|
TLG 2800 002 :: BASILIUS :: Sermones xli BASILIUS Scr. Eccl. Sermones xli
Citation: Page — (line) | ||
28(21t) | ΛΟΓΟΣ Αʹ. | |
| 22t | Εἰς τό· «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν | |
|---|---|---|
| 23t | καὶ τὴν γῆν.» | |
| 24 | αʹ. Ἅπας μὲν ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος ἀρετῆς ἀγω‐ | |
| 25 | νιστήριον πρόκειται, καὶ τὰ τῆς ζωῆς διαστήματα πρὸς τὰ τῆς θεογνωσίας βλέπει δόγματα. Τί γὰρ ὄφελος ἄνθρωπον πλασθῆναι μὲν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, τὴν δὲ πλάττουσαν οὐκ ἐπίστασθαι χεῖρα, καὶ τῆς μὲν κτίσεως βασιλέα χειροτονεῖσθαι, τὸν δὲ παραγαγόντα | |
| 30 | τὴν κτίσιν ἀγνοεῖν ὡς οὐκ ὄντα, καὶ τῷ μὲν κάλλει τῆς κτίσεως τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐπιβάλλειν, τυφλώττειν δὲ πρὸς τὸν τοῦ κόσμου παραίτιον; Ἀλλὰ καίπερ ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος τὰς ἡνίας ἀνείληπται πρὸς τὰ θεῖα πνεύματα· ἀλλά γε τῆς νηστείας ἡ σάλπιγξ | |
| 35 | τὸ κοινὸν ἐξαίρετον κέκτηται. Τὸ γὰρ σεμνὸν ἑαυτῆς μέλος ταῖς τῆς ψυχῆς ἀκοαῖς ἀναβοῶσα, πρὸς τὸ τῶν ἀγωνισμάτων διανίστησι στάδιον, τοὺς τῶν θείων ἐραστὰς μαθημάτων φιλοπονωτέρους ἐξεργα‐ ζομένη, καὶ τῶν ἔνδον ὀφθαλμῶν περιαίρουσα τὰς | |
| 40 | λήμας, τὰς τῆς θεογνωσίας ἀκτῖνας φανερωτέρας δείκνυσιν. Ὅσῳ γὰρ ἀμβλύνει τὰ τοῦ σώματος | |
| πάθη, τοσούτῳ πρὸς τὸ θεῖον ἀκονᾷ τῆς ψυχῆς | 28 | |
29 | τὴν διάθεσιν. Καὶ τὰ τῆς σαρκὸς κοιμίζουσα κύματα, τῇ ψυχῇ γαλήνην μνηστεύεται· ἐγχειρίζει δὲ αὐτῇ τοὺς κατὰ τοῦ σώματος οἴακας· καὶ περικόπτει τὴν στάσιν, τὴν κατὰ τῶν παθῶν ἐξουσίαν ὀρέγουσα, | |
| 5 | καὶ τὴν φιλοσώματον πυρκαϊὰν ἀποσβέσασα, τὴν φιλόθεον ἀνάπτει λαμπάδα. Δεῦρο δὴ οὖν καὶ ἡμεῖς οὐρανίῳ πειθόμενοι σάλπιγγι, φιλοσοφῶμεν τὰ θεῖα, καὶ πρὸς τὸν τῆς κτίσεως Δεσπότην διὰ τῆς κτίσεως ἀναβαίνωμεν. Κλίμακος γὰρ δίκην Θεὸς ἁρμόσας τὴν κτίσιν, δι’ αὐτῆς πρὸς ἑαυτὸν τοῖς φιλοθέοις | |
| 10 | ἀνάβασιν ἐτεχνήσατο. βʹ. Χειραγωγεῖ δὲ ἡμᾶς πρὸς τὴν ἄνοδον χάρις Μωσαϊκῆς γλώττης ἐπιβαίνουσα προφητική· τί λέ‐ γουσα; τί βοῶσα; Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν. Ὁρᾷς, φησὶν, οὐρανοῦ | |
| 15 | πλάτη, καὶ μεγέθη, καὶ κάλλη, τὰ τῶν ὀμμάτων ὑπερβαίνοντα μέτρα τῷ θαύματι; Τοῦτον ὁ Θεὸς καὶ παρήγαγε νεύματι, καὶ συνέχει προστάγματι· οὐ κάτωθεν ὑπερεισμάτων προσαναβαινόντων τοῖς ὕψε‐ σιν, οὔτε μὴν ἄνωθέν τις δεσμὸς τῆς οὐρανοῦ κορυ‐ | |
| 20 | φῆς ὑπερκείμενος, ἄνω μένειν βιάζεται· τὸ δὲ τῆς γῆς ἄχθος ἀπεράντοις τοῖς διαστήμασι, ποῦ κρέμα‐ ται; Ἀλλὰ κἂν εὕρῃς θεμέλιον ὑποκείμενον, πάλιν ἐκείνου τὴν ῥίζαν ζητεῖς, καὶ μετ’ ἐκεῖνο τὸ ὑπ’ ἐκεῖνο, ἕως τῷ βάθει τῆς ἐρεύνης ὁ λογισμὸς παι‐ | |
| 25 | δευθεὶς ἀνακράζῃ· Δάκτυλος Θεοῦ τοῦτό ἐστι. Καὶ τὸ δὴ τοῦ θαύματος θαῦμα διάδοχον. Οὐρανὸς καὶ γῆ παρηγάγοντο κυοφοροῦντες τὴν ἄβυσσον, καὶ τὰ πελάγη βαστάζοντες ἵσταντο, μηδὲ τῷ βάρει πρὸς πτῶσιν διολισθαίνοντες. Καὶ καθάπερ τις ἐγκύμων | |
| 30 | γαστὴρ, ταῖς τῶν μηνῶν περιόδοις ἐξογκουμένη, τὰς ὠδῖνας γειτνιώσας κηρύττει· τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον κρεμάμενος οὐρανὸς τὴν τοσαύτην τῶν ὑδάτων φύσιν ἀπεριτρέπτως ἐβάστασεν· ἔμενεν γὰρ ἄσειστος Δη‐ μιουργοῦ σφιγγόμενος νεύματι. Ἀλλὰ γὰρ ὥσπερ | |
| 35 | οἶκον τέως ἀκόσμητον, παραγαγὼν ὁ Θεὸς τὸ σῶμα τῆς κτίσεως, μετὰ τοῦτο προσάγει τὴν διακόσμησιν, τῷ τοῦ μεγέθους θαύματι κάλλος ἀνάλογον μηχανώ‐ μενος. Ὥσπερ γὰρ οἱ τῶν ζωγράφων παῖδες προλευκαί‐ νοντες τοὺς τοίχους, τὰ τῶν χρωμάτων ἄνθη διὰ τῆς | |
| 40 | τέχνης φυτεύουσιν· οὕτως ὁ Δημιουργὸς πρὸς τὴν τοῦ κόσμου διακόσμησιν ἐπειγόμενος, φωτὶ πρῶτον λευκαίνει τοὺς τοίχους τῆς κτίσεως. Εἶπε γὰρ, φη‐ σὶν, ὁ Θεός· Γενηθήτω φῶς. Πρώτη φωνὴ νῦν θεόθεν ἐπέμπετο, καὶ τὸ φῶς ἀπετίκτετο· ἠκούετο | |
| 45 | φωνὴ, καὶ παρήγετο φύσις· κλῆσις ἐγένετο, καὶ ἡ κτίσις ἐπλάττετο. Ἆρα γὰρ οὐκ ἴσχυε σιωπῇ πράτ‐ τειν ἅπερ ἐβούλετο; οὐκ ἠκολούθει τὸ ἔργον τῷ νεύ‐ ματι; Ἀλλ’ οὐρανὸς μὲν παρήχθη, καὶ γῆ σὺν τοῖς | |
| ὕδασι, μὴ προλαβούσης φωνῆς. Φωτὸς δὲ παραγο‐ | 30 | |
32 | μένου, φωνὴ προμαρτύρεται. Τίς οὖν ὁ λόγος, καὶ τίς ἡ αἰτία τοῦ φθέγματος; Μάθωμεν καὶ σιωπού‐ σης ἀκούειν τῆς Γραφῆς, καὶ φθεγγομένης παι‐ δεύεσθαι. Ἐπειδὴ γὰρ ἄρτι πλασθεῖσαι τῶν ἀγ‐ | |
| 5 | γέλων αἱ μυριάδες ἑώρων μὲν τὰ γενόμενα, τὸν δὲ ποιοῦντα βλέπειν οὐκ ἴσχυον (ὑπερβαίνει γὰρ καὶ ἀγ‐ γέλων ὀφθαλμοὺς τὸ τῆς θείας οὐσίας ἀθέατον)· εἰκότως νῦν προλαμβάνει φωνὴν πρὸς αἴσθησιν, καὶ θαῦμα τοῦ γενομένου κινοῦσαν τῶν ἀγγέλων τοὺς | |
| 10 | δήμους, ἵνα τῷ προστάγματι συνοδεῦον τὸ δημιουρ‐ γούμενον βλέποντες, καὶ τὴν θέαν καταπληττόμενοι, πρὸς γνῶσιν καὶ ὕμνον τραπῶσι τοῦ κτίσαντος. Τίς οὗτος; Φησὶν αὐτὸς ὁ Θεὸς πρὸς τὸν οἰκεῖον ἀγωνιστὴν τὸν Ἰὼβ διαλεγόμενος· Ὅτε ἐποίουν ἄστρα, ᾔνε‐ | |
| 15 | σάν με φωνῇ μεγάλῃ πάντες οἱ ἄγγελοί μου. Τῇ γὰρ καταπλήξει τῆς θέας κρατούμενοι πρὸς ἕκα‐ στον τῶν παραγομένων τὸν Ποιητὴν ἀνευφήμουν. Ἐπὶ τούτοις μεταξὺ τῶν ὑδάτων ὁ Δημιουργὸς περι‐ τείνει στερέωμα, καθάπερ ὀροφὴν πρὸς ζωγραφίαν | |
| 20 | ἁρμόδιον· γυμνοῖ δὲ μετὰ τοῦτο τῶν ὑδάτων τῆς ἠπείρου τὰ νῶτα, ὥσπερ ἔν τισι ταμείοις τὰ πελάγη συγκλείων, κλεῖθρον ἐπιθεὶς τῇ ἀβύσσῳ τὸ πρόστα‐ γμα, καὶ ψάμμῳ χαλινώσας, ὡς φόβῳ, τὴν θάλατ‐ ταν· ἀναυάγητον τοῖς πελάγεσι φυλάττων τὴν ἤπει‐ | |
| 25 | ρον, κἂν ἀνέμων ἐμβολαῖς ὠθῆται πρὸς τὴν χέρσον ἡ θάλαττα· φέρεται μὲν κορυφουμένη τοῖς κύμασι, ψαύουσα δὲ τῶν ὄρων ὑπονοστεῖ δραπετεύουσα· καὶ τὴν τοῦ Δεσπότου φωνὴν ἐν αἰγιαλοῖς γεγραμμένην ὁρῶσα, κυρτουμένη τοῖς κύμασι προσκυνεῖ τὸν ὁρο‐ | |
| 30 | θετήσαντα, καὶ πλήττουσα βίᾳ τὴν χέρσον, ἀντι‐ πλήττεται πρὸς φυγὴν τῇ τοῦ προστάγματος μνήμῃ. Διὰ τοῦτο γαληνὰ πορφυροῦσα περισαίνει τὴν γεί‐ τονα, καθάπερ ἀγκάλαις ἁπαλαῖς προπλεκομένη τὴν ἤπειρον, τῷ τοῦ Δεσπότου διὰ παντὸς περιεχομένη | |
| 35 | προστάγματι, καὶ μονονουχὶ καθ’ ἑκάστην ἀκούειν νομίζουσα· Συναχθήτω δὴ τὰ ὕδατα εἰς συναγω‐ γὴν μίαν, καὶ ὀφθήτω ἡ ξηρά. Καὶ μένει τοῦ προστάγματος μνήμων, δεδεμένη τῇ ψάμμῳ, τῷ φόβῳ τοῦ δήσαντος τὸν δεσμὸν οὐ βιάζεται, | |
| 40 | προφητικὴν βεβαιοῦσα φωνήν· Ὅριον ἔθου, ὃ οὐ παρελεύσεται. Ἐπὶ τούτοις τῶν ἀστέρων ἐν οὐρανῷ διαπείρει τὰ φέγγη, καὶ τῷ στερεώματι τὰ τοῦ φωτὸς ἄνθη φυτεύει, χάριν καὶ χρείαν τοῖς ἐπὶ γῆς ἐπιτελοῦντα. Πρὸς τούτοις τὸ τῆς κτίσεως ἔδαφος | |
| 45 | εὐανθέσι λειμῶσιν ἐποίκιλε· ζώων δὲ γονὰς ἐκ τῆς | 32 |
33 | γῆς ἀνελκύσας, μητέρα καὶ τροφὸν τῶν πλαττομένων ἀπέδειξεν. Οὕτω δὴ τὴν ξηρὰν στεφανώσας, οὐκ ἔδειξεν ἄχρηστον, οὐδὲ πρὸς τεκνογονίαν τὴν θάλατ‐ ταν. Ἔδει γὰρ αὐτὴν μηδενὸς ὁρᾶσθαι τῆς γείτονος | |
| 5 | γῆς ἀτιμοτέραν πρὸς ὠδῖνας ὑπάρχουσαν. Ἓν ἔπεμπε τὸ πρόσταγμα, καὶ νηκτοῖς μὲν εὐθὺς ἐπλήμυρεν ἄβυσσος· πτηνοῖς δὲ ἀὴρ ἐπολίζετο· καὶ κόσμος ἀπήρτιστο τῷ θαύματι κράζων· Ὡς ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σου, Κύριε! Πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας. | |
| 10 | γʹ. Ἀλλ’ ἡ μὲν κτίσις ἀπήρτισται, τὴν τοῦ Ποιητοῦ σοφίαν καὶ δυναστείαν ἀσιγήτως κηρύττουσα, διαφό‐ ρως ἐξυφασμένη ταῖς φύσεσι· τὰ μὲν γὰρ θνητὰ, τὰ δὲ ἀθανασίᾳ κεκόσμηται· καὶ τὰ μὲν ὄψεως κρείτ‐ τονα, τὰ δὲ αἰσθήσει μετρούμενα· τὰ μὲν λόγῳ τε‐ | |
| 15 | τιμημένα, τὰ δὲ ἀλογίᾳ κρατούμενα· τὰ μὲν ἔμπνοά τε καὶ ἔμψυχα, τὰ δὲ ψυχῆς καὶ αἰσθήσεως ἄμοιρα· καὶ τὰ μὲν σκιρτῶντα ταῖς μεταβάσεσι, τὰ δὲ δεσμῷ φύσεως προσηλωμένα τῇ γῇ. Ἔδει γὰρ τὸν πλοῦτον τῆς κτίσεως ἐν τοῖς κτιζομένοις ἐμφαίνεσθαι. Ὁ | |
| 20 | μὲν οὖν τῆς κτίσεως οἶκος, ὅπερ ἔφθην εἰπὼν, φιλο‐ κάλως ἀπήρτιστο, καθάπερ τις θρόνος βασιλικὸς διακοσμηθεὶς περιμένων τὸν βασιλεύοντα. Ἔδει δὲ ἄρα καὶ ἄνθρωπον παραχθῆναι τὸν τῷ βασιλικῷ θρόνῳ προσήκοντα. Τί οὖν ὁ πάνσοφος Δημιουργός; | |
| 25 | Ἄμφω τὰ μέρη τῆς κτίσεως εἰς ταυτὸ συνελκύσας, ἐκ γῆς μὲν αὐτῷ συναρμόζει τὸ σῶμα, ἀόρατον δὲ καθά‐ περ ἐν ξοάνῳ καλλωπισθέντι τὴν ψυχὴν ἐμπνεύσας τῷ σώματι, ἔμψυχον ἔστησεν ἀνδριάντα, πᾶσαν ὁμοῦ τὴν κτίσιν ἐν ἑαυτῷ περισφίγγοντα. Γνωρίζει γὰρ | |
| 30 | τοῦτον τῶν ἀγγέλων ἡ πολιτεία, τῇ τῆς ψυχῆς συγγε‐ νείᾳ τοῖς ἐκεῖ δήμοις ἐγγράφουσα· περιπτύσσεται δὲ καὶ ὁ τῶν ὁρωμένων χορὸς ἔργοις ὁμολογῶν τῆς φύ‐ σεως τὴν συγγένειαν, καὶ τὰς χρείας αὐτῷ γεωργῶν, τὸ γένος μαρτύρεται. Διὰ τοῦτο καὶ μηδέπω πλα‐ | |
| 35 | σθεὶς ἄνθρωπος σκέψει τιμᾶται τοῦ πλάττοντος, καὶ βουλεύμασι θείοις σεμνύνεται· Ποιήσωμεν ἄνθρω‐ πον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν, καὶ καθ’ ὁμοίωσιν. Πρεσβυτέραν τῆς πλάσεως τὴν τιμὴν ὑποδέχεται. Οὕτως ὁ πηλὸς συναρμόζεται, καὶ ὁ θρόνος παρα‐ | |
| 40 | σκευάζεται. Ποιήσωμεν ἄνθρωπον, Θεοῦ Μονογε‐ νοῦς οἰκητήριον· ποιήσωμεν τὸν Ἀδὰμ, ἀφ’ οὗπέρ τις δεύτερος Ἀδὰμ τῷ Δημιουργῷ συγκαθεσθήσεται. Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν, καὶ καθ’ ὁμοίωσιν. Ἐνταῦθά μοι σύντεινον, ἀγαπητὲ, | |
| 45 | τὴν ἀκοήν· τῆς γὰρ συγγενοῦς φύσεως τὸν θησαυ‐ | |
| ρὸν μεταλλεύομεν. Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ | 34 | |
36 | εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ’ ὁμοίωσιν. Μία μὲν εἰκὼν ἡ πλαττομένη, οὐχ ἑνὸς δὲ προσώπου μνήμη, ἀλλὰ τριῶν ὑποστάσεων· κοινὸν γὰρ τῆς θεότητος δη‐ μιούργημα τὸ πλαττόμενον. Τριάδα μὲν ἐμφαίνει | |
| 5 | τὴν πλάττουσαν, μίαν δὲ εἰκόνα τῆς Τριάδος ὑπάρ‐ χουσιν. Εἰ δὲ μία τῆς Τριάδος ἡ εἰκὼν, μία τῶν τριῶν ὑποστάσεων ἡ φύσις. Τὸ γὰρ ταυτὸν τῆς οὐσίας ἡ τῆς εἰκόνος ἑνότης κηρύττει. Ποῦ γὰρ ἐν εἰκόνι μιᾷ διαφορὰ τῆς ἀρχετύπου φύσεως εὑρεθήσεται, | |
| 10 | Μία θεότης, μίαν ἑαυτῆς εἰκόνα κατὰ τὴν φύσιν ἀνέστησε. Διὰ τοῦτο τὸν εἰκόνος ἀξίᾳ τιμηθέντα, καὶ αὐτῇ τῇ κατασκευῇ τῆς πλάσεως κατεκόσμησε. Τὰ μὲν γὰρ ἄλλα τῶν ζώων ἢ τῷ ὅλῳ σώματι τὴν γῆν ἐπισύρεται, οὐ βαδίζειν, ἀλλ’ ἕρπειν | |
| 15 | κληρωθέντα νόμῳ τῆς φύσεως, ἢ πρὸς τὴν γῆν κα‐ τακύπτει, τῷ μηδένα κλῆρον ἔχειν ἐν οὐρανῷ διὰ τοῦ σχήματος μαρτυρούμενα. Ἄνθρωπος δὲ μόνος ἐμφαίνει διὰ τῆς πλάσεως τὴν εὐγένειαν. Ὄρθιος πρὸς οὐρανὸν ἀνατείνεται· ποσὶ μὲν ψαύων τῆς γῆς, | |
| 20 | ὡς ἐν αὐτῇ τέως στρεφόμενος· τῷ δὲ προσώπῳ πρὸς οὐρανίους ἀψίδας αἰρόμενος. Ἤδη δὲ καὶ χεῖρας ἐκ‐ τείνων, τὴν ἐν οὐρανῷ πατρίδα φαντάζεται, τὴν τοῦ Παύλου πρὸ τοῦ Παύλου φωνὴν ἀνακράζων· Ἡμῶν τὸ πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει. Ὡς ἐν θρόνῳ | |
| 25 | καθεζόμενος δείκνυσιν ἔργοις διὰ τῆς ἀξίας τὴν εἰκόνα τοῦ Κτίσαντος, τοῖς πράγμασιν ὡς χρώ‐ μασι τὸν πεποιηκότα μιμούμενος. Κτίζειν γὰρ καὶ οὗτος ἐπιχειρεῖ, καὶ δημιουργεῖν ἐπιθυμεῖ, καὶ οἶκον συμπήγνυται, καὶ σκάφος τεκταίνεται, | |
| 30 | καὶ κλίνας ἁρμόζεται, καὶ τράπεζαν πήγνυται, καὶ παίζων ἐν τῇ κτίσει τὰς χεῖρας μιμεῖται τοῦ Πλά‐ στου. Πάλιν ἄνθρωπος πατὴρ γίνεται, καὶ υἱὸς ἀπο‐ τίκτεται τοῖς θείοις μόνος τετιμημένος ἀξιώμασι καὶ ὀνόμασι, καὶ τὸν ἄχρονον Πατέρα χρόνῳ καὶ κλήσει | |
| 35 | μιμεῖται, καὶ υἱὸς μετ’ ὠδῖνας ἐπονομάζεται, τὸν ἀπαθῶς Υἱὸν εἰκονίζων ἐν πάθεσι. Πάλιν βασιλεὺς ἀληθὴς, καὶ νομοθέτης Θεὸς, ᾯ μύριαι μὲν μυ‐ ριάδες λειτουργοῦσιν ἀγγέλων, μύριαι δὲ μυριά‐ δες πειθαρχοῦσι προστάττοντι. Δείκνυσι δὲ καὶ | |
| 40 | οὗτος ἐν ὑπηκόοις κράτος, καὶ συνέχει νόμοις στρα‐ τόπεδον, καὶ δικάζει τοῖς ἀνθρώπων πλημμελήμασιν ἄνθρωπος, καὶ λόγον ἐκφέρει, καὶ ἀποφάσει σεμνύ‐ | |
| νεται ἐν τῇ τῶν πραγμάτων σκιᾷ τὸν ἀληθῆ | 36 | |
37 | βασιλέα σχηματιζόμενος. Ἀλλ’ ὁ μὲν πλοῦτος τοῦ πλάσαντος περιῤῥέων τὴν ἀνθρωπότητα κυμαίνει ταῖς χερσίν. Ἡμῖν δὲ νῦν συστέλλει τὸν λόγον ὁ και‐ ρός. Αὖθις δὲ τὸ χρέος ὑμῖν ἀποτίσομεν συνεργούσης | |
| 5 | τῆς χάριτος ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ· ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 7t | ΛΟΓΟΣ Βʹ. | |
| 8 | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν Ἀδάμ. αʹ. Ὥσπερ οἱ τὰς τῶν βασιλέων ἀποβλέποντες | |
| 10 | εἰκόνας, τῇ τῶν χρωμάτων λαμπρότητι μαρμαρυγὰς ἀφιείσας, ἁλουργίδα μὲν τὸ τῆς θαλάσσης ἀπο‐ στίλβουσαν ἄνθος, διάδημα δὲ τοῖς φέγγεσι τῶν λίθων ἀστράπτον, καὶ τὴν κορυφὴν περιέχον· χεῖρα δὲ τῷ σφαιροειδεῖ σχήματι τοῦ κόσμου τὸν κύκλον τοῖς | |
| 15 | δακτύλοις φέρειν νομιζομένην· ἐκπλήττονται μὲν τῇ θέᾳ πρὸς θαῦμα πτερούμενοι, φαντάζονται δὲ τοῦ ἀρχετύπου τὸ κάλλος, ὃν οὐχ ὁρῶσι τοῖς ὄμμασι χρωμάτων ἄνθεσιν ἀποβλέποντες· οὕτως, οἷμαι, καὶ οἱ τὸν ἄνθρωπον ἐν μέσῃ τῇ κτίσει, καθάπερ | |
| 20 | ἔμψυχον εἰκόνα τοῦ πλάσαντος φιλοτίμως ἐκτορνευ‐ θεῖσαν ὁρῶντες, θαυμάζουσι μὲν τῆς νεοπλάστου τὴν ἀξίαν εἰκόνος, ἐκπλήττονται δὲ τὴν τοῦ δημιουργή‐ σαντος δεξιὰν, πανσόφως ἄμα καὶ φιλοστόργως τε‐ κτηναμένου τὸ δαίδαλμα. Δεῦρο δὴ οὖν καὶ κατὰ μέρος | |
| 25 | τῆς εἰκόνος τὸ κάλλος ὁ λόγος διεξερχόμενος, κηρυτ‐ τέτω τὸ θαῦμα τοῦ πλάσαντος· ἤδη μὲν οὖν περι‐ τρέχων ὁ λόγος τὰ τῆς κτίσεως θαύματα, καὶ τὴν ἐν ἑκάστῳ τῆς δημιουργίας σοφίαν καταπληττόμε‐ νος, πρὸς τοὺς συγγενεῖς φθάσας ὡρμήθη, καὶ τὴν | |
| 30 | τῆς φύσεως ἐπιγνοὺς οἰκειότητα, τῆς προσφορᾶς ἀπεπαύσατο, ἰδὼν χερσὶ Θεοῦ πλαττόμενον ἄνθρω‐ πον, καὶ τῇ τῆς τιμῆς περιχαρίᾳ, πρὸς εὐχαριστίαν ἐτράπη τοῦ Κτίσαντος. Ἴδεν ἄνθρωπον οὐ γαστρὸς δεηθέντα, οὐ σάρκα γλυφαινομένην ἐν μήτρᾳ, οὐδ’ | |
| 35 | ἐν τῷ τῆς φύσεως ἐργαστηρίῳ πηλουργούμενον ἔμβρυον, οὐδὲ τῇ τοῦ τόπου στενοχωρίᾳ φυσικῶς | |
| πολιορκούμενον, οὐκ ὄγκῳ νηδύος κατασημαῖνον τὴν | 38 | |
40 | αὔξησιν, οὐκ ἀναμένον τὰς ὠδῖνας γενέσθαι πρὸς ἀκτῖνας χειραγωγοὺς, οὐκ ἀναμένον τὸν χρόνον ἵνα τὸν τῆς γαστρὸς ἀπολύσῃ δεσμώτην, οὐδὲ μετὰ τόκον τοῖς σπαργάνων πάλιν δικτύοις τυπούμενον, | |
| 5 | οὐδὲ βαδίσμασιν ὑβριστικῶς ἐπ’ ἐδάφους καθυβριζό‐ μενον, οὐδὲ πρὸς τὰς τῆς ἀτελοῦς ἡλικίας βαθμίδας σὺν μόχθῳ παραπεμπόμενον· ἀλλ’ ἴδεν ἄνθρωπον χερσὶν ἀθανάτοις κυοφορούμενον, μήτραν ἔχοντα τὴν χεῖρα τοῦ πλάσαντος, καὶ Θεοῦ δακτύλοις αὐτοσχέ‐ | |
| 10 | διον ἀπαρτιζόμενον ἄγαλμα· ὁμοῦ δὲ πλαττόμενον, καὶ βασιλέα χειροτονούμενον. Ἀρχέτωσαν γὰρ, φησὶν, τῶν ἰχθύων τῆς θαλάττης, τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ, καὶ τῶν θηρίων τῆς γῆς. Ἐγχειρίζει τῇ κτίσει τὴν κτίσιν, τὸν ὁμόδουλον τῇ φύσει, δε‐ | |
| 15 | σπότην δείξας τῇ χάριτι. Ὑποτάττει τὴν θάλατταν, καταδουλοῦται τὴν ἤπειρον, τὸν ἀέρα τοῖς δώροις προσέγραψε, καὶ γίνεται κτήτωρ ὁ ἄνθρωπος, ὧν οὐκ ἐγένετο κτίστης· ἔσχατος μὲν τὴν πλάσιν, πρῶτος δὲ τὴν ἀξίαν φαινόμενος. Ἀλλὰ γὰρ οὕτως ὁ | |
| 20 | τῆς θείας ἀγαθότητος ὄμβρος φερόμενος, ταῖς ἑξῆς δωρεαῖς ἀποκρύπτει τὰ φθάσαντα· ὡς γὰρ ὠδί‐ νων τὰ τῆς φιλοτιμίας χαρίσματα, καὶ κατέχειν παρ’ ἑαυτῷ κεκλεισμένον τὸν θησαυρὸν οὐ δυνάμενος, οὐκ ἀρκεῖται τοῖς φθάσασιν, οὐχ οἷς ἔδωκε τὰς δω‐ | |
| 25 | ρεὰς περιέγραψεν, οὐδὲ ἐκόρεσε τοῦ διδόντος τὸν πόθον γῆ πᾶσα, καὶ θάλαττα διδομένη· ἀλλ’ αὐ‐ τουργήσας παράδεισον ἁβροδίαιτον ἐνδιαίτημα τῷ ποθουμένῳ χαρίζεται. Καὶ τί δεῖ καταλέγειν τοῦ παραδείσου τὸ κάλλος; Οὗ φυτουργὸς ὁ Δημιουργὸς, | |
| 30 | ἐξαιρέτῳ γηπονίῳ γεωργήσας τὸ δῶρον, ἐξαίρετον οἴκησιν τῷ πλασθέντι χαριζόμενος. Ἔξω τοῦ παρα‐ δείσου πλάσας εἰσήγαγεν ἔνδον, ἵνα γένηται κτήτωρ, οὗ μὴ γέγονε μέρος, ἵνα μὴ τῇ συγγενείᾳ τῆς φύ‐ σεως, ἀλλὰ τῇ φιλοτιμίᾳ τῆς χάριτος τὸ δῶρον κα‐ | |
| 35 | ταλογίζηται. Προσανάβηθί μοι λοιπὸν τὴν σὴν ἀξίαν, Ἀδὰμ, καὶ τοῖς τῶν ζώων ὀνόμασι τὴν δεσποτείαν βεβαίωσον· μίμησαι τοῦ Δημιουργοῦ τὴν ἀξίαν· | |
| αὐτὸς παράγει τὰς φύσεις· σὺ χαρίζου τὰς | 40 | |
41 | κλήσεις. Καὶ ἦν ἰδεῖν ἀπόῤῥητον διὰ τάξεως σύνθημα πρὸς ἅπαντα τὰ ζῶα φερόμενον. Καὶ συν‐ έῤῥει πάντα πρὸς τὸν Ἀδὰμ τῇ παραβάσει τὴν δουλείαν ὁμολογοῦντα. Ἤγαγε γὰρ, φησὶν, ὁ Θεὸς | |
| 5 | πάντα τὰ θηρία τῆς γῆς, καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐ‐ ρανοῦ πρὸς τὸν Ἀδὰμ, ἰδεῖν τί καλέσῃ αὐτά. Γενοῦ δημιουργὸς ὀνομάτων, Ἀδὰμ, ἐπειδὴ μὴ κτισμάτων ἰσχύεις· καὶ πλαττέσθω μὲν ὑπ’ ἐμοῦ, καλείσθω δὲ παρὰ σοῦ τὰ πλαττόμενα. Μερισώμεθα | |
| 10 | τῆς δημιουργικῆς σοφίας τὴν δόξαν· ἐμὲ μὲν γνωρι‐ ζέτω δημιουργὸν τῷ νόμῳ τῆς φύσεως, σὲ δὲ μαν‐ θανέτω δεσπότην τῷ λόγῳ τῆς κλήσεως. Δίδου προσ‐ ηγορίαν, οἷς ἐγὼ τὴν οὐσίαν· οὐκ ἀνατρέπω τὴν κλῆ‐ σιν, οὐκ ἀναπλάττω τὴν χάριν. Πᾶν γὰρ ὃ ἂν ἐκάλεσε | |
| 15 | αὐτὸ ὁ Ἀδὰμ, τοῦτο ὄνομα αὐτῷ. Οὐκ ἴσχυσεν οὐδὲ παράβασις σαλεῦσαι τὰς κλήσεις, οὐδὲ παρανο‐ μία τὰς προσηγορίας ἐσύλησεν. Ἀλλὰ καὶ παρίσταται μὲν λέων ἡμέρως σκιρτῶν, λύκος δὲ μετὰ προβάτων εἰρήνευε· καὶ ὄφις ὑπηβούλευσεν. Οὕτω γὰρ | |
| 20 | ἔχρησεν εἰς ἀταξίαν τῷ διαβόλῳ τὴν γλῶσσαν οὔπω παρακούσας Θεοῦ, τὸν ἅπαντα τῶν ἀλόγων δῆ‐ μον εἶχεν ὑπήκοον. Οὕτω μὲν οὖν ὁ τῶν ἁπάντων Δεσπότης τὰς τῶν ὅλων νομὰς ἀνθρώπῳ παρέδωκεν. δʹ. Ἐν τοσούτοις δὲ θησαυροῖς ὁ Ἀδὰμ ἐνδιαιτώ‐ | |
| 25 | μενος, οὐκ εἶχεν ὅτῳ τὴν εὐφροσύνην ἀνάθηται· οὐκ ἔχων δὲ κοινωνὸν ἀπολαύσεως, ἀτελεστέραν εἶχε τῆς εὐφροσύνης τὴν αἴσθησιν. Οὐχ εὑρέθη γὰρ, φησὶν, ὅμοιος αὐτῷ. Τῆς γὰρ τῶν ἑτερογενῶν δουλείας ἀπήλαυεν· ὁμογενοῦς δὲ παραμυθίαν ἐν τοῖς ὅλοις | |
| 30 | οὐκ ἔβλεπεν. Ἀλήτης ἦν ξένος, δεσπότης ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου πλανώμενος, ὁμογενοῦς ἐρημίᾳ στε‐ νοχωρούμενος. Τί οὖν ὁ πάνσοφος Δημιουργὸς, ὁ φιλάνθρωπος τεχνίτης τῆς φύσεως; Οὐ καλὸν εἶναι, φησὶ, τὸν ἄνθρωπον μόνον. Ποιήσωμεν αὐτῷ | |
| 35 | βοηθὸν κατ’ αὐτόν. Πάλιν σκέψις, πάλιν βουλὴ, | |
| καὶ πάλιν ἄνθρωπος τὸ πλαττόμενον· ἐκεῖ μὲν οὖν | 42 | |
44 | ἔλεγε· Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ’ ὁμοίωσιν· ἐνταῦθα δὲ πάλιν· Ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθὸν κατ’ αὐτόν. Ὅμοια τὰ βουλεύ‐ ματα· καὶ γὰρ ὁμογενῆ τὰ πλαττόμενα· ὅμοια | |
| 5 | τὰ σχήματα· καὶ γὰρ ὁμότιμα τὰ γενόμενα. Πά‐ λιν οὖν σκέψις, ἵνα τιμηθῇ τὸ πλαττόμενον. Ἰσότι‐ μον διαπλάσωμεν ἄνθρωπον, ἴσην αὐτῷ κατὰ τὴν δόξαν συζεύξωμεν, μὴ λειπέσθω κατὰ τὴν ὁμοτι‐ μίαν τὸ γύναιον, ἵνα μὴ νόθῳ γένει καθυβρίζῃ τὰ | |
| 10 | γινόμενα· ἴσος γὰρ ἀληθῶς ἀνδράσι καὶ γυναιξὶ τῆς εὐσεβείας ὁ λογισμὸς, καὶ ἴσον ἐν ἀλλήλοις τῆς ἀρε‐ τῆς τὸ στάδιον ἥπλωται. Οὐ γὰρ διακρίνει τὸ γένος ἡ πίστις. Οὕτως ὁ Παῦλος διορίζεται λέγων· Οὔτε ἀνὴρ χωρὶς γυναικὸς ἐν Κυρίῳ, οὔτε γυνὴ χω‐ | |
| 15 | ρὶς ἀνδρός· φύσεως γὰρ διαφορὰν, ἀρετῆς δρόμος οὐκ ἐπίσταται. Οἶδε καὶ τὸ θῆλυ γένος ἐν τοῖς ἀγῶσι τῆς πίστεως ἀνδρίζεσθαι· οἶδεν ἐν εὐσεβείας σκάμματι ἁρπάζειν τὸν στέφανον· ὧν γὰρ τὴν πλάσιν ὁμοίαν ἐτεκτήνατο, τούτους κατὰ τὸν δρόμον αἰσχύνεται | |
| 20 | λείπεσθαι. Ὅρα μοι καὶ Παῦλον τὸν τὴν οἰκου‐ μένην σταδιεύσαντα, καὶ τῷ περὶ πίστεως δρόμῳ τὸν κόσμον μικρὸν ἀποφήναντα, γυναῖκας παρα‐ καλοῦντα, καὶ τὸν δρόμον θαυμάζοντα· Εὐωδίαν παρακαλῶ, καὶ Συντύχην παρακαλῶ· καὶ σὺ, | |
| 25 | γνήσιε σύζυγε, συλλαμβάνου αὐταῖς, αἵτινες ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ συνήθλησάν μοι, μετὰ καὶ Κλή‐ μεντος, καὶ τῶν λοιπῶν συνεργῶν μου. Ὁρᾷς καὶ τὸ θῆλυ γένος ἐν τοῖς Παύλου δρόμοις φιλόνεικον, καὶ τοὺς ἀποστολικοὺς ἱδρῶτας ἐν τῷ σταδίῳ τῆς | |
| 30 | οἰκουμένης μιμούμενον; Ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθὸν κατ’ αὐτόν. Γνωρίζεις πάντως καὶ τό· Ποιήσωμεν· Πάλιν ἡ λέξις πλατυνομένη, τὰς τῆς θεότητος ὑπο‐ | |
| στάσεις αἰνίττεται, τὴν τῆς Τριάδος γνῶσιν | 44 | |
45 | ὑποδεχομένη. Γενέσθω τοίνυν σύγχρονος ἡ γνῶσις τῇ πλάσει, καὶ μὴ ξενιζέσθω διδασκομένη ὕστερον, ὧν ἐν τῇ ποιήσει τὴν μνήμην ἐδέξατο. Καὶ ἔλαβε, φησὶν, ὁ Θεὸς μίαν τῶν πλευρῶν αὐτοῦ, καὶ ᾠκο‐ | |
| 5 | δόμησε τὴν πλευρὰν, ἣν ἔλαβεν, εἰς γυναῖκα. Τίνος οὖν χάριν, εἰπέ μοι, μετὰ τὸν Ἀδὰμ ἡ γυνὴ, καὶ οὐ σὺν τῷ Ἀδὰμ διαπλάττεται, καὶ οὐκ ἰσόχρο‐ νον ἐπ’ ἀμφοτέρων τὸ δημιούργημα, Ἀλλ’ ἐπὶ μὲν τῶν ἄλλων ἁπάντων ἤρκεσε μία φωνὴ παραστῆσαι τὰς | |
| 10 | φύσεις, καὶ μὴ μετρῆσαι τὰ γένη, ὅτε τῷ ἄῤῥενι τὸ θῆλυ συνεπλάττετο· μόνος δὲ ὁ Ἀδὰμ τοῦ θήλεος ἔρημος, καὶ διίστησι τὴν πλάσιν ἡ τάξις, καὶ οὐδὲ ἐκ τῆς γῆς ἐκκαλεῖται τὰ σώματα, οὐδ’ ἄμφω μητέρα τὴν γῆν ἐπιγράφεται· ἀλλ’ ὁ μὲν ἀπήρτιστο, | |
| 15 | ἡ δὲ οὐδὲ ἤρξατο· διότι ἐπ’ ὄψεσι βούλεται τοῦ Ἀδὰμ δημιουργῆσαι ὁ Θεὸς, καὶ τῆς δημιουργικῆς αὑτοῦ τέχνης θεωρὸν τὴν οἰκείαν εἰκόνα γενέσθαι ποθεῖ. Οὔ‐ πω γὰρ ὁ Ἀδὰμ εἶδε Θεὸν δημιουργήσαντα. «Ἐποίη‐ σεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν, καὶ τὴν γῆν·» ἀλλ’ ὁ | |
| 20 | Ἀδὰμ οὐχ ἑώρα ποιοῦντα, μεταγενεστέραν τῆς οὐρα‐ νοῦ γενήσεως τὴν πλάσιν δεξάμενος. Περιέτεινε τὸ στερέωμα, ἀνῆψε τοῦ φωτὸς τοὺς λαμπτῆρας, ζώων τὰς ἀγέλας ἐκ τῆς γῆς βλαστῆσαι παρεσκεύασεν· ἀλλὰ πρεσβύτερα τῆς τούτου θέας ἐκεῖνα· αὐτὸς ἐν | |
| 25 | τῷ πλάττεσθαι, τοῦ πλάττοντος τὴν αἴσθησιν οὐκ ἐδέξατο. Πῶς οὖν μάθῃ ποιητὴν, ὃν οὐκ οἶδε ποιοῦντα; πῶς ἐπιγνῷ κτίστην, ὃν οὐκ ἐθεάσατο κτίζοντα; Διὰ τοῦτο ἐπ’ ὄψεσιν αὐτοῦ κατασκευάζει τὸ θῆλυ, καὶ θεατὴν τῆς ὁμοίας αὐτὸν ἀπεργάζεται | |
| 30 | φύσεως· ἵν’ ἐν ἐκείνῃ τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἐνοπτριζόμενος, | |
| ἐξ ὧν ἔβλεπεν, ὅπερ οὐκ εἶδε, διδάσκηται. Καὶ ἔλα‐ | 46 | |
48 | βεν ὁ Θεὸς μίαν τῶν πλευρῶν αὐτοῦ, καὶ ᾠκοδό‐ μησε τὴν πλευρὰν, ἣν ἔλαβεν, εἰς γυναῖκα, καὶ πλάσας ἔδειξεν, καὶ νύμφην ἐκ πλευρᾶς ἐχαρίσατο. Διὰ τοῦτο οὐ μιᾷ φωνῇ πρὸς γένεσιν ἑκάτερον ἐκά‐ | |
| 5 | λεσεν, ἀλλ’ ὁρίζει τῇ πλάσει διάστημα προθεσμίας τῇ γνώσει δωρούμενος· ἵνα φύσιν ὁμοίαν πλαττομέ‐ νην θεώμενος, αὐτὸν ἑκατέρων δημιουργὸν ἐκδιδά‐ σκηται. Καὶ οὐδ’ ἐκ τῆς γῆς, ἀλλ’ ἐκ τῆς πλευρᾶς τὸ μέλος δανείζεται. Μερίζει τὸ σῶμα, ἵνα συνάψῃ | |
| 10 | τὸ φρόνημα, καὶ μία φύσις διαιρεῖται τῇ τέχνῃ τοῦ πλάττοντος, ἵνα μία γνώμη τεχνισθῇ μιμουμένη τὴν φύσιν. Θεώμενος γοῦν ὁ Ἀδὰμ τοῦ οἰκείου μέλους παράδοξον αὔξησιν, καὶ μέλος αἱρούμενον, καὶ ζῶον πλαττόμενον, περιχαρῶς ἐξεβόησε· Τοῦτο νῦν | |
| 15 | ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστῶν μου, καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σαρκός μου. Γνωρίζω τὸ μέλος, καὶ τὸ δῶρον ἀσπά‐ ζομαι, καὶ τῆς πλευρᾶς μοι τὸ πάθος εἰς πόθον μεθ‐ ίσταται· Τοῦτο νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστῶν μου, τοῦτο νῦν ἀληθῶς τὸ νῦν θεωρούμενον, οὐκ ἐκεῖνα τὰ | |
| 20 | φθάσαντα, ὧν τὴν ἐξουσίαν λαβὼν, τὴν θέαν οὐκ ἔστεργον· ἀλλὰ τοῦτο, τὸ νῦν πρός με βλέπον, καὶ σὺν πόθῳ βλεπόμενον, ἔπαυσέ μοι πλανωμένην τὴν θέαν, ἡ ταύτης διάπλασις. Ἐν ἀγέλαις ζώων τοσαύ‐ ταις ὁμοφυὲς οὐ προσέβλεπον· ἐν τοσούτοις πλήθε‐ | |
| 25 | σιν ὠδυρόμην τὴν μόνωσιν· ἐν εὐπορίᾳ συνὼν, ὡς ἐν ἐρήμῳ διέτριβον· καὶ χωρισθεὶς τοῦ μέλους, τῷ φίλτρῳ δεσμεύομαι· τόπῳ κεχώρισται, καὶ πόθῳ συν‐ άπτεται. Ἥνωσεν ἡμῖν τὰς ψυχὰς ὁ διαστήσας τὰ σώ‐ ματα. Πῶς ἀλλοτρίαν ἡγήσομαι τὴν [οὐκ] ἔξωθεν, ἀλλ’ | |
| 30 | ὑπ’ ἐμοῦ λαβοῦσαν τὴν γένεσιν; πῶς οὖν οὐ πάλιν ἐσόμεθα μία σὰρξ συνημμένη τῇ φύσει, καὶ πρὸ τούτου τῇ σχέσει; Καὶ ᾠκοδόμησεν ὁ Θεὸς τὴν πλευρὰν, ἣν ἔλαβεν, εἰς γυναῖκα. Ὁμοφροσύνης καὶ σωφροσύνης ἡ πλάσις διδάσκαλος. Ἑνὶ ἀνδρὶ | |
| 35 | μίαν προσαρμόσας γυναῖκα, σωφροσύνης ὑπηγόρευσε νόμους· ἐκ πλευρᾶς δὲ τὴν γυναῖκα νυμφεύσας, θάλπεσθαι παρ’ ἀνδρὸς τὴν γυναῖκα προστάττει καὶ σκέπεσθαι· θάλπεται γὰρ ὁμοῦ καὶ σκέπεται παρὰ τῆς χειρὸς ἡ ὑποκειμένη πλευρά· γυναικὶ δὲ τὴν | |
| 40 | ὑποταγὴν ἀκηρύκτως μαρτύρεται. Ἐννοοῦσα γὰρ τὸν τόπον τῆς διαπλάσεως, καμπτέτω πρὸς ὑπακοὴν τὴν προαίρεσιν, ὡς πλευρὰ συνήφθω, καὶ ὡς ἐκείνη θαλπέσθω. Οὗτος ὁ τῆς δημιουργίας τρό‐ πος, σιωπωμένη ἡ παραίνεσις. Ἀκολουθήσωμεν τοί‐ | |
| 45 | νυν τῷ τοῦ Δημιουργοῦντος βουλήματι· αἰδεσθῶμεν | 48 |
49 | τὸν Κύριον τῆς φύσεως, ἀκολασίας ὁδοὺς ἐκτραπώ‐ μεθα. Μὴ καθυβρίζωμεν σεμνότητα πλάσεως μο‐ λυσμῷ προαιρέσεως. Ἀγαπήσωμεν τὸν ἀπλήστῳ τιμῇ τὸ γένος τιμήσαντα· ἀγαπήσωμεν ὡς φιλάνθρωπον, | |
| 5 | καὶ τιμήσωμεν ὡς φιλότιμον. Μὴ ῥυπώσωμεν τὴν ἀξίαν ἀναξίοις ἐπιτηδεύμασι. Χερσὶ Θεοῦ διεπλάσθη‐ μεν· μὴ ἀμαυρούσθω τὸ κάλλος τῆς πλάσεως τῇ κακίᾳ τῶν πράξεων· μὴ τῇ παραβάσει τῶν πραγμά‐ των πυρὶ, τῷ ὄφει πειθόμενοι· μὴ πάθωμεν, ἃ πέ‐ | |
| 10 | πονθε τοῦ γένους ἡ ῥίζα. Ἀλλὰ νῦν μὲν ἐπίσχωμεν τοῦ λόγου τὸν δρόμον, διὰ τὸν τῆς ἀκοῆς κόρον. Συμπραττούσης δὲ τῆς χάριτος, τὸ λοιπὸν τῆς ἱστο‐ ρίας προσθήσομεν· ἵνα μάθωμεν οἷον ὕφανε δρᾶμα κατὰ τοῦ πρωτοπλάστου ὁ διάβολος, καὶ μαθόντες ἃ | |
| 15 | πέπονθε, τοῖς ἐκείνου σωφρονιζώμεθα πάθεσι· θερ‐ μοτέρῳ δὲ πόθῳ Χριστὸν ἀγαπήσωμεν, ὑφ’ οὗ καὶ ὁ πεσὼν ἀνέστη, καὶ ὁ βαλὼν καταβέβληται, χάριτι αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 21t | ΛΟΓΟΣ Γʹ. | |
| 22t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν Ἀδάμ. | |
| 23 | αʹ. Οἶδα χρεώστην ἐμαυτὸν τῆς κατὰ τὸν Ἀδὰμ διδασκαλίας χειρογραφήσας, καὶ τὸ χρέος ἐπιγινώ‐ | |
| 25 | σκων, τῷ μεγέθει τοῦ χρέους ταράττομαι. Ἀλλ’ ἐπειδήπερ σφοδροὶ μὲν ὑμεῖς ἐρασταὶ μαθημάτων, καὶ τῆς ὑποσχέσεως ἀπαιτηταὶ φοροὶ καθεστήκατε· ἡμεῖς δὲ πρὸς τὴν καταβολὴν ἀσθενεῖς· φέρε, τὸν Δεσπότην Χριστὸν συνεργὸν γενέσθαι πρὸς τὴν ἀπό‐ | |
| 30 | δοσιν αὐτῶν ἱκετεύσωμεν. Εἰ γὰρ χαίρει τὰ τῶν ἁμαρτιῶν ἔγγραφα σχίζων, πολλῷ πλέον εὐφραίνεται τὰ τῆς διδασκαλίας συγκαταβάλλων ὀφλήματα. Δεῦρο δὴ οὖν, ἀγαπητὲ, τῇ κατὰ τὸν Ἀδὰμ συγγραφῇ τὸν νοῦν ἀσχολήσωμεν. Εὔκαιρος γὰρ ἡ περὶ τούτου | |
| 35 | κατὰ νηστείαν διήγησις, ἐπειδὴ καὶ ταύτην ἐν πα‐ ραδείσῳ μετὰ τῶν ἄλλων φυτῶν φυλάττειν ὁ Ἀδὰμ ὑπεδέξατο, καὶ τῇ τῆς ἀπολαύσεως ἐξουσίᾳ καὶ ὁ τῆς νηστείας νόμος πρὸς αὐτὸν ὑπεγράφετο. Ἀπὸ παντὸς γὰρ ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει | |
| 40 | φαγῇ, ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρὸν, οὐ φάγεσθε ἀπ’ αὐτοῦ. βʹ. Πρώτη βασιλέως διάταξις τροφὴν χαριζομένη, καὶ νηστείαν νομοθετοῦσα. Ἔχε, φησὶ, τῶν ὅλων τὴν ἐξουσίαν, ἑνὸς ἀφίστασο μόνου. Ἡ χεὶρ ἐκ‐ | |
| 45 | τεινέσθω πρὸς ἅπαντα, καὶ συστελλέσθω πρὸς ἕν. Οὐ φθονήσας ἐκώλυσα τὴν ἀπόλαυσιν, οὐδὲ ἐμαυτῷ τὴν βρῶσιν ταμιευόμενος (ἐμοὶ γὰρ φύσις ἀνενδεὴς, καὶ πρὸς ἅπαν πάθος ἀχείρωτος) ἀλλ’ ἵνα ἐννοῶν τὸν κωλύσαντα, γνωρίσῃς τὸν χορηγήσαντα· καὶ ἡ τοῦ | |
49(50) | ἐνὸς ἀποστέρησις, γένηταί σοι τοῦ τὰ ὅλα δεδωκότος ὑπόμνησις· ἵνα μὴ πάντοθεν ἡ τρυφὴ περιῤῥέουσα λῃστεύσῃ τὴν μνήμην τῆς χάριτος· ἵνα μὴ τῇ ἀπλη‐ στίᾳ τῆς βρώσεως ὀλισθήσῃ[ς] πρὸς ἄγνοιαν. Τὰ μὲν οὖν ἄλλα τῶν ζώων ἔθνη καὶ γένη διαπλάττων ὁ | |
| 55 | Δημιουργὸς, νόμοις ἀκινήτοις ἔδησε φύσεως. Καὶ | |
| προαίρεσις οὐκ ἔστιν αὐτοῖς ἐπ’ ἄμφω τὴν ἐξουσίαν | 50 | |
52 | μερίζουσα, οὐδὲ λογισμοῦ διάκρισις ζυγοστα‐ τοῦσα τῶν πρακτέων τὴν αἵρεσιν· ἀλλ’ ὁμοῦ τε κε‐ λεύει φύσις, καὶ ἐς τὸ πράττειν ἐπείγεται μὴ πολυ‐ πραγμονοῦντα τὸ πρόσταγμα. Ἄνθρωπος δὲ λόγῳ | |
| 5 | τετίμηται, καὶ προαιρέσει κεκόσμηται, καὶ αὐτ‐ εξουσίῳ γνώμῃ ἀστράπτει, βουλήματι ἀδούλωτον ἔχων τὸ φρόνημα, αὐτοδέσποτον ἔχων τὴν πρόθεσιν, ἀβία‐ στον δεικνὺς τῶν πρακτέων τὴν αἵρεσιν. Ἐντεῦθεν τὸ μὲν ἐκλέγεται, τὸ δὲ πρὸς τὸ δοκοῦν παραπέμπε‐ | |
| 10 | ται· καὶ τὸ μὲν ἀποστρέφεται, τῷ δὲ προστίθεται· καὶ βασιλεύων αὐτεξουσίῳ βουλεύματι, πλουτεῖ ταῖς τῆς γνώμης αἱρέσεσι. Διὰ τοῦτο διδοὺς νόμον Θεὸς, οὐκ ἀνάγκην πρὸς τὸ πράττει προστίθησιν, ἀλλ’ ἐντέλλεται τὰ δοκοῦντα, καὶ τῷ θέλειν τὴν πρᾶξιν | |
| 15 | ἀφίησι, κἂν ὁ προσταττόμενος παραδράμῃ τὸ πρόσ‐ ταγμα, οὐδ’ οὕτως μεταλλάττει τὴν φύσιν, οὐδὲ νόμοις ἀνάγκης δεσμεύει τὸν παρακούσαντα, οὐδὲ ἀφαιρεῖ βίᾳ τὴν χάριν, οὐδὲ περισπᾷ τὸ δῶρον ἀνάγκῃ, οὐδὲ νοθεύει τὴν γνώμην, παρατρέπων τὴν φύσιν· | |
| 20 | ἀλλ’ ἐῶν τὸ τῶν λογισμῶν αὐτοδέσποτον, σωφρονίζει τιμωρίαις τὸν πλημμελήσαντα· τῷ δὲ κρατοῦντι λογισμῷ τὰς τοῦ σώματος ἡνίας ἐπέτρεψεν· καὶ καθάπερ ἅρματι τῷ σώματι τὴν ψυχὴν ἡνίοχον ἐπι‐ στήσας, τὸν δρόμον τῆς ἀρετῆς ἐλαύνειν παρα‐ | |
| 25 | κελεύεται. Ἐνταῦθα τοίνυν, εἰ μὲν νήφων ὁ λογισμὸς ἀνέχῃ τὰς ἡνίας τοῦ σώματος, τρέχει δρόμον προ‐ ξενοῦντα τὸν στέφανον· ἐπινυστάξας δὲ καθάπερ ἵπποις τοῖς πάθεσιν, ἔλαθεν ἑαυτὸν κατὰ κρημνῶν καὶ δυσχωρίας φερόμενος· καὶ τελευταῖον καταβλη‐ | |
| 30 | θεὶς, ἕλκεται κεκονιμένος, αἰχμάλωτος ἅρματος οἰκείου γενόμενος, καὶ συρόμενος κέκραγε· Ταλαί‐ πωρος ἐγὼ ἄνθρωπος, τίς με ῥύσεται ἀπὸ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου; Προδοὺς γὰρ ῥᾳθυ‐ μίᾳ τὴν δεσποτείαν, γίνεται δοῦλος παθῶν· καὶ πά‐ | |
| 35 | θεσιν ἀλογίστοις ὁ λογισμὸς παραχωρήσας τὸν θρό‐ νον, δοῦλος ἠλέγχθη τούτων, ὑφ’ ὧν ἐτέχθη δου‐ λεύεσθαι. Πρὸς τοίνυν τοῖς ἄλλοις, οἷς Θεὸς τιμήσας τὸν ἄνθρωπον φαίνεται, καὶ λογισμῷ αὐτεξουσίου δωρεᾶς ἀμφιέσας, δέδωκε νόμον αὐτῷ, γυμνάζων | |
| 40 | τὴν αἵρεσιν· καὶ καθάπερ ἐν δέλτῳ τῷ φυτῷ διαγρά‐ ψας τὴν ἐντολὴν, τὴν ἔνδον κρυπτομένην διάγνωσιν ἀνεκίνησε, ὑπακοῆς καὶ παρακοῆς διαφορὰν ἐπὶ τοῦ | |
| ξύλου προσγράψας. Ἐντεῦθεν γνωστὸν καλοῦ καὶ | 52 | |
53 | πονηροῦ τὸ ξύλον ἐπονομάζεται· ἀφ’ ὧν γὰρ οὗτος ἐδιδάχθη, ὑπὸ τούτων τὸ ξύλον ἐκλήθη· καὶ ἡ τούτου διδασκαλία, τοῦ φυτοῦ προσηγορία. Ἐκεῖ γὰρ, ὡς ἔφην, τῷ Ἀδὰμ ἡ γνῶσις ἐμελετᾶτο, καὶ τὸ λογικὸν | |
| 5 | ἐγυμνάζετο· Ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ πα‐ ραδείσῳ βρώσει φαγῇ· ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρὸν, οὐ φάγεσθε ἀπ’ αὐτοῦ. Ἔχε τὴν ἀπόλαυσιν ἄμετρον, στῆσον μόνον τὴν χεῖρα πρὸς ἄτοπον βρῶσιν ἐπειγομένην. Δεῖξον | |
| 10 | τῇ τοῦ νόμου φυλακῇ, τὴν τοῦ νομοθέτου τιμήν. Ἴδω τὴν γνώμην, ἵνα θαυμάσω τὸ φίλτρον. Δίδου μοι χάριν τὴν χεῖρα συστείλας, τὸν ὅλου παραδείσου δοτῆρα, ἑνὸς ξύλου μόνον προτίμησον· σὲ δικαστὴν τῆς ἐμῆς ἐποιησάμην τιμῆς· ἀμείβου τὸν εὐεργέτην | |
| 15 | περιφρονήσει τῆς γεύσεως. Διὰ τοῦτό σοι τὸν θάνα‐ τον φόβον τῷ νόμῳ προσήνεγκα, βοηθοῦντά σοι πρὸς τὴν παράνομον ὄρεξιν· κἂν ὁ λογισμὸς πρὸς αὐτὴν ὀλισθαίνῃ, τῷ φόβῳ στηρίζεται· νεῦρον γὰρ πρὸς ἐγκράτειαν ὁ τῆς παραβάσεως φόβος. Σὺ δὲ μὴ φόβῳ | |
| 20 | τὴν τιμὴν, ἀλλὰ πόθῳ προσένεγκε. Φυτὸν γενοῦ μεῖ‐ ζον, τοῦ παραδείσου λαμπρότερον· δρέψομαί σου κἀγὼ τὴν ὑπακοὴν, ὡς καρπὸν ἀγαθὸν τῆς προαιρέ‐ σεως. Προσένεγκέ μοι δῶρον τὴν γνώμην· Ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φαγῇ. | |
| 25 | Πλάτυνον τῆς ἐπιθυμίας τοὺς ὅρους· νικᾷ γάρ σου τὴν χρείαν, ἡ τῆς χορηγείας δαψίλεια· ἀντὶ πλούτου ταῖς ἐπιθυμίαις παράδεισος. Ἀλλ’ ὅπου τὸν νόμον γεγραμμένον ὁρᾷς, ἐκεῖ τὸν πόθον ἀνάστελλε· παρ‐ αιτοῦ ἁφὴν τῆς τροφῆς, ὡς ζωῆς δηλητήριον. Ἀπό‐ | |
| 30 | στρεφε τὸ βλέμμα χειραγωγοῦν πρὸς παράβασιν· φεῦγε τὴν θέαν, ἵν’ ἔχῃς τὸ σώζεσθαι· Ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φαγῇ. Ἀκό‐ λουθος ὁ νόμος τῷ χρόνῳ. Πρόσφορα τῷ καιρῷ τὰ ἐντάλματα. Ποῖον γὰρ ἂν νόμον ἥρμοσε τὸ, Μὴ φο‐ νεύσῃς, τίνα; καὶ διὰ τί; Μὴ κλέψῃς, τὰ τίνος; καὶ, Μὴ μοιχεύσῃς, τὴν τίνος; Ποῖον γὰρ ἂν αὐτὸν | |
| 35 | κάλλους βέλος ἐτόξευεν ἕτερον, ἵνα τὴν βολὴν φυλαξάμενος, φύλαξ γένηται τοῦ προστάγματος; γʹ. Τέως μὲν οὖν ὁ Ἀδὰμ ἀκίνδυνος ἀπήλαυε, καὶ ἦν ἀβλαβὴς ἡ τρυφὴ, ἄμικτος ὀφιώδους ἰοῦ. Ἀλλ’ ἤγειρεν ἡ θέα πρὸς βασκανίαν διάβολον, καὶ πληγεὶς οἷς ἔβλεπεν, ἀντιπλήττειν πειρᾶται τὸν πλήττοντα. | |
| 40 | Εἶδε πάσης κτίσεως ἐξουσίαν ἀμέριστον, εἶδε θαλάτ‐ της δεσποτείαν ἐγχειρισθεῖσαν, ζώων ὑποκυπτούσας ἀγέλας, παράδεισον οἰκητήριον, νύμφην χειρὶ πλατ‐ τομένην Θεοῦ, προῖκα διδομένην τὴν κτίσιν, νυμφο‐ στολοῦντα Θεὸν, καὶ φθόνῳ βαλλόμενος, ὄφιν ὁ θη‐ | |
| 45 | ριώδης ἐνδύεται· ὄφεως ἡνίοχος, μετὰ τὴν τοῦ ἀέρος ἡνιοχείαν καθίσταται, πράξεσιν ἀτίμοις ἀτίμως ἐπισυρόμενος. Ὁ γὰρ προσκρούων Θεῷ, καὶ πρὸ τῆς τιμωρίας, τιμωρίαν ἔχει τὴν ἀτιμίαν. Οὕτω τοίνυν ὄφεως ὑποκριτὴς γεγονὼς, πρόσεισι | |
53(50) | τοῖς ἐπιβουλευομένοις τὸν κηδεμόνα μιμούμενος, καὶ τῷ Ἀδὰμ τέως ἀφεὶς τὸ τῆς συζυγίας εὐχείρωτον, | |
| ἕτερον περιεξέρχεται μέρος, ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τοι‐ | 54 | |
56 | χωρυχεῖν τὸν ἄνθρωπον ἄρχεται· Τί ὅτι εἶπεν ὁ Θεός· Οὐ μὴ φάγητε ἀπὸ τοῦ ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ; Ὑποκρίνεται φιλανθρωπίαν ὁ πρὸς φό‐ νον δραμὼν, καὶ συγκρούειν ἐπιχειρεῖ τὸν οἰκέτην | |
| 5 | πρὸς τὸν Δεσπότην, συμπαθείας προσχήματι. Εἶδον ὑμᾶς, φησὶν, ἐν ἀγαθῶν περιουσίᾳ τυχεῖν οὐ τολμῶν‐ τας, καὶ συμπαθήσας ἐλήλυθα. Εἶδον ἐν μέσῳ παρα‐ δείσου λιμώττοντας, καὶ τὴν λύπην μεριζόμενος ἦλ‐ θον. Τί γὰρ, εἰπέ μοι, βουλόμενος ὁ Θεὸς τὴν | |
| 10 | βρῶσιν ἐκώλυσε; τί δείξας τὴν θέαν, τῆς πείρας ἐστέρησε; τίνι ταμιεύεται τὴν ἀπόλαυσιν; τίνι φυ‐ λάττει τὸ δῶρον ὑμῶν ἀφαιρούμενος; Ἄμεινον ἦν, εἰ μὴ ἐδεδώκει, ἢ δεδωκὼς ἐκώλυσε. Παράδεισον ἔδωκε, καὶ τὴν βρῶσιν οὐ συνεχώρησε. Ταύταις ταῖς φω‐ | |
| 15 | ναῖς τὴν ἀκοὴν ὑπεργάζεται, καὶ πολιορκεῖ τὸν λόγον, καὶ κυμαίνει τὴν γνώμην. Ἔπληξε τὴν ἀκοὴν, ἵνα βλάψῃ συνείδησιν. Ἀλλ’ ἀποκρίνεται πρὸς τὸν ἐπίβουλον ἡ γυνὴ, καὶ διορθοῦσθαι τὸν ἐπιβουλεύοντα βούλεται. Τί σαυτὴν, ὦ γύναι, μολύνεις ταῖς ὑπο‐ | |
| 20 | κρίσεσιν; Ἐφόρεσας τὸ ψεῦδος, φεῦγε τὸν τοῦ ψεύ‐ δους ἐργάτην, ἀποστρέφου τὸν τοῦ ψεύδους πατέρα, ἀντίστησον αὐτοῦ ταῖς μηχαναῖς τὴν σιγήν· ἄπρα‐ κτον αὐτῷ ποίει τὸ βέλος, τὴν ἀκοὴν ἀποφράξασα. Ἀπὸ παντὸς, φησὶ, ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ | |
| 25 | βρώσει φαγόμεθα, ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρὸν, εἶπεν ὁ Θεὸς, οὐ φαγόμεθα ἀπ’ αὐτοῦ. ᾟ δ’ ἂν ἡμέρᾳ φάγησθε, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε. Ἐγύμνωσας σαυτὴν, ὦ γύ‐ ναι, τῶν ὅπλων, Θεοῦ φωνὴν τῷ διαβόλῳ καταπι‐ | |
| 30 | στεύσασα. Τί οὖν ἐκεῖνος; Οὐ θανάτῳ, φησὶν, ἀπο‐ θανεῖσθε. Ὢ γνώμης μιαρᾶς, καὶ φωνῆς τολμηρᾶς! Θεὸς τοῖς παραβᾶσι θάνατον ἀποφαίνεται, καὶ διά‐ βολος ζωὴν τοῖς παρανομοῦσιν ἀντεπαγγέλλεται· Οὐ θανάτῳ ἀποθανεῖσθε. Κλέπτει τοῦ θανάτου τὸν | |
| 35 | φόβον, ἵνα λῃστεύσῃ τῆς ἐντολῆς τὴν ἀσφάλειαν. Νο‐ θεύει τὴν τιμωρίαν, ἵνα πρὸς παρανομίαν προτρέψη‐ ται. Σαλεύσας τὸν φόβον, γυμνώσας τῆς τιμωρίας, σαλπίζει τὸν κατὰ Θεοῦ πόλεμον. ᾜδει γὰρ ὁ Θεὸς ὅτι ᾗ ἂν ἡμέρᾳ φάγησθε ἀπ’ αὐτοῦ, διανοι‐ | |
| 40 | χθήσονται ὑμῶν οἱ ὀφθαλμοί· καὶ ἔσεσθε, ὡς θεοὶ, γινώσκοντες καλὸν καὶ πονηρόν. Φθόνῳ, φησὶν, ὑμᾶς, οὐ πόθῳ τοῦ δένδρου κεκώλυκε. Ἀπ‐ | |
| εστέρησε βρώσεως, ἵνα κωλύσῃ θεότητος. Τί οὖν φεύ‐ | 56 | |
57 | γεις, ὦ γύναι, φυτὸν δι’ οὗ γενήσῃ Θεός; τί παραιτεῖσθε βρῶσιν, δι’ ἣν ἴσοι τῷ προστάξαντι γίνε‐ σθε; Ἀληθῶς ἀνθρωποκτόνος ἦν ἀπ’ ἀρχῆς. Ἐπει‐ δὴ γὰρ δυσὶ τούτοις τοὺς περὶ τὸν Ἀδὰμ ὁρῶν ὠχυρω‐ | |
| 5 | μένους, θανάτου φόβῳ, καὶ ζωῆς ἐπαγγέλμασιν, οἷς αὐτοὺς ὁ Θεὸς προλαβὼν ἠσφαλίσατο, μιμεῖται τὰ αὐτὰ καὶ αὐτός. Καὶ τῷ μὲν θανάτῳ τὸ, Οὐκ ἀπο‐ θανεῖσθε, προβάλλεται, ἀντὶ δὲ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, ἰσοθέοις ἐλπίσιν ἐπτέρωσεν· ἵνα λύσας τὸν φόβον, | |
| 10 | καὶ ταῖς ἐλπίσι φαντάσας, εὐκόλως συλήσῃ τὸ πρόσ‐ ταγμα, ἐργαστήριον παραβάσεως τὸν παράδεισον ἐργαζόμενος. Ἔσεσθε ὡς θεοί. Ταύτην μοι παρα‐ τήρει τῆς λέξεως τὴν ἐπιβουλὴν, ἀδελφὲ, πάσης ἀσε‐ βείας μητέρα καὶ ῥίζαν ὑπάρχουσαν. Ἑλληνισμὸς | |
| 15 | γὰρ δι’ αὐτῆς ἐβλάστησε, καὶ αἱ τῆς ἀσεβείας αἱρέ‐ σεις ἐντεῦθεν ἐτέχθησαν. Τοῦτο γέγονεν αὐτῷ πρω‐ τότοκον κατὰ τῆς ἀληθείας μηχάνημα, τὸ πεῖσαι δυ‐ νηθῆναι τοὺς ἀνθρώπους γενητὸν τὸ Θεῖον νομίζε‐ σθαι. Τοῦτο πρὸς τὴν εἰδώλων ταπείνωσιν τὴν | |
| 20 | τοῦ Θεοῦ κλῆσιν κατήνεγκε. Διὰ ταύτην τὴν φωνὴν τὴν κτίσιν εἶναι Θεὸν ἐφαντάσθησαν. Διὰ ταύτην καὶ Ἄρειος τὴν φωνὴν κτίσμα τὸν Υἱὸν δογματίζειν ἐτόλμησε· διὰ ταύτην Εὐνόμιος τὸν Υἱὸν ἐξ οὐκ ὄν‐ των ἀπεφήνατο· διὰ ταύτην Ἀπολλινάριος τὸν Θεὸν | |
| 25 | ἄνθρωπον γενέσθαι νενόμικεν. Ἄνελε τὸ, Ἔσεσθε ὡς θεοὶ, καὶ πρόῤῥιζος Ἑλληνισμὸς ἀναρπάζεται. Ἄνελε‐ κτίσμα τὸ Θεῖον νομίζεσθαι, καὶ πᾶσα πέπτωκεν αἵρεσις Υἱῷ πολεμοῦσα. Ἐκεῖνον ἔχουσιν ἐργάτην οἱ γένεσιν, καὶ σύνθεσιν, καὶ πάθος τῷ Θείῳ προσ‐ | |
| 30 | άπτοντες. Ἔσεσθε ὡς θεοί. Φαντάζει θεότητα, ἵνα καταδικάσῃ θνητότητι, καὶ εἶπεν, ἃ ἤθελεν. Εἶδε γὰρ, φησὶν, ἡ γυνὴ, ὅτι ὡραῖον τὸ ξύλον εἰς βρῶ‐ σιν. Καίτοι καὶ πρότερον ἔβλεπεν, ἀλλ’ ἐκαθάρευ[σ]ε τοῦ πάθους τότε τὸ βλέμμα. Ἀδούλωτον εἶχε τότε τὸν | |
| 35 | λογισμὸν καθαρότητι, τῆς δὲ ψυχῆς πεδηθείσης, ἐκοι‐ νώνει τοῦ πάθους ἡ θέα. Οἷα γὰρ τῆς ψυχῆς τὰ βου‐ λεύματα, τοιαῦτα τοῦ σώματος τὰ κινήματα. Εἶδεν ὅτι καλὸν τὸ ξύλον εἰς βρῶσιν. Ὧν οὐκ εἶχε τὴν πεῖραν, τούτων θαυμάζει τὴν γεῦσιν. Καὶ λα‐ | |
| 40 | βοῦσα τοῦ καρποῦ αὐτοῦ ἔφαγε, καὶ ἔδωκε καὶ τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς. Τί ποιεῖς, ὦ γύναι; θάλπειν ἐτά‐ | |
| χθης, καὶ ἐπιβουλεύειν ἐπήχθης; κοινωνὸς τῆς ζωῆς | 58 | |
60 | ἐπλάσθης, καὶ θανάτου πρόξενος ἀπηλέγχθης; μέλος ἐλήφθης, καὶ ὡς βέλος ἐπέμφθης; Τί οὖν τὸ τέλος; Καὶ ἔγνωσαν ὅτι γυμνοὶ ἦσαν, καὶ ἔῤῥαψαν φύλλα συκῆς, καὶ ἐποίησαν ἑαυτοῖς περιζώματα. Ἤδη | |
| 5 | τὸν καρπὸν τῆς ἀπάτης ἐτρύγησαν. Ἔῤῥαψαν φύλλα συκῆς. Αὐτοὶ γυμνωθέντες γυμνοῦσι τὰ δένδρα· περὶ φυτὸν πλημμελήσαντες, παρὰ φυτοῦ τὴν σκέπην δανείζονται. Ἐν τοιούτοις μὲν οὖν οἱ τοῦ γένους πατέρες. Ἐγέλα δὲ ἄρα ὁ διάβολος, αἰσχύνῃ | |
| 10 | μολύνας τοῦ Θεοῦ τὴν εἰκόνα. Τοιαῦτα γὰρ τοῦ δια‐ βόλου τὰ μηχανήματα, μεθ’ ἡδονῆς τιτρώσκει, καὶ μετ’ αἰσχύνης ἐλέγχει. Ὠθεῖ πρὸς πτῶσιν, καὶ στη‐ λιτεύει πεσόντας. Οἰκτείρας δὲ τὴν ἀπάτην Θεὸς, πρὸς διόρθωσιν ἔτρεχεν. Ἔτρεχε δὲ οὐ τόπον ἀμεί‐ | |
| 15 | βων, ἀλλὰ διά τινος φοβερᾶς ὄψεως τὴν παρουσίαν πιστούμενος. Οἱ δὲ τῷ φόβῳ πληγέντες, ἑαυτοὺς κατ‐ ηγόρους καὶ μάρτυρας τῆς παραβάσεως ἔχοντες, φυγὴν ἑαυτῶν καταψηφίζονται. Φοβήσας δὲ τῷ τοῦ περιπάτου κτύπῳ, Θεὸς τῇ κλήσει φιλανθρωπεύεται, | |
| 20 | λέγων· Ἀδὰμ, Ἀδὰμ, ποῦ εἶ; Ὢ φιλανθρωπίας Δεσπότου! ὡς ἀγνοῶν ζητεῖ, ὃν αὐτὸς ἐφυγάδευσε, καὶ ὡς οὐχ ὁρῶν καλεῖ ὁ τοῖς πᾶσι παρών. Ἀδὰμ, Ἀδὰμ, ποῦ εἶ; Ποῦ μοι τῶν ἐμῶν χειρῶν τὸ πλα‐ στούργημα; ποῦ τῆς ἐμῆς ἀξίας ὁ ἔμψυχος ἀνδριάς; | |
| 25 | ποῦ τῆς ἐμῆς φυτουργίας ὁ φύλαξ; Ἀδὰμ, Ἀδὰμ, ποῦ εἶ; Θρηνώδης ἐκ φιλοστοργίας ἡ κλῆσις· Ποῦ εἶ; Ποῦ σοι τῆς ἐμῆς ὁμιλίας ἡ παῤῥησία; ποῦ σοι τῆς πρὸς ἐμὲ συνηθείας τὸ θάρσος; ποῦ σοι τὸ τῆς ἀξίας ὕψος; ἀντὶ φίλου δραπέτης; φάνηθι κα‐ | |
| 30 | λοῦντι. Δεῖξον τῷ ἰατρῷ τὸ τῆς παραβάσεως ἕλ‐ κος· δεῖξον τὴν πληγὴν τῆς γυμνώσεως· ἔχω γὰρ φάρμακα τοῦ τραύματος ἰσχυρότερα, ἔχω βοηθή‐ ματα, δι’ ὧν θεραπεύω τὰ τοῦ ὄφεως δήγματα. Τού‐ τοις θαρσήσας τοῖς ῥήμασι προκύπτει κρυπτόμενος, | |
| 35 | καὶ τολμᾷ τὴν ἀπόκρισιν, τοιαῦτα καθ’ ἑαυτὸν βου‐ λευσάμενος· Ὅλως ἀξιοῖ με κλήσεως ὁ Θεὸς, καὶ φωνῇ μεταπέμπεται· καὶ οὐ σκηπτὸν ἐπαφίησιν, οὐκ ἐπάγει θάνατον, ὃν καὶ προηπείλησεν. Οὐκοῦν ἐπ‐ ακούσω βοῶντος, μὴ προακούσας νομοθετοῦντος. Τὴν | |
| 40 | φωνήν σου ἤκουσα περιπατοῦντος, καὶ ἐφο‐ βήθην, ὅτι γυμνός εἰμι, καὶ ἐκρύβην. Οὐ χρεία μοι ῥημάτων κατηγορούντων, αὐτοπρόσωπον φέρω τῆς ἁμαρτίας ἐν τῇ γυμνώσει κατήγορον. Τί οὖν ὁ Θεός; Τίς ἀνήγγειλέ σοι, ὅτι γυμνὸς εἶ, εἰ μὴ | |
| 45 | ἀπὸ τοῦ ξύλου, οὗ ἐνετειλάμην σοι, τούτου μό‐ νον μὴ φαγεῖν, ἀπ’ αὐτοῦ ἔφαγες; Ὡς δικαστὴς ἦλθε, καὶ ὡς ἰατρὸς ἐρωτᾷ, καὶ δικάζειν ἐλθὼν, ὡς | |
| φίλῳ προσονειδίζει· Αὗται, λέγων, τῶν παρ’ ἐμοῦ σοι. | 60 | |
61 | δωρεῶν αἱ ἀμοιβαί; ταῦτα τῶν παρεσχημένων τὰ χαριστήρια; Οὗτος μὲν οὖν ἀπολογίας ἀπορεῖ, καὶ πρὸς τὴν γυναῖκα μεταφέρει τὸ τόλμημα, τὴν τοῦ βίου κοινωνίαν τοῦ ἐγκλήματος ποιησάμενος αἴτιον· | |
| 5 | ἡ δὲ πρὸς τὸν ὄφιν μεταφέρει τὰ πταίσματα. Θεὸς δὲ σωφρονίζων τοὺς ἀπατηθέντας, κολάζει τὸν ἀπα‐ τήσαντα. Εἶπε γὰρ Κύριος ὁ Θεὸς τῷ ὄφει· Ὅτι ἐποίησας τοῦτο, ἐπικατάρατος σὺ ἀπὸ πάντων τῶν κτηνῶν τῆς γῆς. Ἡ μὲν ἀπόφασις κατὰ τοῦ | |
| 10 | φαινομένου ὄφεως φέρεται· ἡ δὲ τῆς ἀποφάσεως κόλασις κατὰ τοῦ ὑπεναντίου ἐκπέμπεται. Δι’ οὗ γὰρ ἠπάτησε, διὰ τούτου κολάζεται. Τῇ δὲ γυναικὶ εἶπε· Ἐν λύπαις τέξει τέκνα. Ἡ τοῦ τῆς ἐντολῆς καρ‐ ποῦ μὴ φεισαμένη, περὶ τοὺς ἑαυτῆς ἀνιάσῃ καρπούς. Τῷ δὲ Ἀδὰμ εἶπεν· Ἐπικατάρατος ἡ γῆ ἐν τοῖς ἔργοις σου. Τρυφῆς ἐφάνης ἀνάξιος, τοῖς περὶ γῆν ἱδρῶσιν ὑπάρξεις κατάρατος, καὶ πόνοις με‐ | |
| 15 | τρήσας τῆς ζωῆς σου τὸν χρόνον, τάφον εὑρήσεις τοῦ βίου διάδοχον. δʹ. Αὕτη τῆς κατὰ τῶν προγόνων καταδίκης ἀπό‐ φασις. Σὺ δὲ μὴ ῥίψῃς τὰς τῆς σωτηρίας ἐλπίδας· οὐ γὰρ ἔστησεν ὁ Θεὸς ἄχρι τῆς κατάρας τὰ πρά‐ γματα· οὐκ ἀφῆκε χρηστῆς ἐλπίδος ὁ Θεὸς τὴν φύ‐ | |
| 20 | σιν χηρεύσασαν. Χριστοῦ γὰρ παρουσία τῆς τοῦ πρω‐ τοπλάστου λαιμαργίας ἰσχυροτέρα· καὶ τῆς τῶν ἀν‐ θρώπων διὰ παρανόμου βρώσεως ἀπατηθείσης, τὴν τῶν ἀνθρώπων ἀπαρχὴν ὁ Μονογενὴς ἐνεδύσατο· καὶ τὸν δεύτερον Ἀδὰμ περιβάλλεται, φαρμάκοις ἐναν‐ | |
| 25 | τίοις θεραπεύων τὰ τραύματα. Ἀντέστησε παρα‐ δείσῳ τὴν ἔρημον· τῇ τρυφῇ, τὴν νηστείαν· τῇ διὰ ὄφεως ἀπάτῃ, τὸ δι’ ἀνθρώπου κατὰ τοῦ διαβόλου τρόπαιον, ἀντὶ τῆς Εὔας, παρθένον χωρὶς κατάρας ὠδίνουσαν, καὶ τόκον παρθενικὸν λύπης ἀρχαίας | |
| 30 | ἐλεύθερον, καὶ κόρην ἀνύμφευτον, ἀθάνατον νυμ‐ φίον γεννήσασαν. Οὗτος ὁ δεύτερος Ἀδὰμ ἀπετέχθη, ἀντὶ παραδείσου πρὸς οὐρανὸν ἀνηνέχθη. Ἐκεῖθεν τοξεύει τὸν ὄφιν, παρὰ τοῦ πατρὸς ἐπακούων· Κά‐ θου ἐκ δεξιῶν μου, ἕως ἂν τεθῶσιν οἱ ἐχθροί | |
| 35 | σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου, ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 37t | ΛΟΓΟΣ Δʹ. | |
| 38t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν Κάϊν καὶ Ἄβελ. | |
| 39 | αʹ. Πάλιν ἡμᾶς ὁ τῆς διδασκαλίας νόμος πρὸς τὸ | |
| 40 | λέγειν ἀνίστησι· πάλιν τὴν μικρὰν ἡμῶν ψεκάδα τὸν πνευματικὸν ἀρδεῦσαι παράδεισον ἐκβιάζεται. Πάλιν ἡμᾶς τοὺς πτωχοὺς τῆς λαμπρᾶς ἑστίας ἑστιά‐ τορας γενέσθαι παρακελεύεται. Ἀλλ’ οὐ πένης ἡ χάρις, οὐδ’ ἄπορος ὁ χορηγὸς, ὃς τῆς ἀκοῆς τὴν | |
| 45 | πίστιν ὁρῶν, χορηγεῖ τῇ γλώττῃ, δι’ ἡμῶν εἰς ὑμᾶς | 62 |
64 | παραπέμπων τὰ νάματα. Ἔδειξεν οὖν ποτε θελήσας τὴν ξηρὰν ἔρημον ὑδάτων κατάῤῥυτον, καὶ διψῶσαν ἤπειρον διψώντων ἴαμα, καὶ πέτραν νοτίδος ἄμοιρον, μητέρα πηγῶν ἀπειργάσατο. Τοιοῦτον γὰρ τὸ Θεῖον | |
| 5 | νικᾷ τῇ δυνάμει, καὶ νικᾶται φιλανθρωπίᾳ. Διὰ τοῦτο καὶ τὴν πονηρίαν ὑποβάλλει ταῖς τιμωρίαις, δι’ ὧν κολάζει τὰς γνώμας, τὴν νόσον ἰώμενος. Ὧν γάρ ἐστι Δημιουργὸς, τούτων ἰατρὸς οὐκ αἰσχύνεται γενέσθαι. Πανταχοῦ μὲν οὖν τῆς Γραφῆς κατάλληλα | |
| 10 | σπείρας τῆς γνώμης τὰ φάρμακα, μάλιστα δὲ ἐν οἷς τὰ κατὰ τὸν Κάϊν, καὶ τὸν Ἄβελ ἐδιοίκησε, καὶ καθάπερ στήλαις τοῖς γράμμασι τὴν ἑκατέρου προαί‐ ρεσιν ἔδειξεν, ἀρετῆς προτροπὴν, καὶ κακίας φυγὴν καταλιμπάνων τοῖς ὕστερον. Οἱ μὲν οὖν τῶν παλαιῶν | |
| 15 | ἀνδρῶν τὰς εἰκόνας θεώμενοι, τοῖς ἐπιγράμμασι τὴν ἑκάστου γνώμην θηρεύουσιν· ὧν ὁ μὲν χρόνος πολλάκις τὴν μνήμην ἐσύλησε, ἡ δὲ τέχνη κράσει χρωμάτων μιμουμένη τὴν φύσιν παλαιωθεῖσαν, νεά‐ ζουσαν τοῖς ὄμμασιν ἔδειξεν. Οὕτως ἄρα που καὶ | |
| 20 | χαλκὸς βίᾳ πυρὸς μαλαχθεὶς, καὶ τοῖς νόμοις τῆς τέ‐ χνης πεισθεὶς, τὰς μορφὰς ὑπεδέξατο· καὶ τοῖς σχήμασι κηρύττει τὰ πολιτεύματα, πράξεις ἀρχαίας συμπαραπέμπων τῷ χρόνῳ, τέρψεως ὁμοῦ καὶ παι‐ δεύσεως τοῖς ὁρῶσι καταλιμπάνων ὑπόμνημα, καὶ τῇ | |
| 25 | τέρψει τοὺς ὁρῶντας ἀλείφων πρὸς μίμησιν. Οὕτως ἄρα καὶ ὁ μέγας Μωϋσῆς, ὁ τῆς θείας φωνῆς συγ‐ γραφεὺς, τὰς τῆς ἀρετῆς ὕλας διὰ τῆς ἱστορίας κα‐ ταβαλλόμενος, τὰς τῶν προγόνων εἰκόνας ἐνέγραψεν· οὐ χρωμάτων ἀμαυρουμένων καλέσας συνέργειαν, | |
| 30 | προφήτου δὲ χάριτι τὴν γλῶτταν ἀρδεύσας, παίδευ‐ σιν ἀρετῆς ἀναγράφει τοῖς ὕστερον. Ἀρίθμησον τοίνυν, εἰ καὶ σοὶ δοκεῖ, τῆς παρούσης ἱστορίας τὰ κέρδη. Βλέπε πολυειδῆ καρπὸν ἐντεῦθεν ἀναφυόμε‐ νον· καὶ πρῶτον ἐκ φιλανθρωπίας σωματικαῖς ἐπι‐ | |
| 35 | φανείαις ἀνθρώποις συγκαταβαίνοντα· δεύτερον θυ‐ σιῶν ἀνεχόμενον, οὐχ ἵνα πόθῳ χαρίσηται· ἀνενδεὲς γὰρ τὸ Θεῖον· ἀλλ’ ἵνα τῶν προσαγόντων παιδαγω‐ γήσῃ τὴν γνώμην, οἷς τιμᾷν ὑποπτεύουσιν, τοιού‐ τοις αὐτὸς τιμᾶσθαι σχηματιζόμενος. Εἶτα διδάσκει, | |
| 40 | πόση τῶν δικαίων, καὶ μετὰ θάνατον, ἐπιμέλεια. Οὐδὲ γὰρ ἂν ὑπὲρ τοῦ φόνου τὸν Κάϊν ἐκόλαζεν, εἰ μὴ τοῦ Ἄβελ καὶ φονευθέντος ἐφρόντιζε. Θνητῆς μὲν γὰρ ζωῆς δίκαιοι φονευόμενοι ἀποστεροῦνται· ἐλπί‐ δος δὲ χρηστῆς οὐδὲ ἀποθανόντες ἐκβάλλονται· μᾶλ‐ | |
| 45 | λον δὲ τότε πλέον ἰσχύουσι, συνήγορον ἔχοντες κατὰ τοῦ ἠδικηκότος τὸν θάνατον. Καὶ τὸ μέγιστον πάν‐ των, θανάτου λύσιν, καὶ ἀναστάσεως ὄσφρησιν τοῖς | |
| ἀνθρώποις εὐαγγελίζονται. Ἄβελ γὰρ ὁ δίκαιος | 64 | |
65 | πρῶτος τὰς τοῦ θανάτου πύλας εἰσέρχεται. Ἄβελ ἡ τοῦ Χριστοῦ, κατὰ τὸν Παῦλον, σκιά· Αἵματι γὰρ ῥαν‐ τισμοῦ, κρεῖττον λαλοῦντι παρὰ τὸν Ἄβελ. Ἔπρε‐ πε γὰρ αἵματι δικαίου τῆς ἀναστάσεως σκιαγραφεῖ‐ | |
| 5 | σθαι τὰς στήλας. Εἰ γὰρ θανάτου πρόφασις, ἡ παρά‐ βασις· ὁ τῷ θανάτῳ τὰς ὕλας οὐ χορηγήσας, μένει καὶ ἐν νεκροῖς διὰ τὴν γνώμην ἐλεύθερος. Ὢ παρα‐ δόξων πραγμάτων! ἐν τοῖς τοῦ θανάτου προθύροις τὸ τῆς ἀναστάσεως ἀναγινώσκεται γράμμα. Διὰ τί | |
| 10 | γὰρ οὐ πρῶτος Ἀδὰμ τὰς τοῦ θανάτου πύλας εἰσ‐ έρχεται, καίτοι τῇ παραβάσει κατὰ τῆς φύσεως αὐτὸς καλέσας τὸν θάνατον; τί δὲ μὴ πρότερον τῇ Εὔᾳ τῆς τελευτῆς τὸ γραμματεῖον ὑπηγορεύετο, ἐφ’ ὧν ἡ φύσις κατεδικάζετο; Γῆ εἶ, καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ. | |
| 15 | Ἀλλ’ ἐνδίδωσιν ὁ Θεὸς πρῶτον ἀναιρεθῆναι τὸν Ἄβελ· ἐνδίδωσιν, οὐ προδίδωσιν· οὐ γὰρ αὐτὸς ἐξέδωκε τῷ θανάτῳ τὸν δίκαιον, ἀλλ’ ἐπιόντα κατ’ αὐτοῦ τὸν θά‐ νατον οὐκ ἐκώλυσεν, ἵνα τῷ κακῶς ἐπιόντι καλῶς ἀποχρήσηται, ἵνα σαπρὸν ὑποβάλ[λ]ῃ τῷ θανάτῳ θε‐ | |
| 20 | μέλιον, καὶ τὸ τοῦ θανάτου γραμματεῖον ἀβέβαιον γένηται. Δίκαιος γὰρ ἀδίκως ὑπὸ θανάτου κρατού‐ μενος, ἔρημον δικαιολογίας κατασκευάζει τὸν ᾅδην· καὶ τὸ τοῦ θανάτου προοίμιον, τὴν τοῦ θανάτου κα‐ τάλυσιν ἐγγυᾶται. Ταύτην γὰρ ὁ Χριστὸς ὑπὲρ | |
| 25 | ἀνθρώπων τὴν κρίσιν εἰς ἑαυτὸν ἐκδεξάμενος, καὶ τὸ τοῦ θανάτου κράτος ἄδικον ὑποδείξας δικαίως, κατ‐ έλυσε. Σάρκα γὰρ ἀναμάρτητον εἰς ἑαυτὸν πα‐ ραπέμψας ὁ ᾅδης ἀδίκως, καὶ οὓς εἶχε δικαίους δι’ ἐκείνην ἐξέμεσε. Τοσοῦτον θησαυρὸν ἡ κατὰ τὸν Ἄβελ διήγησις κρύπτει. Ἀλλὰ καὶ αὐτὴν, εἰ δοκεῖ, τὴν λέξιν κατανοήσωμεν. | |
| 30 | βʹ. Ἔγνω δὲ Ἀδὰμ Εὔαν τὴν γυναῖκα αὐ‐ τοῦ, καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκε τὸν Κάϊν. Καὶ τίς οὐκ οἶδεν ὅτι προλαμβάνει τὸν τόκον ὁ γάμος, γεωργὸς τῶν κτισμάτων γενόμενος; Ἀλλ’ ἐπειδήπερ ὁ Ἀδὰμ ἐκ χοὸς διεπλάσθη, καὶ γῆ πρὸς ἀνθρώπου φύσιν | |
| 35 | ἀπετορνεύθη, πλευρὰ δὲ τὴν Εὔαν ἀπέτεκε, καὶ ἥνω‐ σεν οὐ φύσεως νόμος, ἀλλ’ ἐξουσία προστάγματος, ἵνα μὴ καὶ ταύτην ὑπολάβῃς παραπλησίαν ἐκείνοις εἶναι τὴν γένεσιν, ἑρμηνεύει τοὺς νόμους τῆς φύ‐ | |
| σεως. Ὁ Θεὸς μὲν προσέταξεν, ἡ δὲ φύσις λοιπὸν | 66 | |
68 | ὑπηρετοῦσα μετέρχεται. Ἔγνω δὲ Ἀδὰμ Εὔαν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκε Κάϊν. Γαστὴρ λοιπὸν, καὶ σύλληψις, καὶ ὠδῖνες, καὶ τόκοι, ἡ πλατεῖα λεωφόρος τῆς φύσεως, ἡ ἔννομος γεωργία | |
| 5 | τῆς τῶν ἀνθρώπων γενέσεως. Ἐντεῦθεν ἤρξατο τοὺς λογικοὺς στάχυας βλαστάνειν ἡ φύσις. Συλλα‐ βοῦσα ἔτεκεν, οὐκ ἐκ χοὸς, οὐκ ἐκ πλευρᾶς, ἀλλ’ ἐκ γαστρὸς ἀνεβλάστησε. Τοῦτο πρὸς ἔκπληξιν τοὺς τε‐ κόντας ἐκίνησεν. Εἶδεν ἡ Εὔα θέαν παράδοξον, φύσιν | |
| 10 | ἀριθμῷ πλατυνομένην, καὶ μεριζόμενα σώματα, καὶ τὸ θαῦμα κηρύττουσα τὸν δημιουργοῦντα μαρτύ‐ ρεται· Ἐκτησάμην ἄνθρωπον διὰ τοῦ Θεοῦ. Ὁμο‐ λογεῖ τὸν πλαστουργὸν, Θεῷ τὸ ἔργον προσφέρουσα. Καλῶς καὶ, διὰ τοῦ Θεοῦ, οὐχ ὑπουργὸν, ἀλλὰ δη‐ | |
| 15 | μιουργὸν τὸν πλάστην κηρύττουσα. Αἰσχύνθητι τὴν Εὔαν, Ἄρειε, καὶ παῦσαι τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ διὰ συλ‐ λαβῆς πολεμῶν· αἰδέσθητι τὴν κοινὴν τῶν ἀνθρώπων μητέρα, θαυμάζουσαν τὸν Δημιουργὸν διὰ τῆς φω‐ νῆς, οὐχ ὑβρίζουσαν· παῦσαι τὴν τοῦ Κάϊν θυσίαν ἐν | |
| 20 | τῇ δοξολογίᾳ μιμούμενος. Δι’ ὧν γὰρ προσφέρεις τὸν ὕμνον, βλασφημεῖς τὸν ὑμνούμενον· δι’ ὧν τιμᾷν προσποιῇ, τὴν ἀξίαν λῃστεύεις. Ἄτιμον ὡς Κάϊν τῷ Δημιουργῷ τὴν τιμὴν προσκομίζεις. Θεὸν ὁμολο‐ γεῖς, καὶ κτίσμα ποιεῖς, καὶ μετὰ μικρὸν πάλιν | |
| 25 | ἄνθρωπον γεγονέναι κηρύττεις, ἐκ κτίσματος εἰς κτίσμα μεταπλάττων τὸν κτίσαντα, καὶ γένεσιν γενέσεως ἀποτίκτεις διάδοχον· καὶ ἀκούσας ὅτι σάρκα λαβὼν ἐμψυχωμένην, τὴν ὑπὲρ ἡμῶν οἰκονομίαν εἰργάσατο, πρὸς φύσιν τὴν σύλληψιν οἰηθεὶς, τὴν | |
| 30 | φανέρωσιν εἰς συμπλήρωσιν τῆς ἀσεβείας οὐσίαν ἐκλογιζόμενος. Ἀλλ’ οὐχ οὕτως ἡ Εὔα, ἀλλ’, Ἐκτησάμην ἄνθρωπον διὰ τοῦ Θεοῦ. Οἶδά μου, φησὶ, τῆς θείας ἐντολῆς τὴν παράβασιν· οἶδα τοῦ παραδείσου τὴν ἔκπτωσιν. Ἐπαιδεύθην οἷς ἔπαθον. | |
| 35 | Ὁμολογῶ τὸν τιμήσαντα, ἐδεξάμην τὴν τιμωρίαν ἀσφαλείας διδάσκαλον. Ἀρκεῖ τῆς ἀπάτης ὁ κίνδυ‐ νος, δευτέραν ἐπιβουλὴν οὐ προσδέχομαι. γʹ. Καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκε τὸν Κάϊν. Ἐτέχθη πρῶτος, ὁ πρῶτος τῇ φύσει πολέμιος· ὁ πρῶτος | |
| 40 | ἀνοίξας τῷ τόκῳ τὸν δρόμον, πρῶτος ἠνέῳξε τῷ θα‐ νάτῳ τὰς πύλας· πρῶτος εἰς βίον δραμὼν τῷ νόμῳ τῆς φύσεως, καὶ πρῶτος εἰς φόνον ἐλθὼν τῇ κακίᾳ τῆς προαιρέσεως. Διαδέχεται τὸν τόκον ὁ Ἄβελ, ἀδελφὸς μὲν τὴν φύσιν, οὐκ ἀδελφὸς τὴν προαίρεσιν. | |
| 45 | Ἔδειξε γὰρ ἡ θυσία τὸ τῆς γνώμης διάφορον. Ὁ μὲν γὰρ φίλαυτος, ὁ δὲ φιλόθεος δι’ αὐτῆς ἐγνωρίζετο. Κάϊν μὲν γὰρ τὴν θυσίαν ζημίαν ἡγούμενος, ἐκ τῶν ἀδοκίμων τὴν τιμὴν τῷ τιμωμένῳ προσεκόμιζε, νε‐ | |
| νοθευμένῃ γνώμῃ τὴν τιμὴν καπηλεύων. Ὁ δὲ | 68 | |
69 | Ἄβελ οὐχ οὔτως· ὅλος δὲ τοῦ δώρου γενόμενος, εἰλικρινεῖ διανοίᾳ θεραπεύει τὸν κρείττονα, καὶ τὸν τῆς ποίμνης δοτῆρα, τοῖς τῆς ποίμνης ἐξαιρέτοις ἐτίμα, τῆς γνώμης τὴν ἀρετὴν συνάπτων τοῖς δώ‐ | |
| 5 | ροις, καὶ αὐτὴν τὴν ψυχὴν συμπροσφέρων τῷ δεχο‐ μένῳ. Ταύτην ἑκατέρων ὁ συγγραφεὺς ὡς ἐπὶ τρυ‐ τάνης τῆς ἱστορίας ζυγοστατῶν τὴν προαίρεσιν, ἔλε‐ γεν· Ἤνεγκε Κάϊν ἀπὸ τῶν καρπῶν θυσίαν τῷ Θεῷ. Ἄκαρπος γνώμη καρποὺς προσφέρει Θεῷ· ἡ | |
| 10 | ἄψυχος καρποφορεῖ, καὶ ὁ Κάϊν εὐγνωμονεῖ ἀκάρπῳ ψυχῇ· διὰ τοῦτο ἄδεκτος ἡ τιμή. Ἐπίσχες θυσίαν ἀσεβείᾳ συνεζευγμένην. Καὶ Ἄβελ ἤνεγκε καὶ αὐ‐ τὸς ἀπὸ τῶν πρωτοτόκων, ἐν οἷς ἡ φύσις ἠρίστευ‐ σεν, ἐν τούτοις ἡ γνώμη θαυμάζεται. Ἀκόλουθον οὖν | |
| 15 | ἑκατέροις τὸ τέλος. Ἐπεῖδεν ὁ Θεὸς ἐπὶ Ἄβελ, καὶ ἐπὶ τοῖς δώροις αὐτοῦ. Ὁρῶν τὸν προσφέροντα, τότε [τὸ] προσφερόμενον δέχεται· πρῶτον τὴν γνώμην, καὶ τότε τὴν δόσιν προσίεται. Ἐπὶ δὲ Κάϊν, καὶ ἐπὶ ταῖς θυσίαις αὐτοῦ οὐ προσέσχεν· ὁρῶν τὸν | |
| 20 | τρόπον, τὴν θυσίαν βδελύττεται· πρῶτον ὁρᾷ τὴν προσφέρουσαν χεῖρα. Διὰ τοῦτο τὰ μὲν τοῦ Ἄβελ, δῶρα καλεῖ, τὰ δὲ τοῦ Κάϊν, θυσίαν ἐπονο‐ μάζει· ἃ γὰρ μισεῖ Θεὸς, θυσίαν ἐκάλεσεν, ἀδο‐ κίμῳ προσηγορίᾳ τὴν θυσίαν ἀποστρεφόμενος· | |
| 25 | ἃ δὲ προσίεται Θεὸς, ταῦτα κέκληκε δῶρα. Ἐνήλλαξε τὴν κλῆσιν παρὰ τὴν φύσιν, συνεξαλλάτ‐ των περὶ αὐτὰ τὴν τοῦ δεχομένου διάθεσιν. Ἀλλ’ ἐλύπησε τὸν Κάϊν λίαν. Εἴθε μετανοίας ἦν, καὶ μὴ μιαιφονίας ἡ λύπη! Προσήνεγκε τῆς μετανοίας ὁ | |
| 30 | Κάϊν τὴν λύπην, τῆς προλαβούσης θυσίαν προτιμω‐ τέραν. Δέχεται γὰρ ὁ Θεὸς τὸ δῶρον τὴν τῆς γνώμης κατάγνωσιν. Ἀλλ’ ὁ φθόνος ἦν ὁ τῆς λύπης πατὴρ, καὶ θυμὸς τὰ τοῦ φόνου προοίμια. Πραΰνεται τοίνυν δι’ ἑαυτοῦ τὰ τῆς λύπης Θεὸς, κατὰ τοὺς τῶν ἰατρῶν | |
| 35 | φιλανθρώπους, οἳ καὶ ἀπογνόντες πολλάκις τὸ πάθος, οὐκ ἀπογινώσκουσι τὰ φάρμακα. Καὶ φωνῆς μεταδί‐ δωσι, καὶ λόγον χαρίζεται, καὶ σύμβουλος γίνεται. Ἵνα τί περίλυπος ἐγένου, Κάϊν; καὶ ἵνα τί συν‐ έπεσε τὸ πρόσωπόν σου; Οὐκ ἠμυνάμην σε, φησὶν, | |
| 40 | ἀτιμάσαντα, οὐδὲ πυρὶ τὸν ὑβριστὴν κατηνάλωσα. Πρὸς σὲ ἡ ἀποστροφὴ αὐτοῦ, σοὶ δέδωκα τῶν σῶν δωρεῶν τὴν ἀπόλαυσιν. Ἀρκεῖ σοι πρὸς ἐπιστροφὴν, ἡ τῆς θυσίας ἀποστροφή. Τρύφα ταῖς σαυτοῦ δω‐ | |
| ρεαῖς. Ἀτιμάζουσαν θυσίαν οὐ δέχομαι. Μηκέτι τὴν | 70 | |
72 | ζημίαν ὀδύρου· ἥμαρτες, ἡσύχασον· στῆσον ἄχρι τῶν φθασάντων τὰ πλημμελήματα, μὴ προσθήσῃς τῷ φθόνῳ τὸν φόνον, μὴ καθοπλίσῃς μετὰ τῆς γνώμης τὴν χεῖρα, παῦσαι ἄχρι τῶν λογισμῶν τὰς ὠδῖνας | |
| 5 | τοῦ φόνου. Ἀλλ’ ἦν, ὡς ἔοικεν, ὁ Κάϊν ἀτιθάσσευτος θὴρ, καὶ πταίων αὐτὸς καὶ θυμούμενος, οὐδὲ χρόνος ἑαυτῷ τὸ πάθος ἐμάλαττεν, ἀλλ’ ἔμενεν ἡ προαίρεσις ὠδίνουσα τὴν ἀναίρεσιν, ἕως ἡ τοῦ θυμοῦ φλὸξ ἀν‐ απτομένη τῷ φθόνῳ τὸν φόνον ἀπέτεκε. Ἀνέστη, | |
| 10 | φησὶν, Κάϊν ἐπὶ Ἄβελ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, καὶ ἀπέκτεινεν αὐτόν. Τί ποιεῖς, ὦ Κάϊν; τί γεύῃ αἱ‐ μάτων ἀνθρωπίνων; τὸν θάνατον τί διδάσκεις ὁδὸν, ἣν οὐδέπω μεμάθηκας; τί τῷ τῶν ἀνθρώπων δη‐ μίῳ τὰς νομὰς παραδίδως τῆς φύσεως; τί τὴν ἀκό‐ | |
| 15 | ρεστον αὐτοῦ διανοίγεις γαστέρα; ἀῤῥαβῶνα κατὰ σαυτοῦ τὸν ἀδελφὸν τῷ ᾅδῃ προπέμπεις; Ὁ μὲν οὖν φιλόπονος ἀκροατὴς λογισμοῦ συνέσει κινούμενος ἐπιζητήσειε πάντως, πόθεν ὁ Κάϊν τὸ φονεύειν δεδί‐ δακτο; πόθεν ᾔδει τὴν πληγὴν πρὸς θάνατον φέ‐ | |
| 20 | ρουσαν; Ἄνθρωπον νεκρὸν οὐ τεθέατο· φόνου τῆς οἰκείας τόλμης οὐκ εἶχε προλαβοῦσαν θέαν καλοῦν‐ τα πρὸς μίμησιν. Πῶς οὖν γίνεται θανάτου ποιητὴς, ὁ μήπω θανάτου γενόμενος θεατής; Τί οὖν ἐροῦμεν; ἀνθρώπων μὲν ἀναίρεσιν οὐ τεθέατο πρό‐ | |
| 25 | τερον, θάνατον δὲ ζώων ἐκ πληγῆς πολλάκις τε‐ θέατο· ἔμαθεν ἐν ἐκείνοις νεκρωθεῖσαν τὴν φύ‐ σιν, καὶ γέγονε τῆς ἀτόπου θέας μαθητὴς τολμηρός· μεταφέρει τὸ πάθος ἐπὶ τὸν Ἄβελ. Ἀλλ’ οὐκ ἦν ἀμελὴς τῆς τοῦ δικαίου σφαγῆς ὁ Θεός· καὶ πρῶτον | |
| 30 | ζητήσει τοῦ φόνου, τὸν φονευθέντα τιμᾷ. Ποῦ, φησὶν, Ἄβελ, ὁ ἀδελφός σου; Ὑπομιμνήσκει τῆς φύσεως, ἵνα κινήσῃ πρὸς αἴσθησιν. Τί οὖν ἐκεῖνος; Μὴ φύ‐ λαξ τοῦ ἀδελφοῦ μου εἰμί; Ὡς τῷ ὄφει μαθητεύ‐ σας, τὰ τοῦ ὄφεως φθέγγεται. Ἐκεῖνος ἔλεγεν ἀπα‐ | |
| 35 | τῶν, Οὐ θανάτῳ ἀποθανεῖσθε· οὗτος ἐρωτώμενος, φησὶν, Οὐ γινώσκω. Συγγενὴς ἡ φωνὴ, τὸν αὐτὸν κεκτημένη διδάσκαλον, καὶ κρύπτει Θεὸν τὸν παρ‐ όντα τῇ τόλμῃ, κλέπτειν τῷ ψεύδει τὴν γνῶσιν φαν‐ τάζεται. Ἔστω, τὴν δεξιὰν ἔχρησας τῷ διαβόλῳ· τί | |
| 40 | καὶ γλῶτταν ἐδάνεισας; Μὴ φύλαξ τοῦ ἀδελφοῦ μου εἰμί; Ὢ φωνῆς τοῦ φόνου μιαρωτέρας! ὢ γνώ‐ μης ἀσεβοῦς, καὶ γλώττης ἀσεβεστέρας! οὐδὲ τῷ φόνῳ τὸν φθόνον ἐκοίμισεν, ἀλλ’ ἔτι νεάζει τῷ μίσει· καὶ μὴ ὁρῶν τὸν μισούμενον, ἀγανακτεῖ πρὸς τὴν | |
| 45 | γνώμην τοῦ Ἄβελ, καὶ λυπεῖται τάχα μηκέτι δευ‐ | |
| τέραν σφαγὴν ἐπάγειν τῷ τεθνηκότι δυνάμενος. Μὴ | 72 | |
73 | φύλαξ τοῦ ἀδελφοῦ μου εἰμί; Ἀληθῶς οὐκ εἶ φύλαξ, ἀλλὰ σφαγεύς. Οὐκ ἐτάχθης φυλάττειν· μὴ καὶ ἀναιρεῖν προσετάχθης; Φωνὴ τοῦ ἀδελφοῦ σου βοᾷ πρός με ἀπὸ γῆς. Ἀνεῖλες τὴν ζωήν· ἀλλ’ οὐκ | |
| 5 | ἀφείλω τὴν φωνήν. Ὥπλισας κατὰ σαυτοῦ τοῖς αἵ‐ μασι τὸν κατήγορον, ἀθάνατον τῷ θανάτῳ τὸν ἀντί‐ δικον ἔδειξας. Καὶ νῦν ἐπικατάρατος ἡ γῆ ἐν τοῖς ἔργοις σου, ἣ ἔχανε τὸ στόμα αὐτῆς, δέξα‐ σθαι τὸ αἷμα τοῦ ἀδελφοῦ σου ἐκ τῆς χειρός σου. | |
| 10 | Ἤρδευσας τὴν γῆν αἵμασιν ἀδελφικοῖς. Πομφόλυγας κατ’ αὐτῆς παρανόμους ἀφῆκας· ἐφαμίλλους δέχου καρπούς. Στένων καὶ τρέμων ἔσῃ ἐπὶ τῆς γῆς· οὐκ ἐδέξω τὴν παραίνεσιν, δεσμεύου τοῖς πά‐ θεσι, καὶ ὁ σὸς τρόμος γινέσθω νόμος τοῖς ὕστερον· | |
| 15 | περίιθι τρέμων, ἔμψυχος νόμος τοῖς ὁρῶσι φαινόμε‐ νος, ἔμπνους στήλη τὴν ὁμοίαν ἐκτρέπουσα, νόμος ἀντὶ μέλανος τρόμῳ γραφόμενος, πάθος ἀσί‐ γητον τοῖς ὁρῶσι παραγγελία, καὶ κλονουμένη φύσις ἡσυχίαν παραγγελλέτω. ᾜσθετο τῆς παρανομίας ὑπὸ | |
| 20 | τῆς τιμωρίας ὁ Κάϊν, καὶ πρὸς θάνατον δραπετεύειν ἐπείγεται. Καὶ πᾶς ὁ εὑρίσκων με, ἀποκτενεῖ με. Τί δραπετεύεις, ὦ Κάϊν, τὴν κόλασιν; Τί φεύγων τιμωρίαν τῷ θανάτῳ προσφεύγεις; Πᾶς ὁ ἀποκτείνας Κάϊν, ἑπτὰ ἐκδικούμενα παραλύ‐ | |
| 25 | σει. Οὐ κουφίσει τὸ πάθος ὁ θάνατος, οὐδὲ θερα‐ πεύσει τὸν τρόμον ἡ τελευτὴ, οὐδὲ γενήσεταί σοι φάρμακον τῆς συμφορᾶς ἡ ἀναίρεσις. Ἀπόλαυε ζωῆς, ἧς παρανόμως τὸν ἀδελφὸν ἀπεστέρησας. Οὐ γὰρ συγχωρήσω λυθῆναι τὴν μεγάλην τοῦ Ἄβελ ἐκδίκη‐ | |
| 30 | σιν. Οὐδεὶς ἀδικήσει τὸν Ἄβελ, σοῦ διὰ θανάτου τὸν τρόμον ἰώμενος. Ἑπτὰ ἐκδικούμενα παραλύσει. Οὐκ ἀριθμὸν τιμωριῶν, ἀλλὰ κολάσεων μέγεθος νῦν ὁ ἀριθμὸς ὑπαινίττεται. Συμπλατυνέσθω σοι τὸ πά‐ θος τοῖς τῆς ζωῆς διαστήμασι. Ταχὺν ἐπήγαγες τῷ | |
| 35 | Ἄβελ τὸν θάνατον· βραδὺς ἔσῃ νεκρὸς διὰ ζωῆς κολαζόμενος. Ταῦτα τῆς τοῦ Κάϊν πονηρίας τὰ ἐπί‐ χειρα· οὗτος ὁ τοῦ φθόνου καρπός· τοῦτο τῆς μισ‐ | |
| αδελφίας γεώργιον. Μιμησώμεθα τοῦ Ἄβελ τὸ | 74 | |
76 | εὔγνωμον· εὐχάριστοι περὶ τὸν εὐεργέτην γενώμεθα· θυσίαν αὐτῷ τὴν ἐξ ἀρετῶν προσκομίσωμεν, δῶρον αὐτῷ τὰς ἑαυτῶν ψυχὰς προσενέγκωμεν. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 5t | ΛΟΓΟΣ Εʹ. | |
| 6t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν Νῶε. | |
| 7 | αʹ. Ὅσος ἔνεστι Θεῷ πρὸς μὲν δικαιοσύνην πόθος, πρὸς δὲ ἀδικίαν ἀπέχθεια, κηρύττει περιφανῶς ἡ κατὰ τὸν Νῶε διήγησις. Ὁ μὲν γὰρ μόνος ἐν ναυ‐ | |
| 10 | αγούσῃ τῇ κτίσει περιεσώζετο, συνέμπορον εἰς σωτη‐ ρίαν τὴν δικαιοσύνην εὑράμενος, τηνικάδε πολυάν‐ θρωποι δῆμοι πελάγεσιν ἀφειδῶς κατεκλύζοντο, ταῖς τῆς ἀδικίας κολάσεσι βυθιζόμενοι. Καί μοι δοκεῖ τῶν μελλόντων κριτηρίων καὶ τῆς ἐσχάτης καὶ φρικώ‐ | |
| 15 | δους ἡμέρας εἰς τὴν πίστιν, καὶ μνήμην ἀγαγεῖν ὁ Θεὸς τοὺς ἀνθρώπους βουλόμενος, τὸν πάνδημον ἐκεῖνον εἰργάσατο κίνδυνον, ἵν’ ἡ ὄψις μαρτυροῦσα τοῖς πάθεσι, φυλάττῃ τὸν φόβον εἰς σωτηρίας ἐφ‐ όδιον· ἵνα τοσαύτης κολάσεως τὴν ἀσέβειαν μητέρα | |
| 20 | γινώσκοντες ἄνθρωποι, δέει τῆς τιμωρίας τὴν φυγὴν πραγματεύωνται. Εἰ γὰρ ὁ τῶν ἀγώνων τέως και‐ ρὸς, καὶ τοῦ βίου τὸ στάδιον, τοσοῦτον τοῖς πταίουσιν ἤνεγκε κίνδυνον, πόσην, ἢ ποίαν ἡ τῶν βεβιωμένων ἀντίδοσις, ἑκάστῳ προξενήσει τὴν κόλασιν! Ὅταν | |
| 25 | γὰρ ὑπερβήσῃ τῆς πονηρίας τὸ μέτρον, τότε πολ‐ λάκις καὶ τῆς τιμωρίας ὁ κριτὴς ἐντεῦθεν ἀπάρχε‐ ται, οὐκ ἀπανθρωπίᾳ κινούμενος ὁ φιλάνθρωπος, ἀλλὰ κακίαν αὐξηθεῖσαν ἀναστέλλειν βουλόμενος, Ἁπάντων τοιγαροῦν ἀνθρώπων κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ | |
| 30 | πρὸς ἀσέβειαν ἐκνευσάντων, καὶ μίαν συμφωνίαν εἰς τὴν κατὰ τοῦ πεποιηκότος ἀναλαβόντων παράταξιν, οὐκ ἄλλη τις ἄτοπος καὶ ἔκφυλος ἀπελέλειπτο τόλμα· ἀλλὰ πᾶσαι μὲν ἀνετέμνοντο πλεονεξίας ὁδοὶ, καὶ πονηρίας αὐτῆς κεκαινούργητο τρόπος· | |
| 35 | θρασύτητα δὲ καὶ ὠμότητα καθάπερ ὅπλα τῇ ψυχῇ περιθέμενοι, τούτοις ὀργάνοις κατ’ ἀλλήλων ἐκέ‐ χρηντο. Ποῖον μὲν γὰρ ἀδικίας εἶδος! ποῖος δέ τις ἐν αὐτοῖς. ἀκολασίας οὐκ ἐπολιτεύετο τρόπος! ποία παρανομία παρὰ τούτοις οὐκ ἐνομίζετο νόμος! Τῇ | |
| 40 | τῶν σωμάτων πλουτοῦντες δυνάμει, τὸν τῆς ἰσχύος δοτῆρα δι’ ἀπονοίας καθύβριζον. Τότε φθορὰ τῆς γῆς, καὶ λοιμὸς ἔμψυχος, κατακλυσμοῦ πρὸς κάθαρ‐ σιν μόνον δεόμενος. Ἅπαντας μιμητὰς ἀληθῶς εἶχε καὶ κληρονόμους ὁ Κάϊν, οὐδὲ ὁ τρόμος ἐκείνου τῷ | |
| 45 | σώματι περικείμενος τοὺς ὁρῶντας κατέστελλεν, | 76 |
77 | ἀλλ’ ἡ τῆς γνώμης ἀπόνοια, καὶ τοῦ πάθους τὸν φό‐ βον παρέβλεπεν. Οὐδεὶς ἐν αὐτοῖς τὸν φιλόθεον Ἄβελ ἐζήλωσεν, ἀλλὰ νεκρὰν ἡγοῦντο τὴν ἀρετὴν, τὴν καὶ ἐν νεκρῷ φθεγγομένην τῷ σώματι. Εἰ δέ τι καὶ | |
| 5 | λείψανον ἀρετῆς ἐν αὐτοῖς κατελέλειπτο, καὶ τοῦτο ταχέως δι’ ἐπιμιξίας ἐσβέννυτο, καὶ τῶν ἀτόπων ἡ μίμησις ἅπαν χρηστότητος ἴχνος ἀπήλειφεν. Τοιούτῳ δὲ φθοροποιῷ λοιμῷ κατεχομένης τῆς κτίσεως, καὶ λύθρῳ ψυχῶν καὶ σαρκῶν μολυνομένης, ἐδυσφόρουν | |
| 10 | μὲν τῶν ἀγγέλων αἱ τάξεις, καὶ τῆς ἀνομίας τὴν πυρκαϊὰν ἐπωδύροντο· ἤσχαλλον δὲ κολάσεως βρα‐ δυνούσης, καὶ τὰς τῆς κτίσεως εὐβουλίας ἀναχαι‐ τίζειν ἐβούλοντο, κατὰ τὴν Παύλου φωνήν· Τῇ γὰρ ματαιότητι ἡ κτίσις ὑπετάγη οὐχ ἑκοῦσα. | |
| 15 | βʹ. Ὡς οὖν ἀνίατον ἦν τὸ δεινὸν, καὶ ἡ νόσος ηὐ‐ ξάνετο, καὶ τὰ τῆς ἀσεβείας προέκοπτε, κινεῖται πρὸς κάθαρσιν τῶν πραττομένων τὸ Θεῖον, καὶ προ‐ κηρύττει κατακλυσμὸν, τὰ ῥεύματα τῆς ἀσεβείας στῆσαι τῷ φόβῳ βουλόμενος. Καὶ προορίζει τὸν χρό‐ | |
| 20 | νον, καὶ μετανοίας πήγνυσι μέτρα, καὶ προλαμβάνει τὴν κόλασιν, ἰδεῖν τοῦ τρόπου τὴν μεταβολὴν μηχανώ‐ μενος. Καὶ τί φησιν; Οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τὸν αἰῶνα, διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας. Οὗτος τῆς τιμωρίας ὁ φό‐ | |
| 25 | βος· ἐπάγει καὶ τῆς μετανοίας τὸν ὅρον, εἰπών· Ἔσονται δὲ αἱ ἡμέραι αὐτῶν. Δίδωμι, φησὶ, τῆς μετανοίας τὸν χρόνον, ἵνα ἴδω τὸν τρόπον μετα‐ βαλλόμενον, καὶ συμπλατύνω τῇ προλαβούσῃ κακίᾳ τῆς ἐμῆς φιλανθρωπίας τὰ διαστήματα. Ὅσῳ τὸ | |
| 30 | πάθος ἐσκλήρωται, τοσούτῳ τῆς μετανοίας φέρω τὸ φάρμακον. Νόσημα πολυχρόνιον, πολυχρόνιος περι‐ οδευέτω μετάνοια· ἐπέχω τοῦ κατακλυσμοῦ τὰς ὠδῖ‐ νας· προθεσμίᾳ τὴν κόλασιν ἀναβάλλομαι· ἑκούσιον γὰρ θεραπείαν ἐκδέχομαι. Τοιαῦτα μὲν ἡ φιλάνθρω‐ | |
| 35 | πος χάρις, τῇ τῆς τιμωρίας μεταβολῇ τὴν μετάνοιαν ἕλκουσα· τὸ δὲ πάθος φιλανθρωπίας οὐκ ἔχρῃσεν. Ἀνήλωτο οὖν ἅπας τῆς μετανοίας ὁ χρόνος· ἡ δὲ τῆς ἀσεβείας οὐκ ἐπαύετο νόσος. Τοῖς μενοῦν Νι‐ νευΐταις ὕστερον τριήμερον μετανοίας διάστημα γέ‐ | |
| 40 | γονε πρὸς σωτηρίαν ἐφόδιον, καὶ τὸ στενὸν τῆς προ‐ φητικὴν ἀπόφασιν ἔδησαν, θείαν ἀπειλὴν τοῖς δά‐ κρυσιν ἡμερώσαντες. Οὗτοι δὲ τοσοῦτον πλῆθος τῶν εἰκῆ ῥεόντων ἐτῶν παρέβλεπον, αὐτὸν τῆς μετανοίας τὸν χρόνον συνεργὸν εἰς ἀσέβειαν ἐργαζόμενοι, τὴν | |
| 45 | τῆς πονηρίας ὑπέρθεσιν, τιμωρίας ὑπέρτασιν ἔχον‐ τες. Καὶ τότε δὴ ἀναλαμβάνει τὸν Νῶε, καθάπερ χρυσὸν ἐν βορβόρῳ θεωρήσας ἀστράπτοντα, καὶ θη‐ | |
| σαυρὸν ἀρετῶν ἐν δυσώδεσι τάφοις κρυπτόμενον, κι‐ | 78 | |
80 | βωτὸν πηγνύναι παρακελεύεται, καὶ τῶν ἀσεβούν‐ των ὁρώντων, κατακλυσμοῦ σκευάζει ἐφόδια. Ἦν δ’ ἄρα καὶ τοῦτο θεῖον ὑπὲρ ἀνθρώπων μηχάνημα πρὸς μετάνοιαν ἐκκαλούμενον. Ἦν γὰρ Θεῷ ῥᾴδιον | |
| 5 | καὶ ξύλου χωρὶς διασῶσαι τὸν Νῶε. Ἀλλὰ καθίζει πρῶτον αὐτὸν δημιουργὸν κιβωτοῦ πολυχρόνιον, ἵνα κἂν ἡ θέα φοβήσασα τοὺς ὁρῶντας πρὸς μετάνοιαν ἐπισπάσηται. Ἐγίνετο δὲ τούτοις χλεύης ὑπόθεσις ἡ θέα, καὶ γέλωτος πρόφασις ὁ φόβος ηὑρίσκετο. | |
