οἱ προφῆται μετὰ μαρτύρων· πλησίον δὲ ἀνέκλινε τὸν ἄσωτον ὑϊὸν αὐτοῦ
ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.		236 in vol. 3

28

.

3

Ἡ δὲ ἑστία τίς ἐστι μάθωμεν πρῶτον τοῦ δείπνου ἐκ τῶν εὐαγγελίων, ἵνα καὶ ἐπευφρανθῶμεν· τῆς οὖν τοῦ ἀσώτου παραβολῆς μνημονεύσω· οὗτος γὰρ πρώην ἐγυμνώθη πάσης τῆς χάριτος,
5 πᾶσαν τὴν οὐσίαν καταναλώσας, καὶ πρὸς τὸν πατέρα τρέχει σὺν πολλοῖς ὀδυρμοῖς
βοῶν· «Πάτερ, ἡμάρτηκα». Εἶδεν οὖν, ἔσπευσε πάντα ὁ βλέπων καὶ ὑπαπήντησε καὶ κατεφίλησε
10 τὸν τράχηλον τούτου τοῦ ἐπιστραφέντος· θεὸς γὰρ ἔστι μετανοούντων· ἠλέησεν ὡς εὔσπλαγχνος τὸν πταίσαντα ὑϊὸν αὐτοῦ ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

.

4

Σωτὴρ ὁ πάντων κατιδὼν ῥερυπωμένην ἐσθῆτα τότε ἠμφιεσμένον τὸν υἱὸν κατεσπλαγχνίσθη· εὐθὺς οὖν τοῖς δούλοις τοῖς ὑπουργοῦσιν ἐβόα· «Δότε συντόμως τὴν στολὴν τὴν πρώτην τῷ τέκνῳ μου
5ἣν ἡ κολυμβήθρα πᾶσιν ὑφαίνει, ἣν κατασκευάζει χάρις ἡ τοῦ πνεύματός μου, καὶ σπεύσαντες ἐνδύσατε·
μέμνησθε πῶς αὐτὸν ἐνδεδυμένον ἐχθρὸς ἀπέδυσε καὶ ἐδειγμάτισε238 in vol. 3
10 τοῖς δαίμοσι πᾶσι, βαλλόμενος φθόνῳ τὸν βασιλέα τῆς γῆς ἁπάσης, δι’ ὃν τὸν κόσμον ἅπαντα ἐκόσμησα ὃν παρήγαγον, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

.

5

Ἴδον αὐτὸν καὶ παριδεῖν οὐ στέγω τὸν γυμνωθέντα·
οὐ φέρω βλέπειν οὕτως τὴν εἰκόνα μου τὴν θείαν·
ἐμὴ γὰρ αἰσχύνη τὸ ὄνειδος τοῦ παιδός μου· ἰδίαν δόξαν τὴν τοῦ τέκνου δόξαν ἡγήσομαι.
5
Σπεύσατε οὖν, δοῦλοι καὶ λειτουργοί μου,
ἀνακαλλωπίσαι ἅπαντα τὰ μέλη αὐτοῦ·
εἰσὶ γάρ μοι ἐράσμια. Κρίνω γὰρ ἄτοπον τοῦτον ὁρᾶσθαι
ἢ ἀπρονόητον ἢ ἀκαλλώπιστον
10
τὸν ἐν μετανοίᾳ ἐμοὶ προσδραμόντα
καὶ τῆς συγγνώμης ἀξιωθέντα· στολὴν τοῦτον ἐνδύσατε
τῆς χάριτος, ὡς προσέταξα
ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.240 in vol. 3

28

.

6

Στήλη αἰδέσιμος ἱνὰ ἐστὶ τῇ κτίσει ὁ παῖς μου, τὴν χεῖρα δακτυλίῳ καλλωπίσατε τὴν τούτου· ἀρραβὼν γὰρ ἔστι τριάδος τῆς ἀχωρίστου, ἵνα φρουρεῖται ὑπὸ ταύτης, ὡς προσδραμὼν αὐτῇ,
5 ἵνα τὴν σφραγῖδα ταύτην προφέρων φαίνεται μακρόθεν ὅτι ὑϊός μου ἐστὶν
τοῦ πάντων βασιλεύοντος· γένηται γνώριμος τοῖς ἐναντίοις καὶ φοβερώτατος φανῇ τοῖς δαίμοσι
10 καὶ τῷ διαβόλῳ τῷ ὑπερηφάνῳ, ἵνα μηκέτι αὐτῷ ἐγγίζῃ· ὁρῶν γὰρ τὴν σφραγῖδά μου οὐχ ἵσταται ἥνπερ δίδωμι, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

.

7

Καὶ οὐδὲ πόδας τοὺς αὐτοῦ ἀνασφαλίστους ἐάσω· οὐ θέλω οὐδὲ τούτους γεγυμνῶσθαι τῆς προνοίας· ὑποδήσατε οὖν συντόμως τὸν γυμνωθέντα, μὴ πάλιν εὕρῃ ὁ πανοῦργος ὄφις καὶ δόλιος
5πτέρναν τοῦ παιδός μου γεγυμνωμένην καὶ ἐπιβουλεύσῃ διὰ τῆς κακίας αὐτοῦ
τῷ πρᾴῳ ὁ παμπόνηρος. Δύναμιν δίδωμι τῷ ὑϊῷ μου, ἵν’ ὡς ἀδύνατον πατῇ τὸν δράκοντα,		242 in vol. 3
10 ἵνα ἐπιβαίνῃ μετὰ παρρησίας ἐπὶ ἀσπίδα καὶ βασιλίσκον, καὶ ἐπὶ τὸν παράδεισον πορεύεται ὃν ἐφύτευσα, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

.

8

Ἀλλ’ ὑπὲρ πταίσαντος λοιπὸν θύσατε νῦν, καθὼς εἶπον, τὸν μόσχον τὸν παρθένον τὸν υἱὸν τὸν τῆς παρθένου, τὸν μὴ δαμασθέντα ζυγῷ τῷ τῆς ἁμαρτίας, τὸν προθυμίᾳ πρὸς τοὺς ἕλκοντας πορευόμενον·
5 οὐ γὰρ στασιάζει πρὸς τὴν θυσίαν, ἀλλὰ τὸν αὐχένα κλίνει ἑκουσίως αὐτοῖς
τοῖς θύειν ἐπισπεύδουσιν. Ἕλκετε, θύσατε τὸν ζωοδότην τὸν καὶ θυόμενον καὶ μὴ νεκρούμενον,
10 τὸν ζωοποιοῦντα πάντας τοὺς ἐν ᾅδῃ, ἵνα φαγόντες ἐπευφρανθῶμεν· νεκρὸς γὰρ ἦν, ὡς πρόειπον, καὶ ἔζησεν ὃν ἐλέησα ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

.

9

Ἱερεῖς, δοῦλοί μου πιστοί, θύσατε τοῦτον τὸν μόσχον καὶ δότε πᾶσι τρώγειν τοῖς τοῦ δείπνου μου ἀξίοις τὸν ἄσπιλον μόσχον, τὸν καθαρὸν κατὰ πάντα,
τὸν σιτευθέντα ἐξ ἀσπόρου γῆς ἧσπερ ἔπλασε·244 in vol. 3
5 δότε δὲ πρὸς τούτοις τίμιον πόμα, αἷμά τε καὶ ὕδωρ τὸ ἐκ τῆς πλευρᾶς τῆς αὐτοῦ
πηγάζον τοῖς πιστεύουσι. Πάντες οὖν πάντοτε φάγετε τοῦτον· κἂν γὰρ μελίζεται, ἀλλ’ οὐ μερίζεται,
10 οὐδὲ διαιρεῖται, οὐδὲ δαπανᾶται, ἀλλ’ εἰς αἰῶνας χορτάζει πάντας· εἰς ἔδεσμα γὰρ πρόκειται πανάγιον ὁ φιλάνθρωπος, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.»

28

.

10

Τῶν κεκλημένων πᾶς λοιπὸν ὁ θίασος ὡς ἐδείπνει καὶ πάντες εὐφρανθέντες ἐμελῴδουν θεῖον ὕμνον· ὁ πατὴρ μὲν πρῶτος κατήρξατο τῶν παρόντων, «Γεύσασθε, λέγων, καὶ ἴδετε ὅτι Χριστός εἰμι».
5 Εἶτα μετὰ ταῦτα ὁ ψαλμολόγος κρούων τὴν κιθάραν κράζει ἡδυτάτῃ φωνῇ·
«Σπουδαίως προσαγάγετε θύματα ἄχραντα, εὐλογημένα, πρὸς τὸ πανάγιον θυσιαστήριον·
10 ἀνοίσατε μόσχον μετ’ εὐχαριστίας.» Καὶ μετ’ αὐτὸν δὲ βοᾷ ὁ Παῦλος· «Τὸ πάσχα τὸ ἡμέτερον ἐτύθη νῦν Ἰησοῦς Χριστός,
ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.»246 in vol. 3

28

.

11

Ἄγγελοι εἴδοσαν αὐτοὺς οἱ ὑπουργοῦντες τῷ δείπνῳ οὕτως εὐφραινομένους καὶ συντόνως μελῳδοῦντας, καὶ ζηλοῦσι τούτους καὶ ἤρξαντο ὑμνῳδίας· τίς δὲ ὁ ὕμνος ἐπακούσωμεν, εἰ δοκεῖ ὑμῖν·
5 «Ἅγιος εἶ, πάτερ, ὁ εὐδοκήσας τοῦ σφαγιασθῆναι ὑπὲρ τῶν ἀνθρώπων νυνὶ τὸν μόσχον τὸν ἀκήρατον· ἅγιος ἔστι δὲ καὶ ὁ υἱός σου ἑκὼν θυόμενος ὡς μόσχος ἄσπιλος,
10 ὃς καὶ ἁγιάζει τοὺς βαπτιζομένους ἐν τῇ δυνάμει τῆς κολυμβήθρας· τὸ πνεῦμα πάλιν ἅγιον ὃ δίδωσι τοῖς πιστεύουσιν ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.»

28

.

12

Υἱὸς ὁ πρῶτος παντελῶς ταῦτα ἠγνόει, διότι ἐτύγχανεν ἐκεῖνος εἰς ἀγρὸν πεπορευμένος· ἀλλὰ ὑποστρέψας ἀκούει τῆς συμφωνίας καὶ παῖδα ἕνα μεταπέμπεται καὶ πυνθάνεται·
5 «Τί ἂν εἴη τοῦτο; λέγε συντόμως· καὶ γὰρ μυστικός μοι ἦχος εἰς τὰ ὦτα κτυπεῖ
μεγάλης πανηγύρεως· λέγε μοι τί ἐστι τοῦτο τὸ δρᾶμα· τίς τὰ προσήκοντα ἐμοὶ μυστήρια
10καὶ πάντα τὸν πλοῦτον τῆς θείας θυσίας
ἐμοῦ ἀπόντος μερίζει ἄλλοις; Μὴ ἄρα πάλιν δίδωσι χαρίσματα ὁ γεννήσας με ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος;»248 in vol. 3

28

.

13

Τότε ὁ παῖς ἐρωτηθεὶς εἶπεν πρὸς τοῦτον σπουδαίως ὅτι «Ὁ ἀδελφός σου παρεγένετο ὁ νέος· ηὐφράνθη δὲ τοῦτον ἀπολαβὼν ὁ πατήρ σου, καὶ ἐπειδήπερ ἐρρωμένον τοῦτον ἐδέξατο,
5 ἔθυσε τὸν μόσχον τὸν σιτευθέντα καὶ ἐπὶ τὸ δεῖπνον τοῦτο προετρέψατο νῦν
τοὺς φίλους καὶ γνωστοὺς αὐτοῦ.» Ταῦτα οὖν ἅπαντα οὗτος ἀκούσας εὐθὺς ἐξίστατο καὶ οὐκ ἐβούλετο
10 τῷ δείπνῳ παρεῖναι τῷ τῆς εὐωχίας, ὡς ὠργισμένος τοῖς γινομένοις, εἰπών· «Οὐκ εἰσελεύσομαι, οὐκ ὄψομαι ἃ ἐποίησεν ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.»

28

.

14

Ἡμῖν ὑπογραμμὸν Χριστὸς τῆς ἑαυτοῦ εὐσπλαγχνίας διδάσκει διὰ τούτου καὶ ἀμέτρου συμπαθείας τῆς καὶ τοὺς δικαίους πρὸς φθόνον ἐρεθιζούσης. Δεῦτε οὖν, γνῶμεν πῶς παρακαλῶν αὐτὸν ἵσταται
5οὗτος ὁ γεννήσας τοὺς ἀμφοτέρους, οὗτος ὁ τῶν ὅλων πρύτανις καὶ κτίστης Θεός, ὁ θέλων πάντας σῴζεσθαι·
ἄφατος, ἄφραστος τοῖς σῳζομένοις ἡ εὐσπλαγχνία σου ἐστί, φιλάνθρωπε·250 in vol. 3
10 τοὺς μὲν γὰρ δικαίους ἀεὶ θεραπεύεις, ἁμαρτωλοὺς δὲ ἀνακαλεῖσαι· τὸν δίκαιον ἐφύλαξας, τὸν ἄλλον δὲ περιέσωσας, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

.

15

Ἤγειρε πεσόντα υἱὸν δοὺς δεξιὰν ὁ οἰκτίρμων, τὸν ἄλλον δὲ ὁμοίως ὑπεστήρισεν ἑστῶτα· τὸν κείμενον κάτω ἀνέστησε συμπαθήσας, τὸν δὲ ἑστῶτα πεσεῖν ὅλως οὐ συνεχώρησε·
5 τὸν μὲν ἐν πενίᾳ ὄντα πλουτίζει, τὸν δὲ ἐν τῷ πλούτῳ γενέσθα͜ι ο͜ὐκ εἴασε πτωχόν,
ἀλλ’ ἔσωσε τοὺς ἅπαντας. Δεῦτε οὖν, μάθωμεν τί τῷ πατρὶ μὲν ὁ παῖς ἐφθέγγετο καὶ οὐκ ἐβούλετο
10 τῷ δείπνῳ παρεῖναι τῷ εὐτρεπισθέντι, ὡς ὠργισμένος τοῖς γινομένοις· αὐτὸς δὲ ὁ πατὴρ αὐτοῦ πῶς ἵστατο δυσωπῶν αὐτόν, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

.

16

Ῥήματα ἔφη τῷ πατρὶ ὁ υἱὸς ἀγανακτήσας· «Τοσοῦτον χρόνον ἔχω τῇ βουλήσει σου δουλεύων καὶ ταῖς ἐντολαῖς σου ἀεὶ ὑπηρετησάμην, καὶ οὐδεμίαν ἐντολήν σου ὅλως παρέτρωσα·
5 οἶδας, κἂν μὴ λέγω, ὡς ἀληθεύω, καὶ ὑπὲρ τῶν πόνων τούτων οὐ παρέσχες ἐμοὶ
ὡς τέκνῳ σου κἂν ἔριφον· πάντοτε θλίβομαι ἐν ἐρημίαις καὶ ὑστερούμενος καὶ κακουχούμενος		252 in vol. 3
10 ἐν καύσωσι πλείστοις καὶ ἐν τοῖς χειμῶσιν, ἵνα ἀρέσω τῇ σῇ δυνάμει, καὶ ὅλως ἐπιστρέψαντα τὸν ἄσωτον προετίμησας, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

.

17

Ὡς εἶδες δὲ τὸν ὑϊὸν τοῦτον τὸν καταφαγόντα τὸν πλοῦτόν σου σὺν πόρναις, εὐθὺς ἔσφαξας τὸν μόσχον· ἐχρῆν γάρ, ὡς οἶμαι, κἂν μέμψασθαι διὰ λόγων καὶ διελέγξαι, ἀποστρέψαι δὲ καὶ τὸ πρόσωπον·
5 ἀλλὰ παραχρῆμα τοῦτον ἐδέξω, καὶ κατηλέησας, πρῶτον συνεπλάκης αὐτῷ,
στολῇ δὲ κατεκόσμησας· ἔντιμον ἔδειξας τῷ δακτυλίῳ καὶ περιέσφιγξας τοῖς ὑποδήμασιν·
10 ἐποίησας δεῖπνον πρὸς τὴν εὐωχίαν καὶ προετρέψω τοὺς φίλους πάντας· τιμὰς τοιαύτας ἔδωκας τῷ πταίσαντι, ἐπιστρέψαντι,
ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.»254 in vol. 3

28

.

18

Μόνον δὲ ταῦτα ὁ πατὴρ ἤκουσε παρὰ τοῦ τέκνου, εὐθέως ἀπεκρίθη σὺν πραότητι πρὸς τοῦτον· «Κλῖνόν σου τὰ ὦτα καὶ ἄκουσον τοῦ πατρός σου. Σὺ μετ’ ἐμοῦ εἶ, οὐκ ἀπέστης γάρ μου οὐδέποτε·
5 σὺ τῆς ἐκκλησίας οὐκ ἐχωρίσθης· σύ μοι συντυγχάνεις πάντοτε παρὼν σὺν ἐμοί,
σὺν πᾶσι τοῖς ἀγγέλοις μου. Οὗτος δὲ ἤλυθε κατῃσχυμμένος, γυμνὸς καὶ ἄμορφος, βοῶν· ‘Ἐλέησον·
10 ἡμάρτηκα, πάτερ, καὶ καθικετεύω ὁ πλημμελήσας ἐνώπιόν σου· ὡς μίσθιόν με πρόσδεξαι καὶ θρέψον με ὡς φιλάνθρωπος, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.‘

28

.

19

Ἀδελφὸς ἔκραξεν ὁ σός· ‘Σῶσόν με, ἅγιε πάτερ‘. Τί εἶχον οὖν ποιῆσαι τοῦ κλαυθμοῦ τούτου ἀκούων; Πῶς δὲ ἐδυνάμην μὴ ἐλεῆσαι καὶ σῶσαι τὸν ὑϊόν μου τὸν θρηνοῦντα καὶ ὀδυρόμενον;
5 Σὲ κριτὴν αἱροῦμαι τὸν ἐγκαλοῦντα· δίκασόν μοι, τέκνον, ὁ καταμεμφόμενός μοι,
καὶ γίνου διαγνώμων μοι. Χαίρω γὰρ πάντοτε φιλανθρωπίᾳ· πῶς οὖν ἀπάνθρωπος γενέσθαι ἴσχυον;
10Ὃν ἔπλασα πρώην πῶς μὴ ἐλεήσω
καὶ οἰκτειρήσω μετανοοῦντα; Τὰ σπλάγχνα μου ἐγέννησαν τὸ τέκνον μου ὃ ἐλέησα ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.256 in vol. 3

28

.

20

Νόει ἃ λέγω σοι, υἱέ· τὰ ἐμὰ πάντα σὰ ἔστι, κἀκείνῳ ἐβουλήθην παρασχεῖν τῶν ἀγαθῶν μου· ἀμείωτος ἔστιν ἣν ἔχεις περιουσίαν· οὐ γὰρ ἐκ ταύτης λαβὼν δέδωκα τῷ συγγόνῳ σου·
5 ἐκ τῶν θησαυρῶν μου τούτῳ παρέσχον. Εἷς εἰμι τῶν δύο κτίστης καὶ πατὴρ ἀγαθός,
φιλάνθρωπος καὶ εὔσπλαγχνος· σὲ τιμῶ, τέκνον μου, ὡς προαιρέσει ἀεί με στέρξαντα καὶ θεραπεύσαντα,
10 κἀκείνῳ συμπάσχω διὰ τὸ σπουδάσαι τῇ μετανοίᾳ προσκαρτερῆσαι· εὐφραίνεσθαι οὖν ἔδει σε σὺν ἅπασιν οἷσπερ κέκληκα, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.

28

.

21

Ὅθεν σὺν ἅπασιν, υἱέ, τοῖς εἰς τὸ δεῖπνον κληθεῖσιν εὐφραίνου καὶ μελῴδει μετὰ πάντων τῶν ἀγγέλων· ὁ γὰρ ἀδελφός σου ἀπώλετο καὶ εὑρέθη· οὗτος νεκρὸς ἦν καὶ ἀπροσδοκήτως ἀνέζησε.»
5 Ταῦτα οὖν ἀκούσας οὗτος ἐπείσθη καὶ ἠγαλλιᾶτο μετὰ τοῦ συγγόνου αὐτοῦ,
καὶ ψάλλων ταῦτα ἔλεγεν· «Ἅπαντες κράξατε μετ’ εὐφημίας, ὅτι μακάριοι ὧνπερ ἀφίεται
10 πᾶσα ἁμαρτία, καὶ ἡ ἀνομία ἐπεκαλύφθη καὶ ἐξηλείφθη. Σὲ εὐλογῶ, φιλάνθρωπε, ὃς ἔσωσας καὶ τὸν σύγγονον, ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.»258 in vol. 3

28

.

22

Υἱὲ καὶ Λόγε τοῦ Θεοῦ, δημιουργὲ τῶν ἁπάντων, αἰτοῦντες δυσωποῦμεν οἱ ἀνάξιοί σου δοῦλοι· ἐλέησον πάντας τοὺς σὲ ἐπικαλουμένους· ἡμαρτηκότας ὡς τὸν ἄσωτον περιποίησαι·
5 πρόσδεξαι καὶ σῶσον δι’ εὐσπλαγχνίας τοὺς ἐν μετανοίᾳ τρέχοντας πρὸς σέ, βασιλεῦ,
κραυγάζοντας· «Ἡμάρτομεν.» Δὸς ἡμῖν δάκρυα, ὥσπερ τῇ πόρνῃ, καὶ τὴν συγχώρησιν ὧνπερ ἡμάρτομεν,
10 καὶ ὡς τὸν τελώνην οἰκτείρησον πάντας ταῖς ἱκεσίαις τῆς Θεοτόκου, μετόχους τε τοῦ δείπνου σου ἀνάδειξον ὡς τὸν ἄσωτον,
ὁ τῶν αἰώνων δεσπότης καὶ κύριος.260 in vol. 3

29

t

Κυριακῇ πρὸ τῆς ἀποκρέου, κονδάκιον εἰς τὸν ἄσωτον υἱόν, φέρον ἀκροσ‐ τιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ἦχος αʹ, πρός· Τῇ ζωῇ τῇ ταφῇ.

29

pro

(t)

Προοίμιον
1Ἀγκάλας πατρικὰς διανοῖξαί μοι σπεῦσον· ἀσώτως τὸν ἐμὸν κατηνάλωσα βίον, εἰς πλοῦτον ἀδαπάνητον ἀφορῶν τῶν οἰκτιρμῶν σου, σωτήρ· νῦν πτωχεύουσαν μὴ ὑπερίδῃς καρδίαν·
5σοὶ γάρ, Κύριε, ἐν κατανύξει κραυγάζω· «Ἥμαρτον, πάτερ, εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου.»

29

.

1

Τοῦ σωτῆρος ἡμῶν καθ’ ἑκάστην ἡμῖν
τῇ οἰκείᾳ φωνῇ βοῶντος ἐν γραφαῖς τοῦ ἀσώτου υἱοῦ τὴν μετάνοιαν,
ἀποθώμεθα πᾶσαν ἀσέβειαν268 in vol. 3
5
καὶ τῷ πατρὶ τῷ εἰδότι τὰ πάντα προσπέσωμεν· οἶδε γὰρ, οἶδεν ἐκδέχεσθαι τὴν τῶν πταιόντων μετάνοιαν,
ἔνδυμα δὲ τῆς ἀφθαρσίας
ἐπιστρέφοντας μόνον ἐνδύει αὐτὸς τοὺς βοῶντας κλαυθμῷ·
«Ἥμαρτον, πάτερ, εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου.»270 in vol. 3

30

t

Τῇ δʹ τῆς ϛʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον κατανυκτικὸν εἰς τὸν πλούσιον καὶ τὸν Λάζαρον, οὗ ἡ ἀκροστιχὶς αὕτη· ποίημα Ῥωμανοῦ ταπεινοῦ ἦχος πλ. βʹ.

30

pro

(t)

Προοίμιον
1Εἰ καὶ τῶν ἐμῶν βλέπω πταισμάτων ὑπὲρ ἀριθμὸν ψάμμου τὸ πλῆθος, ἀλλὰ τὸ ἄφατον τῶν οἰκτιρμῶν σου
γινώσκων κραυγάζω· «Οἴκτειρόν με κα͜ὶ ἐ͜λέησον, Κύριε.»

30

.

1

Πνευματικῇ ὑμνῳδίᾳ ὑμνοῦμέν σε, πανάγιε,
σὺν τῷ ἀνάρχῳ σου Λόγῳ καὶ τῷ ἁγίῳ πνεύματι· προσκυνοῦντές σοι ἐν πίστει, ὁμολογοῦμεν τριάδα ἀχώριστόν σε, τρισάγιε.278 in vol. 3
5Ἀλλ’ αὐτὸς τοὺς πίστει βοῶντάς σοι φωτί σου καταύγασον
μετὰ τῶν ἁγίων σου, ὡς τὸν δίκαιον Λάζαρον· ἀνέγνωμεν γὰρ τούτου τὸν βίον ἐν γραφαῖς
καὶ τοῦ μισανθρώπου ἀσπλαγχνίαν πρὸς αὐτόν· τὸν μὲν γὰρ παρέπεμψας ͜γεέ͜ννῃ πυρός,
10τὸν δὲ κόλποις Ἀβραάμ· ἀλλ’ αὐτὸς ἡμᾶς, οἰκτίρμων, τῆς ὀργῆς σου ῥυσάμενος ἐλέησον, Κύριε.

30

.

2

Ὁ Κύριος ὁ τῆς δόξης, φιλῶν τὴν ἀνθρωπότητα
καὶ θέλων πάντας σωθῆναι, ἐγνώρισε τὰ μέλλοντα, προχαράξας ἐν τῇ βίβλῳ
τὴν ἀπόδοσιν ἣν δώσει τότε ἀγαθοῖς καὶ πονηροῖς·
5τὸν γὰρ βίον τούτου τοῦ ἅρπαγος ἀρτίως ἀκούσαντες,
τὰ ἡμῶν σκοπήσωμεν, ἑαυτοὺς ἀνακρίνωμεν. Τοῦτο γάρ φησι καὶ ἡ θεόλεκτος γραφή·
τὶς ἄνθρωπος ἦν πλούσιος χρήμασι πολλοῖς, ὃς ἐνεδιδύσκετο βύσσον πολλὴν
10καὶ πορφυρίδα λαμπράν, εὐφραινόμενος ἐν δόξῃ, εὐωχούμενος, μὴ βοῶν· «Ἐλέησον, Κύριε.»

30

.

3

Ἰδὼν τὸν Λάζαρον τότε ὁ πλούσιος, ὡς ἄσπλαγχνος,
ὀργίλῳ ἀπανθρωπίᾳ τὸν πένητα βδελυττόμενος ἀσθενείᾳ τετρωμένον
καὶ ἀπανθρώπως ἀποστρεφόμενος αὐτὸν ὁ εὐσθενής,
5ὀδυνώμενον δὲ παρέβλεπε λιμῷ τε φθειρόμενον,
οὐδέποτε ἐλεῶν ὁ Θεὸν μὴ φοβούμενος, ὑπερηφανῶν τὸν ἀδελφὸν ὁ δυσμενής,
καὶ ἀνηλεῶς βλέπων ἐν πτωχείᾳ αὐτὸν γυμνὸν ὄντα πάντοτε 〈⏑⏑⏑–〉		280 in vol. 3
10ἐν τῷ πυλῶνι αὐτοῦ κατακείμενον ὡς σκεῦος τεθλασμένον, κραυγάζοντα· «Ἐλέησον, Κύριε.»

30

.

4

Ἡ ὑπερήφανος γνώμη εἰργάσατο τὸν πλούσιον,
ἀνελεήμονα φύσει, ἀπάνθρωπον καὶ ἄφρονα· ἐπελπίσας γὰρ τῷ πλούτῳ,
ἐφυσιοῦτο, καὶ ἐν τοῖς χρήμασιν αὐτοῦ ἦν γαυριῶν.
5Ἀλλ’ ὡς ἔφη ἡμῖν τὸ σύγγραμμα, λαμπρῶς εὐφραινόμενος,
τῷ οἴνῳ μεθυσκόμενος, ἀσελγείαις δεδούλωτο· ὃς καὶ ἐνδημῶν καὶ ἐκπορευόμενος,
ἑώρα ἐν γῇ Λάζαρον ψιχίων ἐνδεῆ καὶ πρὸ πύλης κείμενον ἐν στεναγμοῖς,
10τὸ σῶμα βλέπων αὐτοῦ ἀσθενείᾳ τετρωμένον, καὶ οὐδ’ οὕτως ἐβόησεν· «Ἐλέησον Κύριε.»

30

.

5

Μακροθυμῶν καρτερίᾳ ὁ Λάζαρος ὑπέμενεν·
ὡς δὲ ἑώρα εἰκότως τὸν πλούσιον ἐσθίοντα, ἐπεθύμει καὶ ἐζήτει
ἐκ τῶν ψιχίων τῶν ἐκπιπτόντων παρ’ αὐτοῦ μεταλαβεῖν.
5Κατακείμενος γὰρ παράλυτος τραυμάτων πεπλήρωτο·
δεινῶς δὲ ἐπτώχευεν ἀσθενείαις κρατούμενος, βοῶν ἐκτενῶς ἐν τῇ εὐχῇ πρὸς τὸν Θεόν,
τὰ ἕλκη ὁρῶν τῆς ἀνιάτου συμφορᾶς· ὅθεν καὶ συνέπασχον ὡς ἰατροὶ		282 in vol. 3
10οἱ κύνες τῷ ἀσθενεῖ, καὶ ἀνέλειχον τὰ ἕλκη τοῦ ἐν θλίψει κραυγάζοντος· «Ἐλέησον Κύριε.»

30

.

6

Ἀνεξερεύνητα πάντα τὰ κρίματα τοῦ πλάσαντος·
τὸν μὲν γὰρ ἐνταῦθα κρίνει, τὸν δὲ ἐκεῖ εἰς γέενναν· ἕκαστος κατὰ τὸ ἔργον
καθὼς μετρήσει, καὶ μετρηθήσεται αὐτῷ παρὰ Θεοῦ.
5Ταῦτα δέ τινες ἐλογίσαντο σκιὰν καὶ ἐνύπνιον,
ἕως ἂν κατήντησαν εἰς τὴν γέενναν τὴν ἄσβεστον· ὡς οὗτος ὁ ἅρπαξ καὶ μισόθεος ἀνὴρ
τρυφὴν τὰ αὐτοῦ πρὶν ἐλογίσατο κακῶς, λέγων· «Οὐκ ἔστι Θεὸς οὐδὲ κριτὴς
10ὁ Κύριος τῶν βροτῶν· διὰ τοῦτο εὐωχοῦμαι, ἐντρυφῶ, σκιρτῶ κα͜ὶ ο͜ὐ βοῶ· Ἐλέησον Κύριε.»

30

.

7

Ῥύπον εἰ εἶχεν κηλῖδος ὁ Λάζαρος τοῖς πταίσμασι
μικρὸν πρὸς ἔτασιν, οὕτω προσκαίρως ἔνθεν κρίνεται,
ἕως ὅτου ἀνῃρέθη ἡ ἁμαρτία τοῖς πόνοις τοῦ σώματος νῦν, ὡς ἐν πυρί.284 in vol. 3
5Οὐδείς ἐστι γὰρ ἀναμάρτητος, εἰ μὴ μόνος Κύριος·
ὅθεν ὁ ἐλάχιστος μετὰ φειδοῦς κριθήσεται, δυνάσται λαῶν δὲ ἐτασθῶσι δυνατῶς,
ὡς ἔφη τὸ πρὶν ἐν παροιμίαις Σολομών· οὗτοι γὰρ γενήσονται βρῶμα πυρός
10οἱ ἀμελοῦντες Θεοῦ καὶ δικαίου ἀποστάντες· δι’ ὧν ἡμᾶς ῥυσάμενος ἐλέησον, Κύριε.

30

.

8

Ὡς ἐκ πολλῆς ἀσθενείας ὀχλούμενος ὁ ὅσιος,
δεχόμενος τὰς ὀδύνας εἰκότως ταῦτα ἔφησεν· «Πρώην μὲν ἐν τοῖς ἀρχαίοις
Ἰὼβ πτωχεύσας, ἐγκαρτερῶν ἐν τῇ πληγῇ ἐρρύσθ͜η α͜ὐτῆς·
5ἐγὼ δὲ τὸν θάνατον ἕτοιμον ὁρῶ ἐναντίον μου·
διὸ μὴ παρίδῃς με, ἀλλὰ δέξαι τὸ πνεῦμά μου, ὅτι κατελείφθην ὑπὸ πάντων ὡς νεκρός·
ἀπέλθω οὖν νῦν καὶ οὐχ ὑπάρξω λυπηρός, κατοικῶν ἐν μνήματι ὡς οἰκιᾷ,
10ὡς χνοῦς εἰς γῆν κατελθών· ἀλλὰ ῥῦσαί με ἐξ ᾅδου, ὁ Θεός μου, κραυγάζοντα· Ἐλέησον Κύριε.»

30

.

9

Μετὰ τοιαύτας δεήσεις, ὁ πάντα ἐπιστάμενος
τῷ ἐν ὀδύναις ἐπεῖδεν καὶ ἔπεμψε τὴν λύτρωσιν
δι’ ἀγγέλων ταξιάρχων τοῦ μεταστῆσαι ἐκ τῶν τοῦ σώματος δεινῶν τὸν εὐσεβῆ.286 in vol. 3
5Τούτῳ δὲ ἀθρόως ἐπέστησαν ὡς φίλοι οἱ ἄγγελοι
αὐτὸν κολακεύοντες, ὡς δικαίῳ συμπάσχοντες· οὓς πόθῳ ὁρῶν οὐ θορυβεῖται τῇ ψυχῇ,
τὴν ἔξοδον δὲ οὐκ ἠγωνία ἐννοῶν. Τοῦτον ἀσπασάμενοι ὡς προσφιλεῖς
10πορεύονται ἐν χαρᾷ, καταλείψαντες τὸ σῶμα ἐν τῇ γῇ τοῦ κραυγάζοντος· «Ἐλέησον Κύριε.»

30

.

10

Ἀλλ’ ἀνεθεὶς τῆς ὀδύνης, ἄμωμος ἐπορεύετο
μετὰ ἁγίων ἀγγέλων ὁ δίκαιος γηθόμενος· καταφθάσας δὲ τὸ βῆμα
καὶ προσκυνήσας Κυρίῳ τῷ πάντων κριτῇ, εἶχε χαράν.
5Εὐμενῶς δὲ τοῦτον προσέταξεν ὁ πάντα δυνάμενος
οἰκεῖν [με]τὰ Ἀβραὰμ εἰς τὸν θεῖον παράδεισον. Μακάριος γὰρ ὃν ἐξελέξω, ἀγαθέ,
καὶ ὃν προσελάβου ἐν αὐλαῖς σου, λυτρωτά, κατοικεῖν τὴν ἄφατον δόξαν ἀεὶ
10τοῦ οἴκου σου καὶ ὁρᾶν ἅπερ νοῦς βροτῶν οὐκ ἔγνω· ἃ καὶ ἡμῖν δωρούμενος ἐλέησον Κύριε.

30

.

11

Νέμων ὁ κριτὴς ἑκάστῳ τὰ δίκαια ὡς δίκαιος,
ἀγγέλους ἐξαποστέλλει ὀξεῖς καὶ ὀλοθρεύοντας
συλλαβέσθαι ἀποτόμως τὸν μὴ θελήσαντα συμπάσχειν τῷ πτωχῷ ὡς γηγενεῖ.288 in vol. 3
5Ἀθρόως δὲ τούτῳ ἐπέστησαν οἱ ἐπὶ τῆς φάσεως
ἐν προφυλακῇ νυκτός, οὓς ἰδὼν ἀπεπλήκτησε· τῷ βέλει τρωθεὶς τῷ τοῦ ὀλοθρεύοντος,
ἐδίδου ψυχήν, βρύχων τε καὶ ἀγωνιῶν. Φανερῶς γὰρ φθέγγεται ὁ ψαλμῳδός·
10«Τὰ βέλη τοῦ δυνατοῦ σὺν τοῖς ἄνθραξιν ὑπάρχει, ἀναιροῦντα τοὺς μὴ κράζοντας· ‘Ἐλέησον Κύριε‘.»

30

.

12

Ὄντως τὰ βέλη Κυρίου ὀργῇ διαπορεύεται
ἐπὶ υἱοὺς ἀδικίας· διὸ καὶ τούτῳ ἔφθασεν ἡ ὠδὶν ὡς 〈τῇ〉 τικτούσῃ,
καὶ καταλείπει τὰ πρὶν ὑπάρξαντα αὐτῷ ἄλλοις ἄκων.
5Πάντες δὲ οἱ φίλοι καὶ ἴδιοι ἐτήρουν τὸν κείμενον,
τὸ ἄπληστον μεμφόμενοι· πρὸς ἀλλήλους δὲ ἔλεγον· «Οὐχ οὗτός ἐστιν ὁ μὴ φοβούμενος Θεὸν
καὶ ἄνθρωπον ὅλως μὴ ἐλεήσας ποτέ;» Καὶ σπουδαίως θάψαντες τοῦτον εἰς γῆν,
10μερίζονται τὰ αὐτοῦ ἃ κατέλιπεν ἀδίκοις
θησαυροῖς· οὐ γὰρ ἔκραξεν· «Ἐλέησον Κύριε.»290 in vol. 3

30

.

13

Ὕλῃ πολλῇ τῶν πταισμάτων κρινόμενος ὁ πλούσιος
εἰκότως ἐνεθυμήθη· «Πολλὰ μὲν ἡμάρτηκα· τίς δὲ ἡ αἰτία ἐστὶν
ὅτι ἐνταῦθα νῦν τηγανίζομαι φλογὶ ἀνηλεῶς;»
5Ὅτε ταῦτα ἤκουσεν Κύριος ὁ πάντ͜α ἐ͜πιστάμενος,
δεικνύει τῷ πταίσαντι τὴν αἰτίαν τῆς κρίσεως. Εἰς ᾅδην γὰρ ὤν, ἐπὶ τὸ ὕψος ἀφορᾷ
καὶ Λάζαρον βλέπει ἐν τοῖς κόλποις Ἀβραάμ· ὅθεν κα͜ὶ ἐ͜πεγίνωσκε τὸν πρὶν πτωχὸν
10καὶ ἀλλοιοῦται τηρῶν ὃν παρέβλεπεν ἐν κόσμῳ εὐωχούμενος, μὴ βοῶν· «Ἐλέησον Κύριε.»

30

.

14

Τότε θαυμάζων ὁ ἅρπαξ καθ’ ἑαυτὸν ἐφθέγγετο·
«Οὗτος ὑπάρχει ὁ πρώην ἐν τοῖς προθύροις κείμενος, ὃν ψιχίων οὐκ ἠξίουν;
Καὶ πόσον φέγγος καὶ δόξαν ἔχει, ἣν οὐκ εἶδον ἐν τῇ γῇ;
5Καὶ τί νῦν βοήσω ἢ σκέψομαι; Αἰτήσω τὸν Λάζαρον
ἵνα ῥανίδι μικρᾷ καταψύξῃ τὴν γλῶσσάν μου; Αἰσχύνομαι νῦν τοῦτον αἰτῆσαι τὸν πτωχόν,
ὃν ἔβλεπον πρὶν καὶ τῶν ψιχίων ἐνδεῆ. Ἀβραὰμ αἰτοῦμαι οὖν· ‘Πάτερ, βοῶν,
10ἐλέησον τὸν υἱὸν καὶ ἀπόστειλον ταχέως
τὸν βοήσαντα Λάζαρον· Ἐλέησον Κύριε‘.292 in vol. 3

30

.

15

Ἀδίκως πρὶν τῷ Λαζάρῳ ἐνήδρευσα ὡς πένητι·
ἀνομιῶν ἐνεπλήσθην· ἀδίκως ἐπορεύθην δὲ γαυριῶν ἐπὶ τῷ πλούτῳ·
ἀλαζὼν ὢν δὲ ἀπεπλανήθην τῆς ὁδοῦ τῆς ἀληθοῦς,
5καὶ τὸ φῶς ἐμοὶ οὐκ ἐπέλαμψεν, ὅτι οὐκ ἐπέγνωκα
ὁδοὺς ὁσιότητος, παροδεύσας τὸν βίον μου. Παρῆλθεν ὁ πλοῦτος ὡς ἀράχνη καὶ σκιὰ
καὶ ὡς ἐξανθῶν χόρτος ἐπὶ δώματος· ὡς ναῦς δὲ διέδραμεν ἐν τῷ βυθῷ,
10ἴχνος οὐκ ἔστιν εὑρεῖν· ἀνωφέλητον οὖν ἐστι τὸ ἐνταῦθα κραυγάζειν με· Ἐλέησον Κύριε.

30

.

16

Πλοῦτος καὶ βίος παρῆλθεν· ὡς ἄχνη ὑπὸ λαίλαπος
καὶ καπνὸς ὑπὸ ἀνέμου ἐκδιωχθεὶς οὐ φαίνεται, οὕτως μου τὸ πνεῦμα, ἄφνω
ἐκπορευθέν, ἐμοῦ διεχέθη ὡς χαῦνος νυνὶ ἀήρ.
5Σκιὰ γὰρ ὁ βίος παντὶ θνητῷ· οὐκ ἔστιν ἀνάλυμα
ἐν τῇ τελευτῇ ἐμοῦ, ὅτι σφόδρα ἡμάρτηκα. Δικαίων ψυχαὶ ἐν ταῖς χερσὶ δὲ τοῦ Θεοῦ,
καὶ οὐκ ἐγγιεῖ μάστιξ σκηνώματι αὐτῶν· διὸ νῦν κεκράξομαι πρὸς Ἀβραὰμ		294 in vol. 3
10ἐξιλεῶσαι Θεὸν καὶ πεμφθῆναι τὸν γνωστόν μου τὸν βοήσαντα Λάζαρον· Ἐλέησον Κύριε.»

30

.

17

Εὐθὺς νευροῦται ἐν τούτοις ὁ πλούσιος κρινόμενος,
καὶ Ἀβραὰμ ἐδυσώπει δακρύων καὶ βοῶν αὐτῷ· »—Πάτερ Ἀβραάμ, οἰκτείρας
σπλαγχνίσθητί μοι καὶ πέμψον Λάζαρον δροσίσαι με σπουδῇ.
5Τῇ φλογὶ δεινῶς ὀδυνώμενος ἀποτηγανίζομαι·
διὸ μὴ παρίδῃς με, ἀλλὰ πρόσχες τῇ κρίσει μου· ἐλθέτω πρός με ὅνπερ παρέβλεπον μισῶν,
ὁρῶν ἐνδεῆ καὶ ἐκτηκόμενον λιμῷ· νῦν γὰρ οὗτος πλούσιος, ἐγὼ πτωχός,
10κρινόμενος ἐν φλογί· διὸ οὗτός μου δροσίσῃ χείλη τὰ μὴ βοήσαντα· Ἐλέησον Κύριε.

30

.

18

—Ἰδοὺ πατέρα φωνεῖς με, μὴ γνούς μου τὸ φιλόξενον·
οὐκ ἂν γὰρ βλέπων παρεῖδες τὸν ἐν πτωχείᾳ Λάζαρον·
οὗτος γὰρ ὅνπερ καλέεις παρακαλεῖται· σὺ δ’ ὀδυνᾶσαι ἐν πυρί, ἄθλιος ὤν.296 in vol. 3
5Οὐκ ᾠκτείρησας, οὐκ ἠλέησας ἐν τῇ παροικίᾳ σου
τὸν δίκαιον Λάζαρον ἐν πτωχείᾳ φερόμενον· οὐκ ἐνεθυμήθης ὡς θνητὸς τὰ τοῦ Θεοῦ,
ἀλλ’ ἔμεινας μάτην θησαυρίζων τὸν χρυσόν· ἐνδεῆ παρέβλεπες μὴ ἐλεῶν,
10ὡς πλούσιος καὶ φθαρτός· προστιθέμενος τῷ πλούτῳ πλοῦτον ἄλλον, οὐκ ἔκραζες· Ἐλέησον Κύριε.

30

.

19

—Νῦν τῆς προσκαίρου ἀπάτης ἀπήλαυσα, ὡς ἔφησας,
καὶ ἐν τῷ ᾅδῃ ὑπάρχω πικρῶς βασανιζόμενος· ὅθεν ἐρωτῶ σε, πάτερ,
ἐξαπόστειλον τὸν Λάζαρον ὡς ὑετὸν γλώσσῃ ἐμῇ.»
5Ἀβραὰμ δὲ τούτῳ ἀντέφησεν· «Ἀπέλαβες, ἄνθρωπε,
ἐν βίῳ τὰ ἀγαθά· ὅθεν οὐ κεχρεώστησαι· καὶ Λάζαρος πάντα τὰ κακὰ ἔλαβεν,
ὡς βέλη τὰ ἕλκη ἐν τῷ σώματι αὐτοῦ· ὅθεν οὐκ ἐτάζεται ὡς πληρωθεὶς
10τῶν ἀπεκεῖθεν κακῶν, ἵνα τούτων ἀπολαύσῃ τῶν καλῶν, ὅτι ἔκραζεν· Ἐλέησον Κύριε.

30

.

20

Οὐκ ὢν ἀνοικτίρμων νῦν σοι τοιαῦτα ἔφην, ἄνθρωπε,
ἀλλ’ ὅτι μέγιστον χάος ὑπάρχει μεταξὺ ἡμῶν, ἵνα μὴ οἱ ἐν τῷ ᾅδῃ
ἐνταῦθα ἔρχωνται, μήθ’ ἡμεῖς διαπερῶμεν πρὸς ὑμᾶς.»298 in vol. 3
5Πρὸς ταῦτα τῷ Ἀβραὰμ ἔφησε· «Σοῦ δέομαι, κύριε,
ἐγεῖραί με ἐκ νεκρῶν το͜ῦ ἀ͜ναγγεῖλαι τῷ γένει μου, μήπως καὶ αὐτοὶ σὺν ἐμοὶ κριθήσονται.»
Ἀντέφη δ’ αὐτῷ· «Ἔχουσι προφήτας καὶ Μωσῆν· αὐτῶν ἀκουσάτωσαν ταῖς διδαχαῖς·
10ὃς δ’ ἂν τούτοις μὴ πεισθῇ, οὐδ’ ἐκ τάφου ἂν καθίδῃ ͜δια͜νιστάμενον φθέγξηται· Ἐλέησον Κύριε.»

30

.

21

Υἱὲ Θεοῦ, σῶσον ἡμᾶς ὡς μόνος ἀτελεύτητος·
ἀνθρώπου γὰρ αἱ ἡμέραι ὡς ἄνθος χόρτου ἔσονται· ὡς χλόη πρωῒ ἀνθήσει,
τὸ δὲ ἑσπέρας ἀποπέσει, σκληρυνθῇ καὶ ξηρανθῇ,
5ὅτι πνεῦμα ἦλθεν ἐν ῥισὶν ἡμῶν καὶ ὡς οὐχ ὑπάρξαντες
πάλιν γενησόμεθα, ὡς σκιὰ παρερχόμενοι. Ἐν τῷ οὖν ἐκλείπειν τὴν ψυχήν μου ἀπ’ ἐμοῦ,
μὴ ὄντος λυτρουμένου μηδὲ σῴζοντος, αὐτός με ἐξάρπασον ὡς λυτρωτὴς
10τῆς ἀπειλῆς τοῦ πυρός, ἀκατάκριτόν με δείξας
μετὰ πάντων τῶν δούλων σου· ἐλέησον Κύριε.300 in vol. 3

31

t

Ἕτερον κοντάκιον εἰς τὰς ιʹ παρθένους, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ τοῦτο τὸ ποίημα
ἦχος δʹ, πρός· Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ σταυρῷ.322 in vol. 3

31

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Τὸν νυμφίον, ἀδελφοί, ἀγαπήσωμεν, τὰς λαμπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωμεν, ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καὶ πίστει ὀρθῇ, ἵνα ὡς αἱ φρόνιμοι, τοῦ Κυρίου ἐλθόντος,
5 ἕτοιμοι εἰσέλθωμεν σὺν αὐτῷ ἐν τῷ γάμῳ· ὁ γὰρ οἰκτίρμων δῶρον ὡς Θεὸς πᾶσι παρέχει τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Ὁ νυμφίος τῆς σωτηρίας, ἡ ἐλπὶς τῶν σε ἀνυμνούντων, Χριστὲ ὁ Θεός, δώρησαι ἡμῖν τοῖς αἰτοῦσί σε ἄσπιλον εὑρεῖν ἐν τῷ γάμῳ σου,
ὡς αἱ παρθένοι, τὸν ἄφθαρτον στέφανον.324 in vol. 3

31

pro 3

(t)

Προοίμιον III
1Ἐν τῇ δευτέρᾳ σου, Χριστέ, παρουσίᾳ, ὅταν καθήσῃς, ὁ Θεός, ἐπὶ θρόνου τοῦ φοβεροῦ σου, δέσποτα φιλάνθρωπε, δέομαι μὴ καταισχύνῃς με κατενώπιον πάντων·
5ἄνοιξον τὰς θύρας μοι τοῦ νυμφῶνος, οἰκτῖρμον, ὡς ταῖς φρονίμοις τότε γυναιξίν, πᾶσιν παρέχων τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

pro 4

(t)

Προοίμιον IV
1Τὰς φρονίμους μίμησαι, ψυχή, παρθένους, καὶ αὐτῶν ζηλώσασα τὴν ἐλεήμονα στοργήν, ἐν μετανοίᾳ νῦν κραύγαζε· «Πᾶσι παράσχου, Χριστέ, στέφος ἄφθαρτον.»

31

pro 5

(t)

Προοίμιον V
1Ὁ νυμφὼν ηὐτρέπισται, ψυχὴ ἀθλία· ἕως πότε πάθεσιν ἐκδαπανᾶς σου τὴν ζωὴν καὶ οὐκ ἐργάζει τοῦ δέξασθαι ὡς αἱ παρθένοι τὸν ἄφθαρτον στέφανον;

31

pro 6

(t)

Προοίμιον VI
1Νῦν ὁ καιρὸς τῶν ἀρετῶν ἐπεφάνη
καὶ ἐπὶ θύραις ὁ κριτής· μὴ στυγνάσωμεν,
ἀλλὰ δεῦτε, νηστεύοντες προσάξωμεν δάκρυα, κατάνυξιν καὶ ἐλεημοσύνην,		326 in vol. 3
5 κράζοντες· «Ἡμάρτομεν ὑπὲρ ψάμμον θαλάσσης· ἀλλ’ ἄνες πᾶσιν, πάντων ποιητά, ἵνα καὶ σχῶμεν τὸν ἄφθαρτον στέφανον.»

31

.

1

Τῆς ἱερᾶς παραβολῆς τῆς ἐν εὐαγγελίοις ἀκούσας τῶν παρθένων,
ἐξέστην, ἐνθυμήσεις καὶ λογισμοὺς ἀνακινῶν, πῶς τὴν τῆς ἀχράντου παρθενίας ἀρετὴν
αἱ δέκα μὲν ἐκτήσαντο,
5ταῖς πέντε δὲ παρθένοις ἐγένετο ἄκαρπος ὁ πόνος,
αἱ δὲ ἄλλαι ταῖς λαμπάσιν ἐξήστραπτον τῆς φιλανθρωπίας. Διὸ προτρέπεται αὐτὰς ὁ νυμφίος
καὶ εἰσάγει ἐν χαρᾷ ἐν τῷ νυμφῶνι, ὅτε οὐρανοὺς ἀνοίγει καὶ διανέμει
10πᾶσι δικαίοις τὸν ἄφθαρτον στέφανον.328 in vol. 3

31

.

2

Οὐκοῦν ζητήσωμεν ἡμεῖς τῆς θείας γραφῆς ταύτης τὴν χάριν καὶ τὸν τρόπον·
ἀφθάρτου γὰρ ἐλπίδος ὑπάρχει πᾶσιν ὁδηγός, ὥσπερ οὖν καὶ πᾶσα ἡ θεόπνευστος γραφὴ
καθέστηκεν ὠφέλιμος.
5Χριστῷ οὖν τῷ σωτῆρι προσπίπτοντες, κράξωμεν προθύμως·
«Βασιλεῦ βασιλευόντων, φιλάνθρωπε, δὸς πᾶσι τὴν γνῶσιν· ὁδήγησον ἡμᾶς πρὸς τὰς ἐντολάς σου,
ἵνα γνῶμεν τὴν ὁδὸν τῆς βασιλείας· ταύτην γὰρ ἡμεῖς ὁδεῦσαι ἐπιποθοῦμεν,
10ἵνα καὶ σχῶμεν τὸν ἄφθαρτον στέφανον.»

31

.

3

Ὑπὸ τῆς πίστεως αὐτῆς καὶ τῆς ἐπαγγελίας οἱ πλεῖστοι τῶν ἀνθρώπων
ποθοῦσιν ἐφικέσθαι τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ· ὅθεν διὰ τοῦτο παρθενίας ἀρετὴν
φυλάττειν κατεπείγονται·
5ἀσκοῦσι καὶ νηστείας, κατόρθωμα μέγιστον ἐν βίῳ,
ταῖς εὐχαῖς προσκαρτεροῦσι, τὸ δόγμα δὲ ἄχραντον τηροῦσιν· ἐλλείπει δὲ αὐτοῖς ἡ φιλανθρωπία
καὶ εὑρίσκεται λοιπὸν μάταια πάντα· πᾶς γὰρ ἐξ ἡμῶν μὴ ἔχων τὴν εὐσπλαγχνίαν		330 in vol. 3
10οὔτε λαμβάνει τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

4

Τὸν πλοῦν ποιούμενοί τινες πάντων κατηρτισμένων, λιπόντες τὴν ὀθόνην
εὐθεῖαν ἐν θαλάσσῃ πορείαν οὐ κτῶν[ταί] ποτε· τότε γὰρ τοῦ δρόμου ἐμποδίζεται ἡ ναῦς
καὶ ἄπρακτος καθίσταται,
5οὐ τέχνῃ κυβερνήτου δουλεύουσα, οὔτε δὲ τοῖς ναύταις.
Τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον πάντες οἱ σπεύδοντες πρὸς τὴν βασιλείαν, κἂν πάσης ἀρετῆς σωρεύσουσι φόρτον,
εὐσπλαγχνίας δέ εἰσι γεγυμνωμένοι, τοῖς πρὸς οὐρανὸν λιμέσιν οὐ προσορμῶσιν,
10οὐ κομιοῦνται τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

5

Ἁπασῶν μεῖζον ἀρετῶν τὴν ἐλεημοσύνην ὁ πάντων κριτὴς κρίνας
παρέδωκεν ἀνθρώποις διδάξας τὴν παραβολήν·
πέντε μὲν φρονίμους τὰς τὸ ἔλαιον σαφῶς
βαστάσαντας ἐκάλεσε,		332 in vol. 3
5μωρὰς δὲ τὰς τὸν δρόμον τελέσαντας ἄνευ τοῦ ἐλαίου.
Καὶ τὴν δύναμιν τὴν ταύτης ἠκούσαμεν κράζοντος Ματθαίου· ἧς πάλιν ἐπελθεῖν τὰ ῥήματα πάντα
πρὸς εἰδότας τὰς γραφὰς ἄτοπον κρίνω· ὅθεν τὸν σκοπὸν τὸν ταύτης ἀναζητῶμεν,
10ἵνα καὶ σχῶμεν τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

6

Πολλὴ ἡ τῆς παραβολῆς ἐστὶ διδασκαλία, πάσης φιλανθρωπίας
καὶ ταπεινοφροσύνης ὁδὸς καὶ πᾶσιν ὁδηγός· ἄνακτας ῥυθμίζει, ἡγουμένους τοῦ λαοῦ
διδάσκει τὴν συμπάθειαν.
5Καθάπερ γάρ τις οἶκον ὑπέρλαμπρον κτίσας καὶ πληρώσας,
εἰ μὴ τοῦτον ὀροφώσῃ, ἀνόνητος γίνεται ὁ πόνος, οὕτως τὰς ἀρετὰς ὁ οἰκοδομήσας,
καὶ τὸν ὄροφον εἰ μὴ τῆς συμπαθείας προσθήσῃ αὐταῖς, ἀπόλλυσι τοὺς καμάτους,
10ὥστε μὴ ἔχειν τὸν ἄφθαρτον στέφανον.334 in vol. 3

31

.

7

Εἰδεῖν ἰσχύομεν τὸν νοῦν τῆς θείας γραφῆς ταύτης, εἰ τὰ τῆς διανοίας
ὄμματα γρηγοροῦντα ἐπανατείνωμεν Χριστῷ· δόξωμεν οὖν βλέπειν τῆς ψυχῆς τοῖς ὀφθαλμοῖς
τὴν πάγκοσμον ἀνάστασιν,
5Χριστὸν δὲ τὸν σωτῆρα δεικνύμενον πάντων βασιλέα,
ὃς καὶ νῦν γὰρ βασιλεύει καὶ κύριος ἐστὶ καὶ δεσπότης. Κἂν στασιάζουσι τινὲς ἀγνοοῦντες,
ἀλλ’ ἡ φλὸξ ἡ τοῦ πυρὸς πάντας χωνεύσει· τότε οὖν οὐδεὶς δυνήσεται ἀντιστῆναι,
10ὅτε παρέξει τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

8

[Ἴσμεν γὰρ πάντες ὡς φωνῇ ἡ σάλπιγξ ἐξαπίνης ἠχοῦσα δι’ ἀγγέλου
νεκροὺς τοὺς ἀπ’ αἰώνων ἐγερεῖ μένοντας Χριστὸν τὸν καλὸν νυμφίον, ὑϊὸν τὸν τοῦ Θεοῦ,
τὸν ἄναρχον Θεὸν ἡμῶν·
5κραυγῆς τε γινομένης αἰφνίδιον, πάντες ἀπαντῶσι,
καὶ ἑτοίμους τὰς λαμπάδας οἱ ἔχοντες τὰς ἐλαιοθρέπτους εἰσέρχονται εὐθὺς μετὰ τοῦ νυμφίου,
βασιλείαν οὐρανῶν κληρονομοῦντες· τότε γὰρ αὐτοῖς ἡ πίστις μετὰ τῶν ἔργων		336 in vol. 3
10δώσει ἀξίως τὸν ἄφθαρτον στέφανον.]

31

.

9

Νικᾷ τὰς ἄλλας ἀρετὰς ἡ ἐλεημοσύνη ἡ ὄντως λαμπροτέρα
πασῶν προκαθημένη τῶν ἀρετῶν παρὰ Θεῷ· τέμνει τὸν ἀέρα, ὑπερβαίνει μετ’ αὐτὸν
σελήνην καὶ τὸν ἥλιον,
5καὶ φθάνει ἀπροσκόπως τὴν εἴσοδον τῶν ἐπουρανίων,
καὶ οὐχ ἵσταται οὐδ’ οὕτως, ἀλλ’ ἔρχεται μέχρι τῶν ἀγγέλων, ἐκτρέχει τοὺς χοροὺς καὶ τῶν ἀρχαγγέλων,
ἐντυγχάνει τῷ Θεῷ ὑπὲρ ἀνθρώπων, παρίσταται δὲ τῷ θρόνῳ τοῦ βασιλέως,
10τοῦτον αἰτοῦσα τὸν ἄφθαρτον στέφανον.338 in vol. 3

31

.

10

Οὐκοῦν κατίδωμεν ἡμεῖς τὰς πέντε τὰς πανσόφους ἐξ ὕπνου ἀναστάσας
καθάπερ ἐκ παστάδος καὶ οὐκ ἐκ τάφου τῶν νεκρῶν· ἔλαιον γὰρ εἶχον, καὶ εὐθὺς τὰς τῆς ψυχῆς
λαμπάδας κατεκόσμησαν.
5Αἱ ἄλλαι δὲ ὁμοίως ἀνέστησαν ἅθροον σὺν ταύταις,
σκυθρωπὰ προσκεκτημέναι τὰ πρόσωπα καὶ συμπεπτωκότα· ἐσβέσθησαν μὲν γὰρ αἱ τούτων λαμπάδες,
τὰ ἀγγεῖα δὲ αὐτῶν κοῦφα ἐδείχθη· ἔλαιον λαβεῖν ἐζήτουν ἐκ τῶν φρονίμων
10τῶν δρεψαμένων τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

11

Ὑπολαβοῦσαι αἱ σοφαὶ φησὶ ταῖς ἀνοήτοις· «Μήποτε οὐκ ἀρκέσει
ὃ ἔσχομεν ἐν κόσμῳ ἡμῖν τε πᾶσι καὶ ὑμῖν· οὔτε γὰρ θαρροῦμεν οὔτε ἔχομεν σαφῶς
ἐνέχυρον τὴν ἔκβασιν.»
5Καὶ γὰρ ὁ τῶν δικαίων νῦν σύλλογος ἅπας ἀμφιβάλλει
καὶ φοβεῖται ἐν τῇ κρίσει τὸ ἄδηλον τὸ τοῦ κριτηρίου, ἕως ἂν πρόδηλος φανῆται ἡ ψῆφος
καὶ λυτρώσηται αὐτοὺς πάσης δουλείας· τὸν ἔλεον οὖν μερίζει ὁ πάντων κτίστης,
10ὅστις δωρεῖται τὸν ἄφθαρτον στέφανον.340 in vol. 3

31

.

12

Ῥητῶς αἱ φρόνιμοί φησιν· «Ἀπέλθατε, ζητεῖτε ἐκεῖ πρὸς τοὺς πωλοῦντας
εἰ ἄρα δυνηθῆτε ἔλαιον πρίασθαι νυνί.» Αὗται δ’ ἀπατῶνται ὡς ἀνόητοι ἀεὶ
καὶ σπεύδουσιν ὠνήσασθαι,
5ὅτε τῆς πραγματείας τοῖς ἅπασι κέκλεισται ὁ χρόνος, παροδεύσας καὶ συγκλείσας τὸν ἄκαρπον δρόμον τῶν ἀφρόνων· τὴν τότε ταραχὴν αὐτῶν ὑπογράφει
καὶ τὸν θόρυβον σαφῶς τούτων ἐλέγχει· ἀδύνατον γὰρ ἐζήτουν ὡς μὴ φρονοῦσαι,
10ὅθεν οὐκ ἔσχον τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

13

Ὡς δὲ τοῦ δρόμου τὸ κενὸν ἐπέγνωσαν εἰς τέλος, ὑπέστρεψαν αἱ πέντε
καὶ εὗρον τὸν νυμφῶνα ἀποκλεισθέντα τοῦ Χριστοῦ· κράξασαι δὲ πᾶσαι ἐν φωνῇ ὀδυνηρᾷ
καὶ στεναγμοῖς καὶ δάκρυσι·
5«Τῆς σῆς φιλανθρωπίας, ἀθάνατε, ἄνοιξον τὴν θύραν
καὶ ἡμῖν ταῖς δουλευσάσαις τῷ κράτει σου ἐν τῇ παρθενίᾳ», τότε ὁ βασιλεὺς πρὸς ταύτας κραυγάζει·
«Οὐκ ἀνοίγεται ὑμῖν ἡ βασιλεία· οὐκ οἶδα ὑμᾶς· ὑπάγετε οὖν ἐκ μέσου·		342 in vol. 3
10οὐ γὰρ φορεῖτε τὸν ἄφθαρτον στέφανον.»

31

.

14

Μόνον δὲ ἤκουσαν Χριστοῦ τοῦ πάντων βασιλέως βοῶντος πρὸς τὰς πέντε·
«Τίνες ἐστέ, οὐκ οἶδα», πληροῦνται πάσης ταραχῆς· κλαύσασαι βοῶσι· «Δικαιότατε κριτά,
ἁγνείαν ἐτηρήσαμεν·
5ἐγκράτειαν δὲ πᾶσαν ἠσκήσαμεν, μετὰ προθυμίας
κατετάκημεν νηστείαις, ἐστέρξαμεν τὴν ἀκτημοσύνην· τὴν φλόγα τοῦ πυρὸς τῆς ἀκολασίας
ἐνικήσαμεν ἡμεῖς καὶ τὰς ὀρέξεις· ἄχραντον ἀεὶ μετήλθομεν πολιτείαν,
10ἵνα καὶ σχῶμεν τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

15

Ἀλλὰ μετὰ τὰς ἀρετὰς καὶ χάριν παρθενίας καὶ τὸ καταπατῆσαι
τὸ πῦρ τὸ τῆς λαγνείας καὶ φλόγα τὴν τῶν ἡδονῶν, μετὰ πλείστους πόνους, ὅτε τῶν ἐν οὐρανοῖς
τὸν βίον ἐζηλώσαμεν344 in vol. 3
5—καὶ γὰρ τῶν ἀσωμάτων ἐσπεύσαμεν ἔχειν πολιτείαν—,
τὰ τοιαῦτα καὶ τοσαῦτα, ὡς ἔοικεν, ἄτιμα εὑρέθη· πολλῆς γὰρ ἀρετῆς ἐδείξαμεν πόνον,
καὶ ματαία ἡ ἐλπὶς πᾶσα ἐδείχθη. Τί οὖν προσποιεῖ τὴν ἄγνοιαν, ὁ παρέχων
10πᾶσιν οἷς θέλεις τὸν ἄφθαρτον στέφανον;

31

.

16

Νεῦσον, σωτήρ, καὶ ἐφ’ ἡμᾶς, μόνε δικαιοκρίτα, ἄνοιξόν σου τὴν θύραν·
δέξαι εἰς τὸν νυμφῶνα τὰς σὰς παρθένους, λυτρωτά, καὶ μὴ ἀποστρέψῃς τὸ σὸν πρόσωπον, Χριστέ,
τῶν ἐπικαλουμένων σε,
5ἵνα μὴ στερηθῶμεν τῆς χάριτος σοῦ τῆς ἀθανάτου,
μὴ γενώμεθα αἰσχύνη καὶ ὄνειδος ἐπὶ τῶν ἀγγέλων· μὴ μέχρις οὖν παντὸς ἡμᾶς παρεάσῃς
τοῦ νυμφῶνός σου, Χριστέ, ἵστασθαι ἔξω· πάρεξ γὰρ ἡμῶν οὐκ ἤσκησαν τὴν ἁγνείαν,
10αἷς καὶ παρέσχες τὸν ἄφθαρτον στέφανον.»346 in vol. 3

31

.

17

Οὕτως ἐρούσαις ταῖς μωραῖς πρὸς τὸν κριτὴν ἁπάντων, πρὸς ταύτας Χριστὸς ἔφη·
«Πρόκειται νῦν ἡ κρίσις δικαία καὶ ἀληθινή· τῆς φιλανθρωπίας ἀπεκλείσθη ὁ καιρός,
οὐκ ἔστι νῦν συμπάθεια·
5οὐκέτι εὐσπλαγχνίας ἠνέῳκται θύρα τοῖς ἀνθρώποις, ἐπειδήπερ μετανοίας οὐ δέδοται τόπος τοῖς ἐνταῦθα· οὐκέτι συμπαθὴς ὁ πρώην οἰκτίρμων,
ἀλλ’ ἀπότομος κριτὴς ὁ ἐλεήμων· ἄσπλαγχνοι ὑμεῖς ἐδείχθητε ἐν τῷ κόσμῳ·
10πῶς οὖν ζητεῖτε τὸν ἄφθαρτον στέφανον;

31

.

18

Ὑμῖν οὖν λέγω φανερῶς ἐπὶ τῶν ἀρχαγγέλων καὶ πάντων τῶν ἁγίων
ἃ πέπονθα ἐκ τούτων τῶν σὺν ἐμοὶ συνελθουσῶν· εὗρόν με ἐν θλίψει καὶ πεινάσαντα σφοδρῶς,
ἐσπούδασαν χορτάσαι με·
5διψήσαντα δὲ πάλιν ἐπότισαν πάσῃ προθυμίᾳ·
ξενιτεύσαντα ἰδοῦσαι συνήγαγον ὥσπερ ἐγνωσμένον· δεσμοῖς κρατούμενον περιεποιοῦντο·
ἐσκέψαντο δέ με καὶ ἀσθενοῦντα· πᾶσαν ἀκριβῶς ἐφύλαξαν ἐντολήν μου·
10ὅθεν καὶ εὗρον τὸν ἄφθαρτον στέφανον.348 in vol. 3

31

.

19

Τοιοῦτον οὖν οὐδὲν ὑμεῖς ἐδράσατε ἐν κόσμῳ, φυλάξασαι νηστείαν,
ἀσκοῦσαι παρθενίαν καὶ τὴν ἐν λόγοις ἀρετήν· ἄνευ τοίνυν ἔργων εὐσεβῶν καὶ ἐντελῶν
εἰκῇ κεκοπιάκατε·
5τοὺς ξένους δεομένους παρείδετε καὶ τοὺς ἀσθενοῦντας,
οὐδεμίαν τοῖς πεινῶσιν ὠρέξατε χεῖρα βοηθείας· ὑπόκρισις ὑμᾶς ἐξέθρεψε μόνη·
ἐσεμνύνεσθε ἀεὶ τῇ ἀπηνείᾳ· κρούουσι πτωχοῖς ὅλως οὐκ ἐβοηθεῖτε·
10πῶς οὖν ζητεῖτε τὸν ἄφθαρτον στέφανον;

31

.

20

Ὅλως πρὸς οἶκτον ἑαυτὰς οὐκ ἠνέσχεσθε δοῦναι, γυμνοὺς καὶ προσηλύτους
καὶ ξένους ὑπὸ σκέπην μὴ εἰσαγαγοῦσαί ποτε· πρὸς τοὺς πικρῶς ὄντας ἐν δεσμοῖς καὶ φυλακαῖς
τὴν ἀκοὴν ἐφράξατε·
5τοὺς 〈μὲν〉 ἐν ἀσθενείᾳ οὐκ εἴδατε· τοὺς δὲ ἐν πτωχείᾳ
καὶ ἐνδείᾳ δεομένους οὐδ’ ἱλαρᾷ ὄψει ἑωρᾶτε,
ἀλλ’ εἴχετε ἀεὶ τὴν ἀπανθρωπίαν
καὶ παρῆν ὑμῖν ὀργὴ ἀντ’ εὐσπλαγχνίας· πῶς οὖν οἱ ποτὲ τοιαῦτα ἐν βίῳ δρῶντες		350 in vol. 3
10ἄρτι ζητεῖτε τὸν ἄφθαρτον στέφανον;

31

.

21

Ὑπερηφάνοις ὀφθαλμοῖς προσείχετε τοὺς πάντας, πτωχοὺς κατεφρονεῖτε·
γεγόνατε τοῖς πᾶσιν ἀσυμπαθεῖς, ἀνηλεεῖς· κατὰ τῶν πταιόντων ἐκινεῖσθε ἀφειδῶς
αἱ καθ’ ἑκάστην πταίουσαι·
5κατὰ τῶν ὁμοφύλων ἀπάνθρωποι ὡς μὴ πλημμελοῦσαι
ἐφρονεῖτε τὰ μεγάλα, κομπάζουσαι τοῖς κατωρθωμένοις· τοὺς μὴ νηστεύοντας ὡς ἀπερριμμένους,
τοὺς ἐν γάμῳ βδελυκτοὺς εἴχετε πάλιν· μόνας ἑαυτὰς ἡγεῖσθε ὥσπερ δικαίας,
10μήπω λαβοῦσαι τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

22

Τὴν μὲν νηστείαν εἴχετε μὴ θίγοντες βρωμάτων· τῇ δὲ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους
ἐχρῆσθε λοιδορίᾳ καὶ συκοφαντίαις ἀεί· ἦν ὑμῖν ἁγνεία καὶ αὐτὴ οὐ καθαρά·
τῷ ῥύπῳ γὰρ τῶν ῥήσεων
5〈καὶ〉 ταύτην καθ’ ἡμέραν ἐχραίνετε· τίς οὖν ὠφελία
ἡ σεμνότης, εἰ μὴ ἔχει τὴν ἔννοιαν πᾶσαν σεμνοτάτην; Συμφέρει οὖν τινα ἐσθίειν καὶ πίνειν
καὶ διάγειν συνετῶς ἤπερ νηστεύειν καὶ μὴ ἐκ πάντων νηστεύειν τῶν βλαπτόντων·		352 in vol. 3
10πῶς γὰρ αἰτήσει τὸν ἄφθαρτον στέφανον;

31

.

23

Οὐκ οἰκοδομεῖταί ποτε νηστεία, εἰ μὴ ἔχει τὰ πάντα 〈ἐξελ〉οῦσα
ἐκ λογισμῶν ἀτόπων καὶ πράξεων τῶν χαλεπῶν, οὐδὲ στερεοῦται ἡ ἐγκράτεια σαρκὶ
ἐν ἀκρατεῖ διάγουσα.
5Ὑπάρχει γὰρ νηστείας θεμέλιος, καὶ ἐν ἀσφαλείᾳ
δέον ταύτην καταθεῖναι, ὡς ἐρυμνὸν οἶκον ἀνεγεῖραι· Ὁ ἔλεος αὐτὴν λαμπρύνει μεγάλως
καὶ εὐσέβεια αὐτὴν πάλιν πιαίνει· αὗται οὖν αὐτὴν ὡς τείχη περιφρουροῦσι
10καὶ προξενοῦσι τὸν ἄφθαρτον στέφανον.354 in vol. 3

31

.

24

Τί οὖν ὠφέλησεν ὑμᾶς νηστεία καὶ ἁγνεία μετὰ ἀλαζονείας;
Πραότητα ἠρνεῖσθε, θυμὸν ἐστέργετε ἀεί· πρᾶος δὲ ὑπάρχων, ἐπεπόθουν τοὺς πραεῖς,
διδοὺς αὐτοῖς τὴν ἄφεσιν·
5ἀρνοῦμαι τοὺς νηστείαν φυλάττοντας μετὰ ἀσπλαγχνίας,
καὶ προσδέχομαι δὲ μᾶλλον τοὺς ἔσθοντας μετὰ εὐσπλαγχνίας· παρθένους δὲ μισῶ ὄντας ἀπανθρώπους,
φιλανθρώπους δὲ τιμῶ γεγαμηκότας· τίμιός ἐστιν ὁ γάμος ἐν σωφροσύνῃ,
10ὅθεν καὶ ἔχει τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

25

Οὐ ξίφος ὤξυνα ἐγὼ πρὸς τοὺς ἡμαρτηκότας, ἀλλ’ ἔσχον ἀεὶ βλέμμα
πρᾶον πρὸς τοὺς ἀνθρώπους ὁ τῶν ἀνθρώπων ποιητής· κλαύσασαν τὴν πόρνην ἐδεξάμην εὐμενῶς
καὶ δέδωκα τὴν ἄφεσιν·
5στενάξαντα τελώνην ἠλέησα καὶ οὐκ ἀπωσάμην,
ὅτι εἶδον τὴν βεβαίαν μετάνοιαν τούτῳ ἐνοικοῦσαν·
πρὸς πάντας συμπαθὴς ἐδείχθην ὁ κτίστης,
ἀρνησάμενον ἐμὲ ᾤκτειρα Πέτρον, δάκρυσιν ἐγὼ συνέπαθον τοῖς ἐκείνου		356 in vol. 3
10ὅτι ἐζήτει τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

26

Περὶ δὲ τῶν συνελθουσῶν ἐμοὶ ἐν τῷ νυμφῶνι εἴπω ἐπὶ τοῦ πλήθους·
‘Ἐφύλαξαν σπουδαίως τὰς ἐντολάς μου ἐπὶ γῆς· γέγοναν ταῖς χήραις ἀντιλήπτορες ἀεὶ
καὶ ὀρφανοὺς ἠλέησαν·
5τοῖς ἐν στενοχωρίαις συνέπασχον καὶ τοῖς θλιβομένοις,
καὶ οὐδέποτε τὴν θύραν ἀπέκλεισαν πένησιν ἢ ξένοις· ἰάτρευον ἀεὶ τοὺς ἐν ἀσθενείαις,
οὓς ἡγήσασθε ὑμεῖς ἀπερριμμένους. Οὐκ οἶδα ὑμᾶς· ἀρνοῦμαι τὰς ἀπανθρώπους,
10ταύταις δὲ δώσω τὸν ἄφθαρτον στέφανον.‘»

31

.

27

Ὁ τῶν ἀγγέλων δὲ χορὸς θαυμάζει ὑπακούων Χριστοῦ τοῦ βασιλέως
ταῖς πέντε μαρτυροῦντος ταῖς εἰσελθούσαις σὺν αὐτῷ. Ὢ τῆς παρρησίας τῶν ἁγίων τοῦ Χριστοῦ
μεγίστου τε καυχήματος·
5ἐπὶ τοσούτων δήμων κομίζονται ψῆφον ἀφθαρσίας·
ἐπὶ τούτων καὶ αἱ ἄλλαι ἀπόφασιν δέχονται ἐσχάτην καὶ κλαύσωσι πικρῶς ἀτέλεστον θρῆνον,
ὅτι βλέπουσι χοροὺς τοὺς τῶν ἁγίων ἔχοντας ἐκ 〈τοῦ〉 ἐλέου τὴν παρρησίαν,		358 in vol. 3
10πάντας φοροῦντας τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

28

Ἰδοὺ οὖν πρόδηλά εἰσι τὰ εἰς τὴν βασιλείαν καλοῦντα τοὺς ἀνθρώπους·
σπεύσωμεν οὖν φυλάξαι τὰς ἐντολὰς τὰς τοῦ Χριστοῦ· πρόκειται εἰς πρᾶσιν, ἂν θελήσωμεν λαβεῖν,
ἐν ἀγοραῖς τὸ ἔλαιον·
5εἴσι δὲ οἱ πωλοῦντες οἱ χρῄζοντες ἐλεημοσύνην·
καθ’ ἑκάστην τὴν ἡμέραν πιπράσκουσι· τί οὖν ἀμελοῦμεν; Καὶ δύο γὰρ λεπτῶν λαμβάνομεν πάντως
ὅσον λάβῃ τις διδοὺς χρήματα πλεῖστα· μέτρα γὰρ ἡμῶν ἐτάζει ὁ πάντων κτίστης,
10οὕτως παρέχων τὸν ἄφθαρτον 〈στέφανον〉.

31

.

29

Ἡ ἐντολὴ ἡ τοῦ Θεοῦ βαρεῖα οὐχ ὑπάρχει· οὐδὲ γὰρ παραγγέλλει
δοῦναι ὃ οὐκ ἰσχύεις, ἀλλὰ προαίρεσιν ζητεῖ· δύο μόνον ἔχεις ὀβολοὺς ἐπὶ τῆς γῆς;
Οὐδὲν δὲ ἄλλο κέκτησαι;
5Τούτους ὁ πανοικτίρμων προσδέχεται πάντως ὡς δεσπότης,
καὶ προτίμησίν σοι δώσει τοῦ χρήματα πλεῖστα δεδωκότος. Οὐκ ἔχεις ὀβολὸν ἵνα προσενέγκῃς·
Δὸς ποτήριον ψυχροῦ τῷ δεομένῳ· δέχεται αὐτὸ Χριστὸς μετ’ εὐχαριστίας,		360 in vol. 3
10πάντως διδούς σοι τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

30

Μικρὰ λαμβάνων ὁ σωτὴρ μεγάλα ἀντιδώσει· ἀντὶ γὰρ τῶν προσκαίρων
ἀπόλαυσιν δωρεῖται τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν. Δὸς βραχύ τι ἄρτου καὶ λαμβάνεις ἀντ’ αὐτοῦ
τὸν τῆς τρυφῆς παράδεισον·
5οὐ βλάψει ς͜ε ἡ͜ πενία, οὐκ ἔνδεια, ἐὰν ὑπομείνῃς,
οὐδὲ γὰρ λογοθεσίῳ ὑπόκεισαι· μὴ ζήτει ἐντεῦθεν· ὁ γὰρ ἐλάχιστος συγγνώμην λαμβάνει,
δυνατοὶ δὲ δυνατῶς λογοθετοῦνται· εὐγνώμων γενοῦ, ἵν’ εὕρῃς τὴν βασιλείαν
10καὶ 〈ἵνα〉 λάβῃς τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

31

.

31

Ἄνες μοι, ἄνες μοι, σωτήρ, τῷ κατακεκριμένῳ παρὰ πάντας ἀνθρώπους·
οὐ πράττω γὰρ ἃ λέγω καὶ συμβουλεύω τοῖς λαοῖς, ὅθεν σοι προσπίπτω· δὸς κατάνυξιν, σωτήρ,
κἀμοὶ καὶ τοῖς ἀκούουσιν,		362 in vol. 3
5ἵνα τὰς ἐντολάς σου φυλάξωμεν πάσας ἐν τῷ βίῳ
καὶ μὴ μείνωμεν θρηνοῦντες καὶ κράζοντες ἔξω τοῦ νυμφῶνος· ἐλέησον ἡμᾶς τῇ σῇ εὐσπλαγχνίᾳ,
ὁ βουλόμενος ἀεὶ πάντας σωθῆναι· κάλεσον ἡμᾶς, σῶτερ, εἰς τὴν βασιλείαν,
10ἵνα καὶ σχῶμεν τὸν ἄφθαρτον στέφανον.364 in vol. 3

32

t

Τῇ κυριακῇ τῆς ϛʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον εἰς τὰ βαΐα φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· εἰς τὰ βαΐα Ῥωμανοῦ
ἦχος πλάγιος βʹ.28 in vol. 4

32

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Τῷ θρόνῳ ἐν οὐρανῷ, τῷ πώλῳ ἐπὶ τῆς γῆς ἐποχούμενος, Χριστὲ ὁ Θεός, καὶ τῶν ἀγγέλων τὴν αἴνεσιν καὶ τῶν παίδων ἀνύμνησιν προσεδέχου βοώντων σοι· «Εὐλογημένος εἶ ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.»

32

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Μετὰ κλάδων ὑμνήσαντες πρότερον, μετὰ ξύλων συνέλαβον ὕστερον οἱ ἀγνώμονες Χριστὸν Ἰουδαῖοι τὸν Θεόν· ἡμεῖς δὲ πίστει ἀμεταθέτῳ ἀεὶ τιμῶντες ὡς εὐεργέτην βοήσωμεν αὐτῷ· «Εὐλογημένος εἶ
5ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.»

32

.

1

Ἐπειδὴ Ἅιδην ἔδησας καὶ θάνατον ἐνέκρωσας καὶ κόσμον ἀνέστησας, βαΐοις τὰ νήπια ἀνευφήμουν σε, Χριστέ, ὡς νικητήν,
κραυγάζοντά σοι σήμερον· «Ὡσαννὰ τῷ υἱῷ Δαυίδ.30 in vol. 4
5 Οὐκέτι γάρ, φησίν, σφαγήσονται βρέφη διὰ τὸ βρέφος Μαριάμ, ἀλλ’ ὑπὲρ πάντων νηπίων καὶ πρεσβύτων μόνος σταυροῦσαι· οὐκέτι καθ’ ἡμῶν χωρήσει τὸ ξίφος· ἡ σὴ γὰρ πλευρὰ νυγήσεται λόγχῃ, ὅθεν ἀγαλλόμενοι φαμέν· ‘Εὐλογημένος εἶ
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.‘»

32

.

2

Ἰδοὺ ὁ βασιλεὺς ἡμῶν ὁ πρᾶος καὶ ἡσύχιος, τῷ πώλῳ καθήμενος, σπουδῇ παραγίνεται ἐπὶ τὸ παθεῖν καὶ τὰ πάθη τεμεῖν, ὁ Λόγος ἐπὶ ἄλογον λογικοὺς θέλων ῥύσασθαι·
5 καὶ ἦν θεάσασθαι τοῖς νώτοις τοῦ πώλου τὸν ἐπὶ ὤμων Χερουβίμ, τόν ποτε Ἠλίαν ἐν ἅρματι πυρίνῳ ἀναλαβόντα, πτωχεύοντα βουλῇ τὸν πλούσιον φύσει καὶ γνώμῃ ἀσθενῆ τὸν ἐνδυναμοῦντα πάντας τοὺς κραυγάζοντας αὐτῷ· «Εὐλογημένος εἶ
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.»32 in vol. 4

32

.

3

Σιὼν ἐσείσθη ἅπασα καθώς ποτε ἡ Αἴγυπτος· ἐκεῖ μὲν τὰ ἄψυχα, ἐνταῦθα δὲ ἔμψυχοι ἐσαλεύθησαν μολοῦντός σου, σωτήρ, οὐχ ὅτι ταραχώδης εἶ —φυτουργὸς γὰρ εἰρήνης εἶ—,
5 ἀλλ’ ὅτι ἅπασαν ἐχθροῦ μαγγανείαν λύεις ὡς πάντων ποιητής, πανταχόθεν τοῦτον ἐλαύνων ὡς παντὸς τόπου βασιλεύων. Τὰ εἴδωλα αὐτῶν κατέπεσαν πάλαι, καὶ νῦν οἱ τὰ αὐτῶν φρονοῦντες δονοῦνται τῶν βρεφῶν ἀκούοντες φωνάς· «Εὐλογημένος εἶ
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.»

32

.

4

«Τίς ἐστιν οὗτος;» ἔλεγον οἱ γνώμῃ ἀγνοοῦντές σε· φησὶ γάρ, οὐκ ᾔδεισαν τίς ἦν ὁ υἱὸς Δαυὶδ ὁ ῥυσάμενος αὐτοὺς ἐκ τῆς φθορᾶς. Ἀκμὴν λύουσι Λάζαρον, καὶ οὐκ οἶδαν τίς ἤγειρεν·
5 ἀκμὴν δὲ πάσχουσι τοὺς ὤμους οἱ τότε βαστάσαντες χήρας υἱόν, καὶ δῆθεν ἠγνόουν τίς ἐστιν ὁ ἁρπάσας αὐτὸν θανάτου· ͜Ἰα͜είρου τὴν αὐλὴν οὐδέπω ἐξῆλθον, καὶ τίς ὁ τὴν αὐτοῦ ζωώσας οὐκ οἶδαν· οἶδαν, ἀλλ’ οὐ θέλουσιν εἰπεῖν· «Εὐλογημένος εἶ34 in vol. 4
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.»

32

.

5

Ἀγνωμονοῦντες ἄνομοι τὴν ἄγνοιαν ἠσπάσαντο, καὶ δῆθεν ἠγνόησαν ὃν κτεῖναι ἐσκέπτοντο· οὐκ ἠπίσταντο οἱ τοῦ ψεύδους υἱοί. Οὐ ξένον ὅπερ λέγουσιν· τὰ γὰρ πρῶτα καινίζουσιν·
5 Μωσῆς ἐξαγαγὼν αὐτοὺς ἐξ Αἰγύπτου εὐθὺς ἠρνήθη ὑπ’ αὐτῶν, καὶ Χριστὸς ὁ σώσας αὐτοὺς ἐκ τοῦ θανάτου νῦν ἠγνοήθη· ἠγνόησαν Μωσῆν οἱ γνόντες τὸν μόσχον, ἠρνήσαντο Χριστὸν οἱ φίλοι Βελίαρ· τότε μέν· «Τί γέγονε;», νῦν δέ· «Τίς ἐστιν, ἔλεγον,
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι;»36 in vol. 4

32

.

6

Βαΐοις βρέφη ὕμνουν σε υἱὸν Δαυὶδ καλοῦντές σε, εἰκότως, ὦ δέσποτα· καὶ σὺ γὰρ ἀπέκτεινας τὸν ὀνειδιστὴν νοητὸν Γολιάθ· ἐκεῖνον αἱ χορεύουσαι μετὰ νίκην εὐφήμησαν·
5 «Ἀπέκτεινε Σαοὺλ ἐν ταῖς χιλιάσι καὶ μυριάσιν ὁ Δαυίδ.» Ὅ ἐστιν ὁ νόμος καὶ μετ’ αὐτὸν ἡ χάρις σου, Ἰησοῦ μου· ὁ νόμος ἦν Σαοὺλ φθονῶν καὶ διώκων, Δαυὶδ δὲ διωχθεὶς τὴν χάριν βλαστάνει· σὺ γὰρ εἶ ὁ κύριος Δαυίδ· εὐλογημένος εἶ
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.

32

.

7

Ἅρμα φωτὸς ὁ ἥλιος, καὶ οὗτός σοι δεδούλωται· φαιδρὸς μὲν εἰς ὄχημα, καὶ οὗτος ὑπόκειται τῇ κελεύσει σου ὡς πλάστου καὶ Θεοῦ· καὶ πῶλός σε νῦν ἔτερψε· προσκυνῶ σου τὸ εὔσπλαγχνον·
5 ποτὲ γὰρ δι’ ἐμὲ ἐτέθης ἐν φάτνῃ ἐν τοῖς σπαργάνοις εἰληθείς, καὶ νῦν τῷ πώλῳ ἐπέβης, οὐρανὸν θρόνον κεκτημένος· οἱ ἄγγελοι ἐκεῖ τὴν φάτνην ἐκύκλουν, ἐνταῦθα μαθηταὶ τὸν πῶλον συνεῖχον· «Δόξα» τότε ἤκουες, καὶ νῦν· «Εὐλογημένος εἶ38 in vol. 4
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.»

32

.

8

Ἰσχὺν τὴν σὴν ἐνδείκνυσαι τὰ εὐτελῆ αἱρούμενος· πτωχείας γὰρ εἶδος ἦν ἐν πώλῳ καθίσαι σε, ἀλλ’ ὡς ἔνδοξος σαλεύεις τὴν Σιών· εὐτέλειαν ἐσήμαινε μαθητῶν τὰ ἱμάτια,
5 ἀλλ’ ἦν τοῦ κράτους σου ὁ ὕμνος τῶν παίδων καὶ ἡ τοῦ ὄχλου συνδρομὴ «Ὡσαννά, κραζόντων —ὅ ἐστι· σῶσον δή—, ὁ ἐν τοῖς ὑψίστοις, σῶσον ὁ ὑψηλὸς τοὺς ταπεινωθέντας, ἐλέησον ἡμᾶς τοῖς κλάδοις προσέχων· κλῶνες οἱ δονούμενοι κινήσουσι τὰ σπλάγχνα σου,
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.40 in vol. 4

32

.

9

Ἀδὰμ ἡμῖν ἐποίησε τὸ χρέος ὃ ὀφείλομεν, φαγὼν ὃ οὐκ ὤφειλε, καὶ μέχρι τῆς σήμερον ἀπαιτούμεθα ἀντ’ αὐτοῦ οἱ αὐτοῦ· οὐκ ἤρκεσε τῷ χρήσαντι ἔχειν τὸν χρεωστήσαντα,
5 ἀλλὰ καὶ τοῖς αὐτοῦ ἐφίσταται τέκνοις πατρῷον χρέος ἀπαιτῶν καὶ κενοῖ τὸν οἶκον ἁπλῶς τοῦ ὀφειλέτου, πάντας ἐκσύρων. Διὸ ὡς δυνατῷ προσφεύγομεν πάντες· εἰδὼς ὅτι ἡμεῖς πτωχεύομεν σφόδρα, σὺ αὐτὸς ὡς πλούσιος ἀπόδος ἃ ὀφείλομεν,
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.

32

.

10

Ῥύσασθαι πάντας ἤλυθας, καὶ μάρτυς ὁ προφήτης σου ὁ οὕτως καλέσας σε πραότατον, δίκαιον καὶ σῴζοντα Ζαχαρίας ποτέ. Ἐκάμομεν, ἡττήθημεν, πάντοθεν ἐξεβλήθημεν·
5 τὸν νόμον λυτρωτὴν ἐδόξαμεν ἔχειν, καὶ κατεδούλωσεν ἡμᾶς· τοὺς προφήτας πάλιν, καὶ οὗτοι ἐπ’ ἐλπίδι ἡμᾶς ἀφῆκαν· διὸ μετὰ βρεφῶν σὲ γονυπετοῦμεν· ἐλέησον ἡμᾶς τοὺς ταπεινωθέντας, θέλησον, σταυρώθητι καὶ σχίσον τὸ χειρόγραφον,42 in vol. 4
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.

32

.

11

—Ὦ πλάσμα τῆς παλάμης μου», ὁ πλάστης ἀπεκρίνατο τοῖς ταῦτα κραυγάζουσιν, «εἰδὼς ὡς οὐκ ἴσχυσε νόμος σῶσαί σε ἐλήλυθα ἐγώ· οὐκ ἦν τοῦ νόμου σῶσαί σε ἐπειδήπερ οὐκ ἔπλασεν,
5 ἀλλ’ οὔτε προφητῶν, διότι καὶ οὗτοι πλάσμα ἐμὸν ὥσπερ καὶ σύ· ἐμοὶ μόνῳ πρέπει τοῦ λῦσαί σε τοῦ χρέους τοῦ βαρυτάτου· πωλοῦμαι ὑπὲρ σοῦ καὶ ἐλευθερῶ σε, σταυροῦμαι διὰ σὲ καὶ σὺ οὐ νεκροῦσαι· θνῄσκω καὶ διδάσκω σε βοᾶν· Εὐλογημένος εἶ
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.44 in vol. 4

32

.

12

Μὴ γὰρ ἀγγέλους ἔστερξα; Σὲ τὸν πτωχὸν ἐφίλησα, τὴν δόξαν μου ἔκρυψα καὶ πένης ὁ πλούσιος ἑκὼν γέγονα· πολὺ γάρ σε ποθῶ. Ἐπείνασα, ἐδίψησα διὰ σὲ καὶ ἐμόχθησα·
5 ἐν ὄρεσι, κρημνοῖς καὶ νάπαις διῆλθον σὲ τὸν πλανώμενον ζητῶν· ἀμνὸς ὠνομάσθην ἵν’ ὅπως τῇ φωνῇ μου σε θέλξας ἄξω, ποιμήν, καὶ διὰ σὲ ψυχὴν θέλω θεῖναι ἵνα σε τῆς χειρὸς τοῦ λύκου ἁρπάσω· πάντα πάσχω θέλων σε βοᾶν· Εὐλογημένος εἶ
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.»

32

.

13

Ἀλλὰ μετὰ τὰ ῥήματα ἐνδείκνυται τὰ πράγματα· τὴν πόλιν γὰρ ἔφθασε καὶ πάντας ἠρέθιζε τοὺς ἐχθροὺς αὐτοῦ ὁ ὕμνος τῶν παίδων. Ἐπάρας δὲ τὰ ὄμματα, τῇ Σιὼν ἐνητένιζε
5 καὶ θρῆνον ἐπ’ αὐτῇ ὑφάνας ἐβόα· «Στέναξον, Ἱερουσαλήμ, ὅτι εὗρες παῖδας πατέρων διδασκάλους τοὺς ὑϊούς σου· νεάζεις τῷ κακῷ καὶ τῇ πονηρίᾳ καὶ πρὸς τὸ ἀγαθὸν τῷ γήρᾳ βαρύνει· κρείττους σου οἱ κράζοντες ἐμοί· Εὐλογημένος εἶ46 in vol. 4
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.

32

.

14

Νῦν δὲ ἐν σοὶ ἐλεύσομαι καὶ ῥίψας σε ἀπώσομαι, οὐχ ὅτι ἐμίσησα, ἀλλ’ ὅτι μισήσασαν σὲ κατέλαβον ἐμὲ καὶ τοὺς ἐμούς· σταυρόν μοι ἐτεκτόνευσαν ἀντὶ τίνος τὰ τέκνα σου;
5 Ἀνθ’ ὧν τὴν θάλασσαν καθάπερ χιτῶνα ἔρρηξα ῥάβδῳ πρὸ αὐτῶν; Λατομοῦσι τάφον ἀνθ’ ὧν αὐτοῖς παρέσχον σκέπην νεφέλην; Καὶ χαίρω ἐπειδὴ αὐτῶν χάριν ἦλθον, καὶ στέργω τοῦ παθεῖν ποθῶν τὸν πεσόντα, ἵνα οἱ ποθοῦντές με φασίν· Εὐλογημένος εἶ
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.»48 in vol. 4

32

.

15

Οὕτω τὴν νωθροκάρδιον ὁ βλέπων τὰ ἐγκάρδια ἐλέγξας, εἰσέρχεται σὺν πᾶσι τοῖς βρέφεσι ἐν τῷ ἱερῷ ὡς ͜ἱε͜ρεὺς τοῦ παντός· ἐν οἴκῳ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ὁ υἱὸς παρεγένετο
5 καὶ ἔξω ἔβαλεν ὁμοῦ τοὺς πωλοῦντας καὶ ἀγοράζοντας, εἰπών· «Μηδὲν μεινάτω ἐνταῦθα, μεταβαίνομεν γὰρ ἐντεῦθεν ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ὁμοῦ καὶ τὸ πνεῦμα· νῦν εὕραμεν αὐλὴν τῶν πράων τὴν γνώμην τῶν πιστῶς κραζόντων μοι φωναῖς· Εὐλογημένος εἶ
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.»

32

.

16

Υἱὲ Θεοῦ πανάγιε, μετὰ τῶν ὑμνησάντων σε ἡμᾶς συναρίθμησον καὶ δέξαι τὴν δέησιν τῶν οἰκέτων σου ὡς τῶν παίδων ποτέ· ἐλέησον οὓς ἔπλασας, οὓς φιλῶν ἐπεδήμησας·
5 εἰρήνην δώρησαι ταῖς σαῖς ἐκκλησίαις σαλευομέναις ὑπ’ ἐχθρῶν, καὶ ἐμοὶ τὴν λύσιν κατάπεμψον, σωτήρ, τῶν ἁμαρτιῶν μου· παράσχου μοι λαλεῖν ἃ θέλεις ὡς θέλεις· μὴ νωθρόν μου τὸν νοῦν ἡ λύπη ποιήσῃ· δεῖξόν με καλλίεργον βοᾶν· «Εὐλογημένος εἶ50 in vol. 4
10ὁ ἐρχόμενος τὸν Ἀδὰμ ἀνακαλέσασθαι.»52 in vol. 4

33

t

Ἕτερον κοντάκιον τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ πέμπτῃ εἰς τὸν νιπτῆρα, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ποίημα
ἦχος γʹ, ἰδιόμελον.68 in vol. 4

33

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Πάτερ ἐπουράνιε, φιλόστοργε, φιλάνθρωπε, ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Δεσπότου χερσὶ πόδας νιπτόμενος Ἰούδας
ὡς κλέπτης κρυφῇ γλῶσσαν ἠκόνησε δολίαν
ὁ παράνομος, Χριστὲ ὁ Θεός· ἀλλὰ τοιαύτης ἀπανθρωπίας
5λύτρωσαι τοὺς ἐν τῷ οἴκῳ τῆς Θεοτόκου ψάλλοντας· «Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.»

33

.

1

Τίς ἀκούσας οὐκ ἐνάρκησεν ἢ τίς θεωρήσας οὐκ ἐτρόμασε τὸν Ἰησοῦν δόλῳ φιλούμενον, τὸν Χριστὸν φθόνῳ πωλούμενον, τὸν Θεὸν γνώμῃ κρατούμενον; Ποία γῆ ἤνεγκε τὸ τόλμημα;
5 Ποία δὲ θάλασσα ὑπέμεινεν ὁρῶσα τὸ ἀνοσιούργημα; Πῶς οὐρανὸς ὑπέστη, πῶς δὲ αἰθὴρ συνέστη, πῶς καὶ ὁ κόσμος ἔστη συμφωνουμένου, πωλουμένου τότε, προδιδομένου τοῦ κριτοῦ; Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.70 in vol. 4

33

.

2

Ὅτε δόλον ἐμελέτησεν, ὅτε σοι τὸν φόνον κατεσκεύασεν ὁ φιληθεὶς καὶ ἀθετήσας σε, ὁ κληθεὶς καὶ καταλείψας σε, ὁ στεφθεὶς καὶ ἐνυβρίσας σε, τότε σύ, εὔσπλαγχνε, μακρόθυμε,
5 δεῖξαι τῷ φονευτῇ βουλόμενος τὴν ἄφατον φιλανθρωπίαν σου, ἔπλησας τὸν νιπτῆρα, ἔκλινας τὸν αὐχένα, γέγονας δοῦλος δούλων· καὶ ἐπεδίδου σοι Ἰούδας πόδας ἵν’ ἀποπλύνῃς, λυτρωτά. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

.

3

Ὕδασι πόδας ἀπέπλυνας τοὺς δραμόντας εἰς τὴν προδοσίαν σου, καὶ μυστικῇ βρώσει ἐξέθρεψας τὸν ἐχθρὸν τῆς εὐσπλαγχνίας σου καὶ γυμνὸν τῆς εὐλογίας σου· ὕψωσας τὸν πτωχὸν χαρίσμασιν,
5 ηὔξησας τὸν οἰκτρὸν δωρήμασιν, ἐπλούτισας καὶ ἐμακάρισας· ὑποταγὴν δαιμόνων, ἀπαλλαγὴν δὲ πόνων εἶχεν ἐπὶ τῆς γλώττης, καὶ ἀντὶ τούτων πάντων διεσχίσθη κα͜ὶ ο͜ὐ κατενύγη ὁ φονεύς. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.72 in vol. 4

33

.

4

Τίς εἶδε πόδας νιπτόμενον καὶ λακτίζειν ἤδη ἐπειγόμενον; Τίς ἤκουσε κτῆνος θαλπόμενον καὶ βαλεῖν κατεπειγόμενον τὸν αὐτῷ ἐπικαθήμενον; Ἔλουεν, ἔτρεφεν ὁ Κύριος·
5 ἔτρεχεν, ἔβρυχεν ὁ δόλιος ὡς μονιὸς ἀνημερώτατος· πεπληρωμένης φάτνης, ὁ ἀπηνὴς ἐξαίφνης φεύγει τὸν κεκτημένον καὶ ὑποτίθησι τὸν νῶτον ὄντως ἵν’ ἐπιβῇ ὁ Σατανᾶς. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.74 in vol. 4

33

.

5

Ἄδικε, ἄστοργε, ἄσπονδε, πειρατά, προδότα, πολυμήχανε, τί γέγονεν, ὅτι ἠθέτησας; Τί ἰδὼν οὕτως ἠφρόνησας; Τί παθὼν οὕτως ἐμίσησας; Οὐκ αὐτοῦ φίλον σε ὠνόμασεν;
5 Οὐκ αὐτὸς ἀδελφόν σε κέκληκε, καίτοι εἰδὼς ὅτι δεδόλωσαι; Τὸ τῶν χρημάτων λῆμμα τὸ ἐν τῷ γλωσσοκόμῳ δέδωκε τῇ σῇ πίστει, καὶ ἀσυνείδητος ἐν τούτοις πᾶσιν ἐφάνης ἄφνω πρὸς αὐτόν. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

.

6

Πέτρος τότε παρῃτήσατο, ὅτε ὁ μονογενὴς παρίστατο νιπτοποδεῖν κατεπειγόμενος, καί φησι· «Κύριε, κύριε, οὐ μὴ σὺ νίψῃς τοὺς πόδας μου.» Ὁ νιπτὴρ ἔκειτο κα͜ὶ ἐ͜πέπληστο,
5 ὁ σωτὴρ ἵστατο καὶ ἔζωστο ὁ λυτρωτὴς ὡς ἀργυρώνητος· αἱ τῶν ἀγγέλων τάξεις ἄνωθεν κατιδοῦσαι ἔκραζον θαμβηθεῖσαι, καὶ ὁ ἀναίσχυντος οὐκ ἐνετράπη, ἀλλ’ ἐξετράπη κατ’ αὐτοῦ. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.76 in vol. 4

33

.

7

Ἵσταντο φόβῳ οἱ πύρινοι καὶ ἐξίσταντο χοροὶ ἀόρατοι ὁρῶντες τὸν ἀπερινόητον γνωμικῶς κατακαμπτόμενον καὶ πηλῷ διακονούμενον. Γαβριὴλ ἔλεγε πτοούμενος·
5 «Ἅγιοι ἄγγελοι, συνόμιλοι, κατίδετε καὶ καταπλάγητε· τείνει τὸν πόδα Πέτρος κα͜ὶ ὁ͜ ἐκ παρθένου μήτρας δέχεται κα͜ὶ ἀ͜ποπλύνει· καὶ οὐ τὸν Πέτρον μόνον νίπτει, ἀλλὰ καὶ τὸν Ἰούδαν μετ’ αὐτοῦ. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

.

8

Νίπτει τὴν πλίνθον ἡ θάλασσα, ἀποπλύνει τὴν πηλὸν ἡ ἄβυσσος κα͜ὶ ο͜ὐκ ἀναιρεῖ τούτου τὴν σύστασιν ἀλλὰ σφίγγει τὴν ὑπόστασιν κα͜ὶ ἀ͜ποσμήχει τὴν προαίρεσιν. Βλέπετε πόση τοῦ ποιήσαντος,
5 ἴδετε ποταπὴ τοῦ πλάσαντος διάθεσις περὶ τὰ πλάσματα· κέκλινται καὶ εἱστήκει, τρέφονται καὶ παρέχει, νίπτονται κα͜ὶ ἀ͜ποσμήχει, καὶ οὐ χωνεύονται γηΐνων πόδες ἐν ταῖς παλάμαις τοῦ πυρός. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.»78 in vol. 4

33

.

9

Οὕτω μὲν ἔφη ὁ ἄγγελος, ὅτε καὶ κατεῖδέν σε τὴν ἄμπελον τὰ ἑαυτῆς κλήματα τρέφουσαν καὶ εἰς γῆν πᾶσαν ἐκτείνουσαν καὶ εἰς ὕψος ἐπανάγουσαν· Πέτρος δέ, ἡ ἀρχὴ τῶν φίλων σου,
5 ὁ κανὼν τῶν ἀκολουθούντων σοι, ὁ στρατηγὸς τῆς φαμιλίας σου, ἰδών σε ἐζωσμένον, ἔλεγεν ἀδημονῶν· «Σύ μου τοὺς πόδας νίπτεις; Οὐ μή μου νίψῃς πόδας εἰς αἰῶνας, ἡ χεὶρ ἡ πλάσασα ἐμέ. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

.

10

Ὕπνος μοι ἔλθοι εἰς θάνατον ἐάν σε ἐάσω τὸν ἀθάνατον καμφθῆναί μοι τῷ ὑπὸ θάνατον· ὁ ἐχθρὸς ἐπιγελάσοι μοι ἐὰν σὺ τοῦτο τελέσῃς μοι. Οὐκ ἀρκεῖ ὅτι σὸς νενόμισμαι;
5 Οὐ πολὺ ὅτι σοὶ λελόγισμαι καὶ πρῶτος τῶν φίλων σου κέκλημαι, ἀλλὰ καὶ πλύνεις πόδας τοῦ ὀστρακίνου σκεύους ὁ κεραμεὺς τοῦ κόσμου, καὶ τὰ φθαρτά μου σκέλη καὶ τὰ ἴχνη σὺ θέλεις πλῦναι, λυτρωτά; Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.»80 in vol. 4

33

.

11

Ῥήμασι τούτοις χρησάμενος ὁ ἀπόστολος πρὸς τὸν διδάσκαλον· «Ἐὰν μὴ νῦν νίψω σε, ἤκουσε, μετ’ ἐμοῦ μέρος οὐ δώσω σοι, ἀλλ’ ἐχθρὸν ἀποκαλέσομαι.» Τοῦτο δὲ λέξαντος τοῦ πλάσαντος,
5 φόβος καὶ θόρυβος ἐπέπεσε τῷ μαθητῇ, ὅθεν καὶ ἔφησε· «Κύριέ μου, εἰ πλύνεις, μή μου τοὺς πόδας μόνον, ἀλλὰ καὶ δέμας ὅλον· καὶ ἐπὶ πλεῖον πλῦνόν με, εἰ θέλεις, ἵνα τῶν σῶν μὴ στερηθῶ. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.»

33

.

12

Ὢ πόσοις πόσα συνήπτετο καὶ Ἰούδας φίλος οὐκ ἐγίνετο. Ὢ ποταποὶ λόγοι καὶ πράγματα κα͜ὶ ὁ͜ ἐχθρὸς οὐ κατηλλάσσετο, ὁ σκληρὸς οὐκ ἡπαλύνετο· ἅμα γὰρ τῷ φαγεῖν ὃ ἔφαγεν
5 καὶ πιεῖν ὃ πιστῶς οὐκ ἔπιεν, ἐπῆρε τὴν πτέρναν, ὡς γέγραπται, καὶ ἐξελθὼν τῆς μάνδρας ὥρμησε πρὸς τοὺς θῆρας, καταλιπὼν τοὺς ἄρνας καὶ τὸν γλυκύτατον μασθὸν ἐάσας ἦλθεν ἐπὶ θηλὴν πικράν. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.82 in vol. 4

33

.

13

Μάτην πρώην ὑπεχώρησε τὸν δεινὸν Ἰούδαν ὁ διάβολος· ἰδοὺ γὰρ νῦν οὗτος ἐχώρησε πρὸς τὸν πρὶν ὑποχωρήσαντα καὶ ἔστιν ὅλως διάβολος. Μάτην ἦν φοβερὸς τοῖς πάθεσιν·
5 ὤφθη γὰρ φθονερὸς ἐν ἅπασι καὶ τολμηρὸς κατὰ τοῦ πλάσαντος· μάτην αὐτοῦ λαλοῦντος ἔφευγον πᾶσαι νόσοι· εἶχε γὰρ ἤδη νόσον τῆς ἀθεΐας καὶ φιλαργυρίας· ἐντὸς αὐτοῦ ἦν ἡ πληγή. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

.

14

Ἄρας τοὺς πόδας ὁ ἄνομος ηὐτομόλησε πρὸς τὸ παράνομον καὶ φατριὰν φθάσας φονεύτριαν,
τὸν Χριστὸν ὥσπερ ἀλλότριον παραδούς, γίνεται μέτριος. «Τί ἐμοὶ θέλετε δωρήσασθαι;»84 in vol. 4
5 λέγει τοῖς θέλουσιν ὠνήσασθαι τὸ αἷμα τοῦ ζῶντος καὶ μένοντος. Ἄκουσον, γῆ, καὶ φρῖξον· θάλασσα, φεύγειν σπεῦσον· φόνος γὰρ συμφωνεῖται, τοῦ ἀτιμήτου τίμημα λαλεῖται καὶ ζωοδότου ἡ σφαγή. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

.

15

Νῦν σου ἐφάνη τὸ ἄπληστον, νῦν ἐφανερώθη τὸ ἀκόρεστον, ἀχόρταστε, ἄσωτε, ἄσπονδε, ἀναιδέστατε καὶ λαίμαργε, ἀσυνείδητε, φιλάργυρε. «Τί ἐμοὶ θέλετε δωρήσασθαι;»
5 λέγεις τοῖς θέλουσιν ὠνήσασθαι τὸ αἷμα τοῦ ζῶντος καὶ μένοντος· τί γὰρ καλὸν οὐκ εἶχες; τίνος δὲ οὐ μετεῖχες; τίνος ποτὲ ἀπεῖχες; Μετὰ τῶν κάτω καὶ τὰ ἄνω εἶχες καὶ τὸν Θεόν σου προδιδεῖς; Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.86 in vol. 4

33

.

16

Ὅλον τὸν πλοῦτον ἐβάσταζες, θησαυρὸς ὑπῆρχες ἀδαπάνητος· πάντοθεν ἦς πάντοτε πλούσιος, ἐν χερσὶν ἔχων τὰ χρήματα καὶ φρεσὶ φέρων τὸν πλάσαντα. Τί οὖν σοι γέγονεν, ὦ ἄθλιε,
5 ὅτι νῦν ὡς πτωχὸς πεπόρευσαι πρὸς τοὺς οὐδὲν ἔχοντας δοῦναί σοι; Τί γὰρ καὶ δώσουσί σοι, τί προσενέγκωσί σοι ἀντὶ τοῦ πωλουμένου; Τὸν οὐρανόν τε καὶ τὴν γῆν ἢ πάντα τὸν κόσμον αὐτὸν ἀντ’ αὐτοῦ; Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

.

17

Ὕπαγε, ἄφρον, ἀνάνηψον, τὴν αὐθάδειάν σου ἀναχαίτισον, τὴν τολμηρὰν γνώμην σου κώλυσον, ταῖς φρεσί σου ἐπιτίμησον καί, μωροί, ποτὲ φρονήσατε· οὔτε γὰρ δύνασαι τιμήσασθαι
5 οὔτ’ αὐτοὶ ἱκανοὶ ὠνήσασθαι τὸν τῇ χειρὶ πάντα συνέχοντα. Ἐὰν δὲ καὶ πωλήσῃς καὶ μὴ αὐτὸς θελήσῃ, τίς ὁ τολμῶν κρατῆσαι; Τίς ἐπενέγκῃ τούτῳ χεῖρας, ἐὰν μὴ συγχωρήσῃ ὡς Θεός; Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.88 in vol. 4

33

.

18

Πένης Ἠλίας ἐτύγχανε καὶ ὡς εὔπορος πυρὶ ἀνάλωσε τοὺς ἐπ’ αὐτὸν τότε ὁρμήσαντας, πεντηκόνταρχον καὶ ἕτερον, τοὺς αὐτῷ καταθαρρήσαντας· Ἠλιοὺ γέγονεν ἀκράτητος,
5 καὶ Θεὸς Ἠλιοῦ καὶ κύριος τῷ ἀναιδεῖ εὐκαταφρόνητος. Ὢ τῆς παραπληξίας· δοῦλος ἦν ὁ Ἠλίας τοῦ νῦν πιπρασκομένου κα͜ὶ ο͜ὐδ’ ὡς προφήτην ὁ προδότης ἔσχε τὸν ποιητὴν τῶν προφητῶν. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

.

19

Οὕτως δέ, ἄφρον, ἐμέθυες αὐθαδείᾳ σου καὶ οὐκ ἐνόησας τὸν ὑπὸ σοῦ γνώμῃ πωλούμενον,
κἂν τὰ σύμφωνα γνωρίσῃ σοι τίς ἐστιν ὁ συμφωνούμενος· Ἔλαβες χρύσινα τριάκοντα·90 in vol. 4
5 ψήφισον, Ἰούδα, καὶ νόησον τίς προφητῶν οὕτω πεπώληται· ὁ Ἰωσὴφ ἐκεῖνος τοῦ Ἰησοῦ ἦν τύπος οὗ τὴν τιμὴν λαμβάνεις, καὶ δι’ αὐτῆς καταλαμβάνεις Ἅιδην τὸν βρόχον ἔχων ἀγχόνην. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.92 in vol. 4

33

.

20

Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως· ποταπὸν ὁ μαθητὴς ὠλίσθησε καὶ ποταποῦ ὕψους ἀπέτυχε· ποταπὸν πτῶμα κατέπεσε, ποταπὸν κτύπον ἐποίησε. Πρώην μὲν ἔπεσε διάβολος
5 ἀστραπὴν δείξας τὴν κατάπτωσιν· αὐτὸν καὶ Ἰούδας ἐζήλωσε· τῷ γὰρ Χριστῷ ἀντάρας καὶ ἀνιῶν πρὸς κέντρα, τὰς βάσεις συνετρίβη καὶ ἐν βαράθρῳ κατηνέχθη Ἅιδου, ἐκεῖ τὸ κέρδος πληρωθείς. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

.

21

Ἦλθεν οὖν τρέχων ὁ ἄνομος καὶ φιλεῖ ἐν δόλῳ τὸν φιλάνθρωπον καὶ ἀναιρεῖ κατὰ διάνοιαν τὸν βουλῇ πάθος ἑλόμενον καὶ ζωὴν πᾶσι δωρούμενον· πρόβατον τοῦ Χριστοῦ ἐμάνθανε,
5 λύκος δὲ τῷ ποιμένι γέγονεν ὡς ἄγριος θὴρ ἐπερχόμενος. Φίλημα σὸν προσφέρεις; Φίλημα ποῖον, ἄφρον; Φίλημα προδοσίας· καὶ οὐκ αἰσχύνῃ τὸν ἐχθρὸν ζηλώσας, αὐτοῦ μανθάνων τὰς βουλάς. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.94 in vol. 4

33

.

22

Μεῖνον μικρόν, ὦ πανάθλιε, ἵνα ὄψῃ δίκην ἀμετάθετον· τὸ συνειδός σου κατακρίνει σε, ἵνα γνῷς ὅπερ ἐποίησας τῷ δεινῷ μόρῳ νεκρούμενος· δένδρον σοι γίνεται ὡς δήμιος
5 ἄξιον τὸν μισθόν σοι φέροντα· καὶ ποῦ σοι τὸ χρῆμα, φιλόπλουτε; Ἀλλὰ καὶ τοῦτο δώσεις καὶ σεαυτὸν οὐ σώσεις μετανοῶν ἀκαίρως, ὅτι προέδωκας ὃν εἶχες πλοῦτον τὸν ψυχικόν σου, τὸν Χριστόν. Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.

33

.

23

Ἅγιε, ἅγιε, ἅγιε, ὁ Θεὸς τῶν πάντων, ὁ τρισάγιος, τοὺς δούλους σου ῥῦσαι τοῦ πτώματος καὶ τὸ πλάσμα σου ἀνάστησον τοῦ φυγεῖν τοιοῦτον κίνδυνον. Ταῦτα οὖν, ἀδελφοί, γινώσκοντες
5 καὶ τὴν τοῦ πράτου πτῶσιν βλέποντες, τοὺς ἑαυτῶν πόδας στηρίξωμεν· στήσωμεν οὖν τὰς βάσεις ἐπὶ τὰς ἀναβάσεις τῶν ἐντολῶν τοῦ κτίστου καὶ τὴν τοῦ Ἅιδου φύγωμεν πορείαν βοῶντες πρὸς τὸν λυτρωτήν· Ἵλεως, ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν,
ὁ πάντων ἀνεχόμενος καὶ πάντας ἐκδεχόμενος.96 in vol. 4

34

t

Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ πέμπτῃ, κοντάκιον αʹ· κοντάκιον εἰς τὴν ἄρνησιν Πέτρου, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ αἶνος ἦχος πλάγιος δʹ

34

pro

(t)

Προοίμιον I
1Ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς ὁ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θεὶς ὑπὲρ τῶν προβάτων,
σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.110 in vol. 4

34

pro 1

(t)

Προοίμιον II
1Τῶν φοβερῶν κυμάτων ἐπιλησθεὶς καὶ τῷ ῥητῷ τῆς κόρης ἀλλοιωθείς,
ὁ Πέτρος ἔλεγε· «Χριστὲ ὁ Θεός, τῇ ζάλῃ βυθιζόμενος ἀξίως ἐδειλίασα
καὶ λόγῳ ἐρωτώμενος ἀρνήσει ὑποπέπτωκα,
5ἀλλὰ δακρύων βοῶ σοι· Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.»

34

pro 2

(t)

Προοίμιον III
1Ἄλλος βυθὸς ἐπὶ γῆς ἡ παιδίσκη· ἀλλὰ εὑρὼν ὕστερον κορυφαῖα,
ἐπὶ σὲ τὸν λιμένα καταφεύγω· Κύριε, τὰ δάκρυά [μου] εἰς πρεσβείαν κινήσω σοι,
καὶ κράξω σοι διὰ τοῦτο·
5Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.112 in vol. 4

34

.

1

Τὸν νοῦν ἀνυψώσωμεν, τὴν φρένα ὑφάψωμεν, τὸ πνεῦμα μὴ σβέσωμεν,
τῇ ψυχῇ διαναστῶμεν καὶ σπουδάσωμεν σχεδὸν συμπαθεῖν τῷ ἀπαθεῖ· ἀφήσωμεν πάντα λογισμὸν πολυμέριμνον
καὶ προσκολληθῶμεν τῷ ἐν σταυρῷ·
5 ἄγωμεν πάντες, εἰ δοκεῖ, ἅμα τῷ Πέτρῳ
εἰς τὴν Καϊάφα αὐλὴν σὺν αὐτῷ. Βοήσωμεν Χριστῷ τὰς τοῦ Πέτρου πάλαι φωνάς·
«Κἂν ἐν ξύλῳ ἀνέρχῃ, κἂν ἐν τάφῳ κατέρχῃ,
μετὰ σοῦ πάσχομεν καὶ θνήξομεν καὶ κράξομεν·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.»

34

.

2

Οὐ μάτην ἐμνήσθημεν τοῦ Πέτρου, φιλόχριστοι, ἀλλ’ ἵνα ζηλώσωμεν
τὴν ἀγάπησιν τοῦ φίλου, οὐ τὴν ἄρνησιν τοῦ ὄντως δειλοῦ καὶ τὴν φυγήν. Τῷ φίλτρῳ γὰρ Πέτρος ὑπερζέσας τὸ πρότερον,
τῷ φόβῳ ἐσβέσθη μετὰ μικρόν·
5 ὅμως δεξάμενος αὐτοῦ τὴν προθυμίαν,
τὴν ταλαιπωρίαν συνέγνω Χριστός, εἰδὼς τὴν ἀσθενῆ φύσιν ταύτην καὶ ταπεινήν,
τὴν ἑκάστῳ ἀνέμῳ κλονουμένην καλάμην,
τὴν ἀεὶ τρέμουσαν τὸν κίνδυνον καὶ κράζουσαν·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.114 in vol. 4

34

.

3

Ὑμεῖς οὖν, φιλόχριστοι, τοῦ Πέτρου ἀκούσαντες τὰ ὦτά μοι κλίνατε
καὶ τοῖς τοῦ εὐαγγελίου ὑπακούσατε ῥητοῖς καὶ αὐτοῖς δότε τὸν νοῦν. Φησὶ γὰρ Ματθαῖος ἐν τῇ βίβλῳ 〈ἣν〉 ἔγραψε·
Μετὰ τὸ δειπνῆσαι εἶπε Χριστός·
5 «Τέκνα μου, φίλοι μαθηταί, τῇ νυκτὶ ταύτῃ
ἀρνεῖσθέ με πάντες καὶ φεύγετέ με.» Καὶ πάντων ὁμαδὸν ἐκπλαγέντων, Πέτρος βοᾷ·
«Εἰ καὶ πάντες ἀρνοῦνται, ἀλλ’ ἐγὼ οὐκ ἀρνοῦμαι·
μετὰ σοῦ ἔσομαι καὶ θνήξομαι καὶ κράξω σοι·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.

34

.

4

Τί λέγεις, διδάσκαλε; ὁ Πέτρος ἐβόησεν. Ἐγώ σε ἀρνήσωμαι;
Ἐγὼ λίπω σε καὶ φύγω; Καὶ οὐ μνήσκομαι τῆς κλήσεώς σου καὶ τῆς τιμῆς; Ἀκμὴν ἐνθυμοῦμαι πῶς τοὺς πόδας μου ἔνιψας,
καὶ λέγεις· ‘Ἀρνεῖσαί με‘, λυτρωτά;
5 Ἔτι λογίζομαι, σωτήρ, πῶς τὸν νιπτῆρα
βαστάζων προσῆλθες τοῖς ἴχνεσί μου, ὁ φέρων τὴν ξηρὰν καὶ βαστάζων τὸν οὐρανόν·
ταῖς χερσὶν αἷς ἐπλάσθην νῦν τοὺς πόδας ἐπλύθην,
καὶ βοᾶς ὅτι σκανδαλίζομαι κα͜ὶ ο͜ὐ κράζω 〈σοι〉·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου;116 in vol. 4

34

.

5

Ἀκμήν, ἀναμάρτητε, ἀκμήν, ἀτελεύτητε, τὸν νόστον τοῦ δείπνου σου
ἐν τῷ στόματί μου ἔχω, καὶ πῶς δύναμαι ἀρνήσασθαί σου τὴν δωρεάν; Εἰ γένωμαι, οἴμοι, ὡς προδότης ὁ μύστης σου,
καλὸν τὸ θανεῖν με ἢ γὰρ τὸ ζῆν·
5 εἴπερ λανθάνω ἀκριβῶς τοῦ μυστηρίου
οὗ οἶδα καὶ εἶδον καὶ πάλιν ὁρῶ, συμφέρει μοι τὰ νῦν πρὸς τὸν ᾅδην ζῶντα δραμεῖν·
κολληθήτω ἡ γλῶσσα ἄρτι τῷ λάρυγγί μου,
ἐάν σε ψεύσωμαι ἢ παύσωμαι τοῦ κράζειν σοι·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.»

34

.

6

Πρὸς ταῦτα τὰ ῥήματα ὁ πλάσας τὸν ἄνθρωπον τῷ Πέτρῳ ἀντέφησε·
«Τί μοι λέγεις, φίλε Πέτρε; Οὐκ ἀρνεῖσαί με; Οὐ φεύγεις ἐμέ; Οὐκ ἀθετεῖς; Κἀγὼ τοῦτο θέλω, ἀλλ’ ἡ πίστις σου ἄστατος
καὶ οὐκ ἀντιβαίνεις τοῖς πειρασμοῖς·
5 μέμνησαι πῶς παρὰ μικρὸν κατεποντίσθης,
εἰ μὴ τὴν παλάμην ἐπέδωκά σοι Ἐπέζευσας μὲν γὰρ ἐν θαλάσσῃ ὥσπερ κἀγώ,
ἀλλ’ εὐθέως ἐσείσθης καὶ ταχέως ἐλήφθης·
καὶ λοιπὸν ἔφθασά σε κράζοντα καὶ λέγοντα·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμην σου.118 in vol. 4

34

.

7

Ἰδοὺ καὶ νῦν λέγω σοι ὅτι, πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι, τρὶς ψεύσῃ με
†καὶ ὡς κύματα θαλάσσης περικλύζων καὶ βυθίζων τὸν νοῦν,† τρὶς ἀπαρνῇ· καὶ τότε μὲν κράξας, νῦν δὲ κλαύσας, εὑρήσεις με
οὐ χεῖρά σοι δόντα ὥσπερ τὸ πρίν·
5 ταύτῃ γὰρ κάλαμον λαβών, ἄρχομαι γράφειν
συγχώρησιν πᾶσι τοῖς ἐκ τοῦ Ἀδάμ· ἡ σάρξ μου, ἣν ὁρᾷς, ὥσπερ χάρτης γίνεταί μοι,
καὶ τὸ αἷμά μου μέλαν ὅθεν βάπτω καὶ γράφω,
δωρεὰν νέμων ἀδιάδοχον τοῖς κράζουσι·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.

34

.

8

—Νῦν οὖν, ἀτελεύτητε, ὁ Πέτρος ἀντέφησε, νῦν ὅτι ἐσήμανας
τὸ ποσάκις σε ἀρνοῦμαι, ἐμφανίζω σοι κἀγὼ τὴν ἐμὴν γνώμην, σωτήρ. Εἰ γὰρ καὶ γινώσκεις πρὶν εἰπεῖν με, φιλάνθρωπε,
ἀλλ’ ὅμως δηλῶ σοι ἅπερ φρονῶ·
5 ἐπὶ ἀγγέλων καὶ βροτῶν καὶ σοῦ τοῦ κτίστου
τῶν ἄνω καὶ κάτω νῦν ὁμολογῶ· κἂν δέῃ με θανεῖν, οὐκ ἀρνοῦμαι σέ, λυτρωτά·
μετὰ σοῦ θέλω ζῆσαι, μετὰ σὲ δὲ μὴ ζῆσαι·
διὰ τί βλέπω γὰρ τὸν ἥλιον, μὴ κράζων σοι·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμην σου;»120 in vol. 4

34

.

9

Ὁ Πέτρος μὲν πρόθυμος ὡς φίλος ἐπίσημος, ὁ πλάστης δὲ ἕτοιμος
βοηθῆσαι πάλιν Πέτρῳ, ὡς εἰδὼς αὐτοῦ τὸ ὀλισθηρὸν καὶ τὸ σαθρόν. Τοιαῦτα οὖν λέξας καὶ ἀκούσας ὁ Κύριος
ἀπήγετο θέλων πρὸς τὸ παθεῖν
5 ὑπὸ ἀνόμων κρατηθείς, ὡς ἠβουλήθη,
καὶ ὑπὸ Ἰούδα, ὡς οἶδεν, πραθείς· καὶ ἤχθη εἰς τὴν τοῦ Καϊάφα τότε αὐλήν·
ἠκολούθει δὲ Πέτρος ἵνα ἴδῃ τὸ τέλος,
καὶ ἰδὼν ἔπτηξεν, ἐτρόμασεν, ἐκραύγασεν·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.

34

.

10

Ὑπὸ διαθέσεως πολλῆς ὁ ἀπόστολος τῷ ὄχλῳ προσπλέκεται
καὶ εἰσέρχεται σπουδαίως· καὶ γενόμενος ἐντὸς τῆς αὐλῆς, βλέπει ἐκεῖ τὸ πῦρ δεδεμένον καὶ τὸν χόρτον καθήμενον,
Χριστὸν παρεστῶτα τῷ ἱερεῖ·
5 καὶ μὴ βαστάσας τὸ κακόν, ἤδη δακρύει
καὶ τύπτει τὸ στῆθος καὶ λέγει σιγῇ· «Δεδέσμευσαι, Χριστέ, καὶ ἀνέχει καὶ καρτερεῖς,
καὶ ἐμπτύει τὴν ὄψιν δι’ ἣν κρύπτει τὰς ὄψεις
Σεραφὶμ φρίττοντα καὶ τρέμοντα καὶ κράζοντα·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.122 in vol. 4

34

.

11

Ῥαπίζει, διδάσκαλε, καὶ ζῶ καὶ προσέχω σοι; Ὑβρίζει, φιλάνθρωπε,
καὶ ὁρᾷ ἡ γῆ καὶ στέγει καὶ οὐ σχίζεται τοῦ καταπιεῖν τοὺς ἀπειθεῖς; Ἐμπαίζει καὶ βλέπει οὐρανὸς κα͜ὶ ο͜ὐκ εἱλίσσεται,
κα͜ὶ ο͜ὐκ ἀγανακτοῦσιν οἱ ἐν αὐτῷ;
5 Καὶ οὐ θυμοῦται Μιχαὴλ σοῦ ῥαπισθέντος,
καὶ καίει καὶ φλέγει τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς; Καὶ στέγει Γαβριὴλ καὶ οὐ φλέγει τοὺς τολμηρούς;
Εἰ καὶ πᾶσαι δυνάμεις αἱ τῶν ἄνω σιγῶσιν,
ἀλλ’ ἐγὼ πλήττομαι καὶ φύρομαι καὶ κράζω σοι·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.»

34

.

12

Ὡς ταῦτα δὲ ἔφησεν, ὁ Πέτρος ἠσύχασε καὶ ὑπὸ ἐκπλήξεως
συσχεθεὶς οὐδὲν προσεῖπεν· ἀλλ’ ἐξαίφνης ὁ σιγήσας καλῶς ἔφη κακῶς, ἵνα ἀληθεύσῃ ὁ Χριστός, ἡ ἀλήθεια,
καὶ γένηται ψεύστης πᾶς γηγενής.
5 Τί οὖν ἐροῦμεν, ἀδελφοί; Ὅτι ὁ πλάστης
ἵνα ἀληθεύσῃ, ἀρνεῖται Κηφᾶς; Μὴ γένοιτο ἱνὰ οὕτως εἴπω περὶ Χριστοῦ,
ἀλλὰ οὕτως νοήσω ὅτι πάντα προβλέπει
καὶ δηλοῖ καὶ προασφαλίζεται τοὺς κράζοντας·		124 in vol. 4
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.

34

.

13

Μικρὸν οὖν ἡσύχασεν ὁ Πέτρος, ὡς πρόειπον· ὀλίγον ἐπαύσατο
ἀπὸ τῆς ἀδημονίας καὶ ἐκάθητο ἐντὸς τῆς αὐλῆς σύννους, στυγνός. Παιδίσκη δὲ μία τοῦτον περιεβλέπετο
καὶ περιεκύκλου τὸν μαθητήν·
5 ἄνω καὶ κάτω ἀκριβῶς κατανοοῦσα
καὶ καταλαβοῦσα, βοᾷ πρὸς αὐτόν· «Καὶ σύ ποτε σὺν τῷ Γαλιλαίῳ ἦσθα σαφῶς.»
Ἀπεκρίθη δὲ Πέτρος· «Οὐ γινώσκω ἃ λέγεις,
ἀγνοῶ τοῦτον ὃν κηρύττουσιν οἱ κράζοντες·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.»126 in vol. 4

34

.

14

Ἀφῆκες, ἀπόστολε, ταχέως τὸ κράτημα, καὶ κόρη σε ἔρριψεν·
ἀλλ’ ἀνάστηθι, ἐξάλλου καὶ ἀνάζωσαι τὴν πρώτην ἰσχύν, ὡς ἀθλητής· οὐκ ἔσχες τὴν πάλην πρός τινα δυνατώτερον,
καὶ πῶς κατηνέχθης λόγῳ ψιλῷ;
5 Κόρη προσῆλθέ σοι μικρά, ἥτις καὶ τάχα
ψελλίζουσα εἶπεν ἃ εἶπεν πρὸς σέ, καὶ ταύτης ὡς βρυγμὸν δειλιάσας τὸν ψελλισμόν,
ἀπεφήνω πρὸς ταύτην· «Οὐ γινώσκω ἃ λέγεις».
Διὰ τί κόρη σε ἐπτόησε κα͜ὶ ο͜ὐκ ἔκραξας·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου;

34

.

15

Νομίζων ὁ δίκαιος ὅτι τὸ κοράσιον τοῖς ἔσω προσβέβληται,
τὴν αὐλὴν καταλιμπάνει καὶ προσκόψας τῷ πυλῶνι αὐτῆς πίπτει κἀκεῖ. Παιδίσκη γὰρ ἄλλη προσελθοῦσα, ὡς γέγραπται,
τοῖς θερμαινομένοις οὕτω φησίν;
5 ὅτι «καὶ οὗτος ὁ ἀνὴρ τῷ Ναζωραίῳ
συνῆν καθ’ ἑκάστην, καὶ δῆλός ἐστι.» Πρὸς ταῦτα δὲ Κηφᾶς ἀπεκρίθη θορυβηθείς·
«Οὐ γινώσκω τὸν ἄνδρα, οὐκ ἐπίσταμαι τοῦτον·
ἀγνοῶ ἄνθρωπον ὃν λέγουσιν οἱ κράζοντες·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.»128 in vol. 4

34

.

16

Οὐκ οἶδας τὸν ἄνθρωπον, ὦ Πέτρε, ὡς ἔφησας; Οὐκ οἶδας τὸν ἄνθρωπον;
Μή τι τοῦτο θέλεις λέγειν ὅτι ἄνθρωπον οὐκ οἶδας ψιλόν, ἀλλὰ θεόν; Μὴ ἄρα διδάξαι τοὺς ἀνόμους ἐσπούδασας
ὅτι Θεὸς πέλει ὁ σταυρωθείς;
5 Εἰ γὰρ καὶ ἔπαθεν σαρκὶ σάρκα ὁ φέρων,
ἐκ τῆς ἀμιάντου ἀσπόρως τεχθείς, ἀλλ’ οὖν ἐστὶ Θεὸς καὶ οὐ θνῄσκει θνῄσκων σαρκί·
ὡς ὁρᾶται, κρατεῖται· ὡς δὲ μὴ θεωρεῖται,
οὐδενὶ πρόσκειται εἰ μή τι δ’ ἂν τοῖς κράζουσι·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.

34

.

17

Ὑμνοῦμέν σε, δέσποτα, ὅτι ἀγαθὸν ψαλμός· αἰνοῦμέν σε, Κύριε,
ὅτι πάντα σὺ ὑπέστης, καὶ ὁ Πέτρος σου μηδὲν ὑποστὰς ψεύδεταί σε· αὐτὸς ἐμαστίζου καὶ ὁ Πέτρος ἠρνεῖτό σε,
μηδὲν ὑπομείνας ὁ ἀθλητής·130 in vol. 4
5 ἤδη γὰρ δεύτερον βληθεὶς ὑπὸ θηλείων,
τὸ τρίτον ἡττᾶται ὑπ’ ἄλλων ἀνδρῶν. Καὶ γὰρ μετὰ μικρὸν προσελθόντες ἄλλοι τινὲς
ἐπιτίθενται Πέτρῳ, καὶ ἀρνεῖται μεθ’ ὅρκων,
καὶ εὐθὺς ὄρνις τοῦτον ἤλεγξε, καὶ ἔκραξε·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.

34

.

18

Ἀκούσας τοῦ ὄρνιθος ὁ Πέτρος φωνήσαντος, εὐθέως ἐκραύγασε
κωκυτὸν μετὰ δακρύων· «Οἴμοι, οἴμοι, ποῦ ἀπέλθω; ποῦ στῶ; ποῦ δὲ φανῶ; τί λέξω; τί φράσω; τί ἀφήσω; τί λήψομαι;
τί πράξω; τί πάθω; τί ὑποστῶ;
5 ποίαν θρηνήσω μου πληγήν; πρώτην; δευτέραν;
Τριπλῆ γὰρ ὀδύνη ἐπῆλθεν ἐμοί· τρισσῶς ὁ δολερὸς ἔβαλέ με τὸν ἀφελῆ·
ἀφανῶς ἐτοξεύθην, φανερῶς κατεβλήθην·
ποῦ τὸν νοῦν τοῦτον μετεώρισα κα͜ὶ ο͜ὐκ ἔκραξα·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου;132 in vol. 4

34

.

19

Ἰσχύς μου καὶ ὕμνησις ὑπάρχεις, φιλάνθρωπε· μὴ ἐγκαταλίπῃς με.»
Ταῦτα Πέτρος ἔφη κλαίων ὅτε ἤρχετο πρὸς τοὺς μαθητὰς τοῦ λυτρωτοῦ. Τὰς χεῖρας δὲ θήσας ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ
ἐβόησεν· «Οἴμοι, δοῦλοι Χριστοῦ·
5 ἤδη ἐπλήρωσα Χριστοῦ τὴν προφητείαν
ἐπὶ τῇ ἀρνήσει ἐμοῦ τῇ τριπλῇ. Συγκλαύσατέ μοι οὖν καὶ θρηνοῦντες λέξατέ μοι·
‘Ποῦ ὁ πόθος καὶ ζῆλος; Ποῦ ἡ πίστις καὶ νῆψις;
Ποῦ ὁ νοῦς οὗτος ὃς ἐρέμβετο κα͜ὶ ο͜ὐκ ἔκραξε·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου;‘»

34

.

20

Νικᾶται ὁ εὔσπλαγχνος τοῦ Πέτρου τοῖς δάκρυσι καὶ πέμπει τὴν ἄφεσιν·
τῷ λῃστῇ γὰρ ὁμιλήσας ὑπαινίττεται τὸν Πέτρον ἐκεῖ ἐν τῷ σταυρῷ· «Ὦ φίλε λῃστά μου, μετ’ ἐμοῦ γενοῦ σήμερον,
ἐπειδὴ ὁ Πέτρος ἔλιπέ με·
5ὅμως ἐκείνῳ τε καὶ σοὶ καὶ τοῖς ζητοῦσιν ἀνοίγω τὰ σπλάγχνα, φιλάνθρωπος ὤν.
Δακρύων, ὦ λῃστά, ‘Μνήσθητί μου‘, λέγεις ἐμοί, καὶ ὁ Πέτρος δὲ κλαίων· ‘Μὴ ἀφήσῃς με‘, κράζει· δι’ αὐτὸ σοὶ κἀκείνῳ λέγω σὺν τοῖς κράζουσι·134 in vol. 4
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.

34

.

21

Οὐδεὶς ἀναμάρτητος, οὐδεὶς ἀκατάβλητος· μὴ ὀλιγωρήσητε,
ἐγὼ μόνος δίχα μώμου· διὸ ἅπασιν ὑμῖν ἐφαπλῶ τὴν δωρεάν.» Ἀλλ’ ἴσως ἐρεῖ τις· «Πόθεν τοῦτο, ὦ ἄνθρωπε,
ὅτι ἀνεκλήθη Πέτρος πεσών;»
5 Ἤδη δεικνύω ἀκριβῶς καὶ διὰ τίνος
ἐπέμφθη τὸ δῶρον τῷ Πέτρῳ ποτέ· ἀγγέλου ἦν φωνὴ ὁμιλοῦντος ταῖς γυναιξίν·
«Ὅταν εἴπητε πᾶσιν, εἴπατε καὶ τῷ Πέτρῳ·
μὴ φοβοῦ, εἶπεν ὁ διδάσκαλος· ἀνάκραξον·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.

34

.

22

Συνάντησον, ἅγιε, καὶ δέξαι τὸν Κύριον πρὸς σὲ πορευόμενον
ἐκ ταφῆς ὡς ἐκ παστάδος· δι’ ἐμοῦ γὰρ τοῦ ἀγγέλου αὐτοῦ λέγει πρὸς σὲ τοιαῦτα εἰπάντος· Μὴ ἀπογνῷς τὴν ἄφεσιν,
ἀλλ’ εὔχου μὴ πίπτειν εἰς πειρασμόν.»136 in vol. 4
5 Μὴ οὖν πλεκέτω ἡμῖν τις ὅτι τῷ Πέτρῳ
οὐ συνεχωρήθη τὸ πταῖσμά ποτε· συγχώρησιν Χριστὸς θέλων δοῦναι ἦλθεν εἰς γῆν,
συγχωρῆσαι θελήσας τῷ σταυρῷ προσηλώθη,
συγχωρῶν θάνατον ὑπέταξε τοῖς κράζουσι·
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.

34

.

23

«Συγχώρησον, δέσποτα», τῷ πλάστῃ βοήσατε, ὑμεῖς οἱ νεόλεκτοι,
ἐπειδὴ τῆς κολυμβήθρας ἀπογεύεσθε γλυκείας πηγῆς καὶ ἀγαθῆς· φωτίζεσθε μᾶλλον καὶ μὴ μόνον βαπτίζεσθε·
μὴ δόλῳ τὸ δῶρον δέξασθε νῦν,
5μήποτε εἴπῃ ὁ Θεός· «Ὅτε εἰσῆλθον,
ἐμίαναν οὗτοι τὴν γῆν τὴν ἐμήν.» Μὴ γένοιτο δὲ νῦν ἵνα οὕτως λέξῃς, Χριστέ, ἀλλ’ ἵν’ ἔλθῃς ταχέως, ἵνα δέξῃ ἡδέως σὺν ἡμῖν τούτους 〈τοὺς ἐν πίστει〉 σοι κραυγάζοντας·		138 in vol. 4
10Σπεῦσον, σῶσον, ἅγιε, τὴν ποίμνην σου.140 in vol. 4

35

t

Κοντάκιον ἕτερον τῇ μεγάλῃ παρασκευῇ εἰς τὸ πάθος τοῦ Κυρίου καὶ εἰς τὸν θρῆνον τῆς Θεοτόκου, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ
ἦχος μέ[σος] δʹ158 in vol. 4

35

pro

(t)

Προοίμιον
1Τὸν δι’ ἡμᾶς σταυρωθέντα δεῦτε πάντες ὑμνήσωμεν· αὐτὸν γὰρ κατεῖδε Μαρία ἐπὶ ξύλου καὶ ἔλεγεν· «Εἰ καὶ σταυρὸν ὑπομένεις, σὺ ὑπάρχεις ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.»

35

.

1

Τὸν ἴδιον ἄρνα ͜ἡ ἀ͜μνὰς θεωροῦσα πρὸς σφαγὴν ἑλκόμενον ἠκολούθει 〈ἡ〉 Μαρία τρυχομένη μεθ’ ἑτέρων γυναικῶν, ταῦτα βοῶσα· «Ποῦ πορεύῃ, τέκνον; Τίνος χάριν τὸν ταχὺν δρόμον τελέεις;
5 Μὴ ἕτερος γάμος πάλιν ἔστιν ἐν Κανᾶ κἀκεῖ νυνὶ σπεύδεις ἵν’ ἐξ ὕδατος αὐτοῖς οἶνον ποιήσῃς; Συνέλθω σοι, τέκνον, ἢ μείνω σε μᾶλλον; Δός μοι λόγον, Λόγε· μὴ σιγῶν παρέλθῃς με,
ὁ ἁγνὴν τηρήσας με, ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.160 in vol. 4

35

.

2

Οὐκ ἤλπιζον, τέκνον, ἐν τούτοις ἰδεῖν σε, οὐδ’ ἐπίστευόν ποτε ἕως τούτου τοὺς ἀνόμους ἐκμανῆναι καὶ ἐκτεῖναι ἐπὶ σὲ χεῖρας ἀδίκως· ἔτι γὰρ τὰ βρέφη τούτων κράζουσί σοι τὸ ‘εὐλογημένοσ‘·
5 ἀκμὴν δὲ βαΐων πεπλησμένη ἡ ὁδὸς μηνύει τοῖς πᾶσι τῶν ἀθέσμων τὰς πρὸς σὲ πανευφημίας. Καὶ νῦν τίνος χάριν ἐπράχθη τὸ χεῖρον; Γνῶναι θέλω, οἴμοι, πῶς τὸ φῶς μου σβέννυται, πῶς σταυρῷ προσπήγνυται ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.

35

.

3

Ὑπάγεις, ὦ τέκνον, πρὸς ἄδικον φόνον, καὶ οὐδείς σοι συναλγεῖ· οὐ συνέρχεταί σοι Πέτρος ὁ εἰπών σοι· ‘Οὐκ ἀρνοῦμαί σέ ποτε, κἂν ἀποθνῄσκω‘· ἔλιπέ σε Θώμας ὁ βοήσας· ‘Μετ’ αὐτοῦ θάνωμεν πάντεσ‘·
5οἱ ἄλλοι δὲ πάλιν, οἱ οἰκεῖοι καὶ υἱοί,
οἱ μέλλοντες κρίνειν τὰς δώδεκα φυλάς, ποῦ εἰσιν ἄρτι; Οὐδεὶς ἐκ τῶν πάντων, ἀλλ’ εἷς ὑπὲρ πάντων θνῄσκεις, τέκνον, μόνος, ἀνθ’ ὧν πάντας ἔσωσας, ἀνθ’ ὧν πᾶσιν ἤρεσας, ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.»162 in vol. 4

35

.

4

Τοιαῦτα Μαρίας ἐκ λύπης βαρείας καὶ ἐκ θλίψεως πολλῆς κραυγαζούσης καὶ κλαιούσης, ἐπεστράφη πρὸς αὐτὴν ὁ ἐξ αὐτῆς οὕτω βοήσας· «Τί δακρύεις, μήτηρ; Τί ταῖς ἄλλαις γυναιξὶ συναποφέρῃ;
5 Μὴ πάθω; μὴ θάνω; Πῶς οὖν σώσω τὸν Ἀδάμ; Μὴ τάφον οἰκήσω; Πῶς ἑλκύσω πρὸς ζωὴν τοὺς ἐν τῷ ᾅδῃ; Καὶ μήν, καθὼς οἶδας, ἀδίκως σταυροῦμαι· τί οὖν κλαίεις, μήτηρ; Μᾶλλον οὕτω κραύγασον
ὅτι ‘Θέλων ἔπαθεν ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.‘164 in vol. 4

35

.

5

Ἀπόθου οὖν, μῆτερ, ἀπόθου τὴν λύπην· οὐ γὰρ πρέπει σοι θρηνεῖν, ὅτι κεχαριτωμένη ὠνομάσθης· τὴν οὖν κλῆσιν τῷ κλαυθμῷ μὴ συγκαλύψῃς· μὴ ταῖς ἀσυνέτοις ὁμοιώσῃς ἑαυτήν, πάνσοφε κόρη·
5 ἐν μέσῳ ὑπάρχεις τοῦ νυμφῶνος τοῦ ἐμοῦ· μὴ οὖν ὥσπερ ἔξω ἱσταμένη τὴν ψυχὴν καταμαράνῃς· τοὺς ἐν τῷ νυμφῶνι ὡς δούλους σου φώνει· πᾶς γὰρ τρέχων τρόμῳ ὑπακούσει σου, σεμνή, ὅταν εἴπῃς· ‘Ποῦ ἐστιν ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου;‘

35

.