| 10 | Ἐχλεύαζον κακοπαθοῦντα τὸν Νῶε, καὶ τοῖς θείοις ὑπηρετοῦντα προστάγμασι βλέποντες ἔσκω‐ πτον. Καί πού τινες, καὶ τοιαῦτα διασύροντες πρὸς ἀλλήλους ἐβόων· Οὗτος ὁ τοῦ κατακλυσμοῦ προφήτης ἡμῖν, κατὰ τοῦ κατακλυσμοῦ παρατάττεται, καὶ ξύ‐ | |
| 15 | λοις ἀμύνασθαι τὸν κίνδυνον κατεπείγεται, καὶ κα‐ τακλυσμὸν ὑδάτων ἐλπίζων, κατακλυσμῷ συμ‐ φορῶν περιβέβληται, καὶ τοῖς ἱδρῶσι περικλύζεται, μαστιγούμενος καμάτῳ τὰ μέλη, καὶ προαπο‐ λαύει τῶν κακῶν ἐπαληθεύων τοῖς πάθεσιν, ἀνήνυτα | |
| 20 | μοχθῶν, καὶ κάμνων ἀπέραντα. Πρόσθες, ὦ πρεσβύτα, τὸ τάχος, μὴ φθάσῃ σου τὴν τέχνην ὁ κατακλυσμὸς ἐπειγόμενος. Ἐν τούτοις ἔβλεπον τῶν θηρίων τὰ διά‐ φορα γένη πρὸς τὸν Νῶε συντρέχοντα, καὶ ὁ θηριώ‐ δης αὐτῶν οὐκ ἐπεστρέφετο τρόπος· πτηνῶν ἀγέλας | |
| 25 | ὡς πρός τινα κοινὸν ξενοδόχον καθιπταμένας, καὶ τὸ θαῦμα παρέβλεπον. Ἀλλὰ πάντα μὲν ταραχῇ καὶ φόβῳ συνείχετο, καὶ ἡ τοῦ κατακλυσμοῦ λοιπὸν ἀπό‐ φασις ἔτρεχε. Θεὸς δὲ καὶ παρ’ αὐτὰς τῶν κινδύνων τὰς ὥρας, ἑτέρας φιλανθρωπίας προβάλλεται συνθή‐ | |
| 30 | κας, καὶ πάλιν μικρὸν ὑπερτίθεται λέγων· Ἔτι γὰρ ἡμερῶν ἑπτὰ ἐγὼ ἐπάγω τὸν κατακλυσμόν. Ἄπληστον γὰρ πρὸς φιλανθρωπίαν τὸ Θεῖον, καὶ πό‐ σας προφάσεις ἐπινοεῖ σωτηρίας, εἴπου τὸν σώζε‐ σθαι βουλόμενον εὕρῃ! Ἔτι γὰρ ἡμερῶν ἑπτά. | |
| 35 | Ἀρκεῖ μοι, φησὶ, καὶ βραχὺς χρόνος πρὸς ἁμαρτω‐ λῶν σωτηρίαν. Νεύσωσι μόνον πρὸς μετάγνωσιν, καὶ | |
| λύω τὴν ἀπόφασιν· ἀπαλείφω τὴν ἀπειλὴν, εἰ τὴν | 80 | |
81 | γνώμην μετανοοῦσαν θεάσωμαι. Ἔτι γὰρ ἡμερῶν ἐπτὰ ἐγὼ ἐπάγω τὸν κατακλυσμόν. Ἀνάλωσας τὴν πλατεῖαν ὑπέρθεσιν, φεῖσαι κἂν τῆς στενῆς προθε‐ σμίας, ἵνα φύγῃς τὸν κίνδυνον. Τοσαύτη, καὶ ἐν | |
| 5 | τοσούτῳ καὶ δικαίῳ θυμῷ, φιλανθρωπίας ὑπερβολή. Ὡς δὲ ἅπασα μὲν θεραπείας ἠλέγχετο τέχνη, ἡ δὲ τῆς γνώμης σηπεδὼν ἐπεβόσκετο, ἐπαφίει λοιπὸν τὰς τιμωρίας ὁ Θεὸς, ξένοις πελάγεσι, τὰ ξένα πελαγί‐ ζων νοσήματα. Ἄνωθεν οὐρανὸς χειμάῤῥους ἠκόντιζε, | |
| 10 | κάτωθεν ἤπειρος ἀβύσσους ἀνέπεμπε, καὶ πρὸς τὴν ὕδατος φύσιν ἡ κτίσις ἐστοιχειοῦτο. Οὐκέτι ξη‐ ρᾶς καὶ θαλάττης διάκρισις· ἑνὶ ῥείθρῳ τὰ πάντα συνείχετο· οὐκέτι πηγαὶ, καὶ λίμναι, καὶ κρῆναι σὺν χάριτι ῥέουσαι, ἀλλ’ ἀγρίοις πελάγεσι κατεποντίζοντο | |
| 15 | τὰ σύμπαντα. Οὐ βλαστημάτων κάλλη, καὶ δένδρων ἄνθη, οὐ πόλις, οὐ πεδιάδες, οὐχ αἱ τῶν ὀρέων κο‐ ρυφαὶ, ἀλλὰ πάντα τοῖς κύμασιν ἐναυάγει, κοινῷ καλυπτόμενα τάφῳ. Οἱ πολυάνθρωποι δῆμοι σὺν τῇ κακίᾳ τῆς γνώμης ἐκυβίστων ἐν μνήμασι· ἣν γὰρ | |
| 20 | ζῶντες ἐμόλυναν, ἀποθνήσκειν ἀπ’ αὐτῆς οὐκ ἠξιοῦν‐ το. Οὕτω μὲν οὖν τῇ τοῦ κατακλυσμοῦ περιβληθέντες σαγήνῃ, ἐν ταῖς τῶν κυμάτων πληγαῖς σφεν‐ δονούμενοι πρὸς ἐλεεινὸν θανάτου τρόπον ὑπεφέροντο, ταῖς ἀλλήλων συμφοραῖς τιμωρούμενοι. Οἱ μὲν | |
| 25 | ἀθρῶον χωσθέντες τοῖς ὕδασι, νεκροὶ ταχεῖς ἀπεδεί‐ κνυντο· οἱ δὲ ἐμπνέοντες, αἰσθήσει τοῦ πάθους μα‐ κρὸν ὑπεδέχοντο θάνατον. Ἄλλοι δὲ καὶ πρὸς βραχὺ προσκαρτερήσαντες, μακροτέραν τοῦ θανάτου τὴν τιμωρίαν ὑπέμειναν. Πόσοι πρὸς τὰς τῶν ὀρέων κο‐ | |
| 30 | ρυφὰς ἀναδραμόντες ἀκαίρῳ φυγῇ τὸν φόβον ἐξ‐ ήλεγξαν! πόσοι πρὸς τὰς τῶν φυτῶν ἀκρωρείας ἀνέρ‐ ποντες κατελαμβάνοντο, καθάπερ πτερῷ, τῷ τάχει τοῦ ῥεύματος! Ἐπέκειτο διώκων ὁ κατακλυσμὸς προσαναβαίνων τοῖς ὕψεσι, κατόπιν ἔφερε τὰ σύμ‐ | |
| 35 | παντα, ἕως ἅπαντας δήσας, ὁ αὐτὸς θάνατος ὁμοῦ, καὶ τάφος ἐγίνετο. Ἑρπετὰ τοῖς ἀνθρώποις νεκρω‐ θέντα συνεπεπόλαζε. Ἄλογος φύσις μετὰ θάνατον τοῖς λογικοῖς συνείχετο· κύνες ἀνδράσιν ἑνὶ καλυ‐ πτόμενοι κύματι, καὶ πλησίον ἀλλήλων λοιπὸν πε‐ | |
| 40 | ριδινόμενοι, κοινῇ τὸ ζῇν ἀπετίθεντο. Νῶε δὲ μόνος ἐν πανδήμῳ θανάτῳ, ζωὴν ἐκαρποῦτο παράδοξον, καθάπερ τις κυβερνήτης ἐν μέσῳ τῷ σκάφει, τοὺς | |
| τῆς πίστεως μεταχειριζόμενος οἴακας, καὶ τῷ κα‐ | 82 | |
84 | τακλυσμῷ πάντοθεν πολιορκούμενος, ἀνάλωτος ἔμε‐ νεν ὁ τῶν τῆς κτίσεως λειψάνων ταμείας, ὁ φύλαξ τῶν τοῦ Θεοῦ δημιουργημάτων ταχθεὶς, ὁ καθάπερ ἐν ἀκροπόλει τῇ κιβωτῷ σταδιεύσας, ὁ τῆς κτίσεως | |
| 5 | ναυαγούσης μόνος γαληνὸς ὡς διαπλεύσας, ὁ πίστει καὶ ξύλῳ τὸν κατακλυσμὸν βιασάμενος. Ὢ παρα‐ δόξων πραγμάτων! Πῶς ἡ κιβωτὸς οὐ προσεῤῥάγη τοῖς ὄρεσιν; Ἐπεφέρετο, φησὶν, ἡ κιβωτὸς ἐπάνω τοῦ ὕδατος, ἐποχουμένη τοῖς κύμασιν· οὐκ ἀνατέ‐ | |
| 10 | μνουσα τῶν κυμάτων τὰ βάθη, ἀλλ’ ἐπὶ τῶν κυμά‐ των ὡς ἐπ’ ἐδάφους ἱππαζομένη, βάσιν τὸ πέλαγος ἔχουσα, καὶ καθάπερ λεωφόρος ὁ κατακλυσμὸς ὑπ‐ εστρώννυτο. Τοῦτο πίστεως ὄχημα, τοῦτο φύσεως φυλακτήριον. Ὦ κιβωτὸς παραδείσου βεβαιωτέρα! | |
| 15 | Ἐκεῖ μὲν γὰρ ὄφις συνέπλεεν, ἐκεῖ ξύλον θανά‐ του γέγονεν ὄργανον· ἐνταῦθα ξύλον σωτηρίας πη‐ δάλιον. Ἐκεῖ τὸν Ἀδὰμ παραβάτην ἐδίδασκεν· ἐν‐ ταῦθα πρόσφυξ τῷ Νῶε προσέρχεται. Ὦ πρόγονε τοῦ γένους, τοῦ Ἀδὰμ τιμιώτερε! ὦ τῆς θείας εἰκόνος | |
| 20 | βεβαιότερε φύλαξ! ὦ τέλος ὁμοῦ καὶ ἀρχὴ τῇ φύσει γενόμενος! ὦ μεθόριον ἀγαθὸν ἀνθρωπότητος! ὦ τῆς θείας ἀγαθότητος ἐγγυητὴς φανεὶς ἀσφαλέστερος! ὦ στήσας κατάραν κατὰ τοῦ γένους ὁδεύουσαν! ὦ πέ‐ ρας ἀσεβείας, καὶ ῥίζα γενόμενος πίστεως! ὦ τοὺς | |
| 25 | τῆς εἰκόνος χαρακτῆρας ἀπαλειφέντας ἀνακτισά‐ μενε! ὦ τῆς τοῦ Θεοῦ δημιουργίας τηρήσας τὰ σπέρ‐ ματα! ὦ τὰς ἀφορμὰς τῆς φύσεως ἐν σαυτῷ κατα‐ σχών! ὦ σβεννύμενον ἀνάψας τὸν σπινθῆρα τῆς φύ‐ σεως! ὦ κατακλυσμοῦ βιαιότερε! ὦ πίστεως βε‐ | |
| 30 | βαιότατε φύλαξ· σὺ γὰρ κατακλυσθείσης ἠπείρου, τὸ πέλαγος ὡς ἤπειρον ἔκτισας, ἔστησας διὰ θυ‐ σίαν κατακλυσμοῦ δευτέρου τὸν φόβον, ἐδέξω παρὰ Θεοῦ τῆς ὕστερον ἀσφαλείας ἐνέχυρα, ἔφθασας φθο‐ ροποιοῦ προσδοκίας τὴν κτίσιν, ἔδειξας Θεὸν ἐραστὴν | |
| 35 | εὐσεβείας, ἐφάνης Θεῷ διὰ πίστεως τιμιώτερος. Ὦ παιδευτὴς ἀρετῆς τοῖς ἀνθρώποις γενόμενε! ὦ δι‐ δάξας ἀνθρώπους ποίοις τὸ Θεῖον δοξάζεται. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 39t | ΛΟΓΟΣ ϙʹ. | |
| 40t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν αὐτὸν Νῶε. | |
| 41 | αʹ. Οὔτε τὴν ὑμετέραν ἀκοὴν, ὁ τῶν θείων λογίων φιλόθεος ἐπιλέλοιπεν ἔρως, οὔτε τῆς ἡμετέρας ἐν λό‐ γοις πενίας ὁ φόβος ἠλάττωται. Ἀλλ’ ὑμεῖς μὲν αὐ‐ τόθεν τὴν τῆς ταπεινοφροσύνης ἀρετὴν ἐπεδείξασθε, | |
| 45 | τὸ τοῦ λόγου πτωχὸν ἀγαπήσαντες· ἡμῖν δὲ πλεῖον οἱ ἔλεγχοι πρὸς ἔνθεον ὄρεξιν ἐπαρκεῖν οὐκ ἰσχύουσιν. Ἀλλ’ ὁ πέντε ἄρτοις πεντακισχιλίους χορτάσας, καὶ τὴν τῶν μαθητῶν πενίαν τῷ πλούτῳ τῆς χάριτος διορθωσάμενος, αὐτὸς καὶ ὑμῖν δι’ ἡμῶν ἁπλώσει τῆς | |
84(50) | διδασκαλίας τὴν τράπεζαν. Πρώην μὲν οὖν ὑμῖν τὴν | 84 |
85 | κατὰ τὸν Νῶε διήγησιν εἰς μέσον ἀνενέγκαντες, καὶ τῆς φοβερᾶς τοῦ κατακλυσμοῦ συμφορᾶς μνησθέν‐ τες, πρὸς πέρας ἀφικέσθαι τῷ λόγῳ τῆς ἀπεράντου κρίσεως οὐκ ἰσχύσαμεν· ἀλλὰ τὴν κτίσιν ἅπασαν | |
| 5 | αὔτανδρον ὁ λόγος βαπτιζομένην ὁρῶν, καὶ πρό γε τοῦ κατακλυσμοῦ τοῖς τῆς πονηρίας ναυαγήσασαν κύ‐ μασι, τῇ τῆς μνήμης ἐκπλήξει πρὸς σιωπὴν ὑπ‐ ενέχθη· ὅτε κιβωτὸς τὸν σπινθῆρα τῆς φύσεως ἔκρυπτε, καθάπερ ἀγκάλαις αὐτὸν περισφίγ‐ | |
| 10 | γουσα· ὅτε οὐρανὸς ἠλάλασθαι βρονταῖς, καθ‐ άπερ δικαστικαῖς φωναῖς τοὺς ὑπευθύνους βοῶν· ὅτε γῆ πάλιν ἀβύσσῳ καὶ σκότῳ συνείχετο, καὶ πρὸς τὴν ἀρχαίαν ἀκοσμίαν ὁ κόσμος ἀνέκαμπτεν· ὅτε ἥλιος ἀπετειχίζετο νέφεσιν, ὅτε γυμνὸν τοῦ φέγγους | |
| 15 | τὸν δρόμον ἐπλήρου, καὶ οὔτε χάρις σελήνης, οὔτε ὄψις ἀστέρων· ἀλλὰ νὺξ διεδέχετο νύκτα, καὶ τῆς ἡμέρας ἡ κτίσις ἐχήρευε, καὶ ὅροι συνεχέοντο φύ‐ σεως, κατὰ ἀσεβείας παραταττόμενοι. Ἀλλὰ μέχρι τούτων ἡμῖν ὁ λόγος ἔστη μὴ φεύγων τὸν φόβον τῆς | |
| 20 | διηγήσεως. Νυνὶ δὲ πάλιν ταῖς ὑμετέραις τεθαῤῥη‐ κότες εὐχαῖς, τὴν περὶ αὐτῶν διήγησιν ἀνειλήφαμεν, τὸ ἐν τῇ γραφῇ μεταλλεύοντες βάθος. Πελάγεσι γὰρ ὄντως ἀμετρήτοις τὴν γραφήν τις ἀπεικονήσας οὐκ ἂν ἁμάρτοι τοῦ δέοντος. Τότε γὰρ ἐπιπόλαιον τῆς | |
| 25 | ἀναγνώσεως τὴν χάριν προβάλλεται, καὶ τῷ λογισμῷ τὸ βάθος μετρούμενον, ἀμέτρῳ θαύματι καταπλήττει τὴν ἔννοιαν. βʹ. Τῆς τοίνυν τοσαύτης κατὰ τῶν ἀσεβούντων κινήσεως τὴν αἰτίαν πρῶτον ὁριζομένη, ταῦτά φησι· | |
| 30 | Καὶ ἐγένετο ὡς ἤρξαντο οἱ ἄνθρωποι πολλοὶ γίνεσθαι ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ θυγατέρες ἐγεννήθησαν αὐτοῖς, ἰδόντες δὲ οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ τὰς θυ‐ γατέρας τῶν ἀνθρώπων, ὅτι καλαί εἰσιν, ἔλαβον ἑαυτοῖς ἀπὸ πασῶν, ὧν ἐξελέξαντο. Πῶς οὖν ἂν | |
| 35 | εἴη τοῦτο τῆς τοσαύτης τιμωρίας ἐπάξιον; Ὧν γὰρ τὸ κάλλος ἐθαύμασαν, τούτων τὸν γάμον ἠσπά‐ σαντο. Πρόθες γὰρ τῷ γάμῳ τὸ νόμον, καὶ τὸ κάλλος εὑρίσκεται κατηγορίας ἐλεύθερον. Ἀλλ’ ὅταν ἡ Γραφὴ κατηγορῇ, μὴ παρέργως τὸν λόγον ἀκούω‐ | |
| 40 | μεν· ἴδωμεν γὰρ τῆς τόλμης τὸ μέγεθος, ἵνα μά‐ | 86 |
88 | θωμεν τὸ τῆς τιμωρίας φιλάνθρωπον. Εἶδον, φησὶν, οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων. Ζητεῖν πρότερον ἀναγκαῖον τίνας υἱοὺς Θεοῦ τὸ θεῖον ἐκτίθεται λόγιον; Τινὲς μὲν οὖν ἀγγέλους ἐνταῦ‐ | |
| 5 | θα τῇ κλήσει μηνύεσθαι ἐφαντάσθησαν, φωνὴν ἐξ ἀνοίας ἀφέντες πολεμοῦσαν τῇ φύσει. Πῶς γὰρ ἄσαρκος φύσις ἀγγέλων ἐπιθυμίᾳ τῶν σωμάτων ἡλί‐ σκετο; Νόμοις γὰρ προσφόροις ἑκάστην φύσιν ὁ Δη‐ μιουργὸς ἠσφαλίσατο, καὶ ἐπέπηγεν ἐν τοῖς ἑαυτῶν | |
| 10 | μέτροις καὶ ὅροις τὰ κτίσματα. Θνητοῖς μὲν οὖν σώ‐ μασι τροφὴν ὑπέρεισμα δέδωκε, καὶ τῇ διαδοχῇ τὴν τοῦ γένους διαμονὴν ἐτεχνιτεύσατο, ἄῤῥεν διά‐ πλασμα, καὶ θῆλυ, καὶ σχήματα πρὸς διαδοχὴν εὐάρ‐ μοστα τεκτηνάμενος. Ἀόρατος δὲ φύσις τροφῆς | |
| 15 | ἀνενδεὴς, οὐκ εἰς ἄῤῥεν καὶ θῆλυ μεμέρισται, οὐ γάμῳ, καὶ τόκῳ, καὶ διαδοχῇ, κατὰ τὸ γένος πλα‐ τύνεται. Φύσις γὰρ ἄσαρκος οὐ συμπλέκεται σώ‐ μασι, κἂν Ἔλληνες δαιμόνων γάμους μυθογρα‐ φῶσι καὶ ἔρωτα. Δαιμονικὸν ἄρα καὶ τοῦτο | |
| 20 | τέχνημα. Τὴν νόσον τῷ λόγῳ σεμνύνοντες δαίμονες, καὶ ἄχρις ἑαυτῶν τὸ πάθος ἀνάγουσι, τὴν ἀκόλαστον | |
| φλόγα τοῖς ἀνθρώποις ἀνάπτοντες, καὶ τῆς ἑαυτῶν | 88 | |
89 | καταψηφίζονται φύσεως, ἵνα τοὺς ἀθλίους τῶν ἀν‐ θρώπων τοῖς πάθεσιν ἐκβακχεύσωσιν. Οὐ τοίνυν ὁ λόγος ἐνταῦθα ἀγγέλων καθάπτεται· ἀλλ’ οὐδὲ υἱὸς τοῦ Θεοῦ κέκληται τῶν ἀγγέλων οὐδείς· ἄνθρωποι | |
| 5 | δὲ μόνοι τῇ κλήσει σεμνύνονται. Ἐφ’ ὧν γὰρ ἡ τῆς εἰκόνος ἀξία, ἐπὶ τούτων τῆς υἱοθεσίας συντρέχει τὸ δῶρον. Τί οὖν ἐστιν ὅ φησιν· Ἰδόντες δὲ οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν· ἀνθρώπων; Τὸ γένος προστάγματι θείῳ διῃρεῖτο. Δύο γὰρ παῖδες ἐξ Ἀδὰμ | |
| 10 | παραληφθέντες, ὁ Κάϊν τε, καὶ ὁ Σὴθ, ἀρχὴν ἑκάτε‐ ρος ἐξ αὑτοῦ τῇ φύσει δεδώκασιν. Ἀλλ’ ὁ μὲν Κάϊν ἀδελφικὴν δεξιὰν αἵματι φοινίξας ἀδελφικῷ, αὐτὸς μὲν τρόπῳ πολυχρονίῳ καταδικάζεται, νόμος μετὰ τὸν φόνον περὶ φόνου τοῖς ὁρῶσι γινόμενος· | |
| 15 | διάδοχον δὲ τῶν παρανόμων τρόπων τὸ γένος κτησά‐ μενος, κληρονόμους καὶ τῆς κατάρας τοὺς ἐγ‐ γόνους κατέλιπεν. Ὁ δὲ Σὴθ ἐπαινέτην τῆς ἀρετῆς τὸν Δεσπότην κτησάμενος, καὶ τῷ τρόπῳ πρὸς τὸν Ἄβελ δραμὼν, γέρας ἀρετῆς τὸ καλεῖσθαι παῖδας | |
| 20 | Θεοῦ τοὺς ἑαυτοῦ παῖδας ἐδέξατο· καὶ κλῆσις νικῶσα τὴν φύσιν, τὴν ἀξίαν ἐκήρυττε. Οὐκοῦν, εἰ καὶ τῷ γένει συνήπτοντο, τῷ γοῦν τρόπῳ διίσταντο. Καθάπερ ὕστερον νόμος τοὺς Ἰσραηλίτας τῆς τῶν ἐθνῶν ἐπιμίξεως ἐχώριζε, καὶ διάταξις τῆς πρὸς | |
| 25 | ἐκείνους ὁμιλίας ἀπετείχιζεν, ἵνα τῆς εἰδωλολατρείας ἀναστείλῃ τὴν μίμησιν· οὕτω καὶ τοῖς πρώτοις τῶν ἀνθρώπων ἐνομοθέτει Θεὸς, τῷ χωρισμῷ τῆς κακίας τὴν ἀρετὴν φυλάττων ἀνόθευτον. Οἱ μὲν οὖν υἱοὶ Θεοῦ χρηματίζουσιν οἱ υἱοὶ τοῦ Σὴθ, σύμβολον τῆς | |
| 30 | πρὸς Θεὸν οἰκειότητος τὴν προσηγορίαν ἐπιφερόμε‐ νοι. Οἱ δὲ τοῦ Κάϊν τὴν τῶν ἀνθρώπων ἔφερον κλῆ‐ σιν, γυμνὸν ἀξίας τὸ τῆς φύσεως ὄνομα φέροντες. Καὶ δύο τινὲς ῥύακες τοῦ γένους ἀλλήλων κε‐ χωρισμένοι προῄεσαν. Ἀλλὰ χρόνος ἐν μέσῳ πολὺς | |
| 35 | καὶ οἱ τοῦ Σὴθ ἀπόγονοι, οἱ τὴν ἀγαθὴν μερίδα διαλαχόντες, οἱ καὶ προσηγορίᾳ τετιμημένοι, καὶ τῆς πατρῴας εὐλογίας διάδοχοι, θυγατέρας ἐν τοῖς τοῦ Κάϊν ἀπογόνοις ὁρῶντες ὡραίας, λαμπρὰς, καὶ κάλ‐ λεσιν ἀνθούσας, ταῖς ἐπιθυμίαις τὸν λογισμὸν παρα‐ | |
| 40 | δόντες αἰχμάλωτον, τὰ μὲν τοῦ Θεοῦ πατοῦσι προσ‐ τάγματα, ταῖς δὲ τῶν καταράτων συμπλοκαῖς ἀναφέρονται, θνητὴν ἀπόλαυσιν ἀθανάτου πόθου προτιμήσαντες, καὶ νοθεύουσι γένος δι’ ἀρετῆς ὁδεῦ‐ σαν, καὶ ταῖς παρανομίαις ἡ φύσις ἐκαπηλεύετο· τῷ | |
| 45 | γὰρ πόθῳ δουλεύοντες ἐμιμοῦντο τὸν τρόπον. Τοῦτο πέπονθε καὶ Ἰσραὴλ ἐν τοῖς ὕστερον. Νικήσαντες | |
| γὰρ Μαδηναίους ἐν παρατάξεσι, γυναικῶν ἡλίσκοντο | 90 | |
92 | τάξεσι. Καὶ μισθὸν ἀκολασίας ἀπῃτοῦντο τὴν τοῦ εἰδώλου προσκύνησιν· καρπὸν ἀσεβείας τρυγήσαντες ἀσεβείᾳ, καὶ ὅπλοις νικῶντες, ὄμμασιν ἔπιπτον· καὶ δόρασι κρατοῦντες, τοῖς τοῦ κάλλους ἐτιτρώσκοντο | |
| 5 | βέλεσιν. Ἀλλ’ ἐκεῖνοι μὲν τοῖς τοῦ γένους αἵμασιν ἐκαθαίροντο· τούτοις δὲ καθάρσιον παρανομίας κα‐ τακλυσμὸς ηὐτρεπίζετο. Ἤδη μὲν οὖν ὁ κίνδυνος ἀπετίκτετο, ὁ κατακλυσμὸς ἐστρατεύετο. Καὶ φύσις ἄλογος, μετὰ τῆς λογικῆς κατεκρίνετο. Τῷ γὰρ ἀν‐ | |
| 10 | θρώπῳ τὰ δι’ ἄνθρωπον πραχθέντα συνεκινδύνευε, καὶ τοῦ ἄρχοντος πίπτοντος, τὸ ὑπήκοον ἀνηρπάζετο. Τὰς δὲ τῆς φύσεως ἀφορμὰς, ὁ τῆς φύσεως Δεσπότης τῷ Νῶε παρατιθέμενος, ἔλεγεν· Εἴσελθε εἰς τὴν κιβωτὸν, σὺ καὶ ὁ οἶκός σου, ὅτι σε εἶδον | |
| 15 | δίκαιον ἐνώπιόν μου ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ. Ἀπὸ δὲ τῶν κτηνῶν τῶν μὴ καθαρῶν εἰσάγαγε πρὸς σὲ δύο δύο. Φύλαττέ μοι τῆς ἐμῆς κτίσεως λείψανα, σὲ τῶν ἐμῶν δημιουργημάτων ταμίαν ἐρ‐ γάζομαι, γενοῦ τῆς ἐμῆς χειρὸς μαθητής. | |
| 20 | γʹ. Ἀλλ’ εἴποι τις ἄν· Καὶ πῶς εἰκὸς, τῶν ζώων τὰ μὲν εἶναι καθαρὰ, τὰ δὲ ἀκαθάρτῳ κλήσει μολύ‐ νεσθαι; Καίτοι σαφῶς ὁ Προφήτης ἐν τοῖς ἔμπροσθεν ἀνεβόησε· Καὶ εἶδεν ὁ Θεὸς πάντα ὅσα ἐποίησε, καὶ ἰδοὺ καλὰ λίαν. Καὶ εἰ ὁ Θεὸς ὁ πλάττων, | |
| 25 | πῶς ἀκάθαρτον τὸ πλαττόμενον; Εἰ γὰρ μία μὲν ἅπαντα ἔτεκε κλῆσις, μία δὲ χεὶρ ἐπλαστούργει τὰ σύμπαντα, πῶς τὰ μὲν τιμᾶται τῇ φύσει, τὰ δὲ καταισχύνεται τῇ κλήσει; ἢ πῶς ὁ Δημιουργὸς τοῖς ἀκαθάρτοις οὐ συνυβρίζεται; Τοῦ γὰρ πλάττοντος | |
| 30 | ὕβρις τῶν πλαττομένων ἡ μέμψις. Ἀλλ’ εἰ ζητήσεις τὴν αἰτίαν τῆς κλήσεως, τὴν σοφίαν εὑρήσεις τοῦ κρίναντος. Ἄρτι γὰρ Ἑβραῖοι τὴν Αἴγυπτον κατα‐ λιπόντες, εἰδωλολατρείας ἔτι δυσωδίαν ἔφερον, ὡς ἄχρι τῶν ἀλόγων τὴν θείαν καταρυπαίνειν προσκύ‐ | |
| 35 | νησιν. Νόμον γὰρ ἔχουσι τὴν νόσον τῆς θρησκείας | |
| οἱ Αἰγύπτιοι. Ἴβις γὰρ θεὸς παρ’ αὐτοῖς ἐνομί‐ | 92 | |
93 | ζετο, καὶ κύων, καὶ λέων, καὶ κροκόδει‐ λός τε σὺν τούτοις εἰς θυσίαν κομίζεται, καὶ πρόβατον προσκυνεῖται. Οὐκ ἀπήλλακτο δὲ τῆς νόσου ταύτης οὐδὲ τῶν Ἑβραίων τὸ γένος, ἀλλ’ | |
| 5 | ἐστηλίτευσε τὸ πάθος ἡ ἔρημος. Προσεκύνουν γὰρ ἐν τῇ ἐρήμῳ, καθάπερ ἐν Αἰγύπτῳ, τῷ μόσχῳ. Καὶ ἡ μὲν θάλαττα δι’ αὐτοὺς παρὰ φύσιν ἐσχίζετο· ὁ δὲ λαὸς τῆς ἀσεβείας οὐκ ἀπεσχίζετο, ἀλλ’ ηὐτομόλει τῷ τρόπῳ πρὸς Αἴγυπτον. Ἐνταῦθα τοίνυν ὁ Θεὸς | |
| 10 | ἀνθίστησι πανσόφως τῷ πάθει τὸ φάρμακον· καὶ ταῖς διατάξεσι διακρίνας τῶν ἀλόγων τὴν φύσιν, τὰ μὲν κέκληκε καθαρὰ, τὰ δὲ ἀκάθαρτα προσηγόρευ‐ σεν· ἵνα τὰ μὲν ὡς ἀκάθαρτα βδελυττόμενοι, τὰ δὲ ὡς καθαρὰ διεσθίοντες, δι’ ἑκατέρων τοῦ θρησκεύειν | |
| 15 | ἀπόσχωνται, ἵνα γένηται ψυχῆς ἴαμα τοῦ νόμου τὸ πρόσταγμα· καὶ φέρει τὴν ὕβριν τῶν κτισμάτων ἐπὶ τῶν ὀνομάτων ὁ Θεὸς, ἵνα τῶν ἀνθρώπων τὴν νόσον ἰάσηται, ἵνα κωλύσῃ τὴν εἰδωλολατρείαν ἄχρι τῶν ζώων ὁδεύουσαν. Καὶ φέρει τὴν ἀκάθαρτον κλῆσιν | |
| 20 | ἐπὶ τὰ κτίσματα, ἵνα καθαρὰν ἀσεβείας φυλάξῃ τῶν ἀνθρώπων τὴν πρόθεσιν. Τοιαύτη μὲν οὖν ἡ τῆς διαιρέσεως αἰτία νενόμισται. Καθαρὸν οὐκοῦν εὐθὺς διὰ τὴν βρῶσιν εὐκαταφρόνητον, ἀλλ’ ὡς ἀκάθαρτον ἐκλήθη τῷ νόμῳ, ἡ κλῆσις τὸ σέβας ἐσύλησε. | |
| 25 | Συντρέχω γὰρ ὑμῖν τῷ Νῶε θηρεύοντι. Εἰ τοίνυν ἡ τῶν ζώων διάταξις διὰ Μωσέως, ὁ Νῶε δὲ προλα‐ βὼν χρόνῳ τοῦ νόμου τὴν δόσιν, πόθεν εἶχε τὴν γνῶσιν, ὧν τὴν διάγνωσιν οὐκ ἐδέξατο; Καὶ, ὧν οὐκ ἐδιδάχθη τὴν διάκρισιν, πῶς τὴν ἐκλογὴν | |
| 30 | ἐπιστεύετο; Ἀπὸ μὲν τῶν καθαρῶν ἑπτὰ ἑπτὰ, | 94 |
96 | ἀπὸ δὲ τῶν μὴ καθαρῶν, δύο δύο φυλάττειν ἀναγ‐ καζόμενος. Συνάπτεται δὲ τούτῳ καὶ ἕτερον· Πῶς ἄνθρωπος εἷς θηρευτὴς τῶν τοιούτων ζώων ἐγίνετο; τῶν ἐν ἀέρι πτηνῶν, τῶν ἐπὶ γῆς κρυπτομένων | |
| 5 | ζώων ἁπάντων; χερσαίων, πτηνῶν, ὧν μέρη μυρία; ἡμέρων, ἀγρίων; τὰ μὲν τάχει, τὰ δὲ δυνάμει, τὰ δὲ πτήσει διαφεύγει τὴν θήραν; Ἀλλ’ οὐ τοῦτο προσ‐ τάττει ὁ Θεὸς, ἀλλ’ ἀναπετάσαντα τὴν κιβωτὸν, ὑποδέχεσθαι τὰ προσφεύγοντα παρακελεύεται. Ἀπόῤ‐ | |
| 10 | ῥητος γὰρ ἐπῆξις καὶ σύνθημα θεῖον, καὶ δρό‐ μος ἐγένετο ζώων αὐτόκλητος. Νῶε δὲ ἵστατο ξενο‐ δοχῶν τὰ προστρέχοντα. Εἶχε δὲ τῶν προσιόντων τὴν γνῶσιν καθάπερ ἑώρα. Δύο μὲν πρὸς αὐτὸν χω‐ ροῦντα, τοῖς ἀκαθάρτοις προσελογίζετο· ἑπτὰ δὲ | |
| 15 | βαδίζοντα βλέπων, καθαρὸν εἶναι κατάλογον ἐδιδά‐ σκετο. Καὶ ἦν ἄγραφος ζώων διάκρισις, μετρουμένη τῷ βλέμματι· οὐκ ἐδέετο φωνῆς διδασκούσης, ἀρι‐ θμὸν ἔχων τῶν ὁρωμένων διδάσκαλον. Τοῦτο δηλῶν ὁ Θεὸς ἔλεγεν· Εἰσάξεις παρὰ σεαυτῷ· τουτ‐ | |
| 20 | έστιν, Οὐ θηρεύσεις, οὐ κοπιάσεις· ὑποδέχου προσ‐ φεύγοντα, μὴ θήρευε φεύγοντα. Ἄξω γὰρ πρὸς σὲ τὰ ζῶα, καθάπερ τῷ πρωτοπλάστῳ τὸ πρότερον· σὺ δὲ αὐτοῖς, ἀντὶ τοῦ παραδείσου τὴν κιβωτὸν ἀνα‐ πέτασον. Γενοῦ δεσπότης ζώων τοῦ Ἀδὰμ τιμιώτε‐ | |
| 25 | ρος. Ἐκεῖνος ἔδωκε τὴν κλῆσιν, σὺ χαρίζου τὸ σώ‐ ζεσθαι. Τί δήποτε οὖν τῶν μὲν ἀκαθάρτων συστέλλει τὸν ἀριθμὸν, ἀνὰ δύο κελεύσας εἰσάγεσθαι· πλατύνει δὲ τὸν τῶν καθαρῶν, ἑβδομαῖον τὸ γένος προστάξας φυλάττεσθαι; Εἰ γὰρ ἐπίσης βούλεται σώζεσθαι | |
| 30 | τὰ ἴχνη τῆς φύσεως, τί μὴ τοῦ ἀριθμοῦ φυλάττει τὸ μέτρον ἐφ’ ἑκατέρων ἰσόῤῥοπον; καὶ πανυπανσό‐ φως· ὅπου γὰρ πλείων παρ’ ἀνθρώποις ἡ χρῆσις, θυσίας ἀναλισκούσης, βρώσεως διαφθειρούσης, ἐκεῖ καὶ πλείων ἡ εὐθηνία τῆς φύσεως. Ὅπου δὲ αὔταρκες | |
| 35 | τὸ μένον εἰς δημιουργίας ὑπόμνημα, ἐκεῖ καὶ μι‐ κρὸς ἀριθμὸς πρὸς φυλακὴν τοῦ γένους ἁρμόδιος. Ῥᾴδιον μενοῦν ἦν τῷ Θεῷ καὶ τῶν περισωθέντων ζώων περιφρονήσαντι, πάλιν πληρῶσαι ζώων τὰ σύμπαντα. Φθεγξαμένου γὰρ μόνον Θεοῦ, παι‐ | |
| 40 | δοποιὸς πάλιν ἡ κτίσις ηὑρίσκετο· καὶ τὴν ἐκ τοῦ | |
| κατακλυσμοῦ διαφορὰν ἐνίκησεν ἂν ἡ τοῦ λόγου | 96 | |
97 | φορά. Ἀλλ’ οὐ τοῦτο ποιεῖ· πανσόφως· οὐδὲ παν‐ ολεθρίᾳ καταδικάζει τὴν φύσιν, ἵνα μὴ νέαν κτίσιν ἐπαγάγῃ τοῖς φθάσασι, μηδὲ γένηται τῆς δευτέρας ἡ πλάσις, τῆς προτέρας κατάγνωσις· μηδὲ δόξαν | |
| 5 | ἁρπάσῃ μεταμελείας ὁ Κτίστης, ἀφ’ ἑτέρας εἰς ἑτέ‐ ραν ἐρχόμενος· τάχα δ’ ἂν καὶ ἕτερος ὑποψευσθῇ δημιουργὸς τοῦ προτέρου φιλανθρωπότερος· καὶ ἦν ὁ πλάστης ἀμφίβολος, οὐκ ὄντος ἀρχαίου γνωρίσμα‐ τος. Διὰ τοῦτο τηρεῖ τὰ τῆς ἀρχαίας πλάσεως σύμ‐ | |
| 10 | βολα, καὶ τοῖς δευτέροις ἐκ τῶν προτέρων μετοχε‐ τεύει τὴν αὔξησιν, καὶ τοῦ κατακλυσμοῦ μεταβλα‐ βοῦντος, ἡ τοῦ γένους ἐφυλάττετο ῥίζα, ἵνα καὶ τῆς παλαιᾶς δημιουργίας τὰ πρεσβεῖα φυλάττηται, καὶ ὁ δημιουργὸς ἐκ φιλανθρωπίας θαυμάζηται, κατα‐ | |
| 15 | κλυσμὸν χαλινώσας, καὶ τὸ λογικὸν ζῶον ὑψούμενος. δʹ. Ἀλλὰ πῶς, εἰπέ μοι, τοσούτων ζώων ἡ κιβω‐ τὸς ὑπεδέχετο γένη; Πῶς κατ’ ἀλλήλων ἐκ[πε]πολε‐ μημένα τῇ φύσει πάλιν ἀλλήλοις ἐσπένδετο; πῶς ἑρπετῶν εἰρήνευε φύσις; πῶς τῶν θηρίων τὰ γένη | |
| 20 | καθ’ ἑαυτῶν κεχαλίνωτο; πῶς σαρκοφάγα μετὰ τῶν χλοηφάγων ηὐλίζετο; ποῖαι τροφαὶ τούτοις, καὶ πόσαι, καὶ πόθεν πρὸς ὅλον ἐνιαυτὸν φρουρουμένοις ἐπήρκεσαν; καὶ πρό γε τούτων πῶς ὁ Νῶε τὴν κι‐ βωτὸν κατεσκεύασεν, οὔπω ναυπηγίας λαβούσης ἀρ‐ | |
| 25 | χήν; πῶς τὰ γένη τῶν ξύλων διέκρινε τῷ πλέειν κατάλληλα; πῶς ἤρκεσε κιβωτὸς πρὸς τοσοῦτον κατακλυσμὸν ἀντιτάξασθαι, ὡς καὶ τῆς φύσεως ἴχνη φυλάττεσθαι; ἀλλ’ ὑπερβαίνει τὴν φύσιν τὰ τάγματα· καὶ λόγος τὰ ὑπὲρ λόγον καταπληττόμενος, μὴ πολυ‐ | |
| 30 | πραγμονείτω τὰ πράγματα. Μίμημα τῆς οἰκουμένης ἡ κιβωτὸς, τὴν τῶν ζώων παρακαταθήκην φυλάτ‐ τουσα, πλέουσα πόλις, κυοφοροῦσα τὴν κτίσιν, τὰς κοινὰς ὠδῖνας ἐν αὑτῇ περιφέρουσα, ἅπαντα τὸν κόσμον ἔμβρυον ἑαυτῆς περιάγουσα· μία γαστὴρ τὰ | |
| 35 | ποικίλα τῆς κτίσεως συλλαβοῦσα γεννήματα, ἄψυχος μήτηρ τῶν ἐμψύχων ὑπάρχουσα· πῦργος κατακλυ‐ σμοῦ ἰσχυρότερος, τεῖχος ὀρῶν ὑψηλότερον. Προσθῶ‐ μεν τοῖς εἰρημένοις, τῆς τοῦ δημιουργοῦντος σοφίας γνώρισμα παραδοξότερον ὄν. Ἐν θέρει μὲν γὰρ ὁ | |
| 40 | κατακλυσμὸς καὶ ἤρξατο, καὶ ὑψώθη, καὶ τὰς τῶν ὀρῶν κορυφὰς κατεβάπτισεν. Ἐν χειμῶνι δὲ μέσῳ τὸ πλῆθος τῶν ὑδάτων ἐπαύετο, ἀντίστροφον τῷ νόμῳ τῆς φύσεως τὴν τάξιν δεξάμενος, ἵνα μή τις ὕστερον κατακλυσμὸν ἐπακούων, συντυχίαν νομίζῃ | |
| 45 | τὸν φόβον, καὶ ὄμβρων ἀέρα φαντάζηται, καὶ νοθεύῃ | 98 |
100 | τὸν φόβον ταῖς τοῦ χειμῶνος ὥραις τὸν κατα‐ κλυσμὸν λογισάμενος, καὶ τὴν θείαν ἀνάκτισιν και‐ ρῶν ὑποβολαῖς παραγράφηται. Διὰ τοῦτο περιτρέπει τοὺς ὅρους τῆς φύσεως, καὶ λύει τῆς συνηθείας τοὺς | |
| 5 | νόμους, τὰς μὲν τοῦ θέρους τροπὰς ὑπηρετεῖν τῷ κατακλυσμῷ βιασάμενος, ξηρότητα δὲ ἀέρος ἐν χει‐ μῶνι μηχανησάμενος, θαυματουργῶν ἐφ’ ἑκάτερα. Καὶ τοῦτο σοφῶς ὁ συγγραφεὺς θαυμάζων ἀνέγραψε μῆνας παρατιθεὶς, καὶ ἀριθμῶν τὰς ἡμέρας, καὶ | |
| 10 | τὰς τῶν τροπῶν καταλλαγὰς, πότε μὲν ἤρξατο, καὶ ἐφ’ ὅσον ηὐξάνετο, πότε δὲ πάλιν πρὸς λῆξιν ἐχώ‐ ρησε, καὶ πότε, μειωθέντος τοῦ ὕδατος, ἡ κιβωτὸς ἐκαθέζετο. Δεκάτῳ γὰρ μηνὶ, φησὶν, ἐν ταῖς τῶν ὀρῶν κορυφαῖς ἐκαθέζετο. Ἀρχὴν δὲ μηνῶν | |
| 15 | οἶδεν ἡ Γραφὴ τοῦ Πάσχα τὸν μῆνα· δέκατον δὲ μῆνα, τὸν τοῦ χειμῶνος ἀπαγορεύει μεσαίτατον, ἐν ᾧ, μειωθέντος τοῦ ὕδατος ἡ κιβωτὸς ἐκαθέζετο, καθ‐ έδραν εὑροῦσα τὰ τῶν ὀρῶν ὑψηλότατα, τῷ τῆς καθέδρας ὕψει, τοῦ κατακλυσμοῦ μετροῦσα τὸν φόβον, | |
| 20 | μνημεῖον τιμωρίας ἀρχαίας, νεάζουσαν τὴν ἀπειλὴν διασώζουσα, καὶ τὸν πανδήμιον ἐν ὄψει τοῖς μετὰ ταῦτα φυλάττουσα. Καὶ ἄχρι τῆς σήμερον μένει | |
| τὸ θαῦμα παρ’ Ἀρμενίοις τῷ χρόνῳ παραπεμ‐ | 100 | |
101 | πόμενον, ἀβάτοις φυλαττόμενον ὄρεσιν, ὄμμασι μὲν πόῤῥωθεν θεωρούμενον· τῶν δὲ ποδῶν τὴν ἐπί‐ βασιν ταῖς δυσχερείαις ἀρνούμενον. Θεῖον ἄρα, καὶ τοῦτο τὸ μηχάνημα· ἵνα ἡ μὲν θέα φυλάττῃ τὴν πί‐ | |
| 5 | στιν τοῦ θαύματος· ἀπίστων δὲ χεῖρες μὴ ψαύουσαι, τῇ κατὰ μικρὸν δαπάνῃ, τὴν θέαν λυμήνωνται. Ὢ κιβωτὸς, ἀρετῆς παιδευτήριον! ὢ τὴν τῆς φύσεως παρακαταθήκην ἐν τοῖς κινδύνοις φυλάττουσα! Ὢ σκάφος παράδοξον σωτηρίου ξύλου σκιογράφημα! Ὢ | |
| 10 | σταυροῦ χρείαν παρεχομένη τοῖς πλέουσιν! Ὢ προ‐ λαβοῦσα τῷ χρόνῳ τῇ χάριτι, ἐν ὕδατι σώζουσα, καὶ ἐξ ὑδάτων ἁρπάζουσα! Ὢ τὸν μέγαν ἔμπορον τῆς δικαιοσύνης φυλάξασα! Ὢ τὸν τῆς ἀρετῆς θησαυρὸν ἀκινδύνως διαπορθμεύσασα! Ὢ κακίας κατήγορε! | |
| 15 | Τούτου τοῦ θαύματος τὴν μνήμην κατέχωμεν· γενώ‐ μεθα δικαιοσύνης ἐρασταὶ, κακίας ἀποβάλλωμεν μῖ‐ σος· μετάνοιαν μεταχειρισώμεθα, τῶν ἁμαρ‐ τωλῶν τὸ φάρμακον· σβέσωμεν τὴν κακίαν τοῖς δά‐ κρυσι· φθάσωμεν τὴν ὀργὴν τῇ μεταβολῇ τῆς προαι‐ | |
| 20 | ρέσεως· τὸν τῆς μακροθυμίας καιρὸν εἰς δέον κατ‐ αναλώσωμεν· ὀμνύντι Θεῷ διὰ φιλανθρωπίαν πιστεύ‐ σωμεν· Οὐ βούλομαι τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτω‐ λοῦ, ὡς τὸ ἐπιστρέψαι αὐτὸν πρός με καὶ ζῇν. Αὐτῷ ἡ δόξα. Ἀμήν. | |
| 25t | ΛΟΓΟΣ Ζʹ. | |
| 26t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν Ἀβραάμ. | |
| 27 | αʹ. Τῷ φιλοθέῳ καὶ πνευματικῷ, τὰ τοῦ φιλο‐ θέου σήμερον Ἀβραὰμ διηγησόμεθα κατορθώματα, ᾧ γέγονε τῆς φιλοθεΐας Θεὸς μὲν ἀγωνοθέτης, ἀντί‐ | |
| 30 | παλος δὲ φύσις, πατρικοῖς κέντροις ὁπλιζομένη. Σκάμμα δὲ ἡ τοῦ Ἰσαὰκ σφαγὴ, πρὸς φιλοστόργου ξιφήρη δεξιὰν ἀναμένουσα. Πρὸς τοσοῦτον ἀγῶνα τὸν τῆς φιλοθεΐας ἀθλητὴν ὁ Θεὸς προκαλούμενος, ἐν μέσῳ τῆς οἰκουμένης σταδίῳ προβάλλεται, πολλαῖς | |
| 35 | μὲν πρότερον γυμνασίαις ἀρετῆς αὐτὸν καθάπερ ἐν παλαίστρᾳ παιδοτριβήσας. Νυνὶ δὲ μετὰ τοὺς μυ‐ ρίους ἱδρῶτας ὥσπερ ἐν πανδήμῳ θεάτρῳ προτρέ‐ | |
| πεται· ἵνα καὶ πρὸς τοῦτον ἀποδυσάμενος, ὁ υἱὸς μὲν | 102 | |
104 | στεφανίτης ἀνακηρύττηται· κοινωνὸν δὲ λάβῃ τῆς νίκης Θεὸν τὸν ἐπὶ τούτοις αὐτὸν ἐκλεξάμενον. Ποῖον οὖν αὐτῷ πρῶτον ἐν παλαίστρᾳ προτείνει γυμνάσιον; Ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς σου, καὶ ἐκ τῆς συγγενείας | |
| 5 | σου καὶ δεῦρο εἰς τὴν γῆν, ἣν ἄν σοι δείξω. Γυμνός μοι φάνηθι τῶν οἰκείων δεσμῶν, συγγενείας ἀπόῤῥηξον· γῆς, ἐφ’ [ἧς] ἐτέχθης, ἀπόστηθι· πατρὸς καὶ πατρίδος ἀφίστασο. Νίκησον ἄγκυραν φύσεως πρὸς ἀρετὴν γυμναζόμενος, καὶ δεῦρο εἰς τὴν γῆν | |
| 10 | ἣν ἄν σοι δείξω. Κρύπτει τὸν τόπον, ἵνα γυμνάσῃ τὸν τόνον. Καλύπτει τὸ πέρας, ἵνα συντείνῃ τὸν δρόμον. Ἁρπάζει τὴν γνῶσιν, ἵνα πρὸς πόθον ἐγείρῃ τὸν ἐν τῇ γῇ δρόμον. Ἐξ οὐρανοῦ δέχου τὸ σύνθημα. Οὐκ ἦν Ἀβραὰμ τῶν θείων προσταγμάτων ἀργότε‐ | |
| 15 | ρος, ἀλλὰ συντρέχει σὺν προθυμίᾳ τοῖς ἐξ οὐρανοῦ παραγγέλμασι. Πάλιν περικλύζει τῷ πλούτῳ, καὶ κληρονόμον οὐδέπω χαρίζεται· ἀλλὰ κρεμᾷ ταῖς ἐλπίσιν, ἵνα βασανίσῃ τὴν πίστιν. Περιέῤῥει μὲν οὖν πανταχόθεν τῶν χρημάτων ὁ πλοῦτος· πενία δὲ φύ‐ | |
| 20 | σεως τὸν τόκον ἠρνεῖτο. Καὶ τῆς Σάῤῥας τὸ ἄγονον ἐσύλησε τὴν τῆς περιουσίας ἀπόλαυσιν· καὶ ὁ χρόνος ἔῤῥει, καὶ ὁ κληρονόμος οὐκ ἦν· ὁ πλοῦτος ηὐξά‐ νετο, καὶ διάδοχος οὐκ ἠλπίζετο. Γῆρας ἐπιὸν τὰς τῆς παιδοποιίας ἐλπίδας ἐθέριζε· πάθος στειρώσεως | |
| 25 | τοῦ τόκου τὴν προσδοκίαν ἐμάρανεν, ἀλλ’ ἡ πίστις ἐνέαζεν. Ἐπελάθετο τοῦ πάθους ἡ στεῖρα, ἐπελάθετο τοῦ γήρως ἡ φύσις, ταῖς ἐλπίσι νεάζουσα· εἶχε πρὸ τοῦ παιδὸς τὸν παῖδα, λαβὼν τὴν ὑπόσχεσιν, καὶ πρὸ τῆς γαστρὸς ὁ Ἰσαὰκ ὑπὸ τῆς ἐλπίδος ἐτίκτετο. | |
| 30 | Ἐπίστευσε γὰρ, φησὶν, Ἀβραὰμ τῷ Θεῷ, καὶ ἐλογίσθη αὐτῷ εἰς δικαιοσύνην. Οὐκέτι, φησὶν, ὁρῶ τῆς Σάῤῥας τὴν στείρωσιν· οὐκ ἀποβλέπων πρὸς τὴν τοῦ σώματος νέκρωσιν, ἐδεξάμην φωνὴν ἑκατέ‐ ρων ἰσχυροτέραν. Ἐφθέγξω, καὶ ὁ κληρονόμος ἐγγύς. | |
| 35 | Ἠκολούθει τοίνυν ταῖς ἐλπίσι τὰ πράγματα. Ἔδωκεν ὁ Θεὸς τὸν πρὸ τοῦ τόκου ποθούμενον. Ἔλαβεν, ἔχαιρε, τὴν δόσιν ἠσπάζετο. Ἀγώνισμα πίστεως βρέφος ἐτίκτετο· καὶ φιλοθεΐας ἠνοίγετο στάδιον. Ἠγνόει σκάμμασιν ἑτέροις μετὰ τὸν τόκον τηρού‐ | |
| 40 | μενος. Ἔμελλε γὰρ ὁ Θεὸς ὑπόθεσιν ἀθλητικὴν τῷ δικαίῳ τὴν γονὴν ἑτοιμάζειν, καὶ διὰ παιδὸς τὴν τοῦ ἀριστέως ἀνδρείαν ζυγοστατεῖν. Ὡς γὰρ ηὐξήθη τὸ βρέφος, καὶ ψελλίσμασι τὸν τῶν γονέων πόθον ἐτί‐ τρωσκε, συνηυξάνετο τῷ βρέφει τῶν γονέων τὸ φίλ‐ | |
| 45 | τρον, καὶ πᾶς τῶν τεκόντων ὁ πόθος ἀμέριστος εἰς μόνον ἐφέρετο, καὶ πᾶσαι αἱ τῆς φύσεως ἐλπίδες ἐφ’ ἑνὸς ἐδεσμεύοντο τέκνου. βʹ. Βλέπε μοι λοιπὸν ἐπὶ τοὺς ἀγῶνας τὸν πατέρα | |
| καλούμενον· Καὶ ἐγένετο μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα, | 104 | |
105 | ὁ Θεὸς ἐπείραζε, φησὶ, τὸν Ἀβραάμ. Τί γάρ; ἠγνόει τὴν ἀρετὴν, ἵνα πειράσῃ τὸν ἀθλητήν; Θεὸς ἀνέμενε τὴν πεῖραν, ἵνα μάθῃ τὴν πρόθεσιν; Πει‐ ράζει τοίνυν, οὐκ αὐτὸς ἀγνοῶν, ἀλλ’ ἵνα δημοσι‐ | |
| 5 | εύσῃ τὸν δίκαιον, ἵνα πολλοὺς τῆς τοῦ θεράποντος ἀρετῆς ἐπιστήσῃ τοὺς μάρτυρας. Σμήχει τῷ πειρα‐ σμῷ τὸν τῆς ὑπομονῆς ἀνδριάντα, ἵνα δείξας τὸ ἔργον λαμπρότερον, πρὸς θαῦμα καλέσῃ τοὺς βλέ‐ ποντας. Δονεῖ τὸ σκάφος τοῖς πνεύμασιν, ἵνα τοῦ | |
| 10 | κυβερνήτου τὴν τέχνην θαυμάσῃς. Ἐπεγείρει τῶν κυμάτων τὴν προσβολὴν, ἵν’ ἐκπλαγῇς τὸ τῆς πείρας ἀκίνητον. Προσάγει τὰ μηχανήματα, τὴν τοῦ τείχους ἐλέγχων στεῤῥότητα· ἐπανίστησι τῷ δικαίῳ τὰ τῆς φύσεως κύματα, ἵνα τῆς φιλοθείας θαυμάσῃς τὸν | |
| 15 | ἔμπορον. Λάβε τὸν υἱόν σου τὸν ἀγαπητὸν, ὃν ἠγάπησας, τὸν Ἰσαάκ. Ὅπλα τὰ τῆς φύσεως ἠκόν‐ ησε, πάσας τοῦ φίλτρου τὰς ἀκίδας ἐκένωσε· οὐ γὰρ εἶπεν ἁπλῶς· Ἀπόδος ὃν ἔδωκα, ἢ Θῦσον ὃν ἔλαβες· ἀλλὰ Τὸν υἱόν σου τὸν ἀγαπητὸν, ὃν ἠγάπησας. | |
| 20 | Πλήττει τὴν ψυχὴν τοῖς τῆς φιλοστοργίας ὀνόμασι. Πλατύνει τὰς κλήσεις, ἵνα πλέον ἀνάψῃ τὴν φλόγα· ὅλας ἐξέχεε κατ’ αὐτοῦ τὰς νιφάδας τῆς φύσεως· Καὶ ἀνένεγκε αὐτὸν εἰς ὁλοκάρπωσιν ἐφ’ ἓν τῶν ὀρέων, ὧν ἄν σοι εἴπω. Οὐδὲ γνώριμον αὐτῷ τὸν | |
| 25 | τοῦ φόνου τόπον ἐργάζεται. Παρατείνει τὸν ἀριθμὸν, βασανίζων τὸν τρόπον. Καὶ ἀνένεγκε αὐτὸν εἰς ὁλοκάρπωσιν ἐφ’ ἓν τῶν ὀρέων. Πῶς οὐκ ἔφριξε τὴν φωνήν; πῶς οὐ συνεστάλη τὴν ψυχὴν τῇ πληγῇ τῆς φωνῆς; πῶς οὐκ ἔφθασε τῇ τελευτῇ τὴν τοῦ τέκνου | |
| 30 | σφαγήν; Ἀλλ’ ὢ ψυχῆς καρτερᾶς! οὐκ ἐστέναξεν, οὐκ ἐδάκρυσεν, οὐκ εἶξε τῇ φύσει, οὐκ ἐμερίσθη τοῖς βου‐ λεύμασι, οὐ τὸ πρόσωπον ἤμειψεν, οὐκ ἀφῆκε φωνὴν τὴν πατρικὴν, τέκνου σφαγὴν ἀπαιτούμενος, οὐκ εἶ‐ πεν ἅπερ ἡ φύσις ἐβούλετο· Ὢ ξένων ἐπιταγμάτων! | |
| 35 | Ὢ τῶν παρὰ φύσιν παραγγελμάτων! Τέκνου σφαγὴν αἰτοῦμαι, καὶ γενέσθαι παιδὸς προστάττομαι δήμιος· Πατὴρ βραδὺς, καὶ τεκνοφόνος ταχύς. Ὢ πόσαις καὶ ποίαις ἐλπίσιν ἐτήρουν τὸν φίλτατον! Ὅτε μοι τῆς ἀτεκνίας ἐλύθη τὸ πάθος, τότε πάλιν ἀτεκνίαν ὀδύ‐ | |
| 40 | ρομαι. Οὐκ ἦν οὗτος ἀνιαρά μοι πρὸ τῆς πείρας ἡ τοῦ παιδὸς ἐρημία. Οὔπω τῇ ἀπολαύσει τρωθεὶς ἠγνόουν, ὃν οὐκ εἶχον· νῦν δὲ τῇ φύσει δεθεὶς, καὶ τῷ πόθῳ προσηλωθεὶς, οὐ φέρω τὸν πόνον τῆς ἀφαι‐ ρέσεως. Τί οὖν με καὶ πατέρα δείξας παιδοκτόνον | |
| 45 | ἐργάζῃ; τί με τέρπεσθαι ταῖς ὠδῖσιν ἐδίδαξας, με‐ ταδιδάξας ὀδύρεσθαι; τί μεταβάλλεις τὸν πόθον εἰς πένθος; τί μετασκευάζεις τὸ φίλτρον εἰς θρῆνον; | |
| μιανῶ δεξιὰν αἵμασι παιδὸς, ὑπὲρ οὗ πολλάκις σοι | 106 | |
108 | τὰς χεῖρας ἐξέτεινα. Πατρικὰς ἱκεσίας δεξάμενος ὁπλίζεις πατέρα πρὸς τὴν τοῦ βρέφους ἀναίρεσιν. Πρὸς τὰς σὰς ὑποσχέσεις ἀπόβλεψον, δέσποτα. Κλη‐ ρονόμον ἐπηγγείλω, καὶ παιδοκτόνον ἐργάζῃ, καὶ | |
| 5 | θυσίαν ἀπαιτεῖς ὃν ἐχαρίσω διάδοχον; Ἀλλ’ ἐγὼ μέν σοι παστάδας περιενόουν, ὦ τέκνον, καὶ θάλαμον· ἠγνόουν δ’ ἄρα πυρὶ καὶ σιδήρῳ τρέφων τὸν φίλτατον. Ἀντὶ παστάδος βωμὸς, ἀντὶ πυρὸς νυμφικοῦ, φλὸξ ἐπιβώμιος. Εἴθε μήποτε πρὸς αἴτησιν ἦλθον γονῆς, | |
| 10 | εἴθε μοι γέγονεν ἄπρακτος ἡ τῆς παιδογονίας εὐχή? εἴθε μὴ τόκον εἶδον παράδοξον, ἵνα μὴ πρὸς πόλεμον ἦλθον οὐκ ἐλπιζόμενον! Ἀλλά μοι τὸ πάντων ἀνιαρώτα‐ τον, αὐτουργόν με γενέσθαι τοῦ φόνου κελεύει, καὶ σφα‐ γέα τοῦ βρέφους ἰδεῖν ἐπιθυμεῖ τὸν γεννήσαντα. Οὐκοῦν | |
| 15 | πολεμίων ἐνδιδόσθω χερσί· δυσμενεῖς τὴν σφαγὴν ἐνεργείτωσαν· πραττέτω τὸν φόνον δεξιὰ μὴ δεδεμένη τῷ πόθῳ. Πατὴρ δὲ ὢν οὐ φέρω τὴν ἀκοὴν, οὐχ ὑπο‐ φέρω τὴν σφαγήν. Ἀπωθεῖται τὸ ξίφος ἡ φύσις· ὀκλάζει πρὸς τὸ ἔργον ἡ δεξιά· ὀφθαλμοὶ τὴν θέαν | |
| 20 | ἀρνοῦνται· οἶδας αὐτὸς οἵοις πάθεσι τὴν φύσιν καθ‐ ώπλισας. Οὐδὲν τούτων ὁ γενναῖος Ἀβραὰμ, οὐκ εἶπεν, οὐκ ἐνόησεν· ἀλλ’ ὡς ἀληθῶς προβάτου θυσίαν ἀπαιτούμενος, πρὸς τὴν σφαγὴν εὐτρεπίζετο, ὁ τοῖς θείοις ἐμμελετήσας προστάγμασι, καὶ οὐκ ἐπιστρέ‐ | |
| 25 | φεται πρὸς τὴν φύσιν τὸν δρόμον κωλύουσαν. Συνερ‐ γὸν οὖν λαβὼν τὴν σιγὴν ὅλος ἐγίνετο τοῦ προστάγ‐ ματος. Κρύπτει τὴν Σάῤῥαν τὸ τόλμημα, οὐκ ἐκφαίνει τῇ τεκούσῃ τὸ πρόσταγμα· τίνος ἕνεκεν; Φιλόθεος μέν φησιν· ἐγὼ δὲ τὴν γνώμην θαυμάζων | |
| 30 | αἰδοῦμαι τὴν φύσιν· ὁρῶν τὸ φιλόθεον, δέδοικα τὸ φιλόστοργον. Φιλόθεος ἡ γυνὴ, ἀλλὰ μήτηρ ἐστί. Δεινὸν αἱ μητέρες ἀσθενείᾳ κρατούμεναι φύσεως. Δέδοικα μὴ κρύψασα τὸν παῖδα, κλέψῃ τὸ παράγ‐ γελμα, μὴ μολύνῃ τὴν θυσίαν δακρύσασα· μὴ τὸν | |
| 35 | παῖδα θρηνήσασα, καθυβρίσῃ τὸν ἐπιτάξαντα· μὴ τὴν ὄψιν ἀράξασα, ῥίψῃ τὴν θυσίαν, καὶ τὸν Θεὸν ἐκβιάσηται· μὴ τὴν γνώμην ὀκλάσασα, συλήσῃ τὴν χάριν τοῦ θαύματος. Ἐγὼ μετὰ τὴν σφαγὴν θρη‐ νοῦσαν παραμυθήσομαι· θεραπεύσω δακρύουσαν, | |
| 40 | τοιαῦτα πρὸς αὐτὴν ἀποφθεγγόμενος· παῦσαι θρη‐ νοῦσα, μὴ κλαῖε τὸν παῖδα τὸν τῇ σφαγῇ τιμηθέντα· δῶρον ὁ τόκος ὠδῖνας χαρισάμενος. Οὐκ ἀναιρεῖ τὸν παῖδα πατὴρ μεῖζον ὠφελῶν, οὐδὲ μάτην χωρεῖ μέσον τὸ ξίφος τῆς φύσεως. Ἐγγυᾶται τὴν εὐεργεσίαν ἡ τὴν | |
| 45 | θυσίαν τολμήσασα δεξιά. Ὃν ἔδωκεν ᾔτησεν, ὃν ἔπλασε, πάλιν ἐζήτησεν· ἔλαβεν αἰτήσας, ὃν ἔδωκεν αἰτηθείς· ἀποδώσει πάλιν βουληθεὶς, ὑπ’ οὐδενὸς κωλυόμενος. Ὁ γὰρ οὐκ ὄντα δοὺς, καὶ νεκρωθέντα χαρίσεται. Ὁ νεκρωθεῖσάν σοι τὴν γαστέρα δείξας μητέρα, | |
108(50) | καὶ παῖδα σφαγέντα πρὸς ζωὴν μεταπέμψει. | 108 |
109 | Τὸ δὲ μέγιστον εἰς παραμυθίαν, ὦ γύναι, εἰς αἴ‐ τησιν ἦλθε θυσίας, ὁ τοῦ βρέφους ἔχων τὴν ἐξ‐ ουσίαν. Μόσχον πρώην προσήνεγκας, Ἰσαὰκ προσ‐ ενέγκασα, τί τῶν ἀγαθῶν οὐκ ἐλπίζεις; Τοιούτοις | |
| 5 | νεανικοῖς λογισμοῖς ὁ πρεσβύτης ἐπιστομίσας τὴν φύσιν κακίζουσαν, καὶ παραθήξας τὴν φρένα, καὶ στομώσας τὴν χεῖρα, τὸ τῶν σπλάγχνων θῦμα λαβὼν, δρομαῖος ἐπὶ τὸ ὄρος ἀνέτρεχε, γηραιὸν πόδα διδάξας τῷ δρόμῳ νεάζοντα. Ἐνίκα γὰρ φύσιν, καὶ πάθος ὁ | |
| 10 | πόθος· καὶ γῆρας, εὐσεβείας ὁ τόνος· καὶ πάντα ἠλέγχετο τῷ τῆς φιλοθεΐας παραχωροῦντα πυρί. Ἀνεπήδα πρὸς τὸ ὄρος, συνεργὸν τῆς θυσίας αὐτὸ τὸ θαῦμα λαβών. Αὐτός τε γὰρ τὸ πῦρ καὶ τὸ ξίφος μετεχειρίζετο· τοῖς τῆς θυσίας δὲ ξύλοις, τὸ καλὸν | |
| 15 | ἱερεῖον τὸν Ἰσαὰκ ἐπεφόρτιζε· καὶ γέγονε συνεργὸν τῆς θυσίας τὸ θῦμα. Συμπράττων δὲ τὸ τῷ πατρὶ τὴν θυσίαν ὁ Ἰσαὰκ, καὶ τῷ γεννήσαντι τὴν μέριμναν μεριζόμενος, πεῦσιν προσφέρει τὸν πατέρα τιτρώ‐ σκουσαν· Ἰδοὺ, φησὶ, τὸ πῦρ καὶ τὰ ξύλα, ποῦ τὸ | |
| 20 | πρόβατον τὸ εἰς ὁλοκάρπωσιν; Πάλιν ὑπομιμνήσκει τὸν πατέρα, ὡς τῇ λήθῃ κρατούμενον. Ὅρα μή σοι τῆς προθυμίας τὸ τάχος, ὦ πάτερ, ἔκλεψε τοῦ λει‐ πομένου τὴν αἴσθησιν. Ὢ ῥήματος πατρὸς μὲν ἑτέ‐ ρου μέσην τὴν καρδίαν τοξεύοντος, τοῦ δὲ Ἀβραὰμ | |
| 25 | οὐ προσψαύοντος! Ἀδακρυτὶ γοῦν πρὸς τὸν Ἰσαὰκ ἀποκρίνεται, καὶ φωνὴν ἱερέως, οὐ πατρὸς ἀπεφθέγ‐ ξατο· Ὁ Θεὸς, φησὶν, ὄψεται ἑαυτῷ πρόβατον εἰς ὁλοκάρπωσιν, τέκνον. Ἀγνοῶν προφητεύει τὸ μέλλον, καὶ τὸν παῖδα σοφιζόμενος, ἀληθεύει φθεγ‐ | |
| 30 | γόμενος. Πρόβατον καλεῖ τὸν υἱὸν, ὃν ὡς πρό‐ βατον προσάγειν ἐπείγεται. Πῶς ἔῤῥηξε φωνήν; Ποίοις ἀπεκρίνατο σπλάγχνοις; Πῶς οὐκ ἐνάρκησε πρὸς τὸν λόγον ἡ γλῶσσα; Πῶς οὐκ οἰμώξας καὶ τὸν παῖδα περιπτυξάμενος, ἔῤῥιψε πενθῶν τῆς θυσίας τὰ | |
| 35 | σύμβολα; Ἤδη μενοῦν ἐπὶ τῆς τοῦ ὄρους κορυφῆς καὶ θυσιαστήριον ἐσκευάζετο, τὰ ξύλα προσηγάγετο, ὁ Ἰσαὰκ ἐδεσμεύετο, τὸ ξίφος ἡρπάζετο. Ὢ θεάματος φοβεροῦ! Φιλοστοργία πρὸς φιλοθεΐαν δικάζεται· καὶ δικαστὴς Ἀβραὰμ ξιφηφόρος ἐφέστηκε, καὶ τὴν | |
| 40 | ψῆφον ὑπογράφει τῷ ξίφει, καὶ τὴν νίκην τῇ φιλο‐ θείᾳ χαρίζεται, ἐπισφραγίζων τοῖς αἵμασι, μάρτυρα τῆς νίκης τὴν θυσίαν ποιούμενος. Πῶς οὐκ ἐνάρκησεν ἡ χείρ; Πῶς τὴν μάχαιραν λαβὼν εἶτα στενάξας οὐκ ἔῤῥιψεν; Ὢ φιλοθεΐας ἰσχύς· ὢ πυρὸς εὐσεβοῦς, | |
| 45 | φύσεως φλόγα νικήσαντος! Ἀλλ’ ὁ μὲν ἀνδρικῶς ἀνατείνει τὴν δεξιὰν πρὸς τὴν τοῦ βρέφους σφαγήν· ἄνωθεν δὲ φωνὴ δεσμεύει τὴν χεῖρα. Ἔφθασεν ἡ φωνὴ τὴν σφαγὴν, γέγονεν ὀξυτέρα τοῦ ξίφους ἡ | |
| κλῆσις· λόγος ἐπέμπετο, καὶ χεὶρ ἐδεσμεύετο· ἄνω | 110 | |
112 | κατέχει τὴν δεξιὰν πρὸς σφαγὴν ἐπειγομένην, δι‐ πλασιάζει τὴν κλῆσιν, ἵνα συστείλῃ τὴν χεῖρα. Ὅλον γὰρ πρὸς τὸ ἔργον ἐγκείμενον, καὶ μικροῦ τὸ ξίφος ἐν τῷ βρέφει βαπτίσαντα κατέχει, τῇ κλήσει ἐπι‐ | |
| 5 | στρέφει, τῷ ῥήματι τὴν ὁρμὴν χαλινοῖ, καθάπερ δυσήνιον ἵππον πρὸς ἑαυτὸν ἐπισπώμενος· Ἀβραὰμ, Ἀβραάμ. Ὁ δὲ μόλις ἐπιστραφεὶς, ἰδοὺ ἐγὼ, φησίν. Ἆρα μὴ τὴν θυσίαν τῇ βραδυτῆτι καθύβρισα; Τί οὖν ἡ φωνή; Κατ’ ἐμαυτοῦ ὤμοσα, λέγει Κύριος, | |
| 10 | οὗ ἕνεκεν ἐποίησας τὸ ῥῆμα τοῦτο, καὶ οὐκ ἐφεί‐ σω τοῦ υἱοῦ σου τοῦ ἀγαπητοῦ δι’ ἐμὲ, ἐνευλο‐ γηθήσονται ἐν σοὶ, καὶ ἐν τῷ σπέρματί σου πάντα τὰ ἔθνη τῆς γῆς· ἑνὸς ὑπερεῖδες; Γενοῦ τῆς οἰκου‐ μένης πατήρ· ἔχε μετὰ Ἰσαὰκ παῖδας τὰ ἔθνη, ἑνὶ | |
| 15 | θύματι τὴν οἰκουμένη. Γενοῦ πατὴρ ἐθνῶν. Πατὴρ γὰρ ἔσῃ Χριστοῦ, οὗ κτῆμα τὰ ἔθνη. Ἀντὶ τοῦ σοῦ μονογενοῦς θυέσθω τὸ πρόβατον· ἐμὸς μονογενὴς τὸν φορούμενον ἀμνὸν ἐπιδώσει τῷ πάθει. Μὴ ἁπτέ‐ σθω τοῦ μονογενοῦς σου τὸ ξίφος. Οὐ γὰρ σταυρὸς | |
| 20 | τῆς τοῦ μονογενοῦς μου θεότητος ἅπτεται. Περὶ τὸ πρόβατον ἡ θυσία, περὶ τὴν οἰκονομίαν τὸ πάθος. Τὸ πρόβατον καὶ ἡ σὰρξ προσηλούσθω, μὴ παρα‐ τάξῃς τὴν μίμησιν, παραβάλλων τῷ πάθει τὸν σὸν ὁμοούσιον. Τὸ πρόβατον σφαττέσθω, τοῦ ἐσταυρω‐ | |
| 25 | μένου ἀμνοῦ φέρον τὴν μίμησιν· ὅρα τὸ πρόβατον ὡς ἐπὶ τοῦ σταυροῦ τοῦ φυτοῦ κρεμάμενον. Τοῦτο τοὺς ἥλους ἐκδέχεται, τοῦτο γίνεται θυσία τῷ κόσμῳ σωτήριος. Πάσχει γὰρ ναὸς οἰκοῦντος Θεοῦ, κατὰ τὴν αὐτοῦ τοῦ Δεσπότου φωνήν· Λύσατε τὸν ναὸν | |
| 30 | τοῦτον, καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 32t | ΛΟΓΟΣ Ηʹ. | |
| 33t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν Ἰωσήφ. | |
| 34 | αʹ. Τοῖς μὲν τὰ μακρὰ πελάγη διαπερῶσιν αἱ τῶν | |
| 35 | περιφανεστέρων κινήσεις ἄστρων πρὸς τὸν δρόμον γίνονται σύνθημα· καὶ κυβερνήτης, ἐπιβάλλων τῷ πηδαλίῳ, τὸ βλέμμα τείνει πρὸς οὐρανὸν, τοῖς τῶν ἀστέρων κινήμασι ἡνιοχῶν τὴν ὁλκάδα, καὶ τὸν πε‐ λάγιον δρόμον τῷ κατ’ οὐρανὸν φέγγει συνελίττων | |
| 40 | πρὸς λιμένας ἐπείγεται. Οἱ δὲ τοῦ βίου τὴν θάλατταν καλῶς σταδιεύειν ἐθέλοντες, καὶ πολιτείας ἐνθέου τέμνειν ποθοῦντες τὰ κύματα, οὐκ εἰς ἀστέρας ὁρῶ‐ σιν, ἀλλὰ πρὸς τὸν τῶν δικαίων ἀφορῶσι χορὸν, καὶ τοῖς τούτων ἴχνεσι, τοῖς τῆς πολιτείας ἐπερείδοντες | |
| 45 | βήμασι, τὴν ἑαυτῶν ζωὴν ἀπευθύνουσιν. Οὐ γὰρ τοσ‐ | 112 |
113 | αῦται κινδύνων ἐπαναστάσεις πολιορκοῦσι τοὺς πλέοντας, ὡς αἱ τοῦ βίου περιστάσεις περιαντλοῦσι τοὺς τῆς ἀρετῆς ἐμπορίαν ἀνύοντας. Τίς γὰρ τῶν δικαίων τὸν τῇδε πλοῦν διὰ γαλήνης παρέπλευσε; | |
| 5 | Πρῶτος Ἄβελ πίστεως ἐραστὴς χειρὸς ἀδελφικῆς παρανάλωμα γέγονε. Νῶε μετὰ τὴν πολυχρόνιον τῶν ἀσεβούντων ἀπήρειαν, ἐνιαυτὸν ὅλον ἐπελαγί‐ ζετο. Ἀβραὰμ διὰ πόθον Θεοῦ, τὸν νόμον ὑπερεῖδε τῆς φύσεως, πείθων δεξιὰν μᾶλλον παιδοκτονεῖν, ἢ | |
| 10 | ἀπειθεῖν ἐπιτάττοντι Θεῷ. Ἰσαὰκ ὡς ἱερεῖον δεσμευό‐ μενον ἐφέρετο. Ἰακὼβ πόῤῥω τῶν γονέων ἐφυγα‐ δεύετο, ἀδελφικῷ φόβῳ τῶν τεκόντων ἀλλοτριούμενος. Περιήκει δὲ ἡμῖν ὁ λόγος εἰς τὸν καλὸν Ἰωσὴφ, οὗ τὸ κάλλος ἡ Γραφὴ θαυμάσασα, τοὺς ὑπὲρ ἀρετῆς | |
| 15 | ἱδρῶτας ἀνέγραψεν, ἵνα πρὸς τοῦτον ὁρῶντες ἐπι‐ γράφωνται. Περὶ οὗ καὶ μελῳδῶν Δαυῒδ ἀνεκρούετο θαυμάζων τὴν σύνεσιν· Τοῦ παιδεῦσαι τοὺς ἄρχοντας Αἰγυπτίων ὡς ἑαυτὸν, καὶ τοὺς πρεσβυ‐ τέρους αὐτῶν σοφίσαι. Πόσοις ὁ νέος ὑπὲρ ἀρετῆς | |
| 20 | κινδύνοις διεπάλαισε! πόσας κυμάτων προσβολὰς ἐτινάξατο! πόσους κρημνοὺς χωρὶς ὀλίσθου διή‐ λατο! Καίτοι τινὲς τὴν σωφροσύνην τοῦ νέου μόνον θαυμάζοντες, περὶ μόνην αὐτὴν ἀσχολοῦσι τὸν ἔπαινον, σμῆνος ὅλον ἀγωνισμάτων περὶ μίαν ἀρε‐ | |
| 25 | τὴν τῷ λόγῳ στενοχωροῦντες. Εἰ δέ τις ὁδῷ βαδίζειν ἐθέλῃ, καὶ τὴν ἀρχὴν τῶν ἄθλων πρὸ τοῦ τέλους φαντάζεσθαι, ἀπ’ αὐτῆς αὐτῷ τῆς οἰκείας ἀρετῆς ἁπλούμενον εὑρήσει τὸ στάδιον. Καὶ πρῶτος ὁ τῶν ἀδελφῶν πόλεμος προσεῤῥήγνυτο. Φθόνος γὰρ αὐτοῖς | |
| 30 | στρατηγῶν, μαίνεσθαι καθ’ ἑαυτῆς τὴν φύσιν ἀνέ‐ πειθε· φθόνος ὁ τοῦ φόνου πατὴρ, ὁ τοῖς καλοῖς ἀεὶ τιτρωσκόμενος. Καὶ τίνες αἱ τοῦ φθόνου προφά‐ σεις; Ἀγάπη πατρὸς περὶ παῖδα τοὺς παῖδας ἐκί‐ νησε, καὶ στασιάζει τὰ φίλτατα καθ’ ἑαυτῶν τῷ πά‐ | |
| 35 | θει μεθύοντα. Ἡ Γραφὴ δὲ τὸ ὑπερβάλλον τοῦ | 114 |
116 | φίλτρου θαυμάζουσα, τοῦ πάθους τὴν αἰτίαν ἐκή‐ ρυττεν· Ἠγάπα γὰρ, φησὶν, Ἰακὼβ τὸν Ἰωσὴφ, ὅτι υἱὸς γήρως ἦν αὐτῷ. Καίτοι Βενιαμὶν τῶν τοῦ Ἰακὼβ παίδων ὁ ἔσχατος, καὶ γείτων τῷ γήρᾳ, | |
| 5 | καὶ τῶν ὠδίνων ὑπήρχετο πέρας· πῶς οὖν Ἰωσὴφ υἱὸς γήρως ἐπονομάζεται; Ἀλλ’ υἱὸς γήρως ἐστὶν ὁ τοῦ γήρως ἐπιμελούμενος· καὶ πατρικῆς ἡλικίας τὸν πόνον τῇ θεραπείᾳ κουφίζων, ταῖς περὶ τὸ γῆ‐ ρας ἐλπίσι τὸ τῆς φύσεως ἐπεσπάσατο φίλτρον, καὶ | |
| 10 | πρὸς ἀγῶνα δαψιλέστερον τῇ θεραπείᾳ ἐτρύγα θερ‐ μοτέραν φιλοστοργίαν. Ἀδελφοὶ δὲ φθόνῳ πληγέντες ἐπλήσθησαν, οὐδὲ πρὸς τὴν ἐξ ὀνειράτων εὐπραγίαν τοῦ παιδὸς ἐκαρτέρουν· ἀλλὰ καὶ ἄχρις ὀνείρων, τοῦ φθόνου τὸ κέντρον ἀνέτειναν, καὶ καιροῦ λαβό‐ | |
| 15 | μενοι, μελετῶσι τὸν φόνον, καὶ τῶν πατρικῶν ἀγκα‐ λῶν γυμνὸν τὸν παῖδα θηρεύσαντες, καθάπερ θανάτῳ κατάδικον ὀρείῳ λάκκῳ πιστεύουσι. Ὁ δὲ λάκκος ἀδελφικοῦ φθόνου φιλανθρωπότερος γέγονε· κενὸς γὰρ ὕδατος ὑπάρχων φυλάττει σῶον τὸν Ἰωσὴφ, | |
| 20 | καθάπερ τὸ κῆτος τὸν Ἰωνᾶν ἐν τοῖς κύμασι. Διεδέ‐ χετο δὲ πρᾶσις τὰ περὶ φόνου βουλεύματα, καὶ καθ‐ άπερ τι φόνου λάφυρον, τὸν ἀδελφὸν ἀδελφοὶ ἀπο‐ δίδονται· καὶ φιλαργυρία τὸν φόνον νικήσασα, δοῦλον ἀντὶ νεκροῦ τὸν ὁμόσπορον ἤλεγξε. Τοιαῦτα ὁ φθόνος | |
| 25 | οἶδε τοὺς φθονουμένους φιλανθρωπεύεσθαι. Ἀλλ’, ὢ τῆς θείας προνοίας! ἀληθὴς ὁ δρασσόμενος τοὺς σο‐ φοὺς ἐν τῇ πανουργίᾳ αὐτῶν. Οἷς γὰρ φθονοῦσιν ὀνείρασι, τούτοις ὑπουργοῦντες οὐκ οἴδασιν· ἄκοντες τοῖς τοῦ Ἰωσὴφ ἐνυπνίοις συμπράττουσι, ὁδὸν τῇ | |
| 30 | τούτων ἐκβάσει τὴν πρᾶσιν κατασκευάζοντες. Ἐπει‐ δὰν γὰρ τοῖς θείοις βουλεύμασιν ἀντιπράττειν ἐθέλω‐ σιν ἄνθρωποι, συγχωρεῖ μὲν πράττειν Θεὸς ἃ προῄ‐ ρηνται, ἐνδιδοὺς δὲ φανῆναι τὴν γνώμην, στηλιτεύει τὸν τρόπον· ὑπηκόους αὐτοὺς ἄκοντας τῆς ἑαυτοῦ | |
| 35 | ποιεῖται προθέσεως, ἵνα ἃ κωλύειν ἐθέλοντες, ἀνύον‐ τες φαίνωνται· καὶ δι’ ὧν ἐπέχειν βιάζονται, διὰ τούτων συνεργοῦντες εὑρίσκωνται, ἵνα καὶ πολε‐ μοῦντες ὁμοῦ, καὶ δουλεύοντες ἀπελέγχωνται. Οὕτως; οἱ τοῦ Ἰωσὴφ ἀδελφοὶ ἄχρις αἱμάτων κατ’ ὀνείρων | |
| 40 | παραταττόμενοι, τῇ πράσει τοὺς ὀνείρους εἰς πράξιν ἐγείρουσι, καὶ τῆς φύσεως ἔμποροι καταστάντες ἀνηλεεῖς, μετ’ ὀλίγον ἔμποροι τροφῆς ἐλεούμενοι | |
| γίνονται· καὶ τῶν ὀνείρων μισοῦντες τὰ δράγματα, | 116 | |
117 | μετ’ οὐ πολὺ τῶν ἀληθινῶν δραγμάτων ἱκέται καθ‐ ίστανται· οἱ μὲν οὖν τὴν φύσιν καπηλεύοντες, ὡς ἐνόμιζον, νενοθευμένον δουλείᾳ τὸν παῖδα κατα‐ δικάζουσιν. Εἰκόνι δὲ φόνου τὸν χιτῶνα διατιθέμενοι, | |
| 5 | ὥσπερ οὐ δυνάμενοι σβέσαι χωρὶς αἱμάτων τὸν φθόνον, χερσὶ προσάγουσι πατρικαῖς, καταψευδόμενοι θανά‐ του πρὸς ἀληθινὸν πένθος τὸν πρεσβύτην ἀνάπτοντες, δίκας ἀπαιτοῦντες τοῦ φίλτρου τὸν φύσαντα. βʹ. Τοῦτο τῶν Ἰωσὴφ ἀθλημάτων τὸ προοίμιον. | |
| 10 | Φέρων δὲ τῶν κινδύνων ὁ νέος τὰς ἀπαρχὰς εὐχαρί‐ στῳ προθέσει, τὸν ἀγωνοθέτην τιμᾷ. Διαπλεύσας δὲ τοῦ φθόνου τὰ κύματα, καταλαμβάνει τὴν Αἴγυπτον, καὶ γίνεται δοῦλος τῷ σώματι ὁ ἀδούλωτος τῷ φρο‐ νήματι· συναποβάλλων τῷ σχήματι τῆς ψυχῆς τὴν | |
| 15 | εὐγένειαν, οὐδὲ περιστάσεσι βιαίοις τὴν ἐλευθερίαν ἐνόθευεν. Οὐ γὰρ συμμετέβαλε τὴν γνώμην τοῖς πράγμασιν, οὐδὲ δουλείας συνηθείᾳ κατὰ μικρὸν τὴν ἐλευθερίαν ἐσύλησε· ἀλλ’ ἦν καὶ δουλεύων τῆς Ἀβραὰμ εὐγενείας ἀπόγονος· διεδέχετο δὲ τῶν | |
| 20 | ἀδελφῶν τὸ μῖσος, δεσποίνης ἐχούσης ἀκόλαστον φίλτρον τοῦ μίσους τραχύτερον. Καὶ πάλιν ἀγῶ‐ νες, καὶ σκάμματα, καὶ Ἰωσὴφ στεφανούμενος. Ὁ μὲν οὖν ἀγὼν τοσοῦτος. Ὁ δὲ παλαίων, μει‐ ράκιον· ἡλικία, σωφροσύνης προδότις, πρὸς ἡδο‐ | |
| 25 | νῆς βίαν εὐάλωτος· δουλείας ταπείνωσις, γενναίου καταστέλλουσα φρόνημα· δεσποίνης συνεχεῖς κο‐ λακίαι ταῖς ἐλπίσι τὸν τόνον ἐκλύουσαι. Καὶ σιωπῶ τὰς ἔξωθεν, ὡς γυναικὸς, μηχανὰς χρωμά‐ των, ῥημάτων, σχημάτων, τὰς δι’ ὀμμάτων ἀπάτας, | |
| 30 | τὰς δι’ ὀσφρήσεως λίθους, τὰς δι’ ἀκοῶν τῆς ψυ‐ | 118 |
120 | χῆς· πολιορκίας, τὰς διὰ φύσεως κλάσεις τοῦ σώμα‐ τος. Δι’ ὅλων γὰρ ὥδευε τῶν αἰσθητηρίων τὰ θέλγειν ἰσχύοντα· πάντα δὲ πρὸς ἕνα σκοπὸν τὸν νέον ἐφέ‐ ροντο. Ἀλλ’ ὁ τοσούτοις οὕτως πανταχόθεν | |
| 5 | βαλλόμενος, ὅπλον εἶχε πρὸς πάντα τὴν μνήμην τοῦ πλάσαντος. Ἡ μὲν οὖν εἶχεν ἄγρυπνον τὸ βλέμμα, τὴν τοῦ Ἰωσὴφ σωφροσύνην λῃστεύειν ἐλπί‐ ζουσα· λοχῶσα τοὺς χρόνους, ἐπιτηροῦσα καιροὺς, παρακαλοῦσα συνεχῶς· τῷ γὰρ πάθει πραθεῖσα, | |
| 10 | συγκατασπᾷν τῇ τῆς ἀκολασίας δουλείᾳ προσεδόκα τὸν σώφρονα. Συμπράττων δὲ ταῖς τῆς γυναικὸς ἐπιβουλαῖς ὁ διάβολος, ἐρημίαν τῶν παρόντων, ἐξ | |
| ἑορτῆς δαιμονικῆς κατεσκεύασεν. «Ἐγένετο γὰρ, | 120 | |
121 | φησὶ, τοιαύτη τις ἡμέρα, καὶ ἦν οὐδεὶς ἐν τῇ οἰκίᾳ ἔσω· εἰσῆλθε δὲ Ἰωσὴφ ποιεῖν τὰ ἔργα αὑτοῦ, καὶ οὐδεὶς ἦν ἐν τῇ οἰκίᾳ ἔσω, καὶ ἐπεσπάσατο τοῦ Ἰωσὴφ τῶν ἱματίων λέγουσα αὐτῷ· Κοιμήθητι μετ’ | |
| 5 | ἐμοῦ.» Ὢ πόση ἡ τῆς σωφροσύνης ἀξία! ὢ πηλίκος ὁ τῆς σεμνότητος στέφανος! Ὡς δοῦλος ἐπράθη, καὶ ὡς δεσπότης παρὰ δεσποίνης ἱκετεύεται! Ὢ πόση τῆς ἀκολασίας ἡ πτῶσις! Ἡ γὰρ τὴν ψυχὴν τῷ πάθει πωλήσασα, καὶ τὴν ἔξωθεν ἀξίαν ἀπώλεσε. Κοιμή‐ | |
| 10 | θητι μετ’ ἐμοῦ. Ὢ τῆς ἀκολάστου τυραννίδος! Δεσ‐ μώτην κατέχει τὸν σώφρονα, καὶ κολακείᾳ ῥημάτων χειρῶν βίαν ἀνέμιξεν. Ὢ τῶν ἀμηχάνων κακῶν! ὢ τῆς ἀλύτου συμφορᾶς! ἐν μεσοδικτύοις ἀπήλειπτο θήραμα δίκαιος. Ὁ δὲ δίκαιος τί ἐποίησεν; Εἴδωμεν | |
| 15 | τῆς σωφροσύνης ἐν κινδύνοις τὰς τέχνας, καὶ μετ’ αὐτῆς, τὸ νικᾷν διδασκώμεθα. Πρῶτον ἐπιστομίζειν πειρᾶται τὸ πάθος, καὶ τρόπον ἀκόλαστον χαλινοῦν ῥημάτων σεμνότητι. Εἰ ὁ Κύριός μου οὐ γινώσκει δι’ ἐμὲ οὐδὲν, καὶ τὰ ἑξῆς. Ἐπιμελητήν με τῆς οἰ‐ | |
| 20 | κίας ὁ δεσπότης κατέστησε, οἰκέτας ὑπέταξεν, ἐν‐ εχείρισε χρήματα, τὰς ἐμὰς φροντίδας τοῖς οἰκείοις ἥπλωσε κτήμασι. Τί οὖν, ὁ χρημάτων φροντίζων τὴν κοίτην συλήσω; Ὁ τὴν κτίσιν φυλάττων, τὴν εὐνὴν καθυβρίσω; Ὁ κτήμασιν εὔνους περὶ τὸ μέρος | |
| 25 | πολέμιος; Καὶ πῶς πρὸς τὸν Θεὸν ἀναβλέψω; Ποίοις ὀφθαλμοῖς τὸν εὐεργέτην θεάσωμαι; πῶς ποιήσω τὸ ῥῆμα τοῦτο; Φρίττω, γύναι, τὴν φωνήν· Σοὶ τὴν πρά‐ ξιν αἰτεῖς; πέπληγμαι ἐγὼ τὴν ἀκοὴν, καθάπερ ξίφει, τῷ ῥήματι. Πῶς ποιήσω; πῶς ἀκοὰς μολυν‐ | |
| 30 | θείσας ἰάσωμαι; πῶς τῶν σῶν ῥημάτων ἀποσμήξω τὸν βόρβορον; Τοιαύταις ἐπῳδαῖς σωφροσύνης ὁ δί‐ | |
| καιος χρώμενος, ἀκόλαστον θηρίον οὐκ ἔπειθεν. | 122 | |
124 | Ἀλλὰ καὶ χεῖρας ἐπέβαλεν ὡπλισμένας τοῖς πάθεσι. Παρῆν δὲ συναγωνιστὴς τοῦ γυναίου διάβολος, ὁ τῆς μοιχείας ἀγωνοθέτης, καὶ τῆς ἀκολασίας νυμφαγω‐ γός· ἠγνόει δὲ ἄρα πρὸς ἀθλητὴν σωφροσύνης πα‐ | |
| 5 | λαίων. Τῇ κρατούσῃ χειρὶ τὸν κρατούμενον χιτῶνα προσρίψας, τὰς ἀκολάστους διαδιδράσκει λαβὰς, ὅπλῳ τῇ φυγῇ πρὸς ἀριστείαν χρησάμενος· καὶ γίνεται τοῦ χιτῶνος προδότης, ἵνα φύλαξ γένηται σωφροσύ‐ νης· καὶ τρέχει γυμνὸς ἀριστεὺς τὸν ὑπὲρ ἀρετῆς | |
| 10 | ἀγῶνα δραμών· καὶ γυμνοῦται χιτῶνος, ἵνα μὴ γυμνωθῇ σωφροσύνης. Τῷ δὲ γυναίῳ συνηττηθεὶς ὁ στρατηγὸς τῆς ἀκολασίας διάβολος, ἑτέρου πά‐ λιν ὁπλίζεται, καὶ πρὸς θυμὸν μετασκευάζει τὸ φίλ‐ τρον· καὶ χαλκεύει τὸν πόθον εἰς ὅπλον, καὶ γλῶτταν | |
| 15 | ἐγείρει κατήγορον, καὶ χιτῶνα δεικνῦσα πιστεύεται. Ὢ παραδόξου συκοφαντείας, καὶ ἀνοίας βαρβαρικῆς! Χιτῶνα φέρουσα τῶν χειρῶν τὸν κατήγορον, γλώττῃ κατηγορούσῃ πιστεύεται· καὶ τὸ δεσμωτή‐ ριον εἶχεν ὁ Ἰωσὴφ, οἰκέτης ὁμοῦ καὶ δεσμώτης | |
| 20 | γενόμενος. Ἀλλὰ τοσούτοις περιστάσεως κύμασιν ὁ νέος ἀντλούμενος, τὴν ψυχὴν ἀνάλωτος ἔμεινεν. Οὐ γὰρ ἀφῆκε φωνὴν δυσχερῆ, τὴν θείαν κηδεμονίαν καταμεμφόμενος· αὗται, λέγων, τῆς ἀρετῆς αἱ ἀμοιβαί; Οὗτος ὁ τῆς σωφροσύνης καρπός; Οὗτός | |
| 25 | μοι τῆς εἰς πατέρα θεραπείας μισθός; Βασκανία, καὶ πρᾶσις, καὶ παρὰ βαρβάροις δουλεία; καὶ οἶκος τὸ δεσμωτήριον, καὶ σιδήρῳ κατάδικος; Καὶ τῆς μοιχείας τὴν πρᾶξιν νικήσαντες, τῇ τῆς μοιχείας τιμωρίᾳ τηρούμεθα; Τούτων οὐδὲν διὰ γλώττης | |
| 30 | ἐφθέγγετο, ἀλλὰ πᾶσιν ὑπομονὴν ἀντιτάξας, εὐχα‐ ρίστῳ γνώμῃ τοὺς κινδύνους ὑπέφερε· καὶ σιωπῶν κατεδικάζετο, τῷ δικαίῳ κριτῇ τὴν κρίσιν ταμιευό‐ μενος, καὶ σιωπᾶν ἔπειθε γλῶτταν, ὀφθαλμοῖς ἀθα‐ νάτοις τὴν δίκην πιστεύσας. | |
| 35 | γʹ. Εἰ τοῦτο θαυμάζεις, ἀγαπητὲ, τὸ μεῖζον ἐκ‐ πλάγηθι. Ὅρα γὰρ τοῦ νέου μακροθυμίαν· ὅρα φιλοσοφίας ἑτέρας ἀκρότητα, ἵνα καὶ σὺ τὴν γνώμην μιμούμενος ἀρέσῃς τῷ κτίσαντι. Τοιαῦτα γὰρ πε‐ πονθὼς, οὐδὲ ῥήματι τοὺς ἠδικηκότας ἠμύνετο, οὐδὲ | |
| 40 | φωνὴν ἀφῆκε πικρὰν, κατὰ τῶν συμφοραῖς αὐτὸν περιβαλλόντων πικραῖς. Τοῖς γὰρ παρὰ τοῦ βασιλέως μὲν δεσμώταις ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ συνδιέτριβεν· οἷς λύσας τὸ τῶν ὀνείρων ἀμήχανον, διηγεῖσθαι τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἠναγκάζετο, καὶ τῶν οἰκείων δεσμῶν τὴν αἰ‐ | |
| 45 | τίαν ἐκτίθεσθαι. Καί φησιν· Ὅτι κλοπῇ ἐκλάπην | |
| ἐκ τῆς Ἐβραίων, καὶ ὧδε ἐποίησα οὐδέν. Ποῖα | 124 | |
125 | γλῶττα πρὸς ἀξίαν τοὺς λόγους ὑμνήσειεν; Ὁ καὶ μέχρι λόγου πρὸς πολεμοῦντας φιλάνθρωπος, οὐ τοῦ φθόνου μνησθεὶς, οὐ τῆς ἀδελφικῆς κατηγορήσας ὠμότητος, οὐ τὴν πρᾶσιν διηγησάμενος, οὐ τοῦ | |
| 5 | φθόνου τὴν μελέτην ἐκθέμενος, οὐ τῆς γυναικὸς τὸν ἀκόλαστον ἔρωτα, οὐ τὴν ἑαυτοῦ σωφροσύνην, οὐ τὴν ἐκείνης ἐπήρειαν. Ὦ γλῶττα τοῦ Δαυῒδ ἐν φυλακῇ μελετῶσα τοῦτο· Κύριε ὁ Θεός μου, εἰ ἐποίησα τοῦτο, εἰ ἀνταπέδωκα τοῖς ἀνταποδι‐ | |
| 10 | δοῦσί μοι κακά! Ἀλλὰ γὰρ οὕτω διὰ πασῶν ὁδεύ‐ σας τῶν ἀρετῶν, καὶ καθάπερ ἐν πυρὶ, τοῖς πειρα‐ σμοῖς χωνευθεὶς, καὶ φανεὶς ἀθλητὴς δοκιμώτατος, ἆθλον ἀρετῆς τὴν βασιλείαν κομίζεται· διαδέχεται θρόνος τὸ δεσμωτήριον, καὶ γίνεται τῆς Αἰγύπτου | |
| 15 | δεσπότης, ὁ τῆς μοιχαλίδος δεσμώτης· φύλαξ εὐθη‐ νίας καὶ λιμοῦ κυβερνήτης. Ἀδελφικοῦ γὰρ φθόνου γίνεται δήμιος καὶ δικαστής· καὶ φέρει τροφῆς οἰ‐ κέτας, τοὺς τῇ πράσει τραφέντας· καὶ τῶν ὀνείρων ὀρθοῦται τὰ δράγματα. Λαβὼν τοίνυν τὴν | |
| 20 | τοῦ ἀμύνασθαι δύναμιν, εἴδωμεν οἷος ἐγένετο. Ἆρα μὴ τοὺς λάμποντας τῆς ἀρετῆς χαρακτῆρας ἠμαύ‐ ρωσε; Ἆρα μὴ γέγονεν ἡ τῆς ἀξίας ὑπόθεσις, κατ‐ ορθωμάτων ὑπόπτωσίς τε καὶ ὑφαίρεσις; Οὐδα‐ μῶς. Λαβὼν γὰρ ὑπὸ χεῖρα τοὺς ἀδικήσαντας, καὶ | |
| 25 | κολάζειν οὐκ ἀδελφοὺς, ἀλλὰ πολεμίους δυνάμενος, τί ποιεῖ; Ὅρα παράδοξον ἐκδικήσεως τρόπον. Φθό‐ νον, καὶ πρᾶσιν, καὶ θηριώδη μανίαν, διὰ φιλανθρω‐ πίας ἀμύνεται, παίζει τὸν φόβον, καὶ ἀπειλὴν δρα‐ ματουργεῖ, καὶ ὀργὴν ὑποκρίνεται. Οὐκ ἐνεγκὼν δὲ | |
| 30 | οὐδὲ τοῦ θυμοῦ τὴν ὑπόκρισιν, δάκρυσιν ἀληθινοῖς τὸ πρᾶγμα διέλυσεν· καὶ τῷ πόθῳ νικηθεὶς ἐξαγ‐ γέλλει τὰ πλάσματα· ἀπολογίαν ὑπὲρ τῶν ἀδικη‐ σάντων, ὁ ἀδικούμενος ζητεῖ· καὶ τὴν ψυχὴν ἐκκα‐ λύψας, εἰλικρινῶς τοὺς ἀδελφοὺς περιπτύσσεται· | |
| 35 | καὶ χείλεσι γνησίοις ἀσπάζεται τοὺς ἀνηλεῶς τοῖς ὀδοῦσι σπαράξαντας. δʹ. Ἔχεις τοῦ Ἰωσὴφ τὴν ζωὴν, ἀρετῆς παντοίας διδάσκαλον· εἶδες πατρικοῦ γήρως θεραπευτὴν, προ‐ στάγμασι θείοις ἀκόλουθον· ἀγαπῶντα μισοῦντας· | |
| 40 | τῆς Νέας Διαθήκης τὸ πολίτευμα προσφωνοῦντα· ἥμε‐ ρον πωλούμενον, καὶ ὑπομένοντα δουλεύοντα, καὶ μὴ τὴν ἐλευθερίαν ὑποτιθέμενον· ὀφθαλμοῖς δεσποίνης βαλλόμενον, καὶ τῷ σωφροσύνης πόθῳ νικῶντα πόθον ἀκόλαστον· συκοφαντούμενον καὶ σιωπῶντα· ἐν | |
| 45 | ἐξουσίαις φιλάνθρωπον, καὶ ἐν δυνάμει πραότατον, μιμητὴν τῆς θείας ἀγαθότητος· ὧν γένοιτο μαθητὰς γενομένους, τῶν ἐπουρανίων ἀγαθῶν ἀξιωθῆναι, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα, καὶ | |
| τὸ κράτος, εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | 126 | |
128(1t) | ΛΟΓΟΣ Θʹ. | |
| 2t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν Μωϋσῆν. | |
| 3 | αʹ. Πολλὰ τὰ πρὸς ὕμνον κινοῦντα τοῦ Θεοῦ τοὺς ἀνθρώπους, πολλὰ τὰ πρὸς εὐχαριστίαν τοὺς εὐγνώ‐ | |
| 5 | μονας ἄγοντα. Ὅποι γάρ τις περιενέγκοι ἂν τὸ βλέμμα, εὐεργεσίας πηγὰς ἀεὶ χεομένας ὁρᾷ· ἥλιος μὲν ἐπιτάγματι τρέχων, καὶ τοῖς ἐν γῇ βαδίζουσι τὰς ἀκτῖνας ἐκχέων· σελήνη δὲ δᾳδουχοῦσα τὸ φέγγος, καὶ τῆς νυκτὸς ἡμεροῦσα τὸ πάθος· αὐξήσει δὲ καὶ | |
| 10 | μειώσει ποικιλλομένη, τὰς τοῦ ἀέρος εὐκράτους ἀπερ‐ γάζεται κράσεις· ἀστέρες τὸν οὐρανὸν σταδιεύοντες καιρῶν σημεῖα τοῖς ἀνθρώποις ὑπάρχουσι· γῆ δὲ ποσὶ μὲν ὑποβέβηκε σχῆμα, χερσὶ δὲ, καὶ χρείαις ἀνθρώπων ὑπέστρωται· τὰς δὲ τῶν καρπῶν | |
| 15 | ὠδῖνας ἀνθρώπῳ μόνῳ προσφέρει. Εἰ γὰρ καὶ τῶν ἀλόγων ἡ φύσις παραπολαύει τῆς δωρεᾶς, ἀλλ’ ἀν‐ θρώπῳ κυρίως ἡ τῆς γῆς παρεσκεύασται τράπεζα. Καὶ τοῦτο σαφῶς ὁ λυρῳδὸς προφήτης ἀνακρουόμενος οἶδεν· Ἐξανατέλλων γὰρ, φησὶ, χόρτον τοῖς | |
| 20 | κτήνεσι, καὶ χλόην τῇ δουλείᾳ τῶν ἀνθρώπων. Ὡς ἀνθρώπου θεράποντας τρέφει τῶν ἀλόγων τὰ γένη, ὡς τῆς τούτων τροφῆς ἀνθρώπου γινομένης τιμῆς. Τοιγαροῦν τῆς ὑπὲρ τούτων εὐχαριστίας, μόνος ὀφειλέτης καθέστηκεν ἄνθρωπος, καὶ μόνος | |
| 25 | εὐγνωμοσύνης τῷ Δεσπότῃ χρεώστης. Πολλὰ μενοῦν, ὡς ἔφην, τὰ πρὸς ὑμνῳδίαν κινοῦντα τοῦ κτίσαντος· μοχθηρίᾳ δὲ γνώμης ἄνθρωποι πολλάκις κινούμενοι τὸν εὐεργέτην ὡς ἐπίβουλον μέμφονται· ἕτεροι δὲ τὰς τῆς εὐεργεσίας προφάσεις εἰδώλοις ἀνάπτουσιν· | |
| 30 | ἄλλοι πρὸς βλασφημίαν τὴν γλῶτταν ἐγείρουσι· ἕτεροι ταῖς θείαις οἰκονομίαις πολεμοῦσιν, οὐκ αἰ‐ σχυνόμενοι· ἕτεροι, μηχαναῖς λογισμῶν, τῶν θείων βουλευμάτων κρατῆσαι βιάζονται. Φερέσθω μάρτυς ἡμῖν τῶν εἰρημένων, τὰ κατ’ Αἴγυπτον πράγ‐ | |
| 35 | ματα, ἡ Φαραὼ πρὸς Θεὸν φιλονεικία, Μωϋσέως ἡ γέννησις, ᾗ καὶ πολεμοῦντες πεπτώκασιν οἱ Αἰγύ‐ πτιοι. Θαυμάσας γάρ ποτε Θεὸς τοῦ Ἀβραὰμ τὸ τῆς γνώμης φιλόθεον, εὐγενείᾳ φύσεως τὸν τρόπον ἀμεί‐ βεται· καὶ πατέρα πολλῶν ἀναγράψας, ψάμμῳ | |
| 40 | θαλάττης καὶ ἄστροις οὐρανοῦ συνέτεινε τοῦ γένους τὸν ἀριθμόν· ὑποσχόμενος, τοῖς ἔργοις ἐκύρου τὰ ἐπαγγέλματα. Εἴκουσα δὲ ἡ φύσις τῷ πλάστῃ, πλου‐ σίας τοῦ γένους τὰς ἀντιδόσεις εἰργάζετο. Ἀλλ’ Αἴγυπτος ἀντεστρατήγει Θεῷ, καὶ Φαραὼ φιλονεικῶν | |
| 45 | τῷ Θεῷ, τὴν τοῦ γένους αὔξησιν κολοβοῦν ἐπεχείρει· | |
| Δεῦτε γὰρ, φησὶ, κατασοφισώμεθα αὐτοὺς, καὶ | 128 | |
129 | ἐὰν μὲν ᾖ ἄῤῥεν, εἰς τὸν ποταμὸν ῥίψατε αὐτό· ἐὰν δὲ θῆλυ, ζωοποιήσατε. Καὶ τὴν ἄῤῥενα γονὴν καταδικάζει τῷ φιλανθρώπῳ· κείρων μὲν τὰς τῆς φύσεως ἀφορμὰς, δρόμον δὲ γαστρὸς ἐπέχων τοῖς | |
| 5 | ἐπιτάγμασι. Καὶ πᾶσαν γράμμα βασιλέως ἐπο‐ λιόρκει τὴν φύσιν· καὶ ἦν δρᾶμα παράδοξον. Τοῦ Δημιουργοῦ μὲν ἔπλαττον χεῖρες, βασιλέως δὲ χεῖρες τοῖς ὕδασι τὴν πλάσιν ἀπήλειφον, καὶ πανταχοῦ τῶν ὠδίνων ἦσαν κατάσκοποι, καὶ ποταμὸς τῶν τικτο‐ | |
| 10 | μένων ἐχειροτονεῖτο δήμιος. Νόμος ἐγράφετο καὶ φύσις ηὐθύνετο, καὶ πρᾶσις ἐκρίνετο, ὠδῖνες κατεδι‐ κάζοντο, καὶ τόκος ἐδοκιμάζετο, καὶ φύσεως παῤῥη‐ σία σεσύλητο. Ἐλόχα δὲ ποταμὸς τὰ τικτόμενα, καὶ διεδέχετο τὰς τῶν μητέρων γαστέρας, ἡ τῶν ῥευμά‐ | |
| 15 | των γαστήρ. Ἄρτι βρέφος ἐτίκτετο, καὶ μήπω τὰς ἡλιακὰς ἀκτῖνας θεώμενον, πρὸς τὰς τοῦ ποταμοῦ ὠδῖνας ἐπέμπετο. Πρᾶγμα πάντων ἐλεεινότατον! φονεὺς ὁμοῦ καὶ τάφος ὁ ποταμὸς τῶν τικτομένων ἐγίνετο, καὶ τόκος τῷ θανάτῳ σύγχρονος· ἀναίρεσις | |
| 20 | τῇ γεννήσει συνέτρεχε, καὶ μητέρες ἄχρι τῶν ὠδί‐ νων ἐρχόμεναι, γενέσθαι μητέρες ἀπηύχοντο, ἀγνοίᾳ τοῦ τικτομένου στῆναι τὰς ὠδῖνας εὐχόμεναι, προλα‐ βεῖν ἐπιθυμοῦσαι τῷ θανάτῳ τὸν τόκον, ἵνα μὴ τῷ ποταμῷ μητέρες ὑπάρξωσι. Πένθος ἦν αὐταῖς πρὸ | |
| 25 | τοῦ τόκου τὸ τικτόμενον, καὶ γαστέρες ἄκαρποι μετὰ γόνον καὶ τόκον ηὑρίσκοντο· καὶ τῶν ὠδίνων τὰ βέλη δεχόμεναι, δεῖξαι τῶν πόνων τοὺς καρποὺς οὐκ ἠδύναντο· τὰς ὠδῖνας ὑπέμενον, καὶ τῶν ὠδίνων τὸν καρπὸν οὐκ ἐδέχοντο· ἄωροι βότρυες ἐτρυγῶντο | |
| 30 | τῆς φύσεως. βʹ. Τοιαύτη μὲν ἡ τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὸν Θεὸν φιλονεικία. Ἠνέσχετο δὲ τέως Θεὸς ὑπὸ ἀνθρώπων ἐμποδιζόμενος, καὶ τὴν ὑπόσχεσιν ἀδικουμένην ὁρῶν, ἐκαρτέρει, μετανοίας ἐλπίδι τὴν τιμωρίαν | |
| 35 | ἀναβαλλόμενος· ἐπέχων τὴν κόλασιν, ἵνα ἐνέγκῃ πρὸς αἴσθησιν. Ὁρῶν δὲ μένον τὸ τῆς γνώμης ἀνένδοτον, περιτρέπει τὰ μηχανήματα· καὶ Μωϋ‐ σέα τεχθέντα τρέφειν αὐτὸν τὸν τῆς γεννήσεως κωλύοντα παρεσκεύαζε· φοβούμενοι γὰρ μετὰ | |
| 40 | τόκον τὸν ἔλεγχον οἱ γεννήσαντες, φόβῳ καὶ πόθῳ τὸ βρέφος μερίζουσι, καὶ μετὰ τῆς κιβωτοῦ τῷ τοῦ ποταμοῦ ῥείθρῳ πιστεύουσι, τῇ τῆς ἐπινοίας περιβολῇ τὸ βρέφος τειχίσαντες. Ὁ δὲ φέρεται μὲν | |
| ἀκινδύνως τῷ ῥεύματι κατὰ τοῦ πολεμοῦντος νόμου | 130 | |
132 | σωζόμενος. Ἐφείδετο γὰρ βρέφους ὁ ποταμὸς κε‐ λευόμενος, οὗ τῇ ῥάβδῳ μετ’ οὐ πολὺ καὶ τὸ πέλαγος ἀνεκόπτετο· ἐφείδετο τοῦ βρέφους ὁ ποταμὸς, οὗ τῇ ῥάβδῳ καὶ αὐτὸς πληττόμενος εἰς αἶμα τὸ νᾶμα μετ‐ | |
| 5 | έβαλλε. Πλέοντος οὖν παραδόξως τοῦ βρέφους, θεω‐ ρὸς ἡ τοῦ κακοῦ νομοθέτου θυγάτηρ ἐπέμπετο· καὶ ἁλοῦσα τῇ θέᾳ, τῷ πόθῳ μήτηρ ἐγίνετο, καὶ Φαραὼ συνοικεῖ τὸ βρέφος μηκέτι φοβούμενον τὸν κίνδυνον Ἀληθὴς, ὁ δρασσόμενος τοὺς σοφοὺς ἐν τῇ παν‐ | |
| 10 | ουργίᾳ αὐτῶν. Ὁ τῷ νόμῳ σφαγεὺς, ὁ τὰς τικτού‐ σας οὐκ ἐῶν εἶναι μητέρας, τὴν μὴ τεκοῦσαν συν‐ εχώρει γενέσθαι μητέρα· καὶ βρέφος ἐσώζετο, κα νόμος ἐλύετο, παιδίου κρατεῖν οὐ δυνάμενος. Ὢ τῆ ἀποῤῥήτου καὶ θείας οὕτως οἰκονομίας! Ἕτερος νο‐ | |
| 15 | μοθέτης φιλανθρωπίας κατ’ Αἰγυπτίων ἐτρέφετο. Φόβος ἔξω, καὶ δικαστήρια κατὰ τῆς φύσεως· καὶ ὁ τικτόμενος ἐκολάζετο, ἔγκλημα φέρων τὴν γέννησιν, ὅτι προῆλθε τῆς μήτρας τιμωρούμενος· καὶ νόμος Αἰγύπτιος κατὰ τοῦ νόμου τῆς φύσεως ἐστρατεύετο. | |
| 20 | Ἔνδον δὲ Μωϋσῆς ἐν ταῖς τῶν φοβούντων ἀγκάλαις ἐστρέφετο, τῷ παιδοκτόνῳ νόμῳ ζωὴν δεικνύων ἀν‐ τίπαλον· καὶ τὴν τοῦ Φαραὼ τυραννίδα πατῶν, ὑπὸ τῶν πατουμένων ἐστέργετο. Αὐξηθὲν δὲ τὸ βρέφος γί‐ νεται πρὸς τὸ γένος αὐτόμολον, καὶ βασιλικῆς ἀξίας | |
| 25 | τὰς ἐλπίδας ἀποσειόμενον, τὴν ἐξ Ἀβραὰμ ἐπόθει συγγένειαν, καὶ ἀσεβοῦς πλούτου τὴν μετ’ εὐσεβείας πενίαν προτιμωτέραν ἐνόμιζε· καὶ οὔτε τροφῇ τὴν γνώμην μετέβαλλεν, οὔτε χρόνος τὸν τρόπον μετ‐ έστησεν· ἀλλὰ τῆς θείας ἦν ἐραστὴς θεραπείας, διδοὺς | |
| 30 | τῷ Παύλῳ περὶ αὐτοῦ μετ’ αὐτὸν ἀναφθέγγεσθαι· Μᾶλλον ἑλόμενος συγκακουχεῖσθαι τῷ λαῷ τοῦ Θεοῦ, ἢ πρόσκαιρον ἔχειν ἁμαρτίας ἀπόλαυσιν. Ὀργὴ τοῦ βασιλέως ἐντεῦθεν, ὑπόσχεσιν ἔχουσα τὴν εὐσέβειαν. Ὁ δὲ Μωϋσῆς ἦν ἐν φυγῇ, μεταβαίνων | |
| 35 | ἀντὶ τρόπου τὸν τόπον. Ἐπιφαίνεται Θεὸς ἐν τῷ ὄρει ποιμαίνοντι. Συγχωρεῖ γὰρ αὐτῷ καὶ ποιμαίνειν Θεὸς, ἵνα ἐκ ποιμένος προβάτων, ποιμένα τοῦ Ἰσραὴλ ἀναδείξῃ· καὶ ποιμαντικὴν ἐν μικροῖς μελετήσαντι, τὴν τῶν ὁμοφύλων ἡγεμονίαν πιστεύσειεν. Ἐν | |
| 40 | τούτοις δὲ ὄντι Θεὸς ἐπιφαίνεται, ἆθλον τὴν ἀθέατον θέαν ὑπὲρ εὐσεβείας πόνων δωρούμενος· καὶ δείκ‐ νυσι πῦρ ἐπὶ βάτου φλεγόμενον, καὶ τὰ πυρὸς οὐκ ἐργαζόμενον· ἄνθος πυρὶ στεφανούμενον, καὶ | |
| φυτὸν εὐτελὲς φλογὸς ἀναπτομένης ἀντίπαλον. Καὶ | 132 | |
133 | φωνὴ φερομένη, τὸν Μωϋσέα κατ’ Αἰγυπτίων καθ‐ ώπλισε, στρατηγικὸν ὑπὲρ τοῦ λαοῦ διδοῦσα τὸ σύν‐ θημα. Τούτοις παρορμισθεὶς ὁ Μωϋσῆς τὸν λαὸν ἐξῃτεῖτο· ἀντιπράττοντος δὲ πάλιν τοῦ Φαραὼ, | |
| 5 | θεηλάτοις Αἴγυπτος ἐτιτρώσκετο μάστιξιν. Ἐκεῖ ποταμὸς ῥάβδῳ τυπτόμενος ἐφοινίσσετο· ἐκεῖ βατρά‐ χων ἔνυδρα κατ’ Αἰγυπτίων στρατόπεδα· ἐξ ἀέρος ἀκρίδες νέφη τῇ πτήσει μιμούμεναι· πάλιν σκότος ἐπεκράτει τὸ φῶς, καὶ ἦν τῆς ἡμέρας ὁ χρόνος, νυκ‐ | |
| 10 | τὸς παρανάλωμα· ἐκεῖ χάλαζα τῷ πυρὶ συνεφράτ‐ τετο, καὶ παρὰ φύσιν ὡμονόει τὰ τῇ φύσει μαχόμενα, τὸν τῆς φύσεως πόλεμον κατ’ Αἰγυπτίων μετάγοντα· ἐκεῖ θάνατος τῶν πρωτοτόκων τῶν πρωτευόντων ὠδίνων κατεβόσκετο, καὶ τῶν τόκων ἡ τάξις θανάτου | |
| 15 | κλῆσις ἐγίνετο. Καὶ τῶν μαστίγων ὁ δρόμος ἐφέρετο ἕως ἡ θάλαττα, πληγεῖσα τῇ ῥάβδῳ, τοῖς μὲν ὁδὸς, τοῖς δὲ τάφος ἐγίνετο· καὶ πέλαγος τοῖς μὲν ἐξ Ἀβραὰμ πρὸς ἤπειρον μετεπήγνυτο, τοὺς δὲ τοῖς κύμασιν ἐσαγήνευσε· τὸ πλεόμενον ἐπεζεύετο, καὶ | |
| 20 | πόδες ἀνθρώπων κεκονισμένοι τὸν βυθὸν ἐσταδίευον. Οὕτως ἀντιπράττοντας φέρειν μὲν οἶδε διὰ μακρο‐ θυμίαν Θεὸς, τῇ τῆς τιμωρίας ὑπερθέσει προθεσμίαν διδοὺς εἰς μετάγνωσιν· ὁρῶν δὲ πρὸς τὸ τῆς φιλαν‐ θρωπίας οὐχ ὑπείκοντας φάρμακον, πρὸς δικαστὴν | |
| 25 | τὸν ἰατρὸν μεταβάλλει, καὶ σωφρονίζει κολάσεσι τοὺς τὰς συμβουλὰς ἀτιμάσαντας. γʹ. Αἰγυπτίους μὲν οὖν οὕτω κολάζει Θεός. Μωϋ‐ σῆς δὲ, τοῦ λαοῦ παιδευτὴς καταστὰς, τὸ τῆς θεο‐ γνωσίας παραδίδωσι μάθημα. Ἐβούλετο γὰρ ἐξελθόν‐ | |
| 30 | τας Αἰγύπτου, μηδὲν ἐπάγεσθαι τῆς Αἰγυπτιακῆς ἀσεβείας ἐφόδιον. Οὗτος γίνεται τῶν τῆς κτίσεως ἀποῤῥήτων συγγραφεὺς, ὁ τοῦ κόσμου τὴν ποίησιν, βιβλίον ἀπεργασάμενος· ὁ τὴν πολυπλάνητον στήσας ἀσέβειαν διὰ τῆς κοσμοποιΐας ὁδεύουσαν· ὁ λύσας | |
| 35 | κατηγορίαν τῆς κτίσεως· ὁ πρῶτος ἐμβοήσας ἀν‐ θρώποις Θεὸν εἶναι τοῦ παντὸς ποιητὴν, καὶ πείσας μὴ μεταφέρειν ἀπὸ τοῦ κτίσαντος, πρὸς τὰ κτισθέντα τὸ σέβας· ὁ διδάξας μὴ προσκυνεῖν τὸν ὁμόδουλον, εἰπών· Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν | |
| 40 | καὶ τὴν γῆν. Εἰ θαυμάζεις, ἀγαπητὲ, τὰ κτισθέντα, προσκύνει τὸν ἐργασάμενον· εἰ χαίρεις τοῖς κτί‐ σμασι, μὴ ἀτιμάσῃς τὸν κτίσαντα, μηδὲ τοῦ δημιουρ‐ γοῦ δόξαν τοῖς γεγονόσι περίβαλλε. Ἀρνεῖται γὰρ τὸ τοῦ κτίσαντος ἡ κτίσις ὑποδέχεσθαι σέβας· φοβεῖται | |
| 45 | τὴν τιμὴν ὡς ἀπωλείας ὑπόθεσιν· προσκυνεῖν πέφυκεν, οὐ προσκυνεῖσθαι μεμάθηκε. Καὶ πάλιν ἑτέρωθι· Κύριος ὁ Θεός σου, Κύριος εἷς ἐστι. | |
| Πρόῤῥιζος εἰδωλολατρείας ἀναίρεσις· πολυπλανήτου | 134 | |
136 | δουλείας ἐλευθερία· πρὸς ποικίλας δαιμόνων θερα‐ πείας τὴν ψυχὴν ἐῤῥιμμένην ἀνίστησι. Τί γὰρ τῶν τῆς κτίσεως μερῶν ὑπῆρχε τοῖς ἀνθρώποις ἀθρή‐ σκευτον; Οἵ γε ἄχρις ἑρπετῶν, καὶ κτηνῶν, τὸ τοῦ | |
| 5 | κτίσαντος κατεβίβασαν σέβας, καὶ φύσις ἄλογος ὑπὸ τῶν λογικῶν ἐθρησκεύετο. Παρ’ Αἰγυπτίοις δὲ τὸ πάθος εἶχεν ἐπίτασιν. Οὐκ ἠρκοῦντο γὰρ τοῖς ἠπει‐ ρώταις, ἀλλὰ καὶ παρὰ τοῦ ὕδατος θεοὺς ἐδανείζοντο· καὶ πάντα Θεὸς παρ’ ἐκείνοις. Ταύτην καὶ παρ’ | |
| 10 | Ἑβραίοις τὴν νόσον ὁρῶν ὁ Μωϋσῆς ἠμφωλεύουσαν, ἐκμοχλεύων τὸ πάθος ἐβόα· Κύριος ὁ Θεός σου, κύριος εἷς ἐστιν. Οὔπω γὰρ τὴν Τριάδα κηρύττειν καιρὸς, οὔπω τὰς ὑποστάσεις κηρύττειν ἠδύνατο, ἔτι γάλακτι τρέφει θεογνωσίας τοὺς νηπιώδεις τὴν ἔν‐ | |
| 15 | νοιαν· ἠρκέσθη μόνῃ τῇ τῆς θεογνωσίας διδασκαλίᾳ, μίαν αὐτοῖς φύσιν ὑπαγορεύων εἶναι θεότητος, ἵνα δῆμον ὅλον θεῶν τῆς ψυχῆς ἐξορίσῃ. Ἤρκει γὰρ τοῖς ἐκ τοιαύτης πλάνης ἀποσπωμένοις τὰ πρῶτα τῆς θεογνωσίας μαθήματα. Διὰ τοῦτο διδάξας τὴν | |
| 20 | μονάδα τῆς φύσεως, τὴν τριάδα τῶν ὑποστάσεων δι‐ δάσκειν κατὰ καιρὸν ὑπερέθετο· τὸ γὰρ τῆς ψυχῆς δυσπαθὲς, ἐπισφαλὲς πρὸς ἐπίγνωσιν. Φοβεῖται γὰρ μὴ, τριάδα διδάσκων θεότητος, πολλούς τινας θεοὺς παρ’ Ἰουδαίοις κηρύττειν νομίζηται. Αἰνίγμασι δὲ | |
| 25 | μόνοις τέως χειραγωγεῖ τοὺς ἀκούοντας, καὶ μικρὸν τὸν αὐγῆς ἐπανοίγων ἐπαύετο. Καθάπερ οἱ τοὺς ἄρτι τοῦ νοσεῖν ὀφθαλμοὺς παυσαμένους, πρὸς τὸ φέγγος γυμνάζοντες, τοῦ μὲν ἡλίου τὰς ἀκτῖνας τοῖς πεπον‐ θόσιν ἀποτειχίζουσι, διά τινος δὲ παραπετάσματος | |