6

Πικρὰν τὴν ἡμέραν τοῦ πάθους μὴ δείξῃς· δι’ αὐτὴν γὰρ ὁ γλυκὺς οὐρανόθεν νῦν κατῆλθον ὡς τὸ μάννα, οὐκ ἐν ὄρει τῷ Σινᾷ, ἀλλ’ ἐν γαστρί σου: ἔνδοθεν γὰρ ταύτης ἐτυρώθην, ὡς Δαυὶδ προανεφώνει·
5 τὸ τετυρωμένον ὄρος νόησον, σεμνή· ἐγὼ γὰρ ὑπάρχω, ὅτι λόγος ὢν ἐν σοὶ σὰρξ ἐγενόμην· ἐν ταύτῃ οὖν πάσχω, ἐν ταύτῃ καὶ σῴζω· μὴ οὖν κλαύσῃς, μῆτερ, μᾶλλον οὕτω βόησον· ‘Θέλων πάθος δέχεται ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.‘166 in vol. 4

35

6bis

[Ἐν τούτοις τοῖς λόγοις ἡ πάναγνος μήτηρ τῷ ἀφράστως ἐξ αὐτῆς σαρκωθέντι καὶ τεχθέντι, ἐπὶ πλεῖον τρυχωθεῖσα τὴν ψυχήν, οὕτως ἐβόα· «Τί μοι λέγεις, τέκνον· ‘Μὴ ταῖς ἄλλαις γυναιξὶ συναποφέρῃ;‘
5 Καὶ γὰρ ὥσπερ αὗται ἐν κοιλίᾳ ὑϊὸν σὲ ἔσχον ἐν μήτρᾳ καὶ μαστοῖς σοι τοῖς ἐμοῖς γάλα παρέσχον. Πῶς οὖν θέλεις ἄρτι μὴ κλαύσω σε, τέκνον, θάνατον ἀδίκως ὑποστῆναι σπεύδοντα, τὸν νεκροὺς ἐγείροντα, ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου;»]

35

.

7

—Ἰδού, φησί, τέκνον, ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν μου τὸν κλαυθμὸν ἀποσοβῶ, τὴν καρδίαν μου συντρίβω ἐπὶ πλεῖον,
ἀλλ’ οὐ δύναται σιγᾶν ὁ λογισμός μου. Τί μοι λέγεις, σπλάγχνον· ‘Εἰ μὴ πάθω, ὁ Ἀδὰμ οὐχ ὑγιαίνει;‘168 in vol. 4
5 Καὶ μὴν ἄνευ πάθους ἐθεράπευσας πολλούς· λεπρὸν γὰρ καθῆρας καὶ οὐκ ἤλγησας οὐδέν, ἀλλ’ ἠβουλήθης· παράλυτον σφίγξας οὐ κατεπονήθης· πῆρον πάλιν λόγῳ ὀμματώσας, ἀγαθέ, ἀπαθὴς μεμένηκας, ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.

35

.

8

Νεκροὺς ἀναστήσας νεκρὸς οὐκ ἐγένου οὐδ’ ἐτέθης ἐν ταφῇ· πῶς οὖν λέγεις· ‘Εἰ μὴ πάθω, εἰ μὴ θάνω, ὁ ταλαίπωρος Ἀδὰμ οὐχ ὑγιαίνει‘; Κέλευσον, σωτήρ μου, καὶ ἐγείρεται εὐθὺς κλίνην βαστάζων·
5 εἰ δὲ καὶ ἐν τάφῳ κατεχώσθη ὁ Ἀδάμ, ὡς Λάζαρον τάφου ἐξανέστησας φωνῇ, οὕτως καὶ τοῦτον· δουλεύει σοι πάντα ὡς πλάστῃ τῶν πάντων. Τί οὖν τρέχεις, τέκνον; Μὴ ἐπείγου πρὸς σφαγήν, μὴ φιλήσῃς θάνατον, ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.170 in vol. 4

35

.

9

—Οὐκ οἶδας, ὦ μῆτερ, οὐκ οἶδας ὃ λέγω· διὸ ἄνοιξον τὸν νοῦν καὶ εἰσοίκισον τὸ ῥῆμα ὃ ἀκούεις καὶ αὐτὴ καθ’ ἑαυτὴν νόει ἃ λέγω. Οὗτος ὃν προεῖπον ὁ ταλαίπωρος Ἀδάμ, ὁ ἀρρωστήσας
5 οὐ μόνον τὸ σῶμα, ἀλλὰ γὰρ καὶ τὴν ψυχὴν ἐνόσησε θέλων· οὐ γὰρ ἤκουσεν ἐμοῦ καὶ κινδυνεύει· γνωρίζεις ὃ λέγω· μὴ κλαύσῃς οὖν, μῆτερ, μᾶλλον τοῦτο κράξον· ‘Τὸν Ἀδὰμ ἐλέησον
καὶ τὴν Εὔαν οἴκτειρον, ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.‘172 in vol. 4

35

.

10

Ὑπὸ ἀσωτίας καὶ ἀδηφαγίας ἀρρωστήσας ὁ Ἀδὰμ κατηνέχθη ἕως ᾅδου κατωτάτου, καὶ ἐκεῖ τὸν τῆς ψυχῆς πόνον δακρύει· Εὔα δὲ ἡ τοῦτον ἐκδιδάξασά ποτε τὴν ἀταξίαν
5 σὺν τούτῳ στενάζει· σὺν αὐτῷ γὰρ ἀρρωστεῖ, ἵνα μάθωσιν ἅμα τοῦ φυλάττειν ἰατροῦ παραγγελίαν. Συνῆκας κἂν ἄρτι; Ἐπέγνως ἃ εἶπον; Πάλιν, μήτηρ, κράξον· Τῷ Ἀδὰμ εἰ συγχωρεῖς, καὶ τῇ Εὔᾳ σύγγνωθι, ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.»

35

.

11

Ῥημάτων δὲ τούτων ὡς ἤκουσε τότε ἡ ἀμώμητος ἀμνάς, ἀπεκρίθη πρὸς τὸν ἄρνα· «Κύριέ μου, ἔτι ἅπαξ ἂν εἰπῶ, μὴ ὀργισθῇς μοι· λέξω σοι ὃ ἔχω, ἵνα μάθω παρὰ σοῦ πάντως ὃ θέλω.
5 Ἂν πάθῃς, ἂν θάνῃς, ἀναλύσεις πρὸς ἐμέ; Ἂν περιοδεύσῃς σὺν τῇ Εὔᾳ τὸν Ἀδάμ, βλέψω σε πάλιν; Αὐτὸ γὰρ φοβοῦμαι, μήπως ἐκ τοῦ τάφου ἄνω δράμῃς, τέκνον, καὶ ζητοῦσά σε ἰδεῖν κλαύσω, κράξω· Ποῦ ἐστιν ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου;»174 in vol. 4

35

.

12

Ὡς ἤκουσε ταῦτα ὁ πάντα γινώσκων πρὶν γενέσεως αὐτῶν, ἀπεκρίθη πρὸς Μαρίαν· «Θάρσει, μῆτερ, ὅτι πρώτη με ὁρᾷς ἀπὸ τῶν τάφων· ἔρχομαί σοι δεῖξαι πόσων πόνων τὸν Ἀδὰμ ἐλυτρωσάμην
5 καὶ πόσους ἱδρῶτας ἔσχον ἕνεκεν αὐτοῦ· δηλώσω τοῖς φίλοις τὰ τεκμήρια δεικνὺς ἐν ταῖς χερσί μου· καὶ τότε θεάσῃ τὴν Εὔαν, ὦ μῆτερ, ζῶσαν ὥσπερ πρώην, καὶ βοήσεις ἐν χαρᾷ·
‘Τοὺς γονεῖς μου ἔσωσεν ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.‘176 in vol. 4

35

.

13

Μικρὸν οὖν, ὦ μῆτερ, ἀνάσχου, καὶ βλέπεις πῶς καθάπερ ἰατρὸς ἀποδύομαι καὶ φθάνω ὅπου κεῖνται καὶ ἐκείνων τὰς πληγὰς περιοδεύω, τέμνων ἐν τῇ λόγχῃ τὰ πωρώματα αὐτῶν καὶ τὴν σκληρίαν·
5λαμβάνω καὶ ὄξος, καταστύφω τὴν πληγήν,
τῇ μήλῃ τῶν ἥλων ἐρευνήσας τὴν νομὴν χλαίνῃ μοτώσω· καὶ δὴ τὸν σταυρόν μου ὡς νάρθηκα ἔχων, τούτῳ χρῶμαι, μῆτερ, ἵνα ψάλλῃς συνετῶς· ‘Πάσχων πάθος ἔλυσεν ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.‘178 in vol. 4

35

.

14

Ἀπόθου οὖν, μῆτερ, τὴν λύπην ἀπόθου, καὶ πορεύου ἐν χαρᾷ· ἐγὼ γάρ, δι’ ὃ κατῆλθον, ἤδη σπεύδω ἐκτελέσαι τὴν βουλὴν τοῦ πέμψαντός με· τοῦτο γὰρ ἐκ πρώτης δεδογμένον ἦν ἐμοὶ καὶ τῷ πατρί μου,
5 καὶ τῷ πνεύματί μου οὐκ ἀπήρεσέ ποτε τὸ ἐνανθρωπῆσαι καὶ παθεῖν με διὰ τὸν παραπεσόντα. Δραμοῦσα, ὦ μῆτερ, ἀνάγγειλον πᾶσιν ὅτι· ‘Πάσχων πλήττει τὸν μισοῦντα τὸν Ἀδὰμ
καὶ νικήσας ἔρχεται ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.‘180 in vol. 4

35

.

15

—Νικῶμαι, ὦ τέκνον, νικῶμαι τῷ πόθῳ, καὶ οὐ στέγω ἀληθῶς ἵν’ ἐγὼ μὲν ἐν θαλάμῳ, σὺ δ’ ἐν ξύλῳ, ἵν’ ἐγὼ ἐν οἰκιᾷ, σὺ δ’ ἐν μνημείῳ. Ἄφες οὖν συνέλθω· θεραπεύει γὰρ ἐμὲ τὸ θεωρεῖν σε·
5 κατίδω τὴν τόλμαν τῶν τιμώντων τὸν Μωσῆν· αὐτὸν γὰρ ὡς δῆθεν ἐκδικοῦντες οἱ τυφλοὶ κτεῖναί σε ἦλθον· Μωϋσῆς δὲ τοῦτο τῷ Ἰσραὴλ εἶπεν ὅτι ‘Μέλλεις βλέπειν ἐπὶ ξύλου τὴν ζωήν.‘ Ἡ ζωὴ δὲ τίς ἐστιν; Ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.

35

.

16

—Οὐκοῦν εἰ συνέρχῃ, μὴ κλαύσῃς, ὦ μῆτερ, μηδὲ πάλιν πτοηθῇς, ἐὰν ἴδῃς σαλευθέντα τὰ στοιχεῖα· τὸ γὰρ τόλμημα δονεῖ πᾶσαν τὴν κτίσιν. Πόλος ἐκτυφλοῦται κα͜ὶ ο͜ὐκ ἀνοίγει ὀφθαλμὸν ἕως ἂν εἴπω·
5 ἡ γῆ σὺν θαλάσσῃ τότε σπεύσωσι φυγεῖν· ναὸς τὸν χιτῶνα ῥήξει τότε κατὰ τῶν τοῦτο τολμώντων· τὰ ὄρη δονοῦνται, οἱ τάφοι κενοῦνται· ὅταν ἴδῃς ταῦτα, ἐὰν πτήξῃς ὡς γυνή, κράξον πρὸς μέ· Φεῖσαί μου, ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.»182 in vol. 4

35

.

17

Υἱὲ τῆς παρθένου, Θεὲ τῆς παρθένου, καὶ τοῦ κόσμου ποιητά, σὸν τὸ πάθος, σὸν τὸ βάθος τῆς σοφίας· σὺ ἐπίστασαι ὃ ἧς καὶ ὃ ἐγένου· σὺ παθεῖν θελήσας κατηξίωσας ἐλθεῖν ἀνθρώπους σῶσαι·
5 σὺ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν ἦρας ὡς ἀμνός, σὺ ταύτας νεκρώσας τῇ σφαγῇ σου, ὁ σωτήρ, ἔσωσας πάντας· σὺ εἶ ἐν τῷ πάσχειν καὶ ἐν τῷ μὴ πάσχειν, σὺ εἶ θνῄσκων, σῴζων, σὺ παρέσχες τῇ σεμνῇ184 in vol. 4
παρρησίαν κράζειν σοι· «Ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.»186 in vol. 4

36

t

Κοντάκιον ᾀδόμενον τῇ μεγάλῃ παρασκευῇ, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· εἰς τὸ πάθος ψαλμὸς Ῥωμανοῦ ἦχος γʹ, ἰδιόμελον.

36

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Σήμερον ἐταράττετο τῆς γῆς τὰ θεμέλια,
ὁ ἥλιος ἠλλοιοῦτο μὴ στέγων θεωρῆσαι· ἐν σταυρῷ γὰρ περιέκειτο ὁ πάντων ζωοδότης,
παράδεισος ἠνέῳκτο· τῇ πάλαι παραβάσει
5μόνος χορεύει ὁ Ἀδάμ.202 in vol. 4

36

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Τῆς ἔχθρας ἐλύθη τὸ τύραννον, τῆς Εὔας ἐπαύθη τὸ δάκρυον
διὰ τοῦ πάθους σου, φιλάνθρωπε, Χριστὲ ὁ Θεός· ἐν αὐτῷ γὰρ ὁ θανὼν ἀνεκαίνισται,
δι’ αὐτοῦ δὲ ὁ λῃστὴς εἰσοικίζεται·
5μόνος χορεύει ὁ Ἀδάμ.

36

.

1

Ἔκστηθι σήμερον, οὐρανέ· δῦνον εἰς χάος, ὦ γῆ·
μὴ τολμήσῃς, ἥλιε, σὸν δεσπότην
κατιδεῖν ἐπὶ τοῦ ξύλου βουλήσει κρεμάμενον· ῥαγήτωσαν πέτραι,
5
ἡ γὰρ πέτρα τῆς ζωῆς νῦν τοῖς ἥλοις τιτρώσκεται· σχισθήτω τοῦ ναοῦ τὸ καταπέτασμα,
σώματος δεσποτικοῦ λόγχῃ νυσσομένου ὑπὸ ἀνόμων· ἁπλῶς πᾶσα ἡ κτίσις τοῦ κτίστου τὸ πάθος
φρίξῃ, στενάξῃ· μόνος χορεύει ὁ Ἀδάμ.

36

.

2

Εἵλου, σωτήρ μου, τὰ ἐμὰ ἵν’ ἐγὼ λάβω τὰ σά·
κατεδέξω τὸ παθεῖν ἵν’ ἐγὼ νῦν
τῶν παθῶν καταφρονήσω· σῷ θανάτῳ ἀνέζησα·
ἐτέθης ἐν τάφῳ204 in vol. 4
5
καὶ εἰς οἴκησιν ἐμοὶ ἐδωρήσω παράδεισον· εἰς βάθος κατελθὼν ἐμὲ ἀνύψωσας·
πύλας Ἅιδου καθελὼν πύλας οὐρανίους ἠνέῳξάς μοι· σαφῶς πάντα ὑπέστης διὰ τὸν πεσόντα,
πάντα ἠνέσχου ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.

36

.

3

Σὲ τὸν κρατοῦντα τῇ χειρὶ πάντα τὸν γῦρον τῆς γῆς
συλλαβόντες ἄνομοι ἤγαγον νῦν
εἰς αὐλὴν τοῦ Καϊάφα τὸν κόσμῳ ἀχώρητον. Καὶ μόνον σε εἶδον,
5
οἱ μὴ βλέποντες νοῒ ἐκμανῶς ἀνεβόησαν· «Ὁ νόμον καὶ Μωσῆν ὑβρίζων ἤλυθεν·
ὅστις οὖν τιμᾷ Μωσῆν καὶ σέβει τὸν νόμον, δείξῃ τὸν ζῆλον· μηδεὶς ῥαθυμησάτω· ὁ γὰρ πλάνος ἥκει
πάσχειν, ὡς ἔφη, ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.»206 in vol. 4

36

.

4

Ταῦτα μὲν κράζοντος τοῦ λαοῦ, ἔφησεν ὁ ἱερεύς·
«Οὐ καλῶς εἶπον τὸ πρίν· Συμφέρει
ἀπολέσθαι τοῦτον μόνον καὶ μὴ ὅλον τὸ ἔθνος;» Τίς εἶδεν ἀσπίδα
5
ἀντὶ τοῦ ἰοῦ αὐτῆς γλυκὺ μέλι προφέρουσαν; Τίς ἐθεάσατο φλόγα δροσίζουσαν;
Τίς ἀκήκοέ ποτε ψεῦδος ἀληθεῦον ὡς Καϊάφαν; Μὴ θέλων προφητεύει ὅτι ὑπὲρ πάντων
θνῄσκεις, σωτήρ μου, ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.

36

.

5

Οὕτω μὲν ἔφη ὁ ἱερεύς, τοῦτο δὲ οὐ συνῆκεν·
οὐ γὰρ εἴασεν αὐτῷ ὁ φθόνος,
ἀλλ’ ἠρέθισε πρὸς φόνον· φθόνῳ φόνος γὰρ ἕπεται· καὶ μάρτυς ὁ Ἄβελ
5
ὑπὸ Κάϊν φθονηθείς, φονευθεὶς δὲ μετέπειτα· ὃ δὴ καὶ ὁ Χριστὸς ὑπομεμένηκε·
βάσκανον λαὸν ποθῶν, εἰς ὀργὴν ἐκίνει στοργὴν δεικνύων· ἰάτρευε νοσοῦντας, κα͜ὶ ἀ͜ντ’ εὐχαριστίας
πάσχει, σταυροῦται ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.208 in vol. 4

36

.

6

Πλήθει θαυμάτων ἀντιπαθῶν ὄχλος ὁ τῶν ἀνόμων
«Ἆρον, σταύρωσον αὐτόν» ἐπεβόων
παραστήσαντες Πιλάτῳ τὸν πάντα συστησάμενον· τὸν μέλλοντα κρίνειν
5
βασιλεῖς τε καὶ πτωχοὺς κριτηρίῳ παρέπεμψαν· τὸν δίκαιον κριτὴν [κρίνει κα]τάκριτος
καὶ τὸν ῥύστην ὡς λῃστὴν ἠπείλει φονεύειν ὁ ζῶν ἀδήλως· αὐτὸς δὲ ἵνα πάθῃ σιγῶν τέως στέγει
ἄλαλος στήκων, ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.

36

.

7

Ἄφωνος ἵστατο ὁ βροντῶν, λόγου ἐκτὸς ὁ Λόγος·
εἰ γὰρ ἔρρηξε φωνήν, οὐχ ἡττᾶτο,
καὶ νικῶν οὐκ ἐσταυροῦτο καὶ Ἀδὰμ οὐκ ἐσῴζετο· διὸ ἵνα πάθῃ
5
ὁ δρασσόμενος σοφοὺς σιωπήσας ἐνίκησε. Ὁρῶν δὲ ὁ κριτὴς τὸν μὴ φθεγγόμενον,
ἀπορίᾳ συσχεθεὶς ἔφη· «Τί ποιήσω τῷ μὴ λαλοῦντι;» Οἱ δέ· «Ἔνοχός ἐστιν ὃν ἡμεῖς αἰτοῦμεν·
ὅθεν κωφεύει ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.»		210 in vol. 4

36

.

8

«Θάνατον ὀφείλω νῦν ἐγώ,» ἔφησεν ὁ σωτήρ μου
πρὸς τὸν ἄνομον λαόν —τὸν Πιλᾶτον
οὐδὲ λόγου γὰρ ἠξίου, λογισάμενος ἄλογον, — «ἀνθ’ ὧν Ἰαείρου
5
τὸ θυγάτριόν ποτε λόγῳ μόνῳ ἀνέπραξα, ἀνθ’ ὧν μονογενῆ τῆς χήρας ἤγειρα
καὶ τὸν Λάζαρον φωνῇ τρέχοντα τὸν ἄπνουν ἔδειξα πᾶσι; Μὴ τάχα διὰ ταῦτα, μᾶλλον δ’ ἀντὶ τούτων
πάσχω καὶ θνῄσκω ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ;»212 in vol. 4

36

.

9

Ὅτε δὲ ἤκουσεν ὁ λαὸς τῶν μελιρρύτων λόγων,
ὡς πικρίας ἐμπλησθεὶς ἀπεκρίθη·
«Χάριν τούτων οὐ σταυροῦσαι, ἀλλ’ ὡς λύων τὸ σάββατον. —Καὶ τί καλὸν ἄρα,
5
ἐλεῆσαι ἀσθενεῖς ἢ τιμῆσαι τὸ σάββατον; Ἐλύσατε ὑμεῖς πολλάκις σάββατα,
καὶ ἐκ κόλπων πατρικῶν οὐ παρεγενόμην χάριν σαββάτων· ἠσθένησεν ἡ φύσις, καὶ βλέπων ἐξ ὕψους
τάχος κατῆλθον ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.

36

.

10

Σάββατον Ἅιδης οὐ δειλιᾷ, τοῦτο οὐ φεύγει νόσος,
οὐκ ἰᾶται ἀσθενεῖς, εἰ μὴ μόνος
ὁ δεσπότης τοῦ σαββάτου, ἐγὼ ὁ σταυρούμενος. Πολλῶν γὰρ σαββάτων
5
φύλαξ γέγονε τυφλός, καὶ τῷ ζόφῳ συνέζευκτο· ἐτίμησε πολλὰ πολλάκις σάββατα
ὁ παράλυτος νοσῶν ὀκτὼ καὶ τριάντα ἔτη τὸ πάρος, ἀλλ’ ὅμως οὐκ ἰάθη, κλίνης οὐκ ἠγέρθη
ἕως οὗ ἦλθον ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.		214 in vol. 4

36

.

11

Ψόγον ἠκούσατε ἐκ πολλῶν τῶν παροικούντων κύκλῳ
ὡς τηροῦντες σάββατα καὶ νοσοῦντες·
τὰ γὰρ ἔθνη πάντως εἶπον· ‘Ποῦ ἐστιν ὁ Θεὸς αὐτῶν; Τὰς νόσους σοβείτω
5
ἀπ’ αὐτῶν ὁ ὑπ’ αὐτῶν διὰ νόμου τιμώμενος.‘ Τοιαῦτα λέγοντες καὶ οἱ ἐχθροὶ ὑμῶν
ἐμυκτήρισαν ὑμᾶς ὀνειδίζοντες καὶ καταλαλοῦντες· ἐγὼ δὲ πάντας σώσας τῷ σαββάτῳ πλέον
κλέος παρέσχον, ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.216 in vol. 4

36

.

12

Ἄδικος ἔδοξα δικαιῶν πόρνην μετανοοῦσαν
τὴν τοὺς πόδας τοὺς ἐμοὺς διδασκάλους
σωφροσύνης κεκτημένην, τὴν καλῶς μοι πιστεύσασαν, τὴν βρέξασαν ἴχνη
5
ἃ οὐκ ἔβρεξε βυθὸς ψιλοῖς τότε τοῖς δάκρυσιν, τὴν μύρῳ κεφαλὴν ἐμὴν ἀλείψασαν
ἣν ὁ Πρόδρομος θιγεῖν ἐφοβήθη ἕως οὗ ἐκελεύσθη, τὴν ταῦτα προδηλοῦσαν ἃ νῦν ὑπομένω
θέλων καὶ στέργων ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.»

36

.

13

Λέγοντος ταῦτα τοῦ Ἰησοῦ ἤκουσεν αἱμοβόρος
ὁ ἀνήμερος λαός, καὶ ὡς λέων
ὠρυᾶτο τοῦ ἁρπάσαι τὴν ψυχὴν τοῦ ἀμνοῦ Χριστοῦ. Πιλᾶτος δὲ τούτων
5
τὴν βουλὴν ἀποπληρῶν σὲ τὸν πρᾶον ἐμάστιξεν· ἐπὶ τὸν νῶτόν σου οὕτως ἐτέκταινε,
σὺ δὲ τούτου τὴν πλευρὰν βασανίζων ἔδειξας τὴν ἰσχύν σου· γυνὴ γὰρ τούτου τότε ἐδήλου βοῶσα·
«Σὸν κριτὴν κρίνεις ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.»		218 in vol. 4

36

.

14

Μάστιγας φέρει ὁ λυτρωτής, δέσμιος ἦν ὁ λύτης,
γυμνωθεὶς καὶ ἐκταθεὶς ἐπὶ στύλου
ὁ ἐν στύλῳ πρὶν νεφέλης Μωϋσεῖ κα͜ὶ Ἀ͜αρὼν λαλῶν· ὁ τῆς γῆς τοὺς στύλους
5
στερεώσας, ὡς Δαυὶδ ἔφη, στύλῳ προσδέδεται· ὁ δείξας τῷ λαῷ ὁδὸν εἰς ἔρημον
—πύρινος γὰρ πρὸ αὐτῶν ἐφαίνετ͜ο ὁ͜ στύλος—στύλῳ προσήφθη, ἡ πέτρα ἐπὶ στύλου, καὶ λαξεύεταί μοι
ἡ ἐκκλησία ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.220 in vol. 4

36

.

15

Ὅμως μαστίξας τὸν ἰατρὸν νίπτεται τὰς παλάμας
ὁ Πιλᾶτος ἐπ’ αὐτῷ, διὰ τούτου
προσδοκήσας ἀθῳοῦσθαι, ἀλλ’ εὑρέθη ὑπεύθυνος· καὶ γὰρ φραγελλώσας
5
παρεδίδου τῷ σταυρῷ καί· «Ἀθῷός εἰμι» φησί. Τίς ἤκουσέ ποτε φονέως λέγοντος
τῇ μαχαίρᾳ ἑαυτοῦ· «Ἐν σοὶ ἀποκτείνας δίκας οὐ δώσω»; Τῷ ξίφει τῶν ἀνόμων χρώμενος Πιλᾶτος
σφάττει τὸν κτίστην ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.

36

.

16

«Σταύρωσον», ἤκουσεν ὁ φονεὺς τῶν ἀσεβῶν κραζόντων,
καὶ τὸ θέλημα αὐτῶν ἀπεπλήρου
παραδοὺς οὐκ ἐξ ἀνάγκης τὸν βουλήσει σταυρούμενον. Ἀκούσας γὰρ ὅτι
5
«ἔσῃ Καίσαρος ἐχθρός», ἐπτοήθη ὁ δείλαιος· τοῦ παντοκράτορος ἢ γὰρ τοῦ Καίσαρος
θέλει εἶναι δυσμενής, τῆς Ζωῆς τὴν ζωὴν νῦν προτιμήσας· ἀθῷος οὖν οὐκ ἔσται ὁ ͜διὰ͜ τῶν ἀνόμων
κτείνας τὸν ζῶντα ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.222 in vol. 4

36

.

17

Ῥίψας τὸ ἔγκλημα ἐπ’ αὐτοὺς κτείνει Χριστὸν δι’ αὐτῶν,
ὑπουργοὺς αὐτοὺς εὑρὼν τοὺς εἰπόντας
〈ὡσ〉 «τὸ αἷμα αὐτοῦ ἔσται ἐπ’ αὐτοὺς σὺν τοῖς τέκνοισιν.» Υἱοῖς μὴ τεχθεῖσιν
5
οἱ πατέρες τῆς ἀρᾶς τὸν χιτῶνα ηὐτρέπισαν, τοῖς γόνοις τῇ πληγῇ πληγὴν προσέθηκαν
δίκην ἕλκοντες κακῶν εἰς τὰς γενεὰς αὐτῶν εἰς αἰῶνα· ἡμεῖς δὲ τοῦ σωτῆρος τὸ αἷμα λαβόντες
εὕρομεν λύτρον ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.

36

.

18

Ὤλετο δίψῃ ὁ γηγενής, καύσωνι κατεφλέχθη
ἐν ἐρήμῳ πλανηθείς, ἐν ἀνύδρῳ,
καὶ ἰάσασθαι τὴν δίψαν οὐχ εὗρεν ὁ δύστηνος· διὸ ὁ σωτήρ μου,
5
ἡ πηγὴ τῶν ἀγαθῶν, ζωῆς νάματα ἔβλυσε βοῶν· «Διὰ τῆς σῆς πλευρᾶς ἐδίψησας·
πίε τῆς ἐμῆς πλευρᾶς καὶ οὐ μὴ διψήσεις εἰς τὸν αἰῶνα· διπλοῦν ταύτης τὸ ῥεῖθρον· λούει καὶ ποτίζει
τοὺς ῥυπωθέντας ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.»		224 in vol. 4

36

.

19

Μήτις οὖν τοῦ Χριστοῦ τὴν πλευρὰν εἴπῃ ψιλοῦ ἀνθρώπου·
ἄνθρωπος γὰρ ὁ Χριστὸς καὶ Θεὸς ἦν,
οὐ σχιζόμενος εἰς δύο· εἷς ἐστιν ἐξ ἑνὸς πατρός· καὶ πάσχων αὐτὸς ἦν
5
καὶ μὴ πάσχων ὁ αὐτός, θνῄσκων καὶ μὴ νεκρούμενος· θεότητι γὰρ ζῶν, νεκροῦται σώματι·
οὗ καὶ τύπος ὁ πατὴρ Ἰσαὰκ ἐγένετο ἐν τῷ ὄρει· ἐσφάγη ἐν ἀρνίῳ καὶ ζῶν κατηνέχθη
ὡς ὁ σωτήρ μου, ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.

36

.

20

Ἄλλος δὲ τύπος τοῦ Ἰησοῦ γέγονεν ὁ προφήτης
Ἰωνᾶς ἐν κοιλιᾷ τοῦ κήτους·
κατεπόθη, οὐκ ἐπέφθη, ὡς ἐν τάφῳ ὁ Κύριος· ἐκεῖνος ἐξῆλθεν		226 in vol. 4
5
ἐκ τοῦ κήτους μετὰ τρεῖς, ὡς Χριστὸς ἐκ τοῦ μνήματος· ἐκεῖνος Νινευὶ κηρύξας ἔσωσε,
πᾶσαν δὲ τὴν γῆν Χριστὸς ἐλυτρώσατο καὶ τὴν οἰκουμένην· τὰ πάντα ἐν προφήταις ἡμῖν προδηλώσας
ἦλθε πληρῶσαι ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.

36

.

21

Νίκην παρέχων τοῖς ταπεινοῖς, δίκην τροπαίου φέρων
ἐπὶ ὤμων τὸν σταυρὸν ἐξῆλθε
σταυρωθῆναι καὶ σταυρῶσαι τὸν ἡμᾶς κατατρώσαντα. Πληρώσας γὰρ πάντα
5
ἃ ὠφείλαμεν ἡμεῖς, καὶ πρὸς θάνατον ἔτρεχε· ῥαπίσμασί ποτε μορφὴν ὑπέθηκεν
ἣν οὐ φέρουσιν ἰδεῖν Σεραφίμ· καλύπτουσι γὰρ τὰς ὄψεις· αἰσχύνης διαπτύων, ἐνεδύθη θέλων
χλαίνην εἰς χλεύην ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.228 in vol. 4

36

.

22

Ὄξος ἐπότισαν τὴν πηγὴν τῶν γλυκερῶν ναμάτων
καὶ χωλὴν ἐπέδωκαν τῷ τὸ μάννα
ὑετίσαντι καὶ νᾶμα ἐκ τῆς πέτρας πηγάσαντι· καλάμῳ τὴν κάραν
5
τυπτηθείς, τὴν τῶν ἐχθρῶν ἐξορίαν ὑπέγραφε· γυμνὸς ἐπὶ σταυροῦ ταθεὶς ἀπέδυσε
τῆς ζωῆς τοὺς δυσμενεῖς, νεκροῖς τε καὶ ζῶσι γέλωτα δείξας· τοῦ ξύλου κατηνέχθη, σινδόνι εἰλήθη,
τάφῳ ἐδόθη ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.

36

.

23

Ὕμνησον τοῦτον, ὁ γηγενής, αἴνεσον τὸν παθόντα
καὶ θανόντα διὰ σέ, ὃν καὶ ζῶντα
μετ’ ὀλίγον θεωρήσας τῆς ψυχῆς ἔνδον εἴσδεξαι· τῶν τάφων γὰρ μέλλει
5
ἐξανίστασθαι Χριστὸς καὶ καινίζειν σε, ἄνθρωπε· ψυχὴν οὖν καθαρὰν αὐτῷ εὐτρέπισον,
ἵνα ταύτην οὐρανὸν κατοικῶν ποιήσῃ ὁ βασιλεύς σου· μικρὸν ὅσον καὶ ἥξει καὶ χαρᾶς ἐμπλήσει
τοὺς λυπηθέντας ἵνα χορεύῃ ὁ Ἀδάμ.230 in vol. 4

37

t

Τῇ εʹ τῆς εʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον κατανυκτικὸν ψαλλόμενον ἡνίκα καὶ ὁ μέγας κανὼν ᾄδεται, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ αἶνος ἦχος πλάγιος βʹ

37

pro

(t)

Προοίμιον
1Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα· τί καθεύδεις; Τὸ τέλος ἐγγίζει καὶ μέλλεις θορυβεῖσθαι· ἀνάνηψον οὖν, ἵνα φείσηταί σου Χριστὸς ὁ Θεός,
ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν.242 in vol. 4

37

.

1

Τὸ τοῦ Χριστοῦ ἰατρεῖον βλέπων ἀνεῳγμένον
καὶ τὴν ἐκ τούτου τῷ Ἀδὰμ πηγάζουσαν ὑγείαν, ἔπαθεν, ἐπλήγη ὁ διάβολος, καὶ ὡς κινδυνεύων ὠδύρετο,
5 καὶ τοῖς αὐτοῦ φίλοις ἀνεβόησε· «Τί ποιήσω τῷ υἱῷ τῆς Μαριάμ; Κτείνει με ὁ Βηθλεεμίτης, ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν.

37

.

2

Ὁ κόσμος ὅλος ἐπλήσθη τῶν αὐτοῦ ἰαμάτων,
κἀγὼ τὰ ἔνδοθεν πονῶ, καὶ μάλιστα ἀκούων ὅτι καὶ δωρεὰν ἰατρεύθησαν. Ὁ μὲν γὰρ τὴν λέπραν ἀπέθετο,
5 ὁ δὲ καὶ τὰς κόρας ἐκομίσατο, ἄλλος κλίνην ἐπὶ ὤμοισι λαβὼν
χορεύει βοῶν· ‘Ἤγειρέ με ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.‘244 in vol. 4

37

.

3

Ὑμεῖς οὖν, φίλοι τῆς ζάλης καὶ ἐχθροὶ τῆς γαλήνης,
τί συμβουλεύετέ μοι νῦν ποιῆσαι τῷ τοιούτῳ; Δότε λογισμὸν τῇ διανοίᾳ μου· καὶ γὰρ συνεχύθην, ἀπόλωλα,
5
οὐδὲν ἐνθυμοῦμαι, οὐ γὰρ δύναμαι· κατεπλάγην, ἠμαυρώθη μου ὁ νοῦς·
ἐξαίφνης 〈γὰρ〉 ἐθάμβησέ με ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.»

37

.

4

Τοιαῦτα τότε λαλήσας πρὸς τοὺς αὐτοῦ ὁ πλάνος,
εὐθὺς ἀκούει παρ’ αὐτῶν· «Βελίαρ, μὴ δειλία· θάρσησον, κραταίωσον τὰς φρένας σου· τῶν πρώτων καμάτων μνημόνευε·
5
τὰ ἐν παραδείσῳ ἀνακαίνισον· τοῖς τοῦ Κάϊν ἐὰν πάλιν κολληθῇς,
ὡς Ἄβελ ἀνελεῖται δόλῳ ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν.〉

37

.

5

Ἀκμήν εἰσιν ἐν τῷ κόσμῳ τῆς σπορᾶς τοῦ φονέως
καὶ ἱερεῖς καὶ γραμματεῖς, Ἰούδας καὶ Κα͜ϊά͜φας· τί ὀλιγωρεῖς ὡς ἀπερίστατος; Ἡρώδης σου φίλος διάπυρος·
5 Πιλᾶτος δὲ πλέον θεραπεύει σε· τὰς ἀρχαίας ὑπουργίας σου εὑρών,
μὴ κλαῖε βοῶν· ‘Ἔλυσέ με ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.‘246 in vol. 4

37

.

6

Πολλῶν σου γέμει δραμάτων πᾶσα ἡ οἰκουμένη·
εἰς γενεὰν καὶ γενεὰν λαλεῖται ἡ ἰσχύς σου· πῶς οὖν νῦν σαυτὸν ἐταλαιπώρησας; Οἱ κατακλυσθέντες 〈τοῖσ〉 ὕδασιν
5〈καὶ〉 οἱ ἐμπρησθέντες σὲ γνωρίζουσιν· ὡς οὖν πάντες ἀπεγεύσαντο τῶν σῶν, καὶ οὗτος αὐτῶν ἀπολαύσει ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα 〈πληρῶν〉.»

37

.

7

Εὐθὺς δὲ τούτων ἀκούσας ὁ διάβολος ἥσθη
καὶ χαίρων ἔφη τοῖς αὐτοῦ· «Εὐφράνθην, ὦ φίλοι, ὅτι τοῖς ἐμοῖς με ἐστηρίξατε· διὸ θαρσαλέως πορεύομαι
5 καὶ τοῖς Ἰουδαίοις συμβάλλομαι, ἵν’ ἐκείνους ἐξαρτήσας τοῖς ἐμοῖς διδάξω βοᾶν· ‘Σταυρωθήτω ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.‘

37

.

8

Ἰδοὺ δὴ τῶν Ἰουδαίων τὸ συνέδριον βλέπω
καθ’ ἑαυτὸ ἀδολεσχοῦν καὶ ἀπησχολημένον· τάχα ἃ λογίζομαι βουλεύονται. Ἐγγίσας οὖν εἴπω· ‘Ἀνδρίζεσθε,
5 ὅτι τὴν βουλήν μου προλαμβάνετε· ἐπειδὴ οὖν σπουδαιότεροί ἐστε,
τί λέγετε νῦν ἵνα πάθῃ ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν;‘248 in vol. 4

37

.

9

Νὺξ τῇ νυκτὶ ἀναγγέλλει γνῶσιν 〈τὴν〉 ζοφοφόρον·
τῷ Σατανᾷ τὰ ἑαυτῶν δηλοῦσιν Ἰουδαῖοι λέγοντες· «Ἀπόθου τὴν φροντίδα σου· ἃ εἶχες τελέσαι, ἐτελέσαμεν·
5 μηδέν σοι μελήσῃ, ἀμερίμνησον· παρεδόθη καὶ ἠρνήθη Ἰησοῦς, ἐδέθη, ἐδόθη Πιλάτῳ ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.

37

.

10

—Οὐχ ὡς ῥᾳθύμοις προσέχων ἦλθον, ὦ Ἰουδαῖοι·
καὶ γὰρ γινώσκω τὴν ὑμῶν σπουδὴν τὴν περὶ ταῦτα· μέμνημαι τῶν πρώτων ὧν ἐπράξατε, ὡς μάννα φαγόντες ἠρνήσασθε
5 καὶ γάλα πιόντες ἐψεύσασθε· οἱ οὖν μόσχον προτιμήσαντες Θεοῦ, τί θέλετε 〈νῦν〉 ἵνα πάθῃ ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν;

37

.

11

Ὑπὲρ ὑμῶν τῷ στρατῷ μου ἐγὼ ἀπολογοῦμαι
ὅτι ἡμέτεροί ἐστε ἐξ ὅλης διανοίας· μόνον δὲ τῷ στόματι μισεῖτέ με· καὶ χαίρω ἐν τούτῳ τῷ σχήματι·
5 πολλοὺς γὰρ ἐκ τούτου συναρπάζετε, ἵν’ ἐγὼ μὲν ἐν τοῖς λόγοις μισηθῶ,
ἐκεῖνος δὲ καὶ ἐν τοῖς ἔργοις ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.250 in vol. 4

37

.

12

Ῥητὰ τοῦ νόμου Μωσέως βλέπω ὅτι κρατεῖτε,
ἀλλὰ μὴ σφίγξητε αὐτὰ ἐντὸς τῆς διανοίας· γλώσσῃ καὶ μὴ γνώμῃ περιφέρετε· χερσὶ τὰ βιβλία βαστάζετε,
5 φρεσὶ δὲ μηδ’ ὅλως αὐτῶν θίγετε· ἀναγνώστας καὶ μὴ γνώστας τῶν γραφῶν καλείτω ὑμᾶς καὶ ἡγείσθω ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν.〉»

37

.

13

Ὡς οὖν ἐστήριξε τούτοις τοὺς ἀνόμους ὁ πλάνος
καὶ τὸν θεμέλιον αὐτῶν ἐνέθηκε τῇ ψάμμῳ, ἔδραμε σαλεῦσαι καὶ τὸν Θάνατον· πρὸς ὃν ἐλθὼν εἶπεν· «Ἀνάστηθι
5 καὶ οἷς ἀπαγγέλλω ἐπευφράνθητι· παρεδόθη καὶ ἠρνήθη Ἰησοῦς, ἐδέθη, ἐδόθη Πιλάτῳ ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.

37

.

14

—Μετὰ πολλῆς ἡδονῆς μοι λέγεις τοῦτο, ὦ δαῖμον·
ἐγὼ δὲ μόνον εἶδόν σε ὀδύνης ἐνεπλήσθην, φόβῳ ἐνθυμούμενος τὰ δεύτερα. Ὁ γὰρ σιωπήσας ὡς κρίνεται
5 φιμῶσαί με ἔχει ἐν τῷ θάπτεσθαι· εἰ Πιλάτῳ οὐκ ἐλάλησεν οὐδέν,
τὰ κάτω σαλεῦσαι σπουδάζει ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.»252 in vol. 4

37

.

15

Ἀκούσας ταῦτα ὁ δαίμων γέλωτος ἐνεπλήσθη,
καὶ τῷ Θανάτῳ ὡς δειλῷ ἐμβλέψας ἀπεκρίθη· «Ἤδη σε καὶ ἄτονον καὶ ἄθλιον ἐκ τῶν τοῦ Λαζάρου ἐπίσταμαι
5 κα͜ὶ ἐ͜κ τῶν ἄλλων πάντων ὧν ἀφῄρησαι, ὅτι τρέμεις καὶ τὴν φήμην Ἰησοῦ, καὶ δοῦλόν σε ἀχρεῖον ἔχει ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα 〈πληρῶν〉.

37

.

16

—Νῦν ὀνειδίζων με λέγεις ὅπερ λέγεις, ὦ δράκον·
ἐγὼ δὲ πλέον οἶδά σε φοβούμενον καὶ τρέμω, οἶδα καὶ δονούμενον καὶ τρέμοντα. Οὐκ ἐκ τῶν μνημάτων σὲ ἀπήλασεν;
5 Οὐ τῆς Χαναναίας ἀπεδίωξε; Μετὰ ταῦτα τοῦ ἀλάλου καὶ κωφοῦ ἀλλότριον ἐποίησέ σε ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα 〈πληρῶν〉.

37

.

17

—Οὐκ ἀγνοῶ ὅπερ λέγεις· ἔγνων καὶ παρὰ γνώμην
ὅτι ἀήττητος Χριστὸς ἐν φύσει νικωμένῃ· ὅμως δὲ τῆς πάλης οὐκ ἀφίσταμαι·
ἠρξάμην γὰρ ἤδη τοῦ σκάμματος·254 in vol. 4
5 ἐὰν οὖν ἐκφύγω, καταισχύνομαι. Ἀνδριζέσθω Ἰουδαίων ὁ αὐχὴν ὃν πάλαι καὶ νῦν οὐ κατέγνυ ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα 〈πληρῶν〉.

37

.

18

Ὑπάγω οὖν πρὸς ἐκείνους τοὺς τὰ πάντα τολμῶντας,
καὶ τὴν αὐθάδειαν αὐτῶν φορῶν ὡς θωρακεῖον τῷ Βηθλεεμίτῃ ἀντιτάσσομαι· ἀεὶ Βηθλεέμ μοι ἀντίκειται,
5 τὸ γέννημα ταύτης ἀεὶ βλάπτει με· ἐκεῖθεν γὰρ Δαβὶδ καὶ ὁ ἐκ Δαβὶδ ἔφυγε κα͜ὶ ἐ͜φυγάδευσέ με ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα 〈πληρῶν.〉»

37

.

19

Ἀπερχομένου δὲ ἤδη τοῦ πικροῦ πρὸς τοὺς χείρω,
ἐπῆρεν ἄνω τὴν φωνὴν ὁ Θάνατος καὶ εἶπε· «Βλέπε μοι τί πράττεις, πολυμήχανε· ἐμοὶ τῷ Θανάτῳ μὴ πρόσεχε·
5 οὐ γὰρ κοινωνῶ σοι τοῦ τολμήματος· ἐὰν νεύσῃ, προσεγγίζω τῷ σταυρῷ·
εἰ μὴ γὰρ θελήσει, οὐ θνῄσκει ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.»256 in vol. 4

37

.

20

Ἰδὼν δὲ ταῦτα ὁ δράκων, τοῦ Θανάτου τὸν φόβον,
τοῖς Ἰουδαίοις προσελθών, εὑρίσκει ἃ ἐζήτει· ἦραν γὰρ αὐτὸν καὶ ἐθεράπευσαν κραυγάζοντες· «Δεῦρο καὶ θεώρησον
5 τὸν σὲ καὶ τὸν κόσμον θορυβήσαντα· μετὰ ὕβρεις, μετὰ μάστιγας πολλάς, ὡς σάλπιγξ ἐν τῷ ξύλῳ κεῖται ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.

37

.

21

Νέον δὲ ἄλλο ἂν μάθῃς, πλέον ἔχεις γελάσαι·
εἷς τῶν λῃστῶν τῶν μετ’ αὐτοῦ δικαίως σταυρωθέντων κράζει αὐτῷ· ‘Μνήσθητί μου, Κύριε.‘» Ἀκούσας δὲ ταῦτα ἐστύγνασε
5 καὶ κάμψας τὴν κάραν ἐκραύγασεν· «Εἰ ἐν ξύλῳ μαθητὰς χειροτονεῖ, ἐν τάφῳ παιδευτὰς καθίσει ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα 〈πληρῶν.〉258 in vol. 4

37

.

22

Οὐκοῦν οὐδὲν ἠδικήθη Ἰησοῦς ἐκ τοῦ πάθους,
ἐγὼ δὲ μᾶλλον ἑαυτῷ ἐπλήθυνα τοὺς γόους· Θάνατε, καλῶς μοι οὐ συνῄνεσας· κάλλιον δὲ πράξεις, ἐὰν φείσῃ μου
5 καὶ λάβῃς με κάτω καὶ παιδεύσῃς με· οὐ γὰρ φέρω τὴν αἰσχύνην τὴν πολλὴν ἣν ἔδωκέ μοι ἐκ τοῦ ξύλου ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν.〉»

37

.

23

Σωτὴρ ἁπάντων ἀνθρώπων, μάλιστα πιστευόντων,
ὅτι βουλῇ ἐσταυρώθης καὶ γνώμῃ ἐνεκρώθης λέγουσι μὴ θέλοντες οἱ ἄνομοι· λῃστῶν 〈γὰρ〉 τὰ σκέλη κατεάξαντες,
5 τὰ σὰ οὐ κατέαξαν, ἵνα μάθωσιν ὅτι ἄκων οὐκ ἐγένου ἐν νεκροῖς,
ἑκὼν δὲ ἀφῆκες τὸ πνεῦμα, ὁ πανταχοῦ 〈παρὼν καὶ〉 τὰ πάντα πληρῶν.260 in vol. 4

38

t

Τῇ τετράδι τῆς μεσονηστίμου, κοντάκιον σταυρώσιμον, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ
ἦχος βαρύς, ἰδιόμελον.282 in vol. 4

38

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Οὐκέτι φλογίνη ῥομφαία φυλάττει τὴν πύλην τῆς Ἐδέμ·
αὐτῇ γὰρ ἐπῆλθε, παράδοξος δέσις, τὸ ξύλον τοῦ σταυροῦ· θανάτου τὸ κέντρον καὶ ᾅδου τὸ νῖκος ἐνήλωτο·
ἐπέστης δέ, σωτήρ μου, βοῶν τοῖς ἐν ᾅδῃ· «Εἰσάγεσθε
5πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.»

38

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Ὡς ἀληθῶς λύτρον ἀντὶ πολλῶν προσηλωθεὶς τῷ τύπῳ τοῦ σταυροῦ,
Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐξηγοράσω ἡμᾶς· τῷ τιμίῳ γὰρ φιλανθρώπως αἵματι
τὰς ψυχὰς ἡμῶν ἐκ θανάτου ἥρπασας,
5συνεισενέγκας ἡμᾶς πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.284 in vol. 4

38

pro 3

(t)

Προοίμιον III
1Τὰ οὐράνια καὶ τὰ ἐπίγεια συγχαίρουσι δικαίως τῷ Ἀδὰμ ὅτι κέκληται πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.

38

.

1

Τρεῖς σταυροὺς ἐπήξατο ἐν Γολγοθὰ ὁ Πιλᾶτος, δύο τοῖς λῃστεύσασι καὶ ἕνα τῷ ζωοδότῃ· ὃν εἶδεν ὁ Ἅιδης καὶ εἶπε τοῖς κάτω· «Ὦ λειτουργοί μου καὶ δυνάμεις μου,
5 τίς ὁ ἐμπήξας ἧλον τῇ καρδίᾳ μου; Ζυλίνη με λόγχη ἐκέντησεν ἄφνω καὶ διαρρήσσομαι· τὰ ἔνδον πονῶ, τὴν κοιλίαν μου ἀλγῶ· τὰ αἰσθητήριά μου· μαιμάσσει τὸ πνεῦμά μου, καὶ ἀναγκάζομαι ἐξερεύξασθαι
10τὸν Ἀδὰμ καὶ τοὺς Ἀδὰμ ξύλῳ δοθέντας μοι·
ξύλον τούτους εἰσάγει πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.»286 in vol. 4

38

.

2

Ὅτε τούτων ἤκουσεν ὁ δολιόβουλος ὄφις,
ἔδραμε συρόμενος καὶ κράζει· «Ἅιδη, τί ἔχεις;
Τί μάτην στενάζεις; Τί λόγους προσφέρεις; Τοῦτο τὸ ξύλον ὅπερ ἔφριξας
5
τῷ ἐκ Μαρίας ἄνω ἐτεκτόνευσα· ἐγὼ Ἰουδαίοις ὑπέδειξα τοῦτο πρὸς τὸ συμφέρον ἡμῖν· ἔστι γὰρ σταυρὸς ᾧ προσήλωσαν Χριστόν· ξύλῳ γὰρ θέλ͜ω ἀ͜νελεῖν τὸν Ἀδὰμ τὸν δεύτερον. Μὴ οὖν ταράξῃ σε, οὐχ ἁρπάσει σε·
10μεῖνον ἔχων οὓς κρατεῖς; ὧν γὰρ δεσπόζομεν οὐδὲ εἷς ἀποφεύγει πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.

38

.

3

—Ὕπαγε, ἀνάνηψον, Βελίαρ, κράζει ὁ Ἅιδης· δράμε, ἀποκάλυψον τοὺς ὀφθαλμούς σου, καὶ ἴδε τοῦ ξύλου τὴν ῥίζαν ἐντὸς τῆς ψυχῆς μου·
κάτω κατῆλθεν εἰς τὰ βάθη μου288 in vol. 4
5 ἵν’ ἀνασπάσῃ τὸν Ἀδὰμ ὡς σίδηρον. Τὴν τούτου εἰκόνα ποτὲ Ἐλισσαῖος προεζωγράφησεν ἐκ τοῦ ποταμοῦ τὴν ἀξίνην ἀνελών· τῷ ἐλαφρῷ τὸ βαρὺ ὁ προφήτης εἵλκυσε, προοιμιάζων σοι καὶ διδάσκων σε
10ὅτι ξύλῳ ὁ Ἀδὰμ μέλλει ἀνάγεσθαι ἀπὸ ταλαιπωρίας πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.

38

.

4

—Τίς τοιαύτην ἔννοιαν ὑπέθετό σοι, ὦ Ἅιδη; Πόθεν ἐδειλίασας ἐν φόβῳ οὗ οὐκ ἦν φόβος, ἐκ ξύλου ἀτίμου, ξηροῦ καὶ ἀκάρπου, τοῦ γενομένου πρὸς ἀναίρεσιν
5 τῶν κακουργούντων καὶ χαιρόντων αἵμασι; Πιλᾶτος γὰρ τοῦτο ἐφεῦρε, πεισθείς μου τοῖς συμβουλεύμασι, καὶ τρέμεις αὐτό, καὶ ἡγεῖσαι δυνατόν;
Τὸ τιμωρὸν πανταχοῦ παρὰ σοῦ σωτήριον; Τίς ὁ πλανήσας σε; Τίς δ’ ὁ πείσας σε290 in vol. 4
10ὅτι ξύλῳ ὁ πεσὼν ξύλῳ ἀνίσταται καὶ καλεῖται οἰκῆσαι πάλιν εἰς τὸν παράδεισον;

38

.

5

—Ἄφρων ἄφνω γέγονας, ὁ πρώην φρόνιμος ὄφις· πᾶσα ἡ σοφία σου διὰ σταυροῦ κατεπόθη καὶ ἐν τῇ παγίδι τῇ σῇ ἐζωγρεύθης· ἆρον τὸ ὄμμα καὶ θεώρησον
5 ὅτι εἰς βόθρον ὃν εἰργάσω ἔπεσας. Ἰδοὺ γὰρ τὸ ξύλον ἐκεῖνο, ὃ λέγεις ξηρὸν καὶ ἄκαρπον, βλαστάνει καρπὸν οὗ γευσάμενος λῃστὴς τῶν ἀγαθῶν τῆς Ἐδὲμ κληρονόμος γέγονεν· ὑπὲρ τὴν ῥάβδον γὰρ τὴν ἐξάξασαν
10ἐξ Αἰγύπτου τὸν λαὸν τοῦτο ἐνήργησε· τὸν Ἀδὰμ γὰρ εἰσάγει πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.

38

.

6

—Παῦσαι, Ἅιδη ἄθλιε, δειλῶν ἀπόσχου ῥημάτων· οὗτοι γὰρ οἱ λόγοι σου τοὺς λογισμούς σου δηλοῦσι· σταυρὸν ἐφοβήθης καὶ τὸν σταυρωθέντα, ὧν οὐδὲ εἷς με παρεσάλευσε·
5 τῆς γὰρ βουλῆς μου δράματα ὑπάρχουσιν· θελήσω δὲ πάλιν καὶ μνῆμα ἀνοίξω καὶ ἐντυμβεύσω Χριστόν, ἵν’ οὕτως ἔχῃς τὴν δειλίαν σου διπλῆν, ἀπὸ τοῦ τάφου αὐτοῦ ὡς ἐκ τοῦ σταυροῦ αὐτοῦ· ἐγὼ δὲ βλέπων σε ἐγγελάσω σε·292 in vol. 4
10θαπτομένου γὰρ Χριστοῦ, ἔρχομαι λέγων σοι· ‘Τὸν Ἀδὰμ τίς εἰσάγει πάλιν εἰς τὸν παράδεισον;‘»

38

.

7

Ἔκραξε δὲ ἄθροον πρὸς τὸν διάβολον Ἅιδης· πῆρος τῷ μὴ βλέποντι, τυφλὸς τυφλῷ λέγει· «Βλέψον, ἐν σκότει πορεύει, ψηλάφα μὴ πέσῃς· νόει ὃ λέγω, βαρυκάρδιε,
5 ὅτι ὃ πράττεις ἔσβεσε τὸν ἥλιον. Αὐτὸ γὰρ τὸ ξύλον εἰς ὃ ἐγκαυχᾶσαι τὸ πᾶν ἐσάλευσεν, ἐκλόνησε γῆν, ἐκάλυψεν οὐρανόν, ἔρρηξε πέτρας ὁμοῦ καὶ τὸ καταπέτασμα, καὶ τοὺς ἐν μνήμασιν ἐξανέστησε,
10καὶ βοῶσιν οἱ νεκροί· ‘Ἅιδη, κατάλαβε·
ὁ Ἀδὰμ γὰρ ὑπάγει πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.‘294 in vol. 4

38

.

8

—Ἴσχυσε πτοῆσαί σε τοῦ Ναζωραίου τὸ ξύλον;» ἔφη ὁ διάβολος πρὸς τὸν ὀλέθριον Ἅιδην. «Σταυρῷ ἐνεκρώθης ὁ πάντας νεκρώσας; Ὅλως εἰ ξύλον σε ἐπτόησε,
5 ἔδει σε φρῖξαι τοῦ Ἀμὰν τὴν σταύρωσιν κἀκεῖνον τὸν πάσσαλον ᾧπερ ἀνεῖλε τὸν Σισάρα Ἰαὴλ καὶ πέντε σταυροὺς οἷς προσήλωσέ ποτε τοὺς τυραννοῦντας αὐτῷ Ἰησοῦς ὁ τοῦ Ναυῆ· περισσοτέρως δὲ πτοησάτω σε
10τὸ φυτὸν τὸ ἐν Ἐδέμ, ὅτι ἐξήγαγε τὸν Ἀδὰμ κα͜ὶ ο͜ὐκ εἰσάγει πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.

38

.

9

—Νῦν καιρὸς ἀνοῖξαί σοι τὰς ἀκοάς σου, Βελίαρ· νῦν ἡ ὥρα δείξει σοι τὴν τοῦ σταυροῦ δυναστείαν καὶ τοῦ σταυρωθέντος πολλὴν ἐξουσίαν. Σοὶ μὲν μωρία ὁ σταυρός ἐστι,
5 πάσῃ δὲ κτίσει θρόνος τεθεώρηται ἐν ᾧ Ἰησοῦς ἡλωμένος, καθάπερ ἐπικαθήμενος,
ἀκούει λῃστοῦ ἐκβοῶντος πρὸς αὐτόν· ‘Κύριε, μνήσθητί μου ἐν τῇ βασιλείᾳ σου.‘ Καὶ ἀποκρίνεται ὡς ἐκ βήματος296 in vol. 4
10ὅτι· ‘Σήμερον, πτωχέ, συμβασιλεύσεις μοι· μετ’ ἐμοῦ γὰρ εἰσέρχῃ πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.‘»

38

.

10

Ὅτε τούτων ἤκουσεν ὁ πολυμήχανος δράκων, ὥρμησε τρυχόμενος καὶ ἅπερ ἤκουσεν εἶδε, λῃστὴν μαρτυροῦντα Χριστῷ μαρτυροῦντι· ὅθεν πρὸς ταῦτα ἐκπληττόμενος,
5 τύπτει τὸ στῆθος καὶ διαλογίζεται· «Λῃστῇ ὁμιλεῖ, καὶ τοῖς κατηγοροῦσιν οὐκ ἀποκρίνεται· Πιλᾶτόν ποτε οὐδὲ λόγου ἀξιῶν, νῦν προσφωνεῖ τῷ φονεῖ λέγων· ‘Δεῦρο τρύφησον.‘ Τί τὸ γενόμενον; Τί ἑώρακεν
10ἐν σταυρῷ πρὸς τὸν λῃστήν, ἔργα ἢ ῥήματα,
διὰ ποῖον λαμβάνει τοῦτον εἰς τὸν παράδεισον;»298 in vol. 4

38

.

11

Ὕψωσε δὲ δεύτερον φωνὴν ἰδίαν ὁ δαίμων κράζων· «Ἅιδη, δέξαι με, πρὸς σὲ ἡ ἀποστροφή μου· τὰ σὰ γὰρ ὑπέστην τοῖς σοῖς μὴ πιστεύσας. Εἶδον τὸ ξύλον ὅπερ ἔφριξας
5 πεφοινιγμένον αἵματι καὶ ὕδατι καὶ ἔφριξα, οὐκ ἐκ τοῦ αἵματος λέγω, ἀλλ’ ἐκ τοῦ ὕδατος· τὸ μὲν γὰρ δηλοῖ τὴν σφαγὴν τοῦ Ἰησοῦ, τὸ δὲ τὴν τούτου ζωήν· ἡ ζωὴ γὰρ ἔβλυσεν ἐκ τῆς πλευρᾶς αὐτοῦ· οὐχ ὁ πρῶτος γάρ,
10ἀλλ’ ὁ δεύτερος Ἀδὰμ Εὔαν ἐβλάστησε, τὴν μητέρα τῶν ζώντων, πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.»

38

.

12

Ῥήμασι χρησάμενος τοιούτοις ὁ παμπανοῦργος μόλις ὡμολόγησε συμπεπτωκέναι τῷ Ἅιδῃ· ἀμέλει γοῦν ἅμα θρηνοῦσι τὸ πτῶμα· «Τί, φησί, τοῦτο ὃ ὑπέστημεν;
5 Πόθεν τῷ ξύλῳ τούτῳ ἐνεπέσαμεν; Εἰς ὄλεθρον ἡμῶν ἡ τούτου φυτεία ἐνερριζώθη τῇ γῇ· στελέχη πικρὰ ἐγκεντρίσαντες αὐτῷ, τὸν ἐν αὐτῷ γλυκασμὸν οὐ μετεποιήσαμεν. —Οἴμοι συνόμιλε. —Οἴμοι σύντροφε·300 in vol. 4
10ὡς ἐπέσαμεν ὁμοῦ, οὕτω πενθήσωμεν· ὁ Ἀδὰμ γὰρ ὑπάγει πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.

38

.

13

Ὢ πῶς οὐκ ἐμνήσθημεν τῶν τύπων τούτου τοῦ ξύλου· πάλαι γὰρ ἐδείχθησαν πολυμερῶς, πολυτρόπως, ἐν τοῖς σῳζομένοις καὶ ἀπολλυμένοις. Ζύλῳ ὁ Νῶε διεσῴζετο,
5 κόσμος δὲ ὅλος ἀπειθήσας ὤλετο· Μωσῆς δι’ αὐτοῦ ἐδοξάσθη, τὴν ῥάβδον καθάπερ σκῆπτρον λαβών, ἡ Αἴγυπτος δὲ ταῖς πληγαῖς ταῖς ἐξ αὐτοῦ ὥσπερ βαθείαις πηγαῖς ἐμπεσοῦσα πνίγεται. Ἃ νῦν γὰρ ἔπραξε, πάλαι ἔδειξεν
10ἐν εἰκόνι ὁ σταυρός· τί οὖν οὐ κλαίομεν;
Ὁ Ἀδὰμ γὰρ ὑπάγει πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.302 in vol. 4

38

.

14

—Μεῖνον, Ἅιδη ἄθλιε», στενάζων ἔφη ὁ δαίμων. «Σίγησον, καρτέρησον, ἐπίθες στόματι χεῖραν· φωνῆς γὰρ ἀκούω χαρὰν μηνυούσης· ἦχός μοι ἦλθεν ἀγαθάγγελος,
5 κτύπος ῥημάτων ὥσπερ φύλλων τοῦ σταυροῦ· Χριστὸς γάρ, ὡς μέλλων νεκροῦσθαι, ἐβόα τὸ ‘Πάτερ, ἄφες αὐτοῖσ‘· ἀλλ’ ἔθλιψέ με τὸ μετέπειτα εἰπὼν ὅτι ‘Οὐκ οἴδασι τί ποιοῦσιν οἱ ἄνομοι.‘ Ἡμεῖς δὲ οἴδαμεν ὅτι κύριος
10δόξης ἐστὶν ὁ παθὼν καὶ ὅτι βούλεται τὸν Ἀδὰμ εἰσενέγκαι πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.

38

.

15

—Ἆρα ὅπερ ἔδειξε τῷ Μωϋσῇ ὁ δεσπότης ξύλον ὃ ἐγλύκανε ποτὲ τὸ ὕδωρ εἰς Μέρραν,
ἐδίδαξε τί ἦν καὶ τίνος ἡ ῥίζα; τότε οὐκ εἶπεν· οὐ γὰρ ἤθελε·304 in vol. 4
5 νῦν δὲ τοῖς πᾶσι τοῦτο ἐφανέρωσεν. Ἰδοὺ γὰρ τὰ πάντα ἡδύνθη, ἡμεῖς δὲ παρεπικράνθημεν· ἐκ ῥίζης ἡμῶν ἀνεβλάστησε σταυρὸς ὃς ἐνεβλήθη τῇ γῇ καὶ γλυκεῖα γέγονεν· ἡ ἀνατείλασα τὰς ἀκάνθας πρὶν
10νῦν ὡς ἄμπελος Σωρὴχ κλάδους ἐξέτεινε μεταφυτευομένους πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.

38

.

16

—Νῦν οὖν, Ἅιδη, στέναξον, καὶ συμφωνῶ σοι τοῖς γόοις· κλαύσωμεν θεώμενοι ὃ ἐφυτεύσαμεν δένδρον μεταβεβλημένον εἰς ἅγιον πρέμνον, οὗ ὑποκάτω κατεσκήνωσαν
5 καὶ ἐπὶ κλάδοις τούτου ἐννοσσεύουσι λῃσταί, φονευταὶ καὶ τελῶναι καὶ πόρναι, ἵνα τρυγήσωσι καρπὸν γλυκασμοῦ ἀπὸ τοῦ δῆθεν ξηροῦ· ὡς γὰρ φυτῷ τῆς ζωῆς τῷ σταυρῷ προσπλέκονται, ἐπερειδόμενοι καὶ νηχόμενοι
10ἐκπερῶσι δι’ αὐτοῦ καὶ προσορμίζονται,
ὡς εἰς εὔδιον κόλπον, πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.306 in vol. 4

38

.

17

—Ὄμοσον οὖν, τύραννε, λοιπὸν μηδένα σταυρῶσαι. —Στῆσον καὶ σύ, Τάρταρε, βουλὴν μηδένα νεκρῶσαι· ἐλάβομεν πεῖραν, συστείλωμεν χεῖραν· γένηται ἡμῖν ὃ ὑπέστημεν
5 πρὸς ἐπιστήμην εἰς τὰ ἐπερχόμενα· μηδεὶς ἐξ ἡμῶν τοῦ λοιποῦ τυραννήσῃ κατὰ τοῦ γένους Ἀδὰμ ἐσφράγισται γὰρ τῷ σταυρῷ ὡς θησαυρὸς ἔχων ἐν σκεύει φθαρτῷ μαργαρίτην ἄσυλον, ὃν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ ἀπεσύλησεν
10εὐφυέστατος λῃστής· κλέψας καθήλωτο
καὶ λῃστεύσας ἐκλήθη πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.»308 in vol. 4

38

.

18

Ὕψιστε καὶ ἔνδοξε Θεὲ πατέρων καὶ νέων, γέγονε τιμὴ ἡμῶν ἡ ἑκουσία σου ὕβρις· ἐν γὰρ τῷ σταυρῷ σου καυχώμεθα πάντες· τούτῳ τὰς φρένας προσηλώσωμεν,
5 ἵν’ ἐπὶ τούτῳ ὄργανα κρεμάσωμεν καὶ ᾄσωμεν σοί, τῷ τῶν ὅλων κυρίῳ, ἐκ τῶν ᾠδῶν τῆς Σιών. Ἡ ναῦς ἐκ Θαρσὶς ἀπεκόμιζέ ποτε τῷ Σολομῶντι χρυσὸν ἐν καιρῷ, ὡς γέγραπται· ἡμῖν τὸ ξύλον σου ἀποδίδωσι
10καθ’ ἡμέραν καὶ καιρὸν πλοῦτον ἀτίμητον·
τοὺς γὰρ πάντας εἰσάγει πάλιν εἰς τὸν παράδεισον.310 in vol. 4

39

t

Τῇ παρασκευῇ τῆς μεσονηστίμου, κοντάκιον εἰς τὴν προσκύνησιν τοῦ τιμίου σταυροῦ, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦτο τὸ ἔπος ἐστὶν Ῥωμανοῦ ἦχος πλάγιος βʹ, ἰδιόμελον· ... πρός· Τὸν ἀγεώργητον

39

pro

(t)

Προοίμιον
1Τὸ σεβάσμιον ξύλον προσκυνοῦντες τοῦ τιμίου σταυροῦ σου, Χριστὲ ὁ Θεός, δυσωποῦμέν σε, Κύριε, τὸν ἐν αὐτῷ προσηλωθέντα· κινδύνων ἐλευθέρωσον τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων διὰ τῆς Θεοτόκου
5δι’ ἧς Ἀδὰμ ἀνεκλήθη πάλιν ἐν τῷ παραδείσῳ.324 in vol. 4

39

.

1

Τὸ τρισμακάριστον ξύλον, τὸ δῶρον τῆς ζωῆς ἡμῶν,
ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου ἐφύτευσεν ὁ ὕψιστος, ἵνα τούτῳ προσεγγίζων
τῆς αἰωνίου καὶ ἀθανάτου ὁ Ἀδὰμ τύχῃ ζωῆς.
5Ἀλλ’ ἐκεῖνος μὲν οὐκ ἐσπούδασε γνωρίσαι τὴν ζωὴν αὐτοῦ,
καὶ ταύτης διήμαρτε καὶ τὸν θάνατον ἔδηξε· λῃστὴς δὲ ἰδὼν τοῦτο ἐν Ἐδὲμ τὸ φυτὸν
ἐν τῷ Γολγοθᾷ πῶς μετεφυτεύθη καλῶς, τὴν ζωὴν ἐγνώρισε τὴν ἐν αὐτῷ καὶ λέγει πρὸς ἑαυτόν·
10«Τοῦτό ἐστιν ὅπερ πρώην ὁ πατήρ μου ἀπώλεσεν ἐν τῷ παραδείσῳ.»

39

.

2

Ὅτε γὰρ οὗτος ὑψώθη ἐν ξύλῳ ὁ κατάκριτος
καὶ πίστει ἐδικαιώθη καὶ ταύτην ὡμολόγησε, διηνοίχθη τῆς καρδίας
αὐτοῦ τὸ ὄμμα, καὶ ἐθεώρει τὴν τρυφὴν τὴν ἐν Ἐδέμ·
5ἐν 〈τῷ〉 μέσῳ δὲ ἐθεάσατο τὸν τύπον ἐξαστράπτοντα
ὃν ἔβλεπεν ἔχοντα τὸν σταυρὸν ὃν ἐπήξαντο· ἰσόμετρος γὰρ πάσης ἡλικίας ἐστὶν
ἀνθρώπων θνητῶν, τοῦτο τὸ φυτὸν τῆς ζωῆς· τὴν αὐτὴν δὲ ἔβλεπε λάμπειν ζωὴν ἐν ἀμφοτέροις φυτοῖς		326 in vol. 4
10καὶ στενάζει ὅτι ταύτης ὁ Ἀδὰμ ἀπωλίσθησεν ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

3

Ὑπὸ χαρᾶς τε καὶ λύπης κατείχετο κρεμάμενος·
τὴν μὲν ζωὴν ἐθεώρει ἐν ξύλῳ καὶ εὐφραίνετο, τὸν Ἀδὰμ δ’ εἰς ἀρρωστίαν
ὁρῶν συμπάσχει, καταφρονήσας τῆς πληγῆς τῆς ἑαυτοῦ.
5Ἀλλὰ γνοὺς Χριστὸς τὴν διάνοιαν τοῦ ὁμολογητοῦ αὐτοῦ·
«Μὴ στέναζε, ἔλεγε, τὸν Ἀδὰμ τὸν προπάτορα· ἐγὼ γάρ εἰμι δεύτερος Ἀδὰμ ἀληθὴς
καὶ ἦλθον ἑκὼν σῶσαι τὸν Ἀδὰμ τὸν ἐμόν· ἐγὼ τούτῳ δέδωκα πᾶσαν τρυφὴν σὺν τῷ ξύλῳ τῆς ζωῆς,
10ἀλλ’ ἐκεῖνος στασιάσας τὴν κατάραν ἐκτήσατο
ἐν τῷ παραδείσῳ.328 in vol. 4

39

.

4

Τούτου οὖν χάριν κατῆλθον ἐξ ὕψους ὡς φιλάνθρωπος,
ἵνα τὸ γένος ἐκείνου λυτρώσωμαι ὡς εὔσπλαγχνος, καὶ κατάρα ἐγενόμην
ἵνα κατάρας ἐλευθερώσω τὸν Ἀδὰμ καὶ τοὺς αὐτοῦ·
5διὰ ξύλου δὲ ἡ παράβασις εἰσήχθη τῷ προπάτορι
δι’ οὗ ὥσπερ ἄνομος παραδείσου ἐκβέβληται, εἰσέρχεται δὲ πάλιν διὰ ξύλου ζωῆς·
εἰσέρχου δὲ σὺ πρῶτος μετ’ αὐτοῦ ἐν αὐτῷ· ἐν νομῇ γενόμενος κάλει βροτοὺς καὶ προσδέχου τοὺς πιστούς·
10σήμερον γὰρ εἰσελεύσῃ μετ’ ἐμοῦ εὐφραινόμενος ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

5

Ὅτε δὲ τοῦ παραδείσου ὠθίσθη ὁ πρωτόπλαστος,
τὰ Χερουβὶμ προσετάγη φυλάττειν τὴν ὁδὸν αὐτοῦ· ἀλλὰ λάβε τὸν σταυρόν μου
ἐπὶ τῶν ὤμων, καὶ οὕτως ἔρχου ἐν Ἐδὲμ μετὰ σπουδῆς·
5εἰ μὴ ἴδῃ σε ἀποφέροντα τοῦ τίτλου τὰ θεσπίσματα,
ῥομφαία συγκαύσει σε τῆς φλογὸς ἡ φυλάττουσα. Τὸ πρόγραμμα δὲ τοῦτο τοῦ σταυροῦ τοῦ ἐμοῦ
βαστάζων, λῃστά, βάδιζε πρὸς τὰ Χερουβίμ, καὶ γνωρίσει σύμβολον τὸ τῆς ζωῆς καὶ δώσει σοι ἐν χερσὶν
10ἐξουσίαν τοῦ ἀνοίγειν καὶ εἰσάγειν τοὺς φίλους μου
ἐν τῷ παραδείσῳ.»330 in vol. 4

39

.