| 30 | τοὺς ὀφθαλμοὺς τῷ φωτὶ ἀποκναίουσι, τοῦτο ποιῶν ὁ μακάριος Μωϋσῆς, καὶ τυφλώττοντα τῷ τῆς εἰδω‐ λολατρείας πάθει τὸν λαὸν διὰ θεογνωσίας ἰώμενος, οὔπω θαῤῥεῖ τὴν ἅπασαν τῆς γνώσεως αὐγὴν ἐκπε‐ τάσαι· ἀμυδροῖς δὲ φθέγγεσι τοῖς αἰνίγμασι | |
| 35 | χρώμενος, ὑπανοίγει τῆς τριάδος τὸ φῶς. Τί γάρ φησι; Κύριος ὁ Θεός σου, κύριος εἷς ἐστιν. Ἕνα μηνύει, καὶ τρίτον ἐπονομάζει· περὶ ἑνὸς διαλέγεται, καὶ τριπλασιάζει τὴν φωνὴν, ἵνα τὰς ὑποστάσεις μαρτύρηται. Κύριος ὁ Θεός σου, κύριος εἷς ἐστι. | |
| 40 | μονονουχὶ λέγων· εἷς τὴν οὐσίαν, ἀλλ’ ἐν τρισὶν ὑπο‐ στάσεσι. Καὶ πάλιν ἑτέρωθι· Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ’ ὁμοίωσιν. Τῇ τῆς φωνῆς προφορᾷ τὰς ὑποστάσεις αἰνίττεται. Καὶ πά‐ λιν· Δεῦτε καταβάντες συγχέωμεν αὐτῶν τὰς | |
| 45 | γλώσσας. Καὶ πολλαχοῦ τῆς θείας Γραφῆς τοὺς τοιούτους διασπείρει σπινθῆρας, οὔπω μὲν τοῖς ἀσθε‐ νέσιν ὀφθαλμοῖς ἐξαπλώσας τὸ φέγγος· τοῖς δὲ τε‐ λείοις τῆς στερεᾶς τροφῆς ταμιευόμενος τὴν ἀπό‐ λαυσιν. Καὶ μὴ θαυμάσῃς ὁρῶν Ἰουδαῖον ἐναπομέ‐ | |
136(50) | νοντα τῇ πολυετεῖ νηπιότητι· ὁπότε μετὰ Μωσέα, καὶ | |
| προφήτας, μετὰ τὴν τοῦ Χριστοῦ παρουσίαν, μετὰ | 136 | |
137 | τὴν τῶν μυστηρίων ἐπίγνωσιν, αἱρετικῶν στίφος τῷ κτίσαντι μάχεται, τὸν Δημιουργὸν ὑπουργὸν ὀνομά‐ ζοντες, καὶ δοῦλον τὸν Δεσπότην προσαγορεύοντες. Ἕτεροι δὲ τὸν πρὸς τὸ Πνεῦμα πόλεμον ἀνεδέξαντο, | |
| 5 | καὶ φέρουσιν ὄνομα τῆς μάχης τὸ σύμβολον· ἕτεροι γίνεσθαι Θεὸν ἐφαντάσθησαν ἄνθρωπον, δι’ ἑτέρας ὁδοῦ πρὸς κτίσματος φύσιν τὸν Κτίστην κα‐ τάγοντες, τὴν τῆς σαρκὸς λῆψιν, γένεσιν τοῦ λαβόντος ὑπολαμβάνοντες, καὶ πάθεσιν ἀνθρωπίνοις τὴν ἀπαθῆ | |
| 10 | καταδικάζοντες. Ἀλλ’ ἡμεῖς τὴν τοῦ μακαρίου Παύ‐ λου σαφῶς πρὸς αὐτοὺς ἀναβοῶμεν φωνήν· Ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων, οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο, τὸ εἶναι ἶσα Θεῷ, ἀλλ’ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών. Λαβὼν δι’ ἡμῶν, οὐ γενόμενος καθ’ | |
| 15 | ἡμᾶς. Μεμένηκε γὰρ ὃ ἦν, λαβὼν ὃ οὐκ ἦν· τοῦ Εὐαγγελίου λέγοντος· Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο. Δηλονότι, ὃ οὐκ ἦν ἐγένετο, μείνας ὅπερ ἦν. Καὶ οὕτω δογματίζεται τοῖς θεοφόροις κατὰ τὸν εἰπόντα προφήτην· Σὺ δὲ ὁ αὐτὸς εἶ, καὶ τὰ ἔτη σου οὐκ | |
| 20 | ἐκλείψουσιν. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 21t | ΛΟΓΟΣ Ιʹ. | |
| 22t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν προφήτην Ἑλισαῖον, καὶ εἰς | |
| 23t | τὴν Σουναμῖτιν. | |
| 24 | αʹ. Τῶν προφητῶν οἱ μὲν λόγῳ τὸν Χριστὸν προ‐ | |
| 25 | εκήρυξαν, οἱ δὲ τὰ κατ’ αὐτὸν ἔργοις ὑπέδειξαν· ἄλλοι τῆς οἰκονομίας τύπος ἐγένοντο, ὡς ἐν σκιαγραφίᾳ τὴν εἰκόνα προδεικνύντες τοῦ μέλλοντος. Καὶ λόγῳ μὲν αὐτὸν προεκήρυξαν Ἡσαΐας, Ἱερεμίας, Ἰεζε‐ κιὴλ, καὶ οἱ δώδεκα σὺν αὐτοῖς· ἔργοις δὲ αὐτὸν | |
| 30 | ὑπέδειξαν Ἠλίας ὁ Θεσβίτης, καὶ Ἑλισσαῖος ὁ μα‐ θητὴς αὐτοῦ. Τύπος δὲ τῆς οἰκονομίας ἐγένοντο Ἰω‐ νᾶς ὁ προφήτης .... Ὥσπερ γὰρ ἦν Ἰωνᾶς ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ κήτους τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας, οὕτως ἔσται καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ | |
| 35 | καρδίᾳ τῆς γῆς τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας. Καὶ τέως τὰ κατὰ τὸν Ἰωνᾶν ὑπερθέμενοι, καὶ τὸν Ἠλίαν ἐν δευτέρᾳ διδασκαλίᾳ φυλάξαντες, τὸν Ἑλισ‐ σαῖον παραγάγωμεν εἰς μέσον, καὶ ζητήσωμεν διὰ τί τὸν υἱὸν τῆς Σουναμίτιδος μὴ διὰ προσευχῆς, | |
| 40 | ὡς ὁ Πέτρος ἀνέστησε τὴν Δορκάδα, ἀλλὰ τῷ | 138 |
140 | νεκρῷ τοῦ παιδὸς ἑαυτὸν ἐφήπλωσεν σώματι. Τῷ γὰρ στόματι τοῦ παιδὸς ἐπέθηκεν τὸ ἑαυτοῦ στό‐ μα· τὸν δὲ μυκτῆρα τῷ μυκτῆρι προσήρμοσε· καὶ τῷ μετώπῳ τὸ μέτωπον ἐπεστήριξεν· καὶ τοῖς | |
| 5 | ποσὶν συνεξέτεινεν τοὺς πόδας, καὶ τὸ στῆθος ἐπ‐ έκειτο τῷ στήθει, καὶ ὀφθαλμοὶ τοῖς ὀφθαλμοῖς ἐπλη‐ σίαζον· καὶ ἁπλῶς ἑκάστῳ μέλει τοῦ παιδὸς ἐπι‐ ψαῦον τὸ τοῦ προφήτου μέλος, τὴν ζωὴν ἐχαρίζετο· διὰ τί οὖν μὴ διὰ προσευχῆς ἀνέστησε τὸν νεκρὸν, | |
| 10 | ἀλλ’ ἑαυτὸν ἐπέθηκε τῷ λειψάνῳ; Ταῦτα τύπος συνέβαινεν ἐκείνοις· ἐγράφη δὲ πρὸς νουθεσίαν ἡμῶν εἰς οὓς τὰ τέλη τῶν αἰώνων κατήντησεν. Ζητήσωμεν τίνος ἦν τύπος ὁ Ἑλισσαῖος, καὶ τίνος ἡ Σουναμῖτις, καὶ τίνος ὁ υἱὸς τῆς Σουναμίτιδος ὁ | |
| 15 | τεθνηκώς. Ὁ Ἑλισσαῖος τύπον φέρει Χριστοῦ· ὁ δὲ, λαός ἐστιν ὁ ἐξ ἐθνῶν. Οὗτος ἦν νεκρωθεὶς ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας. Ἦλθεν ὁ νοητὸς Ἑλισσαῖος, εὗρεν αὐτοῦ ὅλα τὰ μέλη νεκρὰ, τὸ στόμα, τοὺς ὀφθαλμοὺς, τὰς χεῖρας, τοὺς πόδας· καὶ ἁπαξαπλῶς νεκρὸν ἦν τὸ | |
| 20 | σῶμα, μὴ ἀνοιγόμενον πρὸς δοξολογίαν Θεοῦ, ἀλλὰ τῷ ξύλῳ λέγον· Πατήρ μου εἶ σύ· καὶ τῷ λίθῳ, Σύ με ἐγέννησας. Νεκροὶ ἦσαν οἱ ὀφθαλμοὶ εἰς τὸν τῶν ὅλων Θεὸν μὴ προσέχοντες· ἀλλὰ τῇ κτί‐ σει παρὰ τὸν Κτίστην λατρεύοντες. Νεκραὶ ἦσαν αἱ | |
| 25 | χεῖρες καρποφοροῦσαι τοῖς δαίμοσιν· νεκροὶ ἦσαν οἱ πόδες εἰς προσκύνησιν τῷ διαβόλῳ καμπτόμενοι. Ὅλον ἦν τὸ σῶμα σαθρὸν, ἔχρῃζεν ἰατροῦ δυνατοῦ, ἰατροῦ δυναμένου καὶ τοὺς νεκροὺς ἐγείρειν. Ἦλθεν ὁ ζητούμενος ἰατρὸς, ὁ νοητὸς Ἑλισσαῖος, ὁ Δεσπότης | |
| 30 | Χριστός· εὗρε τὸ σῶμα νεκρόν. Τί ποιεῖ; Ὅλον ἑαυ‐ τὸν ἐπέθηκεν ὅλῳ τῷ σώματι. Τί ἐστι τὸ λεγόμενον; Ὅλον τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος ὅλον τὸν ἡμέτερον ἐφόρεσεν ἄνθρωπον, Ὃν κατῴκησεν, ὥς φησιν ὁ Ἀπόστολος, ὅλον τὸ πλήρωμα σωματικῶς τῆς | |
| 35 | θεότητος. Ὀφθαλμοὺς εἶχεν ὡς ἄνθρωποι, χεῖρας ὁμοίως, πόδας ὁμοίως. Οὐκ ἦν φαντασία τὸ ὁρώμε‐ νον· ἀλλ’ ἀληθινὸν τὸ βλεπόμενον. Οὐ γὰρ ἁρπα‐ γμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἶσα Θεῷ, ἀλλ’ ἑαυτὸν ἐκένωσεν, μορφὴν δούλου λαβών. Καὶ ἡ ζωὴ τὸ | |
| 40 | νεκρὸν ἐφόρεσεν ἔνδυμα, ἵνα εἰς τὴν ἰδίαν ἀφθαρσίαν | |
| μεταβάλῃ τὴν νέκρωσιν. Κατελθούσης δὲ τῆς θεό‐ | 140 | |
141 | τητος εἰς τὸ σῶμα, ὅλα τὰ μέλη λοιπὸν ἡγιάζετο, καὶ πρὸς τὴν ἀμείνονα μετεβάλλετο χρῆσιν. Καὶ στόμα μὲν ἐδιδάσκετο λέγειν· Κύριε, τὰ χείλη μου ἀνοίξεις, καὶ τὸ στόμα μου ἀναγγελεῖ τὴν αἴνεσίν | |
| 5 | σου. Οἱ ὀφθαλμοὶ δὲ τὴν εἰς Θεὸν δοξολογίαν ἐμάν‐ θανον· Οἱ ὀφθαλμοὶ πάντων εἰς σὲ ἐλπίζουσι, καὶ σὺ δίδως τὴν τροφὴν αὐτῶν ἐν εὐκαιρίᾳ. Αἱ χεῖ‐ ρες πρὸς τὸν Θεὸν ἐκτεινόμεναι τὸν Κύριον ἑαυτῶν εὐλογοῦσιν· Ἐν ταῖς νυξὶν ἐπάρατε τὰς χεῖρας | |
| 10 | ὑμῶν εἰς τὰ ἅγια, καὶ εὐλογεῖτε τὸν Κύριον· καὶ, ἔπαρσις τῶν χειρῶν μου θυσία ἑσπερινή. Οἱ πόδες ἐν ἐκκλησίᾳ ἱστάμενοι εὐχαριστίαν ἀναφέ‐ ρουσι λέγοντες· Ἑστῶτες ἦσαν οἱ πόδες ἡμῶν εἰς τὰ ἅγια· καὶ πάλιν· Ἑστῶτες ᾖσαν οἱ πόδες ἡμῶν ἐν ταῖς αὐλαῖς σου, Ἰερουσαλήμ. Εἶπες τὴν τῶν ἔξωθεν μελῶν δοξολογίαν. Τί οὖν; τὰ ἔσωθεν ἀλει‐ | |
| 15 | τούργητα μένει; Οὐ μενοῦν. Ἡ ψυχὴ πάλιν μετὰ τῶν ἔσωθεν μελῶν πρὸς τὸν Δεσπότην ἐβόα Εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τὸν Κύριον, καὶ πάντα τὰ ἐντός μου τὸ ὄνομα τὸ ἅγιον αὐτοῦ. βʹ. Ἀφέντες οὖν τὴν Σουναμῖτιν ἐκείνην χήραν μετὰ τῶν θαυματουργιῶν Ἑλισσαίου τοῦ προφήτου, ὡς σκιὰν τῆς πρὸς ἡμᾶς ἀφίξεως τοῦ Χριστοῦ ὑπ‐ | |
| 20 | άρχουσαν, πρὸς τὰ τῆς νέας χάριτος ἐπικινῶμεν τὸν λόγον τερατουργήματα, καὶ εἰδῶμεν τὸν μονογενῆ Υἱὸν ἐκ μόνου Πατρὸς προαιώνιον, Μονογενῆ τε τὸν αὐτὸν ἐπ’ ἐσχάτων ἐκ μόνης μητρὸς ἀσπόρως τεχθέντα, καὶ μονογενῆ υἱὸν τεθνηκότα δι’ | |
| 25 | εὐσπλαγχνίαν ἐγείραντα. Ἀλλὰ πρὸς τὰ τῆς χήρας ἐπαναδράμωμεν δάκρυα, διὰ τὸν μονογενῆ τεθνηκότα υἱὸν αὑτῆς πρὸς οἶκτον ἐκκαλουμένης, διὰ τὴν ἡμῶν σωτηρίαν ἐλθόντος Δεσπότου. Τὰ γὰρ δάκρυα τῆς χήρας καὶ τὸν Μονογενῆ σήμερον ἐπὶ τὴν τοῦ | |
| 30 | μονογενοῦς ἀνάστασιν εἵλκυσεν. Ἰδὼν γὰρ τὴν ἀμε‐ τρίαν τοῦ πάθους ὁ πολὺς εἰς συμπάθειαν, ἐπιδημήσας αὐτόκλητος τῇ χήρᾳ, τὴν φλόγα τῆς ὀδύνης τῇ πηγῇ τῆς φιλανθρωπίας ἐδρόσισεν (Ἡ γὰρ παρὰ σοῦ, φησὶ, δρόσος, ἴαμα αὐτοῖς ἐστιν), καὶ τὸν | |
| 35 | ἐκκλασθέντα κλάδον ὡς καλὸς φυτοκόμος ἀνεφύτευσεν | |
| πάλιν. Ποίαν γὰρ τότε καρδίαν οὐκ ἐτίτρωσκεν | 142 | |
144 | τὸ πάθος; Τίς δὲ ἀδακρυτὶ τὰ τῆς χήρας παρώδευσε δάκρυα; Πᾶσαν ὁμοῦ τὴν πόλιν εἰς πένθος κατ‐ έστησε τὸ πάθος. Αἱ χῆραι τῇ χήρᾳ συνέπασχον, αἱ μητέρες τὴν ἄτεκνον ἐθρήνουν· οἱ πατέρες τὸν νεα‐ | |
| 5 | νίσκον ὠδύροντο· οἱ νέοι τὸν νέον ἐδάκρυον· οἱ μὲν ὡς τέκνον ἴδιον, οἱ δὲ ὡς ἀδελφῷ ὀδυρόμενοι· καὶ πάντων μὲν ἥπτετο τὸ πάθος, ἐν δὲ τῇ τῆς μητέ‐ ρος ἀνήπτετο καρδίᾳ. Ἡ γὰρ μνήμη τοῦ παιδὸς ὡς σπιλὰς ἐμπίπτουσα τοῖς σπλάχνοις, ἐξῆπτε τὴν φλό‐ | |
| 10 | γα, καὶ δριμυτέρας αὐτῇ κατεσκεύασεν ὀδύνας. Οὐδὲν γὰρ οὕτως μητέρα λυπεῖ ὡς παιδὸς τετελευ‐ τηκότος ἀνάμνησις. Συνεχῶς δὲ κατασπῶσα τὰς κό‐ μας, καὶ τοῖς ὄνυξι τὰς παρειὰς ἐνυβρίζουσα, πο‐ ταμοὺς προχέουσα δακρύων, ἐλεεινὰς ἐπὶ τῷ νεκρῷ | |
| 15 | φωνὰς ἀπεφθέγγετο, καὶ οἵας, ὡς εἰκὸς, ἐκφωνεῖν ὑπηγόρευε τὸ πάθος· Τίνι τὴν χήραν καὶ ἄτεκνον καταλέλοιπας, τέκνον; Τίνι τὴν ἀνέλπιστον παρεκατ‐ έθου μητέρα; Τίς τὴν ἐμὴν ἔτι περιστελεῖ χηρείαν; Τίνα μετὰ σὲ βοηθὸν ἐπισκέψομαι; Ποῦ τὴν ἐμὴν | |
| 20 | βακτηρίαν ἐρείσω; τίνα λοιπὸν ἐπινοήσω προστάτην; Ὁ ἀνὴρ προαπῆλθεν· ὁ υἱὸς οὐχ ὑπάρχει. Πῶς τὸν καύσωνα τῆς ἀτεκνίας βαστάσω; Πῶς τὸν χειμῶνα τῆς χηρείας ἐκφύγω; μέχρι νῦν τῷ τῆς χηρείας κατεκλώμην φορτίῳ· νῦν δὲ καὶ τὸ τῆς ἀτεκνίας | |
| 25 | με περιείληφε σκότος. Δύο φαιδροὺς ὀφθαλμοὺς ἐκεκτήμην, τὸν ἄνδρα καὶ τὸν υἱόν. Ἀλλ’ ἐξώρυξέν μου τοὺς ἀμφοτέρους ὁ θάνατος. Τίς τὴν σὴν θανοῦσαν, ὢ τέκνον, μητέρα λοιπὸν παραπέμψει τῷ τάφῳ; Τίς τὰ νενομισμένα πληρώσει; Τὸν ὀφείλοντά | |
| 30 | με θρηνῆσαι προδακρύω· τὸν ὀφείλοντά με κατορύξαι προθάπτω. Οὐκέτι τῶν σῶν ἀσπασμῶν ἀπολαύω· οὐκέτι τῶν σῶν φιλημάτων τῶν γλυκυτέρων ἐμοὶ μέλιτος καὶ κηρίου. Ἔδει σε μᾶλλον, ὢ θάνατε, τὴν μητέρα τοῦ τέκνου προαρπάσαι. Αὕτη γὰρ ἀκολουθία | |
| 35 | τῆς φύσεως, ἵνα τὰ τέκνα προπέμπῃ τοὺς τεκόντας. Ἀλλ’ ἐπειδὴ τὴν τάξιν ἐνήλλαξας, κἂν τάχος μοι χάρισαι, καὶ μὴ βραδύνῃς προσθεῖναι τοῖς ἀπελθοῦ‐ σιν κἀμέ. Βέλτιον γάρ με συντετάφθαι τῷ τάφῳ, ἢ χωρὶς ἐκείνου τῆς προσκαίρου ταύτης ἀπολαύειν | |
| 40 | ἀκτῖνος. Τίς γάρ μοι χρεία τοῦ ζῇν, μηκέτι ζῶντος | |
| δι’ οὗ ζῇν ἐβουλόμην; Μέχρι τὸ παιδίον ἔζη, | 144 | |
145 | τὸν τῆς χηρείας πυρετὸν ἔφερον ἀνωδύνως. Ἀλλήλοις ἠρκούμεθα εἰς παραμυθίαν· οὕτε γὰρ ἐκεῖνον ἡ ὀρφα‐ νία συνέτριβεν, οὔτε ἡ χηρεία τοσοῦτον ἐμὲ δι’ ἐκεῖ‐ νον ἐβάρει. Τὴν γὰρ ἐπὶ τῷ ἀνδρὶ συμφορὰν ἡ προσ‐ | |
| 5 | δοκία τῆς χηρείας κατ’ ὀλίγον ὑπέκλεπεν τῆς μνήμης. Ἀλλὰ τὴν χηρείαν μου ταύτην ὁ ἄδικος ταχέως ἐμα‐ ταίωσε θάνατος· καὶ τὴν μεγάλην ἑορτὴν εἰς ἀφό‐ ρητον περιέτρεψεν ὀδύνην. Οἷα γάρ μοι ἀνθ’ οἵων ἀπήντησεν; Καθ’ ἡμέραν αὐτοῦ τοὺς γάμους προσ‐ | |
| 10 | εδόκων· ἀλλ’ ἀντὶ θαλάμου κατεσκεύασα τάφον. Ὅτε μνηστῆρα ἐφρόντιζον, τότε μνημεῖον ἡτοίμασα. Ὅτε συμβόλαιον γαμικὸν ἐξεδίδουν, τότε διαθήκην ἐσφρα‐ γισμένην βαστάζω. Τὴν γὰρ ἀκληρονόμητον ἔγραψεν κληρονόμον μητέρα. Ὅτε νυμφικὴν αὐτῷ στολὴν | |
| 15 | εὐτρεπίζειν ἠρξάμην, τότε νεκρὸν ὡς τὸν Λάζα‐ ρον περισφίγγω κηρίαις. Καλῶς δὲ ἐνταῦθα ἐμνήσθην τοῦ Λαζάρου, ἐπειδὴ ἕμελλεν καὶ οὗτος ὁ Λάζαρος ἐκ νεκρῶν ὑποστρέφειν. Οἷά μοι ἀνθ’ οἵων ἀπήντησεν; Οὐκ ἔστιν ἄλγος κατὰ τὸ ἄλγος | |
| 20 | μου, οὔτε συμφορὰ κατὰ τὴν ἐμὴν συμφοράν. Οὐδείς μου τὸ ἕλκος ἰάσασθαι δύναται· οὐδεὶς θε‐ ραπεύει τὸ τραῦμα· οὐδεὶς τοιοῦτος ἰατρὸς ἐν τῇ πόλει, οὐκ ἔστιν, ὡς ἔοικεν, οὐδείς. Ἆρα μή τινα πρὸ τῆς πύλης εὑρήσω; Ἔτι λαλούσης τῆς γυ‐ | |
| 25 | ναικὸς, ὁ ζητούμενος παρειστήκει τῇ πύλῃ· ὁ τῶν χηρῶν Προστάτης ὑπαντᾷ τῇ χήρᾳ· ὁ τῶν ὀρφανῶν Πατὴρ τὸν νεανίσκον ἐκάλει· ὁ τῆς ζωῆς χορηγὸς, ἡ Ζωὴ πάλιν τὸν νεκρὸν ἀπεδίδου, καὶ τῆς ἀτέκνου μητρὸς ὁ φιλοικτίρμων κατέστελλε τὰ δάκρυα. Ἰδὼν | |
| 30 | γὰρ αὐτὴν ὁ Κύριος εὐσπλαγχνίσθη ἐπ’ αὐτῇ, καί φησιν πρὸς αὐτήν· Γύναι, μὴ κλαῖε. Ὡς γὰρ ἤγγισεν τῇ πύλῃ τῆς πόλεως, ὥς φησιν ὁ εὐαγγε‐ λιστὴς, ἰδου ἐξεκομίζετο τεθνηκὼς υἱὸς μονογενὴς τῇ μητρὶ αὐτοῦ. Ἐκβαίνων ὁ νεκρὸς, εἰσιούσῃ συν‐ | |
| 35 | ήντησε τῇ Ζωῇ. Καὶ ἰδὼν ὁ Κύριος (φησὶν) αὐτὴν, ἐσπλαγχνίσθη ἐπ’ αὐτὴν, καὶ εἶπεν αὐτῇ· Μὴ κλαῖε. Ὁ πολεμήσας σε θάνατος πεπολέμηται· Μὴ κλαῖε. Μαστιγούμενος ὁ ᾅδης τοῦ σοῦ παιδὸς ἀπ‐ αιτεῖται τὴν ψυχήν· Μὴ κλαῖε. Ἔχαιρεν ὡς μέλλων | |
| 40 | καταπίνειν τὴν θήραν· στενάζει πάλιν ἀποτυχὼν τοῦ σκοποῦ. Καὶ ἵνα μάθῃς ὡς ἀψευδὴς ἡ ὑπόσχεσις, ἔργῳ τὴν πεῖραν τῆς ἀναστάσεως δέχου. Νεανίσκε, σοὶ λέγω, ἐγέρθητι. Καὶ ἀνεκάθισεν ὁ νεκρὸς, καὶ ἤρξατο λαλεῖν. Νεανίσκε, σοὶ λέγω, ἐγέρθητι. | |
| 45 | Διὰ τί προσέθηκεν τὸ Σοί; ἁπλούστερον γὰρ τὸ εἰπεῖν, Ὁ νεκρὸς, ἐγέρθητι. Ἔμελλεν γὰρ ἡ φωνὴ τοῦ Σωτῆρος ἐνεργοῦσα καὶ τοὺς ἄλλους ἐγείρειν νεκρούς. Διὰ τοῦτο οὖν προσέθηκεν τὸ Σοὶ, ἵνα μέχρι τούτου μόνου τοῦ τεθνηκότος νεανίσκου περιθήσῃ τὴν χάριν. | |
145(50) | Τοῦτο καὶ ἐπὶ τοῦ Λαζάρου πεποίηκεν· οὐκ εἶπεν, | 146 |
148 | Ὁ νεκρὸς δεῦρο ἔξω· ἀλλ’ ὀνομαστὶ καλεῖ τὸν τεθνη‐ κότα Λάζαρε, δεῦρ’ ἔξω. Τοῦτο οὖν ἐποίησεν ἵνα μὴ ἡ φωνὴ τοῦ ζωοδότου ἀναθεμένη πολλοὺς νεκροὺς ἀναστή‐ σῃ. Καὶ ἀνεκάθισεν ὁ νεκρὸς, καὶ ἤρξατο λαλεῖν· | |
| 5 | Εἰ μὴ ὁ Κύριος ἐβοήθησέ μοι, παραβραχὺ παρῴκησε τῷ ᾅδῃ ἡ ψυχή. μου· καὶ πάλιν· Κύριος ἀνήγαγέ με ἐκ λάκκου ταλαιπωρίας, καὶ ἀπὸ πηλοῦ ἰλύος, καὶ ἔστησεν ἐπὶ πέτραν τοὺς πόδας μου, καὶ κατ‐ εύθυνε τὰ διαβήματά μου. Τοῦτο οὖν καὶ ἡμεῖς ἐν τῇ τῶν πειρασμῶν ζάλῃ βοῶντες, δόξαν ἀνα‐ | |
| 10 | πέμψωμεν τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ, καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς ἀτελευτήτους αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 12t | ΛΟΓΟΣ ΙΑʹ. | |
| 13t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν ἅγιον Ἠλίαν. | |
| 14 | αʹ. Τὸν μὲν μακάριον ἐκεῖνον καὶ μέγαν Ἠλίαν | |
| 15 | τὸν προφήτην, τὸν ὑπὲρ νέφη, μικρὰν ἀλεύρου δράκα μόνην ἡ πολυύμνητος ἐκείνη χήρα κεκτημένη ποτὲ, φιλοτίμως ὑπεδέξατο, τῷ πόθῳ τῆς φιλοξενίας τὸ βάθος τῆς πενίας νικήσασα. Ἐγὼ δὲ νῦν τὴν τοσ‐ αύτην τοῦ Δεσπότου ποίμνην, καὶ παρὰ δύναμιν | |
| 20 | ἑστιᾷν ἀναγκαζόμενος, δρακὸς πτωχοτέραν γλῶτταν ἐπιφερόμενος, ποίαν μὲν ἁπλώσω τράπεζαν; ποῖον δὲ εὕρω καμψάκιον πηγάζοντα, ἵνα τὴν Χρι‐ στοῦ νύμφην πρὸς τὸ παρὸν ὑποδέξωμαι; Χρῆσον οὖν ἡμῖν, ὦ μακαρία χήρα, μικρὸν τοῦ ἀλεύρου τῆς πί‐ | |
| 25 | στεως. Μᾶλλον δὲ αὐτὸς, ὦ μακάριε Ἠλία ὁ κἀκεί‐ νην τὴν χήραν διατρέφων τὴν τρέφουσαν, φθέγξαι καὶ ἡμῖν ῥῆμα φιλανθρωπίας ἀνέκλειπτον. Χριστοῦ γάρ ἐστιν οὗτος ὁ λαὸς ὁ μετὰ Μωϋσέως ἐν τῷ ὄρει τὴν ἐνανθρώπησιν ὑμνήσας· οὐχ ὁ Μωϋσέως ἐκεῖ‐ | |
| 30 | νος, ὁ περὶ τὸν εὐεργέτην ἀχάριστος, οὗ τῆς ἀγνω‐ μοσύνης εἰσεπράξω τὰς δίκας, ταῖς σαῖς αὐτὸν ὑπο‐ βάλλων ἀποφάσεσιν. Ὁρῶν γὰρ τὸν τῶν Ἰουδαίων λαὸν ὁ προφήτης, τοῖς μὲν ἐξ οὐρανοῦ καὶ γῆς ἀγα‐ θοῖς ὑπερτρυφῶντα, τὸν δὲ τῆς τροφῆς ἀγνοοῦντα | |
| 35 | παραίτιον, καὶ τὴν θείαν φιλανθρωπίαν ἀσεβείας ποιουμένους ὑπόθεσιν, καὶ τοῦ Κτίστου τὸ σέβας με‐ ταθέντας ἐπὶ τοὺς δαίμονας· σύμμαχον εὐσεβείας τὸν θυμὸν προστησάμενος, ἀφῆκε φωνὴν, νόμον ἀβρο‐ χίας τιθεὶς οὐρανῷ, καὶ τὴν ἀπόφασιν ὅρκῳ σφίγξας, | |
| 40 | κλείθροις τὰς νεφέλας ὑπέβαλε· Ζῇ Κύριος, οὐκ ἔσται εἰς τὰ ἔτη ταῦτα δρόσος, ἢ ὑετὸς ἐπὶ | |
| τῆς γῆς. Ὢ θυμὸς εὐσεβείας! Ὢ γλῶσσα χαλινὸς | 148 | |
149 | οὐρανοῦ! Ὢ φιλανθρωπία Δεσπότου! Ἐνδίδωσι τῷ οἰκέτῃ διοικῆσαι τὴν κτίσιν· ᾐδέσθη γὰρ τῆς εὐσε‐ βείας τὸν ζῆλον, καὶ τὰς ἡνίας τῆς κτίσεως παρ‐ εχώρησε Ζῇ Κύριος. Ὀμνύει κατὰ τοῦ κτίσαντος, ἵν’ | |
| 5 | αἰδουμένη τὸν ὅρκον ἡ κτίσις ἐπίσχῃ τὴν ἐνέργειαν. Ζῇ Κύριος. Ἐπειδὴ, φησὶν, Ἰουδαῖοι πρὸς τὴν τῶν εἰδώλων θρησκείαν νενεύκασιν, ἐπειδὴ τὸν ζωοποιὸν καταλείψαντες, τοῖς νεκροποιοῖς ἑαυτοὺς παραδώ‐ κασι δαίμοσι· πάθεσιν οἰκείοις τὸν Ζῶντα δι‐ | |
| 10 | δασκέσθωσαν· καὶ δι’ ὧν ἀποθνήσκουσι τὸν θάνατον παιδευέσθωσαν· δεχέσθωσαν τὸν λιμὸν παιδαγωγὸν εὐσεβείας, μανθανέτωσαν τῶν ὄμβρων τὸν χορη‐ γὸν ἀβροχίᾳ πληττόμενοι. Φοβοῦμαι δ’ ὅμως τὸ φιλάνθρωπον τοῦ Θεοῦ. Οἶδα γὰρ δάκρυσι ταχέως | |
| 15 | αὐτὸν πειθόμενον, οἶδα ταῖς ἱκεσίαις καμπτόμενον, οἶδα μικρᾷ μετανοίᾳ τὰς τιμωρίας συστέλλοντα, μὴ πρόωρον ἐπαγάγῃ τῆς ἀβροχίας τὴν λύσιν, καὶ γένη‐ ται τῆς τιμωρίας τὸ φάρμακον ἄπρακτον, καὶ μείνῃ πάλιν ἀγνώμων λαὸς τῆς τοῦ Δεσπότου καταφρονῶν | |
| 20 | ἀγαθότητος. Τί οὖν ἐργάσομαι; Ὄρκῳ καὶ αὐτὴν τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν βιάσομαι. Κἂν εἴπῃ πρός με Θεὸς παρ’ αὐτῶν ἱκετευόμενος, Παράσχω τὸν ὑετὸν τοῖς ἀνθρώποις, Ἠλία; φήσω πρὸς αὐτὸν, Οὔ. Ζῇ Κύριος, οὐκ ἔσται εἰς τὰ ἔτη ταῦτα δρόσος, | |
| 25 | ἢ ὑετὸς ἐπὶ τῆς γῆς, εἰ μὴ διὰ στόματός μου. Μετρεῖ τῇ φύσει τὰ ῥήματα. Ἔστω, τὸν οὐρανὸν ἐπέχεις, τί καὶ τὴν τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν κατέχεις; Ἔστω, κατὰ τῶν ὁμοδούλων ἐκτείνεις ἀπόφασιν, τί καὶ τοῦ Δεσπότου τὴν ἐξουσίαν ἁρπάζεις; Ἐδέσμευ‐ | |
| 30 | σας σὺ τὰς νεφέλας, ἀλλὰ τῷ Ποιητῇ κἂν τὸ λέγειν ἐπίτρεψον. Οὔ· Ζῇ Κύριος· εἰ μὴ διὰ στόματός μου. Παιδαγωγόν με, φησὶ, τῷ λαῷ θεοσεβείας ἀπ‐ έστειλας, διδάσκαλον ἀσεβοῦντος πλήθους κατέστη‐ σας, δίδου καὶ τῆς τιμωρίας τὴν ἐξουσίαν· οἶδα κατ’ | |
| 35 | ἀξίαν ἐγὼ τοῖς ἀσεβοῦσι τῆς κολάσεως μέτρον. Εἰ μὴ διὰ λόγου στόματός μου. Δίδωσι συσχεθεὶς τὴν ἐξουσίαν τῷ Ἠλίᾳ Θεός· οἰκτείρων μὲν τοὺς ἀξίως κολαζομένους, ἐντρεπόμενος δὲ τοῦ προφήτου τὸν ζῆλον. Ὑφ’ ἑκατέρων δὲ συνεχόμενος ὁ τῶν ὅλων | |
| 40 | Δεσπότης, τί ποιεῖ; Σοφίας ἀγαθότητι μίξας τὴν χρείαν μεταχειρίζεται. Δίδωσι μὲν γὰρ τῷ προφήτῃ τῆς ἀβροχίας τὴν ἐξουσίαν, μαλάττων δὲ αὐτοῦ τὴν ὀργὴν, μεριστὴν αὐτὸν τῆς τιμωρίας ἐργάζεται, καὶ συγκαταδικάζει τῷ λαῷ τὸν προφήτην, πείθων αὐτὸν | |
| 45 | καὶ ἄκοντα γενέσθαι ὁμοφύλοις φιλάνθρωπον. Ἀλλ’ | 150 |
152 | ἵνα μὴ τοῖς ἀσεβέσιν ὁ εὐσεβὴς ἐπίσης λιμῷ διαφθεί‐ ρηται, χορηγῶν αὐτῷ τὴν τροφὴν, λανθανόντως τὴν γνώμην βιάζεται. Τρέφει γὰρ αὐτὸν διὰ κοράκων, ἵν’ ὥσπερ ἀκαθάρτου ζώου τὴν τροφὴν μυσαττόμε‐ | |
| 5 | νος, λύσῃ τοῦ λιμοῦ τὴν ἀπόφασιν. Ἐντελοῦμαι γὰρ, φησὶ, τοῖς κόραξι τοῦ διατρέφειν σε. Βλέπε μοι τὴν θείαν σοφίαν. Ὡς μισότεκνον τὸ ζῶον ὁ κόραξ παρὰ τῇ Γραφῇ διαβέβληται. Τίκτοντες γὰρ ἀρνοῦν‐ ται τὴν γονὴν, τῆς τῶν τέκνων τροφῆς οὐ φροντί‐ | |
| 10 | ζοντες. Ἀλλ’ ἡ περὶ πᾶσαν τὴν κτίσιν θεία διοικοῦσα πρόνοια, καὶ τοῖς νεοσσοῖς ἀποῤῥήτως διά τινων ζώων μικρῶν γεωργεῖ τὴν τροφήν. Καὶ ταύτην ἀνυμνῶν ὁ προφήτης Δαυῒδ μελῳδεῖ· Καὶ τοῖς νεοσ‐ σοῖς τῶν κοράκων τοῖς ἐπικαλουμένοις αὐτόν. | |
| 15 | Ἐντελοῦμαι, φησὶ, τοῖς κόραξι τοῦ διατρέφειν σε. Οἱ τῶν τέκνων προδόται, τῆς σῆς τροφῆς γεωρ‐ γοί. Μὴ τοίνυν γενήσῃ χείρων τῶν μισοτέκνων κο‐ ράκων, μὴ μιμήσῃ τὴν τούτων περὶ τοὺς Ἰουδαίους μισοτεκνίαν, ἀλλὰ μίμησαι τὴν τούτων περὶ σὲ θε‐ | |
| 20 | ραπείαν. Ἐνίκησαν οὗτοι τὴν φύσιν τῇ περί σε λει‐ τουργίᾳ· νίκησον καὶ αὐτὸς φιλανθρωπίᾳ τὴν Ἰου‐ δαίων κακίαν, μὴ γένῃ τῶν κοράκων περὶ τοὺς ὁμοφύλους ἀπανθρωπότερος· αἰδέσθητι πρεσβευτὰς φιλανθρωπίας γινομένους τοὺς κόρακας. βʹ. Ἀλλ’ ὡς εἶδεν ὁ Θεὸς τὸν Ἠλίαν ἀνένδοτον, | |
| 25 | παύει μὲν διακονοῦντας ἐκείνους, ἐπέχει δὲ τὴν τρο‐ φὴν, ἵνα τὴν γνώμην βιάσηται. Καίτοι καὶ τοῦ προ‐ φήτου χωρὶς εὐχερὴς τῷ Θεῷ τῶν ὄμβρων ἡ δόσις, ἀλλ’ οὐκ ἐβούλετο λύειν οἰκέτου φιλοῦντος ἀπόφασιν, ἀλλ’ ἐκείνους κολαζομένους οἰκτείρων τὸν Ἠλίαν | |
| 30 | οὐχ ὕβριζε. Σοφῶς δὲ τὰ κατὰ τὸν προφήτην ἐμεθ‐ ώδευεν. Ὡς γὰρ εἶδεν, ὃ ἔφην, οὐκ ἐνδιδόντα, νικῶντά τε τῆς πείνης τὴν βίαν τῷ τόνῳ τῆς γνώμης· μᾶλλον δὲ ὡς εἶδεν τρυφῶντα τῇ τῶν ἀσεβῶν τιμωρίᾳ, τό‐ πους αὐτὸν ἐκ τόπων ἀμείβειν παρακελεύεται, καὶ | |
| 35 | πρὸς Σαραφθὰ βαδίζειν ἐπείγεται· καὶ πρὸς χήραν ἀποστέλλει γυναῖκα τὸν χήραν τὴν κτίσιν διὰ τῆς φωνῆς ἐργασάμενον. Ἐντελοῦμαι, φησὶ, γυναικὶ χήρᾳ τοῦ διατρέφειν σε. Μονονουχὶ λέγων, Εἰ μὴ αἰσχύνῃ τὴν τροφὴν, μὴ σβέσῃς τὴν ἀγανάκτησιν. | |
| 40 | Χήραν καὶ πενιχρὰν, καὶ πρὸς τούτοις ἐθνικὴν ἐπι‐ λέγεται· ἵνα ἢ τὴν πενίαν οἰκτείρῃ, ἢ ὡς ἐθνικῆς ἀπογραφῇ τὴν τροφὴν, καὶ γένηται καὶ ἄκων φιλ‐ άνθρωπος, καὶ λύσῃ νεφέλας σιωπῇ δεδεμένας. Ἀλλ’ οὐ παραιτεῖται βαδίζειν ὡς πρὸς τὴν χήραν | |
| 45 | Ἠλίας. Ἡ δὲ τῷ σχήματι τὴν πενίαν ἐλέγχει. Παρ‐ | 152 |
153 | εσκεύασε γὰρ τὴν τροφὴν ὁμοῦ καὶ ταφήν· καὶ γί‐ νεται τῆς χήρας προσαίτης ὁ τὰς οὐρανοῦ κλεῖς πε‐ ριδήσας τοῖς χείλεσιν. Ἡ δὲ τί φησιν; Ζῇ Κύριος ὁ Θεός σου. Ὡς προφήτην τιμᾷς, ὃν προσαίτην | |
| 5 | ὁρᾷς; πόθεν ἔχεις τοῦ προφήτου τὴν γνῶσιν; Ὑπό‐ μνησον σαυτὸν, ἀγαπητὲ, τῶν τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν Ἠλίαν ῥημάτων· Ἐντελοῦμαι, φησὶ, γυναικὶ χήρᾳ τοῦ διατρέφειν σε. Καὶ δῆλόν ἐστιν ὡς δι’ ἀπο‐ καλύψεως ἡ τοῦ προφήτου παρουσία τῇ χήρᾳ κατεμη‐ | |
| 10 | νύετο. Καὶ ἦν ἡ δι’ ὀμμάτων θέα τῆς καθ’ ὕπνους θέας ὑπόμνησις. Ἐπιγνοῦσα τοίνυν τὴν τοῦ παρόντος ἀξίαν, τὴν πενίαν ὠδύρετο. Ζῇ Κύριος ὁ Θεός σου, φησὶν, οὐκ ἔστι μοι ἐγκρυφίας, ἀλλ’ ἢ δρὰξ ἀλεύρου ἐν τῇ ὑδρίᾳ, καὶ ὀλίγον ἔλαιον ἐν τῷ | |
| 15 | καμψάκῃ· καὶ ἰδοὺ ἐγὼ συλλέγω δύο ξυλάρια, καὶ εἰσελεύσομαι, καὶ ποιήσω ἐμαυτῇ, καὶ τοῖς τέκνοις μου, καὶ φαγόμεθα, καὶ ἀποθανούμεθα. Τὸ πέρας ἡμῖν τῆς τροφῆς, ἀρχὴ τελευτῆς. Ταύτην τελευταίαν παραθήσομαι τράπεζαν· μέτρον ἡμῖν τῆς | |
| 20 | ζωῆς ἡ δρὰξ τοῦ ἀλεύρου καθέστηκε, μίαν ἀναμένο‐ μεν προθεσμίαν τροφῆς καὶ θανάτου· μετὰ ταύτην τὴν βρῶσιν, ἡμεῖς θανάτου βρῶσις ἐσόμεθα. Ἔπα‐ θέν τι πρὸς τὴν φωνὴν ὁ προφήτης. Οἰκτείρει μητέρα συλλιμώττουσαν τέκνοις, εἶδε σπλάγχνα μητρὸς τῷ | |
| 25 | τῶν τέκνων λιμῷ σπαραττόμενα, καὶ φωνὴν ἀφίησιν ἰκμάδα φιλανθρωπίας ἔχουσαν· Τάδε λέγει Κύριος· Ἡ ὑδρία τοῦ ἀλεύρου οὐκ ἐκλείψει, καὶ ὁ καμ‐ ψάκης τοῦ ἐλαίου οὐκ ἐλαττονήσει ἕως ἡμέρας τοῦ δοῦναι Κύριον ὑετὸν ἐπὶ τῆς γῆς. Τέως τὸν | |
| 30 | ὑετὸν ἐπαγγέλλεται, εὐτρεπίζει ταῖς ἐλπίσι τὰ νέφη, καὶ πηγὴν τῆς τροφῆς τὴν ὑδρίαν ἐργάζεται· καὶ ὅση τῆς ἡμέρας ἡ χρεία, τοσαύτη τῆς ὑδρίας ἡ χορηγία· καθ’ ἡμέραν, ἣν ἡ χήρα ἐβούλετο, γεωργίαν ἐπὶ τῆς ὑδρίας ἐτρύγα. γʹ. Ἀλλ’ ὁ μὲν χρόνον καὶ οὗτος ἐπερίττευεν, καὶ | |
| 35 | ὁ λιμὸς ἐπεκράτει· καὶ ἡ κτίσις ἐκεχάλκευτο, ὁ δὲ προφήτης οὐκ ἐσπένδετο. Τί οὖν ποιεῖ τῆς φιλανθρω‐ πίας ἡ πηγή; Τρίτῃ περιβάλλει μηχανῇ τὸν προφή‐ την, δι’ ἧς ἡττηθεὶς ὁ Ἠλίας, καὶ ἄκων πρὸς φι‐ λανθρωπίαν καμφθῇ. Νόσος γὰρ ἐν μέσῳ, καὶ ὁ τῆς | |
| 40 | χήρας υἱὸς ἀνηρπάζετο. Πρόσταγμα Θεοῦ τὴν ψυχὴν ἐκ τοῦ σώματος μεταβαίνειν ἐκέλευε· καὶ περιίστα‐ ται τῷ προφήτῃ ἡ χήρα· Τί ἐμοὶ καὶ σοὶ, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ; εἰσῆλθες πρός με ἀναμνῆσαι τὰς ἁμαρ‐ τίας μου, καὶ θανατῶσαι τὸν υἱόν μου; Εἴθε, | |
| 45 | φησὶ, τῷ λιμῷ προαπολοίμην· εἴθε φθάσας ὁ θάνατος τῆς τοῦ τέκνου μου τελευτῆς προανήρπασε. Νῦν δέ | |
| μοι χορηγῶν τὴν τροφὴν, πρὸς τοιαύτην με θέαν | 154 | |
156 | ἐτήρησας; Ἠπορεῖτο πρὸς τὸ συμβὰν ὁ Ἠλίας, καὶ τὴν φιλοξενίαν τοῦ γυναίου θαυμάζων, τῆς τοῦ τέκνου τελευτῆς τὴν αἰτίαν ἐζήτει· καὶ ζη‐ τῶν εὗρεν οὖσαν τῶν καθ’ ἑαυτὸν μηχανὴν παρὰ | |
| 5 | Θεοῦ τοῦ παιδίου τὸν θάνατον. Καὶ τῷ Θεῷ προσ‐ πίπτει, καὶ ἐξαγγέλλει τὸ σόφισμα· Οἵ μοι, Κύ‐ ριε, ὁ μάρτυς τῆς χήρας, σὺ ἐκάκωσας τοῦ θα‐ νατῶσαι τὸν υἱὸν αὐτῆς; Ἔγνων σου τὴν κατ’ ἐμοῦ μηχανήν· ᾐσθόμην οἷς παρὰ σοῦ περιβέβλη‐ | |
| 10 | μαι· ἀντίδοσιν ἀπαιτεῖς με φιλανθρωπίας, ἵν’ ὅταν ἐγὼ περὶ τοῦ παιδίου τῆς χήρας ἱκετεύσω, Λῦσον, ὦ Κτίστα, τοῦ παιδίου τὸν θάνατον, ἀντεπαγάγῃς μοι καὶ αὐτός· Λῦσον οὖν καὶ σὺ τὴν τοῦ παιδός μου τοῦ Ἰσραὴλ τῆς ἀβροχίας ἀπόφασιν. Γίνομαι τοίνυν σου | |
| 15 | μαθητὴς τῆς φιλανθρωπίας, ὑπουργὸς ἡμερώτατος· δεῖξον, ὦ Δέσποτα, καὶ θάνατον πρὸς ἀνθρώπους ἡμε‐ ρούμενον· μανθανέτω τὰ τῆς σῆς φιλανθρωπίας γνω‐ ρίσματα· φθανέτω καὶ ἄχρις ᾅδου τὰ τῆς σῆς ἀγαθό‐ τητος δόγματα· λυέσθω καὶ τῶν ζώντων ἡ τιμωρία, | |
| 20 | καὶ τῶν τεθνηκότων τὰ δεσμωτήρια. Διεδέχετο τοῦ προφήτου τὴν εὐχὴν ἡ τοῦ παιδίου ζωὴ, καὶ ὁ κατὰ ἀνθρώπων ἀήττητος θάνατος, τὴν ἧτταν διὰ τὸν Ἠλίαν ἐμάνθανε, καὶ γλώττῃ τῇ προφητικῇ βιασθεὶς ἐθρηνῴδει. Πρῶτος γὰρ νεκρὸς ἐξ αὐτοῦ ἀποσπώμε‐ | |
| 25 | νος ἀνθρωπίνως πενθεῖν ἐδιδάσκετο· Τίς ἡ τῶν πρα‐ γμάτων, λέγων, αὕτη παρ’ ἐλπίδας μεταβολή; Νε‐ κροὶ παλινδρομοῦσιν εἰς βίον, καὶ ψυχαὶ τοῖς ἑαυτῶν μετὰ θάνατον εἰσοικίζονται σώμασι· καὶ λύεται θα‐ νάτου νόμος ἐν παραδείσῳ συγγεγραμμένος. Ἐνέχυ‐ | |
| 30 | ρον ἔχω τῆς δεσποτείας τῶν κρατουμένων τὰ πταί‐ σματα· ὅπλα μοι κατὰ ἀνθρώπων, τῶν ἀνθρώπων τὰ πταίσματα. Τοσοῦτον παρ’ ἐμοὶ νέφος δικαίων, καὶ τῶν ἐμῶν οὐδεὶς δραπετεύων δικτύων, ἁμαρτω‐ λῶν μυριάδες τοῖς ἐμοῖς δεσμωτηρίοις ἐνέχονται. | |
| 35 | Ἐλύπει δέ με μόνος ὁ Ἐνὼχ τὰ ἐμὰ σκῆπτρα ὑπὸ πείρας πατήσας, ὅτι μέρος ὑπάρχων τῆς φύσεως, ἀνωτέρω γέγονε τῆς ἀποφάσεως. Νυνὶ δὲ καὶ ὧν ἔσχον τὴν κτῆσιν, τούτων τὴν ζωὴν ἀναπράττομαι. Ματαίαις ἐλπίσιν ἐμαυτὸν ἐδελέαζον, ἄλυτον ἔσεσθαι | |
| 40 | τὴν ὀργὴν τοῦ Θεοῦ κατὰ ἀνθρώπων οἰόμενος. Τάχα κατὰ μέρος ἱκετευόμενος λύσῃ καὶ τὸ, Γῆ εἶ, καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ. Εἰ γὰρ ἑνὸς δικαίου φωνὴν αἰδεσθεὶς, ἔξω με τῆς τῶν νεκρῶν δεσποτείας εἰργάσατο, φοβοῦμαι μὴ ἄνθρωποι καθ’ ἡμῶν ἐξορχούμενοι, εἴπωσι· Ποῦ | |
| 45 | σου, θάνατε, τὸ νῖκος; ποῦ σου, ᾄδη, τὸ κέν‐ τρον; Ὁ μὲν οὖν τῆς χήρας υἱὸς ταῖς τῆς μη‐ | |
| τρὸς ἀγκάλαις ἐδίδοτο. Ἠλίας δὲ ταῖς τοῦ Θεοῦ μη‐ | 156 | |
157 | χαναῖς πρὸς φιλανθρωπίαν καμφθεὶς, τὸν ὑετὸν τοῖς ἀνθρώποις νεφέλαις ἐδίδου, καὶ πάλιν οὐρανὸς νεφέ‐ λαις ἐνδύεται· γῆ δὲ τὴν τῆς ἀκαρπίας χηρίαν ἀπετί‐ θετο, καὶ πάλιν ἡ κτίσις διὰ τῶν ὄμβρων ἐνέαζε, | |
| 5 | τὰ δὲ τῶν ἀνθρώπων πλημμελήματα κατ’ οὐδὲν ἠλαττοῦντο. Θεὸς δὲ τὸν Ἠλίαν ὁρῶν ζήλῳ δικαίῳ πάλιν κατὰ ἀσεβῶν πυρακτούμενον, καὶ σιδήρῳ τῶν ψευδοπροφητῶν τὸ στίφος θερίζοντα, ἅρματι πυρίνῳ τῶν ἀσεβούντων μεθίστησι, μονονουχὶ ταῦτα πρὸς τὸν | |
| 10 | προφήτην φθεγξάμενος· Θαυμάζω μέν σου τὸν ζῆλον, Ἠλία, καὶ τὴν ἀρετὴν ἀποδέχομαι· τὰ δὲ τῶν ἀν‐ θρώπων γένη πρὸς ἁμαρτίαν ὀξύῤῥοπα. Καὶ εἰ σύνδρομον ἐπάξω ταῖς ἁμαρτίαις τὴν τιμωρίαν, ἐκ‐ λείψει τὸ γένος μὴ φιλανθρωπίᾳ φερόμενον. Σοὶ βα‐ | |
| 15 | ρεῖα τῶν ἁμαρτανόντων ἡ θέα· ἐμοὶ δὲ ὄντι Δεσπότῃ νόμος φιλανθρωπίας ἀνάγραπτος. Ὀφειλέτην αὐτὸς ἐμαυτὸν ἀγαθότητος ἐγγράφως κατέστησα. Κἂν ἴδω ποτὲ πρὸς τιμωρίαν διὰ τὴν ἁμαρτίαν, αἰδοῦμαι τῆς φιλανθρωπίας τὰ γράμματα, λέγοντα· Οὐ βούλομαι | |
| 20 | τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὡς τὸ ἐπιστρέψαι αὐτὸν πρός με, καὶ ζῇν. Σὺ μὲν οὖν δέχου καταγώ‐ γιον ἁμαρτίας ἐλεύθερον, συμπολιτεύου μετὰ σαρκὸς τοῖς ἀγγέλοις· ἐγὼ δὲ πρὸς ἀνθρώπους διὰ τῆς οἰκονομίας ἐλεύσομαι, ἐγὼ πρὸς τὴν τούτων σωτηρίαν δραμήσομαι· φύσιν ἐγὼ τῶν ἀνθρώπων ἀπαρχὴν ἀναλήψομαι, καὶ πάθει θεραπεύσω τὰ πάθη, διὰ θανάτου | |
| 25 | λύσω τὸν θάνατον. Ταῦτα γὰρ ὁ πρὸ σοῦ προφήτης Ἡσαΐας τοῖς ἀνθρώποις εὐηγγελίζετο λέγων· Τῷ μώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἰάθημεν. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 27t | ΛΟΓΟΣ ΙΒʹ. | |
| 28t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν Ἰωνᾶν. | |
| 29 | αʹ. Ἅπας μὲν ὁ τῆς κτίσεως κόσμος τῆς θείας | |
| 30 | φιλανθρωπίας εἰκών ἐστιν, ὄμμασιν αὐτοῖς ἐκπαιδεύων τοῦ Κτίστου τὴν ἀγαθότητα· αὐτὸ γὰρ δὴ πρῶ‐ τον, τὸ πρὸς δημιουργίαν ἐλθεῖν, καὶ δοῦναι τοῖς οὐκ οὖσι τοῦ εἶναι τὴν πάροδον, τῆς χρηστότητος γνώ‐ ρισμα· οὐκ ἦν οὐρανὸς, οὐκ ἦν γῆ, οὐχ ὑπῆρχε πε‐ | |
| 35 | λάγη, φωτὸς ἴχνος οὐκ ἐβλέπετο. Καὶ τί ταῦτα λέγω; ἀγγέλων δῆμοι τοῦ εἶναι ἐστέρηντο· μόνος γὰρ εἶχε τὸ εἶναι Θεός· Θεὸς ἡ τοῦ εἶναι πηγὴ, ὁ τῆς ζωῆς θη‐ σαυρὸς, ὁ τοῦ γενέσθαι μόνος ἀνενδεὴς, ἀγαθότητα βρύων. Οὗτος τὰ μὴ ὄντα πρὸς τὸ εἶναι καλεῖ, οὐκ | |
| 40 | αἰτηθεὶς, οὐκ ἱκετευθεὶς τοῖς οὐκ οὖσι τὸ εἶναι χαρίζε‐ ται. Ποῦ γὰρ ἂν τὸ μὴ ὂν περὶ τοῦ γενέσθαι τὸν ὄν‐ | |
| τα παρεκάλεσεν; Ἀλλ’ ὁ τῆς χρηστότητος | 158 | |
160 | πλοῦτος πλημμυρῶν, καὶ πρὸς τὴν τῶν οὐκ ὄντων ἐκχεόμενος γένεσιν, ὡς ἐν διανομῇ τὰς τοῦ εἶναι κα‐ λέσας γενέσεις, τούτων οὐκ ἠμέλησεν, ἀλλ’ εὐθὺς τὰ πραχθέντα κινῶν πρὸς ἐνέργειαν, ὄργανον τὴν κτί‐ | |
| 5 | σιν τῆς οἰκείας ἀγαθότητος ἔδειξε. Διὰ τοῦτο γῆν γεωργεῖσθαι ἀνθρωπίναις προσέταξε χερσὶ, καὶ θά‐ λατταν ὑποτάττειν τὰ νῶτα τοῖς πλέουσιν· ἀέρα δὲ ταῖς τῶν ζώων ἀναπνοαῖς κατανέμεσθαι, ἥλιον τρέ‐ χειν ἀεὶ, καὶ τὴν ἀκτῖνα κοινὴν ἀφιέναι, καὶ τὰς τοῦ | |
| 10 | φωτὸς λαμπάδας ἀνάπτειν, ταῖς ἀνθρώπων χρείαις ἑπόμενον. Ταύτης αὐτοῦ βούλεται τῆς ἀγαθότητος καὶ ἀνθρώπους περὶ ἀνθρώπους μαθητὰς διαφαίνε‐ σθαι· τέρπεται γὰρ μὴ μόνον ποιητὴς, ἀλλὰ καὶ παιδευτὴς ἀνθρώπων γινόμενος. Διὰ τοῦτο πρὸς τὴν | |
| 15 | οἰκείαν ἐφελκόμενος μίμησιν, ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις ἐβόα· Ἐὰν ἀγαπᾶτε ἀλλήλους, ἐμοὶ μαθηταί ἐστε· καὶ πάλιν· Γίνεσθε οἰκτείρμονες, καθὼς καὶ ὁ Πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος οἰκτείρμων ἐστίν· οὐχ ἵνα πρὸς τὸ ἶσον τῆς ἀξίας ἀνέλθωμεν, | |
| 20 | ἀλλὰ ἵνα τὸ μέτρον τῆς ἑαυτῶν δυνάμεως ἀγαθό‐ τητος πλούτῳ κοσμήσωμεν. Διὰ τούτων, καὶ τῶν ἀνθρώπων τοὺς ἀσυμπαθεῖς ἐπιστρέφει, καὶ οὐδὲ προφήτου φείδεται, συγγινώσκειν τοῖς πταίουσιν οὐ θέλοντος, οὐδὲ δικαιοσύνην αἰδεῖται νοσοῦσαν ἀπ‐ | |
| 25 | ανθρωπίαν. Οἶδεν Ἰωνᾶς ὁ προφήτης ἃ ἐγὼ λέγω, προλαβὼν ἔγνω τοῖς πράγμασι, καὶ τὴν πεῖραν ἔχει διδάσκαλον εὐσεβείας· ζήλῳ σφοδρότερον κατ’ ἀσε‐ βούντων γενόμενος· ἔλαθεν ἑαυτὸν ἀπανθρωπίας περιπαρεὶς ἐλαττώματι. Καὶ εἰ βούλεσθε, τὴν κατ’ | |
| 30 | αὐτὸν ἱστορίαν διέλθωμεν, δι’ αὐτῆς διδασκόμε‐ νοι, ὅπως Θεὸς καὶ προφήτην τρυχόμενον ἄγχει, καὶ ἁμαρτωλοὺς ἐπιστρέφει, καὶ πρὸς μετάνοιαν ἄγει. βʹ. Ἡ Νινευὶ πόλις ἐν Ἀσσυρίοις πολυάνθρωπος, ὑπερβαίνουσα μὲν ἁμαρτίαις τοὺς ὅρους τῆς φύσεως, | |
| 35 | οὐ νικῶσα δ’ ὅμως τῆς θείας φιλανθρωπίας τὰ μέτρα· ἀλλὰ βρασμῷ μὲν ἀσεβείας πυρέττουσα, μετανοίας δὲ ὅμως θεραπευομένη φαρμάκοις. Ταύτην νοσοῦσαν ὡς εἶδεν ὁ φιλάνθρωπος Δημιουργὸς, πέμπει τὸν Ἰω‐ νᾶν ἰατρὸν τοῦ νοσήματος· εἰ γὰρ καὶ μισεῖ πονηρευο‐ | |
| 40 | μένην τὴν γνώμην, ἀλλ’ ἐλεεῖ νόσῳ ἠλλοιωμένην τὴν φύσιν, καὶ γνωρίζει τῆς οἰκείας χειρὸς τὸ πλαστούρ‐ γημα. Πιστεύσας οὖν τῷ προφήτῃ τὴν θεραπείαν, ἐπείγεσθαι πρὸς τοὺς νοσοῦντας παρακελεύεται, πρὶν ἡ νόσος αὐξηθεῖσα, κυρώσῃ τοῦ θανάτου τὴν ψῆφον. | |
| 45 | Ἀνάστηθι τοίνυν, φησὶ, καὶ προπορεύθητι εἰς Νινευὶ τὴν πόλιν τὴν μεγάλην, καὶ κήρυ‐ ξον ἐν αὐτῇ, ὅτι ἀνέβη ἡ κραυγὴ τῆς κακίας αὐτῶν πρός με. —Ἀνάστηθι, καὶ πορεύθητι, εἰς Νινευὶ τὴν πόλιν τὴν μεγάλην. Ἐν ἀπειλῇ τιμω‐ | |
160(50) | ρίας, οἰκτείροντος ῥήματα, ἐπαγγελία κολάσεως, | |
| καὶ διαθέσεως ἔνδειξις· μισοῦντος ἡ φωνὴ, καὶ | 160 | |
161 | ἐλεοῦντος ἡ γνώμη· ἤδη τὴν φειδὼ προσαγορεύει τῆς πόλεως, ἀγανακτῶν ἐλεεῖ, καὶ ἀπειλῶν σῶσαι ποθεῖ, καὶ φανερῶς ὀργιζόμενος, λάθρα τὴν φιλανθρωπίαν ἐνδείκνυται. Ταύτης Ἰωνᾶς ὁ προφήτης καὶ κρυπτο‐ | |
| 5 | μένης αἰσθόμενος, καὶ τῆς πρὸς τοὺς ἁμαρτάνοντας φειδοῦς ὑπηρέτης γενέσθαι μὴ θέλων, καὶ τὸν μὲν προστάττοντα δεδοικὼς, τὸ δὲ προσταχθὲν ἀνύειν οὐ φέρων, ὑπερθέσθαι μηχανᾶται τὸ ἐπίταγμα, καὶ φυγῇ διανοεῖται διακρούσασθαι τὸ πρόσταγμα. Ἐκίνει γὰρ | |
| 10 | λογισμοὺς, δι’ ὧν κρυπτομένην τὴν τοῦ Θεοῦ φιλαν‐ θρωπίαν ἐθήρευσεν· Εἰ τιμωρίας, φησὶ, κατὰ Νινευϊ‐ τῶν ἔδει γενέσθαι, χαίρων ἡπόμην τοῖς ἐπιτάγμασιν, ὑπουργὸς ἂν ἐγενόμην ὑπηρετῶν τῆς κατὰ τῶν ἀσε‐ βούντων κολάσεως· μισῶ γὰρ πόλιν ἀσεβούντων, | |
| 15 | ἀσεβούντων χωρίον βδελύττομαι, πόλιν ἁμαρτωλῶν ἐργαστήριον, μισῶ δῆμον ἀκολασίας ἐργάτην, σω‐ φροσύνης ἀλλότριον, πλεονεξίας γεώργιον. Δῆμος γὰρ οὗτος ὅπλον κατὰ Θεοῦ φέρων τὴν γλῶτταν, πό‐ λις εἰδώλων ἐρῶσα, δαιμόνων θεράπαινα, τὸν Ποιη‐ | |
| 20 | τὴν ἀγνοοῦσα. Ἀλλὰ νῦν ταύτην ὁ Δεσπότης ἀπειλεῖ μὲν, ὡς οἶμαι, κολάζειν, ἀλλάττει δὲ τὴν τιμωρίαν εἰς φόβον. Ὑποπτεύω τὴν ἀπειλὴν ὡς φιλανθρω‐ πίας μητέρα. Τί γὰρ προκηρύττει τὴν καταστροφὴν, εἰ ἀληθεύειν θέλει τὴν κόλασιν; Εἰ τιμωρήσασθαι | |
| 25 | βούλεται, τί λέγει τὸν κίνδυνον; Τί προλαμβάνει τῇ φωνῇ τὴν πληγήν; Ἀλλ’ οἶδα τοῦ φιλανθρώπου τὴν τέχνην· ὀργὴν σχηματίζεται, λῦσαι τὴν τιμωρίαν πρὸ πείρας βουλόμενος· ἐγὼ δὲ κηρύξας ἀναίρεσιν, ψευδολόγος εὑρεθήσομαι, καὶ δυσὶ τούτοις ἀνιαθή‐ | |
| 30 | σομαι· ψεύστης ὁρώμενος, καὶ πόλιν ἐχθρὰν ἀπαθῆ φυλαττομένην θεώμενος. Καὶ δῆμος μὲν ἀσεβὴς, ἀπα‐ θὴς εὑρεθήσεται· ἐγὼ δὲ τοῦ ψεύδους αἰσχύνῃ περι‐ βληθήσομαι. Τί οὖν; Θεραπεύσω τὴν ἀμηχανίαν φυγῇ, ἔτερος ὑπουργείτω φιλανθρωπευομένῳ τῷ Θεῷ· γι‐ | |
| 35 | νέσθω μοι τῆς φυγῆς ὁ χρόνος τῆς λειτουργίας παρ‐ αίτησις. Ταῦτα λέγων ἐπιβαίνει τοῦ σκάφους· ἠ‐ γνόει δὲ ἄρα σφοδροτέραν εὑρίσκων τῆς ἑαυτοῦ μη‐ χανῆς, τὴν ὑπὲρ ἁμαρτωλῶν φιλανθρωπίαν. Πρόσ‐ ταγμα γὰρ εὐθὺς τὴν θάλατταν ἐκίνει πρὸς ζήτησιν, | |
| 40 | Κατάσχε, ὦ θάλασσα, λέγον, προφήτην ἐμὸν δραπε‐ τεύοντα· ἄγε τὸν ἐμὸν οἰκέτην δεσμώτην, διδασκέ‐ σθω τὴν τόλμαν ἀμηχάνοις ἐπιχειρῶν· πολιορκείσθω τὸ σκάφος τοῖς κύμασιν, ὠθείσθω πρὸς κίνδυνον διὰ τῶν πνευμάτων ἡ ναῦς, ἄχρις ἂν ἔκδοτον παρά‐ | |
| 45 | σχωσι τὸ ζητούμενον. Τούτοις ἡ θάλασσα καθωπλι‐ σθεῖσα τοῖς διατάγμασιν, ἐκ βυθῶν ἐκλόνει τοὺς πλέοντας, κυμάτων ὄρη τῇ νηῒ περιστήσαντα τὸν προφήτην ἀπῄτει· οἱ δὲ πλέοντες, τὸν ἅγιον ἀγνοοῦν‐ τες, τέχνῃ πρὸς τὴν ζάλην ἐμάχοντο, καὶ τοῖς οἴαξιν | |
161(50) | ὠθεῖσθαι τὸν κίνδυνον ἤλπιζον, καὶ πρὸς τὸ πέλαγος ἐναυμάχουν, καὶ μάτην τὸν φόρτον ἐπὶ τῶν κυμά‐ των ἐξέχεον, ἔχοντες τὴν τοῦ χειμῶνος ὑπόθεσιν. Ὡς δὲ τέχνη μὲν ἀπεγνώκει τὴν σωτηρίαν, ναυα‐ γοὶ δὲ ταῖς ἐλπίσι καὶ πρὸ τῆς πείρας ἐγίνοντο, | |
| 55 | κλήρῳ ζητοῦσι τὸν τοῦ κλύδωνος αἴτιον. Τί λέγεις; ἡ θάλαττα κλυδωνίζεται, καὶ τὸν κλῆρον ἐν μέσῳ καλεῖς, καὶ αἴτιον τοῦ χειμῶνος καθίζεις; ἄγκυραν τὸν κλῆρον νενόμικας; κυβερνήτην σοι τοῦτον ἐλπί‐ | |
| ζεις ἐν χειμῶνι γενέσθαι; Τί οὖν ἐντεῦθεν διδασκό‐ | 162 | |
164 | μεθα; Ὅτι μερικός τις ἦν, ὡς ἔοικε, τῆς θαλάττης ὁ κλύδων, καὶ περὶ μόνην ταύτην τὴν ναῦν ὁ χειμὼν ἀνεστρέφετο, καὶ ἡ ζάλη τῷ σκάφει περιεγράφετο· καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους εἰρηνεύουσα θάλαττα, κατὰ | |
| 5 | τούτων μόνον ὡπλίζετο· καὶ τοὺς μὲν ἄλλους γα‐ ληνιῶσα παρέπεμπε, τούτοις δὲ συνέτρεχεν ὁ χει‐ μὼν τὸν φυγάδα ζητῶν. Ἐντεῦθεν εἰς αἴσθησιν ἐλ‐ θόντες οἱ πλέοντες, κλήρῳ ζητοῦσι τοῦ χειμῶνος τὸ βούλημα, καὶ ἦν ἀψευδὴς δικάζων κλῆρος, καὶ ὁ προ‐ | |
| 10 | φήτης δραπέτης ἠλέγχετο, καὶ τὴν ψῆφον τὸ κῆτος διεδέχετο. Καὶ ἦν Ἰωνᾶς εὐθὺς ἐν ζῶντι τάφῳ φε‐ ρόμενος, νηχόμενον οἰκῶν δεσμωτήριον, ἐγκι‐ νούμενον φάραγξι, θανάτου χωρίον οἰκῶν, νεκρῶν πανδοχεῖον, οὐ ζώντων, οἰκῶν γαστέρα θανάτου | |
| 15 | μητέρα. Οὕτως ὁ προφήτης συμπάσχειν ἐδιδάσκετο· οὕτως ὁ πρὸς ἁμαρτωλοὺς ἀσυγγνώμων πρὸς φιλ‐ ανθρωπίαν ἐκάμπτετο, μονονουχὶ ταῦτα φάσκοντος τοῦ Θεοῦ πρὸς αὐτὸν ἐν τῷ κήτει, καὶ πείθεται· Σὺ δὲ σκόπει τίνος παρήκουσας, οὗ τὴν φωνὴν καὶ | |
| 20 | τὸ κῆτος ἐντρέπεται· ἀφεθεὶς τοίνυν τοῦ κρατοῦν‐ τος, κήρυττε τοῖς Νινευίταις, ἀπείλησον τὴν κατα‐ στροφὴν, καὶ θέασαι τῶν τρόπων μεταβολήν· σύγ‐ κρινον τοὺς Μωϋσέως μαθητὰς ταῖς Νινευιτῶν ἀσε‐ βείαις· ποσάκις Ἰουδαίοις κηρύξας, τὰς ἀκοὰς οὐκ | |
| 25 | ἐπέστρεψας; ποσάκις βοήσας μάτην τὴν προφητείαν ἐξέχεας; ἀπόβλεψον πόλιν ἀσεβοῦσαν, μετα‐ νοοῦσαν· περίβαλε τῷ φόβῳ τῆς ἀπειλῆς, ὡς παρεβλήθης τῷ κήτει. γʹ. Ἐκάμφθη τοῖς λόγοις ὁ προφήτης, καὶ τὴν | |
| Νινευὶ κατελάμβανε. Καὶ ἤρξατο, φησὶν, Ἰωνᾶς τοῦ | 164 | |
165 | πορεύεσθαι εἰς τὴν πόλιν, καὶ ἐκήρυξε, καὶ εἶπεν. Ἔτι τρεῖς ἡμέραι, καὶ Νινευὶ καταστραφήσε‐ ται. Καὶ ἐπίστευσαν οἱ ἄνδρες Νινευὶ τῷ Θεῷ, καὶ ἐκήρυξαν νηστείαν, καὶ ἐνεδύσαντο σάκκους ἀπὸ | |
| 5 | μικροῦ αὐτῶν ἕως μεγάλου αὐτῶν. Βλέπε τὰ μέτρα τῆς μετανοίας, Ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου αὐτῶν. Πάσας διατρέχει τὰς ἡλικίας ὁ φόβος, πάν‐ τες ὑπομένουσι τὸν ζυγὸν τῆς μετανοίας, πάντες κα‐ λοῦσι τὸν ἰατρὸν τοῦ κινδύνου. Ἔτι τρεῖς ἡμέραι, | |
| 10 | καὶ Νινευὶ καταστραφήσεται. Στενὴ μὲν ἡ τῆς ἀπειλῆς προθεσμία, πλατεῖα δὲ ἡ τῆς μετανοίας δύ‐ ναμις. Ξένος ἀπειλεῖ, καὶ πόλις ὅλη τὸν τρόπον πρὸς τὸν λόγον μεθίσταται· ξένοις ἐφθέγγετο, καὶ καθ‐ άπερ ἐξ οὐρανοῦ φθεγγόμενον ἐδεδοίκεισαν· καὶ μιᾷ | |
| 15 | φωνῇ πένθος ἐθεραπεύετο. Καὶ ἤγγισεν ὁ λόγος πρὸς τὸν βασιλέα τῆς Νινευί. Τί οὖν; ἆρα μὴ πρὸς τὴν ἀξίαν οὗτος ὁρῶν, περιφρονεῖ τῆς προφη‐ τείας; Καὶ ἐξανέστη, φησὶ, τοῦ θρόνου αὑτοῦ, καὶ περιεβάλετο σάκκον, καὶ ἐκάθισεν ἐπὶ σπο‐ | |
| 20 | δοῦ. Τὴν εὐαγγελικὴν προέλαβε ῥῆσιν· Μακάριοι οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ παρακληθήσονται. —Ἐκά‐ θισεν ἐπὶ σποδοῦ. Τὰ τῆς μετανοίας ὅπλα κατὰ τῆς ἁμαρτίας ἐχάλκευσε, καὶ διατάγματι τὸ πένθος ηὐξάνετο· Οἱ ἄνδρες καὶ τὰ κτήνη, καὶ οἱ βόες, | |
| 25 | καὶ τὰ πρόβατα, μὴ γευσάσθωσαν, καὶ ὕδωρ μὴ πινέτωσαν. Συνοδυρέσθω σὺν τοῖς λογικοῖς τῶν ἀλό‐ γων ἡ φύσις· κοινὸς ἔστω θρῆνος τῆς κοινῆς συμ‐ φορᾶς. Εἷς γὰρ ἁπάντων Ποιητὴς, μία χεὶρ τὰ ὅλα διέπλασε, μία τοῖς πᾶσιν ἥπλωται πρόνοια· διὰ νη‐ | |
| 30 | στείας καλείτωσαν, ὃν διὰ γλώττης οὐ δύνανται, ἵνα ἐλεῶν τὴν κατήφειαν, λύσῃ τὴν ἀπόφασιν. Καὶ πε‐ ριεβάλλοντο σάκκους, καὶ ἀνεβόησαν πρὸς τὸν Θεὸν ἐκτενῶς, καὶ ἀπέστρεψεν ἕκαστος ἀπὸ τῆς ὁδοῦ αὐτοῦ τῆς πονηρᾶς. Ταῦτα τῆς ἀληθοῦς με‐ | |
| 35 | τανοίας γνωρίσματα, πενθοῦσα ψυχὴ, δακρύοντες ὀφθαλμοὶ, μεταβολὴ πονηρίας, ἀσεβείας φυγὴ, σαρ‐ κὸς συντριβὴ, ψυχῆς συστολὴ, ἀδικίας ἀπαλλαγή. Τούτοις ἁμαρτία καθαίρεται, τούτοις ἡ θεία ψῆφος παραχωρεῖν οὐκ αἰσχύνεται, καὶ λύει Θεὸς τὴν ἀπό‐ | |
| 40 | φασιν, καὶ μεταγράφει τὸν κίνδυνον. Φιλάνθρωπον | |
| γὰρ βλέμμα προσιοῦσαν αἰδεῖται μετάνοιαν, καὶ ἱκε‐ | 166 | |
168 | τευούσῃ πείθεται, καὶ δακρύουσαν παύει, καὶ συμ‐ πάσχει θρηνούσῃ, καὶ νικηφόρον ἐκπέμπει. Εἶδε γὰρ, φησὶν, ὁ Θεὸς τὰ ἔργα αὐτῶν, ὅτι ἀπέστρε‐ ψαν ἀπὸ τῶν ὁδῶν αὐτῶν τῶν πονηρῶν, καὶ μετ‐ | |
| 5 | ενόησεν ὁ Θεὸς ἐπὶ τῇ κακίᾳ, ἣν ἐλάλησε ποιῆσαι αὐτοῖς. Μετάνοια τὴν μετάνοιαν ἔτε‐ κεν· ἄνθρωποι μεταβάλλονται, καὶ Θεὸς μεταμεμέ‐ ληται. Ὢ τῆς θείας χρηστότητος, πρὸς πόσην ἀξίαν ἤγαγε τὴν μετάνοιαν; ἄνθρωποι δακρύουσι, καὶ Θεὸς | |
| 10 | μεταβάλλεται· θνητοὶ θρηνοῦσι, καὶ λύει τὴν γνώμην ὁ ἀθάνατος· Οὐ γὰρ βούλεται τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὡς τὸ ἐπιστρέψαι αὐτὸν πρὸς αὐτὸν, καὶ ζῇν. Οἱ μὲν οὖν Νινευῖται, λυθείσης τῆς κατ’ αὐτῶν ἀποφάσεως, τὴν τῆς σωτηρίας σύμμαχον με‐ | |
| 15 | τάνοιαν οὐκ ἠφίεσαν. Ἐλύπει δὲ πάλιν τὸν Ἰωνᾶν ἡ Νινευὶ σωζομένη. Ἐξ ἀπόπτου γὰρ καθεζό‐ μενος, τὴν τῆς πόλεως καταστροφὴν κατεσκόπει. Ὡς δὲ εἶδε φιλανθρωπίαν κρατήσασαν, πενθεῖ τοῦ πένθους τὴν λύσιν, καὶ μεταβαίνει ἐπὶ τὸν προφήτην τῶν | |
| 20 | Νινευιτῶν ἡ κατήφεια. Καὶ ἐλυπήθη, φησὶν, Ἰωνᾶς λύπην μεγάλην, καὶ συνεχύθη, καὶ προσ‐ ηύξατο πρὸς Κύριον καὶ εἶπεν· Ὦ [δὴ] Κύριε, οὐχ οὗτοι οἱ λόγοι μου ἔτι ὄντος μου ἐν τῇ γῇ μου; Διὰ τοῦτο προέφθασα τοῦ φυγεῖν εἰς Θαρ‐ | |
| 25 | σεῖς, διότι ἔγνων ὅτι σὺ εἶ, Κύριε, ἐλεήμων, μα‐ κρόθυμος, καὶ πολυέλεος. Αὕτη μου τῆς φυγῆς ἀφορμή· ἐννοῶν τὴν φιλανθρωπίαν, τὴν προφητείαν ἠρνούμην· ἤδειν ὅτι μικροῖς δάκρυσιν ἁμαρτωλῶν, λύεις τὴν ἀγανάκτησιν· οὐκ ἐπίστευον θυμουμένῳ, | |
| 30 | τὸ συμπαθὲς λογιζόμενος. Καὶ νῦν ἐγὼ μὲν ψευδο‐ λόγος νενόμισμαι· Νινευίτης δέ μου τὴν προφητείαν γελᾷ, καὶ τὴν σὴν ἀπόφασιν ἔστησε. Τί οὖν ὁ Θεὸς, ὁ καὶ ἁμαρτωλοὺς ἐλεῶν, καὶ δικαίους πρὸς φιλανθρω‐ πίαν χειραγωγῶν; Οὐ περιεῖδε τὸν προφήτην ἀσυμ‐ | |
| 35 | παθείας νόσῳ κρατούμενον. Καὶ τί, φησὶ, κατα‐ μέμφῃ μου τῆς φιλανθρωπίας, ὦ προφῆτα; ἔτι μου κατηγορεῖς τῆς χρηστότητος; οὐκ ἐμάλαξέ σε τοῦ κήτους ὁ φόβος; ἀλλ’ ἔτι περὶ ἁμαρτωλοὺς ἀπηνὴς εἶ; οὐδὲ μετανοοῦντας οἰκτείρεις; οὐδὲ μεταβάλλεις τὴν | |
| 40 | ψῆφον; Μὴ ἐλέγξῃ σου τὸν τόνον κολοκύνθη, καὶ οὐ φείδομαι πόλεως; μὴ θρηνήσεις ἄνθους ἀπώ‐ λειαν, καὶ τοσαύτας μυριάδας ἀνθρώπων ἐκδίδωμι; Νὺξ ἐν μέσῳ, καὶ χλοάζουσα κολοκύνθη, δίκην ὀρό‐ | |
| φου τὸν Ἰωνᾶν περιήπλου, καὶ λειμών τις ἦν ὑπὲρ | 168 | |
169 | κεφαλῆς αἰωρούμενος, καὶ ἄνθη πανταχόθεν, καὶ καρπὸς ἐκκρεμάμενος τρυφεράν τινα θέαν ἐξέπεμ‐ πεν, ἀποτειχίζουσαν τὴν βάλλουσαν ἀκτῖνα. Ἐτέρφθη τῇ θέᾳ, ἐμείωσεν αὐτοῦ τὴν λύπην τὸ ἄνθος, διέτρε‐ | |
| 5 | χεν αὐτοῦ τὴν ψυχὴν ἡ περιτρέχουσα πόα. Ὡς οὖν εἶδεν ἡσθέντα τῇ κολοκύνθῃ, πέμπει τὸν σκώ‐ ληκα, καὶ ξηρὸν ἦν τὸ φυτὸν παραχρῆμα· ὀξυτέραν τῆς βλάστης ὑπέμεινε τὴν ἀπώλειαν. Καὶ γεγύμνωτο μὲν ὁ προφήτης τῆς σκέπης, ἐλέλυτο τῆς αὐτοσχε‐ | |
| 10 | δίου καλύβης· καύσωνος δὲ φλὸξ σφοδρώτερον πνεύ‐ σασα τὴν κεφαλὴν ἐνεπίμπρα· ἀθυμία τὴν ἐπιθυμίαν διεδέχετο· τῇ δὲ λύπῃ πληγέντα βλέπων τὸν Ἰωνᾶν ὁ Θεὸς, κριτὴν γενέσθαι τῆς θείας φιλανθρωπίας πάλιν προτρέπεται, καί φησιν· Εἰ σφόδρα λελύπησαι | |
| 15 | ἐπὶ τῇ κολοκύνθῃ, ἤλγησας ἀπολλυμένης κολοκύνθης, προφῆτα, ἐλύπησέ σε φυτὸν, οὐκέτι χλοάζειν δυνά‐ μενον· τί οὖν με πάσχειν νομίζεις ἀπολλυμένων ἀν‐ θρώπων; ἄνθος οἰκτείρεις, ἐγὼ μὴ φείσομαι πόλεως; καὶ σὺ μὲν οὐκ ἐγεώργησας, οὐκ ἐφύτευσας· οὗτοι | |
| 20 | δὲ τῆς ἐμῆς γεωργίας φυτὰ, τῆς ἐμῆς δεξιᾶς οἱ καρ‐ ποί. Καὶ σὺ μὲν πρὸς τοὺς ἁμαρτάνοντας βλέπεις· ἐγὼ δὲ πλείους ἢ δώδεκα μυριάδας ὁρῶ, οἷς οὔπω γέγονεν ὑπουργὸς ἁμαρτίας ὁ χρόνος. Τὸν τῆς κο‐ λοκύνθης οἰκτείρεις καρπόν· ἐγὼ δὲ τῶν τῆς φύσεως | |
| 25 | ἐκτεμνομένων βοτρύων οὐ φείσομαι; Ἔστω, τῶν ἄλλων ἀνθρώπων καταγινώσκεις· τί τῶν ἄρτι τε‐ χθέντων ἔχεις κατηγορεῖν; ποίαν σοι μέμψεως αἰ‐ τίαν τὰ κτήνη δεδώκασιν; Ἢ ἁμαρτωλοὺς μετανοοῦν‐ τας αἰδέσθητι, ἢ τῶν ἄρτι τεχθέντων τὴν πρεσβείαν | |
| 30 | ἐντράπηθι. Ποθήσωμεν ἁμαρτωλοὶ τὸν τῆς σωτηρίας δοτῆρα· ἀγαπήσωμεν ἰατρὸν, ἀντὶ πυρὸς καὶ σιδή‐ ρου, φαρμάκῳ τὴν ψυχὴν θεραπεύοντα. Πάν‐ τες τῆς ἰατρείας ταύτης ἐσμὲν ἐνδεεῖς· ἐπὶ κοινῇ νόσῳ τὸ κοινὸν μεταχειρισώμεθα φάρμακον. Ἀκού‐ | |
| 35 | σωμεν Ἰωάννου βοῶντος· Μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Προσέλθωμεν τῷ Σω‐ | |
| τῆρι τὰς χεῖρας ἐκτείναντι, καὶ πρὸς αὑτὸν ἐφελκομένῳ, καὶ λέγοντι· Δεῦτε πρός με, πάντες οἱ | 170 | |
172 | κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 3t | ΛΟΓΟΣ ΙΓʹ. | |
| 4t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν αὐτὸν Ἰωνᾶν. | |
| 5 | αʹ. Οἱ τὰς τῶν φρεάτων πηγὰς ἐκκαθαίροντες, ὅσῳπερ ἂν αὐτὰς μεταλλεύωσι, τοσούτῳ μᾶλλον καθαρωτέρας, καὶ πλουσιωτέρας ἀναδίδοσθαι παρα‐ σκευάζουσιν. Ἡ γὰρ τῶν ναμάτων γαστὴρ, εὐρυνο‐ μένη κατὰ τὴν κίνησιν, οὓς ὠδίνει κρουνοὺς ἀπο‐ | |
| 10 | τίκτει. Τοιαύτη τῆς θείας Γραφῆς ἡ πηγή. Εἰ γάρ τις ἐν αὐτῇ τὰς οὐρανίους φλέβας τῷ λόγῳ διασκάψαι θελήσειεν, ὄψεται πλέον γυμνούμενον τὸ ταμεῖον τῆς χάριτος. Ἠκούσατε τῆς κατὰ τὸν Ἰωνᾶν ἱστορίας; ἐθεάσασθε τῆς μετανοίας τὴν δύναμιν; εἴδετε βασι‐ | |
| 15 | λέα πενθήρη, σποδῷ καὶ σάκκῳ, καὶ ψυχῆς ταπει‐ νότητι, τὸν ἐν οὐρανῷ βασιλέα δωροδοκοῦντα; εἴδετε θυμὸν ἀθάνατον θνητοῖς δάκρυσιν ἀναιρούμενον; εἴδετε προφήτου φιλονεικίαν, καὶ Θεοῦ φιλανθρω‐ πίαν; εἴδετε προφήτην ἐν κήτει κυοφορούμενον, καὶ | |
| 20 | τὴν πρὸς ἁμαρτωλοὺς συμπάθειαν ἐκδιδασκόμενον; δεῦρο δὴ οὖν, καὶ τὸν ἕτερον ἐν τῷ προφήτῃ θησαυρὸν κατοπτεύσωμεν· θησαυρὸς δὲ προφητῶν ὁ Δεσπότης Χριστὸς, ὃν ταῖς προφητικαῖς προκηρύττοντες σάλ‐ πιγξι, προανατελλούσας ἐδείκνυον τὰς τῆς παρουσίας | |
| 25 | ἀκτῖνας. Ἰωνᾶς δὲ Χριστὸν οὐ λόγοις ἐκήρυττεν, ἀλλ’ ἐμιμήσατο πάθεσιν· οὐ φωναῖς τὸν Δεσποτικὸν προηγόρευσε τάφον, ἀλλ’ ἐν τῷ κήτει ταφεὶς, καὶ τριήμερος ἐκδοθεὶς δίχα φθορᾶς, ἐδίδασκεν ἀνθρώ‐ πους ἅπαντας, ὅτι θάνατος ἀθανασίας ἀρχὴ, καὶ ἐκ | |
| 30 | τάφου βλαστάνει ζωή· καὶ ταύτας αὐτοῦ τὰς διὰ πραγμάτων φωνὰς, ὁ Χριστὸς οἰκειούμενος, πρὸς | |
| τὸν ἄπιστον τῶν Ἰουδαίων βοᾷ λαόν· Γενεὰ πο‐ | 172 | |
173 | νηρὰ καὶ μοιχαλὶς σημεῖον ἐπιζητεῖ, καὶ σημεῖον οὐ δοθήσεται αὐτῇ, εἰ μὴ τὸ σημεῖον Ἰωνᾶ τοῦ προφήτου. Ὥσπερ γὰρ ἦν Ἰωνᾶς ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ κήτους τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας, οὔτω | |
| 5 | δεῖ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ποιῆσαι ἐν τῇ καρδίᾳ τῆς γῆς. Κηρύττει γὰρ ἐν τῇ σκιᾷ τὴν ἀλήθειαν, ὁ τύπος τὰ πράγματα, τὰ πάθη προζωγραφεῖται τοῖς πάθεσιν. Καὶ δὴ μικρὸν ἀναλαβόντες τῷ λόγῳ, δεί‐ ξωμεν ὅτι φίλον πάλαι Θεῷ, καθάπερ ἐπί τινος ἀρ‐ | |
| 10 | χαίας εἰκόνος σκιαγραφεῖν τὰ νεκρὰ τῆς χάριτος κατορθώματα. Ἐπειδὴ γὰρ τὰ νικῶντα τοὺς νόμους τῆς φύσεως πράγματα, ταῖς τῶν ἀνθρώπων ἀκοαῖς τε καὶ ὄμμασιν ἄπιστα, διὰ τοῦτο τὰς τῶν θαυμάτων εἰκόνας ὁ Θεὸς προκαταβάλλεται, ἵνα τὴν ἐκεί‐ | |
| 15 | νων θέαν ἐν τούτοις προμελετήσαντες, καὶ τὰς ἀμυ‐ δροτέρας τῶν θαυμάτων σκιὰς καθορῶντες, τῇ συν‐ τρόφῳ θεωρίᾳ, καθάπερ ἐν ἐσόπτρῳ τὰ ὑπὲρ φύσιν πιστεύσειαν. βʹ. Ὥσπερ οὖν οἱ τέχνῃ καὶ χρώμασι τὰς τῶν | |
| 20 | ὁρωμένων φύσεις ὠδίνοντες, σκιαῖς προχαράττουσι, πρὶν ἢ τοῖς χρώμασιν ἐπανθήσωσι· τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον ὁ πάνσοφος τεχνίτης τῆς κτίσεως τὰς τῶν εἰκόνων σοφωτέρας πρότερον ταῖς βραχυτέραις ἐσκιο‐ γράφησε· οἷον, ἔμελλε Χριστοῦ πάθος καὶ σταυρὸς | |
| 25 | ἀνθρώποις ἀναλάμπειν σωτήριος, προλαβὼν ἔπηξεν ἐν τῷ τύπῳ τὰ θαύματα, καὶ Ἀβραὰμ ὁ πρεσβύτης, διὰ τῶν οἰκείων ὠδίνων μιμεῖσθαι τὸ πάθος προσ‐ τάττεται. Ἰσαὰκ τῷ πατρὶ περὶ τὸ ἔργον συνέκαμνε, καὶ τὸ θῦμα τὴν θυσίαν συνεμερίμνα τῷ θύοντι· ὁ | |
| 30 | βωμὸς ἐπήγνυτο, ἡ φλὸξ ἀνεπέμπετο, παῖς πρὸς τὴν σφαγὴν ηὐτρεπίζετο, ξίφος ἐφέρετο, ὁ τράχηλος πρὸς ὑποδοχὴν διετάττετο. Ἀλλὰ φωνὴ μὲν οὐρανόθεν τὸ ξίφος ἐδέσμευεν, ἀντεισήγετο δὲ τοῦ παιδὸς ἀμνὸς τοῦ ξύλου κρεμάμενος, καὶ τὸ πρόβατον τῇ τοῦ Μονο‐ | |
| 35 | γενοῦς σφαγῇ ἀντεκομίζετο· καὶ ὁ μὲν Ἰσαὰκ ἔμενεν ἀπαθὴς, ἡ θυσία δὲ τὸ πάθος ἐλάμβανεν. Ἴδε γὰρ, φησὶν, ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου· τῆς γὰρ φαινομένης σαρκὸς τὸ πάθος, οὐ τῆς νοουμένης θεότητος. Πάλιν ἔμελλε | |
| 40 | τίκτειν Παρθένος, ἀντὶ τῶν νόμων τῆς φύσεως πει‐ θομένη τῇ χάριτι· ἵνα μὴ λέγωσιν, Ἄπιστος ὁ τόκος, ἀλλότριον τῆς φύσεως, διὰ τοῦτο προλαβοῦσαι στεῖ‐ ραι μελετῶσι τὸ θαῦμα, καὶ Σάῤῥα μετὰ γῆρας, καὶ πάθος, συναπέτικτε πίστιν τῷ μέλλοντι τόκῳ. Πάλιν, | |
| 45 | ἔμελλεν αἷμα σωτήριον ἀνθρώποις χαρίσασθαι, ἵνα | |
| μὴ τὸ ξένον τοῦ θαύματος ἀπιστίας ὑπόθεσις γένη‐ | 174 | |
176 | ται, αἷμα προβάτου θυρῶν ἐπιχριόμενον, ἔξω μένειν τὸν ὀλοθρευτὴν κατηνάγκαζε, καὶ ἄγγελος θανάτῳ καθωπλισμένος αἵματος θέᾳ πρὸς φυγὴν ἀπηλαύνετο· καὶ ὁ τὰ πρωτότοκα τῆς φύσεως ἐν Αἰγύπτῳ θερί‐ | |
| 5 | ζων, οὐκ ἔψαυεν, ὅπου ἂν τὴν σφραγῖδα ἐγνώριζε. Πάλιν, ἔμελλε βάπτισμα τοῖς ἀνθρώποις παραδίδο‐ σθαι, θανάτου πάροδον καὶ ἀναστάσεως ἄνοδον ὑπισχνούμενον· ὅρα οὖν μοι θάλατταν ὑπηρετοῦσαν τοῖς τύποις, καὶ ῥάβδῳ τυπτόμενα κύματα, καὶ με‐ | |
| 10 | τρούμενον τοῖς ἴχνεσι πέλαγος· καὶ Παῦλον βοῶντα· Διὰ τῆς θαλάσσης διῆλθον, καὶ πάντες εἰς τὸν Μωϋσῆν ἐβαπτίσθησαν ἐν τῇ νεφέλῃ, καὶ ἐν τῇ θαλάσσῃ. Βάπτισμα καλεῖ τὴν θαλάττης ὁδόν· θα‐ νάτου γὰρ ἦν φυγὴ πληρουμένου δι’ ὕδατος. Πάντως | |
| 15 | ἔμελλεν ὁ Χριστοῦ τάφος τοὺς νεκροὺς ἀπολύειν, καὶ θάνατος ἔσεσθαι θανάτου καθαίρεσις, καὶ πάθος πα‐ θῶν ἰατρεῖον εὑρίσκεσθαι. Μὴ τοίνυν ἀπιστήσας, Ἰουδαῖε, συκοφαντήσῃ τὸ θαῦμα, τὸν σὸν Μωϋσέα θεώρησον δι’ ὄφεως ἐν ἐρήμῳ τὴν εἰκόνα τούτου χαλ‐ | |
| 20 | κεύοντα. Ὄφις ἔπληττε, καὶ ὄφις ἰάτρευε, καὶ ὄφεως πάθος ἐθεράπευε. Τίς οὖν ὁ τῷ τύπω μηνυόμενος; τίς; Ἄκουε τοῦ Δεσπότου τὰ οἰκεῖα σαφῶς ἑρμηνεύον‐ τος· Καθὼς ὕψωσε, φησὶ, Μωϋσῆς τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀν‐ | |
| 25 | θρώπου. Ἔμελλε πάλιν Χριστὸς ἐκ νεκρῶν τοὺς νεκροὺς ἀποσπᾷν· Σαλπίσει γὰρ, καὶ οἱ νεκροὶ ἐγερθήσονται ἄφθαρτοι. Ἐπειδὴ μὴ πιστεύεις, Ἰουδαῖε, τῷ Παύλῳ κηρύττοντι, διὰ τοῦτο προλαβὼν Ἠλίας πρῶτον ἔλυσε τοῦ θανάτου νεκρὸν, καὶ τεθνη‐ | |
| 30 | κὼς τὸν τεθνηκότα τῇ ἁφῇ πρὸς φυγὴν διανέστη‐ σε. Διὰ τοῦτο Ἐνὼχ ἔμε[ι]νεν ἔξω τῆς τοῦ θανά‐ του σαγήνης· Ἠλίας τοῖς τῆς φύσεως οὐχ ὑπήκουσε νόμοις. Πάντα γὰρ τύπος, πάντα σκιὰ, πάντα τῆς ἀληθείας προμηνύματα. Ὅρα μοι Παῦλον περὶ τού‐ | |
| 35 | του δημηγοροῦντα· Πάντα γὰρ ταῦτα τύποι συν‐ έβαινον ἐκείνοις· ἐγράφη δὲ πρὸς νουθεσίαν ἡμῶν, εἰς οὓς τὰ τέλη τῶν αἰώνων κατήντησεν. Ἀλλὰ μένει γὰρ τὸν λόγον Ἰωνᾶς, καὶ δεῖξαι καιρὸς, πῶς καὶ τὰ κατ’ αὐτὸν, τῶν κατὰ Χριστὸν τύπος | |
| 40 | καθέστηκε. γʹ. Πολλὴ τοίνυν παρὰ τοῖς ἁγίοις προφήταις τῆς ἀνθρώπων σωτηρίας ὑπῆρχεν ἀπόγνωσις, Ἰουδαίων ἀγνωμονούντων, ἐθνῶν εἰδωλολατρούντων. Οὐκ ἦν ὑγιές τι τῆς φύσεως· ἀλλὰ τοὺς μὲν Ἰουδαίους ἠλέουν | |
| 45 | προφῆται παρανομοῦντας, τῇ τοῦ γένους συμπαθείᾳ | |
| καμπτόμενοι· ἐθυμοῦντο δὲ πρὸς τὰ ἔθνη τὴν νόσον | 176 | |
177 | αὐξανομένην ὁρῶντες. Εἴδωλα πανταχοῦ, Θεὸς ἐν αὐ‐ τοῖς οὐδαμοῦ. Ἀλλ’ οὐκ ἔμελλε νικᾷν τὴν Χριστοῦ ἰατρείαν τὰ πάθη. Εἰ γὰρ καὶ προφητικὰς ὑπήχει γλώττας ἡ νόσος, ἀλλὰ προφήτης ἅπας ἦν τοῖς πε‐ | |
| 5 | πονθόσιν ὁμόδουλος· Χριστοῦ δὲ παρόντος Ἑλληνι‐ σμὸς ἠφανίζετο. Ἐπειδὴ τοίνυν ἔμελλε γλώτταις σα‐ γηνεύειν τὰ ἔθνη Χριστὸς, καὶ τὸν τῆς οἰκουμένης κύκλον ἀσεβείᾳ κρατούμενον τῇ τῆς εὐσεβείας μα‐ θητείᾳ συνάγειν· ἄπιστον δὲ ἦν προφητικαῖς ἀκοαῖς | |
| 10 | τὸ τὰ ἔθνη πρὸς εὐσέβειαν ἐπανάγεσθαι· πείθει τοῖς ἔργοις ἀπιστοῦντας Θεὸς, καὶ δι’ ὧν ὁρῶσιν, ἀνακα‐ λύπτει τὰ μέλλοντα. Διὰ τοῦτο νῦν ἀποστέλλει τὸν Ἰωνᾶν, προανοίγοντα τοῖς ἔθνεσι τῆς σωτηρίας τὰς πύλας, διδάξαι προφήτας βουλόμενος, πόσῳ τῶν Ἰου‐ | |
| 15 | δαίων τὰ ἔθνη πρὸς σωτηρίαν εὐγνωμονέστερα, καὶ ὅσῳπερ Ἕλληνες Ἰσραηλιτῶν περὶ τὴν πίστιν θερ‐ μότεροι. Πορεύθητι, φησὶν, εἰς Νινευῒ τὴν πόλιν τὴν μεγάλην, τὴν τῆς οἰκουμένης εἰκόνα, κήρυξον ἐν αὐτῇ. Τί, φησὶ, Νινευϊτῶν ἀσεβέστερον; τί πρὸς | |
| 20 | εἰδωλολατρείαν μανικώτερον; Σὺ δὲ πέμπε φωνὴν ἀπειλοῦσαν καταστροφὴν, καὶ θέασαι γνώμης μετα‐ βολὴν, τῆς ἐμῆς ἀποφάσεως ὀξυτέραν· θέασαι μετα‐ νοίας ὅπλα τῆς ἐμῆς ὀργῆς δυνατώτερα· θέασαι πῶς οἴδασι καταλλάττειν Δεσπότην θυμούμενον. Ἀλλ’ | |
| 25 | οὐκ ἦν, ὡς ἔοικεν, Ἰωνᾶς φιλανθρωπίας ὑπηρέτης ἑκούσιος· ἀλλ’ ὁρῶν ἀπειλοῦντα τοῖς λόγοις Θεὸν, ἔργῳ δὲ σώζειν ἐπιθυμοῦντα, τῷ μίσει τῶν ἐθνῶν δραπετεύειν ἀντὶ τοῦ προφητεύειν προείρητο, καὶ τὴν πρὸς τὰ ἔθνη δυσμένειαν τοῖς ἔργοις ἐκή‐ | |
| 30 | ρυττεν· ἔκρυπτε φάρμακον, ὃ πρὸς ἴασιν ἔλαβεν. Ἠγνόει δὲ ὡς ὁ τῶν ἁμαρτωλῶν προστάτης τῆς αὐτοῦ τέχνης σοφώτερος. Φυγὼν γὰρ, τῆς θαλάττης πεπέ‐ δητο κύμασιν, ὅτε τὴν τῆς φυγῆς ὑπηρέτιν ὁλκάδα περιέχουσα θάλαττα, τὸν ὁμόδουλον ἐζήτει κρυπτό‐ | |
| 35 | μενον, καὶ τῆς λαθραίας φυγῆς ἐκατηγόρει διὰ τῆς ζάλης ἡ θάλαττα· καὶ προφήτου πάθος ἐν διανοίᾳ κρυπτόμενον ὁ χειμὼν ἐστηλίτευε, καὶ θέατρον τῆς τόλμης αὐτῷ τὸ σκάφος ἐγίνετο, καὶ δικαστήριον ἐπὶ τῆς νεὼς συνεκροτεῖτο, καὶ ὁ κλῆρος τὸν αἴτιον | |
| 40 | ἤλεγχε, καὶ τῷ προφήτῃ ναύτης ἐδικάζετο· Εἰπὲ ἡμῖν τίς εἶ, καὶ πόθεν, καὶ τίς σου ἡ ἐργασία; πόθεν ἔρχῃ, καὶ ποῦ πορεύῃ; Τί οὖν Ἰωνᾶς; Δοῦ‐ λος Κυρίου ἐγώ εἰμι. Αὐτοπρόσωπος κατήγορος γέ‐ γονε· καὶ, Κύριον τὸν Θεὸν τοῦ οὐρανοῦ ἐγὼ σέ‐ | |
| 45 | βομαι, ὃς ἐποίησε τὴν θάλατταν, καὶ τὴν ξηράν. Ὑπὲρ φυγῆς ἀπολογούμενος κήρυξ θεογνωσίας κατ‐ έστη, καὶ παιδευτήριον εὐσεβείας τὸ σκάφος ἐργάζε‐ ται. Κύριον τὸν Θεὸν τοῦ οὐρανοῦ ἐγὼ σέβομαι. Ἔστι Θεὸς, ὦ ναῦται, τῆς ἠπείρου Δεσπότης, καὶ | |
177(50) | τῆς θαλάττης ἐργάτης, οὗ τῶν δακτύλων οὐρανὸς δημιούργημα· ἐκείνου δοῦλος ἐγὼ, τὴν ἐμὴν θάλαττα | |
| διώκει φυγὴν, Δεσπότῃ διακονουμένη· τὸν αὐτῆς | 178 | |
180 | ὁμόδουλον ἐμὲ σαγηνεύει· ἐγὼ τοῦ χειμῶνος ὑπόθε‐ σις. Παρέστη δὴ τῇ θαλάσσῃ τὸ ζητούμενον ἀνδράπο‐ δον· αὕτη τὴν ἐμὴν προσετάχθη φυγὴν ἀνιχνεύειν. Ἀπόδοτε, καὶ σώζεσθε· ἔνδον ἔχετε τὴν γαλήνην, εἰ | |
| 5 | βούλεσθε· ἑνὸς σώματος τὴν σωτηρίαν ὠνήσασθε. Κύριον τὸν Θεὸν τοῦ οὐρανοῦ σέβομαι. Εἰ ταύτας ἀφῆκας τὰς φωνὰς, ὦ προφῆτα, τοῖς Νινευΐταις, οὐ χρεία σοι φυγῆς· οὐκ ἂν ἐδεήθης τοῦ δραπετεύειν, εἰ ταῦτα κηρύττειν τοῖς καταδικασθεῖσιν ἐπείσθης. Πρὶν | |
| 10 | Νινευΐτας διδάξας, τοὺς ναύτας τῆς πλάνης διέσωσας· μέρος ἐθνῶν οἱ συμπλέοντες, ἐν αὐτοῖς τὴν τῶν Νι‐ νευϊτῶν καταμάνθανε πίστιν· πεποίηκας μαθητὰς εὐσεβείας τοὺς τῆς φυγῆς δικαστάς. Καὶ ἔλαβον τὸν Ἰωνᾶν, καὶ ἐνέβαλον εἰς τὴν θάλατταν, καὶ ἔστη | |
| 15 | ἡ θάλασσα ἐκ τοῦ σάλου αὐτῆς. Οὐκέτι γὰρ ἦν χρεία τῆς ζάλης, εἰλημμένου τοῦ φεύγοντος· οὐκ ἦν ἔτι χρεία ζητήσεως, κατασχεθέντος τοῦ δραπε‐ τεύσαντος. Καὶ ἐφοβήθησαν οἱ ναῦται φόβῳ μεγάλῳ τὸν Κύριον, καὶ ἔθυσαν θυσίαν, καὶ ηὔ‐ | |
| 20 | ξαντο εὐχάς. Καὶ φυγὼν ὁ Ἰωνᾶς τὴν τῶν ἀνθρώ‐ πων σωτηρίαν ἐνεμπορεύσατο. Τί οὖν τῶν ἐθνῶν, ὦ προφῆτα, τῆς πονηρίας κωλύεις τὴν ἰατρείαν; Ἐφθέγξω μόνον, καὶ τοὺς συμπλέοντας ἔπεισας· ἐλάλησας, καὶ πίστιν ἐγέννησας ἀφῆκας φωνὴν, καὶ | |
| 25 | τὴν ψυχὴν ἐχειρώσω. Καὶ προσέταξε Κύριος κήτει μεγάλῳ καταπιεῖν τὸν Ἰωνᾶν. Τούτῳ τῷ τρόπῳ δεσμώτην Θεὸς τὸν Προφήτην ἀποδείξας, καὶ τὴν φυ‐ γὴν νικήσας, τῷ τάφῳ τοῦ κήτους εἰλημμένον κατ‐ έχων, μονονουχὶ τοιούτοις χρῆται τοῖς ῥήμασιν· Ἆρ’ | |
| 30 | ἔτι δραπετεύειν ἐθέλεις, ὦ προφῆτα; Ἔτι προτιμᾷς τὴν φυγὴν τῆς τῶν ἐθνῶν σωτηρίας; Περιορᾷς ἀπολ‐ λυμένους; χαίρεις ὁρῶν κολαζομένους; Οὐ θέλεις ὑπουργὸς γενέσθαι τῆς κλήσεως; Οὐκοῦν ὑπόβηθι τριήμερον τάφον· ὑπόμεινον τῆς Δεσποτικῆς οἰκονο‐ | |
| 35 | μίας τὰ πάθη, μάθε πῶς τὰ ἔθνη πάντα κληθήσεται· γενέσθω τάφος τὸ κῆτος, ὑπόμεινον τῆς ἐμῆς οἰκονο‐ μίας τὴν μίμησιν, δι’ ἧς οὐ Νινευῗται μόνον, ἀλλ’ ὁ σύμπας ἀνθρώπων κόσμος δι’ εὐσεβείας σωθήσεται. Περίθου τὰ τῆς ἀναστάσεως σύμβολα· ἀπόδυσαι καθά‐ | |
| 40 | περ μνῆμα τὸ κῆτος, πεῖσον Ἰουδαίους τοὺς σοὺς, ὅπως οἱ τάφοι λυθήσονται. Οὐκ ἔστιν ἔλαττον εἰς θαῦμα τὴν κοιλίαν ζῶντα φυγεῖν, καὶ θανάτου γαστέ‐ ρα. Γίνου θεωρὸς τῆς ἐμῆς οἰκονομίας. Ὁ γὰρ ἐμὸς Υἱὸς ναὸν ἐξ ἀνθρώπων ἀναλήψεται, καὶ στολὴν ἀν‐ | |
| 45 | θρώποις ὁμοιοπαθῆ περιθήσεται· σάρκα περιβαλεῖ‐ ται παρὰ ἀνθρώπων ὑπὲρ ἀνθρώπων. Ταύτην Ἰου‐ δαῖοι κατακρινοῦσι θανάτῳ, καὶ σταυρῷ περιβαλοῦσι, δι’ ἦς τῶν παθῶν τὴν φυγὴν ἐκαρπώσαντο· καὶ θα‐ νάτῳ παραδώσουσι, δι’ ἧς οἱ νεκροὶ τὴν εἰς βίον ἀνα‐ | |
180(50) | βίωσιν ἐδιδάχθησαν, δι’ ἧς ἐξ ᾄδου νικηφόρος πρὸς | |
| ζωὴν ἀνελήλυθε· τάφῳ παραδοθήσεται, καὶ δέξεται | 180 | |
181 | μνῆμα, καθάπερ σὲ, ὦ προφῆτα, τὸ κῆτος. Ἀνέπεμψέ σε κήτους γαστὴρ ἀπαθῆ, καὶ διετήρησεν· ἠτόνησε πρὸς ἀναίρεσιν τὸ τοῦ πελάγους θηρίον, ἀτονήσει κἀκεῖ θάνατος, λύσει τοῦ θανάτου τοὺς νόμους, οὓς | |
| 5 | ἀρχαία παράβασις ὑπηγόρευσεν, ἀπαλείψει τοῦ θα‐ νάτου τοὺς νόμους· τούτου γὰρ ψήφισμα χαλινώσει τὸν ὄφιν κατὰ ἀνθρώπων ἔτι φθεγγόμενον· πᾶσιν ἁπλώσει τοῖς ἔθνεσι τὰς τῆς σωτηρίας ἐλπίδας. Τότε καὶ Νινευῒ καλουμένη Πόλις σωθήσεται, καὶ τὴν | |
| 10 | Χριστοῦ προσηγορίαν ἀντὶ τῶν εἰδώλων ἀλλάξεται. Ὢ τῆς τοῦ Δεσπότου φιλανθρωπίας! καὶ προφήτας ἀγαπώσης, καὶ ἁμαρτωλῶν φειδομένης, καὶ δικαίους παιδευούσης, καὶ πονηροὺς ἐπιστρεφούσης. Συνέκλεισε γὰρ ὁ Θεὸς τοὺς ἅπαντας εἰς ἀπείθειαν, ἵνα τοὺς πάντας ἐλεήσῃ· αὐτοῦ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 14t | ΛΟΓΟΣ ΙΔʹ. | |
| 15t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὴν κατὰ Δαυῒδ ἱστορίαν. | |
| 16 | αʹ. Ἄλλοι μὲν ἄλλων τεχνῶν παιδευταὶ τοῖς ἀν‐ θρώποις καθέζονται, καὶ ποικίλαις ἐπιστήμαις δια‐ κοσμοῦσι τῶν μανθανόντων τὰς χεῖρας, ταῖς τοῦ βίου κολακεύοντες χρείαις. Καὶ ἰατρὸς μὲν ἰατρικὴν ἐξ‐ | |
| 20 | ηγεῖται, τὴν κατὰ τῶν νοσημάτων διὰ φαρμάκων ἐκ‐ παιδεύων παράταξιν. Ἕτερος δέ τις χαλκῷ προσπα‐ λαίων, ἢ σιδήρῳ, φύσιν τῇ τέχνῃ χειρούμενος, εἰς τοὺς ἐραστὰς τῆς τέχνης μεταφέρει τὸ μάθημα, διδά‐ σκων ποίαις μεθόδοις ὁ χαλκὸς εὐπειθὴς ταῖς ἡμετέ‐ | |
| 25 | ραις ὑπάρχει βουλήσεσι. Κἂν γεωργὸν ἀποβλέψῃς, ὄψει, νῦν μὲν ἀρότρῳ τὰς γῆς πολυπραγμονοῦντα λαγόνας, καὶ τῆς τομῆς τὸ βάθος ἀναμετροῦντα τοῖς αὔλαξι· νῦν δὲ τὴν ἄμπελον οἰκείῳ φόρτῳ βεβαρημέ‐ νην τοῖς κλήμασι, ταῖς τομαῖς ἐκκαθαίροντα, καὶ τῷ | |
| 30 | τῶν ναμάτων ἀκριβῶς ἀριθμῷ τῆς ἀμπέλου τὰς κρή‐ νας ζυγοστατοῦντα· ἵνα μὴ, ἀθρόον τὸν τῆς φύσεως ἐκδαπανήσαντα πλοῦτον, ἀβρόχους καὶ πενιχρὰς τὰς πηγὰς ἀποτέκῃ. Εἶτα τοὺς ἐντεῦθεν ἀναβλαστῶντας βοστρύχους διαπλέκων ἐπιμελῶς καὶ διακοσμῶν, | |
| 35 | ἐκπαιδεύει τοὺς ἑαυτοῦ παῖδας τῆς ἀμπέλου τὸν θη‐ σαυρὸν κατὰ μικρὸν μεταλλεύειν, καὶ μὴ τῇ φιλοτι‐ μίᾳ τῆς φύσεως ἑπομένους, καὶ ἔρωτι πλεονεξίας, διδασκάλους πενίας τῷ φυτῷ καταστῆναι. Ἀλλ’ ἄν‐ θρωποι μὲν ἀνθρώπους ἀνθρωπίνας τέχνας παιδεύου‐ | |
| 40 | σιν, ὧν ἡ χρῆσις μὲν τῷ παντὶ συμπερινήχεται βίῳ, | |
| καρπὸς δὲ τῷ παρόντι συμπεριγράφεται χρόνῳ. Ἡ | 182 | |
184 | δὲ θεόπνευστος Γραφὴ, τῆς ἀνθρωπίνης τοὺς ἀνθρώ‐ πους ἀποσπῶσα μικρολογίας, φιλοθεΐας ἀνοίγνυσιν ἐργαστήρια· διδάσκει μάθησιν, ἧς ἀθανασία τὸ κέρ‐ δος, ποίαις γεωργίαις παράδεισος εὐσεβῶς γεωργεῖ‐ | |
| 5 | ται, πῶς ὁ οὐρανὸς σαγηνεύεται, πῶς ἄν τις τοὺς ἐν τῷ οὐρανῷ θησαυροὺς ἐμπορεύσαιτο, πῶς τις κληρο‐ νομήσει Χριστὸν, πῶς τις συμβασιλεύσει Χριστῷ, πῶς τις δραπετεύσει γέενναν, πῶς τις τοῦ μέλλοντος κρατήσει πυρὸς, πῶς τις τὴν κρίσιν φυγὼν φίλος τῷ | |
| 10 | Κριτῇ παρασταίη. Τοιούτων τεχνῶν διδάσκαλος ἡ Γραφὴ προκαθέζεται· ταῦτα βοῶσα τοὺς μαθητὰς ἐκπαιδεύει, οὐκ ἀρκουμένη τοῖς παραγγέλμασιν, ἐν‐ τρέπει πλέον τοῖς πράγμασι. Τῇ γὰρ μνήμῃ τῶν ἀρετῇ κατορθωσάντων ἀνδρῶν ἐρεθίζει πρὸς μίμη‐ | |
| 15 | σιν· τοὺς λαμπροὺς τῆς εὐσεβείας ἀθλητὰς εἰς μέ‐ σον ἄγει τοῖς διηγήμασι, τῷ ὁμοίῳ τῆς φύσεως πρὸς ὁμοιότητα προθέσεως δελεάζουσα. Διὰ τοῦτο γὰρ ὃν πρῶτον ἔτεκε δίκαιον ἡ φύσις, οὐκ ἔκρυψεν· ἀλλὰ τὰ κατὰ τὸν Ἄβελ σαφῶς ἀν[τ]εκήρυξε, χαρακτῆρα δι‐ | |
| 20 | καιοσύνης τοῖς ὕστερον ἀναγράφουσα, ὅτι δῶρον πρὸ δώρου τῷ Θεῷ προσήνεγκε γνώμην· ὅτι τὸν ἀοράτως ὁρῶντα πρὸ τῶν ὁρωμένων δώρων τοῖς ἀοράτοις ἔτερπεν ἀναθήμασι. Τί δ’ ἂν εἴπῃς τὸν Ἐνώχ; Ὃς τῷ πτερῷ τῆς δικαιοσύνης ἀρθεὶς ὑπερέβη τοὺς | |
| 25 | ὅρους τῆς φύσεως, πρῶτος τῆς τελευτῆς τὴν ἀπόφα‐ σιν δείξας ἀποτέλεστον. Ἔχεις πάλιν ἐν τῇ Γραφῇ τὸν Νῶε βοώμενον, ὃς ἐν οἰκουμενικῷ ναυαγίῳ κυ‐ βερνήτης ἐσώζετο, τῷ πηδαλίῳ τῆς δικαιοσύνης κα‐ τακλυσμοῦ βίαν ἀποκρουόμενος. Τί δ’ ἂν εἴπῃς τὸν | |
| 30 | Ἀβραάμ; Ὃς τοὺς τῆς φύσεως νόμους ἐπάτησε, καὶ σφαγεὺς μονογενοῦς παιδὸς ὑπέστη γενέσθαι, τὸν τῆς φύσεως Δεσπότην αἰδούμενος· πόθον Θεοῦ δείξας φυ‐ σικῆς τυραννίδος ἀνώτερον, καὶ ξίφους τὸ φίλτρον ὀξύτερον. Μετάβηθί μοι τῷ λογισμῷ πρὸς τὸν | |
| 35 | προφήτην Δαυῒδ, καὶ βλέπε λειμῶνας ὅλους ἀρετῶν πεφυτευμένους [ἐν] ψυχῇ· ὃς καὶ μειράκιον ὢν ἔτι, τοῖς ἀγαθοῖς ἐκόμα πλεονεκτήμασι, τῷ μὲν χρόνῳ τῆς ἡλικίας ἀτελὴς καθεστὼς, πρὸς αὐτὴν δὲ τῆς θεοσε‐ βείας ἀνελθὼν τὴν ἀκρόπολιν· οὗ θαυμάσας τὸν τρό‐ | |
| 40 | πον Θεὸς, καὶ ἐν μέσῳ ποίμνης βασιλικοῖς ἐκόσμησε σκήπτροις, καὶ διαδήμασι στεφανοῖ τὸν ἔτι τοῖς προ‐ βάτοις ἑπόμενον, τὸν μέγαν Σαμουὴλ τῆς τοῦ μειρα‐ κίου χειροτονίας ὑπουργὸν ποιησάμενος. Καὶ ἀλλάτ‐ τει τὴν μὲν πήραν πορφύρᾳ, τὴν δὲ βακτηρίαν τῷ | |
| 45 | σκήπτρῳ, ἀντὶ δὲ ποίμνης ἀλόγων, τὰς τοῦ Ἰσραὴλ ἀγέλας ποιμαίνειν προσέταξε. Δεῦρο δὴ οὖν, εἰ δοκεῖ, περὶ τούτου σήμερον τὴν διδασκαλίαν κατασχολήσω‐ μεν, καὶ μάθωμεν ἀρετὴν καὶ ἐνταῦθα τιμωμένην, καὶ ἐν οὐρανῷ στεφανουμένην· καὶ γενώμεθα μαθη‐ ταὶ τοῦ Δαυῒδ ἴχνεσιν ἀκολουθοῦντες, οἷς ἐκεῖνος χρησάμενος πρὸς τὸν οὐρανὸν ηὐτομόλησε. βʹ. Καὶ εἶπε Κύριος πρὸς Σαμουήλ· Πλῆσον τὸ | |
184(50) | κέρας σου ἐλαίου, καὶ δεῦρο· ἀποστελῶ σε εἰς | |
| Βηθλεὲμ πρὸς Ἰεσσαί. Ὅτι ἑώρακα ἐν τοῖς | 184 | |
185 | υἱοῖς Ἰεσσαὶ ἐμοὶ εἰς βασιλέα. Κηρύττει Θεὸς τὸ μειράκιον, καὶ τῷ προφήτῃ περὶ τοῦ προφήτου διαλέ‐ γεται· Εἶδον, ὦ προφῆτα, ψυχὴν χάριτος δεκτικήν· εἶδον, ὦ προφῆτα, ψυχὴν, πρὸς τὴν τοῦ Πνεύματος | |
| 5 | ὑποδοχὴν εὐτρεπῆ, ἐκόσμησέ μου τὴν διάπλασιν πρά‐ ξεσι, προσέθηκέ μου τῇ τέχνῃ τῆς δημιουργίας, τῆς γνώμης τὸ κάλλος. Τοῦτον ἑώρακα ἐμοὶ εἰς βασιλέα. Οὐχ ἁπλῶς, Ἑώρακα, ἀλλ’, ἐμοὶ εἰς βασιλέα. Ἔχει τι μυστήριον ἡ λέξις κρυπτόμενον· Ἑώρακα ἐν τοῖς | |
| 10 | υἱοῖς Ἰεσσαὶ ἐμοὶ εἰς βασιλέα. Ἐπειδὴ γὰρ ἐκ τοῦ Δαυῒδ τὸ κατὰ σάρκα Χριστὸς, ἡ ἀληθὴς βασιλεία, τὰ οὐράνια σκῆπτρα, ἡ σωτήριος γέννησις, ἡ ἀδιάδοχος χάρις· Ἑώρακα, φησὶν, ἐν τοῖς υἱοῖς Ἰεσσαὶ ἐμοὶ εἰς βασιλέα· μονονουχὶ λέγων· Ἐμὴν εἶναι τὴν τοῦ παι‐ | |
| 15 | δὸς βασιλείαν λογίζομαι. Ἀλλ’ ὢ τῆς ἀθανάτου σοφίας! ὢ τῆς ἀποῤῥήτου θαυματουργίας! Καὶ κρύπτει τὸν παῖδα. Οὐκ εἶπε σαφῶς, Χριέσθω μοι βασιλεὺς ὁ Δαυῒδ, ἀλλ’, Ἑώρακα ἐν τοῖς υἱοῖς Ἰεσσαί. Ἵνα γὰρ μὴ φαίνηται χάριτος ἀνθρωπίνης ἡ χρίσις, μηδὲ | |
| 20 | ἐκλογὴ τοῦ Σαμουὴλ ἡ τῆς βασιλείας περίθεσις, κρύπτει τὸν παῖδα τῷ κοινῷ τῶν παίδων ὀνόματι, καὶ πρὸς δῆμον ἐκπέμπει τὸν χρίοντα. Ἐκεῖ, ὦ προφῆτα, ἐκδέχου τῆς χάριτος τὴν χρίσιν· μὴ γέ‐ νηται νῦν ἡ τοῦ βασιλεύοντος μήνυσις τῆς ἀξίας | |
| 25 | ἐλάττωσις, μηδὲ νοθεύσῃ τὴν δόξαν ἡ γνῶσις τοῦ βασιλεύοντος. Ὢ παροδόξων πραγμάτων! Ὁ Δαυῒδ μετὰ προβάτων αὐλίζεται, καὶ Θεὸς ἐν οὐρανῷ περὶ βασιλείας βουλεύεται· ὁ Δαυῒδ ποιμαίνει, καὶ με‐ ριμνᾷ, καὶ Θεὸς εὐτρεπίζει τὸν θρόνον. Ἀλλὰ παρῆν | |
| 30 | μὲν ὁ Σαμουὴλ, καὶ τῶν Ἰεσσαὶ παίδων ὁ χορὸς παρειστήκει, καὶ μετὰ τὴν θυσίαν πρὸς τὴν χρίσιν παρεσκευάζετο, καὶ ἄγνωστος ἦν ἡ κρίσις τῆς χρί‐ σεως, καὶ μέσος ὁ Σαμουὴλ ἀπορῶν, ὃν ἐκλέξηται, καὶ τὴν θέαν πλανώμενος, καὶ τὴν γνῶσιν οὐκ ἐπι‐ | |