6

Ταῦτα λῃστὴς ἐπακούσας ἐπ’ ὤμων ἐπεφέρετο,
ὡς εἶπεν ὁ πανοικτίρμων, τὸ γνώρισμα τῆς χάριτος, καὶ βαδίζων ἀνευφήμει
σταυροῦ τὸ δῶρον καὶ ψάλλων ἔλεγεν ἀεὶ ᾆσμα καινόν·
5«Σὺ ψυχῶν ἀκάρπων ἐγκέντρισμα, σὺ ἄροτρον γεγένησαι,
γεώργιον κάλλιστον καθαρίζον διάνοιαν, σὺ ῥίζα καλὴ τῆς ἀναστάσης μου ζωῆς,
σὺ ῥάβδος πληγῆς τύπτουσα ἐχθρὸν τοῦ Ἀδάμ, σὺ τὰς θύρας ἤνοιξας τὰς τῆς τρυφῆς ἃς ἀπέκλεισέ ποτε
10͜ἡ ἁ͜μαρτία ἥνπερ τότε 〈ὁ〉 Ἀδὰμ ἐπλημμέλησεν ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

7

Ὅλην ζωὴν ἐχαρίσω, ὦ ξύλον τρισμακάριστον,
ἐμοὶ καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις τοῖς ἔχουσι τὴν χάριν σου· σὺ ὑπάρχεις βακτηρία
χειραγωγοῦσα πρὸς τὴν ζωὴν ἁμαρτωλοὺς στέργοντάς σε·332 in vol. 4
5ἀπεδείχθης δὲ λικμητήριον σκορπίζον εἰς τὴν ἅλωνα
ἐντέχνως τὸ ἄχυρον εἰς τὸ πῦρ ἐμβαλλόμενον ἵνα ὁ καρπὸς εἰς τὰς ἀποθήκας τεθῇ·
ἐγένου ζυγός, δάμαστρον Ἑβραίων δεινῶν· τοῦ δὲ σκάφους γέγονας τῆς ἐν Χριστῷ ἐκκλησίας τῆς σεμνῆς
10θεία κώπη τοὺς δικαίους καὶ πιστοὺς ἀπευθύνουσα ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

8

Εὔκαιρον εὕρηκα δρόμον τῆς ἐξομολογήσεως
καὶ ἀνυμνήσω σε, ξύλον βαστάσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν· σὺ εἶ τίτλος εὐνομίας
τῶν οἰκημάτων, τῆς εὐσεβείας τῶν πιστῶν φύλαξ καλός,
5σὺ βωμὸς ἐγένου θειότατος, καλὸν θυσιαστήριον
τὸ αἷμα δεξάμενον τῆς θυσίας τὸ ἄχραντον, σὺ δόρυ φρικτὸν πλῆττον τῶν δαιμόνων ἰσχύν,
σὺ κέρας ἁγνὸν φύον ἐν προβάτοις Χριστοῦ· σὺ κρανίῳ ἤγγισας τῷ τοῦ Ἀδὰμ καὶ ἐμβέβληκας χαράν·
10καὶ ἐγὼ δὲ πεποιθώς σοι ἐν σπουδῇ ἀπελεύσομαι
ἐν τῷ παραδείσῳ.334 in vol. 4

39

.

9

Πατρίδα βλέπω ἁγίαν ἣν εἶχεν ὁ προπάτωρ μου·
φωτὸς γὰρ εὗρον χορείαν τῷ σκότει μὴ ἐμπίπτουσαν· εἰ τὰ ἔξωθεν τοιαῦτα,
μεγάλα ὄντως ὑπάρχει ἔνδον τῆς τρυφῆς τὰ ἀγαθά·
5ὀφθαλμὸς γὰρ οὐχ ἑώρακεν, ἀλλὰ οὐδὲ οὖς ἤκουσε,
καρδία οὐκ ἔγνωκεν ἃ ἡτοίμασε Κύριος τοῖς φίλοις αὐτοῦ τοῖς συσταυρουμένοις αὐτῷ,
οἷς πρῶτος ἐγὼ ἤνοιξα ζωῆς τὴν ὁδόν· τοῦ σταυροῦ τὸ σύμβολον παρέλαβον πρὸς ἀσφάλειαν ζωῆς·
10ὁ γὰρ στέργων τὴν σφραγῖδα τοῦ σταυροῦ εἰσελεύσεται ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

10

Οὐ δειλιῶ τὴν φλογίνην ῥομφαίαν τὴν φυλάττουσαν·
τοῦ γὰρ σταυροῦ τὴν σφραγῖδα βαστάζω καὶ τεθάρρηκα.» Ταῦτα λέγων, προσεγγίζει
τῷ παραδείσῳ καὶ ἐμφανίζει ἑαυτὸν τοῖς Χερουβὶμ
5καὶ κραυγάζει· «Φύλαξ πιστότατε, κλειδοῦχε ἀσφαλέστατε,
τετράμορφε ἅγιε, Χερουβὶμ πολυόμματε, σφραγῖδα Χριστοῦ ἦλθον ἐμφανίσαι ὑμῖν
πεμφθεῖσαν παρ’ αὐτοῦ σήμερον ἐκ γῆς Ἰσραήλ. Τὸ οὖν γράμμα σκόπησον καθ’ ἑαυτὸν καὶ παράδος τὰς νομὰς
10τοῦ πατρός μου τὰς ἀρχαίας, ἃς κρατῶν ἐπευφραίνετο
ἐν τῷ παραδείσῳ.336 in vol. 4

39

.

11

Σφραγῖδα δέχου βεβαίαν καὶ θεῖα ἐγχαράγματα,
ὑπογραφὴν βασιλέως Θεοῦ τοῦ πανοικτίρμονος.» Ταῦτα λέγων ἐπεδίδου
τοῦ βασιλέως τὰ διατάγματα Χριστοῦ μετὰ σπουδῆς·
5Χερουβὶμ δὲ ὑποδεξάμενα ἐγνώριζε τὰ γράμματα
ἐκλάμποντα χάριτι πορφυρίδος τοῦ αἵματος· ἐτέρπετο δὲ πῶς ὑπηγορεύθη καλῶς·
λαβὸν γὰρ εὐθὺς εὕρισκε λόγους τοὺς σοφούς, ἀναγνοὺς τὴν δύναμιν τὴν ἐν αὐτοῖς φθεγγομένην τῷ λῃστῇ
10ὅτι «Σήμερον εἰσέρχῃ μετ’ ἐμοῦ εὐφραινόμενος ἐν τῷ παραδείσῳ.»

39

.

12

«Ἔρχου, λῃστά, τοῦ πατρός σου παράλαβε τὰ δίκαια,
τὰ Χερουβὶμ ἀπεκρίθη· ἐγνώρισα τὸ θέσπισμα βασιλέως τοῦ μεγάλου·
ἰδοὺ τὰ σκεύη τοῦ παραδείσου ἐν χερσὶ δίδωμι νῦν·
5τὰς νομὰς δὲ σὺ παραλάμβανε πατρίδος τῆς ἀρχαίας σου,
τὴν κτῆσιν ἀνάλαβε τὴν πατρῴαν, τὴν ἄφθαρτον· τὴν δήμευσιν γὰρ ἔλυσε νυνὶ ὁ σταυρὸς
ὃν ἦλθες κρατῶν, ἄρτι ἐμφανίσας ἐμοί· ἐν αὐτῷ συνέζευκται ἡ παρὰ σοῦ ἱκεσία πρὸς Χριστὸν
10καὶ ἡ ψῆφος ἡ διδοῦσα τὴν νομήν σοι ἀσάλευτον
ἐν τῷ παραδείσῳ.338 in vol. 4

39

.

13

Σοῦ οὖν τὰ νῦν κλειδουχοῦντος ἀφίσταμαι γηθόμενος·
οὐ γὰρ ἐμοὶ ὡς δεσπότῃ παράδεισος ἐκδέδοται· ἡ νομὴ γὰρ ἐχαρίσθη
τοῦ παραδείσου τῷ πρωτοπλάστῳ ἐξ ἀρχῆς παρὰ Θεοῦ·
5ἐδημεύθη δὲ ἐκ προστάξεως καὶ ἐν φθορᾷ ἐξώριστο
καὶ φύλαξ προβέβλημαι ὧν ἐκεῖνος ἐκέκτητο. Χωρία γάρ μοι ἕτερά ἐστι νοητὰ
σὺν τοῖς Σεραφίμ, ἀφιερωμένα, φρικτά· σὺ δὲ τὴν ἀνάκλησιν τὴν τοῦ Ἀδὰμ ἐνεφάνισας ἐμοί,
10ἀλλὰ δέχου τῶν δικαίων ὧν Ἀδὰμ πρὸ σοῦ κέκτητο ἐν τῷ παραδείσῳ.»

39

.

14

Τούτων λῃστὴς ἐπακούσας παράδεισον παρέλαβε,
καὶ τὴν σφραγῖδα κατέχων ἐγένετο δριμύτερος τῆς ῥομφαίας τῆς φλογίνης
τῷ διαβόλῳ θεασαμένῳ τὸν λῃστὴν ἐν τῇ τρυφῇ·
5ὀδυρόμενος γὰρ ἐβόησε· «Δεινὸν ἐμοὶ συμβέβηκε·
λῃστὴς δεδικαίωται καὶ παράδεισον ἤνοιξεν· ἐν ὅσῳ ἐγὼ Πέτρον ὑποκλέψαι ζητῶ,
ὁ κλέπτης ἐγὼ ἤδη ὑπεκλάπην λῃστήν· ὡς γελῶ μαινόμενον τὸν μαθητήν, τὸν προδότην τοῦ Χριστοῦ,		340 in vol. 4
10ὑπὸ τούτου ἐγελάσθην τοῦ δραμόντος ἐκ πίστεως ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

15

Ἱστάμην τοὺς ἀποστόλους πανούργως τεχναζόμενος·
αὐτοῖς γὰρ ὡς πολεμίοις τὰ βέλη μου ηὐτρέπιζον· ἐγυμνώθην δὲ τοῦ φίλου
ἐν ὅσῳ θέλω ἑτέρους δοῦναι τῷ λῃστῇ συλλειτουργούς.
5Τὸν Ἰούδαν εἰ ἐθεώρησα παράδεισον λαμβάνοντα,
μή τι ὣς ἂν ἤνεγκα ἐπ’ ἐκείνῳ τὸ ἄλγημα; Οὐκ ἦν γὰρ ἐμός, ἀλλὰ τοῦ Χριστοῦ μαθητής·
λῃστὴς δὲ ἐμὸς γέγονε πιστὸς μαθητὴς καὶ ἀφείς με ἔδραμε πρὸς Ἰησοῦν καὶ ἐμίσησε〈ν ἐ〉μέ·
10τὸ δὲ χεῖρον, διὰ ξύλου καὶ κλειδοῦχος ἐγένετο ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

16

Νῦν οὖν ἐγὼ εὐτρεπίσω τὸν πόλεμον βαρύτερον
καὶ τὴν ὁδὸν ἀποκλείσω τὴν ἐπὶ τὸν παράδεισον, ἵνα δείξω τῷ κλειδούχῳ
ὅτι εἰς μάτην κατεπιστεύθη κλειδουχεῖν τὰ ἐν Ἐδέμ.»342 in vol. 4
5Ταῦτα λέγων τρέχει μαινόμενος, καὶ πρῶτον μὲν ἠρέθιζεν
Ἑβραίους βδελύττεσθαι τὸ τῆς πίστεως κήρυγμα, τοὺς δὲ βασιλεῖς γ͜όη͜τας καὶ τυράννους τῆς γῆς
ὀξύνει σφοδρῶς κατὰ τοῦ σταυροῦ τῆς ζωῆς· διωγμοὺς ἐκίνησε κατὰ Χριστοῦ καὶ τῶν δούλων τῶν αὐτοῦ,
10ὑποπτεύων ὡς ἐπέχει τοὺς θνητοὺς εἰσπορεύεσθαι ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

17

Ῥαίνων τὸ αἷμα τῶν πράων ἡττᾶτο ὁ παμπόνηρος·
διώξας τοὺς ἀποστόλους, ὁμοῦ τε καὶ τοὺς μάρτυρας, αἰσχυνόμενος ἐπένθει
ὁρῶν τὴν τούτων τῶν ἀθλοφόρων τοῦ Χριστοῦ ὑπομονήν.
5Ἱκανὰ δὲ ἔτη ἐτάραξεν ἀνόμοις συμφραξάμενος
τυράννοις καὶ ἄρχουσι, βασιλεῦσι καὶ δόγμασι, ποτὲ ἀφανῶς, ποτὲ δὲ πάλιν ἐμφανῶς·
οὐδέποτε δὲ ἥττης ἀνεχώρει ἐκτός· τῶν ἁγίων ἔβλεπε τὴν ἀρετὴν καὶ ἐθρήνει τὴν ὁδὸν
10τῶν τρεχόντων διὰ νίκης πρὸς λῃστὴν τὸν πιστότατον ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

18

Ὡς πάντας γὰρ τοὺς αἰῶνας διέπων ἐν χρηστότητι,
ἐν τῇ βουλῇ τῇ πανσόφῳ ἐξήγειρεν ὁ εὔσπλαγχνος Κωνσταντῖνον βασιλέα
ἀπὸ τοῦ γένους τοῦ Ἀβραὰμ καὶ τοῦ Δαυὶδ ὄντα πιστόν·344 in vol. 4
5ἐμιμήσατο τὸν προπάτορα καὶ ἔδειξε συγγένειαν
βεβαίαν καὶ ἔπαυσεν ἐκκλησίας τὸν πόλεμον· δέκα καὶ ὀκτὼ καὶ τριακοσίους λαβὼν
ὁπλίτας πιστούς, πόλεμον νικᾷ Ἀβραάμ· ἐν τοσούτοις ἔπαυσε καὶ ὁ πιστὸς καὶ ἀνδρεῖος βασιλεὺς
10τὰς αἱρέσεις τὰς ἀθέους οὐκ ἐώσας πορεύεσθαι ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

19

Μεγάλα ὄντως τὰ ἔργα Χριστοῦ καὶ ἀδιήγητα,
ἀπίστοις καὶ ἀναξίοις οὐκ ἀποκαλυπτόμενα, ἀλλ’ ἀξίοις καὶ δικαίοις·
ὅπερ συνέβη ἐπὶ Ἑλένῃ τῇ μητρὶ τούτου ποτέ·
5ὡς ἀξία γὰρ ἐπεθύμησε τὸ ξύλον τῆς ζωῆς ἡμῶν
τῷ χρόνῳ κρυπτόμενον ἐξευρεῖν ἡ φιλόθεος, καὶ τρέχει σπουδῇ ὅπου ἐσταυρώθη Χριστός,
λιποῦσα ταχὺ τὰς ἐν βασιλείοις αὐλάς, καὶ τὸν ὄκνον ἔρριψεν ἀφ’ ἑαυτῆς καὶ τὸν πόνον τῆς ὁδοῦ·
10τὸν γὰρ λύχνον ἐπεπόθει ἐξευρεῖν τὸν εἰσάγοντα
ἐν τῷ παραδείσῳ.346 in vol. 4

39

.

20

Αὐτῆς τὴν πρόθεσιν βλέπων ὁ πάντας ἐκδεχόμενος,
ὡς περὶ ὥραν μὲν πρώτην καὶ μέχρι ἑνδεκάτης δὲ οὐκ ὀκνήσας ἐξιέναι
καὶ προσκαλεῖσθαι τοὺς ἐκλεκτοὺς καὶ τοὺς κλητοὺς πρὸς τὴν ζωήν,
5ὥσπερ Παῦλον πρώην ἐζήτησε καὶ εὗρε καὶ ἐκάλεσε
καὶ ἔδειξε κήρυκα ἑαυτοῦ καὶ ἀπόστολον, οὕτως ἐκλεκτὸν ἔκρινεν Ἰούδαν ποτὲ
ὃς εὗρε σταυρὸν καὶ μετωνομάσθη καλῶς· τοῦ προδότου ὄνομα εἶχε τὸ πρίν, ἀλλ’ ἐνήλλαξεν αὐτό,
10ἐπειδήπερ οὐ προδότης ἀνεδείχθη, ἀλλ’ ἔφθασεν ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

21

Νῦν πίστιν τῆς φιλοθέου ἐδέξατο ὁ Κύριος,
τὸν ὑπουργὸν ἀναδείξας σπουδαῖον καὶ πιστότατον, τὸν ποτὲ μὲν Ἰουδαίων,
μετὰ δὲ ταῦτα ποιμένα κάλλιστον λαῶν χριστιανῶν.
5Φερωνύμως γὰρ καὶ ὠνόμασται Κυριακὸς ὁ ἅγιος
ἀνδρείαν ζωσάμενος καὶ σταυρὸν ἐξευράμενος. Ἠρεύνησε δὲ ποῖός ἐστιν ὁ τοῦ Χριστοῦ·
ὁ θάνατος δὲ ἤλεγχε καὶ νῦν τὴν ζωήν· ὡς ἐν τάφῳ πρότερον ἐπὶ Χριστοῦ, οὕτως νῦν ὑποχωρεῖ
10ὅτε εἶδε πρὸ τῆς κλίνης τὴν ζωὴν τὴν ἀπάγουσαν
ἐν τῷ παραδείσῳ.348 in vol. 4

39

.

22

Ὅμως ἵνα τέλειον ᾖ τὸ δώρημα τῆς χάριτος,
τοὺς ἥλους ἀνακαλύπτει Χριστὸς ὁ βασιλεὺς ἡμῶν, οὓς εὑροῦσα ἡ ὁσία
ὡς μαργαρίτας περιεπτύξατο αὐτοὺς σὺν τῷ σταυρῷ.
5Καὶ τοὺς ἥλους μὲν σαλιβάριον ποιήσασα ἐπλήρωσε
προφήτου τὸ κήρυγμα Ζαχαρίου κραυγάζοντος ὡς «ἔσται ποτὲ ἅγιον τὸ τοῦ χαλινοῦ»
εἰς νίκην ἀεὶ τῶν πεπιστευκότων αὐτῷ· τὸν σταυρὸν 〈δὲ〉 δέδωκε ταῖς γενεαῖς εἰς ἀσφάλειαν ζωῆς·
10οἱ γὰρ τούτῳ πεποιθότες μετὰ δόξης εἰσέρχονται ἐν τῷ παραδείσῳ.

39

.

23

Ὑπὸ σταυροῦ σκεπασθέντες σκιρτῶμεν ἀγαλλόμενοι·
ἁμαρτωλοί, νήψωμεν οὖν, παράδεισος ἠνέῳκται, ὁ λῃστὴς δὲ φύλαξ ἐστὶ
τοῦ παραδείσου ὃν ἐξελέξατο Χριστὸς ἐν τῷ σταυρῷ.
5Μὴ τὸν ἄκλειστον ἀποκλείσωμεν· φιλόχριστος καθέστηκε
λῃστὴς συμπαθέστατος ξενοδόχος φιλόστοργος. Τιμῶμεν σταυρὸν φύλακα ζωῆς τῆς ἡμῶν·
ζωῆς γ̣ά̣ρ̣ ἐστι πρόξενος τῆς τῶν οὐρανῶν· οὗτος πάντας ῥύεται τοῦ πονηροῦ καὶ τῆς τούτου προσβολῆς·
10οἱ εἰς τοῦτον σφραγισθέντες εἰσελθῆναι πιστεύουσιν
ἐν τῷ παραδείσῳ.350 in vol. 4

39

.

24

Υἱὸς Μαρίας ἐγένου, υἱὲ Θεοῦ, σωτὴρ ἡμῶν,
καὶ τῷ σταυρῷ προσηλώθης Θεὸς ὑπάρχων ἔνσαρκος, ἵνα σώσῃς τοὺς ἐν θλίψει
καὶ ἐλεήσῃς ἁμαρτωλοὺς ὡς δυνατὸς καὶ ἀγαθός.
5Σὺ παράσχου πᾶσι κατάνυξιν τοῖς ἐπὶ σοὶ ἐλπίζουσι
προθύμως δουλεύειν σοι ἐν ψαλμοῖς καὶ δεήσεσι· μετὰ τοῦ λῃστοῦ κράζομέν σοι ὡς ἐν σταυρῷ·
«Μνήσθητι ἡμῶν ἐν τῇ βασιλείᾳ τῇ σῇ· τοῦ χοροῦ ἀξίωσον πάντας ἡμᾶς τῶν ἁγίων σου, Χριστέ,
10ὡς λαβόντας τὴν σφραγῖδα τοῦ σταυροῦ σου εἰς ἕνωσιν
ἐν τῷ παραδείσῳ.»352 in vol. 4

40

t

Κοντάκιον εἰς τὴν τριήμερον καὶ ζωοποιὸν καὶ ὑπέρλα〈μπρον〉 ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ψαλμός
5ἦχος πλάγιος δʹ378 in vol. 4

40

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Εἰ καὶ ἐκ τάφῳ κατῆλθες, ἀθάνατε,
ἀλλὰ τοῦ Ἅιδου καθεῖλες τὴν δύναμιν
καὶ ἀνέστης ὡς νικητής, Χριστὲ ὁ Θεός, γυναιξὶ μυροφόροις τὸ χαῖρε φθεγξάμενος
5καὶ τοῖς σοῖς ἀποστόλοις εἰρήνην δωρούμενος, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.

40

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Καταλαβοῦσαι γυναῖκες τὸ μνῆμά σου καὶ μὴ εὑροῦσαι τὸ ἄχραντον σῶμά σου ἐλεεινὰ δακρύουσαι ἔλεγον· «Ἆρα ἐκλάπη ὁ συληθεὶς ἐκ τῆς αἱμόρρου τὴν ἴασιν;
5Ἆρα ἠγέρθη ὁ προειπὼν καὶ πρὸ τοῦ πάθους τὴν ἔγερσιν;
Ἀληθῶς ἀνέστη Χριστὸς ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.»380 in vol. 4

40

.

1

Τὸν πρὸ ἡλίου ἥλιον δύναντά ποτε ἐν τάφῳ προέφθασαν πρὸς ὄρθρον ἐκζητοῦσαι ὡς ἡμέραν, μυροφόροι κόραι καὶ πρὸς ἀλλήλας ἐβόων· «Ὦ φίλαι, δεῦτε, τοῖς ἀρώμασιν ὑπαλείψωμεν
5 σῶμα ζωηφόρον καὶ τεθαμμένον, σάρκα ἀνιστῶσαν τὸν παραπεσόντα Ἀδὰμ
κειμένην ἐν τῷ μνήματι. Ἄγωμεν, σπεύσωμεν ὥσπερ οἱ μάγοι, καὶ προσκυνήσωμεν καὶ προσκομίσωμεν
10 τὰ μύρα ὡς δῶρα τῷ μὴ ἐν σπαργάνοις, ἀλλ’ ἐν σινδόνι ἐνειλημένῳ· καὶ κλαύσωμεν καὶ κράξωμεν· ‘Ὦ δέσποτα, ἐξεγέρθητι, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.‘»

40

.

2

Ὅτε δὲ ταῦτα ἑαυταῖς ἔφησαν αἱ θεοφόροι, ἐσκόπησαν καὶ ἄλλο ὅ ἐστι σοφίας πλήρης
καί φησιν ἀλλήλαις· «Γυναῖκες, τί ἀπατᾶσθε; Πάντως γάρ, ὅτι ἐν τῷ τάφῳ πέλει ὁ Κύριος.382 in vol. 4
5 Ἆρα ἕως ἄρτι εἶχε κρατεῖσθαι ὁ ἡνιοχεύων τὴν τῶν κινουμένων πνοήν;
Ἀκμὴν νεκρὸς κατάκειται; Ἄπιστον, ἄστατον τοῦτο τὸ ῥῆμα· διὸ συνήσωμεν καὶ οὕτω πράξωμεν·
10 ἀπέλθῃ Μαρία καὶ ἴδῃ τὸν τάφον καὶ οἷς ἂν εἴπῃ ἀκολουθῶμεν· πολλάκις γάρ, ὡς πρόειπεν, ἐγήγερται ὁ ἀθάνατος, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.»

40

.

3

Ὑπὸ δὲ τούτου τοῦ σκοποῦ αἱ συνεταὶ ῥυθμηθεῖσαι προέπεμψαν, ὡς οἶμαι, τὴν Μαγδαληνὴν Μαρίαν
ἐπὶ τὸ μνημεῖον, ὡς λέγει ὁ Θεολόγος. Ἦν δὲ σκοτία, ἀλλ’ ἐκείνην πόθος κατέλαμπεν·384 in vol. 4
5 ὅθεν καὶ κατεῖδε τὸν μέγαν λίθον ἐκκεκυλισμένον ἀπὸ τῆς θύρας τῆς ταφῆς
καὶ εἶπεν ὑποστρέψασα· «Μαθηταί, μάθετε τοῦτο ὃ εἶδον καὶ μή με κρύψητε, ἐὰν νοήσητε·
10 ὁ λίθος οὐκέτι καλύπτει τὸν τάφον· μὴ ἄρα ἦραν τὸν Κύριόν μου; Οἱ φρουροὶ γὰρ οὐ φαίνονται, ἀλλ’ ἔφυγον· μὴ ἐγήγερται ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν;»

40

.

4

Τούτων ὡς ἤκουσε Κηφᾶς καὶ ὁ υἱὸς Ζεβεδαίου, ἐξέδραμον εὐθέως ὡς ἐρίζοντες ἀλλήλοις, καὶ τοῦ Πέτρου πρῶτος εὑρέθη ὁ Ἰωάννης· ὅμως καὶ φθάσας οὐκ εἰσῆλθεν ἔνδον τοῦ μνήματος,
5 ἀλλὰ ἀναμένει τὸν κορυφαῖον, ἵνα ὡς ποιμένι ἀκολουθήσῃ ὁ ἀμνός·
καὶ ὄντως οὕτως ἔπρεπε. Πέτρῳ γὰρ εἴρηται· «Πέτρε, φιλεῖς με;
Καὶ τὰ ἀρνία μου ὡς θέλεις ποίμαινε»·386 in vol. 4
10 τῷ Πέτρῳ ἐρρέθη· «Μακάριε Σίμων, τὰς κλεῖς σοι δώσω τῆς βασιλείας»· Τῷ Πέτρῳ πρὶν ὑπέταξε τὰ κύματα ἃ ἐπέζευσεν ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.

40

.

5

Ἀλλ’ ὡς προεῖπον πρὸ μικροῦ, Πέτρος τε καὶ Ἰωάννης κατέλαβον τὸ μνῆμα δι’ ὃ εἶπεν ἡ Μαρία, καὶ εἰσῆλθον ἔνδον· τὸν Κύριον δὲ οὐχ εὗρον. Ὅθεν πρὸς ταῦτα πτοηθέντες εἶπον οἱ ἅγιοι·
5 «Ἆρα τίνος χάριν ἡμῖν οὐκ ὤφθη; Μὴ τὴν παρρησίαν ἡμῶν ἡγήσατο πολλήν;
Πολὺ γὰρ ἐτολμήσαμεν· ἔδει γὰρ ἔξωθεν ἡμᾶς σταθῆναι καὶ περιβλέψασθαι τὰ ἐν τῷ μνήματι·
10 ὁ τάφος γὰρ οὗτος οὐκέτι ὡς τάφος, ἀλλ’ ὄντως θρόνος Θεοῦ ὑπάρχει· ἐν τούτῳ γὰρ ἐγένετο καὶ ᾤκησεν ὡς εὐδόκησεν
ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.388 in vol. 4

40

.

6

Περιετράπη οὖν ἡμῖν ἡ παρρησία εἰς τόλμαν καὶ μᾶλλον ἐλογίσθη καταφρόνησις τὸ θάρσος· διὰ τοῦτο τάχα οὐκ ὤφθη ὡς ἀναξίοις.» Ταῦτα λαλούντων τῶν γνησίων φίλων τοῦ πλάσαντος,
5 εἶπεν ἡ Μαρία ἀκολουθοῦσα· «Μύσται τοῦ Κυρίου καὶ ὄντως θερμοὶ ἐρασταί,
μὴ ὣς ὑπολαμβάνητε, ἀλλ’ ὑπομείνατε, μὴ ἀθυμεῖτε· τὸ γὰρ γενόμενον οἰκονομία ἦν
10 ἵνα αἱ γυναῖκες ὡς πρῶται πεσοῦσαι ἴδωσι πρῶται τὸν ἀναστάντα· ἡμῖν θέλει χαρίσασθαι τὸ ‘χαίρετε‘ ταῖς πενθήσασιν
ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.»390 in vol. 4

40

.

7

Ἐπειδὴ οὕτως ἑαυτὴν ἐπληροφόρει Μαρία, παρέμεινε τῷ τάφῳ ἀπελθόντων τῶν ἁγίων· ἀκμὴν γὰρ ἐδόκει ὅτι ἐπήρθη τὸ σῶμα· ὅθεν ἐβόα οὐχὶ ῥήμασιν, ἀλλὰ δάκρυσιν·
5 «Οἴμοι, Ἰησοῦ μου, ποῦ σε μετῆραν; Πῶς δὲ κατεδέξω κεκηλιδωμέναις χερσὶν
βαστάζεσθαι, ἀμώμητε; ‘Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιοσ‘ κράζει τὰ ἑξαπτέρυγα καὶ πολυόμματα·
10 καὶ τούτων οἱ ὦμοι μόλις φέρουσί σε, καὶ πλάνων χεῖρες ἐβάστασάν σε· ὁ Πρόδρομος βαπτίζων σε ἐκραύγαζε· ‘Σύ με βάπτισον, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.‘

40

.

8

Ἰδοὺ τριήμερος νεκρὸς πέλεις, ὁ πάντα καινίζων· ὁ Λάζαρον ἐγείρας μετὰ τέσσαρας ἡμέρας καὶ δρομαῖον δείξας τὸν κηριαῖς δεδεμένον,
κεῖσαι ἐν τάφῳ, καὶ ὡς εἴθε ᾔδειν ποῦ τέθαψαι,392 in vol. 4
5 ἵνα ὡς ἡ πόρνη δάκρυσι βρέξω μὴ μόνον τοὺς πόδας, ἀλλὰ καὶ ὅλον ἀληθῶς
τὸ σῶμα καὶ τὸ μνῆμά σου, λέγουσα· ‘Δέσποτα, ὡς τὸν τῆς χήρας υἱὸν ἀνέστησας, σαυτὸν ἀνάστησον·
10 ὁ τὴν Ἰαείρου παιδίσκην ζωώσας, τί ἔτι μένεις ἐν τῷ μνημείῳ; Ἀνάστηθι, ἐπίστηθι, ἐμφάνηθι τοῖς ζητοῦσί σε, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.‘»

40

.

9

Νενικημένην τῷ κλαυθμῷ καὶ ἡττημένην τῷ πόθῳ ἰδὼν ὁ πάντα βλέπων τὴν Μαγδαληνὴν Μαρίαν, ἐσπλαγχνίσθη τότε καὶ ὤφθη λέγων τῇ κόρῃ· «Γύναι, τί κλαίεις; Τίνα θέλεις ἔνδον τοῦ μνήματος;»
5 Εἶτα ἡ Μαρία στραφεῖσα εἶπε· «Κλαίω ὅτι ἦραν τὸν κύριόν μου τῆς ταφῆς
κα͜ὶ ο͜ὐκ οἶδα ποῦ κατάκειται. Πάντως δὲ σόν ἐστι τοῦτο τὸ ἔργον·
εἰ μὴ πλανῶμαι γάρ, ὁ κηπουρὸς εἶ σύ·394 in vol. 4
10 λοιπὸν εἰ ἐπῆρες τὸ σῶμα, εἰπέ μοι, κἀγὼ λαμβάνω τὸν λυτρωτήν μου· ἐμὸς πέλει διδάσκαλος καὶ κύριος ὁ ἐμός ἐστιν ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.»

40

.

10

Ὁ τὰς καρδίας ἐρευνῶν καὶ τοὺς νεφροὺς ἐμβατεύων, εἰδὼς ὅτι γνωρίζει τὴν φωνὴν αὐτοῦ Μαρία, ὡς ποιμὴν ἐφώνει τὴν μηκωμένην ἀμνάδα λέγων· «Μαρία». Ἡ δ’ εὐθέως εἶπε γνωρίσασα·
5 «Ὄντως ὁ καλός μου ποιμὴν φωνεῖ με ἵνα τοῖς ἐννέα καὶ ἐνενήκοντα ἀμνοῖς
λοιπὸν συναριθμήσῃ με· βλέπω γὰρ ὄπισθεν τοῦ με καλοῦντος ἁγίων σώματα, δικαίων τάγματα·
10διὸ οὔτε λέγω· ‘Τίς εἶ ὁ καλῶν με;‘·
σαφῶς γὰρ ἔγνων τίς ὁ καλῶν με· αὐτός ἐστιν, ὡς πρόειπον, ὁ κύριος ὁ ἐμός, ἔστιν ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.»396 in vol. 4

40

.

11

Ὑπὸ δὲ πόθου τοῦ θερμοῦ καὶ τῆς ἐμπύρου ἀγάπης ἡ κόρη κατεπείχθη καὶ κρατῆσαι ἠβουλήθη τὸν ἀπεριγράπτως τὴν κτίσιν πᾶσαν πληροῦντα· ὅμως ὁ πλάστης τὴν σπουδὴν αὐτῆς οὐκ ἐμέμψατο,
5 ἀλλ’ ἐπὶ τὰ θεῖα αὐτὴν ἀνάγει λέγων· «Μή μου ἅπτου· ἦ μόνον βροτόν με νοεῖς;
Θεός εἰμι, μὴ ἅπτου μου. Ὦ σεμνή, πέτασον ἄνω τὸ ὄμμα καὶ κατανόησον τὰ ἐπουράνια·
10ἐκεῖ ζήτησόν με· καὶ γὰρ ἀναβαίνω
πρὸς τὸν πατέρα ὃν οὐκ ἀφῆκα· αὐτοῦ πέλω ὁμόχρονος καὶ σύνθρονος καὶ ὁμότιμος, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.398 in vol. 4

40

.

12

Ῥητορευέτω δὲ λοιπὸν ταῦτα ἡ γλῶσσά σου, γύναι, καὶ διερμηνευέτω τοῖς υἱοῖς τῆς βασιλείας τοῖς καραδοκοῦσι τὴν ἔγερσίν μου τοῦ ζῶντος. Σπεῦσον, Μαρία, καὶ τοὺς μαθητάς μου συνάθροισον·
5 σάλπιγγί σοι χρῶμαι μεγαλοφώνῳ· ἤχησον εἰρήνην εἰς τὰς ἐμφόβους ἀκοὰς
τῶν κεκρυμμένων φίλων μου, ἔγειρον ἅπαντας ὥσπερ ἐξ ὕπνου, ἵν’ ὑπαντήσωσι καὶ δᾷδας ἅψωσιν·
10 εἰπέ· ‘Ὁ νυμφίος ἠγέρθη τοῦ τάφου κα͜ὶ ο͜ὐδὲν ἀφῆκεν ἐντὸς τοῦ τάφου· ἀπώσασθε, ἀπόστολοι, τὴν νέκρωσιν, ὅτ͜ι ἐ͜γήγερται
ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.‘»400 in vol. 4

40

.

13

Ὡς οὖν ἀκήκοε σαφῶς ὅλων τῶν λόγων τοῦ Λόγου, ὑπέστρεψεν ἡ κόρη καί φησι ταῖς ὁμοτρόποις· «Θαυμαστά, γυναῖκες, ἃ εἶδον καὶ διηγοῦμαι· μή τις οὖν δόξῃ ὡς ληρήματά μου τὰ ῥήματα·
5 οὐ γὰρ ἐφαντάσθην, ἀλλ’ ἐνεπνεύσθην· πέπλησμαι τῆς θέας καὶ τῆς ὁμιλίας Χριστοῦ,
καὶ πῶς καὶ πότε μάθετε. Ὅτε με ἔλιπον οἱ περὶ Πέτρον, ἱστάμην κλαίουσα ἐγγὺς τοῦ μνήματος·
10 ἐδόκουν γὰρ ὅτι ἐπήρθη τοῦ τάφου τὸ θεῖον σῶμα τοῦ ἀθανάτου· ἀλλ’ εὐθέως οἰκτείρας μου τὰ δάκρυα, ἐπεφάνη μοι ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.

40

.

14

Μετεποιήθη ἄθροον εἰς εὐφροσύνην ἡ λύπη καὶ γέγονέ μοι πάντα ἱλαρὰ καὶ γεγηθότα· οὐκ ὀκνῶ δὲ λέγειν· ‘Ὥσπερ Μωσῆς ἐδοξάσθην‘· εἶδον γάρ, εἶδον, οὐκ ἐν ὄρει, ἀλλ’ ἐν τῷ μνήματι,
5 οὐχ ὑπὸ νεφέλην, ἀλλ’ ὑπὸ σῶμα, τὸν τῶν ἀσωμάτων δεσπότην καὶ τῶν νεφελῶν
τὸν πρὶν καὶ νῦν καὶ πάντοτε λέγοντα· ‘Μαριάμ, σπεῦσον καὶ φράσον τοῖς ἀγαπῶσί με ὅτι ἐγήγερμαι·		402 in vol. 4
10ὡς κάρφος ἐλαίας λαβοῦσά με γλώσσῃ, τοῖς ἐκ τοῦ Νῶε εὐαγγελίζου σημαίνουσα ὡς πέπαυται ὁ θάνατος καὶ ἐγήγερται ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.‘»

40

.

15

Ἀκούσας τούτων ὁ χορὸς τῶν εὐσεβῶν νεανίδων συμφώνως ἀπεκρίθη τῇ Μαγδαληνῇ Μαρίᾳ· «Ἀληθὲς ὃ εἶπας καὶ συναινοῦμέν σοι πᾶσαι· οὐκ ἀπιστοῦμεν, ἀλλὰ τοῦτο μόνον θαυμάζομεν
5 ὅτι ἕως ἄρτι ἦν ἐν τῷ τάφῳ καὶ συναριθμεῖσθαι τοῖς τεθνεῶσιν ἡ ζωὴ
ἠνείχετο τριήμερον· ὅτι γὰρ ἤμελλεν ἐκ τῶν χθονίων
ἐλθεῖν ἠλπίζομεν· διὸ ἐλέγομεν·404 in vol. 4
10 ‘Τοῦ κήτους οἰκέτην ἐξήγαγε τότε, καὶ πῶς κρατεῖται ὑπὸ θανάτου; Εἰ τοῦ θηρὸς ἀνήρπασεν, ἀνίσταται καὶ ἐκ μνήματος ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.‘

40

.

16

Νῦν οὖν μὴ νόμιζε, σεμνή, ὅτι χωλεύει ἃ λέγεις· ὀρθῶς ἡμῖν ἐφθέγξω καὶ οὐδὲν ἐν τούτοις σκάζον· ἀληθὴς ὁ λόγος καὶ προσηνής σου ὁ τρόπος· ὅμως, Μαρία, κοινωνῆσαί σοι βουλευόμεθα
5 ἵνα μὴ ἓν μέλος ἡμῶν τρυφήσῃ, μείνῃ δὲ τὰ ἄλλα νεκρὰ καὶ ἄγευστα ζωῆς
ἐκείνης ἧς ἀπήλαυσας· γένωνται ἅμα σοι στόματα πλεῖστα ἐπισφραγίζοντα τὴν μαρτυρίαν σου·
10 ἀπέλθωμεν πᾶσαι ἐπὶ τὸ μνημεῖον καὶ βεβαιοῦμεν τὴν ὀπτασίαν· κοινὸν ἔστω, συνόμιλε, τὸ καύχημα ὃ παρέσχε σοι
ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.»406 in vol. 4

40

.

17

Οὕτω λαλῶν ὁ σύλλογος τῶν θεοφόρων θηλείων ἐξήρχετο τὴν πόλιν μετὰ τῆς διηγουμένης καὶ ἰδὼν τὸν τάφον ἀπὸ μακρόθεν ἐβόα· «Ἴδε ὁ τόπος, μᾶλλον δὲ ὁ κόλπος ὁ ἄχραντος·
5 ἴδε ὁ βαστάσας τὸν βασιλέα, ἴδε ὁ χωρήσας ὃν οὐ χωροῦσιν οὐρανοί,
χωροῦσι δὲ οἱ ἅγιοι. Αἶνός σοι, ὕμνος σοι, ἅγιε τάφε, μικρὲ καὶ μέγιστε, πτωχὲ καὶ πλούσιε,
10 ζωῆς ταμιεῖον, εἰρήνης δοχεῖον, χαρᾶς σημεῖον, Χριστοῦ μνημεῖον· ἑνὸς μνῆμα, τοῦ κόσμου δὲ τὸ καύχημα, ὡς ηὐδόκησεν
ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.»408 in vol. 4

40

.

18

Ὑμνολογήσασαι λοιπὸν τοῦ ζωοδότου τὸν τάφον, ἐστράφησαν καὶ εἶδον τὸν καθήμενον τῷ λίθῳ καὶ ἀπὸ τοῦ φόβου εἰς τὰ ὀπίσω ἀπῆλθον, εὐλαβηθεῖσαι, κάτω κλίνασαι καὶ τὰ πρόσωπα
5 καὶ μετὰ δειλίας λαλοῦσαι ταῦτα· «Τί τοῦτο τὸ εἶδος ἐστίν, ἢ τίνος ἡ μορφή;
Τίς πέφυκεν ὃν βλέπομεν; ἄγγελος; ἄνθρωπος; ἄνωθεν ἦλθεν ἢ τάχα κάτωθεν ἡμῖν ἀνέτειλεν;
10 Πῦρ πέλει, φῶς πέμπει, ἀστράπτει, αὐγάζει· φύγωμεν, κόραι, μὴ φλογισθῶμεν· ὄμβρε θεῖε, οὐράνιε, ἐπίσταξον ταῖς διψῶσί σε, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.

40

.

19

Ψυχαγωγήσουσιν ἡμᾶς νῦν ὡς σταγόνες οἱ λόγοι τοῦ στόματός σου, Λόγε, ἡ χαρὰ τῶν θλιβομένων, ἡ ζωὴ τῶν πάντων, μὴ νεκρωθῶμεν τῷ φόβῳ.»
Ταῦτα, ὡς οἶμαι, ἐλιτάνευον αἱ θεόπνευστοι·410 in vol. 4
5 ὅθεν ἐμειλίχθη ὁ ἐν τῷ λίθῳ καὶ πρὸς τὰς γυναῖκας φησί· «Μὴ φοβεῖσθε ὑμεῖς,
ἀλλ’ οὗτοι οἱ φυλάσσοντες· φρίξουσι, πτήξουσι καὶ νεκρωθῶσιν ἀπὸ τοῦ φόβου μου, ἵνα καὶ μάθωσιν
10 ὅτι τῶν ἀγγέλων δεσπότης ὑπάρχει ὃν νῦν φρουροῦσιν, ἀλλ’ οὐ κρατοῦσιν· ἀνέστη γὰρ ὁ Κύριος κα͜ὶ ο͜ὐκ ἔγνωσαν πῶς ἐγήγερται ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.

40

.

20

Ἀθανατίσθητε λοιπόν, θήλειαι, μὴ νεκρωθῆτε· τὸν κτίστην τῶν ἀγγέλων ἐζητεῖτε θεωρῆσαι, καὶ ἑνὸς ἀγγέλου τὴν ὄψιν τί δειλιᾶτε; Δοῦλος ὑπάρχω τοῦ τὸν τάφον τοῦτον οἰκήσαντος,
5 τάξιν ὑπηρέτου καὶ φύσιν ἔχω· ἅπερ προσετάχθην ἐπέστην κηρῦξαι ὑμῖν·
‘Ἐγήγερται ὁ Κύριος, ἔτριψε τὰς χαλκᾶς πύλας τοῦ ᾅδου καὶ σιδηροῦς μοχλοὺς αὐτοῦ συνέθλασε,		412 in vol. 4
10 καὶ τῇ προφητείᾳ ἐπέθηκε πέρας, καὶ τῶν ἁγίων ὕψωσε κέρας.‘ Δεῦτε, κόραι, καὶ ἴδετε ποῦ ἔκειτο ὁ ἀθάνατος, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.»

40

.

21

Λαβοῦσαι θάρσος ἄμεμπτον ἐκ τῆς φωνῆς τοῦ ἀγγέλου, φρονίμως αἱ γυναῖκες ἀπεκρίθησαν πρὸς τοῦτον· «Ἀληθῶς ἀνέστη ὁ Κύριος, καθὼς ἔφης· ἔδειξας ἡμῖν καὶ τῷ ῥήματι καὶ τῷ σχήματι
5 ὅτιπερ ἀνέστη ὁ ἐλεήμων· εἰ μὴ γὰρ ἀνέστη καὶ ἐπορεύθη τῆς ταφῆς,
οὐκ ἂν αὐτὸς ἐκάθισας· πότε γὰρ στρατηγός, τοῦ βασιλέως παρόντος, κάθηται ἢ διαλέγεται;
10 Εἰ δὲ καὶ τελεῖται ἐν γῇ τὰ τοιαῦτα, ἀλλ’ ἐν ὑψίστοις οὐκ ἔστι ταῦτα, ὅπου θρόνος ἀθέατος καὶ ἄφραστος ὁ καθήμενος, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.»414 in vol. 4

40

.

22

Μίξασαι φόβῳ τὴν χαρὰν καὶ εὐφροσύνην τῇ λύπῃ ὑπέστρεψαν τοῦ τάφου, ὡς διδάσκει τὸ βιβλίον, πρὸς τοὺς ἀποστόλους καὶ ἔλεγον αἱ γυναῖκες· «Τί ἀθυμεῖτε; Τί τὰ πρόσωπα συγκαλύπτετε;
5 Ἄνω τὰς καρδίας· Χριστὸς ἀνέστη. Στήσατε χορείας καὶ εἴπατε ἅμα ἡμῖν·
‘Ἐγήγερται ὁ Κύριοσ‘· ἔλαμψεν ὁ τεχθεὶς πρὸ ἑωσφόρου· μὴ οὖν στυγνάσητε, ἀλλ’ ἀναθάλλετε·
10 τὸ ἔαρ ἐφάνη· ἀνθήσατε, κλῶνες, καρποφορίαν, μὴ δυσφορίαν· πάντες χεῖρας κροτήσωμεν καὶ εἴπωμεν· ‘Ἐξεγήγερται
ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.‘»·416 in vol. 4

40

.

23

Οἱ δὲ ἀκούσαντες σαφῶς καὶ εὐφρανθέντες τῷ λόγῳ ἐξέστησαν εὐθέως καί φησι πρὸς τὰς γυναῖκας· «Πόθεν τοῦτο, κόραι, ἐμάθετε ὃ λαλεῖτε; Ἄγγελος εἶπεν; —Ναί, φησίν, καὶ εἶπε καὶ ἔδειξε,
5 καὶ ὁ τῶν ἀγγέλων Θεὸς καὶ πλάστης ὤφθη τῇ Μαρίᾳ καὶ ἔφη· ‘Λέξον τοῖς ἐμοῖς·
ἐγήγερται ὁ Κύριος.‘ Δεῦτε οὖν, ὡς κριοὶ καὶ ὡς ἀρνία προβάτων ἅπαντες σκιρτῶντες εἴπωμεν·
10 ‘Ποιμὴν ἡμῶν, δεῦρο, συνάγαγε ἡμᾶς τοὺς σκορπισθέντας ὑπὸ δειλίας· ἐπάτησας τὸν θάνατον, ἐπίστηθι τοῖς ποθοῦσί σε, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.‘»

40

.

24

Συναναστήτω σοι, σωτήρ, ἡ νεκρωθεῖσα ψυχή μου, μὴ φθείρῃ ταύτην λύπη καὶ λοιπὸν εἰς λήθην ἔλθῃ τῶν ᾀσμάτων τούτων τῶν ταύτην ἁγιαζόντων·
ναί, ἐλεήμων, ἱκετεύω σε μὴ παρίδῃς με418 in vol. 4
5 τὸν ταῖς πλημμελείαις κατεστιγμένον· ἐν γὰρ ἀνομίαις καὶ 〈ἐν〉 ἁμαρτίαις ἐμὲ
ἐκίσσησεν ἡ μήτηρ μου, Πάτερ μου ἅγιε καὶ φιλοικτίρμον, ἁγιασθήτω σου ἀεὶ τὸ ὄνομα
10 ἐν τῷ στόματί μου καὶ τοῖς χείλεσί μου, ἐν τῇ φωνῇ μου καὶ τῇ ᾠδῇ μου· δός μοι χάριν κηρύττοντι τοὺς ὕμνους σου, ὅτι δύνασαι,
ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.420 in vol. 4

41

t

[Ἕτερ]ον κοντάκιον εἰς τὴν τριήμερον ἀνάστασιν τοῦ κυρίου καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, [φέρ]ον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ κυροῦ Ῥωμανοῦ αἶνος ἰδιόμελον.

41

pro

(t)

Προοίμιον
1Κατεπόθη ὁ θάνατος εἰς νῖκος
τῇ ἐκ νεκρῶν ἐγέρσει σου, Χριστὲ ὁ Θεός· διὸ οἱ τῷ πάθει σου ἐγκαυχώμενοι,
ἀεὶ ἑορτάζοντες εὐφραινόμεθα καὶ ἀγαλλιῶντες βοῶμεν·
5«Ἀνέστη ὁ Κύριος.»430 in vol. 4

41

.

1

Τὴν ζωὴν τῇ ταφῇ, τῷ θανάτῳ Θεὸν
καὶ τῷ ᾅδῃ τὸν ᾅδην σκυλεύσαντα παρέδωκέ ποτε τῶν ἀνόμων λαός, ὡς θνητὸν τοὺς θνητοὺς ἀθανατίσαντα,
5
ὡς δὲ νεκρὸν τοὺς νεκροὺς ἀναστήσαντα ῥήματι· φύλακας ἔθεντο μνήματι τοῦ πάντα φέροντος νεύματι.
Ὢ ἀφροσύνης τῶν ἀνόμων·
εἰ νεκρός, μὴ πτοοῦ· εἰ δὲ ζῇ, παραιτοῦ καὶ βόα σὺν ἡμῖν·
«Ἀνέστη ὁ Κύριος.»

41

.

2

Ὅτε μετὰ σταυρὸν κατετέθη ταφῇ
ὑπὸ τοῦ Ἰωσὴφ ὁ Θεὸς Ἰωσήφ, ὁ ἐκ λάκκου ποτὲ σώσας τὸν Ἰωσὴφ ὁρατῶς ὡς θνητὸς ἐφυλάττετο,
5
ἀλλ’ ἀοράτως τοὺς φύλακας φόβῳ ἐνέκρωσε· λίθος ἦν ἐπὶ τοῦ μνήματος, πέτρα δὲ ἔνδον τοῦ μνήματος·
γέγοναν λίθοι οἱ τηροῦντες
θεωροῦντες τὸν ἄγγελον λίθῳ καθήμενον λέγοντα·
«Ἀνέστη ὁ Κύριος.»432 in vol. 4

41

.

3

Ὑπὸ τῶν πονηρῶν λογισμῶν οἱ κριταὶ
τῶν ἀνόμων συνείχοντο λέγοντες· «Ἰδοὺ κεῖται εἰς γῆν ὁ δονήσας τὴν γῆν, [ὁ] παντὶ λαλητὸς καὶ περιβόητος·
5
οὗ πᾶσα γαῖα τὰ ἔργα ἐθαύμασε, τέθνηκε. Νήψωμεν οὖν μὴ τὰ ἔσχατα χεί[ρω] τῶν πρώτων γενήσεται,
μή ποτε κλέψωσι τὸ σῶμα
τὸ αὐτοῦ [οἱ] αὐτοῦ καὶ ψευδόμενοι πᾶσι κηρύξωσιν·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘

41

.

4

Κουστωδίαν ἡμεῖς αἰτησόμεθα νῦν
τὸν [Πιλᾶτον, καὶ] δώσει φυλάττοντας. Καὶ ζῶν γὰρ καὶ θανὼν φ[οβε]ρὸς Ἰησοῦς· ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ σάββατον ἔλυσεν,
5
ἐ[ὰν δὲ νῦν] ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ, νόμος λέλυται· κεῖται νεκρὸς [καὶ ἐλ]πίζεται, δέδεται καὶ προσδοκᾶται ζῆν·
οἱ μαθηταὶ [τού]του γὰρ πάντες
‘Μετὰ τρίτην, φησί, τὸν διδάσκαλον [βλέ]ποντες λέγομεν·
Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘

41

.

5

Ὑπὸ σοῦ καὶ ἡμεῖς καὶ οἱ ἀλλογενεῖς,
ὦ Πιλᾶτε, σαφῶς ἰθυνόμεθα· διὰ τοῦτο οἱ σοὶ σοὶ προσφεύγομεν· δι[ὰ σοῦ] στήτω τοῦ ἔθνους τὰ δίκαια·
5μὴ καταλύσῃ θνητὸς [Θεοῦ] νόμον δεόμεθα.»
Τί ἀφρονεῖτε, παράνομοι; Νόμου [Πιλᾶ]τος προΐσταται·
Πόσῳ Πιλάτου Χριστὸς κρείττων;
Ὃς καὶ [νό]μον στηρίζει καὶ χάριν παρέχει τοῖς κράζουσιν·
«Ἀνέστη ὁ Κύριος.»		434 in vol. 4

41

.

6

«Ῥῆμα ἔστιν αὐτοῦ πρὸς τοὺς φίλους αὐτοῦ
ὅτι ‘μετὰ τὰς τρεῖς ἀναστήσομαι· κἂν γὰρ θάνω—φησίν—, τὸν θάνατον πατῶ.‘ Οὐχ ὅτι τοῦτο γίνεται φοβούμεθα,
5
ἀλλ’ ὅτι κλέπτε[ται] ὑπὸ τινῶν λογιζόμεθα· ὅτι γὰρ οὐκ ἀναστήσεται ἀνέγνωμεν καὶ ἐπέγνωμεν·
‘Πνεῦμ͜α ἐ͜ξελθὸν οὐκ ἐπιστρέφει‘,
εἰ μὴ εἴπῃ Θεός· εἰ δὲ οὗτος Θεός ἐστιν, εἴπωμεν·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘»

41

.

7

Ὁ Πιλᾶτος ἀκούσας φησὶ πρὸς αὐτούς·
«Πλήρης γέλωτος ὑμῶν τὰ ῥήματα· Τίς γὰρ κλέπτει νεκρόν; Τί δὲ κέρδος νεκροῦ; Ὁ φιλῶν φίλον φιλεῖ μέχρι μνήματος,
5
μετὰ δὲ τὴν ταφὴν μάτην τὸ φίλτρον ἐνδείκνυται· κεῖται νεκρὸς μὴ κινούμενος· τί ὠφελεῖτε τὸν κείμενον;
Θάψαντες ἄφετε τὸν νέκυν·
οὐ γὰρ κλέπτεται οὐδέ, ἂν μὴ ἀναστῇ, ἐκβοήσωσιν·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘436 in vol. 4

41

.

8

Ὑπ’ ἐμοῦ μαστιχθείς, ὑφ’ ὑμῶν σταυρωθείς,
ὑπὸ τοῦ Ἰωσὴφ ἐν 〈τῷ〉 τάφῳ τεθείς, σαφής ἐστι νεκρός, ἀψευδὴς δὲ θνητός· ὥσπερ οὖν πάντων βλεπόντων ἀπέθανεν,
5
οὕτω καὶ πάντων βλεπόντων ἀνέλθ͜ῃ ἐ͜κ τοῦ μνήματος. Κλέπτουσι τοῦτον, ὡς λέγετε, καὶ λέγουσιν ὅ[τ͜ι ἐ͜γή]γερται;
Μὴ καὶ τὰ ὄμματα τυφλοῦσιν;
Εἰ ἅπερ 〈εἶπε〉 [βλ]έπομεν, ταῦτα πιστεύοντες εἴπωμεν·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘

41

.

9

[Ῥαψῳδεῖ]ν μοι δοκεῖ πᾶς τοιαῦτα λαλῶν,
ὅτι κλέπτεται ἢ καὶ ἐγείρεται· καὶ τοῦτο γὰρ ψευδές, καὶ τοῦτο ἀσαφές· εἰ δὲ τοῦτο [ὑμᾶς] θεραπεύει τὰ νῦν,
5
τοῦ φυλαχθῆναι τὸ μνῆμα τοὺς φύλακας λάβετε· βλέπετε δὲ μὴ οἱ φύλακες πάλιν πλα[νώ]μενοι εἴπωσιν·
‘Ὄντως Θεοῦ υἱὸς ἦν οὗτοσ‘,
ὡς ποτὲ ἐν σταυρῷ, καὶ νῦν ἐν τῷ μνημείῳ βοήσωσιν·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘»438 in vol. 4

41

.

10

[Ὣς] δὲ ταῦτα αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτός φησιν·
«Ἔχετε κουστωδίαν, πορεύεσθε, τὸ συμφέρον ὑμῖν ποιήσατε νυνί.» Ὦ Πιλᾶτε, [νῦν π]λῦνον τὰς φρένας σου
5
ὡς καὶ τὰς χεῖράς ποτε, καὶ εἰπέ· «Ἀθῷός εἰμι.» Ἢ τάχα τότε τὸ ὅραμα τῆς γυναικός σε κα[τ]έπληξε;
Τί οὖν ποιήσεις, ἂν ἀκούσῃς
οὐρανίων, γηΐνων, βοώντων μετὰ τὴν ἀνάστασιν·
«Ἀνέστη ὁ Κύριος»;

41

.

11

»[Μή], φησίν, νυσταγμὸν τοῖς βλεφάροις ὑμῶν
νῦν παράσχητε, ἀλλ’ ὑπομείνατε», οἱ ἄνομοι πρὸς τοὺς στρατιώτας ποτέ· »[κο]πιάσατε μικρὸν ἀγρυπνήσαντες
5
ἵνα εἰς τέλος νε[κ]ρὸς Ἰησοῦς λογισθήσεται· τοῦ γὰρ Πιλάτου τὸ θέλημα ποιεῖτε, [ἂν] τοῦτο δράσητε·
ἔσται δ’ ὑμῖν κέρδος ὁ κόπος
καὶ ἡμῖν [κ]λέος, ὅτι μετὰ τὴν φθορὰν οὐδεὶς λέγει σαφῶς·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘440 in vol. 4

41

.

12

[Ἀ]νωφέλητον δὲ τὸ ἐπίταγμα νῦν
μὴ λογίσησθε· καὶ γὰρ σπου[δά]ζομεν θεραπεῦσαι ὑμᾶς μετὰ κόπον ὑμῶν· τῷ Ἰούδα [ἐ]δόθη τριάκοντα,
5
λάβετε νῦν καὶ ὑμεῖς ἐν διπλῷ τὰ τρι[άκον]τα. Τοῦτό ἐστιν ὅπερ εἴπομεν, ζῶν καὶ θανὼν ἐπιζή[μιος]·
ὅμως μὴ κάμωμεν εἰς μάτην·
μὴ χρυσὸς ἀφ’ ἡμῶν [καὶ] Χριστὸς καθ’ ἡμῶν καὶ οἱ λέγοντες·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘»

41

.

13

[Νευ]ρωθέντες εὐθὺς τῇ ματαίᾳ βουλῇ
τῶν ἀνόμων τὸ μνῆμα κατέλαβον, καὶ ἐφρούρει Χριστὸν βασιλέα στρατός. Στρατιῶται τοῦ μνήματος ἔξωθεν,
5 καὶ ἔνδον πόλεμος ἦν τοῦ Χριστοῦ πρὸς τὸν θάνατον, τοῦ μὲν τὸ κράτος ἁρπάζοντος, τοῦ δὲ τοῦ κράτους ἐκπίπτοντος,
τοῦ μὲν ἁρπάζοντος τοὺς κάτω,
τοῦ δὲ τοῖς κατωτέρω βοῶντος· «[⏑–⏑⏑] κράζωμεν·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘»442 in vol. 4

41

.

14

Οὕτω δὲ νικωμένου θανάτου ποτὲ
καὶ τοῦ ᾅ[δου θορύ]βους κινήσαντος, οἱ φύλακές φησι· «Τίς νῦν ἡ ταραχή; [Πρώτη] νύξ, κα͜ὶ ἠ͜ρεμοῦσαν οἱ ἔνδοθεν·
5
δευτέρα δέ, καὶ ἡσύχ[αζον]· τρίτην σαλεύονται· κλαίουσιν ἅμα καὶ χαίρουσιν, [ὀδύ]ρονται καὶ ἀγάλλονται·
‘οἴμοι οἴμοι‘ πρὸς ἀλλήλους·
ἀλλήλοις δὲ ἄλλοι γηθόμενοι ‘εὖ‘ οὕτω λέγουσιν,
‘ἀνέστη ὁ Κύριοσ‘.

41

.

15

Ὑπὸ φόβου πολλοῦ ἐσαλεύθη ἡ γῆ
καὶ ὁ λίθος δὲ ἤρθη τοῦ μνήματος· μὴ πολλάκις ὃν πρὶν ἐφυλάττομεν ἐν σταυρῷ καὶ ἐφρίξαμεν ἅπαντες,
5
οὗτος καὶ νῦν τὸν Ἀδὰμ ἀναστήσας ἐγείρεται; Τότε τὰς πέτρας διέρρηξε, νῦ[ν δὲ] τὸν λίθον ἐσάλευσε·
μᾶλλον αὐτός ἐστιν ὁ τότε
καταπ[έτα]σμα σχίσας καὶ μνῆμα ἀνοίξας· ὑπνούντων ἡμῶν
ἀνέστη ὁ Κύριος.444 in vol. 4

41

.

16

Ἀναστάντες ἡμεῖς ἐρευνήσωμεν νῦν
τὸ μνημεῖον, ὦ φίλοι, καὶ ἴδωμεν· ὁ λίθος γὰρ εἰκὸς μετετέθη σεισμῷ. Ε͜ἰ ὁ͜ νεκρὸς ἔνδοθεν κεῖται, σιγήσωμεν·
5
εἰ δ’ ἀφανὴς ὁ θανών, σὺν [τοῖς] κάτω δακρύσωμεν· τότε γὰρ Θάνατος ἔκλαιε, καὶ [Ἅιδης] μᾶλλον ὠδύρετο,
ὅτε ἡμεῖς συνεζητοῦμεν·
‘Τίς ὁ λέγων· οὐαί, καὶ τίς κράζει τό· εὖ, καὶ τίνων αἱ φωναί·
ἀνέστη ὁ Κύριος;‘

41

.

17

—Ἰδοὺ ἔνδον οὐδείς· ἐν τῷ λίθῳ δὲ τίς
ὃν ὁρῶ ἢ δοκῶ ἢ φαντάζομαι; —Τάχα νύξ σε πλανᾷ; —Φίλε, νύξ με πλανᾷ; —Σὺν ἡμῖν κατακλίθητι καὶ ὕπνωσον·
5
πνεῦμά ἐστι τὸ φαντάζον σε· σίγα, καθεύδησον. —Μᾶλλον δὲ νῦν ἀγρυπνήσωμεν τῇδε κἀκεῖσε προσέχοντες,
μή τις θηρᾷ ἡμῶν τὸν ὕπνον
καὶ ἐλθὼν κλέψει τοῦτον, καὶ τίς δυσωπήσει τοὺς [κράζοντας·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριοσ]‘;446 in vol. 4

41

.

18

Νὺξ παρῆλθε λοιπόν, εἰ παρῆλθε σαφῶς,
καὶ ὃ εἶπας, ὦ φίλε, τὸ πρὶν ἀληθές, καὶ ὁ τότε θανὼν νῦν πέλει φαεινός· οὗτος ἐντὸς τὸν λίθον ἐσάλευσεν,
5
οὗτος ἐφόβησεν ἡμᾶς τοῖς λόγοις· ἔστι γὰρ φρικτός· φῶς φορεῖ, φῶς πέμπει, φῶς ἐστι· τάχα φωτὸς ὑϊός ἐστι
καὶ τοῦ φωτὸς δὲ ὑπηρέτης,
[⏑⏑–⏑] τὰ ῥήματα ταῖς γυναιξὶν ἃ ἐβόησεν·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριοσ‘.»

41

.

19

Ὁ [μὲν λάκ]κος αὐτῶν, τὸ δὲ κέρδος ἡμῶν·
τῶν ἀνόμων τὸ α[ἶσχος], τὸ καῦχος δ’ ἡμῶν· ἐκείνοις ἡ πληγή, ἡμῶν δὲ [ἡ ζωή]· καὶ γὰρ ὄντως ἀνέστη ὁ Κύριος.
5
Εἰ κα͜ὶ ο͜ἱ τηροῦντες τὸ [μνῆμα] ἀργύριον ἔλαβον ἵνα σιγήσωσι θέλοντες, οἱ λίθοι μᾶλλον κράξουσιν
ὅτι ἄνευ χειρῶν λίθος
ὁ ἐξ ὄρους τμη[θείς], ὡς ποτὲ ἐκ γαστρός, καὶ νῦν ἐκ τῆς ταφῆς
ἀνέστη ὁ Κύριος.448 in vol. 4

41

.

20

[Σύ, σωτήρ], ἐκ γαστρὸς ἦλθες ἄνευ σπορᾶς
τῇ παρθένῳ τὰ τῆς παρθενίας λιπών, ὡς νῦν τὰ τῆς ταφῆς ἀνεῖλες τῇ ταφῇ· ὡς σινδόνα ͜Ἰω͜σὴφ καταλείψας ταφῇ,
5
ἔλαβες δὲ τῆς ταφῆς τὸν γεννήσαντα τὸν Ἰωσήφ. Ἦλθεν Ἀδάμ σοι ἑπόμενος, Εὔα δέ σοι ἠκολούθησε·
τῇ Μαριὰμ Εὔα δουλεύει,
σὲ [δὲ] πᾶσα ἡ γῆ προσκυνεῖ ἐπινίκιον ᾄδουσα·
«Ἀνέστη ὁ Κύριος.»450 in vol. 4

42

t

Ἕτερον κοντάκιον ἀναστάσιμον, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ αἶνος ἦχος πλάγιος βʹ, ἰδιόμελον ... πρός· Τὴν πολλὴν τῶν ἀνθρώπων ἀνομίαν.

42

pro

(t)

Προοίμιον
1Τὸν σταυρόν σου προσκυνῶ, Χριστὲ ὁ Θεός, καὶ τὴν ταφήν σου δοξάζω, ἀθάνατε, καὶ τὴν ἀνάστασίν σου ἑορτάζων κραυγάζω σοι·
«Ἀνέστη ὁ Κύριος.»458 in vol. 4

42

.

1

Τὴν ὁδόν σου, σωτήρ μου, τὴν εἰς Ἅιδην οὐδεὶς ἔγνω σαφῶς, [εἰ] μὴ ὁ Ἅιδης· ἠδυνήθη γὰρ ἀφ’ ὧν εἶδεν, ἀφ’ ὧν ἔπαθεν, μαθεῖν σου τὴν δύναμιν· αὐτὸν οὖν πρῶτον θέλω ἐρωτῆσαι [ὅ τι] γέγονε, καὶ τότε μετὰ τοῦτον τοὺς φυλάξαντας τὸ μνῆμά σου τίς ὁ κλέψας τὸ σῶμά σου.
5Εἰ γὰρ καὶ ἔγνων ἀκριβῶς πῶς ἀνέστης, ἀτελεύτητε, μαθὼν ἐκ τῶν φίλων σου, ὅμως κα͜ὶ ἐ͜κ τῶν μισούντων σε ἐπείγομαι πιστώσασθαι τοὺς λόγους τῶν κραζόντων·
«Ἀνέστη ὁ Κύριος.»

42

.

2

[Ὁ] φιλῶν γὰρ ὡς φίλον μεγαλύνει· ὁ μισῶν καὶ μὴ θέλων ἀληθεύει, καθὼς γέγραπται· «Σωτηρίαν ἐξ ἐχθρῶν ἡμῶν καὶ ἐκ τῶν μισούντων ἡμᾶς.» Εἰπὲ οὖν πρῶτος, Ἅιδη, ὁ ἀεὶ ἐχθρὸς τοῦ γένους μου, πῶς εἶχες ἐν τῷ τάφῳ τὸν ποθήσαντα τὸ γένος μου; Τίς σοι οὗτος λελόγιστο;
5Πάντως ὡς πάντες οἱ ἐκ γῆς ἐλογίσθη σοι, ταλαίπωρε, λοιπὸν δὲ καὶ ἄπορε· οὓς γὰρ εἶχες ἀπώλεσας, καὶ ὃν κατέχειν ἔλεγες οὐχ εὗρες· ἀληθῶς γὰρ
ἀνέστη ὁ Κύριος.460 in vol. 4

42

.

3

«Ὑπ’ ἐμοῦ θέλεις, ἄνερ, διδαχθῆναι πῶς ἐμοὶ κατεπέβη ὁ φονεύς μου; Διαλέλυμαι κα͜ὶ ο͜ὐκ ἰσχύω σοι [ἐρεύξα]σθαι· ἀκμὴν γὰρ τεθάμβημαι αὐτὸν νομίζων [βλέ]πειν τὸν καιρὸν ἐκεῖνον, ἄνθρωπε, ἐν ᾧ κατανοήσας [ἐθεώ]ρουν σαλευόμενον τοῦ κειμένου τὸ λείψανον·
5καὶ με[τ’ ὀ]λίγον δυνατῶς ἐξαλλόμενον ἀνίστατο καὶ χεῖρα[ς ἃς] ἔδησα τῷ λαιμῷ μου ἐπέθηκε, καὶ πάντας οὓς κατέπιον ἐξέμεσα βοῶντας·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘

42

.

4

Τί δὲ κλαίω νεκροὺς οὓς ἀφῃρέθην; Ἐμαυτὸν θρηνῳ[δῶ] πῶς ἐχλευάσθην· καὶ οὐκ ἤρκεσε τοῦτο μόνον εἰς αἰσχύνην μου, ἀλλ’ ὅτι κα͜ὶ ἐ͜μπαίζομαι· λίχνον γὰρ καὶ παμφάγον οἱ φυγόντες με καλοῦσί με, καὶ ῥήμασι τοιούτοις παροξύνουσί με λέγοντες ‘Τί γὰρ χαίνεις ὑπέρμετρα;
5Τί τῷ λαιμῷ σου ἐνωθεῖς εἴ τι δήποτε ὡς δήποτε, ἀκόρεστε, ἄπληστε; Τί ἠπείχθης πρὸς ἔδεσμα ταράσσων τὴν γ[αστέ]ρα σου; Ἰδοὺ γάρ σε κενώσας
ἀνέστη ὁ Κύριος.‘462 in vol. 4

42

.

5

Ἀλλ’ εἰ δέχονται, ἔχω ἀντιλέγειν· καὶ τίς ἄρα οὐκ εἶχε πλανηθῆναι θεωρῶν αὐτὸν τῇ σινδόνι ἐνειλούμενον καὶ τάφῳ [δι]δόμενον; Τίς οὕτως ἦν κτηνώδης μὴ νοῆσαι ὅτι τέθνηκεν, ὁπότε σμῆγμα σμύρνης καὶ ἀλόης ἐπεχρίετο πρὸς ἐμὲ πορευόμενος;
5Τίς εἶπε πάλιν μὴ νεκρὸν βλέπων λίθον ἐπικείμενον οὗ ἦν οὗτος κείμενος; Τίς τοιοῦτον ἐνόησεν ἢ τ[ίς] ποτε ἐπήλπιζε βοῆσαι περὶ τούτου·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριοσ‘;

42

.

6

Παρ’ ἐμοὶ οὖν οὐδὲν ὧν ἐγκαλοῦσι· πρὸς ἐμὲ γὰρ αὐτὸς ἑκὼν κατῆλθε, καὶ τὰ πρῶτα μὲν ὠδυνώμην, τελευτ[αῖ]ον δὲ οὐκ οἶδα τί πέπονθα· τὸ ἄνθος τὸ γλυκάζον ἐμοὶ γέγονε τιθύμαλλος καὶ ὅλος μου ὁ φάρυγξ ἐπικράνθη ἐκ τῆς γεύσεως, καὶ οὓς εἶχον ἀπέπτυσα.
5Οὐδεὶς τοιοῦτον κατ’ ἐμοῦ ἐνενόησεν ἢ ἔπραξεν ὡς οὗτος ἐποίησε· βασιλέων ἐδέσποζον καὶ προφητῶν ἐκράτησα καὶ τούτων τῶν κραζόντων·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘464 in vol. 4

42

.

7

Ἰδοὺ πέλω δεσμώτης ὁ δεσπότης καὶ δουλεύω ὁ πρώην βασιλεύων, καὶ γεγένημαι ὁ ἐπίφοβος ἐπίληπτος καὶ πᾶσιν εἰς [γέλωτα]· παντόθεν γυμνητεύω, τὰ γὰρ πάντα μου ἀφήρπασε· ἐκέλευσε, καὶ ἄφνω τοῦτον ἅπαντες ἐκύκλωσαν ὡς κηρίον αἱ μέλισσαι,
5κἀμὲ δὲ δήσας [ἰσχυ]ρῶς ἔλεγεν αὐτοῖς ἐμπαίζειν μοι καὶ παίειν τὴν κάραν μου καὶ τὸν νῶτον συγκάμπτειν μου καὶ τὴν σκληρὰν καρδίαν μου συντρίβειν, καὶ κραυγάζειν·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘

42

.

8

Νὺξ μὲν ἦν ὅτε ταῦτα ἐκαρτέρουν, πρὸς τὸν ὄρθρον δὲ ἄλλο ἐθεώρουν, ὡς ἐπείχθησαν εἰς τὴν τούτου ὑπαπάντησιν αἱ πύρινοι σύνοδοι· καὶ ἔξωθεν μὲν φόβοι, ἔσωθεν δὲ μάχαι εἶχόν με· τὸ βλέμμα μου δὲ πέμπειν οὐδ’ ἑτέρῳ κατεθάρρησα, ὅτι πάντες ἠπείλουν μοι.
5Διὸ ἐγκρύψας τὴν μορφὴν ἀνὰ μέσον τῶν γονάτων μου, δακρύων ἐβόησα· ‘[Ὁ] τὰς πύλας συντρίψας μου καὶ τοὺς μοχλοὺς συνθλάσας μου, πορεύου ἵνα κράζω·
Ἀνέστη ὁ Κύριοσ‘.466 in vol. 4

42

.