| 35 | στάμενος· εἰς πάντας μὲν πέμπων τὸ βλέμμα, ποῦ δὲ πέμψει τὸ βέλος ἡ χάρις, ἀπεκδεχόμενος. Θαυ‐ μάζει τὸν ἄνθρωπον ἀνθρωπίνοις ὀφθαλμοῖς καταμε‐ τρήσας τὸν θεωρούμενον. Ἀλλ’ ἡ χάρις ἠρνεῖτο τὴν θέαν, ἐπισταμένη τὴν γνώμην. Καὶ Σαμουὴλ θαυμά‐ | |
| 40 | ζων τὴν θέαν, πρὸς τὴν χάριν ἐφιλονείκει, λέγων· Ἀλλ’ ἢ ἐνώπιον Κυρίου χριστὸς αὐτοῦ; Καὶ τὸ κέρας ἐπικλίνων χρίειν τὸν ἀδόκιμον ἐβιάζετο. Ἀλλὰ τὸ ἔλαιον ῥεῖν οὐκ ἐπείθετο, μὴ συμπράξῃ πλανωμένῳ προφήτῃ, καὶ ῥέουσα φύσις ἄνω κατείγετο | |
| 45 | τοῖς νόμοις ἀκολουθοῦσα τῆς χάριτος, ἄνικμον ἀποπέμπουσα κεφαλὴν, ἣν ἡ χάρις ἀπέφυγε. Παρῆν | |
| ὁ δεύτερος, καὶ τῷ πρώτῳ συνητιμάζετο. Ὁ τρίτος | 186 | |
188 | τοῖς ἀδελφοῖς ἀδελφὴν τὴν ἀποτυχίαν ἔλαβεν. Ἡ τάξις ἐκάλει τὸν ἕτερον, σιωπώσης τῆς χάριτος· ἠκολούθει ταῖς ὠδῖσιν ἡ κλῆσις, καὶ τὸν οἰκεῖον ἡ χάρις οὐχ ηὕρισκε. Τί δεῖ λέγειν; Ἀνήλωτος τῆς γαστρὸς ὁ | |
| 5 | πλοῦτος, καὶ ὁ τῆς χάριτος οὐκ ἐτρυγᾶτο καρπός! Ἠπόρει τοῖς ὁρωμένοις ὁ Σαμουὴλ, Τί τὸ φαινόμε‐ νον; λέγων. Τί τὸ γενόμενον; Ὁ προστάξας, Θεός· ὁ προσταχθεὶς, τῶν παίδων χορός. Ἀψευδὴς ὁ κε‐ λεύσας, ἡ ψῆφος τοῖς προσταχθεῖσιν οὐχ ἕπεται, τὸ | |
| 10 | κέρας οὐ συντρέχει τῇ θέᾳ. Κλέπτει μοι τὸ ζητού‐ μενον τῶν παίδων ὁ ἀριθμός. Πρὸς σὲ λοιπὸν, ὦ πάτερ, ὁ λόγος· ἐκλέλοιπε τὰ παιδάρια· ἀλλὰ κἂν ἐπινεύσῃς, οὐ πείθομαι. Ἡ γὰρ ἀπόφασις ἐπι‐ ζητεῖ τὸν κρυπτόμενον. Οἶδεν ὁ δεδωκὼς, κἂν ὁ λα‐ | |
| 15 | βὼν, ὅπερ ἔλαβεν, οὐκ ἐπίσταται. Ἔστι, φησὶν, ὁ μικρώτερος, καὶ ἰδοὺ ποιμαίνει ἐν τῷ ποιμνίῳ. Τί πρὸς βασιλείαν ἐπιζητεῖς, τὸν οὐδὲ πρὸς τὸ ποι‐ μαίνειν ἀρκοῦντα; Τί μαθὼν τὸ ἐπιτήδευμα, περι‐ άπτειν φιλονεικεῖς τὸ ἀξίωμα; Μικρώτερος ὁ περι‐ | |
| 20 | λειπόμενος. Ἀλλ’ οὐκ ἐνίκησε κατὰ Θεοῦ ψῆφον ἡ τοῦ φύσαντος ἄγνοια. Ἄγεται παραχρῆμα τὸ μειρά‐ κιον ὁ Δαυῒδ, ὀλίγος τὸν χρόνον, πολὺς τὴν διάνοιαν· πρᾶος τὸ βλέμμα, τὴν γνώμην πραότερος· πυρόεις τὴν ὄψιν, λαμπρὸς τὴν ψυχήν· φαιδρότερον φέρων | |
| 25 | τὸ τῆς ψυχῆς κάλλος, τῆς εὐχροίας τοῦ σώματος. Καὶ τί δεῖ λέγειν; Αὐτὸν ἔχω τὸν πλάσαντα μάρτυρα· Ἀγαθὸς γὰρ, φησὶ, τῇ ὁράσει Κυρίου· Ἕλκει εἰς ἔπαινον τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ ποιήσαντος, καὶ μονον‐ ουχὶ ταῦτα λέγει πρὸς τὸν Σαμουὴλ ὁ Θεός· Σὺ τε‐ | |
| 30 | θαύμακας θνητῷ βλέμματι μετρήσας τὸ τοῦ σώματος μέγεθος· ἐγὼ δὲ τὸ ἐμοὶ μόνῳ φαινόμενον περιερ‐ γάζομαι κάλλος. Ὅπου γὰρ εὑρίσκω ψυχῆς θησαυ‐ ρὸν, ἐκεῖ πέμπω τὸ θαῦμα τοῦ βλέμματος. Ἐκίνησεν εὐθὺς πρὸς τὴν χρίσιν ἡ χάρις τὴν χεῖρα. Οὔπω τὸ | |
| 35 | κέρας ἐκλίνετο, καὶ τὸ ἔλαιον κατεπείγετο, καὶ ἡ χρίσις ἐκύρου τὴν ψῆφον· καὶ βασιλεὺς ἦν ὁ Δαυῒδ προφητικῇ χειρὶ πρὸς βασιλείαν ἐπεκτεινόμενος, οὐρανίῳ σφραγῖδι τὴν ἀξίαν δεχόμενος. Καὶ πρῶτος εὐθὺς τῶν ἀδελφῶν ὁ τελευταῖος ηὑρίσκετο, καὶ ἡ | |
| 40 | τῆς φύσεως τάξις παρεχώρει τῇ χάριτι, καὶ ὁ τοῦ νόμου τόκος ἐπέκυπτε· καὶ ἦν ἀπόῤῥητα βασι‐ λείας προοίμια, ἀπ’ αὐτῆς τῆς φύσεως τὸ κράτος κατ‐ | |
| έλαμπεν. Ἀδελφοὶ γὰρ τῶν πρωτείων ἐξίσταν‐ | 188 | |
189 | το, καὶ οὓς πρώτους ἡ φύσις ἐγέννησε, πρώτους ὑπο‐ κύπτειν ἡ χάρις ἠνάγκαζεν. Ἀλλ’ ὁ Σαμουὴλ ἔτι βασι‐ λεύων τῶν σκήπτρων ἀντείχετο· ἡ δὲ τοῦ Πνεύμα‐ τος χάρις ἐκ τοῦ Σαοὺλ μετανίστατο, πονηρῷ παραχω‐ | |
| 5 | ροῦσα τὴν οἴκησιν πνεύματι. Οἷον γὰρ εὐτρέπισε τῆς ψυχῆς καταγώγιον ὁ Σαοὺλ, τοιοῦτον ὑπεδέχετο τὸν οἰκήτορα· ἔδει τῆς τοῦ Δαυῒδ βασιλείας ἀνατελλού‐ σης, τὴν τοῦ Σαοὺλ ἀποσβέννυσθαι. Ὥσπερ οὖν ἥλιος ἀνασχὼν ἐλαύνει τὴν νύκτα, καὶ μερίζει τῇ κτίσει | |
| 10 | τῶν ἀκτίνων τὸ φέγγος παρὰ τοῖς ὅροις τῆς νυκτὸς εὐπειθῶς· οὕτω τῆς τοῦ Δαυῒδ ἀνατελλούσης ἀξίας, ἡ τοῦ Σαοὺλ βασιλεία πρὸς δυσμὰς κατεπείγετο. Ἔρη‐ μον οὖν τῆς χάριτος καὶ ἀοίκητον τὴν τοῦ Σαοὺλ ψυχὴν ὁ δαίμων εὑράμενος, σκηνὴν οἰκείαν αὐτὸ | |
| 15 | ἀπειργάσατο, καὶ τὰ τῆς ἐπιδημίας γνωρίσματα τοῖς ἔργοις ἐξέφηνε· τὸ φρονοῦν τῶν λογισμῶν ἐξωρίζετο, αἱ τῶν ὀμμάτων παρεφέροντο κόραι, δαιμονικοῖς ἐκλονεῖτο παθήμασι· πρὸς ταῦτα ἐφέρετο, πρὸς ἅπερ ὁ δαίμων ἐβούλετο. Μικρᾶς δέ τινος προθεσμίας ἐκ | |
| 20 | τῆς τοῦ δαίμονος πολιορκίας ἐπιλαβόμενος, ἱκέτης τοῦ Δαυῒδ διὰ τῶν θεραπόντων ἐγίνετο· καὶ πρεσβευταὶ πέμπονται παρὰ τοῦ σχήματι βασιλεύοντος, πρὸς τὸν ἀληθῶς βασιλεύοντα, ἀντὶ τῶν δωρεῶν τέως τὰς παρακλήσεις προσφέροντες, ἱκεσίαις τὴν ἀξίαν κη‐ | |
| 25 | ρύττοντες, τὸν ἀφανῆ πολέμιον διηγούμενοι δαίμονα, τὴν βασιλέως συμφορὰν ἐξαγγέλλοντες, τὸ μηκέτι βασιλεύειν ὁμολογοῦντες· Λῦσον, βοῶντες, πολιορκίαν ἀόρατον παῦσον. Αἰχμάλωτον αὐτὸν τίς οὐκ οἶδε γινόμενον; Ἐπίσχες πολέμιον τὸν τοῖς ἔργοις | |
| 30 | μόνον δρῶντα. Πολεμοῦντα μὴ βλέποντες, τοῖς πά‐ θεσι τὰ βέλη μανθάνομεν. Δέχεται τὴν πρεσβείαν ὁ Δαυῒδ, καὶ ἦν εὐθὺς ἐν ὅπλοις τοῦ Πνεύματος. Ψαλ‐ μὸς γὰρ καὶ λύρα καὶ χάρις κατὰ δαιμόνων τὰ δό‐ ρατα· ἐφθέγγετο μόνον, καὶ ὁ Δυσμενὴς ἐδεσμεύετο, | |
| 35 | καὶ τὸ τῆς λύρας μέλος βέλος κατὰ δαιμόνων ἐπέμ‐ πετο. Τίς οἶδεν ἐν ᾄσμασι τροπαῖον ἐγειρόμενον; Καὶ μὴ θαυμάσῃς, εἰ μετὰ τῆς βασιλείας καὶ τὸ κατὰ τῶν δαιμόνων ἀνεδέξατο κράτος. Χριστοῦ γὰρ τὸ κατὰ σάρκα πατὴρ ὁ Δαυΐδ· καὶ μετὰ τῆς βασιλικῆς | |
| 40 | ἀξίας, τὰς τῆς Δεσποτικῆς οἰκονομίας ἐπαγγελίας ἐδέ‐ χετο. Ὅπου γὰρ μνήμη Χριστοῦ, δαιμόνων ἀπ‐ ώλεια· ὅπου σφραγὶς οὐράνιος, ἐκεῖ διαβόλου καθαί‐ | |
| ρεσις. Ἐν τούτῳ πρώτῳ μετὰ τὸν Ἀβραὰμ ὁ Θεὸς, | 190 | |
192 | τὴν κατὰ Χριστὸν οἰκονομίαν ἐφύτευσε, καὶ μεθ’ ὅρκων ὁ Θεὸς εὐηγγελίζετο, λέγων· Ὤμοσα Δαυῒδ τῷ δούλῳ μου. Ἕως τοῦ αἰῶνος ἑτοιμάσω τὸ σπέρμα σου, καὶ οἰκοδομήσω εἰς γενεὰν καὶ γε‐ | |
| 5 | νεὰν τὸν θρόνον σου. Καὶ πάλιν βεβαιῶν τὸν ὅρκον, ταῖς ἐπαγγελίαις προστίθησι· Τὸ σπέρμα αὐτοῦ εἰς τὸν αἰῶνα μένει, καὶ ὁ θρόνος αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος ἐναντίον μου. Τούτοις συντρέχων ὁ Πέτρος, ὁ τῶν ἀποστόλων κορυφαῖος, ἐβόα· Ὤμοσε. τῷ Δαυῒδ ὁ Θεὸς, ἐκ καρποῦ τῆς ὀσφύος αὐτοῦ τὸ κατὰ σάρκα ἀναστήσειν τὸν Χριστόν. Εἰ δὲ τούτου καρπὸς ὁ Χριστὸς, πῶς οὐκ ἔντιμος ἡ ῥίζα; τῶν προφητῶν τὴν τιμὴν ἀγγελλόντων· Καὶ ἔσται ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαὶ, καὶ ἀνιστάμενος ἄρχειν ἐθνῶν, | |
| 10 | ἐπ’ αὐτῷ ἔθνη ἐλπιοῦσιν. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 11t | ΛΟΓΟΣ ΙΕʹ. | |
| 12t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν Δαυΐδ. | |
| 13 | αʹ. Οὔτε τοῦ πελάγους ἁψάμενος πλωτὴρ τὴν ἡσυ‐ χίαν ἀκίνδυνος, ἀλλὰ τῆς νεὼς τὰ ἱστία πετάσας τὸν | |
| 15 | τῆς θαλάττης Δεσπότην παρακαλεῖ κατὰ πρύμναν τὸ πνεῦμα δωρήσασθαι, ἄχρις ἂν τὸν τῆς θαλάττης δρόμον διανηξάμενος, τοῖς λιμέσιν εἰσελάσει τὸ σκά‐ φος· οὔτε πύργον τις ἐγεῖραι προθέμενος, ἡμίεργον ἑκὼν καταλείψει τὸ οἰκοδόμημα, καὶ τὴν τῶν ὁρών‐ | |
| 20 | των αἰσχύνην λογιζόμενος, καὶ τοῦ ποθουμένου τὴν στέρησιν. Καὶ ζωγράφος, καὶ πλάστης, ὁ μὲν τοῖς χρώμασιν, ὁ δὲ χαλκῷ τὰς τῶν ἀνδρῶν ἀριστείας ἀνατυπώσας, τότε παύει τὴν τέχνην ἑκάτερος τῆς ἐνεργείας ἱστάμενος, ὅταν αὐτοῖς ἡ χεὶρ ὁδεύουσα τὰ | |
| 25 | τῆς φύσεως ἴχνη θηρεύσῃ. Φέρε δὴ οὖν καὶ ἡμεῖς, ἐπειδὴ τῶν τοῦ Δαυῒδ κατορθωμάτων ἡψάμεθα, καὶ χάριτος πέλαγος εἴδομεν, καὶ τοὺς ἐν τῇ ψυχῇ τοῦ δικαίου λιμένας ἐθεασάμεθα, καὶ τοῦ πύργου τὸ εἶδος ἀπείδομεν, καὶ τὰς ἐκ προοιμίων κατὰ δαι‐ | |
| 30 | μόνων ἀριστείας τοῦ νέου προφήτου καὶ βασιλέως ἐθεασάμεθα· δεῦρο, καὶ πρὸς τὰ ἐνδότερον τῆς ἱστο‐ ρίας ἔλθωμεν, καὶ θεασώμεθα γνώμης καὶ χάριτος ἅμιλλαν· γνώμης ἀρετὴν, καὶ χάριτος θαύματα· γνώμην ἀκολουθοῦσαν τῇ χάριτι, καὶ χάριν στεφα‐ νοῦσαν τὸν μάρτυρα, τὸν κατὰ τὴν γνώμην εὐδόκιμον. | |
| 35 | βʹ. Ἄρτι μὲν οὖν ὁ Σαοὺλ δαιμονικῶν βελῶν ἠλευ‐ θέρωτο, καὶ τοῖς κρούσμασι τῆς λύρας ὁ Δαυῒδ | |
| ἀκαθάρτου πνεύματος τὴν δυναστείαν ἐκάθηρε, καὶ | 192 | |
193 | δεδεμένην ἔλυε ψυχὴν ἀοράτου πολιορκίας. Ἀλλὰ διεδέχετο τῶν δαιμόνων τὸν πόλεμον τοῦ Γολιὰθ ἡ παράταξις, καὶ πάλιν τὸν ἑαυτῆς στρατιώτην ἡ χάρις ἐστράτευεν· ἵνα μὴ μόνον τοῦ βασιλέως σωτὴρ ὁ | |
| 5 | Δαυῒδ, ἀλλ’ ἤδη καὶ τοῦ παντὸς Ἰσραὴλ εὐεργέτης ἀνα‐ δειχθῇ, καὶ τῇ τῶν ὑπηκόων σωτηρίᾳ καὶ τῆς βα‐ σιλείας ἡ χειροτονία κηρύττηται. Καὶ δὴ παρῆν ὁ Γο‐ λιὰθ, πολὺς μὲν τὴν ῥώμην, βαρὺς δὲ τὴν θέαν· μέγα πνέων, καὶ βαίνων ἐφάμιλλα· μεγάλα φθεγγόμενος, | |
| 10 | καὶ τῇ θέᾳ τὸν φθόγγον πιστούμενος· ὃς δίκην ὄρους φαινόμενος, πρὸ τῆς συμβολῆς φυγάδας τῆς μάχης τοὺς πολεμοῦντας εἰργάσατο· ἀσπίδι καὶ θώρακι, καὶ περικεφαλαίᾳ λαμπόμενος, δόρατι χρώμενος ἀνα‐ λόγῳ τοῦ σώματος, τοσοῦτον νικῶντι τῶν δοράτων | |
| 15 | τὰ μέτρα, ὅσον φέρων τῆς τῶν ἀνθρώπων φύσεως τοὺς ὅρους ὑπερηκόντιζεν. Ἐν κύκλῳ τὸ τῶν ἀλλο‐ φύλων στήσας στρατόπεδον, τοὺς τοῦ Ἰσραὴλ ἀρί‐ στους προσεκαλεῖτο πρὸς μονομαχίαν, ἆθλον εἶναι τῷ νικῶντι τῆς νίκης τὴν τῶν ἡττηθέντων δουλείαν | |
| 20 | ἐπαγγελλόμενος· φοβερὸς μὲν ὁρώμενος, φθεγγόμε‐ νος δὲ φοβερώτερος, καὶ φόβου φόβον περιφέρων διάδοχον. Ὁ Σαοὺλ ἐν θορύβῳ, ὁ Ἰσραὴλ ἐν δουλείας ἐλπίδι, ὁ φόβος ἐχαλίνου τὴν δύναμιν, ἡ θέα τοὺς ὡπλισμένους ἀφώριζεν· ἀπειλαὶ τὴν ψυχὴν | |
| 25 | προκατέπληττον, ἔπιπτον ἄνδρες πρὸ τῶν σωμάτων τῷ φρονήματι. Ὡς δὲ τὸ πᾶν ἠλέγχετο στρά‐ τευμα, καὶ ὁ Σαοὺλ ἐν κινδύνῳ, τότε προάγει πρὸς μέσον τὸν ἑαυτῆς στρατιώτην ἡ χάρις, τοῖς ἔργοις δεικνύουσα τὸν ἀληθῶς βασιλεύοντα. Καὶ ἁρπάζει | |
| 30 | τῆς μάχης τὴν πρόκλησιν ὁ Δαυῒδ, καὶ προθερα‐ πεύει λόγῳ τὴν ψυχὴν Σαοὺλ τετρωμένην. Ὁ δὲ δύσελπις ὢν, ἀπιστεῖν μὲν ἤθελε, πιστεύειν δὲ ἠναγ‐ κάζετο· νικώμενος δὲ φόβῳ, τοὺς ἀπὸ τῆς ἡλικίας προεβάλλετο λόγους· Οὐ μὴ δυνήσῃ πορευθῆναι | |
| 35 | πρὸς τὸν ἀλλόφυλον, πολεμῆσαι πρὸς αὐτὸν, ὅτι σὺ παιδάριον εἶ, καὶ αὐτὸς ἀνήρ ἐστι πολε‐ μιστὴς ἐκ νεότητος αὐτοῦ. Ἠγνόει δὲ ἄρα ὅτι τὸν φόβον δεικνὺς, τὴν νίκην ἐθαύμασεν. Ἀλλ’ οὐκ ἀπ‐ έτρεπε λόγοις, ὃν ἡ χάρις καθώπλιζε. Πορεύσομαι | |
| 40 | γὰρ, φησὶ, καὶ πατάξω αὐτὸν, καὶ ἀφελῶ σήμε‐ ρον ὄνειδος ἐξ Ἰσραήλ. Διότι τίς ἐστιν ὁ ἀπερί‐ | |
| τμητος οὗτος, ὃς ὠνείδισε παράταξιν Θεοῦ ζῶν‐ | 194 | |
196 | τος; Οἷς ἀποτρέπεις νόμοις, βασιλεῦ, τούτοις πλέον πρὸς τὴν μάχην παρώξυνας. Οὗτος μὲν γὰρ πολε‐ μιστὴς, ἐγὼ δὲ πολέμων ἀπείρατος· διὰ τοῦτο θαῤῥῶ, ὅτι μὴ χερσὶν ἐμαῖς, ἀλλὰ χάριτι παρατάττομαι. | |
| 5 | Θεὸς ὀνειδίζεται, καὶ τίς οὐ πρὸς μάχην ὁπλίζεται; Αὐτὸν ἔχω τὸν ὑβριζόμενον σύμμαχον, αὐτὴν τοῦ πολεμίου τὴν βλάσφημον γλῶτταν ἔχω τῆς νίκης ἐνέχυρον· σώματι καὶ θώρακι πέποιθεν, ἐγὼ δὲ ἀθα‐ νάτῳ σκέπῃ τειχίζομαι. Ἀσπίδα προβάλλεται, πόσῳ | |
| 10 | μᾶλλον ὁ θυρεὸν τὸν οὐρανὸν προβαλλόμενος, οὐ φο‐ βοῦμαι πολέμιον ὑπὸ τοῦ Θεοῦ πολεμούμενον; Χεῖρα κιχρῶ τῷ παραταττομένῳ Δεσπότῃ· ὄργανον ἔσομαι μάχης ὁρώμενον τῷ ἀοράτως τοξεύοντι· ἀσθενὴς ὁ Δαυῒδ, ἀλλ’ ἰσχυρὸς ὁ παραταττόμενος· μειράκιον ὁ | |
| 15 | Δαυῒδ, ἀλλ’ αἰώνιος ὁ μαχόμενος. Ποιμὴν ὁ φαι‐ νόμενος, ἀλλὰ Ποιητὴς τοῦ παντὸς ὁ μεταποιούμενος καθωπλισμένος. Ἀρκεῖ μοι πρὸς νίκην ἡ πίστις. Πείθεται μόλις τοῖς ῥήμασιν ὁ Σαοὺλ, καὶ τὸν φόβον χαλάσας τοῖς οἰκείοις ὅπλοις τὸν Δαυῒδ θωρακίζει, | |
| 20 | καὶ τὴν βασιλικὴν τοῦ πολέμου στολὴν ἀποδὺς τῷ Δαυῒδ περιτίθησι, καὶ τέως μετὰ τῶν ὅπλων ὁμολογεῖ καὶ αὐτὸς τὴν τοῦ Δαυῒδ βασιλείαν· ἄκων ὁ Σαοὺλ τῷ τῆς χάριτος ὑπηρέτει βουλήματι, καὶ συναπεδύετο τῇ στολῇ τὴν ἀξίαν, κοσμῶν ὅπλοις, ὃν ἡ χάρις προλα‐ | |
| 25 | βοῦσα κεκόσμηκεν. Ἀλλ’ ὁ μὲν Δαυῒδ πολεμικῶς ὁμοῦ καὶ βασιλικῶς ἐκεκόσμητο, δείκνυσι δὲ Θεὸς, ὡς Θεοῦ συμπολεμοῦντος ὅπλων οὐ χρεία. Ἀποδύεται τοίνυν τὰ ὅπλα ὡς ἐμπόδια νίκης. Παραιτεῖται τὸν θώρακα, ῥίπτει τὴν περικεφαλαίαν, ἀποτίθεται τὴν | |
| 30 | ἀσπίδα, ἐλευθεροῖ τὴν χεῖρα τοῦ δόρατος, τὴν τοῦ πολέμου στολὴν ἀποσείεται, στολῇ ποιμενικῇ, καὶ ῥάβδῳ, καὶ πήρᾳ θωρακίζεται, μεθ’ ὧν αὐτὸν ἡ χά‐ ρις πρὸς βασιλείαν ἐχειροτόνησε· μονονουχὶ πρὸς αὐτὸν λεγούσης τῆς χάριτος· Οὐ χρεία σοι τοιούτων | |
| 35 | ὅπλων, μεριζομένων τῆς νίκης τὴν εὔκλειαν. Ἐμὸν ἔστω καὶ σὸν, ὦ Δαυῒδ, τὸ κατόρθωμα, Μὴ τὴν δό‐ ξαν τῆς νίκης ἑλκύσῃ τῶν ὅπλων ἡ δύναμις· ποιμήν μοι φαίνου μαχόμενος· μὴ γενέσθω τῶν ὅπλων τὸ τρόπαιον, ἀλλὰ χάριτος. Τούτοις τοῖς | |
| 40 | ῥήμασι ὁ Δαυῒδ ἀποῤῥήτως στρατηγούμενος, μετὰ | |
| τοιούτου σχήματος πρὸς τὸν τῶν ἀλλοφύλων κατ‐ | 196 | |
197 | επείγετο πρόμαχον. Ἐπὶ τούτοις ὁ Γολιὰθ ὁρῶν μει‐ ράκιον πολεμεῖν προθυμούμενον, ὀφθαλμῶν κάλλος, παρειῶν ἄνθος, καὶ σχῆμα πολέμων ἀλλότριον, ἐξ‐ εχύθη πρὸς γέλωτα, παιδιὰν τῇ παρατάξει τὴν θέαν | |
| 5 | ἡγούμενος· οὐ γὰρ εἶχε πίστεως ὀφθαλμὸν, ἵνα τὸν ἀόρατον θεωρήσειε σύμμαχον. Καὶ δὴ τοῖς δαίμοσιν ἐπαιρόμενος, λόγοις κατέπληττε, τὰς τῶν κυνῶν γα‐ στέρας τάφον αὐτῷ ποιήσειν ἐπαγγελλόμενος. Ἀντετίθει δὲ τοῖς λόγοις ὁ Δαυῒδ κηρύττων τὸν σύμ‐ | |
| 10 | μαχον, δεικνὺς ἐκείνῳ τὸν οὐρανόθεν ἀντίπαλον, προ‐ φητεύων τὴν νίκην, καὶ τὸν νικητὴν μαρτυρούμενος· εὐγνώμων οἰκέτης, πρὸ τοῦ ἔργου τὸν τοῦ ἔργου καρπὸν τῷ Δεσπότῃ προσφέρων. Σὺ γὰρ ἔρχῃ, φησὶ, πρός με ἐν ῥομφαίᾳ, καὶ δόρατι, καὶ ἐν ἀσπίδι· | |
| 15 | ἐγὼ δὲ ἔρχομαι πρὸς σὲ ἐν ὀνόματι Κυρίου Σα‐ βαὼθ Θεοῦ παντοκράτορος Ἰσραήλ. Σὺ μὲν εὐτελὲς ὁρᾷς, ὦ πολεμιστὰ, τὸ φαινόμενον, καὶ οἷς ὁρᾷς, τὰς τῆς μάχης ἐλπίδας μετρεῖς· ἐγὼ δέ σοι Θεὸν ἀντιτάττω πολέμιον· γνώσῃ Θεοῦ δεξιὰν ἐξ ἀφανοῦς | |
| 20 | ἀριστεύουσαν. Οὐ ταῖς ἐμαῖς ταύταις χερσὶν, ἀλλὰ ταῖς τοῦ Θεοῦ καθοπλίζομαι, καί σου μετὰ τῆς ζωῆς τὴν κεφαλὴν ἀφαιρήσομαι· δεῖ γάρ σε μηδὲ ἃ μετὰ θάνατον ὑπομενεῖς ἀγνοεῖν· ἐπάξω σοι τιμωρίαν μα‐ κροτέραν θανάτου. ᾯ γὰρ πιστεύω τὴν νίκην, τούτῳ | |
| 25 | καὶ τῆς νίκης προλέγω τὸν τρόπον. Ὢ φιλοθέων ῥημάτων, καὶ πρὸ τῆς νίκης νενικηκότων! Ἡ μὲν οὖν γλῶττα περὶ πίστεως ἐφιλοσόφει πρὸς ἄπιστον, ἡ δὲ χεὶρ τὴν σφενδόνην ηὐτρέπιζε, τοῖς ἀγῶσιν ὑπηρ‐ ετοῦσαν τῆς πίστεως. Ὁ μὲν οὖν λίθος ἐπέμπετο, | |
| 30 | τὸ δὲ κράνος ἐῤῥήγνυτο, ἡ δὲ κεφαλὴ τὴν πληγὴν ὑπεδέχετο, καὶ ἡ ψυχὴ τοῦ σώματος ἔφευγε· καὶ νεκρὸς ἔῤῥιπτο Γολιὰθ ἐν ὀξύτητι τοῦ πάθους, κλαπεὶς τοῦ θανάτου τὴν αἴσθησιν, ἔῤῥιπτο τῶν ἀλλοφύλων ὁ πύρ‐ γος. Τοῦτο λάφυρον πίστεως, τρόπαιον χάριτος, τῆς | |
| 35 | ἄνωθεν συμμαχίας τὸ γνώρισμα, βλασφημίας ὁ ἔλεγ‐ χος, στήλη νεκρωθείσης θρασύτητος. Τί οὖν ὁ Δαυῒδ ἐπὶ τούτοις; Ὁ πάντα πιστεύων τῇ χάριτι, μηδὲ ξίφος πρὸς μάχην ἐπαγόμενος, ἄοπλος πολεμιστὴς, τὸ τοῦ Γολιὰθ ξίφος ἀφελόμενος, τὸν τοῦ ξίφους δε‐ | |
| 40 | σπότην ἐμέριζε, πρέπουσαν ταύτην τῷ ὅπλῳ τὴν χρείαν εὑράμενος. Ἠγνόησεν ἄρα ὁ Γολιὰθ τῷ Δαυῒδ τὰ ὅπλα χαλκεύων, καὶ τοῦ οἰκείου σφαγέως σκευο‐ φόρος γενόμενος, ἐν πολεμίου προσχήματι τῷ Δαυῒδ ὑπηρέτης ἐρχόμενος. Ἐνταῦθά μοι βλέπε τὴν τοῦ | |
| 45 | Δαυῒδ εὐγνωμοσύνην, καὶ μιμοῦ τὸν τρόπον, ἵνα τύχῃς τῆς χάριτος. Τεμὼν γὰρ τὴν κεφαλὴν, μετὰ τοῦ τεμόντος ξίφους δῶρον προσάγει τῷ χαρισα‐ μένῳ τὴν νίκην· ὁμολογεῖ τὸν νενικηκότα, τὰ νικη‐ θέντα προσφέρων. Ὢ δείξας πίστιν, ὅπλων πρὸς | |
197(50) | μάχην οὐ δεομένην! ὢ δείξας ἐν ἑαυτῷ τὴν ἀρι‐ στείαν τῆς πίστεως! ὢ δείξας ἀνθρώπους δεῖν ὑπὲρ | |
| Θεοῦ παρατάττεσθαι. Τοιαύτας οἶδε ψυχὰς ἡ χάρις ἐκλέγεσθαι· διὰ τοῦτο καὶ ποιμαίνοντα πρὸς βασι‐ | 198 | |
200 | λείαν ἐκάλεσεν. Ὁρῶν γὰρ τὴν γνώμην, τὴν τέχνην οὐκ ἐπαισχύνεται. Ἀρέσκεται Θεὸς καὶ ἐν εὐτελεῖ σώματι θεωρῶν μαργαρίτην κρυπτόμενον. γʹ. Εἶδες ἀριστεύοντα τὸν Δαυῒδ, καὶ τεθαύμακας; Ἀλλὰ διαδέχεται μειζόνων ἀγώνων τὸν Προφήτην | |
| 5 | ὑπόθεσις. Ὁρῶν γάρ σου τῆς ἀκοῆς, ἀγαπητὲ, τὴν προθυμίαν ἀκμάζουσαν, συστεῖλαι οὐ βούλομαι τὸν λόγον· ὁρῶν σε συγγαυριῶντα τῇ νίκῃ τῆς χάριτος, ἐπισχεῖν τὴν εὐφροσύνην αἰσχύνομαι. Μετὰ τὸν Γολιὰθ, ἀνίσταται τῷ Προφήτῃ πολέμιος χαλεπώτε‐ | |
| 10 | ρος, φθόνος τοῦ βασιλέως κατὰ τοῦ νενικηκότος ἀν‐ τίπαλος, τοσοῦτον τοῦ πεπτωκότος βαρύτερος, ὅσον ὁ μὲν Γολιὰθ ἐχθρὸς ὁρώμενος, καὶ πολέμιος γινωσκό‐ μενος, καὶ τὰ ὅπλα δεικνὺς, πρὸς νόμιμον ἐκάλει παράταξιν φθεγγόμενος· ὁ δὲ κρυπτόμενος ὁπλίτης, | |
| 15 | ἐνεδρεύων πολέμιος, λόγος ἐχθρῶν ἐν ψυχῇ κεκρυμ‐ μένος, ὠμὸς, δυσμενὴς, ἐν προσωπείῳ φιλίας θωρακιζόμενος, ἐξ ἀφανοῦς τοξεύων τὸν ὑπ’ ἀγνοίας γυμνούμενον. Τίς οὖν ἡ ῥίζα τοῦ φθόνου, πόθεν τὴν ἀρχὴν τὸ πάθος, εἰπεῖν ἀναγκαῖον. Ἐπειδὴ γὰρ τῶν | |
| 20 | πολεμίων τῷ πεσόντι συγκατεπεπτώκει τὸ φρόνημα, καὶ τρόπαιον ἵστατο, καὶ φεύγοντες οἱ δυσμενεῖς τὰ νῶτα παρεῖχον τοῖς βέλεσι, μάρτυρας τῆς φυγῆς τοὺς τῶν τραυμάτων τόπους ἐπιφερόμενοι, καὶ ἠλευθέρωτο μὲν τοῦ τῆς δουλείας φόβου ὁ Ἰσραὴλ, καὶ τῷ Δαυῒδ | |
| 25 | συνενίκων οἱ σύμπαντες, ἐκίνησεν εἰς εὐφημίαν καὶ γυναῖκας ἡ νίκη· αἳ τῆς νίκης τὴν ἡδονὴν τοῖς μέ‐ λεσιν ἐξυφάνασαι, τοῖς φθόγγοις τὴν εὐφροσύνην ἐκήρυττον. Πλήττεται τοῖς λόγοις ὁ Σαοὺλ, καὶ ἦν τὰ τούτων ᾄσματα τῷ βασιλεύοντι τραύματα. Καὶ ἦν | |
| 30 | ὅπλον ἀφανὲς ἐπὶ τῆς ψυχῆς ἀκονώμενον τὸ αὐτὸ τραῦμα, καὶ ὅπλον τῷ φθόνῳ γινόμενον. Καὶ πάλιν ἀγώνων ἀρχαὶ, πάλιν μελέτη τῷ δικαίῳ κινδύνων, καὶ φόβων ἑτέρων προοίμια· καὶ ὁ νενικηκὼς ὡς νικηθεὶς ἐμισεῖτο, καὶ ὁ τὴν ἐλευθερίαν χαρισάμενος | |
| 35 | ὡς τῆς ἐλευθερίας προδότης ἐβλέπετο· καὶ τῶν κυ‐ μάτων τοῦ πολέμου τοὺς συγγενεῖς ἀφελόμενος, μό‐ νος ἐν τοῖς τοῦ φθόνου κύμασιν ἐχειμάζετο. Ἀλλὰ μή σοι φαινέσθω παράδοξον, ἀγαπητὲ, εἴ γε Δαυῒδ ὁ τοσοῦτος τὴν χάριν, καὶ Θεῷ ποθούμενος, τοῖς τοῦ | |
| 40 | φθόνου τόξοις ἐκδέδοται. Οὐ γὰρ ἀφειδῶν τοῦ δικαίου Θεὸς, οὔτε τῆς ἑαυτοῦ προνοίας τὸν Δαυῒδ ἀπωθού‐ μενος. Ἠδύνατο γὰρ δεῖξαι τὸν φθόνον νεκρὸν, τὸν φθονοῦντα νεκρώσας. Οὕτω γὰρ καὶ τὸν Νάβαλ ἀνεῖλε Θεὸς τῷ Δαυῒδ χαριζόμενος, θανάτῳ τὸν ὑβριστὴν | |
| 45 | ἀμυνόμενος. Οὕτω τὸν Ἀβεσαλὼμ τῆς εἰς τὸν πατέρα παροινίας τὰς δίκας Θεὸς εἰσεπράξατο, τὸν κατὰ τῆς φύσεως μανέντα δείξας ἀπὸ τῆς κόμης παρὰ φύσιν κρεμάμενον, καὶ δημίῳ τῷ φυτῷ παραδοὺς αἰχμάλωτον, ξύλον τὸν τύραννον ἔδειξεν. Ἀλλὰ συγ‐ | |
200(50) | χωρεῖ τὸν Δαυῒδ τῷ πάθει τοῦ Σαοὺλ προσπαλαίειν | 200 |
201 | ἵνα φθόνου νικητὴν τὸν ἀθλητὴν ἀπεργάσηται. Συγ‐ χωρεῖ τὴν πεῖραν, ἵνα στεφανώσῃ τὴν γνώμην. Ἔγνω ταύτην πάλιν ὁ προστάτης τῶν ἀθλούντων Ἰὼβ, ᾧ τοσούτων συμφορῶν νιφάδας ἐπαφῆκεν ὁ διάβολος, ὡς | |
| 5 | μηδὲ χρόνου χώραν τῷ πένθει καταλείπεσθαι. Τίς οὖν ὁ καρπὸς τῆς τῶν παθῶν συγχωρήσεως; Γέ‐ γονεν αὐτῷ θέατρον ἀγωνισμάτων ὁ κόσμος· οὐρανὸς τὸν τῆς νίκης στέφανον ἔπλεξεν. Ἠδύνατο καὶ τὸν Ἰωσὴφ ἀπραγμόνως δεῖξαι τῆς Αἰγύπτου πάσης | |
| 10 | ἡγεμονεύοντα, ἀλλ’ οὐκ ἂν ἔγνωμεν τὸν δοῦλον τῇ τάξει, δεσπότην τοῖς πράγμασιν· οὐκ ἂν εἶδεν Αἴγυ‐ πτος σωφροσύνης ἀγωνιστὴν, καὶ δεσποίνης ἀκολά‐ στου τὸν οἰκέτην δεσπότην διὰ σωφροσύνης γενόμε‐ νον. Τούτων κληρονόμος, καὶ νῦν ὁ Δαυίδ· ὧν γὰρ | |
| 15 | τοὺς τρόπους ἠσπάσατο, τούτων τοὺς πειρασμοὺς ὑποδέχεται, τούτων τοῖς ἄθλοις ἐμπολιτεύεται. Ὁ μὲν οὖν Γολιὰθ κατείχετο φόνῳ, ὁ δὲ Σαοὺλ ἐτέτρωτο φθόνῳ, καὶ μετὰ τὴν νίκην ὁ Δαυὶδ τὴν ἀμέτρητον τοῦ προφήτου καὶ πραότητα καὶ χρηστότητα ἐνδεί‐ | |
| 20 | κνυται. Πάλιν γὰρ ὁ Σαοὺλ ἐν μανίᾳ, καὶ ὁ βασιλεύων ἐν παραφορᾷ, καὶ πάλιν ὁ Δαυὶδ τὴν τῆς ἰατρείας μεταχειρίζεται λύραν, ἀντὶ φαρμάκου ἐπάγων τῷ πάθει τὸ μέλος. Ὢ τῆς προφητικῆς ἀγαθότητος· οὐκ ὀργίζεται τῷ φθονοῦντι, οὐ μνησικακεῖ τῷ μι‐ | |
| 25 | σοῦντι, οὐ παρακολάζει κολαζόμενος. Καὶ τί δὴ τοῦτο λέγω; Οὐδὲ βραδέως ἐπὶ τὴν λύραν ἐλήλυθεν, ἀλλ’ ὡς εὐεργέτης ἰώμενος κατεπείγετο, ψαλμὸν ἐγείρων κατὰ τοῦ δαίμονος σύμμαχον. Ἀλλ’ οὐκ ἐνίκησε τὴν πονηρίαν χρηστότης. Μικρὸν γὰρ τῶν δυσμῶν τοῦ | |
| 30 | δαίμονος ἀναθεὶς ὁ Σαοὺλ, καὶ τὴν τοῦ πάθους ἀχλὺν ἀποθέμενος, ἐπιγνοὺς τὸν παρόντα, τὸ ξίφος ἐξέπεμψε, μισθὸν ἰατρείας τὸν φόνον δωρούμε‐ νος, ὥσπερ διὰ τοῦτο νήψας, ἵνα πάλιν ὑπηρετήσῃ τῷ φθόνῳ. Πάλιν ὁ φθόνος ἀλλάττεται, καὶ μεταβαί‐ | |
| 35 | νει πρὸς νόσον ἡ νόσος, καὶ καλεῖ πάλιν διὰ τοῦ φθό‐ νου τὸν δαίμονα, καὶ πέμπει κατὰ τοῦ Δαυὶδ τὸ δόρυ, τὴν ὀργὴν ἐνδεικνύμενος. Δέχεται δὲ τὴν πληγὴν ὁ τοῖχος στηλιτεύων τὸν ἔλεγχον. Οὐ γὰρ ἠμέλησεν ὁ πάντα ὁρῶν ὀφθαλμὸς, οὐδὲ γέγονε τὸ ξίφος τῆς θείας | |
| 40 | προνοίας ὀξύτερον. Οὕτως ὁ Δαυὶδ ἐξηρπάζετο, καὶ ὁ λίθος τὴν πληγὴν ἐκομίζετο, στήλη τῆς μιαιφόνου χειρὸς διὰ τοῦ πάθους γινόμενος, καὶ φέρων τοῦ φό‐ | |
| νου τὰ σύμβολα ἐν ἀναισθήτῳ φύσει τῆς τόλμης ὑπ‐ | 202 | |
204 | άρχων κατήγορος. Τί τοιαῦτα τολμᾷς, ὦ Σαούλ; τί κατὰ σαυτοῦ τὸ ξίφος καλεῖς; Ἂν τὸν Δαυὶδ ἀν‐ έλῃς, πῶς τὸν δαίμονα διώξεις; Τί τὸ μόνον σοι τῆς σωτηρίας φάρμακον ἀπολέσαι βιάζῃ; Ἀλλ’ οὐκ ἐνί‐ | |
| 5 | κησε τοῦ Δαυὶδ τὴν φιλοσοφίαν, οὐδὲ φόβος ἀπειλῆς ἐβιάζετο τὴν χρηστότητα. Ἀλλ’ ὁ μὲν ἤλεγχε τὸν τρόπον, ἀποτυγχάνων τοῦ τέλους· ὁ δὲ οὐ μετέβαλε τὴν γνώμην, οὐδὲ λειποτάκτης τῆς ἀρετῆς ἐγίνετο. Ὁρᾷς ὡς οὐ μάτην ἡ χάρις ἐκλέγεται; ὁρᾷς ὡς δι‐ | |
| 10 | καίως τῶν ἀδελφῶν ἀπεκρίνετο, ὅτε τοὺς μὲν τὸ σῶμα λαμπροὺς ἀπεστρέφετο, ἐπὶ δὲ τὸν ταπεινὸν τῇ θέᾳ τὴν σφραγῖδα τῆς χρίσεως ἔφερε. Τούτοις χαίρει Θεὸς, τούτοις ἡ χάρις εὐφραίνεται, τοὺς τοιού‐ τους οὐρανὸς ἀπεκδέχεται. Τοιοῦτον καὶ ἡμῖν | |
| 15 | ἔσται τῆς ἱστορίας τὸ κέρδος, εἰ τὴν μίμησιν ἀσπα‐ σώμεθα, εἰ τὴν φιλοσοφίαν θαυμάσωμεν, εἰ τὴν φιλ‐ ανθρωπίαν μετέλθωμεν. Μὴ τοὺς ἐχθροὺς μισήσω‐ μεν· πρὸς τὸν Χριστὸν ἀποβλέψωμεν, λέγοντα· Βλέ‐ πετε ὅτι πρᾶός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ, | |
| 20 | καὶ εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ἐν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 23t | ΛΟΓΟΣ Ιϙʹ. | |
| 24t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν αὐτὸν Δαυίδ. | |
| 25 | αʹ. Ὅταν εὕρῃ τῆς ἀκοῆς προθυμίαν ἡ χάρις, τότε καὶ γλώττῃ λόγον χαρίζεται, καὶ τῷ λέγοντι δύναμιν. Ὁ γὰρ διδοὺς τροφὴν πάσῃ σαρκὶ, καὶ ψυχὴν τρέ‐ φειν ποθεῖ. Ψυχῆς δὲ τροφὴ, θείων λόγων ἑστίασις. Σὰρξ μὲν γὰρ σωματικαῖς ἑστιάσεσι τρέφεται, διὰ | |
| 30 | φθαρτῶν ἡ φθαρτὴ δεχομένη τὴν αὔξησιν· ψυχῆς δὲ τροφὴ, τῆς ἀληθείας ἡ γνῶσις, ἡ τοῦ Ποιητοῦ κατα‐ νόησις, τὸ τῶν θείων ἐμφορεῖσθαι διηγημάτων· καὶ περὶ ταύτην ἀσχολεῖσθαι πλέον τὴν τροφὴν τοὺς ἀν‐ θρώπους ὁ Δεσπότης παιδεύων, τοῖς μαθηταῖς ἀνεβόα· | |
| 35 | Ἐμὸν βρῶμά ἐστιν ἵνα ποιῶ τὸ θέλημα τοῦ πέμ‐ ψαντός με. Διὰ τοῦτο, καὶ κατὰ τὴν ἔρημον τοῖς Ἰσραηλίταις, σώματι μὲν βρῶσιν δι’ ἀέρος ἐχορήγει τὸ μάννα· τὴν δὲ τῆς ψυχῆς τράπεζαν διὰ τῆς Μωϋ‐ σέως διδασκαλίας παρετίθετο. Ἵνα γὰρ μὴ τὸ χεῖρον | |
| 40 | ἐν τῇ φύσει πένηται, τὸ δ’ ἄμεινον, ἡ ψυχὴ, μέρος, λιμῷ πιεζομένη, πρὸς ἀλογίαν ἐκτράπηται, μερίζει τὴν τροφὴν προσφόρως ὁ Ποιητὴς, ἑκάτερα τιθηνού‐ μενος, σώματι μὲν οἷς πέφυκε, ψυχῇ δὲ τοῖς νομίμοις | |
| συγγράμμασιν· οἷς γὰρ Μωϋσῆς παρὰ Θεοῦ | 204 | |
205 | φθεγγομένου συνεγράφετο, τούτοις ἡ ψυχὴ τὴν τρο‐ φὴν ἐρανίζετο. Πάλιν ἡ γῆς τῆς ἐπαγγελίας τοῖς μὲν σώμασι τοὺς καρποὺς ἀνεδίδου, προφητικὰς δὲ γλώτ‐ τας ἡ χάρις ἀρδεύουσα, τὰς τῆς ψυχῆς τροφὰς παρ‐ | |
| 5 | εσκεύαζε. Τούτου γὰρ χάριν αἱ γραφαὶ, τῶν ἁγίων τοὺς βίους διὰ τῶν συγγραμμάτων φυλάττουσαι, τὴν γνῶσιν τοῖς ἐφεξῆς παραπέμπουσι, πρὸς μίμησιν τοὺς ὕστερον ἕλκουσαι, καὶ τοῖς μήπω τεχθεῖσι τὸν θησαυρὸν εὐτρεπίζουσαι, ταμιεῖον ἀρετῆς τῷ βίῳ | |
| 10 | προσάγουσιν. Ἡμεῖς δὲ τὸν κατὰ τὸν Δαυὶδ ἐν τοῖς προλαβοῦσιν ἠρξάμεθα. Φέρε καὶ νῦν ἐκ τῶν αὐτοῦ κατορθωμάτων τῆς διδασκαλίας παραθῶμεν τὴν τρά‐ πεζαν. βʹ. Ἐπειδὴ τοίνυν ὁ Δαυὶδ τῶν ἀδελφῶν προτετί‐ | |
| 15 | μητο, καὶ βασιλείας ἠξίωτο, καὶ τὴν χρίσιν ἐν‐ εδέδυτο, τῇ μὲν τάξει τῆς ἡλικίας ἡττώμενος, τῷ δὲ νό‐ μῳ τῆς χάριτος φανεὶς ὑψηλότερος, φιλοτιμουμένη πρὸς ἅπαντας ἡ χάρις, δεικνύουσα τοῖς ἔργοις ὡς οὐ μάτην ἐκλέγεται, ἄγει λοιπὸν ἐπὶ τοὺς ἄθλους τὸν | |
| 20 | ἄνδρα, τὸν κρυπτόμενον ἐν τῷ νέῳ θησαυρὸν ἐκπομπεύουσα. Νομίζομεν τοίνυν διὰ τοῦ Δαυὶδ εὐ‐ θύνας διδόναι τὴν χάριν τῆς ἐκλογῆς, ἀνθ’ ὧν εἰς αὐτὸν βλέψασα μόνον, τοὺς ἄλλους ἅπαντας ἀνθρώ‐ πους παρέβλεψε. Κυβερνήτου μὲν γὰρ ἀρετὴν οὐ | |
| 25 | θαλάττης δεικνύει γαλήνη, οὐδ’ ὅταν κατὰ πρύμναν τὸ πνεῦμα φερόμενον πτεροῦ δίκην παραπέμπει τὸ σκάφος· ἀλλ’ ὅταν ἐμβολαὶ πνευμάτων, καὶ κυμάτων ἐπαναστάσεις, ὅταν γένηται θαλάττης πρὸς τὸ σκά‐ φος παράταξις, τότε ἡ τοῦ κυβερνήτου διαφαίνεται | |
| 30 | τέχνη, τότε δείκνυται σοφία νικῶσα τὴν τυραννίδα τοῦ κλύδωνος. Οὕτω καὶ ἰατροῦ τέχνη θαυμάζεται, ὅταν, ὁρῶν πλεονεκτοῦσαν τὴν νόσον, καταδικάσῃ φαρμάκοις τὸ πάθος. Καὶ χρυσὸν μὲν δοκιμάζει τὸ πῦρ, ἀρετὴν δὲ ἀνδρὸς αἱ τῆς ζωῆς περιστάσεις χω‐ | |
| 35 | νεύουσιν. Ἴδωμεν τοίνυν τὸν Δαυὶδ ποῖοι περιστοι‐ χισάμενοι κίνδυνοι, τὸν τοῦ νέου θησαυρὸν ἀνεκά‐ λυψαν. Ἐνίκησε πρώην τὸν ἀλλόφυλον ἄοπλος, κατὰ τοῦ Γολιὰθ παραταξάμενος, καὶ ἡ νίκη τῆς χάριτος ἦν· τὴν δὲ χάριν ἡ πίστις ἐκάλεσεν. Ἠλευθέρωσε | |
| 40 | φόβῳ τὸν βασιλεύοντα, δουλείας ζυγὸν πρὸ πείρας τῶν ὁμοφύλων ἀνέστειλε, καὶ τὸ πέρας τῆς νίκης φθόνος, καὶ κίνδυνος, καὶ φόνου μελέτη. Καὶ ὁ Σαοὺλ ὡς ἧτταν τὴν νίκην ὀδύρεται, καὶ τρόπαιον ἐπένθει, καὶ τὴν κοινὴν εὐφροσύνην ἐθρήνει, καὶ τὴν ἐπινί‐ | |
| 45 | κιον ἑορτὴν, συμφορὰν διὰ τὸν φθόνον ἐνόμιζεν. Ἀλλ’ ἐν τοιούτοις ὢν, καὶ τῷ Δαυὶδ πραγμα‐ τευόμενος φόνον, οἰκητήριον δαίμονι ἀθρόον αὐτὸς | |
| ἐγίνετο, πάρεργον τῷ τρόπῳ καλέσας δαίμονα· | 206 | |
208 | καὶ ἡ χάρις διωκομένη τῷ φθόνῳ παραχωρεῖ τὸ οἰκητήριον δαίμονι. Ψυχὴ γὰρ ἀρετὴν ἀποβαλοῦσα, καὶ πονηρίαν ἐνδυσαμένη, καλεῖ πρὸς οἴκησιν τὸν τῷ πάθει τερπόμενον. Ἐν τοιούτοις ἦν ὁ Σαοὺλ ἔχων | |
| 5 | ἔνοικον τὸν πολέμιον. Ἀλλὰ τὸν οὕτω κατ’ αὐτοῦ φθονοῦντα θεωρῶν ὁ Δαυὶδ, οὐ παρεῖδε τοιαύτης ἔχθρας τὸ πάθος, ἀλλ’ ἐκάλει τὴν χάριν κατὰ τοῦ δαίμονος ὅπλον. Ὁ μὲν οὖν τὴν λύραν μετεχειρίζετο, διώκων τῷ μέλει τὸν δαίμονα· ὁ δὲ θεραπευόμενος, | |
| 10 | τὸ ξίφος κατὰ τοῦ θεραπεύοντος ἔπεμπε· καὶ ἀνῄ‐ ρητο ἰατρὸς, εἰ μὴ τὸν ἑαυτῆς ὑπηρέτην ἡ χάρις ἀνήρπασεν. Ὢ καινῶν ἀδικημάτων· ὁ δαίμων ἠλαύ‐ νετο, καὶ ὁ τοῦ δαίμονος ἐλευθερωθεὶς καθωπλίζετο. Δαίμων ἡττᾶτο, καὶ ἀνθρώπου τρόπος ἐτόλμα. Ἀπο‐ | |
| 15 | τυχὼν δὲ τῆς διὰ ξίφους ἐπιβουλῆς, ἐφ’ ἑτέραν ἐτρά‐ πη, καὶ τὴν θυγατέρα διδόναι τῷ φθονουμένῳ βού‐ λεται, οὐχ ἵνα τιμήσῃ τὸν μισούμενον, ἀλλ’ ἵνα τῷ γάμῳ τῆς παιδὸς τὸν φόνον ὠνήσηται· καὶ πρεσβεύ‐ τας τῆς μνηστείας ἐκπέμπει, προκάλυμμα δόλου τὴν | |
| 20 | τούτου παστάδα ποιούμενος. Ἀλλ’ ὁ Δαυὶδ οὐκ ἐπι‐ τρέχει τῷ δώρῳ, μετριότητι τρόπου τὸν βασιλίδος γάμον ἀποπεμπόμενος. Ἐπειδὴ δὲ τὰ ἔδνα, δῶρα γυναικῶν, πρὸ γάμου τῆς κόρης, ἀλλοφύλων ἀναίρε‐ σιν ὥριζε, πείθεται τοῖς λόγοις τῆς συμμαχίας, πι‐ | |
| 25 | στεύων τῇ χάριτι, ἆθλον ἀριστείας τὸν γάμον ποιού‐ μενος. Οὐ βούλεται γὰρ, φησὶν, ὁ βασιλεὺς ἔδνα, ἀλλ’ ἑκατὸν ἀκροβυστίας ἀλλοφύλων. Ἐλέγχουσα δὲ τὴν πονηρίαν, ἡ Γραφὴ στηλιτεύει τὸν τρόπον· Ἐλογίζετο γὰρ, φησὶν, ἐμβαλεῖν τὸν | |
| 30 | Δαυὶδ εἰς χεῖρας ἀλλοφύλων. Οὐχ ἵνα νικητὴν τὸν νυμφίον πρὸ τοῦ γάμου θεάσηται, ἀλλ’ ἵνα πρὸ τοῦ θαλάμου ὁ νυμφίος παρανάλωμα γένηται, καὶ φθάσῃ τὸν γάμον ὁ θάνατος, ὅπλον τοῦ φθόνου τοὺς ἀλλοφύλους ποιούμενος. Οὐ βούλεται ὁ βασιλεὺς | |
| 35 | ἔδνα, ἀλλ’ ἑκατὸν ἀκροβυστίας ἐζήτησε. Πονηρὸς | 208 |
209 | ὁ τρόπος, κακοῦργος ὁ λογισμός. Ὑπέλαβε γὰρ ὅτι κεφαλὰς μὲν ἠδύνατο ἂν συχὼν, καὶ τῶν οἰκείων ἀφελὼν, τοῦ φθόνου κλέψαι τὸν κίνδυνον· μορφῆς γὰρ διάκρισιν ἡ φύσις ἐν πολεμίοις καὶ φίλοις | |
| 5 | οὐκ ἔπλασε· περιτομὴ δὲ μόνη τὸν Ἰσραὴλ τῶν ἀλλο‐ φύλων ἀποτοιχίζειν ἠδύνατο, καὶ σημεῖον ἦν διαφορᾶς τοῦ νόμου τὸ γνώρισμα. Δίδωσι τοίνυν τὴν θυγατέρα τῷ Δαυὶδ, συνεργὸν φόνου τὴν παῖδα ποιούμενος. Ὢ τῆς τῶν λογισμῶν ἀθλιότητος! Προ‐ | |
| 10 | καταδικάζει τὴν θυγατέρα χηρείᾳ, ἵνα τῷ τοῦ φθόνου πάθει χαρίσηται, καὶ φθόνῳ νικώμενος κατὰ τῆς φύ‐ σεως μαίνεται. Οὐκ ἔλυσεν ἡ συγγένεια τὴν δυσμέ‐ νειαν, οὐδὲ ὁ τῆς φύσεως δεσμὸς τὸν φθόνον ἐνίκησε. Προστάττει δὲ τῇ θυγατρὶ τὸν ἄνδρα φυλάξαι πρὸς | |
| 15 | θάνατον. Ὢ τυφλωττούσης κακίας! Χηρείαν ἐπιτάτ‐ τει τῇ κόρῃ, καὶ κατὰ τοῦ γήμαντος ὁπλίζει τὸ γύ‐ ναιον, καὶ τρόπος ἀρνεῖται, καὶ φύσις οὐ δέχεται. Ἠγνόησεν ὡς βοηθὸν ἔδωκεν, οὐκ ἐπίβουλον, καὶ φύλακα ζωῆς, οὐ θανάτου συνέμπορον. Ἡ δὲ τοῦ | |
| 20 | θυμοῦ καταγνοῦσα τοῦ φύσαντος, ἀποπέμπει τὸν ἄνδρα, διὰ φυγῆς αὐτὸν τῆς σφαγῆς ἐξαρπάζουσα, φιλάνδρῳ γνώμῃ νικῶσα τὸν φθόνον τοῦ φύσαντος. Ὁ μὲν οὖν Σαοὺλ, ἐγρηγορὼς τῷ θυμῷ, τοῦ θανάτου τοὺς ὑπηρέτας ἐξέπεμπεν· ἡ δὲ παῖς τὴν ἀῤῥωστίαν | |
| 25 | τοῦ ἀνδρὸς προσοφίζεται, οἴκτῳ κλέψαι τοῦ πατρὸς τὴν μῆνιν ἐλπίζουσα, καὶ καιρὸν φυγῆς μηχανομένη τῷ φεύγοντι. Ἀλλ’ ὢ φιλανδρία καὶ σοφία τῆς γυναι‐ κός. Ἔπεισε καὶ αὐτὴν τὴν κοίτην ἀῤῥωστίᾳ συν‐ ὑποκρίνεσθαι. Ἀνδρὸς γὰρ εἰκόνα διὰ τοῦ σχή‐ | |
| 30 | ματος ἐπὶ τῆς κλίνης μορφώσασα, τῇ πεπλασμένῃ μορφῇ τοὺς ὁρῶντας ἐφάνταζεν. Ἧπαρ δὲ νεοσφα‐ γοῦς αἰγὸς ἐσθήμασιν ὑποκρύψασα, πίστιν ἀληθινὴν παρέσχε τῷ πλάσματι. Ἔτι γὰρ σπαῖρον τὸ ἧπαρ, καὶ τοὺς ἐσχάτους ἐκπέμπον παλμοὺς, | |
| 35 | ἀνδρὸς ἀναπνοὰς ἐσοφίζετο, κλέπτον τῇ θέᾳ τῶν βλεπόντων τὴν αἴσθησιν. Τοιαῦτα δραματουργεῖν ἐκ φιλανδρίας ᾔδει τὸ γύναιον. Ἐπίβουλος ἐδόθη, καὶ βοηθὸς ἀνεδείχθη· πειρατὴς ἐπέμφθη, καὶ κυβερνή‐ της εὑρέθη. Ἀλλ’ οὐδὲ τὸ δρᾶμα τῆς παιδὸς, τὴν | |
| 40 | τοῦ πατρὸς ἡμέρωσεν ἀγριότητα, ἀλλ’ ἀληθεύειν τῆς ἀῤῥωστίας τὸ ψεῦδος ὑπολαμβάνων, ἄγειν ἐπὶ τῆς κλίνης ἐνεκελεύετο. Τί γὰρ φειδόμενος οὐ παρα‐ | |
| σκευάζων τὸν φόνον; Δεσμώτην ἔχω τὸν μισούμενον, | 210 | |
212 | θήραμα πρὸς σφαγὴν ἑτοιμότερον. Ταῦτα διῆλθεν ὁ λόγος, οὐ τοσοῦτον τῆς Σαοὺλ μιαιφονίας κατ‐ ηγορῆσαι βουλόμενος, ὅσον τὴν τοῦ Δαυὶδ ἀνεξικακίαν κηρύξαι προθέμενος. Ἡ γὰρ τῆς τοῦ Σαοὺλ πονηρίας | |
| 5 | ὑπόμνησις, ἔνδειξις ἀκριβὴς τῆς τοῦ Δαυὶδ ἀρετῆς. Ὁ γὰρ πολλάκις περισώσας, ὑπὸ τοῦ σωθέντος ἠλαύνετο, ζωῆς μισθὸν τὸν θάνατον κομιζόμενος, ἐρημίᾳ καὶ πλάνῃ πρὸς τὴν ἀναίρεσιν πολιορκούμενος. γʹ. Οἰκειωσώμεθα τὸ πάθος, καὶ τὸ βάθος τῆς ἀθυ‐ μίας κατίδωμεν, ἵνα τὸ μέγεθος τῆς τοῦ Δαυὶδ φιλο‐ | |
| 10 | σοφίας κατανοήσωμεν. Ὁ μὲν γὰρ ἀδικήσας, εἶτα διωκόμενος, ἔχει παραμυθίαν τοῦ πάθους τὴν τόλμαν ὧν ἔδρασε, καὶ τὸ συνειδὸς καθ’ ἑαυτοῦ περιφέρων κατήγορον, ἔνδοθεν συνηγορεῖ τῷ διώκοντι, καὶ δι‐ κάζων τὴν πρᾶξιν, τὴν τιμωρίαν οὐ μέμφεται. Ὁ δὲ | |
| 15 | περισώσας πολλάκις, καὶ ὑπὸ τοῦ σωθέντος εἰς θά‐ νατον ἀγρευόμενος, ἀφόρητον ἔχει τῆς ἀθυμίας τὸ βέλος, τῇ μνήμῃ τῆς εὐεργεσίας πληττόμενος, ὡς καθ’ ἑαυτοῦ τὸν πολέμιον ὁπλίσας. Τοιαύταις ὁ Δαυὶδ ἐπολιορκεῖτο περιστάσεσι· καὶ οὐδὲ μέχρι τοῦ φεύ‐ | |
| 20 | γειν ὁ κίνδυνος. Οὐκ ἐκορέσθη γὰρ ὁ Σαοὺλ τῇ φυγῇ τοῦ Δαυὶδ, οὐδὲ δρόμος τὸν φθόνον ἐμείωσεν, ἀλλὰ πλέον ἀνέφλεγεν ἐν τοῖς ζῶσιν ἀκουόμενος ὁ φθονού‐ μενος. Καὶ δὴ τὰ τῆς βασιλείας ἀθροίσας στρατεύ‐ ματα, τὸν μετ’ ὀλίγον κρυπτόμενον ἀναζητεῖ, καὶ | |
| 25 | νάπας ἀνίχνευε, καὶ φάραγγας ἐσαγήνευε, καὶ τὰς τῶν ὀρῶν ἐπολυπραγμόνει κορυφὰς, ἄδικος θη‐ ρατὴς τοῦ δικαίου γινόμενος. Οἱ Ψαλμοὶ τὰ πάθη κηρύττουσιν, αἱ ᾠδαὶ τὰς συμφορὰς ἐπαγγέλλουσιν. «Ἐπὶ τῷ Κυρίῳ πέποιθα, πῶς ἐρεῖτε τῇ ψυχῇ μου· | |
| 30 | Μεταναστεύου ἐπὶ τὰ ὄρη ὡς στρουθίον;» Ὁρᾷς ψυχὴν πλανωμένην λογισμοῖς, καὶ πρὸς τὴν ἀπλανῆ βοήθειαν, τὸν Κύριον, καταφεύγουσαν; Τίς ἂν ἐν τοιούτοις γενόμενος, οὐκ εἶπε, θυμῷ καὶ ἀθυ‐ μίᾳ κρατούμενος· Ἐμοὶ ταῦτα Σαοὺλ διατίθησιν; | |
| 35 | ὃν ἐξήρπασα δαίμονος; ὃν τοῦ Γολιὰθ ἠλευθέρωσα; ᾧ τὴν βασιλείαν ἐφύλαξα; ὃν τοῦ δουλεύειν ἀπέστησα; Τί γὰρ ἐκίνουν τὴν λύραν τῆς χάριτος; τί δὲ τὸν ἐνοχλοῦντα δαίμονα τοῖς μέλεσιν ἔπληττον; Ἐγένετο ἂν τοῦ δαίμονος παρανάλωμα, οὐκ ἂν νῦν ἐδίωκεν | |
| 40 | ἀπολώμενος· τότε ἔφθασεν ἂν αὐτοῦ τὸν φθόνον ὁ φόνος. Ἐπαφῆκε τὸ δόρυ μοι ψάλλοντι, ἐγὼ δὲ τοῦ μέλους οὐκ ἀφῆκα τὸ φάρμακον· ὠργίζετο θε‐ ραπεύοντι, ἐγὼ δὲ φιλονείκῳ φιλανθρωπίᾳ τὸν ἀπάνθρωπον ἔσωζον. Οὐδὲν τούτων ὁ Δαυὶδ οὐκ εἶπεν, | |
| 45 | οὐκ ἐνόησεν· ἀλλὰ τὸ βλέμμα τείνων πρὸς οὐρανὸν, ἐκεῖ ἐκάλει τὸν σύμμαχον. Ἐνταῦθα γενόμενος, ὅρα μοι τὴν ἀπόῤῥητον τῶν πραγμάτων διοίκησιν· | |
| ὅρα μοι καὶ τὴν θείαν φιλανθρωπίαν, καὶ τὴν τοῦ | 212 | |
213 | προφήτου φιλοσοφίαν. Ἑσπέρας καταλαβούσης, ἐπειδὴ μήπω πέρας εἶχεν ὁ κίνδυνος, τοῦ μὲν ἡλίου τὰς οἰκείας δυσμὰς κατειληφότος, τοῦ δὲ φθόνου τὴν δύσιν οὐκ ἔχοντος, εἰσέρχεται Δαυὶδ εἴς τι παρακεί‐ | |
| 5 | μενον σπήλαιον. Εἰσίει δὲ καὶ ὁ Σαοὺλ ἀγνοίᾳ κρα‐ τούμενος, καὶ ὑπὸ τῆς ὥρας ὠθούμενος· εἰσελθὼν δὲ ὕπνῳ δεσμεύεται μετὰ τῶν δορυφόρων. Οἱ δὲ σὺν τῷ Δαυὶδ φυγάδες ἕτοιμον θήραν τὸν πολεμοῦντα νομίσαντες, τὸν Δαυὶδ παροξύνουσιν· Ἰδοὺ ἡ ἡμέρα | |
| 10 | αὕτη, ἣν εἶπεν ὁ Κύριος πρὸς σέ· Ἰδοὺ δί‐ δωμι τὸν ἐχθρόν σου εἰς τὰς χεῖράς σου. Τίς οὐκ ἂν εὑρὼν τὸν οὕτως ἐχθρὸν ὕπνου γενό‐ μενον θήραμα, μιᾷ πληγῇ τὸν οἰκεῖον οὐκ ἂν ἔλυσε κίνδυνον; Ἀλλ’ οὐ τοιοῦτος ὁ Δαυίδ. Ἀλλὰ τί | |
| 15 | φησι; Μηδαμῶς ἐμοὶ παρὰ Κυρίου, εἰ ποιήσω τὸ ῥῆμα τοῦτο τῷ Κυρίῳ μου τῷ Χριστῷ Κυ‐ ρίου, ἐπενεγκεῖν χεῖρά μου ἐπ’ αὐτὸν, ὅτι Χριστὸς Κυρίου ἐστίν. Οἱ φίλοι παρώξυναν, τὰ πάθη καθώπλιζεν, ὁ τοῦ μέλλοντος φόβος ἠκόνα | |
| 20 | τὴν χεῖρα, ἀλλὰ τοῦ Δαυὶδ οὐκ ἐνικᾶτο ἡ γνώμη. Ὢ γενναίας ψυχῆς, καὶ χάριτι μόνῃ δουλεύειν ἐπισταμένης! Καὶ ἔπεισε τοὺς ἄνδρας ἐν τοῖς λόγοις τούτοις. Τίς οἶδε φύλακα τοῦ πολεμοῦν‐ τος τὸν πολεμούμενον; τίς ὡς εὐεργετοῦντα, | |
| 25 | τὸν ἀδικοῦντα φιλανθρωπεύεται; Παρέδωκεν αὐτὸν, φησὶν, ὁ Θεὸς εἰς τὰς χεῖράς σου. Οὐδὲ Θεοῦ μνήμη πρὸς φόνον τὸν προφήτην ἀνέστησεν. Ἀνθρώ‐ που φόνος Θεοῦ δῶρον οὐ γίνεται, οὐδὲ τούτοις τὸ θεῖον ἀρέσκεται βλέμμα. Κἂν αὐτὸς παρέδωκε τὸν | |
| 30 | ἐχθρὸν, ἀλλ’ οἶδά μου τὸν Δεσπότην φιλανθρωπίᾳ τερπόμενον. Ἀγαθότητι τὴν εὐεργεσίαν ἀμείβομαι. Ἀντὶ θύματος ἀνθρωπίνου θυσίαν αὐτῷ τὴν πραό‐ τητα προσενέγκωμεν. Παρέδωκε τὸν ἐχθρὸν, ἀλλ’ οὐχ ὑβρίζω τὸ δῶρον τῷ φόνῳ, οὐ μολύνω τὴν χάριν | |
| 35 | τοῖς αἵμασι. Ζητείτω πάλιν, καὶ διωκέτω· τοῦ φο‐ νεύειν τὸ ὑπομένειν λυσιτελέστερον. Κἂν πάλιν διώκῃ, τὸ φεύγειν μεμελετήκαμεν. Κἂν οὗτος διώκῃ, Θεὸς οὐκ οἶδε διώκεσθαι. Καὶ ἔπεισε, φησὶ, τοὺς ἄνδρας ἐν τοῖς λόγοις τούτοις. Πόσας ἐκώλυσε | |
| 40 | δεξιὰς πρὸς φόνον ὁρμώσας μία φιλάνθρωπος γνώμη. Ὁ μὲν Κάϊν πρὸς Θεὸν ἀνεβόα· Μὴ φύλαξ τοῦ ἀδελφοῦ μού εἰμι ἐγώ; Ὁ δὲ Δαυὶδ φύλαξ τοῦ Σαοὺλ καὶ ἀδικούμενος ἐγίνετο, καὶ καθεύδοντος καὶ πολεμοῦντος ἐφείδετο, καὶ φθονοῦντος ἐκήδετο, | |
| 45 | καὶ μισοῦντα διέσωζε, τὰ τῆς χάριτος μετιὼν πολι‐ τεύματα, τοῖς τοῦ νόμου καιροῖς τὰ τῆς χάριτος μετερχόμενος. Ἐῤῥέθη ὑμῖν· Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου, καὶ μισήσεις τὸν ἐχθρόν σου. Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν. Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν. Καὶ | |
213(50) | ἦν ἅμιλλα φιλανθρωπίας καὶ πονηρίας, δικαιοσύνης | 214 |
216 | καὶ ἀδικίας, ἀγριότητος καὶ πραότητος· ὁ μὲν ἵνα σώσῃ τὸν πολεμοῦντα, ὁ δὲ ἵνα ἀπολέσῃ τὸν περισώ‐ σαντα. Τοιούτους ἡμῖν παιδευτὰς πραότητος καὶ φιλανθρωπίας ὁ Δεσπότης ἐπέστησε· τοιοῦτον ἡμῖν | |
| 5 | διδάσκαλον ἀγαθότητος ἡ θεόπνευστος Γραφὴ συνεγρά‐ ψατο, ἵνα καὶ πρὸς τοὺς ἐχθροὺς ὦμεν φιλάνθρωποι, καὶ πρὸς τοὺς μισοῦντας φιλάγαθοι. Γίνεσθε γὰρ, φησὶν, ἐλεήμονες, ὡς ὁ Πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ὅστις ἀνατέλλει τὸν ἥλιον αὐτοῦ | |
| 10 | ἐπὶ τοὺς δικαίους καὶ ἀδίκους, καὶ βρέχει ἐπὶ ἀγαθοὺς καὶ πονηρούς. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κρά‐ τος, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 13t | ΛΟΓΟΣ ΙΖʹ. | |
| 14t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν Δαυίδ | |
| 15 | αʹ. Ἐπειδὴ τῶν τοῦ Δαυὶδ κατορθωμάτων ἐν ταῖς προλαβούσαις ἡμέραις ἡ μνήμη σκιρτῶντας ἡμᾶς ἔδειξε, καὶ συνευφραινομένους τῷ δικαίῳ τῆς τῶν ἀγαθῶν περιουσίας, καὶ τῷ θαύματι παραδηλοῦντας τῶν τρόπων τὴν μίμησιν, καὶ τῆς ἐκείνου πραότητος | |
| 20 | ἐραστάς· δίκαιον ταῖς παρ’ ἑαυτῶν εὐφημίαις τοῦ δικαίου τοὺς ἀγῶνας ἀμείβεσθαι. Οἴδαμεν ὅπως ἡμῖν ἡ Γραφὴ τὸν οὕτω λαμπρὸν ἀριστέα, καὶ τρωθέντα που παρέστησε, καὶ τὴν πληγὴν δεικνύντα, καὶ τὸ πάθος κηρύττοντα, τὸν ἤδη πολλάκις διαβόλου τὴν | |
| 25 | φάρυγγα πλήξαντα. Ἀλλ’ ἀκούων τρωθέντα, μὴ κα‐ ταπέσῃς τῇ γνώμῃ· ἀκούων πληγέντα, μὴ κα‐ ταπλαγῇς τὸν λογισμόν. Ἀριστεύς ἐστιν ὁ τρωθεὶς, ἀντιπλήττων, δι’ ὧν ἐπλήγη, τὸν πλήξαντα. Καὶ γὰρ καὶ τραυματίας γενόμενος, τοῦ νικᾷν οὐκ | |
| 30 | ἐπαύσατο· ὃς καὶ πεσὼν ἐπὶ πάσης τῆς παρατά‐ ξεως, ὀξυτέραν ἔδειξε τοῦ πτώματος τὴν ἀνά‐ στασιν. Μέγα μὲν οὖν τι χρῆμα διαπαντὸς νικῶν ἀριστεὺς, καὶ μεταξὺ πολεμίων τῆς πληγῆς δια‐ μείνας ἐλεύθερος. Θαυμαστότερον δὲ καὶ πληγέντα | |
| 35 | μὴ προδοῦναι τῇ μάχῃ, μὴ δεῖξαι τὸν πλήξαντα χαί‐ ροντα. Γίνεται γὰρ ἐκ τούτου τοῖς ὁρῶσι διδάσκαλος, ὅτι χρὴ μηδὲ βληθέντα προδοῦναι τὴν νίκην, μηδὲ τρωθέντα σκάζειν τῷ πάθει, μηδὲ πεσόντα κεῖσθαι, καὶ δευτέραν ἀναμένειν πληγὴν, μηδὲ παρέχειν φι‐ | |
| 40 | λοτιμεῖσθαι τῷ πλήξαντι. Διὰ τοῦτο καὶ ἡ θεόπνευ‐ στος Γραφὴ, τῶν ἀρετῶν ἡ διδάσκαλος, οὐ μόνον κα‐ ταλέγει τῶν δικαίων τὸ κατόρθωμα, ἀλλὰ στηλιτεύει αὐτῶν πολλάκις καὶ τὰ πταίσματα· ἵνα μὴ πρὸς μόνον τὸ τῶν κατορθωμάτων ὕψος ἀποβλέποντες ἄν‐ | |
| 45 | θρωποι ναρκῶσι τὴν μίμησιν, ἀλλὰ τῇ μνήμῃ τῶν πλημμελημάτων τὴν φύσιν γνωρίζοντες, καὶ τὴν εὐ‐ γένειαν ἐντρεπόμενοι, πρὸς τὸν τῶν ἀρετῶν παρ‐ οξύνωνται ζῆλον. Καὶ τοῦτο πολλαχόθεν κηρυττόμενον | |
| εἴδομεν. Ἤκουσας εὐαγγελιστὴν τὸν Ματθαῖον· φοβῇ | 216 | |
217 | τὴν σύγκρισιν, καὶ φεύγεις τὴν μίμησιν· ἀλλ’ ἄκου‐ σον ὅπως ἐκ τελωνικοῦ βίου πρὸς εὐαγγελικὸν με‐ τεπέδησε, τὰ ἑστῶτα τῇ φύσει θηρεύσας τῷ τρόπῳ. Ἤκουσας Παῦλον τῷ πτερῷ τῆς δικαιοσύνης εἰς τρί‐ | |
| 5 | τον οὐρανὸν ἀνιπτάμενον· ἀλλὰ διώκτης πρότερον, εἰς κήρυκα μεταβάλλεται. Πέτρος, τῶν ἀποστόλων ὁ κορυφαῖος, ὁ τῶν Χριστοῦ μαθητῶν προστάτης, ὁ τῶν παρὰ τοῦ Πατρὸς ἀποκαλύψεων ἑρμηνευτὴς ἀκριβὴς, ὁ τῶν κυμάτων τῆς θαλάσσης ἐπιβάτης· | |
| 10 | ἀλλ’ ἐν καιρῷ ταραχῆς γλῶσσαν εἶχεν ἀρνήσεως ὄρ‐ γανον· καὶ ἅπερ οὐκ εἶχεν ἡ γνώμη, ταῦτα ἡ γλῶττα καθ’ ἑαυτὴν ἀπεφθέγγετο ὑπηρετοῦσα τῷ φόβῳ. Πάλιν ὁ λῃστὴς ἐκήρυττε τὸν Χριστὸν καὶ σταυρού‐ μενον, καὶ ἦν εὐαγγελιστὴς ὁ κατάδικος, πόθῳ Δε‐ | |
| 15 | σποτικῷ τῶν ἥλων τὸν πόνον οὐ λογιζόμενος. Ἀλλ’ οὔτε Ματθαῖος τελώνης διέμεινεν, οὔτε Παῦλος μέ‐ χρι τέλους τὸν διώκτην ἠσπάζετο· καὶ Πέτρος ἔσβεσε μετανοίᾳ τὴν ἄρνησιν, καὶ τοῖς τῶν δακρύων κύμασι τὴν ἁμαρτίαν ἀπένιψεν. Ὁ λῃστὴς τὸν μὲν τρόπον | |
| 20 | μετέβαλεν· ἔμενε γὰρ μέχρι τέλους τὸν οὐρανὸν βιαζόμενος. Οὕτως ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιά‐ ζεται, καὶ βιασταὶ ἁρπάζουσιν αὐτήν. Διὰ τοῦτο γὰρ, ὡς ἔφθην εἰπὼν, ἡ Γραφὴ τοῖς κατορθώμασι συμπλέκει τὰ πταίσματα, ἵνα οὓς ἀπείργει τὰ θαύ‐ | |
| 25 | ματα, πείσῃ τὰ πλημμελήματα. βʹ. Οὔτω καὶ νῦν ἡμῖν ἡ Γραφὴ τὸν Δαυὶδ ἐξ‐ αγγέλλει, ὅτι μυρίοις τερφθεὶς κατορθώμασιν, ἀλλὰ καὶ πλήξας πολλάκις, οἷος ἐσπάραττε τὸν διάβολον, τε‐ λευταῖον ἔλαθε πληγεὶς ἐν τῷ τῆς παρατάξεως σχή‐ | |
| 30 | ματι. Ὡς γὰρ εἶδε διὰ πάντων ὁ πολέμιος τὸν Δαυὶδ εὐδοκιμοῦντα, ἀδελφῶν προτιμηθέντα, προφήτην ὑπηρετοῦντα πρὸς τὴν παράδοξον χρίσιν, τὴν ἐκ‐ τρέπουσαν τὴν χάριν, ψαλμῷ δαίμονα πλήττοντα, ἐχ‐ θρῶν εὐεργέτην ἀκόρεστον, οὐκ ἤνεγκεν ἀπαθῶς, | |
| 35 | ὁρῶν φυτὸν ἀρετῆς ἐν νόμῳ ῥιζούμενον. Ἀλλ’ αὐ‐ τὸν ἐρεθίζει πρῶτον τὸν εὐεργετηθέντα τῷ φθόνῳ, προσεκκαίει δὲ πρὸς φόνον τὸν φθόνον, καὶ μαθη‐ τὴν τοῦ Κάϊν τὸν Σαοὺλ ἀπεργάζεται, δρόμον ἀρε‐ τῆς ὑποσκελίσαι βουλόμενος. Ἀλλ’ ἦσαν ὕλαι τῷ | |
| 40 | Δαυὶδ εἰς πραότητα τοῦ φθόνου τὰ πάθη. Μετὰ τοῦτο φυγάδα ποιεῖ, καὶ πρὸς ἐρήμους ἐλαύνει, διώκτην τὸν | |
| Σαοὺλ ἐπιστήσας, ἵνα ναρκήσας ὁ δίκαιος ῥίψῃ τῶν | 218 | |
220 | ἀρετῶν τὴν ἀσπίδα. Τῷ δὲ ἦν ἄρα τοῦ βίου τὰ δυσ‐ χερῆ φιλοθεΐας γυμνάσια. Εὑρὼν γὰρ ἐν σπηλαίῳ τὸν διώκοντα, φείδεται, καὶ τὸν φθονοῦντα θηρεύ‐ σας φιλανθρωπεύεται. Ἀλλ’ ἐφείδετο μὲν τοῦ Σαοὺλ, | |
| 5 | ἔπληττε δὲ, ὡς ἔοικε, διὰ τῆς τούτου φειδοῦς τὸν διά‐ βολον, καὶ καθαρὰν δεξιὰν αἵματος ἐχθροῦ διαφυλάξας, τὸν κοινὸν τῶν ἀνθρώπων ἐχθρὸν ἐτραυμάτιζε, θυμοῦ κρατῶν, τὴν ἔχθραν πατῶν, τὸ ξίφος ἀμβλύ‐ νων, τὸν μισοῦντα φυλάττων, ἀμειβόμενος τὸν φθό‐ | |
| 10 | νον πραότητι· οἷς μόνοις κεντεῖται διάβολος. Ἄρ’ οὖν ἐπὶ τούτοις ὁ διώκων ἐπαύσατο; Οὐ μὲν οὖν· ἀλλὰ καὶ πάλιν διώκων, πάλιν ἡλίσκετο. Νὺξ γὰρ ἐν μέσῳ, καὶ πάλιν ὕπνου δεσμοῖς ὁ Σαοὺλ ἐθηρεύετο, καὶ τοῦ διωκομένου λάφυρον ὁ διώκων εὑρίσκετο. | |
| 15 | Ἐνταῦθα ποῖαν οὐκ ἂν ἐτίναξε πέτραν ἡ τοῦ θυμοῦ προσβολή; Ποῖον οὐκ ἂν ἔσεισε πύργον τῆς ἀφρο‐ σύνης ἡ βία; ποῖαν φιλανθρωπίας γαλήνην οὐκ ἐτρά‐ χυνε κύμασι; Πλέον δὲ τῷ χρόνῳ τὰ τῆς ἀρετῆς ἐπλάτυνε διαστήματα. Ἀναιρεθέντα τὸν Σαοὺλ δια‐ | |
| 20 | πύρως ἐπένθει, ἐλάμπρυνε τάφῳ, ἐκόσμει τοῖς θρή‐ νοις τὸν τάφον, καὶ τὰ σκήπτρα διαδεξάμενος, οὐκ ἐκληρονόμει τὸν τρόπον· ὁδῷ δὲ τῆς φιλανθρωπίας βαδίζων, καὶ μέχρι τῶν τοῦ δυσμενοῦς συγγενῶν τὰς εὐεργεσίας ἐξέτεινε, καὶ προσιόντι τῷ γένει τὴν αὐ‐ | |
| 25 | τοῦ φιλανθρωπίαν συνοδεύουσαν ἔπεμπε. γʹ. Ταῦτα ὁρῶν ὁ κοινὸς ἀνθρώπων ἐχθρὸς, καὶ καθ’ ἕκαστον τῶν κατορθωμάτων βαλλόμενος, εἴχετο μὲν, οὐκ ἀφίστατο δέ. Ἀλλ’ ἐν ἀθανάτῳ φύσει πονη‐ ρίαν ἄγρυπνον ἐπιδεικνύμενος, παρετήρει τοῦ δι‐ | |
| 30 | καίου τὰς πράξεις τὰς ἐν ἡμέρᾳ, τὰς ἐν νυκτὶ, τὰς ἡνίας τοῦ βίου, τὰς τῆς βασιλείας φροντίδας, τὰς τῶν πολεμίων ἐπαναστάσεις· μήπως φθέγξηται ῥῆμα πικρὸν, αὐτῷ δὲ γλυκύ· πῶς τρώσῃ θυμῷ, πῶς ἐπιθυμίᾳ τοξεύσῃ, πῶς ἀμελοῦντα φιλοθεΐας φωράσῃ. | |
| 35 | Καὶ οὐ πρότερον λοχῶν τοῦ δικαίου τὸν βίον ἐπαύ‐ σατο, πρὶν αὐτὸν μικρὸν ἰδὼν παραβλέψαντα, ταχέως γυναικείῳ κατετοξεύσατο κάλλει. Εὐωχηθεὶς γάρ ποτε βασιλικῶς ὁ Δαυὶδ, καὶ λαμπρᾷ τραπέζῃ τὸν νοῦν χαυνωθεὶς, μεσημβρινοῖς περιπάτοις ἐτέρπετο. Τότε | |
| 40 | δὴ, τότε τῶν λογισμῶν τὴν νευρὰν χαλασθεῖσαν ὁ δυσμενὴς θεασάμενος, τὸν τῶν παθῶν ἡνίοχον νοῦν οὐκ ἀκριβῶς τὰς ἡνίας διεζωσμένον, ἢ μικρόν τι μέρος ἐκ τῶν ὀμμάτων, γυμνωθέντα τὸν ἀριστέα τῶν ὅπλων, ἔλαθε πλήξας, αὐτοῖς τοῖς ὄμμασι τοῦ | |
| 45 | δικαίου χρησάμενος, καὶ συναρπάσας τῆς ὁδοῦ τῆς ἀρετῆς, πρὸς τὸν τῆς μοιχείας ἐμβάλλει κρημνόν. Ὁρῶν δὲ τὸν πράξαντα, τὴν πρᾶξιν αἰδούμενον, καὶ κρύψαι τὸ ἕλκος τῆς αἰσχύνης βουλόμενον, λαμβάνει τὴν αἰσχύνην, ἄλλης παρανομίας συνέμπορον. Πάθει | |
220(50) | γὰρ κακῷ τὸ κακὸν περιώδευσεν· ὥστε φόνῳ κρύψαι τὴν μοιχείαν θελήσας, ἑκατέρων ἐργάτης ἁλίσκεται. Ὁ μὲν οὖν πολλάκις ἀριστεύσας ἔκειτο πληγείς· ὁ δὲ πλήξας ἐκόμπαζεν, ἴαμα πόνων οἰκείων τὸ τοῦ δι‐ καίου πάθος ἡγούμενος. Ἀλλ’ οὐκ ἔλαθε τὸν πάντα | |
| 55 | ὁρῶντα ὀφθαλμὸν, ἡ κατὰ τοῦ βασιλέως ἐπήρεια. Ἀλλ’ ὁ πρὸ τῆς πράξεως βλέπων τὴν πρόθεσιν, καὶ | |
| πρὸ τῶν ἔργων, τὴν γνώμην, οἰκτείρει μὲν τοῦ λο‐ | 220 | |
221 | γισμοῦ τὴν κλοπήν· βοηθεῖ δὲ τῷ κλαπέντι, καὶ οὐ βραβεύει τὴν νίκην τῷ πλήξαντι. Ἀλλὰ πάλιν τὴν στάσιν τοῦ πεσόντος ἐκδέχεται, καὶ ἀναμάχεσθαι τὴν ἧτταν προτρέπεται· καὶ χεῖρα ὀρέγει, καὶ ἀνορθοῖ | |
| 5 | τὸν παραπεσόντα, καὶ παραβλέπει τὸ πταῖσμα, πε‐ ριοδεύει τὸ ἕλκος φιλανθρωπίᾳ, τὴν τιμωρίαν ἀπο‐ πεμπόμενος. Ἄξιον δὲ ἰδεῖν τῆς θεραπείας τὸν τρό‐ πον, καὶ μαθεῖν τῆς τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίας τὸ ὕψος. Κοινὸν γὰρ ἐντεῦθεν ἀνοίγεται τοῖς ἁμαρτωλοῖς ἰα‐ | |
| 10 | τρεῖον· καὶ φάρμακον μετανοίας διὰ μὲν τὸν Δαυὶδ ἐσκευάσθη, πᾶσι δὲ τοῖς δεομένοις ἐδόθη. Πέμπει τὸν Ναθὰν Θεὸς τὸν προφήτην, ἰατρὸν προφήτου γε‐ νέσθαι· προστάξας γυμνῶσαι τὸ ἕλκος, δεῖξαι τοῖς ὄμμασι τοῦ πεπονθότος, ἃ πέπονθεν· ἄνθρωπον εὐτελῆ | |
| 15 | τὸ φαινόμενον, πρὸς τὸ ἐν θρόνῳ καθήμενον, πενίᾳ σύντροφον, πρὸς τὸν τοῖς σκήπτροις κοσμούμενον· μονονουχὶ λέγων· Μὴ φοβηθῇς, ἄνθρωπε, τὴν ἀξίαν· τὸν ἐμὸν οἰκέτην ἐπίσταμαι, γνωρίζω τὸν ἐμὸν ἀρι‐ στέα, ὃς οὐ νῶτα τῷ πολεμίῳ διδοὺς, ἀλλὰ μαχό‐ | |
| 20 | μενος πέπληκται. Οὐκ ἤλλαξεν αὐτοῦ τὴν γνώμην τὸ πάθος, οὐκ ἤμειψε τὴν πρόθεσιν ἡ πράξις· ἀπατη‐ θεὶς, οὐ βιασθεὶς, κατενήνεκται· ἀριστεὺς, οὐ δρα‐ πετεύων, τετόξευται· Πορεύου· σκεῦος γὰρ ἐκ‐ λογῆς μοί ἐστιν. Εἰ δὲ φοβῇ τὴν βασιλείαν, ἐγώ | |
| 25 | σου χαλκεύσω τὴν γλῶτταν, ἐγώ σου τὴν τῆς ἰατρείας σμήλην ἐπιθήξω τοῖς λόγοις. Ἔρχεται πρὸς τὸν Δαυὶδ ὁ Ναθὰν, καὶ μῦθον ὑφαίνει σοφῶς, καὶ κρύ‐ πτει τῶν λόγων τὸν ἔλεγχον, καὶ περισκέπει τῷ διηγήματι τὸν σίδηρον. Ὑπὸ τὴν γλῶτταν φέρει τὸ | |
| 30 | φάρμακον, καὶ πλανᾷ τὴν αἴσθησιν, ἵνα κινήσῃ πρὸς αἴσθησιν. Ἀπάγγειλόν μοι φησὶ, τὴν κρίσιν ταύτην, ὦ βασιλεῦ. Λόγῳ ζωγραφεῖ δικαστήριον, καὶ καθίζει δικαστὴν κατὰ τοῦ Δαυὶδ τὸν Δαυίδ. Δύο ἄνδρες ἦσαν ἐν πόλει μιᾷ, εἷς πλούσιος, καὶ ὁ | |
| 35 | ἕτερος πένης. Καὶ ἦν τῷ πλουσίῳ ποίμνια καὶ βουκόλια πολλὰ σφόδρα· καὶ τῷ πένητι οὐκ ἦν ἀλλ’ ἢ ἀμνὰς μικρὰ, ἣν ἐκτήσατο καὶ περιεποιήσατο, καὶ ἐξέθρεψεν αὐτὴν, καὶ συν‐ ετράφη μετ’ αὐτοῦ, καὶ μετὰ τῶν τέκνων | |
| 40 | αὐτοῦ, ἀπὸ τοῦ ἄρτου αὐτοῦ ἤσθιε, καὶ ἀπὸ τοῦ ποτηρίου αὐτοῦ ἔπινε, καὶ ἐν τῷ κόλπῳ αὐτοῦ ἐκάθευδε, καὶ ἦν αὐτῷ ὡς θυγάτηρ. Τρέφει τῷ λόγῳ τὸν πόθον, ἵνα τὴν ἀδικίαν αὐξήσῃ· πλατύνει | |
| τοῦ πένητος τὴν στοργὴν, ἵνα διεγείρῃ τὸν Δαυὶδ πρὸς | 222 | |
224 | ὀργήν. Ἦλθεν ὁδοιπόρος πρὸς τὸν ἄνδρα τὸν πλούσιον. Καλῶς ὁδοιπόρος, ξένος, ἀλλότριος. Ξένῳ γὰρ νῦν ὁδοιπόρῳ τῷ πάθει Δαυὶδ περιπέπτωκεν, ἀμελλετήτῳ κατενήνεκται πταίσματι. Ἦλθεν ὁδοι‐ | |
| 5 | πόρος. Αἰφνιδίῳ γὰρ βέλει τοξεύεται. Καὶ ἐφείσατο λαβεῖν ἐκ τοῦ ποιμνίου αὐτοῦ καὶ ἐκ τῶν βουκολίων αὐτοῦ τοῦ ποιῆσαι τῷ ἀνδρὶ τῷ ξένῳ τῷ ἥκοντι πρὸς αὐτόν· καὶ ἔλαβε τὴν ἀμνάδα τοῦ πένητος, καὶ ἔθυσεν αὐτὴν τῷ ἀνδρὶ | |
| 10 | τῷ ἥκοντι. Ἤκουσε Δαυὶδ κατὰ τοῦ Δαυὶδ τὸ διή‐ γημα. Καὶ ἐθυμώθη Δαυὶδ σφόδρα, καὶ εἶπε· Ζῇ Κύριος, ὅτι ἄξιος ὁ ἀνὴρ ὁ ποιήσας τοῦτο θα‐ νάτου. Καὶ τὴν ἀμνάδα ἀποτίσει τετραπλασίονα, Ἔπαθεν ὡς ἐπ’ ἀλλοτρίοις, τοῖς οἰκείοις ἐγκλήμασι· | |
| 15 | βασιλικῶς ἀποφαίνεται, καὶ φέρει τὴν ψῆφον κατὰ τοῦ Δαυὶδ ὁ Δαυίδ· ἄξιος θανάτου ἐστίν. Ἠκόνησε καθ’ ἑαυτῆς ἡ γλῶττα τὸ ξίφος. Τί οὖν ὁ Ναθάν; Ἐκκα‐ λύπτει τὸ ἀπόῤῥητον· δείκνυσιν αὐτῷ τὸ τοῦ λόγου ἔσοπτρον· γυμνοῖ τὸν κατάκριτον, σαφηνίζει τὸ | |
| 20 | πταῖσμα, παρίστησι· Σὺ εἶ, βασιλεῦ, ὁ ποιήσας τοῦτο· μονονουχὶ λέγων· Ἀπεφήνω βασιλικῶς, βα‐ σιλεῦ· ὁ θυμὸς τοῦ δικαίου συνήγορος· ἀλλ’ ἐβουλόμην μὴ κατὰ σοῦ τὴν ψῆφον ἐκφέρεσθαι. Ἐπίγνωθί σου τὴν πρᾶξιν· ὅρα τίς ὑπὸ τὴν σὴν ἀπόφασιν ὁ κείμενος. | |
| 25 | Ἐβουλόμην εἶναί σε δικαστὴν, οὐ κατάδικον· ἀπο‐ φαίνεσθαι, μὴ εὐθύνεσθαι. Ἥκουσας τὸν λόγον· ἐκί‐ νησέ σε πρὸς ὀργὴν ἡ διήγησις· ἀλλὰ σὺ τῶν λόγων ἐργάτης, σὺ τοσούτῳ θυμῷ τὰς ὕλας ὑπέβαλες, σὺ τῆς ἀλλοτρίας ἀμνάδος ὁ σφαγεὺς, βασιλεῦ· σὺ πέ‐ | |
| 30 | νητος τὴν μόνην ἀφεῖλες παραμυθίαν· σὺ καὶ τὴν κτῆσιν ἀφείλου, καὶ τὸν κτησάμενον ἀνεῖλες. Ὅρα σου τὴν αἵμασι γεγραμμένην ἐπιστολήν· ὅρα τῶν πραγμάτων ᾑμαγμένον τὸ ξίφος. Ἐνταῦθά μοι βλέπε τὴν τοῦ Δαυὶδ φιλοσοφίαν· οὐ γὰρ ὡς βασιλεὺς ἐλεγ‐ | |
| 35 | χθεὶς ἠγανάκτησεν, οὐδὲ πρὸς τὴν ἀξίαν ἰδὼν ἐτρα‐ χύνθη, οὐδὲ μισεῖ τὸν τὴν παρανομίαν γυμνώσαντα, οὐδὲ πρὸς θυμὸν ἤχθη βασιλεὺς ὑπ’ ἀνδρὸς ἰδιώτου κατηγορούμενος. Ἀλλὰ γνωρίσας τὴν ἁμαρτίαν, κα‐ ταβάλλει τὴν παῤῥησίαν, τῆς ἀξίας ἐπιλαθόμενος. | |
| 40 | Ἐκκρύπτει, καὶ οὐ κρύπτει. Κύπτει πρὸς τὴν γῆν, καὶ τὴν γνώμην συστέλλεται, καὶ τὸ ἕλκος ὀδύρεται, καὶ μετὰ δακρύων ἀναβοᾷ, τὴν ἁμαρτίαν κηρύττων· Ἡμάρτηκα τῷ Κυρίῳ· οὐ χρήζω τῶν ἔξωθεν ἐλέγχων· ἐμαυτοῦ κατήγορος γίνομαι· ἐγὼ μάρτυς | |
| 45 | τοῦ πταίσματος· οὐκ ἀρνοῦμαι πρᾶξιν, ἣν τὸ συνειδὸς | 224 |
225 | στηλιτεύει, οὐκ ἐπάγω τὴν ἄρνησιν τῆς ἁμαρτίας ἐπαύξησιν. Τί οὖν τῆς ὁμολογίας τὸ κέρδος; Κύριος ἀφείλετο τὸ ἀνόμημά σου, ὁ τοῦ νόμου Δεσπό‐ της. Ὁ μὲν γὰρ νόμος τὸ ξίφος ἐγύμνωσεν, οἶδε γὰρ | |
| 5 | τῆς μοιχείας τὸ ἐπιτίμιον, καὶ φόνῳ τὸν φόνον ἀμύ‐ νεται. Ἀλλὰ Κύριος ἀφείλετο τὸ ἀνόμημά σου. Ἐνίκησε τὸ χρέος ἡ χάρις, ἔπαυσε τὴν τιμωρίαν φιλανθρωπία· δικαστὴς εἰς ἰατρὸν μεταβέβληται· ἀντὶ σιδήρου τῷ τῆς μετανοίας ἀρκεῖται φαρμάκῳ. | |
| 10 | Ὢ μεγάλης καὶ γοργῆς ἀγαθότητος· συνέδραμε τῇ ὁμολογίᾳ τῆς ἁμαρτίας ἡ λύσις τῆς τιμωρίας· ἔδειξεν ὅση τῆς μετανοίας ἡ ἐνέργεια. Οὕτω μαθὼν ὁ Δαυὶδ, καὶ τὴν χάριν δεξάμενος τῆς ἐξομολογήσεως οὐκ ἐπαύσατο, ἀλλ’ ἔμενε τῇ μετανοίᾳ προσπεφευγώς. | |
| 15 | Οὐκ ἔῤῥιψεν οὐδὲ μετὰ τὴν θεραπείαν τὸ φάρμακον, ἀλλὰ δακρύων, ἐν οὐρανῷ ἐκτείνων, τοῦ βίου διὰ παντὸς ἀνεβόα· Λούσω καθ’ ἑκάστην νύκτα τὴν κλίνην μου. Δι’ ἧς ἔπταισε, διὰ ταύτης ἀπελογή‐ σατο· ἁμαρτία γὰρ δάκρυσι θεραπεύεται· ἁμαρτία | |
| 20 | θρήνοις καθαίρεται· ῥύπος ψυχῆς, τοῖς τῶν ὀφθαλ‐ μῶν σμήχεται νάμασι, καὶ τὴν ὑπ’ οὐρανὸν ἀεὶ συγκαλούμενος, καὶ τὸ τῆς οἰκουμένης θέατρον καθ’ ἡμέραν ἀθροίζων, δημοσιεύει τὸ πταῖσμα, καὶ τοῖς ἁπάντων στόμασι τὰ τῆς ὁμολογίας περιτίθησι ῥή‐ | |
| 25 | ματα, καὶ κοινωνοὺς ποιεῖται τῆς ἀπολογίας τοὺς ἅπαντας, ἵνα κοινωνοὺς τῆς μετανοίας ποιήσηται. Νόμος γάρ ἐστι μετανοίας τοῦ προφήτου τὰ δάκρυα. Ἔδειξε πῶς τὰ τῆς ψυχῆς θεραπεύεται τραύματα· ἔδειξε ποῖον ἁμαρτίας τὸ ἀντιφάρμακον· ἔδειξε κατὰ | |
| 30 | τοῦ διαβόλου δάκρυα· δι’ ὀφθαλμῶν ἀντετόξευσε, καὶ δάκρυσι τὸν διάβολον ἐτραυμάτισε· ἀνεμαχέσατο τὴν ἧτταν τοῖς δάκρυσι, θρήνοις τὴν νίκην πορίζεται, καὶ στεναγμοῖς τὴν χάριν ἐφέλκεται· πένθει τὸ πένθος ἰᾶτο. Ἴδες ἀριστέα πληγέντα, καὶ μηδὲ μετὰ τὴν | |
| 35 | πληγὴν τῆς ἀριστείας παυσάμενον; Ἴδες ἀθρόως πεσόντα καὶ γοργῶς ἀναστάντα; Ἴδες πῶς πεσὼν, πολλοὺς ἑαυτῷ συνανέστησε; ὅπως ἔδωκε τοῖς πε‐ πτωκόσι τὴν χεῖρα; ὅπως ἐδίδαξε, πῶς ὁ πεσὼν ἀνίστασθαι δύναται; Ἔγνωμεν τῆς μετανοίας τὴν | |
| 40 | δύναμιν, ἔγνωμεν τοῦ φαρμάκου τὴν χρῆσιν. Μὴ παυ‐ σώμεθα τῇ δωρεᾷ κεχρημένοι, πταίοντες, καὶ θερα‐ πευόμενοι. Μὴ ῥᾳθυμίᾳ τὴν χάριν ὑβρίσωμεν, μηδὲ τὰ τῶν πταισμάτων ἀνίατα καλύπτωμεν ἕλκη. Μὴ μείνωμεν θεραπευθῆναι πυρί. Βοήσωμεν καὶ ἡμεῖς· Ἡμάρτηκα τῷ Κυρίῳ, ἵνα καὶ τὴν αὐτὴν | |
| 45 | περιγραφὴν παρὰ τοῦ φιλανθρώπου βασιλέως πορισώμεθα λέγουσαν· Κύριος ἀφείλετο τὸ ἀνόμημά σου. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 47t | ΛΟΓΟΣ ΙΗʹ. | |
| 48t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὴν Ἡρωδιάδα. | |
| 49 | αʹ. Τὴν τῆς Ἡρωδιάδος ὄρχησιν ἡ τῶν Εὐαγγελίων | 226 |
228 | σήμερον ἡμῖν στηλιτεύει φωνὴ, καὶ τὴν ἄθεον τῶν γυναικῶν ἐκείνων ἐκπομπεύει μανίαν, Ἡρώδην ἀκολασίας γεγενημένον αἰχμάλωτον, τὸν Βαπτιστὴν ὑπὲρ σωφροσύνης τὴν κεφαλὴν ἐκτεμνόμενον, καὶ | |
| 5 | μηδὲ θανάτῳ τὸ σιωπᾷν ἀνεχόμενον. Τοιαῦτα γὰρ τῶν δικαίων τὰ κατορθώματα, πλέον μετὰ θάνατον λάμποντα, καὶ μετὰ τελευτὴν ἐνεργέστερα. Τοῦτο τὸ δρᾶμα διάβολος ἐπενόησεν, Ἡρώδης δὲ συνηργάσατο, Ἡρωδιὰς ἐξωρχήσατο· Βαπτιστὴς ἠγωνίσατο, | |
| 10 | εὐαγγελιστὴς διηγήσατο. Ἰδὼν γὰρ ἄρτι ὁ διάβολος τὸν Ἰωάννην τοῖς Ἰορδάνου ῥείθροις τὰς ἀνθρώπων ἁμαρτίας ἐκπλύναντα, καὶ Μωϋσαϊκοῦ ξίφους τοὺς ὑπευθύνους ἐλευθεροῦντα, καὶ τοῦ νόμου τὴν ἀπειλὴν ἀμβλυνομένην ἐν ὕδατι, καὶ τῆς μεταγνώ‐ | |
| 15 | σεως ἀπαλλάττοντα ψήφῳ, φθόνῳ πάλιν ἀρχαίῳ ληφθεὶς, καὶ φόβου πλησθεὶς, μὴ ἄρα τὸ πλέον αὐτῷ διαλυθῇ κατ’ ἀνθρώπων μηχάνημα, πρὸς τούτοις ἰδὼν τὰς τῆς υἱοθεσίας ἀκτῖνας ἐν ὕδατι φυτευομέ‐ νας ὑπὸ Χριστοῦ, καὶ γεωργὸν φιλανθρωπίας ἐπὶ | |
| 20 | τῶν ὑδάτων ἑστῶτα τὸν Ἰωάννην, ἀμύνεσθαι τὸν τούτων ὑπηρέτην ὑπείγετο, καὶ δίκην τῆς φιλ‐ ανθρώπου διακονίας ἀπαιτεῖν ἐπινοεῖ. Καὶ πρῶτον μὲν τῷ βαπτισθέντι συγκρούει Χριστῷ, καὶ οἷα καθ’ ὁμοδούλου τοξεύων, ὑπὸ Δεσπότου ῥαπίζεται. | |
| 25 | Ἀπογνοὺς δὲ τὴν νίκην ἐκεῖ, κατὰ Ἰωάννου στρα‐ τεύεται, καὶ τοῖς Ἡρώδου πάθεσιν ἀνθ’ ὅπλων χρη‐ σάμενος, τῷ Βαπτιστῇ μεθοδεύει τὸν θάνατον. Ὢ τῆς εὐμηχάνου τοῦ διαβόλου μανίας! Δήμιον χειρο‐ τονεῖ κατ’ Ἰωάννου τὸν βασιλεύοντα. Εἶδεν ἀνθρώ‐ | |
| 30 | πων μὲν δεσπότην Ἡρώδην, παθῶν δὲ δοῦλον ὑπάρ‐ χοντα· εἶδε τὸν βασιλέα τῆς ἀκολασίας θεράποντα, καὶ τύραννον μὲν τῷ σχήματι τῆς ἀρχῆς, τυραννού‐ μενον δὲ τῷ νοσήματι τῆς ψυχῆς. Καὶ μὴν βλέμμα, διαβόλου τέχνην πρὸς ἀσέβειαν ἐκ μικροτέρων | |
| 35 | πταισμάτων ἐξελκύσασαν. Πρῶτον ἀδελφικῆς εὐνῆς τοιχωρύχον ἀπέδειξεν, ἵνα ἀπὸ τῶν τῆς μοιχείας σκαμμάτων, ἐπὶ τὸν τοῦ Βαπτιστοῦ φόνον γυμνώ‐ σῃ. Τῷ χρόνῳ δὲ τὸ πάθος τρεφόμενον εἰς παῤῥησίαν ηὐξάνετο. Ζῶντος οὖν τοῦ ἀδελφοῦ | |
| 40 | τὴν γαμετὴν σφετερίζεται, συμπράκτορι τῆς ἀκολα‐ σίας τῇ βασιλείᾳ χρησάμενος, ἐννόμῳ τόλμῃ παρά‐ νομον συμπλέκων προαίρεσιν. Ἀδελφικὴ δὲ προσηγορία διὰ μέσης τῆς ἀδικίας ὁδεύουσα τὴν μοιχικὴν παρανομίαν παρανομωτέραν εἰργάζετο, καὶ | |
| 45 | προσθήκη τῆς ἀδικίας ἀδίκησις ἐγίνετο. Αὔξει γὰρ | 228 |
229 | τὴν ἀδικίαν ἀδικουμένη συγγένεια. Παρ’ ᾧ γὰρ τὸ τῆς εὐνοίας ὠφείλετο χρέος διὰ τὴν φύσιν, παρὰ τούτῳ μείζονα τὰ τῆς κατηγορίας ἐγκλήματα. Ἀλλ’ ἐπὶ τὴν γυναῖκα τρέχων ὁ λόγος, ἀπορεῖ τίνος πλέον | |
| 5 | καθάψηται. Ὥσπερ γάρ τις ἐν ἰσοῤῥόποις πλάστιγξιν, ἰσόμετρα βάρη κείμενα βλέπων, ἠρεμοῦσαν τὴν τρυτάνην ὁρᾷ, καὶ τῶν ἐξηρτημένων τὴν ἰσότητα μαρτυρουμένην τῷ σχήματι, τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον τὴν ἐφ’ ἑκάτερα παρανομίαν ὁ λόγος σταθμώμενος | |
| 10 | παραχωρεῖ τὴν νίκην τοῖς ἐξ ἀδικίας νικῶσιν. Ὁ μὲν ἀδελφὸν ἀδικῶν εἰς εὐνὴν οὐκ ᾐσχύνετο· ἡ δὲ κατ’ ἀνδρὸς μαινομένη, τὴν μοιχικὴν κατηλλάγετο κοίτην· καὶ τὴν νόμιμον κατορχησαμένη παστάδα, μυσαρὸν κατησπάζετο θάλαμον. Ποῦ νῦν αἱ πρὸς | |
| 15 | τὸν ἄνδρα σου τῆς φιλίας συνθῆκαι; ποῦ σοι τῆς ψυχῆς τὰ δεσμά; ποῦ τῶν ἀλύτων πόθων ἡ τυραν‐ νίς; ποῦ τῶν ἐπαινουμένων φίλτρων ἡ σχέσις; συν‐ απεδύσω τῷ ἀνδρὶ καὶ τὴν αἰδὼ τῆς φύσεως, γύναι. Ἐνίκησας τῶν θηρίων τὴν ἀγριότητα· ἐκεῖνα, τῆς | |
| 20 | φύσεως τὸν νόμον αἰδούμενα, στέργει τὴν σύνευνον, καὶ μετὰ θάνατον τὴν εἰς τὸν ἄῤῥενα φιλοστοργίαν οὐκ ἐτελεύτησε, πολλάκις μάρτυρα τῆς ὁμονοίας ὑπάρχουσαν. Οὔπω λεαίνης ἠκούσαμεν ἔργον τοῖς σοῖς πόθοις ἐφάμιλλον· φύσις ἑρπετῶν τὴν | |
| 25 | εἰς τὰ σύζυγα παρανομίαν ἠγνόησε. Δρακόντων ἔθνη τοῦ πάθους ἐλεύθερα. Λόγος δέ τις τῆς φιλανθρωπίας τὴν τρυγόνα θαυμάζων, μηδὲ μετὰ θάνατον τοῦ συνεύνου προδιδόναι τὴν κοίτην διισχυρίζεται· μένουσα ζῶσα, ζῶσαν μηνύει τοῦ τε‐ | |
| 30 | θνηκότος τὴν μνήμην. Αἰσχύνθητι τὸ πάθος, καὶ ὑπὸ πτηνῶν κατηγορούμενον. Αἰδέσθητι πρᾶξιν ἑρπετῶν νικῶσαν ὠμότητα. Τούτων τῶν γάμων ἐγίνετο νυμφαγωγὸς ὁ διάβολος, τοιαύτην ἤγειρε ζάλης ὑπόθεσιν, τῷ προδρόμῳ μνηστευόμενος θάνατον. βʹ. Τοιοῦτο νῦν ἐν τοῖς βασιλείοις ὁ διάβολος εἰσ‐ ήνεγκε θέατρον, ὕλην ὑποβαλὼν τὸν Ἡρώδην τῷ | |
| 35 | δράματι. Ταῦτα ὁ Βαπτιστὴς ὁρῶν, ἡ τῶν προφητῶν κορυφὴ, τοῦ νόμου τὸ πέρας, ὁ τῆς ἀρχαίας ὁμοῦ καὶ τῆς νέας Διαθήκης μεσίτης· Ὁ νόμος γὰρ καὶ οἱ προφῆται ἄχρις Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ· | |
| ὁ τῆς ἐρήμου πολίτης, ὁ τῆς σωφροσύνης ἐργάτης, | 230 | |
232 | βασιλείαν ὑπουργὸν ἀκολασίας, παροινουμένην καὶ ἀξίαν καὶ φύσιν, τοὺς τῆς δικαιοσύνης ὅρους συγ‐ χεομένους, θέατρον παρανομίας γινομένην τὴν φύ‐ σιν· ταῦτα ὁρῶν, πάλιν τὰς ἐν ἐρήμῳ φωνὰς ἀν‐ | |
| 5 | εκρούετο· Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ. Ἠφίει φωνὴν τὴν τοῦ πάθους τομήν· ἠφίει φωνὴν καυ‐ στῆρα τῆς νοσούσης ψυχῆς· Οὐκ ἔξεστί σοι ἔχειν αὐτήν. Νομοθέτης βασιλέως παρανομοῦντος. Ὢ παῤῥησία βασιλείαν ἀδικοῦσαν οὐκ αἰδουμένη. | |
| 10 | Ἠφίει γλῶτταν, ὡς ἐν νηδύϊ πάλαι τὸ σκίρτημα· τότε πρὸς ὠδῖνας ὤθει τὴν φύσιν, καὶ κατηγόρει τοῦ τόκου πρὸ τόκου βραδυτῆτα· καὶ νῦν κατηγόρει νοθευομένης τῆς φύσεως, καὶ πέμπει φωνὴν σω‐ φροσύνην ἀστράπτουσαν. Ἀλλὰ τοῦ τῆς φωνῆς φαρ‐ | |
| 15 | μάκου τὸ πάθος ἦν ἰσχυρώτερον, καὶ καθάπερ οἱ μανίᾳ ληφθέντες, κατὰ τοῦ ἰατροῦ τὸ ξίφος ἐπανα‐ τείνονται, τῆς μὲν θεραπείας αἴσθησιν διὰ τὸ πάθος οὐκ ἔχοντες, οἷα δὲ πολέμιον τὸν ἰατρὸν ἀμυνόμε‐ νοι· οὕτως Ἡρώδης, θυμῷ μὲν φόνου κρατούμενος, | |
| 20 | φόβῳ δὲ πάλιν τῆς Ἰωάννου δόξης τὴν τιμωρίαν ἀναβαλλόμενος, ἀκούσιον τέως φιλανθρωπίαν ἐνδεί‐ κνυται, φυλάττει τὸν ἄνδρα θανάτῳ ταμιευόμενος. Ἀλλά ποτε χρόνος τῶν Ἡρώδου γενεσίων ἐφίσταται, λαμπρὰ δὲ ἦν, ὡς εἰκὸς, ἀκολάστου βασιλέως τρά‐ | |
| 25 | πεζα, καὶ εὐωχία τὴν βασιλείαν γνωρίζουσα, καὶ μέθη χορεύουσα, καὶ φρατρίαν δαιμόνων τὸν τόκου καιρὸν ἑορτάζουσα. Καίτοι κατηφεῖν ἐχρῆν μᾶλλον, καὶ πένθιμον ἄγειν ἡμέραν, καθ’ ἧν τῆς ξένης μοι‐ χείας ἐργάτης ἐτέχθη. Αὐτοὶ δὲ ὅμως τῶν ὠδίνων | |
| 30 | τὴν μνήμην ἐπανηγύριζον. Ἐν δὲ τούτοις Ἡρωδιὰς σκευασαμένη τὴν ὄρχησιν, τῷ τῆς εὐωχίας εἰσεπήδα θεάτρῳ. Ἡρωδιὰς δὲ, ἡ θυγάτηρ δεικνύουσα τοῖς σχήμασι τῆς μητρὸς τὰ διδάγματα, ἀκριβὴς τῆς μητρικῆς ἀκολασίας εἰκὼν ἀναιδεῖ βλέμματι, καὶ | |
| 35 | περικλωμένῳ σώματι, ῥεούσῃ ψυχῇ, χεῖρας εἰς ἀέρα πέμπουσα, πόδας εἰς ὕψος ἐγείρουσα, ἡμιγύμνῳ τῷ σχήματι, τὴν ἑαυτῆς ἀκοσμίαν πανηγυρίζουσα· ἀλλ’ εἵλκυσε τοὺς ἁπάντων ὀφθαλμοὺς ὀρχουμένη, καὶ Ἡρώδης τῷ τῆς ὀρχήσεως ἐκεκράτητο θαύματι, καὶ | |
| 40 | μισθὸν τῆς θεωρίας ἑαυτὸν ὑπετίθετο· καὶ τῇ κόρῃ τὴν ἐκλογὴν τῶν δώρων ἐπέτρεπε, καὶ ὅρκοις ἠκο‐ λούθει ταῖς δωρεαῖς ὑπογράφειν, καὶ τὸ τῆς βασι‐ λείας ἡμίτομον, ἆθλον ὀρχήσεως ἔκειτο. Καὶ ἡ παῖς κοινωνὸν τῆς σκέψεως τὴν μητέρα καλεῖ. Δικάζειν | |
| 45 | δὲ λαχοῦσα, δανείζει τῷ διαβόλῳ τὴν ψῆφον, καὶ τῆς κατὰ Ἰωάννου μιαιφονίας ἐκείνῳ δωρεῖται τὴν χά‐ ριν, τοιαῦτα πρὸς τὴν παῖδα βοήσασα· Τί βουλεύῃ; τί δεῖ ποιεῖν, ὦ τέκνον ἐμόν; καὶ δωρεᾶς προκειμένης ἀγνοεῖς ὃ ζητεῖς; καὶ γίνεταί σοι τῆς αἰτήσεως | |
232(50) | ἡ σκέψις ὑπέρθεσις· τί γὰρ τῆς Ἰωάννου κεφαλῆς | 232 |
233 | ἡμῖν ποθεινότερον, ἕτερόν τι τῆς ἐκείνου σφαγῆς εἰς εὐωχίαν ἡμῖν τρυφηρότερον; Πίναξ κεφαλὴν κομιζέτω· τρυφήσωμεν ὄμμασιν, ἐπειδὴ μὴ τοῖς ὀδοῦσι δυνάμεθα. Ἀποστερεῖ τῆς βασιλικῆς ἡμᾶς | |
| 5 | εὐνῆς· ἀποστερείσθω τῆς οἰκείας αὐτὸς κεφαλῆς. Ἀφέλκει με πόθων ἐμῶν· κατὰ τῆς ἐμῆς ἡδονῆς παρατάττεται· δεχέσθω ξίφος ὑπ’ ὀργῆς ἀκονώμε‐ νον. Ἔπεμψεν ὡς δόρυ τὴν γλῶτταν· συναποτεμνέ‐ σθω κεφαλῇ καὶ τῶν λόγων τὸ ὅργανον. Τοῦτον ἐγώ | |
| 10 | μοι πάλαι παρεῖναι τὸν καιρὸν ἐπεθύμουν, καὶ πρὸ τῆς ἐξουσίας τὴν ἐπιθυμίαν ὠνειροπόλουν Ἀπό‐ δος μοι, παῖ, τῆς διδασκαλίας τὰς ἀμοιβὰς, ἀπόδος μοι τῶν εἰς σὲ πόνων τὰ ἔπαθλα· γινέσθω μοι τῆς σῆς ὀρχήσεως καρπὸς, τοῦ δυσμενοῦς τὸ τέλος· οὐ | |
| 15 | τὴν φωνὴν ἀποστρέφομαι, τούτου τὴν σιωπὴν πραγ‐ ματεύομαι. Παρέστω θᾶττον ἕως συγκεκρότηται τὸ συμπόσιον, ἕως ὁ καιρὸς τὴν ἑστίασιν ἔχει, μέρος μοι γενέσθω τῆς εὐωχίας ἡ τοῦ Βαπτιστοῦ κεφαλή· θεραπεύσω τὴν δίψαν τοῖς αἵμασιν. Ἴδω τροφὴν τὴν | |
| 20 | σφαγὴν, πόμα μοι γινέσθω τὸ αἷμα. Ὢ μητρὸς δυσσεβοῦς, καὶ διδασκάλου δυσσεβεστέρας! Ταύταις ἡ παῖς ταῖς τῆς μητρὸς ὑποθήκαις ὁπλισθεῖσα, πρὸς τὸν ἐπαινέτην ἐξέδραμεν, αἴτησιν μιαιφόνον αἰτοῦσα μισθὸν τῆς ὀρχήσεως. Τί οὖν ὁ Ἡρώδης; Σχηματί‐ | |
| 25 | ζεται λύπην, καὶ τοῖς ἔνδον πανηγυρίζων, ἐπιστυ‐ γνάζει τοῖς ἔξωθεν· ἀντορχεῖται τῇ κόρῃ τὸ σχῆμα τῆς λύπης κατηφεῖ τῷ προσώπῳ, χαίρων μὲν ἐφ’ οἷς τὸν ἐχθρὸν ἐν προσώποις ἀμύνεται, λυπούμενος δὲ τὴν τοῦ φόνου τάχα βραδύτητα, καὶ τὸν ὅρκον προβάλλεται | |
| 30 | τοῦ φόνου συνήγορον, καὶ τοὺς παρόντας ἀπατᾷ, μάρ‐ τυρας τῆς εὐόρκου μιαιφονίας καλούμενος, ὁ τῆς μοι‐ χείας τὸ μῖσος μὴ παραιτούμενος. Βαβαὶ τῶν ἀλλοκό‐ των δραμάτων! Τὸν τῆς ἐπιορκίας εἰρωνεύεται φόβον. Ὅτι γὰρ ἑκὼν καὶ σφόδρα βουλόμενος, καὶ οὐκ | |
| 35 | ἄκων οὐδὲ δυσχεραίνων ἐπὶ τὴν μιαιφονίαν ἐλήλυ‐ θεν, αὐτὸς σαφῶς, ἀφ’ ὧν εἶπεν, ἐδήλωσε. Φέρε γὰρ ὅτε τῆς βασιλείας ὑποσχόμενος ἥμισυ, τὴν Ἰωάννου κεφαλὴν ἀντὶ τῶν δώρων ᾐτεῖτο, τί ἂν ἠδικεῖτο τοιαῦτα φθεγξάμενος; Ἐγὼ μὲν, ὦ κόρη, θαυμάσας | |
| 40 | τὴν ὄρχησιν, μισθόν σοι τῆς ἡδονῆς, τὸ τῆς βασι‐ λείας ἐπηγγειλάμην ἡμίτομον· σὺ δὲ τὴν τοῦ Βαπτι‐ στοῦ κεφαλὴν ἐπιζητεῖς, τῆς ὅλης μου βασιλείας προτιμωτέραν, τὴν τῶν σκήπτρων πλέον ἐκλάμπου‐ σαν, τῆς ἀξίας τῆς ἐμῆς ὑψηλοτέραν. Ἢ γὰρ δεῖξόν | |
| 45 | μοι Βαπτιστὴν ἕτερον, καὶ Ἰωάννην ἄλλον ἐν τῇ βασιλείᾳ περιλειπόμενον· ἢ πᾶσαν, ὡς ἔοικε, μοῦ τὴν βασιλείαν ἀποσυλῆσαι ποθεῖς. Ὥσπερ γὰρ κτη‐ μάτων ἢ χρημάτων κομιζομένη τὸ πέρας, τὸ τῆς μοίρας ἰσοστάσιον ἐμοὶ κατελίμπανες, οὕτως νῦν καὶ | |
233(50) | τὸν Βαπτιστὴν αἰτοῦσα, δεῖξον ἕτερόν μοι τοιοῦτον περιλειπόμενον. Ἕως δὲ ἄλλον οὐχ ὁρᾷς αὐτῷ τὴν ἀρετὴν παραπλήσιον, λέληθας, ὦ γύναι, πᾶσάν μοι τὴν βασιλείαν διὰ Ἰωάννου δημεύουσα. Ἀλλὰ σιωπᾷ μὲν ἡδέως, ἡσθεὶς μὲν τὴν ψυχὴν, συσταλεὶς δὲ τὴν | |
| 55 | ὄψιν, καὶ δρᾶμα φιλανθρωπίαν τὴν ἀπανθρωπίαν | 234 |
236 | ἐνδύσας, χαίρων ἐπινεύει τὴν αἴτησιν, ὃν ἐμελέτησε φόνον τῷ ξίφει κυρῶν, καὶ ὃν εἶχε δεσμώτην τοῦτον ἐκδοὺς τῷ θανάτῳ, οὗ τὴν γλῶτταν ἐμίσει. Καὶ ἦν ἔργον ὁ λόγος, καὶ ἡ κόρη τοῦ φόνου τὴν ἐπαγγελίαν | |
| 5 | ἀνέμενεν. Ἔτι δὲ τῆς ἑστιάσεως ἡπλωμένης, παρῆν τις δορυφόρος, ἐπὶ πίνακος μετέωρον τὴν κεφαλὴν ἐπαγόμενος, καὶ μεταξὺ τρυφώντων, τὴν κεφαλὴν ἔρημον τοῦ λοιποῦ σώματος ἔφερε, θέαμα φρικτὸν μὲν τοῖς ἄλλοις, τερπνὸν δὲ μόνῳ Ἡρώδῃ δι’ ἀκο‐ | |
| 10 | λασίαν φαινόμενον. Ὑποβάλλει τὰς χεῖρας ἡ κόρη, τὸν πρέποντα μισθὸν τῆς ἀκολασίας ἐλάμβανε, καὶ τῇ μητρὶ προσέφερε τῆς ἀναισχυντίας τὰ δῶρα. Ἰδού σοι, μῆτερ, λέγουσα, τῶν διδαγμάτων τὰ κέρδη, δέχου τὰ τῆς ὀρχήσεως χαριστήρια. Λέλυταί σοι | |
| 15 | λοιπὸν ἡ τῆς ἀκολασίας ὁδός. Ἀλλ’ ἀπετμήθη μὲν ἡ κεφαλή· καὶ οὐκ ἐσιώπησε δὲ ἡ τοῦ Ἰωάννου φωνή· ἀθάνατα μετὰ θάνατον φθέγγεται. Ὥπλισας, γύναι, κατὰ σαυτῆς τὸν κατήγορον· οὐ γὰρ συναπ‐ έτεμες τῇ κεφαλῇ τὴν φωνήν· μεμένηκέ σοι καὶ μετὰ | |