9

[Ὁ μὲ]ν οὖν ἐπὶ τούτοις μειδιάσας τοῖς ὀπίσω φησίν· ‘Ἀκολουθεῖτε‘· τοῖς δὲ ἔμπροσθεν ἔφη πάλιν· ‘Προηγεῖσθέ μου, διὸ καὶ κατήλθατε.‘ Καὶ ἄφνω ἡσυχία καὶ δειλία κατεκράτησε τῆς κτίσεως ἁπάσης· ὁ δεσπότης γὰρ τῆς κτίσεως τῶν μνημάτων ἐξήρχετο·
5προφῆται πάντες πρὸ αὐτοῦ δευτεροῦντες ἃ προέφησαν καὶ πᾶσι γνωρίζοντες ὅτι οὗτος αὐτός ἐστιν ὁ γνώμῃ καταβὰς εἰς γῆν· καὶ γνώμῃ νῦν ἐκ ταύτης
ἀνέστη ὁ Κύριος.

42

.

10

Ὑψηλῇ τῇ φωνῇ ὁ Σοφονίας τῷ Ἀδὰμ ἀνεβόα· ‘Οὗτός ἐστιν ὃν ὑπέμεινας εἰς ἡμέραν ἀναστάσεως ὃν τρόπον προεῖπόν σοι.‘ Ναοὺμ δὲ μετὰ τοῦτον τὸν πτωχὸν εὐηγγελίζετο, ‘ἐκ γῆς ἀνέβη, λέγων, ἐμφυσῶν σου εἰς τὸ πρόσωπον ἐξαιρούμενος θλίψεωσ‘,
5καὶ Ζαχαρίας χαριεὶς κράζων· ‘Ἦλθες ὁ Θεὸς ἡμῶν μετὰ τῶν ἁγίων σου‘, καὶ Δαυὶδ ψάλλων εὔσημα· ‘Ὡς δυνατὸς ἐγήγερται καὶ ὥσπερ ἀπὸ ὕπνου
ἀνέστη ὁ Κύριος.‘468 in vol. 4

42

.

11

Ῥαπιζόντων δὲ τούτων τὴν μορφήν μου προφητείαις, ψαλμοῖς καὶ ὑμνῳδίαις, ἀνεφύησαν καὶ γυναῖκες προφητεύουσαι, ἐμοῦ κατορχούμεναι· καὶ τούτων μὲν ἡ πρώτη Μωϋσέως ἦν ἡ σύγγονος σκιρτῶσα καὶ δονοῦσα τῇ χειρὶ αὐτῆς τὸ τύμπανον ὃ καὶ πρώην ἐπέφερε,
5καὶ ὥσπερ ἄλλην ἐρυ[θρὰν διελ]θοῦσά μου τὰ δώματα τερπνῶς ἐτυμπάν[ιζεν· ‘Ἄι]σωμεν τῷ Θεῷ ἡμῶν· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται· [τὸν Ἅι]δην ἐδαφίσας
ἀνέστη ὁ Κύριος.‘

42

.

12

Ὢ τοιούτων κακῶν μία νὺξ μήτηρ καὶ τοσούτων δεινῶν [πατὴρ] εἷς ὄρθρος· ἡ μὲν ἔτεκεν, ὁ δὲ φθάσας προστέθεικε τ[ῷ ἄλ]γει μου ὄνομα· ἀνάστασιν καλοῦσι τὴν ἡμέραν μ[ου τῆς] πτώσεως, πανήγυριν τελοῦσι τὸν καιρὸν τῆς ἀπωλεί[ας] μου· οἴμοι οἴμοι, τί ἔπαθον.»
5Τοιαῦτα Ἅιδης πρὸς ἐ[μὲ] ἐρωτήσαντα ἐφώνησεν, οὐ ῥήμασι πείσας με, ἀλλὰ πράγμασι δείξας μοι ὅτι γυμνὸν καὶ ἔρημον παντόθεν [αὐ]τὸν δείξας
ἀνέστη ὁ Κύριος.470 in vol. 4

42

.

13

Μετὰ δὲ τοιαῦτα καὶ τοσαῦτα, ὡς εὗρον τοὺς φυλάξαντας τὸ μνῆμα, εἰς ἐρώτησιν ἐκινήθην, καὶ ἐπείγο[μαι] πληρῶσαι ἃ πρόειπον. Μηδεὶς οὖν ὡς ληροῦντα ἢ [παρὰ] καιρόν τι λέγοντα ἡγήσηταί με, φίλοι· ἀναγκαῖον γὰρ ἐνόμισα ἀποδοῦναι ἃ ὤφειλον.
5«Εἴπατε οὖν μοι καὶ ὑμεῖς, [στρα]τιῶται ληρωδέστατοι, τί ἦν τὸ γενόμενον; Τίς τὸν λίθ[ον] ἐκύλισε καὶ τὸν νεκρὸν ἐσύλησε καὶ εἶπεν μετὰ ταῦτα·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριοσ‘;»

42

.

14

Ἀλλ’ ἀκούσαντες ταῦτα οἱ τηροῦντες τὸ μνημεῖόν ποτε [τοῦ] ἀθανάτου ἀπεκρίθησαν οὐ φωνῇ μοι ὁμιλήσαντες, φυγῇ δὲ δηλώσαντες· «Τί βλέπεις ἡμᾶς, ἄνερ, εἰρηνεύοντας ἢ φεύγοντας; Ἐκ τούτου οὖν ἐννόει ὅτι πάντως κατεπλάγημεν· οὐ γὰρ ὅτι ἐκλάπημεν·
5οὐ γὰρ παρέσχε νυσταγμὸν ὁ καθεὶς ἡμῶν τοῖς ὄμμασιν, οὐ ταῖς φρεσὶ θάμβημα, ἀλλὰ πάντες ἐγρήγοροι, πάντες ἀεὶ ἐφυλάττομεν κα͜ὶ ͜[οὐ]κ οἴδαμεν πῶς ἄφνω
ἀνέστη ὁ Κύριος.472 in vol. 4

42

.

15

—Νῦν ἐμοὶ ἀπαράδεκτον τὸ ῥῆμα ὅ φατε, οἱ φυλάττοντες τὸ μνῆμα, καὶ οὐ πείθομαι ὅτι πάντως ἠγνοήσατε Χριστοῦ [τὴν] ἀνάστασιν· οἱ πάντα πανταχόθεν πρὸς ἀσφάλειαν π[οιή]σαντες, πῶς εἴχετε μὴ γνῶναι τί γεγόνει ὁ τηρούμενος; Ὡς οὖν γνόντες σημάνατε.
5—Οὐδεὶς ἰσχύει ἀκριβῶς ἅπ[ερ θέλεις] ἀπαγγεῖλαί σοι, φησί μοι οἱ φύλακες, οὐδὲ εἷς τῶν ἐν [σώματι], ἀλλ’ οὐδὲ ὁ ἀσώματος ὁ ἐν τῷ τάφῳ λέξας·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘

42

.

16

[Ὅπερ οἴδ]αμεν, τοῦτο καὶ δηλοῦμεν· κἂν ἡμεῖς γὰρ αὐτὰ νῦν σιωπῶμεν, οἱ λίθοι κράξουσι καὶ ἐλέγξουσι τὴν πώρωσιν [ἡμῶ]ν καὶ τὴν τύφλωσιν. Τὴν ὥραν μὲν ἐκείνην τῆς ἐγέρ[σεω]ς οὐκ οἴδαμεν, ἐκ ταύτης δὲ τῆς ὥρας ἃ ὑπέστημεν γνω[ρίζο]μεν· ἀλλ’ ἀνάσχου καὶ ἄκουσον.
5Ἐπαγρυπνοῦντες τῇ τα[φῇ καὶ] σκοποῦντες μή τι γένηται, ἐξάπινα βλέπομεν πυ[ραυγ]εῖς χεῖρας ἕλκοντας τὸν λίθον ἐκ τοῦ μνήματος καὶ [στό]μα λαλοῦν ταῦτα·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘		474 in vol. 4

42

.

17

[Ὑπ’ ἐ]κείνου ὁ λίθος ἐκυλίσθη καὶ ἡμῶν πᾶς ὁ τόνος ἐξελύθη, [καὶ οὐ]δὲν ἡμῖν ὑπελείφθη πρὸς βοήθειαν, οὐ ῥῆμα, οὐ νόημα· [νεκρ]οὶ γὰρ ἦμεν πάντες οἱ νεκρόν ποτε φυλάσσοντες, καὶ πᾶ[σα ἡ] σοφία κατεπόθη ἡμῶν ἄθροον θεωρούντων τὸ δρώμε[νον]·
5φωτοειδὴς γὰρ ἡ μορφὴ τοῦ τὸν λίθον ἐκκυλίσαντος ἡμῖν [ἐπ]εφαίνετο, καὶ θυμὸν ἐπεφέρετο τῇ γῇ, ὥσπερ θυμούμενος [τοῖς μὴ] ὁμολογοῦσιν·
‘Ἀνέστη ὁ Κύριος.‘

42

.

18

[Ἅπερ θέ]λεις μαθεῖν ἵνα θαυμάσῃς, γυναιξὶ προσιτὸς ἦν [ὁ τοι]οῦτος καὶ ἀπρόσιτος τοῖς ἀθλίοις ἡμῖν γέγονεν ἐκεῖνος [ὁ πύρι]νος· ἐκείναις συνωμίλει καὶ ἡμῖν ἠπείλει θάνατον, [ἐκείνα]ς ἐκραταίου καὶ ἡμᾶς τῷ φόβῳ ἔκαμπτεν καὶ [προ]τρέχων κατέθαπτε·
5πρὸς τὰς γυναῖκας ἱλαρός, πρὸς ἡ[μᾶς] δὲ [σο]βαρώτερος ἐξαίφνης ἐγένετο, καὶ ἡμᾶς μὲν ἐνέ[κρωσ]ε, ἐκείνας δὲ ἐνεύρωσε βοήσας· ‘Μὴ φοβεῖσθε,
ἀνέστη ὁ Κύριος.‘476 in vol. 4

42

.

19

[Ἱσταμ]ένων δὲ τότε τῶν θηλείων καὶ σοφῶς ἐμβλεπόντων [τῷ] σπηλαίῳ, ἀπεκρίνατο πρὸς ἐκείνας ὁ ἀσώματος· ‘Ἠ[γέρθη] ὃν θέλετε· εἰ δ’ ἔτι ἀπιστεῖτε καὶ ὡς φάσμα με νομίζετε, [ἐμοὶ] ἀκολουθεῖτε καὶ τὸν τόπον θεωρήσατε ὅπου ἔκειτ͜ο ὁ͜ Κύριος.‘
5Τούτων ἔνδον εἰσελθουσῶν, τότε καὶ ἡμεῖς ἐφύγομεν καὶ [ταῦτ]α ἐφήσαμεν· ‘Εἰ ὁ δοῦλος ἐλήλυθε καὶ γῆν πάντων ἐσ[άλ]ευσε, τί ἆρά γε ποιήσας
ἀνέστη ὁ Κύριος;‘

42

.

20

Νῦν οὖν, ἄνθρωπε, μὴ ἐγκαταλέξῃς σεαυτὸν τοῖς [παρά]φροσιν ἐκείνοις καὶ πεισθῇς ἡμῖν ψευδομένοις ὅτι κέκλεπται Χριστὸς κα͜ὶ ο͜ὐκ ἐγήγερται· χρυσός ἐστιν ὁ [πείσας] ἡμᾶς κρύψαι τὴν ἀλήθειαν, χρυσὸς ὁ πάντα τρέπ[ων] ἅπερ θέλουσιν ὡς θέλουσιν οἱ ἐν τούτῳ καυχώμενοι·
5[διὸ] πραθέντες ἀκριβῶς καὶ γενόμενοι τοῦ λήμματος, τὸ ῥῆμα τοῦ κλέμματος παρὰ πᾶσιν ἡπλώσαμεν, [κα]θάπερ ἠγοράσθημεν μὴ λέγειν ὅτι ὄντως
ἀνέστη ὁ Κύριος.»		478 in vol. 4

42

.

21

Ὁ μὲν Ἅιδης τοιαῦτά μοι προεῖπεν, οἱ δὲ φύλακες [παραυ]τὰ τοσαῦτα ἐπιτέθεικαν ὡς σφραγῖδα οἷς ἐλάλησ[εν] ἐκεῖνος ὁ ἄπληστος. Ἐγὼ δὲ ἐκ τῶν δύο τὸ ζητούμε[νον ἐ]θέρισα καὶ ψεύστων ἀπὸ ζεύγλης τὴν ἀλήθειαν ἐτρ[ύγησα]· διὰ τοῦτο καὶ γέγηθα
5ὅτι ὃ εἶπεν ὁ Σαμψὼν πρὸ το[σού]των χρόνων πρόβλημα ἐγὼ νῦν ἐγνώρισα· ἀπὸ [Ἅιδου] ἐσθίοντος καὶ ἀπὸ ἰσχυροῦ στρατοῦ ἐξῆλθε γλυκὺ ῥῆ[μα]·
ἀνέστη ὁ Κύριος.

42

.

22

Σὺ οὖν, ἄναρχε, τέλος 〈ὁ〉 μὴ ἔχων, ποιητὰ καὶ Θεὲ τῆς [ἀληθεί]ας, ὁ τὸν θάνατον θανατώσας, τὸν δὲ ἄνθρωπον ποιήσας [ἀ]θάνατον, ἐν τῇ ἐσχάτῃ ὥρᾳ ὅταν ἔρχῃ ἀναστῆσαί [με]
—ἐλεύσῃ γάρ, σωτήρ μου, οὐχ ὡς ἄρτι ἐκ τοῦ μνήματος, ἀλλ’ [ἐκ] τοῦ στερεώματος—,480 in vol. 4
5διὸ καὶ τότε ἑαυτὸν βλέπων ἐν [ἐμοί], φιλάνθρωπε, —φιλῶν σε γὰρ ἔχω σε—, μὴ οὖν κρίνῃς με δέ[ομαι], ἵν’ εἴπω· «Οὐκ εἰς κόλασιν, ἀλλ’ εἰς τὸ ῥύσασθαί με
ἀνέστη ὁ Κύριος.»482 in vol. 4

43

t

Ἕτερον κοντάκιον ἀναστάσιμον, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ αἶνος εἰς τὸ πάθος ἦχος πλάγιος βʹ, ἰδιόμελον.

43

pro

(t)

Προοίμιον
1Τὸν σὸν ἑκούσιον θάνατον ζωὴν ἀθάνατον εὕρομεν,
παντοδύναμε καὶ μόνε τῶν ὅλων Θεέ· σὺ γὰρ ἐν τῇ [σε]πτῇ σου ἐγέρσει
πάντας ἀνεκαλέσω, οἰκτίρμων,
5ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος
καὶ Θανάτου τὸ κέντρον.500 in vol. 4

43

.

1

Τὸ μυστήριον τῆς σῆς οἰκονομίας, ὦ σωτὴρ ἡμῶν,
ἄφραστόν ἐστιν, ἀκατάληπτον, ὡς μεμένηκας ὁμοούσιος τῷ Πατρὶ καὶ ἡμῖν· ἀλλὰ ἵνα σαφῶς
ἕνα ἐξ ἀμφοῖν ἀσυγχύτως νοήσωμεν,
5[ἔμει]νας ὃ ἦς, γέγονας ὃ οὐχ ὑπῆρχες,
ἐκ παρθένου ἀφθόρου σαρκωθεὶς δι’ ἡμᾶς ὡς ἡμεῖς ἁμαρτίας ἐκτός· καὶ Θεὸς ὢν ἀληθείᾳ κα͜ὶ ἄ͜νθρωπος οὐ φαντασίᾳ
εἷς ὁ αὐτὸς κατ[εδέ]ξω τὸ πάθος οἰκονομίᾳ, ἵνα τῶν παθῶν δώσῃς 〈τοῖς βροτοῖσ〉 ἐλευθερίαν,
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ 〈τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

2

[Ὁ] ποιήσας τὰ πάντα προστάγματι, ἐπὶ γῆς ὤφθης
γενέτου μένων ἀμέριστος· οὐκ ἀρχὴν γὰρ θεότητος κέκτησαι [οὔτε] χρόνῳ τινὶ ἐποιήθης αὐτός,
ἀλλὰ σὺν Πατρὶ διαμένεις [προ]άναρχος·502 in vol. 4
5οὐ γὰρ κτίσμα εἶ, ἀλλὰ ὑπάρχεις γέννημα,
[συνα]ΐδιος Λόγος ἀεὶ τῷ γεννήσαντί σε ὁμοούσιος. Ὅθεν ἐν μίᾳ οὐσίᾳ ἅμα Πατρὶ καὶ τῷ Πνεύματι
ὑπὸ πιστῶν καταγγέλλῃ [ὡς] ἀμερὴς ἐν τριάδι, εἰ καὶ τὸ κατὰ σάρκα σταυρωθῆναι κατεδέξω
10〈ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

3

[Ὑ]ϊὸς τῇ ἀνάρχῳ θεότητι τοῦ Πατρὸς πέλων
γέγονας θέλων καὶ ἄνθρωπος· τὴν μὲν θείαν οὐσίαν οὐκ ἔτρεψας ἐκ μητρὸς προσλαβὼν τὴν τοῦ δούλου μορφήν,
εἷς μονογενὴς ὑπὸ πάντων δηλούμενος·
5ἄκτιστος μὲν γὰρ ὡς ἀκατάληπτος Λόγος,
ἀλλὰ [κτ]ίσμα σαρκὶ θεαθεὶς διὰ γένος βροτῶν τῇ τοῦ δούλου μορφῇ· ἄνω ἀόρατος, γέγονας κάτω ὁρώμενος πᾶσι·
σωματικῶς δὲ τὸ πάθος ὑπὲρ ἡμῶν κατεδέξω 〈⏑⏑– ⏑⏑–⏑ ⏑⏑–⏑ ⏑⏑–⏑〉
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, 〈τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

4

[Τὸν] αὐτὸν οὖν Χριστὸν ἐπιστάμεθα ὑϊὸν ἕνα,
ἅμα Θεόν τε καὶ ἄνθρωπον,
τῇ ἀνάρχῳ μὲν φύσει ἀθάνατον, ὑπομείναντα δὲ θάνατον τῇ σαρκί· πᾶν γὰρ ὑλικὸν τὰ βροτῶν ὑποδέχεται,504 in vol. 4
5ἃ καὶ δεῖ εἰπεῖν ὕβρεις καὶ ταλαιπωρίας,
ἐμπαιγμούς τε λοιπὸν καὶ πληγάς· ἀπαθὲς δὲ ὑπάρχει τὸ ἄκτιστον. Οὕτως πιστεύων, [ὦ] ἄνθρωπε, οὐδέποτε ἁμαρτήσεις,
σωματικῶς σταυρωθέντα τὸν ἐκ Θεοῦ Πατρὸς Λόγον· οὔτε γὰρ διαιρεῖται † ἡ τῶν φύσεων ἑνότης †,
10ὁ λύσας 〈τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

5

Ἀγνοήσας σε κτίστην τῶν ὅλων τὸ κτιστὸν λαβόντα,
δόλον Ἰούδας ἐξειργάσατο καὶ φιλάργυρον τρόπον κτησάμενος τοῖς ἀνόμοις πωλεῖ τὸν καλὸν θησαυρόν,
θείαν δὲ βουλὴν ἀποκρύπτειν οὐκ ἴσχυσε·
5σῶμα γὰρ τὸ σὸν μεταλαμβάνων εἰς βρῶσιν
τῷ θανάτῳ εὐθὺς προδιδοῖ, ἀλλ’ οὐκ ἔλαθέ σε τὸν γνώστην τῶν κρυπτῶν, καὶ ἐλεγχθεὶς οὐκ ᾐδέσθη γνώμην ὡς πλάνος προφέρων,
μᾶλλον δὲ ῥέπων πρὸς φόνον τοὺς ἀπειθεῖς προσκαλεῖται· ὅθεν φίλτρῳ δολίως ἐξεδόθης πρὸς τὸ πάθος,506 in vol. 4
10〈ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

6

Παρανόμων ἀπάνθρωπα πλήθη ἀσεβῶς τελοῦντα
ἄδικον τόλμαν ἐνεδείξαντο, καὶ ῥαπίζοντες πρόσωπον ἄχραντον ὑστεροῦνται εὐθὺς τῆς ἀρχαίας τιμῆς,
[λόγους] προφητῶν οὐδαμῶς ἐπιστάμενοι.
5Ὢ τῆς δυσμενοῦς, ὢ ἀσυνέτου πωρώσεως·
ὡς φησὶν Ἡσαΐας ποτὲ διελέγχ[ων αὐ]τῶν τὸ ἀσύγγνωστον, ἀποφθεγγόμενος· «Ἥξει ἐπὶ σφαγὴν [τὸ] ἀρνίον,
ὃς οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα ἐν τῇ αὐτοῦ ταπεινώσει [ὅ]πως ἄρας τὴν κρίσιν χορηγήσῃ εὐσπλαγχνίαν»,
10〈ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

7

Ἐπὶ τούτοις δὲ μᾶλλον οἱ ἄνομοι ἰοβόλῳ γνώμῃ
ἄδικα [πράτ]τειν ἐβουλεύσαντο· διεσχίσθησαν καὶ οὐ κατενύγησαν [οἱ πολ]λάκις πολλὰ εὑρηκότες καλά,
πρότερον τρυφὴν ἐν [ἐρ]ήμῳ κτησάμενοι·508 in vol. 4
5νόμον δὲ τιμᾶν διὰ τῶν ἔργων δοκοῦντες,
τὸν τοῦ νόμου αὐτῶν πληρωτὴν σταυρωθῆναι σαρκὶ παρ[αδέ]δωκαν, τὸν διαλάμψαντα χάριν βλάσφημον λέγειν [τολ]μῶντες,
τὸν τοὺς νεκροὺς ἀνιστῶντα ἔνοχον εἶναι θανά[του], ὅτι πάθος μανίας διελέγχει μακροθύμως
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ 〈τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

8

Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ πολεμοῦντος ἐναντίων πόλεις,
ὦ Ἰουδαῖ[ε, συ]νεβάδιζες, θεωρῶν ἐκχεόμενα αἵματα καὶ δυνά[στων] πολλῶν πρὸς τὸ ἔδαφος
τείχη ὀχυρὰ καταπτώσει τυγ[χά]νοντα·
5ἦλθεν Ἰησοῦς, τὸ τῆς παρθένου βλάστημα,
ἐν σαρ[κὶ] τοῖς ἀνθρώποις φανεὶς καὶ ζωὴν τοῖς θανοῦσι δωρούμενος· καὶ νῦν τὸν σὸν εὐεργέτην ὅλως ἀχάριστος πέλων
κ[αθυ]ποβάλλεις Πιλάτῳ, ἀξιῶν τοῦ σταυρωθῆναι· ἀλλὰ θέλων σταυρ[οῦται] ἵνα σώσῃ τοὺς φθαρέντας
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, 〈τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

9

Νόμον θεῖον φυλάττειν ἐνόμιζε παρανόμων πλῆθος
[καὶ κα]τακρίνει τὸν νόμου ποιητήν· τῷ Πιλάτῳ γὰρ ἔκραζεν· «[Σταύ]ρωσον τὸν ἀεὶ βεβηλοῦντα τὸ σάββατον
καὶ τοῦ Μωϋσῆ [τὰς] φωνὰς παρατρέψαντα.»
5Ὢ τῆς ἀναιδοῦς καὶ ἀπανθρώπου πράξεως·
οὐκ αἰδοῦνται ἐκδοῦναι σταυρῷ ὃν προφῆται σαφῶς [προηγό]ρευσαν· ἀλλ’ ὡς μακρόθυμος φέρων τὰς τῶν ἀπί[στων ἐν]νοίας
σωματικῶς θανατοῦται, ἵνα τὸν κόσμον [λυτρώσ]ῃ, ἄφεσιν ὑπογράφων τῷ πεσόντι πρωτοπλάστῳ		510 in vol. 4
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ 〈τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

10

[Ὅτε δὲ] κατὰ σάρκα ἐσταύρωσαν προσηλώσαντες ξύλῳ
τὸν [πόλο]ν καὶ γαῖαν πλαστουργήσαντα, θεωρῶν ἐσκοτίζετο [ἥλιος], οὐρανὸς δὲ καλύπτει τὰ ὄμματα,
ὅμοιος νυκτὶ ὁ αἰ[θὴρ] ἀπεδείκνυτο·
5φόβου ἐκτομὴ πέτρας εὐθέως διέρρη[ξε]·
καταπέτασμα δὲ μυστικὸν διεσχίσθη εἰς μέσον ἔνδον τοῦ [ναοῦ]· καὶ τῶν ἀπίστων ὁ δῆμος βλέπων οὐδὲν κατενύγη,
[ἀλλὰ] προσέφερον λόγους ἀσυνέτους βοῶντες· «Εἰ υἱὸς Θεοῦ πέλει, [ἑαυτ]ὸν ἐλευθερώσει
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος
〈καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.»512 in vol. 4

43

.

11

[Ὑψω]θέντα ὁρῶν τὸν φιλάνθρωπον ὁ κακοῦργος τότε
ὃς προσηλώθη [εὐώ]νυμος αὐτῷ καὶ αὐτὸς τοῖς κακούργοις συνέπραττε, [βλασ]φημῶν εἰς Χριστὸν καὶ λέγων τὰ αὐτῶν·
ὅμως παρευθὺς [διελέγ]χοντα ἔβλεπε
5τὸν ἐκ δεξιῶν οὕτως φθεγγόμενον τότε·
»[Βλασφημεῖς] καὶ τολμᾷς ἀτεθεῖν σταυρωθέντα κριτήν, ὦ κατάκριτε; Σὺ μὲν δικαίως κολάζει, ὥσπερ κἀγώ, ἐκ τῶν ἔργων,
αὐτὸς δὲ πάσχει [θελή]σει ἵνα τὰ πάθη συντρίψῃ καὶ κουφίσῃ τοῦ ἄλγους τὸν [πληγ]έντα παραβάσει
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος 〈καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.»

43

.

12

[Ῥιζω]θεὶς πρὸς τελείαν διόρθωσιν, ὁ ποτὲ κακοῦργος
ῥῆμα συμ[φέ]ρον ἐφθέγξατο· τὸν βουλήσει τὸ πάθος ἑλόμενον ἐπιγνοὺς [ἀπα]θῆ τῇ θεότητι,
ἔφη πρὸς αὐτόν· «Ἱκετεύω μὴ ἐάσῃς με·
5ὅτε [γηγ]ενῶν δημοσιεύσεις τὰς πράξεις,
μὴ μνησθῇς τῶν ἐμῶν [πον]ηρῶν ὧν ἐτέλουν ἐγὼ ἐν τῷ βίῳ τὸ πρίν,
ἀλλὰ ὡς νῦν συν[αλ]γεῖς μοι, ὄφθητι τότε συμπάσχων
καὶ ἐν τῇ σῇ βασιλείᾳ μνήσθητί μου ὡς οἰκτίρμων διὰ τοῦτο γὰρ θνῄσκεις, ἁμαρτήσαντας οἰκτεῖραι,		514 in vol. 4
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος 〈καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.»

43

.

13

[Ὢ δει]νῆς διαβόλου πωρώσεως, ὢ ἀπίστων γνώμης·
οἱ τὰ [ἐνα]ντία φρονοῦντες τῶν γραφῶν τὴν ἀλήθειαν γὰρ ἀποκρύπτουσι διαφόρους ὁδοὺς ἐφευρίσκοντες·
ἕνα ὑϊὸν τὸν Χριστὸν μὴ γινώσκοντες
5θέλουσί τινες τὴν θείαν οὐσίαν μερίζειν
〈καὶ〉 βροτὸν ὀνομάζειν ψιλὸν τὸν ὀφθέντα ἐν κόσμῳ [σαρ]κὶ δι’ ἡμᾶς· ἀλλὰ Θεὸς ἐπεγνώσ[θη] φ[ύσει] ἀθάνατος μένων,
εἰ καὶ βροτὸς ἐθεάθη δούλου μο[ρφὴν] ἐπιφέρων· θέλων γὰρ ἐσταυρώθη ἵνα τὴν φθορὰν νε[κρώσῃ]
10〈ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος
καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.516 in vol. 4

43

.

14

Μέγα πέλει ἐν κόσμῳ μυστήριον τὸ τῆς σῆς παρουσίας,
ὃ βλασφημοῦσιν Ἀρείου μαθηταί, ὅτι σὲ τὸν Πατρὶ ὁμ[οούσι]ον ποιητὸν καὶ κτιστὸν καταγγέλλουσι,
λόγους γραφ[ικοὺς] κακεμφάτως τιθέμενοι.
5Λάβε κατὰ νοῦν —ὢ δυσ[με]νοῦς πωρώσεως—,
εἴπερ κτίσμα τὸν κτίστην καλεῖς [καὶ] Θεὸν ληρωδεῖς πλασθέντα ἐκ Θεοῦ, θεοποιεῖς καὶ ἀγγέλους [τοὺς] ἐξ ἀΰλου οὐσίας·
ἀλλὰ καὶ χρόνος ὑπάρχει ὅτε οὐκ ἦ[σαν] ἐκεῖνοι· μόνος ἄχρονος πέλει τοῦ γεννήτορος ὁ λόγος
10〈ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

15

Ἀναπτύξας Χριστοῦ τὴν ἀνάστασιν, ἐξ αὐτῆς γνῶθι
πῶς τῇ Μαρίᾳ ἐφάνη ἐγερθεὶς καὶ φησί· «Μή μου ἅπτου, ὦ γύναιον, μὴ ἐγγίσῃς σαρκὶ τῇ παθούσῃ σταυρόν·
οὔπω γὰρ αὐτὴν ἐν [ὑψί]στοις ἀνήγαγον·
5σπεῦσον οὖν ταχὺ τοῖς μαθηταῖς μου [κηρῦ]ξαι
ὅτι ἤδη πορεύομαι νῦν πρὸς πατέρα ἐμὸν καὶ πατέρα ὑμ[ῶν], πατέρ͜α ὑ͜μῶν κατὰ χάριν, πατέρ͜α ἐ͜μὸν κατὰ φύσιν·
οὔτε γὰρ [χρό]νος ὑπάρχει ὅτε ἐγὼ οὐχ ὑπῆρχον,
ἀλλὰ σὺν τῷ πατρί μου [καὶ] τῷ πνεύματι τιμῶμαι518 in vol. 4
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος 〈καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.»

43

.

16

Νευρωθέντες τοῦ Παύλου τοῖς ῥήμασιν οἱ πικρῶς νοοῦντες
καὶ κακοτρόπως ἑρμηνεύοντες ἐπουράνιον σάρκα σημαίνουσι προσλαβόντα Χριστὸν καὶ οὐχὶ ἐκ μητρός·
«Οἷος γάρ, φησίν, ἔστιν ὁ ἐπουράνιος,
5τοιοῦτοί εἰσιν οἱ ἐπουράνιοι πάντες.»
Ἀλλὰ γνῶθι, κακῶν ἐραστά, τοὺς δικαίους ὁποῖοι γεγόνασιν· ὁ Ἀβραὰμ ὁ προπάτωρ, αἱρετικέ, τί δοκεῖ σοι
ὁ γεννηθεὶς ἐκ τοῦ Θάρρα κα͜ὶ ο͜ὐκ ἐλθὼν ἐκ τῶν ὑψίστων; Λέγει δὲ οὐρανίους οὓς ἡγίασεν ὁ πλάστης
10〈ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

17

Ὅτε ἔλαμψας κόσμῳ τὴν ἔγερσιν ἀναστὰς σῇ δυνάμει,
ὁ πάντας ζωώσας τῇ θεότητι, ὁ ἀρχέκακος ὄφις ὠδύρετο τῷ Θανάτῳ βοῶν· «Νῦν ἡττήθημεν·
ἕνα γὰρ [λαβόντες] τῶν πολλῶν ἐστερήθημεν·
5ἄνθρωπον ψιλὸν εἶναι αὐτὸν [ὑπενόουν],
καὶ οὐκ ᾔδειν ὁ τάλας ἐγὼ ὅτι κρύπτει τὴν φύ[σιν] τὴν ἄναρχον ἵνα ἐμὲ πολεμήσῃ ἃ ἐξ ἐμοῦ ὑπομέ[νει].
[Τί] μοι καὶ ὄξος σκευάσαι μετὰ χολῆς μεμιγμένον καὶ [Πιλᾶ]τον κινῆσαι ἵνα θάνῃ ἐπὶ ξύλου		520 in vol. 4
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ 〈βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉;

43

.

18

—[Ὑπὸ] σοῦ ταῦτα πάντα ὑφίσταμαι, ὅτι σὺ ἡ αἰτία
ταύτης [τῆς] ἥττης ἡμῖν γέγονας», πρὸς τὸν δόλιον ὄφιν ὁ Θάνατος· «[διὰ σοῦ] βασιλείας ἐστέρημαι·
εἶπον ἐξ ἀρχῆς· ‘Μὴ ἐνέγκῃς [μοι τὸν] Χριστόν·
5ἔγνων γὰρ σαφῶς τὴν ἐν αὐτῷ οὖσαν δύναμιν
[διὰ] τῆς Ἰαείρου παιδὸς ἣ ἐκ μόνης φωνῆς ἥρπασεν ἀπ’ ἐ[μοῦ], ἀλλὰ καὶ Λάζαρον πάλιν ἥλκυσεν ἐκ τῶν δεσμῶν μου·
[εἰ οὖν δι’] ἔργων τοιαῦτα ἔδρασέ μοι τῷ μελέῳ, πόσῳ διὰ τὴν σάρκα ἣν ἀνέλαβεν ἀτρέπτως
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, 〈τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉;‘

43

.

19

—[Ἀλλ’] ἐμοὶ τὸ δεινότερον ἔδρασεν ὁ Μαρίας γόνος»,
ἔφη τῷ [Ἅι]δῃ ὁ ἀλλότριος, «ὅτι ὅσους ἐγὼ ἐταπείνωσα καὶ ἐν νόσοις [πικρ]αῖς παραδέδωκα,
τούτους ὑγιεῖς τῷ προστάγματι [ἔδει]ξε·
5πῆρον ἐκ μητρὸς βλέπων ἐγὼ κατεγέλων,
καὶ ἐλθὼν [ἵν]α ἴδῃ αὐτὸν ἀνατέλλει εὐθὺς τῇ φωνῇ φωτισμόν· ἀλλὰ ὑπέλαβον ὅτι, ἐὰν αὐτὸν θανατώσω,
ἐκ τοῦ λοιποῦ καταδήσω [οὓ]ς ἐμαστίγωσα πρώην, καὶ οὐκ ᾔδειν ὁ τάλας ὅτι παύει μου τὸ κράτος		522 in vol. 4
10ὁ λύ〈σας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

20

—[Ἰο]βούλευτε ὄφι, τί ἔδρασας, ὦ τρικέφαλε δράκον;
Ἤκουσα γάρ σου καὶ ἡττήθην ἐγώ», πρὸς τὸν πλάνον ὁ Ἅιδης ἀντέλεγε· «θρηνῳδοῦμεν πικρῶς οἱ ἀμφότεροι,
ὅτι κατελθὼν τῆς γαστρός μου καθήψατο·
5ὅθεν ἐξεμέσω οὕσπερ κατέπιον πρώην·
ἀλλὰ θρήνησον νῦν σὺν ἐμοί· τῆς γὰρ δόξης κοινῶς ἐστερήθημεν· ὁ γὰρ Ἀδὰμ ἐλυτρώθη ἐκ τῶν προτέρων δεσμῶν μου,
ὁ δὲ προφήτης κραυγάζει· ‘Ποῦ σου, Ἅιδη, τὸ νῖκος;‘ Γήθεται καὶ ἡ Εὔα ὅτι ἔσωσεν ἐκείνην
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, 〈τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

21

[Ν]εκρωθεὶς ὁ Χριστός, ὡς ὑπέλαβον, τοῖς νεκροῖς συνήφθη·
ὅμως οὐκ ἔγνων τὰ συμβαίνοντά μοι·
ἀλλὰ νῦν εἰς αἰσχύνην καθέστηκα καὶ βροτοῖς ἀπεδείχθην εἰς γέλωτα. Τί οὖν ὠφελῶ ἐγκαλῶν σοι, ὁμόψυχε;524 in vol. 4
5Ὅλως ἡττηθεὶς τί καὶ τα[ράττομαι] μάτην;
Ἀλλὰ ἄφες εἰδέναι ἡμᾶς ὅτι κράτου[ς ἐκτὸς ἐ]γενόμεθα· τὸ γὰρ τῆς γνώσεως πρέμνον θάν[ατον ἔφε]ρε κόσμῳ,
τὸ δὲ τῆς θνήσεως ξύλον πᾶσιν ἀνάσ[τασις] ὤφθη· τὰ ἐμὰ ταμιεῖα ἀπορεῖν παρασκευάζει
10〈ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.»

43

.

22

Ὁ μὲν Θάνατος ταῦτα ἐφθέγξατο, διελέγχων τὸν π[λά]νον
ὅσα ἐν βίῳ ἀπετέλεσεν· ἀμφοτέροις μὲν ἧττα[ν εἰρ]γάσατο ὁ παγεὶς ἐπὶ γῆς πολύτιμος σταυρός·
ξύλον τῆς ζ[ωῆς] τοῖς ἀνθρώποις δεδήλωται,
5ὅπου ὁ καρπὸς τῶν ἀγαθῶν [προ]σηλώθη
ἵνα θνῄσκων ἀνθήσῃ βροτοῖς ἐκ τῶν κάτ[ω λει]μώνων ἀνάστασιν ὁ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν καὶ ἐκ Δαυὶδ κατὰ σάρκα,
ὁ σὺν Πατρὶ διαμένων καὶ ἐκ Μαρίας βλαστήσα[ς] πάντων εἰς σωτηρίαν καὶ ἀπόγνωσιν ἀπίστων,
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ 〈τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος
καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.526 in vol. 4

43

.

23

Στεναγμοῖς ἐθρηνῴδει ὁ δόλιος καὶ πολέμιος δράκων
[ἅ]περ ὑπέστη ἐξ ἀρχῆς δι’ Ἀδάμ, «Ὅτε ἔπλασε, λέγων, τὸν [ἄνθρωπον] ἀπὸ γῆς ὁ Θεὸς καὶ προσέταξεν
ἅπασιν ἡμῖν ὡς προγ[νώ]στης καὶ κύριος,
5‘Δεῦτε, ἐκβοῶν, πᾶσαι ὁμοῦ αἱ δυνάμεις,
προσκυνήσατε πάντες νυνὶ τὴν εἰκόνα μου ἥνπερ ἐποίησα‘, καὶ δὴ ἀπέδρασα τότε ὡς μὴ βουλόμενος τοῦτον
ἐγὼ κτίσμα γεγονότα, μὴ θέλων τοῦ προσκυνῆσαι, καὶ οὐκ [ᾔ]δειν ὁ τλήμων ὅτι σῴζει τὸν φθαρέντα
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ 〈τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.»

43

.

24

[Ἐπιμένων ὁ Ἅιδης τοῖς ῥήμασιν ἀνεβόησε φόβῳ·
«Θάνατε, δεῦρο θεασώμεθα
πῶς τὸ φῶς τοῖς ἐν σκότει ἐξέλαμψε καὶ ἐφώτισε νῦν τὰ κάτω ἡμῶν καὶ τοὺς ἐξ Ἀδὰμ ἐκ τῶν τάφων ἀνέστησε·528 in vol. 4
5δεῦρο σὺν ἐμοὶ καὶ φυλακίσωμεν τοῦτον
τὸν ἐλθόντα ὀλέσαι ἡμᾶς καὶ σὺν τούτῳ κριθῆναι σπουδάσωμεν.» Ταῦτα φθεγγόμενος τότε τρέχει ὁ ἄδικος Ἅιδης
καὶ ἐπελάβετο τούτου ἐκ τῆς σαρκὸς τῆς παθούσης· ἄνθρωπον γὰρ ἐδόκει, ἀλλ’ ἔστι Θεὸς καὶ Λόγος
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, 〈τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

25

Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς ὡς ἐξ ὕπνου ἐξανίσταται τότε,
ἐδέσμει δὲ τούτου τὰς παλάμας σφοδρῶς τοῖς ἐν Ἅιδου κραυγάζων· «Ἀνάστητε [καὶ ⏑–]τες τῷ Ἅιδῃ ἐμπαίζετε
λέγοντες αὐτῷ· ‘Ποῦ[ σου, Ἅιδη, τὸ ν]ίκημα;‘
5Τοῦτον γὰρ ἐγὼ Ταρτάρῳ σειραῖς πα[ραδώσω],
ὡς ὑπεύθυνον δὲ τὸν Ἀδὰμ τοῖς ὀφλήμασι πά[ντως π]αρέδωκα· καὶ τὸν αὐχένα πατοῦντες, ‘Νῦν κατεπό[θη, βοᾶ]τε,
σὺν τῷ Θανάτῳ ὁ Ἅιδης καὶ κατεβλήθη τοῦ κράτ[ουσ]‘· [δ]ι’ ὑμᾶς γὰρ ἐφάνην ἐπὶ γῆς ἐνανθρωπήσας
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ 〈τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος
καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.530 in vol. 4

43

.

26

Σ[⏑ ⏑]ητε οὖν πάντες τοῖς ᾄσμασι καὶ ψαλμοῖς ἐκβοᾶτε·
‘[Κεῖσαι] ὁ Ἅιδης ἀδύνατος, καὶ σύ, Θάνατε, ἅμα πεπάτησαι [νῦν ἀνω]φελῆ ἔχων τὴν δύναμιν· πᾶς γὰρ γηγενῶν ἀποφεύγων [δουλώ]σει σε.‘»
5Ἅιδης δὲ λοιπὸν ἀνταπεκρίθη βοήσας, ὥσπερ ἄναξ [προ]στάττων εὐθὺς τοῖς αὐτοῦ ὑπηρέταις, λέγων πρὸς αὐτούς· »[Νῦν] καθορῶντές με ἄρτι πάσχοντα ἄδικον τόλμαν συνδρά[με]τε ὡς δυνάσται, κλείσατε τὰς χαλκᾶς πύλας· βούλεται γὰρ [κρι]θῆναι μετ’ ἐμοῦ ὁ ἐκ Μαρίας
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ 〈Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.»

43

.

27

[Ταῦ]τα λέξας ὁ Ἅιδης ὁ δείλαιος ἀπεκρίθη εὐθέως
πρὸς τὸν Σωτῆρα [καὶ βο]ᾷ πρὸς αὐτόν· «Πάντων νῦν τῶν ἀνθρώπων ἐδέσποζον καὶ τοῦ [γέν]ους Ἀδὰμ ἐκυρίευον· λέγε οὖν ἐμοὶ τίς ὑπάρχεις, ὦ ἄνθρωπε,
5πῶς [δὲ] σὺ νυνὶ ἐνταῦθα ἐλήλυθας ἄρτι· δῆλόν ἐστιν ὡς ἄνθρωπος εἶ· καὶ γὰρ σῶμα ἀνθρώπινον βλέπω ἐν σοί·
καὶ γὰρ ἐμοὶ κτῆμά ἐστι πᾶς [ὢν ἐ]κ γένους ἀνθρώπων· τί οὖν βιάζῃ με ἄρτι ἐληλυθὼς ὑπὲρ πάντων; Ἀλλ’ ἀνάστασις πέλεις καὶ ζωὴ τῶν τεθνηκότων532 in vol. 4
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ 〈τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.»

43

.

28

[Ὅ]τε ταῦτα Χριστοῦ ἐπυνθάνετο, παραυτὰ ἐκβοήσας
ἔφη τῷ Ἅιδῃ [ὁ] Κύριος· «Συνδικάζομαι σοὶ καὶ συγκρίνομαι· οὐ γὰρ θέλω ἐγὼ τυραννῆσαί ποτε·
σὺ γὰρ ἀναιδὴς εἶ καὶ κρίματος ἄξιος,
5ἀλλ’ ὥσπερ [ὁ]ρᾷς, ἄνθρωπος γέγονα ἄρτι·
ἀναμάρτητος Λόγος εἰμί, παντοδύναμος κτίστης τῶν ὅλων Θεός· κἂν ὁρατός σοι ὁρῶμαι, οὐ κρίνομαι ὡς δεσπότης,
ἀλλ’ ὡς Ἀδὰμ ὁ γεώδης λέγω νῦν δίκην μετὰ σοῦ καὶ νικήσας ἐκβάλω σὲ τῆς πρώτης τυραννίδος
10ὁ λύσας 〈τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

29

—Παῦσαι, ἄδικε, ἄνομε, δόλιε, τῶν δολίων ῥημάτων»,
ἔφη τῷ Ἅιδῃ ὁ ἀλλότριος· «μὴ τυράννει λοιπόν, ὦ ταλαίπωρε· τὴν γὰρ γνώμην τὴν τούτου μεμάθηκας,
ὥσπερ ἐξ ἀρχῆς τὰ δεινὰ ἡμῖν ἔδρασε·
5τί οὖν τὸ λοιπὸν σπεύδεις αὐτὸν λοιδο[ρῆσαι];
Οὐ γὰρ δύνασαι φέρειν αὐτοῦ τὰς ἐννοίας ἃς πᾶσι[ν ἐ]πέδειξεν. Ὁ γὰρ σταυρὸς τοῦ Σωτῆρος ὄλεθρος ἡμῖν ἐφάνη,
[καὶ ἡ ἐν] τούτῳ φυτεία ἐνερριζώθη τῇ κτίσει· στέλεχος ἐγκεν[τρίσας] δι’ αὐτοῦ τοὺς πάντας σῴζει		534 in vol. 4
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, 〈τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

30

Ἄρα ὅπερ καὶ πρώην ὑπέδειξε τῷ Μωσεῖ ὁ δεσπότης
[ξύλον] ἐκεῖνο ἤνθησε καθ’ ἡμῶν· ἐὰν τοῦτο ἐγνώσθη τ[οῖς ἅ]πασιν, ἡ βουλὴ ἡμῶν νῦν κατεβλήθη σαφῶς·
π[άντες] γὰρ αὐτῷ προσδραμόντες εὐφραίνονται.
5Εἴθε οὖν [ἐγὼ] μὴ ὑπ’ αὐτοῦ ἐζωγρήθην,
μὴ τοῖς λόγοις μου τοῖς μι[αροῖς] τὸν Ἰούδαν προδοῦναι ἠνάγκασα καὶ τὸν Πιλᾶτο[ν δικά]σαι καὶ τῷ σταυρῷ παραδοῦναι
καὶ τὸ λοιπὸν τυρανν[ῆσαι] κατὰ Χριστοῦ βασιλέως· πάντων γὰρ ἐστερήθην, καὶ τὸ κράτ[ος μου καθεῖλεν]
10〈ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος
καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.536 in vol. 4

43

.

31

Θέλω γνῶναί σε, Ἅιδη ὁμόψυχε, ὅτι πάντα ὑπέστη
σῶσ[αι] θελήσας τὸ γένος τῶν βροτῶν· δι’ ἀνθρώπους ὡράθη ὡς [ἄνθρωπος] καὶ ἀνέλαβε σάρκα βουλόμενος,
ἵνα τὸν Ἀδὰμ σ[ὺν] τῇ Εὔᾳ ζωώσῃ ὡς Θεός.»
5Ταῦτα θρηνῳδῶν ἔφη Βελίαρ τῷ Ἅιδῃ·
«Εἰ μὴ ἔσπευσα κτεῖναι Χριστόν, οὐκ ἂν οὕτως ἡ[μᾶς] ἐνίκησέ ποτε· ἀλλ’ ἐσπουδάσαμεν τοῦτον ὥσπερ [θνη]τὸν κατασχεῖν
καὶ ἀντιβῆναι ταῖς πύλαις καὶ τοῖς μοχλοῖς ἀσφαλίσαι, καὶ ἡμῶν τὰς ἐννοίας νῦν κατέδησεν ἐκεῖνος
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος καὶ 〈Θανάτου τὸ κέντρον〉.

43

.

32

Ὃ ὑπέστημεν ἄρτι ὡς ἄπειροι ἐννοήσωμεν τοῦτο,
πῶς τῷ μνημείῳ ἐπέστησάν τινες πυραυγεῖς μὲν τῇ ὄψει ὁρώμεν[οι] καὶ στολὴν τὴν λευκὴν περιβέβληντο,
καὶ ὡς ἀστραπὴν ἐκ χειλέων ἐξέπεμπον,
5καὶ τὸν φοβερὸν λίθον ἐκύλισαν τότε
καὶ τοὺς φύλακας πάντας ὁμοῦ ὡς νεκροὺς ἐπὶ τάφον ἀνέδειξαν καὶ δὴ γυναῖκες ἐλθοῦσαι εἶδον αὐτοὺς νεκρωθέντας
καὶ ἐν τῷ λίθῳ τοὺς δύο φυλάττοντας τὸ μνημεῖον λέγοντας αὐταῖς ταῦτα ὅτι ‘ἠγέρθη ἐκ τοῦ τάφου
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος
〈καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉‘»538 in vol. 4

43

.

33

[Σφρα]γισθέντες τῷ ξύλῳ σου, δέσποτα, μεγαλύνομεν [–⏑]
τὴν σὴν δι’ ἀνθρώπους ἐνανθρώπησιν, ἀθανῆ καὶ θνη[τόν σε] γινώσκοντες ὡς Θεὸν καὶ βροτόν, ἕνα ὑϊόν·
εἰ γὰρ [καὶ] παθεῖν σαρκικῶς ᾠκονόμησας,
5ὅμως ἀμερὴς μέ[νει]ς ἀεὶ ἐν τριάδι·
ἀλλ’ ἐν πίστει τοιαύτῃ, Σωτήρ, τὴν σὴν ἐκ[κλ]ησίαν κραταίωσον, τὸν δὲ λαόν σου στηρίξας σῶσον [ὡς] μόνος οἰκτίρμων,
ἵνα τῇ σῇ ἀναστάσει πάντες ἡμεῖς προσκυνοῦμεν· σὺ γὰρ πᾶσι παρέχεις φωτισμόν, ζωὴν καὶ γνῶσιν,
10ὁ λύσας τοῦ Βελίαρ τὰ βέλη, τοῦ Ἅιδου τὸ νῖκος
〈καὶ Θανάτου τὸ κέντρον〉.]540 in vol. 4

44

t

Ἕτερον κοντάκιον ἀναστάσιμον, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε: ᾠδὴ Ῥωμανοῦ

44

pro

(t)

Προοίμιον
1«Τῷ πάθει σου, σωτὴρ ἡμῶν, παθῶν ἠλευθερώθημεν», Ἀδὰμ ἀνεβόα σοι· καὶ Ἅιδης ἐξεπλήττετο διὰ τῆς ἀναστάσεως.

44

.

1

Ὥσπερ οὐρανοῦ ὑετὸν ἡ γῆ ἀπεκδέχεται,
οὕτως ἐν τῷ Ἅιδῃ Ἀδὰμ κρατούμενος ἔμενέν σε τὸν τοῦ κόσμου σωτῆρα καὶ ζωῆς τὸν δοτῆρα
καὶ ἔλεγε τῷ Ἅιδῃ· «Τί μέγα φρονεῖς;
5Μεῖνόν με, μεῖνον μικρόν, ἵν’ ὄψει μετὰ μικρὸν
τὸ κράτος σου λυθέντα καὶ ἐμὲ ἀνυψωθέντα. Νῦν με κατέχεις καὶ γένος μου δέσμιον,
μετ’ ὀλίγον δὲ ὄψει ἀπὸ σοῦ ἐκλυτρωθέντα· δι’ ἐμὲ γὰρ ἥξει ὁ Χριστός, καὶ σὺ φρίξεις		550 in vol. 4
10καὶ τὴν τυραννίδα σου καταλύσει διὰ τῆς ἀναστάσεως.

44

.

2

—Δύναμιν τοιαύτην οὐδεὶς οὐδέπω ηὐπόρησε·
πάντων γὰρ εἰμὶ βασιλεύς», ὁ Ἅιδης εἶπε τῷ Ἀδάμ. «Τίς οὖν ἕτερος ἥξει καὶ ἐμὲ ὑπερέξει
καὶ διαδέξηταί μου βασίλειον;
5Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ κα͜ὶ Ἰ͜ακὼβ καὶ Ἰωσὴφ
καὶ πάντας τοὺς προφήτας ἐν τῷ κράτει μου κατέχω· σοῦ δὲ κατάρχω ὡς πάντων πρωτεύοντος·
πῶς οὖν ἔρχεσθαι ἔφης τὸν ἐμὲ καταπατοῦντα; Ἆρα τούτων πάντων ἀνώτερός ἐστιν
10ἵνα ἐκλυτρώσῃ σε, ὥσπερ ἔφης, διὰ τῆς ἀναστάσεως;»

44

.

3

Ἤκουσε τοῦ Ἅιδου Ἀδὰμ τοιαῦτα κομπάζοντος
καὶ εὐθύς φησι πρὸς αὐτὸν ὁ πρωτοπλάστης τῶν βροτῶν· «Ἄκουσόν μου ῥημάτων καὶ μὴ μάτην ἐπαίρου·
ἐμὲ γὰρ ὃν κατέχεις οὐ δύνῃ κρατεῖν·
5παραδείσου τῆς τρυφῆς διὰ σὲ τὸν δολερὸν
ἀπόβλητος ἐδείχθην 〈καὶ〉 πρὸς σὲ νῦν κατεπέμφθην· φύλαξ μου πέλεις, οὐ δύνῃ ὀλέσαι με·
βασιλέα γὰρ ἔχω ὃς ἐκλύσει σου τὸ κράτος· 〈βοηθῷ ἀνθρώπων〉 αὐτῷ ἐστρατεύθην		552 in vol. 4
10ἵνα ἀναγάγῃ με ἐν ὑψίστοις διὰ τῆς ἀναστάσεως.

44

.

4

—[Ῥῆξ]αι τὸ χειρόγραφόν σου, οὐδείς σου προΐσταται·
ὃν γὰρ σὺ καλεῖς βοηθόν, καὶ τούτου ἐγὼ βασιλεύς· λήψομαι γὰρ καὶ τοῦτον ὡς καὶ πάντας ἀνθρώπους·
οὐκ ἔστι γάρ μου μείζων οὐδεὶς οὐδαμοῦ.
5Μὴ πλανῶ λοιπόν, Ἀδάμ· τί εἰς μάτην κοπιᾷς;
Ἐγώ σε ἐντυμβεύω καὶ τοῦ γένους σου κατάρχω· ὃν σὺ νομίζεις ἔχειν ἀντιλήπτορα
νῦν σταυρούμενον ὄψει κα͜ὶ ὑ͜π’ ἐμοῦ καταποθέντα. Πῶς οὖν ἔφης ὅτι ἀπ’ ἐμοῦ σε λυτροῦται;
10Νῦν κρατεῖν τὸ γένος σου προσετάχθην διὰ τῆς ἀναστάσεως.554 in vol. 4

44

.

5

—Ὥστε καὶ πληγὰς δι’ ἐμὲ οὐκ ἂν παραιτήσηται,
δεύτερος Ἀδὰμ δι’ ἐμὲ γενήσεταί μου ὁ Σωτήρ· τὴν ἐμὴν τιμωρίαν δι’ ἐμὲ ὑπενέγκῃ
τὴν σάρκα μου φορέσας, καθάπερ κἀγώ·
5ὃν Χερουβὶμ οὐχ ὁρᾷ, τούτου νύξουσι πλευρὰν
καὶ ὕδωρ ἀναβλύσει καὶ τὸν καύσωνά μου σβέσει· ὃν σὺ νομίζεις κατέχειν ὡς ἄνθρωπον,
ὡς βροτὸν καταπίῃς, ὡς Θεὸν δὲ ἐξεμέσεις μετὰ τρεῖς ἡμέρας· οὐ γὰρ δύνῃ φέρειν
10ἅσπερ εἰσαγάγῃ σοι τιμωρίας διὰ τῆς ἀναστάσεως.»

44

.

6

Μάθωμεν λοιπόν, ἀδελφοί, τί πράττει ὁ Κύριος·
ὄξος γὰρ αὐτὸς καὶ χολὴν γευσάμενος ἐν τῷ σταυρῷ ἔφη· «Τέλος ὑπάρχει τῶν ἐμῶν παθημάτων»,
καὶ κλίνας τὸν αὐχένα ἔδωκε ψυχήν.
5Ἥλιος καὶ σελήνη καὶ ἀστέρες οὐρανοῦ,
μὴ φέροντες τὴν ὕβριν, κατεκάλυπτον τὸ φέγγος· βουνοὶ καὶ ὄρη φυγὴν ἐμελέτησαν·
τοῦ ναοῦ δὲ τὸ τέμβλον καὶ αὐτὸ ἐρράγη μέσον· ὁ πρωτόπλαστος δὲ ἐκ βάθους ἐβόα·
10«Ὁ Θεός μου, ῥῦσαί με ἐκ τοῦ Ἅιδου διὰ τῆς ἀναστάσεως.»556 in vol. 4

44

.

7

Ἀλλ’ ἦλθε Χριστὸς ἡ ζωὴ ὑπᾶξαι τὸν θάνατον·
δέχεται ὁ Ἅ[ιδης] Χριστὸν ὡς ἕκαστον τῶν γηγενῶν· καταπίνει ὡς δέλος τὸν οὐράνιον ἄρτον,
τιτρώσκεται ἀγκίστρῳ θεότητος.
5͜Ὁ Ἅ͜ιδης δὲ ὀδυνηρὰς ἀνεβόησε φωνάς·
«Κεντῶμαι τὴν κοιλίαν, ὃν κατέπιον οὐ πέπτω· ξένην μοι βρῶσιν παρέσχεν ὃ ἔφαγον·
ὅσους ἤσθιον πάλαι οὐδὲ εἷς ἐνώχλησέ μοι· τάχα οὗτος [ἔστιν] ὃν Ἀδάμ μοι προεῖπεν,
10ὅτι ‘Μαστιγώσει σε, ὅταν ἔλθῃ διὰ τῆς ἀναστάσεωσ‘;

44

.

8

—Νῦν μέμνησαι ῥημάτων ἐμῶν ὧν πάλαι σοι ἔλεγον,
ὅτι ὁ ἐμὸς βασιλεὺς ἰσχύει μᾶλλον ὑπὲρ σέ· σὺ δὲ ἔδοξας εἶναι ὄναρ τούτους τοὺς λόγους·
ἡ πεῖρά σε διδάξει αὐτοῦ τὴν ἰσχύν·
5οὔτε γὰρ μόνον ἐμέ, ἀλλὰ καὶ τοὺς μετ’ ἐμὲ
καὶ πάντας ἀπολέσας, ἐκ πάντων ἐρημωθήσει. Χριστὸς ὃν εἶδες ἐν ξύλῳ κρεμάμενον
αὐτὸς νῦν σε δεσμ[ή]σει, καὶ χαρεὶς ἀποκριθῶ σοι· ‘Ποῦ σου, Ἅιδη, τὸ νῖκος ἢ ποῦ σου τὸ κράτος;
10Ὁ Θεὸς κατέλυσε τὴν ἰσχύν σου διὰ 〈τῆς ἀναστάσεως.〉‘558 in vol. 4

44

.

9

—Οὕτως Ἰωνᾶν τριταῖον τὸ κῆτος ἐξέμεσε·
νῦν κἀγὼ ἐμέσω Χριστὸν καὶ πάντας τοὺς ὄντας Χριστοῦ· ἕνεκεν γὰρ τοῦ γένους τοῦ Ἀδὰμ τιμωροῦμαι.»
Ὁ Ἅιδης ταῦτα στένων ἐβόα θρηνῶν·
5«Μὴ πιστεύσας τῷ Ἀδὰμ ταῦτα λέγοντί μοι πρὶν
ὑψαύχουν καὶ ἐβόων λέγων· ‘Οὐδείς μου κατάρχει.‘ Πάντων γὰρ ἄναξ ὑπάρχων τὸ πρότερον
νῦν ἀπώλεσα πάντας, καὶ γελῶντές με βοῶσι· ‘Ποῦ σου, Ἅιδη, τὸ νῖκος ἢ ποῦ σου τὸ κράτος;
10Ὁ Θεὸς κατέλυσε τὴν ἰσχύν σου 〈διὰ τῆς ἀναστάσεως.〉‘

44

.

10

—Ὑψηλὴν ἰσχύν σου Χριστὸς ἐλθὼν ἐταπείνωσεν·
ὅλην γὰρ ἐμοῦ τὴν μορφὴν λαβὼν ἐτροπώσατό σε· αἵματι γὰρ τιμίῳ νῦν ἐγὼ ἠγοράσθην,
φθορᾶς ἀπήλλαξέ με ὁ ἄνευ φθορᾶς.
5Ὅπου δ’ ἂν περιστραφῇς, πανταχόθεν θεωρεῖς
τοὺς τάφους κενωθέντας † καὶ γυμνόν, ἄσχημον ὄντα. † Ποῦ σου τὰ κλεῖθρα ὑπάρχει, ὦ ἄθλιε;
Ἰησοῦς μου κατῆλθε καὶ συνέτριψέ σου πάντα· ποῦ σου, Ἅιδη, τὸ νῖκος ἢ ποῦ σου τὸ κράτος;
10Ὁ Θεὸς κατέλυσε τὴν ἰσχύν σου διὰ τῆς ἀναστάσεως.560 in vol. 4

44

.

11

Ὕψωσέ με ἐν οὐρανοῖς ὁ σὲ τροπωσάμενος·
σύνθρονός εἰμι τὸ λοιπόν, οὐκέτι ὑπόκειμαί σοι· ἐμὸν ἔλαβε σῶμα ἵνα ἀνακαινίσας
ἀθάνατον ποιήσῃ καὶ σύνθρονον·
5βασιλεύσω σὺν αὐτῷ, συνηγέρθην γὰρ αὐτῷ·
οὐκέτι μου κατάρχεις, ἀλλ’ ἐγώ σου κυριεύω. Ἄνω ὑπάρχει τ͜ὸ ἐ͜μὸν νῦν ἐνέχυρον,
σὺ δὲ κάτω πατεῖσαι ὑπὸ πάντων τῶν βοώντων· ‘Ποῦ σου, Ἅιδη, τὸ νῖκος ἢ ποῦ σου τὸ κράτος;
10Ὁ Θεὸς κατέλυσε τὴν ἰσχύν σου διὰ τῆς ἀναστάσεως.‘»562 in vol. 4

45

t

Κυ[ριακῇ] γʹ, κοντάκιον εἰς τὴν ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου καὶ εἰς τὰς δέκα δραχμάς, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦτο ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ἦχος αʹ, πρός· Τῷ ἀρχαγγέλῳ.

45

pro

(t)

Προοίμιον
1[Οἱ συνταφέ]ντες Χριστῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος καὶ ἀναστάν[τες σὺν] αὐτῷ, ψάλλοντες κραυγάσωμεν, λέγοντες· «Ποῦ σοῦ, [Θάνατε,] τὸ νῖκος; Ποῦ σοῦ, Ἅιδη, τὸ κέντρον;»
Ἀνέστη γὰρ ὁ Κύριος, [ἡ ζωὴ] καὶ ἀνάστασις.576 in vol. 4

45

.

1

[Τῆς το]ῦ Χριστοῦ παραβολῆς τῆς ἐν τοῖς εὐαγγελίοις ἣν ὁ [Λουκ]ᾶς διηγεῖται
ἀκούοντες μὴ πάρεργον σχῶμεν ταύτην, [ἀλλὰ] πίστει ζητήσωμεν ἡ γυνὴ καὶ αἱ δραχμαὶ τίνες εἰσί, [ποί]αν δὲ τούτων ἀπώλεσεν,
ἣν ζητεῖ ἐπιμελῶς ἅψασα λύ[χνον] φωτὸς καὶ σαρώσασα
5ὅλον τὸν οἶκον αὐτῆς· εὑροῦσα [δὲ τ]αύτην
συγκαλεῖ τὰς ἐκ γειτόνων· «Δεῦτε, συγχάρητε, εὗρον [ἥν]περ ἀπώλεσα».
Νῦν οὖν ἡμεῖς δεηθῶμεν τοῦ Χριστοῦ λέγοντες· «[Κύριε,]
[σὺ] καταύγασον τὰς ψυχὰς ἡμῶν, ὅτι φῶς καθέστηκας
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»

45

.

2

[Ὁ ἀ]ριθμὸς ὁ τῶν δραχμῶν δῆλος ὑπάρχει τοῖς πᾶσι· δέκα γάρ εἰσιν αἱ πᾶσαι
ἃς κέκτηται ὁ Κύριος ὁ ποιήσας ἐν σοφίᾳ [τὰ] σύμπαντα· ἡ γυνή ἐστι, φησίν, ἡ ἀρετὴ καὶ ἡ σοφία τοῦ [πλ]άσαντος,
ἥτις ἐστὶν ὁ Χριστὸς ἡ τοῦ Θεοῦ σοφία καὶ δύναμις·
5εἰσὶ [δὲ] δέκα δραχμαὶ ἀρχαί, ἐξουσίαι,
αἱ δυνάμεις καὶ οἱ θρόνοι [καὶ] κυριότητες, ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι,
τὰ χερουβὶμ ἅμα καὶ τὰ σεραφίμ, καὶ ὁ πρωτόπλαστος
ὃν ἀπώλεσε καὶ ἐζήτησε καὶ πεσόντα εὕρηκεν		578 in vol. 4
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.

45

.

3

Ὑπὸ στοργῆς ἐκνικηθείς, ἦλθεν ἐν κόσμῳ ζητῆσαι τὸ πλανηθὲν αὐτοῦ κτίσμα
ὁ ἄναρχος καὶ ἄφραστος ὑϊός τε τοῦ Θεοῦ καὶ Θεὸς ἡμῶν, καὶ σοφῶς καὶ θεϊκῶς ὥσπερ Θεὸς τούτου ποιεῖται τὴν ζήτησιν,
καὶ σαρκοῦται ἐκ μητρὸς ἣν ἐσάρωσε καὶ ἡγίασε,
5καὶ ὥσπερ λύχνον φωτὸς προφέρει τὴν σάρκα,
τῷ πυρὶ καὶ τῷ ἐλαίῳ τῷ τῆς θεότητος καταυγάσας τὰ σύμπαντα·
πῦρ γὰρ ἀεὶ καὶ πηλὸς λύχνον ποιεῖ· οὕτως οὖν ἔλαμψεν
ἐκ θεότητος καὶ σαρκώσεως τὸ τοῦ λύχνου φῶς, Χριστός,
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.580 in vol. 4

45

.

4

Τότε ἀνῆλθεν ἐν σταυρῷ ὡς ἐν λυχνίᾳ ὁ λύχνος, καὶ ἐθεώρει ἐκεῖθεν
ἐν σκότει καθεζόμενον καὶ ἐν γνόφῳ τὸν Ἀδὰμ τὸν πρωτόπλαστον, καὶ σπουδάζει πρὸς αὐτὸν ἀποδημεῖν διὰ σαρκὸς ὁ ἀχώριστος,
ὁ τῶν κόλπων τοῦ πατρὸς μὴ [χωρισ]θεὶς καὶ πληρῶν τὰ γινόμενα.
5Ἔλαβε μεθ’ ἑαυτοῦ [χολήν] τε καὶ ὄξος,
τούς τε ἥλους καὶ τὴν λόγχην, ἵνα τῇ [λόγχῃ] μὲν καὶ τοῖς ἥλοις τὸν Θάνατον
τρώσῃ εὐθὺς καὶ [πικρά]νῃ τῇ χολῇ Ἅιδην τὸν ἄδικον
συναντήσαντα, δριμ[υχθέν]τα δὲ ὄξει ὅπερ ἔπιεν
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.

45

.

5

Ὅτε μετὰ τὴν σταύρωσιν ἔφθασέ τε καὶ κατῆλθεν ὁ [βασιλεὺς] ἐν τῷ ᾅδῃ,
ἐφαίνετο τὸ φῶς αὐτοῦ ἐν σκοτίᾳ καὶ τὰ [κά]τω ἐφώτισε· τὸ δὲ σκότος τὸν Χριστὸν καταλαβεῖν οὐδ[’ ἐν] τῷ σκότει ἐξίσχυσε·
καὶ γὰρ δὴ ὡς Ἰωνᾶς ἦν καὶ αὐτὸς [ἐν] κοιλίᾳ τοῦ μνήματος,
5ἐν τάφῳ μὲν πορευθείς, καθ[ὼς] ἠβουλήθη,
ἐν σορῷ δὲ ἀγρυπνήσας· οὐ γὰρ κεχώριστ[ο ἡ] θεότης τοῦ σώματος·
ὅθεν ἰδὼν τὸ φρικτὸν θαῦμα [αὐ]τοῦ Ἅιδης ἐβόησε·
«Δεῦρο, Θάνατε, νῦν κατίδωμεν π[οῖον] φῶς ἐξέλαμψεν
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.582 in vol. 4

45

.

6

Τάχος τολμήσωμεν, φησί· σῶμα γὰρ ἀνθρώπου ἐστὶ τὸ κο[μισ]θὲν ἐν τῷ τάφῳ·
τοῖς κλείθροις φυλακίσωμεν τὸν [ἐλ]θόντα καὶ φθορᾷ παραδώσωμεν.» Καὶ εὐθὺς ταῦτα εἰ[πὼν] τρέχει ταχὺ καὶ τῆς σαρκὸς ἐπελάβετο.
Ἰησοῦς δὲ ὁ Χριστὸς ὥσ[περ] ἐξ ὕπνου τινὸς ἐξανίσταται·
5δεσμεῖ δὲ τοῦτον σφοδρῶς καὶ τίθησι κάτω
καὶ κραυγάζει τοῖς ἐν Ἅιδου· «Πάντ[ες] ἀνάστητε καὶ τὸν Ἅιδην πατήσατε·
δεῦρο, Ἀδάμ, σὺν Εὔ[ᾳ] νῦν πρὸς ἐμέ· μὴ δειλιάσητε
ὡς ὑπεύθυνοι τοῖς ὀφλήμασιν· πάντα γὰρ ἀπέδωκα,
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.

45

.

7

Ἀλλὰ ῥαπίσατε, θνητοί, Ἅιδου τὰς ὄψεις ἀτίμως, καὶ τὸν αὐχένα πατοῦντες
εἰσέλθατε κραυγάζοντες· ‘Κατεπόθη καὶ ὁ Ἅιδης κα͜ὶ ὁ͜ Θάνατος.‘ Δι’ ὑμᾶς ἦλθον ἐγώ· καὶ γάρ εἰμι πάντων ζωὴ καὶ ἀνάστασις·
ἀλλὰ πάντες σὺν χαρᾷ εἴπατε νῦν τοὺς ψαλμοὺς καὶ τὰ ᾄσματα·
5‘Ποῦ ἐστι νῖκος τὸ σόν, ὦ ἄτιμε Ἅιδη;
Ποῦ σοῦ, Θάνατε, τὸ κέντρον; Κεῖσθε ἀδύνατοι· Θάνατε, τεθανάτωσαι·
Ἅιδη, καὶ σὺ κατ[αδέδε]σαι δεινῶς· οἱ βασιλεύσαντες,
ἐδουλώθητε θεα[σάμε]νοι ὅτι παρεγένετο
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.‘»584 in vol. 4

45

.

8

[Πρὸς] τὰ τοιαῦτα ὁ ἐχθρὸς Ἅιδης μετὰ τοῦ Θανάτου καὶ δεδεμένος σὺν τούτῳ
καὶ κείμενος ἐκραύγαζε καὶ ὡς ἄναξ τοῖς αὐτοῦ διετάττετο· «Πυλωροί, δράμετε νῦν [βλ]έποντές με ὡς ἀδικίαν ὑφίσταμαι·
ἀλλ’ ὑμεῖς δεῦτε, ταχὺ κλείσατε πύλας χαλκᾶς καὶ φυλάττετε,
5βάλετε τοὺς σιδηροὺς μοχλοὺς ἐν ταῖς πύλαις
καὶ ἐάσητε μη[δέ]να τούτων ὧν ἤγειρεν ἐξελθεῖν ἀπὸ μνήματος·
βούλομαι γὰρ νῦν κριθῆναι μετ’ αὐτοῦ τοῦ ἐπελθόντος μοι·
ἀσφαλίσασθε καὶ κρατήσατε τοὺς βοῶντας· ‘Ἤλυθεν
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.‘

45

.

9

Ἐγὼ ὁποῖον ἄδικον ὑφίσταμαι βασιλεύσας μέχρι τοῦ νῦν τῶν ἀνθρώπων.
Εἰπέ μοι οὖν, ὦ ἄνθρωπε, τίς ὑπάρχεις, πῶς δ’ ἐνταῦθα ἐλήλυθας· ὅτι γὰρ ἄνθρωπος εἶ δῆλόν ἐστι —σῶμα γὰρ βλέπω ἀνθρώπινον—,
ἀλλ’ ἐμὸν κτῆμά ἐστι πᾶς ἐκ τοῦ γένους Ἀδὰμ καταγόμενος·
5τί οὖν βιάζεις ἐμὲ ἐκ πάντων ὑπάρχων,
ὡς ἐλθὼν ὑπὲρ ἁπάντων; Ἅπας γὰρ ἄνθρωπος ἔστι μοι ὑποχείριος,
κἄν τε πολὺν κἄν τ’ ὀλίγον ἐν τῇ γῇ χρόνον βιώσηται·
πῶς σὺ γέγονας ὑπὲρ ἄνθρωπον καὶ ἀνθρώπων λύτρωσις,		586 in vol. 4
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις;

45

.

10

Ἰδοὺ οὖν εἴπω τὴν πρὸς σὲ δίκην ὡς ἠδικημένος· υἱὸν ἀνθρώπου γὰρ βλέπω,
Θεοῦ δὲ ἔργα κέκτησαι, οὐκ ἀνθρώπου, ὁ ὁρώμενος ἄνθρωπος· καθορῶ σου τὴν πληγὴν τὴν τῆς πλευρᾶς καὶ τὴν τῶν ἥλων καθήλωσιν·
θεωρῶ δὲ τὴν ἰσχὺν καὶ ἐξαστράπτον τὸ φῶς σου τὸ ἄχραντον.
5Εἰ τοίνυν ἄνθρωπος εἶ, ὑπόκεισαι πάντως
τῷ Θανάτῳ καὶ τῷ Ἅιδῃ· εἰ δέ, γενόμενος ἄνθρωπος τὸ ὁρώμενον,
πέλεις Θεὸς τὸ νοούμενον ἐν σοί, νῦν μοι ἑρμήνευσον,
ἵνα ἴδωμεν ὡς, κἂν ἄνθρωπος φαίνῃ, σὺ καθέστηκας
10〈ἡ〉 ζωὴ καὶ ἀνάστασις.»

45

.

11

Νῦν ὅτε ταῦτα ὁ Χριστὸς ἤκουσε τούτου βοῶντος, εἶπεν πρὸς τοῦτον εὐθέως·
«Δικάζομαι καὶ κρίνομαι· οὐ γὰρ θέλω ἀδικῆσαί σε ἔν τινι· κἂν γὰρ σὺ ἄδικος εἶ καὶ ἀναιδὴς καὶ κατακρίσεως ἄξιος,
ἀλλ’ ἐγὼ ἄνθρωπος μὲν γέγονα, ὥσπερ ὁρᾷς, ἀναμάρτητος,
5Θεοῦ δὲ λόγος εἰμὶ καὶ κτίστης τῶν ὅλων
καὶ Θεὸς πάν[των δυ]νάστης·
κἂν δὲ Θεός εἰμι, ὡς δεσπότης οὐ κρίνομαι,
ἀλλ’ ὡς Ἀδὰμ δίκην λέγω μετὰ σοῦ· τοῦτο γὰρ γέγονα·
κα[ὶ νική]σω σε καὶ ἐκβάλω σε τῆς ἀρχῆς ἧς κέκτησαι,		588 in vol. 4
10ἡ [ζωὴ καὶ ἀνάστασις].

45

.

12

Ὅλην τὴν χάριν τῆς ζωῆς εἶχεν Ἀδὰμ τῆς ἀφθάρτου [ὅσπερ] παρήχθη ἐν πρώτοις·
ζωὴ δὲ ἐνυπόστατος ἐγὼ πέ[λω ὁ] ποιήσας τὰ σύμπαντα, ἀλλὰ σύ, Ἅιδη 〈⏑–〉 τὸ πρὶν οὐκ ἦς, [οὐ]δὲ Θανάτου ὑπόστασις·
ἁμαρτίας δὲ δεινῆς πάθος ἐκεῖ[νον] καὶ σὲ ἀπεγέννησε·
5διόπερ οὖν ὁ Ἀδὰμ ἀπάτῃ [τοῦ πλά]νου
δουλωθεὶς τῇ ἁμαρτίᾳ καὶ ὑποχείριος γέγονε καὶ αἰχμάλωτος
σοί τε αὐτῷ καὶ Θανάτῳ τῷ πικρῷ· ὅθεν ὑπάρχετε
ἀνυπόστατοι καὶ εὐάλωτοι· πῶς οὖν ἐκρατήσατε
10τὴν ζωὴν καὶ ἀνάστασιν;590 in vol. 4

45

.

13

Ὑπὸ ἀνοίας ἐπαρθείς, τοὺς ἐξ Ἀδὰμ γεννηθέντας ὡς ἁμαρτίας μετόχους
ἐκράτεις καὶ συνέκλειες ὡς πατρῷον ἐποφείλοντας ὄφλημα· ἀλλὰ ἦν ἔνοχός σοι πᾶς ἐξ Ἀδὰμ ἐν ἁμαρτίαις τικτόμενος,
ἐκ φθορᾶς ὁ γεννηθεὶς καὶ συνουσίας ἀνδρὸς καὶ ἐκ μίξεως·
5ἐγὼ δὲ τούτων εἰμὶ ἐλεύθερος πάντων,
ἁμαρτίας, συνουσίας· κἂν γὰρ γεγένημαι ἄνθρωπος, ὡς ἠθέλησα,
παρθενικὴ ἀπεκύησε γαστὴρ τὸν ἀναμάρτητον,
καὶ τὸ αἷμά μου τῷ γεννήσαντι ὑπὲρ πάντων δέδωκα,
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.

45

.

14

Ῥᾴως ἐρεύνησον ἐμὲ καὶ βλέπε ὡς οὐχ εὑρήσεις ἄδικον πρᾶγμα καὶ λόγον·
ἐν πράξει γὰρ οὐχ ἥμαρτον, οὐδὲ δόλον ἐφθεγξάμην ἐν στόματι· διὰ τοῦτο οὖν φημι· ‘Τίς ἐξ ὑμῶν ἐφ’ ἁμαρτίᾳ ἐλέγξει με;‘
Ἐν γὰρ πᾶσι τοῖς νεκροῖς νῦν περὶ πάντα ἐδείχθην ἐλεύθερος
5καὶ πάντων τῶν σαρκικῶν ἁμαρτιῶν ξένος·
πῶς ἐτόλμησας οὖν, Ἅιδη, τὸν ἀναμάρτητον κατασχεῖν ὡς ὑπεύθυνον;
Ὅλον ἐμὲ κατερεύνα ἀκριβῶς· θέλω γὰρ γνῶναί σε
τὴν ἀλήθειαν, ὡς δικαίως σε ἄρτι διαδέχομαι,
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.592 in vol. 4

45

.

15

Ὡς ἀναιδὴς ἀγανακτεῖς· κρίσις γάρ ἐστι δικαία καὶ ἐκβληθή[σεσθε ἔξ]ω,
οἱ ἄρχοντες οἱ ἄδικοι οἱ τοῦ σκότους, παραβάντες [τὸ δίκ]αιον. Ἐὰν οὖν καὶ ἐν ἐμοὶ εὕρηκάς τι τῆς ἁμαρτίας [κἂν] λείψανον,
χρῆσαι νῦν καὶ ἐπ’ ἐμοὶ πᾶσί σου τοῖς δικαιώμα[σιν], ἄδικε·
5εἰ δὲ εὑρήσεις οὐδέν, ἀπόδος συντόμως
ὃ κατέχεις [γρ]αμματεῖον, ὅτιπερ γέγονας τούτῳ ἐπερειδόμενος
κατὰ [Χριστοῦ] ἀναμαρτήτου θρασύς, καὶ ἑτοιμάσθητι
πρὸς ἀπόδοσιν [ὧν] προείληφας, οὕσπερ καὶ ἀνέστησα,
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.

45

.

16

[Μό]νον ἵνα μὴ ἀγνοῇς ἅπερ ὑπέστης, ὦ Ἅιδη· οὐ μόνον γὰρ ἀποδώσεις
οὓς ἔλαβες καὶ ἤγειρα, οὓς λαμβάνω μετ’ ἐμοῦ ἐξερχόμενος, ἀλλὰ γὰρ ὅσοι δ’ ἄν σοι καὶ τοῦ λοιποῦ παραπεμφθῶσιν ἐγείρονται,
ἐπειδὴ πάντας ὁμοῦ ἐξαναστήσω φωνῇ τῇ τῆς σάλπιγγος,
5ὅτι ἐτόλμησας σὺ υἱὸν βασιλέως
ἀναμάρτητον κρατῆσαι.» Ταῦτα δὲ λέγοντος Ἅιδης ἦν ὑποβρύ[χι]ος·
οἱ πυλωροὶ ἀπορρίψαντες τὰς κλεῖς ἔφυγον, βλέποντες
πῶς συνέτριψε καὶ διέρρηξε τοὺς μοχλοὺς αὐτῶν Χριστός,
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις.594 in vol. 4

45

.

17

[Ἄφ]νω νεκρῶν τὰ σώματα ἐψυχωμένα ἠγέρθη καὶ κατεπάτουν τὸν Ἅιδην,
«Ὦ ἄδικε, κραυγάζοντες, ποῦ σου νῖκος, ποῦ σου κέντρον, ὦ Θάνατε;» Ἠνεῴχθησαν μὲν οὖν πάντα εὐθὺς ἐξ αὐτομάτου τὰ μνήματα·
οἱ νεκροὶ δὲ ἐξ αὐτῶν πάντες ἐξήλλοντο καὶ ἐχόρευον·
5ἀλλ’ ἄγγελος κατελθὼν κυλίει τὸν λίθον
ἐκ τοῦ τάφου τοῦ σωτῆρος. «Δέσποτα Κύριε, σὺ τοὺς τάφους ἠνέῳξας
νεύματι σῷ, οὐ δεόμενος τινός· πῶς ἐδεήθης οὖν
τοῦ κυλίοντος ἐκ τοῦ τάφου σου λίθον ἐπικείμενον,
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνάστασις;

45

.

18

—Νῦν ἵνα μηδεὶς πλανηθῇ, λέξω τε καὶ ἑρμηνεύσω τὸ παρ’ ὑμῶν προβληθέν μοι·
ὁ λίθος μοι πρὸς ἔξοδον οὐδὲ ὅλως 〈οὐκ〉 ἐγένετο κώλυμα, ἐπειδὴ πάντα ἐμοὶ ὥσπερ Θεῷ εἴκει τε καὶ ὑποτάσσεται·
εἰ καὶ γέγονα σάρξ, πάντων εἰμὶ ποιητής τε καὶ κύριος,
5καὶ νεύματι τῷ ἐμῷ ἡ θάλασσα πρώην
ὥσπερ χέρσος ἀπεδείχθη· ὁ Ἰορδάνης δὲ εἰς τ͜ὰ ὀ͜πίσω ἀνέκαμψε·
νάματα δὲ ἐν ἐρήμῳ τοῖς λαοῖς πέτρα ἐπήγασε
καὶ ὁ ἥλιος ὑπεχώρησεν, ὅτε με ἐσταύρωσαν
10τὴν ζωὴν καὶ ἀνάστασιν.596 in vol. 4

45

.

19

Ὁ μόνῳ νεύματι καὶ νῦν πάντας τοὺς τάφους ἀν[οίξας] καὶ τοὺς νεκροὺς ἀπολύσας
οὐδέποτε οὐκ ἔχρῃ[ζον τοῦ] ἀγγέλου τοῦ τὸν λίθον κυλίσαντος· ἀλλὰ νῦν μά[θετέ] μου τέχνην σοφήν· τοῦτο γὰρ δέδωκα σύμβολον,
καὶ σημεῖον τοῖς θνητοῖς τούτου τοῦ λίθου ἐκ τάφων ἡ ἔπαρσις,
5[ὡς] ἐν τῇ ὥρᾳ αὐτῇ αἱ πύλαι τοῦ ᾅδου
ἀνεσπάσθησαν ἐκ [μέ]σου, οὐ χρηματίζουσαι ἐν τοῖς τάφοις ὡς πρότερον·
ὅθεν λαμπρᾷ τῇ ἐσθῆτι ἐκφανεὶς τότε ὁ ἄγγελος
ἐπινίκιον ὕμνον ᾖσέ μοι, λέγων ὡς ἐγήγερται
10ἡ ζωὴ καὶ ἀνά[στασις].»

45

.

20

Ὑπὲρ δὲ τούτων, λυτρωτά, τί ἔχομεν ἀντιδοῦναι, εἰ μὴ τὴν δοξολογίαν;
Διὸ τῶν δοξαζόντων σου τὸν σταυρὸν καὶ [τὴν] ταφὴν καὶ ἀνάστασιν ὡς Θεὸς φεῖσαι, Χριστέ· δὸς δὲ ἡμῖν πλημμελημάτων συγχώρησιν
καὶ ἀξίωσον ἡμᾶς, ὅταν ἡ πάνδημος γένηται ἔγερσις,
5τὸ πρόσωπόν σου ἰδεῖν μετὰ παρρησίας
καὶ ἀκοῦσαι τῆς φωνῆς σου σὺν τοῖς ἁγίοις σου· «Δεῦτε κληρονομήσατε
μετὰ χαρᾶς βασιλείαν τὴν ἐμήν.» Δὸς οὖν κατάνυξιν
ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν, πολυέλεε, ἵνα σε δοξάζωμεν		598 in vol. 4
10τὴν ζωὴν καὶ ἀνάστασιν.600 in vol. 4

46

t

Κοντάκιον εἰς τὴν καινὴν κυριακὴν καὶ εἰς τὸν Θωμᾶν, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ
ἦχος πλάγιος δʹ, ἰδιόμελον.28 in vol. 5

46

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Τῇ φιλοπράγμονι δεξιᾷ τὴν ζωοπάροχόν σου πλευρὰν
ὁ Θωμᾶς ἐξηρεύνησε, Χριστὲ ὁ Θεός· συγκεκλεισμένων γὰρ τῶν θυρῶν ὡς εἰσῆλθες, σὺν τοῖς λοιποῖς ἀποστόλοις ἐβόα·
5«Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.»

46

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Ὁ τοῦ Θωμᾶ δισταγμὸς πίστις ἀναμφίβολος
οἰκονομήθη, σωτήρ, ὄντως βουλήσει σου,
ἵνα μηδείς σου ποτὲ ἐνδοιάσῃ τὴν ἀνάστασιν· ἑαυτὸν γὰρ μόνον οὐκ ἔδειξας αὐτῷ,30 in vol. 5
5ἀλλὰ τύπους ἥλων καὶ λόγχης τὴν νυγμήν· διὸ σὲ καὶ ὡμολόγησε· «Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.»

46

pro 3

(t)

Προοίμιον III
1Τὴν ἐκ νεκρῶν σου ἀνάστασιν ἀπιστῶν
καὶ τὴν πλευράν σου τὴν θείαν ἐξερευνῶν,
ἐν πίστει ἔλεγεν ὁ Δίδυμος Θωμᾶς· «Συμπάθησόν μοι, δέσποτα, θρασέως ψηλαφήσαντι
5καὶ πρόσδεξαι, φιλάνθρωπε, μηκέτι με διστάζοντα, ἀλλὰ ἐν πίστει βοῶντα· ‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.‘»

46

.

1

Τίς ἐφύλαξε τὴν τοῦ μαθητοῦ παλάμην τότε ἀχώνευτον,
ὅτε τῇ πυρίνῃ πλευρᾷ προσῆλθε τοῦ κυρίου; Τίς ἔδωκε ταύτῃ τόνον, καὶ ἴσχυσε ψηλαφῆσαι
φλόγεον ὀστοῦν; Πάντως ἡ ψηλαφηθεῖσα.
5Εἰ μὴ γὰρ ἡ πλευρὰ δύναμιν ἐχορήγησε,
πηλίνη δεξιὰ πῶς εἶχε ψηλαφῆσαι
παθήματα σαλεύσαντα τὰ ἄνω καὶ τὰ κάτω; Αὕτη ἡ χάρις Θώμᾳ ἐδόθη
τὸ αὐτὴν ψηλαφῆσαι, Χριστῷ δὲ βοῆσαι·		32 in vol. 5
10«Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.»

46

.

2

Ὄντως φέρουσα ἡ βάτος τὸ πῦρ ἐκαίετο κα͜ὶ ο͜ὐ κατεφλέγετο·
ἐκ γὰρ τῆς τοῦ Θώμα χειρὸς πιστεύω τοῖς Μωσέως· σαθρὰ γὰρ καὶ ἀκανθώδης ὑπάρχουσα, οὐκ ἐφλέχθη
ψαύσασα πλευρᾶς ὥσπερ φλογὸς καιομένης·
5καὶ τότε μὲν τὸ πῦρ ἦλθεν ἐπὶ τὴν ἄκανθαν·
νυνὶ δὲ πρὸς τὸ πῦρ ἔδραμεν ἡ βατώδης,
καὶ ὤφθη ὁ αὐτὸς Θεὸς ἀμφότερα φυλάττων. Οὕτω πιστεύω, οὕτω δοξάζω
τὸν αὐτὸν Θεὸν ἅμα καὶ ἄνθρωπον λέγων·
10«Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.»34 in vol. 5

46

.

3

Ὑπεγράφη γὰρ βεβαίως ἐμοὶ ὁ ὅρος ταύτης τῆς πίστεως
διὰ τῆς τοῦ Θώμα χειρός· Χριστοῦ γὰρ ἁψαμένη, ὡς κάλαμος γραμματέως ἐγένετο ὀξυγράφου
γράφουσα πιστοῖς ἔνθεν ἡ πίστις πηγάζει·
5ἐκεῖθεν ὁ λῃστὴς ἔπιε καὶ ἀνένηψεν,
ἐκεῖθεν μαθηταὶ ἤρδευσαν τὴν καρδίαν,
ἐκεῖθεν Θώμας ἤντλησε τὴν γνῶσιν ὧν ἐζήτει· πίνει οὖν πρῶτος, εἶτα ποτίζει·
ἀπιστήσας μικρὸν πολλοὺς ἔπεισε λέγειν·
10«Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.»

46

.

4

Τίνος ἕνεκεν ἢ πόθεν ἢ πῶς ἠπίστησεν ὁ ἀπόστολος;
Ἐρωτήσωμεν, εἰ δοκεῖ, τὸν γόνον Ζεβεδαίου· τρανῶς γὰρ ὁ Ἰωάννης τὰ ῥήματα τοῦ Διδύμου
ἔγραψεν ἐν τῇ βίβλῳ τοῦ εὐαγγελίου.36 in vol. 5
5Φησὶ γὰρ ὁ σοφός· μετὰ τὴν Χριστοῦ ἔγερσιν,
οἱ ἄλλοι μαθηταὶ ἔφησαν πρὸς τὸν Θώμαν·
«Ὦ φίλε, ἑωράκαμεν τὸν κύριον ἐνταῦθα.» Θώμας δὲ εἶπε τάχα πρὸς τούτους·
«Οἱ ἰδόντες μὴ κρύπτεσθε, ἀλλὰ βοᾶτε·
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.‘

46

.

5

Ἀπαγγείλατε παντὶ τῷ λαῷ ἃ εἴδετε καὶ ἠκούσατε·
μὴ καλύψητε, μαθηταί, τὸν λύχνον τῷ μοδίῳ· ἃ λέγετε ἐν τῷ σκότει κηρύξατε ἐν τῷ φέγγει·
δεῦτε μετ’ ἐμοῦ ἔξω μετὰ παρρησίας·
5ἀκμὴν ἐν φωλεῷ πέλετε, καὶ θρασύνεσθε;
Λαλεῖτε ὑψηλὰ τῶν θυρῶν κεκλεισμένων,
βοᾶτε· ‘Ἑωράκαμεν ἐν γωνίᾳ τὸν κτίστην‘· φαίνηται πᾶσι, μάθῃ ἡ κτίσις,
διδαχθῶσι θνητοὶ βοᾶν τῷ ἀναστάντι·		38 in vol. 5
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.‘

46

.

6

Πῶς δυνήσομαι πιστεῦσαι ὑμῖν, ἀκούων ἄπιστα ῥήματα;
Εἰ γὰρ ἦλθεν ὁ λυτρωτής, ἐζήτει τὸν οἰκέτην· εἰ ἔλαμψεν ἡ ἡμέρα, οὐκ ἔφαινε παρὰ ὥραν·
εἴπερ ὁ ποιμὴν ὤφθη, ἐκάλει τὸν ἄρνα·
5ἠρώτησέ ποτε· ‘Ποῦ τεθείκατε Λάζαρον;‘
καὶ νῦν οὐκ ἔφησε· ‘Ποῦ ἀφήκατε Θώμαν;‘,
ἀλλ’ ἔλαθε τοῦ θέλοντος μετὰ τούτου τεθνάναι; Ἄπιστος μένω ἕως ἂν ἴδω·
ὅταν ἴδω καὶ ψαύσω, πιστεύσω καὶ λέξω·
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.‘»

46

.

7

Ἔτι λέγοντος τοῦ Θώμα ποτὲ τοιαῦτα τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ,
παρεγένετο ὁ σωτήρ, τὸ θάρσος τῶν ἐν φόβῳ, ἡ ἄμεμπτος παρρησία τῶν ἐν φυγῇ καὶ δειλίᾳ· μέσον μαθητῶν ὤφθη θυρῶν κεκλεισμένων.40 in vol. 5
5Ἰδὼν δὲ ὁ Θωμᾶς κάτω κάμπτει τὸ πρόσωπον
καὶ ἔνδον τῆς ψυχῆς ἔλεγε· «Τί τελέσω;
Πῶς νῦν ἀπολογήσομαι οἷς ἠπίστησα πρώην; Τί εἴπω Πέτρῳ; τί φῶ τοῖς ἄλλοις;
Οὓς ὠνείδισα πάλαι πῶς πείσω καὶ κράξω·
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς 〈ἡμῶν〉‘;

46

.

8

Εἴθε ἤσκησα κἀγὼ σιωπήν, ὡς Ἰησοῦς ἐν τῷ κρίνεσθαι·
ἀλλ’ ἠρέθισέ με λαλεῖν ἡ θέα τῶν χαιρόντων· τοῖς ῥήμασιν ὑπεκνίσθην τῶν ἐν χαρᾷ κραυγαζόντων·
‘Εἴδομεν σαφῶς ζῶντα τὸν γνώμῃ θανέντα‘.
5Ὁρῶν οὖν ἱλαρὸν Πέτρον τὸν ἀρνησάμενον
καὶ πάλιν χαριεῖς τοὺς σὺν αὐτῷ φυγόντας
ἐζήλωσα· ἐζήτουν γὰρ μετὰ τούτων χορεύειν· ζηλῶν οὖν εἶπον ἅπερ προεῖπον·
μὴ μεμφθῶ, Ἰησοῦ μου, προσδεχθῶ δὲ βοῶν σοι·		42 in vol. 5
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.‘

46

.

9

Νύξ μοι γέγονε καὶ σκότος βαθὺ τὰ ῥήματα τῶν συνδούλων μου·
οὐκ ἐφώτισαν γὰρ αὐτά, οὐχ ἧψαν τῇ ψυχῇ μου τοῦ θαύματος τὴν λαμπάδα, ἣν νῦν ὁρῶ παρ’ ἐλπίδα·
βλέπω γὰρ Χριστὸν πάλιν θυρῶν κεκλεισμένων·
5εἰ δ’ ἔφθασα μαθεῖν ὅτι οὕτως ἐλήλυθεν,
οὐκ ἂν ἠπίστησα· εἶχον γὰρ ἐννοῆσαι
τὴν εἴσοδον καὶ ἔξοδον αὐτοῦ τὴν ἐκ Μαρίας· μόνον γὰρ εἶπον ὅτι κατεῖδον·
τὶς δὲ τοῦτον οὐκ εἶδε πῶς δυνήσεται λέγειν·		44 in vol. 5
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς 〈ἡμῶν〉‘;»

46

.

10

Οὕτω Δίδυμος λαλῶν ἑαυτῷ ἐλάλει καὶ τῷ Θεῷ ἡμῶν·
ὁ ἐτάζων δὲ τοὺς νεφρούς, τὸν Θώμαν θεωρήσας συντριβέντα τὴν καρδίαν, καθώς ποτε τὸν τελώνην
ᾤκτειρε βοῶν· «Φέρε τὴν χεῖρά σου ὧδε·
5εἰς τί ἐδίστασας, λέγε μοι, ὀλιγόπιστε;
ἢ ποῖον τῶν ἐμῶν ἄπιστόν σοι ἐφάνη,
ἡ σταύρωσις, ἡ νέκρωσις, ἡ ἀνάστασις αὐτή; Μέχρι δὲ τίνος ἀμφισβητεῖς μοι;
Ὃν ἐπόθεις ἰδεῖν ἰδοὺ βλέπων με, κράξον·		46 in vol. 5
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.‘

46

.

11

Ὕπνον ὕπνωσα ἐν τάφῳ μικρὸν καὶ μετὰ τρεῖς ἀνεβίωσα·
διὰ σὲ καὶ τοὺς κατὰ σὲ ἐκείμην ἐν μνημείῳ, καὶ σὺ ἀντ’ εὐχαριστίας προσῆξάς μοι ἀπιστίαν·
ἤκουσα γὰρ ὧν εἶπας πρὸς τοὺς ἀδελφούς σου.»
5Πρὸς ταῦτα ὁ Θωμᾶς ἔπτηξε καὶ ἀνέκραξε·
«Μὴ μέμψῃ μοι, σωτήρ· σοὶ γὰρ ἀεὶ πιστεύω,
τῷ Πέτρῳ δὲ καὶ τοῖς λοιποῖς δυσχεραίνω πιστεύειν· οἶδα γὰρ τούτους σοὶ ψευσαμένους
καὶ ἐν ὥρᾳ κακῶν φοβουμένους εἰπεῖν σοι·
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.‘48 in vol. 5

46

.

12

Ῥῖψαι θέλοντα τὸν Θώμαν ποτὲ τῆς ἀπιστίας τὸ ἔγκλημα
θεωρῶν ὁ πάντα ὁρῶν πρὸς τοῦτον ἀπεκρίθη· «Καὶ σὺ μετὰ τούτων ἦσθα ἐν τῷ καιρῷ ᾧ ᾐνίξω·
πάντες γὰρ ἐμὲ μόνον ἀφήκατε πάσχειν·
5καιρὸς ἦν χαλεπός, Δίδυμε, μὴ ὀνείδιζε,
δι’ ὃν καὶ ἡ γραφή· ‘Πατάξω τὸν ποιμένα
καὶ διασκορπισθήσονται τὰ πρόβατα τῆς ποίμνης.‘ Νόει ἃ λέγω, ποίει ὃ εἶπας·
ψηλαφῆσαί με θέλεις; Ψηλάφησον λέγων·
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.‘»

46

.

13

Ὢ τοῦ θαύματος, ὢ τῆς ἀνοχῆς, ὢ τῆς ἀμέτρου πραότητος·
ψηλαφᾶται ὁ ἀνάφης, κρατεῖται ὑπὸ δούλου καὶ δείκνυσι τῷ οἰκέτῃ τὰ τραύματα ὁ δεσπότης
ὧν ἐν τῷ καιρῷ πᾶσα ἡ κτίσις ἐσείσθη.
5Τοιούτων δὲ Θωμᾶς δωρεῶν ἀξιούμενος
τῷ ἀξιώσαντι δέησιν ἀνατείνει,
«Ἀνάσχου, λέγων, δέσποτα, τῆς ἐμῆς προπετείας, φεῖσαι τοῦ χόρτου, ῥῦσαί με φόρτου·
κουφισθῶ ἀπιστίας, ἵνα ψάλλω καὶ λέξω·
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.‘50 in vol. 5

46

.

14

Μεῖνον ἥμερος, ἕως ἂν ἐγὼ κατατρυφήσω σου, κύριε·
πληροφόρησόν με τὸν σόν· ἠνέσχου ἀλλοτρίων, ἀνάσχου καὶ τοῦ ἰδίου καὶ δεῖξόν μοι τὰς πληγάς σου,
ἵνα ὡς πηγὰς ταύτας ἀντλήσω καὶ πίω.
5Μὴ φλέξῃς με, σωτήρ· πῦρ γὰρ εἶ καθ’ ὑπόστασιν,
κατὰ δὲ βούλησιν σῶμα εἶ ὃ ἐγένου·
ἀπόκρυψον οὖν, δέομαι, ἑαυτὸν ὅσον ὅσον· δέξαι, σωτήρ μου, ὡς τὴν αἱμόρρουν·
οὐ κρατῶ τοῦ κρασπέδου, σοῦ ἅπτομαι λέγων·
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν.‘

46

.

15

—Ἅπαξ ἤκουσας, καλὲ μαθητά, γενοῦ πιστὸς καὶ μὴ ἄπιστος·
μὴ φοβοῦ· οὐ φλέγω σε γάρ, φυλάττω τοὺς ἐντός μου· τὴν κάμινον Βαβυλῶνος ἐδίδαξα τοῦτο πράττειν,
μᾶλλον οὖν ἐγὼ τοῦτο ποιῶ καὶ διδάσκω.52 in vol. 5
5Μὴ τῆς ἁμαρτωλοῦ πόρνης σὺ εἶ σαθρώτερος
ἥτις ἐπήλειψε μύρῳ τὴν κεφαλήν μου
καὶ ταῖς θριξὶν ἐξέμαξε τοὺς ἁγίους μου πόδας; Δεῦρο οὖν, φίλε, μή με μυρίσῃς·
ἑαυτὸν εὐωδίασον πίστει βοῶν μοι·
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς 〈ἡμῶν〉.‘

46

.

16

—Ναί, φιλάνθρωπε, μυρίσω κἀγώ, οὐχ ὡς ἡ πόρνη τὸ πρότερον·
οὐ προσέρχομαι μυρεψῷ κραυγάζων· ‘Δός μοι μύρον‘, τὴν πίστιν σοι προσκομίζω τῷ ἔχοντι ὑπὲρ μύρον
χάριν, τὴν πλευρὰν ἥνπερ κρατῶν ἀπολαύω.
5Δοξάζω σου, Χριστέ, τὴν πιστὴν συγκατάβασιν,
πῶς ἐνηνθρώπησας ἵνα τῆς τῶν εἰδώλων
τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασας, ματαιότητος ῥύσῃ· καὶ ῥαπισθῆναι 〈σὺ〉 κατεδέξω
ἵν’ ἐμ͜ὲ ἐ͜λευθερώσῃς παθῶν, τοῦ βοᾶν σοι·		54 in vol. 5
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς ἡμῶν‘.

46

16bis

[Νῦν οὖν, δέσποτα, εἰδὼς ὅτι ἐμφαίνω σοι τὴν καρδίαν μου,
καθορᾷς καὶ τοὺς λογισμοὺς γινώσκων τὰς ἐννοίας· ἀλλ’ ὅμως σοι ἀπαγγέλλω· προῄδεις 〈με〉 τὸν πιστόν σου·
ἴδω τὴν πλευράν, ἵνα τοὺς πάντας διδάξω·
5ὀστέα ψηλαφῶ καὶ τοὺς τύπους τῶν ἥλων σου,
καὶ κύριον ἐγὼ καὶ Θεόν σε κηρύττω·
ὡς κύριος τῆς δόξης γὰρ τὴν σταύρωσιν ἠνέσχου, ἐπὶ τοῦ ξύλου πᾶσι δεικνύων
ἐν ἀμέμπτῳ καρδίᾳ καὶ πίστει βοᾶν σοι·		56 in vol. 5
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεός μου.‘]

46

.

17

—Ὅμως ἄκουσον καὶ μάθε σαφῶς· σοφοῦ γὰρ γέγονας μέτοχος·
ἡ σοφία ἡ τοῦ πατρὸς ἐγνώσθην τοῖς ἀνθρώποις· μακάριος εἶ ἐν πίστει, καὶ μᾶλλον δὲ μακαρίζω
τοὺς ἐξ ἀκοῆς μόνης ἐμοὶ προσελθόντας·
5αὐτός με ψηλαφῶν νῦν ἐπέγνως τὴν δόξαν μου,
ἐκεῖνοι δὲ φωνῇ λόγων μοι προσκυνοῦσι·
μεγάλη δὲ ἡ ἔννοια τῶν οὕτω πιστευόντων· σοὶ θεωροῦμαι ὡς μαθητῇ μου
καὶ ἐκείνοις ὡς δούλοις ἁγίοις βοῶσι·
10‘Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς 〈ἡμῶν〉.‘»58 in vol. 5

46

.

18

Ὑπὸ χάριτος ψυχῇ καὶ σαρκὶ στηρίξας σῶσόν με, ὕψιστε,
ἵνα ἅπτωμαι τῆς πλευρᾶς· λαμβάνων σου τὴν χάριν, τὸ αἷμά σου καὶ τὸ σῶμα, λυτροῦμαι ἐκ τῶν κακῶν μου,
ἄφεσιν ἱνὰ εὕρω τῶν παραπτωμάτων.
5Ὁ Θώμας ψηλαφῶν νῦν ἐπέγνω τὴν δόξαν σου·
ἐγὼ δὲ δειλιῶ, οἶδα γὰρ τὰς βουλάς σου,
ἐπίσταμαι τὰ ἔργα μου· συνειδός με ταράττει· φεῖσαι, οἰκτίρμων, φεῖσαι, σωτήρ μου,
ἵνα ἔργοις καὶ λόγοις ἐν πίστει βοῶ σοι·
10«Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεὸς 〈ἡμῶν〉.»60 in vol. 5

47

t

Μηνὶ ἰουνίῳ λʹ, κονδάκιον τῶν ἁγίων ἀποστόλων, ἦχος βʹ.86 in vol. 5

47

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Τοὺς ἀσφαλεῖς καὶ θεοφθόγγους κήρυκας,
τὴν κορυφὴν τῶν μαθητῶν σου, κύριε,
προσελάβου εἰς ἀπόλαυσιν τῶν ἀγαθῶν σου καὶ ἀνάπαυσιν τοὺς πόνους γὰρ ἐκείνων καὶ τὸν θάνατον
5ἐδέξω ὑπὲρ πᾶσαν ὁλοκάρπωσιν, ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.

47

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Ὁ σοφίσας ὑπὲρ ῥήτορας τοὺς ἁλιεῖς
καὶ ἐκπέμψας ὥσπερ κήρυκας πάσῃ τῇ γῇ
τῇ ἀφάτῳ φιλανθρωπίᾳ σου, Χριστὲ ὁ Θεός, δι’ αὐτῶν κραταίωσον τὴν ἐκκλησίαν σου
5καὶ τοῖς πιστοῖς κατάπεμψον τὴν εὐλογίαν σου, ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.

47

.

1

Τράνωσόν μου τὴν γλῶτταν, σωτήρ μου, πλάτυνόν μου τὸ στόμα, καὶ πληρώσας αὐτὸ
κατάνυξον τὴν καρδίαν μου, ἵνα οἷς λέγω ἀκολουθήσω88 in vol. 5
5 καὶ ἃ δῆθεν διδάσκω ποιήσω πρῶτος· πᾶς γὰρ ποιῶν καὶ διδάσκων, φησίν, οὗτος μέγας ἐστίν· ἐὰν οὖν λέγων μὴ πράττω, ὡς χαλκὸς ὁ ἠχῶν λογισθήσομαι· διὸ λαλεῖν με τὰ δέοντα καὶ ποιεῖν τὰ συμφέροντα δώρησαι,
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.

47

.

2

Οὕτω ποτὲ καὶ οἱ μαθηταί σου, ἐκτελέσαντες πρῶτον τὰ προστάγματά σου, ἐδίδασκον ἅπερ ἔπραττον, πάσῃ δυνάμει ὁμοῦ κυροῦντες
5τὴν 〈αὐτῶν〉 διδασκαλίαν τῇ πολιτείᾳ,
ἣν ὁ ὁρῶν καὶ ζηλῶν ὡς αὐτοὶ οὗτος μέγας ἐστίν· γυμνοῦσθαι τῶν ἐν τῷ βίῳ καὶ τῶν ἄνω φροντίζειν ἑκάστοτε, σταυρὸν βαστάζειν ἐπ’ ὤμοισιν, ἐντρυφᾶν τὸ θανεῖν, ὡς προσέταξας, ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.90 in vol. 5

47

.

3

Ὕλῃ τοσαύτῃ τῶν ἐναρέτων ὁ κατάλογος οὗτος τῶν ἀποστόλων κομῶν πᾶσαν τὴν γῆν εὐωδίασε, τὰ κλήματα Χριστοῦ τῆς ἀμπέλου,
5 τὸ γεώργιον τοῦ ἄνω καλλιέργου, οἱ πρὸ Χριστοῦ ἁλιεῖς καὶ μετὰ τὸν Χριστὸν ἁλιεῖς, οἱ ἅλμῃ συνομιλοῦντες καὶ γλυκὺ ῥῆμα νῦν ἐρευγόμενοι, οἱ πρὶν ἰχθύας ἀγρεύοντες καὶ βροτοὺς νῦν θηροῦντες, ὡς ἔφησεν
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.92 in vol. 5

47

.

4

Τούτους τοὺς ἄρνας ὁ ἀγελάρχης οὓς ἐσκόρπισε φόβος ἐν καιρῷ τοῦ σταυροῦ συνήγαγε μετ’ ἀνάστασιν· στὰς γὰρ εἰς ὕψος ἐπὶ τοῦ ὄρους
5 ἐκελάδησε μέλος γλυκὺ τῇ ποίμνῃ· θάρσος διδοὺς καὶ μικρὸν ὡς δειλοῖς αἰνιττόμενος ἐβόα λέγων· «Θαρσεῖτε· ἐγὼ μόνος τὸν κόσμον νενίκηκα, ἐγὼ τοὺς λύκους ἐσκόρπισα· μετ’ ἐμοῦ ἦν οὐδείς, μόνος ἤμην ὁ ὤν,
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.

47

.

5

Ἄπιτε οὖν εἰς πάντα τὰ ἔθνη· μετανοίας τὸν σπόρον ἐμβαλόντες τῇ γῇ διδασκαλίαις ἀρδεύσατε. Βλέπε μοι, Πέτρε, πῶς ἐκπαιδεύεις·
5 ἐννοῶν σου τὸ πταῖσμα συμπάθει πᾶσι μὴ αὐστηρός, δι’ ἐκείνην τὴν κόρην τὴν σείσασάν σε· ἐάν σοι τῦφος εἰσπέσῃ, τῆς φωνῆς τοῦ ἀλέκτορος ἄκουσον καὶ τῶν δακρύων μνημόνευε ὧν ἐγώ σε τοῖς ῥείθροις ἀπέπλυνα
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.		94 in vol. 5

47

.

6

Πέτρε, φιλεῖς με; Ποίει ἃ λέγω· ποίμαινέ μου τὴν ποίμνην καὶ φίλει οὓς φιλῶ, συμπάσχων τοῖς ἁμαρτάνουσιν μνησθείς μου τῆς πρὸς σὲ εὐσπλαγχνίας,
5 ὅτι τρὶς ἀρνησάμενόν σε ἐδεξάμην· ἔχεις λῃστὴν θυρωρὸν παραδείσου θαρρύνοντά σε, ἐκείνῳ πέμπε οὓς θέλεις· δι’ ὑμῶν πρὸς ἐμὲ ἀναστρέφει Ἀδὰμ βοῶν· ‘Ὁ πλάστης παρέσχε μοι τὸν λῃστὴν πυλωρὸν καὶ κλειδοῦχον Κηφᾶν,
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.‘96 in vol. 5

47

.

7

Ἴσχυέ μοι καὶ σύ, ὦ Ἀνδρέα· ὥσπερ εὗρές με πρῶτος εὑρεθεὶς παρ’ ἐμοῦ, εὑρὲ καὶ σὺ τὸ πλανώμενον. Μὴ ἐπιλάθῃ τῆς πρώτης τέχνης·
5 ἐξ αὐτῆς γὰρ εἰς ταύτην σε μεταπαιδεύσω· πρώην γυμνὸς εἰς βυθὸν καὶ νυνὶ πρὸς τὸν βίον γυμνός, καλάμῳ πρὶν ἁλιεύων, τῷ σταυρῷ ἁλιεύειν διδάχθητι· τῷ σκώληκι ἐδελέαζες, τῇ σαρκί μου θηρᾶν παραγγέλλω σοι
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.98 in vol. 5

47

.

8

Νῦν δεῖξον ἔργον, ὦ Ἰωάννη· πάντες μάθωσιν ἄρτι ὡς οὐ μάτην τὸ πρὶν ἀνέκλινά σε τῷ στήθει μου· ποίησον αὔλακας τῇ πηγῇ μου
5 ἦς τὰ νάματα ἤντλησεν ἡ στοργή σου· ὄρυξόν μοι ὡς δικέλλῃ τῇ γλώττῃ διέξοδον, καὶ ἥξω οὗ ἐὰν θέλῃς καὶ ποτίσας μεθύσω τὸν σπόρον σου· ὡς κόκκους λόγους κατάβαλε, καὶ αὐξήσας πληθύνω τὰ λήϊά σου
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.

47

.

9

Οὕτω καὶ σύ, Ἰάκωβε, πράττε· μὴ τὸ κήρυγμα λείψας Ζεβεδαίου μνησθῇς, οὗ πρὶν ἐμὲ προετίμησας· οἶδα γὰρ πῶς ἀφῆκας ἐν σκάφῃ
5τὸν γενέτην, τὸν πλάστην ἐμὲ ποθήσας.
Πλήρωσόν μου τὴν βουλὴν μετὰ τῶν ὁμοδούλων σου· μὴ πτήξῃς τοὺς ἐπιβούλους· τὰς βουλὰς γὰρ αὐτῶν διεσκέδασα· μαχαίραις σε ὅταν τέμνωσιν, νόει τίς ὁ τῇ λόγχῃ νυγεὶς τὴν πλευράν,
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.		100 in vol. 5

47

.

10

Ὕπαγε, Φίλιππε, ἅμα τούτοις· κήρυξόν με ὡς βλέπεις καὶ ἀκούεις μου νῦν· μὴ τοῦ πατρός μου χωρίσῃς με· μὴ εἴπῃς ὅτι ‘τὸν γόνον εἶδον,
5 τὸν δὲ τούτου γενέτην οὐδ’ ὅλως εἶδον‘· ἔδειξά σοι ἐν ἐμοὶ τὸν πατέρα κἀμὲ ἐν αὐτῷ· οὐκ ἦλθον παρὲξ ἐκείνου· ὃ γὰρ θέλει τελῶ καὶ ὃ θέλω τελεῖ· ἐν τῷ αὐτῷ ἐσμεν πνεύματι· τούτου κήρυκα ῥήτορα πέμπω σε
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.

47

.

11

Ῥήματα τῆς ποτε ἀπιστίας διὰ πίστεως ἄρτι ἀπαλείψας, Θωμᾶ,
ὃν ἐψηλάφησας κήρυξον· ἦλθε καιρὸς ὃν ἀεὶ ἐπόθεις,102 in vol. 5
5 παρατάξασθαι δήμῳ τῷ τῶν Ἑβραίων· ἔχεις σαφῶς τῆς ἐγέρσεώς μου τὰ ἐνέχυρα· τοὺς τύπους εἶδες τῶν ἥλων καὶ τῆς λόγχης κατεῖδες τοὺς μώλωπας· οὐκ ἔστι σοὶ λοιπὸν πρόφασις· πᾶσαν γὰρ ἀφορμὴν περιεῖλόν σοι
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.

47

.

12

Ὥσπερ τελώνης μεῖνον, Ματθαῖε, καὶ τελώνει ἐκεῖνον τὸν ἐχθρὸν τοῦ Ἀδὰμ ὡς πρώην τοὺς διοδεύοντας· μὴ φείσῃ ἕως ἂν ἀπολάβῃς
5 καὶ τὸν ἔσχατον κοδράντην παρ’ ἐκείνου· κάθου τηρῶν τὴν ὁδὸν τὴν πρὸς Ἅιδην ἀπάγουσαν, κἂν εὕρῃς τὸν ὀλετῆρα ἀπὸ τῶν ἐμῶν ἐκπορευόμενον, ἐπίστηθι καὶ τελώνησον καὶ γυμνὸν τοῦτον δεῖξον, ὡς λέγω σοι
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.104 in vol. 5

47

.

13

Μίαν φωνὴν ἀφίημι πᾶσιν, ἵνα μὴ τὸν καθένα ἐκδιδάσκων κοπῶ· ἅπαξ λαλῶ τοῖς ἁγίοις μου· πορευθέντες εἰς πάντα τὸν κόσμον
5 μαθητεύσατε ἔθνη καὶ βασιλείας. Πάντα γάρ μοι παρεδόθη ὑπὸ τοῦ γεννήσαντός με, τὰ ἄνω ἅμα τοῖς κάτω, ὧν καὶ πρὶν λάβω σάρκα ἐδέσποζον· καὶ πάντων νῦν βεβασίλευκα καὶ ὑμᾶς ἱερὰν ἔχω σύγκλητον
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.

47

.

14

Ἄπιτε οὖν εἰς πάντα τὰ ἔθνη· μετανοίας τὸν σπόρον ἐμβαλόντες τῇ γῇ
διδασκαλίαις ἀρδεύσατε.» Τούτων δ’ ἀκούσαντες οἱ συμμύσται106 in vol. 5
5 πρὸς ἀλλήλους ἑώρων κινοῦντες κάρας· «Πόθεν ἡμῖν ἡ φωνὴ καὶ ἡ γλῶσσα πρὸς πάντας λαλεῖν; Ἰσχὺν δὲ τίς ἡμῖν δώσει ἀντιστῆναι λαοῖς καὶ τοῖς ἔθνεσιν, ἀγράμματοι καὶ ἀπαίδευτοι, ἁλιεῖς ἀσθενεῖς, ὡς προσέταξας,
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια;

47

.

15

—Νῦν μὴ ταράσσεσθε τῇ καρδίᾳ, μὴ θολώσῃ τὰς φρένας ὑμῶν ὁ δυσμενής· ὡς νήπιοι μὴ λογίζεσθε, γίνεσθε φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις·
5δι’ ὑμᾶς γὰρ ὡς ὄφις ἐγὼ ὑψώθην·
μὴ ἑαυτοὺς ἐκφοβοῦντες τὸ κήρυγμα λίπητε· οὐ θέλω σθένει νικῆσαι, διὰ τῶν ἀσθενῶν περιγίνομαι· οὐ χαίρω τοῖς πλατωνίζουσι· τὰ μωρὰ γὰρ τοῦ κόσμου ἠγάπησα ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.108 in vol. 5

47

.

16

Ὅμως ὑμῖν καὶ δύναμιν δώσω, δύναμιν ἐν τῷ πίπτειν ἀνιστῶσαν πολλούς, καὶ γλῶσσαν δὲ τὴν σοφίζουσαν· δῆμος ὑμῶν σοβεῖ Δημοσθένην
5 καὶ ἡττῶνται Ἀθηναῖοι Γαλιλαίοις· παύσει λοιπὸν συγγραφὰς ὁ Κηφᾶς ἐξαγγέλλων ἐμέ· ἀμέτρους λέξεις καὶ μύθους ἀμαυροῖ τὸ ῥητὸν τοῦ μαραναθά· ἡ Ναζαρὲτ δονεῖ Κόρινθον· οἱ λαλοῦντες ὑμεῖς, καὶ ὁ πείθων ἐγὼ
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.110 in vol. 5

47

.

17

Ὕβρεσι πάντες ὑμᾶς πλυνοῦσι· φυλακαῖς ἐμβαλόντες καὶ δεσμοῦντες πικρῶς τοῖς ἄρχουσι παραδώσουσιν· ἀλλ’ ὀρφανοὺς ὑμᾶς οὐκ ἐάσω·
5 μεθ’ ὑμῶν γάρ εἰμι μέχρι συντελείας· ὅταν κριταῖς παραστήκετε, μέσον με ὄψεσθε· δεσμεῖτε, καὶ συνδεσμοῦμαι· σὺν ἐμοὶ δι’ ἐμὲ πάντα πάσχετε· ὑμεῖς τὴν γνώμην προτείνατε, καὶ ἐγὼ δι’ ὑμῶν ἀγωνίζομαι
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.»

47

.

18

Ὅτε δὲ ἤκουσαν τῶν ῥημάτων τοῦ σοφοῦ διδασκάλου οἱ σοφοὶ μαθηταί, πρὸς ταῦτα ἀνταπεκρίθησαν· «Πάντα σκληρὰ ἡμῖν ἐπηγγείλω
5καὶ δειλίας ἀνάμεστα καὶ θανάτου·
τούτων δὲ νῦν ἐνομίζομεν φεύγειν κολλώμενοι σοί, καὶ ἄρτι τοῖς σκληροτέροις παραδίδεις ἡμᾶς, ὁ σωτὴρ ἡμῶν· ἐκάλεσας εἰς ἀνάπαυσιν, καὶ ἰδοὺ προαλείφεις εἰς ἄθλησιν
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.		112 in vol. 5

47

.

19

—Ψῆφος ὑμᾶς καλεῖ πρὸς ἀγῶνας· ὁ κανὼν τῆς ἀγάπης ἀπαιτεῖ παρ’ ὑμῶν φιλίας ἔργον ἐνδείξασθαι· πάθετε ὑπὲρ ἐμοῦ ὡς φίλοι,
5 ὡς κἀγὼ ὑπὲρ φίλων καὶ μὴ ὀφείλων· χρέος οὐδὲν οὐχ εὑρέθη καλοῦν με πρὸς θάνατον, ἀλλ’ ὅμως κατεδεξάμην καὶ σταυρὸν ὡς χρεώστης ὑπέμεινα· τὸ πατρικὸν ὑμῶν δάνειον ὁ ἀνεύθυνος θέλων ἀπέδωκα,
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.

47

.

20

Ἄπιτε οὖν εἰς πάντα τὸν κόσμον· μετανοίας τὸν σπόρον ἐμβαλόντες τῇ γῇ
διδασκαλίαις ἀρδεύσατε. Βλέπετε μή τις μετανοήσας114 in vol. 5
5 ἔξω τῆς ὑμετέρας σαγήνης μείνῃ· χαίρω γὰρ τοῖς ἐπιστρέφουσιν, ὡς οἴδατε καὶ ὑμεῖς· ὡς εἴθοις καὶ ὁ προδούς με εἰς ἐμὲ μετὰ πρᾶσιν ὑπέστρεψεν, κἀγὼ αὐτοῦ τὸ ἁμάρτημα ἐξαλείψας ὑμῖν τοῦτον ἥνωσα
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.

47

.

21

Λύπην μισήσατε καὶ δειλίαν· αὕτη γὰρ παραπέμπει τῷ θανάτῳ πολλούς, ὡς τὸν Ἰούδαν ἀπέδειξεν· οἴδατε πῶς ἀγχόνης σχοινίον
5 ἡ ἀπόγνωσις ἔπλεξε τῷ προδότῃ· ὅμως κενὴ καὶ ἐν τούτῳ ἡ τοῦ διαβόλου παγίς· μικρὸν γὰρ καὶ ἀποτίσει ἀντὶ τοῦ Ἰσκαρ͜ιώ͜του τὸν Κίλικα, ἀντὶ δολίου τὸν δόκιμον, ἀντὶ πράτου τὸν Παῦλον κομίσομαι
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.		116 in vol. 5

47

.

22

Μύσται μου, φίλοι καὶ ἀδελφοί μου —μύστας γὰρ ὑμᾶς λέγω, οὐχὶ δούλους λοιπόν, υἱοὺς καὶ συγκληρονόμους μου—, φωστῆρες τῆς οἰκουμένης ὅλης
5 καὶ ἐμοῦ τοῦ ἡλίου φαιδραὶ ἀκτῖνες, τῶν θησαυρῶν τῶν ἐμῶν οἱ πιστοὶ κλειδοφύλακες, μεσῖται τῶν δωρουμένων παρ’ ἐμοῦ τῷ Ἀδὰμ ὑποστρέφοντι, οἱ στῦλοι τῆς ἐκκλησίας μου οὓς ἐγὼ ἐκ θαλάσσης ἀνήγαγον
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.118 in vol. 5

47

.

23

Οὕτως κηρύξατέ με τῷ κόσμῳ, φανεροῦντες ὃ πέλω καὶ μισοῦντες λοιπὸν παραβολὰς καὶ αἰνίγματα· εἴπατε ὅτι Θεὸς ὑπάρχω
5 καὶ ἀνέκφραστος μορφὴν ἔλαβον δούλου· δείξατε πῶς τὰς πληγὰς τῆς σαρκὸς οἰκειούμην ἑκών· Θεὸς ὤν, καίπερ μὴ θνῄσκων σὺν τῷ σώματι ἦλθον εἰς θάνατον καὶ ὁ ταφεὶς ὡς κατάκριτος ἐξεπόρθουν τὸν Ἅιδην ὡς κύριος,
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.120 in vol. 5

47

.

24

Σώσατε οὖν ἐν τούτοις τὸν κόσμον βαπτίζοντες εἰς ὄνομα Πατρὸς καὶ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος.» Τούτοις τοῖς λόγοις κραταιωθέντες
5 οἱ ἀπόστολοι ἔλεγον πρὸς τὸν πλάστην· «Σὺ εἶ Θεὸς προαιώνιος καὶ ἀτελεύτητος· σὲ ἕνα κύριον γνόντες ἅμα τῷ σῷ Πατρὶ καὶ τῷ Πνεύματι κηρύσσομεν ὡς προσέταξας· σὺ γενοῦ μεθ’ ἡμῶν τε καὶ ὑπὲρ ἡμῶν,
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.»122 in vol. 5

48

t

Τῇ εʹ τῆς ϛʹ ἑβδομάδος, κοντάκιον εἰς τὴν ἀνάληψιν τοῦ κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ
ἦχος πλάγιος βʹ.136 in vol. 5

48

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Τὴν ὑπὲρ ἡμῶν πληρώσας οἰκονομίαν
καὶ τὰ ἐπὶ γῆς ἑνώσας τοῖς οὐρανίοις ἀνελήφθης ἐν δόξῃ, Χριστὲ ὁ Θεός,
οὐδαμόθεν χωριζόμενος, ἀλλὰ μένων ἀδιάστατος
5καὶ βοῶν τοῖς ἀγαπῶσί σε· «Ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.»

48

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Ἐν τῷ ὄρει τῶν ἐλαιῶν ἁγιάσας τοὺς μαθητὰς εἰς οὐρανοὺς ἀνελήφθης, κύριε, ἐπαγγειλάμενος αὐτοῖς διδασκαλίαν καὶ βοήσας αὐτοῖς· «Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.»

48

.

1

Τὰ τῆς γῆς ἐπὶ τῆς γῆς καταλιπόντες,
τὰ τῆς τέφρας τῷ χοῒ παραχωροῦντες, δεῦτε, ἀνανήψωμεν καὶ εἰς ὕψος ἐπάρωμεν ὄμματα καὶ νοήματα·138 in vol. 5
5πετάσωμεν τὰς ὄψεις ὁμοῦ καὶ τὰς αἰσθήσεις
ἐπὶ τὰς οὐρανίους πύλας οἱ θνητοί· νομίσωμεν εἶναι τοῦ ἐλαιῶνος εἰς ὄρος
καὶ ἀτενίζειν τῷ λυτρουμένῳ ἐπὶ νεφέλης ἐποχουμένῳ· ἐκεῖθεν γὰρ ὁ κύριος εἰς οὐρανοὺς ἀνέδραμεν,
10 ἐκεῖ καὶ ὁ φιλόδωρος τὰς δωρεὰς διένειμεν τοῖς ἀποστόλοις αὐτοῦ, κολακεύσας ὡς πατὴρ καὶ βοήσας αὐτοῖς, ὁδηγήσας ὡς υἱοὺς καὶ λέξας πρὸς αὐτούς· «Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.»

48

.

2

Ὁ τὴν γῆν καταλαβών, ὡς μόνος οἶδεν,
ἀναβαίνων ἐξ αὐτῆς πάλιν, ὡς οἶδεν, ἦρεν οὓς ἠγάπησεν
καὶ εἰς ὄρος μετέωρον ἤγαγεν οὓς συνήγαγεν,
5ἵν’ ἔχοντες εἰς ὕψος τὰς κάρας καὶ τὰς φρένας
πάντων τῶν χαμαιζήλων λάθωσι λοιπόν. Διὸ ἀναχθέντες ἐν τῷ βουνῷ τῶν ἐλαίων
περιεκύκλουν τὸν εὐεργέτην, ὡς διηγεῖται Λουκᾶς ὁ μύστης· ἐπάρας δὲ ὁ κύριος χεῖρας καθάπερ πτέρυγας,		140 in vol. 5
10ὡς ἀετὸς ἐσκέπασε τὴν νοσσιὰν ἣν ἔθαλπε καὶ λέγει τοῖς νεοσσοῖς· «Ἐπεσκίασα ὑμᾶς ἐκ πάντων τῶν κακῶν· ὡς οὖν ἔστερξα ὑμᾶς, ἀγαπήσατέ με, κα͜ὶ ο͜ὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.

48

.

3

Ὑπεράνωθεν ὑμῶν, ὦ μαθηταί μου,
ὡς θεὸς καὶ ποιητὴς ὅλου τοῦ κόσμου τείνω τὰς παλάμας μου
ἃς οἱ ἄνομοι ἔτειναν, ἔδησαν καὶ καθήλωσαν·
5ὑμεῖς οὖν ὑποθέντες τὰς κάρας ταῖς χερσίν μου
σύνετε, γνῶτε, φίλοι, ἅπερ ἐκτελῶ· ὥσπερ γὰρ βαπτίζων χειροθετῶ ὑμᾶς ἄρτι
καὶ εὐλογήσας ἐξαποστέλλω πεφωτισμένους, σεσοφισμένους· ἐπὶ ταῖς κεφαλαῖς ὑμῶν αἴνεσις καὶ εὐπρέπεια·
10
ἐπὶ δὲ ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν ἔλλαμψις, καθὼς γέγραπται· ἐκ γὰρ τοῦ πνεύματός μου
ἐκχεῶ ἐπὶ ὑμᾶς, κα͜ὶ ἔ͜σεσθέ μοι δεκτοί,
διδακτοὶ καὶ ἐκλεκτοί, οἰκεῖοι καὶ πιστοί·
κα͜ὶ ο͜ὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.»		142 in vol. 5

48

.

4

Ταῦτα λέξας ὁ σωτὴρ τοῖς ἀποστόλοις
ἱκανήν τε καὶ πολλὴν παρέσχε λύπην· τάχα δὲ καὶ ἔκλαυσαν
καὶ ἐκ βάθους στενάξαντες εἶπον πρὸς τὸν διδάσκαλον·
5«Ἀφεὶς ἡμᾶς, οἰκτίρμων, χωρίζῃ τῶν φιλούντων;
Ταῦτα γὰρ ὡς ὁδεύων ἐφθέγξω ἡμῖν· τὰ ῥήματα ταῦτα ἀποδημίαν σημαίνει,
καὶ τούτου χάριν ἀδημονοῦμεν, ἐπειδὴ εἶναι σὺν σοὶ ποθοῦμεν· ζητοῦμέν σου τὸ πρόσωπον, τέρπει γὰρ τὰς ψυχὰς ἡμῶν·
10ἐτρώθημεν, ἐδέθημεν τῇ γλυκυτάτῃ θέᾳ σου· οὐκ ἔστι πλὴν σοῦ θεός·
μὴ μακρύνῃς οὖν σαυτὸν τῶν σῶν ἀγαπητῶν, συμπαράμεινον ἡμῖν καὶ λέξον πρὸς ἡμᾶς· ‘Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.‘144 in vol. 5

48

.

5

Ἀπελίπομεν ἡμεῖς ὅλον τὸν βίον
καὶ ἐφύγομεν αὐτὸν καθάπερ βίαν· ἵνα σε κερδήσωμεν,
ἐπὶ γῆς ἐγενήθημεν ξένοι καὶ παρεπίδημοι·
5ὁ πρῶτος ἡμῶν Πέτρος γενόμενός σου φίλος
πάντων ἠλλοτριώθη ὧν εἶχε τὸ πρίν· Ἀνδρέας δ’ ὁ τούτου συναίμων, ὅτε σε εὗρεν,
τῶν ἐν τῷ κόσμῳ εὐθὺς ἀπῆρε καὶ τὸν σταυρόν σου ἐπ’ ὤμων ἦρε. Τοιαύτην οὖν διάθεσιν θέλεις ἀφεῖναι, δέσποτα,
10
καὶ σπεύδεις ἐκδραμεῖν ἡμῶν ὥσπερ ἐπιλαθόμενος; Μὴ γένοιτο, βασιλεῦ·
μὴ γελάσωσιν ἡμᾶς οἱ μισοῦντες ἡμᾶς,
μὴ βοήσωσιν ἡμῖν· ‘Ποῦ ἐστιν ὁ εἰπών·
Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.‘146 in vol. 5

48

.

6

Παρορᾷς, ὦ λυτρωτά, καὶ οὐ λογίζῃ
τὴν φιλίαν τῶν υἱῶν τοῦ Ζεβεδαίου; Μνήσθητι, φιλάνθρωπε,
πῶς τοῦ θείου σου ῥήματος ἤκουσαν κα͜ὶ ο͜ὐ παρήκουσαν;
5Οὐκ εἶπον ἐν καρδίαις· ‘Τίς οὗτος ὁ καλέσας;‘,
ἀλλὰ καὶ τοῦ γενέτου προέκρινάν σε. Ματθαῖος δὲ πάλιν τοῦ τελωνίου τὸν πόρον
ὡς ἀπορίαν πολλὴν ἡγεῖτο, ἐπειδὴ πλοῦτον τὸν σὸν ἐπόθει· Θωμᾶς δὲ ὁ καὶ Δίδυμος καὶ τὴν ζωὴν ἐμίσησε.
10Καὶ ἅπαξ πάντες εἴπομεν· ‘Σὲ ἀντὶ πάντων στέργομεν‘· μὴ οὖν στερήσῃς ἡμᾶς· ἐναγκάλισαι ἡμᾶς, ὁ τὰ πάντα πληρῶν, περικύκλωσον ἡμᾶς καὶ βόησον ἡμῖν·
‘Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.‘»148 in vol. 5

48

.

7

Ἐπακούσας ὁ σωτὴρ τῶν ἀποστόλων
καὶ ἰδὼν τὸν ὀδυρμὸν τῶν ἀγαπώντων, τότε ἀντελάβετο
ὡς πατὴρ ὑϊοὺς αὐτοῦ, ᾤκτειρε καὶ ἐβόησε·
5«Μὴ κλαίετε, ὦ φίλοι· καιρὸς γὰρ οὐ δακρύων,
ἀλλ’ οὔτε ἡμέρα ἐστὶν ὀδυρμοῦ· χαρᾶς ἐστιν ὥρα· πρὸς τὸν ἐμὸν γὰρ πατέρα
ἀναλαμβάνω τὰς πτέρυγάς μου καὶ καταπαύω ἐν τῇ σκηνῇ μου· σκηνὴν γὰρ τὸ στερέωμα τοῦ οὐρανοῦ ἐποίησα,
10 σκηνὴν οὐ περιγράφουσαν, ἀλλὰ περικυκλοῦσάν με, ὡς Ἡσαΐας βοᾷ· ‘Ὡς καμάραν οὐρανὸν ἐστήσατο Θεὸς καὶ οἰκεῖ ὥσπερ σκηνήν‘, ὁ λέγων τοῖς αὐτοῦ·
‘Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.‘150 in vol. 5

48

.

8

Ἱλαροὶ οὖν καὶ φαιδροὶ γίνεσθε ἄρτι,
καὶ χαρίεσσαν μορφὴν ἀναλαβόντες ᾆσμα καινὸν ᾄσατε·
καὶ γὰρ πᾶν ὃ ἂν γένηται ἕνεκεν ὑμῶν γίνεται
5ὑμῶν χάριν κατῆλθον καὶ διὰ πάντων ἦλθον,
ἵνα ὑμῖν ἀρέσω καὶ δέξησθέ με· ὑμῶν χάριν πάλιν εἰς οὐρανοὺς ἀναβαίνω,
ἵνα τὸν τόπον ἐξευτρεπίσω ὅπου ὀφείλω ὑμῖν συνεῖναι· πολλαὶ μοναὶ γὰρ πέλουσιν ἄνω πρὸς τὸν πατέρα μου·
10 αἱ μὲν πατέρας ἔχουσιν, ἄλλαι δικαίων γέμουσιν καὶ ἄλλαι τῶν προφητῶν· τὴν μονὴν δὲ τὴν ὑμῶν οὐδεὶς οἶδεν ἀκμήν· ἑτοιμάζω οὖν αὐτὴν καὶ λαμβάνω ὑμᾶς,
κα͜ὶ ο͜ὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.152 in vol. 5

48

.

9

Νῦν ἀνάστητε ὀρθοί, στῆτε ἑδραῖοι
καὶ ἀμώμῳ ὀφθαλμῷ κατανοεῖτε ταύτην τὴν ἀνάληψιν
ἣν ὁρῶντες νοήσατε σώματος, οὐ θεότητος·
5ἡ σὰρξ γὰρ ἣν ὁρᾶτε αὐτὴ τὰ ἄνω φθάνει·
τῆς γὰρ θεότητός μου πᾶς τόπος μεστός· ἀλλ’ ὅμως καὶ τούτου τοῦ ὁρατοῦ ὑψουμένου
συνανυψοῦται τὸ ἀφανές μου· καὶ γὰρ ἡνώθην τῷ φαινομένῳ· εἷς πέλω ἀθεώρητος ἅμα καὶ θεωρούμενος·
10 ἐγώ εἰμι ὃν βλέπετε ὄντως καὶ οὐκ ἠλλοίωμαι, ὡς ἔφησεν ἡ γραφή, καὶ ἀθάνατός εἰμι καὶ ὅμοιος ὑμῶν, ὑπεράνωθεν ὑμῶν καὶ ἐν μέσῳ ὑμῶν, κα͜ὶ ο͜ὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.»

48

.

10

Ὅτε ταῦτα ὁ Χριστὸς εἶπε τοῖς φίλοις,
διανεύει τὸ λοιπὸν τοῖς ἀρχαγγέλοις ἵνα ἑτοιμάσωσι τοῖς ἁγνοῖς αὐτοῦ βήμασιν ἄνοδον ἀδιόδευτον·154 in vol. 5
5καὶ δὴ ὡς προσταχθέντες οἱ τῶν ἀγγέλων πρῶτοι
πάσαις ταῖς ἐν τῷ ὕψει ἔκραζον ἀρχαῖς· «Ἐπάρατε πύλας καὶ ἐκπετάσατε θύρας
τὰς οὐρανίους καὶ ἐπιδόξους· ὁ γὰρ τῆς δόξης δεσπότης φθάνει. Νεφέλαι, ὑποστρώσατε νῶτα τῷ ἐπιβαίνοντι·
10 αἰθήρ, ἐξευτρεπίσθητι τῷ διὰ σοῦ ὁδεύοντι· ἀνοίχθητε, οὐρανοί· οὐρανοὶ τῶν οὐρανῶν, ἐκδέξασθε αὐτόν, ὅτι φθάνει πρὸς ὑμᾶς ὁ λέγων τοῖς αὐτοῦ· ‘Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν‘.»

48

.

11

Ὑπακούσαντες εὐθὺς οἱ ἐν τῷ ὕψει
καὶ ἀνοίξαντες ὁμοῦ πάντα τὰ ὕψη, θρόνοι, κυριότητες
σὺν ἀρχαῖς καὶ δυνάμεσιν ἔδραμον εἰς ἀπάντησιν156 in vol. 5
5καὶ στρώσαντες ταχέως ὡς ἅρμα τὴν νεφέλην,
ἐπὶ τὸν ἐλαιῶνα πέμπουσιν αὐτήν· ἡ δὲ κατελθοῦσα ἐνεκολπώσατο τότε
τὸν τὰς νεφέλας ἡνιοχοῦντα καὶ ὀμβροτόκους αὐτὰς ποιοῦντα· λαβοῦσα οὖν ἐβάσταζεν, μᾶλλον δὲ ἐβαστάζετο·
10 αὐτὸς γὰρ ὁ φερόμενος ἔφερε τὴν βαστάζουσαν ὡς τὴν Μαρίαν ποτέ· καὶ αὐτὴν γὰρ ἡ γραφὴ νεφέλην προκαλεῖ ἣν ἐφύλαξεν οἰκῶν ὁ τοῖς φίλοις εἰπών· «Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.»

48

.

12

Ῥαθυμεῖ δὲ οὐδὲ εἷς τῶν ἀποστόλων, ἀλλ’ ἐφρόντιζον ὁμοῦ τῶν τελουμένων· πάντες γὰρ ἀνήρτησαν πρὸς τὸ ὕψος τὰ πρόσωπα, βλέποντες τὴν ἀνάληψιν·
5εὐθὺς οὖν ὑποθεῖσα τὰ νῶτα ἡ νεφέλη ὄχημα τῷ ἀμώμῳ γέγονε ποδί·
χιτῶνος δὲ δίκην ὁ οὐρανὸς διερράγη
κα͜ὶ ὁ͜ ἐκ Μαρίας ἀνῆλθεν ἄνω, χορῶν πυρίνων προηγουμένων, βοώντων· «Σπεῦσον, δέσποτα, ἕτοιμος γὰρ ὁ θρόνος σου·		158 in vol. 5
10
ἐπίβηθι, πετάσθητι ταῖς τῶν ἀνέμων πτέρυξι καὶ φθάσον κόλπους Πατρός·
ὁ γὰρ θρόνος σου σαφῶς αὐτός ἐστιν ἀεὶ
ὃν οἰκεῖς καὶ οὐκ ἐᾷς, κἂν τοῖς κάτω βοᾷς·
‘Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν‘».

48

.

13

Ὡς οὖν εἶδον οἱ πιστοὶ τὰ γεγονότα,
παραυτὰ δαυιτικῶς ψάλλοντες εἶπον· «Ὄντως ἀναβέβηκεν
ὁ Θεὸς ἐν ἀλαλαγμῷ, κύριος ἐν φωνῇ σάλπιγγος».
5Αὐτῶν οὖν συμψαλλόντων καὶ ἄνω θεωρούντων,
μία ἀγγέλων ζεύγλη ἦλθεν πρὸς αὐτούς, ὃν τρόπον διδάσκει καὶ ἡ τῶν πράξεων βίβλος,
ὅτι τοῦ πλάστου ἀναληφθέντος καὶ τῶν ἁγίων ἀτενιζόντων, ἐπέστησαν ὡς ἄνθρωποι δύο λαμπροὶ τῷ σχήματι		160 in vol. 5
10 βοῶντες· «Τί ἑστήκατε; Τίνι δὲ ἀτενίζετε; Τί θέλετε κατιδεῖν; Ἰδοὺ κάθεται Θεὸς ἐπὶ θρόνου αὐτοῦ· ἐβασίλευσεν ἡμῶν ὁ βοήσας ὑμῖν· ‘Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν, ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.‘

48

.

14

Μὴ θαμβῆσθε τὸ λοιπόν, ὦ Γαλιλαῖοι·
Ἰησοῦς γὰρ ὁ Χριστὸς ὃς ἀνελήφθη οὕτως καὶ ἐλεύσεται
ὡς αὐτὸν ἐθεάσασθε ἄνω παραγενόμενον.
5Σαφῶς γὰρ ἀνελήφθη καὶ οὐχὶ μετετέθη·
οὐχ ὡς Ἐνὼχ τὸ πρῶτον, οὕτως ὁ Χριστός· Ἐνὼχ γὰρ ἐκεῖνος τῶν ἐπιγείων μετέστη,
οὐκ ἠξιώθη τῶν οὐρανίων, ἀλλ’ ἐνετέθη σκηναῖς δικαίων· Ἠλίας δὲ ὁ πύρινον ἅρμα ἐπικαθήμενος		162 in vol. 5
10
ἀνῆλθε καὶ οὐκ ἔφθασε τὸν οὐρανόν, ὡς γέγραπται, ἀλλ’ ὡς εἰς τὸν οὐρανόν·
ὁ Θεὸς δὲ τοῦ Ἐνὼχ κα͜ὶ ὁ͜ Θεὸς Ἠλιοῦ
ἀνελθὼν εἰς οὐρανοὺς ἐδήλωσεν ὑμῖν·
‘Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.‘»

48

.

15

Ἀλλ’ ἀκουσάντες εὐθὺς τούτων τῶν λόγων
οἱ τοῦ ῥύστου μαθηταὶ εἶπον ἀλλήλοις· «Ὄντως πιστοὶ μάρτυρες
τῆς Χριστοῦ ἀναλήψεως οὗτοι ὡς ἐπουράνιοι·
5εἰ μὴ γὰρ εἶδον τοῦτον ἐν τῷ οὐρανῷ ἄνω,
οὐκ ἂν κατῆλθον κάτω κηρῦξαι ἡμῖν· ἀγγέλων δεσπόζει καὶ δι’ ἀγγέλων γνωρίζει
τὰς φιλανθρώπους οἰκονομίας ὁ ἀνατείλας ἐκ τῆς παρθένου· ἐτέχθη, καὶ τὴν γέννησιν τούτου ἐδήλουν ἄγγελοι·164 in vol. 5
10 ἠγέρθη, καὶ τὴν ἔγερσιν πάλιν ἐδήλουν ἄγγελοι· ἀνῆλθεν εἰς οὐρανούς, καὶ τὴν θείαν καὶ φαιδρὰν ἀνάληψιν αὐτοῦ δι’ ἀγγέλων ἀγαθῶν ἐδήλωσεν ἡμῖν· ‘Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.‘

48

.

16

Νευρωθῶμεν οὖν ἡμεῖς κατὰ τῶν πλάνων,
ὁπλισθῶμεν ὁμαδὸν τοῖς συκοφάνταις· πάντες κοπιάσωμεν,
ἐπιμόνως παλαίσωμεν ἕως ἂν αὐτοὺς ῥήξωμεν·
5εἰπῶμεν παρρησίᾳ πρὸς τοὺς τῆς ἀπωλείας·
‘Ποῦ ἐστιν, ὃν ἐν τάφῳ εἴχετε νεκρόν; Ποῦ πέλει ἐκεῖνος ὃν στρατιῶται ἐτήρουν
καὶ αἱ σφραγῖδες ὑμῶν ἐφρούρουν; Πῶς ἀπεκλάπη; ποῦ ἀνελήφθη; Τίς τοῦτον ἀπεσύλησεν; τίς δὲ αὐτὸν ἐβάστασεν;
10 Ἐκλάπη ἐκ τοῦ μνήματος; Πῶς νῦν τοῦ στερεώματος ἀπέστειλε πρὸς ἡμᾶς
καὶ ἐδήλωσεν ἡμῖν· Μὴ πτοῆσθε αὐτούς, οὐ νικήσουσιν ὑμᾶς· ὡς γὰρ εἶπον ὑμῖν, οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.‘»166 in vol. 5

48

.

17

Οἱ τοῦ ῥύστου μαθηταὶ οὕτω φρονοῦντες,
τοῦ Χριστοῦ τε καὶ Θεοῦ ἀναληφθέντος, τότε καταβαίνουσιν
ἐκ τοῦ ὄρους γηθόμενοι ἅμα καὶ ἀγαλλόμενοι·
5καὶ φθάσαντες τὰ κάτω, ὡς ἡ γραφὴ διδάσκει,
κύψαντες προσκυνοῦσι τῷ ἄνω Θεῷ, καὶ πλήρεις ἐπαίνων φωνὰς ἀφῆκαν τῷ ὄρει
ὡς εὐφημοῦντες τὸν ἐλαιῶνα ὅτι τοσούτων κατηξιώθη, «Τὸ ὄρος τὸ Σινάτιον, λέγοντες, ὑπερέβαλες·
10 ἐκεῖνο γὰρ ἐδέξατο τὰ τοῦ Μωσέως βήματα, σὺ δὲ αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ· ἐν ἐκείνῳ νόμος ἦν, ἡ χάρις δὲ ἐν σοὶ ἡ καὶ πλάσασα Μωσῆν καὶ λέξασα ἡμῖν·
‘Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.‘168 in vol. 5

48

.