| 20 | τὴν σφαγὴν ὁ κατήγορος· ἔμπλεος τῆς σῆς κατηγο‐ ρίας ἡ γῆ· θαυμάζει τὴν τόλμαν ἡ θάλαττα· οὐρανὸς ἄνωθεν μετὰ Ἰωάννου βοᾷ· μίαν γλῶτταν ἀνεῖλες, καὶ ὁ κόσμος ἅπας ἀντὶ τῆς Ἰωάννου γλώττης ἐγέ‐ νετο· ἐπληρώθη φωνῆς εἰς τὴν σὴν κατηγορίαν ἡ | |
| 25 | κτίσις. Καὶ οὔπω λέγω τὸ ἀθάνατον βῆμα, τὸ ἀπαρα‐ λόγιστον δικαστήριον, τὸν τῆς αἰωνίου κολάσεως φό‐ βον, τὸ ἐξώτερον σκότος, ὅταν αὐτὸς ὁ βαπτισθεὶς ἐκδικῇ τὸν βαπτίσαντα, ὅταν αἱ πράξεις ἑκάστου γυμναὶ παρεστήκασιν· ἐφεστήκασιν ἄγγελοι, τὰς | |
| 30 | εἰς ἕκαστον ἀποφάσεις μετὰ σπουδῆς ἐξανύοντες. Γινέσθω ταῦτα τῶν ἀκουόντων σωφρονισμός. Τοῦτο τῆς εὐαγγελικῆς ἱστορίας τὸ βούλημα. Γινέσθω φάρ‐ μακον πρὸς σωτηρίαν, τῶν Εὐαγγελίων τὰ ῥήματα. Γινέσθω τῆς Ἡρωδιάδος ἡ κατηγορία, τῶν ἀκουόντων σωτηρία· ἵνα σὺν παῤῥησίᾳ τῷ βήματι τοῦ Χρι‐ | |
| 35 | στοῦ παραστάντες, τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν ἀπολαύσωμεν σὺν Χριστῷ, ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 37t | ΛΟΓΟΣ ΙΘʹ. | |
| 38t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν ἑκατόνταρχον. | |
| 39 | αʹ. Ἡ τῶν Εὐαγγελίων σάλπιγξ, τὸ πνευματικὸν | |
| 40 | ἀρτίως ἀντηχήσασα μέλος, κἀμοὶ πρὸς τὸ λέγειν τὴν γλῶτταν ἀνέστησεν. Εἶδον ἀρτίως ἐν στόμασιν εὐαγ‐ γελικοῖς τὸν Δεσπότην θαυματουργοῦντα, καὶ ῥωσθεὶς τοῖς θαύμασι λύω τῆς γλώττης τὸν φόβον. Εἶδον τὸν ἑκατόνταρχον, πρὸς τὰ τοῦ Δεσπότου καλυπτόμενον | |
| 45 | ἴχνη· εἶδον τὰ ἔθνη τῷ Σωτῆρι τὰς ἑαυτῶν ἀπαρχὰς ἀποστέλλοντα. Οὔπω σταυρὸς ἐπάγη, καὶ τὰ ἔθνη πρὸς τὸν Δεσπότην ἐπείγεται. Οὔπω τό· | |
| Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, καὶ τὰ | 236 | |
237 | ἔθνη πρὸς Δεσπότην ἐπτέρωται. Προλαμβάνουσι τῇ κλήσει τὸν δρόμον, προσωδίνουσι τοῦ Δεσπότου τὸν πόθον. Οὔπω λάμπει τὸ κήρυγμα, καὶ πρὸς τὸν κηρυττόμενον τρέχουσιν. Ἔτι Πέτρος πρὸς μαθη‐ | |
| 5 | τείαν κυοφορεῖται, καὶ τὰ ἔθνη πρὸς Δεσπότην συν‐ τρέχει. Οὔπω Παῦλος δι’ ἀστραπῆς ἐστρατεύετο, καὶ τὰ ἔθνη τὸν βασιλέα προσκυνεῖν προτεθύμηται. Ἰδοὺ, φησὶν, ἑκατόνταρχος παρακαλῶν αὐτὸν, καὶ λέγων· Κύριε, ὁ παῖς μου βέβληται ἐν τῇ οἰκίᾳ | |
| 10 | παραλυτικὸς, δεινῶς βασανιζόμενος. Ὢ παραδό‐ ξου νῦν θαύματος! Ὁ παῖς διαλελυμένος κείμενος, χειραγωγὸς τοῦ δεσπότου πρὸς τὸν Δεσπότην γίνε‐ ται. Ἡ τοῦ οἰκέτου νόσος τῆς τοῦ κεκτημένου θερα‐ πείας ἐγίνετο πρόξενος. Ἴασιν δούλου ζητῶν, τὸν | |
| 15 | Δεσπότην ἐξεῦρε· καὶ τῷ οἰκέτῃ θεραπείαν θηρεύων, αὐτὸς τοῦ Δεσπότου γίνεται θήραμα. Ὁ δοῦλος τὴν ἐπὶ θανάτῳ νοσεῖ, καὶ ὁ δεσπότης πρὸ οἰκέτου θε‐ ραπείαν κομίζεται. Ὁ δοῦλος τὸ σῶμα νοσεῖ, καὶ ὁ δεσπότης τὴν ψυχὴν ἁγιάζεται· ὑπὲρ οἰκέτου πρε‐ | |
| 20 | σβεύων, εἰς ἑαυτὸν προαναλίσκει τὸ φάρμακον· οὐ παρεῖδεν οἰκέτην τῇ νόσῳ τὸ σῶμα φθειρόμενον· οὐ παρέβλεψε δούλου πάθος δεσποτικῷ τύφῳ κρατούμε‐ νος· οὐδὲ πλήθει δορυφόρων ἐντρυφῶν ἀκινήτου παιδὸς ἐξελάθετο· ἀλλ’ ἐρευνῶν περιῄει τοῦ κινδύνου | |
| 25 | τὸ φάρμακον. Οὐκ ἐπαύσατο ζητῶν ἕως αὐτὸς τῇ τῆς θεραπείας πηγῇ περιέτυχε· καὶ γέγονεν ἡ φιλ‐ ανθρωπία φιλοθεΐας ὁδός. Καὶ τὸν ἰατρὸν εὑρὼν δι‐ ηγεῖται τὴν συμφορὰν, καὶ τὸ πάθος ἐκτραγῳδεῖ πρὸς οἶκτον καλῶν τὸν φιλάνθρωπον· Κύριε, ὁ παῖς μου | |
| 30 | βέβληται ἐν τῇ οἰκίᾳ παραλυτικὸς, δεινῶς βασα‐ νιζόμενος. Εἰ καὶ δοῦλος ὁ κάμνων, ἀλλ’ ἄνθρωπος, φησὶν, ὁ τῷ πάθει κρατούμενος. Μὴ τὸ τῆς δουλείας εὐτελὲς, ἀλλὰ τὸ τῆς νόσου θεώρησον μέγεθος. Βέ‐ βληται παραλυτικὸς, βέβληται δεσμώτης νόσου· | |
| 35 | δεδεμένος τῇ λύσει τοῦ σώματος δεινῶς βασανιζόμε‐ νος· ὡς μὴ νεκρὸς διαλυόμενος, ὡς δὲ νεκρὸς ἐν τα‐ πεινώσει, καὶ τὰς τοῦ θανάτου συμφορὰς ἐν ζῶντι περιφέρει τῷ σώματι. Τοιαύταις ἐλεεινολογίαις ὁ ἑκατόνταρχος τὸν Δεσπότην ἐφείλκετο. Τί οὖν πρὸς | |
| 40 | αὐτὸν ἡ ἄφθονος ἀγαθότης; Ἐγὼ, φησὶν, ἐλθὼν θεραπεύσω αὐτόν. Ἐγὼ διὰ φιλανθρωπίαν περι‐ βαλλόμενος ἄνθρωπον, ὁ διὰ πάντας ἐλθὼν, ἑνὸς οὐ περιόψομαι· θεραπεύσω αὐτόν. Προλαμβάνει ταῖς εὐεργεσίαις τὰς ἱκεσίας. Τί οὖν, εἰπέ μοι, Δέσποτα; | |
| 45 | μὴ τῆς αὐτῆς ἑτοιμότητος ἡ τῆς Χαναναίας θυγάτηρ ἔτυχε, καὶ ταῦτα διὰ μητρὸς ἱκετεύουσα; Ἀλλ’ ἐκείνη μὲν δεομένη, τοῖς κυσὶ συγκατατάττεται, καὶ λιμένα ζητοῦσα κυμάτων πυρᾶται, καὶ πρὸς τῇ πληγῇ τῆς ψυχῆς, καὶ διὰ τῆς σῆς φωνῆς ἐπι‐ | |
237(50) | πλήττεται; Οὐκ ἔστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν | |
| τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις. Οὑτοσὶ δὲ μι‐ | 238 | |
240 | κροῦ πρὸ τῆς ἱκεσίας τὴν θεραπείαν κομίζεται. Ὁ μὲν ὑπὲρ οἰκέτου παρακαλῶν, ἐδυσώπησε· μήτηρ δὲ ὑπὲρ παιδὸς ἀπετύγχανεν ἱκετεύουσα. Ἀλλ’, ὦ πηγὴ σοφίας καὶ πνεῦμα συνέσεως! ὦ μέγεθος φι‐ | |
| 5 | λανθρωπίας ἐν ἑκατέροις διαφόρως φαινόμενον! Βούλεται γὰρ τὴν τῶν ἐθνῶν πίστιν ὀφθαλμοῖς Ἰου‐ δαίων δημοσιευθῆναι, καὶ τῆς ἐθνικῆς εὐγνωμοσύνης θεατὰς παραστῆσαι τοὺς ἀγνώμονας Ἰουδαίους. Διὰ τοῦτο τὴν μὲν Χαναναίαν ἱκετεύουσαν ὑπερτίθεται, | |
| 10 | ἵνα ἡ μὲν διὰ τὴν ὑπέρθεσιν ἀναβοήσῃ· Κύριε, καὶ τὰ κυνάρια ἐσθίει ἀπὸ τῶν ψιχίων τῆς τραπέζης· ὁ δὲ διὰ τὴν ἑτοιμότητα φθέγξηται· Κύριε, οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς ἵνα μου ὑπὸ τὴν στέγην εἰσέλθῃς. Πῆ μὲν ταχύτητα, πῆ δὲ βραδύτητα πρὸς τὰς χρείας | |
| 15 | μεταχειρίζεται, καὶ μιμεῖται κυβερνήτην ὁ Κυβερ‐ νήτης τῆς κτίσεως, ὃς ἐν περιωπῇ τοῦ σκάφους καθ‐ ήμενος συμπαράγει τὴν ὀθόνην τῷ πλέοντι, συμ‐ μεθίστησι δὲ πάλιν τῷ ῥοθίῳ τὸν οἴακα, ποτὲ μὲν ἐνταῦθα, ποτὲ δὲ ἐκεῖσε χειραγωγῶν τὸ πηδάλιον, | |
| 20 | τὸν αὐτὸν ἐξ ἑκατέρων δρόμον τῇ νηῒ μηχανώμενος· οὕτως ὁ τῶν ὅλων Δεσπότης πίστιν ἐν ψυχαῖς κρυ‐ πτομένην ἀπογυμνῶσαι βουλόμενος, πῆ μὲν ἀναστέλλει τὸ δῶρον, πῆ δὲ συντρέχει τῷ κάμνοντι. Καὶ νῦν μὲν ἐπέχειν προσποιεῖται τῶν αἱμάτων τὸ ῥεῖθρον, πάλιν | |
| 25 | δὲ προλαμβάνειν ἐθέλει τῷ φαρμάκῳ τὸ νόσημα, ἵνα ποικίλως τὰς ψυχὰς διασαλεύσας, πίστιν κρυπτομέ‐ νην στηλιτεύσῃ τοῖς θαύμασιν· ἵνα ὁ τῶν θαυμάτων κατάσκοπος Ἰουδαῖος πίστεως ἐθνικῆς μὴ λάθῃ μα‐ θητὴς ὡς οὐ θέλει γινόμενος. Ἐγὼ ἐλθὼν θερα‐ | |
| 30 | πεύσω αὐτόν. Τῷ τάχει τῆς ὑποσχέσεως ἐκκαλεῖ‐ ται τὸν δρόμον τῆς πίστεως. Μὴ, Κύριε, οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς ἵνα μου ὑπὸ τὴν στέγην εἰσέλθῃς. Εἶδες μηχάνημα Δεσποτικὸν, δι’ οὗ πίστις κρυπτο‐ μένη θηρεύεται; Οὐκ εἰμὶ ἱκανός. Πηγὴ πενιχρὰ | |
| 35 | πλοῦτον οὐχ ὑποδέχεται. Μή μου πλέον ἐλέγξῃς τὸ τῶν τρόπων ἀνάξιον· οὐ φέρομαι τοῖς ῥήμασι· φθέγ‐ ξαι μόνον, καὶ τὸ πάθος ἐλαύνεται· ἴδῃ σὲ μόνον ἡ νόσος θελήσαντα, καὶ τὸ νοσοῦν ὑγιάζεται. Τί μου τοὺς πόδας κατασχολεῖς; Ἀρκοῦμαι τῷ τῆς γλώττης | |
| 40 | βαδίσματι. Ὑπισχνούμενον ἴδω, καὶ τὸ ποθούμενον ἕξομαι. Εἰπὲ λόγῳ, καὶ ὁ οἰκέτης ἔσται τοῦ πάθους ἐλεύθερος, τὴν τῆς νόσου δουλείαν ἀποδυσάμενος. Καὶ γὰρ ἐγὼ ἄνθρωπός εἰμι ὑπὸ ἐξουσίαν, ἔχων ὑπ’ ἐμαυτὸν στρατιώτας· καὶ λέγω τούτῳ· Πο‐ | |
| 45 | ρεύθητι· καὶ πορεύεται. Οἶδά σου τῆς ἐξουσίας τὴν δύναμιν, οἷς ἔχω τὰ ὑπὲρ ἐμαυτὸν διδασκόμενος· ὁρῶ σου κἀγὼ τὸ τῶν ἰαμάτων στρατόπεδον· βλέπω τὰς τῶν θαυμάτων δυνάμεις τὸ σὸν νεῦμα περιμενούσας. Ἀπόστειλον, ὡς ἐγὼ, στρατιώτην, αὐτὸς κατὰ τῆς νό‐ | |
240(50) | σου τὸ πρόσταγμα, μίμησαι τοῖς μικροῖς τὰ ἐλάττονα, δεῖξον τοῖς σοῖς ὑπὲρ ἡμῶν, τὰ ἡμέτερα· μιμείσθω Θεὸς ἀνθρώπους, διὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων εὐεργεσίαν. | |
| Καί τοι ταῦτα ἔλεγεν μήπω δὴ Θεὸν εἶναι τὸν δι’ | 240 | |
241 | ἀνθρωπότητος φανερούμενον ἐπιστάμενος· οὕπω γὰρ ᾔδει Θεὸν ἐν δούλου κατοικοῦντα μορφῇ, καὶ δι’ ἄνθρωπον τὰ τῶν ἀνθρώπων οἰκονομοῦντα. Οὔπω γὰρ, φησὶν, οὐδὲ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἐπίστευον | |
| 5 | εἰς αὐτόν. Ἀλλὰ πρῶτον θαυμάσωμεν τὴν πίστιν, τὴν σύνεσιν, τὴν εὐλάβειαν. Ἡ πίστις λόγῳ μόνον τὴν θεραπείαν ἐμέτρησεν. Ἡ εὐλάβεια παραιτουμένη τὴν παῤῥησίαν, τὸν φόβον ἐκήρυττεν. Ἡ σύνεσις ἐκ τῶν καθ’ ἑαυτὴν τὰ κατὰ τὸν Δεσπότην συνελογί‐ | |
| 10 | ζετο. Καὶ τί σμικρύνω τὸν ἔπαινον, αὐτοῦ σαφῶς τοῦ Δεσπότου ἐν μέσῳ δήμων Ἰουδαϊκῶν τὸν ἐθνικὸν εὐφημήσαντος; Ἐθαύμασε γὰρ, φησὶν, ὁ Ἰησοῦς, καὶ εἶπεν· Οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ τοσαύ‐ την πίστιν εὗρον. Ὁ ξένος τῆς κλήσεως, ὁ τῆς | |
| 15 | Διαθήκης ἀλλότριος, ὁ τῶν διὰ Μωσέως θαυμάτων ἀμέτοχος, ὁ τῶν ἐκείνου νόμων ἀμύητος, ὁ προφη‐ τικῆς γλώττης ἀπείρατος τὸν Ἰουδαῖον τῇ πίστει νενίκηκε. Ποῦ σοι τῶν ἐν Αἰγύπτῳ θαυμάτων τὸ κέρδος; Ποῦ τῶν τῆς Μωσαϊκῆς ῥάβδου κατορθωμά‐ | |
| 20 | των τὸ ὄφελος; Ὁ ἀὴρ διὰ πυρὸς εἰς αἰθέρα μεθ‐ ίστατο, τὴν σὴν καρδίαν μεταβαλεῖν βουλόμενος· ἡμέρα τῇ ἡμέρᾳ παραχωρεῖ τὰ διαστήματα, πείθε‐ σθαι τῷ Δεσπότῃ διδάσκουσα· ἡ θάλαττα παρὰ φύσιν ἐσχίζετο ἐξισταμένη, ἵνα σε πιστεύειν διδάξειε· | |
| 25 | μετὰ πυρὸς νουθετεῖ Θεὸς, τὸ σὸν ἀπηνὲς τῷ φόβῳ μαλάττειν ἐκμηχανώμενος· ἄνωθεν οὐρανὸς εἰς τὴν τῆς σῆς τροφῆς ἠσχολεῖτο γεωργίαν· κάτωθεν ἡ πέτρα ναμάτων ηὐτρέπιζε παραδόξως συμπόσια. Ποῦ σοι τῶν τοσούτων μαθημάτων τὸ κέρδος; Εἷς | |
| 30 | ἐθνικὸς ὅλων Ἰουδαίων μυριάδας τῇ πίστει ὑπερ‐ ηκόντισε. Γενοῦ μαθητὴς ἐθνικοῦ, Μωϋσέως γὰρ νο‐ μοθετοῦντος παρήκουσας· γενοῦ τῶν ἀπίστων εἰς πίστιν ἀκόλουθος. Οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραήλ. Μήνυμα θεογνωσίας τὸ ὄνομα ἐπὶ σοὶ προσηγορίαν χαρίζεται, ἵνα πλέον στηλιτεύσῃ τὸ ἄπιστον. Τί τὴν | |
| 35 | προσηγορίαν ὑβρίζεις, ἧς οὐκ ἔχεις τὴν δύναμιν; Τί περιφέρεις ἐπωνυμίαν τοῦ σοῦ προσώπου κατήγορον; Συκοφαντεῖς ὃ φορεῖς, ἔργοις τῇ κλήσει μαχόμενος. Λέγω δὲ ὑμῖν, ὅτι πολλοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυ‐ σμῶν ἥξουσι καὶ ἀνακληθήσονται μετὰ Ἀβραὰμ, καὶ Ἰσαὰκ, καὶ Ἰακώβ· οἱ δὲ υἱοὶ τῆς βασιλείας ἐκβληθήσονται εἰς τὸ σκότος. | |
| βʹ. Καί μοι σκοπουμένῳ τῆς εὐαγγελικῆς ἀναγνώ‐ | 242 | |
244 | σεως τὴν παροῦσαν διήγησιν, ὁ τῆς μελλούσης κρί‐ σεως ἀπεικονίζεται φόβος, καθ’ ἣν ὁ τῶν ὅλων κριτὴς καὶ Δεσπότης ἀπ’ οὐρανοῦ μέσου φερόμενος, καὶ ταῖς φοβερωτάταις ἀστραπαῖς πανταχόθεν δορυφορούμε‐ | |
| 5 | νος, ἐπὶ τοῦ οὐρανίου καθήμενος βήματος, τὰς περὶ τῆς ἑκάστου ζωῆς ἀποφάσεις ἀφίησι. Τοιγαροῦν προ‐ λαμβάνων τῷ λόγῳ τὸν χρόνον, καὶ τὴν δικαστικὴν ψῆφον προαινιττόμενος, προφητικῶς παραινεῖ, καὶ δικαστικῶς, ἵνα εἰ μὲν φθάσας ὁ λόγος ἐπιστρέψῃ | |
| 10 | τὴν ἔννοιαν, τὴν τιμωρίαν κερδάνουσιν· εἰ δὲ γένη‐ ται παρὰ ταῖς τῶν ἀκηκοότων ψυχαῖς ἡ πρόῤῥησις ἄπρακτος, εὔλογος διαδεξαμένη κρίσις, ἀνάλογον ἐπαγάγῃ τὴν κόλασιν. Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πολλοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν· ἥξουσιν. Ὢ ῥημάτων | |
| 15 | ὁρωμένων πραγμάτων! ὢ φωνῆς ἧς τὸ πέρας ἀλή‐ θεια! Τοιγαροῦν ὁρῶμεν τοὺς τῆς οἰκουμένης οἰκή‐ τορας, τὴν μὲν ἄθεον πολυθεΐαν ἀποτιθεμένους, καὶ θρησκείαν δαιμονικὴν ἡπλωμένην ἐκχέαντας, τὸν Ἀβραὰμ δὲ παρακαλοῦντας, καὶ τοὺς μὲν τῆς φύ‐ | |
| 20 | σεως πατέρας ἀποκηρύξαντας, τοὺς δὲ τῆς χάριτος ἀνταλλαξαμένους προπάτορας. Ἰουδαίων δὲ τὰς ἐλ‐ πίδας νοθεύσας ὁ τρόπος, ἀποκληρονόμους εἰργάσατο· ὧν γὰρ τὴν πίστιν ἠρνήσαντο, τούτων τῆς συγγε‐ νείας ἐκβέβληνται. Ἤκουσεν Ἀβραὰμ οὐρανόθεν | |
| 25 | ἐκφερομένης φωνῆς, Εὐλογηθήσονται ἐν σοὶ καὶ ἐν τῷ σπέρματί σου πάντα τὰ ἔθνη τῆς γῆς. Καὶ τὸν λόγον ἔργον νομίσας, τὴν Χριστοῦ παρου‐ σίαν κατώπτευσε· προλαμβάνων ταῖς ἐλπίσι προέ‐ βλεπε. Προεώρα Θεὸν οἰκονομοῦντα, προεώρα Θεὸν | |
| 30 | ἐκ τῆς αὐτῆς φύσεως, τὸν οἰκονομίας ναὸν οἰκονο‐ μοῦντα· προέβλεπεν ἄστρον ἐξ Ἰακὼβ ἀνατέλλον. Ἐπίστευσεν ὡς οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα, καὶ ἡγούμενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἂν ἔλθῃ ᾧ ἀπόκειται. Καὶ αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν. — | |
| 35 | Ἐπεθύμησε, φησὶν, Ἀβραὰμ ἰδεῖν τὴν ἡμέραν τὴν ἐμὴν, καὶ εἶδε, καὶ ἐχάρη. Ὢ πίστεως δύνα‐ μις! Ἅπερ ἡ φύσις οὐκ ἔμαθε, ταῦτα ἡ πίστις ὑπέγραψεν. Οὐκοῦν οὗ τὴν πίστιν οὐκ ἔχουσιν Ἰουδαῖοι, μάτην τὴν κτῆσιν ἐλπίζουσιν. Ἡ δὲ ἐξ | |
| 40 | ἐθνῶν Ἐκκλησία μιμησαμένη τὴν πίστιν, παρ‐ ωθεῖται τοὺς παῖδας· ἀντεισῆλθε κληρονόμος Ἐκκλη‐ σία, τοῖς τῆς πίστεως νόμοις θαῤῥήσασα. Νικήσασα δὲ καὶ τὴν ψῆφον λαβοῦσα κέρας τῆς πίστεως τὸν Σωτῆρα νυμφίον ἐπείγεται, ἔργοις πιστουμένη τοῦ | |
| 45 | Δεσπότου τὰ ῥήματα· Πολλοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν ἥξουσι, καὶ ἀνακλιθήσονται μετὰ Ἀβραὰμ, καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακώβ. Τίς οὖν ἐστι τού‐ | |
| των ἀπόδειξις, Δέσποτα; Προλαμβάνεις γὰρ τῷ λόγῳ | 244 | |
245 | τὰ πράγματα, καὶ τοὺς μὲν εὐαγγελίζεις, τοὺς δὲ ταλανίζεις, καὶ μερίζεις ἑκατέροις τὰ πρόσφορα, καὶ προαναφαίνῃ τὰ μέλλοντα. Ἀπιστεῖ δὲ πάλιν ταῖς σαῖς φωναῖς ὁ παρὼν Ἰουδαῖος, καὶ φθόνῳ | |
| 5 | κρατούμενος τοὺς σοὺς διαλύεται λόγους. Δεῖξον ἔργοις τὴν τῶν ῥημάτων ἀλήθειαν. Τότε λέγει τῷ ἑκατοντάρχῳ· Ὕπαγε, καὶ ὡς ἐπίστευσας γενηθήτω σοι, καὶ ἰάθη ὁ παῖς αὐτοῦ ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης. Ὢ πίστεως συναγωνισαμένης τῷ | |
| 10 | θαύματι! Τῆς τοῦ ἑκατόνταρχοι πίστεως ἡ τοῦ οἰκέ‐ του θεραπεία μαρτύριον· καὶ δραπετεῦον τὸ πάθος τὴν τοῦ ἱκετεύσαντος πίστιν ἐκήρυττε. Μέτρον γὰρ ἧν τῆς ἰατρείας, τὸ μέτρον τῆς πίστεως. Ὕπαγε, καὶ ὡς ἐπίστευσας γενηθήτω σοι. Ὢ φιλανθρωπίας | |
| 15 | Δεσπότου! Συνεργὸν λαμβάνει τοῦ γινομένου τὸν ἱκε‐ τεύοντα. Ἐν σαυτῷ, φησὶ, φέρεις τῆς ἰατρείας τὸ φάρμακον. Αἰδεῖταί σου τὴν πίστιν τὸ πάθος. Μετέλθωμεν πίστιν ποθουμένην Δεσπότῃ· ἀγαπήσωμεν πίστιν τὴν τῶν θαυμάτων μητέρα· φύγωμεν τὴν ἀπιστίαν, ἧς τὸ πέρας ἀπώλεια. Οὕτω γὰρ ἂν καὶ ἡμεῖς τὸν Δεσπότην ἱκετεύοντες, τῆς αὐτῆς τῷ ἑκατοντάρχῳ φωνῆς ἀκούσωμεν· Ὕπαγε, καὶ ὡς ἐπί‐ | |
| 20 | στευσας γενηθήτω σοι. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 21t | ΛΟΓΟΣ Κʹ. | |
| 22t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὴν Χαναναίαν. | |
| 23 | αʹ. Ἦν ἄρα καὶ συμφορὰ μεγίστης εὐφροσύνης ὑπόθεσις, καὶ πένθος εὐθυμίας παραίτιον, καὶ λύπη | |
| 25 | χαρᾶς ὑπερβαλλούσης ἐφόδιον· ὅπου γὰρ πάρεστιν Ἰησοῦς, καὶ θρῆνος πρὸς ἡδονὴν μεταβάλλεται, καὶ δακρύων φορὰ πρὸς εὐφροσύνην ἀλλάττεται. Μαρ‐ τυρεῖ βοῶσα τοῖς λόγοις ἡ Χαναναία, ἧς τὴν ἱστο‐ ρίαν ἡ τῶν Εὐαγγελίων θαυμάσασα βίβλος, βοῶσαν | |
| 30 | ἔτι καὶ νῦν ἐπιδείκνυσι, καὶ τὴν κραυγὴν φυλάττει, καθάπερ ἐν στήλῃ τῷ γράμματι· ἵνα μηδὲ χρόνος ἐπιβουλεύων παρασύρῃ τὴν μνήμην· ὁ τῆς πίστεως γὰρ καρπὸς δυνατώτερος. Καὶ μεταβὰς ἐκεῖθεν ὁ Ἰησοῦς, φησὶν, ἦλθεν εἰς τὰ μέρη Τύρου, καὶ Σι‐ | |
| 35 | δῶνος. Θεὸς μὲν ἁπανταχοῦ πάρεστι, καὶ τόπος οὐδεὶς Θεὸν περιγράφειν ἐτόλμησεν. Ὢν δὲ τὴν φύσιν ἀόρατος, πιστοῦται τὴν παρουσίαν τὸν φορούμενον ναὸν τοῖς ὁρῶσι προβαλλόμενος. Ἦλθεν εἰς τὰ μέρη Τύρου καὶ Σιδῶνος, τὰ τῶν δαιμόνων ποτὲ κατ‐ | |
| 40 | αγώγια, τὰ τῶν εἰδώλων χωρία τὰς τῆς εἰδωλολα‐ τρείας χώρας, τῆς τῶν προφητῶν κατηγορίας τὴν ὑπόθεσιν. Ἀπὸ τῆς Ἰουδαίας ἐπὶ Σιδῶνα καὶ Τύρον· ἀπὸ τῶν τῆς εὐσεβείας ἐργαστηρίων, ἐπὶ τὸν τῆς ἀσεβείας πυθμένα· ἀπὸ τῶν Μωϋσέως μαθητῶν, ἐπὶ | |
| 45 | τοὺς τῶν δαιμόνων ἐργάτας. Καὶ τίνος ἕνεκα τὰς μεταβάσεις ἐργάζεται; Ἔλεγχος Ἰουδαίων ἡ τοῦ Δεσπότου μετάβασις. Εὐεργέτης ὁμοῦ καὶ δικαστὴς ὁ Σωτὴρ περιέρχεται. Ἀσύγγνωστος γὰρ ἀληθῶς Ἰου‐ δαίων κατάγνωσις ἡ τῶν ἐθνῶν ἐπίγνωσις. Ἐπειδὴ | |
245(50) | γὰρ ὁ πολὺς τῶν θαυμάτων ὄμβρος δῆμον Ἰουδαϊκὸν πρὸς πίστιν οὐκ ἐδυσώπησεν, ἀλλ’ ἥπλωτο μὲν ἡ παράδοξος τῆς ἰατρείας σαγήνη, ἔθνος δὲ μόνον Ἰουδαίων, δι’ ἀγριότητα βασκανίας, τῆς σωτηρίας | |
| τὴν θύραν ἀπέφυγε· τί πεποίηκεν ὁ σοφὸς ἰατρός; | 246 | |
248 | πῶς μεθοδεύει τῆς γνώμης τὴν νόσον; Μεταφέρει τῆς ἰατρείας ἐπὶ τὴν Σιδῶνα τὰ φάρμακα, ἵνα τῇ τῶν ἐθνῶν παραθέσει πρὸς εὐγνωμοσύνην ἐρεθίσῃ τὸν ἄπιστον. Παλαιὸν γὰρ, οἶμαι, τοῦτο τοῦ Δεσπό‐ | |
| 5 | του τὸ μηχάνημα, τῇ τῶν χειρόνων συγκρίσει δυσ‐ ωπεῖν τὸν ἀγνώμονα. Ἐλέγξαι ποτὲ βουληθεὶς τὸ ἀπειθὲς τῶν Ἰουδαίων, τῇ τῶν Νινευϊτῶν παραθέσει τὸν ἔλεγχον ηὔξησε, καὶ πέμπει τὸν Ἰωνᾶν τὴν ἀσε‐ βειῶν μεταβολὴν μετοψόμενον, καὶ τῶν Ἰουδαίων | |
| 10 | προφήτην, ὑπηρέτην τῆς Ἰουδαίων κατηγορίας προ‐ βάλλεται. Ὁ δὲ τὴν ἄκαιρον φειδὼ τῶν ὁμοφύλων ποιούμενος, κλέπτει τὸν ἔλεγχον δραπετεύει τὸν πέμψαντα. Ἠγνόει δὲ ἄρα καὶ ὡς ὑπὸ τοῦ κήτους ἀγρευθεὶς, δεσμώτης αὖθις τῷ Δεσπότῃ παραστα‐ | |
| 15 | θήσεται. Καὶ πάλιν θεατὴς εὐγνωμοσύνης ἐθνικῆς ὑποστέλλεται· καὶ μίαν φωνὴν ἀφιεὶς, τὰς ἁπάντων ἐχειρώσατο γνώμας. Καὶ μικροῦ ψευδοπροφητείας ἡλίσκετο, ἔργοις μανθάνων ὁπόσον τῶν ἐθνῶν πρὸς Ἰουδαίου εἰς πειθὼ τὸ διάφορον· παρόσον ἐκεῖνοι | |
| 20 | μὲν τοὺς παρ’ αὐτοῖς προφήτας κατέσφαττον· οἱ δὲ καὶ ὃν ἠγνόουν εἰ πάρεστι, φθεγγόμενον ἔφριττον. Ὅτε γνώμης μεταβολὴ προφητικὴν ἀπόφασιν ἔστη‐ σεν, ἔπαυσε τὰ τείχη σαλευθέντα τῆς πόλεως, ἐδυσ‐ ώπησε ξίφος ἄνωθεν φερόμενον, καὶ θανάτου ψῆφος | |
| 25 | ἀνέκαμπτεν, αἰδουμένη τῶν καταδίκων τὴν πίστιν· καὶ θυμὸς ἐνικᾶτο προφητικὸς, τὸν ὑπεύθυνον ὁρῶν δι’ εὐγνωμοσύνην νικήσαντα. Οὕτω δὴ καὶ νῦν ὁ Σωτὴρ ἀπὸ τῆς Ἰουδαίας ἐπὶ τὴν Σιδῶνα βαδίζει καὶ Τύρον, τῇ τῶν ἀσεβῶν παραθέσει τὴν Ἰουδαϊ‐ κὴν στηλιτεύων ὑπόκρισιν. βʹ. Καί μοι τὸν εὐαγγελιστὴν ὅρα κομπάζοντα τῷ | |
| 30 | διηγήματι, καὶ τῆς Δεσποτικῆς μεταβάσεως τὸν λο‐ γισμὸν ἐκκαλύπτοντα. Καὶ ἐξελθὼν ἐκεῖθεν ὁ Ἰη‐ σοῦς ἦλθεν εἰς τὰ μέρη Τύρου καὶ Σιδῶνος. — Ἐκεῖθεν, πόθεν; Ὅπου θαυματουργῶν ἐσυκοφαν‐ τεῖτο, καὶ θεραπεύων ὑβρίζετο, καὶ εὐεργετῶν ἠπι‐ | |
| 35 | στεῖτο. Καὶ ἰδοὺ, γυνὴ ἐκ τῶν ὁρίων ἐκείνων ἐκραύγασε λέγουσα· Υἱὲ Δαυῒδ, ἐλέησόν με. Χαναναῖον τὸ γύναιον, ἀλλὰ τῇ γνώμῃ τὸ γένος ἠρνήσατο· ἐνίκησε τὴν φύσιν ἡ πίστις. Μηδεὶς, φη‐ σὶν, ἔτι Χαναναίων κατηγορεῖτο· ἔλυσεν ἡ γυνὴ τὰ | |
| 40 | τῶν πατέρων ἐγκλήματα· εὐσεβείας ἀρχὴ γίνεται τοῖς εὐσεβέσι κραυγάζουσα· Υἱὲ Δαυῒδ, ἐλέησόν με. Ὢ πόσας μυριάδας Ἰουδαίων ὁ Χριστὸς ἰασάμενος, παρὰ τῶν ἰατρευθέντων ἀντήκουσεν. Οὗτος πόθεν ἐστὶν οὐκ οἴδαμεν. Γύναιον δὲ Χαναναῖον, καὶ | |
| 45 | πρὸ τῆς θεραπείας τῇ πίστει πτερούμενον, εἰς εὐαγ‐ γελιστοῦ ἀξίαν ἀνέδραμε. Κύριε, υἱὲ Δαυῒδ, ἐλέη‐ σόν με. Ἡ θυγάτηρ μου κακῶς δαιμονίζεται. Πέν‐ θος ἐλεεινὸν, καὶ θέαμα μητρὶ θανάτου πικρώτερον. Δαίμων τῇ κόρῃ πολεμικὸς συμπλεκόμενος, καὶ δυσ‐ | |
248(50) | μενὴς οὐχ ὁρώμενος, κατὰ τῆς παιδὸς παρατάττε‐ | |
| ται. Πῶς ἀγγελῶ τὸ δεινόν; πῶς κηρύξω τὸ πάθος; | 248 | |
249 | Οὐ φέρω τῆς θεωρίας τὸν πόνον. Ἐκπηδᾷ τῆς οἰκίας φοιτῶσα διὰ τῆς πόλεως, εἰς αἰθέρα τὰς χεῖρας ἐκ‐ τείνουσα, βλέμμα διάστροφον, κόμην γεγυμνωμένην. Δαίμονι καταγώγιον τὸ τέκνον ἔτεκον. Παραιτεῖται | |
| 5 | τὴν αἰσχύνην ἡ συμφορὰ, καὶ τὴν φυσικὴν αἰδὼ τὸ πάθος αἰχμάλωτον ἔλαβεν. Ἀφίησιν ὀλολυγὰς κατὰ τὰς τῶν κυνῶν ὑλακάς· βλέπεται μὴ βλέπουσα, φέρεται δρόμῳ, ἐλεεινὰ σιωπᾷ καὶ δεινότερα φθέγγε‐ ται. Οὐκ ἔχει προθεσμίαν ἡ τιμωρία, νύκτας ἀγρ‐ | |
| 10 | ύπνως ἀναλίσκουσα· νυκτῶν δὲ τὰς ἡμέρας χαλεπω‐ τέρας εὑρίσκουσα, ἐκπηδῶσα τῆς εὐνῆς, ἀθρόως ἀναβοῶσα τὴν συμφοράν. Ἐλέησόν με, τὴν διὰ θυ‐ γατρὸς μαστιγουμένην· ἐκείνης τὸ πάθος, ἐμὸν δὲ τὸ ἄλγος· ἐκείνην ὁ δαίμων πομπεύει, κατ’ ἐμοῦ δὲ | |
| 15 | δι’ ἐκείνης ἡ φύσις ὅπλον· ὁ δαίμων τὴν θυγατέρα κατὰ μητρὸς ἐνεδύσατο δι’ ἐκείνης εἰς ἐμὲ τὰ τόξα παραφέρεται. Εἴθε μὴ ταύτας ὤδινεν εἰς ἐμὲ τὰς ὠδῖνας ἡ φύσις! εἴθε τὸν τόκον ἡ τελευτὴ διεδέξατο! Εἶχε παραμυθίαν ὁ θάνατος τὸν νόμον τῆς φύσεως. | |
| 20 | Ἐλέησόν με. Ὁ δὲ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῇ λόγον. Ὢ φιλανθρώπου σιωπῆς ἐν ἀπανθρωπίας προσχή‐ ματι! ὢ σιωπὴ μεγαλόφωνος Ἰουδαίων κατήγορος! Δι’ αὐτῆς γὰρ τοιαῦτα πρὸς Ἰουδαίους ἐφθέγγετο· Ὁρᾷς, Ἰουδαῖε, Χαναναίας εὐγένειαν; Ὁρᾷς ἐκ ῥί‐ | |
| 25 | ζης διαβεβλημένης καρπὸν ἐπαινούμενον; Οὐκ ἐδέ‐ ξατο τὸν Μωϋσέα τὸν σὸν νομοθέτην, καὶ τὸν Μωϋ‐ σέως Δεσπότην ἐπέγνωκεν· οὐκ οἶδε προφήτας, καὶ πιστεύει τῷ προφητευθέντι· καὶ εἶδε σημεῖα, καὶ τὸν ἐκ Δαυῒδ ὡμολόγησε. Τὸν Θεὸν ἠρνήσω μετὰ | |
| 30 | θαύματα, καὶ τούτῳ πρὸ θαυμάτων ἐπίστευσεν. Ἀλλ’ ἰδοὺ καὶ θρηνοῦσαν διὰ σὲ παρορῶ, κἂν οἰκτείρω τὸ πένθος, ἀλλὰ κρύπτω τὸν ἔλεον. Βοῶσαν ὡς ἐθνικὴν παραπέμπομαί σοι τῆς ἀπιστίας προαναστέλλων τὴν πρόφασιν. Οὔπω λύω τὸ πάθος, ἵνα μή σοι κι‐ | |
| 35 | νήσω τὸν φθόνον· ἐπέχω τὴν ἴασιν, ἵνα μὴ χορηγήσω τῆς ἀπιστίας τὰς ὕλας, ἵνα μὴ λέγῃς ὡς ἄπιστος ἐγκαλούμενος· Τί γὰρ Χαναναίαν ἠλέεις; Τί τοὺς Μωσέως ἐχθροὺς ἐθεράπευες; Ἰδοὺ παραβλέπω θρηνοῦσαν, καὶ τῇ περὶ σὲ τιμῇ περιορῶ μητέρα, | |
| 40 | θυγατρὸς πάθεσι κολαζομένην! Υἱὲ Δαυῒδ, ἐλέησόν με. Ὁ δὲ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῇ λόγον. Ἡ τῆς θε‐ ραπείας ὑπέρθεσις, τῆς πίστεως βάσανος· ἡ τῆς ἰάσεως ἀναβολὴ, τῆς τοῦ γυναίου προαιρέσεως χω‐ νευτήριον· μᾶλλον δὲ ἡ τοῦ Δεσπότου σιωπὴ, τῆς | |
| 45 | Χανανίτιδος ἔπαινος· ἕως ὁ τῶν ἀποστόλων χορὸς, οὔτε τῆς Δεσποτικῆς σιωπῆς τὴν σοφίαν εἰδὼς, οὔτε τὴν τοῦ γυναίου φωνὴν φέρειν οἷός τε ὢν, διάδοχος πρὸς τὸν Σωτῆρα καθίσταται, καὶ γίνονται πρε‐ σβευταὶ τῆς γυναικὸς οἱ τοῦ Χριστοῦ μαθηταὶ, καὶ | |
249(50) | τὰς ἐκείνης ἱκεσίας διαδεξάμενοι, παρακαλοῦσι τὸν Κύριον· Ἀπόλυσον αὐτὴν, ὅτι κράζει ὄπισθεν | |
| ἡμῶν. Τί οὖν ἡ ἄφατος φιλανθρωπία; ἡ ἀπόῤῥητος | 250 | |
252 | σοφία; Οὐκ ἔστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων, καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις. Ὠδίνων τὴν δόσιν, ἀναλαβεῖν σχηματίζεται, καὶ πλέον αὐτὸς τὸ δοῦναι ποθῶν, ἢ τὸ λαβεῖν, ἡ προσπίπτουσα συνέχει | |
| 5 | τῆς φιλανθρωπίας διὰ σοφίας τοὺς ῥύακας. Οὐκ ἔξ‐ εστι λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων, καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις. Βαρυτέρα τῆς σιωπῆς ἡ ἀπόκρισις· τῇ πίστει δὲ τῆς Χαναναίας κατάλληλος. Εἰ γὰρ μὴ τοιοῦτον τὸ γύναιον ἦν, τάχα ἂν ἀπανθρωπίας, ἢ | |
| 10 | ἀσθενείας κατεγνωκὸς τοῦ Σωτῆρος ἀφίπτατο· Ὢ δεινῆς ἀπανθρωπίας! Οὐκ ᾤκτειρε θρηνοῦσαν, οὐκ ἠλέησε μητέρα πάθεσι παιδὸς ξαινομένην, οὐκ ἠλέησε τὸ δρᾶμα τῆς φύσεως· ἱκετεύουσαν ἀπεστρέφετο, καὶ βοῶσαν ἀπέφευγε. Καὶ πρῶτον μὲν διὰ σιωπῆς | |
| 15 | τὰς φωνὰς ἀπεκρούσατο· Οὐδὲ βοῶσα σιγῶντα κεκί‐ νηκα, ὅτε χρηστὰς ἔσχον τῆς θεραπείας ἐλπίδας, ὅτε μοι τὸ πάθος συνηγόρους ἐκτήσατο, ὅτε φιλάνθρωπον προσεδόκησα λόγον, ὅτε φθεγξαμένου μόνον, ὠνειρο‐ πόλουν λύσιν· ἐκεχήνειν δὲ προσδεχομένη φωνὴν | |
| 20 | ἀνέσεως πρόξενον· τότε μοι φθεγξάμενος, τὰς ἐλπί‐ δας διέλυσεν. Ἀμείνων ἦν σιωπῶν, ἢ φθεγξάμενος. Προσλαβοῦσα λύπην ἀπέρχομαι. Προσθήκην μοι συμφορῶν τὰς ὕβρεις ἐπέβαλε. Κύων ἐν τοσούτοις ἤκουον δήμοις. Τάχα καὶ αὐτὸς παραχωρεῖ τὴν | |
| 25 | δίκην τῷ δαίμονι. Τάχα μου τῆς θυγατρὸς ἡ συμφο‐ ρὰ, καὶ τὴν τούτου νενίκηκε δύναμιν. Ἔκρυψεν ἴσως τὴν ὁμολογίαν τῆς ἥττης ταῖς ὕβρεσιν. Ἓν τοῦτο τῆς ἱκεσίας ἐκέρδανα. Ηὔξησα τοῦ τῆς θυγα‐ τρός μου δημίου τὴν ἀγανάκτησιν· ἀνῆψα τὸν ἐκεί‐ | |
| 30 | νου θυμὸν ἐν τῆς κατ’ ἐκείνου φωναῖς, ἀγριώτερον τῇ παιδὶ τὸν πολέμιον εἴργασμαι. Ἀλλ’ οὐ πρὸς τοιούτους ὠλίσθησε λόγους, οὐδὲ ταῖς ὕβρεσιν ἡ πί‐ στις ἠτόνησεν. Ὢ πίστις γυναικὸς ἐν Εὐαγγελίοις ἀνάγραπτος! Οὐκ ἔξεστι βαλεῖν τὸν ἄρτον τῶν | |
| 35 | τέκνων τοῖς κυναρίοις. Ἡ δὲ τοῖς τοῦ Δεσπότου | |
| λόγοις ἀντεσοφίζετο· Ναὶ, Κύριε· ἔχω τὴν ὕβριν | 252 | |
253 | θεραπείας ὑπόσχεσιν. Καὶ τὰ κυνάρια ἐσθίει. Ἐγγυᾶταί μοι τὴν σωτηρίαν ἡ τοῦ κυνὸς προσηγο‐ ρία· μέτρον μοι γινέσθω τῆς δόσεως, τὸ μέτρον τῆς ὕβρεως. Κύνα κέκληκας· μέρος οἰκίας τῆς Δεσπο‐ | |
| 5 | τικῆς ἀπολαύσω τραπέζης. Ἔχει μερίδα ψιχίων ἐν τοῖς τέκνοις ὁ κύων. Οὐχ ἁρπάζω τὸν ἄρτον, τὴν ψίχαν ζητῶ· οὐκ ἐπιπηδῶ τῇ τραπέζῃ, τῶν ψιχίων ἀντέχομαι. Οὐ λέγω τὴν τρυφήν· ὁ κληρο‐ νόμος ἀπολαυέτω τῆς σῆς ἐκείνης τραπέζης· ἐκ τῆς | |
| 10 | σῆς χειρὸς καὶ πρὸς ἡμᾶς πιπτέτω ψιχίον. Ὦ πί‐ στις! ὦ σύνεσις! ὦ Χαναναίας εὐλάβεια! Τί οὖν ὁ Σωτήρ; Ἐκκαλύπτει τῆς σιωπῆς τὰς ὠδῖνας· Ὦ γύναι, μεγάλη σου ἡ πίστις! Διὰ τοῦτο τὴν χάριν ἀνεβαλόμην, ἵνα δείξω σου τὴν πίστιν. Οὐχ ὡς | |
| 15 | ἀπάνθρωπος ἐσιώπουν, ἀλλ’ ὡς προγνώστης ἡσύχα‐ ζον· ὅλην σου δειχθῆναι τὴν πίστιν ἀνέμενον. Δι‐ δαχθῆναι τοὺς παρόντας ἐβουλόμην, ἡλίκος ἐν Χα‐ ναναίᾳ μαργαρίτης ἐκρύπτετο. Ὅλην σοι τῆς θερα‐ πείας ἀνοίγω τὴν τράπεζαν, οὐχ ὡς κυνὶ τὸ ψιχίον, | |
| 20 | ἀλλ’ ὡς θυγατρὶ τὸν ἄρτον χαρίζομαι. Σὺ μὲν τοὺς Ἰουδαίους τῇ πίστει νενίκηκας· ἐγὼ δέ σου τῇ δόσει τὴν αἴτησιν. Γενηθήτω σοι ὡς θέλεις· σὺ γενοῦ τῆς θυγατρὸς ἰατρός· ἐν σαυτῇ περιφέρεις τὸ τῆς ἰάσεως φάρμακον. Βάδιζε, νικηφόρος κατὰ Ἰουδαίων | |
| 25 | καὶ δαίμονος· ἆθλον κομίζου τῆς πίστεως τὴν θερα‐ πείαν τῆς φύσεως. Μετέλθωμεν πίστιν τῆς Ἐκκλη‐ σίας τὸν στέφανον. Ἀγαπήσωμεν πίστιν τὸ τῆς υἱοθεσίας θεμέλιον, πίστιν, ἧς τὴν ἀστραπὴν οὐ φέ‐ ρουσι δαίμονες· πίστιν τῶν τοῦ Χριστοῦ μαθητῶν | |
| 30 | τὸ κεφάλαιον. Ἀκούσωμεν Παύλου βοῶντος· Στήκητε ἐν τῇ πίστει. Ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε· ἵνα καὶ πρὸς ἡμᾶς ὁ Δεσπότης ταύτην ἀφῇ τὴν φωνήν· Γενηθήτω ὑμῖν ὡς θέλετε· αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 35t | ΛΟΓΟΣ ΚΑʹ. | |
| 36t | Εἰς τὸν χωλὸν τὸν ἐπὶ τὴν Ὡραίαν πύλην καθ‐ | |
| 37t | ήμενον. | |
| 38 | αʹ. Οἱ μὲν τὰς μικρὰς ταύτας, καὶ χαμαὶ ἐρχο‐ μένας παιδεύοντες τέχνας, τότε μάλιστα τοῖς μαθη‐ | |
| 40 | ταῖς μαρτυροῦσι τὸ πρὸς τὴν μάθησιν ἐντελὲς, ὅτε καὶ καθ’ ἑαυτοὺς τὰ τῶν διδασκάλων, χωρὶς τῆς | |
| διδασκαλικῆς χειρὸς, ἐκμιμῶνται φιλοτεχνήματα. | 254 | |
256 | Καὶ ζωγράφος μὲν γραμμαῖς καὶ χρώμασιν ἀπεικά‐ ζει τὴν φύσιν· ὁ δὲ ναυπηγὸς τὸ σκάφος πηξάμενος, στοιχείῳ ῥέοντι τῇ θαλάττῃ μηχανᾶται δρόμον. Ὁ μέν τοι Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, ὁ τῆς κτίσεως Σω‐ | |
| 5 | τὴρ, τὰς τῶν θαυμάτων δυνάμεις τοῖς μαθηταῖς χαρισάμενος, αὐτὸς μὲν εἰς οὐρανοὺς ἀνέπτη, τὴν ἐκ δεξιῶν καθέδραν ἀπολαβὼν, ἀοράτῳ δὲ χειρὶ τοῖς μαθηταῖς θαυματουργοῦσι συνέρχεται. Εἴδομεν τοί‐ νυν σήμερον μετὰ τὸν Σωτῆρα, τῆς θαυματουργίας | |
| 10 | τοὺς μαθητὰς ἀπερχομένους, καὶ τοῦ μεγάλου πε‐ λάγους κατατολμῶντας. Ἐπειδὴ γὰρ ἄπιστον ἀν‐ θρώποις τὸ τῆς ἀναστάσεως δῶρον, καὶ οὐρανῶν βα‐ σιλεία κηρυττομένη τῷ ξένῳ τῆς ἀκοῆς τὴν ψυχὴν πρὸς τὴν φωνὴν οὐκ ἔπειθε· διὰ τοῦτο προλαμβάνει | |
| 15 | τὰ θαύματα δυσωποῦντα τὴν θέαν, καὶ τὴν ἀπιστίαν ἐλαύνοντα, καὶ τὸν ἀπειθέστατον λογισμὸν ἐπικάμ‐ πτοντα, ἵν’ οὓς οὐκ ἔπεισε κηρύττουσα γλῶσσα, τού‐ τους ὀφθαλμοὶ μαρτυροῦντες ἐλέγξωσιν. Οἱ μὲν οὖν τῆς νόθου σοφίας ματαιόφρονες ἐρασταὶ, καὶ τὴν ἐν | |
| 20 | γλώττῃ μόνον σοφίαν ἀσκοῦντες, τὸ τῶν οἰκείων δογ‐ μάτων ἀπατηλὸν, τοῖς τῶν λόγων δόγμασιν ἐπιχρώ‐ σαντες τῆς πολυθέου μανίας τὴν νόσον ἐνέβαλον· καὶ τὸ ψεῦδος χρώμασί τε καὶ σχήμασιν ἀληθείας ἐνδύσαντες ἀπατηλοῖς, δεσμώτας τοὺς πιστευ‐ | |
| 25 | θέντας ἡρπάζοντο. Χριστὸς δὲ ὁ τῆς ἀληθείας διδά‐ σκαλος τοῖς λόγοις κεράσας τὰ θαύματα, πίστιν ἔτικτε τὰ θεῖα θηρεύουσαν. ᾯπερ ἀκολουθοῦντες οἱ ἀπόστολοι, λόγοις κηρύττοντες, ἔργοις ἐκύρουν τὸ κήρυγμα. | |
| 30 | βʹ. Ἐπὶ τὸ αὐτὸ γὰρ, φησὶ, Πέτρος καὶ Ἰωάν‐ νης ἀνέβαινον ἐπὶ τὸ ἰερὸν, περὶ ὥραν τῆς προσ‐ ευχῆς τὴν ἐννάτην. Καί τις ἀνὴρ χωλὸς ἐκ κοι‐ λίας μητρὸς αὑτοῦ ὑπάρχων, ἐβαστάζετο. Ἐκεῖνο δεῖ πρῶτον ἐν τοῖς λεγομένοις ἰδεῖν, ὅτι πρὸς τοσοῦ‐ | |
| 35 | τον ὕψος ἀξίας ἐλάσαντες οἱ ἀπόστολοι, τῆς προσευχῆς οὐκ ἠμέλησαν· ἄνθρωποι γὰρ ὄντες καὶ αὐτοὶ τῆς ἐντεῦθεν ἀσφαλείας ἐδέοντο. Εἰ δὲ οἱ ἀπόστολοι τὸ τῆς προσευχῆς οὐκ ἀποσείονται φάρμακον, τῇ δὲ συν‐ νεχείᾳ, τοῦ πράγματος ἀναγκαίαν τὴν ἱκεσίαν ἐμφαί‐ | |
| 40 | νουσι· πόσης οὖν ἄξιοι κατηγορίας ἡμεῖς, ἐν ἀμελείᾳ τὸ τῆς σωτηρίας προδιδόντες ἐφόδιον; Οὐ γὰρ ἁμαρτωλοῖς μὲν ἐφόδιον, δικαίοις δὲ μᾶλλον ἀνάρ‐ μοστον· ἀλλ’ ἑκατέροις τοῖς τάγμασι βρύει τὰ πρόσ‐ | |
| φορα· δικαίοις μὲν τὴν τῆς δικαιοσύνης ἀσφάλειαν, | 256 | |
257 | ἁμαρτωλοῖς δὲ τὴν τῶν ἁμαρτημάτων ἀπόθεσιν· καὶ δικαίους κατὰ τῆς ἁμαρτίας ὁρίζει. Ἐπὶ τὸ αὐτὸ Πέτρος καὶ Ἰωάννης ἀνέβαινον περὶ ὥραν τῆς προσευχῆς τὴν ἐννάτην· καί τις ἀνὴρ χωλὸς ἐκ | |
| 5 | κοιλίας μητρὸς αὑτοῦ ὑπάρχων ἐβαστάζετο. Εὐχῆς γίνεται πάρεργον ἡ τοῦ χωλοῦ θεραπεία, καὶ ὁ πρὸς τὴν εὐχὴν δρόμος, ἀμελέτητον δρόμον τῷ κειμένῳ χα‐ ρίζεται. Ἀνήρ τις χωλὸς ἐκ κοιλίας μητρὸς αὑτοῦ ὑπάρχων, ἐβαστάζετο. Ἐν τῷ τῆς φύσεως ἐργαστη‐ | |
| 10 | ρίῳ ἐβλάστησεν. Οὐκ ἀνέμεινε τὸν τόκον ἡ νό‐ σος, ἀλλ’ ὀξυτέρα τῶν ὠδίνων ἡ βλάβη, ἤλεγξε σφαλλομένην τὴν φύσιν ἡ πλάσις· σφάλλεται γὰρ πλάττουσα πολλάκις καὶ φύσις· ἵν’ ὑπουργὸς μὴ συνδημιουργὸς δειχθῇ τοῦ προστάττοντος· προστάττει | |
| 15 | μὲν γὰρ τῇ φύσει Θεὸς, ἀτονοῦσα δὲ πρὸς τὸ πρόσ‐ ταγμα τὴν δουλείαν ἐλέγχει, καὶ τὴν θείαν ἀναμένει χεῖρα βοηθὸν παρακαλοῦσα τῷ πλάσματι. Καί τις ἀνὴρ χωλὸς ἐκ κοιλίας μητρὸς αὑτοῦ ὑπάρχων, ἐβαστάζετο. Χεῖρας ἀλλοτρίας πρὸς τὸν νόμον | |
| 20 | ὁ χωλὸς ἐδανείζετο· καὶ χερσὶν ἑτέρων ὡς ποσὶν ἐπιβαίνων, ἑνὶ περιεγράφετο τόπῳ, τῷ πάθει δεσμού‐ μενος. Καθάπερ τις λίθος ἐν τοῖς προθύροις ῥιπτού‐ μενος. Ὃν ἐτίθουν, φησὶ, καθ’ ἡμέραν πρὸς τὴν πύλην τοῦ ἱεροῦ. Ὡς ἄψυχόν τινα φύσιν τὸν χωλὸν | |
| 25 | ἐπετίθεντο· ὥς τι φορτίον ἐπὶ τὴν πύλην ἔῤῥιπτον, τοῦ αἰτεῖν ἐλεημοσύνην παρὰ τῶν εἰσπορευομένων εἰς τὸ ἱερόν. Τῇ πτωχείᾳ τῆς φύσεως ἡ τῶν χρημά‐ των πενία συνήπτετο, καὶ τοῦ ἀθλίου τὰς συμφορὰς ἐμερίζοντο. Ἡ μὲν γὰρ αὐτὸν πεδήτην ἐγέννησεν, ἡ | |
| 30 | δὲ προσαίτην εἰργάσατο· ἀλλ’ ἐλεεινὸς ἄχρι τού‐ των ὁ πένης, ἄριστος δὲ μετὰ τοῦτο, τῆς Πέτρου δε‐ ξιᾶς καρπὸν τρυγήσας ἐν θαύματι. γʹ. Ὡς γὰρ εἶδε τὸν Πέτρον, φησὶ, καὶ τὸν Ἰωάννην, μέλλοντας εἰσιέναι εἰς τὸ ἱερὸν, ἠρώτα | |
| 35 | ἐλεημοσύνην λαβεῖν. Ἀτενίσας δὲ Πέτρος σὺν τῷ Ἰωάννῃ, εἶπε, Βλέψον εἰς ἡμᾶς. Καλῶς. Κοινὸν γὰρ ἑκατέρων τὸ τοῦ θαύματος ἔργον· ἐξ ἑκατέρων τῆς ἰάσεως προέρχεται χάρις. Εἰ γὰρ καὶ φθέγγεται μόνος ὁ Πέτρος, ἀλλὰ συνεργὸς ὁ Ἀπόστο‐ | |
| 40 | λος. Βλέψον εἰς ἡμᾶς, ὀβολῶν θηρευτά. Τῷ χωλῷ καθεζομένῳ προστάττει μικρὸν παραμελεῖσθαι τῆς θήρας Παῦσαι, φησὶ, πρὸς τὸ παρὸν ἐπιζητῶν ὀβολούς. Γενοῦ χάριτος προσαίτης, μὴ χρήματος. Εἰ χρήματα ζητεῖς, πενεστέροις αἰτεῖς. Ἀργύριον καὶ χρυσίον | |
| 45 | οὐχ ὑπάρχει μοι· ὃ δὲ ἔχω, τοῦτό σοι δίδωμι. Μὴ ζήτει χρήματα, ὧν οὐκ ἔχω τὴν δόσιν. Αἴτησον πάθους | |
| ἀπαλλαγὴν, ἧς ἔχω τὴν χάριν. Σὺ δὲ σύγκρινον | 258 | |
260 | τοῖς πολυχρύσοις θησαυροῖς τὸ παρ’ ἡμῶν σοι διδό‐ μενον. Ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔγειρε, καὶ περιπάτει. Ἀντ’ ὀβολοῦ κομίζου τοὺς πόδας, ἀντὶ βραχέως ἄρτου δέχου τὸ λεῖπον τῆς φύσεως, | |
| 5 | ἀνθ’ ἑτέρας παραμυθίας, τῶν μελῶν τὴν ἐνέργειαν. Τοῦτο πλοῦτος ἐμός· τοῦτο Πέτρου χρυσὸς, τοῦτο τῶν ἀποστόλων ἡ δόσις. Ἔγειρε, καὶ περιπάτει. Τοῦτον ἡμῖν τὸν θησαυρὸν ὁ Ναζωραῖος κληρονομίαν κατέλειπεν. Ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ | |
| 10 | Ναζωραίου, ἔγειρε, καὶ περιπάτει. Ἀναπήδησον τοῦ πάθους, ὡς ἐκεῖνος τοῦ τάφου. Δεῖξον Ἰουδαίοις συκοφαντοῦσι τὴν ἀνάστασιν· ἔργοις τῷ ἀναστάντι μαρτύρησον· κήρυξον ποσὶν, ἃ γλώτταις ἀπιστού‐ μεθα κηρύττοντες· γνώμας Ἰουδαίων χωλευούσας | |
| 15 | θεράπευσον. Ἐπειδὴ τοίνυν ἀμφισβητοῦσιν πρὸς ἡμᾶς Ἰουδαῖοι, καὶ παραμέμφονται Χριστὸν ἐκ νεκρῶν ἐγηγέρθαι κηρύττοντας, γενοῦ δικαστὴς ἑκατέροις, ἐκ τοῦ σοῦ πάθους τῆς ἀληθείας φέρων τὴν ψῆφον, καὶ δικαζέτω τὸ πάθος ἀδωροδοκήτῳ φωνῇ. Τοῖς σοῖς | |
| 20 | ποσὶν ἐπιφημιζέσθω Χριστὸς, ὁ παρὰ Ἰουδαίοις ἀμφισβητούμενος. Εἰ μὲν οὖν μετὰ τὴν κλῆσιν ἐπι‐ μείνη τὸ πάθος, εἰ μὴ Χριστοῦ προσηγορία διανίστησι τὸν κείμενον, οὐκ ἀνέστη Χριστὸς, ἄλυτος ὁ τάφος, μῦθος τὸ τῆς ἀναστάσεως κήρυγμα. Εἰ δὲ προσρή‐ | |
| 25 | σει μόνῃ Ἰησοῦ, τῶν νενεκρωμένων ὁρῶσιν ἐν πράγ‐ μασι τὴν ἀνάστασιν, μὴ συκοφαντείτωσαν τὴν ἀλή‐ θειαν. Τί οὖν ἄρχομαι τῆς δίκης; Σὺ δὲ βλέψον εἰς ἡμᾶς, μὴ γενοῦ πρὸς τὸ παρὸν θηρευτὴς ὁ βλέ‐ πων, ἀλλὰ δικαστὴς ἀναστάσεως. Ἐν τῷ ὀνόματι | |
| 30 | Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔγειρε, καὶ περιπάτει. Εἰ νεκρὸς ὁ καλούμενος, μεινάτω τὸ πάθος· εἰ ἐν τάφοις Χριστὸς, ἐχέτωσαν οἱ πόδες μετὰ τὴν κλῆσιν τὸ νόσημα. Εἰ δὲ πατήσας τὸν θάνατον ἀνέστη Χριστὸς, μαρτύρησον ἔργοις τὸ πάθος, ὡς τάφον ἀποδυσάμενος· ἵν’ ὁρῶν‐ | |
| 35 | τες ἃ μέμφονται, τῷ σταυρωθέντι προσέλθωσιν. Ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Ναζωραίου ἔγειρε, καὶ περιπάτει. Αὐτὰ λέγω τὰ τοῦ παρ’ ὑμῶν σταυ‐ ρωθέντος γνωρίσματα, οὐ πρὸς τὸ τῆς θεότητος ὕψος ἀνατρέχων τοῖς ῥήμασι, τὰ τῆς σαρκὸς προσφέρω | |
| 40 | μηνύματα. Ὢ τῆς Πέτρου σοφίας καὶ τόλμης! Ἔν‐ δον ἐν τῷ ἱερῷ Ἰουδαῖοι, καὶ τὴν τοῦ σταυρωθέντος ἀνάστασιν ἀναστάσεως ἀνδριάντα τὸν χωλὸν ἐχάλκευ‐ σε, γλώτταις ψευδομέναις ἀληθεύοντας ἀντεστρά‐ τευε πόδας. Ἔγειρε, καὶ περιπάτει. Οὐκ ἀρκεῖ τὸ, | |
| 45 | ἔγειρε, προσέθηκε καὶ τὸ ἕτερον, περιπάτει. Διττῶν θαυμάτων μάρτυς γενοῦ διπλοῦς. Ἐπειδὴ γὰρ διεδέ‐ ξατο τὴν ἀνάστασιν ἡ ἀνάληψις, δι’ ἑκατέρων παραγ‐ γέλλει τῷ πάθει· ἵν’ ἡ τούτου φυγὴ μάρτυς γένηται | |
| τῆς τῶν εἰρημένων ἀληθευούσης φωνῆς. Καὶ πιάσας | 260 | |
261 | αὐτοῦ τῆς δεξιᾶς χειρὸς ἤγειρεν αὐτόν. Ἀφῆκε φωνὴν, ἐπέβαλε τὴν ἀφὴν, ἐμιμήσατο τὴν τοῦ πά‐ θους φυγήν. δʹ. Παραχρῆμα δὲ ἐστεῤῥεώθησαν αἱ βάσεις αὐ‐ τοῦ, καὶ τὰ σφυρά. Ὃ παρεῖχεν ἡ φύσις, ἠγνόησε. | |
| 5 | Διὰ τῆς Πέτρου χειρὸς ἔμαθες τρέχειν, ὃ πρότερον ἔβλεπες, καὶ ἐπιθυμῶν ἀπετύγχανες. Παραχρῆμα δὲ ἐστεῤῥεώθησαν αἱ βάσεις αὐτοῦ. Ἄχρονος ἰάσεως τρόπος· οὐ γὰρ ἦν βραδυτέρα τῆς Πέτρου γλώττης ἡ χάρις. Σύνθημα δρόμου δεξάμενος ὁ χωλὸς ἀνεπήδα· | |
| 10 | ἐμάνθανεν ἡ φύσις τῷ προστάγματι πείθεσθαι. Ἀπελάμβανε τοὺς ὅρους ἡ πλάσις· συνεισίει δὲ τοῖς θεραπεύσασιν εἰς τὸ ἱερὸν περιπατῶν, καὶ ἁλλόμενος, καὶ αἰνῶν τὸν Θεόν. Σκιρτήμασι τὴν χάριν ἐκήρυττεν· ὕμνος τὴν εὐφροσύνην ἐμήνυεν· | |
| 15 | οἱ πόδες ὀρχούμενοι τῆς γλώττης ἐκύρουν τὰ ῥήματα. Συνεισίει δὲ αὐτοῖς εἰς τὸ ἱερόν· ξένην ὁδὸν τῷ ξένῳ μετρήσας βαδίσματι, νοῦν πρώτως ἴχνεσιν οἰκείοις διαχαράξας τὴν εἴσοδον, καὶ συνέῤῥει τὰ πλήθη, καὶ θέατρον ἦν ὁ τεθεραπευ‐ | |
| 20 | μένος τῆς χάριτος. Ἐπεγίνωσκον δὲ αὐτὸν, φησὶν, ὅτι αὐτὸς ἦν ὁ πρὸς τῇ Ὡραίᾳ πύλῃ καθήμενος. Γνώριμον γὰρ αὐτοῖς αὐτὸ τὸ πάθος εἰργάζετο· καὶ συμφυὴς ἡ νόσος ὑπάρχουσα, προφανῆ τὸν πεπονθό‐ τα τοῖς πᾶσιν ἐδείκνυε, καὶ ἦν αὐτὸ πρὸ τοῦ ὀνόμα‐ | |
| 25 | τος ὄνομα τὸ πάθος. Ἐπὶ τούτοις ὁ Πέτρος πολ‐ λοὺς εἰς σωτηρίαν ἐσαγήνευσε, τοῦ χωλοῦ τὴν θερα‐ πείαν ὥσπερ τι δέλεαρ προβαλλόμενος· ἐκείνου μὲν γὰρ τοὺς πόδας, τούτων δὲ τὴν γνώμην ἠνώρθοι. Ἀνέστησαν οὖν οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ ἄρχοντες τοῦ | |
| 30 | λαοῦ, καὶ οἱ Σαδδουκαῖοι διαπονούμενοι. Πάλιν | |
| τοὺς ἰατροὺς εἰς δικαστήριον ἦγον, τὸν κατὰ τοῦ Δεσπό‐ | 262 | |
264 | του φθόνον, καὶ ἐπὶ τῶν ἀποστόλων νοήσαντες· Τί ποιήσομεν; λέγοντες. Θυμοῦνται θεραπευόμενοι, ἀγανακτοῦσιν εὐεργετούμενοι, ἀπειλοῦσιν ὑγιαζόμε‐ νοι, συμφορὰν τὴν ἑορτὴν νενομίκασι, τιμωρίαν τὴν | |
| 5 | ἴασιν, τὴν σωτηρίαν ἀπώλειαν. Ἐνήλλαξεν αὐτοῖς τῶν πραγμάτων τὴν φύσιν ὁ τρόπος. Τί ποιήσο‐ μεν; Ἐρωτᾷς ὃ ποιήσεις; Ῥίψον τὸν φθόνον, καὶ τῷ σταυρωθέντι προσκύνησον· ἀπόθου τὸν τρόπον, καὶ τὸν εὐεργέτην ἐπίγνωθι. Ἀλλὰ τί ποιήσομεν; | |
| 10 | ὅτι μὲν γνωστὸν ἐγένετο δι’ αὐτῶν, φανε‐ ρὸν, καὶ οὐ δυνάμεθα ἀρνεῖσθαι. Ἐμφράττει, φησὶν, ἡμῶν τὸ στόμα, τῆς ἀγαθοεργίας ἡ περιφά‐ νεια· καὶ λύει τὴν συκοφαντίαν τῆς θεραπείας τὸ μέγεθος· ἐπιστομίζει τὴν πονηρίαν ἡ τοῦ θαύματος | |
| 15 | δύναμις. Εἴθε καὶ ἐν Σαββάτῳ τὸ θαῦμα συνέδραμεν! Εἴχομεν γὰρ τὸν καιρὸν τῆς συκοφαντίας συνήγορον· ἐκρύπτομεν τὸ θαῦμα παρανομίας προσχήματι. Ἀλλὰ τί ποιήσομεν; Ἀπειλησώμεθα αὐτοῖς μὴ λαλεῖν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τούτῳ. Ὢ ψυχῆς τυφλωττούσης, καὶ γνώ‐ | |
| 20 | μης ἀπιστίας μέθῃ βαπτιζομένης! Ἀλλ’ ἡμεῖς τὴν Ἰουδαίων μοχθηρίαν ἀποστραφέντες, σὺν τῷ θερα‐ πευθέντι τὸν Θεὸν ἀνυμνήσωμεν, καὶ ἀποστόλων μαθηταὶ καταστάντες, τὸν τῆς ἀποστολικῆς δυνά‐ μεως χορηγὸν προσκυνήσωμεν Χριστόν· αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. | |
| 25 | Ἀμήν. | |
| 26t | ΛΟΓΟΣ ΚΒʹ. | |
| 27t | Τοῦ αὐτοῦ, εἰς τό· «Συνέπλεον οἱ μαθηταὶ τῷ | |
| 28t | Ἰησοῦ· καὶ ἰδοὺ χειμὼν ἐγένετο μέγας,» καὶ | |
| 29t | τὰ ἑξῆς. | |
| 30 | αʹ. Οἱ μὲν τῇ πτήσει, καὶ τῇ φύσει τὸν ἀέρα τέ‐ μνοντες ὄρνιθες, τοὺς ἑαυτῶν νεοττοὺς, ἄρτι μὲν τεχθέντας θάλπουσι, καὶ θερμῶς περιέπουσι, καὶ πό‐ νοις οἰκείοις τὴν τροφὴν ἐκπορίζοντες, ἄπονον τοῖς τέκνοις προσφέρουσι τὴν ἀπόλαυσιν. Ἐπειδὰν δὲ αὐ‐ | |
| 35 | τοὺς τοῖς πτεροῖς κοσμηθέντας ἴδωσι, τῆς καλιᾶς ἐξαγαγόντες πρὸς τὴν πτῆσιν γυμνάζουσι· καὶ αὐ‐ τοὶ δὲ συμπαρανηχόμενοι κατὰ τὸν ἀέρα, τὴν μελέ‐ την τῆς πτήσεως ἀκίνδυνον τοῖς ἔτι νηπίοις χαρίζον‐ ται. Ἔστι δὲ ὅτε καὶ ἀφιᾶσι μεταξὺ πετωμένους τῆς | |
| 40 | ἐν τῇ πτήσει δυνάμεως, αὐτοῖς τὴν πεῖραν λαμβάνον‐ τες. Οὕτω ἄρα που καὶ ὁ Δεσπότης Χριστὸς τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς πολλὰ περὶ πίστεως ἐκπαιδεύσας, νῦν ὥσπερ εὐθύνας αὐτοὺς τῆς διδασκαλίας ἀπαιτῆ‐ σαι βουλόμενος, φόβον παρ’ ἐλπίδας ἐπικρεμᾷ, καὶ | |
| 45 | παρασκευάζει τὴν θάλατταν, στάδιον γενέσθαι τοῖς ἀποστόλοις τῆς πίστεως, καὶ δὴ τοὺς μαθητὰς παρα‐ λαβὼν ἔπλεεν εἰς τὸ πέραν. Ποτὲ μὲν γὰρ πλέει, ποτὲ δὲ βαδίζει, ταῖς βουλήσεσι συμμεταφέρων τὴν δύναμιν. Μεσοῦντος δὲ τοῦ σκάφους τὸ πέλαγος, αὐ‐ | |
264(50) | τὸς μὲν ἐκάθευδε χώραν τῇ πείρᾳ διδούς. Χειμὼν δέ τις ἐξαίσιος ἀθρόως καταρήγνυται, καὶ πνευμάτων μὲν ἀλλεπάλληλοι συστροφαὶ κατὰ τοῦ σκάφους ἐφέ‐ ροντο· κυμάτων δὲ κορυφαὶ πρὸς οὐρανὸν ἠκοντί‐ ζοντο· καὶ κλύδων αἰρόμενος βαπτίζειν ἠπείλει τὸ | |
| 55 | σκάφος. Τοιούτου δὲ χειμῶνος αὐτοῖς ἐπιστρατεύσαν‐ | |
| τος, ὁ Δεσπότης ἐκάθευδε. Τίς ὁ πόλεμος τοῖς πλέου‐ | 264 | |
265 | σιν; Ὕπνος, ὕψος ἀνέμων, ἦχος κυμάτων, τὸ σκάφος ἡλίσσετο· οἱ κάλοι τῇ ὀθόνῃ συμπίπτοντες συνετρί‐ βησαν· οἱ μαθηταὶ περιέτρεχον, ἀλλήλοις ἐγκελευό‐ μενοι, καὶ ὁ Δεσπότης ἐκάθευδεν. Ὢ ὕπνου πίστιν | |
| 5 | καθεύδουσαν ἐγρηγορέναι παρασκευάζοντος ἐκ μέσου τοῦ τῆς θαλάσσης χειμῶνος! Ἕτερον ὅρα κατ’ εὐσε‐ βείας ἐπανιστάμενον κλύδωνα. Καθεύδει γὰρ ὁ Δε‐ σπότης, καὶ ταχὺ ὁ αἱρετικὸς τοῦ ὕπνου δράσσεται Ἀπολινάριος, Ἄρειος, Εὐνόμιος, ἡ συγγενὴς φά‐ | |
| 10 | λαγξ κατὰ τοῦ Μονογενοῦς θωρακίζεται. Ὑπνοῦντα γὰρ τὸν Δεσπότην ἀκούοντες, κλέπτειν πειρῶνται τῆς ἀληθείας τὰ δόγματα, καὶ ὡς ἀγνοοῦντος ἃ πράττουσιν, ἐπεμβαίνουσι βοῶντες· Ὁρᾷς ὡς οὐ Θεὸς, ὁ καθεύδων; ὁρᾷς ὡς οὐχ ὁμοούσιος τῷ μὴ ταῦτα πάσχοντι Πα‐ | |
| 15 | τρὶ ὁ ταῦτα πάσχων Υἱός; Ἀλλ’, ὦ θαλάσσης ἀληθῶς ἀγριώτεροι, καὶ ἰχθύων ἀμαθέστεροι, οἰκονομίαν καθ‐ εύδουσαν βλέπετε, καὶ τὸν οἰκονομοῦντα διαβάλλετε; Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε. Οὐκοῦν οὐδὲ καθεύδοντα ἑώρακέ ποτε. Τὸν γὰρ ὅψεως ἀνώτερον, καὶ πάθους | |
| 20 | ἐλεύθερον, ὕπνος κατέχειν οὐκ ἔμαθε. Καθεύδει τοί‐ νυν ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγου ναὸς, δι’ οὗ Θεὸς παρεῖναι πι‐ στεύεται, καὶ πρὸς τοσοῦτον καθεύδει, ἐφ’ ὅσον ἡ τῆς οἰκονομίας βούλεται χρεία. Πρέπουσα καὶ πρὸς ὑμᾶς ἡ τοῦ Δεσπότου κατὰ τῆς θαλάσσης ἐπίπληξις· Σιώ‐ | |
| 25 | πα, πεφίμωσο. Ἧς γὰρ τὴν ζάλην ἐν τῇ γλώττῃ μιμεῖσθε, ταύτης τὴν ἐπιτίμησιν ὑποδέχεσθε. Οὕτω δὴ τῆς αἱρετικῆς πλάνης τῇ θείᾳ συνεργείᾳ χαλινω‐ θείσης, ἔλθωμεν πρὸς τὴν τῶν μαθητῶν ἀγωνίαν· εἴδωμεν τοὺς τῆς θαλάττης ἐργάτας ἀγωνιῶντας, | |
| 30 | εἴδωμεν Πέτρον τῶν κυμάτων κατατολμῶντα, καὶ ἐν τῷ σκάφει φοβούμενον. βʹ. Οὕτω, φησὶ, τῆς θαλάττης αἰρομένης, ὁ Δεσπό‐ της καθεύδει. Ἐκάθευδεν ὁ Σωτὴρ μονονουχὶ πρὸς τὴν θάλατταν διαλεγόμενος· Ἐπὶ γῆς μὲν πολλάκις | |
| 35 | οἱ μαθηταὶ θαυματουργοῦντα τεθέανται· ἵνα δὲ μὴ νομίσωσιν ἐπὶ τῆς ἠπείρου μοι μόνον στενοχωρεῖσθαι τὴν δύναμιν, μάθωσιν ὡς καὶ θαλάττης Δεσπότης ὑπάρχω· μάθωσιν ὡς καὶ τῆς ὑγρᾶς φύσεως Δη‐ μιουργὸς, ἐν τῷ φαινομένῳ κρυπτόμενος· μάθωσιν | |
| 40 | μὴ εἰς ἄνθρωπον βλέπειν, ἀλλ’ εἰς Θεὸν ἀναβλέπειν· μάθωσιν ὡς ἐν τῷ φαινομένῳ Δημιουργὸς τοῦ παντὸς ἐνοικεῖ. Γενοῦ μοι τῶν μαθητῶν παιδαγωγὸς ἀντὶ μαστίγων φοβοῦσα τοῖς κύμασι. Κορυφούσθω σοι τὰ κύματα, καὶ ὁπλιζέσθω τὰ πνεύματα, σφενδονείσθω | |
| 45 | τὸ σκάφος, ἀπειλείσθω ναυάγιον, δεικνύσθω προσδοκία θανάτου. Ἱστάσθω δὲ ἄχρις ἐλπίδος ὁ φό‐ βος· φοβεῖσθαι γὰρ βούλομαι, οὐ φονεῦσαι. Ἰδού σοι τὸν ἐμαυτοῦ δεικνύω καθεύδοντα ναόν. Λάμβανε τὸν τοῦ σώματος ὕπνον προθεσμίαν εἰς ἐπανάστασιν. Ὁ | |
265(50) | μὲν οὖν Δεσπότης ἐπὶ τούτοις ἐκάθευδεν· ἡ θάλαττα | |
| δὲ, πειθομένη τοῖς παραγγέλμασι, κατὰ μικρὸν ὕψου | 266 | |
268 | τὸν φόβον τοῖς κύμασιν, ἄνεμος συρίζων κατὰ τῆς νεὼς ἠκοντίζετο, ἐκυβίστα τὸ σκάφος ὑπὸ τῶν κυμά‐ των δονούμενον. Οἱ μαθηταὶ περιέτρεχον σώζειν τῇ τέχνῃ, καὶ χεῖρες οὐκ ἴσχυον. Κατὰ τοῦ χειμῶνος | |
| 5 | ἐμάχοντο, τοῖς πνεύμασιν ἐναυμάχουν. Ἰσχυρωτέρου δὲ γενομένου τοῦ κλύδωνος, καὶ τῆς θαλάττης τῇ τέχνῃ μὴ πειθομένης, μᾶλλον δὲ ἡττηθῆναι φοβουμέ‐ νης, καὶ φόβῳ τὸν φόβον ἀνεγειρούσης· ἡττηθέντες οἱ μαθηταὶ, καὶ τῆς τέχνης τὰς ἐλπίδας ὡς ἤδη | |
| 10 | ναυαγούσας προπέμψαντες, ἐπὶ τὸν ἐν τῷ σκάφει λιμένα κατέτρεχον, καὶ παραστάντες ἐβόων· Ἐπι‐ στάτα, ἐπιστάτα, σῶσον ἡμᾶς· ἀπολλύμεθα. Ὢ φόβου διδασκάλου τῆς φύσεως! Ὢ κινδύνου διδά‐ σκοντος ποῦ τῆς σωτηρίας ἡ ἄγκυρα! Ὢ θάλαττα | |
| 15 | θυμοῦντας τοὺς μαθητὰς πρὸς τὸν παιδευτὴν ἐπιστρέψασα· Ἐπιστάτα, ἐπιστάτα. Διπλασιάζει τὴν φωνὴν ἡ τῆς ψυχῆς ταραχὴ, καὶ τὸν φόβον ὁ λό‐ γος ἐλέγχει. Σῶσον ἡμᾶς· ἀπολλύμεθα. Σὺ μόνος ἡμῖν τῆς σωτηρίας ἐλπίς· πᾶσα γὰρ ἡμῶν ἡ σοφία | |
| 20 | κατεπόθη, ἠλέγχθησαν χεῖρες πρὸς βοήθειαν ἄχρη‐ στοι. Ἤλεγξε γὰρ τὴν ἀτονίαν τῆς τέχνης ἡ βία τοῦ κλύδωνος. Δεῖξον σαυτὸν ἐγρηγορότα, καὶ τὸ πέλαγος αἰδεσθήσεται. Διάλλαξον ἡμῖν πολεμοῦσαν τὴν θάλατ‐ ταν. Σβέσον τῇ φωνῇ τὸ κλυδώνιον. Διαλέχθητι εἰρή‐ | |
| 25 | νην τοῖς κύμασιν. Ἐλέησον μαθητὰς ὑπὸ θαλάττης τυραννουμένους. Ἴδῃ σε μόνον φθεγγόμενον, καὶ πρὸς γαλήνην τραπήσεται· τὴν σὴν ἀναμένει φω‐ νὴν, δέχεταί σου τὸν λόγον ὡς ἄγκυραν. Τί οὖν ὁ Δεσπότης; Τὸν ὕπνον ἡσύχως ἀποσεισάμενος, καὶ | |
| 30 | τῷ ἀθρόῳ τῆς ἐγέρσεως τὰ τῶν ὑπνούντων οὐχ ὑπομείνας, πρὸ τῆς θαλάττης, τοῖς μαθηταῖς ἐπετί‐ μα. Τί οὕτω, φησὶν, ὀλιγόπιστοί ἐστε; Ἔλεγχος ἀπιστίας ὁ φόβος. Ἡ ταραχὴ τῶν ταραττομένων κατήγορος. Ἐσάλευσεν ὑμῶν τὴν πίστιν κινούμενον | |
| 35 | πέλαγος; καὶ σκάφος ὑπὸ κυμάτων παιζόμενον τῆς πίστεως ὑμᾶς ἀπεγύμνωσε; καὶ ὁ τῆς θαλάττης κλύδων ἄχρι τῆς ψυχῆς εἰσεπήδησε; διὰ τί γὰρ μὴ τετείχισθε πίστει; Ὢ ῥημάτων Δεσποτικῶν! Βού‐ λεται διδάξαι πίστεως δύναμιν ἰσχυροτέραν εἶναι | |
| 40 | τῆς κτίσεως· καὶ πᾶσαν ἀπόγνωσιν ἐξωρεῖσθαι ψυχῆς, ὅταν πίστις παρῇ. Μεταφέρει τὴν ἐπιτίμησιν ἐπὶ τὴν θάλατταν· Σιώπα, λέγων, πεφίμωσο· ἀρκέ‐ σθητι τῇ φωνῇ, μὴ πεῖραν ἀναμένῃς μαστίγων. Ἔφριξε τὴν ἐπιτίμησιν ἡ τοῦ ὕδατος φύσις, καὶ τῷ | |
| 45 | τῆς φωνῆς ἐπήγνυτο φόβῳ. Ἐδραπέτευον ἄνε‐ | 268 |
269 | μοι, κατεστέλλετο κύματα, ἐκοιμίζετο πέλαγος, ἔκαμπτε θάλασσα τὸν αὐχένα τοῦ κύματος. Ἡ γὰρ Μωϋσέα φυγοῦσα, καὶ τὸν Μωϋσέως Δεσπότην ᾐσχύ‐ νετο, καθάπερ ἀτακτοῦσα θεράπαινα. Τῆς φωνῆς | |
| 5 | ἀπειλῇ καταστέλλει τὴν θάλατταν· καὶ ῥήματι μικρῷ τὸ μέγα στοιχεῖον ἐχαλινοῦτο. Ἐπέγνω γὰρ τὴν ἀρ‐ χαίαν φωνὴν, ὑπεμνήσθη τῶν παλαιῶν διαταγμάτων· Συναχθήτω τὰ ὕδατα εἰς συναγωγὴν μίαν, καὶ ὀφθήτω ἡ ξηρά. Τότε παρεχώρει τῇ γῇ βουλομένῃ | |
| 10 | τὸ πρόταγμα· νῦν μιμεῖται τὴν γῆν τῇ πήξει τῆς φύσεως, συστέλλει τὰ κύματα, συνάγει τὰ πνεύματα· τὸν χειμῶνα ἀποδύεται, τὸν τῶν μαθητῶν διεδέχετο φόβον· ἀπελογεῖτο τοῖς μαθηταῖς· ἡσυχάζουσα τὴν σιωπὴν ἀνθ’ ἱκετηρίας προβάλλεται. Ὢ Δεσπότου σο‐ | |
| 15 | φία καὶ διδασκάλου κήρυγμα! Ἐπήγειρε θάλατταν, ἔδειξε ναυαγίου ἐλπίδας· παιδευτήριον πίστεως τὴν θάλατταν ἀπειργάσατο. Τί οὖν τοῖς μαθηταῖς τοῦ φόβου τὸ κέρδος ἐγένετο; Καὶ ἐθαύμαζον, φησὶν, οἱ μαθηταὶ λέγοντες· Ποταπός ἐστιν οὗτος, ὅτι | |
| 20 | καὶ οἱ ἄνεμοι καὶ ἡ θάλαττα ἐπακούουσιν αὐτῷ; Ἀφ’ ὧν ἐφοβήθησαν, ἐδιδάχθησαν. Ἔγνωσαν τὸν τῶν στοιχείων ἡνίοχον, ἔγνωσαν τὸν κυβερνήτην τῆς κτίσεως· ηὔξησεν αὐτοῖς τὴν γνῶσιν τῆς θαλάτ‐ της ὁ φόβος. Ποταπός ἐστιν οὗτος; Εἰ τοῦτο ζητεῖτε, οὗτός ἐστιν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος· αὐτῷ ἡ δόξα, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 25t | ΛΟΓΟΣ ΚΓʹ. | |
| 26t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸν δαιμονιῶντα. | |
| 27 | αʹ. Πολλαὶ μὲν αἱ παρὰ τῶν δαιμόνων κατ’ ἀν‐ θρώπων ἐπιβουλαί· πολυπλασίων δὲ ἡ παρὰ τοῦ Θεοῦ τοῖς ἀνθρώποις ὑπάρχει βοήθεια. Εἰ γὰρ μὴ | |
| 30 | σύμμαχος ἄνωθεν ὑπὲρ ἀνθρώπων ὡπλίζετο, πάλαι ἂν ἀπωλώλει τὸ γένος ὑπὸ τῶν δαιμόνων πολιορ‐ κούμενον. Ποῖον γὰρ ἂν καιρὸν, ἢ χρόνον ἀφῆκεν ἐπηρείας ἐλεύθερον; Πότε δὲ οὐ κατὰ τῆς φύσεως δίκτυα πλέκοντες θηραταὶ, καὶ πύκται τῶν ἡμε‐ | |
| 35 | τέρων συμφορῶν οὐ καθεστήκασιν; Ἐπειδὴ γὰρ οὐ φύσεως πονηρᾶς ὁ διάβολος, ἀλλὰ προαιρέ‐ σεως μοχθηρᾶς ὑπάρξας, καὶ τὴν τοῦ ἀέρος παρὰ τοῦ Δημιουργοῦ κεκληρωμένος διοίκησιν, ὡς ὁ τῶν οὐρανίων ἡμῖν ἀκροατὴς διηγήσατο Παῦλος, εἰπών· | |
| 40 | Κατὰ τὸν ἄρχοντα τῆς ἐξουσίας τοῦ ἀέρος, τοῦ πνεύματος τοῦ νῦν ἐνεργοῦντος ἐν τοῖς υἱοῖς τῆς ἀπειθείας· εἶτα πρὸς τὴν φύσιν ἀρθεὶς, τῆς ἀξίας ὠλίσθησε, διὰ τὸ ὕψος τῆς γνώμης τοῦ ὕψους | |
| τῆς ἀξίας ἐκδιφρευθείς· καὶ γέγονεν ὁ τοῦ φρονήμα‐ | 270 | |
272 | τος ὄγκος μέτρον τοῦ πνεύματος. Πρὸς ἀνθρώπους λοιπὸν ἠσχόλει τὴν γνώμην, τὸν Δημιουργὸν ἀμυσ‐ σόμενος, ἀμαυροῦν τὴν εἰκόνα τοῦ κτίσαντος ποικίλως ἐκμηχανώμενος. Θεῷ γὰρ ἄντικρυς πολε‐ | |
| 5 | μεῖν οὐκ ἰσχύων, ἑτέρως μεθοδεύει τὴν μάχην, στα‐ σιάζειν διδάσκων κατὰ τοῦ κτίστου τὰ κτίσματα. Οὕτως εὐθὺς τὸν πρωτόπλαστον νεοπαγέντα, φοροῦντα τῆς εἰκόνος τοὺς χαρακτῆρας ἀντιθεΐαν μελετᾷν ἐνουθέτει, λέγων· ᾟ δ’ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε, | |
| 10 | ἔσεσθε ὡς θεοί. Πλατυνομένου δὲ τοῦ γένους, εἰδω‐ λολατρείας εἰσάγει νοήματα· καὶ καθάπερ ἐν νυκτὶ προσεκύνει τὴν κτίσιν ἡ κτίσις, ἀγνοοῦσα τὸν Κτί‐ σαντα. Καὶ βωμοὶ, καὶ ναοὶ, καὶ πλάσεις εἰδώλων, καὶ αἱμάτων ἐκχύσεις, καὶ χορεῖαι δαιμόνων τὰ | |
| 15 | σύμπαντα. Οὐκ ἀρκούμενοι δὲ τούτοις κατ’ ἀνθρώ‐ πων οἱ δαίμονες, οὐδὲ ταῖς παρ’ αὐτῶν τιμαῖς τοὺς ἀθλίους κολάζοντες, εἰς αὐτοὺς παρεισρέοντες, οἰκή‐ τορες ἀνθρώπων ἐγίνοντο. Ἀλλ’ οὐ περιορᾷ γυμνὸν βοηθείας τὸ γένος Θεὸς, ποικίλαις πρὸς τοῦτο μεθ‐ | |
| 20 | όδοις πρὸς τὴν θεραπείαν χρησάμενος, τελευταίαν τὴν κατὰ Χριστὸν εἰσάγει σοφίαν, αὔτανδρον τῶν δαιμόνων κατασκευάζων ναυάγιον, κηρύττων δὲ τὴν ἐλευθερίαν τοῖς λόγοις, ἐπιστοῦτο τὴν ἐπαγγελίαν τοῖς θαύμασι. Ταῦτα σαφῶς ἡμῖν ἐκ τῶν ἀρτίως ἡ | |
| 25 | τῶν Εὐαγγελίων παρέστησεν ἀναγνωσθεῖσα διήγησις· ἐλέγξασα μὲν τὴν τῶν δαιμόνων ἐπήρειαν, δείξασα δὲ τὴν παρὰ Θεοῦ τοῖς ἀνθρώποις χορηγουμένην βοήθειαν. Ἐξελθόντων γὰρ αὐτῶν, φησὶ, ὑπήντησεν αὐτῷ ἀνὴρ ἐκ τῆς πόλεως, ὃς | |
| 30 | εἶχε δαιμόνια ἐκ χρόνων ἱκανῶν· καὶ ἱμάτιον οὐκ ἐνεδιδύσκετο, καὶ ἐν οἰκίᾳ οὐκ ἔμενεν, ἀλλ’ ἐν τοῖς μνήμασιν. Οὗτος ὁ τῶν δαιμόνων κατ’ ἀν‐ θρώπων θυμός· τούτοις ἅπαντας μὲν περιβάλλειν ἐπιθυμοῦσιν· ὅτι δὲ μὴ δρᾷν εἰς ἅπαντας ἰσχύουσιν, | |
| 35 | ἀθυμοῦσιν. Ὑπήντησεν αὐτῷ ἀνήρ τις ἐκ τῆς πό‐ λεως. Ἕτερον ἑτέρου πρὸς συμφορὰν χαλεπώτερον. Οἶκος γὰρ δαιμόνων γενόμενος, αὐτὸς οἶκον εἶχε τὰ μνήματα· ἵνα καὶ οἰκῶν ὁμοῦ καὶ οἰκούμενος μετὰ νεκρῶν οἰκεῖν ἠναγκάζετο· μᾶλλον δὲ θανάτου ζωὴν | |
| 40 | βαρυτέραν ὑπομένειν κατεδικάζετο. Τοῖς μὲν γὰρ ἐπελθὼν ὁ θάνατος, κλέπτει τοῦ πάθους τὴν αἴσθη‐ σιν, καὶ τῶν λυπούντων ἐλευθερίαν ὁ τάφος τοῖς τεθνεῶσι χαρίζεται· ὁ δὲ ἦν τὰ μὲν ἄλλα νεκρὸς, μόνον δὲ ζῶν ἐν τῷ τῶν ἀνιαρῶν ἐπαισθάνεσθαι· καὶ | |
| 45 | τούτων οὐκ εἶχε τὴν ἄνεσιν. Καὶ ἱμάτιον οὐκ ἐν‐ εδιδύσκετο. Ὢ τῆς ἀντιστρόφου τοῦ διαβόλου κακίας! | |
| Τὸν μὲν Ἀδὰμ καλῶς γεγυμνωμένον αἰσχύνην ἐν‐ | 272 | |
273 | έδυσε· τοῦτον δὲ καλῶς ἐνδεδυμένον ἐγύμνωσεν. Καὶ ταῖς ἁλύσεσι, φησὶν, ἤδη διέῤῥηξεν. Ἐδάνειζε γὰρ τῷ πεπονθότι τὴν δύναμιν, ἵνα καὶ τὴν προδοῦσαν ἀφέληται· παραχωρεῖ γὰρ τῷ πάθει καὶ σίδηρος | |
| 5 | ἀτονώτερος ἐλεγχόμενος. Ἄβατον δὲ τοῖς παροικοῦσι τὸν χῶρον ἀπέφηνεν, ὥσπερ τινὰ λυττῶντα κατ’ ἀν‐ θρώπων τοῦ δαίμονος ἐπαφιέντος τὸν ἄνθρωπον. Τοσαύταις γὰρ συμφοραῖς πεδήσας ὁ δαίμων τὸν δαιμονιῶντα, τῆς πρὸς τὸν Δεσπότην ὅμως τυχεῖν | |
| 10 | ἐντυχίας κωλύειν οὐκ ἴσχυσεν. Καὶ πρῶτος οὗτος αὐτῷ τῆς Προνοίας ὁ τρόπος. Οὐ γὰρ φέροντες τοῦ παρόντος τὴν ἀστραπὴν ἀνεβόων οἱ δαίμονες· Τί ἡμῖν καὶ σοὶ, Ἰησοῦ; Πρὸς τὸ φαινόμενον τῆς σαρκὸς στασιάζουσιν, οὐκ εἰδότες ἐν τῇ σαρκὶ κρυ‐ | |
| 15 | πτομένην θεότητα. Ποῦ γὰρ ἂν πρὸς δεσπότην οἰκέ‐ της βοήσειεν· Τί ἐμοὶ καὶ σοί; Περιφρονοῦσι τοῦ βλεπομένου, μὴ ὁρῶντες τὸν βασανίζοντα. Τί ἡμῖν καὶ σοί; Ὢ, πόσους παραδραμόντες ἐν τῷ βίῳ δι‐ καίους τοιαύτης παρ’ αὐτῶν οὐ πεπειράμεθα μάστι‐ | |
| 20 | γος! Ἀφόρητος ἡμῖν ὁ πολέμιος· ἀνύποιστα καθ’ ἡμῶν τὰ τοξεύματα. Τί ἡμῖν καὶ σοί; Ἰσόχρονον τῷ σαυτοῦ τόκῳ τὸν καθ’ ἡμᾶς ἤγειρας πόλεμον· γυμνοὺς ἡμᾶς τῶν ἡμετέρων εἰργάσω κτημάτων· εἶδόν σε μάγοι τεχθέντα, καὶ σοὶ προσεκύνησαν, | |
| 25 | ἡμᾶς δραπετεύσαντες· ἤκουσαν φθεγγομένου τελῶ‐ ναι, καὶ τὴν ἡμετέραν τελωνίαν ἀποδιδράσκουσι· πόρνας, τὰ ἡμέτερα θηράματα, πρὸς ἑαυτὸν διὰ με‐ τανοίας ἐθήρευσας. Ἓν ἡμῖν μόνον ὑπῆρχε τὸ παρα‐ μύθιον, τῶν ἀνθρώπων τὰ πάθη, καὶ ταύτην ἡμῶν | |
| 30 | τὴν τρυφὴν περιέσπασας. Ἐκεῖ παραλύτους συν‐ έσφιγξας· ἐκεῖ κωφοὺς τοῦ πάθους ἀπήλλαξας· ἐκεῖ τυφλοῖς τὰς ἡλιακὰς ἀκτῖνας ἀπέδωκας· ἐκεῖ νεκροὺς ἐκ τάφων ἀπέλυσας· σαθρὸν εἰργάσω τοῦ θανάτου τὸ δεσμωτήριον, ὃ πολλοῖς ἡμεῖς ᾠκοδομήσαμεν | |
| 35 | μόχθοις. Ὅσας ἀνθρώποις θεραπείας παρέσχηκας, τοσαύτας ἡμῖν τιμωρίας ὑπήνεγκας. Τί ἡμῖν καὶ σοὶ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ; Υἱὸν μὲν Θεοῦ καλοῦσι, Θεὸν δὲ τέως τὸν Υἱὸν οὐκ ἐπίστανται. Υἱοὶ γὰρ Θεοῦ κέ‐ κληνται καὶ οἱ δι’ ἀρετῆς ἀκρότητα τὴν πρὸς Θεὸν | |
| 40 | ἔχοντες οἰκειότητα. Οὕτω τό· Πρωτότοκος υἱός μου Ἰσραήλ. Καὶ πάλιν· Ἐγὼ εἶπον· Θεοί ἐστε, καὶ υἱοὶ Ὑψίστου πάντες. Καὶ πάλιν· Ἰδόντες δὲ οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων. Οὐ γὰρ μόνον φύσεως, ἀλλὰ καὶ οἰκειώσεως τὸ ὄνομα | |
| 45 | γνώρισμα. Ταύτην ἔδειξε καὶ ἐπὶ τῶν Ἰορδάνου και‐ ρῶν τὴν ἄγνοιαν ὁ διάβολος. Ἀκούων γὰρ ἐξ οὐρανοῦ | |
| φερομένην φωνήν· Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγα‐ | 274 | |
276 | πητὸς, ἔλεγεν ἀγνοῶν πρὸς αὐτόν· Εἰ Υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ, βάλε σεαυτὸν κάτω. Καί τοι εἰ πρὸς Θεὸν ἐγνώκει φθεγγόμενος, πῶς φοβεῖν πειρᾶται τῇ προστάσει τῆς καταπτώσεως; Θεοῦ γὰρ φύσις οὐ | |
| 5 | βάθος, οὐχ ὕψος ἐπίσταται. Οὕτω καὶ ὁ ἕτερος εὐαγ‐ γελιστὴς τῶν δαιμόνων φωνὰς διηγήσατο· Τί ἡμῖν καὶ σοὶ, Ἰησοῦ Ναζαρηνέ; Οὐχ ὡς τῶν ἀνθρώπων ποιητὴν, ἀλλ’ ὡς τῆς Ναζαρὲτ πολίτην κεκλήκασιν. Ἀνάλογα πράττε, φησὶν, ἡ φαινομένη μορφή· ἄν‐ | |
| 10 | θρωπον βλέποντες ὡς παρὰ Θεοῦ κομιζόμεθα· ὡς ἐξ οὐρανοῦ καταβὰς, οὐκ ἐκ Ναζαρὲτ προελθὼν ἐπι‐ φέρεις τὰς μάστιγας· γνώριζε τοῖς ἔργοις τὴν φύσιν. Τί ἡμῖν καὶ σοὶ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ; Ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς; Τί φὴς, ὦ διάβολε; Τῷ | |
| 15 | πήξαντι τὰ μέτρα τῶν χρόνων, καὶ θέντι τοὺς ὅρους τῆς κρίσεως, ἀντιβοᾷς· Ἦλθες ἄρτι; Ἀλλ’ οὐκ οἶδε φύσιν ἀθάνατον ἐν δούλου μορφῇ πιστουμένῃ τὴν ἄφιξιν· οὐκ οἶδε Θεὸν τὸν τῶν ὅλων Δεσπότην, τὴν ἐκ Δαυῒδ στολὴν περικείμενον. Τῇ τοίνυν θέᾳ πρὸς | |
| 20 | καταφρόνησιν ἐρεθιζόμενος, τοῖς δὲ τῆς θεότητος ἀφανῶς ἀποφάσεσι μαστιγούμενος, μίγνυσι τὰς τῆς θρασύτητος ὁμοῦ καὶ ἱκεσίας φωνάς. Τί ἡμῖν καὶ σοὶ, Ἰησοῦ; Δέομαί σου, μή με βασανίσῃς. Δειλίας ὁμοῦ καὶ θρασύτητος φωνὰς ἐκπέμπει. Ἐῤῥωμένος | |
| 25 | μὲν ὡς οἰκέτης αὐθάδης, ἱκετεύων δὲ ὡς κατάδικος μαστιγούμενος. Ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ; Πόθεν οὖν οἴδασι τὸν τῆς κρίσεως οὐ παρόντα καιρόν; Πῶς ἐπίστανται πρὸ καιροῦ βασανιζόμενοι; Ἴσασιν ἐξ ὧν πράττουσιν κολάσεσιν ὑποκείμενοι. Καὶ οὐ τοσοῦ‐ | |
| 30 | τον παρ’ αὐτοῖς ἴσχυσε τῆς πονηρίας ὁ τρόπος, ὡς τῆς ὑπὲρ ὧν πράττουσι κολάσεως ἐπάγειν τὴν ἄγνοιαν. Ἑώρων δὲ νῦν οὐκ ἐπάγοντα κόλασιν, ἀλλ’ ἀναχώρησιν ἀνθρώπων τέως πράττοντα. Ἀφ’ ὧν οὖν οὐ κολάζονται, τὸν τῆς κολάσεως οὐ παρεῖναι καιρὸν | |
| 35 | συλλογίζονται. Ἄχθονται δὲ πρὸ κρίσεως τῆς κατ’ ἀνθρώπων τιμωρίας ἀπέχεσθαι κελευόμενοι. Ἔλεγε γὰρ αὐτοῖς, φησὶν, ἐξελθεῖν ἀπ’ αὐτοῦ. Οὔπω πρὸς δικαστήριον εἷλκεν· οὔπω τοῦ βήματος τὸν φόβον ἐδείκνυεν· οὔπω τὴν φλόγα τῆς κρίσεως ἀνῆπτεν· | |
| 40 | ἀπειλαῖς δὲ μόναις τὰς ὁρμὰς ἀνεχαίτιζε· τοσαύτη μὲν οὖν ἡ τοῦ πάθους περίστασις! Δεῖξαι δὲ τοῖς παροῦσιν ὅμως ὁ Δεσπότης βουλόμενος, καὶ ἐν μέσοις δεινοῖς τὴν περὶ τὸν ἄνθρωπον ἀπόῤῥητον πρόνοιαν, ἐρωτᾷ· Τί σοι ὄνομά ἐστιν; Ὁ δέ φησιν· Λεγεών· | |
| 45 | ὅτι πολλοί ἐσμεν. Οὐκ αὐτὸς τῆς ἐρωτήσεως πρὸς γνῶσιν δεόμενος, ἀλλ’ ἡμᾶς ἐκπαιδεύων, πόσοις ἀνθρώπινον σῶμα φονεῦσι δαίμοσιν ἐκδοθὲν οὐκ ἀπ‐ όλωλεν· ἀλλὰ πλῆθος δαιμόνων καθ’ ἑνὸς στρατευό‐ μενον ἀνελεῖν οὐκ ἐξίσχυσεν. Οὐ κατὰ πετρῶν κατ‐ | |
276(50) | ηκόντισαν, οὐ μεληδὸν διενείμαντο, οὐ συνδιεσπάραξαν τῷ φορουμένῳ σιδήρῳ τὸν ἄνθρωπον· ἀλλ’ ἔμενεν πρὸς τὰς τῶν δαιμόνων τρικυμίας ἀντέχων ἀποῤῥήτῳ χειρὶ, καὶ ἐν κολάσεσι φυλαττόμενος. Καὶ τὸ δὴ | |
| μεῖζον ὁ εὐαγγελιστὴς ἐπάγει φιλοτιμούμενος· Πολ‐ | 276 | |
277 | λοῖς γὰρ χρόνοις συνηρπάκει αὐτόν. Ὢ κηδεμονίας ἀνυπερβλήτου! Οὐ γὰρ ἧττον ἐκόλαζον, ἢ ἐκολάζοντο δαίμονες, τῷ μὲν τρόπῳ φονῶντες ἐκβάλλειν δὲ ἔργῳ τὴν ἐπιθυμίαν οὐ συγχωρούμενοι, ἕως ἡ φανερὰ τοῦ | |
| 5 | βασιλέως ἀπόφασις ἔδραμεν, ἐλευθερίαν παντελῆ χαριζομένη τῷ κάμνοντι. Ἦν ἀγέλη, φησὶ, βοσκο‐ ρένων χοίρων ἐν τῷ ὄρει, καὶ παρεκάλουν αὐτὸν ἵνα ἐπιτρέψῃ αὐτοῖς εἰσελθεῖν πρὸς αὐ‐ τούς. Ἐξελθόντα δὲ τὰ δαιμόνια ἀπὸ τοῦ ἀνθρώ‐ | |
| 10 | που, εἰσῆλθεν εἰς τοὺς χοίρους, καὶ ὥρμησεν ἡ ἀγέλη κατὰ τοῦ κρημνοῦ, καὶ ἀπεπνίγη. Τίνος οὖν χάριν ἐπιτρέπεις τοῖς δαίμοσι, Δέσποτα; Τί δὲ, τὴν πονηρίαν εἰδὼς, ἐπείσθης τοῖς ῥήμασιν; Ἵνα μάθωμεν, ἄνθρωποι ὅτι καὶ χοίρων εἰσὶν ἀσθενέ‐ | |
| 15 | στεροι, ὅταν κωλύῃ Θεός. Πρὸς τούτοις, διδάξαι βού‐ λεται τοὺς ἀνθρώπους, ὅτι χαρὰ τοῖς δαίμοσιν ἡ τῶν ἀνθρώπων ἀπώλεια, καὶ τρυφῶσιν ἐκεῖνοι τοῖς ἡμε‐ τέροις κακοῖς. Οἱ γὰρ μηδὲ τῆς ἀνθρώπων φειδόμενοι κτίσεως, ἀλλὰ μέχρι τῶν χοίρων τὴν δυσμένειαν ἐν‐ | |
| 20 | δεικνύμενοι, τί ἂν, εἴγε συνεχωροῦντο, κατὰ ἀν‐ θρώπων εἰργάσαντο; Ἵν’ εἰδότες τὴν ἔχθραν, τὴν ἀπανθρωπίαν μισῶμεν, καὶ φεύγωμεν τὰς συμβου‐ λὰς, ὧν οὐ φέρομεν τὰς ἐπιβουλάς. Πρὸς τούτοις, τὴν τοῦ Θεοῦ περὶ τοὺς ἀνθρώπους κηδεμονίαν | |
| 25 | ἐδίδαξεν. Πάντα γὰρ ἂν ἄρδην ἀπωλώλει, καὶ οὐ‐ δὲν ἂν τῶν ὄντων περιελέλειπτο, δαιμονικαῖς ὁρ‐ μαῖς σπαραττόμενον, μὴ τῇ κεκρυμμένῃ καὶ ἀκατ‐ αγωνίστῳ χειρὶ τοῦ Θεοῦ τειχιζόμενα. Συγχωρεῖ τοίνυν τὰ ἐλάττονα, ἵν’ ἐπιγνῶμεν τὰ μείζονα· καὶ | |
| 30 | βραδὺ τοῖς δυσχερέσιν ἐκδίδωσιν, ἵν’ ἔχωμεν τῶν μειζόνων τὴν αἴσθησιν. Οὐκ ἂν οὐδὲ μικροῖς τὸ πά‐ σχειν εἴασεν, εἰ μὴ τῆς θείας ἦμεν ῥοπῆς ἐπιλήσμο‐ νες. Ἐπέτρεψε γενέσθαι χοίρων ζημίαν, ἵνα τὴν εἰς ἀνθρώπους ὠφέλειαν διδασκώμεθα. Ὁμολογῶμεν | |
| 35 | τοίνυν πρόνοιαν ἧς ἀπολαύομεν· ὑμνῶμεν κηδεμονίαν, ὑφ’ ἧς φυλαττόμεθα· κηρύττωμεν τὴν τοῦ Θεοῦ βοήθειαν, ὑφ’ ἧς τειχιζόμεθα· ταύτης ἑαυτοὺς ἐξαρτήσωμεν, καὶ πρὸς ταύτην ὁρῶντες διὰ παντὸς ἐκβοῶμεν· Σὺ, Κύριε, βοηθὸς ἡμῶν καὶ σκεπαστής. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 38t | ΛΟΓΟΣ ΚΔʹ. | |
| 39t | Τοῦ αὐτοῦ, εἰς τό· «Εἰπὲ ἵνα οἱ δύο υἱοί μου | |
| 40t | καθίσωσιν, εἷς ἐκ δεξιῶν σου, καὶ εἷς ἐξ εὐ‐ | |
| 41t | ωνύμων σου. | |
| 42 | Ἡ μὲν ὑπ’ ἀνθρώπων κατὰ ἀνθρώπων γινομένη παράταξις, ὅπλοις συγκροτουμένη καὶ βέλεσι, βαρύ | |
| τί ἐστι χρῆμα καὶ χαλεπόν· φύσις γὰρ καθ’ ἑαυτῆς | 278 | |
280 | μανεῖσα, μοχθηρίᾳ προαιρέσεως τὴν αὐτὴν ὑφ’ ἑαυ‐ τῆς διαφθορὰν πραγματεύεται. Ἀλλ’ ὅμως ἔχειν ἐθέ‐ λουσι χρῶμα συγγνώμης αἱ μάχαι. Ἢ γάρ τινες πρότερον ἀδικηθέντες, δικαστὴν τῆς ἀδικίας κατὰ | |
| 5 | τῶν ἀδικησάντων καλοῦσι τὸν πόλεμον· ἢ δόξης ἔρωτι καὶ πόθῳ τροπαίων καθ’ ἑαυτῶν τὰς χεῖρας ὁπλίζουσιν, ἀνδρείας ἐπίδειξιν τὴν ἀναίρεσιν ὀνομάζοντες. Ὅταν δέ τινες τὰς καθ’ ἑαυτῶν παρα‐ τάξεις ἀφέντες, κατὰ τοῦ Δημιουργοῦ τὰς γλώττας | |
| 10 | ἀντὶ χειρῶν καθοπλίζουσι, τὴν τοῦ τιμήσαντος ὕβριν ὑπόθεσιν πολέμου ποιούμενοι, ποῖος μὲν λόγος συγ‐ γνώμην χαρίσαιτο, ποία δὲ πρόφασις εὔλογος τῆς αἰω‐ νίου (α) κολάσεως τοιαῦτα ποιήσειεν; Ὅταν οὐρανοὶ μὲν διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ, ἄγγελοι δὲ πρὸς ὕμνον | |
| 15 | τοῦ Κτίσαντος ἀπησχόληνται, λογικὴ δὲ πᾶσα καὶ ἄλογος φύσις πρὸς ὑμνῳδίαν ἐκτέτακται, τῇ συνεχείᾳ τοῦ πράγματος τὸ ἐνδεὲς τῆς εὐφημίας ἐμ‐ φαίνουσα· ἄνθρωποι δὲ καὶ ζωῆς λογικῆς καὶ τιμῆς ἰσοθέου λαχόντες, καὶ πρὸς μίμησιν πλασθέντες τοῦ | |
| 20 | πλάσαντος, τῷ μέτρῳ τῆς εἰκόνος τὸν Δημιουργὸν ἐνδυσάμενοι τὸν πλάσαντα, μείζονα καὶ ἐλάττονα μέτρα κατὰ θεότητος ἐπενόησαν. Τί τὴν τῶν οἱ‐ κείων σχημάτων ἀσθένειαν, ἄνθρωπε, πρὸς οὐρανὸν μεταφέρεις; Τί τὸ τῆς θεότητος; Τί σώματος μέτροις | |
| 25 | καταμετρεῖς τὸν ἀσώματον; Τί σχήμασι δουλικοῖς ἐνδύεις τὴν ἀδέσποτον φύσιν; Υἱὸν ἀκούεις, δοῦλον ποιεῖς; Ἄκτιστον ἐγνωκὼς τὸν Πατέρα, κτίσμα τὸν Υἱὸν νομίζεις; Ἀδούλωτον τὸν Πατέρα, καὶ δοῦλον τὸν γεννηθέντα; Οὐ συμφωνεῖ σοι τοῖς λόγοις ἡ φύ‐ | |
| 30 | σις. Υἱὸν εἶπες; τὴν πατρικὴν οὐσίαν ἐδήλωσας. Πατέρα καλεῖς; τὴν πρὸς τὸν Υἱὸν κηρύττεις ταυ‐ τότητα. Εἰ μὲν οὖν Υἱὸς, οὐ κτίσμα· εἰ δὲ κτίσμα, οὐχ Υἱός. Ἀντιστρέφει γὰρ ὁ λόγος διὰ τὴν ὁμοιότητα τῆς οὐσίας ἀνεμποδίστως φερόμενος. Σὺ δὲ μιγνύεις | |
| 35 | τὰ ἄμικτα, καὶ συνάγεις τὰ ἀσύμβατα. Εἰ δοῦλος ὁ Υἱὸς, τίς ὁ τῆς κτίσεως ἐλευθερωτής; Τί οὖν αὐτὸς ἐβόα, Ἐὰν ὁ Υἱὸς ὑμᾶς ἐλευθερώσῃ, ὄντως ἐλεύ‐ θεροί ἐστε; Τί σαυτὸν ἐκ βλασφημίας, ἐλευθε‐ ρίας λῃστεύεις καὶ τὸν Δεσπότην συκοφαντῶν, καὶ | |
| 40 | σαυτὸν ἀϊδίῳ καταδικάζων δουλείᾳ; Καὶ ἡ μὲν πᾶσα κτίσις ἐλευθερωθήσεται ἀπὸ τῆς δουλείας τῆς φθορᾶς, εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ. Ὁ δὲ Υἱὸς μεμενήκῃ δοῦλος, ἐλευθερίας ἀκτήμων; Εἰ κτίσμα λέγων Θεὸν ἐπι‐ | |
| 45 | γράφῃ, καταβοᾷ σου τῆς ἀσεβείας ὁ Παῦλος, βοῶν· | |
| Καὶ ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει παρὰ τὸν Κτίσαντα. | 280 | |
281 | Κτίσμα λέγεις Θεόν; Ἐπιγνώσεταί σου τὴν συγγένειαν ἕλκειν. Μέγας Θεὸς, καὶ μικρὸς παρ’ ἐκείνοις εὑρί‐ σκεται. Πόλεμον ἐπεισάγεις θεότητι, διαφορὰν οὐ‐ σίας ἐκμηχανώμενος. Ἄκουσον φωνῆς αὐτοῦ, καὶ | |
| 5 | ἐντραπήθητι· Ἐγὼ καὶ ὁ Πατὴρ ἕν ἐσμεν. Μὴ διέλῃς τὸ ἕν· μὴ μετρήσῃς τὸ μέτρον ἀλλότριον· μὴ μερίσῃς ἀμέριστον ὕπαρξιν. Ὁ οὐρανὸς ὑμνεῖ, σὺ δὲ μετρεῖς; Τὰ Χερουβὶμ ὑποκύπτει, σὺ δὲ ζυγοστατεῖς; Γαβριὴλ τρέμων παρίσταται, σὺ δὲ | |
| 10 | βλασφημῶν περιΐστασαι; Αἰδέσθητι γύναιον εὐαγγε‐ λικὸν, βασιλείαν, οὐ δουλείαν τῷ Χριστῷ μαρτυροῦν. Βλέπε τὴν τῷ Ζεβεδαίῳ τοὺς παῖδας γεννήσασαν. Προσῆλθε γὰρ αὐτῷ, φησὶν, ἡ μήτηρ τῶν υἱῶν Ζεβεδαίου προσκυνοῦσα, καὶ αἰτοῦσά τι παρ’ | |
| 15 | αὐτοῦ. Ἐπιτρέψαντος δὲ αὐτῇ τοῦ Κυρίου· Εἰπὲ, φησὶν, ἵνα οἱ δύο υἱοί μου καθίσωσιν εἷς ἐκ δεξιῶν σου, καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου, ἐν τῇ βα‐ σιλείᾳ σου. Ἡ γυνὴ βασιλείαν κηρύττει, καὶ Ἄ‐ ρειος δουλείαν καταγινώσκει. Εἰπὲ, ἵνα καθίσωσιν. | |
| 20 | Ὢ μητρὸς φιλοστόργου, καὶ γυναικὸς εὐσεβοῦς! Εὗ‐ ρεν ὕλην ἡ φύσις, ἵνα τοῖς τέκνοις χαρίσηται. Ἀλλ’ εἴδωμεν ἐπ’ ἀκριβείας τὴν λέξιν τῆς γυναικὸς πίστιν κηρύττουσαν· θεασώμεθα τὸν εὐαγγελιστὴν ἐγκω‐ μιαστὴν τοῦ γυναίου γινόμενον. Τότε, φησὶ, προσ‐ | |
| 25 | ῆλθεν αὐτῷ ἡ μήτηρ τῶν υἱῶν Ζεβεδαίου. Βού‐ λει, φησὶν, ἰδεῖν τὴν πίστιν τῆς γυναικός; Τῆς ἱκε‐ σίας ζήτει τὸν χρόνον. Πότε προσάγει τὴν αἴτησιν; Τίς ἦν ὁ καιρὸς τῆς δεήσεως; Ὁ σταυρὸς ἦν εὐτρε‐ πὴς, τὸ πάθος ἕτοιμον· στρατὸς Ἰουδαίων παρ‐ | |
| 30 | εσκεύαστο· ὁ Δεσπότης περὶ θανάτου διαλέγεται· ἀγωνιῶσιν οἱ μαθηταὶ, φρίττουσι πρὸ τοῦ πάθους τὸν λόγον τοῦ πάθους· ἐκπλήττονται τὴν ἀκοήν· ταράττονται τὴν ψυχήν· καὶ τότε ἡ μήτηρ εἰσ‐ τρέχει τὸν τῶν ἀποστόλων διατεμοῦσα χορὸν, ζητοῦσα | |
| 35 | τὴν βασιλείαν, καὶ θρόνον τοῖς τέκνοις αἰτοῦσα. Τί λέγεις, ὦ γύναι; Σταυρὸν ἀκούεις, καὶ θρόνον αἰτεῖς; Περὶ πάθους ὁ λόγος, καὶ βασιλείαν ποθεῖς; Ἔασον τοὺς μαθητὰς σχολάσαι τῷ φόβῳ, μεριμνῆσαι τὸν κίνδυνον. Πόθεν σοι τῆς ἀξίας ἡ ζήτησις; Τί σε τῶν | |
| 40 | λεγομένων ἢ πραττομένων πρὸς βασιλείας ἐκίνησεν; Πάθους μνήμη; Σταυροῦ προσδοκία τοιαῦτά σε ζη‐ τεῖν προετρέψατο; Ὁρῶ μὲν, φησὶ, τὸ πάθος, προορῶ δὲ καὶ τὴν ἀνάστασιν. Ὁρῶ τὸν σταυρὸν πηγνύμενον, καὶ θεωρῶ τὸν οὐρανὸν ἀνοιγόμενον. Βλέπω τοὺς | |
| 45 | ἥλους, ἀλλὰ καὶ τὸν θρόνον φαντάζομαι. Εἶδον πά‐ λαι μητέρα Παρθένον, χάριτος ὠδῖνας, οὐ φύσεως φέρουσαν, καὶ τόκον οἰκονομίας, οὐ συνηθείας. Εἶδον | |
| ἀστέρα τὴν Περσίδα πρὸς τὸν τόκον κινήσαντα. | 282 | |