18

Ὑπεράνω εἶ λοιπὸν καὶ τοῦ Λιβάνου,
Θαβὼρ καὶ Ἑρμονιεὶμ σοὶ ἐλαττοῦνται, ὅτι οὐκ ἐποίησεν
ἐν αὐτοῖς ὁ φιλάνθρωπος ἅπερ ἐν σοὶ ἐποίησεν.»
5Τοιαῦτα οὖν εἰπόντες οἱ μαθηταὶ τοῦ πλάστου
ἔστησαν μέχρι τούτου τοὺς λόγους αὐτῶν, καὶ ἄραντες ἄνω τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὰς χεῖρας
ἐξιλεοῦντο τὸν βασιλέα τῶν οὐρανίων καὶ ἐπιγείων βοῶντες. «Ἀναμάρτητε, τὴν σὴν εἰρήνην δὸς ἡμῖν
10 καὶ δι’ ἡμῶν τῷ κόσμῳ σου πρεσβείαις τῆς τεκούσης σε· οὐ στέγει γὰρ ὁ ἐχθρὸς κατιδεῖν τὰ ὑφ’ ἡμῶν γινόμενα καλά· ἀλλὰ σόβησον αὐτὸν ἀφ’ ἡμῶν ὁ εἰπών·
‘Οὐ χωρίζομαι ὑμῶν· ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καὶ οὐδεὶς καθ’ ὑμῶν.‘»170 in vol. 5

49

t

Κυριακῇ ἑβδόμῃ, κοντάκιον εἰς τὴν ἁγίαν Πεντηκοστήν, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ
ἦχος πλάγιος δʹ180 in vol. 5

49

pro

(t)

Προοίμιον
1Ὅτε καταβὰς τὰς γλώσσας συνέχεε, διεμέριζεν ἔθνη ὁ ὕψιστος· ὅτε τοῦ πυρὸς τὰς γλώσσας διένειμεν, εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε·
5καὶ συμφώνως δοξάζομεν τὸ πανάγιον πνεῦμα.

49

.

1

Ταχεῖαν καὶ σταθηρὰν δίδου παραμυθίαν τοῖς δούλοις σου, Ἰησοῦ,
ἐν τῷ ἀκηδιᾶσθαι τὰ πνεύματα ἡμῶν· μὴ χωρίζου τῶν ψυχῶν ἡμῶν ἐν θλίψεσιν,
μὴ μακρύνου τῶν φρενῶν ἡμῶν ἐν περιστάσεσιν,
5
ἀλλ’ ἀεὶ ἡμᾶς πρόφθασον· ἔγγισον ἡμῖν, ἔγγισον ὁ πανταχοῦ·
ὥσπερ τοῖς ἀποστόλοις σου πάντοτε συνῆς, οὕτω καὶ τοῖς σε ποθοῦσιν ἕνωσον σαυτόν, οἰκτίρμων,
ἵνα συνημμένοι σοι ὑμνέομεν καὶ δοξολογοῦμεν
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.182 in vol. 5

49

.

2

Οὐκ ἐχωρίσθης, σωτήρ, ἀπὸ τῶν μαθητῶν σου ὁδεύσας εἰς οὐρανούς·
καὶ φθάσας γὰρ τὰ ἄνω τὰ κάτω συνέχεις, οὐδὲ εἷς γὰρ τόπος δίχα σου, ἀχώρητε·
κἂν γὰρ γένηται, ἀπόλλυται καὶ ἀφανίζεται
5
καὶ ὡς Σόδομα γίνεται· σὺ γὰρ ἱστᾷς τὰ σύμπαντα, πάντα πληρῶν·
σὲ οὖν καὶ οἱ ἀπόστολοι εἶχον ἐν ψυχαῖς· διὸ ἐκ τοῦ ἐλαιῶνος σοῦ ἀναληφθέντος τότε
κατῆλθον χορεύοντες καὶ ψάλλοντες καὶ δοξολογοῦντες
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.

49

.

3

Ὑπέστρεψαν ἐν χαρᾷ ἀπὸ τοῦ ἐλαιῶνος οἱ ἕνδεκα μαθηταί· Λουκᾶς γὰρ τοῦτο γράφει ὁ ἱεροφάντης ὅτι εἰς Ἱεροσόλυμα ἀνέλυσαν, ὑπερῴῳ δὲ ἀνέβησαν ἔνθα κατέμενον
5
καὶ ἐμβάντες ἐκάθισαν Πέτρος καὶ οἱ ἐπίλοιποι τῶν μαθητῶν,
ὧν ὁ Κηφᾶς ὡς ἔξαρχος εἶπε πρὸς αὐτούς· «Μερισταὶ τῆς βασιλείας, ἄνω σχῶμεν τὰς καρδίας πρὸς τὸν ὑποσχόμενον καὶ λέξαντα· ‘Ἐγὼ ὑμῖν πέμψω184 in vol. 5
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.‘»

49

.

4

Τοιαῦτα τότε εἰπὼν Πέτρος τοῖς ἀποστόλοις διήγειρεν εἰς εὐχήν,
καὶ στὰς ἐν μέσῳ τούτων ἐβόησε λέγων· «Δεηθῶμεν, γόνυ κλίνωμεν, αἰτήσωμεν,
ἐκκλησίαν τὸ δωμάτιον τοῦτο ποιήσωμεν·
5
καὶ γὰρ ἔστι καὶ γίνεται· κλαύσωμεν καὶ κραυγάσωμεν πρὸς τὸν Θεόν·
‘Πέμψον ἡμῖν τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ἵν’ ὁδηγήσῃ τοὺς πάντας εἰς τὴν γῆν σου τὴν εὐθεῖαν
ἣν σὺ προητοίμασας τοῖς σέβουσι καὶ δοξολογοῦσι
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.‘»186 in vol. 5

49

.

5

Ἀκούσαντες οὖν εὐθὺς οἱ μετ’ αὐτοῦ κληθέντες συνήθροισαν ἑαυτοὺς
ὡς πρὸς ποιμένα ἄρνες τῷ λόγῳ θελχθέντες, καὶ σιγῶντες ὑπηγόρευον ἃ ηὔχοντο
καὶ δεήσεις ἐπανέτεινον τῷ παντοκράτορι
5
περιεχούσας ταῦτα· «Τῷ τῶν ἀγγέλων πρύτανι καὶ βασιλεῖ,
τῷ τῶν ἀνθρώπων ἄνακτι καὶ δημιουργῷ, τῷ τὰ ἐν γῇ καὶ θαλάσσῃ μόνῳ νεύματι κρατοῦντι,
οἱ φίλοι καὶ δοῦλοί σου βοῶσί σοι· ‘Ταχὺ ἡμῖν πέμψον
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.‘»

49

.

6

Πληρώσαντες οὖν εὐθὺς τὰς ἑαυτῶν δεήσεις ὑπέγραψαν ἐν αὐταῖς
σφραγίσαντες τῇ πίστει καὶ πέμψαντες ἄνω· ἃς ἀνέγνω ὁ διδάσκαλος καὶ ἔφησεν·
«Αὐτεξούσιε Παράκλητε, μὴ κελευόμενος,
5
ἀλλ’ ὡς θέλεις κατάβηθι· σὲ γὰρ λοιπὸν ἐκδέχονται οἱ μαθηταὶ
οὕσπερ ἐγὼ συνήγαγον σοὶ καὶ τῷ πατρί, οὓς ἐξεπαίδευσα λέγων· ‘Μαθητεύσατε τὰ ἔθνη
πατέρα κηρύττοντες καὶ σέβοντες υἱὸν καὶ ὑμνοῦντες		188 in vol. 5
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.‘»

49

.

7

Ἐπήκουσεν ὁ Θεὸς ὁ Παράκλητος τότε τῶν δεομένων αὐτοῦ,
καὶ δὴ καταλαμβάνει τούτους εὐχομένους, οὐδαμόθεν μεθιστάμενος ὁ ἄφραστος·
οὐ γὰρ γέγονε κατάβασις ἡ συγκατάβασις,
5
οὐδ’ ὑπέμεινε μείωσιν· ἄνω γὰρ ἦν καὶ κάτω ἦν καὶ πανταχοῦ·
θεία γὰρ φύσις ἄφραστος καὶ ἀναφής· τοῖς ὀφθαλμοῖς οὐχ ὁρᾶται, πίστει δὲ κατανοεῖται·
χερσὶν οὐ κατέχεται, καρδίαις δὲ πιστῶν ψηλαφᾶται
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.190 in vol. 5

49

.

8

Εἰστήκεισαν ὁμαδόν, συμπληρουμένης τότε τῆς θείας πεντηκοστῆς,
εὐχαῖς προσκαρτεροῦντες οἱ ἕνδεκα μύσται· καὶ ὡς λέγει τὸ ἀνάγνωσμα τῶν πράξεων,
ὡς πνοῆς βιαίας ἄθροον ἦχος ἐγένετο
5
οὐρανόθεν κτυπούμενος· ὅλον δὲ τὸ δωμάτιον ἔπλησε πυρός,
μᾶλλον δὲ καὶ κατέπληξεν τοὺς ἀγαπητούς· διὸ ὡς σκάφος τὸν οἶκον σαλευόμενον ὁρῶντες
ἐβόων· «Ὦ δέσποτα, κατάπαυσον τὴν ζάλην καὶ πέμψον
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.»

49

.

9

Νομίσαντες οἱ σοφοὶ ὅλον τὸ ὑπερῷον χαοῦσθαι ἐκ τῆς πνοῆς,
συνέστειλαν ἐν φόβῳ τὰ ὄμματα πάντες. Καὶ ἰδοὺ γέγονεν ἕτερον φρικτότερον,
καὶ τῷ πρώτῳ φόβῳ δεύτερον τρόμον ἐπήγαγε
5
τὰ ἐπάλληλα θαύματα· γλῶσσαι γὰρ πάλιν πύριναι ἥπτοντο αὐτῶν
καὶ ἐπὶ κάραις ἤρχοντο τῶν ἀγαπητῶν, καὶ οὐ παρέφλεγον τρίχας, ἀλλ’ ἐφώτιζον τὰς φρένας·
καὶ γὰρ καθαρίζοντας καὶ νίζοντας προέπεμπε ταύτας		192 in vol. 5
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.

49

.

10

Ὁ Πέτρος δὲ κατιδὼν τὰ γεγονότα πάντα ἐβόησεν· «Ἀδελφοί,
τιμῶμεν ἃ ὁρῶμεν, μὴ ἐξερευνῶμεν· μήτις εἴπῃ· ‘Τοῦτο τί ἐστι τ͜ὸ ὁ͜ρώμενον;‘
Ὑπερβαίνει γὰρ διάνοιαν τὸ ἐκτελούμενον
5
καὶ νικᾷ τὴν ἐνθύμησιν· πνεῦμα καὶ πῦρ συνέζευκται, θαῦμα πιστόν·
αὔρα καὶ φλὸξ συνήρμοσται, θέαμα φρικτόν·
μετὰ ἀνέμων λαμπάδες, μετὰ δρόσων δὲ σπινθῆρες· τίς εἶδε; τίς ἤκουσε; τίς δύναται εἰπεῖν ὃ ὑπάρχει194 in vol. 5
10τὸ πανάγιον πνεῦμα;

49

.

11

Ὑμεῖς οὖν, ἀγαπητοί, στῆτε καὶ καθορᾶτε ἀπεριέργως τὸ πῦρ
ὃ ἔπεμψεν ἐξ ὕψους ὁ ὢν ἐν τῷ ὕψει· μὴ φοβεῖσθε· οὐ γὰρ φλέγουσιν οἱ ἄνθρακες·
μὴ θαμβεῖσθε, ὅτι ἄκαυστον τοῦτο τὸ πῦρ ἐστιν·
5
ἀλλ’ ὡς φρόνιμοι μνήσθητε πῶς πάλαι πῦρ ἐδέξατο παῖδας τοὺς τρεῖς,
πῶς οὐκ ἐκαύθη σώματα τούτων οὐδὲ θρίξ, πῶς ἡ τοὺς τρεῖς δεξαμένη τέσσαρας αὐτοὺς ἐδείκνυ·
σὺν τόκῳ γὰρ ἔδωκεν οὓς ἔλαβεν, ὅτι ἐφοβεῖτο
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.

49

.

12

Ῥιψάτω οὖν, ἀδελφοί, ὁ καθεὶς ἡμῶν ἄρτι τὸν φόβον ἐκ τῆς ψυχῆς
καὶ πόθον ἐνδειξάτω τῷ ἀναληφθέντι,
ὅτι οὕτως οὓς ἐκάλεσεν ἠγάπησεν,
ὅτι πάντα ἅπερ πρόειπεν νῦν ἐξεπλήρωσεν		196 in vol. 5
5
καὶ ὡς εἶπεν ἐποίησεν. Τί δειλιῶμεν ἄφλεκτον φλόγα λοιπόν;
Ῥόδα τὸ πῦρ νομίσωμεν, ὅπερ καὶ ἐστίν· ἐπὶ τὰς κάρας γὰρ ἡμῶν ὥσπερ ἄνθη ἐπετέθη
ἐν οἷς ἐστεφάνωσεν, ἐκόσμησεν, ἐλάμπρυνεν ἡμᾶς
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.

49

.

13

Ὡς εἶπε ταῦτα Κηφᾶς πᾶσι τοῖς ἀποστόλοις, ἡσύχασε μετ’ αὐτῶν
καὶ δέχεται σὺν τούτοις τὸ ἅγιον πνεῦμα· ἐληλύθει γὰρ μετέπειτα, ὡς γέγραπται·
ὡς προδρόμοις ἦν χρησάμενον δύο τοῖς θαύμασι,
5τοῦ πυρὸς καὶ τοῦ πνεύματος·
ἔδει γὰρ πρὸ τοῦ πνεύματος θαῦμα προδραμεῖν,
ἔδει πρὸ τοῦ φωτίζοντος φλόγα προελθεῖν καὶ προμηνῦσαι τῷ κόσμῳ ὥσπερ σάλπιγγες ἠχοῦσαι
ὅτι ὡς ἐπίσταται, ὡς βούλεται, τῇ γῇ ἐπιβαίνει		198 in vol. 5
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.

49

.

14

Μεγάλα ἦν καὶ φρικτὰ τὰ γεγονότα πάντα, καὶ φρένας πάντων ἱστᾷ·
πλησθέντες γὰρ ἐξαίφνης τοῦ πνεύματος πάντες προσωμίλουν τοῖς ἀκούουσιν ὡς ἤκουον,
τοῖς Ῥωμαίοις οὐχ ὡς βάρβαροι, Πάρθοις ὡς ὅμοιοι
5
καὶ τοῖς Μήδοις ὡς ἴδιοι· τοῖς Ἐλαμίταις εὔλαλοι ὤφθησαν τρανῶς,
τοῖς Ἀραβίοις γνώριμοι γέγοναν εὐθύς,
Ἀσιανοῖς καὶ Φρυγίοις εὔδηλοι καὶ τρανόλαλοι, καὶ πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν ἐφθέγγοντο ὡς τούτοις ἐδίδου200 in vol. 5
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.

49

.

15

Ἀλλ’ ὅτε εἶδον αὐτοὺς γλώσσαις λαλοῦντας πᾶσιν οἱ πανταχόθεν ἐκεῖ,
ἐξίσταντο βοῶντες· «Τί βούλεται τοῦτο; Γαλιλαῖοι οἱ ἀπόστολοι ὑπάρχουσιν,
καὶ πῶς ἄρτι, καθὼς βλέπομεν, πᾶσι τοῖς ἔθνεσι
5
πατριῶται γεγόνασιν; Πότε κατεῖδεν Αἴγυπτον Πέτρος ὁ Κηφᾶς;
Πότε Ἀνδρέας ᾤκησε μέσην ποταμῶν; Οἱ υἱοὶ τοῦ Ζεβεδαίου πόθεν εἶδον Παμφυλίαν;
Πῶς ταῦτα γνωρίσωμεν; Πῶς εἴπωμεν; Ἦ πάντως ὡς θέλει
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.»

49

.

16

Νῦν γέγοναν σοφισταὶ οἱ ἀγρευταὶ τὸ πρώην· νῦν ῥήτορες καὶ τρανοὶ
οἱ πρὶν κατὰ τὰς ὄχθας τῶν λίμνων ἑστῶτες· οἱ τὸ πρῶτον καταρράπτοντες τὰ δίκτυα
νῦν πλοκὰς ῥητόρων λύουσιν καὶ εὐτελίζουσιν		202 in vol. 5
5
ἁπλουστέρῳ τῷ ῥήματι· ἕνα γὰρ λόγον λέγουσιν ἀντὶ πολλῶν,
ἕνα θεὸν κηρύττουσιν οὐ μετὰ πολλῶν· τὸ ἓν ὡς ἓν προσκυνοῦσιν, ἀκατάληπτον πατέρα,
υἱὸν ὁμοούσιον, ἀμέριστον καὶ ὅμοιον τούτοις
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.

49

.

17

Οὐκοῦν ἐδόθη αὐτοῖς πάντων περιγενέσθαι δι’ ὧν λαλοῦσι γλωσσῶν;
Καὶ τί φιλονεικοῦσιν οἱ ἔξω ληροῦντες; Τί φυσῶσι καὶ βομβεύουσιν οἱ Ἕλληνες;
Τί φαντάζονται πρὸς Ἄρατον τὸν τρισκατάρατον;
5
Τί πλανῶνται πρὸς Πλάτωνα; Τί Δημοσθένην στέργουσι τὸν ἀσθενῆ;
Τί μὴ νοοῦσιν Ὅμηρον ὄνειρον ἀργόν; Τί Πυθαγόραν θρυλλοῦσι τὸν δικαίως φιμωθέντα;
Τί δὲ μὴ προστρέχουσι πιστεύοντες οἷς ἐνεφανίσθη		204 in vol. 5
10τὸ πανάγιον πνεῦμα;

49

.

18

Ὑμνήσωμεν, ἀδελφοί, τῶν μαθητῶν τὰς γλώσσας, ὅτι οὐ λόγῳ κομψῷ,
ἀλλ’ ἐν δυνάμει θείᾳ ἐζώγρησαν πάντας, ὅτι ἦραν τὸν σταυρὸν αὐτοῦ ὡς κάλαμον,
ὅτι ῥήμασιν ὡς νήμασιν πάλιν ἐχρήσαντο
5
καὶ τὸν κόσμον ἡλίευσαν, ὅτι τὸν λόγον ἄγκιστρον ἔσχον ὀξύ,
ὅτι καθάπερ δέλεαρ γέγονεν αὐτοῖς ἡ σὰρξ τοῦ πάντων δεσπότου, οὐ πρὸς θάνατον θηρῶσα,
ἀλλ’ εἰς ζωὴν ἕλκουσα τοὺς σέβοντας καὶ δοξολογοῦντας
10τὸ πανάγιον πνεῦμα.206 in vol. 5

50

t

Τῇ κυριακῇ τῆς ἀποκρέου, κονδάκιον τῆς δευτέρας παρουσίας τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, Ῥωμανοῦ, ἦχος αʹ, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε·
τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ τὸ ἔπος.232 in vol. 5

50

pro

(t)

Προοίμιον
1Ὅταν ἔλθῃς, ὁ Θεός, ἐπὶ γῆς μετὰ δόξης,
καὶ τρέμουσι τὰ σύμπαντα, ποταμὸς δὲ τοῦ πυρὸς πρὸ τοῦ βήματος ἕλκει,
καὶ βίβλοι διανοίγονται καὶ τὰ κρυπτὰ δημοσιεύονται,
5τότε ῥῦσαί με ἐκ τοῦ πυρὸς τοῦ ἀσβέστου
καὶ ἀξίωσον ἐκ δεξιῶν σού με στῆναι,
κριτὰ δικαιότατε.

50

.

1

Τὸ φοβερόν σου κριτήριον ἐνθυμούμενος, ὑπεράγαθε κύριε,
καὶ τὴν ἡμέραν τῆς κρίσεως, φρίττω καὶ πτοοῦμαι ὑπὸ τῆς συνειδήσεως
τῆς ἐμῆς ἐλεγχόμενος.
5Ὅταν μέλλῃς καθέζεσθαι ἐπὶ τοῦ θρόνου σου καὶ ποιεῖν τὴν ἐξέτασιν,
τότε ἀρνεῖσθαι τὰς ἁμαρτίας οὐδεὶς οὐκ ἐξισχύσει,
ἀληθείας ἐλεγχούσης καὶ δειλίας κατεχούσης. Μέγα μὲν ἠχήσει πῦρ τὸ τῆς γεέννης· ἁμαρτωλοὶ δὲ βρύξουσι·
διό με ἐλέησον πρὸ τέλους καὶ φεῖσαί μου,
10κριτὰ δικαιότατε.234 in vol. 5

50

.

2

Ὅτε τὸ πρῶτον ἐλήλυθε καὶ ἐπέφανε τοῖς ἀνθρώποις ὁ κύριος
μὴ χωρισθεὶς τοῦ γεννήτορος, ἔλαθε τὰς ἄνω ἐξουσίας καὶ δυνάμεις
καὶ ἀγγέλων τὰ τάγματα,
5καὶ ἐγένετο ἄνθρωπος ὥσπερ ἠθέλησεν ὁ ποιήσας τὸν ἄνθρωπον,
καὶ ἀνελήφθη πρὸς τὸν πατέρα ὁ τοῦτον οὐκ ἐάσας.
Ἀνερμήνευτόν σού ἐστι τὸ μυστήριον, σωτήρ μου· οὐδὲ γὰρ ἀπέστης ὅλως τοῦ πατρός σου καὶ τὸν πατέρα ἔφθασας,
ὁ τούτου ἀχώριστος πληρῶν καὶ τὰ σύμπαντα,
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

3

Ὑπὸ ἀγγέλων ὑμνούμενος ἀνελήλυθε μετὰ δόξης ὁ κύριος,
βλεπόντων τῶν μαθητῶν αὐτοῦ· οὕτω προτρεχόντων τῶν ἀγγέλων ἐλεύσεται
φανερῶς, καθὼς γέγραπται·
5ὅτε καὶ τὰ οὐράνια καὶ τὰ ἐπίγεια ἅμα τὰ καταχθόνια
δοξολογήσει καὶ προσκυνήσει Χριστὸν τὸν σταυρωθέντα
καὶ σαφῶς ὁμολογήσει ὡς θεός ἐστι καὶ κτίστης, τότε Ἰουδαῖοι ὄψονται θρηνοῦντες εἰς ὅνπερ ἐξεκέντησαν·
οἱ δίκαιοι δὲ λάμψουσι κραυγάζοντες· «Δόξα σοι,		236 in vol. 5
10κριτὰ δικαιότατε.»

50

.

4

Τῆς μὲν προτέρας ἐλεύσεως τοῦ Θεοῦ ἡμῶν Ἰωάννης προέδραμεν
κηρύττων πᾶσι μετάνοιαν· πρόδρομος Ἠλίας τῆς δευτέρας γενήσεται
παρουσίας ὁ δίκαιος.
5Μαλαχίας προφήτης αὐτὸν προεκήρυξε λέγων· «Ἀποσταλήσεται
πρὸ τῆς ἡμέρας τῆς τοῦ κυρίου Ἠλίας ὁ Θεσβίτης·»
καὶ Ματθαῖος δὲ συγγράφει πῶς ἐδίδασκες, σωτήρ μου, περὶ Ἰωάννου, «Οὗτός ἐστι, λέγων, ἂν θέλετε προσδέξασθαι,
ὁ μέλλων ἐλεύσεσθαι Ἠλίας» κηρύττων σε,
10κριτὰ δικαιότατε.238 in vol. 5

50

.

5

Ἄλλα μεγάλα κα͜ὶ ἀ͜πόρρητα παραδέδωκε καὶ σαφῶς ἐξεδίδαξεν
εἰς τὴν αὐτοῦ Ἀποκάλυψιν καὶ ὁ θεολόγος Ἰωάννης καὶ ἔδειξεν
ὡς Ἠλίας ἐλεύσεται·
5σὺν αὐτῷ δὲ ὑπέφηνεν ὡς παραγίνεται καὶ Ἐνὼχ ὁ μακάριος,
«τοὺς δύο, λέγων, ἐξαποστείλω προφήτας ἐν τῷ κόσμῳ·
περιβάλωνται δὲ σάκκους καὶ κηρύξωσί με πᾶσι.» Τούτους δὲ χιλίας καὶ διακοσίας ἑξήκοντα διέγραψεν
ἡμέρας προτρέχειν σοι πρὸ τῆς παρουσίας σου,
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

6

Πάντα σαφῶς προεμήνυσε τὰ ἐσόμενα Δανιὴλ ὁ θεσπέσιος,
ἂν ἀκριβῶς ἐρευνήσωμεν, «μίαν ἑβδομάδα, λέγων, θήσω διαθήκην»,
καὶ εὐθέως ἐπήγαγεν·
5«Εἰς τὸ ἥμισυ τῆς ἑβδομάδος ἀρθήσεται τῆς λατρείας τὸ καύχημα·»
καὶ ἑρμηνεύει ὡς τρία ἔτη καὶ ἥμισυ κηρύξει
ἡ δυὰς ἡ τῶν ἁγίων τὴν δευτέραν παρουσίαν· ἄλλον δὲ τοσοῦτον χρόνον κυριεύσει ὁ ἄδικος Ἀντίχριστος
δεινῶς τιμωρούμενος τοὺς σὲ περιμένοντας,		240 in vol. 5
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

7

Εὕρῃ δὲ ῥίζαν πικραίνουσαν ὁ Ἀντίχριστος καὶ ἐκ ταύτης τεχθήσεται,
τὴν τοῦ Χριστοῦ ἐνανθρώπησιν θέλων ἐκμιμεῖσθαι ὁ δεινὸς καὶ παμμίαρος,
ὁ μισῶν τὴν ἀλήθειαν.
5Τῆς αὐτοῦ πονηρίας ἐπάξιον ὄργανον ἀναλήψεται σώματος·
ἐκ γυναικὸς μὲν ταῖς φαντασίαις γεννᾶται ἀκαθάρτου·
ἐκπλανήσει δὲ ἀνόμους ὡς παρθένος αὐτὸν τίκτει· τέρατα ποιήσει διὰ φαντασίας ὁ ψεύστης καὶ ἀνόσιος
ὃν στέρξουσιν ἄνομοι, καὶ σὲ ἀπαρνήσονται,		242 in vol. 5
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

8

Ἵνα δὲ οὕτως ὀφθήσεται ὁ κατάρατος καὶ ἀλάστωρ διάβολος,
ὁ τοῖς καλοῖς ἀντικείμενος, ὁ τῆς ἀπωλείας ὑϊὸς ἐπαιρόμενος
ὡς θεὸς προσκυνούμενος
5παρὰ τῶν πλανηθέντων τοῖς τούτου φαντάσμασιν, παρ’ αὐτῶν καὶ δεχθήσεται
τῶν τὴν ἀγάπην τῆς ἀληθείας Χριστοῦ μὴ δεξαμένων,
ἀλλὰ μᾶλλον πιστευσάντων ἐν τῷ ψεύδει τῷ τοῦ πλάνου· λόγους δὲ λαλήσει κατὰ τοῦ ὑψίστου ὁ δράκων ὁ ἀνήμερος,
καὶ πᾶσιν ἐπέρχεται τοῖς σὲ περιμένουσιν,		244 in vol. 5
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

9

Ναὸν δὲ τότε ποιήσεται περιούσιον τῶν Ἑβραίων τὸ σύστημα
πλανῶν καὶ ἄλλους ὁ ἄνομος, ὅταν πεπλασμένας φαντασίας ἐργάσηται
καὶ σημεῖα ὁ τύραννος·
5ἐκ μορφῆς εἰς ἑτέραν μορφὴν μεταβάλλεται, εἰς ἀέρα διίπταται
καὶ σχηματίζει ὥσπερ ἀγγέλους τοὺς δαίμονας πανούργως
τοῖς αὐτοῦ ὑπηρετεῖσθαι ἐπιτάγμασι σπουδαίως. Θλῖψις καὶ ἀνάγκη ἔσται τοῖς ἀνθρώποις μεγάλη τε καὶ ἄμετρος,
δι’ ἧς δοκιμάζονται οἱ δοῦλοί σου ἅπαντες,
10κριτὰ δικαίοτατε.246 in vol. 5

50

.

10

Ὁ μὲν λιμὸς μέγας γενήσεται, καὶ ἀρνήσεται καὶ ἡ γῆ τοὺς καρποὺς αὐτῆς,
καὶ ὄμβροι ὅλως οὐκ ἔσονται· πάντα τὰ φυτὰ δὲ μαρανθήσεται ἄθροον
καὶ βοτάναι ξηραίνονται.
5Ἀπὸ τόπου εἰς τόπον οἱ ἄνθρωποι φεύξονται καὶ θρηνήσουσιν ἄπαυστα·
ὁ διωγμὸς δὲ ἐπικρατήσει ὁ κατὰ τῶν ἁγίων,
καὶ ἐν ὄρεσιν ἐρήμοις καὶ βουνοῖς καὶ τοῖς σπηλαίοις γίνονται φυγάδες φόβῳ τοῦ τυράννου, τὸν δράκοντα ἐκκλίνοντες,
βοῶντες· «Ἐπίβλεψον καὶ σῶσον τοὺς δούλους σου,
10κριτὰ δικαιότατε.»

50

.

11

Ὑπὸ πολλῆς δολιότητος ὁ παγκάκιστος ὥσπερ πρᾶος ἐλεύσεται,
ὡς ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς ἡμῶν· τούτου γὰρ μιμεῖται τὴν φωνὴν καὶ προτρέπεται
ἐκ τῆς μάνδρας τὰ πρόβατα·248 in vol. 5
5καὶ πολλοὶ ὑπακούσονται καὶ ἀπελεύσονται πρὸς αὐτὸν ἀπατώμενοι,
καὶ τὴν σφραγῖδα τὴν τοῦ σωτῆρος ἐκ τούτων ἀφαιρεῖται
καὶ σφραγῖδα ἀπωλείας ὡς ἰδίοις ἐγχαράττει· ὅσοι δὲ νοοῦσι τούτου τὴν ἀπάτην μισοῦσι καὶ βδελύσσονται
αὐτὴν τὴν φωνὴν αὐτοῦ καὶ μόνον σὲ στέργουσι,
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

12

Ῥοιζοῦται τότε ὁ δόλιος καὶ παγκάκιστος δυσμενῶς ὀργιζόμενος,
καὶ ὥσπερ δράκων ἀνήμερος πᾶσι τοῖς ἀνθρώποις ὡς ἐχθρὸς ἐπελεύσεται,
τοῖς ἁγίοις δὲ μάλιστα·
5καὶ προβάλλεται τὸν κεκρυμμένον ἰὸν αὐτοῦ κατὰ πάντων ὁ ἄσπλαγχνος·
κινήσει φόβον καὶ φαντασίας καὶ κτύπους ἐν ἀέρι
ἐμποιοῦντας φρίκην πᾶσαν καὶ δειλίαν τοῖς ἀνθρώποις· σείεται τὰ πάντα γῆς καὶ τῆς θαλάσσης· τὰ ἅγια ἀρθήσεται·
διόπερ οἱ δίκαιοι· «Ἐμφάνηθι, κράζουσι,
10κριτὰ δικαιότατε.»250 in vol. 5

50

.

13

Ὥστε καὶ πάντες θανήσονται διωκόμενοι οἱ Χριστὸν ἀναμένοντες·
ψαλμοὶ καὶ ὕμνοι παυθήσονται, οὐδὲ λειτουργία, οὐχ ἁγίασμα ἔσεται,
προσφορὰ ἢ θυμίαμα·
5ἐπὶ τρεῖς γὰρ καὶ ἥμισυ χρόνους ἀρθήσεται ἡ θυσία, ὡς γέγραπται.
Σεισμοὶ καὶ θνήσεις καὶ πᾶσα θλῖψις κρατήσει ἐν τῷ κόσμῳ,
καὶ ἐκλείψουσι παιδία ἐν τοῖς κόλποις τῶν μητέρων· θνῄσκει γὰρ καὶ μήτηρ καὶ πρὸ τοῦ παιδίου· ἐν ἀγορᾷ τὰ λείψανα
ὁ θάπτων οὐ φαίνεται· ἐγείρεις δὲ ἅπαντας,
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

14

Μία δὲ πόλις ἢ ἔρημος οὐκ ἰσχύσουσι περισώζειν τοὺς φεύγοντας·
συνέχει πένθος τὰ πέρατα· πάντες μετ’ ὀδύνης ἐν ἡμέρᾳ προσεύξονται,
ἵν’ ἑσπέρα γενήσεται·252 in vol. 5
5ἐπελθούσης δὲ πάλιν νυκτός, ἵνα ἴδωσι τὴν ἡμέραν προσεύξονται·
μακαριοῦσι τοὺς ἐν τοῖς τάφοις δακρύοντες οἱ ζῶντες,
καὶ πατὴρ μὲν συναντήσας περιπλέκεται τῷ τέκνῳ, καὶ περιπλακέντες θνήξουσιν οἱ δύο· πεσοῦνται οἱ ἱστάμενοι,
μακάριος ἔσται δὲ ὁ φέρων καὶ στέργων σε,
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

15

Ἅμα τὴν θλῖψιν τὴν ἄφατον ἣν ἐνδείκνυται ὁ πικρὸς ἀλιτήριος,
πληροῦνται τότε τὰ σκάνδαλα, ὅτι ὁ δεσπότης διὰ τοὺς ἐκλεκτοὺς αὐτοῦ
κολοβώσει, ὡς γέγραπται,
5τὰς ἡμέρας τῆς θλίψεως περιφειδόμενος τῶν ἰδίων ὡς εὔσπλαγχνος.
Καὶ λοιπὸν ἥξει ἐκ τῶν ὑψίστων ὡς ἥλιος ἀστράπτων
ἐν νεφέλαις μετὰ δόξης ὡς Θεὸς σεσαρκωμένος, ὥσπερ καὶ ἀνῆλθε πάντων βασιλεύων ὁ ἅγιος καὶ ἄχραντος,
ὃν τρέμουσιν ἄγγελοι κραυγάζοντες· «Δόξα σοι,		254 in vol. 5
10κριτὰ δικαιότατε.»

50

.

16

Νυμφίε Θεέ, σωτὴρ ἡμῶν, ἵνα δείξῃς σου τὴν ἀνείκαστον δύναμιν,
ἀγγέλων πάντα τὰ τάγματα καὶ τῶν ἀρχαγγέλων ἀνυμνοῦντα προτρέχουσι
πρὸ τοῦ θρόνου σου, κύριε·
5φλὸξ δὲ πέλουσιν οὗτοι πυρὸς κατακαίουσα καὶ τὴν γῆν ἐκκαθαίρουσα·
καὶ ποταμὸς δὲ πεπληρωμένος φρικτοῦ πυρὸς προτρέχει·
Χερουβὶμ καὶ Σεραφὶμ δὲ μετὰ τρόμου λειτουργοῦσι καὶ δοξολογοῦσι λέγοντες ἀπαύστως τὸν ὕμνον τὸν τρισάγιον·
τὰ πρόσωπα κρύπτουσι κραυγάζοντα· «Δόξα σοι,
10κριτὰ δικαιότατε.»

50

.

17

Ὅλα τὰ μνήματα σείονται καὶ ἀνοίγονται ἐνηχούσης τῆς σάλπιγγος,
καὶ οἱ νεκροὶ ἀναστήσονται· πάντες δὲ οἱ ζῶντες ἁρπαγήσονται ἄθροον,
συντελεῖται δὲ ἅπαντα·
5θεωροῦσι τὸ κάλλος ἐκεῖνο τὸ ἄφραστον τοῦ νυμφίου καὶ τρέμουσιν
ἁμαρτωλῶν τε καὶ τῶν δικαίων τὰ γένη καὶ τὰ φῦλα·
φοβερὰ ὑπάρχει ὄντως τοῦ Χριστοῦ ἡ παρουσία. Μέγας οὐρανὸς μὲν σχίζεται ἐξαίφνης, ἡ γῆ δὲ ἐναλλάσσεται,
καὶ πάντα τὰ ἔθνη σοι ἐξομολογήσονται,		256 in vol. 5
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

18

Ὕστερον πάλιν οἱ δίκαιοι θεασάμενοι τοῦ κυρίου τὸ πρόσωπον,
ἐν τῷ νυμφῶνι γενόμενοι καὶ ἐν παρρησίᾳ προσκυνοῦντες τὸν ὕψιστον
μετ’ ἀγγέλων παρίστανται·
5τὸν ἀγῶνα τὸν ἴδιον ἕκαστος δίκαιος ἐπιδείξει γηθόμενος,
ὅτε τὰ ἔργα γεγυμνωμένα καὶ τετραχηλισμένα
φανεροῦνται ἐναντίον τοῦ κριτοῦ καὶ βασιλέως· ὅσοι γὰρ τὴν πίστιν μετὰ καὶ τῶν ἔργων βεβαίαν ἐπιδείξουσι
καυχώμενοι κράξουσι· «Τὴν χάριν σου δὸς ἡμῖν,
10κριτὰ δικαιότατε.»258 in vol. 5

50

.

19

Τότε ὁ δόλιος ἄγεται πρὸ τοῦ βήματος ὑπ’ ἀγγέλων δεσμούμενος
σὺν πᾶσι τοῖς λειτουργοῖς αὐτοῦ· ἄγονται δὲ ἅμα οἱ αὐτῷ πειθαρχήσαντες
καὶ Χριστὸν ἀρνησάμενοι·
5ὁ ἐχθρὸς καὶ οἱ δαίμονες τούτου βληθήσονται εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον,
οἱ ἀσεβοῦντες ἀποκληροῦνται μετὰ τοῦ διαβόλου
σὺν αὐτῷ τὰς αἰωνίους ὑπομένοντες κολάσεις· ὅσοι δὲ ἐν νόμῳ ἥμαρτον ἑκόντες ἐννόμως καὶ κριθήσονται.
Δικαία ἡ κρίσις σου καὶ ἀπροσωπόληπτος,
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

20

Ὅτε δικαίαν ἐξέτασιν πρὸ τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ ὑπομείνωμεν
ἁμαρτωλοί τε καὶ δίκαιοι, τότ’ ἐκ δεξιῶν μὲν οἱ εὐάρεστοι στήσονται
ὥσπερ φῶς ἀπαστράπτοντες·
5τὰ εὐώνυμα λήψονται οἱ ἁμαρτήσαντες μετ’ ὀδύνης καὶ θλίψεως·
οὐδὲ γὰρ τόπος ἀπολογίας δοθήσεται ἐκείνοις,
ὅτι πάντας διελέγχει τὰ ἑκάστῳ πεπραγμένα. Καὶ γὰρ σωτηρίας πρόξενος ὑπῆρχεν ἡ πρώτη ἐπιφάνεια·
ἡ ἄλλη δὲ κρίσεως, ἣν πᾶσιν ἠπείλησας,		260 in vol. 5
10κριτὰ δικαιότατε.

50

.

21

Ἔσονται δὲ τότε ἄφθαρτοι καὶ ἀθάνατοι μετ’ ἀνάστασιν ἅπαντες·
φθορὰ γὰρ πᾶσα ἐλήλαται· φόβος δὲ οὐκ ἔσται τοῦ λοιποῦ ὡς ἐπέρχεται
ἢ τροπὴ ἢ καὶ θάνατος·
5ἀλλ’ αἰώνιον ἔσται ἀεὶ τὸ πολίτευμα, ἀτελεύτητον, ἄτρεπτον·
οἱ ἐν τῷ σκότει τῷ ἐξωτέρῳ βαλλόμενοι δικαίως
δι’ αἰῶνος τῇ κολάσει ἀφορίζονται θρηνοῦντες· δίκαιοι δὲ πάλιν ἐν τῇ βασιλείᾳ χαρὰν τὴν ἀνεκλάλητον,
ὡς γέγραπται, λήψονται ὑμνοῦντες τὸ κράτος σου,
10κριτὰ δικαιότατε.262 in vol. 5

50

.

22

Ποῖα καὶ πόσα θρηνήσουσιν οἱ κατάκριτοι ἐν τῇ ὥρᾳ τῆς κρίσεως,
ὧν εἰς καὶ πρῶτος καθέστηκα, βλέποντες κριτὴν μὲν φοβερὸν προκαθήμενον
ἐπὶ θρόνου τὸν ὕψιστον,
5τῶν δικαίων τε καὶ τῶν ἁγίων τὰ τάγματα ἐν χαρᾷ διαλάμποντα,
ἁμαρτωλοὺς δὲ ἐν κατηφείᾳ καὶ κρίσει αἰωνίᾳ·
καὶ μετάνοιαν ματαίαν ἐπιδείξονται βοῶντες· «Εἴθε ἐν τῷ κόσμῳ τὸν τῆς μετανοίας καρπὸν ἐπεδειξάμεθα,
καὶ εὕραμεν ἔλεος καὶ χάριν καὶ ἄφεσιν,
10κριτὰ δικαιότατε.»

50

.

23

Οὗτος ὁ τρόπος τῆς κρίσεως. Ἀλλὰ φύγωμεν τὴν αἰώνιον κόλασιν·
τὰ πρόσκαιρα βδελυξώμεθα, τῶν δὲ αἰωνίων καὶ μελλόντων φροντίσωμεν,
ἵνα ἔλεος εὕρωμεν.
5Μὴ νομίσωμεν ὅτι, ἐπείπερ ἡμάρτομεν, πάντως ἀποβαλλόμεθα·
καὶ γὰρ τὸ τραῦμα τῆς ἁμαρτίας φαρμάκῳ μετανοίας
ἰατρεύσομεν συντόμως, ἐὰν ἄρα βουληθῶμεν. Νῦν οὖν τοῦ σωτῆρος πάντες δεηθῶμεν βοῶντες· «Δὸς κατάνυξιν
τοῖς δούλοις σου, κύριε, ἵν’ εὕρωμεν ἄνεσιν,		264 in vol. 5
10κριτὰ δικαιότατε.»

50

.

24

Σῶτερ τοῦ κόσμου πανάγιε, ὡς ἐπέφανας καὶ τὴν φύσιν ἀνέστησας
κειμένην ἐν παραπτώμασιν, οὕτως ὡς οἰκτίρμων ἀοράτως ἐμφάνηθι
καὶ ἐμοί, ἀνεξίκακε·
5ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις ἐμὲ κατακείμενον ἐξανάστησον, δέομαι,
ὅτι ἃ λέγω καὶ συμβουλεύω τοῖς ἄλλοις οὐ φυλάττω·
ἀλλά, σὲ καθικετεύω, δὸς καιρόν μοι μετανοίας, καὶ ταῖς ἱκεσίαις τῆς ἀειπαρθένου καὶ θεοτόκου φεῖσαί μου
καὶ μὴ ἀπορρίψῃς με ἀπὸ τοῦ προσώπου σου,
10κριτὰ δικαιότατε.266 in vol. 5

51

t

Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ τρίτῃ κοντάκιον ᾀδόμενον εἰς τὰς δέκα παρθένους, οὗ ἡ ἀκροστιχίς· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ἦχος πλάγιος αʹ.

51

pro

(t)

Προοίμιον
1Λαμπάδα ἄσβεστον τὴν ψυχὴν νυμφίῳ δείξωμεν τῷ Χριστῷ· σὺν αὐτῷ εἰσελευσώμεθα· νυμφὼν γὰρ ἀποκλείεται·
μὴ ἀπομείνωμεν ἔξω βοῶντες· «Ἄνοιξον».296 in vol. 5

51

.

1

Τί ῥαθυμεῖς, ταπεινή μου ψυχή; Τί μεριμνᾷς ἃ οὐ προσήκει
καὶ ἀσχολῇ πρὸς πᾶν ἀνωφέλητον τῶν μελλόντων καιρῶν, καὶ κρατεῖς τὸ παρὸν
ὡς αἰωνίῳ τούτῳ προσέχουσα;
5Ἡ ἐσχάτη ἐγγὺς καὶ ἀρχή σοι ἐστὶ
τοῦ ἐπιβλέπειν εἰς ματαιότητα· ἀνάνευσον λοιπὸν πρὸς Ἰησοῦν ὡς ἡ συγκύπτουσα· ἐλύθης τῶν δεσμῶν σου, μὴ συγκάμψῃς τὸν νῶτόν σου·
γνωμικῆς γὰρ κατοχῆς οὐκ ἔστι λύσις·
10διὸ ἀνάνηψον, γρηγόρησον ὡς ἀπὸ ὕπνου· ὁ νυμφίος ἔρχεται· μὴ ἀπομείνωμεν ἔξω βοῶντες·
«Ἄνοιξον».

51

.

2

Οὕτω ποτὲ καὶ παρθένοι μωραὶ ἔπαθον, ὅτε οὐ συνῆκαν
τοῦ νυμφιοῦ τὴν ἄθροον ἔλευσιν· διὰ τοῦτο, ψυχή, ὡς ἡμέρα ἐστίν,
ἐπὶ τὸ ἔργον ἡμῶν ἐξέλθωμεν,
5ὅτι ἔρχεται νὺξ ἥνπερ εἶπεν Χριστός,
ἐν ᾗ οὐδεὶς ἰσχύσει ἐργάσασθαι,
καὶ μένομεν πτωχοὶ καὶ πένητες· οὐ γὰρ ἐκάμομεν. Πτωχοὺς γὰρ εἰς τὸ μέλλον οὐκ οἰκτείρουσι πλούσιοι·
οὐ γὰρ οἴκτειραν μωρὰς σοφαὶ παρθένοι·		298 in vol. 5
10ἐκεῖ ἀνίλεως ἡ κρίσις τῷ μὴ ἐλεοῦντι· ἀλλ’ ἐνταῦθα φθάσωμεν τὸν τοῦ εὐσπλάγχνου πυλῶνα βοῶντες·
«Ἄνοιξον».

51

.

3

Ὕπνωσας ὕπνον, ψυχή μου, κενόν· κεῖσαι καὶ ῥέγχεις ἕως πότε;
Γρηγόρησον κἂν νῦν πρὸς ὃ βλέπομεν· ἀπειλαὶ ἐπαχθεῖς καὶ σεισμοὶ συνεχεῖς
καὶ τῶν πολέμων κτύποι ἐπάλληλοι
5συνετάραξαν γῆν μετὰ τῶν ἐν αὐτῇ
καὶ ἐφυγάδευσαν καὶ τὴν θάλασσαν. Πτοήθητι λοιπὸν ὡς Ἰωνᾶς καὶ ἀφυπνίσθη[τι]· ἠχοῦσι κατὰ κόσμον τῶν σημείων αἱ σάλπιγγες
προ[μη]νύουσαι Χριστὸν τοῖς προσδοκῶσιν,300 in vol. 5
10ὅτι ἐλεύσεται καὶ ἐνδημήσας ἀποκλείσει
τὴν ἁγίαν εἴσοδον 〈⏑⏑⏑–〉 τῶν σημείων 〈⏑–⏑〉
〈«Ἄνοιξον»〉.

51

.

4

Ταῦτα καὶ νῦν θεωροῦμεν, ψυχή· θύραι εἰσίν, οὐκ ἐπὶ θύραις·
ἐπέστη γὰρ καὶ πάρεστιν ἕτοιμα· οὐκ ἐλλείπει οὐδὲν ὧνπερ [εἶ]πε Χριστός,
ἀλλ’ ὡς προεῖπε πάντα γενήσεται·
5καὶ λιμοὶ καὶ [λο]ιμοὶ καὶ σεισμοὶ συνεχεῖς,
καὶ ἔθνος ἐπὶ ἔθνος ἐγήγερται· τὰ ἔσω φοβερά, τὰ ἔξω δὲ μάχης πεπλήρωνται· οὐκ ἔστι ποῦ σωθῆναι· πανταχοῦ γὰρ ὁ κίνδυνος·
οὐδαμοῦ καταφυγή, φυγὴ δὲ πᾶσιν·
10ἡ πύλη κέκλεισται, ἡ εὐσπλαγχνία ἐσφρα[γί]σθη· οὐ γὰρ ἠβουλήθημεν ἔνδοθεν εἶναι, 〈νῦν ἔξω βοῶμεν·
«Ἄνοιξον»〉.

51

.

5

[Ἄκ]ουσον ταῦτα καὶ κλαῦσον, ψυχή· στέναξον ἤδη κατὰ γνώμην,
πρὶν ἢ φθασθῇς καὶ κλαύσῃς μὴ θέλουσα, ὅτε πᾶσα ἡ γῆ δαπανᾶται πυρὶ καὶ ὁ οὐρανὸς ὡς χάρτης εἱλίσσεται,302 in vol. 5
5ὅτε φεύγει βυθὸς κα͜ὶ ὁ͜ τούτου πυθμὴν
ἀναφανήσεται ὡς οὐδέποτε· φωστῆρες οὐκ εἰσίν· ἀστέρες γὰρ ὡς φύλλα πίπτουσιν. Τοσαύτη ἔσται θλῖψις, ὅτε ταῦτα ἐλεύσεται·
σαλευθήσονται τῶν ἄνω αἱ δυνάμεις
10ἐν φόβῳ κράζουσαι· «Ὅπου 〈ἂν〉 γένηται τὸ πτῶμα, ἀετοὶ συναχθήσονται ἀφέντες ἔξω τοὺς γύπας 〈βοῶντας·
Ἄνοιξον»〉.

51

.

6

Πόσην ὀδύνην ποιεῖ ἡ φωνὴ τοῖς ῥαθυμήσασι καὶ πᾶσιν
ἁμαρτωλοῖς, ὧν πρῶτος ἐγώ εἰμι· ἐκριζοῖ γὰρ ἡμᾶς ὡς ποτὲ τὴν συκῆν ἥτις οὐ δέδωκε τὸν καρπὸν αὐτῆς·304 in vol. 5
5καὶ γεέννης νομὴ ὡς ἀξίνης τομῇ
ἀποτεμνόμενοι γενησόμεθα, ὃν τρόπον Ἰησοῦς ὁ τῶν ψυχῶν κληροῦχος ἔφησε. Ψυχή μου, νεωθῶμεν καὶ ποιήσωμεν γέννημα
ἀγαθὸν ὡς ἀγαθοῦ σπορέως σπέρμα,
10ἵν’ ὅταν ἔρχηται συναγαγεῖν εἰς ἀποθήκας τοὺς καλοὺς καρποὺς αὐτοῦ, μὴ ἀπομείνωμεν ἔξω βοῶντες·
«Ἄνοιξον».

51

.

7

Ἔφθασεν, ἔφθασεν ὁ θερισμός· τῆς συντελείας ἡ δρεπάνη
εὐτρέπισται καὶ μᾶλλον ἠκόνισται· τῶν σεισμῶν ὁ αὐχ[μὸς] ὥσπερ καύσων σφοδρὸς
ἐπὶ τὴν ἄρουραν περικέχυτ[αι]·
5οἱ ταχεῖς θερισταὶ πρὸς τὸ ἔργον αὐτῶν
τὰ ἐπιτήδεια ἐ[πι]φέρονται, καὶ μένουσιν ἰδεῖν τί ὁ καλὸς γεοῦχος βούλε[ται]. Ψυχή μου, τί τελοῦμεν; Ζιζανίων γὰρ γέμομεν
καὶ χωρίζ[ουσιν] ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ σίτου,306 in vol. 5
10πρὶν συνδεσμήσωσι καὶ παραδώσ[ω]σιν εἰς καῦσιν· δεῦρο λοιπόν, προλάβωμεν διὰ δακρύων καὶ 〈γόων βοῶντες·
«Ἄνοιξον»〉.

51

.

8

Ἴδε, καιρὸς χαλεπὸς ὁ παρών· τί ἀναμένομεν, ψυχή μου;
ἡμέρα γὰρ ἐστὶν ἐκδικήσεως· ἐξεκαύθη θυμὸς ἐφ’ ἡμᾶς δι’ ἡμᾶς
ὅτι ἡμεῖς αὐτὸν ὑπανήψαμεν·
5καὶ τὸ μέλλον γὰρ πῦρ ἐξ ἡμῶν καθ’ ἡμῶν,
οὐδὲ γὰρ ὕλη ξύλων εὑρίσκεται· οὐ φαίνεται στοιβή, ἀλλ’ ἀμοιβὴ πυροῖ τὴν κάμινον· ἑκάστου ἡ κακία ὡς ἡ βάτος γενήσεται
καιομένη καὶ οὐ κατακαιομένη·
10ἀεὶ γὰρ ἅπτεται καὶ οὐδέποτε δαπανᾶται, εἰ μὴ φθάσῃ δάκρυα τῶν ἀπεντεῦθεν ἐν θλίψει 〈βοώντων·
«Ἄνοιξον»〉.

51

.

9

Νὺξ πρὸ νυκτὸς καὶ πρὸ σκότους ἀχλὺς πάντας κατέλαβεν ἐξαίφνης,
καὶ νῦν ἐσμεν ὡς πρὶν 〈οἱ〉 Αἰγύπτιοι ἐν ὀμίχλῃ πληγῶν καὶ θυέλλῃ σεισμῶν καὶ τῶν πολέμων ζόφῳ κρατούμενοι·308 in vol. 5
5καὶ οὐ μέχρι αὐτῶν ἐξαρκεῖ ἡ ὀργή·
ἡ Ἐρυθρὰ γὰρ πάντας ἐκδέχεται, ἡ γέεννα ἐκεῖ, οὐ πρόσκαιρος, ἀλλ’ εἰς ἀπέραντον. Πολὺ γὰρ παρωργίσθη Ἰησοῦς ὁ σωτὴρ ἡμῶν,
ὅτι θαύματα ποιῶν οὐκ ἐπιστεύθη·
10διὸ ἐν μάστιξι τὰς ἀδικίας τῶν ἀπίστων ἀντιεπεσκέψατο, ἵνα κἂν οὕτω πεισθῶμεν 〈βοῶντες·
«Ἄνοιξον»〉.

51

.

10

Ὅσοι οὖν τὸν νοητὸν Φαραὼ καὶ τὴν πικρὰν αὐτοῦ δουλείαν
ἐφύγομεν, εἰς τέλος μισήσωμεν· ἐγεννήθημεν νῦν Ἰσραὴλ τοῦ Θεοῦ,
μὴ ὑποστρέψωμεν εἰς τὴν Αἴγυπτον·
5οὐκ εἰς χώραν, φημί, ἥνπερ ἦλθε Χριστός,
ἀλλ’ εἰς τὴν τῷ Μωσεῖ μὴ πιστεύσασαν· καρδίαν γὰρ σκληρὰν καὶ ἀπειθῆ νοοῦμεν Αἴγυπτον, καρδίαν πτοουμένην ἐπελθούσης τῆς θλίψεως,
ἀπελθούσης δὲ αὐτῆς τραχυνομένην,310 in vol. 5
10ἥνπερ ἐσχήκαμεν, καὶ ὅτι ἔχομεν δηλοῦμεν ἀπὸ τῶν καρπῶν ἡμῶν· ἐν ταῖς ἀνάγκαις γὰρ μόνον βοῶμεν·
«Ἄνοιξον».

51

.

11

[Ὕπε]ρθε τῆς κεφαλῆς ἡ πληγή, καὶ ἡ καρδία οὐ λυπεῖται·
[ἀλ]γεῖ ἡ σάρξ, κα͜ὶ ὁ͜ νοῦς οὐκ αἰσθάνεται· μεμαστίγωται [πᾶ]ς, καὶ οὐδεὶς ἐξ ἡμῶν
παρακαλεῖ θερμῶς τὸν μαστί[ζο]ντα.
5Ὡς ἱμάντα Χριστὸς τὸν σεισμὸν καθ’ ἡμῶν
ἀνεκαίνι[σεν], ὅτι ἐζήλωσεν ὁ πρὶν ἐν ἱερῷ φραγέλλιον ποιήσας κύριος· [ἡ]μεῖς δὲ ὡς παιδία ταῖς φρεσὶν ἐγενήθημεν
μεριμνῶντες [τὸ] φαγεῖν, πιεῖν καὶ παίζειν·
10ἐν ἀγοραῖς ἐσμεν καθήμενοι καὶ προσφωνοῦντες· «Εἰ καὶ κρίσις ἔρχεται, τέως τερφθῶμεν, καὶ τότε βοῶμεν·
‘Ἄνοιξον‘».312 in vol. 5

51

.

12

[Ῥῖ]ψον, ψυχή μου, τὸ ῥῆμα χαμαί, πάτει τὸν νοῦν τῶν ἀπειθούντων·
ἡ κρίσις γὰρ ἐγγίζει, ὡς γέγραπται· ὁ πατὴρ οὐ κρινεῖ, ἵνα μή τις εἰπῇ
ὅτι οἰκτείρει τοὺς ὑϊοὺς αὐτοῦ·
5ὁ υἱὸς δὲ κρινεῖ καὶ δεικνύει ἡμῖν
ἃ δι’ ἡμᾶς ὑπέστη παθήματα, «Ἐμβλέψατε», βοῶν, «[εἰ] χρεωστῶν τοιαῦτα πέπονθα, εἰ ἔσχε τις ἀγάπην κατὰ ταύτην ἣν ἔδειξα,
τὴν ψυχήν μου δεδωκὼς ὑπὲρ τῶν φίλων·
10καὶ θανατούμενος τοῖς μαθηταῖς μου διεθέμην καὶ τὰς κλεῖς ἐπίστευσα τῷ Πέτρῳ λέγων· ‘Σὺ ἆρον 〈βοῶντας·
Ἄνοιξον‘»〉.

51

.

13

[Ὢ] ποταπὸν χαλινὸν καὶ κημὸν οὗτος ὁ λόγος μοι ἐμβάλλει·
οὐκ ἔχω γὰρ πρὸς τοῦτόν τι φθέγξασθαι· ἐὰν εἴπω Χριστῷ ὅτι «Θέλημα ἦν καὶ οὐκ ἀνάγκη τοῦ σταυρωθῆναί σε»,314 in vol. 5
5ἀντεπάγει ἐμοί· «Καὶ γὰρ θέλημα ἦν,
ἀλλ’ ὑπὲρ σοῦ ἐγένετο, ἄνθρωπε· αὐτὸς ἦς χρεωστῶν, ἐγὼ δὲ 〈σοὶ〉 οὐκ ἐχρεώστουν.» Ψυχή μου, σκέψαι λόγον, ἵν’ ἐκεῖσε προσάξωμεν
τῷ Θεῷ ἵν’ ἐν αὐτῷ δικαιωθῶμεν·
10ἀλλ’ οὐχ εὑρίσκομεν, εἰ μὴ σκεψάμενοι τρωθῶμεν καὶ Χριστῷ βοήσωμεν· «Ὁ πάντας θέλων σωθῆναι, καὶ ἡμῖν
ἄνοιξον.»

51

.

14

Μάθε, ψυχή μου, τὸν νοῦν τοῦ κριτοῦ, τί ἐβουλεύσατο, τί εἶπεν
τοῖς μαθηταῖς, ἡνίκα διέθετο· «Μὴ ἐκλίπῃ, φησί, τῶν καρδίων ὑμῶν
ἡ προσδοκία τῆς παρουσίας μου·
5μεθ’ ὑμῶν γάρ εἰμι, ἕως οὗ αἱ σποραὶ
αἱ τοῦ αἰῶνος τούτου ἐκλίπωσι·
καὶ ἔρχομαι πάλιν ἀπ’ οὐρανῶν μετὰ δυνάμεως.» Εἰς τί οὖν κοπιῶμεν; Διὰ τί δὲ μοχθήσαντες
ἐνεβάλομεν οὐδὲν τῷ βαλαντίῳ;		316 in vol. 5
10Καὶ εἴθε κοῦφον ἦν καὶ μὴ πεπλήρωτ͜ο ἀ͜δικίας· οὐ γὰρ [ἐνε]πόδισε τῇ διανοίᾳ σχολάζειν τοῦ βοᾶν·
«Ἄνοιξον».

51

.

15

Ἄνοιξον, κύριε, ἄνοιξόν μοι τῆς εὐσπλαγχνίας σου τὴν θύραν
πρὸ τοῦ καιροῦ τῆς ἀποδημίας μου· ἀπελθεῖν με γὰρ δ[εῖ καὶ] ἐλθεῖν παρὰ σοὶ
καὶ περὶ πάντων ἀπολογίσασθαι
5ὧν ἐν [λό]γοις λαλῶ καὶ ἐν ἔργοις τελῶ
καὶ ἐν καρδίᾳ διαλογίζομαι· καὶ θροῦς γὰρ γογγυσμῶν τὸ οὖς τὸ σὸν οὐκ ἀποκρύβεται. «Ἐκ[τή]σω τοὺς νεφρούς μου», ὁ Δαυὶδ ψάλλων κράζει σοι,
καὶ «ἐν τῷ βιβλίῳ σου γέγραπται πάντα»·318 in vol. 5
10ἐν ᾧ τὰ στίγματα ἀναγινώσκ[ων] τῶν κακῶν μου τῷ σταυρῷ σου χάραξον, ὅτι ἐν τούτῳ καυχῶμαι βοῶν σοι·
«Ἄνοιξον».

51

.

16

Ναί, ἀδελφοί μου, τ͜ὰ α͜ὐτὰ καὶ ἡμεῖς εἴπωμεν πάντες πρὸς τὸν πλάστην,
ἕως ἔστι πνοὴ ἐν ῥισὶν ἡμῶν, πρὶν ἐπέλθῃ ἡμῖν ἡ ὀργὴ ὡς ὠδὶν
τῇ ἐν γαστρὶ ἐχούσῃ αἰφνίδιον.
5Οὐ γὰρ πλεῖον ἡμῶν οἱ ἐν Τύρῳ κακοὶ
οὐδ’ οἱ ἐν τῷ Καρμήλῳ δεινότεροι· ὡσαύτως καὶ ἡμᾶς ὀλέσθαι δεῖ, ἐὰν μὴ νήψωμεν· ἀρκοῦσαν Πτολεμαίοις τὰ συμβάντα εἰς ἔλεγχον
τῆς σκληρότητος ἡμῶν καὶ ἀπειθείας·320 in vol. 5
10μετανοήσωμεν πρὸς τὰ γενόμενα ὁρῶντες, ἵνα τὰ ἐρχόμενα φύγωμεν, ὅτε ἐν θλίψει βοῶμεν·
«Ἄνοιξον».

51

.

17

Οὕτως ἡμῶν ἐσκληρύνθη ὁ νοῦς ὅτι τῶν ἄλλων τὰς συμπτώσεις
ἀκούσαντες οὐδὲν διωρθώσαμεν· οὐκ ἔστι συνιὼν οὐδὲ εἷς ἐκζητῶν,
ἀλλ’ ἐξεκλίναμεν, ἠχρειώθημεν.
5Νινευῖται ποτὲ ἐπὶ μίᾳ φωνῇ
τῇ τοῦ προφήτου μετεμελήθησαν, ἡμεῖς οὔτε φωνήν, οὔτ’ ἀπειλὴν ἐνενοήσαμεν· κλαυθμῷ ὁ Ἐζεκίας Ἀσσυρίους ἐτρέψατο
ἐξεγείρας κατ’ αὐτῶν τὴν ἄνω δίκην·		322 in vol. 5
10ἰδοὺ Ἀσσύριοι καὶ πρὸ αὐτῶν Ἰσμαηλῖται ᾐχμαλώτευσαν ἡμᾶς, καὶ οὐκ ἐκλαύσαμεν οὔτε βοῶμεν·
«Ἄνοιξον».

51

.

18

Ὕψιστε δέσποτα, πάντων κριτά, τὶ τῶν ἡμῶν μὴ περιμείνῃς·
οὐ χρεία γὰρ σοὶ τῶν ἀγαθῶν ἡμῶν, ὅτι ἔγκειται πᾶς [ἐπὶ] τὰ πονηρὰ
καὶ διανοίᾳ καὶ τῷ θελήματι.
5Διὰ τοῦτο, [σωτήρ], τὰς ἡμέρας ἡμῶν
κατὰ τὸ θέλημά σου διοίκησον, μὴ [μέν]ων τὴν ἡμῶν ἐπιστροφήν· οὔτε γὰρ ἔρχεται· κἂν ἔλθῃ [εἰ]ς ὀλίγον, οὐκ ἐμμένει εἰς τέλειον,
ὡς τὸ σπέρμα τὸ πεσὸν [κατ]ὰ τὰς πέτρας·324 in vol. 5
10ὡς χόρτος δώματος πρὶν ἀναβῆναι [ἐξ]ηράνθη· ἀλλ’ ἐφάπλωσον ἡμῖν τοὺς οἰκτιρμούς σου καὶ [πᾶσι]ν τοῖς βοῶσιν·
Ἄνοιξον.326 in vol. 5

52

t

Κοντάκιον ἕτερον εἰς τοὺς νεοφωτίστους, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ αἶνος ἦχος πλάγιος αʹ, ἰδιόμελον.

52

pro

(t)

Προοίμιον
1Τῆς κολυμβήθρας τὰ τέκνα, οἱ νεοφώτιστοι πάντες
εὐχαριστοῦντες βοῶμέν σοι, Χριστὲ ὁ Θεός· «Ἐφώτισας ἡμᾶς τῷ φωτὶ τοῦ προσώπου σου,
ἐνέδυσας στολὴν τὴν ἀξίαν τοῦ γάμου σου·
5δόξα σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησας».

52

.

1

Τίς εἴπῃ, τίς δείξῃ Ἀδὰμ τῷ πρωτοπλάστῳ τὸ κάλλος, τὸ καῦχος, τὸ κῦρος τῶν αὐτοῦ τέκνων; Τίς πάλιν διηγήσεται καὶ τῇ ταλαίνῃ Εὔᾳ
ὅτι οἱ ἐκ ταύτης ἐβασίλευσαν342 in vol. 5
5στολὴν φοροῦντες δόξης, καὶ μετὰ πολλῆς δόξης δοξάζουσι τὸν δοξάσαντα τῷ σώματι, τῷ πνεύματι
καὶ τῷ σχήματι λάμποντες; Βαβαὶ τοῦ θαύματος· οἱ πρώην ἄνθρωποι ἐξαπίνης ἄγγελοι, οἱ πήλινοι πύρινοι·
10καὶ τίς τούτους ὕψωσε; Πάντως ἡ ἀνάστασις ἡμῶν. Δόξα σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησας.

52

.

2

Οὐκέτι ὡς ξένοι τῶν θείων ἐξωθοῦνται, ἀλλ’ ἄρτι ὡς ἴδ͜ιοι͜ τὸ «δεῦτε» ἤκουσαν πάντες· οὐκέτι παραστήκουσι τῇ θύρᾳ τοῦ νυμφῶνος, ὅτι τὸν νυμφίον ἐνεδύσαντο·
5οὐκέτι ἀπιστοῦνται, ἀλλὰ πάντα θαρροῦνται· οὐκέτι ὡς κατάσκοποι, ἀλλ’ ὄντως ὡς ἐπίσκοποι
τῶν ἁγίων ἐφάπτονται· οὐκέτι κρούουσι τὴν θύραν κράζοντες· «Ὦ οἰκτίρμον, ἄνοιξον», ἀλλ’ ἔνδοθεν ᾄδουσι·		344 in vol. 5
10«Σὺ ἐφώτισας ἡμᾶς πάντας, ἡ ἀνάστασις ἡμῶν. Δόξα σοι, 〈δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησας.〉».

52

.

3

Ὑψώθη ἡ πάλαι ταπεινωθεῖσα φύσις, ὑψώθη, ἐπήρθη καὶ θείαν ἔφθασε φύσιν· ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος θεὸς Θεὸν φορέσας· εὗρεν ὃν ἐζήτει εἰς παράδεισον·
5ἐκ〈εῖ〉 ζητήσας ἄλλο μετέπεσεν εἰς ἄλλο· ἐνταῦθα δὲ ἐζήτησε καὶ τάχος ἐβασίλευσε
καὶ θεὸς ἐχρημάτισεν· ἐκεῖ ἐδίψησε καὶ ὧδε ἔπιεν, ἐκεῖ ἐπεθύμησε καὶ ὧδε ἐπέτυχε.
10Καὶ τίς τούτῳ δέδωκε; Πάντως ἡ ἀνάστασις ἡμῶν.
—Δόξα σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησας.346 in vol. 5

52

.

4

Τρανὸς εἶ, λαμπρὸς εἶ, Ἀδάμ, καὶ ζηλωτὸς ὢν τοῦ σὲ μισοῦντος ἐκτήκεις βάσκανον ὄμμα· ὁρῶν σε γὰρ ὁ τύραννος μαραίνεται καὶ κράζει· «Τίς ἐστιν ὃν βλέπω; Οὐκ ἐπίσταμαι·
5ὁ χοῦς ἀνενεώθη, ἡ κόνις ἐθεώθη, ὁ πένης καὶ ἐλάχιστος ἐκλήθη καὶ ἐλούσατο
καὶ εἰσελθὼν ἀνέπεσεν· πρὸς δεῖπνον ἕλκεται, φαγεῖν ἐτόλμησε καὶ πιεῖν ἐθάρρησεν αὐτὸν τὸν ποιήσαντα.
10Καὶ τίς τούτῳ δέδωκε; Πάντως ἡ ἀνάστασις αὐτοῦ.» —Δόξα σοι, δό〈ξα σοι ὅτι οὕτως ηὐδόκησας.〉

52

.

5

«Ἀρχαίων πταισμάτων αὐτοῦ οὐ μνημονεύει, προτέρων τραυμάτων οὐλὴν οὐδ’ ὅλως ἐμφαίνει· πολύχρονον παράλυσιν παρὰ τὴν κολυμβήθραν ἔρριψεν ὡς πάλαι ὁ παράλυτος,
5καὶ νῦν ἐπὶ τῶν ὤμων τὴν κλίνην οὐ βαστάζει, ἀλλ’ ὄντως ἐπιφέρεται σταυρὸν τοῦ ἐλεήσαντος
καὶ ἐμὲ ἀπολέσαντος· πολλοὺς ἐν ὕδασι πολλάκις ἔλουσεν
ὁ φιλάνθρωπος πρότερον, καὶ οὕτως οὐκ ἔλαμψαν·348 in vol. 5
10φαιδροὺς τούτους ἔδειξεν ἄρτι ἡ ἀνάστασις αὐτῶν.» —Δόξα 〈σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.

52

.

6

«Πηγῆς ἀενάου τῆς ἐν τῷ παραδείσῳ τὰ νάματα ὄντως εἰς ποταμοὺς διαιροῦνται, καὶ τούτοις 〈καταντ〉λούμενος ὁ Ἀδὰμ ἀρρωστήσας μίαν ἀλγηδόνα οὐ κατέπαυσε·
5κατέκλυσε τὸ ὕδωρ τὴν γῆν ἐπὶ τοῦ Νῶε, καὶ ὅμως οὐκ ἀπέσμηξε τὸν πρώην ἀρρωστήσαντα,
ἀλλὰ μᾶλλον ἀπέπνιξε· καὶ τί ἐγένετο, ὅτι τὰ ὕδατα τοῦ βυθίζειν ἔλαθε καὶ σῴζειν μεμάθηκεν;
10Ὄντως μετεσκεύασε ταῦτα ἡ ἀνάστασις αὐτῶν.»
—Δόξα σοι, δόξα 〈σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.350 in vol. 5

52

.

7

«Ἰδοὺ μεῖζον βλέπω τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης· ἐκείνη δειχθεῖσα βυθὸς βατὸς τοῖς ἀνθρώποις οὐκ ἔλουσεν, οὐκ ἔσωσεν αὐτοὺς τῆς ἁμαρτίας· ἐνταῦθα δὲ κα͜ὶ ἔ͜λουσε καὶ ἔσωσε·
5κἀκεῖ μὲν οὐχὶ πάντας, ἀλλὰ τὸν λαὸν μόνον ἐδέξατο τὰ ὕδατα· ἐνταῦθα δὲ ἑκάστοτε
πᾶσιν ἔθνεσι πρόκειται· οὐκ ἀποστρέφονται, οὐκ ἀποκρίνονται· ‘Μὴ Φαραωνίτης εἶ;‘, ἀλλ’· ‘Εἴ τις εἴ, εἴσελθε‘·
10ζῶν γὰρ ὕδωρ ἔδειξε τούτοις ἡ ἀνάστασις αὐτῶν.» —Δόξα 〈σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.

52

.

8

«Ναμάτων κακίστων πηγή ποτε ἰάθη ὑπὸ Ἐλισσαίου τοῦ σοφωτάτου προφήτου· ἐστείρου γὰρ τὰ γύναια ἡ τῶν ὑδάτων γεῦσις νόσον ἀτεκνίας παρεχόμενα·
5καὶ ὅμως ἰαθέντα καὶ μεταποιηθέντα
οὐκ ἔμαθον τὰ ὕδατα καθαίρειν ἁμαρτήματα
καὶ καινίζειν τὰ πνεύματα· ἀλλ’ ὧδε ἔμαθον καὶ πάντας ἥγνισαν καὶ τοῖς πᾶσι γεγόνασι λουτρὸν ἀνακτίσεως·		352 in vol. 5
10καὶ ἤνοιξε δωρεὰν τοῦτο ἡ ἀνάστασις αὐτῶν.» —Δό〈ξα σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.

52

.

9

«Οὐκ οἶδα τί λέξω, οὐκ οἶδα τί τελέσω· στενά μοι παντόθεν, ἀπορῶ πρὸς ἃ βλέπω· ἡ χάρις ἄνευ δόσεως, τὸ δῶρον ἄνευ δώρου· τίς οὖν ἐπὶ τοῦτο οὐκ ἐπείγεται;
5Πτωχὸς ἔχει ὀκνῆσαι ἢ πλούσιος ὀκλάσαι; οἱ ἄμορφοι αἰσχύνονται; οἱ δοῦλοι οὐκ ἐπείγονται;
οἱ δεσπόται οὐ τρέχουσιν; Οἱ πάντες ἔρχονται· καὶ γὰρ ἀκήκοαν τοῦ δεσπότου φήσαντος· ‘Πηγὴ παρ’ ἐμοὶ ζωῆς·
10ἐγὼ λούω πάντας καὶ σμήχω ἡ ἀνάστασις ὑμῶν‘.» —Δόξα 〈σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.

52

.

10

«Ὑπνοῦντας τοὺς πάντας εἰς Ἅιδου κατωτάτου καθάπερ χειμάρρους ὁ τοῦ λουτροῦ τούτου ἦχος ἀφύπνωσεν, ἀνέστησε τοὺς ἐκ τοῦ παραβάντος
καὶ τῇ κεφαλῇ μου ἐπεβίβασε·354 in vol. 5
5καθῆρε ῥυπωθέντας καὶ ἄνευ ἀργυρίου ἐπλούτισε τοὺς ἅπαντας καὶ μόνον λόγον ἔλαβε
παρ’ αὐτῶν ἀνθ’ ὧν ἔδωκε· ‘Πιστεύω‘, ἔφησαν, καὶ πάντα ἔλαβον· ἐμοὶ ἐνεφύσησαν καὶ οὕτως ἐβόησαν·
10‘Πιστεύομεν ὅτι ῥύεται ἡμᾶς ἡ ἀνάστασις ἡμῶν‘.» —Δόξα σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως 〈ηὐδόκησασ〉.

52

.

11

Ῥημάτων τοιούτων τὸν ὄχλον ὄντως χέει ὁρῶν ὁ Βελίαρ τὸν νεοφώτιστον ἄρτι, καὶ νῦν ὑπὲρ τὸ πρότερον δριμύτερον προσέχει τῷ τῆς κολυμβήθρας γεννήματι·
5Διὸ παρακαλῶ σε ὡς πλεῖον ἀγαπῶν σε· τερπνέ μου νεοφώτιστε, ἀεὶ γενοῦ ὃ κέκλησαι,
πανταχοῦ νεοφώτιστος· τερπνὸς ἑκάστοτε, ὡραῖος πάντοτε, μὴ νυμφίος σήμερον καὶ αὔριον ἄγαμος·
10ἥρμοσε γάρ σε τῷ δεσπότῃ ἡ ἀνάστασις ἡμῶν.
—Δόξα σοι, δόξα 〈σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.356 in vol. 5

52

.

12

Ὡς εἶπες «Πιστεύω», ἐπίμεινον πιστεύων, 〈καὶ〉 ὡς συνετάξω, οὕτω πολίτευσαι ἔξω· μὴ ἅμα τῷ ἐνδύματι ἐκδύσῃς σου τὴν δόξαν· μεῖνον λευκοφόρος τὴν διάνοιαν.
5Μὴ εἴπῃ σοι ὁ πλάνος· «Ἑπτὰ ἡμέρας μόνας ὀφείλεις συναυλίζεσθαι ᾧ ἔφθασας συντάξασθαι,
καὶ μετέπειτα πάρελθε»· ἀλλ’ ὥσπερ ἔμαθες καὶ χαίρων ἔψαλλες· «Ἐὰν τῆς φωνῆς αὐτοῦ ἀκούσητε σήμερον»,
10οὕτως ὕμνησον καθ’ ἡμέραν τὴν ἀνάστασιν ἡμῶν. —Δόξα σοι, δό〈ξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.

52

.

13

Μὴ γάρ σοι ἀνάγκης ἐπιτεθείσης ἦλθες ἢ ἄλλου βιαίως ἑλκύσαντός σε εἰσῆλθες· αὐτὸς αὐτὸν κατήπειξας ἀκούσας τοῦ εἰπόντος· «Δεῦτε οἱ διψῶντές με καὶ πίετε».
5Καὶ μόνον ὡς εἰσῆλθες καὶ τοῦτο ἐρωτήθης· [Πιστεύεις ὅτι κέκτημαι πηγὴν ζωῆς, ὦ ἄνθρωπε;»,
τὸ «Πιστεύω» ἀντέφησας. Παρῆσαν ἅγιοι, συνῆσαν ἄγγελοι,
αἱ δυνάμεις ἵσταντο, ἀρχαί, θρόνοι ἤκουον358 in vol. 5
10σοῦ βοῶντος ὅτι «Πιστεύω τὴν ἀνάστασιν ἡμῶν.» —Δόξα σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησας.

52

.

14

Ἀλλ’ ὅτι πρὸς τούτους, ἐὰν ἀρνήσῃ, ἔχεις, φυλάττου, ὦ φίλε, καὶ ἀσφαλίζου παντόθεν· μὴ κτήσῃ κατηγόρους σου τοὺς ἄνω καὶ τοὺς κάτω· πᾶσα γὰρ ἡ κτίσις σοῦ ἀκήκοεν.
5Πολλάκις δὲ καὶ φόβῳ τῶν νῦν κρατούντων νόμων προσῆλθες τῷ βαπτίσματι καὶ γέγονας ὃ γέγονας
τὸν καιρὸν αἰσχυνόμενος· καὶ τί σοι γένηται, ὅταν ἐλεύσεται ὁ καιρὸς τῆς κρίσεως καὶ πάντα ἐλέγχεται
10καὶ τοῖς πᾶσιν ἀνταποδώσει ἡ ἀνάστασις ἡμῶν; —Δόξα σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησας.

52

.

15

Νουθέτει, ὦ φίλε, σαυτὸν ἐν τοῖς τοιούτοις, κἂν φόβῳ προσῆλθες, λοιπὸν ἐπίμεινον πόθῳ· ἀγάπησον ἃ ἔλαβες καὶ σφίγξον ἃ κατέχεις· μὴ αὐτομολήσῃς πρὸς τὰ πρότερα·
5μὴ γένῃ καταγέλως τοῦ νῦν σε φοβουμένου· ἐὰν γὰρ θεωρήσῃ σε δραμόντα πρὸς τὰ πρότερα,
ἐπιχαίρων σοι φθέγγεται· «Οὐκ ἀπετάξω μοι καὶ τῇ λατρείᾳ μου; οὐ Χριστὸν ἠγάπησας κἀμοὶ ἐνεφύσησας;		360 in vol. 5
10οὐκ ἠρνήσω με λέγων· ‘Σέβω τὴν ἀνάστασιν ἡμῶν;‘» —Δόξα σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησας.

52

.

16

Οὐκοῦν ἵνα μή σε ὁ ἐχθρὸς ὀνειδίσῃ μήτε ὁ οἰκτίρμων ὡς παραβάτην σε κρίνῃ, ἐπίβλεψον τῷ ὅπλῳ σου ᾧ νῦν ἐθωρακίσω, φρόνησον ἐπάξια τοῦ κάλλους σου·
5μνημόνευε καθ’ ὥραν τί ἧς καὶ τί ἐγένου, εἰς νοῦν φέρε ἑκάστοτε τὴν πρώτην σου εὐτέλειαν
καὶ τὴν νῦν βασιλείαν σου· μὴ λάθῃς, ἄνθρωπε, τῶν γενομένων σοι· μὴ κριθῇς ἀνόητος καὶ κτήνεσιν ὅμοιος,
10σύνες πάντα καὶ ἀνευφήμει τὴν ἀνάστασιν ἡμῶν. —Δόξα σοι, δόξα 〈σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.

52

.

17

Υἱόν σε ὁ πλάστης καὶ κληρονόμον ἔχει·
οὓς γὰρ ἀποτίκτει ἡ μήτρα τῆς κολυμβήθρας λαμβάνει ὁ φιλόστοργος πατὴρ ὁ ἐπὶ πάντων καὶ εἰς κληρονόμους ἀναγράφεται.362 in vol. 5
5Ἰδὲ οὖν, ἀδελφέ μου, πατέρα τίνα ἔχεις καὶ τούτῳ προσκολλήθητι· μὴ λίπῃς τὸν γεννήσαντα
καὶ λοιπὸν κατεντύχῃ σου βοῶν· «Ἀκούσατε, υἱὸν ἐγέννησα καὶ γεννήσας ὕψωσα· αὐτὸς δὲ ἠθέτησεν
10ὁ πρὸ ὥρας κράζων μοι· ‘Σέβω τὴν ἀνάστασιν ἡμῶν.‘» —Δόξα 〈σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.

52

.

18

Ἀνάτεινον ὅλον σαυτὸν ἐπὶ τὸ θεῖον· καὶ γὰρ ὄντως ὅλων τῶν θείων νῦν ἠξιώθης· οὐδέν σου μέρος ἄμοιρον ἐγένετο τῆς δόξης· ἅπαντα δὲ σύμπασιν ἡγίασται.
5Μὴ σπεύσῃς σου μολῦναι τὰ ὄμματα ταῖς θέαις· τὰ ὦτα μὴ σπιλώσῃ σου ὁ φθόγγος ὁ ὀλέθριος
ὁ καλῶν εἰς ἀπώλειαν· μὴ βορβορώσῃς σου τὸ στόμα ᾄσμασιν
οἷς ἐχθρὸς μὲν τέρπεται, ψυχὴ δὲ βαρύνεται·364 in vol. 5
10ἁπλῶς ὕμνει πάντοτε † βοῶν † τὴν ἀνάστασιν ἡμῶν. —Δόξα 〈σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.

52

.

19

Ἰδοὺ ἀνεκτίσθης, ἰδοὺ ἀνεκαινίσθῃς· μηκέτι συγκάμψῃς τὸν νῶτον ἐν ἁμαρτίαις· ἐκτήσω, νεοφώτιστε, σταυρὸν ὡς βακτηρίαν, τούτῳ τὴν νεότητά σου στήριξον·
5αὐτὸν ἐν τῇ εὐχῇ σου, αὐτὸν ἐν τῇ τραπέζῃ αὐτὸν ἐπὶ τῆς κλίνης σου ὡς καύχημά σου πρόφερε
πανταχοῦ, νεοφώτιστε· καὶ γὰρ οἱ δαίμονες ὡς κύνες ἄγριοι ὑλακτοῦσι πάντοτε, πρὸς οὓς ἀναβόησον·
10«Σταυρὸν ἔχων ἵσταμαι στέργων τὴν ἀνάστασιν ἡμῶν.» —Δόξα 〈σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.

52

.

20

Νῦν ὅτι τῇ ποίμνῃ Χριστοῦ συναγελάζει, ἀπόσχου τῶν λύκων, μὴ συμμιγῇς ἀκαθάρτοις·
ἀμνὸς εἶ ἁπαλόσαρκος· μὴ ἀποσκληρυνθήσῃ; μὴ ἀπολιθωθήσῃ; Ἔσο πέτρινος.366 in vol. 5
5Μὴ εἴπῃ σοι ὁ πλάνος· «Μὴ ψέγε οὓς οὐ σέβει»· μηδ’ ὅλως ὑποσύρῃ σε καιροὺς παρατηρήσασθαι
καὶ ἡμέρας φυλάξασθαι, τοῦ μὲν μὴ ἅπτεσθαι, τοῦ δὲ ἀπέχεσθαι· 〈⏑⏑–⏑ –⏑⏑〉 τῶν πάντων κυρίευσον·
10πάντα γάρ σοι δέδωκε δοῦλα ἡ ἀνάστασις ἡμῶν. —Δόξα 〈σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδόκησασ〉.

52

.

21

Οὐ λέγει ἐφάπαξ· «Ἀπόστα τοῦ Θεοῦ σου», ἀλλὰ κατὰ μέρος τῶν θείων ἀποσυλεῖ σε, δεικνύων σοι ἐνύπνια καὶ δι’ αὐτῶν πτοῶν σε καὶ ἐν τοῖς ὀνείροις σου φαντάζων σε·
5«Τοῦ τόπου τούτου χώρει, τοῦ δένδρου τούτου φεῦγε, τὸ φρέαρ τοῦτο τίμησον· ἐγὼ γὰρ τούτῳ ἕπομαι
καὶ μέλλω εἶναι ἄγγελος.» Μὴ τούτοις πείσῃ σε καὶ ὑποφθείρῃ σε, καὶ νομίσῃς, ἄνθρωπε, τὸν δαίμονα ἄγγελον·		368 in vol. 5
10μᾶλλον πάτησον αὐτὸν σέβων τὴν ἀνάστασιν ἡμῶν. —Δόξα σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτως ηὐδ〈όκησασ〉.

52

.

22

Σωφρόνει καὶ φρόνει λοιπὸν τὰ τοῦ κυρίου· αὐτοῦ γὰρ ἐκλήθης καὶ εἶ πιστὸς οἰκονόμος· διὸ καὶ παρακάλεσον τὸν ἐμπιστεύσαντά σοι ὑπὲρ τῆς εἰρήνης τῶν ψυχῶν ἡμῶν·
5εἰπὲ τῷ νυμφιῷ σου τῷ νῦν σοι συνημμένῳ· «Προσπίπτω σοι, ἐπίνευσον καὶ δὸς ὡς πολυέλεος
τὴν εἰρήνην τῷ κόσμῳ σου, ταῖς ἐκκλησίαις σου τὴν σὴν βοήθειαν, τοῖς ποιμέσιν εὔνοιαν, ταῖς ποίμναις ὁμόνοιαν,
10ἵνα πάντες πάντοτ͜ε ὑ͜μνοῦμεν τὴν ἀνάστασιν ἡμῶν.»
—Δόξα σοι, δόξα σοι, ὅτι οὕτ〈ως ηὐδόκησασ〉.370 in vol. 5

53

t

Τῷ σαββάτῳ τῆς τυροφάγου, κοντάκιον πολλὴν ἔχον ὠφέλειαν καὶ κατάνυξιν, ψαλλόμενος εἰς ὁσίους μοναχούς, ἀσκητὰς καὶ μοναζούσας. Ἡ ἀκροστιχίς· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ὁ ψαλμὸς οὗτος.
5Ἦχος πλάγιος δʹ, πρός· Ὡς ἀπαρχὰς τῆς φύσεως.410 in vol. 5

53

pro 1

(t)

Προοίμιον I
1Ὡς εὐσεβείας κήρυκας καὶ ἀσεβείας φίμωτρα
τῶν θεοφόρων τὸν δῆμον ἐφαίδρυνας τῇ ὑφηλίῳ λάμποντα· ταῖς αὐτῶν ἱκεσίαις ἐν εἰρήνῃ τελείᾳ
τοὺς σὲ δοξάζοντας καὶ μεγαλύνοντας
5διαφύλαξον ψάλλειν καὶ ᾄδειν σοι· Ἀλληλούϊα.

53

pro 2

(t)

Προοίμιον II
1Ὡς ἀγαπητὰ τὰ σκηνώματά σου, κύριε τῶν δυνάμεων· διό, σωτήρ, οἱ οἰκοῦντες αὐτὰ εἰς τοὺς αἰῶνας αἰνέσουσί σε
ᾄδοντες, ψάλλοντες σὺν τῷ προφήτῃ Δαυίδ· Ἀλληλούϊα.412 in vol. 5

53

pro 3

(t)

Προοίμιον III
1Οἱ ἐκ τοῦ βίου σήμερον πρὸς νοητὸν παράδεισον
τὴν κατοικίαν ποιήσαντες ἅπαντες ἐν μετανοίᾳ κράξωμεν· «Σῶσον, μόνε οἰκτίρμων, τοὺς εἰς σὲ προσφυγόντας·
ἰδοὺ γὰρ ἅπαντα ἐγκατελίπαμεν,
5καὶ σὲ μόνον ποθοῦντες ψάλλομεν· Ἀλληλούϊα.»

53

pro 4

(t)

Προοίμιον IV
1Τοὺς ἐπὶ σοὶ προσδραμόντας μὴ παρίδῃς, ὁ Θεός, κα͜ὶ ἐ͜ν τῇ ἀμώμῳ ἀσκήσει διατήρησον αὐτούς, καὶ ἐπάκουσον ἡμῶν ψαλλόντων σοι· Ἀλληλούϊα.

53

.

1

Τοῖς τοῦ βίου τερπνοῖς ἐνητένιζον, λογισμῷ θεωρῶν τὰ γινόμενα, καὶ σκοπήσας αὐτοῦ τὰ ἐπώδυνα τὴν ζωὴν τῶν βροτῶν ἐταλάνισα· ὑμᾶς δὲ μόνους ἐμακάρισα τοὺς καλὴν ἐπιλεξαμένους μερίδα, τὸ ποθεῖν τὸν Χριστὸν καὶ συμμένειν αὐτῷ
5καὶ συμψάλλειν τερπνῶς τῷ προφήτῃ Δαυίδ· Ἀλληλούϊα.414 in vol. 5

53

.

2

Οὐδὲ ἕνα βροτῶν εὗρον ἄλυπον· ὁ γὰρ κόσμος ἑκάστοτε τρέπεται· ὃν γὰρ εἶδον τῇ χθὲς ἐπαιρόμενον νῦν ὁρῶ ἀπὸ ὕψους ἐκπίπτοντα, πτωχὸν αἰφνίδιον τὸν πλούσιον, ἐνδεῆ καὶ πεινῶντα τὸν εὐποροῦντα· ἀλλ’ ὑμεῖς τούτων πάντων ἐστὲ παρεκτός·
5ἐδουλώθητε γὰρ ψυχικῶς τῷ ψαλμῷ· Ἀλληλούϊα.

53

.

3

Ὑψαυχεῖ κατὰ πένητος πλούσιος, κατεσθίων αὐτοῦ πᾶσαν ὕπαρξιν· κοπιᾷ γεωργὸς καὶ ὁ κτήτωρ τρυγᾷ· ἄλλου κάμνοντος, ἄλλος εὐφραίνεται·
ἱδρῶν συνάγει ὁ πενόμενος ἵνα μόχθῳ κομίσηται ἃ σκορπίζει· ἀλλ’ ὑμῶν πᾶς ὁ κόπος πεφύλακται·416 in vol. 5
5οὐ γὰρ ἔχετε μέριμναν ἄλλην εἰ μὴ ἀλληλούϊα.

53

.

4

Τοὺς ἀγάμους ἐλπίδες συγκόπτουσι, τοὺς ἐν γάμῳ φροντίδες συντήκουσι· τοὺς ἀτέκνους ἡ λύπη ἐμάρανε, πολυτέκνους ἡ θλῖψις ἀνάλωσεν· οἱ μὲν τῷ γάμῳ ἐποδύρονται, ἄλλοι πάλιν τὴν ἀτεκνίαν θρηνοῦσιν· καὶ ὑμῶν ἐπὶ τούτοις ὁ γέλως πλατύς·
5ἀπαράλλακτος γὰρ ἡ χαρὰ ἡ ὑμῶν· ἀλληλούϊα.418 in vol. 5

53

.

5

Ἁλμυρὰ τῆς θαλάσσης τὰ ὕδατα, γλυκηρὰ τῇ κοιλίᾳ τὰ βρώματα· ῥιψοκίνδυνοι πλέουσιν ἄνθρωποι· ἡ γαστὴρ γὰρ αὐτοὺς κατηνάγκασε· ψυχὰς σανίσιν ἐμπιστεύουσιν, τροφῆς χάριν καὶ ζάλης καταφρονοῦσιν· ἀλλ’ ὑμῶν ἡ γαλήνη ἀχείμαστος·
5ὡς λιμένα γὰρ εὔδιον ἔχετ͜ε ἀ͜εὶ ἀλληλούϊα.

53

.

6

Πειρατὰς καὶ χειμῶνος τοὺς κλύδωνας παρορῶσιν οἱ χρήματα στέργοντες·
τῶν κυμάτων τὸ γαῦρον θεώμενοι δειλιῶσιν, ἀλλ’ ὅμως οὐ φεύγουσιν· ἐλπὶς γὰρ πλούτου τούτους ἕλκουσα, κἂν πνιγμὸν ἀπειλήσῃ, οὐ καταπλήττει· τὸ δὲ σκάφος ὑμῶν ἀναυάγητον·420 in vol. 5
5ὡς γὰρ ἄγκυρα ἔστιν ὑμῖν ὁ ψαλμός· ἀλληλούϊα.

53

.

7

[Εἰ καὶ μέχρις αἰῶνος παρέμενον τὰ παρόντα μηδέπω λυόμενα, οὐδὲ οὕτως τοῖς ἔχουσι σύνεσιν αἱρετὰ καὶ ποθούμενα ἔδοξεν· ὅτι δὲ τὸ τάχος παρέρχονται καὶ πρὸ τέλους πολλάκις ὀλλύμενα, ὁ ἐάσας αὐτὰ τρισμακάριστος,
5ἐὰν πίστει καὶ πόθῳ μελετᾷ τὸν ψαλμόν· Ἀλληλούϊα.]422 in vol. 5

53

.

8

Ἵνα δὲ συνελὼν εἴπω, ἅπαντα τὰ ἐν κόσμῳ σὺν κόσμῳ παρέρχεται· ὅτε πάντα γὰρ βίου κερδήσομεν, τότε τάφῳ οἱ πάντες οἰκήσομεν· καλῶς οὖν ἔφησεν ὁ πάνσοφος· «Ματαιότης ματαιοτήτων τὰ πάντα». Εἰ γὰρ ἔστι θανεῖν, διὰ τί μοι καμεῖν;
5Ἀγαθὸν οὖν ἡσύχως τὸ ψάλλειν Θεῷ· Ἀλληλούϊα.

53

.

9

Νῦν εἰσὶν ἐν ὑμῖν οἱ βοῶντες μοι, κἂν μὴ στόματι, ἀλλὰ τῷ πνεύματι· «Πονηρὸς μὲν ὁ βίος, ὡς ἔφησας, σὺ δὲ τούτου ἀκμὴν ἀπησχόλησαι·
δοκὸς ἐπίκειται σοῖς ὄμμασι, καὶ πῶς βλέπεις τὸ κάρφος τῶν ἄλλων ἆραι; Εἰ καλὸν ὃ λαλεῖς, διὰ τί μὴ ποιεῖς;»424 in vol. 5
5Ἀληθῶς κατακέκριμμαι, μὴ μελετῶν· Ἀλληλούϊα.

53

.

10

Ὅμως μέντοι οὐ πάντες ἐχώρησαν ὡς προσέταξεν πᾶσιν ὁ κύριος· τῷ ἑνὶ γὰρ εἰπών, πᾶσιν ἔφησεν· «Πώλησόν σου τὰ πάντα καὶ ἕπου μοι.» Οἱ μὲν οὖν ἤκουσαν ὡς φρόνιμοι, οἱ δὲ οὔτε προσέσχον ὡς ὅμοιοί μου· ἐξ αὐτῶν γάρ εἰμι, κἂν μὴ λέγῃ μοί τις·
5διὰ τοῦτο ὑμᾶς ἐξαιτῶ τὴν ᾠδήν· Ἀλληλούϊα.426 in vol. 5

53

.

11

Ὑπεκκαίω ὑμῶν τὴν προαίρεσιν πρὸς τὸ ψάλλειν καὶ τέρπειν τὸν κύριον, ἵν’ ὑμῖν ὁ μισθὸς ὅταν δίδοται, σὺν ὑμῖν καὶ ἡ μνήμη μου γένηται. Ἀκούσατε οὖν τῶν ῥημάτων μου, τῶν δὲ πράξεων πόρρω ἀποχωρεῖτε· ἀγαπᾶτε τοὺς λόγους τῶν ἔργων ἐκτός·
5οὐ γὰρ ἔχω εἰπεῖν ὑμῖν ἄλλο εἰ μὴ ἀλληλούϊα.

53

.

12

Ῥύπον βίου καλῶς ἀπεφύγετε καὶ πηγῇ καθαρᾷ προσεφύγετε·
τῶν ἀσάρκων τὸν βίον ζηλώσαντες τῆς σαρκὸς μὴ ποιεῖσθε τὴν πρόνοιαν· μὴ ἀγαπᾶτε ἃ ἀφήκατε, οὓς ἐλύσατε μὴ ἐποικοδομεῖτε, ἵνα μὴ τῷ ἐχθρῷ γέλως γένησθε,428 in vol. 5
5ἀλλὰ στήκοντες νήφετε ἐν τῇ ᾠδῇ· Ἀλληλούϊα.

53

.

13

Ὧν τὸν βίον καλῶς ἀπεφύγετε, τούτων νῦν καὶ τὴν μνήμην μισήσατε· ἀφιλόνεικον βίον καὶ ἥσυχον ἀναλάβετε ἅπαξ ὡς ἄγγελοι, τιμῇ ἀλλήλους προηγούμενοι· μὴ ἐρεῖτε· «Τοῦτο σόν», ἢ «Τοῦτο ἐμόν»· οὐ γὰρ ἔχει μονάζων τι ἴδιον,
5ἀλλὰ πάντων τὸ πᾶν ἔστω ἡ προσευχή· Ἀλληλούϊα.430 in vol. 5

53

.

14

Μὴ ἀλλήλων ἁπλῶς κατεπαίρεσθε· «Τί γὰρ ἔχεις, φησίν, ὃ οὐκ ἔλαβες;» Ὁ νηστεύων μὴ κρίνῃ τὸν τρώγοντα, καὶ ὁ τρώγων τιμάτω τὸν ἄσιτον· ὁ μὲν γὰρ τρώγει δι’ ἀσθένειαν, ὁ δὲ πάλιν νηστεύει δι’ ἐγκράτειαν· ἄλλος κάμνει μοχθῶν, ἄλλος ψάλλει ποθῶν,
5εἷς δέ ἐστιν μισθὸς ἀμφοτέροις ὑμῖν· ἀλληλούϊα.

53

.

15

Ἀλλ’ ἐρεῖ τις· «Ἐγὼ περισσότερον, ὡς εἰδὼς τὰς γραφάς, ἔχω καύχημα.» Τί οὖν ὁ ἁλιεὺς Πέτρος ἔμαθεν, ὅτι τοῦ Μωϋσέως προτέτακται; Τῶν Αἰγυπτίων πᾶσαν φρόνησιν, ὥσπερ ἔπος, ἐξέμαθεν ὁ προφήτης, καὶ τοῦ Πέτρου λαλοῦντος σιγᾷ Μωϋσῆς·
5μὴ βδελύξῃ οὖν τὸν ἀμαθῆ ὁ μαθών· ἀλληλούϊα.432 in vol. 5

53

.

16

Νευρωθῶμεν τῇ πίστει σφιγγόμενοι, οἱ τῷ σώματι ἀποταξάμενοι· οἱ μισοῦντες ἡμᾶς οὐ καθεύδουσι· ὁπλισώμεθα οὖν, ἵνα ἴδωσι· καὶ τί τὸ ὅπλον τοῦ μονάζοντος· ὑποτάσσεσθαι πράως τῷ ἡγουμένῳ, ἀγαπᾶν τὸν Χριστὸν καὶ φιλεῖν ἀδελφοὺς
5καὶ εὐπρόθυμον εἶναι αὐτὸν ἐν καιρῷ. Ἀλληλούϊα.

53

.

17

Ὅταν εἰς καθ’ ἑνὸς ὑπεραίρεσθε, τότ’ ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ παρεμπαίζεσθε·
ἔργον ἔχει γὰρ τοῦ ὑπεισέρχεσθαι καὶ φαντάζειν τὸν νοῦν τῶν σαθρῶν ἀδελφῶν· τὸν μὲν ἐπαίρει ὡς καλλίφωνον, τὸν δὲ πάλιν ὡς τρανόλαλον φυσιοῖ, καὶ τυφλώσας αὐτοὺς ἐγγελᾷ πρὸς αὐτούς·434 in vol. 5
5μὴ οὖν τις ἐξ ὑμῶν καταλείπῃ ποτὲ ἀλληλούϊα.

53

.

18

Ὑπεισῆλθε πολλάκις τῷ κάμνοντι ἀδελφῷ καί φησι· «Τί εἰς μάτην μοχθεῖς; Ἰδοὺ ἄλλος μὴ κάμνων πρωτεύει σου· σὺ δὲ πάντων τυγχάνεις περίψημα.»
Κἀκεῖνος τούτοις ὡς ἁπλούστερος πεισθεὶς εἴασεν ὅθεν ἐδικαιοῦτο, καὶ λιπὼν τὸ μοχθεῖν μελετᾷ τὸ λαλεῖν·436 in vol. 5
5μὴ οὖν σχῶμεν ποτὲ λαλιὰν παρεκτὸς ἀλληλούϊα.

53

.

19

Ὁπλισθέντες τῇ πίστει ἑστήκατε τοὺς αὐχένας ὑμῶν κάτω κλίναντες, τὸ μὲν σῶμα εἰς γῆν κάτω νεύοντες, τῇ ψυχῇ δὲ Χριστὸν ἄνω βλέποντες, καραδοκοῦντες καὶ σπουδάζοντες μεταστῆναι τοῦ βίου τούτου καὶ κατοικῆσαι ἐν ταῖς τῶν ἁγίων πάντων σκηναῖς,
5ἵνα ὥσπερ ἐνταῦθα ἀναβοᾶτε τὴν ᾠδήν· Ἀλληλούϊα.]

53

.

20

Ψυχικῶς τὸν κανόνα ποθήσατε ὃν καλῶς καὶ φρονίμως ᾑρήσασθε·
μετ’ ἀλλήλων ἐὰν ἀμφιβάλητε, χώραν τῷ πονηρῷ μὴ παρέχετε. Μηδεὶς ῥεπέτω πρὸς τὴν ἔξοδον· ὡς γὰρ λέων θηρεύει ὁ πανοῦργος καὶ τὴν μάνδραν κυκλῶν ζητεῖ βρῶσιν ἀμνῶν·438 in vol. 5
5μή τις οὖν καταλίπῃ ποτὲ τὸν ψαλμόν· Ἀλληλούϊα.

53

.

21

Ἂν ὁ νοῦς σού ποτε σκανδαλίσῃ σε ἐρεθίζων σε ἐπὶ τὴν ἔξοδον καί φησι· «Τί ἐνταῦθα συγκέκλεισαι; Πόσοι ἔξωθεν ἐδικαιώθησαν», εἰπὲ εὐθέως ἅπερ ἔμαθες, ὅτι «Εἶδον ἐν κόσμῳ ἀντιλογίαν καὶ πολλὴν ἀνομίαν ἐν πόλεσιν·
5διὸ μένω ἀεὶ κελαδῶν τῷ Θεῷ· Ἀλληλούϊα.»440 in vol. 5

53

.

22

Λέγει πάλιν πρὸς σέ· «Καὶ πῶς δύνασαι τῷ κανόνι στοιχεῖν τοῦ μονάζοντος; ὁ ζυγὸς γὰρ βαρὺς καὶ δυσαύχενος, καὶ ὁ τοῦτον μὴ φέρων ἀχρήσιμος.» Ἐρεῖς εὐθέως πρὸς τὸν δόλιον· «Ὁ κανὼν κατὰ δύναμιν ἀπαιτεῖ με· ἂν γὰρ τοῦτο μὴ θέλω, τὸ ἄλλο κρατῶ·
5ἂν μ͜ὴ ἰ͜σχύσω καμεῖν, μελετῶ τὸν ψαλμόν· Ἀλληλούϊα.»

53

.

23

Μετὰ τῶν ἐργατῶν ὧν ἐκάλεσεν ἔνδον τοῦ ἀμπελῶνος ὁ κύριος, τοῦ καμεῖν καὶ ὑμεῖς ἐσπουδάσατε· τὸ σαθρὸν τῆς σαρκὸς ἀπωσάμενοι
ἀγγέλων τάξιν ἀνελάβετε, ἵν’ εἰσέλθητε τὴν ἑνδεκάτην ὥραν μετὰ τῶν ἐνεγκάντων τὸν καύσωνα·442 in vol. 5
5καὶ ὑμῶν γὰρ ὁ κλῆρός ἐστι τῆς ᾠδῆς· Ἀλληλούϊα.

53

.

24

Ὁ εἰπών· «Ἐγὼ πέλω ἡ ἄμπελος καὶ ὑμεῖς μου ὑπάρχετε κλήματα» ἑρμηνεύων ἡμῖν τὴν συνάφειαν τὴν αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς τοῦτο ἔφρασε· διὸ ἐν τούτῳ ἐργασώμεθα ἵνα οὕτω γενώμεθα μετὰ κόπου ὡς αὐτὸς ἐν ἡμῖν καὶ ἡμεῖς ἐν αὐτῷ,
5ὅτι θέλει καὶ χαίρει ἀκούειν ἡμῶν· Ἀλληλούϊα.

53

.

25

Στερρωθέντες τῇ πίστει οὖν στήκετε, τοὺς αὐχένας ὑμῶν κάτω κάμπτοντες,
τῇ ψυχῇ δὲ Χριστὸν ἄνω βλέποντες· τῶν ἐν γῇ παντελῶς μὴ φροντίσητε, καραδοκοῦντες καὶ σπουδάζοντες μετὰ τὸ μεταστῆναι τοῦ βίου τούτου κατοικῆσαι ἐν ταῖς τῶν ἁγίων μοναῖς,444 in vol. 5
5ἵνα ὥσπερ ἐνταῦθα βοᾶτε κἀκεῖ· Ἀλληλούϊα.

53

.

26

Ὁ καιρὸς τῆς χαρᾶς ὑμῶν ἔφθασεν· ὁ γὰρ κύριος τάχιον ἔρχεται, ὁ νυμφὼν τὸν νυμφίον ἐκδέχεται, καὶ ὑμεῖς ταῖς λαμπάσιν ἀστράπτετε· ὡς εὖ φρονοῦντες παρθενεύετε· παρθενεία γάρ ἐστι ψυχῆς ἁγνεία, δι’ ἧς ἔχετε βλέπειν τὴν δόξαν Χριστοῦ
5δᾳδουχοῦντες αὐτῷ καὶ βοῶντες ἀεί· Ἀλληλούϊα.

53

.

27

Ὑπ’ ἐμοῦ νῦν ὑμεῖς ἐδιδάχθητε κατακρίνειν ἐμὲ τότε μέλλοντες·
διὰ τοῦτο κυρίῳ δεήθητε ἵνα ἄνεσιν εὕρω σὺν πᾶσιν ὑμῖν καὶ ἀπολαύσω σὺν ὑμῖν κἀγὼ τῆς χαρᾶς ἐκείνης τῆς αἰωνιζούσης· τοῦ Θεοῦ γάρ ἐστε εὐωδία ὑμεῖς,446 in vol. 5
5καὶ αἰτοῦμαι ὑμᾶς τοῦ συμψάλλειν ἀεί· Ἀλληλούϊα.

53

.

28

Τῶν ἀγγέλων τὸν βίον βιῶσαι νῦν μέγα ὑμῖν παρέσχεν ὁ κύριος· μεῖζον πάλιν καὶ τοῦτο εὑρήκατε, ἔχειν ὡς ἀδελφὸν τὸν ἡγούμενον πραέως πάντων ἀνεχόμενον, πτωχὸν ἤθει καὶ πλούσιον τῇ φρονήσει, τάξει ὑπὲρ ὑμᾶς καὶ βουλῇ καθ’ ὑμᾶς,
5πάντας στέργοντα, πάντας καλοῦντα εἰπεῖν· Ἀλληλούϊα.448 in vol. 5

53

.

29

Οὐκ ἀρκεῖ μοι ὁ λόγος πρὸς ἔπαινον τῆς τοσαύτης αὐτοῦ ἡμερότητος· καὶ εἰσὶν ἐν ὑμῖν μαρτυροῦντές μοι καὶ κυροῦντες τοῖς λόγοις τοὺς λόγους μου, ὅτι πολλάκις ἀπεδήμησαν ἐκ τῆς μάνδρας ταύτης πολλοὶ τῶν ἀμνῶν καὶ τῇ τούτου εὐχῇ ἐπανέλυσαν,
5οὓς δεξάμενος πάλιν προσήνωσε β͜οᾶ͜ν· Ἀλληλούϊα.

53

.

30

Σὺ οὖν, δέσποτα, ὡς παντοδύναμος τὴν ζωὴν ἡμῶν πᾶσαν κυβέρνησον·
τῷ ποιμένι τὴν ποίμνην συντήρησον, καὶ ἐμὲ ταῖς εὐχαῖς αὐτοῦ στήριξον· τοῦ ἀγελάρχου τὸ μνημόσυνον πολλοῖς χρόνοις ἡμῖν ἐκτελεῖν παράσχου, καὶ τοὺς σοὺς οἰκτιρμοὺς ἐγκατάσπειρον450 in vol. 5
5πρὸς τὸ ψάλλειν τερπνῶς καὶ ἀεί σοι βοᾶν· Ἀλληλούϊα.452 in vol. 5

54

t

Τῇ δʹ τῆς γʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον κατανυκτικὸν ψαλλόμενον εἰς ἕκαστον σεισμὸν καὶ ἐμπρησμόν, φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ὁ ψαλμός. Ἦχος δʹ, πρός· Ἐπεφάνης σήμερον. (Οἶκοι) πρός· Τῇ Γαλιλαίᾳ τῶν
5ἐθνῶν.

54

pro

(t)

Προοίμιον
1Τοὺς ἐν θλίψει, κύριε, κατεχομένους μὴ παρίδῃς κράζοντας ἐν μετανοίᾳ σοι, σωτήρ·
«Τῇ εὐσπλαγχνίᾳ σου δώρησαι πᾶσιν ἀνθρώποις ζωὴν τὴν αἰώνιον.»

54

.

1

Τὸ ἰατρεῖον τῶν ψυχῶν τοῖς γνώμῃ ἀρρωστοῦσι προέθηκεν ἀφθόνως
ὁ μόνος τῶν σωμάτων καὶ τῶν ψυχῶν ἰατρευτής,
ἵνα οἱ νοσοῦντες ἰατρείαν ἐξ αὐτοῦ αἰτοῦσι καὶ λαμβάνουσιν.470 in vol. 5
5Ὁ ῥύστης μὲν γὰρ σπεύδει τὰ τραύματα πάντων θεραπεύειν
καὶ πρὸ πάσης ἱκεσίας χαρίζεται πάντα συμφερόντως· συστέλλει δέ ποτε τὴν χεῖρα πρὸς δόσιν
διεγείρων τὸ νωθρὸν τὸ τῶν ῥᾳθύμων, πλάττων ὡς σοφὸς τὴν ἴασιν τῶν πταιόντων,
10ἵνα παρέχῃ ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

2

Ὁ τῆς ζωῆς γὰρ χορηγός, ἡ πάντων σωτηρία πρὸς πάντας ἡπλωμένη,
οὐ περιγραφομένη, ἀεὶ ἀέναος πηγὴ πᾶσι μὲν δωρεῖται ὡς δεσπότης ἀγαθὸς
μεγάλα τὰ χαρίσματα·
5θέλει δὲ αἰτεῖσθαι τὰς χάριτας, ἵνα συνεθίσῃ
τοὺς οἰκέτας τοῦ προσφέρειν τὴν δέησιν τούτῳ ὡς δεσπότῃ· ὀργίζεται δέ που ἐπὶ ῥαθυμίαις,
προσποιούμενος ἀεὶ ὅπερ οὐκ ἔχει· χρηστότητος γὰρ τὸ ἔργον ὑπάρχει τοῦτο,
10ἵνα παρέχῃ ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

3

Ὑπόδειγμα δὲ ἀληθὲς τῆς τούτου εὐσπλαγχνίας καὶ ὅτι οὕτως ἔδει,
ἐν σχήματι δὲ μόνῳ ὀργίζεται ὁ ἀγαθός, τοὺς Ἰσραηλίτας ἁμαρτήσαντάς ποτε καλῶν πρὸς ἐπιστροφὴν472 in vol. 5
5πρὸς τὸν Μωσέα λέγει τὸν δίκαιον· «Ἔασόν με, φίλε,
θυμωθῆναι καὶ ἐκτρῖψαι τοῖς νόμοις μου τοὺς μὴ πειθαρχοῦντας» Κεκράτητο μὲν γὰρ τῇ φιλανθρωπίᾳ,
ἐπιγράφει δὲ Μωσῇ δῆθεν τὸ σχῆμα· «Ἔασον, φησίν, ἐκτρίψω τοὺς ἀπειθοῦντας,
10ἵνα καὶ δώσω ζωὴν τὴν αἰώνιον.»

54

.

4

Τούτῳ γὰρ δῆθεν τῷ Μωσῇ τὴν πᾶσαν ἐπιγράφει κατάστασιν ὁ κτίστης,
δεικνὺς φιλανθρωπίας μεστὴν ὑπάρχειν τὴν ὀργήν· τίθησιν εἰς χεῖρας Μωϋσέως τοῦ θυμοῦ
ὁ πλάστης τὴν διοίκησιν,
5ἱνὰ ἀκούων τούτου τὸ «Ἄφες με» ἔννοιαν κινήσῃ
ὅτι ὅλως ἐξισχύει κρατεῖν αὐτοῦ, ὅταν ὀργισθείη, προσπέσῃ δὲ αὐτῷ καὶ κράξας βοήσῃ·
«Ἀμνησίκακε Θεὲ καὶ πανοικτίρμον, οὐ μή σε ἀφῶ, ἂν μή μοι κατεπαγγείλῃ
10τούτοις παρέχειν ζωὴν τὴν αἰώνιον.»474 in vol. 5

54

.

5

Ἄγαν ἦν οἰκονομικὸν καὶ τὸ τῆς Χαναναίας, ὅτιπερ θεραπεύειν
ἀπείπετο ὁ κτίστης τὴν θυγατέρα τὴν αὐτῆς· «Ἆραι γὰρ τὸν ἄρτον τὸν τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν
κυσί, φησίν, οὐ δίκαιον.»
5Ἔνδοθεν ὁ δεσπότης φιλάνθρωπος, ἔξωθεν ὀργίλος·
οὐκ ὀκνεῖ γὰρ ὑπολήψεις προσκτήσασθαι τῶν καθυβριζόντων, σπουδάζων ὡς σοφὸς τὴν ὑβριζομένην
στεφανῶσαι τὴν καλῶς ἀνεχομένην· οὔτε γὰρ ναρκᾷ τὸ γύναιον πρὸς τὴν ὕβριν,
10ἀλλὰ κα͜ὶ α͜ἰτεῖται ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

6

Πᾶσα γὰρ δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα κρεῖττον ἐξ ὕψους καταβαίνει
ἐκ τοῦ πατρὸς τῶν φώτων, ὡς ὁ ἀπόστολός φησιν, ἀλλ’ οὐ κατ’ ἀνάγκην· τῇ αἰτήσει δὲ ἡμῶν
θελήσει παραγίνεσθαι.
5Τῷ μὲν γὰρ ἡ ἀνάγκη ἐχθρά ἐστι πᾶσά τε ἡ βία·
οὐ γὰρ θέλει τῶν ἀνθρώπων βιάζεσθαι γνώμας τὰς ἐν τούτοις·
αὐτὸς ὡς ἀγαθὸς τὴν βίαν ἐκ τούτων
ὑπομένει ἐνδιδούς· χαίρει γὰρ ὄντως παρὰ βιαστῶν ἁρπάζεσθαι βασιλείαν,		476 in vol. 5
10πᾶσι δὲ δοῦναι ζωὴν τὴν 〈αἰώνιον〉.

54

.

7

Ἐν τούτοις βούλεται Θεός· ἡμεῖς δὲ ἀμελοῦμεν καὶ φεύγομεν προθέσει
τὴν χάριν τοῦ σωτῆρος ἐπιθυμοῦντες τῶν κακῶν· πρᾶξις γὰρ ὁποία εὑρεθήσεται ἡμῖν
ἢ ποῖος λόγος ἄξιος
5πρὸς τὸν ὑπὲρ ἀνθρώπων ἑλόμενον πάντα ὑπομεῖναι;
Τίς ἡμᾶς δὲ ἐξελεῖται καὶ ῥύσεται ἄρα ἐν ἀνάγκῃ; Καὶ μὴ αὐτὸς ἡμᾶς Χριστὸς καθ’ ἑκάστην
προτρεπόμενος καλεῖ, καὶ οὐ φρονοῦμεν; Ὥσπερ γὰρ πατὴρ ἐπάγει τὴν σωφροσύνην
10ἵνα παράσχῃ ζωὴν τὴν 〈αἰώνιον〉.

54

.

8

Ἰδοὺ ὁποῖα γέγονε τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων παρὰ τοῦ φιλανθρώπου
καὶ ποῖα ἀντεδόθη ὑπὲρ ἁπάντων τῷ Θεῷ· τὸ φυτὸν τὸ πρῶτον, ὃ ἐφύτευσεν εὐθὺς
καλὸν τῆς ἀνθρωπότητος,
5πῶς ἄκαρπον εὑρέθη καὶ ἄξιον τοῦ ἐκριζωθῆναι,
τὸν δὲ φίλον ὅνπερ ἔσχε συνέστιον εὕρηκε προδότην; Ἐκεῖνος μὲν ἐκ τῶν τῆς δημιουργίας
προοιμίων τυραννεῖν διενοήθη, οὗτος πιστευθεὶς τὸν πλοῦτον Χριστὸν ἐπώλει·478 in vol. 5
10ὅθεν οὐκ ἔχει ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

9

Ναρκοῦν λαμβάνει τὴν ἀρχὴν τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων ἐκ τῆς τοῦ πρωτοπλάστου
ῥίζης τοῦ ἁμαρτάνειν ἐξ ἐναντίας τῷ Θεῷ· ἀλλ’ ὁ ἐλεήμων φιλανθρώπως γεωργεῖ
ἀρδείαις τοὺς χερσεύοντας,
5ποτὲ μὲν νουθεσίαις, ἠπείλει δὲ ἄλλοτε παιδεύων·
πρὸς δὲ τούτοις καὶ προφήταις ἐχρήσατο νόμων ταῖς φυτείαις· ὅθεν τῇ ἀρετῇ τῇ τῆς γεωργίας
ἐξεβλάστησε καλὸν δένδρον τῷ γένει ἐκ παρθενικῆς νηδύος ἐξανατέλλον,
10πᾶσι παρέχον ζωὴν 〈τὴν αἰώνιον〉.

54

.

10

Ὁπόσα μὲν οὖν ὁ Χριστὸς ἐτέλει φιλανθρώπως εἰς πάντων σωτηρίαν
πᾶσι δῆλον ὑπάρχει τοῖς πεποιθόσιν ἐπ’ αὐτῷ· πῶς μὲν τοὺς τελώνας μαθητεύειν τοῖς αὐτοῦ
ἐδίδαξεν ὡς εὔσπλαγχνος,480 in vol. 5
5καὶ ὅπως καὶ τὰς πόρνας ἐπαίδευσε χάριν μετανοίας·
ἁλιεύει ἐκ ναμάτων καὶ γύναιον ἐκ τῆς Σαμαρείας· ἐκτρέφει θαυμαστῶς καὶ τοὺς ἀχαρίστους
καὶ ἐχόρτασεν αὐτοὺς ἐν τῇ ἐρήμῳ· οἶνον δὲ αὐτοῖς ἐξ ὕδατος ἐχορήγει,
10πᾶσι παρέχων 〈ζωὴν τὴν αἰώνιον〉.

54

.

11

Ὑπὲρ ἁπάντων τῶν βροτῶν τὸ χρέος ἀποτίσας τὸ ἐκ τῆς ἁμαρτίας,
ἐδίδαξε τοὺς πάντας τηρεῖν αὐτοῦ τὰς ἐντολάς· ἀλλ’ ἐπείπερ ταύτας οὐ φυλάττομεν ἡμεῖς
βουλήσει παρατρέχοντες,
5ὀργῆς ἡμᾶς πολλάκις διήγειρεν ἅπαντας δειλία
ἢ θυμὸς ὁ περιζέων θερμότητι πρὸς τὴν τιμωρίαν. Ἀλλ’ ὥσπερ ἰατρὸς προσφέρει τῷ πάθει
τὸ δριμύτατον ἀεὶ τὸ τῶν φαρμάκων, οὕτως ὁ Χριστὸς παιδεύει καὶ ἰατρεύει
10πᾶσι παρέχων 〈ζωὴν τὴν αἰώνιον〉.

54

.

12

Ῥᾳδίως ἴδωμεν σαφῶς πῶς πάντας ἰατρεύει καὶ πάσαις δὲ ταῖς νόσοις
ἐμπλάστρους προσαρμόζει ὁ τῶν ψυχῶν ἰατρευτής· οἶδε ποῖον πάθει ἐπιτήδειόν ἐστι
καὶ χρήσιμον παράγγελμα·482 in vol. 5
5ἐπίσταται δὲ ποῖον χειρούργημα τραύματι ἁρμόζει·
εἰ δὲ καὶ ταῖς κολακείαις ὁ πάσχων δὴ ἀποστασιάζει, λοιπὸν ἐφ’ ἕτερον μεταβαίνει τρόπον
καὶ δι’ ἔργων τοῦ λοιποῦ εὐδρανεστέρων πράττει ὡς σοφὸς τὴν τέχνην τῆς ἰατρείας,
10ἵνα καὶ σχῶμεν ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

13

Ὡς γὰρ οὐ λόγων ἐπῳδαῖς τὰ πάντων ἰατρεύων εὑρῇ τοὺς ἀπειθοῦντας,
μετέρχεται ἐν ἔργοις τὴν θεραπείαν τὴν ἡμῶν· σείει γὰρ τὴν κτίσιν καὶ ποιεῖ βρύχειν τὴν γῆν
ἐκ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν·
5τὸν χρόνον τοῦ σεισμοῦ δὲ στενάξαντες, πάλιν πρὸς τὸ ἔθος
ἐκδραμόντες λησμοσύνῃ δεδώκαμεν ἅπαντα τὸν φόβον. Διὸ προσέταξε νεφέλαις πολλάκις
τὰς ψεκάδας μηδαμῶς δοῦναι τῶν ὄμβρων, ἵνα τῆς ψυχῆς τὸ ῥᾴθυμον ἀφυπνίσῃ
10ὥστε αἰτεῖσθαι ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

14

Μίαν, δευτέραν τὴν πληγὴν ὁ κτίστης ἐπιφέρων, ἀνθρώπους δὲ εὑρίσκων
κρείττους μὴ γινομένους, ἀλλὰ καὶ χείρους ἑαυτῶν, τότε ἀθυμίαν ἐπιφέρει εἰς αὐτὴν τὴν τράπεζαν τῆς χάριτος,484 in vol. 5
5καυθῆναι συγχωρήσας τὰ ἅγια τὰ τῆς ἐκκλησίας,
ὡς καὶ πρώην ἀλλοφύλοις ἐκδέδωκε κιβωτὸν τὴν θείαν· καὶ ἐξεχέετο ὁ θρῆνος τοῦ πλήθους
ἐν πλατείαις τε ὁμοῦ καὶ ἐκκλησίαις· τὰ πάντα γὰρ πῦρ διέφθειρεν, εἰ μὴ ἔσχον
10† Θεὸν τὸν παρέχοντα πᾶσι † ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

15

Ἅπαντες ἴσασιν εἰκὸς τὰ τότε γεγονότα, ὧν εἰκότως ἡ μνήμη
τὸν νοῦν αἰχμαλωτίζει καὶ τὴν διάνοιαν ὑμῶν καὶ ὀκνηροτέραν καὶ τὴν γλῶτταν τὴν ἡμῶν
ποιεῖ πρὸς τὴν διήγησιν.
5Τὸ πῦρ μὲν γὰρ ταῖς ὕλαις ἐτρέφετο σπεῦδον διατρέχειν,
ὑπ’ ἀνέμων ἐπιφόβων ὠθούμενον πρὸς τὸ κατακαίειν· ἡμεῖς δὲ πρὸς αὐτὸ τὸ πάθος ἀλγοῦντες
εἰς κακίαν τὴν ὀργὴν μεταποιοῦμεν· οὐκ ἔγνωμεν γὰρ κἂν οὕτως μετανοῆσαι,
10ὥστε καὶ ἔχειν ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

16

Νεφέλης δίκην μὲν τὸ πῦρ ἐν ὅλῳ τῷ ἀέρι ἐκτύπει ἐξαστράπτον
καὶ πάντα καταφλέγον, ἦχον καὶ φόβον ἐμποιοῦν, οὐκ ἀνέμοις εἶκον ἐναντίοις καὶ πολλοῖς, οὐχ ὕδατα φοβούμενον.486 in vol. 5
5Πρὸς τούτοις δὲ τὸ ὕδωρ ἐγείρετο τὸ ἐν τῇ θαλάσσῃ·
τῶν ἀνθρώπων δὲ αἱ χεῖρες ἀνόνητοι πρὸς ἐπικουρίαν· ἀντέτεινεν αὐτοῖς τὸ πῦρ καὶ ἐνίκα,
καὶ ἡ θάλασσα αὐτὴ ἐφιλονίκει· ἐκώλυε γὰρ τοὺς φεύγειν ἐπειγομένους,
10ὅθεν ἐκάλουν ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

17

Ὅμως ἵν’ εἴπω συνελών, πάντα τὰ ἐν τῷ ἄστει σὺν καὶ ταῖς ἐκκλησίαις
ἅμα τῷ παλατίῳ πάσης ἐλπίδος ἦν ἐκτός, ὅσον ἐπ’ ἀνθρώποις· ἀλλὰ πάντα ὁ Θεὸς
συνήθως ἐπεσκέψατο·
5διὰ μὲν τοὺς οἰκοῦντας τὸ ἔλεος καὶ τοὺς δεομένους
σωφρονίζει καὶ παρέχει τὸν οἰκτιρμὸν πᾶσιν ὁ δεσπότης· διὰ δὲ τοὺς κακοὺς τοὺς μὴ βουλομένους
ὑπ’ αὐτῆς τῆς ἀπειλῆς σωφρονισθῆναι ἐπάγει ὀργὴν ἐν στόματι μαχαίρας,488 in vol. 5
10ὥστε γνωρίζειν ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

18

Ὑπὸ μὲν τούτων τῶν δεινῶν κατείχετο ἡ πόλις καὶ θρῆνον εἶχε μέγα·
Θεὸν οἱ δεδιότες χεῖρας ἐξέτεινον αὐτῷ ἐλεημοσύνην ἐξαιτοῦντες παρ’ αὐτοῦ
καὶ τῶν κακῶν κατάπαυσιν·
5σὺν τούτοις δὲ εἰκότως ἐπηύχετο καὶ ὁ βασιλεύων
ἀναβλέψας πρὸς τὸν πλάστην —σὺν τούτῳ δὲ σύνευνος ἡ τούτου—, «Δός μοι, βοῶν, σωτήρ, ὡς καὶ τῷ Δαυίδ σου
τοῦ νικῆσαι Γολιάθ· σοὶ γὰρ ἐλπίζω· σῶσον τὸν πιστὸν λαόν σου ὡς ἐλεήμων,
10οἷσπερ καὶ δώσῃς ζωὴν τὴν αἰώνιον.»

54

.

19

Ὅτε δὲ ἤκουσε Θεὸς φωνῆς τῆς τῶν κραζόντων καὶ τῶν βασιλευόντων,
καὶ ἔδωκε τῷ ἄστει τοὺς φιλανθρώπους οἰκτιρμούς· ὀδυρμὸς πικρὸς γὰρ ἐγεγόνει δι’ αὐτοὺς
ἀναιρεθέντας ξίφεσιν·
5γυναῖκες χηρείαν ὠδύροντο, παῖδες ὀρφανίαν,
οἱ πατέρες ἀτεκνίαν, οἱ σύγγονοι στέρησιν συναίμων· ἄλλοι ἀπώλειαν ἐθρήνουν πραγμάτων,
καὶ τὸ πένθος ἦν κοινὸν πάσῃ τῇ πόλει. Ἔκειτο χαμαὶ ὁ θρόνος τῆς ἐκκλησίας		490 in vol. 5
10ὅστις παρέχει ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

20

Ψαλμοῖς ἐγέραιρόν ποτε Σοφίαν καὶ Εἰρήνην, δυνάμεις τὰς ἐνδόξους
τῆς ἄνω πολιτείας, οἱ τοῦ βαπτίσματος υἱοί· ἔβλεπον δὲ ἄρτι τοὺς ναοὺς τοὺς ἱεροὺς
κειμένους εἰς τὸ ἔδαφος·
5τὸ κάλλος τὸ ἐκ τούτων τὸ ἔνδοξον πλήρης ἦν σαπρίας·
ὁ δὲ τόπος ὁ ἐκλάμπων φαιδρότητα φόβον νῦν ἠπείλει· ἀπήστραπτέ ποτε τὸ φῶς ἐκ τοῦ κάλλους,
ἀπεδίωκε νυνὶ πῦρ τοὺς ὁρῶντας· μόνη δὲ ἡμῖν ἠλπίζετο σωτηρία
10ἥτις παρέχει ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

21

Ἀεὶ γὰρ πάντες οἱ πιστοὶ Θεῷ οἱ πεποιθότες ἐλπίζουσιν εἰκότως
κρειττόνων ἀξιοῦσθαι· τοιαῦτα γὰρ τὰ τοῦ Θεοῦ. Ἂν γάρ τις ἀπίδῃ πρὸς τὴν Ἰερουσαλὴμ
καὶ τὸν ναὸν τὸν μέγιστον
5ὃν Σολομὼν ἐκεῖνος ὁ πάνσοφος χρόνῳ μακροτάτῳ
ἀνεγείρας καὶ κοσμήσας ἐποίκιλε πλούτῳ ἀπεράντῳ, ὅπως καταβληθεὶς εἰς ὕβριν ἐδόθη
καὶ μένει ἐκπεσὼν καὶ οὐκ ἀνέστη, ἴδοι ἂν αὐτῆς τὴν χάριν τῆς ἐκκλησίας		492 in vol. 5
10ἥτις παρέχει 〈ζωὴν τὴν αἰώνιον〉.

54

.

22

Λαὸς μὲν ὁ τοῦ Ἰσραὴλ ναοῦ ἀποστερεῖται· ἡμεῖς δὲ ἀντ’ ἐκείνου
Ἀνάστασιν ἁγίαν καὶ τὴν Σιὼν ἔχομεν νῦν, ἥνπερ Κωνσταντῖνος καὶ Ἑλένη ἡ πιστὴ
τῷ κόσμῳ ἐδωρήσαντο
5μετὰ διακοσίους πεντήκοντα χρόνους τοῦ πτωθῆναι.
Ἀλλ’ ἐνταῦθα μετὰ μίαν τῆς πτώσεως ἤρξαντο ἡμέραν τὸ τῆς ἐκκλησιᾶς ἐγείρεσθαι ἔργον·
καὶ φαιδρύνεται λαμπρῶς καὶ τελειοῦται· οἱ μὲν βασιλεῖς δαπάνην φιλοτιμοῦνται,
10ὁ δὲ δεσπόστης ζωὴν τὴν αἰώνιον.494 in vol. 5

54

.

23

Μεγάλα ὄντως καὶ φαιδρὰ καὶ ἄξια θαυμάτων καὶ ὑπερβεβηκότα
ἅπαντας τοὺς ἀρχαίους βασιλεῖς ἔδειξαν νυνὶ οἱ ἐν τῷ παρόντι τῶν Ῥωμαίων εὐσεβῶς
τὰ πράγματα διέποντες·
5ἐν χρόνῳ γὰρ ὀλίγῳ ἀνέστησαν ἅπασαν τὴν πόλιν,
ὡς καὶ λήθην ἐγγενέσθαι τοῖς πάσχουσι πάντων τῶν δυσκόλων· ὁ οἶκος δὲ αὐτὸς ὁ τῆς ἐκκλησίας
ἐν τοσαύτῃ ἀρετῇ οἰκοδομεῖται ὡς τὸν οὐρανὸν μιμεῖσθαι, τὸν θεῖον θρόνον,
10ὃς καὶ παρέχει ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

24

Ὅσοι οὖν στέργομεν Χριστὸν καὶ σπεύδομεν ἐκείνῳ τὴν δόξαν ἀναπέμπειν,
αἰτοῦμεν τὸν δεσπότην καὶ ποιητὴν τῶν οὐρανῶν τὸ τῆς ἐκκλησίας στερεῶσαι τῆς αὐτοῦ
ἐγχείρημα καὶ ἕδρασμα,
5ἵν’ ἀξιωθῶμεν θεάσασθαι πᾶσαν πληρωθεῖσαν
〈⏑⏑–⏑ ⏑⏑–⏑〉 καὶ βρύουσαν χάριν τοῖς ὁρῶσιν ἐν λειτουργίαις τε ᾠδα[ῖς καὶ τοῖς] ὕμνοις,
ἵνα καὶ οἱ βασιλεῖς καὶ οἱ πολῖται καὶ 〈οἱ〉 ἱερεῖς ἐν ταύτῃ ἀγαλλιῶνται		496 in vol. 5
10πᾶσι δοθῆναι ζωὴν τὴν αἰώνιον.

54

.

25

Σῶτερ, [ἀθάνατε υἱὲ] πατρὸς προαιωνίου, πᾶσαν σῶσον τὴν πόλιν,
σῶσον τὰς ἐκκλησίας, σῶσον δὲ καὶ τοὺς βασιλεῖς· λύτρωσαι τὸ ἄστυ ἀπὸ πάσης ταραχῆς,
σεισμοῦ, λιμοῦ καὶ θνήσεως·
5πᾶσαν τὴν πολιτείαν περίσωσον, πάνσοφε δυνάστα,
καὶ ἐμοὶ δὲ τῷ ἀθλίῳ τὴν ἄφεσιν δὸς τὴν τῶν πταισμάτων· τῶν περιεχόντων δεινῶν ἐξελοῦ με
καὶ θεράπευσον ἐμοῦ τὴν ἀθυμίαν· ταύτην τὴν ζωὴν ἀπρόσκοπον διοδεῦσαι
10δός μοι, κἀκεῖ δὲ ζωὴν τὴν 〈αἰώνιον〉.498 in vol. 5

55

t

Τῇ δʹ τῆς εʹ ἑβδομάδος τῶν νηστειῶν, κοντάκιον κατανυκτικὸν φέρον ἀκροστιχίδα τήνδε· προσευχὴ Ῥωμανοῦ ἦχος πλάγιος δʹ, πρός· Ὁ χρόνος μου συντελεῖται.

55

pro

(t)

Προοίμιον
1Τοῦ φοβεροῦ δικαστοῦ τὴν ἐξέτασιν
ἐν τῇ ζωῇ σου, ψυχή, ἐνθυμήθητι, καὶ μνήσθητι τῶν στεναγμῶν τοῦ τελώνου, τῶν ὀδυρμῶν τῆς πόρνης,
κραυγάζουσα ἐν κατανύξει·
5«Ταῖς εὐχαῖς τῶν ἁγίων ἱλασμόν μοι παράσχου,
ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.»512 in vol. 5

55

.

1

Πολλοὶ διὰ μετανοίας τῆς παρὰ σοῦ φιλανθρωπίας ἠξιώθησαν· τελώνην στενάξαντα καὶ πόρνην δακρύσασαν ἐδικαίωσας· τῇ προθέσει γὰρ προβλέπεις καὶ παρέχεις τὴν ἄφεσιν·
5μεθ’ ὧν κἀμὲ ἐπίστρεψον ὡς ἔχων πλῆθος οἰκτιρμῶν, ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.

55

.

2

Ῥερύπωται ἡ ψυχή μου ἐνδεδυμένη τὸν χιτῶνα τῶν πταισμάτων μου· αὐτὸς δὲ παράσχου μοι ἀπὸ τῶν ὀμμάτων μου ῥεῦσαι ὕδατα, ἵνα ταύτην καθαρίσω διὰ τῆς κατανύξεως·
5λαμπρὰν στολήν με ἔνδυσον ἀξίαν τοῦ γάμου σου, ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.

55

.

3

Ὁ χρόνος μου συντελεῖται, ὁ δὲ φρικτός σου θρόνος λοιπὸν εὐτρεπίζεται. Ὁ βίος παρέρχεται, ἡ κρίσις ἐκδέχεται ἀπειλοῦσά μοι τοῦ πυρὸς τὴν τιμωρίαν καὶ τὴν φλόγα τὴν ἄσβεστον·
5δακρύων ὄμβρους πέμψον μοι καὶ σβέσον αὐτῆς τὴν ἰσχύν,
ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.514 in vol. 5

55

.

4

Συμπάθησον τῇ φωνῇ μου ὡς τῷ ἀσώτῳ ὑϊῷ, πάτερ οὐράνιε· κἀγὼ γὰρ προσπίπτω σοι καὶ κράζω ὡς ἔκραξε· «Πάτερ, ἥμαρτον.» Μὴ παρώσῃς με, σωτήρ μου, τὸν ἀνάξιον παῖδά σου,
5ἀλλ’ εὔφρανον καὶ ἐπ’ ἐμοὶ τοὺς σοὺς ἀγγέλους, ἀγαθέ, ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.

55

.

5

Ἐμὲ γὰρ 〈καὶ〉 ὑϊόν σου καὶ κληρονόμον ἑαυτοῦ ἔδειξας χάριτι· ἐγὼ δὲ προσκρούσας σοι αἰχμάλωτος γέγονα καὶ δεδούλωμαι τῇ βαρβάρῳ ἁμαρτίᾳ πεπραμένος ὁ ἄθλιος.
5Τὴν σὴν εἰκόνα οἴκτειρον καὶ ἀνακάλεσαι, σωτήρ, ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.

55

.

6

Ὑπνοῦντά με ῥαθυμίᾳ ὁ πονηρὸς ἐξαγρυπνῶν ἐσυλαγώγησε· τὸν νοῦν μου ἐπλάνησε, τὴν φρένα ἐσύλησε καὶ διήρπασε
τὸν τῆς χάριτός σου πλοῦτον ὁ λῃστὴς ὁ ἀρχέκακος·516 in vol. 5
5ἀλλ’ ἔγειρον πεσόντα με καὶ ἀνακάλεσαι, σωτήρ, ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.

55

.

7

Χρῄζω τῆς σῆς βοηθείας, ὥσπερ ὁ Πέτρος ἐν θαλάσσῃ χειμαζόμενος· τοῦ βίου τὸ πέλαγος βαδίζων ποντίζομαι, καὶ προσπίπτω σοι· ἐγγισάτω μοι ἡ χείρ σου καὶ σωσάτω με, κύριε·
5ὡς ἐκ βυθοῦ ἀνάγαγε ἐκ τοῦ χειμῶνος τῶν κακῶν, ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.

55

.

8

Ἤκουσα καὶ τοῦ προφήτου προτρεπομένου με περὶ τῆς σωτηρίας μου· εἰπὼν γὰρ ἐγγίζειν σε τοῖς ἐπικαλουμένοις σε, διεγείρει με συνεχέστερον βοᾶν σοι καὶ καλεῖν σε εἰς ἀντίληψιν.
5Τῶν οἰκτιρμῶν σου μνήσθητι καὶ ἔγειρόν με ὡς Θεός, ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.

55

.

9

Ῥύστην σε, σωτήρ, γινώσκω
μετανοοῦντα ἐπὶ πάσαις ταῖς κακίαις μου· ἐξάλειψον τὰ πταίσματα, ὑπόγραψον ἄφεσιν, ἀμνησίκακε· τὸ χειρόγραφόν μου σχίσον καὶ ἐμὲ ἐλευθέρωσον·518 in vol. 5
5αὐτὸς γὰρ πέλεις, κύριε, ὁ βασιλεύς μου καὶ Θεός, ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.

55

.

10

Ὢ ἀφροσύνη· φοβοῦμαι καὶ ἐννοῶν τὸν ὀδυρμὸν οὐ σωφρονίζομαι· πτοοῦμαι τὴν κόλασιν καὶ ἔργα κολάσεως διαπράττομαι· δειλιῶ μαστιγωθῆναι καὶ τὸ πταίειν οὐ παύομαι.
5Ὀψὲ ποτὲ ἀνάνηψιν παράσχου μοι, μόνε σωτήρ, ὁ θέλων 〈πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι〉.

55

.

11

Μικρὸν ὀδυνᾷ με, οἴμοι, ἡ ἁμαρτία δολερὸν ἔχουσα φάρμακον· αὐτή μοι συνήγορος, αὐτὴ καὶ κατήγορος ἀναδείκνυται· τὴν δοκοῦσαν συμβουλεύειν αὐτὴν βλέπω ἐπίβουλον·
5αὕτη βοθρίσαι σπεύδει με, αὐτῆς με λύτρωσαι, σωτήρ, ὁ θέλων 〈πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι〉.

55

.

12

Ἀεὶ κρυπτῶς μαστιγοῦμαι·
τὸ συνειδὸς γὰρ ἑαυτοῦ καταδικάζει με καὶ κριτήριον κέκτημαι τὸν ἴδιον ἔλεγχον τιμωροῦντά με, πρὸ τοῦ ἥξω καὶ ὑφέξω τὸν αἰώνιον βάσανον.520 in vol. 5
5Ἐνταῦθά με διόρθωσαι καὶ τότε φεῖσαί με, σ[ωτήρ], ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.

55

.

13

Νυνὶ καιρὸς μετανοίας τοῖς βουλομένοις τὸ τάλαντον πραγματεύσασθαι· πανήγυρις ἵσταται, κἀγὼ οὐκ ἐργάζομαι ἵνα λήψομαι τὸν καρπὸν τῆς ἐργασίας καὶ τοῦ κόπου τὴν ἄνεσιν·
5πρὸ τοῦ λυθῇ τὸ θέατρον, δώρησαι τὴν ἐπιστροφήν, ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους σωθῆναι.

55

.

14

Ὁ Παύλου λόγος ὠθεῖ με προσκαρτερεῖν σου τῇ εὐχῇ καὶ ἀναμένειν σε.
Θαρρῶν οὖν προσεύχομαι· σαφῶς γὰρ ἐπίσταμαι τὰ ἐλέη σου, ὅτι πρῶτός μοι προσέρχῃ, καὶ καλῶ εἰς ἀντίληψιν·522 in vol. 5
5χρονίζεις δὲ ἱνά μοι δῷς τῆς προσεδρείας τὸν μισθόν, ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους 〈σωθῆναι〉.

55

.

15

Ὑμνεῖν καὶ δοξολογεῖν σε ἐν πολιτείᾳ καθαρᾷ δώρησαι πάντοτε· συμπράττειν τοῖς λόγοις μου τὰ ἔργα εὐδόκησον, παντοδύναμε, ἵνα ψάλλω καὶ λαμβάνω παρὰ σοῦ τὰ αἰτήματα·
5ἁγνὴν εὐχὴν προσφέρειν σοι παράσχου μοι, μόνε Χριστέ,
ὁ θέλων πάντας τοὺς ἀνθρώπους 〈σωθῆναι〉.524 in vol. 5

56

.

1

(t1)

Εὐχὴ κατὰ στίχον,
t2ποίημα Ῥωμανοῦ τοῦ Μελῳδοῦ
1Δεῦτε πάντες πιστοί, προσκυνήσωμεν τὸν σωτῆρα Χριστὸν καὶ φιλάνθρωπον, τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ καὶ μακρόθυμον, τὸν δεσπότην καὶ μόνον ἀθάνατον,
5ὃν ὑμνοῦσιν ἀγγέλων τὰ τάγματα, ἀσωμάτων οἱ δῆμοι δοξάζουσιν, ἐκ πυρίνων γλωσσῶν ἀνακράζουσι, τρισαγίαις φωναῖς ἀναμέλπουσι, τὸν τρισάγιον ὕμνον ἐξᾴδοντες,
10 ἐπινίκιον αἶνον προσφέροντες· τὸν πατέρα ὑμνοῦσι καὶ κύριον, τὸν υἱὸν σὺν τῷ πνεύματι σύνθρονον· τῇ οὐσίᾳ μονάς ἐστιν ἄτμητος, ἐν τρισὶ τοῖς προσώποις μερίζεται·
15ἡ ὑπέρθεος δύναμις σέβεται, ὑπὸ πάσης τῆς κτίσεως ᾄδεται. Θεοτόκε παρθένε, παντάνασσα, μὴ παρίδῃς ἡμᾶς τοὺς οἰκέτας σου κινδυνεύοντας βίου τῷ κλύδωνι,
20καὶ ἀστάτῳ θηρὶ προσριπτούμενοι· ὑπερτέρα τῶν ἄνω δυνάμεων, περιστερὰ χρυσωθεῖσα τῷ πνεύματι,
ἀποστόλων τὸ κλέος καὶ καύχημα, προφητῶν καὶ μαρτύρων τὸ †σύστημα†536 in vol. 5
25καὶ τοῦ κόσμου παντὸς ἡ βοήθεια, χρυσοπλοκώτατε πύργε καὶ πάντιμε, δωδεκάπυλε πόλις, παράδεισε, μυροθήκη τοῦ πνεύματος πάντερπνε, τεῖχος ἄμαχον θεῖον καὶ στήριγμα,
30τῶν πιστῶν ἀνακτόρων προπύργιον καὶ ψυχῶν εὐσεβῶν ἀμυντήριον καὶ σωμάτων ἁγνῶν φυλακτήριον, σὲ γεραίρομεν, ἄχραντε δέσποινα, τὸν υἱόν σου ὑμνοῦμεν καὶ κύριον,
35τὸν Χριστὸν καὶ τὸν μόνον φιλάνθρωπον, ὅπως εὕρωμεν χάριν καὶ ἔλεος ἐν ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως, δέσποινα. Τότε, κύριε, κύριε, ῥῦσαί με, τοῦ πυρὸς τοῦ ἀσβέστου με λύτρωσαι·
40μή με λάβῃ Σατὰν ὁ παμπόνηρος, μή με δείξῃς δαιμόνων ἐπίχαρμα· ὅτι μόνος ἐγὼ ἐπλημμέλησα, τὴν ψυχὴν καὶ τὸ σῶμα ἐσπίλωσα
καὶ τὸν βίον μου ὅλον ἐρρύπωσα.538 in vol. 5
45Τί ποιήσω οὐκ οἶδα ὁ ἄθλιος· διὰ τοῦτο κραυγάζω τὸ «Ἥμαρτον»· ὡς ὁ ἄσωτος ἦλθον καὶ δέομαι ὡς ἡ πόρνη τὰ δάκρυα ῥέουσα· ἀλλά, κύριε, κύριε, ῥῦσαί με

56

.

1

(50)

 ἐκ βορβόρου τῶν ἔργων καὶ σῶσόν με· ὡς ποιμὴν ἀγαθὸς μὴ ἐάσῃς με τῶν παθῶν τοῖς κρημνοῖς πελαζόμενον· κεχωσμένον τοῖς πάθεσιν ἔξελε καὶ τῷ θείῳ φωτί σού με κάθαρον,
55ἵνα βλέψω τὴν θείαν εἰκόνα σου καθαρῷ συνειδότι καὶ φθέγξωμαι· «Σοὶ γὰρ πρέπει τιμὴ καὶ προσκύνησις, τῷ πατρὶ καὶ υἱῷ σὺν τῷ πνεύματι ὑπὸ πάσης τῆς κτίσεως πάντοτε
60εἰς αἰῶνας αἰώνων, φιλάνθρωπε.»540 in vol. 5