284 | Ἤκουσα τοῦ Ἰωάννου βοῶντος· Ἴδε ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. Εἶδον θαυ‐ μάτων νιφάδας, εἶδον ἐξουσίαν προστάγματος Αὐτοῦ λέγοντος ἤκουσα· Καθίσεσθε ἐπὶ δώδεκα θρόνων. | |
| 5 | Ὀρῶ τὰ μέλλοντα τοῖς τῆς πίστεως ὄμμασι. Προ‐ έφθασεν, ὡς ἔοικε, καὶ τὰς τοῦ λῃστοῦ φωνὰς ἡ γυνή. Ἐκεῖνος ἐπὶ σταυροῦ τὰς δεήσεις προσέφερε· Μνήσθητί μου ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. Αὕτη πρὸ τοῦ σταυροῦ περὶ βασιλείας ἱκετεύει· Εἰπὲ ἵνα καθίσω‐ | |
| 10 | σιν οἱ δύο υἱοί μου, εἷς ἐκ δεξιῶν σου, καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου. Ὢ πόθου τὸ πάθος νικῶντος! Ὢ πόθου τὸ μέλλον μόνον φανταζομένου! Ἃ χρόνος ἔκρυπτεν, ἡ πίστις κατώπτευε. Τί οὖν ὁ Σωτήρ; Ἀφεὶς τὴν μη‐ τέρα, τοῖς παισὶ διαλέγεται· Δύνασθε πιεῖν τὸ | |
| 15 | ποτήριον ὃ μέλλω πιεῖν; καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι; Ἡ μήτηρ ᾔτησεν, εὔκολον εὕρημα τὴν βασιλείαν νομίζουσα, καὶ τοῖς αἰτοῦσι τὸ ζητούμενον ἐξ αἰτήσεως περιγενέσθαι μόνης ἐλπί‐ ζουσα. Ὁ Δεσπότης Χριστὸς τὸν τῆς κτήσεως τρό‐ | |
| 20 | πον τοὺς παῖδας ἐδίδασκε· Δύνασθε τὸ ποτήριον πιεῖν; τοῦτ’ ἔστι καμάτων καρπὸς, οὗ καὶ τῆς αἰ‐ τήσεως δῶρον ὁ θρόνος. Δύνασθε βαπτισθῆναι; Ὁδός ἐστι τὸ πάθος, οἱ ὑπὲρ εὐσεβείας κίνδυνοι βα‐ σιλείας πρόξενοι. Οὐ ψιλή τις αἴτησις, ἀλλ’ ἡ τοῦ | |
| 25 | πάθους μίμησις τὴν βασιλείαν μνηστεύεται. Εἰ τῆς ἀξίας ἐρᾷς, μέτελθε τοῦ πάθους τὴν κοινωνίαν, φάνηθι συσταυρούμενος, καὶ ὀφθήσῃ συγκαθεζόμε‐ νος. Ὤνησε τοῖς κάτω τὰ ἄνω. Δύνασθε βα‐ πτισθῆναι; Τί οὖν οἱ παῖδες; Δυνάμεθα. Ὁ πόθος | |
| 30 | τὸ πάθος ἐφέλκεται. Τί οὖν ὁ Κύριος; Τὸ μὲν ποτή‐ ριον πίεσθε, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ βαπτίζομαι βα‐ πτισθήσεσθε· τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου, ἢ ἐξ εὐωνύμων μου, οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι. Τί λέγεις, ὦ Δέσποτα; Ὑπὲρ σοῦ πάσχοντες, οὐ παρὰ σοῦ τὰς | |
| 35 | ἀμοιβὰς κομιζόμεθα; Ἀλείφεις πρὸς κίνδυνον, οὐκ ἐξισχύων ἀμείψασθαι; Οὐκ ἔστι σὸν δοῦναι; Πῶς οὖν ἐβόας· Πάντα ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ, ἐμά ἐστιν; Ἐν δὲ τοῖς πᾶσι πάντως καὶ τῆς βασιλείας ἡ δόσις. Ἢ πῶς ἔλεγες· Ὁ Πατὴρ τὴν κρίσιν πᾶσαν ἔδωκε | |
| 40 | τῷ Υἱῷ; Καί τοι τὸ ἔδωκε πρὸς τὴν σὴν οἰκονομίαν εὐθύνεται. Υἱὸς γὰρ ὢν φύσει, ἔχεις ἐν φύσει τὴν κτῆσιν. Ὅπου δὲ κρίσεως ἀξία, καὶ ἀνταποδόσεως ἐξουσία. Οὐκ αὐτὸς ἔλεγες· Δεῦτε, οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμέ‐ | |
| 45 | νην ὑμῖν βασιλείαν; Οὐκ ἀρτίως ἐβόας· Καθίσεσθε ἐπὶ δώδεκα θρόνων; Καὶ νῦν λέγεις. Οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι; Τί σοι βούλεται τό· Οὐκ ἔστιν ἐμόν; Τί λέξιν προσέθηκας Ἀρείῳ πρόφασιν ἀσεβείας παρ‐ έχουσαν; Τί τοῖς σοῖς κατὰ σοῦ σοβαρεύεται ῥή‐ | |
284(50) | μασι; Τί παρὰ τῆς ἀληθείας ἐκεῖνος τὸ ψεῦδος δα‐ | 284 |
285 | νείζεται; Ὁ τὴν κτίσιν παραγαγὼν εἰς ἀμοιβὰς οὐκ ἀρκεῖς; Ὁ ποιητὴς οὐ στεφανοῖς μετὰ τὴν νίκην τὸ ποίημα; Ἔχομεν τὰς σὰς φωνὰς, τῆς σῆς ἰσχύος ἐν‐ έχυρον. Ἠκούσαμέν σου βοῶντος Ἴνα πάντες τιμῶσι | |
| 5 | τὸν Υἱὸν, καθὼς τιμῶσι τὸν Πατέρα. Τὸ τῆς τιμῆς ἐφάμιλλον, πρὸς ἐξουσίαν ἰσόῤῥοπον. Καὶ πάλιν· Ἃ γὰρ ἂν ποιῇ ὁ Πατὴρ, ταῦτα καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ. Τῷ Πατρὶ ποιεῖς ὁμοίως, καὶ οὐκ ἔχεις τὸ διδόναι τῷ Πατρὶ παραπλησίως; Οὐκ αὐτὸς ἔφησας· Ὥσπερ | |
| 10 | ὁ Πατὴρ ἐγείρει τοὺς νεκροὺς, καὶ ζωοποιεῖ, οὕτω καὶ ὁ Υἱὸς οὓς θέλει ζωοποιεῖ; Τί οὖν συνδημιουρ‐ γὸς τῷ Πατρὶ, συγκαθέζῃ τῷ Πατρὶ, συνδιοικεῖς τῷ γεννήσαντι, ἐγείρεις ὡς ἐκεῖνος, οὓς θέλεις ζωοποιεῖς ὡς αὐτὸς, καὶ νῦν λέγεις· Οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι; | |
| 15 | Διὰ τί; Ἐπειδὴ τῆς τοῦ λαμβάνοντος ἀξίας, οὐ τῆς τοῦ διδόντος ἐξουσίας μόνον τὸ δῶρον. Καμάτων ἆθλον ὁ θρόνος, οὐ φιλοτιμίας τὸ χάρισμα. Ἐκ κατ‐ ορθωμάτων ὁ θρόνος, οὐκ ἐξ αἰτήσεως ἡ δόσις. Δεῖξόν μοι τὴν σὴν ἀξίαν, καὶ βλέπε τὴν ἐμὴν | |
| 20 | ἐξουσίαν. Ἂν ἁμαρτωλὸς ὑπὲρ πταισμάτων ὀδύρη‐ ται, κουφίζω τὴν νόσον, καὶ διαλύω τὸ χρέος· ἂν πόρνη δακρύῃ, δωροῦμαι τὴν ἄφεσιν· ἂν τελώνης τύπτῃ τὸ στῆθος, οὐ χαράττω τὰ πταίσματα· ἂν λεπρὸς τὴν θεραπείαν ζητῇ, δεικνύω τὴν δύναμιν· | |
| 25 | Θέλω, καθαρίσθητι· ἂν νεκρὸς ἐκ τάφων ἀναστῆναι δέῃ, τὴν ἐξουσίαν προβάλλομαι· Λάζαρε, δεῦρο ἔξω· ἂν τυφλὸς περιστάξῃ τὸ φέγγος· Κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν γενηθήτω ὑμῖν. Ἂν δὲ θρόνον τις αἰτῇ, καὶ βασιλείαν ζητῇ, καὶ τὴν ἐκ δεξιῶν καθ‐ | |
| 30 | έδραν ποθῇ, τότε τὴν ἐξουσίαν περιεργάζομαι· τοὺς περὶ εὐσεβείας ἱδρῶτας ἀναμαρτυρῶ. Τούτων γὰρ ἡ μετ’ ἐμοῦ καθέδρα μισθός. Κἂν εὕρω τούτων ἐπάξιον, ἐμὸν ὑπάρχει τὸ δοῦναι· καλεῖ γὰρ τὴν διδόντος ἐξουσίαν ἡ τοῦ λαμβάνοντος ἀξία. Διὰ τοῦτο | |
| 35 | οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλὰ τοῦ Πατρός ἐστι τὸ διδόναι, ἀλλ’ οἷς ἡτοίμασται παρὰ τοῦ Πατρός μου. Εὐτρεπίζει δοκιμάζων ὁ Πατὴρ, οὐχ ἁπλῶς χαριζόμενος· ἀναμένει τὸν τρόπον, εὐτρεπίζων τὸ δῶρον. Οὐκ ἐκχέει τὴν χάριν ἁπλῶς, ἀλλὰ τὴν δω‐ | |
| 40 | ρεὰν ταμιεύεται. Οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι. Οὐδὲ γὰρ τοῦ Πατρός ἐστι τὸ εἰκῆ τοιαῦτα χαρίζεσθαι. Διὰ τοῦτο τῷ μαρτυροῦντι τὴν βασιλείαν χαρίζομαι· Σήμερον μετ’ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ. Ὁρῶν γὰρ τὸν πόθον, παρέχω τὸ δῶρον. Διὰ τοῦτο λέγω· | |
| 45 | Μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη εἰς τὸ ὄνομα τοῦ | |
| Πατρὸς, καὶ τοῦ Υἱοῦ, καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. | 286 | |
288 | Ὁμοῦ δὲ μία μὲν ἡ μαθητεία, βάπτισμα καὶ τὸ αὐτὸ, καὶ μία τῆς δωρεᾶς ἡ χάρις, μία τῶν παρ‐ εχόντων προσώπων ἡ δύναμις· ἧς τὴν πίστιν φυ‐ λάξαντες, τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας ἀξιωθείημεν | |
| 5 | ἐν Χριστῷ· ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 7t | ΛΟΓΟΣ ΚΕʹ. | |
| 8t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τό· «Τίνα με λέγουσιν οἱ ἄν‐ | |
| 9t | θρωποι εἶναι τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου;» | |
| 10 | αʹ. Μωϋσῆς μὲν ὁ τῶν Ἑβραίων παιδευτὴς, τὸ τῆς θεογνωσίας μάθημα τοῖς Ἰουδαίων μέλλων πα‐ ραδιδόναι παισὶ, προεκπλήττει τὰς τῶν παιδευομένων ψυχὰς ταῖς Αἰγύπτου κολάσεσι, καὶ μετασκευάζει τὴν κτίσιν τοῖς θείοις προστάγμασιν, ἵνα παρα‐ | |
| 15 | σκευάσῃ τὰς γνώμας ἑτοίμως ἔχειν πρὸς τὰ διδάγ‐ ματα· καὶ φύσεως ὅλης βιάζεται νόμους, ἵνα μο‐ χθηροὺς ἐπισπάσηται τρόπους. Μέλλων γὰρ ὃ ἔφην ἐπὶ τῆς ἐρήμου διδάσκειν· Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν, ἀπιστοῦντας τοῖς | |
| 20 | λόγοις εἰδὼς, πρῶτον δυσωπεῖ τῇ θέᾳ τὸν λογισμόν. Δείκνυσι γὰρ αὐτοῖς τὸν Θεὸν μεταποιοῦντα τὴν κτί‐ σιν, ἵνα καὶ ποιοῦντα πιστώσηται. Διὰ τοῦτο ἐν ἡμέρᾳ μὲν γίνεται νὺξ, καὶ φωτὶ μίγνυται σκότος, καὶ πῦρ χαλάζῃ συμπλέκεται, καὶ ποταμὸς μετα‐ | |
| 25 | βάλλεται, καὶ θάλασσα σχίζεται, καὶ πελάγη πε‐ ζεύεται, καὶ φύσις κυμάτων ἀνθρώπων ἴχνη διδά‐ σκεται, καὶ μεταμανθάνει τοὺς νόμους ἡ κτίσις, ἵνα Δημιουργὸς Θεὸς τοῖς ἀνθρώποις πιστεύσηται. Τοι‐ αῦτα μὲν οὖν τὰ Μωϋσέως. Ὁ δέ γε Κύριος ἡμῶν | |
| 30 | Ἰησοῦς Χριστὸς τὸ τῆς εὐσεβείας μάθημα τῷ τῶν ἀποστόλων ἀνακηρύττων χορῷ, οὐ δι’ ὧν ἑτέρους κολάζει, διὰ τούτων τούτους παιδεύει, ἀλλὰ τὰς φιλ‐ ανθρώπους τῶν θαυμάτων πηγὰς ἐκπετάσας, καὶ κοινὸν ἰατρεῖον ἀνοίξας, τῇ τῶν θαυμάτων θεραπείᾳ | |
| 35 | χειραγωγεῖ τὰς ψυχὰς πρὸς ἐπίγνωσιν. Οἱ γὰρ τῶν ἐν σώματι νόσων ἐλευθερίαν λαμβάνοντες, τὴν τοῦ θεραπεύοντος γνῶσιν ταῖς ψυχαῖς προσελάμβανον· καὶ πᾶς τῷ πάθει κρατούμενος, ἢν μὲν εἶχεν ἀπέβαλε νόσον, ἣν δὲ οὐκ εἶχε προσελάμβανε γνῶσιν. Ἐκεῖθεν | |
| 40 | παράλυτος τὰ μέλη σφιγγόμενος, γνώσεως ὁδὸν εἶχε τὴν ἴασιν. Ἄλλος ἐν σκότῳ τεχθεὶς νυκτὸς, προ‐ θεσμίαν οὐκ ἔχων ἐν ὄμμασιν, ὁμοῦ τοῖς τοῦ σώματος ὀφθαλμοῖς καὶ τὴν ψυχὴν ὠμματοῦτο· πηλῷ μὲν τοὺς ἔξωθεν ὀφθαλμοὺς ἀναπλαττόμενος, φωνῇ δὲ | |
| 45 | τοὺς ἔνδοθεν πλαστουργούμενος· ἐπείγετο γὰρ ὥσπερ τι φάρμακον δεύτερον τῆς διδασκαλίας ὁ λόγος· Σὺ πιστεύεις εἰς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ; Καὶ ὡμολό‐ γησε τὸ φέγγος τῆς γνώμης· Ναὶ, Κύριε, καὶ προσ‐ | |
| εκύνησεν αὐτῷ. Ἐκεῖθεν ἠλαύνετο δαίμων βοῶν· | 288 | |
289 | Τί ἡμῖν καὶ σοὶ, Ἰησοῦ Υἱὲ τοῦ Θεοῦ; Ἄκων ἐκήρυττεν, ὃν κρύπτειν ἐσπούδαζεν. Ἐκεῖθεν ἀνεπήδα νεκρὸς, ἔργοις διδασκόμενος τοῦ θανάτου τὴν ἧτταν. Ἐκεῖθεν ἁμαρτωλὸς δακρύσας, τὸ τῆς ψυχῆς ἀπ‐ | |
| 5 | εδύετο βάρος, γνωρίζων, τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. Καὶ ἦν ὁδὸς πρὸς τὰ μείζω θαύματα. Ἡ ὄψις ἐθαύμαζε, καὶ ἡ πίστις ἐτρέφετο. Οὐ γὰρ κολάζων, ὃ ἔφην, ἀλλὰ θεραπεύων ἐπαίδευεν, ὡς αὐτός που φησίν· Οὐκ ἦλθεν ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου | |
| 10 | ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ’ ἵνα σώσῃ τὸν κό‐ σμον. βʹ. Μυρίαις τοίνυν θαυμάτων δυνάμεσι τοὺς τῶν μαθητῶν ὀφθαλμοὺς ἑστιάσας, ἄρχεται λοιπὸν ταῖς ἀκοαῖς παρανοίγειν τὸ τῆς θεότητος φέγγος. Καὶ δὴ | |
| 15 | τῶν μαθητῶν συγκαλέσας τὸ σύστημα, ἠρώτα· Τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου; Καὶ ἦν ἰδεῖν θαῦμα παράδοξον. Ὁ διδά‐ σκων ἠρώτα, καὶ ἠρωτῶντο οἱ διδασκόμενοι· ἠγνόουν γὰρ ἔτι τῆς οἰκονομίας τὸ βάθος· οὐκ ᾔδεσαν θεότητα | |
| 20 | κεκρυμμένην ἐν ἀνθρωπότητι, ἀλλ’ ἄχρι τῶν φαινο‐ μένων τὸν νοῦν ἀνατείναντες προσωτέρω βλέπειν οὐκ ἴσχυον· ἀλλ’ ἦν αὐτοῖς ὅρος τῆς γνώσεως, τῶν ὀμμάτων ἡ δύναμις. Τοῦτο πολλάκις αὐτοῖς ὁ Δε‐ σπότης αἰνιττόμενος ἔλεγε· Τοσοῦτον χρόνον μεθ’ | |
| 25 | ὑμῶν εἰμι, καὶ οὐκ ἔγνωκάς με, Φίλιππε; Ἀρχὴ γὰρ μαθήσεως τῆς ἀγνοίας ὁ ἔλεγχος· καὶ διδασκαλίας προοίμιον, ὧν τις οὐκ οἶδεν ἡ αἴσθησις. Διὰ τοῦτο πάλιν πρὸς αὐτοὺς ἐπεβόα· Ἔτι πολλὰ ἔχω λέγειν ὑμῖν, ἀλλ’ οὐ δύνασθε βαστάζειν | |
| 30 | ἄρτι. Καὶ πόθεν, ὦ Δέσποτα, τῶν μαθητῶν καταγι‐ νώσκεις ἀσθένειαν; Τί γὰρ ὧν εἶπες οὐ διψώσαις ἀκοαῖς ὑπεδέξαντο; Οὐκ εἶπες· Δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων, οἱ δὲ τῇ πίστει πρὸς τὴν φωνὴν ἡλιεύοντο; Οὐκ Ἀνδρέας τῷ Πέτρῳ | |
| 35 | φησί· Τὸν Μεσσίαν εὑρήκαμεν; Καὶ πρὸς τὴν φω‐ νὴν ὁ Πέτρος τὴν ἀκοὴν ἐδεσμεύετο; Οὐ πρῶτον γυμνοὺς κατὰ παθῶν καὶ δαιμόνων ἐστράτευσας, οἱ δὲ, μετὰ τὴν νίκην, τὰς τῆς νίκης εὐθύνας ὑπέχοντες, ἔλεγον· Κύριε, καὶ τὰ δαιμόνια ἡμῖν ὑποτάσσε‐ | |
| 40 | ται; Τί οὖν; οἱ τὰς τῶν δαιμόνων ὑποτάσσοντες φάλαγγας, ἀτονοῦσι πρὸς μάθησιν; Ναὶ, φησίν· ἐκεῖνο γὰρ τῆς ἐμῆς χάριτος ἔργον, οὐ τῆς αὐτῶν διανοίας δύναμις. Καὶ θεασώμεθα πρῶτον τὴν ἄγνοιαν, ἵνα θαυμάσωμεν τὰ διατάγματα. Συν‐ | |
| 45 | έπλεέ ποτε τοῖς μαθηταῖς ὁ Σωτὴρ, γυμνάσαι δὲ τὴν πίστιν τούτων βουλόμενος, προστάττει τῇ θαλάττῃ συγκινῆσαι τὴν δύναμιν· χώραν δὲ τῷ χειμῶνι διδοὺς, ἐδείκνυε τῇ νηῒ τὸν καθεύδοντα· | |
| ἡ θάλαττα δὲ τῷ Δεσποτικῷ πειθομένη συνθήματι, | 290 | |
292 | κατὰ τῶν ὁμοδούλων ἐμαίνετο. Οἱ δὲ τῷ φόβῳ τοὺς οἴακας ῥίψαντες, τῷ Δεσπότῃ προστρέχουσιν· Ἐπι‐ στάτα, σῶσον ἡμᾶς, ἀπολλύμεθα. Ἐφ’ οἷς ὁ Χριστὸς ἀναστὰς συνεῖχε πάλιν τὰς ἡνίας τῆς κτί‐ | |
| 5 | σεως· καὶ χαλινοῖ μὲν τὸν τῆς θαλάττης θυμὸν, τοῖς πνεύμασι δὲ τὴν ἡσυχίαν ἐπέταττεν. Οἱ δὲ μαθηταὶ μαρτυροῦντες τῷ θαύματι, τὸν θαυματουργὸν οὐκ ἠπίσταντο· ἀλλ’ ὑπ’ ἀγνοίας τὸν λογισμὸν χειμαζό‐ μενοι, καὶ τοῖς θαύμασιν ὡς κύμασι τὴν ψυχὴν τα‐ | |
| 10 | ραττόμενοι, καθ’ ἑαυτοὺς ἐψιθύριζον· Τίς ἄρα οὗτός ἐστιν, ὅτι καὶ τοῖς πνεύμασιν ἐπιτάττει, καὶ τῇ θαλάττῃ; Τῷ γὰρ φαινομένῳ προσ‐ πταίοντες, τὴν κεκρυμμένην ἠγνόουν θεότητα. Οὐ γὰρ ἂν ἐξεπλάγησαν, κελεύοντα τῇ κτίσει θεωροῦν‐ | |
| 15 | τες, οἱ δημιουργὸν εἶναι τῆς κτίσεως ἐπιστάμενοι. Καὶ μὴν καὶ πρὸς Ἰουδαίους ὁ Δεσπότης ἐβόα· Λύ‐ σατε τὸν ναὸν τοῦτον, καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν. Ἠγνόουν οἱ μαθηταὶ τὸ λεγόμενον· Ὅτε γὰρ, φησὶν, ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, τότε | |
| 20 | ἔγνωσαν, ὅτι περὶ τοῦ ναοῦ τοῦ σώματος αὑτοῦ ἔλεγε. Καὶ γέγονεν ἡ ἀνάστασις γνῶσις, τῇ πείρᾳ τοῦ θαύματος τὴν ἄγνοιαν λύσασα. γʹ. Πάλιν ἐν τοῖς τοῦ Δεσπότου χερσὶ τὸν ἄρτον ἐπήγαγε φύσις, καὶ ἔρημος ὅλη τῷ πλήθει τῶν | |
| 25 | ἐσθιόντων στενοχωρουμένη, πρὸς τὸ πλῆθος τῶν χορ‐ ηγουμένων οὐκ ἤρκεσε. Τί οὖν ὁ Λουκᾶς περὶ αὐ‐ τῶν; Ἦν γὰρ, φησὶν, ἡ καρδία αὐτῶν πεπωρω‐ μένη ἐπὶ τοῖς ἄρτοις. Πάθους ὑπόθεσις τὸ τοῦ θαύματος γέγονε μέγεθος. Βούλει μαθεῖν καὶ ἑτέρωθεν | |
| 30 | τῶν ἀποστόλων τὴν ἄγνοιαν; Τὸν Πέτρον κατίδωμεν. Πέτρος, τῶν ἀποστόλων ὁ κορυφαῖος, ἐπειδή ποτε πρὸς τὸ ὄρος μεταβαλὼν τὴν θέαν Χριστὸς, καὶ ἀλ‐ λάξας τὸ σχῆμα, κρύπτει τῷ φέγγει τῆς θέας τὸν ἥλιον, καὶ παρῆσαν εὐθὺς Μωϋσῆς καὶ Ἠλίας, ὁ | |
| 35 | μὲν οὔπω θανάτου γευσάμενος, ὁ δὲ τῶν ἐν νόμῳ τὸ ἀκροθίνιον νεκρῶν, καὶ ζώντων κριτὴν καὶ Δε‐ σπότην δι’ ὧν ὕμνουν κηρύττοντες· τότε Πέτρος, ἐκ‐ πλαγεὶς τὴν θέαν, οὐ μετρεῖ τὸ βλεπόμενον, ἀλλ’ ἰσοτίμους οἰηθεὶς τοὺς δούλους· Ποιήσωμεν, φησὶ, | |
| 40 | τρεῖς σκηνὰς, σοὶ μίαν, καὶ Μωϋσῇ μίαν, καὶ Ἠλίᾳ μίαν. Ἐφ’ οἷς ἄνωθεν εὐθὺς κατεπήδα νεφέλη κρύπτουσα μὲν ἐκείνους, διορθουμένη δὲ τούτου τὴν ἄγνοιαν, καὶ φωνῇ φοβερᾷ τὴν τοῦ Πέτρου γλῶτταν ἐνέφραττεν· Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός· | |
| 45 | αὐτοῦ ἀκούετε. Ἐκεῖνοι μὲν οὖν πρὸς τὴν φωνὴν δραπετεύουσιν. Ὁ δὲ Λουκᾶς, ὁ τοῦ Πέτρου μαθητὴς, | |
| τοῦ Πέτρου δημοσιεύει τὴν ἄγνοιαν· Ταῦτα, φησὶν, | 292 | |
293 | ἔλεγεν, οὐκ εἰδὼς ἂ φησί. Μετὰ γὰρ τὴν γνῶ‐ σιν οἱ μαθηταὶ τὴν ἀλλήλων στηλιτεύουσιν ἄγνοιαν· οὐ λοίδορον γλῶτταν κατ’ ἀλλήλων ἐγείροντες, ἀλλὰ τὴν χάριν θαυμάζοντες μεταβάλλουσαν τὴν γνώμην. | |
| 5 | Ἐπὶ τούτοις, ὁ Σωτὴρ πρὸς τοὺς μαθητὰς ἐβόα· Ἔτι πολλὰ ἔχω λέγειν ὑμῖν, ἀλλ’ οὐ δύνασθε βαστά‐ ζειν ἄρτι. Διὰ τοῦτο ταῖς κατὰ μικρὸν προσθήκαις τῶν διδαγμάτων, τοὺς μαθητὰς καθηγητὰς κατ‐ εσκεύαζεν· ἀθρόον γὰρ μάθημα φύσις ἀνθρώπων οὐ | |
| 10 | δέχεται. Διὰ τοῦτο θαύμασί τε καὶ διδάγμασι πρό‐ τερον πτερώσας τὸν νοῦν, πρὸς τὴν τῶν ὑψηλοτέρων αὐτοὺς μαθημάτων πτῆσιν ἐγείρει. Καὶ πάντας συγκαλεσάμενος ἠρώτα· Τίνα με λέγουσιν οἱ ἄν‐ θρωποι εἶναι τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου; Καλῶς τὸν | |
| 15 | Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου. Ἐπειδὴ γὰρ Θεὸς ἦν ὁ Υἱὸς, καὶ τῷ Πατρὶ τὴν κτίσιν συνεργασάμενος, οἴκτῳ τῶν ἀνθρώπων ἐξ ἀνθρώπων τὴν ἀνθρωπότητα περι‐ βάλλεται, καὶ δείκνυσι ταύτην ἀνθρώποις ὁμοειδεῖ θέᾳ χειραγωγὸν πρὸς οἰκείαν ἐπίγνωσιν. Πιστούμενος | |
| 20 | δὲ τοὺς ὁρῶντας, ὁμοφυὲς εἶναι τῶν ἀνθρώπων τὸ θεωρούμενον, διὰ τῶν ἀνθρωπίνων ἄγει τὴν ἀνθρω‐ πότητα· οἰκῶν μὲν ἀχωρίστως, οἰκονομῶν δὲ θεο‐ πρεπῶς· οἰκειούμενος δὲ ἀπαθῶς τὰ γινόμενα. Ἐσθίοντα μὲν οὖν βλέποντες, καὶ βαδίζοντα, καὶ | |
| 25 | λυπούμενον, ἠπίσταντο τὸ φαινόμενον, τοῖς πάθεσι μετροῦντες τὴν φύσιν· τοῖς δὲ θαύμασιν ἐκπληττό‐ μενοι, τὴν ὑπόνοιαν ἐμερίζοντο· καὶ οἱ μὲν προφή‐ την ἐκάλουν, οἱ δὲ Ἠλίαν ἐνόμιζον, οἱ δέ τινα δίκαιον ὀνειροπόλουν· ἕτεροι δὲ Χριστὸν ὁμολογοῦντες, πε‐ | |
| 30 | νιχρωτέρᾳ γνώσει τὴν προσηγορίαν καθύβριζον· ἄνθρωπον γάρ τινα τὸν Χριστὸν ὑπελάμβανον, τῆς τοῦ Μονογενοῦς θεότητος τὰς ἐννοίας οὐκ ἔχοντες. Τοσαύτης οὖν ἀγνοίας τὰς τῶν ἀνθρώπων ψυχὰς περὶ αὐτοῦ βοσκομένης, οὐδὲ τῶν ἀποστόλων ὁ χορὸς | |
| 35 | ἀγνοίας ἐλεύθερος ἔμενεν. Διόπερ αὐτοῖς πανσόφως τὴν γνῶσιν χαρίζεται. Οὐ γὰρ οἴκοθεν φθέγγεται, οὐδὲ Θεὸν ἑαυτὸν ἀνακηρύττει προδήλως, τὸ τῆς δι‐ δασκαλίας· περὶ αὐτὸν παραιτούμενος· λέγειν γὰρ ἐνῆν, εἴπερ ἐβούλετο· Ἐγὼ Θεὸς ἐκ Θεοῦ, καὶ τῷ | |
| 40 | Πατρὶ τὸν οὐρανὸν συνδημιουργήσας, γῆν δὲ πήξας ἐν ὕδατι πλανωμένῳ στοιχείῳ φύσιν στήσας ἀκίνη‐ τον, ἀέρα δὲ ἀναχέας, καὶ ἀκτῖνας ἀνάψας ἡλίου. Ἀλλ’ ὑπερετέμνετο τὸν λόγον τὸ τῆς σαρκὸς εὐτελές· καὶ ὀφθαλμοὶ τῷ φαινομένῳ προσπταίοντες, πρὸς | |
| 45 | τὴν τῶν ὑψηλοτέρων ἀπεπέμποντο μάθησιν· καὶ ὀμμάτων ἀσθένεια μετροῦσα τῶν λόγων τὴν δύναμιν, ὥσπερ ἀχλύϊ τῇ ἀπιστίᾳ κατείχετο. Τί οὖν ποιεῖ; Πρῶτον ἄλλοις τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἐπιτάττει κηρύττειν, φωναῖς ἀλλοτρίαις καταπιστεύσας τὸ κήρυγμα. Διὰ | |
293(50) | τοῦτο γὰρ ἐξ ἀρχῆς καὶ θαύματα ταῖς ὠδῖσι συν‐ έτρεχε. Καὶ ἀστὴρ ξένῳ δρόμῳ τόκον ἐδήλου παρά‐ δοξον· μάγοι δὲ μετὰ Βαβυλῶνα, τὸν ἐν σπαργάνοις | |
| ἐζήτουν· Συμεὼν ἐβόα· Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν | 294 | |
296 | σου, Δέσποτα· ἐτέρωθεν Ἄννα προφῆτις προφη‐ τικῷ κινουμένη χαρίσματι. Ἐπὶ τούτοις Ἰωάννης δεικνύων πᾶσιν ἐβόα· Ἴδε ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. | |
| 5 | δʹ. Τοσοῦτοι μαρτυροῦσι, καὶ αὐτὸς περὶ ἑαυτοῦ σιωπᾷ. Οἶδε γὰρ εὔκαιρος σιωπὴ μεγαλόφωνος γε‐ νέσθαι κήρυξ. Ἐπειδὴ δὲ καὶ αὐτὸν λοιπὸν ὁ καιρὸς εἰς τὸ διδάσκειν ἐκάλει, πρῶτον τοῖς θαύμασι δι‐ ανίστησι, καὶ μάρτυρας τῶν λεγομένων τοὺς ὀφθαλ‐ | |
| 10 | μοὺς εὐτρεπίζει, καὶ τότε παρανοίγει λόγοις τὸν θησαυρὸν, καὶ οὐδέποτε σαφῶς ἀποφαίνεται λέγων· Ἐγώ εἰμι ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος· ἀλλὰ πῶς; Τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι; Σύνηθες ἀεὶ τοῦτο τῇ σοφίᾳ τὸ ἔργον, δι’ ἐρωτήσεως τῆς διδασκα‐ | |
| 15 | λίας ἀπάρχεσθαι. Οὕτω δὴ τὸν Ἀδὰμ κτύπῳ διὰ τὸ πταῖσμα φυγαδεύσας, ὁ Κτίστης ὡς οὐκ εἰδὼς ἀν‐ εκάλει κρυπτόμενον· Ἀδὰμ, Ἀδὰμ, ποῦ εἶ; Οὕτω τοῦ Κάϊν τὴν μιαιφονίαν ἐρωτᾷ· Ποῦ Ἄβελ ὁ ἀδελ‐ φός σου; Οὕτω· Πόσους ἄρτους ἔχετε; Ὁ πηγά‐ | |
| 20 | ζων τοὺς ἄρτους, τὸν ἀριθμὸν ἐρωτᾷ. Οὕτως ἐπὶ τὰ Λαζάρου· Ποῦ τεθήκατε αὐτόν; Ἐρωτᾷ τὸν τό‐ πον, ὁ λύων τὸν τάφον. Οὕτως ἐπὶ τῆς αἱμοῤῥοού‐ σης· Τίς ὁ ἁψάμενός μου; Οὕτω καὶ νῦν· Τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι; Διδάξαι προθέμε‐ | |
| 25 | νος, ἐρωτᾷ τοὺς μανθάνοντας. Καλῶς τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου· μονονουχὶ τοῦτο λέγων· Δι’ ἀνθρώπους ἀνθρωπότητα περιβέβλημαι, καὶ Δεσπότης ὢν ἐν δούλου μορφῇ φανεροῦμαι· καὶ ἐκ μητρὸς τὸ ἐκ Δαυὶδ τοῦτο διὰ φιλανθρωπίαν ἐνδέδυμαι· καὶ τὸν | |
| 30 | ἐξ Ἀδὰμ διὰ τοὺς ἐξ Ἀδὰμ περιβέβλημαι· καὶ κρύπτω τὴν ἀξίαν, φιλανθρωπίᾳ κρατούμενος. Τίνα μέ φασιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώ‐ που; Ἀκίνδυνον τέως ἐρώτησιν τοῖς μαθηταῖς προ‐ εβάλλετο. Εὔκολος γὰρ πρὸς ἀπόκρισιν ἡ περὶ τῶν | |
| 35 | ἀλλοτρίων ἐρώτησις. Τοιγαροῦν ἑτοίμως ὁ τῶν ἀπο‐ στόλων χορὸς ἀπεκρίνατο· Οἱ μὲν Ἠλίαν, οἱ δὲ Ἰωάννην, οἱ δὲ ἕνα τῶν προφητῶν. Ἀλλ’ ἐπάγων τὸ δεύτερον, τὴν ἄγνοιαν ἤλεγξε· Ὑμεῖς δὲ τίνα με λέγετε εἶναι; Καὶ σιωπῇ τοὺς πάντας ἐκρέμασεν· | |
| 40 | οὐ γὰρ ἅπαντες ἠπίσταντο. Ἀλλ’ ἠρώτησε μέν· εἰδὼς δὲ τὴν ἄγνοιαν, ὑποβάλλει τῷ Πέτρῳ θεϊκῶς τὴν ἀπόκρισιν, καὶ κλίνει τὸν κορυφαῖον πρὸς ἣν αὐτὸς ἐκινήθη φωνὴν, καθάπερ κιθάραν λογικὴν διανα‐ στήσας τοῖς κρούμασιν· ὑπηρέτῃ διδασκαλίας τῇ τοῦ | |
| 45 | Πέτρου γλώττῃ χρησάμενος ἐρωτᾷ τοὺς ἀγνοοῦντας, καὶ ὑποτίθεται τὴν ἀπόκρισιν· Σὺ εἶ ὁ Χριστὸς, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος. Ὃ οὐκ εἶχεν ἡ γνῶσις, ἡ χάρις ἐφθέγγετο. Βεβαιώσας δὲ τοῖς ἐπαίνοις τὸν λόγον, παιδεύει τοὺς ἅπαντας· Μακάριος εἶ, | |
296(50) | Σίμων Βαριωνᾶ, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα οὐκ ἀπεκά‐ | |
| λυψέ σοι, ἀλλ’ ὁ Πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. | 296 | |
297 | Μακαρίζει τὸν Πέτρον, ἵνα τὸν λόγον πιστώσηται· ἐπαινεῖ τὴν ἀπόκρισιν, ἵνα τὴν γνώμην χαρίσηται. Καὶ μετὰ τῶν ἄλλων μαθητῶν διδασκόμενος ὁ Πέτρος, συνεξερεύγετο τῷ διδασκάλῳ τὴν δόξαν· τότε καὶ | |
| 5 | αὐτὸς διδασκόμενος, ὅτε διδάσκειν ἐφαίνετο. Μακά‐ ριος εἶ, Σίμων Βαριωνᾶ. Ἄλλη διδασκαλία πάλιν ὁ τῆς ἀποκρίσεως ἔπαινος. Οὐ γὰρ ἁπλῶς ἐπαινέσαι προαιρεῖται, ἀλλὰ δι’ ὧν ἐπαινεῖ, τὸ τοῦ δόγματος ἀκριβὲς ἐκκαλύπτει. Βαριωνᾶ, τοῦτ’ ἔστιν, Υἱὲ τοῦ | |
| 10 | Ἰωνᾶ. Τίς οὖν τοῦ γεννήσαντος χρεία πρὸς ἔπαινον; Ἀλλ’ ἐπειδὴ Υἱόν με, φησὶ, κέκληκας Θεοῦ, μάνθανε τὸ κατ’ ἐμὲ διὰ τῶν σῶν. Ὡς γὰρ ἄνθρωπος ἐξ ἀν‐ θρώπου, οὕτω φέρω πρὸς τὸν ἐμαυτοῦ Πατέρα τὸ τῆς οὐσίας ἐφάμιλλον. Σίμων υἱὸς Ἰωνᾶ. Ἀπαράλλακτος | |
| 15 | τῆς φύσεως σχέσις. Σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος. Τοῦτο γὰρ ὁ τῆς οὐσίας βούλεται λόγος. Σὺ εἶ ὁ Χριστὸς, ὁ ἀπὸ τῆς οἰκονομίας ἕχων τὸ ὄνομα. Ὁ γὰρ τὴν χρισθεῖσαν τοῦ δούλου μορφὴν ἐνδυσάμενος, ὁμοῦ τῷ φορουμένῳ καὶ τὴν προσηγο‐ | |
| 20 | ρίαν ἐνδέδυται. Σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, ὡς ταυτότητα τῆς οὐσίας τῷ γεννήσαντι φέρων· Χριστὸς δὲ, ὡς στολὴν φορῶν χρισθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Πνεύματος. Ἡ μὲν οὖν τὴν οὐσίαν παρίστησιν, ἡ δὲ συμπαραλαμβάνει τῷ φοροῦντι καὶ τὸ φορού‐ | |
| 25 | μενον. Οὐ μὴν τῷ ἀκτίστῳ τὸ κτίσμα κατ’ οὐσίαν συμπλέκεται, οὔτε ἀγέννητος οὐσία τῇ γεννητῇ κατὰ φύσιν συντίθεται· ἄκτιστος ὁ Υἱὸς, ναὸν ἔχει τὸ κτίσμα· ἄκτιστος ὁ Υἱὸς οἰκονομίαν φέρει τὴν σάρκα, πορφυρίδα φορουμένην, ἀχώριστον, συμ‐ | |
| 30 | πληρουμένην. Οὐ γὰρ μέλος, οὐ μέρος τοῦ φοροῦντος τὸ φορούμενον γίνεται· ἀμερὲς γὰρ τὸ Θεῖον, καὶ γεννητῆς ἄμοιρον φύσεως· ταύτην τὴν ὁμολογίαν Πέτραν καλέσας ὁ Χριστὸς, Πέτρον ὀνομά‐ ζει τὸν πρώτως ταύτην ὁμολογήσαντα· γνώρισμα | |
| 35 | τῆς ὁμολογίας τὴν προσηγορίαν δωρούμενος. Αὕτη γὰρ ἀληθῶς τῆς εὐσεβείας ἡ πέτρα, αὕτη τῆς σωτη‐ ρίας ἡ κρηπὶς, τοῦτο τῆς πίστεως τὸ τεῖχος, οὗτος ὁ τῆς ἀληθείας θεμέλιος· Θεμέλιον γὰρ ἄλλον οὐδεὶς δύναται θεῖναι παρὰ τὸν κείμενον, ὅς ἐστιν Ἰη‐ | |
| 40 | σοῦς Χριστός. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς | |
| αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | 298 | |
300(1t) | ΛΟΓΟΣ Κϙʹ. | |
| 2t | Τοῦ αὐτοῦ, εἰς τὸ· «Ἐγώ εἰμι ὁ Ποιμὴν ὁ | |
| 3t | καλός.» | |
| 4 | αʹ. Ἡδὺ μὲν τὸ χρῆμα ποιμὴν τοῖς ὄρεσι νέ‐ | |
| 5 | μων τὰς τῶν θρεμμάτων ἀγέλας, καὶ σύριγγος ἤχῳ πρὸς τὴν νομὴν διεγείρων τὰ ποίμνια, ὃς ἀπὸ τοῦ καλάμου μέλεσιν εὐφραινόμενος, καὶ πρὸς τὰς τῶν θηρῶν ἐπιδρομὰς παρεσκεύασται, ῥοπάλῳ καὶ ὅπλοις κατ’ αὐτῶν ὁπλιζόμενος. Τοιοῦτος ὁ μέ‐ | |
| 10 | γας οὗτος τῆς τοῦ Χριστοῦ ποίμνης ποιμήν. Εὐσεβείας γὰρ μέλεσι τρέφων τὰ ποίμνια, τῶν κατὰ τῆς ἀσε‐ βείας οὐκ ἠμέλησεν ὅπλων. Ἀλλὰ καὶ μελῳδῶν τὰ τοῦ πνεύματος, καὶ κατὰ λύκων ὁπλίζεται. Χαίρει μὲν γὰρ αὐξανομένην τὴν ποίμνην ὁρῶν, παρεσκεύαστο δὲ μή‐ | |
| 15 | που τις λύκος * αἱρετικὸς, καταθοινήσηται πρόβατον, ἀπιστίας διηγήματι ψυχὴν λυμηνάμενος, τὴν ὑπὲρ τῆς ποίμνης μέριμναν δῶρον προσάγων οὐρανίῳ ποιμένι. Οὕτως Ἄβελ ὁ πρῶτος ποιμαίνων, ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ τῶν προβάτων τεθαύμασται, καὶ τὴν τοῦ ποιμένος | |
| 20 | Θεὸς θυσίαν ἡδέως ἐδέχετο, πρὸ τοῦ δώρου δῶρον τὴν γνώμην ἡγούμενος· καὶ τὴν θεραπείαν ἠμείβετο τῇ ὑποδοχῇ τῆς τιμῆς, ἀντιτιμῶν προσφέροντα. Θαυ‐ μάζει καὶ τὸν Ἰακὼβ ἡ Γραφὴ τὰ τοῦ Λάβαν ποιμαί‐ νοντα πρόβατα, ὡς τοὺς οἰκείους ὑπὲρ τῆς ποίμνης | |
| 25 | ἀπαγγέλλων ἱδρῶτας. Ἐγενόμην, φησὶ, τῷ καύματι [τῆς ἡμέρας] συγκαιόμενος, καὶ τῷ παγετῷ τῆς νυκτός. Ἐγνωριζόμην, φησὶ, πρὸς νυκτὸς κρυ‐ μὸν, πρὸς ἡλιακῆς ἀκτῖνος φλογμόν· καὶ προσμα‐ χόμενος ἀντετάττετο, τὴν τῶν προβάτων ἀσφάλειαν | |
| 30 | μνηστευόμενος. Διὰ τούτων τῶν πόνων τῷ κεκμη‐ | |
| κότι Θεὸς τοῖς τῶν ποιμανθέντων χρώμασι τὸ τῆς | 300 | |
301 | ἀποδόσεως γραμματεῖον ὑπαγορεύει. Ἐποίμα[ι]νε καὶ Μωϋσῆς ἐν τοῖς ὄρεσι τοῖς Μαδιὰμ, καὶ προβάτων ἐπιμελητὴς τῷ Ἰωθὼρ ἐγίνετο, μετὰ τὴν βασιλείαν Αἰγύπτου, μᾶλλον ἑλόμενος συγκακουχεῖσθαι τῷ | |
| 5 | λαῷ τοῦ Θεοῦ, ἢ πρόσκαιρον ἔχειν ἁμαρτίας ἀπόλαυσιν. Θαυμάζων δὲ τῆς προαιρέσεως αὐτὸν ὁ Θεὸς, μισθὸν αὐτῷ τῆς γνώμης τὴν οἰκείαν ἐπιφά‐ νειαν δείκνυσι, καὶ μεσιτεύει τῇ θέᾳ τῷ θεατῇ τὸ πῦρ βάτῳ καὶ ἄνθεσιν ἀβλαβῶς ἐποχούμενον. Καὶ | |
| 10 | μετὰ τὴν θέαν τῶν προβάτων τοῦ ποιμαίνειν οὐκ ἐπαύσατο· ἀλλὰ κατέχων τὴν βακτηρίαν τοῖς στοιχείοις ἐπέταττε, καὶ φωνὴ ὁμοδούλου φερομένη ἐποίμαινε ..... Ἐποίμαινε καὶ μειράκιον ὢν, ὁ τοῦ Πνεύματος λυρῳδὸς Δαυῒδ, καὶ ποιμὴν προβάτων | |
| 15 | κατὰ λύκων ὡπλίζετο, καὶ στόμα λέοντος ἡττᾶτο προβάτου (α), καὶ σοφία ποιμένος ἐκ τῶν τοῦ θηρὸς ὀδόντων τὸ ἡρπασμένον ἀνθήρπαζεν. Ἀλλ’ οὐκ ἐκώλυσεν ἡ ποίμνη τὸν θρόνον, οὐδὲ τὴν βασιλείαν ἐπέσχε τὰ πρόβατα· ἀλλὰ ἡ ῥάβδος πρὸς σκῆπτρον | |
| 20 | ἠλλάττετο, καὶ διάδημα διεδέχετο· καὶ Σαμουὴλ ἔχρι‐ σε, καὶ ἡ χάρις ἐπέτρεχε, καὶ συμπεριεχεῖτο τῷ ἐλαίῳ τὸ Πνεῦμα τῆς χάριτος, καὶ ὁ Γολιὰθ ἀνήρπαστο, λίθοις ποιμενικοῖς τοξευόμενος· συναφῆκε γὰρ αὐτῷ τὸν λίθον ἡ χάρις, καὶ τὸ Πνεῦμα τὴν βολὴν συνειργά‐ | |
| 25 | ζετο, καὶ ἦν ὁ τῶν προβάτων ποιμὴν στρατιώ‐ της τοῦ Πνεύματος, καὶ καθάπερ τι πρόβατον ἐκ τῶν τοῦ Γολιὰθ ὀδόντων ὁ Ἰσραὴλ ἀπεσπᾶτο· οἷς γὰρ τοὺς θῆρας ἔβαλλεν ὁ Δαυῒδ, τούτοις τὸν Γολιὰθ κατηκόντισε. Καὶ μὴ θαυμάσῃς, εἰ παρὰ | |
| 30 | Θεῷ καὶ ποιμένες εὐδόκιμοι· οὐδὲ γὰρ Θεὸς ποι‐ μαίνειν αἰσχύνεται ἀνθρώπους. Κύριος γὰρ ποι‐ μανεῖ με, καὶ οὐδέν με ὑστερήσει. Καὶ πάλιν· Ὁ ποιμαίνων τὸν Ἰσραὴλ, πρόσχες, ὁδηγῶν ὡσεὶ πρόβατον τὸν Ἰωσήφ. Οὐ γὰρ ὀκνεῖ Θεὸς ποιμαί‐ | |
| 35 | νειν ἀνθρώπους· οὓς γὰρ πλάττει, οὐκ ἐπαισχύνε‐ ται. Ἀλλ’ οὐ τοιοῦτοι Φαρισαῖοι ποιμένες· οἱ ποι‐ | |
| μαίνειν ταχθέντες, σφαγεῖς τῶν ποιμνίων ἐγίνοντο. | 302 | |
304 | Διὰ τοῦτο κατ’ αὐτῶν τὰς προφητικὰς γλώττας ἠκόνα Θεὸς, δι’ αὐτῶν αὐτὸς ἀναφθεγγόμενος, καὶ λέ‐ γων· Υἱὲ ἀνθρώπου, προφήτευσον, καὶ εἰπέ· Ὦ ποιμένες Ἰσραὴλ, μὴ βόσκουσιν οἱ ποιμένες | |
| 5 | ἑαυτούς; Οὐχὶ τὰ πρόβατα βόσκουσιν οἱ ποιμέ‐ νες; Ἰδοὺ τὸ γάλα κατεσθίετε, καὶ τὰ ἔρια περι‐ βάλλεσθε, καὶ τὸ παχὺ κατασφάζετε, καὶ τὰ πρόβατά μου οὐ βόσκετε; Τὸ ἠσθενηκὸς οὐκ ἐνισχύσατε, καὶ τὸ ἀῤῥωστοῦν οὐκ ἰάσασθε, καὶ τὸ συντετριμμένον οὐ κατεδήσατε· καὶ τὸ | |
| 10 | κακῶς ἔχον οὐκ ἐζωοποιήσατε, καὶ τὸ ἰσχυρὸν κατειργάσασθε μόχθῳ. βʹ. Ἀλλὰ τοιοῦτοι μὲν οὗτοι, λύκοι τὸν τρόπον ταῖς τῶν λύκων τιμωρίαις τηρούμενοι. Ἡμεῖς δὲ πρὸς τὸν ἡμέτερον ἀποβλέψωμεν ποιμένα Χριστόν. Εἴδωμεν αὐτοῦ τὴν φιλάνθρωπον τέχνην, τῇ πραότητι | |
| 15 | νικῶσαν τῶν προβάτων τὴν ἡμερότητα. Χαίρει τοῖς παροῦσι, καὶ ζητεῖ τὸ πλανώμενον. Οὐ παραιτεῖται νάπας περιιέναι καὶ ὕλας· κρημνοὺς περιέρχεται· καὶ τῷ πλανωμένῳ πλάνην μερίζεται. Κἂν εὕρῃ κάμνον, οὐ μισεῖ διὰ τὸν τρόπον, ἀλλ’ οἰκτείρει | |
| 20 | διὰ τὸ πάθος· καὶ τοὺς ὤμους ὑποβαλὼν, οἰκείῳ μόχθῳ θεραπεύει τοῦ προβάτου τὸν πόνον· καὶ χαίρει κοπού‐ μενος, καμάτων ἴαμα, προβάτων εὕρεσιν λογιζόμενος. Τίς γὰρ, φησὶν, ἔχων ἑκατὸν πρόβατα, καὶ ἀπολέσας ἓν ἐξ αὐτῶν, οὐ καταλείπει τὰ ἐννενη‐ | |
| 25 | κονταεννέα ἐν τῇ ἐρήμῳ, καὶ πορεύεται ἐπὶ τὸ ἀπολωλὸς, ἕως εὕρῃ αὐτό; Τῶν γὰρ σωζομένων τὴν εὐφροσύνην ἡ ἀπώλεια τοῦ ἑνὸς ἀφαιρεῖ, καὶ ἡ τοῦ ἑνὸς λύπη τὴν περὶ τὰ ὅλα χαρὰν ὑποτέμνεται. Καὶ δακρύει περιιὼν, κηρύττων τὸν ἀνίατον πόθον, | |
| 30 | Ποῦ μοι, λέγων, τὸ ποθούμενον πρόβατον; ποῦ τῆς ποίμνης τὸ κάλλιστον; Οὐχ οὕτω τοῖς παροῦσιν εὐφραίνομαι, ὡς τῷ γε μὴ παρόντι δαμάζομαι· πῶς αὐτῷ στήσω τὴν πλάνην; Φαινέσθω μόνον, καὶ τοῖς ἐμοῖς ὤμοις ἐπιβαινέτω. Εὑρὼν γὰρ, φησὶ, | |
| 35 | τίθησιν ἐπὶ τοὺς ὤμους αὑτοῦ χαίρων· καὶ ἐλθὼν εἰς τὸν οἶκον συγκαλεῖται τοὺς φί‐ | |
| λους καὶ τοὺς γείτονας, λέγων· Συγχάρητέ | 304 | |
305 | μοι, ὅτι εὗρον τὸ πρόβατόν μου τὸ ἀπολωλός. Ἐκ προοιμίου συμπάθεια, καὶ τῆς εὑρέσεως ἡ περι‐ χάρεια τὴν λύπην ἰάσατο. Τοιοῦτος ὢν ποιμὴν ὁ Χριστὸς, εἰκότως ἐβόα· Ἐγώ εἰμι ὁ Ποιμὴν ὁ κα‐ | |
| 5 | λός. —Ἐγὼ γάρ εἰμι ὁ τὸ ἠσθενηκὸς ἐνισχύων, καὶ τὸ ἀῤῥωστοῦν θεραπεύων, καὶ τὸ συντετριμ‐ μένον δεσμεύων, καὶ τὸ πλανώμενον ἐπιστρέφων, καὶ τὸ ἀπολωλὸς ἐπιζητῶν. Εἶδον τοῦ Ἰσραὴλ τὴν ποίμνην ταῖς νόσοις αἰχμάλωτον· εἶδον δαιμόνων | |
| 10 | γινομένην καταγώγιον· εἶδον καθάπερ λύκοις σπα‐ ραττομένην τοῖς δαίμοσι· καὶ ἅπερ εἶδον, οὐ περι‐ εῖδον. Ἐκεῖθεν ἀπέσπων τὸν ξηραθέντα τὴν χεῖρα, καθάπερ λύκῳ, τῷ πάθει κρατούμενον· ἐκεῖθεν γα‐ στέρα, καθάπερ κύμασι τοῖς αἵμασι ναυαγοῦσαν δι‐ | |
| 15 | έσωζον· ἐκεῖθεν τὴν ὑπὸ τοῦ πυρετοῦ δεσμῶτιν ἀπέλυον· ἐκεῖθεν τὸ τοῦ παραλύτου πολυετὲς δεσμω‐ τήριον ἔλυον· ἐκεῖθεν τὸν ἐκ γαστρὸς ἀόμμα‐ τον, μετὰ γαστέρα βλέπειν ἐδίδαξα· ἐκεῖθεν τὸν τετραήμερον τάφῳ κρατούμενον ἀνείλκυσα Λάζα‐ | |
| 20 | ρον. Ἄλλος, δαιμόνων οἶκος, τεθνεώτων ἐγίνετο σύν‐ οικος· ἀλλ’ ἑκατέρων ἀπήλλαξα, καὶ τὸ τάφους οἰ‐ κεῖν, καὶ τὸ δαίμοσιν οἰκεῖσθαι. Ἐγὼ γάρ εἰμι ὁ Ποιμὴν ὁ καλός· οὐχ οἱ τοῖς προβάτοις Φαρισαῖοι φθονοῦντες· οὐχ οἱ τῆς ποίμνης τὴν εὐεργεσίαν, οἰ‐ | |
| 25 | κείαν τιμωρίαν ἡγούμενοι· οὐχ οἱ τῶν παθῶν τὴν λύσιν πενθοῦντες, καὶ τὴν τῶν νοσημάτων ἀπαλλα‐ γὴν ὀδυρόμενοι. Νεκρὸς ἀνέστη, καὶ Φαρισαῖος πεν‐ θεῖ· παράλυτος ἰάθη, καὶ γραμματεῖς ἐθρηνῴδουν· τυφλὸς ὠμματώθη, καὶ συνέδριον ἠγανάκτει· λεπρὸς | |
| 30 | ἠλευθέρωτο, καὶ ἱερεῖς κατεμέμφοντο. Ὢ ποιμένες τοῖς πάθεσι τῆς ποίμνης τρεφόμενοι, καὶ τρυφὴν τὴν συμφορὰν λογιζόμενοι! Ἐγώ εἰμι ὁ Ποιμὴν ὁ καλός. Ὁ Ποιμὴν ὁ καλὸς τίθησι τὴν ψυχὴν αὑτοῦ ὑπὲρ τῶν προβάτων. Ἔγνω τὸν ποιμένα | |
| 35 | Πιλάτος· ἔγνωσαν Ἰουδαῖοι τὸν ὑπὲρ τῆς Ποίμνης σταυρούμενον. ᾜδεσαν ταῦτα καὶ προφητῶν οἱ χο‐ ροὶ, πρὸ τοῦ πάθους, τὰ τοῦ πάθους ἀναγγέλλοντες· Ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη, καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος, οὗτος | |
| 40 | οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὑτοῦ. Ὁ ποιμὴν ὑπὲρ τῶν προβάτων ὡς πρόβατον σφαγιάζεται· οὐκ ἀντιλέγων τῷ πάθει, οὐκ ἐπέχων τὴν κρίσιν, οὐ προαναιρῶν τοὺς σταυροῦντας· οὐ γὰρ ἦν ἀνάγκης τὸ πάθος· ἀλλὰ γνώ‐ μῃ τὸν ὑπὲρ προβάτων ἐδέχετο θάνατον· Ἐξουσίαν | |
| 45 | ἔχω θεῖναι τὴν ψυχήν μου, καὶ ἐξουσίαν [ἔχω] | |
| πάλιν λαβεῖν αὐτήν. Ἔλυε πάθει τὸ πάθος, ἰάτρευε | 306 | |
308 | θανάτῳ τὸν θάνατον, τῷ τάφῳ τοὺς τάφους ἠκύρου· ἐξεμόχλευε τοῖς ἥλοις τὰ τοῦ ᾅδου θεμέλια. Ἕως τότε θάνατος ἐκράτει, ἕως Χριστὸς ἐδέξατο θάνατον· ἕως τότε οἱ τάφοι βαρεῖς, δεσμωτήριον ἄλυτον, ἕως | |
| 5 | ὁ Ποιμὴν καταβὰς, καὶ τοῖς ἤδη κεκρατημένοις τῶν προβάτων τὴν λύσιν εὐηγγελίσατο. Ὤφθη τοῖς κάτω, σύνθημα διδοὺς ἐπανόδου· ὤφθη τοῖς ἐκεῖ καινουρ‐ γῶν τὴν ἐξ ᾅδου τῆς ζωῆς ἐπανάκλησιν. Ὁ Ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὑτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν | |
| 10 | προβάτων. Οὕτω καὶ αὐτὸς παρὰ τῶν προβάτων ἀγαπᾶσθαι ζητεῖ. Ἀγαπᾷ δέ τις Χριστὸν, ὅταν μὴ παρέργως αὐτοῦ τὰς φωνὰς ὑποδέχεται. Οἶδεν ὁ ποι‐ μὴν ἀφορίζειν ἐρίφους καὶ πρόβατα. Συναχθήσεται γὰρ, φησὶν, ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ | |
| 15 | ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ’ ἀλλήλων, ὥσπερ ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων· καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν, τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων. Τότε ἐρεῖ τοῖς ἐκ δεξιῶν· Δεῦτε, οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου· κληρο‐ | |
| 20 | νομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου. Τίνος ἀνταπόδοσις ἡ κλῆσις; Ἐπείνασα γὰρ, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν· ἐδί‐ ψησα, καὶ ἐποτίσατέ με· ξένος ἤμην, καὶ συν‐ ηγάγετέ με· γυμνὸς, καὶ περιεβάλετέ με. Ἃ | |
| 25 | γὰρ τοῖς ἐμοῖς χορηγεῖς, ἐμοὶ γεωργεῖς. Ἐγὼ δι’ ἐκείνους, καὶ γυμνὸς, καὶ ξένος, καὶ πλανήτης, καὶ πένης· ἐκείνων ἡ δόσις, ἐμοῦ δὲ ἡ χάρις. Ἐγὼ μετ’ ἐκείνων τὴν ἱκεσίαν μαστίζομαι. Πρὸ τῆς δίκης τὸν δικαστὴν δωροδόκησον. Δὸς αὐτῷ φιλανθρωπίας προ‐ | |
| 30 | φάσεις· δὸς αὐτῷ τῆς συγγνώμης τὰς ὕλας. Μὴ τὰς ἐναντίας αὐτοῦ φωνὰς ἀναμείνωμεν· Τότε τοῖς [ἐξ] εὐ‐ ωνύμων ἐρεῖ· Πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ, οἱ κατηραμένοι, εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ δια‐ βόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ. Ποῖαι οὖν πράξεις τῷ | |
| 35 | διαβόλῳ συγκατακρίνουσιν; Ἐπείνασα γὰρ, καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν· ἐδίψησα, καὶ οὐκ ἐποτίσατέ με· ξένος ἤμην, καὶ οὐ συνηγάγετέ με· γυμνὸς, καὶ οὐ περιεβάλετέ με. Τίς οἰκεῖον ποιμένα παρα‐ βλέπει πεινῶντα; τίς τὸν μετ’ ὀλίγον δικαστὴν παρ‐ | |
| 40 | ορᾷ γυμνητεύοντα; τίς τὸν τῆς οἰκουμένης κριτὴν κατακρίνει τῇ δίψῃ; Οἶδε δωροδοκεῖσθαι Χριστὸς ταῖς τῶν πενήτων χερσίν· οἶδε δόσει μικρᾷ μακρὰν τιμωρίαν ἀπαλείφειν. Ἐλέῳ τὸ πῦρ κατασβέσωμεν· τῇ πρὸς ἀλλήλους φιλανθρωπίᾳ τὰς καθ’ ἡμῶν ἀπο‐ | |
| 45 | φάσεις κωλύσωμεν· γενώμεθα πρὸς ἀλλήλους εὔσπλαγχνοι, χαριζόμενοι ἑαυτοῖς, καθὼς ὁ Θεὸς ἐν Χριστῷ. Αὐτῷ ἡ δόξα, καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 47t | ΛΟΓΟΣ ΚΖʹ. | |
| 48t | Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὰ Ὀλύμπια. | |
| 49 | αʹ. Καὶ τερπνὸς παρατρέχων ὁ χρόνος, καὶ φοβε‐ | |
308(50) | ρός. Τερπνὸς μὲν, ἀφ’ ὧν ἀπολαύσεως φαντασίαν τοῖς ἀνθρώποις χαρίζεται· φοβερὸς δὲ τῷ λεληθότως τὰς τῶν βεβιωμένων παραπέμπειν εὐθύνας. Ἀγὼν γὰρ ἀνθρώποις ὁ βίος, καὶ ἀγωνοθέτης ὁ Πλάστης, ἑκάστῳ μετὰ τὴν ζωὴν πρόσφορον ἀπονέμων τὸ τέ‐ | |
| 55 | λος· ἀρετῇ μὲν πλέκων στεφάνους, κακίας δὲ τρόπῳ | |
| εὐτρεπίζων τὴν κρίσιν. Οὐ γὰρ ματαίως ἄνθρωπος | 308 | |
309 | φορολογεῖν ἐδιδάχθη τὴν κτίσιν, οὐδὲ περιττῶς ὁ κόσμος ἅπας ταῖς τούτου χρείαις ὑπουργεῖν προσ‐ ετάχθη. Κἂν γὰρ ἥλιον εἵπῃς, διὰ τοῦτο τρέχειν κεκέλευσται, γῇ δὲ καρποφορεῖν ἀνθρώπῳ προστέ‐ | |
| 5 | τακται, θάλαττα δὲ τοῖς τούτου δρόμοις ἐστόρε‐ σται· ἀὴρ τὰς οἰκείας αὔρας κινούμενος ἄνω προσ‐ φέρει, ἵνα τῆς κτίσεως ἀπολαύσας ὁ ἄνθρωπος ἴδῃ τὸν κτίσαντα, εὐγνωμοσύνῃ τὸν χαρισάμενον ἀμειβό‐ μενος. Εἰ δὲ ταῖς τῆς κτίσεως δωρεαῖς ἐντρυφήσας ὁ | |
| 10 | ἄνθρωπος, διαστρόφῳ μὲν γνώμῃ παραβλέπει τὸν κτίσαντα, εὐφραίνει δὲ τὸν διάβολον καταθύμια πράττων ἐκείνῳ, καὶ φεύγει τὸν εὐεργετοῦντα, προστρέχει δὲ τῷ πολεμοῦντι. Ποῖον τοῦτο πέρας; Αὐτὸς ὁ ὑπεύθυνος ἀποφαινέσθω. Τοσαύτη γὰρ ἡ τοῦ | |
| 15 | πράγματος ὁμολογία, ὡς καὶ τὸν ἀντίδικον ὑπόδικον πρὸς συγκατάθεσιν ἐλθεῖν. Ἔχει γὰρ ἔνδον ἕκαστος τὸ συνειδὸς κατήγορον, κἂν μὴ βούληται. Τί μοι τοῦ λόγου τὸ βούλημα; Πάντως ἐπίστασθε, κἂν μὴ ἐκ‐ καλύψω, τὴν πρόθεσιν, τὸν σκοπὸν ἐξεπίστασθε. | |
| 20 | Ἤνεγκε πάλιν ὁ καιρὸς συμφορῶν μητέρα πανήγυ‐ ριν, ἑορτὴν ἑορταζόντων ὀλέθριον, θανάτου τερπνὸν δηλητήριον, εὐφροσύνην πρόξενον ἀπωλείας, ἡδονὴν γεέννης ὁδὸν, μηχανὴν ἀσεβείας εὐσεβούσαις ψυχαῖς, Ἑλληνισμὸν Χριστιανισμοῦ προσωπείῳ κρυπτόμε‐ | |
| 25 | νον, ἵνα τὴν τοῦ Χριστοῦ σφραγῖδα φοροῦντες, τῷ διαβόλῳ χορεύοιεν. Τί γὰρ ἕτερόν ἐστιν ἀγὼν Ὀλυμπιακὸς, ἢ δαίμονος ἑορτὴ τὸν σταυρὸν καθυβρί‐ ζουσα. Ὢ τῶν ἀφορήτων κακῶν! οὓς σταυρὸς ἐλυτρώ‐ σατο, πάλιν ἁρπάζει διάβολος· οὓς αἵματι Χριστὸς | |
| 30 | ἠλευθέρωσεν, αἰχμαλώτους δείκνυσι πάλιν ὁ τύραννος. Τοῦ μὲν σταυροῦ τὴν δύναμιν φρίττει· τοῦ Σταυρω‐ θέντος δὲ τοὺς μαθητὰς, οἰκείους ἐραστὰς ἀπεργάζε‐ ται. Μοιχός τίς ἐστι, καὶ παρ’ αὐτοῖς τοῖς θρη‐ σκεύουσιν οὕτως ὀνομαζόμενος, σωφροσύνης πραττό‐ | |
| 35 | μενος σχήματα, τοὺς τοῦ Χριστοῦ στρατιώτας δελεά‐ ζει πρὸς θέαν ἀσχήμονα· μᾶλλον δὲ πρὸς πόλεμον ὁπλίζει τοῦ Κτίσαντος· ἁγνείαν πράττεται, καὶ πρὸς ἀκολασίαν ἐφέλκεται· διώκειν ὑποκρίνεται πόρνας, καὶ καθαρότητος δῆθεν ἀμφιέννυται σχῆμα, οὐ σωφρο‐ | |
| 40 | σύνην ποθῶν, βραδυτέραν δὲ ὁδὸν τοῦ θήλεως, κατὰ τῆς ἄῤῥενος ἐπιμαίνεται φύσεως, καὶ ἅπερ | |
| κρύπτειν ἡ φύσις προσέταξε, ταῦτα τοῖς ἁπάντων | 310 | |
312 | ὄμμασιν ἀναιδῶς θεατρίζει. Τέρψις ἄσεμνος, καὶ σεμνότητος ὄλεθρος· καὶ κατήγοροι τῶν ἐκεῖ πράξεων οἱ θρησκεύοντες, ἐν οἰκείοις γράμμασι στηλιτεύοντες, ἃ πράττειν αὐτῶν θεὸς οὐκ αἰσχύνεται. Πόσας αὐτοῦ | |
| 5 | ποιητῶν γλῶτται τραγῳδοῦσι μοιχείας! Καὶ μετὰ τοῦτο στηλιτεύουσι τὴν ἐπὶ Γανυμήδῃ μανίαν. Ἐκεῖνος ὁ οὕτω καθαρὸς τοῖς Χριστοῦ δήμοις προστάττει σεμνότητα, καὶ διώκει γυναῖκας δῆθεν. Ὡς σωφροσύ‐ νης χάριν ταῦτα ποιεῖς; Διὰ τί καὶ τὰς σώφρονας | |
| 10 | ταῖς ἀκολάσταις συναπελαύνεις γυναῖκας; Εἰ δὲ καθ‐ όλου βδελύττει, τί πάλιν γυναικείᾳ φωνῇ τὸ πε‐ πλασμένον τῆς ἡσυχίας καταπιστεύεις διάταγμα, καὶ πρὸς ὕψος μετεωρίσας τὴν κόρην, τραγῳδεῖν αὐτῇ φιλοπόλεμον ἡσυχίαν προστάττεις, καὶ πρὸς | |
| 15 | πόλεμον ἀκονᾷς τοὺς ἀκούοντας; Ποῖον γὰρ μάχης εἶδος μετὰ τὴν φωνὴν ἀπολέλειπται; ποῖον δὲ μέρος τῆς πόλεως πολέμῳ ἐλεύθερον; μίσει καὶ φίλτρῳ τοξεύονται· μίσει δαιμονικῷ καὶ φίλτρῳ διαβο‐ λικῷ κατ’ ἀλλήλων ἐπτέρωνται· καὶ σχίζεται τὴν | |
| 20 | γνώμην καθ’ ἑαυτῆς ἡ πρότερον πόλις ὁμονοίᾳ κε‐ κοσμημένη. Ξένοι παρὰ τούτων μισοῦνται, καὶ παρ’ ἐκείνων ποθοῦνται, καὶ πάλιν ἀντιστρέφονται πρὸς ἑκατέρους παρ’ ἀλλήλων αἱ τάξεις, καὶ λείψανον εἰ‐ ρήνης οὐδὲν παρ’ οὐδενὶ καταλέλειπται· πόλεμος δὲ | |
| 25 | κατὰ πάντων, παρὰ πάντων ἀνένδοτος. Ὡπλισμένοι γὰρ τῷ φίλτρῳ τῶν ξένων τοὺς πρότερον φίλους ὡς ἀντιπάλους ὁρῶσι· καὶ οὓς πρότερον ἀδελφοὺς προσ‐ εκάλουν, ὡς πολεμίους βδελύττονται. Καὶ στασιάζου‐ σαι πάντως πρὸς ἀλλήλας αἱ ψυχαὶ πολέμῳ καὶ | |
| 30 | μάχῃ τῆς ζωῆς δαπανῶσι τὸν χρόνον, ὡς ἐν νυκτο‐ μαχίᾳ κατ’ ἀλλήλων ὁπλίζονται. Ἡσυχία, φησὶν, ἐν κόσμῳ· εἰρήνης ἦν κλῆσις, καὶ πολέμων αἱ πράξεις. Οὐ νέος πρεσβύτην αἰδεῖται, οὐ πρεσβύτης ἣν φορεῖ πολιὰν αἰσχυνόμενος τοῖς νέοις συῤῥήγνυται· οὐκ | |
| 35 | ἀξίωμα τοῖς ὁρῶσιν αἰδέσιμον· οὐ πένης ὑπὸ τῆς πενίας συστέλλεται. Ταῦτα πάλαι σὺν θρήνοις στη‐ λιτεύων ὁ Προφήτης ἐβόα· Προσκόψει τὸ παιδίον πρὸς τὸν ἔντιμον. Προλαμβάνει τῷ λόγῳ τὸν χρόνον, ἵνα χαλινώσῃ τὸν τρόπον. Οὕτω κατ’ ἀλλήλων | |
| 40 | ἅπαντας ὁ δαίμων ἀναβακχεύει· οὕτω μανίας χωρίον, καὶ ἀσεβείας ἐργαστήριον τὴν τῆς πίστεως πόλιν ὁ διάβολος ἀπεργάζεται. Καὶ τούτων ἁπάντων τὸ | |
| ἔπαθλον, στέφανος ἐκ φύλλων, ἀτιμίας ὑπόθεσις. | 312 | |
313 | Χλεύη τὸ διδόμενον, καὶ ἀπάτη τὸ λεγόμενον. Στέ‐ φανος ἄκαρπος, καὶ καρπὸν ἔχων τὴν κόλασιν· καὶ ὑπὲρ φύλλων σκιᾶς οὗτος ὅλος ἀναῤῥιπίζεται πόλε‐ μος. Καὶ γλῶτται πρὸς βλασφημίαν ὁπλίζονται, καὶ | |
| 5 | Ποιητὴς τῶν ἁπάντων ταῖς κατ’ ἀλλήλων λοιδορίαις διὰ βλασφημίας τοξεύεται· καὶ θυμὸς ἐκρηγνύμενος εἰς οὐρανὸν πέμπει τὰ ῥήματα. Ποίων ὀδυρμῶν ἄξια ταῦτα; ποῖος Ἱερεμίας ἀξίως θρηνήσειεν; Εἴθε μὲν οὖν μέχρι τῶν ἀπίστων τῆς συμφορᾶς τοῦτο τὸ εἶδος περιωρίζετο! | |
| 10 | βʹ. Ἀλλ’ Ἑλλήνων γὰρ ταῦτα θρησκεία, Ἰουδαίων ταῦτα μελέτη, διὰ μιμήσεως ἄγει πρὸς τὴν εἰδωλι‐ κὴν αἰσθανόντων ἀσέβειαν. Ἀλλ’ οἴμοι τῶν ὠδίνων! καὶ τῶν τοῦ Χριστοῦ προβάτων ἡ νόσος ἐφάπτεται. Καὶ οἱ τῇ τοῦ Χριστοῦ σφραγῖδι τετιμημένοι, καὶ οἱ | |
| 15 | τῆς τοῦ Πνεύματος κολυμβήθρας υἱοὶ, τὴν διαβολικὴν σαγήνην ἀσπάζονται· καὶ τὰ τέκνα τῆς χάριτος τοῖς ἐχθροῖς τῆς χάριτος συγχορεύουσι δαίμοσι· καὶ κάθ‐ ηται συγχορευτὴς τῶν Ἑλλήνων ὁ τῆς Χριστοῦ θυ‐ σίας προσκυνητὴς, οὐκ ἀκούων τοῦ Παύλου βοῶντος· | |
| 20 | Τίς γὰρ μετοχὴ δικαιοσύνῃ καὶ ἀνομίᾳ; Τίς δὲ κοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος; Ἢ τίς συμφώνησις Χριστῷ πρὸς Βελίαρ; Τίς δὲ μερὶς πιστῶν μετὰ ἀπίστων; Ἢ τίς συγκατάθεσις ναῷ Θεοῦ μετὰ εἰδώλων; Ἂν μεταξὺ τῆς ἀθεάτου θέας ἁρπα‐ | |
| 25 | σθῇς ὑπὸ θανάτου (κλέπτης γὰρ, ὡς ἴστε, τῶν ζών‐ των ὁ θάνατος, καὶ τελευτὴ προθεσμίαν οὐκ οἶδεν), ἐν ποίᾳ σε τάξει κατατάξει Χριστός; Ἐν τῇ τῶν Ἑλ‐ λήνων; Ἀλλὰ τῆς πίστεως περιφέρεις τὸ σύμβολον· Ἀλλὰ τοῖς πιστεύσασι συναριθμήσει; Καὶ πῶς τοῦτο | |
| 30 | ποιήσει τὸν τοῖς Ἕλλησι συγχορεύοντα; Ἀλλ’ ἵσως φλυαρία τοῖς ἀνηκόοις τὰ ῥήματα, καὶ λῆρος τῶν παιδευόντων ἡ φωνὴ, καὶ τῆς νουθεσίας οἱ λόγοι γέλωτος ὑπόθεσις. Ἀλλ’ εἰ μὲν ὑπήρχομεν ἀπείρατοι τῆς θείας ὀργῆς, εἶχεν ἂν ἴσως ἡ ἀπιστία καιρόν· εἰ | |
| 35 | δὲ τῆς μεταμελ[λ]ούσης ὀργῆς ἐκαρπωσάμεθα τὰ προ‐ οίμια, καὶ τὴν ἀντιλάμπουσαν ἡλίῳ πόλιν, διὰ κάλ‐ λος, εἰς ἔδαφος κεκλιμένην προσβλέπομεν· εἰ οἷς ὁρῶμεν οὐ παιδευόμεθα, δέος μὴ οἷς οὐχ ὁρῶμεν πεσούμεθα. Πόσους τὰ καθ’ ἡμᾶς ἐσωφρόνισεν! εἰς | |
| 40 | πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος τῶν ἡμετέρων κακῶν· καὶ καθάπερ βροντῆς, τῆς φήμης δια‐ δραμούσης, οἱ τῆς οἰκουμένης ἄνθρωποι κατεπλάγη‐ σαν· καὶ τὸ πένθος οἰκειωσάμενοι πρὸς εὐγνωμοσύ‐ νην ἐτράπησαν, καὶ τῷ φόβῳ τῆς φήμης τὰς τῆς | |
| 45 | πονηρίας ὁδοὺς ἀπετείχισαν. Ἆρ’ οὖν ἡμεῖς ἄκαρπον | |
| ἕξομεν τὴν ἑαυτῶν τιμωρίαν, καὶ ἀχαλίνωτος μενεῖ | 314 | |
316 | πρὸς κακίαν ὁ λογισμός; Μὴ βιασώμεθα τὸν φιλάν‐ θρωπον Δεσπότην πρὸς ἀγανάκτησιν μείζονα. Μὴ παρασκευάσωμεν τὸν εὐεργέτην, ποθοῦντα πρὸς τὸ πλήττειν κατασχολεῖσθαι· ἃ γὰρ μὴ βούλεται μετ‐ | |
| 5 | ερχόμενοι, πάντως ὧν οὐ βουλόμεθα, τούτων μεθέξο‐ μεν. Μὴ τοῖς διαβολικοῖς θαύμασι τὸν διάβολον θεραπεύοντες, τοῦ διαβόλου γενώμεθα σύγκληροι. Τέρψεων δαιμονικῶν τὴν διάνοιαν ἀποστήσωμεν. Ἀπεταξάμεθα διαβόλῳ, μὴ πάλιν αὐτῷ τεχνικῶς | |
| 10 | συνταξώμεθα. Συνεταξάμεθα τῷ Χριστῷ, μὴ πάλιν αὐτῷ δαιμονικῶς ἀποταξώμεθα. Ὀλίγος ὁ βίος, ἀγα‐ πητοὶ, καὶ ἅπαξ ὁ θάνατος, καὶ ἐπ’ ὄψεσιν ἡμῶν αἱ τῶν πόλεων συμφοραί. Φύγωμεν τὸν ἐξ ἀρχῆς τῶν ἀνθρώπων πολέμιον· καὶ προσδράμωμεν Χριστῷ τῷ | |
| 15 | διὰ παντὸς φιλανθρώπῳ. Μὴ γὰρ ἄχρι τῆς παρούσης ζωῆς τοῖς ἀνθρώποις τὰ τάγματα περιώρισται; λογοθέσιον ἡμᾶς ἀπεκδέχεται, καὶ κρίσις ἀπα‐ ράτρεπτος, καὶ κριτὴς φοβερὸς, ἢ πρὸς βασιλείαν καλῶν, ἢ πρὸς γέενναν ἐκπέμπων. Οἵαν ἂν ἐντεῦθεν | |
| 20 | ἑαυτοῖς ἐπιλεξώμεθα μερίδα, ταύτην ἐκεῖ τὴν κτῆσιν ἔχειν ἀνάγκη· οἷον ἂν κλῆρον ἐνταῦθα ποιησώμεθα, τοῦτον ἀναντιῤῥήτως ἐκεῖ καρπωσόμεθα. Φύγωμεν σκότος αἰώνιον, ἀγαπήσωμεν βασιλείαν οὐράνιον· φύγωμεν ἀκοίμητον σκώληκα· δράμωμεν πρὸς τοὺς | |
| 25 | τῆς ἀφθαρσίας στεφάνους. Φύγωμεν πῦρ ἀκατάσβε‐ στον· προσφύγωμεν ἀγαθῷ καὶ φιλανθρώπῳ Δεσπό‐ τῃ. Ταῦτα λέγομεν, ταῦτα παρακαλοῦμεν, ταῦτα μετὰ τοῦ Παύλου φθεγγόμεθα· Ἀξίως περιπατῆ‐ σαι τῆς κλήσεως, ἧς ἐκλήθημεν ἐν Χριστῷ· ᾧ ἡ | |
| 30 | δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 32t | ΛΟΓΟΣ ΚΗʹ. | |
| 33t | Εἰς τὸ, «Ἐὰν μὴ στραφῆτε, καὶ γένησθε ὡς τὰ | |
| 34t | παιδία, οὐ μὴ ἔλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν | |
| 35t | οὐρανῶν.» | |
| 36 | αʹ. Πολλὰς σωτηρίας ὁδοὺς ὁ Δεσπότης Θεὸς τῷ τῶν ἀνθρώπων ἀνεπέτασε γένει, τῷ πολυτρόπῳ τῆς κλήσεως, τὰς πολυσχιδεῖς τῶν ἀνθρώπων γνώμας χειρούμενος. Καὶ καθάπερ οἱ τῶν ἰατρῶν ἄριστοι | |
| 40 | πολυτρόπους ἰδέας ὑφαίνουσι, δι’ ὧν πολεμοῦσι τοῖς | |
| πάθεσιν· οὕτως ἀγαθὸς ὁ τῶν ἀνθρώπων Δημιουργὸς | 316 | |
317 | ποικίλας τῆς ψυχῆς τὰς ἑκουσίους νόσους θεώμενος, ποικίλα καὶ αὐτὸς τῆς φιλανθρωπίας τὰ φάρμακα, δι’ ἑκάστου τὴν ἑκάστου σωτηρίαν ἐργάζεται. Ἂν ἴδῃ τελώνην τελωνικοῖς μολυνόμενον κέρδεσι, δίδω‐ | |
| 5 | σιν ἴαμα καθαῖρον τὴν πρόθεσιν· ἂν ἴδῃ μορφὴν ἡδονὰς καπηλεύουσαν, μεταπλάττει τὸ πάθος εἰς ἔν‐ θεον ἔρωτα· ἂν ἴδῃ λῃστὴν μετανοοῦντα, διὰ πίστεως ἕλκει· ἂν ἴδῃ διώκτην ὑπ’ ἀγνοίας μαινόμενον, δι’ ἀστραπῆς σαγηνεύει· ἃν ἴδῃ στρατιώτην πιστὸν, δι’ | |
| 10 | ἐλεημοσύνης ἐφέλκεται. Ἄλλος μὲν οὖν παρθενίᾳ κοσμήσας τὰ μέλη, τιμιώτερος ὤφθη τῷ πλάσαντι· ἄλλος πραότητος ἐρασθεὶς ὑπὸ τῶν ἱερῶν Γραμμά‐ των θαυμάζεται· ἄλλος ζήλῳ καθωπλισμένος θείῳ, τὸν Ποιητὴν ἐπαινέτην ἐκτήσατο. Ἀλλ’ εἰ καὶ ποικίλοι | |
| 15 | τῆς σωτηρίας οἱ τρόποι, πᾶσι γοῦν ὁ τῆς ταπεινο‐ φροσύνης κόσμος ἁρμόδιος· μετὰ ταύτης καὶ σωφρο‐ σύνη θαυμάζεται, καὶ πίστις ἐπέραστος, καὶ δικαιο‐ σύνη ἀνόθευτος, καὶ ἐλεημοσύνης καρπὸς ἀληθέστε‐ ρος· καὶ μετάνοια τότε πιστεύεται, ὅταν τῇ ταπεινο‐ | |
| 20 | φροσύνῃ συνέζευκται. Διὰ τοῦτο τῶν ἁγίων οἱ κορυ‐ φαῖοι, ὅτε τῶν ὑπὲρ φύσιν ἀξιωθῶσι, τότε μάλιστα πρὸς ταπεινοφροσύνην ὁρῶσιν. Ἦλθε γοῦν εἰς ὁμιλίαν ποτὲ τὸ ποίημα, διελέγετο, καὶ λόγος ἀμοιβαδὸν ὡς ἐξ ἰσοτιμίας ἀπ’ ἀμφοτέρων ἐπέμπετο· καὶ ἦν ἰδεῖν | |
| 25 | πρᾶγμα παράδοξον· γλῶτταν πηλίνην τολμῶσαν οὐράνια φθέγγεσθαι, καὶ Θεὸν οὐκ ὀκνοῦντα πρὸς τὸν ἐν γῇ ἀντιφθέγγεσθαι· τοιαῦτα γὰρ τῆς ταπεινοφρο‐ σύνης τὰ κέρδη, ἀνθρώπους εἰς ὕψος ἀνάγει, καὶ πείθει Θεὸν ἀνθρώποις προσδιαλέγεσθαι. Ὅτε γοῦν | |
| 30 | τοῖς οἰκείοις ῥήμασιν ὁ Ἀβραὰμ προέπλεξε τὸ, Ἐγώ εἰμι γῆ καὶ σποδὸς, τότε μάλιστα τῇ ἐπιγνώσει τῆς φύσεως ὑπερβαίνει τῇ ἀξίᾳ τὰ μέτρα τῆς φύσεως. Οὕτω καὶ Μωϋσῆς, ὁ τοῦ Ἀβραὰμ τῶν τρόπων διά‐ δοχος, τῇ πρὸς Θεὸν διαλέκτῳ τιμηθεὶς, ἑαυτὸν ἀπ‐ | |
| 35 | ηυτέλιζεν· Ἰσχνόφωνός εἰμι καὶ βραδύγλωσσος. Ὅσῳ γὰρ καταστέλλει τὸ φρόνημα, τοσούτῳ τὴν χάριν ἐφέλκεται· καὶ γίνεται μέτρον αὐξήσεως τῆς ταπεινοφροσύνης ἡ δύναμις. Ὅτι καὶ ὁ τῶν ἀνθρώπων Δημιουργὸς, οἷον δή τι πρέπον ἐν δυνάμει τὴν ταπει‐ | |
| 40 | νοφροσύνην μετέρχεται, καὶ τὴν θεότητα κρύψας, μορφὴν περιβάλλεται δούλου. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Παῦλος τῷ κατὰ Χριστὸν ὑποδείγματι δυσωπεῖ τοὺς ἀκούον‐ τας, Τοῦτο φρονείσθω, λέγων, ἐν ὑμῖν, ὃ καὶ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Ταύτην καὶ ὁ Χριστὸς ἐν Εὐαγγελίοις, | |
| 45 | ποικίλως τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς ἐκπαιδεύει· ποτὲ μὲν βοῶν· Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, οἳ τὸν ὄγκον τῶν τρόπων ἐμίσησαν, καρπὸν τοιαύτης πτω‐ χείας, τὸν οὐρανοῦ πλοῦτον ἐπαγγελλόμενος· πο‐ τὲ δέ· Πᾶς γὰρ ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν, ταπεινωθήσε‐ | |
317(50) | ται· καὶ ὁ ταπεινῶν ἑαυτὸν, ὑψωθήσεται. | 318 |
320 | τῇ πρὸς ἑκάτερα περιστροφῇ τὸ πάθος ἰώμενος. Ἀλλ’ ὡς ἔοικεν, οὔπω τῆς ταπεινοφροσύνης οἱ φιλολόγοι (α) ταῖς τῶν μαθητῶν ψυχαῖς ἐπεπήγεισαν. Ἀλλ’ ἐπειδὴ καὶ τοὺς τῆς βασιλείας ἔφερον λόγους εἰς μέσον, | |
| 5 | ἠρέθιζον τῇ μνήμῃ τὸν πόθον. Τότε προσελ‐ θόντες οἱ μαθηταὶ διεπυνθάνοντο λέγοντες· Τίς ἄρα μείζων ἐστὶν ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν; Ὁ τῆς βασιλείας πόθος, φιλοπροτιμίας ἐγέννησε πάθος· καὶ τοῦ πάθους ἡ ἐρώτησις ἔλεγχος· Τίς ἄρα | |
| 10 | μείζων ἐστίν; βʹ. Καὶ μὴ θαυμάσῃς, εἰ τῶν μαθητῶν ὁ λόγος δουλεύει τοῖς πάθεσιν· ἀνθρώπους γὰρ ὄντας αὐτοὺς, μαθητὰς ἑαυτῆς ἡ χάρις συνήθροισεν· ἵνα καὶ συγ‐ γνωρίσας τὴν φύσιν, μεταβάλῃς, ὡς ἐκεῖνοι, τὸν | |
| 15 | τρόπον· καὶ ἀνθρώπους ὄντας, ἀνθρώπων παιδευτὰς κατεσκεύασεν, ἵνα τῷ ὁμοίῳ τοῦ πταίσματος, καθ‐ ηγητὰς δείξῃ συγγνώμονας· καὶ τῇ κοινωνίᾳ τῶν παθῶν φιλανθρωπίαν πρὸς τῇ διδασκαλίᾳ προσμί‐ ξωσι. Διὰ τοῦτο τῇ κατ’ ὀλίγον μελέτῃ πρὸς τὰς | |
| 20 | γνώμας τῶν ἐκτελεστέρων ἀνάγονται, ἵνα μάθωσι διδάσκειν, ὡς ἐδιδάχθησαν πρότερον. Οὕτως ἄρα ποτὲ τῷ Πέτρῳ, φόβῳ κόρης τὸν Δεσπότην ἀρνησαμένῳ, τὸ ἐπιπλήττειν ἀφεὶς, τὴν συγγνώμην ἐδίδου, διδά‐ σκων, ὅπως χρὴ τῶν πταιόντων ἀνέχεσθαι. Πέτρε, | |
| 25 | φησὶ, φιλεῖς με; Σὺ, φησὶν, οἶδας ὅτι φιλῶ σε. Βόσκε τὰ πρόβατά μου. Ἐδέξω τῆς ἀσθενείας τὴν αἴσθησιν; ἐπέγνως τῆς μεγαλαυχίας τὸν ὄλισθον; ἐδιδάχθης διὰ πείρας, σαυτῷ μὴ πιστεύειν; ἐπ‐ έγνως τὰ μέτρα τῆς φύσεως; ἔμαθες ὡς πανταχοῦ | |
| 30 | χρεία τῆς χάριτος; μεταδίδου συγγνώμης, ἧς ἐδεήθῃς αὐτὸς διδασκόμενος. Μὴ ἀτιμάσῃς τῆς μετανοίας τὸ φάρμακον, ἧς τὴν πέτραν ἐθαύμασας· Βόσκε τὰ πρόβατά μου. Οὕτως ἄρα καὶ νῦν προσελθόντες ἠρώτων· Τίς ἄρα μείζων ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐ‐ | |
| 35 | ρανῶν; Τί οὖν ὁ Σωτήρ; Φέρει τὸ πταῖσμα, καὶ διορθοῦται τὸν τρόπον. Ἀφεὶς γὰρ τὴν ἀπόκρισιν, χωρεῖ εἰς τὴν παραίνεσιν· καὶ λογισμὸν νηπιώδη διωρθοῦτο τοῖς παιδικοῖς ὑποδείγμασι. Καλέσας γὰρ παιδίον, καὶ στήσας αὐτὸ, πρὸς αὐτοὺς ἔφησεν· | |
| 40 | Ἐὰν μὴ στραφῆτε, καὶ γένησθε ὡς τὸ παι‐ δίον, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Ξένη τῶν πραττομένων ἡ θέα. Τίς μείζων, ἐρωτηθεὶς, καὶ παιδίον ἐν μέσῳ παρ‐ έστησεν, οὐδ’ ἀποκρίσεως ἀξιοῖ τὴν ἐρώτησιν; Ἔθος | |
| 45 | γὰρ τῷ Δεσπότῃ, μὴ πρὸς τὰς ἐρωτήσεις ὁρᾷν, ἀλλὰ πρὸς τὸν τῶν ἐρωτώντων τρόπον ὑπαντᾷν. Φαρισαῖος γοῦν τίς ποτε νόσῳ φιλαργυρίας φλεγόμενος, καὶ | |
| θαυμάτων πλῆθος ὁρῶν, πλεονεξίας ἔρωτι προσελθὼν | 320 | |
321 | τῷ Δεσπότῃ τὸν μαθητὴν ὑποκρίνεται, ἵνα τέχνην θαυμάτων μαθὼν, ἔχῃ χρημάτων ἐμπορίαν τὰ θαύ‐ ματα. Ἀκολουθήσω γὰρ, φησὶν, ὅπου δ’ ἂν ἀπέρχῃ. Πρὸς ὃν ὁ Κύριος, πρὸς τὴν γνώμην, οὐ πρὸς τὴν | |
| 5 | φωνὴν, ἀποκρίνεται, γυμνάσας τῷ λόγῳ τὸν τρόπον· Αἱ ἀλώπεκες γὰρ, φησὶ, φωλεοὺς ἔχουσι, καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατασκηνώσεις· ὁ δὲ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ. Τί θαυμάτων ὑποκρίνῃ πόθον, χρημάτων κρατούμε‐ | |
| 10 | νος ἔρωτι; Τί πλοῦτον ζητῶν, πρὸς τὸν τῆς πενίας νομοθέτην ἐλήλυθας; Οὐ γίνεται πρόσοδος χρημάτων τὰ θαύματα. Πτηνῶν πενέστερον ἐμὲ τὸν θαυματουρ‐ γοῦντα θεώρησον. Οὐ γίνεται χρυσὸς θαυμάτων καρ‐ πὸς, οὐδὲ τοῦτο ἡμῶν παραδόξων γεώργιον. Οὕτω | |
| 15 | καὶ νῦν, οὐ πρὸς τὴν τῶν μαθητῶν ἐρώτησιν ἀπο‐ κρίνεται· συμβουλεύει δὲ τοῖς ἐρωτῶσι τὰ δέοντα. Τίς ἄρα μείζων ἐστίν; Τί με, φησὶ, πρόωρον ἀπαι‐ τεῖτε τῶν μελλόντων ἀπόφασιν; τὸ πρὸ καιροῦ δι‐ καστήριον καθίζειν βιάζεσθε; Τί τὸν τῆς κρίσεως ὁ | |
| 20 | καιρὸς, οὐχὶ κρίσεως· ἀγώνων καιρὸς, οὐ τῶν ἀγω‐ νισμάτων ἀντίδοσις. Τί με νῦν ἀγωνοθέτην πρὸ τῶν ἀγώνων γενέσθαι βιάζεσθε; Ἴδω πρῶτον τὸν κάμα‐ τον, καὶ τότε δωροῦμαι τὸν στέφανον. Ἴδω τὰ ἔργα, καὶ τὴν ἀξίαν ψηφίζομαι. Ἐὰν μὴ στραφῆτε, καὶ | |
| 25 | γένησθε ὡς τὸ παιδίον. Τί περὶ πρωτείων ἐρίζετε, τὴν ὁδὸν τῆς βασιλείας πολυπραγμονεῖν καταλείψαν‐ τες; Τί μήπω τὴν κλῆσιν εὑρόντες, τὸ πρωτεύειν φαντάζεσθε; Αὕτη μόνη τῆς βασιλείας ὁδὸς, αὕτη τῶν οὐρανίων κλίμαξ· Ἐὰν μὴ στραφῆτε, καὶ γέ‐ | |
| 30 | νησθε ὡς τὸ παιδίον· οὐχ ἵνα τὴν φύσιν ἀνακάμ‐ πτειν βιάζησθε, οὐδ’ ἵνα τὴν ἡλικίαν ὑποστρέφειν παρὰ φύσιν παρασκευάσητε, οὐδ’ ἵνα τοῦ χρόνου τὸν δρόμον ὑποποδίζειν διδάξητε· ἀλλὰ τὸν τρόπον, μὴ τὸν χρόνον ἀλλάξατε. γʹ. Νικόδημος μὲν οὖν ὁ τὴν νύκτα πρὸς μαθη‐ τείαν ἐλθὼν, συνεργὸν ἐπισπώμενος, ὁ νυκτὸς μαθη‐ | |
| 35 | τὴς τῷ σκότῳ θεραπεύων τὸν φόβον, ἀκούσας ποτὲ τοῦ Σωτῆρος· Ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἄνωθεν, οὐ δύ‐ ναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, τὴν φύσιν προβάλλεται τῶν χρόνων ἀντίδικον, καὶ καταφεύγει πρὸς τὸν χρόνον, τὴν χάριν οὐ λογιζόμε‐ | |
| 40 | νος. Καὶ πῶς δύναται, φησὶν, ἄνθρωπος γέρων ὢν, εἰσελθεῖν εἰς τὴν κοιλίαν τῆς μητρὸς αὑτοῦ; Ἀπόβλεψον, ὦ Νικόδημε, τοὺς λόγους τῆς χάριτος· οἶδε καὶ πρεσβύτας ἀναπλάττειν, καὶ γέρουσι τόκον χαρίζεσθαι. Ἀλλ’ ἡ τῆς φύσεως γέννησις τῷ τεχθέντι | |
| 45 | τὴν γῆν ὑποστρώννυσιν· αἱ τῆς χάριτος ὠδῖνες οὐ‐ ρανῷ τὸ τεχθὲν ἀπογράφονται. Μὴ δῆτα καὶ ὑμεῖς, ὦ μαθηταὶ, τὰς Νικοδήμου φωνὰς μελετήσατε, μηδὲ τὰς ἀπίστους ἐκείνου ὑποβάλλεσθε ῥήσεις· Πῶς γε‐ νέσθαι δυνατὸν παιδίον; πῶς ὑποστρέφειν αὖθις πει‐ | |
321(50) | ρασώμεθα φύσιν; Βούλεσθε γενέσθαι παιδία; μιμή‐ σασθε τῶν παιδίων τὸ ἦθος, ἄκακον ἀναλάβετε τρό‐ πον. Ἐκείνοις λόγος ἀξίας οὐδείς· ἐκεῖνα φιλοπρωτίας οὐ νενόσηκε πάθος· οὐκ οἶδε πατέρων ἐπανθοῦσαν εὐγένειαν· οὐκ ἐπὶ πλούτου ὑπερηφανίᾳ κομπάζει, | |
| 55 | οὐδὲ περὶ γονικῶν ἀξιωμάτων πλῆθος. Καὶ ὁμι‐ | 322 |
324 | λεῖ τοῖς ὁμήλιξιν. Ὄψει δεσπότην ὁμοῦ καὶ οἰκέτην ἐν πᾶσιν ἀναστρέφοντας· ὄψει πένητα παῖδα καὶ πλούσιον τὸ πρὸς ἀλλήλους οὐκ ἐγνωκότας διάφορον, οὐ καθέδρας διαφορὰν, οὐ παιδείας ἐναλλαγήν· ἀλλ’ | |
| 5 | ἔτι μένει καθαρὰ πάθους ἡ φύσις, ἀμιγὴς κακίας ἡ γνώμη· ἐλευθέρα πανουργίας ἡ προαίρεσις· ὁ λογισμὸς, πονηρίας ἀλλότριος· ἡ ψυχὴ, πρὸς κακίαν ἀγύμναστος· οὔπω γὰρ ὤγκωσε τὸν λόγον ὁ χρόνος· οὔπω χρημάτων ἐγέννησεν αἴσθησιν· οὔπω τοῖς τῆς εὐγενείας ἔμαθεν | |
| 10 | ἄνθεσι τέρπεσθαι· οὔπω τὴν ἀκοὴν πέπληκται προγονι‐ κοῖς κατορθώμασι· οὔπω πάθεσιν ἀξίας μολύνεται· οὔπω τι μέγα τὴν κτῆσιν νενόμικεν· οὔπω τιμαῖς ἡ φύσις ἀγάλλεται· οὔπω φιλοδοξίᾳ ὁ τρόπος ἀγρεύεται· ἀλλ’ ἔτι μένει τὸ τῆς φύσεως ἀπαραχάρακτον νόμισμα. | |
| 15 | Ἐὰν μὴ στραφῆτε, καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία. Καὶ προσεπαύξων τὴν ἀνάγκην τῆς συμβουλῆς, Οὐ δύ‐ νασθε, φησὶν, εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Πάσης ἑτέρας ὁδοῦ τὰς ἐλπίδας ἐκπέμ‐ ψατε, καὶ τοὺς φιλοπρωτίας ἀπόθεσθε λόγους. Οὐ | |
| 20 | δυνατὸν γὰρ ἀξίας ὁμοῦ καὶ βασιλείας ἐρᾷν. Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν φιλόδοξον ἐραστὴν ἀποσείεται· φιλότιμον ἀποκρούεται πόθον. Ταπεινοφροσύνης μι‐ σθὸς, οὐ φιλοπρωτίας καταγώγιον. Ἆρ’ οὖν πρὸς μόνους, ὦ Δέσποτα διαλέγῃ; ἆρα μόνους οὐρανὸς | |
| 25 | τοὺς ἀποστόλους ἐκδέχεται, καὶ μέχρις αὐτῶν περι‐ γράφεις τὸ δῶρον; Ὅστις οὖν, φησὶ, ταπεινώσει ἑαυτὸν ὡς τὸ παιδίον τοῦτο. Κοινόν ἐστι τῆς ταπει‐ νοφροσύνης τὸ πάθος· κοινὴ ἡ τῆς βασιλείας ὁδός· ἡ τοῦ ἤθους μίμησις τὴν κτῆσιν ἐφέλκεται. Κτήτορα | |
| 30 | γὰρ ὑπερήφανον οὐρανὸς οὐ προσίεται· μισεῖ τὸ πάθος, κἂν ὑποκρίνεται πόθον· μισεῖ τὸν τρόπον, κἂν ἐρᾷν σχηματίζεται. Ὅστις οὖν ταπεινώσει ἑαυ‐ τὸν ὡς τὸ παιδίον τοῦτο, οὗτός ἐστι μείζων ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν. Τί περὶ πρωτείων διαπυν‐ | |
| 35 | θάνεσθε; Λάβετε κανόνα τῆς γνώσεως, μάθετε τὴν ὁδὸν τῆς ἀξίας· ταπεινοῦσθε τὸν τρόπον, καὶ στε‐ φανοῦσθε τῇ χάριτι. δʹ. Τί οὖν, ὦ Δέσποτα, παῖδας ἀληθῶς γενέσθαι τῷ τρόπῳ κελεύεις; καὶ ποῖος τῆς νηπιώδους ταύτης | |
| 40 | ὁ καρπὸς προαιρέσεως; Ὅστις δ’ ἂν δέξηται, φησὶ, παιδίον ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου, ἐμὲ δέχεται. Τὴν ἐμὴν αὐτοῖς περιάπτω τιμὴν, ἐν αὐτοῖς τὴν ἐμὴν θεραπείαν ὁρίζομαι. Ὁ γὰρ τούτους δι’ ἐμὲ θερα‐ πεύων, ἐμὲ δι’ αὐτῶν φιλοφρονεῖται. Δεχέσθωσαν | |
| 45 | τὰς τιμὰς, οὗ τὰς ἐντολὰς περιβάλλονται. Τί οὖν, ἂν ὦσι τὸν τρόπον θρασεῖς; Διὰ τῶν οὕτω διακειμέ‐ νων τὸ θράσος γυμνάζει, τὴν τούτων πραότητα κα‐ κίας ὕλην ποιούμενος. Ἂν λοιδορῶσιν, ἂν ἐπιφέρωσι | |
| μάστιγας, ποία τις αὐτοῖς τῆς ἀδικίας θεραπεία; | 324 | |
325 | Ὃς δ’ ἂν, φησὶ, σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευσάντων εἰς ἐμὲ, συμφέρει αὐτῷ ἵνα κρεμασθῇ μύλος ὀνικὸς περὶ τὸν τρά‐ χηλον αὐτοῦ, καὶ καταποντισθῇ ἐν τῷ πελάγει | |
| 5 | τῆς θαλάσσης. Ὧν γὰρ οἰκειοῦμαι τὰς τιμὰς, τού‐ των οὐ παρατρέχω τὰς ὕβρεις· ἔσται γὰρ τιμωρία τῆς λοιδορίας διάδοχος. Ὁ μὲν οὖν μύλου δεσμώτην περιφέρων τὸν τράχηλον, καὶ κατὰ τοῦ πελάγους ῥιπτούμενος, τῷ τάχει τοῦ θανάτου, τῆς τιμωρίας | |
| 10 | φεύγει τὴν αἴσθησιν· ὁ δὲ εἰς τοὺς ἐμοὺς πλημμε‐ λήσας τι παῖδας, κόλασιν ὑποδέχεται πέρας οὐκ ἔχουσαν. Μετέλθωμεν τοίνυν πραότητα λόγων, ἣν οὕτω φοβερῶς ὁ Χριστὸς ἐπύργωσε τείχεσιν. Ἀγα‐ πήσωμεν ταπεινοφροσύνης φυτὸν, οὗ καρπὸς οὐρα‐ | |
| 15 | νός. Φύγωμεν ὑψηλὸν λογισμὸν εὐκατάπτωτον. Προ‐ φητικαῖς συντραφῶμεν φωναῖς, λεγούσαις· Καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει. Πιστεύσωμεν τῷ εἰπόντι· Ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν, ταπεινωθήσεται· καὶ ὁ ταπεινῶν ἑαυ‐ τὸν, ὑψωθήσεται. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 20t | ΛΟΓΟΣ ΚΘʹ. | |
| 21t | Εἰς τὸ, «Δεῦτε πρός με, πάντες οἱ κοπιῶν‐ | |
| 22t | τες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω | |
| 23t | ὑμᾶς.» | |
| 24 | αʹ. Οἱ μὲν ἐπὶ γῆς βασιλεῖς τὸ τῶν πολεμίων στρα‐ | |
| 25 | τόπεδον χειρωσάμενοι, πρὸς ἀπεχθεστέραν δουλείαν τοὺς ἀντιστάντας βιάζονται, καὶ φρόνημα φέρειν ταπεινὸν τὸν αἰχμάλωτον ἀναγκάζουσι, τῇ τοῦ βίου μεταβολῇ τὰς τῆς τόλμης εἰσπραττόμενοι δίκας. Ὁ δὲ Χριστὸς ὁ ἀληθινὸς βασιλεὺς, πολέμου νόμῳ, καὶ | |
| 30 | οἰκονομίας σοφίᾳ, τὴν τοῦ διαβόλου τυραννίδα κρα‐ τήσας, τοὺς ὑπ’ ἐκείνου κατὰ Δεσπότου φρονήσαντας, εἰς ἐλευθερίαν καλεῖ, καὶ πρὸς βασιλείας ἀπόλαυσιν μεταπέμπεται· γαληνῷ μὲν τῷ βλέμματι, διηπλωμέ‐ ναις δὲ ταῖς χερσὶ, καὶ πρὸς ἑαυτὸν νευούσαις, καὶ | |
| 35 | φωναῖς φιλανθρώποις ἐφέλκεται, λέγων· Δεῦτε πρός με, πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς. Πέλαγος φιλανθρωπίας γενόμενος κεχυμένῳ ῥοθίῳ κατακλύζει τοὺς ἅπαντας. Δεῦτε πρός με, πάντες οἱ κοπιῶντες· οἱ τῷ διαβόλῳ κατ’ | |
| 40 | ἐμοῦ συμφραξάμενοι, μετ’ ἐμοῦ τοῖς ἐμοῖς ἀγαθοῖς ἐντρυφήσατε· οἱ τοῖς κατ’ ἐμοῦ κοπωθέντες πολέμοις, ἐν τοῖς ἐμοῖς ἀναπαύεσθε δώροις. Ἀλλάξασθε τῆς δια‐ βολικῆς δουλείας τὴν ἐμὴν βασιλείαν. Ἐκόπωσεν ὑμᾶς εἰς τὰς κατ’ ἐμοῦ παρατάξεις ἐκεῖνος· ὥπλισεν ὑμᾶς | |
| 45 | παρανομίαις ὁ Δυσμενὴς, ἀσεβείας πανοπλίαν ἐνέδυ‐ σε, μιαιφονίας περιέβαλε θώρακα, τόξοις ἀδικίας τὰς χεῖρας συνέδησε, πρὸς τὰς ἀκολάστους ὑμῶν ἐκύμηνε πράξεις, πρὸς τὰς τῶν εἰδώλων θεραπείας ἐστρατο‐ λόγησε, κατέκοψεν ὑμᾶς ἀνενδότοις πολέμοις, καὶ | |
325(50) | ἄνεσις ὑμῖν ἐμοὶ πολεμοῦσιν οὐκ ἦν. Ἀλλ’ ἰδοὺ πάρ‐ ειμι πρὸς ὑμᾶς καλούμενος· Δεῦτε πρός με, πάντες | |
| οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι. Ἀρχαῖος οὗτος | 326 | |
328 | τῆς φιλανθρωπίας ὁ νόμος, ἀεὶ ταῖς τῶν ἀνθρώπων γενεαῖς παροδεύσας. Εἰ γὰρ μὴ ταύτην ἐξ ἀρχῆς τὴν φιλανθρωπίαν ὁ Θεὸς προεβάλετο, οὐκ ἂν φύσις ἐκ παρακοῆς ἀρξαμένη προῆλθεν· ἀλλ’ ἔμεινεν ἂν μέχρι | |
| 5 | τοῦ πρώτου. Συνανασπώμενον ἔπλασε χερσὶ τὸν Ἀδὰμ, ἐκ γῆς μὲν αὐτῷ διαμορφώσας τὸ σῶμα, ψυχὴν δὲ ἀθάνατον ἐξ οὐδενὸς τεκτηνάμενος, τοὺς τῆς βασιλείας χαρακτῆρας ἐνέδυσε, παράδεισον τρυ‐ φῆς καταγώγιον ἔδωκε· τὰς τῶν ζώων ἀγέλας τοῖς | |
| 10 | ποσὶν ὑπεστόρεσε· δημιουργὸν ὀνομάτων πεποίη‐ κεν ὡς οἰκείων κτημάτων, καὶ τὰς τῶν ζώων φύσεις παρή[γα]γεν οὐκ οὔσας. Ἀδὰμ δὲ τοῖς πλασθεῖσι προσηγορίαν ἀνέπλαττε. Καὶ Θεὸς μὲν παρῆγε προσ‐ τάγματι· οὗτος δὲ τὰ παραχθέντα διεκόσμει ταῖς κλή‐ | |
| 15 | σεσι, καὶ τῆς κτίσεως φιλοτιμίᾳ τῷ Δημιουργῷ μερι‐ ζόμενος. Ἐγίνετο καὶ παστὸς ὁ παράδεισος, καὶ νύμ‐ φη μὲν ἐκ πλευρῶν ἀνεφύετο· Θεὸς δὲ νυμφαγωγὸς τῶν ἀντιπλασθέντων ηὑρίσκετο, τῇ τῶν χειρῶν κατ‐ οχῇ πρὸς γάμον συναρμόζων, καὶ φύσεως πατέρας | |
| 20 | τοὺς πλασθέντας εἰργάσατο, καὶ φυτοῦ ῥίζαν ἀνθρώ‐ ποις, ἀφ’ ἧς τὸ γένος ἐβλάστησε. Τί οὖν τῆς τοιαύ‐ της εὐεργεσίας τὸ πέρας; Ἑνὸς ἀποχῇ φυτοῦ τὸν εὐεργέτην ὁ τιμηθεὶς οὐκ ἐτίμησεν· ἀλλ’ ἠνέσχετο διαβόλου κατὰ Θεοῦ φθεγγομένου, καὶ ἀκροατὴς ῥη‐ | |
| 25 | μάτων ἐγένετο, δι’ ὧν ἐπίβουλος ὁ Δημιουργὸς ἐνο‐ μίζετο, καὶ τὴν τόλμαν ἤλεγχεν ἡ χεὶρ βρώσεως ἁψαμένη, μόνῳ τειχιζομένης Θεῷ. Ἡ μὲν οὖν τόλμα τὴν ἐσχάτην τιμωρίαν ἀπῄτει· Ἀδὰμ δὲ τῷ συνει‐ δότι βαλλόμενος, ἐκύρου τῇ φυγῇ τὴν κατάγνωσιν· | |
| 30 | καὶ ἀντιπρόσωπον θέαν οὐ φέρων, δραπετεύων ἐκρύ‐ πτετο. Τί οὖν; ἀθρόον ἐπιφανεὶς ὁ Δεσπότης, ὤφθη τῆς ἐλπίδος φιλανθρωπότερος, καὶ πατρικὴν, οὐ δι‐ καστικὴν πρὸς αὐτὸν ἀπεφθέγγετο ῥῆσιν. Ἀδὰμ, τὸ φιλοτίμημα ἐπιζητῶ, τὸ τῆς ἐμῆς ἀξίας ἔμψυχον | |
| 35 | ἄγαλμα. Οἶδα τὰ παρὰ τοῦ διαβόλου κατὰ σοῦ μηχα‐ νήματα· οἶδα τὸν φθόνον, ᾧ πληγεὶς τῆς παῤῥησίας ἐκπέπτωκας· ἔδειξεν ἄτιμον φυγάδα τὸν Θεοῦ διαλέ‐ κτῳ τιμώμενον· καὶ ἣν ἔστησα μέσην τῆς κτίσεως εἰκόνα, ταύτην φυτῷ μέσῳ φυγαδεύσας κατέκρυψε· | |
| 40 | τοῖς τῆς ἀπάτης κατετόξευσε βέλεσι, παραβάσεως φορτίον ἔθηκε· πολεμεῖν πρὸς εὐεργέτην ἐδίδαξεν, εὐσεβείας αἰχμάλωτον ἔδειξε, δοῦλον ἁμαρτίας εἰρ‐ γάσατο. Ἀλλὰ φάνηθι μόνον, καὶ τοῦ λυποῦντος δέ‐ χου τὴν ἴασιν· κομίζου τοῦ πταίσματος ἐν μετανοίᾳ | |
| 45 | τὸ φάρμακον. Ποῦ εἶ; βʹ. Τοιαῦτα μὲν πρὸς ἕνα διαλεγόμενος πταίσαντα. Νυνὶ δὲ γένεσιν ὅλοις ἀνθρώπων τὰς τῆς φιλανθρω‐ πίας συνευρύνει φωνάς· Δεῦτε πρός με, πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι. Καλῶς, Πάντες. | |
328(50) | Μηδεὶς μικρολογίας καταγινωσκέτω Δεσπότου· ἀν‐ έκλειπτος παρ’ ἐμοὶ φιλανθρωπίας πηγὴ, καὶ πᾶν εἶδος ἁμαρτίας παρασύρειν ἰσχύουσα. Πόσοι πταί‐ σμασι καθημερινοῖς παροξύνουσι! πόσοι φίλτρῳ τῶν ἁμαρτημάτων τοὺς ἐμοὺς νόμους ὑβρίζουσιν! Ὁ μὲν | |
| 55 | ἁρπαγὰς καταδιώκει χρημάτων· ἕτερος δόλους τῷ | 328 |
329 | πλησίον ὑφαίνει· ἄλλος γάμους ἀλλοτρίους συλᾷ ἄλλος δίκας συμπλέκει λῃστεύων τὸ δίκαιον· ἄλλος τὸν ἐξ ἐπιορκίας ἐρανίζεται πλοῦτον· ἄλλος καθ’ ἑτέρου τῇ μὲν ψυχῇ φωνᾷ, κολακεύει δὲ τῇ γλώτ‐ | |
| 5 | τῃ· ἄλλος τὸ τοῦ φθόνου βέλος κατὰ τοῦ πλησίον ἀφίησιν· ἄλλος ἐπιβλάπτειν σεμνύνεται, καὶ τὴν ἀδικίαν δυναστείαν νενόμικεν. Ἀλλὰ, Δεῦτε, πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύ‐ σω ὑμᾶς. Νεύσατε μόνον πρὸς ἐμὲ, καὶ τὴν θερα‐ | |
| 10 | πείαν κοσμίσασθε. Παρ’ ὑμῖν τὰ ἁμαρτήματα, παρ’ ἐμοὶ τὰ ἰάματα· παρ’ ὑμῖν τὰ τραύματα, παρ’ ἐμοὶ τὰ φάρμακα· μετάνοιαν ἐπιζητῶ μόνον, καὶ θεραπεύω τὸ ἕλκος. Δείξατέ μοι τὴν τοῦ τρόπου με‐ ταβολὴν, καὶ κομίσασθε τὴν τοῦ λυποῦντος ἀπαλλα‐ | |
| 15 | γήν. Ὁ μὲν οὖν Μωϋσέως νόμος ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν πλημμελημάτων ὀξύνει τὸ ξίφος, καὶ φόβος αὐτῷ συν‐ δικάζει θανάτῳ· καὶ τὰς τῆς κατάρας εὐθὺς ἐπαφίησι ψήφους· μετάδοσιν οὐ δέχεται πταίσματος· μετανοίας ἀποστρέφεται δάκρυα· συναναιρεῖ συναμαρτήσαντα | |
| 20 | τῷ πταίσματι. Ἐγὼ δὲ τὴν μὲν ἁμαρτίαν μισῶ, τὸν δὲ ἁμαρτωλὸν ἐλεῶ μετανοοῦντα· κἂν ἴδω δά‐ κρυον φερόμενον, τὸ χρέος ἀφίημι· ἅπερ ὁρῶ, παρ‐ ορῶ, πρὸς τὴν τοῦ τρόπου μεταβολὴν ἀφορῶν· καὶ τὸ παρὸν παραγράφομαι πταῖσμα, τὸ ἐσόμενον | |
| 25 | ἐλπίζων κατόρθωμα, καὶ τοῖς δευτέροις ἀπαλείφω τὰ φθάσαντα· «Ἴδετε γὰρ ὅτι πρᾶος εἰμὶ καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ, καὶ εὑρήσετε ἀνάπαυσιν. Ὁ γὰρ ζυγός μου χρηστὸς, καὶ τὸ φορτίον μου ἐλα‐ φρόν ἐστι.» Διάθεσιν ἐρευνῶ, καὶ τὴν γνώμην ζη‐ | |
| 30 | τῶ· καὶ μόνῳ πόθῳ τῆς ψυχῆς τὴν δικαιοσύνην ὁρί‐ ζομαι. Οἶδα καὶ ἀκουσίοις νέμειν συγγνώμην, καὶ τὰ ἐξ ἀγνοίας παραπέμπομαι πταίσματα. Ἀπήλαυσέ μου τῆς τοιαύτης φιλανθρωπίας ὁ προφήτης Δαυὶδ προλαβὼν τῇ πείρᾳ τὸν χρόνον τῆς χάριτος, ὃς | |
| 35 | μικρόν ποτε λογισμοῦ παραβλέψας, μοιχικῷ παρὰ διαβόλου κατετρώθη τοξεύματι· ἐφ’ οἷς ὁ μὲν νόμος τιμωρίαν ἐπῆγε, καὶ κατὰ τοῦ προφήτου τὸ ξίφος ἠκόνα· νόμος γὰρ οὐκ οἶδε γνώμῃ μετρεῖν τὸ πλημ‐ μέλημα, κρίνει δὲ μόνον τὸ φαινόμενον ἔγκλημα, | |
| 40 | κατορθωμάτων πλῆθος προλαβὸν οὐκ αἰδούμενος, | 330 |
332 | καὶ τὴν πρᾶξιν κολάζει. Ἤκουσε, «Δεῦτε οἱ κο‐ πιῶντες,» καὶ τὴν φωνὴν οἰκειούμενος ἔτρεχεν. Εἷς εἰμι, λέγων, τῶν τελωνικοῖς βαρουμένων φορτίοις· τὸν σὸν ὑποβαίνω ζυγὸν, τὸ σὸν ἀσπάζομαι δίκτυον. | |
| 5 | Καὶ γέγονεν ὁ τελώνης τῶν τελωνούντων καθάρσιον. Οὐ μὴν ἄχρι τούτων ἔστη τῆς φωνῆς ἡ ἐνέργεια. Καθάπερ εὐρεῖα σαγήνη, πρὸς πλατὺ πέλαγος πλα‐ τυνθεῖσα, τὰ τῶν πανταχόθεν ἰχθύων ἀγρεύει συστή‐ ματα· τὸν αὐτὸν ἄρα τρόπον αἱ τῶν ἁμαρτωλῶν | |
| 10 | ἀγέλαι τὴν σωτηριώδη τῆς φωνῆς σαγήνην κατέτρε‐ χον. «Πολλοὶ γὰρ, φησὶ, τελῶναι καὶ ἁμαρτωλοὶ συνέκειντο τῷ Ἰησοῦ βοῶντι· Δεῦτε πρός με, πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι. Οὐ στενοχωροῦμαι τοῖς πλήθεσιν, οὐκ ἀποκάμνω τοὺς | |
| 15 | πάντας ὑποδεχόμενος. Οὐχ οὕτω μου μικρὸν τῆς φιλ‐ ανθρωπίας τὸ πέλαγος, ὡς τοῖς εἰσρέουσι τῶν ἁμαρ‐ τωλῶν ποταμοῖς στενοχωρεῖσθαι. Ἔχω τόπον ἀνα‐ παύσεως τῆς οἰκουμένης. Φωνὴν γὰρ δεσποτικὴν ἄπρακτον μένειν ἀδύνατον. Δεῦτε πρός με, πάντες | |
| 20 | οἱ κοπιῶντες. Ταύτης γέγονε τῆς φωνῆς κληρονό‐ μος ὁ τῶν ἀποστόλων χορός. Ταύτην μετὰ χεῖρας ἔχοντες, ἀφέντες τὴν σάλπιγγα, βατὸν τὸν οὐρανὸν τοῖς ἀνθρώποις εἰργάσαντο. Διέδραμεν ἠπείρους ὅλας ὁ λόγος· κατέσχε νήσους ἡ κλῆσις· ἐζωγροῦντο πό‐ | |
| 25 | λεις· συνέτρεχον χῶραι· Ἑλλὰς ἐθηρεύετο· ἡ βάρ‐ βαρος τὴν φωνὴν ὑπεδέχετο· βασιλεῖς προσεκύνουν· στρατηγοὶ τῷ ζυγῷ τοὺς αὐχένας ὑπέβαλλον· δῆμοι τὸν λόγον ἐσφετερίζοντο, ἔπιπτον εἴδωλα, βωμοὶ κατ‐ εστρέφοντο· ἐδραπέτευον δαίμονες ἐμπαραχωρήσαν‐ | |
| 30 | τες ῥήματι. Ἤδη τίς προβραχέων θρησκεύων τοῖς δαίμοσιν; ὁμοῦ δὲ τὸν τοῦ Χριστοῦ ζυγὸν ὑπεισῄει, καὶ φοβερὸς τοῖς θρησκεύουσιν ἐφαίνετο. Ὢ φωνῆς κοινὸν ἀνθρώπων ἀναδυσαμένης τρόπαιον! ὢ φωνῆς, σωτηρίας πηγή! ὢ ῥήματος μιᾷ πίστει τὴν | |
| 35 | οἰκουμένην δεσμεύσαντος! ὢ λόγου, τὸν κόσμον κα‐ θάραντος! ὢ λόγου, τὰ τοῦ Λόγου διὰ τὸν Λόγον ἰσχύ‐ σαντος! Ταύτης καὶ ἡμεῖς μέρος γενώμεθα τῆς φω‐ νῆς, ἀγαθῶν ἀπολαύσαντες, τῆς μετὰ τῶν ἁγίων ἀπολαύσεως τύχωμεν, κατὰ τὸν εἰπόντα Χριστόν· | |
| 40 | Δεῦτε πρός με, πάντες οἱ κοπιῶντες, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 42t | ΛΟΓΟΣ Λʹ. | |
| 43t | Εἰς τὸ, «Δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ ποιήσω ὑμᾶς | |
| 44t | ἁλιεῖς ἀνθρώπων.» | |
| 45 | αʹ. Οἱ σοφοὶ τῶν ἰατρῶν, τότε πλέον ἐγείρουσι τὸ θαῦμα τῆς τέχνης, οὐχ ὅταν σιδήρῳ καὶ πυρὶ, πολέ‐ μου νόμῳ, τὸ πάθος χειρώσωνται· ἀλλ’ ὅταν, ἡδέσι | |
| φαρμάκοις τὸ ἀλγοῦν κολακεύσαντες, τῷ κάμνοντι | 332 | |
333 | τὴν ἴασιν μηχανήσωνται, καὶ τὰ μὲν φοβερὰ τῆς τέχνης ἐπίσχωσι ἐπιτάγματα, πράοις δέ τισι καὶ συντρόφοις ἐνδιαιτήμασι τὰς ὀδύνας κοιμήσαντες, δείξωσι τὸν κάμνοντα τοῦ πάθους ἐλεύθερον. Οὕτως | |
| 5 | ὁ πάνσοφος ἰατρὸς, καὶ βασιλεὺς, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς, νοσοῦσαν ἀσεβείας πάθει τὴν οἰ‐ κουμένην θεώμενος, καὶ ταῖς κοσμικαῖς ἀπάταις πρὸς εἰδωλομανίαν φλεγμαίνουσαν, οὐ πυρὸς ἐπ‐ αφίησιν ὄμβρον, οὐδὲ θάλασσαν κατὰ τῆς ἠπείρου | |
| 10 | στρατεύει, οὐδὲ τῶν στοιχείων τὴν βίαν κατὰ τῆς ἀσεβείας ὁπλίζει· ἀλλὰ θαύμασι πείθει, καὶ εὐεργε‐ σίαις ἐφέλκεται, καὶ λόγοις οὐρανίοις πάθη ψυχῆς μεταλλάττει φλεγμαίνοντα. Ἤδη δέ που καὶ μαθη‐ τὰς εὐτελεῖς ἐπιλέγεται, καὶ ταῖς τούτων χερσὶ καὶ | |
| 15 | γλώτταις τῆς οἰκουμένης τὴν ἰατρείαν καταπιστεύει. Περιπατῶν γὰρ, φησὶ, παρὰ τὴν θάλασσαν τῆς Γαλιλαίας, εἶδε δύο ἀδελφοὺς, Σίμωνα τὸν λε‐ γόμενον Πέτρον, καὶ Ἀνδρέαν τὸν ἀδελφὸν αὐ‐ τοῦ, βάλλοντας ἀμφίβληστρον εἰς τὴν θάλατταν· | |
| 20 | ἦσαν γὰρ ἁλιεῖς· καὶ λέγει αὐτοῖς· Δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων. Οἱ δὲ ἀφέντες τὰ δίκτυα, ἠκολούθησαν αὐτῷ. Ὢ τῆς μεγάλης βουλῆς ἀληθῶς, καὶ ἀθανάτου σοφίας! πρᾶγμα ξένον, καὶ δόγμα νέον, καὶ πολιτείαν ἐξ | |
| 25 | οὐρανοῦ παιδεῦσαι τοὺς ἀνθρώπους βουλόμενος, καὶ τοὺς τοιούτων δογμάτων ὑπηρέτας ἀναζητῶν, παρ‐ έβλεψε πόλεις, παρεγράψατο δήμους, παρεπέμψατο βασιλείας ὑπουργίαν, ἐβδελύξατο πλούτου δυναστείας, ἐμίσησε κράτος ῥητόρων, οὐκ ἐπηύξατο γλώττας | |
| 30 | φιλοσόφων. Παρέδραμεν ἔθνη, καὶ οὔτε ὅπλων παρα‐ σκευὴν, οὔτε χειρῶν εὐτεχνίαν, οὐ ποδῶν πρὸς δρόμον ὀξύτητα. Καὶ τί τὰ ἀνθρώπινα καταλέγω πλεονεκτήματα; Τὰς τῶν ἀγγέλων τάξεις ἐν ἡσυχίᾳ μένειν ἐάσας, λιμένας, καὶ ποταμοὺς, καὶ αἰγιαλοὺς, | |
| 35 | καὶ ἐργαστήρια παρήρχετο, παρὰ τούτων δανείσασθαι τοὺς τῶν δογμάτων ὑπηρέτας βουλόμενος. Καὶ παρ‐ ιστάμενος παρεκάλει λέγων· Δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων. Ὑμᾶς, φησὶ, θηρεύσων ἐλήλυθα. Ἁλιέας, οὐ βασιλέας ἐπιζητῶ· | |
| 40 | ναύτας, οὐ δυνάστας προτρέπομαι· παύσασθε κατὰ ἀψύχου θαλάττης ἀγωνιζόμενοι· μετενέγκατέ μοι τὴν θηρευτικὴν τέχνην ἐπὶ τὴν ἤπειρον. Ἔχει πέλα‐ γος ἀσεβείας ἡ γῆ. Ἐκεῖ μοι τὰ δίκτυα πέμψαντες θήραν εὐσεβείας ἀγρεύσατε. Δεῦτε ὀπίσω μου, οἱ | |
| 45 | ἐμοὶ μαθηταὶ, καὶ οἰκουμένης καθηγηταί· χρήσασθέ μοι πρὸς οὐρανοὺς τὴν τέχνην. Εἰδωλολατρείας κέ‐ χυται θάλασσα· νεφέλῃ πολυθεΐας ἡ κτίσις καλύπτε‐ ται· βυθὸς ἀσεβείας ἐπικλύζει τὰ σύμπαντα· ἄν‐ θρωποι δαιμονικοῖς ὑποβρύχιοι κύμασι· αἱμάτων ὁ | |
333(50) | κόσμος ἐξόζει δυσωδίαν, καὶ θυσίαις θνηταῖς μολύ‐ νεται. Ἁλιέας αὐτοῖς ἰατροὺς ἐπιστήσομαι. Τέχνην καλεῖ τὴν ὑμετέραν τὸ πάθος· χρήσωμεν φάρμακον τῇ κτίσει κινδυνευούσῃ σωτήριον. Δεῦτε ὀπίσω μου. Οἱ δὲ ἀφέντες τὰ δίκτυα, ἠκολούθησαν αὐτῷ. | |
| 55 | Σύνδρομος τῷ τοῦ Δεσπότου πόθῳ τῶν μαθητῶν ὁ | |
| χορός. Οὐ γὰρ φαντασίαν τὴν κλῆσιν ἡγήσατο, | 334 | |
336 | οὐδὲ τὸ τῆς ὑποσχέσεως μέγεθος ὀκλάζειν αὐτοῖς τὰς ἐλπίδας ἐποίησεν, οὐδὲ λόγους ἀφιέναι τοιούτους πρὸς τὸν Δεσπότην ἐξεβιάσατο· Τί χλευάζεις τοὺς κύμασι προσπαλαίοντας, ἄνθρωπε; τί τὸν κόπον ἡμῶν δια‐ | |
| 5 | παίζεις τοῖς τοῦ γέλωτος ῥήμασι; Θαλαττουργοῦντας ὁρᾷς, καὶ κηρύττει τὴν εὐτέλειαν ἡ τέχνη, καὶ λέ‐ γεις· Δεῦτε, ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων; Ποῖον προβαλλόμενοι πλοῦτον, εἰπέ μοι, τοὺς ὁρῶντας ἐκδυσωπήσωμεν; ἢ τὰ διεῤῥωγότα δείξωμεν δίκτυα, | |
| 10 | καὶ τοὺς δήμους ὡς θῆρας ἀγρεύσωμεν; Ποίαν κινή‐ σαντες γλῶτταν τῷ κάλλει τῶν λόγων τὰς ἀκοὰς σα‐ γηνεύσωμεν; ἢ ῥήμασιν ναυτικοῖς βασιλέων ψυχὰς χειρισώμεθα; Πρὸς ἰχθύας τὴν τέχνην, οὐ πρὸς ἀνθρώπους μεμελετήκαμεν. Οὐδὲν τοιοῦτον, οὐκ εἰ‐ | |
| 15 | πόντες, οὐκ ἐννοήσαντες, ἀλλ’ ὡς ἀληθῶς ἀγκίστρῳ τῷ λόγῳ περιπαρέντες, ἠκολούθουν φθεγγομένῳ Δεσπότῃ, καὶ ἁλίας τὸν τρόπον ἐν ἑαυτοῖς ἐδιδάσκον‐ το. Ἀγρεύειν ἐμάνθανον, καὶ ἃ πράττειν ἔμελλον, πρῶτον τοῖς ἔργοις ὑπέμενον. Ἔλεγε· Δεῦτε, καὶ | |
| 20 | ἠκολούθουν καλούμενοι. Ὢ ῥημάτων διὰ πραγμάτων ἀπόδειξις! Δεῦτε· ἐγὼ τοῖς ὑμετέροις ῥήμασι προσ‐ πλέκω τὸ δέλεαρ· ἐγὼ δήμους καὶ πόλεις ταῖς ὑμε‐ τέραις ἐπιστρέψω φωναῖς, ἀπαρχὰς ὑμᾶς τῆς ἐμῆς σαγήνης ἐργάζομαι. Αὐτουργῶ γὰρ εἰς ὑμᾶς δι’ | |
| 25 | ὑμῶν. Ἐνῆν μοι βασιλεῦσιν ὑπηρέταις προσχρή‐ σασθαι· ἐνῆν μοι ῥητόρων γλώττας θεραπαίνας ἑλκῦσαι τοῦ δόγματος· ἐδυνάμην τοῖς τῶν ἀγγέλων τάγμασι καταπιστεῦσαι τὸ κήρυγμα· ἀλλὰ τὸ τῶν ὑπηρετούντων περιφανὲς τὴν ἐμὴν παρεσπάσατο δο‐ | |
| 30 | ξολογίαν. Ὑποκλέπτει γὰρ τοῦ ποιοῦντος τὴν δόξαν, τοῦ ὑπηρετοῦντος ἡ δύναμις. Παραιτοῦμαι πλοῦτον ὑπηρετοῦντα, μὴ νοθεύσῃ τὸ θαῦμα συνεργαζόμενος. Ὑμᾶς εὑρίσκω πιστοὺς τῶν ἐμῶν θαυμάτων τοὺς φύλακας. Οἷς γὰρ ἀνθρώπινον οὐδὲν πρόσεστι πλεον‐ | |
| 35 | έκτημα, παρὰ τούτοις ἡ τῆς Θεότητος ἀκέραιος δια‐ φυλάττεται δύναμις. Οὕτω γὰρ καὶ στρατιώτης θαυ‐ μάζεται, ὅταν ὅπλοις εὐτελέσι πρὸς ἀριστείαν προσ‐ χρήσηται. Θέλει γὰρ ἀρετὴ τὴν τοῦ κατορθώματος δόξαν τῷ κατορθοῦντι μερίζεσθαι. Προσαναστελλέ‐ | |
| 40 | σθω τῆς ἀπιστίας τὰ ῥήματα, ἐμφραττέσθω γλῶττα, χώραν συκοφαντίας οὐκ ἔχουσα. Μὴ λεγέτω τις ἀσε‐ βὴς, χώρας ὁμοῦ καὶ πόλεις αὐτομολῆσαι ὁρῶν πρὸς τὸ κήρυγμα· Πῶς γὰρ οὐκ ἔμελλε πείθειν Χριστός; σοφιστὰς προεβάλλετο κήρυκας· ὅπλοις φοβήσας | |
| 45 | ψυχὰς παρεστήσατο· χρήματα δείξας, ὀφθαλμοὺς ἐδελέασε· φόβῳ τὴν γνώμην κεχείρωται· πλήθεσι τὰ πλήθη πρὸς ἑαυτὸν ὑπηγάγετο. Τούτων ἁπάντων ὑμεῖς γεγυμνωμένοι, γυμνοὺς ἐκγλημάτων τοὺς συκοφάντας ἐλέγξατε. Δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ ποιή‐ | |
336(50) | σω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων. Γενοῦ μετὰ τὴν θά‐ λατταν ἁλιεὺς ἠπειρότης, περιβαλλέσθω δικτύοις ἡ γῆς. Ἁλιεῖς ἀνθρώπων ὑπάρξατε. Ἐπειδὴ γὰρ τὰς τῶν ἰχθύων ἐπαναστάσεις κατ’ ἀλλήλων ἐνόησαν ἄν‐ θρωποι, ταῖς ὑμετέραις σαγήναις περιπιπτέτωσαν, | |
| 55 | τὰ τῶν ἰχθύων πρὸς σωτηρίαν ὑπομενέτωσαν. | 336 |
337 | βʹ. Ἐπὶ τούτοις, καθάπερ ἀγκίστρῳ τὰς ἀκοὰς περιπαρέντες, ἠκολούθησαν προθύμως τῷ ἑκόντας θηρεύοντι. Καὶ πολλὰ χαίρειν τοῖς δικτύοις εἰπόντες, καὶ τὴν θάλατταν ἀποδυσάμενοι, τοῖς τοῦ Σωτῆρος | |
| 5 | εἵποντο νεύμασιν. Οὕτω δὲ τοῖς Ἰησοῦ δικτύοις ἐν‐ ομιλήσαντες, καὶ τῆς παραδοξοτάτης ἁλίας μαθηταὶ καταστάντες, ἄρτι τοῦ Δεσπότου πρὸς οὐρανὸν ἀνα‐ φοιτήσαντος, οἱ μαθηταὶ τοῖς τῆς χάριτος δικτύοις τὰ γένη τῶν ἀνθρώπων ἡλίευον. Πρῶτον τοίνυν κατὰ | |
| 10 | ἰουδαϊκῶν συλλόγων ἀφέντες τὰ θήρατρα, τρισχι‐ λίους εὐθὺς ἀνηγρεύσαντο. Δευτέρα τῆς σαγήνης βολὴ, καὶ εἰς πεντακισχιλίους ἡρπάζετο. Ἴσως πο‐ θεῖτε γνῶναι τὸ δέλεαρ, ᾧ χρησάμενοι τοὺς πεντα‐ κισχιλίους ἐζώγρησαν. Χωλός τις ἦν πρὸ τῆς | |
| 15 | ὡραίας πύλης, ᾧ τὰς τῶν ποδῶν βάσεις ἡ φύσις διὰ πάθους συλήσασα, τῇ χάριτι παρέδωκε χαλκεύειν ὡς βούλεται. Τοῦτον ὁ Πέτρος τῷ ἀγκίστρῳ περι‐ δήσας τῆς πίστεως, δῆμον ὅλον δεσμώτην διὰ τῆς ἑαυτοῦ γλώττης εἰργάσατο. Γίνεται καὶ Κορνήλιος | |
| 20 | ἐκεῖνος ὁ μέγας τῆς σαγήνης θήρα ταύτης. Οὕτω τοὺς κατὰ Παλαιστίνην ἀγρεύσαντες, ἔφερον ἐπὶ τὰς νήσους τὴν τέχνην τῆς χάριτος, τὴν θάλατταν μετὰ τὴν ἤπειρον σαγηνεύοντες. Κύπρον εἶδον, Ἀντιόχειαν εἶχον. Παμφυλία μετὰ τοῦτο κατείχετο· Μακεδονία | |
| 25 | σεσύλευτο· Θρᾴκη προσέτρεχεν, Ἑλλὰς μετὰ τῆς γλώττης ἠγρεύετο. Ῥώμη, τὸ διάδημα κρύψασα, τῷ τοῦ σταυροῦ προσεκύνει κηρύγματι. Ἀλλεπάλλη‐ λαι πόλεις αὐτομάτως τῶν ἀποστολικῶν δικτύων τὴν θήραν ἠσπάζοντο. Οὐκ ἐπαύσαντο βάλλοντες, ἕως ὁ | |
| 30 | τῆς οἰκουμένης περίβολος τοῖς δεσποτικοῖς συνελή‐ φθη δικτύοις. Ἀλλ’, ὢ τῶν παραδόξων καὶ ὑπὲρ φύσιν πραγμάτων! Ἐπειδὴ γὰρ πλήττεται τοῖς ὁρω‐ μένοις διάβολος, οὐ φέρων ὁρᾷν ἁπλουμένην τὴν σω‐ τηρίαν, θανάτῳ περιβάλλει τοὺς κήρυκας, καθάπερ | |
| 35 | τινὰς ἀγριωτέρους ἰχθύας κατὰ τῶν ἁλιέων ἐγείρας. Ἀλλὰ δέχονται μὲν τὸν θάνατον, οὐ μὴν ἐπαύσαντο τῆς ἁλίας καὶ τελευτήσαντες· ἀλλ’ ἐργάζονται καὶ μετὰ θάνατον τὸ τοῦ Δεσπότου πρόσταγμα, καὶ κρυ‐ πτόμενοι τάφῳ τῆς θήρας οὐκ ἐπελάθοντο. Φθέγγον‐ | |
| 40 | ται γὰρ καὶ τάφοι βουλομένης τῆς χάριτος. Ἀληθὴς γὰρ ὁ εἰπών· Δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων· αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 42t | ΛΟΓΟΣ ΛΑʹ. | |
| 43t | Εἰς τὸ, «Ἰδοὺ ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα, καὶ | |
| 44t | ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδοθήσεται εἰς χεῖ‐ | |
| 45t | ρας ἁμαρτωλῶν.» | |
| 46 | αʹ. Αὔξει μὲν τῆς γλώττης τὴν ἀγωνίαν ἡ τῶν ἀκροατῶν φιληκοΐα, καὶ τὴν τοῦ λόγου· ἐγχείρησιν φοβερωτέραν εἰργάσατο ὁ τῆς Ἐκκλησίας θεσμὸς, καὶ περὶ τὰ θεῖα διδάγματα πόθος. Διὰ τοῦτο μακα‐ | |
337(50) | ρισμῷ πραΰνων τοῦ λόγου τὸν φόβον, ὁ Δεσπότης ἐβόα· Μακάριοι οἱ λέγοντες εἰς ὦτα ἀκουόν‐ | |
| των· οἱ τῆς διδασκαλίας τὸν σπόρον εἰς εὔγονον | 338 | |
340 | ἄρουραν καταβάλλοντες· οἱ τὰς τῆς ψυχῆς ἁλωνίας ἀγαθῶν δογμάτων σωρεύοντες, ἐπειδὴ τῶν ἐν‐ ταῦθα πόνων ὑπάρχει ταμιεῖον εὔκαιρον, τοῖς καμοῦσι τηροῦν τὴν ἀπόλαυσιν. Παρ’ Ἰουδαίοις μὲν γὰρ, καὶ | |
| 5 | τὸ προφητεύειν φευκτὸν, καὶ τὸ νουθετεῖν ἀπευκτὸν τοῖς προφήταις εὑρίσκεται. Κύριε, γὰρ, φησὶ, τίς ἐπίστευσε τῇ ἀκοῇ ἡμῶν; Ἱερεμίας δὲ, εὐπρόσ‐ ωπον φερόμενος παρατηρήσεως πρόφασιν, τὴν ἡλικίαν προσεβάλλετο· Νεώτερος ἐγώ εἰμι, καὶ λαλεῖν οὐκ | |
| 10 | ἐπίσταμαι. Μωϋσῆς δὲ πρὸς τὴν τοῦ λαοῦ καλού‐ μενος ἡγεμονίαν, ἀποφεύγει τὴν ἀξίαν, καθ’ ἑαυτοῦ τὴν ψῆφον ἐνέγκας. Ἰσχνόφωνός εἰμι, καὶ βραδύ‐ γλωσσος. Ἐλέγχει γὰρ τῶν ἰουδαϊκῶν τρόπων τὸ δυσπειθὲς, ἡ τῶν πρὸς αὐτοὺς ἀποστελλομένων | |
| 15 | παραίτησις. Ἀεὶ γὰρ θεομάχον τὸ γένος, καὶ ταῖς θείαις εὐεργεσίαις ἀντίπαλον. Ὠδύροντό ποτε τὴν ἐν Αἰγύπτῳ δουλείαν, καὶ ταύτης ἀπαλλαγέντες ἐλοι‐ δόρουν τὸν ἀπαλλάξαντα· Παρὰ τὸ μὴ εἶναι μνή‐ ματα ἐν γῇ Αἰγύπτῳ ἐξήγαγεν ἡμᾶς ἀποκτεῖναι | |
| 20 | ἐν ἐρήμῳ. Διέτρεχον ὡς λεοφόρον τὴν θάλασ‐ σαν, ποσὶ κεκονισμένοις ὁδοιποροῦντες τὸ πέλα‐ γος, καὶ τῷ μόσχῳ τὴν χάριν προσκυνοῦντες ἐλογίζοντο, βοῶντες· Οὗτοι οἱ θεοί σου, Ἰσραὴλ, οἱ ἐξαγαγόντες σε ἐκ γῆς Αἰγύπτου. Πάλιν | |
| 25 | οὐρανὸς τὰς τοῦ μάννα νιφάδας ἀπέστελλε, καὶ κάτ‐ ωθεν βλασφημοῦντες ἐβόων· Κατάξηρος γέγονεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ἐπὶ τῷ ἄρτῳ τῷ διακένῳ. Ἠκο‐ λούθει πέτρα κατακλύζουσα χειμάῤῥους τὴν ἔρημον, καὶ μία ῥάβδου πληγὴ πολλὰς ναμάτων ἐκυοφόρει | |
| 30 | πηγάς· ἀλλ’ οὐκ ἐκάθηρεν αὐτῶν τὴν ἀχάριστον γλῶτταν, οἳ καὶ παρ’ αὐτὴν τὴν ἀπόλαυσιν ἔλεγον· Ἐπεὶ ἐπάταξε πέτραν, καὶ ἐῤῥύησαν ὕδατα, καὶ χείμαῤῥοι κατεκλύσθησαν, μὴ καὶ ἄρτον δύναται δοῦναι; Πάλιν ἀγνοοῦσιν αὐτοῖς τὴν ὁδὸν, συνωδοι‐ | |
| 35 | πόρει νεφέλη, καὶ τὴν ἄγνοιαν λύουσα, καὶ τῶν ἀκτίνων τὴν φλόγα κωλύουσα. Στύλος πυρὸς ἐφωτ‐ αγώγει τὴν νύκτα. Ἀλλὰ τὸν τιμῶντα τοῖς θαύμασιν ἀτιμάζοντες ἔλεγον· Δῶμεν ἀρχηγοὺς, καὶ ἀπο‐ τρέψωμεν εἰς Αἴγυπτον. Ὀρνίθων νεφέλας ὁ ἀὴρ | |
| 40 | ἐπαφίει, καθάπερ ξένοις ὁδοιπόροις εὐτρεπίζων ὀψώνιον. Τεσσαρακοστὸν ἔτος αὐτοῖς ἐσθὴς τριβο‐ μένη, νεουργὴς διετέλει νικῶσα τὸν χρόνον τῇ φύσει, | |
| συνενέαζε τῇ ἐσθῆτι τῶν ὑποδημάτων ἡ χρεία | 340 | |
341 | πρὸς τεσσαρακοστὸν καὶ χρόνον καὶ δρόμον ἀντ‐ έχουσα. Πολεμοῦσιν αὐτοῖς ὁ τῶν στοιχείων συμπαρ‐ ετάττετο δρόμος, ὅτε βραδύνειν διδασκόμενος ὁ ἥλιος, τὸ τῆς νίκης αὐτοῖς ἐπραγματεύετο τάχος· πλατύνων | |
| 5 | τῆς ἡμέρας τὰ διαστήματα, ἵνα αὐθήμερον ἀπο‐ τέκῃ τοῖς μαχομένοις τὸ τρόπαιον· πλατύνων τὸν δρόμον, ἵνα συστείλῃ τῆς νίκης τὸν χρόνον, ἢ μη‐ κύνων τοῦ χρόνου τὰ μέτρα, ἵνα μὴ ὑπερημέρῳ νίκῃ λυπήσῃ τοὺς κάμνοντας. Ἵστατο μεθ’ ἥλιον Ἰορδάνου | |
| 10 | τὰ ῥεύματα, καὶ τὸ ῥόθιον ἐχαλινοῦτο, παραχωροῦν τοῖς βαδίζουσι· καὶ νόμοις ἵστατο ῥεύματος ἀνα‐ μένων τὴν πάροδον. Βασιλεῖς παρὰ τὴν ἀκοὴν ἐτα‐ ράττοντο, αὐτόματοι πόλεις ὑπέκυπτον. Ἰεριχὼ κυ‐ κλουμένη τὸν τοῦ τείχους ἀπεδύετο κύκλον, ὥσπερ | |
| 15 | τοὺς οἰκήτορας φεύγουσα, καὶ τοῖς Ἰσραηλίταις προστρέχουσα. Τίς οὖν τούτων ἡ χάρις; Δῶμεν ἀρ‐ χηγοὺς, καὶ ἀποστρέψωμεν εἰς Αἴγυπτον. Καὶ τὰ δεύτερα τῶν φθασάντων δεινότερα· Μωαβι‐ τικὸν προσκυνούμενον ξόανον, καὶ τὰ τῶν νικηθέντων | |
| 20 | προσεκύνουν οἱ νικήσαντες εἴδωλα· προφητικῶν αἱμάτων ἔκχυσις, Μωσαϊκῶν βιβλίων ἔμπρησις, μίσος θρησκείας θεοφιλοῦς, δαιμονικῶν ἀγαλμάτων ἱδρύματα. βʹ. Ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἀρχαῖα καὶ παλαιά. Παρὰ δὲ τὴν τοῦ Σωτῆρος ἐνανθρώπησιν, τίνες ἄρα τὸν τρόπον γεγόνασιν; Ὁ δὲ Χριστὸς οἰκτείρας ἀνθρώπους | |
| 25 | ἀφίκετο, χεῖρα σωτήριον προτείνων τῷ γένει. Οὐκ ἤλλαξαν τὸν τρόπον αἰδεσθέντες τὰ θαύματα, ἀλλὰ συνέτρεχε τῷ χρόνῳ τῶν προγόνων ἡ γνώμη, τοὺς κληρονόμους εὑρίσκουσα. Θαυμάτων νιφάδες, θερα‐ πείας πελάγη, παντοδαπῶν ἀγαθῶν εὐθηνία· ἀλλ’ | |
| 30 | ἐπένθουν εὐεργετούμενοι, καὶ τῆς ψυχῆς τὴν ἀπορίαν διὰ τῶν ῥημάτων ἐκήρυττον· Τί ποιήσωμεν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος οὗτος τοιαῦτα σημεῖα ποιεῖ; Πάθη διωκόμενα βλέποντες, τοῖς τοῦ φθόνου πάθεσι τὴν ψυχὴν ἐτιτρώσκοντο· καὶ τῶν ἀλλοτρίων συμ‐ | |
| 35 | φορῶν ἡ λύσις, οἰκείων αὐτῶν ὀδυρμῶν ὑπῆρχε γονή. Παράλυτος ἐσφίγγετο, τυφλὸς ὠμματοῦτο, νεκρὸς ἐξωριγεῖτο τοῦ ᾅδου τὴν ἧτταν, καὶ ὁ ἰατρὸς ἐν ἐγκλήμασι. Δαιμονικῆς ἠλευθεροῦντο χειρός· καὶ | |
| δαιμονῶντα τὸν δαιμόνων ἐλευθεροῦντα καλεῖν οὐκ | 342 | |
344 | ᾐσχύνοντο. Καὶ πάλιν θρηνούντων μελετῶσι φωνάς· Τί ποιήσωμεν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος οὗτος τοιαῦτα σημεῖα ποιεῖ; Κοινὴ τῆς φύσεως λύμη τῶν Ἰουδαίων τρόπος. Ἕως τοῦ φόνου τὸ πάθος οὐ | |
| 5 | φέροντες, ἄδοξον φόνον ἐνόμιζον· τὸν σταυρὸν μη‐ χανῶνται, καὶ τῶν θαυμάτων παρανομίας αἰσχύ‐ νην κεράσαντες οἰκείου φθόνου θεραπείαν εὐτρέπι‐ ζον. Ἀλλ’ οὐκ ἐλάνθανε ταῦτα Χριστὸν, τὸν ἑκόντα τὸ πάθος ὑποδυόμενον, τὸν πάλαι διὰ προφητῶν | |
| 10 | κατὰ θανάτου ἀπειλήσαντα· Λύσατε γὰρ τὸν ναὸν τοῦτον, καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν. Οὐκ ἐλάνθανε τὸ πάθος τὸν εἰπόντα· Ἐξουσίαν ἔχω θεῖναι τὴν ψυχήν μου· καὶ ἐξουσίαν ἔχω πάλιν λαβεῖν αὐτήν. Τὸ γὰρ τῆς θείας οἰκονομίας | |
| 15 | πάθος, παρ’ Ἰουδαίων μὲν παρανόμως τολμώμενον, παρὰ δὲ τοῦ Θεοῦ πρὸς σωτηρίαν οἰκονομούμενον. Ἀλλ’ ὁ φιλόχριστος τῶν ἀποστόλων χορὸς ἠθύμει περὶ τοῦ πάθους ἀκούων, καὶ τὴν ψυχὴν τῷ λόγῳ πληττόμενοι, τῷ πένθει τὸ πάθος προελάμβανον. | |
| 20 | Μαλάττων δὲ τῆς λύπης τὴν ὑπερβολὴν τοῖς μα‐ θηταῖς ὁ Σωτὴρ, συνέπλεκε τῇ μνήμῃ τοῦ πάθους, τὴν τῆς ἀναστάσεως πρόῤῥησιν· αὐτό τε τὸ πάθος ποικίλως περιάγων τοῖς λόγοις, τῇ τῆς διηγήσεως μελέτῃ κουφότερον ποιῶν, ἵνα μὴ τῷ ἀθρόῳ τῆς | |
| 25 | θέας καταπλαγέντες, τῷ πλείστῳ πάθει τὴν ψυχὴν βαπτισθῶσι. Διὰ τοῦτο καὶ νῦν ὁ Σωτὴρ ταύτας περὶ τοῦ πάθους, πρὸ τοῦ πάθους, τὰς φωνὰς κατεπᾴδων· Ἰδοὺ, φησὶν, ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα, καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδοθήσεται εἰς χεῖρας | |
| 30 | πρεσβυτέρων καὶ γραμματέων, καὶ ἀποκτενοῦσιν αὐτὸν, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστήσεται. Δεί‐ κνυσι καὶ τοῦ χρόνου τὴν γνῶσιν, καὶ τὸ τοῦ πάθους ἑκούσιον. Ἐνῆν μοι, φησὶ, καὶ παραιτήσασθαι τὸ πάθος ἐπίσχοντι τὸν δρόμον, καὶ παραδραμεῖν τὴν ἀναίρεσιν | |
| 35 | τὸ τοῦ φόνου παραιτουμένῳ χωρίον· ἀλλὰ καιρὸς τὸν σταυρὸν ἀπαιτεῖ, καὶ ἡ χρεία τὸ πάθος ὠδίνει, καὶ πάρεστι προθεσμία τῆς ἐμῆς παρουσίας τὴν αἰτίαν ζητοῦσα. Διὰ τοῦτο πρώην τὰς τῶν λίθων ἐπαγομέ‐ νας παρῃτησάμην βολὰς, σταυρὸν ἀναμένων. Διὰ | |
| 40 | τοῦτο τὴν περὶ τῶν κρημνῶν ἐπιβουλὴν παρηγγει‐ λάμην. Ἦλθον γὰρ τὸν ἐν ξύλῳ τοῦ Ἀδὰμ ἰάσα‐ σθαι θάνατον, ἵνα ξύλῳ προσηλωθεὶς τῶν διὰ τοῦ ξύλου κακῶν ἀνέλω τὴν πάροδον. Ὑπηρέται δέ μοι τοῦ πάθους Φαρισαῖοι, καὶ γραμματεῖς, καὶ πρεσ‐ | |
| 45 | βύτεροι, τὰ τοῦ Νόμου κεφάλαια; οἳ τῇ Μωϋσέως καθέδρᾳ φιλοτιμούμενοι τῷ διαβόλῳ συμπράττουσιν· οἱ τοῦ νομοθέτου μαθηταὶ, τοῦ παρανομοῦντος ὑπ‐ ασπισταί. Ὑμῖν δὲ τοῖς ἐμοῖς προλέγω τὸ πάθος, καὶ θεραπεύω τὴν λύπην προμηνύων ἀνάστασιν. Ἰδοὺ | |
344(50) | ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα, καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ | 344 |
345 | ἀνθρώπου παραδοθήσεται εἰς χεῖρας πρεσβυτέ‐ ρων καὶ γραμματέων, καὶ ἀποκτενοῦσιν αὐτὸν, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστήσεται. Εἰ λυπεῖσθε τὸ πάθος, ἰάσθω τὴν λύπην ἀνάστασις· εἰ φρίττετε | |
| 5 | τὸν σταυρὸν, διὰ τὴν νίκην εὐφραίνεσθε. Τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐγερθήσομαι. Ἐφ’ ἑτοίμῳ πορεύσομαι νίκῃ, σύντομον ἐργάσομαι τρόπαιον, ἐμπρόθεσμον ἀνα‐ δύσομαι στέφανον. Θνήσκω γὰρ ἵνα νομοθετήσω θα‐ νάτῳ, (α) μὴ κρατεῖν ἀνθρώπων ἀθάνατα. Καὶ | |
| 10 | ἀναστήσομαι τάφου καινουργῶν τὴν ἀνάστασιν. Διδάξω τὸν ᾅδην διάδοχον περιμένειν ἀνάστασιν. Ἐν ἐμοὶ γὰρ καὶ θάνατος παύεται, καὶ ἀθανασία φυτεύεται. Μικρὸν ἔσται τῆς τελευτῆς καὶ τῆς ζωῆς τὸ μεταίχμιον. Οὐ γὰρ ὡς ὀφειλέτης ἁμαρτίας, ἀλλ’ ὡς ἀναιρετὴς κατέρχομαι. γʹ. Οὐκ ἤρκεσε πρὸς τὴν φωνὴν τῶν μαθητῶν ἡ ψυχὴ, ἀλλὰ καὶ πρὸς μνήμην τοῦ πάθους ὀκλάσαν‐ | |
| 15 | τες, δεσμῶται σιγῆς ἅπαντες ὤφθησαν. Ὁ δὲ Πέτρος περιαργήσας τοῖς ῥήμασι, καὶ πόθῳ τὸ πάθος οὐκ ἐνεγκὼν, τῆς Δεσποτικῆς χειρὸς ἐπιδράττεται, καί φησιν· Ἵλεώς σοι, Κύριε· οὐ μὴ ἔσται σοι τοῦτο. Ἡ φωνὴ, τῆς ψυχῆς τὴν πληγὴν ὑπαινίττεται. Τί | |
| 20 | φὴς, ὦ Δέσποτα; Σταυροῦ μνήμη, καὶ πάθους ὅλως ἐλπίς. Κατὰ σοῦ νεανιεύσεται θάνατος, οὗ φωνὴν οὐκ ἤνεγκεν ᾅδης; Πρώην ἐκάλεσας τεθνηκότα τὸν τῆς χήρας υἱὸν, καὶ ὁ θάνατος ἔφυγεν, οὐδὲ μέχρι τοῦ τάφου παροδεῦσαι τῷ κεκρατημένῳ δυνάμενος, πῶς | |
| 25 | οὖν ὃν πεφόβηται, δέξεται θάνατος; Ἄπαγε τῶν λό‐ γων, ὦ Δέσποτα. Ἠλίας ἀνωτέρω θανάτου μεμέ‐ νηκεν, Ἐνὼχ μεταθέσει τὸν ᾅδην ἐξέκλινε· καὶ πῶς Χριστὸς ὑπὸ θάνατον κείσεται; Ταῦτα δια‐ λεγόμενον Πέτρον περὶ τοῦ πάθους ἐπιστομίζει Χρι‐ | |
| 30 | στὸς, δριμεῖαν ἐπαγαγὼν τὴν ἐπιτίμησιν· Ὕπαγε ὀπίσω μου, Σατανᾶ, σκάνδαλόν μου εἶ, ὅτι οὐ φρονεῖς τὰ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ τὰ τῶν ἀνθρώπων. Τί λέγεις, ὦ Πέτρε; Κωλύεις τὸν θάνατον; οὔκουν ἐπέχεις τὴν ἀνάστασιν; Κωλύεις τὸν σταυρόν; Πῶς | |
| 35 | ἡ νίκη φανήσεται; Μὴ γένηται πάθος; Πῶς οὖν ἀπάθεια λήψεται χώραν; Μὴ προσηλώσω τὸ σῶμα τῷ ξύλῳ; Πῶς οὖν τὸ διὰ ξύλου ῥαγήσεται τῶν ἁμαρτημάτων χειρόγραφον; Μὴ ἀναβῶ πρὸς ὕψος; Πῶς οὖν θριαμβεύσω διάβολον; Παραιτήσομαι τά‐ | |
| 40 | φον; Πῶς οὖν λυθῶσιν οἱ τάφοι; Μὴ κατέλθω εἰς νεκρούς; Πῶς οὖν δήσω τὸν ᾅδην; Πῶς τὴν λύσιν τοῖς δεδεμένοις χαρίσωμαι; Παραιτήσωμαι τὸν σταυ‐ ρόν; Πῶς οὖν τὰ τοῦ Ἀδὰμ ἰάσω τραύματα; ποίαν ἑτέραν ἴασιν, ἡ τοῦ πρωτοπλάστου παράβασις | |
| 45 | δέξηται; Ἄκων, ὦ Πέτρε, συνηγορεῖς διαβόλῳ. Παραιτήσωμαι θάνατον; Πῶς οὖν τῶν προφητῶν αἱ προῤῥήσεις ἐκβάσεις λήψονται; Καταβοήσεταί σου τῶν ῥημάτων Ἠσαΐας ἀνακράξας σφοδρότερον· Ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη, καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναν‐ | |
345(50) | τίον τοῦ κείροντος αὐτὸν, ἄφωνος. Διηγή‐ | 346 |
348 | σεταί σοι τὴν τοῦ πάθους ὠφέλειαν λέγων· Οὗ τῷ μώλωπι ἡμεῖς πάντες ἰάθημεν. Καταγνώσεταί σου καὶ Ἱερεμίας εἰκονίζων τὸ πάθος· Ἰδοὺ ὡς ἀρ‐ νίον ἄκακον ἀγόμενον τοῦ θύεσθαι, οὐκ ἔγνω. | |
| 5 | Ἑτέρωθεν ὁ Δαυὶδ ἐγκαλέσει σε, τὴν ἔντιμον τοῦ πάθους κιθαρίζων εὐωδίαν· Σμύρναν, καὶ στάκτην, καὶ κασσίαν ἀπὸ τῶν ἱματίων σου. Ζαχαρίας σε περιστήσεται λέγων· Καὶ ὄψονται πρός με, πρὸς ὃν ἐξεκέντησαν. Ἄλλος ἑτέ‐ | |
| 10 | ρωθεν· Καὶ δύσεται ὁ ἥλιος μεσημβρίας. Καὶ πάλιν· Οὔτε ἡμέρα, οὔτε νὺξ, καὶ πρὸς ἑσπέραν ἔσται φῶς. Ἀνάμεινον, ὦ Πέτρε, καὶ ὄψει τῶν ῥη‐ μάτων τὰ πράγματα· ἥλιον μέσης ἡμέρας ἁρπαζό‐ μενον, νύκτα πρόωρον ἐφαπλουμένην τῇ κτίσει· πέ‐ | |
| 15 | τρας διαιρουμένας, σκυλευόμενον ᾅδην· ἀκυρούμενον θάνατον· ἐκπίπτοντα τυραννίδος διάβολον· νεκρῶν δῆμον ἐλεύθερον. Ταῦτα, ὦ Πέτρε, κωλύσω; ταῦτα ἐπίσχω; τούτων ἀνέλω τὴν πάροδον; Ὕπαγε ὀπίσω μου, Σατανᾶ· ὅτι οὐ φρονεῖς τὰ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ | |
| 20 | τὰ τῶν ἀνθρώπων. Τίς οὖν ἡ τῶν ῥημάτων τραχύ‐ της, ὦ Δέσποτα; τίς ἡ φοβερὰ κατὰ τοῦ Πέτρου νῦν ἐπιτίμησις; Ἀρτίως ἤκουσε· Μακάριος εἶ, Σίμων Βαριωνᾶ, καὶ νῦν Σατανᾶν ἀποκαλεῖς τὸν ἀπόστο‐ λον; Ἀρτίως ἔλεγες· Σὺ εἶ Πέτρος, καὶ ἐπὶ ταύτῃ | |
| 25 | τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν Ἐκκλησίαν· καὶ νῦν σκάνδαλον, καὶ ὄργανον διαβόλου καλεῖς; Καὶ ὁ μὲν Ἰούδας οὐκ ἐπιτιμᾶται· καίτοι πιπράσκει, φονεύει, κατὰ σοῦ τοῖς Ἰουδαίοις συντίθεται· μύρῳ τιμώμενον βλέπει, ἀγανακτεῖ, καὶ τῆς τιμῆς ἀπώ‐ | |
| 30 | λειαν σαφῶς ἀναβοᾷ· Εἰς τί ἡ ἀπώλεια αὕτη; ἠδύ‐ νατο τοῦτο πραθῆναι πολλοῦ· καὶ τοῖς λόγοις ἐλέγχει τὸν τρόπον· καὶ οὐκ ἠγανάκτησας, καὶ οὐκ ἐπετίμησας· τοὐναντίον μὲν οὖν ἐλεεινολογίᾳ τὸν θυ‐ μὸν διεκρούσω· Τί κόπους, λέγων, παρέχετε τῇ | |
| 35 | γυναικί; καλὸν ἔργον εἰργάσατο εἰς ἐμέ. Βα‐ λοῦσα γὰρ αὕτη τὸ μύρον, εἰς τὸ ἐνταφιάσαι με πεποίηκε. Μονονουχὶ ταῦτα πρὸς τὸν Ἰούδαν εἰπών· Μή μοι βασκάνῃς ἐνταφίων, εἰ καὶ τῆς ζωῆς ἀπ‐ εστέρησας. Προλαμβάνει γὰρ τὸν παρὰ σοῦ φόνον ἐν | |
| 40 | τοῖς ἐνταφίοις τὸ γύναιον. Λόγισαί μοι τὴν τιμὴν εἰς ταφήν· εἰ καὶ πραγματεύῃ τὸν φόνον, ἀλλὰ συγχώ‐ ρει τὸν τάφον. Εἶδες μετὰ στρατιωτῶν, καὶ ὅπλων, καὶ ξύλων ἐπιόντα, καὶ οὐκ ἔφης· Ὕπαγε ὀπίσω μου, Σατανᾶ. Οὐ λόγοις ἐνέτρεψας, οὐ τοῖς ἔργοις | |
| 45 | ἐφόβησας, ἀλλὰ προετρέψω πρὸς τὴν ἐγχείρησιν· Ἑταῖρε, ἐφ’ ᾧ πάρει; Ἔχου τοῦ ἔργου, μὴ ἀνα‐ βαλοῦ τὴν τόλμαν· κύρωσον τῇ πράξει τὴν πρᾶσιν. Καὶ πρὸς μὲν Ἰούδαν τοιοῦτος. Πέτρος δὲ φιλῶν καθ‐ | |
| υβρίζεται; καὶ φειδόμενος πλήττεται; καὶ ἄγνοιαν | 348 | |
349 | πταίσας, τοῖς λόγοις μαστίζεται; Ναὶ, φησὶν ὁ Σωτὴρ ὁ φιλάνθρωπος. Ὅπου γὰρ τὸ ἕλκος ἀνία‐ τον, ἐκεῖ τὸ φάρμακον ἄχρηστον· ὅπου δὲ θεραπείας ἐλπὶς, ἐπάγω τὴν τομὴν, ἴασιν. Ὅπου γνωρίζω μα‐ | |
| 5 | θητὴν, κἂν ὑβρίζω, παιδεύω· ὅπου δὲ ὁ τρόπος ἀλλότριος, ἡ νόσος ἀνίατος. Καὶ τοῦ μὲν θεραπεύω τὴν ἄγνοιαν, τοῦ δὲ βιάζομαι τὴν ἀπόνοιαν. Ἀλλὰ σὺ μὲν, ὦ Πέτρε, παραιτεῖσθαί με συμβουλεύεις τὸ πάθος· ἐγὼ δέ σοι παραινῶ τὸν ἐμὸν μιμήσασθαι | |
| 10 | θάνατον, ὑπελθεῖν τὸν σταυρὸν, ὑπομεῖναι τὸ πάθος, ζηλῶσαι τὸν κίνδυνον. Εἴ τις γὰρ θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν, καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὑτοῦ, καὶ ἀκολουθήτω μοι. Πάθος σωτηρίας ὁδός· καὶ σταυρὸς, βασιλείας | |
| 15 | πρόξενος. Δείξατε τὴν μαθητίαν, τῶν παθῶν κοινωνίαν. Οὕτω γὰρ δι’ ἐμὲ παθόντες, σὺν ἐμοὶ βασιλεύσετε. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 17t | ΛΟΓΟΣ ΛΒʹ. | |
| 18t | Εἰς τό· «Πάτερ, εἰ δυνατὸν, παρελθέτω ἀπ’ | |
| 19t | ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο.» | |
| 20 | αʹ. Σάλπιγξ μὲν πολεμικὸν ἠχήσασα μέλος, τὴν στρατιώτου χεῖρα καὶ τὴν γνώμην παρορμᾷ πρὸς παράταξιν· Εὐαγγελικὴ δὲ γλῶττα τὴν Δεσποτικὴν ἀναγράφουσα φωνὴν, τοὺς τῆς πίστεως ἀγωνιστὰς ἀλείφει, καὶ πρὸς κινδύνους ὁπλίζει, καλὴν ὑπόθεσιν | |
| 25 | τῆς εὐσεβείας ἀνέχοντας. Καὶ νῦν μὲν ἡ τῶν Εὐαγγε‐ λίων φωνὴ πάθος μὲν ἡμῖν ὑπαγορεύει διὰ λόγων, τοῖς στρατιώταις τῆς πίστεως, ἐν οἷς ὁ Δεσπότης πρὸς τὸ πάθος ὁρμῶν, τοὺς μαθητὰς καταλλήλως τῷ καιρῷ παρορμῶν, εὐχὴν, μᾶλλον δὲ διδαχὴν, ἐποιεῖτο βοῶν· | |
| 30 | Πάτερ, εἰ δυνατὸν, παρελθέτω ἀπ’ ἐμοῦ τὸ ποτή‐ ριον τοῦτο. Πλὴν μὴ τὸ ἐμὸν θέλημα, ἀλλὰ τὸ σὸν γενέσθω. Σταυρὸς δὲ, καὶ ἧλοι, καὶ προδότης, καὶ συκοφάντης, καὶ δικαστήριον ὑπὸ διαβόλου δρα‐ ματουργούμενον, ὑπὸ Ἰουδαίων σκηνοβατούμενον, | |
| 35 | καὶ Χριστὸς τούτοις ἅπασιν ἐμβεβηκὼς, τοῖς ὑπὲρ Χριστοῦ πάσχειν ἐθέλουσι διδασκαλίαν χαρίζεται· ἵνα τὸν ὑπὲρ ἡμᾶς παθόντα ποθήσαντες, τοῖς ὑπὲρ αὐτοῦ πάθεσιν αὐτὸν ἀμειβώμεθα, χάριν ὁμολογοῦν‐ τες τῷ τὴν χάριν ἀναπετάσαντι, ὃς αἵματος πράσει | |
| 40 | τοὺς κακῶς πραθέντας ὠνήσατο, κατὰ τὴν τοῦ Παύ‐ λου φωνήν· Χριστὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου, γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα. Ἀλλὰ Χριστὸς μὲν παθὼν τῆς νόμου κατάρας ἔλυ‐ σεν· Ἀρεῖος δὲ καὶ Εὐνόμιος, ἡ διαβολικὴ ξυνωρὶς, | |
| 45 | οἱ τοῦ Ἰούδα συμπράκτορες, τὸ τοῦ Χριστοῦ πάθος ὑπόθεσιν ὕφαναν ἀσεβείας παρεμπλοκῇ· τὸ τῆς σω‐ τηρίας φάρμακον δηλητήριον δεῖξαι φιλονεικήσαν‐ τες, καὶ τὸ κατὰ τοῦ Χριστοῦ μῖσος τοῖς ἔργοις ἐν‐ δείκνυνται, πανταχοῦ τῶν Γραφῶν περιτρέχοντες, | |
349(50) | καὶ λέξεις ἀναζητοῦντες, καὶ φωνὰς ἀνιχνεύοντες, μή‐ που τινὰς εὕροιεν συλλαβὰς τὴν τοῦ Υἱοῦ πρὸς τὸν Πατέρα κλεπτούσας ἰσότητα. Ἀλλὰ τὴν μὲν τῆς οὐσίας εὑρίσκων κηρυττομένην ταυτότητα παρορᾷ | |
| καὶ σιωπᾷ, καὶ παρατρέχει τὰ γεγραμμένα, κρύ‐ | 350 | |
352 | πτων τὴν ἀλήθειαν ἑκουσίῳ τυφλότητι. Ἐὰν δέ που τῶν ἐξ οἰκονομίας φερομένων εὕρῃ ῥημάτων, ὧν ἡ μὲν θέα προσφέρει τὸ ταπεινὸν διὰ τὴν χρείαν, ἐν δὲ τῷ βάθει φυλάττει τὸ ὕψος, παρ’ ὧν τὴν φιλ‐ | |
| 5 | ανθρωπίαν δέον θαυμάζειν, πρόφασιν ποιοῦται δια‐ βολῆς τὸ φιλάνθρωπον. Ὁρῶσιν ἐγγεγραμμένον· Ἐγὼ καὶ ὁ Πατὴρ ἕν ἐσμεν, καὶ μισοῦσι τὴν λέξιν ὡς ἀληθείας μητέρα. Ἀκούουσιν· Ἃ γὰρ ποιεῖ ὁ Πατὴρ, ταῦτα καὶ ὁ Υἱὸς ὁμοίως ποιεῖ· καὶ μέλαν τὸ | |
| 10 | γράμμα νομίζουσιν. Ἀκούουσιν· Ὥσπερ ὁ Πα‐ τὴρ ἐγείρει τοὺς νεκροὺς, καὶ ζωοποιεῖ, οὕτω καὶ ὁ Υἱὸς οὓς θέλει ζωοποιεῖ· καὶ τὸ λεχθὲν παραπέμ‐ πονται. Ἀκούουσιν· Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ, ἑώρακε καὶ τὸν Πατέρα· καὶ φρίττοντες τὸ γράμμα, συκοφαντοῦσι τὴν | |
| 15 | ἔννοιαν. Ἀκούουσι βοῶντος πρὸς τὸν λεπρόν· Θέλω, καθαρίσθητι· καὶ τοῦ πάθους χαλεπώτεροι γί‐ νονται, παρόσον ἐκεῖνα μὲν, αἰδεσθέντα τὸν προσ‐ τάξαντα, εἶξαν τῷ λόγῳ, τῇ φυγῇ τὴν δουλείαν ἐκή‐ ρυξαν· οὗτοι δὲ τὰς ἀκοὰς ἀποφράξαντες, γλώττῃ | |
| 20 | τολμηρᾷ δουλείαν τοῦ Δεσπότου καταψηφίζονται. Εὔ‐ καιρος ἡ τοῦ προφήτου φωνὴ βοῶσα· Ἔδωκεν αὐ‐ τοῖς ὁ Θεὸς πνεῦμα κατανύξεως· ὀφθαλμοὺς τοῦ μὴ βλέπειν, καὶ ὦτα τοῦ μὴ ἀκούειν ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας. Εἰ δέ που τῶν ἐξ οἰκονομίας ῥη‐ | |
| 25 | μάτων κατίδωσιν, ἅπερ αἰτίαν ἔχει τὴν συγκατά‐ βασιν, ἀσεβείας συνήγορον εὐθὺς τὴν οἰκονομίαν ἁρ‐ πάζουσι· σκιρτῶσιν ὡς τὸν Υἱὸν νενικηκότες. Οἷον· Ὁ Πατήρ μου, φησὶν, ὁ πέμψας με μείζων μου ἐστίν. Οἱ κωφοὶ, ἀκούσατε, καὶ οἱ τυφλοὶ, ἀναβλέψατε | |
| 30 | ἰδεῖν. Ὁ Πατήρ μου ὁ πέμψας με. Εἰς τὸ πέμψας ὁρᾷς; Ἐννόησον τὸ πεμπόμενον. Τὸ πεμφθὲν περι‐ γράφεται τόπῳ· περιέχεται χώρῳ. Ὁ δὲ Υἱὸς, Θεὸς ὢν, ἀπερίγραπτος. Σαρκὸς οὖν ἡ περιγραφὴ, οὐ θεό‐ τητος. Αἱρετικὰ τὰ μηνύματα· ἐκ φιλανθρωπίας ἡ | |
| 35 | συγκατάβασις, ἐξ ἀγαθότητος ἡ ἐνανθρώπησις. Πρὸς τὴν οἰκονομίαν, οὐ τὴν οὐσίαν, βλέπει τὰ ῥήματα. Μὴ τοίνυν γενέσθω τῆς φύσεως ἐλάττωσις, τῆς φιλ‐ ανθρωπίας τὸ μέγεθος· μηδὲ τὴν σωτηρίαν, κατη‐ γορίαν τοῦ σεσωκότος ποιώμεθα. | |
| 40 | βʹ. Ἐκ ταύτης ἄρα τῆς ἀπλήστου δυσμενείας ὁρ‐ μώμενοι, καταγέλαστον ἀνῄρηνται πόλεμον, καὶ ὡς Χριστοῦ στρατιώταις ἡμῖν τὴν κατὰ Χριστοῦ ποιοῦν‐ ται παράταξιν, ἀνθ’ ὅπλων τοὺς λόγους ἐκπέμποντες, καὶ παρ’ ἡμῶν, ὡς Χριστῷ συνηγορούντων, τὰς | |
| 45 | ἀποκρίσεις ζητοῦντες. Πάτερ, φησὶν, εἰ δυνατὸν, | |
| παρελθέτω ἀπ’ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο. Ὁρᾷς, | 352 | |
353 | φησὶν, εἰ δυνατὸν, τοῦ πάθους τὸν φόβον; Ὁρᾷς τοῦ σταυροῦ τὴν παραίτησιν; Ὁρᾷς τοῦ Υἱοῦ τὴν ἐλάττωσιν; Καὶ σοφιστεύουσι λόγοις, ἵνα τῷ Υἱῷ λοιδορήσωνται. Ἀλλ’ εἰ τοῦ Υἱοῦ ἐντεῦθεν κατ‐ | |
| 5 | ηγορεῖς, ὥρα σοι καὶ τοῦ Πατρὸς καταγινώσκειν ἀσθένειαν. Πάτερ γὰρ, φησὶν, εἰ δυνατὸν, παρελ‐ θέτω ἀπ’ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο. Ὅπου δὲ ἀμφί‐ βολος ἡ βοήθεια, πρόδηλος ἡ ἀσθένεια. Οὐ γὰρ εἶπε, Παρένεγκε, Πάτερ· δύνασαι γάρ· ἀλλ’, Εἰ δυνατὸν, | |
| 10 | παρελθέτω. Εἰ δουλεύεις τῇ λέξει, προκατηγορεῖς τοῦ Πατρός· εἰ διαβάλλεις τὸν Υἱὸν, προδιαβάλλεις τὸ Πνεῦμα. Ὧν γὰρ ἀμέριστος ἡ τιμὴ, τούτων ἡ ὕβρις κοινὴ, κατὰ τὴν τοῦ αὐτοῦ τοῦ Κυρίου πρὸς τὸν Πα‐ τέρα φωνήν· Πάντα τὰ ἐμὰ, σά ἐστιν. Ἀλλ’ | |
| 15 | ἀντεπάγουσιν ἡμῖν τὰ ἑξῆς· Πλὴν μὴ τὸ ἐμὸν θέ‐ λημα, ἀλλὰ τὸ σὸν γενέσθω. Ἄλλη πάλιν θελημάτων διαίρεσις, ἵνα μὴ μόνον φύσις ἔχῃ τὴν διαφορὰν, ἀλλὰ καὶ ἡ γνώμη τὸν πολέμιον· Πλὴν μὴ τὸ ἐμὸν θέλημα, ἀλλὰ τὸ σὸν γενέσθω. Ὁρᾷς, φησὶν, ὡς ἄκων τὸ πά‐ | |
| 20 | θος εἰσέρχεται; Ἀλλ’ εἰ τὸ πάθος ἀκούσιον, ἀβούλητος ἡ ἀνάστασις. Εἰ παρὰ γνώμην ὁ σταυρὸς, ἐκ βίας ἡ χάρις· οὐ κατὰ γνώμην ἡ σωτηρία οὐ βουλόμενος ἔσωσε. Τί οὖν ἐβούλετο Παῦλος εὐχαριστῶν, καὶ βοῶν· Χρι‐ στὸς ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλοὺς σῶσαι; | |
| 25 | Τί δὲ πάλιν αὐτὸς ὁ Σωτὴρ ἐβούλετο, λέγων· Ἐξουσίαν ἔχω θεῖναι τὴν ἐμὴν ψυχὴν, καὶ ἐξου‐ σίαν ἔχω πάλιν λαβεῖν αὐτήν; Ἐξουσίαν ἀνωτέ‐ ραν δουλείας, ἐξουσίαν ἀξίας μητέρα, ἐξουσίαν ἀδε‐ σπότου φύσεως μάρτυρα. Τί δὲ ἔφασκε; Διὰ τοῦτο | |
| 30 | ὁ Πατήρ με ἀγαπᾷ, ὅτι ἐγὼ τίθημι τὴν ψυχήν μου ὑπὲρ τῶν προβάτων. Τὸ φίλτρον ἑκούσιον, καὶ τὸ πάθος ἀβούλητον; Ποῦ δὲ χώραν ἡ περιφανὴς ἔχει φωνή· Ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τίθησι τὴν ψυχὴν αὑτοῦ ὑπὲρ τῶν προβάτων; Τί κλέπτεις καὶ τοῦ | |
| 35 | ποιμένος τὴν ἐπιμέλειαν, καὶ τοῦ πάθους τὴν χάριν; Καὶ Παῦλος μὲν ὑπὲρ τῆς Ἰουδαίων σωτηρίας ἀγω‐ νιζόμενος, ἔλεγεν· Ηὐχόμην ἐγὼ αὐτὸς ἀνάθεμα εἶναι ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ ὑπὲρ τῶν συγγενῶν μου κατὰ σάρκα. Χριστὸς δὲ ἀβουλήτως σώζει τὴν | |
| 40 | κτίσιν, ὑπὲρ ἧς, ἵνα σώσῃ, τὸ πάθος ὑπέμεινε. | |
| 43 | γʹ. Δέχου καὶ ἑτέραν φωνὴν Δεσποτικὴν τὸ θέλειν σημαίνουσαν· Ὅταν ὑψωθῶ, πάντας ἑλκύσω | |
| 45 | πρὸς ἐμαυτόν. Πῶς οὖν ἑτέροις χαρίζεται, ὃ προ‐ | 354 |
356 | λαβὼν αὐτὸς ἀποστρέφεται; Ἀλλ’ ἀνέχου· τοὺς μα‐ θητὰς παρορμῶν ἀνδρικῶς ἐνέγκαι τοῦ πάθους τὴν θέαν· Ἰδοὺ, φησὶν, ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα, καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδοθήσεται εἰς χεῖ‐ | |
| 5 | ρας ἀνθρώπων. Προλαμβάνει τῇ προθυμίᾳ τῶν Ἰουδαίων τὴν γνώμην. Ὠδίνει γὰρ τὸ πάθος, ἵνα λύσῃ τοὺς τάφους. Πάλιν ἐπιπλήττει τῷ Πέτρῳ, τὸ πάθος διὰ πόθον κωλύοντι. Ἵλεως γὰρ, φησὶ, Κύ‐ ριε, οὐ μὴ ἔσται σοι τοῦτο. Πρὸς ὃν ὁ Δεσπότης· | |
| 10 | Ὕπαγε ὀπίσω μου, Σατανᾶ, ὅτι σκάνδαλόν μου εἶ. Εἰ τὸ πάθος ἀκούσιον, τί τὸν συνόντα μαθητὴν ἀτιμάζει; Πάλιν τῶν Ἰουδαίων φθόνῳ τῶν θαυμάτων τὸν θαυματουργὸν φυγαδευόντων· Εἴπατε, φησὶ, τῇ ἀλώπεκι ταύτῃ, σήμερον καὶ αὔριον θαύ‐ | |
| 15 | ματα ἐπιτελῶ, καὶ τῇ τρίτῃ τελειοῦμαι. Εἰ πρόδηλος ἡ νίκη, τί παραιτεῖται τὸ πάθος; Ἵνα κω‐ λύσῃ τὴν ἄνοδον, ἄκων ὁ Χριστὸς ὑπομένει τὸ πά‐ θος; Εὐφήμησον, ἄνθρωπε, τοὺς προφήτας, ὅτι τοῖς τῆς χάριτος ὀφθαλμοῖς τὰ μέλλοντα βλέποντες, | |
| 20 | ὑμνοῦσι τὸν ὑπὲρ τοῦ κόσμου σταυρούμενον. Αἰδέ‐ σθητι τοῦ Ἀβραὰμ τὴν χάριν, ἐν Ἰσαὰκ τὸ πάθος προεικονίζοντος. Ἀβραὰμ γὰρ, φησὶν, ὁ πατὴρ ὑμῶν ἐπεθύμησεν ἰδεῖν τὴν ἡμέραν τὴν ἐμὴν, καὶ εἶδε, καὶ ἐχάρη· ὃς τῷ γήρᾳ καμπτόμενος, ἀτρόμῳ χειρὶ | |
| 25 | κατὰ τοῦ φιλτάτου τὸ ξίφος ἐπανατείνεται. Καὶ νικᾷ τῷ τοῦ κελεύσαντος πόθῳ, τὸν πόνον τῆς φύσεως, ἵνα ἀθύτῳ θυσίᾳ Δεσποτικὴν θυσίαν μιμήσηται. Αἰ‐ δέσθητι τοῦ Ἰσαὰκ τὴν ἐπιείκειαν, ὃς καὶ πρὸς φό‐ νον δεσμούμενος, περὶ τὸ ξίφος ἑκὼν ἦν, ἵνα τὴν εἰ‐ | |
| 30 | κόνα τοῦ πάθους ἐνδύσηται. Αἰδέσθητι τοῦ Μωϋσέως τὸν ὄφιν ἐν ἐρήμῳ κρεμάμενον, ὃς τοῖς τῶν ἀπίστων ὄμμασιν ἐχαρακτήριζε τὸν ἐπὶ τοῦ ξύλου κρεμάμε‐ νον. Γνωρίζει τὴν εἰκόνα Χριστὸς, καὶ μηνύει τοῖς μαθηταῖς τὸ ἀπόῤῥητον. Μία μὲν οὖν αὕτη τῶν | |
| 35 | τοῦ Σωτῆρος λόγων αἰτία, λέγοντος· Πάτερ, εἰ δυ‐ νατὸν, παρελθέτω ἀπ’ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο, ταῖς θείαις οἰκονομίαις τὸ πρέπον φυλάττουσα. Δευ‐ τέρα δὲ, καὶ οὐδὲν ἐλάττων ἐκείνης. Τοὺς γὰρ μα‐ θητὰς ἐκπαιδεύων Χριστὸς ὅπως τοῖς τῆς εὐσεβείας | |
| 40 | ἀγῶσι προσιέναι χρεὼν μετὰ προθυμίας, ὁρίζει, πε‐ ρικόπτων θρασύτητα, μὴ ἐπιτρέχειν τοῖς πάθεσι, τὴν τῶν ἀνθρώπων προορώμενος ἀσθένειαν, μηδὲ θρασύτητι κατὰ τῶν κινδύνων ἐπανατείνεσθαι· τοῦτο γάρ ἐστι προπετείας λαβὴν εὐθὺς τῷ διαβόλῳ | |
| 45 | χαρίζεσθαι· ἀλλὰ μάλιστα μὲν ἀπωθεῖσθαι πρὸς | 356 |
357 | Θεὸν δεήσεσι τὴν πεῖραν ἐκκλίνειν· ἵν’ ἡ τῆς ἀσθενείας ὁμολογία τὸν ἀήττητον ἐπισπά‐ σηται σύμμαχον. Ἧττον γὰρ, πρῶτον μὲν μὴ μέγα κατὰ τοῦ πάθους φρονεῖν. Εἰ δὲ ἄφευκτος ὁ | |
| 5 | χειμὼν, καὶ συνεχῆ τὰ δίκτυα, τότε προτιμᾷν τοῦ μὴ παθεῖν τὸ πάσχειν ἀρεσκόντως Θεῷ. Ταῦτα δι‐ δάσκων Χριστὸς ἐβόα· Πάτερ, εἰ δυνατὸν, παρελ‐ θέτω ἀπ’ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο. Πλὴν μὴ τὸ ἐμὸν θέλημα, ἀλλὰ τὸ σὸν γενέσθω. Δεσπότης | |
| 10 | προσεύχεται, ἵνα μαθητὰς ἀγωνίζεσθαι παραινέ‐ σῃ. Ἀλλ’ ἐρεῖ τις· Τί οὖν, οἱ μαθηταὶ πρὸς τοὺς ὑπὲρ Χριστοῦ κινδύνους ὁπλίζονται χαίροντες, ταῖς μάστιξιν εὐφραινόμενοι· Χριστὸς δὲ σὺν ἀγωνίᾳ τὸν σταυρὸν ὑποδέχεται, καὶ προλαμβάνει | |
| 15 | φόβος τὸ πάθος; Διὰ τί; Ὅτι Χριστὸς μὲν κατὰ ζῶντος ἔτι τοῦ θανάτου στρατεύεται, οὔπω λελυμένης τῆς τυραννίδος συμπλέκεται· ἔτι γὰρ τὴν ἐξ Ἀδὰμ κατ’ ἀνθρώπων δυναστείαν ὁ ᾅδης ἐκόμπαζε· Χριστὸς νεκρώσας τὸν θάνατον, οἷα τεθνηκότα τοῖς | |
| 20 | μετὰ ταῦτα πρὸς πάλην παρέδωκε. Διὰ τοῦτο αὐτὸς μὲν, ὡς κατὰ ζῶντος παραταττόμενος, ἐπαληθεύει τῷ πάθει. Ἀπόστολοι δὲ, τεθνηκότι, καὶ ὥσπερ ἐσφα‐ γμένῳ καὶ σπείροντι, εὖ μάλα θαῤῥοῦντες κατὰ θανάτου βαδίζουσιν, ὡς Παῦλος κηρύττει· Χριστὸς | |
| 25 | ἀπέθανεν ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν κατὰ τὰς Γραφὰς, καὶ ἐτάφη. Σὺν ἀκριβείᾳ γράφει τὸν θάνα‐ τον. Καὶ ἀνέστη τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, καὶ ὤφθη Ἰα‐ κώβῳ, εἶτα πεντακισχιλίοις ἀδελφοῖς ἐφά‐ παξ· ἐξ ὧν οἱ πλείονες μένουσιν ἕως ἄρτι, τινὲς | |
| 30 | δὲ καὶ ἐκοιμήθησαν. Οὐκέτι, Τεθνήκασι. Σταυ‐ | 358 |
360 | ροῦ γὰρ παγέντος, ὕπνος ὁ θάνατος· πρὸ σταυ‐ ροῦ φοβερὸς, καὶ μετὰ σταυρὸν εὐκαταφρόνητος. Καὶ πάλιν· Ὅτι Ἰησοῦς παθὼν, καὶ ἀπέθανε, καὶ ἀνέστη· οὕτω καὶ ὁ Θεὸς τοὺς κοιμηθέντας ἄξει | |
| 5 | διὰ τοῦ Ἰησοῦ. Τὴν μὲν Χριστοῦ τελευτὴν, θάνατον εἰρηκώς· κατὰ γὰρ θανάτου ζῶντος ὁ πόλεμος· τὴν δὲ μετὰ Χριστὸν τελευτὴν, ὕπνον οἶδεν, οὐ θάνατον. Ἐντεῦθεν ὁρῶμεν ἄνδρας ὑπὲρ εὐσεβείας ἀθλοῦντας· μειράκια κατὰ θανάτου γελῶντα, κόρας παιζούσας, | |
| 10 | ὅταν Χριστὸς τὸ τῆς ζωῆς μετὰ θάνατον προτείνῃ βραβεῖον. Ἐφ’ οἷς, ἐπινίκιον ᾄδουσιν ἅπαντες· Ποῦ σου, θάνατε, τὸ νίκος; ποῦ σου, ᾅδη, τὸ κέντρον; Ἐν Ἰησοῦ, ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 15t | ΛΟΓΟΣ ΛΓʹ. | |
| 16t | Τοῦ αὐτοῦ, εἰς τοὺς ἐκ τῶν πέντε ἄρτων τραφέν‐ | |
| 17t | τας πεντακισχιλίους. | |
| 18 | αʹ. Ἐπαινῶ μὲν ὑμῶν τῆς φιληκοΐας τὸν πό‐ θον, ἀποδέχομαι δὲ τῆς φιλοθεΐας τὸν τόνον· | |
| 20 | οἶδα δὲ πόθεν ὑμῖν ὁ κάλλιστος οὗτος ἐμπέφυκε ζῆ‐ λος· οἶδα τὸν τῆς ἀρετῆς ὑμῶν παιδευτὴν, τὸν πα‐ τέρα κατὰ ταὐτὸν, καὶ ποιμένα, τὸν ἰατρὸν, καὶ κυ‐ βερνήτην· τὸν εὐαγγελικῷ διαπρέποντα βίῳ, ἀπο‐ στολικῆς δὲ πνέοντα χάριτος· τὸν συρίγμασι πνευ‐ | |
| 25 | ματικοῖς πρὸς τοὺς οὐρανίους ὑμᾶς χειραγωγοῦντα λειμῶνας, τὸν τῶν πνευματικῶν συλλαβῶν θησαυ‐ ρόν· τὴν ἔμψυχον τῆς φιλανθρωπίας εἰκόνα· τὸν τὴν πραότητα τοῦ νόμου αὐξήσαντα, τὸν θυμῷ μὲν ἀχείρωτον, ἡδοναῖς δὲ πάσαις ἀκαταγώνιστον, σοφίᾳ | |
| 30 | δὲ λάμποντα, καὶ ἀρεταῖς στεφανούμενον. Ἀλλὰ πο‐ λὺς μὲν τῆς τοῦ θανάτου κατηγορίας ὁ πλοῦτος, καὶ τῆς ὑμετέρας, ὡς ἔφην, φιληκοΐας τὸ πλάτος. Ἐγὼ δὲ | |
| πῶς ὑμῖν τὴν πενιχρὰν παραθήσομαι τράπεζαν; | 360 | |
361 | πῶς ἑστιάσω λόγων βραχύτητι τὴν ἄπληστον τῆς ἀκοῆς γαστέρα; πῶς ἀρκέσει γλῶσσα πτωχὴ, τοσοῦ‐ τον εὐφρᾶναι λαόν; ἢ τὰς τῶν ἀποστόλων εὐκαίρως ἀναβοῆσαι φωνὰς, Πόθεν ἡμῖν ἐν ἐρημίᾳ ἄρτοι | |
| 5 | τοσοῦτοι, ἵνα ὁ πλούσιος πάλιν Δεσπότης τὴν πενίαν γυμνώσας, τὴν ἀφθονίαν χαρίσηται; Ἠκο‐ λούθει, φησὶν, ὄχλος πολὺς τῷ Σωτῆρι· τῷ ποι‐ μένι τὰ θρέμματα, οἱ νοσοῦντες τῷ τὰς νόσους ἐλαύνοντι, οἱ δοῦλοι τῷ τῶν ψυχῶν ἐλευθερωτῇ. | |
| 10 | Μίαν εἶδον ὁδὸν ἀπλανῆ, καὶ πρὸς ταύτην ἅπαντες ἔῤῥεον· ὁ βουλόμενος εἵπετο, ὁ νοσῶν τοῦ νοσήμα‐ τος ἀπηλλάττετο· ἥπλωτο πηγὴ φιλανθρωπίας, καὶ πάντες ἀπήλαυον. Ἔλαθον τοίνυν ἑαυτοὺς ἄχρι τῆς ἐρήμου τὴν ὁδοιπορίαν ἐκτείναντες. Πάλαι μὲν οὖν | |
| 15 | ἐν ἐρήμῳ, διὰ Μωϋσέως νομοθετῶν ὁ Θεὸς, πυρὶ τὸ Σίναιον περιέβαλεν ὄρος· καὶ φλὸξ ἀναπτομένη πρὸς οὐρανὸν ἠκοντίζετο· καὶ φόβος (α), καὶ γνόφος, μετὰ σαλπίγγων καὶ ἀλαλάζοντες ἦχοι τοὺς ὁρῶντας κατέπληττον. Ἀλλὰ νῦν τὸν φόβον ὁ Δεσπότης ἀφεὶς, | |
| 20 | μορφὴν περιεβάλετο δούλου, ἐν ἀνθρωπότητος φύσει τὴν φιλανθρωπίαν ἐπιδεικνύμενος. Πάλαι μὲν γὰρ ἤκουεν· Ἐξαγαγέτω ἡ γῆ βοτάνην χόρτου· νῦν δὲ ἡ τῆς ἠπείρου τράπεζα καρποφοροῦντα τὸν Δεσπότην ἐκδέχεται. | |
| 25 | βʹ. Λαβὼν τοίνυν ὁ Δεσπότης τοὺς ἄρτους, ἀναβλέ‐ ψας εἰς οὐρανὸν, ηὐλόγησεν. Ἆρα γὰρ ὡς ἐνδεὴς τὴν χορηγίαν αἰτεῖ; ἆρα τῇ τῶν ὀμμάτων ἀνατάσει τὴν ἐξ οὐρανοῦ βοήθειαν μεταπέμπεται; ἆρα ἑτέρωθεν ἐρανίζεται τῆς εὐεργεσίας τὴν δύναμιν, καὶ δίδωσιν | |
| 30 | ὕλας Ἀρείῳ, καὶ τὴν Εὐνομίου γλῶτταν ὁπλίζει, τὰς καθ’ Υἱοῦ βλασφημίας θηρεύουσαν; Οὐ μὲν οὖν· ἀλλὰ προαναστέλλει τὰ παρ’ Ἰουδαίων ἐγκλήματα· ἀεὶ γὰρ Ἰουδαῖος φιλαίτιος, καὶ δι’ ὧν ἀπολαύει τὰς μέμψεις ἀγρεύει. Ἐπειδὴ τοίνυν κατὰ τὴν ἔρημον | |
| 35 | τὸ μάννα ποτὲ χορηγῶν τοῖς Ἰσραηλίταις Θεὸς, καὶ τοῖς ἐν γῇ βαδίζουσι τὴν οὐράνιον ἥπλωσε τράπεζαν, καὶ πέτραν ὄμβρους ἀφιέναι, καὶ τὴν ἀκρότομον μι‐ μεῖσθαι νεφέλην ἐδίδασκε, φωνὰς ἀχαρίστους τούτων ἀντήκουεν· Ἐπεὶ ἐπάταξε πέτραν καὶ ἐῤῥύησαν | |
| 40 | ὕδατα, μὴ καὶ ἄρτον δύναται δοῦναι; τοῖς ἐκείνων ἐγγόνοις Χριστὸς, ἵνα μὴ τὸ τοῦ θαύματος μέγεθος, συκοφαντίας λάβωσι πρόφασιν, ὡς ἂν ἑαυτὸν τοῦ Πατρὸς μείζονα δεικνύναι φιλονεικοῦντος, καὶ τὴν συνήθη τῆς ἀντιθεΐας συκοφαντίαν πάλιν νοήσωσι· | |
| 45 | διὰ τοῦτο νῦν ἀνατίθησι τῷ Πατρὶ τὸ κατόρθωμα τῇ πρὸς οὐρανὸν ἀνατάσει τοῦ βλέμματος, γλώττης Ἰουδαϊκῆς ἐξαρπάζων τὸ κατηγόρημα. Οὕτω γὰρ τὰς Ἰουδαϊκὰς ἀεὶ Χριστὸς πονηρίας μεταχειρίζεται. | |
| Οὕτω τοτὲ, καὶ τὸν λεπρὸν θεραπεύσας, καὶ τῆς | 362 | |
364 | φυγῆς τοῦ πάθους τὴν ἐξουσίαν κηρύξας, τὸν ἐλευ‐ θερωθέντα νόσων παραπέμπει τῷ νόμῳ, Προσ‐ ένεγκε, λέγων, τὸ δῶρόν σου τῷ ἱερεῖ εἰς μαρτύ‐ ριον. Γινέσθω μοι τῆς θεραπείας μάρτυς ὁ νόμος· | |
| 5 | καὶ ἐμφραττέσθω τῆς παρανομίας ἡ γλῶττα. Διὰ τοῦτο, καὶ νῦν εἰς οὐρανὸν ἀναβλέπει, ἐπιστομίζων τὸν τῆς ἀντιθεΐας κατήγορον· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ παι‐ δεύων ἀνθρώπους τροφῆς ἁπτομένους ἐπιγινώσκειν τὸν τῆς ἀπολαύσεως αἴτιον. Ἡ γὰρ εἰς οὐρανὸν θεω‐ | |
| 10 | ρία, τοῦ θεωροῦντος ὁμολογία. Λαβὼν τοίνυν τοὺς ἄρτους ἔδωκε τοῖς μαθηταῖς δοῦναι τοῖς ὄχλοις· καὶ ἔφαγον πάντες, καὶ ἐχορτάσθησαν. Ὢ τῶν ὁρωμένων τότε πραγμάτων! Ἄρτοι τοὺς ἄρτους ἀπέτικτον· καὶ τροφῶν αὐτοσχεδίων ἐκόμων αἱ τρά‐ | |
| 15 | πεζαι. Ἄρτοι γεωργικῶν ἱδρώτων ἐλεύθεροι· οὐκ ἐκ σταχύων βλαστήσαντες, ἀλλ’ ἐκ χειρῶν Δεσποτικῶν ἐξανθήσαντες· καίτοι πόσα τροφῆς ἀνθρωπίνης προ‐ ανατέλλουσιν; οἷον ἄροσις γῆς, γεωργῶν καταβολὴ, ἀέρων εἰς νεφέλας μεταβολὴ, γένεσις ὄμβρων, ἀνέ‐ | |
| 20 | μων τροφίμων φορὰ, τροπῶν ἀλλαγαὶ, σελήνης ἐναλλαγαὶ, ἀστέρων (α) χεῖρες τρέμουσαι, σταχύων ἀναδρομὴ, εὔκαιρος τοῦ χλοάζοντος πέ‐ πανσις, ἀμητοῦ κακοπάθεια, ἁλωνίας ταλαιπωρία, ἡ τῆς μύλης συνέργεια, ἡ ἀφαίρεσις τοῦ περιττοῦ, | |
| 25 | ἡ τῆς τέχνης διάπλασις, ἡ τοῦ πυρὸς συμψυχία. Ἅπερ ἅπαντα μόνη τῆς Δεσποτικῆς χειρὸς νῦν ἡ ἁφὴ κατειργάσατο. Παρῆν γὰρ ὁ τῆς γῆς τοὺς λαγό‐ νας πρὸς καρποφορίαν ἐγείρων· παρῆν ὁ ταῖς νεφέ‐ λαις τὸν οὐρανὸν περιβάλλων· παρῆν ὁ τέχνης σο‐ | |
| 30 | φίαν τοῖς θνητοῖς δωρησάμενος· παρῆν ὁ φέρων ἅπαντα τῷ ῥήματι τοῦ στόματος αὐτοῦ· παρῆν, ἐν τῇ φορουμένῃ σαρκὶ τὴν παρουσίαν πιστούμενος· ἔδειξεν ἑνὶ θαύματι, τίς ὁ τὰς τῆς κτίσεως ἡνίας κατέχων. Ἔλυσεν Ἰουδαίων παλαιὸν ἔγκλημα, καὶ | |
| 35 | ἀκόρεστον πάθος. Οὐκέτι γὰρ λέγειν ἰσχύσατο· Μὴ καὶ ἄρτον δύναται δοῦναι; Ἰδοὺ γὰρ, καὶ ἄρ‐ τοις στενοχωροῦσι τὴν ἔρημον. Διδασκέτω σε καὶ τὸν ἐκείνων χορηγὸν ἡ τῶν θαυμάτων, Ἰουδαῖε, συγ‐ γένεια. Καὶ ἔφαγον, φησὶ, καὶ ἐχορτάσθησαν, καὶ | |
| 40 | ἦραν τὸ περισσεῦον τῶν κλασμάτων δώδεκα κο‐ φίνους πλήρεις. Ἰσάριθμοι γὰρ τοῖς ἀποστόλοις οἱ κόφινοι, ἵνα ἕκαστος ἕνα βαστάζων, ἔχῃ τὸν πόνον τοῦ θαύματος μάρτυρα, καὶ τριβόμενος ὦμος παι‐ δεύῃ τοῦ γενομένου τὴν αἴσθησιν, καὶ φυλάττῃ τὴν | |
| 45 | μνήμην ὁ κόπος. Ἵνα γὰρ μὴ τῷ μεγέθει τοῦ θαύ‐ ματος τὸν λογισμὸν καταβαπτισθέντες, φαντασίαν | |
| τὴν θέαν νομίζωσι· καὶ νοῦς οὐκ ἀρκῶν ἀναβλέπειν | 364 | |
365 | πρὸς τὸ ξένον τοῦ θαύματος, ὄναρ κατὰ μικρὸν ὑπ‐ οπτεύῃ τὸ γινόμενον· διὰ τοῦτο τῷ πλήθει τῶν περισσευμάτων παρατείνει τοῦ γεγονότος τὴν μνή‐ μην, ἵνα καθ’ ἡμέραν βρῶσις μελετῶσα τὴν γνῶσιν, | |
| 5 | μερίζῃ τὴν μνήμην. Δέχου μοι τὸν Εὐαγγελιστὴν τῶν λεγομένων συνήγορον. Ἦν γὰρ, φησὶν, ἡ καρδία αὐτῶν πεπηρωμένη ἐπὶ τοῖς ἄρτοις. Ἐξαγ‐ γέλλει τὸ πάθος, ἵνα κηρύξῃ τὸ θαῦμα. Μέγα μὲν οὖν τὸ καὶ πέντε μόνους ἄρτους τοσαύταις χιλιάσιν | |
| 10 | ἀρκέσαι· τὸ δὲ καὶ τοσαύτην γενέσθαι περιττευμά‐ των πληθὺν, οὐ μόνον τοῖς μαθηταῖς ἐγέννα τὴν μνήμην τοῦ θαύματος, ἀλλὰ καὶ τοῦ πεποιηκότος τὴν ἰσχὺν ἐνεφάνιζεν. Εἰ γὰρ συνεμέτρησε τῇ χρείᾳ τὴν δόσιν, ἐνοθεύετο τῆς φιλοτιμίας ἡ χάρις, καὶ | |
| 15 | οὔπω Δεσπότης ὁ πράξας, ὃς τῇ χρείᾳ δουλεύσας ἐφαίνετο. Νυνὶ δὲ πλατυτέρα γενομένη τῆς χρείας ἡ χορηγία, τὴν τοῦ πεποιηκότος ἐξουσίαν μαρτύρεται. Καὶ μάθωμεν ἑτέρωθεν σαφῶς τὸ λεγόμενον· Ἐξ οὐ‐ ρανοῦ ποτε τὸ μάννα διὰ Μωϋσέως τοῖς Ἰσραηλίταις | |
| 20 | ἐδέδοτο. Ἀλλ’ ἐπειδὴ δοῦλος ἦν ὁ τοῦ θαύματος ὑπουργὸς, συνεδούλευε τὸ δῶρον τῇ χρείᾳ, καὶ τὸ περιττὸν ἠφανίζετο. Καὶ χεὶρ ἀπληστίαν περὶ τὴν συλλογὴν νοσήσασα, συννοσεῖν τὸ δῶρον ἠνάγκασε· καὶ τὴν βρῶσιν ζυγοστατῶν ὁ οὐρανὸς, τοῖς Ἰου‐ | |
| 25 | δαίοις κατέπεμπε· καὶ χρόνος ἐνίκα τὸ δῶρον, καὶ προθεσμίαν εἶχεν ἡ χάρις. Ὡς γὰρ πέρας αὐτοῖς εἶ‐ χεν ὁ κατὰ τὴν ἔρημον δρόμος, καὶ ἡ γῆ λοιπὸν τὸν συνήθη τῆς φύσεως ἄρτον ὑπέδειξε· τότε τὸ μάννα συνεστέλλετο, καὶ τὸ ἐξ οὐρανοῦ ταμεῖον τοῖς ἀνθρώ‐ | |
| 30 | ποις ἐκλείετο. Μετένεγκε τὸν νοῦν ἐφ’ ἕτερον οἰκέ‐ την ἐν προθεσμίᾳ θαυματουργεῖν κελευόμενον· Ἠλίας ὁ μέγας ὅρκῳ τὸν οὐρανὸν στειρώσας, καὶ χείλεσι τὸν ἀέρα πεδήσας, καὶ φωνῇ καταδικάσας ἀργίας τὴν κτίσιν· οὗτος τῆς ξενοδόχου χήρας πηγάζειν τὸ | |
| 35 | ἔλαιον ἔπεισε· καὶ ἡ τοῦ ἀλεύρου βραχύτης οὐ συν‐ εμειοῦτο τῷ χρόνῳ· ἀλλ’ ὅσον ἡ φύσις ἀνήλισκε, τοσοῦτον ἡ χάρις ἀνέβρυεν. Ἐπειδὴ γέγονεν ὁ ὑετὸς, καὶ τὸ τοῦ Ἠλία δῶρον ἀφίπτατο. Θεραπεύων, ἱκε‐ τετικῶς ὑπουργῶν, οὐ δεσποτικῶς ποτε φιλο‐ | |
| 40 | τιμούμενος. Διὰ τοῦτο νῦν ὁ Δεσπότης πολυπλασιά‐ ζει παρὰ τὴν χρείαν, τὴν ἐξουσίαν προβαλλόμενος, καὶ παρέχων πᾶσι μανθάνειν, τίς ὁ τὴν τροφὴν διδοὺς πάσῃ σαρκί. Αὐτῷ ἡ δόξα, καὶ τὸ κράτος, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 45t | ΛΟΓΟΣ ΛΔʹ. | |
| 46t | Εἰς τὸ, «Σὺ εἶ ὁ ἐρχόμενος, ἢ ἕτερον προσδοκῶ‐ | |
| 47t | μεν;» | |
| 48 | αʹ. Ὅταν εἰς τὸν τῆς Ἐκκλησίας ἀποβλέψω λειμῶνα, τὸν τοῦ παραδείσου τούτου φυτουργὸν, | |
365(50) | τὸν Δεσπότην λέγω Χριστὸν, ὑπερεκπλήττομαι· ὅταν τὸ πνευματικὸν θεάσωμαι πέλαγος, ὑπερ‐ | |
| θαυμάζω τοῦ κυβερνήτου τὴν τέχνην· ὅταν τὴν | 366 | |
368 | εἰς θεογνωσίαν χειραγωγίαν ἴδω, τοῦ διδασκά‐ λου τὴν σοφίαν ὑμνῶ. Παιδευτὴς δὲ ὁμοῦ καὶ ποιητὴς ὁ τῶν ἀνθρώπων Θεὸς, ὑπερβολῇ φιλαν‐ θρωπίας ἐλθὼν πρὸς ἑκάτερα. Ποιήσας γοῦν τὸν | |
| 5 | πρῶτον ἄνθρωπον ὁ Θεὸς, καὶ τοὺς πλατεῖς τῆς φύ‐ σεως ὅρους ἐν ἑνὶ περιγράψας προσώπῳ, καὶ τὰς πλουσίας τοῦ γένους πηγὰς ἐν ἑνὶ φυτεύσας ἀνθρώ‐ πῳ, τοῦ τῆς θεογνωσίας ἔρημον οὐκ ἀφῆκε μαθήμα‐ τος· ἀλλὰ τῆς οἰκείας ἀμελήσας ἀξίας, παιδευτὴς | |
| 10 | ἑνὸς ὁ Ποιητὴς παραγίνεται· καὶ ὡς ὁρώμενος, ὁ ἀόρατος φθέγγεται· οὐκ ἀμείβων τὴν φύσιν, συμμε‐ τρῶν δὲ τῷ ἀρτιμαθεῖ πρωτοπλάστῳ καὶ τὴν φωνὴν καὶ τὴν θέαν, νόμους ὑπακοῆς παραδίδωσιν, ἐν βρώ‐ σει τὴν γνῶσιν δωρούμενος. Διὰ τοῦτο καὶ θυσίας | |
| 15 | προσαγομένας προσίεται, ἵν’ οἱ προσφέροντες, δι’ ὧν προσφέρουσι τὸν ἑαυτῶν Δεσπότην κηρύττωσι· καὶ ὧν οὐκ ἔστιν ἐνδεὴς, τούτων γίνεται δικαστὴς, καὶ ταῖς φαινομέναις θυσίαις τὰς οὐ φαινομένας γνώμας ζυγοστατεῖ. Οὕτω γοῦν ἡ ἀνόμοιός ποτε τῶν ἀδελ‐ | |
| 20 | φῶν ξυνωρὶς, τὸν Ἄβελ φημὶ καὶ τὸν Κάϊν, ὡς ποιητῇ τῷ Θεῷ τὰς τῶν καμάτων ἀπαρχὰς ἀναφέρουσιν. Ἀλλὰ τὸν μὲν ἀπεπέμψατο, τὸν δὲ ἀπεδέξατο. Τοῦ μὲν γὰρ ἐθαύμασε τὸ δῶρον διὰ τὴν γνώμην, τοῦ δὲ ἀπεστράφη τὴν θυσίαν διὰ τὸν τρόπον. Πυκναῖς τοί‐ | |
| 25 | νυν ἐξ ἀρχῆς ἐπιφανείαις, τεθυλημένος [ἴς. καὶ θυ‐ σίαις] Θεὸς τοὺς ἀνθρώπους θεογνωσίαν ἐπαί‐ δευσεν. Ὥφθη τῷ Ἀβραὰμ, διελέχθη τῷ Ἰσαὰκ, ἐξ‐ εδίδαξεν, ἐῤῥίζωσε τῆς εὐσεβείας τὸ μάθημα. Μετὰ τὴν αὐτοπρόσωπον διδασκαλίαν, καὶ ἀνθρώπους ἀν‐ | |
| 30 | θρώπων παιδευτὰς ἐξαπέστειλε. Μωϋσέα δὲ διδάσκα‐ λον ἔπεμπε, καὶ τοῖς Ἰουδαίων δήμοις κατὰ τὴν ἔρη‐ μον παιδευτὴς ὁ Μωϋσῆς ἐκαθέζετο. Ἀλλ’ ἵνα μὴ λήθη κλέψῃ τὴν γνῶσιν, μηδὲ τῆς φωνῆς τὸ τάχος τῆς ἀκοῆς παραδράμῃ τὴν αἴσθησιν, γράμμασι τὰς | |
| 35 | φωνὰς συνεξέφηνε. Τρόπον ἐπενόησε διδασκαλίας ἀθάνατον· ἵνα ἡ μὲν γλῶττα παρέχῃ τὴν γνῶσιν, ἡ δὲ χεὶρ διὰ τῶν γραμμάτων ἐγχαράττῃ τὴν μνήμην. Διαδέχεται δὲ λοιπὸν Μωϋσέα τῶν προφητῶν ὁ χορὸς, καθάπερ ἀστέρες τινὲς ἀλλεπάλληλοι τοῖς ἀνθρώποις | |
| 40 | ἐπανατέλλοντες, θεογνωσίας φῶς ἀπαστράπτοντες. Ἐπὶ τούτοις τὸ μέγα καὶ πάνσεμνον τῆς κατὰ Χρι‐ στὸν οἰκονομίας μυστήριον ἐσκευάζετο, καὶ τοῖς ἀν‐ θρώπων εἰσεφέρετο γένεσιν. Οἰκονομία θανάτου δυ‐ νατωτέρα, δαιμόνων ἰσχυροτέρα, εἰδωλολατρείας | |
| 45 | καθαίρεσις, μήτηρ ἐλευθερίας, ἀθανασίας ἀκρόπολις, δουλείας ἀπαλλαγὴ, χαρισμάτων διανομὴ, βασιλείας στολὴ, ἐν οὐρανῷ διαγωγὴ, διαδοχὴν οὐκ ἐλπίζουσα· παρῆν γὰρ ἐπὶ γῆς ὁ Χριστὸς ὄμβρους ἀγαθῶν τοῖς καταδίκοις δωρούμενος. Οὗτος τοῦ Ἀδὰμ ἐπανάκλη‐ | |
368(50) | σις, τῆς Μωσαϊκῆς διδασκαλίας τελείωσις, τῶν προφη‐ τικῶν χαρισμάτων καρπὸς, δι’ ὧν Ἰωάννης ἐν τῇ νηδύϊ προφητεύει, καὶ γαστρὶ δεσμούμενος τῇ προ‐ | |
| θεσμίᾳ τῆς φύσεως, καὶ δικάζεται πρὸς τὴν ὁμόδουλον | 368 | |
369 | φύσιν διὰ σκιρτημάτων φθεγγόμενος, ἃ μὴ δύναται γλώττῃ. Τοῖς ποσὶ βαδιζόμενος προτρέχειν φησὶ τα‐ χθεὶς, φοβοῦμαι βραδυτῆτα, μὴ μένων τοὺς ὅρους τῆς φύσεως, ἀπολέσω τὸν δρόμον τῆς τάξεως. Δορυ‐ | |
| 5 | φόρος ἀπέσταλμαι, μὴ γένωμαι διὰ βραδυτῆτα δεύτερος. Ἀστὴρ γὰρ προανατέλλων ἡλίου λαμπρύνε‐ ται· μεθ’ ἥλιον δὲ τρέχων ἀμαυροῦται τοῖς φέγγεσι. Δάνειζέ μοι, μῆτερ, τὴν γλῶτταν, ἵνα τὴν πατρικὴν ἀπιστίαν ἰάσωμαι. Προσφθέγξομαι Χριστὸν ἐκ γα‐ | |
| 10 | στρὸς, ἔτι καὶ αὐτὸν παρθενικῇ νηδύϊ φερόμενον· ἀπάρξομαι τῶν κηρυγμάτων, τὴν θείαν οἰκονομίαν ἀναβοώμενος. Κηρυττέσθω παρὰ φύσιν τὰ ὑπὲρ φύσιν δωρήματα. Ἀλλὰ μετέβαινεν ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην ποτα‐ μὸν τὸ θαῦμα. Ποταμὸς τοῖς ῥεύμασι τὸν Χριστὸν | |
| 15 | περιέβαλλεν· οὐρανὸς δὲ ἄνωθεν εὐφήμει τὸν βαπτι‐ ζόμενον, ἵνα μὴ λάθῃ τοὺς ὁρῶντας ἡ τοῦ βαπτισθέν‐ τος ἀξία· μηδὲ χάριτος ἔνδειαν κομίζεσθαι δείξῃ, τὸν αὐτὸν τὸ βάπτισμα ἐν τοῖς Ἰορδάνου ῥείθροις φυτεύσαντα. Διὰ τοῦτο ὁ Πατὴρ βοῶν ἀνεκήρυττε, τὸ | |
| 20 | Πνεῦμα τῇ πτήσει κατεμήνυε. Καὶ ἦν ἰδεῖν πρᾶγμα παράδοξον· ἐν ὕδασι μήτρα κατεσκευάζετο οὐρανοπο‐ λίτας ὠδίνουσα. Ὢ μυστηρίων ἀνεφίκτων! ὕδωρ ἔτικτε, καὶ ὁ οὐρανὸς ἐπολίζετο. Χάρις γὰρ ἦν, οὐ φύσις, ἡ πλάττουσα· χάρις οὐ νόμοις δουλεύουσα, ἀλλ’ ἐν οὐ‐ | |
| 25 | ρανοῖς βασιλεύουσα. Ἀλλ’ Ἰωάννης ὑπηρέτης ἑστή‐ κει τῆς χάριτος, καὶ τὴν χεῖρα μετὰ τῆς φωνῆς συνεκπέμπων ἐβόα· Ἴδε ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴ‐ ρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. Τί οὖν μοι πρὸς τὸ παρὸν ὁ λόγος τὸ κατὰ τὸν Βαπτιστὴν ἐξεπόμπευσε; | |
| 30 | Ὅτι μετὰ τὸ πρόωρον ἐκεῖνο σκίρτημα, μετὰ τὸ παράδοξον κήρυγμα, θαυματουργοῦντα, φησὶν, ἀκούων Ἰωάννης τὸν Ἰησοῦν ἀπέστειλέ τινας τῶν μαθητῶν αὑτοῦ, πρὸς αὐτὸν, ἐρωτῶν· μᾶλλον δὲ αὐτῆς ἀνάμεινον τῆς εὐαγγελικὸς ἀκοῦσαι φω‐ | |
| 35 | νῆς. Ἀκούσας δὲ ὁ Ἰωάννης ἀπέστειλε τῶν μα‐ θητῶν αὑτοῦ τινας, ὥστε ἐρωτῆσαι αὐτόν· Εἰ σὺ εἶ ὁ ἐρχόμενος, ἢ ἕτερον προσδοκῶμεν; Τίς ὁ σκοπός σοι τῶν λόγων; τίς ὁ παράδοξος τῆς ἐρωτήσεως τρόπος; Οὐχ οὕτω θαυμάζομεν σκιρτῶντα, ὡς νῦν | |
| 40 | ἐρωτῶντα. Ἀλλ’ ἀναγκαῖον εἰπεῖν τῷ φιλοχρίστῳ τούτῳ τοῦ Δεσπότου θεάτρῳ, τί τὸ τῆς ἐρωτήσεως βάθος. Εἴπωμεν τῇ Ἐκκλησίᾳ τὰ τῆς Ἐκκλησίας ἀπόῤῥητα. Τὰ δι’ αὐτὴν αὐτῇ διηγησώμεθα θαύματα. Δι’ αὐτὴν γὰρ καὶ Ἰωάννης κηρύττει· δι’ αὐτὴν καὶ | |
| 45 | πρὸ Ἰωάννου προφῆται, καὶ μετὰ Ἰωάννου καὶ προ‐ φητῶν ἀπόστολοι. Οὕτως ὁ Ἀπόστολος ἐβόα· Τοὺς μὲν ἔθετο ὁ Θεὸς, ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, πρῶτον μὲν ἀποστόλους, δεύτερον δὲ προφήτας, τρίτον δι‐ δασκάλους. —Ἀκούσας δὲ, φησὶν, Ἰωάννης, ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ, ἀπέστειλέ τινας τῶν μαθητῶν | |
369(50) | αὐτοῦ λέγων· Εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστὸς, εἰπὲ ἡμῖν. | |
| βʹ. Σκόπει μοι πρῶτον ποῦ διατρίβων ὁ Ἰωάννης | 370 | |
372 | διαπυνθάνεται. Ποῦ; ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ. Τότε γὰρ ἦν νεωστὶ τελεσθὲν τὸ διὰ Ἡρωδιάδος, τῆς ὀρχήσεως δρᾶμα· οἰκεῖ φυλακὴν ὁ Βαπτιστὴς ἀκολάστου κόρης τηρούμενος ἆθλον. Ἐπεὶ οὖν ἔμελλεν ὅσον οὔπω τὴν | |
| 5 | κεφαλὴν ἀποτέμνεσθαι, ἑώρα δὲ τοὺς οἰκείους μαθη‐ τὰς τοῖς τοῦ Χριστοῦ μὴ προσιόντας δόγμασι, τοὐ‐ ναντίον μὲν οὖν ἐκ φιλοδοξίας ἀντιταττομένους οἷς ὁ Δεσπότης κατήγγειλεν· καί ποτε καὶ φθόνῳ τοῦ Χρι‐ στοῦ πρὸς κατηγορίαν χωρήσαντες, πρὸς τὸν Ἰωάν‐ | |
| 10 | νην ἐβόων· Ἴδε ᾧ σὺ μεμαρτύρηκας, βαπτίζει, καὶ πλείονας μαθητὰς ποιεῖται. Ὁρᾷς τοῦ λό‐ γου τὸν φθόνον; Πρὸς ὃν καλῶς ὁ Ἰωάννης, Ὁ ἔχων, φησὶ, τὴν νύμφην, νυμφίος ἐστί· ὁ δὲ φίλος τοῦ νυμφίου χαρᾷ χαίρει. Ὁ τῆς Ἐκκλησίας Νυμφίος | |
| 15 | ὁμοῦ καὶ Δεσπότης οὗτός ἐστιν· ἐγὼ δὲ τοῦ Νυμφίου καὶ οἰκέτης καὶ φίλος· οἰκέτης διὰ τὴν φύσιν, φίλος διὰ τὴν χάριν· Ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλατ‐ τοῦσθαι. Διὰ τοῦτο δέδοικεν ὁ Ἰωάννης, μὴ τὴν ἐν οὐρανῷ αὐτοῦ ζωὴν κατειληφὸς κρατήσῃ τῶν μαθη‐ | |
| 20 | τῶν τὸ φιλόδοξον, καὶ πόθῳ δῆθεν τοῦ διδασκάλου τὸν Χριστὸν καταλείψαντες, ἐπώνυμον τοῦ Ἰωάννου σύστημα κατὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ ποίμνης ἄξωσι πολέ‐ μιον· διὰ τοῦτο νῦν ἀποστέλλει αὐτοὺς, σχήματι μὲν αὐτὸς αὐτὸν ἐρωτῶν, τὸ δὲ ἀληθὲς ἐκείνους τῷ Δε‐ | |
| 25 | σπότῃ συνάπτων, ἐν ἐρωτήσεως σχήματι τὴν πρὸς αὐτὸν οἰκείωσιν τοῖς μαθηταῖς πραγματευόμενος. Ὑπάγετε, ἐρωτήσατε. Ὡς εἰ ἔλεγε· Ὑπάγετε, καὶ διδάχθητε. Μάθετε Χριστὸν, καὶ μαθόντες δουλεύσατε. Τὸν οἰκέτην ἀφέντες, τὸν Δεσπότην ἐπίγνωτε. Μηκέτι | |
| 30 | μαθηταὶ, ἀλλὰ συμμαθηταί μου κατάστητε. Τί οὖν ὁ Χριστὸς ἐρωτώμενος; Βλέπε σοφίαν Δεσποτικὴν, οἰκετικὴν ὑπεραίρουσαν, ἔργοις, οὐ λόγοις χαρίζεται τὴν ἀπόκρισιν. Ἐν ἐκείνῃ γὰρ, φησὶ, τῇ ὥρᾳ, ἐθε‐ ράπευσε πολλοὺς ἀπὸ νόσων καὶ μαστίγων, καὶ | |
| 35 | πνευμάτων πονηρῶν, καὶ τυφλοῖς ἐχαρίσατο τὸ βλέπειν. Καὶ μετὰ τοῦτο, φησί· Πορευθέντες ἀπαγγείλατε Ἰωάννῃ ἂ ἀκούετε καὶ βλέπετε· τυ‐ φλοὶ ἀναβλέπουσι, χωλοὶ περιπατοῦσι, λεπροὶ καθαρίζονται, καὶ κωφοὶ ἀκούουσι, καὶ νεκροὶ | |
| 40 | ἐγείρονται, καὶ πτωχοὶ εὐαγγελίζονται. —Πορευ‐ θέντες εἴπατε, μᾶλλον δὲ ὑμεῖς διδάχθητε τὰ τῆς ἐμῆς ἰσχύος γνωρίσματα. Οἷς ὁρᾶτε πιστεύσατε· μαθητὰς ὑμᾶς, οὐ θεατὰς ἐξαπέστειλε. Πρὸς ὑμᾶς μὲν ὁ λόγος, πρὸς Ἰωάννην δὲ τοῦ λόγου τὸ σχῆμα· | |
| 45 | Καὶ μακάριός ἐστιν ὃς ἐὰν μὴ σκανδαλισθῇ ἐν ἐμοί. Μὴ μετὰ πλήθους, φησὶ, θαυμάτων ἀπιστοῦν‐ τες ἀπέλθητε, μὴ ἀνόνητον δείξητε τοῦ διδασκάλου τὸν πόνον· ἃ μεμαθήκατε, διδάξατε· Μακάριός ἐστιν ὁ μὴ σκανδαλισθεὶς ἐν ἐμοί. Καὶ νῦν σκανδαλίζεται | |
372(50) | περὶ τὸν Χριστὸν, ὁ τὴν θεότητα τοῦ Χριστοῦ παθη‐ τὴν ὑπογράφων· σκανδαλίζεται περὶ τὸν Χριστὸν, ὁ τὸ τῆς σαρκὸς πάθος τῷ τὴν σάρκα φοροῦντι Θεῷ | |
| περιάπτων· ὁ τρόπον πάθους τῷ πάθει μηχανώμενος, | 372 | |
373 | ὁ μὴ τὴν σάρκα παθητὴν, ἀλλὰ τὸν Θεὸν διὰ σαρκὸς εἶναι παθητὸν βιαζόμενος. Ἀπαθὴς γὰρ μένει Θεὸς, οὐ δι’ ἑαυτοῦ, οὔτε δι’ ἄλλου τὸ πάθος δεχόμενος. Σώσει δὲ αὐτὸς ἡμᾶς τῷ πάθει τῆς ἰδίας οἰκονομίας | |
| 5 | τοὺς κρατουμένους τοῖς πάθεσι· κατὰ τὸ εἰρημένον· Λύσατε τὸν ναὸν τοῦτον, καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 9t | ΛΟΓΟΣ ΛΕʹ. | |
| 10t | Εἰς τὸν Τελώνην καὶ Φαρισαῖον. | |
| 11 | αʹ. Ἰατρὸς ἀφαρμάκευτος ὁ Δεσπότης Χριστὸς, τοῖς ἀνθρώπων νοσευομένοις ἐπεδήμησε γένεσιν· οὐκ ὀργάνοις ὑπηρέταις τῆς τέχνης προσχρώμενος· οὐ βοτάνας παρακαλῶν, συνεμπόρους δυνάμεως· | |
| 15 | οὐ πυρὶ καὶ σιδήρῳ, τῆς σοφίας τὴν εὔκλειαν μερι‐ ζόμενος· οὐδὲ θεραπείᾳ χρώμενος, ἧς τιμωρία τὰ προοίμια· οὐκ ἐλπίσι μισθῶν κατὰ τῶν παθῶν ὁπλιζόμενος· τοὐναντίον μὲν οὖν, μισθὸν τοῖς θεραπευθεῖσι τὸν οὐρανὸν ὑπισχνούμενος. Ὧν γὰρ | |
| 20 | ὑπῆρχε δημιουργὸς, τούτων ἐφάνη καὶ ἰατρός· λόγῳ μὲν παραγαγὼν τὴν φύσιν, λόγῳ δὲ πάλιν τὰ πάθη μετάγων τῆς φύσεως. Καὶ ἦν ἰδεῖν παντοίαν ἐξορίαν παθῶν· λόγος ἀφιεῖτο, καὶ νόσος ἠλαύνετο. Ἐκεῖ δὲ προσεγυμνοῦτο τοῦ πάθους τῆς ἀμφιά‐ | |
| 25 | σεως, καταδίκης τὴν ἐλευθερίαν εὑράμενος. Ἐκεῖ χεῖρά τις ἔχων ξηρὰν, τῷ μὲν λοιπῷ σώματι διετέ‐ λει ζῶν, ἐν μόνῃ δὲ τῇ χειρὶ στήλη πάθους διὰ τοῦ μέλους ἐγίνετο. Ἀλλ’ εἶδε Χριστὸν, καὶ ἀπειλήφει τὸ μέλος. Ἐκεῖθεν ἀνεπήδα νεκρὸς τετραήμερος τὰ | |
| 30 | τοῦ θανάτου περικείμενος σύμβολα· καὶ τὸν θάνατον ἀποδυσάμενος, τὴν τοῦ τάφου στολὴν οὐκ ἠλλάξατο· ἀλλ’ ἐφίστατο ταῖς κηρείαις ὡς ἐκ τάφου τεχθεὶς, καὶ μετὰ τόκον φέρων τὰ σπάργανα. Ἀλλαχοῦ τυφλὸς ἐκ γαστρὸς, τῆς φύσεως περιφέρων τὸ πά‐ | |
| 35 | θος, καὶ στέρησιν ἔχων ὀμμάτων πρεσβυτέραν τῆς κτίσεως· οὐ γὰρ ἔχων ἀφῄρητο, ἀλλ’ ἐκ μήτρας τῷ πάθει συνανεβλάστησε· τυφλὸς λοιπὸν, οὐκ ἐπιστά‐ μενος, καὶ παρ’ ἄλλων αἰτεῖν ἃ ἔχειν ἐχρῆν διδα‐ σκόμενος, καὶ μαθεῖν οὐ δυνάμενος· τῷ μὲν τοῦ | |
| 40 | φωτὸς ὀνόματι χαίρων, οὗ δὲ ἠγνόει τὴν φύσιν, τούτου τὴν κτῆσιν ἐζήτει. Ἀλλ’ ἡ τοῦ φωτὸς παρ‐ οῦσα πηγὴ τυφλῷ τὴν αὐγὴν ἐχαρίζετο, πλάττων καὶ νῦν ὀφθαλμοὺς ὡς πάλαι τὸν ἄνθρωπον, δημιουρ‐ | |
| γίᾳ τῇ τοῦ μέρους τὴν τέχνην δεικνύων τῆς | 374 | |
376 | φύσεως. Πάλιν γυνὴ τοῖς οἰκείοις αἵμασι πελαγιζο‐ μένη, ἐμφύτῳ ῥοθίῳ κατεποντίζετο. Ἀλλ’ ἀψαμένη κρασπέδου μόνον, ἔλαθε στήσασα τὸν χειμῶνα τῆς φύσεως. Καὶ τί με δεῖ καταλέγειν ὅσα τῶν σωμά‐ | |
| 5 | των ἐξωρίζετο πάθη. Οὐ γὰρ σώματι μὲν ἐβοήθει Χριστὸς κινδυνεύοντι, ψυχὴν δὲ περιεώρα τοῖς πάθεσι ναυαγοῦσαν, ἀλλὰ μᾶλλον τοὐναντίον. Ὅσῳ γὰρ βιαιότερα τῆς ψυχῆς τὰ νοσήματα, τοσούτῳ μείζονα τὴν φροντίδα τῆς θεραπείας εἰσέφερεν. | |
| 10 | Ὅσῳ γὰρ τὴν φύσιν ἀθάνατος ἡ ψυχὴ, τοσούτῳ πλέον διὰ τὴν γνώμην ὑπεύθυνος, πρόθεσιν ἔχουσα μητέρα πταισμάτων, αὐτεξουσίῳ τρόπῳ προσαπο‐ χρωμένη, καὶ τὴν τῆς ἐλευθερίας τιμὴν ἀφορμὴν ἁμαρτίας ἐργαζομένη. Πολλὰ μὲν οὖν τὴν ψυχὴν | |
| 15 | ἔχουσαν περιστοιχίζεται πάθη· ὑπερηφανία δὲ νοσημάτων ἀκρόπολις, Θεῷ πολεμοῦσα, καὶ τὰ τῆς φύσεως ἀγνοοῦσα, τὰ διαβόλου νοσοῦσα. Δι’ ὧν ὁ τῆς ἀρετῆς ἀνόνητος δρόμος, κἂν ὅλος ἐν μέσῳ τὰς ἀρετὰς παραστήσῃς, ἔσβεσεν αὐτῶν τὰς | |
| 20 | λαμπάδας παρακύψας ὁ τῦφος. Οὐδὲν ὄφελος νη‐ στείας, ὑπερηφανίας συνεζευγμένης. Περιττὴ παρ‐ θενία, τῷ πάθει τῆς ὑπερηφανίας μολυνομένη. Δι‐ καιοσύνην Θεὸς ἀποστρέφεται τῷ τύφῳ δουλεύου‐ σαν· εὐποιίαν μισεῖ τῷ τῆς ψυχῆς ὄγκῳ φλεγμαί‐ | |
| 25 | νουσαν. Ὢ παραδόξου κακοῦ τὴν τῶν ἀγαθῶν κτῆ‐ σιν μολύναντος! ὦ νόσημα τῆς οὐρανίου φιλανθρω‐ πίας ἀλλότριον! Τοὺς μὲν γὰρ ἄλλα πταίοντας ὁ Δημιουργὸς, ἢ μεταγινώσκοντας ἐλεεῖ, ἢ κολάζει τοῖς πταίσμασιν ἐναπομένοντας· ὑπερηφάνοις δὲ μόνοις | |
| 30 | ἀντιτάσσεται, πολεμίους, οὐ δούλους ἡγούμενος. Διὰ τοῦτο πόῤῥω τοῦ πάθους τὸν τῶν ἀποστόλων χορὸν ὁ Χριστὸς ἐνουθέτει βοῶν· Ὅταν πάντα ποιήσητε, λέγετε, ὅτι Ἀχρεῖοι δοῦλοί ἐσμεν· τῷ κάλλει τῆς ταπεινοφροσύνης τοὺς τῶν ἀποστόλων | |
| 35 | καμάτους λαμπρύνων. Μόνη γὰρ ταπεινοφροσύνη κατὰ τῆς ὑπερηφανίας ἀντίπαλος. Ἡ μὲν γὰρ ψυχὴν κεκοσμημένην ἀρεταῖς, ἀπεκόσμησε. Ταπεινοφρο‐ σύνη δὲ μόνη, καὶ ἁμαρτωλοῖς συνηγοροῦσα, ψῆφον νικῶσαν χαρίζεται. Λάμβανε τὰς τῶν λόγων εὐθύνας | |
| 40 | ἐκ Δεσποτικῆς διηγήσεως. | 376 |
377 | βʹ. Δύω ἄνδρες, φησὶν, ἀνέβησαν εἰς τὸ ἰερόν· εἶς Φαρισαῖος, καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. Τῇ τῶν προσώπων παραθέσει φαρμακεύει τὰ πάθη. Ὁ μὲν γὰρ ἀρετῆς, ὁ δὲ κακίας συνέμπορος. Ἑκατέρου | |
| 5 | βίου συγκρίνει τὰ ἀκροθίνια· ζυγοστατεῖ τῷ λόγῳ δίκαιον μεγαλόφρονα, καὶ ἁμαρτωλὸν ταπεινόφρονα· ἵνα παραδόξως αἱ τῆς νίκης ἐλπίδες στρα‐ φεῖσαι φυγὴν τοῦ πάθους τοῖς ἀνθρώποις κηρύξωσιν. Ὁ μὲν οὖν Φαρισαῖος τῆς ἀρετῆς παιδευτὴς, τοῦ | |
| 10 | νόμου ἐξηγητὴς, τῆς Μωϋσέως γλώττης καὶ καθέδρας διάδοχος· ὁ δὲ τελώνης ἐπιτήδευμα φέρων τοῦ τρό‐ που κατήγορον, τελωνίαν μετιὼν, ἐξουσίαν πλεον‐ εξίας, ἁρπαγὴν ἀδυσώνητον, λῃστείαν ὅπλοις τοῖς νόμοις χρωμένην, βίαν λοχῶσαν τὸν ἐκ γῆς καὶ | |
| 15 | θαλάττης καταίροντα. Τελωνία γὰρ πρὸς ἄμφω τὰ στοιχεῖα τὰς τῶν ἀπλήστων χεῖρας μερίσασα· τε‐ λωνία ἧς γεωργία τῶν ἄλλων τὰ δάκρυα, ἧς θησαυ‐ ρὸς, τῶν ἄλλων αἱ συμφοραί· τοιούτοις μὲν πάθεσι κακῶν ὁ τελώνης πιεζόμενος, τὸ ἱερὸν κατελάμβα‐ | |
| 20 | νεν. Ὁ δὲ Φαρισαῖος θησαυρὸν τέως ἀρετῶν ἐπαγό‐ μενος. Τί οὖν ὁ Φαρισαῖος; Στὰς, φησὶν, ηὔχετο λέγων· ἀντιπρόσωπος βλέπων τῷ Θεῷ διελέγετο, τάχα που καὶ ἐπὶ τῶν νεφελῶν ὅσον οὔπω προσδοκῶν ἁρπασθήσεσθαι, ἵν’ εἰς οὐρανὸν τῷ Θεῷ | |
| 25 | διαλέγοιτο. Εὐχαριστῶ σοι, φησὶν, ὅτι οὐκ εἰμὶ | |
| ὤσπερ οἱ λοιποί. Καλὸν τῆς εὐχαριστίας προοί‐ | 378 | |
380 | μιον. Κατηγορία τοῦ κόσμου, καὶ δικαστὴς, καὶ θανάτου ψῆφον κατὰ πάντων ἐκφωνῶν. Οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποί. Ὢ γλώττης τυραννικῆς! ἑαυτὸν μὲν τοὺς ἅπαντας εἶναι, μέρος δέ τι καὶ ὑπόλοιπον | |
| 5 | τοὺς πάντας νενόμικεν. Εὐχαριστῶ σοι, ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποί. Ὀνειδίζων τὸν Θεὸν εἰσελήλυθεν. Οὐκ ἔχεις δίκαιον ἕτερον ἐπὶ γῆς. Ἐγὼ μόνος σοι τῆς ἀρετῆς θησαυρός. Ἔρημος ἂν εἴη δικαιοσύνης ἡ γῆ, εἰ μὴ ταύτην ἐπάτουν ἐγώ. Οὐκ εἰμὶ ὥσπερ | |
| 10 | οἱ λοιποὶ, οὐδὲ ὡς οὗτος ὁ τελώνης. Εἰσεῦρεν ὕλην καὶ τὸν παρόντα τὸ πάθος. Οὐδὲ τὸν συνερχό‐ μενον ἀφῆκε τῦφος κατηγορίας ἐλεύθερον. Ὁ Φαρι‐ σαῖος κριτὴς ἀνθ’ ἱκέτου παραγενόμενος, ὡς τῷ Θεῷ συνδικάζων τοῦ τελώνου καταφαίνεται· Ὃς τάχα μου | |
| 15 | τὴν εὐχαριστίαν μολύνει παρών· ὃν οὐκ ἐβουλόμην ὁρᾷν, ἵνα μνησθῶ. Νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου· ὡς κουφίζων ἀναλωμάτων τὴν κτῆσιν. Ἀποδεκατῶ πάντα τὰ ὑπάρχοντά μου· ὡς χρεώστην τὸν Θεὸν ὑπομιμνήσκει περὶ τοῦ χρέους. Νενίκηκα τοῖς | |
| 20 | ἔργοις τὰ διὰ Μωϋσέως προστάγματα ὑπερηκόντισα τὸν νόμον τοῖς κατορθώμασι· τοῖς ἐμοῖς ἀναθήμασι τὸ ἱερὸν πλουσιώτερον. Τοσοῦτος μὲν οὖν ὁ Φαρισαῖος, ἀρετῶν μνήμην περικομπούμενος Ἴδωμεν καὶ αὐτὸν τὸν τελώνην. Ἆρά που κρυπτόμενος εὔχεται; | |
| 25 | γʹ. Μακρὰν, φησὶν, ἑστὼς, οὐδὲ ἄνω βλέπειν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἐτόλμα· τὸ γὰρ συνειδὸς τῶν ἁμαρτημάτων τῆς εἰσόδου τὴν παῤῥησίαν ἐσύ‐ λησε. Κατέσπα τὸ βλέμμα, τῶν πεπραγμένων ἡ μνήμη. Βαρὺν ὀδυρμὸν ἐκ τῆς καρδίας ἠφίει κόπτων | |
| 30 | τὸ στῆθος, ἑαυτὸν πρὸ δικαστοῦ τιμωρούμενος· θρήνοις τὴν ψυχὴν καταξαίνων, πλήττων τῇ χειρὶ τὴν καρδίαν, ἑαυτοῦ γενόμενος δήμιος· φωνὴν κατα‐ δίκου μαστιζομένου προφέρων· Ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. Πρᾶξιν, φησὶν, ἀγαθῶν οὐκ ἔχω συν‐ | |
| 35 | ηγοροῦσαν· πανταχόθεν ἁμαρτία[ι]ς τιτρώσκομαι· κύ‐ μασιν ἀδικημάτων περιστοιχίζομαι· τὰ τῶν κακῶν ὁρῶ μου πελάγη. Τίς ἔσται μοι τῶν συμφορῶν ἰατρός; Ποῦ δραμὼν εὕρω βοήθειαν· ποίαν δικαίαν προβά‐ λωμαι πρᾶξιν, ἣν οὐδὲ ἄκων εἴργασμαι; ποῖον ἔργον | |
| 40 | ἀγαθὸν ἀντεισενέγκω τοῖς πταίσμασιν; πῶς μου διαφύγω τοὺς ἀληθινοὺς κατηγόρους; ποῖον ἴδω; ποῖον παρίδω; τί σιωπήσω; τί δὲ καὶ φθέγξομαι; ὑπὲρ ποίων ἱκετεύσω; ποῖα δὲ παραγράψωμαι; ποῖα κρύψω; ποῖα θρηνήσω; Εἰς οὐρανὸν ἀναβλέ‐ | |
| 45 | ψω, ὃν ἀδικίαις καθύβρισα; βλέψω πρὸς Θεὸν, οὗ ταῖς βλασφημίαις ἐτρύφησα; Ἓν μόνον εὑρίσκω μου φάρμακον συμφορῶν, εἰς ἔλεον καταφεύγων δια‐ φεύγω τὸν κίνδυνον. Ὁ Θεὸς, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ· ἁμαρτίας οὐ δικαιοσύνης κομπάζω. Μὴ | |
380(50) | μιμήσῃ, κριτὰ, περὶ ἐμὲ τοῦ Φαρισαίου τὴν γνώμην, | |
| μὴ συμβδελύξῃ με τῷ ὑπερηφάνῳ τούτῳ. Δίκαιον | 380 | |
381 | γνωρίζω ποιητὴν, τοῦτον οὐκ οἶδα κριτήν. Φιλαν‐ θρωπίαν ζητῶ μόνην ἁμαρτωλῶν σωτηρίαν· ἐγὼ δεικνύω τὰ τραύματα· σὺ τὴν θεραπείαν προσ‐ άγαγε. Τί οὖν ὁ τὰς ἁπάντων ἱκεσίας ὁρῶν; τί φησιν | |
| 5 | ὁ κριτὴς, ἀκροατὴς ἑκατέρων γενόμενος; Ἴδωμεν ποίαν ἐκφέρει ψῆφον δικάζων ἁμαρτωλῷ ταπεινω‐ θέντι, καὶ δικαίῳ μεγαλαυχοῦντι. Κατῆλθε, φησὶν, ὁ τελώνης δεδικαιωμένος μᾶλλον, ἢ ὁ Φαρι‐ σαῖος. Ἀντεστράφη ἡ τάξις· ὤφθη τελώνης | |
| 10 | Φαρισαίου δικαίου παρὰ δικαίῳ κριτῇ δικαιότερος. Μετεβλήθη τῶν πραγμάτων ἡ φύσις· ὁ πρὸς ὕψος ἀρθεὶς κατεβλήθη τῷ τύφῳ· ὁ πρὸς ταπείνωσιν φθάσας ἀνωρθώθη τῇ ψήφῳ. Ὢ τελώνου φιλανθρω‐ πίας ἐμπόρου! ὢ τελώνου τὸν ἀγαθὸν λιμένα καλῶς | |
| 15 | τελωνήσαντος! ὢ ἁμαρτωλοῦ τοῖς ἁμαρτωλοῖς παῤ‐ ῥησίαν ἀνοίξαντος! Ἐδίδαξας καὶ τελωνίαν δικαιο‐ σύνης ἰσχυροτέραν, οὐκ ἐπαύσω τελωνῶν, ἕως αὐτὸν τὸν Χριστὸν ἐτελώνησας. Τελώνιον χαλεπὸν ἡ ὑπερ‐ ηφάνεια, χαλεπὸν καὶ τῷ Κτίστῃ πολέμιον. Οὐκ | |
| 20 | εἰμὶ, φησὶν, ὥσπερ ὁ τελώνης οὗτος. Ἀληθεύεις, ὦ Φαρισαῖε· τὴν γὰρ νικῶσαν ψῆφον ἐκεῖνος ἐκτή‐ σατο, ταπεινοφροσύνην εὑρὼν πρὸς τὴν νίκην συλ‐ λήπτορα. Νηστεύω, λέγεις, δὶς τοῦ σαββάτου. Ἀλλὰ μάτην ἐξέχεας τῆς νηστείας τὸν πόνον διὰ | |
| 25 | τὸν τῦφον, ἀλλὰ τῆς ψυχῆς τὸ πάθος τὴν δόσιν ἐσύ‐ λησεν. Οὐκ εἰμὶ, λέγεις, ὥσπερ οἱ λοιποί. Πρὸς Θεὸν Ἀβραὰμ διελέγετο οὕτως ὁ προπάτωρ ὁ σὸς, μᾶλλον δὲ τοῦ τελώνου πατὴρ (συνάπτει γὰρ αὐ‐ τὸν πρὸς τὸ γένος ὁ τρόπος); οὐ κύπτων εἰς γῆν, | |
| 30 | ἔλεγε, Ἐγὼ δέ εἰμι γῆ, καὶ σποδός; Ὁρᾷς ὡς ἡ τῆς φύσεως ἐπίγνωσις, παῤῥησίας ἐφόδιον; Καὶ κύπτων τῷ φρονήματι μᾶλλον, ἢ τῷ σώματι πρὸς τὸν Θεὸν διαλέγεται. Οὕτως τῆς Δαυῒδ λύρας ψαλ‐ λούσης ἐπήκουες· Καρδίαν συντετριμμένην καὶ | |
| 35 | τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει. Οὕτως ὁ σὸς παιδευτὴς Μωϋσῆς πρὸς τὸν Θεὸν διελέγετο, Τίς εἰμι, λέγων, ὅτι πορεύσομαι πρὸς Φαραῶ; Φύγωμεν, ἀγαπητοὶ, πάθος δικαίου, καὶ Φαρι‐ σαῖος δικαιοσύνης ἐκβέβληται. Φύγωμεν ὑπερ‐ | |
| 40 | ηφάνειαν, ὑφ’ ἧς καὶ διάβολος πέπτωκεν. Εἶδον τὸν Σατανᾶν ὡς ἀστραπὴν πεσόντα. Τὴν ἀστρα‐ πὴν τῆς φύσεως τοῦ τρόπου τὸ πάθος κατέσβεσε. Τῦφος δὲ κακίστην βρῶσιν (d) εἰργάσατο. Οὕτως ὁ μακάριος Παῦλος, ἵνα μὴ τυφωθεὶς εἰς κρίσιν | |
| 45 | ἐμπέσῃ τοῦ διαβόλου, Ἐδόθη μοι σκόλοψ, φησὶν, | 382 |
384 | ἄγγελος Σατᾶν, καὶ τὰ λοιπά. Ἀκούσωμεν τοῦ Δεσπότου βοῶντος· Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύ‐ ματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Αὐτῷ ἡ δόξα, καὶ τὸ κράτος, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 5t | ΛΟΓΟΣ Λϙʹ | |
| 6t | Εἰς τοὺς ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ δύο τυφλούς. | |
| 7 | Οἱ πρὸς λειμῶνα πολυανθῆ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀφιέν‐ τες, πολλαχόθεν τῷ κάλλει τῶν ἀνθέων τὰς ὄψεις τοξεύονται, πλανωμένῃ θέᾳ τὸ θαῦμα συλλέγοντες· | |
| 10 | καὶ τί μὲν πρῶτον, ἢ δεύτερον ἐπαινέσουσιν οὐκ ἐπίστανται. Καὶ γὰρ τὸ πρῶτον θαυμάζων ὀφθαλμὸς, ὑπὸ τοῦ δευτέρου καλεῖται πρὸς ἔκπληξιν· καὶ τρίτον ἁρπάζων τὴν ὄψιν, ἐπιδεικνύει τὸ κάλλος, καὶ ταῖς ἀλλήλων ἀνίσχοντα χάρισιν, ἀμαυροῦσι τῇ θέᾳ τὸν | |
| 15 | ὀφθαλμὸν ἡδονῇ τῶν ὁρωμένων πλανώμενον. Τοιοῦ‐ τόν τι καὶ αὐτὸς πεπονθέναι δοκῶ, πρὸς τὸν πολυαν‐ θῆ καὶ σωτήριον λειμῶνα τῶν εὐαγγελικῶν ἀποβλέ‐ πων θαυμάτων. Μήπω γὰρ τὸ πρῶτον ἀξίως θαυ‐ μάσας, ὑπὸ τοῦ δευτέρου περιστοιχίζομαι. Καὶ πά‐ | |
| 20 | λιν πρὸς ἕτερον ἀφ’ ἑτέρου παραπέμπομαι θαύματος· καὶ μετ’ ἐκεῖνο πάλιν πρὸς ἕτερον. Καὶ ποῦ στήσω τὴν διάνοιαν οὐκ ἔχω· καὶ καθάπερ εἴ τις πέλαγος ἀχανὲς ἐμβεβηκὼς ὁ λογισμὸς τῶν γαληνῶν θαυμά‐ των τῷ πελάγει κυμαίνεται. Ἄρτι λεπρός τις προσ‐ | |
| 25 | ῄει πολύστικτος νοσήματι, τὸ σῶμα κατάδικος, καὶ βαφὴν περιφέρων ἀκούσιον, μισουμένην καὶ νόμῳ, καὶ γνώμῃ. Ἀλλὰ μέχρι τῶν Δεσποτικῶν ὀμμάτων τυραννῆσαν τὸ πάθος, ὅρον ἔσχε τυραννίδος τὴν θέαν, μετ’ ἐκείνην οὐκ ἐπιφαινόμενον, ὁμοῦ τῷ | |
| 30 | προστάγματι δραπετεύων τὸν πάσχοντα. Ἄλλος τις ἔδειξε χεῖρα νενεκρωμένην, μηδὲ ταθῆναι δυναμέ‐ νην. Ἀλλ’ εἶδεν ὁ Δεσπότης τὸ πάθος, εἶδεν ὁ φιλάνθρωπος ἰατρὸς φιλανθρώπως· εἶδεν ἡ ζωὴ τὴν νεκρότητα, ἀπέλαβεν ἡ χεὶρ τὴν ζωὴν, ἡ φύσις | |
| 35 | τὸ μέλος ἐπέγνω. Ἕτερος δαιμόνων ἐτύγχανεν οἶκος ἀκούσιος, αὐτὸς καθ’ ἑαυτοῦ τὸν ἔνοικον ἐπ‐ αγόμενος, ὅπλον αὐτὸς τῷ πολεμίῳ γινόμενος, οἰκη‐ τήριον τοῦ δυσμενοῦς ὑπάρχων ὁ δείλαιος. Ἀλλὰ τῆς Δεσποτικῆς φωνῆς τὴν ἀστραπὴν οὐκ ἐνέγκαντες | |
| 40 | δαίμονες, τῇ φυγῇ τὴν πληγὴν ἀνεκήρυττον. Ἄλλος τις πολυετεῖ παραλύσεως ἁλύσει δεσμούμενος, φωνῇ Δεσποτικῇ τῶν δεσμῶν ἀπελύετο, καὶ φέρων ἐπὶ τῶν ὤμων τὴν πολύμοχθον κλίνην, ἐπινίκιον θέαν ἐπόμ‐ πευεν, αὐτὸς κατὰ τῆς νόσου τρόπαιον ἐγειρόμενος. | |
| 45 | Λάζαρος τετραήμερος ἐκ τῶν τάφων ἐξέτρεχεν· ἠκο‐ λούθει γὰρ τῇ καλούσῃ φωνῇ. Ἑτέρου γάμος ἐτιμᾶτο τοῖς θαύμασι, καὶ ὕδωρ πρὸς τὰς τῆς ἀμπέλου κρή‐ νας ἠλάττετο. Πάλιν ἔρημος ἄρτους ἐπήγαζεν, καὶ χεῖρες Δεσποτικαὶ πενίαν ἀποστολικὴν διωρθώσαντο. | |
384(50) | Ἀλλαχοῦ τελώνης ἠγρεύετο, καὶ ὁ τοὺς παρόντας λοχῶν, ἔλαθεν ὑπὸ Δεσπότου σαγηνευόμενος. | |
| Ἀλλαχοῦ πόρνη .... τὸν βίον μετέβαλε, καὶ λόγος | 384 | |
385 | ἐπέμπετο, καὶ τρόπος ἠλλάττετο· λύεται μετὰ τῆς κόμης καὶ τῆς γνώμης τὰ δίκτυα. Ἄλλος ὀμμάτων ἐκ φύσεως ἔρημος, καὶ μετὰ τὸ τῆς γαστρὸς δεσμω‐ τήριον τὸν τοῦ πάθους οὐκ ἀπεδύετο ζόφον· καὶ νὺξ | |
| 5 | μακρὰ τῇ ζωῇ συνοδεύουσα, ἕως αὐτῷ φῶς ἀληθι‐ νὸν ὑπαντήσας Χριστὸς ἀπέδωκε τὴν ἡμέραν, τὰ τοῦ φωτὸς ὄργανα χαρισάμενος, ἔξω τῆς γαστρὸς πλα‐ στουργήσας, ἅπερ ἕνδον παρέλιπεν· καὶ θεατρίζει τὴν τέχνην, ἵνα θηρεύσῃ τὴν πίστιν· καὶ τὸ τῆς πί‐ | |
| 10 | στεως ἀφεὶς ἐργαστήριον δημοσιεύει τὴν πλά‐ σιν, ἐν ὀφθαλμοῖς Ἰουδαίων ὀφθαλμοὺς ἀναπλάττων· ἵνα τῷ μὲν τυφλῷ τὴν αὐγὴν ἀνατείλῃ διὰ τῆς τέ‐ χνης, τῶν δὲ φωτίσῃ τὴν γνώμην διὰ τοῦ θαύματος. Ἀπὸ τῆς αὐτῆς φιλανθρωπίας ὁ Δεσπότης περιῄει | |
| 15 | κώμας καὶ πόλεις πανταχοῦ διασπείρων τὰ θαύμα‐ τα, καὶ τῷ σώματι συνθεραπεύων τῆς ψυχῆς τὰ νοσήματα. Αἰδουμένη γὰρ ἡ ψυχὴ τῆς σαρκὸς τὴν παράδοξον ἴασιν. ἐκοινώνει τῆς θεραπείας, τὸν ἰα‐ τρὸν προσκυνοῦσα. βʹ. Καὶ ἐκπορευομένου αὐτοῦ, φησὶν, ἀπὸ | |
| 20 | Ἱεριχὼ ἠκολούθησαν αὐτῷ ὄχλοι πολλοί· καὶ ἰδοὺ δύο τυφλοὶ καθήμενοι παρὰ τὴν ὁδὸν, ἀκού‐ σαντες, ὅτι Ἰησοῦς παράγει, ἔκραξαν λέγοντες. Τῶν γὰρ ὀμμάτων αὐτοῖς ἐπιτεθνεώτων, ἡ ἀκοὴ τὰ τῶν ὀφθαλμῶν τῷ σώματι λειτουργεῖν ἠναγκάζετο· | |
| 25 | καὶ τὸ γειτονεῦον αἰσθητήριον τὴν χρείαν νενοθευ‐ μένως εἰσέφερεν. Ἑκάστῳ μὲν οὖν τῶν τοῦ σώμα‐ τος μελῶν ἡ βλάβη τῷ κοινῷ λυπηρά· ὀφθαλ‐ μῶν δὲ στέρησις ἀβίωτον τὸν βίον ἐργάζεται. Ἂν μὲν γὰρ πόδες ἔχωσι τὸ πάθος, ὁ μὲν τοῦ σώ‐ | |
| 30 | ματος δρόμος ἀφῄρηται· ὀφθαλμοὶ δὲ τῇ θέᾳ τὴν λύπην κουφίζουσι. Κἂν δεθῶσι νοσήματι, δυσωπεῖ τοὺς φίλους ἡ θέα πρὸς βοήθειαν ἕλκουσα· κἂν ἀκοὴ κλαπῇ τὴν ἐνέργειαν, τὸ βλέμμα τοῦτο νεύμασι πα‐ ραμυθεῖται τὴν χρείαν. Ὀφθαλμοῦ δὲ σβεσθέντος, | |
| 35 | ὁ τῶν αἰσθητηρίων ἅπας συννενέκρωται δῆμος· ἀπρα‐ ξίᾳ τὸ σῶμα πεπέδηται· πόδες ἀρνοῦνται τὸ δρό‐ μον, ὀφθαλμὸν τὸν χειραγωγοῦντα ζητοῦντες· χεῖρες τὰς τέχνας ἀποβάλλουσι, τῷ βλέμματι καὶ αὐταὶ συντυφλούμεναι· ἀκοὴ τὸν παρόντα σιωπῶντα | |
| 40 | μηνύειν οὐ δύναται· ἡ γλῶττα δεσμεύεται, πρὸς ὃν φθέγξηται μὴ δυναμένη μαθεῖν. Τούτῳ μάτην ἥλιος δορυφορούμενος πρόεισι σελήνη δᾳδουχοῦσα τὴν νύ‐ | |
| κτα, τούτῳ λῦσαι τὸν ζόφον οὐ δύναται· οὐ πορφύ‐ | 386 | |
388 | ρουσα θάλασσα καὶ μειδιῶσα τοῖς κύμασιν, οὐκ ἤπει‐ ρος λειμῶσι καὶ ἄνθεσι βρύουσα, καὶ ταῖς ἐαρι‐ ναῖς στεφανουμένη χάρισιν εὐφροσύνην χαρίζεται· ἀλλ’ ἕστιν ἁφή τις ὁ βίος κατάδικος· ἡ ζωὴ | |
| 5 | μιᾷ νυκτὶ μετρουμένη· ἡ κτίσις ἀόρατος· ἄγνωστον αὐτῷ τῆς δημιουργίας τὸ κάλλος. Ὅπερ γὰρ ἥλιος ἐν τῇ κτίσει, τοῦτο ὀφθαλμὸς ἐν τῷ σώματι. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Δεσπότης ἐβόα Χριστός· Ὁ λύχνος, τοῦ σώματός ἐστιν ὁ ὀφθαλμός. Ἐὰν οὖν ὀφθαλμός | |
| 10 | σου φωτεινὸς ᾖ, ὅλον τὸ σῶμά σου φωτεινὸν ἔσται. Τούτῳ τῷ πάθει πεπληγμένοι δύο τυφλοὶ παρὰ τὴν ὁδὸν ἐκαθέζοντο, πενίας δυναστείᾳ καὶ φωτὸς ἀπορίᾳ κρατούμενοι. Ἀλλὰ γαστρὸς μὲν πα‐ ραμυθία καὶ πενίας | |
| 15 | ................. οἶδε γὰρ οἶδε κατὰ θαυμάτων φθόνος στρατεύεσθαι. Διὰ τοῦτο ὁ Κύριος ἐρωτᾷ τοὺς τυφλούς· Τί θέλετε ἵνα ποιήσω ὑμῖν; Σαφῶς μοι τὴν αἴτησιν ἐξαγγεί‐ λατε· κηρύξατε τὸ πάθος τῷ φθόνῳ· μάθωσιν Ἰου‐ | |
| 20 | δαῖοι τῆς ἱκεσίας τὸ βούλημα. Λέγουσι· Κύριε, ἵνα ἀνοιχθῶσιν ἡμῶν οἱ ὀφθαλμοί. Οἴδαμεν ἃ ποθοῦ‐ μεν, κἂν Ἰουδαῖοι βασκαίνωσι. Φωτὸς ἀκτῖνας ἰδεῖν παρὰ φωτὸς ἱκετεύομεν· ὀφθαλμῶν προσαῖται καθ‐ ήμεθα τὴν σὴν παρουσίαν λοχῶντες. Ἐνταῦθα δια‐ | |
| 25 | τρίβομεν, τὸν σὸν ἥλιον ἡμῖν ἀνατεῖλαι προσμένον‐ τες. Σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς, ἥψατο τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, καὶ εὐθέως ἀνέβλεψαν, καὶ ἠκολούθησαν αὐτῷ. Ὢ ἰατροῦ φιλανθρώπου, ἰα‐ τροῦ συμπαθοῦς, οἰκείοις πάθεσι τὰ τῶν ἀνθρώπων | |
| 30 | ἰατρεύοντος πάθη! Ἤψατο τῶν ὀφθαλμῶν, καὶ εὐθέως ἀνέβλεψαν. Προσέβαλλεν ἡ ἀφὴ τὴν αὐγήν. Ὀφθαλμοὶ τὰς Δεσποτικὰς χεῖρας ἀνέμενον. Σύγχρο‐ νον τῷ λόγῳ τὸ θαῦμα. Καὶ ἀναστάντες ἠκολούθη‐ σαν αὐτῷ. Ἠλευθερώθησαν νυκτὸς, καὶ καθέδρας, | |
| 35 | καὶ πάθους ἀνιάτου, καὶ νυκτὸς ἀπεράντου. Ἠκο‐ λούθησαν τῷ σώσαντι, μαρτυροῦντες τοῖς θαύμασιν, ὀφθαλμοὺς φέροντες τοῦ σώματος κήρυκας. Ἀκολου‐ θήσωμεν καὶ ἡμεῖς τῷ Σωτῆρι. Ἑπώμεθα ταῖς πρὸς ἡμᾶς νευούσαις χερσὶ, καὶ τῷ σχήματι βοώσαις· | |
| 40 | Δεῦτε πρός με, πάντες οἱ κοπιῶντες, καὶ πεφορ‐ τισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς. Προσέλθωμεν τῇ τῆς φιλανθρωπίας πηγῇ· μάθωμεν ἀγαθότητος ἀπληστίαν. Θεὸς ὢν ἀπ’ ἀρχῆς τὴν ἡμετέραν ἐν‐ δύεται σάρκα, καὶ φύσιν θνητὴν ἀθάνατον δείξας δι’ ἡμᾶς περιβέβληται, οὐ σαρκὶ συμπληρούμενος. Ἔλα‐ | |
| 45 | βε δούλου μορφὴν, ἵνα τοὺς δούλους υἱοὺς ἀπεργάσηται. Ὅσοι γὰρ ἔλαβον αὐτὸν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 47t | ΛΟΓΟΣ ΛΖʹ. | |
| 48t | Εἰς τὰ νήπια τὰ ἐν Βηθλεὲμ ὑπὸ Ἡρώδου ἀναι‐ | |
| 49t | ρεθέντα. | |
388(50) | αʹ. Πάλιν ὁ γέρων ἐγὼ πρὸς τὸ τῶν λόγων ἄγο‐ | 388 |
389 | μαι στάδιον· πάλιν ὁποῖα μήτηρ ἐπὶ παιδοτροφίαις τεταλαιπωρηκυῖα πολλαῖς, τὸν ἀσθενῆ καὶ πτω‐ χὸν τῆς ἐμῆς ταπεινώσεως μαζὸν ἐκπιέζειν βίᾳ ἀναγκάζομαι πρὸς τὴν τοιούτου δήμου διατροφήν. | |
| 5 | Καὶ τίς ὁ ταῦτα καταναγκάζων; Ὁ ποταμὸς οὗτος ὁ μέγας Εὐφράτης, διὰ τοῦτο καὶ πείθομαι. Δύναται γὰρ ἐκ τῆς αὐτοῦ πλημμύρας περιοχετεῦσαί τινα περιουσίαν λόγων ἡμῖν, καὶ τοσαύτην ὅσην τὸ τῆς ψυχῆς ἐμῆς κῦτος ἰσχύει χωρεῖν. Πλήρη μὲν γὰρ | |
| 10 | ἀδελφοὶ τὰ τῶν Γραφῶν κηρία τοῦ μέλιτος, καὶ τὴν γλυκεῖαν δρόσον οἱ σίμβλοι διακόρως ὑποβλύ‐ ζουσιν· ὥστε τοῖς ἐπιμελέσιν ἐξεῖναι τούτους ἀπόνως ἐκθλίψασι, τὴν τῶν ἀρετῶν μέθην εἰσοικίσαι ταῖς οἰκείαις ψυχαῖς· μέθην σωφροσύνης μητέρα, μέθην | |
| 15 | ἀγνοίας διδάσκαλον, μέθην ἄγρυπνον τηροῦσαν τὸ βλέμμα τοῦ νοῦ· μέθην ἀληθείας φῶς ἐναποτιθε‐ μένην ταῖς ἀεὶ πληρουμέναις ψυχαῖς· μέθην οὐ πα‐ ραφόρους ἐργαζομένην, οὐδὲ ἀσθενεῖς ἐκ τοῦ κόρου ἐκπίπτοντας, ἀλλὰ μᾶλλον τὰ μέλη κρατύνουσαν, καὶ | |
| 20 | τοῖς τῆς δικαιοσύνης ὅπλοις κατὰ τῆς ἁμαρτίας ὁπλίζουσαν· μέθην ἧς ὁ τῶν ἀποστόλων ἐνεπλήσθη χορὸς, ἡνίκα τὴν ἐκ τῶν οὐρανῶν ῥυεῖσαν δρόσον τοῦ Πνεύματος, ἐπὶ τῆς ἑαυτοῦ γλώττης δεξάμενος ἕκα‐ στος, ταῖς τῶν συνειλεγμένων ἐθνῶν ἀκοαῖς τὴν τοῦ | |
| 25 | στόματος ἐνέργειαν ἐπεμέριζε τὴν μίαν ἑκάστου φω‐ νὴν πρὸς τὰς ἁπάντων ἐθνῶν αἰσθήσεις μεταρυθμι‐ ζούσης τῆς χάριτος· ὥστε τὸ νᾶμα τοῦ λόγου τῶν χει‐ λέων προχεόμενον, οἰκεῖον γίνεσθαι πάσαις ταῖς ἀκοαῖς, μεταποιουμένης ὑπὸ τοῦ Πνεύματος τῆς βοῆς πρὸς τὸ συγγενὲς τῆς ἑκάστου τῶν ἀκουόντων φωνῆς. | |
| 30 | βʹ. Ἐμὲ δὲ αἱ τῶν νηπίων ἔτι περιηχοῦσι βοαὶ, καὶ βλέπειν ταῦτα νενόμικα, κεκραγότα μὲν ἄσημα μετ’ ἐκπλήξεως, καὶ πρὸς τὰς τῶν ξιφῶν αὐγὰς ἐπιβλέποντα, καὶ μετὰ δέους ἀποκλινόμενα πρὸς τὰς τῶν μητέρων ἀγκάλας, ὡς ἀσφαλεῖς, εἶτα εἰς αὐ‐ | |
| 35 | τοὺς τοὺς κόλπους καταδυόμενα. Δοκῶ δὲ καὶ αὐτὰς τὰς μητέρας ὁρᾷν, ἄλλην ἀλλαχῆ τῆς πόλεως δια‐ τρέχουσαν μετὰ τῶν ἐλεεινῶν ἐκείνων καὶ γλυκέων φορτίων, καὶ ζητοῦσαν τόπον ἀποφυγῆς· καὶ τὴν μὲν οὐδὲ καλύπτραν εὐσχήμονα λαβοῦσαν ἐν ἀκμῇ | |
| 40 | τῶν δεινῶν· τὴν δὲ ἣν εἶχεν ἀποβαλοῦσαν ἐν τοῖς ἀλλοκότοις δρόμοις, καὶ ῥίψασαν· ἄλλην δὲ εἰκῆ κε‐ χυμένας τὰς κόμας ἐπιβάλλουσαν τῷ παιδὶ, καὶ τῇ τοιαύτῃ σκέπῃ τὸ βρέφος ἀποκλέπτειν τῶν κινδύνων ἐλπίζουσαν· ἄλλην ἐγκαταλαμβανομένην ὑπὸ τῶν | |
| 45 | διωκόντων σφοδρῶς, εἶτα ἀφισταμένην τοῦ δρόμου, καὶ πεπληγυῖαν ὑπὸ τοῦ δέους, καὶ δακρύουσαν τοῖς ὀφθαλμοῖς, πρὸς τὴν τῆς μαχαίρας ἀποβλέπουσαν ἀστραπὴν, τὸ βλέμμα ἐπιμερίζουσαν τῇ τε ὁρμῇ τοῦ ξίφους, καὶ τῷ παιδίῳ τῷ πλήττεσθαι μέλλοντι, καὶ | |
389(50) | προτιθεῖσαν ἑαυτὴν τῇ φορᾷ τοῦ σιδήρου μετὰ | |
| σπουδῆς. Καὶ πάλιν ἄλλην οὐδὲ κινηθῆναί που δυ‐ | 390 | |
392 | ναμένην οὐδὲ ἀποπνεῦσαι μικρὸν, δησάσης τοὺς πό‐ δας αὐτῆς τῆς ἐκπλήξεως, ἀλλὰ προαπολωλυῖαν ἀπὸ τοῦ φόβου τῆς οἰκείας γονῆς, καὶ τὸν πλήττοντα μετ’ οἰμωγῆς ἀμυδρᾶς ἀναμένουσαν· καί που καὶ ταῖς | |
| 5 | χερσὶ παρειμέναις ἤδη, καὶ τρεμούσαις σφοδρῶς, τὸ βρέφος βαστάζουσαν, καὶ ἀγνοήσασαν, διολισθῆσαν τῆς ἀγκάλης τὸ βρέφος φθάσαι τῷ θανάτῳ τοῦ πτώ‐ ματος τὴν ἀπὸ τοῦ ξίφους ἀπώλειαν. Ἀκούειν καὶ κρίνειν δοκῶ, καὶ τῶν συμβουλευόντων, ἐπινεύειν | |
| 10 | σεμνὰ, οἵτινες τὸ τῶν ἀώρων ἀσταχύων ἐμελέτησαν θέρος. Ἐπειδὴ δὲ ἀνηλεεῖ δόγματι τὸ μισάνθρωπον ἐκεῖνο ἐκράτυνε βούλημα, καὶ στυγνὴν ἐν ὅπλοις εἶναι τὴν στρατείαν ἤδη πᾶσαν ἐκέλευσε, καὶ πε‐ ριεφράχθη σιδήρῳ πολλῷ, καὶ λοχαγοῖς αὐτὴν | |
| 15 | κατεμέριζε, καὶ στρατηγοὺς ἐχειροτόνει, δεινοὺς μὲν συνιδεῖν ὅτι χρὴ ποιεῖν ἐν καιρῷ, δεινοὺς δὲ χρήσασθαι δόρατι. Καί που τοιαῦτα ἔλεγε πρὸς αὐτοὺς, οὐδὲν ἐφ’ οἷς ἔλεγεν αἰσχυνόμενος· Πολλοὺς μὲν, ὦ στρατιῶ‐ ται, πολεμήσαντες ἠριστεύσατε, καὶ * τρεπτοῖς | |
| 20 | τῆς ἀρχῆς ἐμῆς ὅροις περιεβάλλετε τεῖχος. Καὶ νῦν δὲ εἴπερ ποτὲ προσήκει σπεύδειν ἐπὶ τὴν νίκην ὑμᾶς μὴ ὀκνεῖτε. Ὁ γὰρ ἀγὼν πολὺς, καὶ μέγας ὁ κίνδυνος. Οἴκοθέν μοι περιφύεται τὸ κακόν. Λε‐ ληθότως τὸ τῆς ἐμῆς βασιλείας διορύττεται κράτος. | |
| 25 | Οὐδεὶς φανερὸς ἔπεισί μοι πόλεμος. Ἀγνοούμενον ἔτι παιδίον συλᾷ με τῶν σκήπτρων. Ἴστε τὴν Βηθλεέμ; Ἐν ταύτῃ γεγενῆσθαι παῖδα μεμάθηκα βασιλέως ἐκ Θεοῦ ψῆφον ἐπισυρόμενον. Οὔπω δύο χρόνους ἐτῶν ἐπὶ τῆς αὐτοῦ γονῆς ἐξελίττεται. Καὶ παρασκευὴ | |
| 30 | μὲν οὐδεμία ταράττει με, τὰς δὲ τῶν προφητῶν ἐπ’ αὐτῷ φοβοῦμαι φωνάς. Καὶ γὰρ οἱ μάγοι (μέμνησθε δὲ ὅτε πρώην ἡμῖν ἐπεδήμησαν) ὑπό τινος ἀστέρος φανέντος αὐτοῖς μεμαθηκέναι τὸν τοῦ παιδίου τόκον, ἀπήγγελλον, καὶ τὴν Βηθλεὲμ ἀνεζήτησαν, | |
| 35 | ὥστε καὶ τὸ παιδίον ἰδεῖν καὶ βασιλεῖ πρέπουσαν τῷ τεχθέντι ἀναθεῖναι τιμήν. Ἐγὼ δὲ ἐβουλόμην παρ’ ἐκείνων μαθεῖν, τίς οὗτός ἐστιν, ἵν’ εὐχερὴς γένοιτό μοι καὶ πόνων ἐλευθέρα μακρῶν ἡ τῆς τυραννίδος κατάλυσις. Ἐπειδὴ δὲ ἐκεῖνοι τὰς ὁμολογίας τὰς | |
| 40 | πρός με παγείσας, οὐκ οἶδ’ ἀνθ’ ὅτου, ψευσάμενοι | |
| πρὸς τὴν οἰκείαν χώραν ἀπέδραμον, τετάραγμαι, δέ‐ | 392 | |
393 | δοικα, παρεῖναι νομίζω τὸν κίνδυνον. Εἰς ὑμᾶς βλέπω λοιπόν. Λύσατέ μοι τὸ δέος. Ἐπὶ τὴν Βηθλεὲμ μετὰ τῶν ὅπλων ἐπείχθητε, περιστήσατε πᾶσι τοῖς ὁρίοις αὐτῆς πυκνὰ τοῦ φόνου τὰ δίκτυα· ἀνδρῶν γεγηρα‐ | |
| 5 | κότων ἀπεχέσθω τὸ ξίφος· τοῖς ἡβῶσιν ἤδη μηδ‐ ένα ἐπαγάγητε κίνδυνον. Ἐπὶ τοὺς μικροὺς ἔτι παῖδας ὁπλίζεσθε μόνους. Πᾶσαν κείρατε τὴν πρώτην ἡλικίαν ἀνηλεῶς. Μηδὲν μητρὸς ἐλεήσατε δά‐ κρυον· τὸν ἐμὸν ἐχθρὸν ἐν τοῖς ἑκάστης ἀνιχνεύσατε | |
| 10 | κόλποις. Κατὰ τῶν προσπεφευγότων ἔτι τοῖς τῶν μητέρων μαζοῖς ὠθεῖτε τὸν σίδηρον· καὶ κεραννύ‐ σθω τὸ τῆς σφαγῆς αἷμα τῷ γάλακτι. Κἂν τὰς μη‐ τέρας αὐτὰς διοιγμένας τοῖς βρέφεσι διαπείρητε, τῇ τῆς πληγῆς βίᾳ τοῦ σιδήρου ἀπὸ τῶν ἁπαλῶν σω‐ | |
| 15 | μάτων ἐπ’ ἐκείνας διολισθήσαντος, οὐδεὶς ὑμῖν ἐπι‐ στήσεται τοῦ τοιούτου φόνου κατήγορος. Σπεύσατε μόνον, ἐπισπεύσατε δίκην λεόντων τῇ πόλει. Μὴ γενέσθω τοῦ φόνου κόρος ὑμῖν, ἕως ἂν ἐπιλαμβανό‐ μενον ἔτι φαίνηται τὸ παιδίον. Ἐὰν μηδενὶ συγχω‐ | |
| 20 | ρήσητε ζῇν, κἀκεῖνος ἐν τοῖς πᾶσι φανήσεται κείμε‐ νος· καὶ ὁ μὲν οὐ καλῶς οὐδ’ ἀσφαλῶς τῆς τῶν μά‐ γων ἀπολαύσει τιμῆς· ἐμοὶ δὲ χαίροντα δώσετε βίον καὶ φροντίδος ἐλεύθερον. | |
| 26 | γʹ. Ταῦτα ἀκούσαντες ἐκεῖνοι, καὶ τὸ συμπαθὲς ἅπαν ἐκτεμόντες τῶν οἰκείων ψυχῶν, καὶ βουλευσά‐ μενοι νικᾷν ταῖς ἀτοπίαις ἀλλήλους, δρόμῳ πρὸς τὴν πόλιν ἐφέροντο τὰς δεξιὰς ἀνατείναντες ὡπλισμένας, | |
| 30 | καὶ ταῖς τῆς Βηθλεὲμ ἐμπεσόντες ἀγέλαις, τοὺς ἁπα‐ λοὺς ἄρνας διεσπαράσσοντο· καὶ πανταχόθεν αἱμά‐ των ἀναβλύζουσαι πηγαὶ δαψιλῶς τὸ τῆς γῆς ἔχραι‐ νον πρόσωπον. Καὶ οὐδὲν ἐφαίνετο πρὸς σωτηρίαν τοῖς ἀπολλυμένοις ἀρκοῦν, οὐκ οἶκος κατακρύψαι τὴν | |
| 35 | ὑπεισελθοῦσαν δυνάμενος, οὐχ ἱερὸν, φόβον τινὰ τοῖς φονευταῖς ἐμποιοῦν, οὐ λεληθυῖα σπηλαίου κατάδυσις. Ἀλλὰ πανταχόθεν οἱ παῖδες ὡς δυσμενεῖς ἀνιχνεύοντο, καὶ οὐδεὶς αὐτῶν τὴν μάχαιραν διελάνθανεν, ἕκαστος, ὡς αὐτὸς ὢν ὁ Χριστὸς, ἐν τοῖς ἑκάστου ζητούμενος | |
| 40 | αἵμασιν. Ὅσαι δὲ ἦσαν τολμηραὶ καὶ θρασεῖαι μη‐ τέρες, ἀντερείδουσαι τὰς χεῖρας ταῖς ἀκμαῖς τῶν ξιφῶν, ἐπλήττοντο μὲν ὑπὲρ τῶν παίδων ἰδίαις πλη‐ γαῖς· πλέον δὲ ὠφέλουν οὐδέν· ἀλλὰ μακρότερον ἐποίουν αὐτοῖς τοῦ κινδύνου τὸν χρόνον. Ἄλλαι δὲ | |
| 45 | ἐπιβαλλόμεναι βιαίως, ὡς ἐφελκομένων τῶν τέκνων ἅπερ ἔτυχον μέλη περισφίγξασαι ταῖς χερσὶ, ταῦτα ἔχουσαι. μετὰ ταῦτα μόνον ἐφάνησαν, τοῦ σιδήρου τῇ τομῇ καὶ τοῖς ἕλκουσι τὸ παιδίον μερίζοντος. Καὶ ἡ μὲν τὴν χεῖρα τυχὸν, ἡ δὲ μέρος ποδὸς, ἡ δὲ ἄλλο | |
393(50) | τι μέρος ὡς ὅλον ἀπέχουσα τὸ τέκνον ἀπέτρεχε. Πολ‐ | 394 |
396 | λαὶ δὲ τῷ τῆς φυγῆς δρόμῳ τοῖς ἤδη κειμένοις ἐπι‐ καταπίπτουσαι σώμασι, καὶ τῷ στερεῷ τῆς γῆς προσ‐ αράσσουσαι τὰς ἁπαλὰς αὐτῶν ἐπιγονὰς, οὐδενὸς ἐδέοντο ξίφους εἰς τὴν τῶν παίδων ἀπώλειαν. Ἤδη | |
| 5 | δέ τις τῷ μέλλοντι πλήττειν προϊσχομένη τὸν παῖδα καὶ πολλὰ κατὰ τῆς ἰδίας ἐξορκοῦσα γονῆς, τοιαῦτα ἐβόα δακρύουσα· Χάρισαί μοι, στρατιῶτα, τῶν ὑπὸ σοῦ πραττομένων τὴν ἄγνοιαν, καὶ πρὸ τοῦ παιδὸς ἐμὲ κειμένην ἐπίδειξον· καὶ μὴ λυπήσῃς οὕτω | |
| 10 | πικρῷ θεάματι μητρὸς ὀφθαλμούς. Ἔστι σοι μήτηρ που πάντως, ἔστι σοι καὶ γυνὴ κεκτημένη παιδίον· οἶσθα ὅπως ἐπὶ τοῖς τῶν παίδων δεινοῖς τὰ γεννη‐ σάντων σπλάγχνα διαπράσσεται. Τῷ δὲ ἐπεκάμ‐ πτετο μὲν ἡ ψυχὴ, καὶ δάκρυον ἐχεῖτο κατὰ τῶν | |
| 15 | παρειῶν, τῇ δὲ Ἡρώδου λύπῃ δουλεύων, ἔτι ῥεόντων τῶν λόγων, ἐν ταῖς τῆς γεννησάσης ἀγκάλαις τὸ παιδίον ἀπέσφαττε, καὶ τὴν ἱκεσίαν ὁ τοῦ φόνου διέκοπτε θρῆνος. δʹ. Καὶ ταῦτα αὐτοῖς τολμῶσι καὶ πράττουσιν εἰς πλείονα μανίαν ὁ θυμὸς ὑπεθήγετο, καὶ τοῖς οἴκοις | |
| 20 | εἰσεπήδων αὐτοῖς, καὶ πάντα ἀνηρεύνων ἐξεστηκόσι καὶ φόβου πνέουσιν ὀφθαλμοῖς, καὶ πρὸς τοὺς ὑψη‐ λοὺς θαλάμους ἀνέτρεχον· εἶτα ὑπὸ τὴν κλίνην τυχὸν, ἢ τοιούτῳ τινὶ παιδίον εὑρόντες κρυπτόμενον, μόνῳ τῷ κλαυθηρισμῷ μηνυθὲν ἀπὸ τῶν οἰκείων ἐ‐ | |
| 25 | σφενδόνουν· ὁποῖα λίθον ἐπὶ τὰς ἀγυιὰς, τῇ τοῦ βασιλέως ὀργῇ τὸν οὕτως ἀνόσιον χαριζόμενοι θάνα‐ τον. Βοὴ δὲ ἐγίνετο συμμιγὴς, καὶ πένθους ἦχος ἐπεκράτει ποικίλος· τῶν μὲν ἤδη μειζόνων παίδων ὀδυρομένων τοὺς ἀδελφούς· τῶν πατέρων δὲ ὀλοφυρο‐ | |
| 30 | μένων οὓς ἔτεκον· τῶν μητέρων δὲ οἰμωγαῖς ὀξείαις κεχρημένων ἐπὶ τοῖς πάθεσι· τῶν γεγηρακότων δὲ οὔπω τοιοῦτον ἑωρακέναι βοώντων οὐδὲν, οὐδ’ ἐν πο‐ λεμίων ἐπιδρομαῖς· πάντων ἐπιμεμφομένων τῷ πικρῷ τῆς ἡμέρας ἐκείνης φωτί. Τέλος δὲ ἐχούσης τῆς | |
| 35 | οὕτω καλῆς ἀριστείας, τῆς στρατηγίας καὶ τοῦ στρατοπέδου διασκεδασθέντος, ὡς ἐπὶ νίκῃ λαμ‐ πρᾷ, πάλιν ἀνεζωπυρεῖτο τῶν μητέρων ὁ θρῆνος, καὶ τοῦ δακρύειν ἐξουσίαν λαβοῦσαι λοιπὸν ἑκάστη τὰ τοῦ παιδίου ἄλλα ἀλλαχόθεν μέλη συνέλεγε | |
| 40 | μετὰ δακρύων, καὶ τὰ διατμηθέντα βιαίως ὁπωσοῦν εἰς ἓν συναρμόζουσα, καὶ τὸ λοιπὸν ἐπιζητοῦσα, καὶ | |
| τοῦτο εὑρεθὲν περιπτυσσομένη πολλάκις, καὶ προσ‐ | 396 | |
397 | θεῖσα τοῖς κόλποις τὸ σῶμα πᾶν, ἐβόα σφοδρῶς· Οἴμοι παιδίον ἐμὸν, οἴμοι, οὐκ ἐπὶ τοιαύταις ἡμῖν ἐλπίσι γεωργηθέν! Πῶς μὲν ὁποῖα κλάδος ἐβλάστη‐ σας! πόσῳ δὲ κάλλει ἐκόμασας! πῶς δὲ ἀγαθῆς | |
| 5 | ἐλπίδος ἀποδούς μοι σπέρματα, ἀθρόον ἀπέπτης τῶν ἐμῶν χειρῶν! Διανάστηθι, προσαποτείναξον τὸν ὕπνον, ὃν ὁ τοῦ βασιλέως φθόνος ἐπήγαγε· μετάδος μοι τῆς χαριεστάτης φωνῆς· ἐφαπλώθητι ταῖς ἀθλίαις τῆς γεννησάσης θηλαῖς· ἕλκυσον ὃν ἐφίλεις πάλαι | |
| 10 | μαζόν· τοῦ τῆς μητρὸς σεαυτὸν ἐξάρτησον αὐχένος. Σιγᾷς; ἠρεμεῖς; οἴμοι τῶν κακῶν! Πῶς συνυφανῶ τὰ μέλη σου πάλιν, ἅπερ ἡ μάχαιρα κατέτεμεν ἀφει‐ δῶς; ποία δὲ μήτρα πρὸς τὸ σεσωματωθῆναι πάλιν γενήσεταί μοι ὑπουργός; ποίαις δ’ ἄρα χερσὶ | |
| 15 | τὴν ἀναγκαίαν σοι ἐπισωρεύσω γῆν; πῶς δὲ ἐμαυτὴν τῆς σῆς χωρίσω μορφῆς; Τοιούτων ὀδυρμῶν ἡ πόλις πεπλήρωτο παραθηγούσης ἑκάστης ἑκάστην εἰς οἰμω‐ γὴν, καὶ τὸν ἐπὶ τοῖς τεθνεῶσι παισὶ θρῆνον ἡ τῶν ζώντων ὄψις ἐφήμερος ἐξέκαιεν. Ὁ βασιλεὺς δὲ ὡς | |
| 20 | ἐπὶ τροπαίοις ἐστεφανοῦτο, καὶ νενικηκέναι νί‐ κην, οἵαν οὔπω πρότερον, ὑπελάμβανεν. Καὶ τοσού‐ τοις ἑαυτὸν ἐπικλείσας μιαιφονίας ἐγκλήμασι, καὶ τοσαῦτα φυτὰ τῆς οἰκείας ἀρχῆς ἐκτεμὼν, ἐφρόνει μέγα, καὶ πάσης ἀσφαλείας ἀπολαύειν ἐνόμιζεν· οὐκ | |
| 25 | εἰδὼς ὁ πάντα ἀνόητος, ὅπως αὐτὸ τὸ μηχάνημα τὸ σοφὸν ἐκεῖνο διέπεσεν. Ὃν μὲν γὰρ ἐζήτησεν, οὐκ ἴσχυσεν ἐναποκλεῖσαι ταῖς πάγαις· οὓς δ’ οὐκ ἂν ἐβού‐ λετο νήφων ἔτι διατεθῆναι κακῶς ἀπώλεσεν, αὐτὸς ἑαυτῷ λυμηνάμενος. Χριστὸς δὲ ὁ τῶν ὅλων | |
| 30 | Δεσπότης τῷ μὲν οὕτως ἀνημέρῳ τεχνίτῃ τῶν ἀνο‐ σίων παθῶν δίκην ὀξυτάτην ἐπήγαγε· τὰς δὲ τῶν ἀνευθύνων παίδων ψυχὰς τοῖς τοῦ πατρὸς Ἀβραὰμ ἐναποθέμενος κόλποις, αὐτὸς μετ’ ἐξουσίας ἐπ’ Αἴγυ‐ πτον ἔρχεται, τὴν τῆς ἀσεβείας ἀκρόπολιν ἐκ‐ | |
| 35 | καθᾶραι βουλόμενος, καὶ ταῖς οἰκείαις ἀκτῖσι τὴν ἐν τοῖς ἀδύτοις κεκρυμμένην τῶν εἰδώλων πλάνην ἀνα‐ καλύψαι, καὶ ποιῆσαι τοῖς ἀπατωμένοις πάλαι κατά‐ δηλον, καὶ περιστῆσαι τῷ διαβόλῳ πένθος βαρύτατον. Ὀλίγους γὰρ Ἰουδαίων παῖδας ἀπολωλεκέναι νομί‐ | |
| 40 | σας διὰ Χριστὸν, ἐκείνους μὲν ἠγνόησε τοῖς ἀσύλοις ἐγκατοικίσας λειμῶσι, καὶ βλάψας οὐδὲν, τῆς δὲ ἰδίας τυραννίδος ἤδη συνεώρα γυμνούμενος, καὶ τὸν ἀρ‐ χαιότατον τῆς αὐτοῦ δυναστείας κλῆρον ἀποσυλούμε‐ νος, τῆς Ἡσαΐου πληρουμένης προῤῥήσεως, ἣν αὐτὸς | |
| 45 | ὁ Χριστὸς τοῖς τοῦ προφήτου χείλεσιν ἐναπέθετο, | |
| πόῤῥωθεν ἔτι τὴν τοιαύτην ἑαυτοῦ ἐπιδημίαν σαφῶς | 398 | |
400 | ἐνδεικνύμενος, καὶ διὰ τῆς ἐκείνου γλώττης βοῶν· Ἰδοὺ Κύριος κάθηται ἐπὶ νεφέλης κούφης, καὶ ἥξει εἰς Αἴγυπτον, καὶ σεισθήσεται τὰ χειροποίητα Αἰγύπτου ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ· αὐτῷ ἡ δόξα, καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 5t | ΛΟΓΟΣ ΛΗʹ. | |
| 6t | Ἀπόδειξις κατὰ Ἰουδαίων περὶ τῆς τοῦ Σωτῆ‐ | |
| 7t | ρος παρουσίας. | |
| 8 | αʹ. Ἐπειδήπερ πολλῆς μαρτυρίας οὔσης ἔκ τε νομικῶν καὶ προφητικῶν γραμμάτων περὶ τῆς τοῦ | |
| 10 | Σωτῆρος παρουσίας, ἅπερ ἀρνήσασθαι μὴ δυνά‐ μενοι οἱ Ἰουδαῖοι, οἱ ἀπὸ μέρους αὐτῶν εὐγνώμονες, ἐλεύσεσθαι μὲν αὐτόν φασι, μήπω δὲ ἐληλυθέναι, πρέπον ἡγησάμεθα, ἐκ τῶν τοῦ ἀρχαγγέλου Γαβριὴλ φωνῶν μετὰ ἀκριβείας χρόνων λελεγμένων πρὸς | |
| 15 | τὸν προφήτην Δανιὴλ, ἐν τῇ ὀπτασίᾳ τῇ γενομένῃ αὐτῷ, ἐν ἔτει πρώτῳ τῆς βασιλείας Δαρείου τοῦ υἱοῦ Ἀσσουήρου ἀπὸ τοῦ σπέρματος τῶν Μήδων, ὃς ἐβα‐ σίλευσεν ἐπὶ τῆς βασιλείας τῶν Χαλδαίων, ἐν τῇ ὁρά‐ σει αὐτοῦ τῇ δεκάτῃ, τὴν ἀπόδειξιν ποιήσασθαι πρὸς | |
| 20 | αὐτούς· ὡς ὅτι πεπληρωμένων τῶν χρόνων ἐπὶ Αὐ‐ γούστου, ὁ προφητευθεὶς Χριστὸς ἐπιδημήσας, καὶ σταυρωθεὶς πεπλήρωκε πάντα τὰ περὶ αὐτοῦ γεγραμ‐ μένα διὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων καὶ προφητῶν· ὅπως, κἂν τὰς τοῦ ἀρχαγγέλου μαρτυρίας αἰδεσθέντες, παύ‐ | |
| 25 | σωνται τῆς ματαίας προσδοκίας. Τοῦ γὰρ προφήτου Δανιὴλ ἑνὸς ὄντος τῶν ἐπιθυμούντων ἰδεῖν τὴν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν παρουσίαν· περὶ ὧν φησιν αὐτὸς ὁ Κύριος ἡμῶν· Πολλοὶ προφῆται καὶ δίκαιοι ἐπ‐ εθύμησαν ἰδεῖν ἃ ὑμεῖς βλέπετε, καὶ οὐκ εἶδον· | |
| 30 | καὶ ἀκοῦσαι ἃ ὑμεῖς ἀκούετε, καὶ οὐκ ἤκουσαν. Περὶ ὧν καὶ ὁ ἀπόστολος Πέτρος ἐν Καθολικῇ φησι· Ἐρευνῶντες εἰς τίνα, ἢ ποῖον καιρὸν ἐδήλου τὸ ἐν αὐτοῖς Πνεῦμα Χριστοῦ, προδιαμαρτυρόμε‐ νον τὰ εἰς Χριστὸν παθήματα, καὶ τὰς μετὰ | |
| 35 | ταῦτα δόξας, οἷς ἀπεκαλύφθη, ὅτι οὐχ ἑαυτοῖς, ἡμῖν δὲ διηκόνουν ταῦτα. Οὗτος γὰρ ἀκριβώσας τὸν νόμον τῶν ἐβδομήκοντα ἐτῶν τῆς ἐπ’ αὐτὸν γενο‐ μένης αἰχμαλωσίας, καὶ νομίσας πεπληρῶσθαι τὸν καιρὸν τῆς προφητείας τοῦ Δαυῒδ, περὶ οὗ ἔλεγεν· | |
| 40 | Ἀναβὰς εἰς ὕψος ᾐχμαλώτευσεν αἰχμαλω‐ σίαν. Περὶ ἧς αἰχμαλωσίας αὐτὸς ὁ Δαυῒδ ἐν Πνεύ‐ ματι ὢν ἐδέετο λέγων· Ἐπίστρεψον, Κύριε, τὴν αἰχμαλωσίαν ἡμῶν ὡς χειμάῤῥους ἐν τῷ νότῳ. Ὁμοίως δὲ καὶ Ἡσαΐας ἐκ προσώπου τοῦ Σωτῆρος | |
| 45 | ἔλεγε· Πνεῦμα ἦν ἐπ’ ἐμὲ, οὗ ἕνεκεν ἔχρισέ με· εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλκέ με, κηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν. | |
| Ἅπερ περὶ τῆς αἰχμαλωσίας τῶν ψυχῶν ἡμῶν | 400 | |
401 | ἦσαν προφητευόμενα. Ἐν νηστείαις οὖν, καὶ ἐν σάκκῳ, καὶ ἐν σποδῷ ἱκέτευεν, ὡς ἤδη πληρωθέν‐ τος τοῦ χρόνου τῆς καινῆς διαθήκης, καὶ αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος μέλλοντος ἐπιδημεῖν, καὶ ἐπιστρέφειν τὴν | |
| 5 | ἐπ’ αὐτοὺς γενομένην αἰχμαλωσίαν. Περὶ τούτου οὖν δι’ ὀπτασίας ἀπεκαλύφθη αὐτῷ καὶ ἡ τῶν πραγμά‐ των καὶ ἡ τῶν χρόνων ἀκρίβεια. Ἅπερ κατανοῆσαι ἀναγκαῖον, ἔχει γὰρ τὰ τῆς ὀπτασίας ὧδε· βʹ. Καὶ ἰδοὺ Γαβριὴλ, ὃν εἶδον ἐν τῇ ὁρά‐ σει μου ἐν τῇ ἀρχῇ, πετάμενος, καὶ ἥψατό μου [ὡσεὶ] ὥραν θυσίας ἑσπερινῆς· καὶ συνέτισέ | |
| 10 | με, καὶ ἐλάλησε μετ’ ἐμοῦ, καὶ εἶπέν μοι· Δα‐ νιὴλ, νῦν ἐξῆλθον συμβιβάσαι σοι σύνεσιν. Ἐν ἀρχῇ τῆς δεήσεώς σου ἐξῆλθε λόγος, κἀγὼ ἦλθον τοῦ ἀναγγεῖλαί σοι, ὅτι ἀνὴρ ἐπιθυμιῶν σὺ εἶ· καὶ ἐννοήθητι ἐν τῷ ῥήματι, καὶ σύνες ἐν | |
| 15 | τῇ ὀπτασίᾳ. Ἑβδομήκοντα ἑβδομάδες συνετελέ‐ σθησαν ἐπὶ τὸν λαόν σου, καὶ ἐπὶ τὴν πόλιν τὴν ἁγίαν τοῦ συντελεσθῆναι ἁμαρτίαν, καὶ τοῦ σφραγίσαι ἁμαρτίαν, καὶ ἀπαλεῖψαι τὰς ἀδι‐ κίας, καὶ τοῦ ἀγαγεῖν δικαιοσύνην αἰώνιον, | |
| 20 | καὶ τοῦ σφραγῖσαι ὅρασιν καὶ προφητείαν, καὶ τοῦ χρίσαι ἅγιον ἁγίων. Καὶ γνώσῃ, καὶ συνήσεις ἀπὸ ἐξόδου λόγου τοῦ ἀποκριθῆναι, καὶ τοῦ οἰ‐ κοδομῆσαι Ἱερουσαλὴμ ἕως Χριστοῦ ἡγουμένου, ἑβδομάδες ἑπτὰ, καὶ ἑβδομάδες ἑξήκοντα δύο. | |
| 25 | Καὶ ἐπιστρέψει, καὶ οἰκοδομηθήσεται πλα‐ τεῖα, καὶ περίτειχος, καὶ ἐκκενωθῶσι και‐ ροί. Καὶ μετὰ τὰς ἑβδομάδας τὰς ἑξήκοντα δύο, ἐξολοθρευθήσεται χρίσμα, καὶ κρῖμα οὐκ ἔσται ἐν αὐτῷ. Καὶ τὴν πόλιν, καὶ τὸ ἅγιον δια‐ | |
| 30 | φθεροῦσι σὺν τῷ ἡγουμένῳ τῷ ἐρχομένῳ· καὶ ἐκκοπήσονται ἐν κατακλυσμῷ· καὶ ἕως τέλους πολέμου συντετμημένου τάξει ἀφανισμούς. Καὶ δυναμώσει διαθήκην πολλοῖς ἑβδομὰς μία· καὶ ἐν τῷ ἡμίσει τῆς ἑβδομάδος [καταπαύσει θυσια‐ | |
| 35 | στήρια, καὶ θυσίας ἕως πτερυγίου ἀπὸ ἀφανισμοῦ, καὶ ἕως συντελείας, καὶ σπονδῆς τάξει ἀφανι‐ σμοὺς, καὶ δυναμώσει πολλοῖς ἑβδομὰς μία, καὶ ἐν τῷ ἡμίσει τῆς ἑβδομάδος ἀρθήσεται] θυ‐ σία, καὶ σπονδή· καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν βδέλυγμα τῶν | |
| 40 | ἐρημώσεων ἔσται καὶ συντελείας, καιρῶν συντέ‐ | 402 |
404 | λεια δοθήσεται ἐπὶ τὴν ἐρήμωσιν. Ἀναγκαῖον οὖν γνῶναι τίς ὁ λόγος ὁ ἐξελθὼν ἐν ἀρχῇ τῆς δεήσεως αὐτοῦ, ἵνα γνῶμεν περὶ τίνος ὁ ἄγγελος ἐξῆλθε συν‐ ετίσαι αὐτόν· καὶ περὶ τίνος λέγει τοὺς χρόνους συμ‐ | |
| 5 | πληροῦσθαι. Ἔχει δὲ οὕτω τὰ τῆς προσευχῆς· Καὶ προσηυξάμην πρὸς Κύριον τὸν Θεὸν, καὶ ἐξ‐ ωμολογησάμην, καὶ εἶπα· Κύριε ὁ Θεὸς ὁ μέγας, καὶ θαυμαστὸς, ὁ φυλάσσων τὴν διαθήκην σου, καὶ τὸ ἔλεός σου τοῖς ἀγαπῶσι σε, καὶ τοῖς φυλάσ‐ | |
| 10 | σουσι τὰς ἐντολάς σου· ἡμάρτομεν, ἠνομήσαμεν, ἠδικήσαμεν. Ἐπειδὴ οὖν περὶ τῆς διαθήκης τῆς πρὸς τοὺς ἀγαπῶντας τὸν Θεὸν, καὶ φυλάσσοντας τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ· ἥτις διαθήκη διὰ τοῦ ῥαντισμοῦ τοῦ αἵματος τοῦ ἁγίου Χριστοῦ ἐτελειώθη· περὶ ἧς καὶ | |
| 15 | ὁ Ἀπόστολος λέγει· Καὶ αἵματι ῥαντισμοῦ κρεῖττον λαλοῦντι παρὰ τὸν Ἄβελ· καὶ περὶ τῆς παλαιᾶς τῆς διὰ Μωσέως δοθείσης τοῖς Ἰουδαίοις· ἥτις δι’ αἵματος ταύρων καὶ τράγων, καὶ σποδοῦ, καὶ δαμάλεως ἐῤῥαντίσθη, τῆς καὶ ἐπιλησθείσης τὴν | |
| 20 | ἱκεσίαν ἐποιεῖτο Δανιὴλ ἐν τῇ ἀρχῇ τῆς δεήσεως αὐ‐ τοῦ. Ὁ γὰρ λόγος ἐξελθὼν ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ τοῦ Δανιὴλ, τῆς πρὸς τοὺς ἀγαπῶντας αὐτὸν ἐγέ‐ νετο, ἥντινα καινὴν ἐκάλεσεν ὁ Θεὸς διὰ τοῦ προφή‐ του λέγων· Ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχονται, λέγει Κύριος, | |
| 25 | καὶ συντελέσω ἐπὶ τὸν οἶκον Ἰσραὴλ, καὶ ἐπὶ τὸν οἶκον Ἰούδα διαθήκην καινήν· οὐ κατὰ τὴν διαθήκην ἣν διεθέμην πρὸς τοὺς πατέρας αὐτῶν ἐν ἡμέρᾳ ἐπιλαβομένου μου τῆς χειρὸς αὐτῶν ἐξαγαγεῖν αὐτοὺς ἐκ γῆς Αἰγύπτου· ὅτι αὐτοὶ | |
| 30 | οὐκ ἐνέμειναν ἐν τῇ διαθήκῃ μου, κἀγὼ ἠμέλησα αὐτῶν, λέγει Κύριος. Ὅτι αὕτη ἡ διαθήκη, ἣν διαθήσομαι τῷ οἴκῳ Ἰσραὴλ, μετὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας, λέγει Κύριος, διδοὺς νόμους μου εἰς τὴν διάνοιαν αὐτῶν, καὶ ἐπὶ καρδίαν αὐτῶν | |
| 35 | ἐπιγράψω αὐτούς. Καὶ μετ’ ὀλίγα λέγει· Ὅτι | 404 |
405 | ἵλεως ἔσομαι ταῖς ἁμαρτίαις αὐτῶν καὶ τῶν ἀσε‐ βειῶν αὐτῶν οὐ μὴ μνησθῶ ἔτι. Περὶ αὐτῆς οὖν τῆς καινῆς διαθήκης φησὶν ὁ ἄγγελος πρὸς τὸν Δα‐ νιήλ· Ἐν ἀρχῇ τῆς δεήσεώς σου ἐξῆλθεν ὁ λόγος, | |
| 5 | τοῦτ’ ἔστι, περὶ σοῦ. Κἀγὼ ἦλθον τοῦ ἀναγγεῖλαί σοι, ὅτι ἀνὴρ ἐπιθυμιῶν σὺ εἶ· ἐπιθυμῶν, φησὶ, τὴν τοῦ Χριστοῦ παρουσίαν θεάσασθαι. Καὶ ἐννοή‐ θητι ἐν τῷ ῥήματί σου. Τῷ λόγῳ, φησὶ, τῷ ἐξελθόντι ἐκ τοῦ στόματός σου. Καὶ σύνες ἐν τῇ | |
| 10 | ὀπτασίᾳ. Νοητῶς, φησὶ, σύνες τὴν πάντων κατὰ ψυχὴν αἰχμαλωσίαν, ἣν μέλλει λυτροῦσθαι ὁ ἀνερχό‐ μενος ἐπὶ τοῦ σταυροῦ. Ἣν εἶπεν ὁ Δαυΐδ· Ἀναβὰς εἰς ὕψος ᾐχμαλώτευσεν αἰχμαλωσίαν. —Ἑβδομή‐ κοντα ἑβδομάδες συνετμήθησαν ἐπὶ τὸν λαόν σου, | |
| 15 | καὶ ἐπὶ τὴν πόλιν τὴν ἁγίαν· τοῦτ’ ἔστι, νϛʹ ἔτη ὡρίσθη τῷ λαῷ τῶν Ἰουδαίων, ἵνα ἐὰν μὴ μετα‐ νοήσωσιν εἰς τὴν τοῦ Σωτῆρος ἐπιδημίαν, σὺν τῇ πόλει αὐτῶν, τῇ ποτε ἁγίᾳ, ἀπόλωνται. Τὴν δὲ ἐπομένην χάριν τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸν Σωτῆρα | |
| 20 | ἐφεξῆς διηγεῖται ὁ ἄγγελος, καὶ λέγει οὕτω· Τοῦ συντελεσθῆναι ἁμαρτίαν, καὶ σφραγίσαι ἁμαρ‐ τίαν. Τὴν συντελουμένην ἁμαρτίαν, τὴν ἀπὸ τοῦ Ἀδὰμ ἕως τοῦ Σωτῆρος βασιλεύσασαν ἐφ’ ἡμᾶς λέ‐ γει, ἣν οὐκ ἴσχυσεν ὁ νόμος περιᾶραι· ἀλλ’ αὐτὸς ὁ | |
| 25 | Σωτὴρ ταύτης ἡμᾶς ἠλευθέρωσε διὰ τοῦ ἁγίου ὑπὲρ ἡμῶν μώλωπος. Τῷ γὰρ μώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἰά‐ θημεν. Ὅπερ διδάσκων ἡμᾶς ὁ Ἀπόστολός φησι· Τὸ γὰρ ἀδύνατον τοῦ νόμου ἐν ᾧ ἠσθένει διὰ τῆς σαρκὸς, ὁ Θεὸς τὸν ἑαυτοῦ Υἱὸν πέμψας ἐν | |
| 30 | ὁμοιώματι σαρκὸς ἁμαρτίας, καὶ περὶ ἁμαρτίας κατέκρινε τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ σαρκὶ αὐτοῦ. Ὅτι δὲ καὶ τὰς λοιπὰς ἡμῶν ἀνομίας καὶ ἀσεβείας, ἃς ἐποιήσαμεν μετὰ τὴν κατάκρισιν τὴν διὰ τοῦ Ἀδὰμ, ἀπαλεῖψαι ἔμελλε διὰ τοῦ λουτροῦ τῆς παλιγ‐ | |
| 35 | γενεσίας, καθά φησιν ὁ Ἀπόστολος· Ἐξαλείψας τὸ καθ’ ἡμῶν χειρόγραφον, ὃ ἦν ὑπεναντίον ἡμῶν· καὶ τοῦτο ἦρκεν ἐκ τοῦ μέσου προσηλώσας αὐτὸ τῷ σταυρῷ· λέγει οὕτως ὁ ἄγγελος· Καὶ τοῦ σφραγίσαι ἁμαρτίαν· καὶ ἀπαλεῖψαι ἁμαρτίαν· | |
| 40 | καὶ τοῦ ἐξιλάσασθαι τὴν ἀδικίαν. Εἶτα τὴν αὐτοῦ τοῦ Κυρίου ἐπιφάνειαν δηλοῖ λέγων· Καὶ τοῦ ἀν‐ αγαγεῖν δικαιοσύνην αἰώνιον, οὐκ ἄλλην οὖσαν τοῦ Σωτῆρος, καθά φησιν ὁ Δαυῒδ περὶ τοῦ ἁγίου αὐτοῦ ναοῦ, ὃς ἔσται ἐκ σπέρματος αὐτοῦ τοῦ Δαυῒδ, καὶ | |
| 45 | τῆς συναφθείσης τῷ ναῷ θεότητος· Ἔλεος καὶ ἀλήθεια συνήντησαν, δικαιοσύνη καὶ εἰρήνη κατεφίλησαν. Ἀλήθεια ἐκ τῆς γῆς ἀνέτειλε. Καὶ δικαιοσύνη ἐκ τοῦ οὐρανοῦ διέκυψεν. Εἶτα ἐφεξῆς | |
| λέγει ὁ ἄγγελος· Καὶ σφραγίσαι ὅρασιν καὶ προ‐ | 406 | |
408 | φήτην*. Τὸ δὲ σφραγίσαι, τὸ καταπαῦσαι λέγει τὰς ὁράσεις καὶ τὰς προφητείας, τὰς περὶ τῆς ἐπιδημίας τοῦ Σωτῆρος. Εἶτα πάλιν λέγει περὶ αὐτοῦ τοῦ Σω‐ τῆρος· Καὶ τοῦ χρῖσαι Ἅγιον ἁγίων. Ταύτην γὰρ | |
| 5 | τὴν χρίσιν περὶ τοῦ Σωτῆρος προφητεύων καὶ ὁ Δαυῒδ ἕλεγεν· Ἠγάπησας δικαιοσύνην, καὶ ἐμί‐ σησας ἀνομίαν, διὰ τοῦτο ἔχρισέ σε ὁ Θεὸς ὁ Θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετ‐ όχους σου. Καὶ πάλιν· Εὗρον Δαυῒδ τὸν δοῦλόν | |
| 10 | μου, ἐν ἐλαίῳ ἁγίῳ μου ἔχρισα αὐτόν. Καθὼς καὶ αὐτὸς ὁ Σωτὴρ περὶ ἑαυτοῦ διὰ τοῦ προφήτου Ἡσαΐου φησί· Πνεῦμα Κυρίου ἐπ’ ἐμὲ, οὗ ἕνεκεν ἔχρισέ με, εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπ‐ έσταλκέ με· κηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν. Καὶ πάλιν τὰ περὶ τῆς διαθήκης, ἧς ἐμνημόνευσεν ἐν τῇ | |
| 15 | ἀρχῇ τῆς δεήσεως αὐτοῦ ὁ Δανιὴλ, ἐπαναλαμβάνων ὁ ἄγγελός φησι· Καὶ γνώσῃ, καὶ συνήσεις ἀπὸ ἐξόδου λόγου σου τοῦ ἀποκριθῆναι. Τουτέστιν, ἵνα μάθῃς τὴν περὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης ἀκρίβειαν, καὶ ἑτέρους διδάξεις. Εἶτα τοὺς χρόνους αὐτῷ ἀκριβῶς παραδίδωσι. Τῆς γὰρ ὑπὸ τοῦ Σολομῶντος οἰκο‐ δομηθείσης Ἱερουσαλὴμ καθαιρεθείσης ὑπὸ τοῦ Ναβουζαρδὰν τοῦ ἀρχιμαγείρου τοῦ βασιλέως τῶν Χαλ‐ δαίων, κατὰ τὴν Ἱερεμίου τοῦ προφήτου διήγησιν, καὶ μελλούσης πάλιν οἰκοδομεῖσθαι μετὰ τὰ οʹ ἔτη | |
| 20 | τῆς αἰχμαλωσίας, κατὰ τὴν αὐτοῦ τοῦ Ἱερεμίου προφητείαν, φησὶν ὁ ἄγγελος· Καὶ τοῦ οἰκοδομηθῆ‐ ναι Ἱερουσαλήμ· τουτέστι, μετὰ τὸ οἰκοδομηθῆναι Ἱερουσαλὴμ ἕως Χριστοῦ ἡγουμένου ἑβδομάδες ζʹ καὶ ἑβδομάδες ξβʹ. γʹ. Ἑξήκοντα ἐννέα οὖν ἑβδομάδες ἐτῶν εἰπὼν ὁ ἄγγελος εἰς τὴν τοῦ Σωτῆρος ἀνάληψιν, καὶ ἑτέραν | |
| 25 | μίαν ἑβδομάδα παρέχων εἰς μετάνοιαν τοῖς Ἰουδαίοις· ὅπως ἰδόντες τὰ σημεῖα, καὶ τὰ τέρατα μετὰ τὴν ἀνάστασιν, κἂν οὕτως πιστεύσωσιν. Ὅπερ καὶ αὐτὸς ὁ Σωτὴρ ἔλεξε τοῖς Ἰουδαίοις· Ἐὰν μὴ σημεῖα καὶ τέρατα ἴδητε, οὐ μὴ πιστεύσητε. Τὰ μέχρις οὖν | |
| 30 | τῆς ἀναστάσεως διηγησάμενος ὁ ἄγγελος, καὶ τὰ μετὰ τὴν ἀνάστασιν, ἐφεξῆς λέγει οὕτως· Καὶ ἐπι‐ στρέψει, καὶ οἰκοδομηθήσεται πλατεῖα, καὶ περί‐ τειχος, καὶ ἐκκενωθήσονται οἱ καιροί. Τὸ δὲ καὶ ἐπιστρέψει, ἀντὶ τοῦ ἐπισκέψεται λέγει. Ὅτι δὲ τοῦ | |
| 35 | ἐπιστρέψαι τὸν Θεὸν, τὸ ἐπισκέψασθαι σημαίνει ἡ Γραφὴ, ἔστι μαθεῖν ἀπὸ τῶν προφητῶν, καὶ μάλιστα ἀπὸ τοῦ Δαυΐδ. Λέγει γὰρ οὕτως ἱκετεύων ὑπὲρ τοῦ λαοῦ· Ἐπίστρεψον, Κύριε, ἕως πότε; καὶ παρα‐ κλήθητι ἐπὶ τῷ δούλῳ σου. Καὶ πάλιν ὡς | |
| 40 | περὶ ἀμπέλου, ἱκετεύων περὶ αὐτοῦ λέγει· Κύριε ὁ Θεὸς τῶν δυνάμεων, ἐπίστρεψον δὴ, καὶ ἐπί‐ βλεψον ἐξ οὐρανοῦ, καὶ ἴδε, καὶ ἐπισκέψαι τὴν ἄμπελον ταύτην. Οὕτως καὶ ὁ ἄγγελος, τὸ ἐπι‐ στρέψει, τὸ ἐπισκέψασθαι λέγει, τὰ μετὰ τὴν | |
| 45 | ἅλωσιν τὴν ἐπὶ Οὐεσπασιανοῦ λέγει. Καταλείψας γὰρ τὸν οἶκον μετὰ τοῦ προτειχίσματος ὁ Σωτὴρ, | |
| κατὰ τὰς ἀψευδεῖς αὐτοῦ φωνὰς, τὸ, Ἰδοὺ ἀφίεται | 408 | |
409 | ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν. Καὶ τὸ, Οὐ μὴ μείνῃ λίθος ἐπὶ λίθον ὧδε, ὃς οὐ μὴ καταλυθήσεται *** τόπον τινὰ ἐκτὸς ὄντα τοῦ προτειχίσματος, ὃν ἐκάλουν Κρανίου τόπον, ἐν ᾧ ἔτεκέ τις γυνὴ παιδίον ἔχον | |
| 5 | κέρατα· ἀφ’ οὗ συμβόλου ἔφασάν τινες βασιλικὸν οἶκον ἐν τῷ τόπῳ ἔσεσθαι, ὅπερ καὶ ἐγένετο. Ἐκεῖ γὰρ τοῦ Κυρίου καταξιώσαντος σταυρωθῆναι, καὶ ταφῆναι, καὶ ἀναστῆναι τῷ καλουμένῳ Γολ‐ γοθᾷ· ἐκεῖ καὶ ἡ ἁγία τοῦ Θεοῦ καθιδρύθη ἐκ‐ | |
| 10 | κλησία, ἐπωνύμως, τὰ σωτήρια τοῦ Κυρίου πάθη φέρουσα μέχρι νῦν· τοῦ σταυροῦ δὴ λέγω καὶ τῆς ἀναστάσεως. Κατὰ δὲ τὰς τῶν Ἰουδαίων παραδόσεις, ὥς φασι, τὸ κρανίον τοῦ Ἀδὰμ ἐκεῖσε εὑρεθῆ‐ ναι· καὶ τοῦτο διεγνωκέναι τὸν Σολομῶντα διὰ | |
| 15 | τῆς ὑπερβαλλούσης αὐτῷ σοφίας. Τούτου χάριν, φασὶ, καὶ Κρανίου τόπος ἐκλήθη ὁ τόπος ἐκεῖνος. Τὸ δὲ, Οἰκοδομηθήσεται πλατεῖα, καὶ περίτειχος· τὴν τοῦ ναοῦ πλατεῖαν, καὶ τὸ τεῖχος τῆς καλουμένης Αἰλίας, ὃ ᾠκοδόμησεν Αἴλιος Τίτος ἐν αὐτῷ τῷ τόπῳ, | |
| 20 | μετὰ τὴν καταστροφὴν τοῦ οἰκοδομηθέντος ναοῦ καὶ τοῦ τείχους μετὰ τὴν αἰχμαλωσίαν, ὃ ᾠκοδόμη‐ σαν οἱ Ἰουδαῖοι ἐν ἔτεσιν ρʹ*. Ὅπερ καθεῖλεν Οὐεσπασιανὸς ἐν τῷ καιρῷ τῆς ἁλώσεως κατὰ τὴν Ἰωσήπου συγγραφήν. Τὸ δὲ, Καὶ ἐκκενωθήσονται | |
| 25 | οἱ καιροί· ὅτι ἐν ταύτῃ τῇ καταστάσει ἔσονται οἱ Ἰουδαῖοι μέχρι συντελείας τῶν καιρῶν. Εἶτα ἐπ‐ αναλαβὼν ὁ ἄγγελος τὰ περὶ τοῦ πάθους τοῦ Κυρίου διηγεῖται, καὶ διὰ τὸ πάθος κατάλυσιν τῆς κιβωτοῦ, | |
| καὶ τῶν ἐν αὐτῇ ἁγίων, καὶ τοῦ κέρατος ἐν ᾧ | 410 | |
412 | ἐχρίοντο βασιλεῖς, καὶ προφῆται οἱ κρίνοντες τὸν λαόν· καὶ τί συμβήσεται τοῖς Ἰουδαίοις τοῖς σταυ‐ ρώσασιν αὐτόν· λέγει γὰρ οὕτως· Καὶ μετὰ τὰς ξβʹ ἑβδομάδας, ἐξολοθρευθήσεται χρίσμα· καὶ | |
| 5 | κρῖμα οὐκέτι ἔσται ἐν αὐτῷ. Τὸ κέρας λέγει ἐν ᾧ ἐχρίοντο οἱ βασιλεῖς, καὶ προφῆται οἱ κρίνοντες τὸν λαὸν καὶ τὴν πόλιν. Καὶ τὸ ἅγιον διαφθεροῦσι σὺν τῷ ἡγουμένῳ τῶν ἐρχομένων. Τὸν ἡγούμενον δὲ τὸν ἐρχόμενον, τὸν Σωτῆρα λέγει. Περὶ δὲ τῶν | |
| 10 | σταυρωσάντων αὐτὸν λέγει· οὕτως· Καὶ ἐκκοπήσον‐ ται ἐν κατακλυσμῷ· καὶ ἕως τέλους πολέ‐ μου συντετμημένου τάξει ἀφανισμοῦ. Τὸν πόλε‐ μον τὸν ἐπὶ Οὐεσπασιανοῦ ἀφανισμοῦ κατακλυσμὸν ὠνόμασεν. Ὅτι δὲ ἔθος τῇ Γραφῇ τὴν αἱματεκχυσίαν | |
| 15 | τὸν πολλὸν τοῦ πολέμου κατακλυσμὸν ὀνομάζειν, καὶ ἐκ τῆς ὁράσεως τοῦ Δανιὴλ ἐπιμάθωμεν. Λέγει δὲ οὕτως· Καὶ υἱοὶ συνάξουσιν ὄχλον πολὺν δυνά‐ μεων πολλῶν· καὶ εἰσελεύσεται ἐρχόμενος καὶ κατακλύζων· καὶ μετ’ ὀλίγα λέγει· Καὶ ἥξει εὐ‐ | |
| 20 | θηνία· καὶ κατισχύσει βασιλέα ἐν ὀχυρώμασι, καὶ βραχίονος τοῦ κατακλύζοντος κατακλυσθή‐ σονται. Εἶτα πάλιν ἐπαναλαβὼν τὰ περὶ τῆς διαθήκης τῆς πρὸς τοὺς ἀγαπῶντας τὸν Θεὸν, καὶ φυλάσσοντας τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ, λέγει· Καὶ | |
| 25 | δυναμώσει διαθήκην πολλῶν. Ἑβδομὰς μία Ἕως γὰρ ἑβδόμου ἔτους μετὰ τὴν ἀνάληψιν τοῦ Σωτῆρος, πλειόνων ἀλλεπαλλήλων κακῶν καταλαβόντων τοὺς Ἰουδαίους, πολλοὶ τὴν ἐκδίκησιν θεωροῦντες ἐπί‐ στευσαν εἰς τὸν Σωτῆρα. Καὶ ἐνεδυναμώθησαν εἰς | |
| 30 | τὴν Καινὴν Διαθήκην, τὸ γεγραμμένον λέγοντες· Εἰ ἄρα ἐστὶ καρπὸς τῶν δικαίων· ἄρα ἐστὶν ὁ Θεὸς κρίνων αὐτοὺς ἐν τῇ γῇ. Προστεθέντες οὖν τῷ κηρύγματι τῶν ἀποστόλων, τῆς συντελείας τῶν ἁμαρτιῶν, καὶ ἀπαλείψεως τῶν ἀδικιῶν, ἔτυχον τοῦ βαπτίσματος κατὰ τὴν τοῦ ἀγγέλου διήγησιν. Οὓς καὶ μακαρίζων ὁ Δαυῒδ πάλιν μετὰ καὶ τῶν ὕστερον πιστευσάντων εἰς τὸν Σωτῆρα, ἔλεγε· Μα‐ | |
| 35 | κάριοι ὧν ἀφέθησαν αἱ ἀνομίαι, καὶ ὧν ἐπεκαλύφθησαν αἱ ἁμαρτίαι. Μακάριος ἀνὴρ ᾧ οὐ μὴ λο‐ γίσεται Κύριος ἁμαρτίαν. δʹ. Εἶτα ἐφεξῆς λέγει οὕτως· Καὶ ἐν τῷ ἡμίσει τῆς ἑβδομάδος καταπαύσει θυσιαστήρια καὶ θυ‐ σίας, ἕως πτερυγίου ἀπὸ ἀφανισμοῦ, καὶ ἕως | |
| 40 | συντελείας καὶ σπονδῆς τάξει ἀφανισμοῦ. Τὸ δὲ λέγειν, ἡμίσει ἑβδομάδος, ἐν ᾧ κατέπαυσε τὰ θυ‐ σιαστήρια καὶ τὰς θυσίας, ἐγένετο οὕτως. Τῷ γὰρ τετάρτῳ ἔτει μετὰ τὴν ἀνάληψιν τοῦ Σωτῆρος, τε‐ | |
| λευτήσαντος Τιβερίου, διαδεξάμενος, εἰκόνα Αὐγού‐ | 412 | |
413 | στου ἐν τῇ Ἱερουσαλὴμ ἀνέθηκε, καὶ πολλῶν πο‐ λέμων περὶ τούτου γενομένων παρὰ τῶν Ἰουδαίων, ἡττήσας αὐτοὺς ὁ Γάϊος τὰ θυσιαστήρια αὐτῶν κατ‐ έσκαψε, καὶ τὰς θυσίας τὰς κατὰ τὸν νόμον σὺν | |
| 5 | τῷ πτερυγίῳ περιεῖλε. Τὸ δὲ πτερύγιον λέγει τὴν τοῦ ἀρχιερέως στολὴν, ἤτοι διπλοΐδα. Τῶν γὰρ πρὸ Τίτου ἐπὶ φόρον αὐτὴν ποιησάντων, καὶ ἐπὶ ἰδίαν σφραγῖδα φρουρούντων, καὶ τῶν βουλομέ‐ νων αὐτὴν μισθούντων, ὁ Τίτος ἐλθὼν καὶ ταύτην | |
| 10 | ἐξηφάνισε, αὐτὸν μόνον προσκυνεῖσθαι βουλόμε‐ | |
| νος. Ἵνα δὲ μηδεμία ἐλπὶς ματαία τοῖς Ἰου‐ | 414 | |
416 | δαίοις καταλειφθῇ ἐπανανεώσεως αὐτῶν ποτε, προσέ‐ θηκεν ὁ ἄγγελος· Ἐπ’ ἀφανισμῷ ἕως συντελείας ***. Τὸν δὲ* λάαρον τοῦ θυμοῦ Τίτον λέγει προστιθεὶς, Καὶ σπονδῆς ἀπ’ ἀφανισμοῦ. Ἐπὶ δὲ πλείονος βε‐ | |
| 5 | βαιώσεως ἐπαναλαμβάνει ὁ ἄγγελος καὶ τὰ τῆς ἑβδο‐ μάδος, καὶ τὰ τοῦ ἡμίσους τῆς ἑβδομάδος, προσθεὶς περὶ τοῦ ἀνδριάντος, ὅνπερ ἐν τῷ ναῷ αὐτῶν τῷ ἁγίῳ καθίδρυσε, καὶ προσκυνεῖν αὐτοὺς ἐποίησε. Τοῦτο γὰρ καὶ βδέλυγμα τῶν ἐρημώσεων ἐκάλεσεν ὁ | |
| 10 | ἄγγελος, ὅτι τοῦτο ἐβδελύσσοντό ποτε οἱ ἐρημωθέν‐ τες Ἰουδαῖοι. Τοῦτο γὰρ ἐρήμωσιν ἐκάλεσε, καθὼς καὶ αὐτὸς ὁ Σωτὴρ περὶ τούτου ἔλεγεν· Ὅταν καὶ ἴδητε τὸ βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως, τὸ ῥηθὲν διὰ Δανιὴλ τοῦ προφήτου, ἔσται ἐν τόπῳ ἁγίῳ, | |
| 15 | γινώσκετε ὅτι ἤγγικεν ἡ ἐρήμωσις αὐτῆς. Σημαίνων δὲ ὁ ἄγγελος ἕως πότε ἔσται τὰ περὶ αὐτοὺς, καὶ τοῦτο δευτεροῖ λέγων, Ἕως συντελείας καιροῦ συντέλεια δοθήσεται ἐπὶ τὴν ἐρήμωσιν· συντέ‐ λειαν καὶ ἐνταῦθα καλῶν τοὺς ἐρημωθέντας Ἰου‐ | |
| 20 | δαίους. Ἐπειδὴ γὰρ [περὶ] τῆς προτέρας αἰχμαλω‐ σίας τῆς ἐπὶ Ναβουχοδονόσορ Ἱερεμίας προφητεύων, καὶ τὸν καιρὸν τῆς ἐπανόδου ἐδήλωσεν αὐτοῖς εἰπών· | |
| Ὅταν πληρωθῇ Βαβυλὼν ἑβδομήκοντα ἔτη. | 416 | |
417 | Ὁ μὲν ἀρχάγγελος Γαβριὴλ οὐδεμίαν ἐλπίδα ματαίαν προσδοκᾷν αὐτοὺς κατέλιπεν, εἰπών· Ἕως συντε‐ λείας καιρῶν συντέλεια δοθήσεται ἐπὶ τὴν ἐρή‐ μωσιν. Ταῦτα γὰρ αὐτοῖς συμβέβηκε τοῦ Θεοῦ αὐ‐ | |
| 5 | τοὺς ἐγκαταλείψαντος, δι’ ἣν ἠσέβησαν εἰς τὸν Χρι‐ στὸν ἀσέβειαν· καθὼς καὶ Δαυῒδ προφητεύων περὶ τῆς τοιαύτης αὐτῶν ἀσεβείας λέγει· Παρέστησαν οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς, καὶ οἱ ἄρχοντες συνήχθη‐ σαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ κατὰ τοῦ Κυρίου, καὶ κατὰ τοῦ | |
| 10 | Χριστοῦ αὐτοῦ. Τὴν δὲ ἐγκατάλειψιν αὐτῶν τὴν διὰ ταύτην τὴν ἀνομίαν, ἐφεξῆς λέγει οὕτως· Διαῤῥή‐ ξωμεν τοὺς δεσμοὺς αὐτῶν, καὶ ἀποῤῥίψωμεν ἀφ’ ἡμῶν τὸν ζυγὸν αὐτῶν. Ὁ κατοικῶν ἐν οὐρα‐ νοῖς ἐκγελάσεται αὐτοὺς, καὶ ὁ Κύριος ἐκμυκτη‐ | |
| 15 | ριεῖ αὐτούς. Τότε λαλήσει πρὸς αὐτοὺς ἐν ὀργῇ αὐτοῦ, καὶ ἐν τῷ θυμῷ αὐτοῦ ταράξει αὐτούς. Καθὼς καὶ αὐτὸς ὁ Κύριος ἡμῶν διὰ τοῦ προφήτου Ἱερεμίου προέλεγε περὶ τῆς τοιαύτης αὐτῶν ἐγκαταλείψεως· Ἐγκατέλειπον τὴν γῆν μου, ἀφῆκαν τὴν κληρονομίαν μου, ἔδωκα τὴν ἠγαπημένην ψυχήν μου εἰς χεῖρας ἐχθρῶν αὐτῆς. | |
| 20 | εʹ. Τῆς ἀποδείξεως γενομένης κατὰ δύναμιν περὶ τοῦ πεπληρῶσθαι πάντα τὰ παρὰ τοῦ ἀρχαγγέλου Γαβριὴλ λελεγμένα περὶ τῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν παρ‐ ουσίας, καὶ τῶν μετὰ τὴν ἀνάληψιν αὐτοῦ συμβεβη‐ κότων τοῖς Ἰουδαίοις, ἀναγκαῖον γνῶναι καὶ ἐκ τῶν | |
| 25 | χρόνων τῶν βασιλέων τῶν γενομένων μετὰ τὴν συμ‐ πλήρωσιν τῶν οʹ ἐτῶν τῆς αἰχμαλωσίας ἕως τῆς οἰκο‐ δομῆς τῆς Ἱερουσαλὴμ, τὰς ξθʹ ἑβδομάδας τὰς ἕως Χριστοῦ ἡγουμένου, καὶ τὴν ἑτέραν μίαν ἑβδομάδα, ἐν ᾗ ἐγένετο ἡ συντομὴ ἡ κατὰ τῶν Ἰουδαίων καὶ | |
| 30 | κατὰ τῆς Ἱερουσαλὴμ, καθά φησιν ὁ ἄγγελος, Ἑβδο‐ μήκοντα ἑβδομάδες συνετμήθησαν ἐπὶ τὸν λαόν σου, καὶ ἐπὶ τὴν πόλιν τὴν ἁγίαν, καὶ τὰ ἑξῆς. Ἔστι δὲ οὕτως καθὼς Ἰώσηπος ἐν τῇ ιαʹ βίβλῳ τῶν ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαϊκῆς ἀρχαιολογίας διηγήσατο. | |
| 35 | Κῦρος ὁ μετὰ Ἀστυάγην, ἐφ’ οὗ ὁ Βὴλ κατεστράφη, καὶ ὁ δράκων ἀπεκτάνθη, ἐν τῷ πρώτῳ ἔτει τῆς βα‐ σιλείας αὐτοῦ, ἀπολύσας τοὺς Ἰουδαίους τῆς αἰχμαλω‐ σίας, ἐκέλευσεν αὐτοῖς οἰκοδομεῖν τὴν Ἱερουσαλὴμ, παρασχόμενος αὐτοῖς καὶ χρήματα εἰς τὴν οἰκοδομήν. | |
| 40 | Τούτῳ δὲ τῷ ἔτει ἐτελεύτησεν ὁ Δανιὴλ ἐν Βαβυλῶνι κατὰ τὴν τοῦ ἀγγέλου φωνὴν, τοῦ ἐνδεδυμένου τὰ βύσσινα. Φησὶ γὰρ πρὸς αὐτόν· Καὶ σὺ, Δανιὴλ, δεῦρο καὶ ἀναπαύου· ἔτι γάρ εἰσιν ἡμέραι καὶ ὧραι εἰς ἀναπλήρωσιν συντελείας, καθὼς καὶ ἐν | |
| 45 | τῇ ἀρχῇ τῆς τρίτης ὁράσεως λέγεται περὶ αὐτοῦ· Καὶ ἐγένετο Δανιὴλ ὡς ἕτους τρίτου τοῦ Κύρου τοῦ βασιλέως. Τούτῳ οὖν τῷ ἐνιαυτῷ ἀρξάμενοι τῆς οἰκοδομῆς, ἔμειναν οἰκοδομοῦντες ἕως τῆς τελευτῆς αὐτοῦ, καὶ εἰσὶν ἔτη λʹ. Βασιλεύσαντος δὲ τοῦ υἱοῦ | |
417(50) | αὐτοῦ Καμβύσου, κεκώλυται τὰ τῆς οἰκοδομῆς ἐξ | |
| ἀναφορᾶς τῶν ἐγχωρίων ἀρχόντων ἔτη ϛʹ. | 418 | |
420 | Ὁμοίως δὲ βασιλεύσαντος καὶ τοῦ καλουμένου Μα‐ γουσέου κεκώλυται ἡ οἰκοδομὴ ἔτος αʹ. Τῷ δὲ δευτέρῳ ἔτει τῆς βασιλείας Δαρείου μετὰ Μαγούσεον ἐπιτραπέντες πάλιν οἰκοδομεῖν κατὰ παράκλησιν | |
| 5 | Ζοροβάβελ, συνετέλεσαν τὸν ναὸν ἔτει θʹ Δαρείου, μηνὶ δευτέρῳ, τρίτῃ καὶ εἰκάδι, ὡς εἶναι ὁμοῦ τὰ τῆς οἰκοδομῆς τοῦ ναοῦ μϛʹ, οὕτω· Κύρου ἔτη λʹ· Καμ‐ βύσου ἔτη ϛʹ· Μαγουσέου ἔτος ἕν· Δαρείου ἔτη θʹ. Ὅπερ εἰδότες Ἰουδαῖοι ἔλεγον τῷ Σωτῆρι· Τεσσα‐ | |
| 10 | ράκοντα καὶ ϛʹ ἔτεσιν ᾠκοδομήθη ὁ ναὸς οὗτος, καὶ σὺ τρισὶν ἡμέραις ἐγερεῖς αὐτόν; Μετὰ δὲ τὴν τοῦ ναοῦ οἰκοδομὴν περιζήσαντος Δαρείου ἕτερα ἔτη κζʹ, ἐπέμειναν οἰκοδομοῦντες τὰ προτειχίσματα. Τὰ δὲ πέριξ τῆς Ἱερουσαλὴμ ἔθνη οὐ μόνον ἐκώ‐ | |
| 15 | λυον τὴν οἰκοδομὴν τοῦ προτειχίσματος, καὶ τὰ ᾠκο‐ δομήματα κατέστρεφον, ἀλλὰ καὶ συνεχῶς αὐτοὺς διήρπαζον, καὶ ἐξῃχμαλώτιζον, καὶ ἀπέκτενον ἕως κεʹ ἔτους τῆς βασιλείας Ξέρξου. Νεεμίας δέ τις ἐκ γένους Ἰουδαϊκοῦ, ἀρχιοινοχόος Ξέρξου τοῦ βασιλέως, | |
| 20 | τοῦτο μαθὼν ἐν Περσίδι παρὰ τῶν Ἰουδαίων τῶν παρεπιδημησάντων ἐκεῖσε, ἐδεήθη τοῦ βασιλέως Ξέρ‐ ξου ἐν τῷ κεʹ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ εἰσελθεῖν καὶ οἰκοδομῆσαι τὰ λείψανα τοῦ τείχους τῆς Ἱερουσαλήμ. Καὶ λαβὼν ἐξουσίαν, περιστὰς τοῖς τόποις, συνετέ‐ | |
| 25 | λεσε τὸ τεῖχος μετὰ σπουδῆς πολλῆς τῷ κηʹ ἔτει Ξέρ‐ ξου τοῦ βασιλέως μηνὶ ἐννάτῳ, ὡς εἶναι τὰ πάντα ἔτη τῆς οἰκοδομῆς τῆς Ἱερουσαλὴμ ρʹ, οὕτως· Ἀπὸ μὲν πρώτου ἔτους Κύρου ἕως θʹ ἔτους Δαρείου, ὅτε ὁ ναὸς συνετελέσθη, ἔτη μϛʹ, ὡς πρόκειται. Ἀπὸ δὲ | |
| 30 | ιʹ Δαρείου, ἕως κηʹ Ξέρξου ἔτη νεʹ παρὰ μῆνας τρεῖς. Ὁμοῦ τὰ τῆς οἰκοδομῆς Ἱερουσαλὴμ κατὰ Ἰώσηπον ἔτη ρʹ. Τὰ δὲ ἀπὸ τῆς οἰκοδομῆς Ἱερουσαλὴμ ἕως τῆς ἀναλήψεως τοῦ Σωτῆρος ἔτη υπγʹ· καθά φησιν ὁ ἄγγελος· Ἀπὸ τοῦ οἰκοδομηθῆναι τὴν | |
| 35 | Ἱερουσαλὴμ ἕως Χριστοῦ ἡγουμένου ἑβδομάδες ζʹ, καὶ ἑβδομάδες ξϛʹ. Ἅπερ ἐγένετο οὕτως· Μετὰ | |
| γὰρ τὴν οἰκοδομὴν τῆς Ἱερουσαλὴμ ἐβασίλευσεν | 420 | |
421 | Ἀρταξέρξης ὁ μακρόχειρ ἔτη μαʹ. Κατὰ δὲ Ἰώση‐ πον, οὗτός ἐστιν ὁ τὴν Ἐσθὴρ λαβὼν τὴν τοῦ Μαρδοχαίου. Ἐπὶ τούτου ἐσταυρώθη Ἀμάννης. Μετὰ δὲ τοῦτον Ξέρξης μῆνας βʹ, ἡμέρας ζʹ· Σογδιανὸς | |
| 5 | μῆνας ζʹ· Δαρεῖος ὁ νόθος ἔτη ιθʹ· Ἀρταξέρξης ὁ Κύρου τοῦ νεωτέρου ἀδελφὸς ἔτη μʹ· Ὠχὸς ὁ Ἀρ‐ ταξέρξης ἔτη κεʹ καὶ μῆνας ζʹ· Ἀρσὴς ὁ νόθος ἔτη δʹ· Δαρεῖος, ὃν καθεῖλεν Ἀλέξανδρος, ἔτη ϛʹ. Ὁμοῦ βα‐ σιλέων Περσῶν ὀκτὼ μετὰ τὴν οἰκοδομὴν τῆς | |
| 10 | Ἱερουσαλὴμ ἔτη ρλϛʹ. Ἀλέξανδρος μετὰ τὸ καθελεῖν Δαρεῖον ἔτη ιβʹ· Πτολεμαῖος ὁ Λάγου ἔτη κʹ· οὗτος αἰχμαλωτίζει εἰς Αἴγυπτον τοὺς Ἰουδαίους. Φιλάδελ‐ φος ἔτη ληʹ. Οὗτος ἀπολύσας τοὺς αἰχμαλώτους τῶν Ἰουδαίων ἐφιλοτιμήσατο μεταγράψασθαι εἰς | |
| 15 | Ἑλληνίδα γλῶσσαν τὰς Ἑβραϊκὰς βίβλους. Εὐεργέ‐ της ἕτη κεʹ· Φιλοπάτωρ ἔτη ιζʹ· Ἐπιφανὴς ἔτη κδʹ· Φιλομήτωρ ἔτη λεʹ· Εὐεργέτης δεύτερος ἔτη κβʹ· Σω‐ τὴρ ἔτη λϛʹ· Διονύσιος ἔτη κθʹ· Κλεοπάτρα ἡ θυγά‐ τηρ Διονυσίου ἔτη κβʹ. Γίνονται ὁμοῦ τὰ τῶν Πτολε‐ | |
| 20 | μαίων μετὰ Ἀλεξάνδρου, ἀφ’ οὗ καθεῖλε Δαρεῖον, ἔτη σπζʹ. Βασιλεῖς Ῥωμαίων, Αὔγουστος ἔτη μγʹ· τούτου βασιλεύοντος ὁ Χριστὸς ἐγεννήθη κατὰ | |
| σάρκα, ἔτη κθʹ τῆς βασιλείας αὐτοῦ. Τιβέριος | 422 | |
424 | Καῖσαρ ἔτη κβʹ. Τῷ δὲ ιηʹ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ, πληρώσας τὴν οἰκονομίαν ὁ Σωτὴρ, σταυρωθεὶς, καὶ ἀναστὰς ἐκ νεκρῶν, ἀνελήφθη μετὰ υπγʹ ἔτη τοῦ οἰ‐ κοδομηθῆναι τὴν Ἱερουσαλὴμ, κατὰ τὴν τοῦ ἀγγέ‐ | |
| 5 | λου προφητείαν, μετὰ ἑβδομάδας ἐτῶν ξθʹ, οὕτως; Ἀπὸ αʹ ἔτους Κύρου μετὰ Ἀστυάγην, ἐφ’ οὗ ὁ Βὴλ κατεστράφη, καὶ ὁ δράκων ἀπεκτάνθη, εἰς τὴν οἰκο‐ δομὴν τῆς Ἱερουσαλὴμ ἔτη ρʹ. Ἀπὸ δὲ τῆς οἰκοδο‐ μῆς Ἱερουσαλὴμ ἕως καθαιρέσεως Δαρείου ἔτη ρλϛʹ, | |
| 10 | καὶ ἀφ’ οὗ καθῃρέθη Δαρεῖος ἕως Αὐγούστου ἔτη σπζʹ. Αὐγούστου μετὰ τὸν θάνατον Κλεοπάτρας ἔτη μγʹ. Πρὸ γὰρ τοῦ θανάτου αὐτῆς κατέσχεν ἔτη τρία. Καὶ διὰ τοῦτό τινες λέγουσιν αὐτὸν βασιλεῦσαι ἔτη μϛʹ. Τιβερίου Καίσαρος ἔτη ιηʹ. Τῷ γὰρ ιηʹ αὐτοῦ | |
| 15 | ἔτει ὁ Κύριος ἀνελήφθη, ὡς εἶναι ἀπὸ τῆς οἰκοδομῆς τῆς Ἱερουσαλὴμ ἕως τοῦ Χριστοῦ ἀναλήψεως; ἔτη υπγʹ· ἑβδομάδες ἐτῶν ξθʹ. Μετὰ δὲ τὴν ἀνάστασιν τοῦ Σωτῆρος ἕως τρίτου ἔτους Γαΐου, ἑτέρα ἑβδομὰς μία· ὡς εἶναι ἑβδομάδας ἐτῶν οʹ κατὰ τὴν τοῦ ἀγγέ‐ | |
| 20 | λου προφητείαν. Αὕτη γάρ ἐστιν ἡ ἑβδομὰς ἣν εἶπεν· Καὶ δυναμώσει διαθήκην πολλοῖς. Αὗται γάρ εἰσιν αἱ ἑβδομάδες αἱ ῥηθεῖσαι πρὸς ἀναπλήρω‐ σιν τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν. Ἵνα, ἐὰν μὲν θελήσωσιν ἀκοῦσαι τῆς φωνῆς τῆς σάλπιγγος τοῦ Κυρίου ἠμῶν | |
| 25 | Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀπαλειφθῶσιν αὐτῶν πᾶσαι αἱ ἁμαρ‐ τίαι καὶ αἱ ἀνομίαι. Εἰ δὲ μὴ προσδέξωνται τὴν σω‐ τήριον αὐτοῦ διδασκαλίαν, τότε διαβῆναι τὴν χάριν τῆς οὐρανίου δωρεᾶς εἰς τὰ ἔθνη τὰ ὑπακούσαντα τῇ ἁγίᾳ αὐτοῦ κλήσει. Καθάπερ αὐτὸς ὁ Σωτὴρ διὰ | |
| 30 | τοῦ προφήτου ἔλεγε· Καὶ Ἀκούσατε τῆς φω‐ νῆς τῆς σάλπιγγος· καὶ εἶπαν, Οὐκ ἀκουσόμεθα. Καὶ τοῦτο ἤκουσαν τὰ ἔθνη, καὶ οἱ ποιμαί‐ νοντες τὰ ποίμνια αὐτῶν. Πρὸ γὰρ τῆς συμ‐ πληρώσεως τῶν υπγʹ ἐτῶν συμπαθητικῶς κινούμε‐ | |
| 35 | νος πρὸς αὐτοὺς ὁ Σωτὴρ, ποτὲ μὲν παρακελεύεται τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς, λέγων, Εἰς ὁδὸν ἐθνῶν μὴ ἀπέλθητε, καὶ εἰς πόλιν Σαμαρειτῶν μὴ εἰσέλθητε. Πορεύεσθε δὲ μᾶλλον πρὸς τὰ πρό‐ βατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ. Τῇ δὲ ἑαυ‐ | |
| 40 | τοῦ μητρὶ περὶ τοῦ χρόνου τῆς συγγνώμης τῆς πρὸς τοὺς Ἰουδαίους δηλῶν ἔλεγεν· Οὔπω ἥκει ἡ ὥρα μου. Ποτὲ δὲ τῇ Συροφοινικίσσῃ λέγων· Οὐκ ἔστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων, καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις. Ποτὲ δὲ λέγων, Οὐκ ἀπ‐ | |
| 45 | εστάλην, εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ. Ποτὲ δὲ δακρύων ἐπὶ τὴν Ἱερουσα‐ λὴμ, ἔλεγε πρὸς αὐτήν· Εἰ ἔγνως καὶ σὺ ἐν τῷ καιρῷ τούτῳ τὰ πρὸς [εἰρήνην σου], νῦν δὲ | |
| ἐκρύβη ἀπὸ ὀφθαλμῶν σου. Τὸ δὲ ἐσόμενον αὐτοῖς | 424 | |
425 | τέλος μετὰ δακρύων θρηνητικῶν μέλη ἔλεγεν· Ἱερουσαλὴμ, Ἱερουσαλὴμ, ἡ ἀποκτείνουσα τοὺς προφήτας, καὶ λιθοβολοῦσα τοὺς ἀπεσταλμένους πρὸς αὐτὴν, ποσάκις ἠθέλησα ἐπισυναγαγεῖν τὰ | |
| 5 | τέκνα σου, ὃν τρόπον ὄρνις τὰ νοσσία ἑαυτῆς ὑπὸ τὰς πτέρυγας, καὶ οὐκ ἠθελήσατε; Ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν. Ὅτε δὲ ἔγνω τὸν χρό‐ νον τῆς πρὸς αὐτοὺς συγγνώμης μέχρις ὥρας μιᾶς πεπληρωμένον, ἐλθόντων πρὸς αὐτὸν τῶν ὑπηρετῶν | |
| 10 | μετὰ τοῦ Ἰούδα, ἔλεγε πρὸς αὐτούς· Ὡς ἐπὶ λῃ‐ στὴν ἐξήλθετε μετὰ μαχαιρῶν καὶ ξύλων συλλα‐ βεῖν με. Καθ’ ἡμέραν ὄντος μου ἐν τῷ ἱερῷ, οὐκ ἐπεβάλλετε ἐπ’ ἐμὲ τὰς χεῖρας ὑμῶν. Ἀλλ’ αὕτη ἐστὶν ὑμῶν ἡ ἡμέρα, καὶ ἡ ἐξουσία τοῦ | |
| 15 | σκότους. Διὸ καὶ πρὸς τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα ἔλεγε· Πάτερ, ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, δόξασόν σου τὸν Υἱόν. Μετὰ γὰρ τὴν ἁγίαν ἀνάστασιν, ὅτε ἡ συμπλήρωσις τῶν υπγʹ ἐτῶν ἐγένετο, μὴ μετανοησάντων αὐτῶν, ἐντέλλεται τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ μαθηταῖς λέγων· Πο‐ | |
| 20 | ρευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτί‐ ζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ, καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ὅπερ μυστήριον τῶν χρόνων συμπληρωθέντων ἐπιστάμενοι οἱ μα‐ θηταὶ ἔλεγον πρὸς τοὺς Ἰουδαίους· Ὑμῖν ἦν ἀναγ‐ | |
| 25 | καῖον πρῶτον λαληθῆναι τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ· ἐπειδὴ δὲ ἀπωθεῖσθε αὐτὸν, καὶ ἀναξίους ἑαυτοὺς κρίνετε τῆς αἰωνίου ζωῆς, ἰδοὺ στρεφόμεθα εἰς τὰ ἔθνη· οὕτω γὰρ ἐντέταλται ἡμῖν ὁ Θεός. Τῆς οὖν ἀποδείξεως τῆς παρουσίας τοῦ Ἠλειμμένου φανερᾶς γενομένης ἐκ τῆς τοῦ ἀρχαγγέλου Γαβριὴλ διδασκαλίας, παυέσθωσαν Ἰουδαῖοι τῆς ματαίας προσδοκίας, δι’ ἧς ἀπατῶσι τοὺς ἁπλουστέρους. | |
| 30t | ΛΟΓΟΣ ΛΘʹ. | |
| 31t | Εἰς τὸν Εὐαγγελισμὸν τῆς παναγίας Θεοτό‐ | |
| 32t | κου. | |
| 33 | αʹ. Μεγάλας τῶν ἐγκωμίων εὑρήσει τὰς ἀφορμὰς, ὁ τὴν ἁγίαν Παρθένον καὶ Θεοτόκον ἀνυμνῶν. Ἐγὼ | |
| 35 | δὲ τὴν ἐμαυτοῦ γινώσκων ἀσθένειαν, τῷ μεγέθει τῶν πραγμάτων ἀρκεῖν οὐκ ἰσχύουσαν, ἐπὶ πολὺ κατεῖχον ἐμαυτὸν ἐκπληττόμενος. Ὡς γὰρ εἴ τις βαρὺ περι‐ κείμενος φορτίον, εἰς ἀχανές τε πέλαγος καταδῦναι παρὰ δύναμιν κελευόμενος, ἀγωνιῶν ἀναδύεται· οὕ‐ | |
| 40 | τως ἁμαρτίαις πεφορτωμένος, ἀποκνῶ πρὸς τὴν τοιαύτην τῶν λόγων ὑπόθεσιν, θεωρικωτάτων τὸ πρᾶγμα κρίνας, καὶ ψυχὴν καὶ σῶμα καλῶς κεκαθ‐ αρμένων, οἳ τῆς θείας χάριτος πλουτοῦντες τὴν ἔλ‐ λαμψιν, τὸν ὀφειλόμενον τῇ Θεοτόκῳ πληρώσουσιν | |
| 45 | ἔπαινον· ἐγὼ δὲ, τηλικαύτης ἀπορῶ παῤῥησίας. Οὔτε γὰρ ἄνθρακι θείῳ τὰ χείλη κεκάθαρμαι, ὡς ὁ θεατὴς τῶν Σεραφὶμ Ἡσαΐας, οὔτε τῶν ποδῶν τῆς ψυχῆς ἔλυσα τὸ ὑπόδημα, ὡς Μωϋσῆς ὁ θεσπέσιος. Ὅπου γε καὶ τοὺς τοιούτους ἔστιν ὁρᾷν πρὸς τὴν | |
425(50) | τῶν ὑπερόγκων πραγμάτων διακονίαν ἰλλιγγιῶν‐ | 426 |
428 | τας· ὡς καὶ τὸν μέγαν ἐκεῖνον Μωϋσέα, τὸν παρὰ πάντας ἀνθρώπους πραότατον, θεόθεν προσ‐ κεκλημένον, πρὸς τὴν τοῦ λαοῦ πεμπόμενον ἐλευθε‐ ρίαν, ἐπὶ πολὺ παραιτεῖσθαι τὴν τοιαύτην ἐγχεί‐ | |
| 5 | ρησιν· καίτοι σημείοις θείοις τε καὶ μεγάλοις, τῆς ἄνωθεν ἐπικουρίας τὴν πίστιν λαμβάνοντα. Καὶ πάλιν μετὰ τὴν ἐξ Αἰγύπτου πορείαν, μείζοσι παρα‐ θαῤῥούμενον θαύμασιν· ὅτε καὶ ῥάβδῳ παταχθεῖσα θάλασσα, τὴν δίοδον ἀβρόχοις ποσὶ τῷ λαῷ παρεί‐ | |
| 10 | χετο, ἥ τε τῶν πελαγίων ὑδάτων ῥοώδης φύσις καθ’ ὁμοίωσιν ἀπεξεσμένων πετρῶν, εἰς ἀτρεμῆ παράστασιν ἑκατέρωθεν ἐτειχίζετο· πέτρα δὲ ξηρο‐ τάτη καὶ ἄνικμος, τῇ πληγῇ τῆς αὐτῆς βακτηρίας, ποταμίων ῥείθρων ἀφθονίᾳ, τὴν ἔρημον ἐπελάγιζε, | |
| 15 | καὶ αὖθις πικρότης ἑτέρων ὑδάτων, ἐμβολῇ ξύλου ἐγλυκαίνετο, ἄρτῳ δὲ παραδόξως οὐρανόθεν ὑομένῳ, εἰς κόρον ἐτρέφετο δυσαρίθμητος πληθύς· ἄλλα τε πρὸς τούτοις δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, παντὸς λογισμοῦ νι‐ κῶντα κατάληψιν. Καὶ μετὰ τοσαύτην τῶν θαυμάτων | |
| 20 | ἐκείνων τὴν πεῖραν, ἡνίκα τὸ Σιναῖον ὄρος ἀνελθεῖν ἐπετάττετο τὰς δακτύλῳ Θεοῦ γεγραμμένας πλάκας ὑποδεξόμενος, τοὺς μὲν ἄλλους, μακράν που τῆς ὑπ‐ ωρείας ἑστᾶναι διετάξατο, τῆς πρὸς γυναῖκας ὁμι‐ λίας πάλαι κεκαθαρμένους· τοὺς δὲ τῆς ἁγίας σκη‐ | |
| 25 | νῆς λειτουργοὺς, μικρὸν ἀναβῆναι παρεκελεύσατο, τῆς τοῦ λαοῦ κοινωνίας ἀποχωρήσαντας· καὶ τού‐ των ἀνωτέρω τοὺς ἱερεῖς προσεκαλεῖτο, τὸ διάφορον τῆς ἱερατικῆς τάξεώς τε καὶ στάσεως, τοὺς ὑπ‐ ηκόους διδάσκων. Ὑψηλότερον δὲ πάντων ἔξω μέν‐ | |
| 30 | τοι τοῦ γνόφου, τὸν Ἀαρὼν ὡς ἀρχιερέα κατέτατ‐ τεν· αὐτοὺς δὲ μόνος τῷ Θεῷ πλησιάζει, καὶ παρ’ αὐτοῦ τὴν τῶν οὐρανίων εὐκοσμίαν διδάσκεται, καὶ τυπικῶς αὐτὰ ἀναδεικνῦναι θεσμοδοτεῖται. Καὶ ὁ τοσοῦτος καὶ τηλικοῦτος τὴν ἀρετὴν, ἀκούων τῆς | |
| 35 | φωνῆς τῶν σαλπίγγων, καὶ βροντῶν, καὶ ἀστραπῶν, καὶ τῶν ἄλλων δειμάτων ἐν πείρᾳ γενόμενος, εἰς τοσαύτην ἦλθεν ἀγωνίας ὑπερβολὴν, ὡς μὴ δύνασθαι κρατεῖν τῶν ἰδίων λογισμῶν, βοᾷν δὲ πᾶσιν ἀναφαν‐ δὸν, ὡς ἔμφοβος εἶναι καὶ ἔντρομος. | |
| 40 | βʹ. Καὶ ταῦτα Μωσῆς ἐκεῖνος, ὁ ἐν εἴδει καὶ οὐ δι’ αἰνι‐ γμάτων λαλοῦντος ἀκούων Θεοῦ, καὶ στόμα κατὰ στόμα τῷ Δεσπότῃ διαλεγόμενος. Ἐμοὶ δὲ πόσος ἄρα φόβος ὡς εἰκὸς περιστήσεται βουλομένῳ προσφέρειν τῇ Θεοτόκῳ τὸν ἔπαινον, μήπως τῆς ἀληθείας ἀποσφαλῶ, καὶ τι‐ | |
| 45 | μᾷν οἰόμενος διὰ τῶν λεγομένων, λάθω τι τῶν αὐτῆς ἀναξίων φθεγξάμενος; Οὐ γὰρ εἰς ὄρος αἰσθητὸν ἀνα‐ βῆναι σκοπὸς, οὐδὲ τὸν περὶ γῆν κεχυμένον ἀέρα δια‐ περάσαι, καὶ τῇ περικαλλεῖ τοῦ αἰθέρος αὐγῇ περι‐ λαμφθῆναι· ἀλλ’, ὡς ἔνι μάλιστα, τὴν περὶ αὐτοὺς | |
428(50) | εὐκοσμίαν ὑπερβῆναι, καὶ τῶν οὐρανίων ἁψίδων πλησίον γενομένῳ, μὴ στῆναι τῆς πασῶν καλλίστης ὁρμῆς, ἀλλὰ καὶ ταύτας εἰς δύναμιν ὑπερκύψαι, τῇ | |
| συνεργία τοῦ ποδηγοῦντος ἐπὶ τὰ θεῖα Πνεύματος, | 428 | |
429 | τάς τε τῶν ἀγγέλων χοροστασίας παραδραμεῖν, καὶ τοὺς αὐτῶν ταξιάρχας μετ’ αὐτῶν καταλιπεῖν· ὑπερ‐ αναβῆναι δὲ καὶ Θρόνων τὴν φαιδρότητα, καὶ τὴν ἔντιμον τῶν Κυριοτήτων ὑπεροχὴν, τήν τε τῶν | |
| 5 | Ἀρχῶν ἡγεμονίαν, καὶ τὴν τῶν Ἐξουσιῶν περι‐ φάνειαν· ἔτι δὲ τὸ κραταιὸν τῶν θείων Δυνάμεων, τό τε διορατικὸν τῆς τῶν πολυομμάτων Χερουβὶμ καθαρότητος, καὶ τῶν ἑξαπτερύγων Σεραφὶμ τὴν κατὰ πᾶν μέρος ἀκώλυτον κίνησιν· καὶ εἴ τις ἑτέρα | |
| 10 | κτίσις ἐπέκεινα τούτων ἐστὶ, μὴ στῆναι τοῦ δρόμου καὶ τῆς ἐφέσεως. Ἀλλ’ εἴπερ ἔστιν ἄνθρωπον ὄντα καὶ σαρκὶ συνδεδεμένον τοῖς τοῦ νοῦ πολυπραγμο‐ νεστάτοις ὄμμασι τολμηρῶς ἀτενίσαι, καὶ τὸ συν‐ αΐδιον τῆς πατρικῆς δόξης ἀπαύγασμα κατα‐ | |
| 15 | νοῆσαι τῷ ἀληθινῷ περιλαμφθέντα καὶ τρανωθέντα φωτὶ, ἐκεῖθεν ἄρξασθαι τῇ Θεοτόκῳ τῆς εὐφημίας, ὅθεν καὶ Θεοτόκος ἐστί τε καὶ λέγεται. Ἄρα τίς ἐστι ταύτης ὑψηλοτέρα ὑπόθεσις; Οὔμενουν εἴποι τις ἂν, θείων καὶ ἀνθρωπίνων τὸ μέσον ἐννοῶν. Ὡς γὰρ οὐκ | |
| 20 | ἔστιν εὔκολον νοεῖν τε καὶ φράζειν Θεὸν, μᾶλλον δὲ καθάπαξ ἀδύνατον· οὕτως τὸ μέγα τῆς Θεοτόκου μυ‐ στήριον, καὶ διανοίας καὶ γλώττης ἐστὶν ἀνώτερον. Ἐπεὶ οὖν Θεὸν σαρκωθέντα τεκοῦσα Θεοτόκος ὀνο‐ μάζεται, πρὸς Θεὸν δι’ εὐχῆς ἀναβήσομαι, καὶ αὐτὸν | |
| 25 | ἡγεμόνα τοῦ λόγου ποιήσομαι· Δέσποτα παντόκρα‐ τορ, βασιλεῦ κτίσεως ἁπάσης, ὁ καταλάμπων ἀῤῥή‐ τως τοὺς ἀσωμάτους νόας τῷ νοερῷ σου φωτὶ, κατ‐ αύγασόν μου τὸν νοῦν, ἵνα νοηθῇ τὸ προκείμενον ἀπλανῶς, καὶ λαληθῇ τὸ νοούμενον εὐσεβῶς, καὶ | |
| 30 | χωρηθῇ τὸ λαλούμενον ἀσφαλῶς. Ἐν γὰρ τρισὶν ἔχει τὸν κίνδυνον ὁ περὶ Θεοῦ λέγειν πειρώμενος· ἢ νοῦ μὴ ἐλλαμφθέντος, ἢ λόγου ἀτονοῦντος, ἢ ἀκοῆς μὴ χωρούσης. Καί μοι τὰς αἰσθήσεις ἀξίως καθαρ‐ θέντες, τὸν περὶ Θεοῦ λόγον θεοπρεπῶς ἀκούσατε. | |
| 35 | Θεὸς ὅτι μὲν ἔστι πιστευτέον. Ὅσα γὰρ ἀνθρώ‐ πινος ἀνατείνεται νοῦς, τοσοῦτον μᾶλλον ὁρᾷ τὸ τῆς συνέσεως ἄγνωστον. Καὶ εἵ τι δ’ ἂν μεγαλοπρεπὲς ἀγωνίζοιτο λέγειν, τῆς ἀληθείας ἔλαττον ἔσται τὸ λαλούμενον. Τίς οὖν νοήσει τὸν ἀπερινόητον; τίς | |
| 40 | ἐκφωνήσει τὸν ἀνεκφώνητον; πῶς ὁ παρ’ αὐτοῦ ψυχωθεὶς πηλὸς, καὶ τῆς ἰδίας ψυχῆς τὴν οὐσίαν ἀγνοῶν, τὸν ἐμπνεύσαντα ταύτην καταλάβῃ Θεόν; Εἴ τις οὖν εὐσεβείας μαθητὴς, οὐχὶ τί ἐστι Θεὸς περιεργάζεται· Ἀλλ’ ὅτι ἔστιν ἀναλογίζεται, ἐκ τῶν | |
| 45 | ὑπ’ αὐτοῦ πεποιημένων, τὴν περὶ αὐτοῦ δεχόμενος ἔννοιαν· Ἐκ γὰρ μεγέθους καὶ καλλονῆς κτισμά‐ των, ἀναλόγως ὁ γενεσιουργὸς αὐτῶν θεω‐ ρεῖται· ὅς ἐστι Πατὴρ καὶ Υἱὸς καὶ ἅγιον Πνεῦμα· ἡ ἄναρχος τῶν ὄντων ἀρχή· ἡ πλουσία τῶν ἀπαυγα‐ | |
429(50) | σμάτων πηγή· ἡ παγκαλὴς τῶν καλῶν καλλονή· | 430 |
432 | Τριὰς ἐν Μονάδι γινωσκομένη, καὶ Μονὰς ἐν Τριά‐ δι προσκυνουμένη. Ταύτης δὲ τῆς ὑπερτάτης δό‐ ξης κατ’ εἰκόνα γεγονὼς ὁ ἄνθρωπος, θεοειδεῖς ἐπλούτει μαρμαρυγάς. Ἀλλὰ τῆς ἁμαρτίας ὁ ῥύ‐ | |
| 5 | πος τὸ τοιοῦτον ἠμαύρωσε κάλλος· καὶ πρὸς τὸ κτηνῶδες ἡμᾶς μετεμόρφωσεν εἶδος. Ὥς φησι καὶ Δαυΐδ που ὁ ὑμνολόγος· Ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε· παρεσυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοή‐ τοις, καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς. Μᾶλλον δὲ καὶ τῆς τού‐ | |
| 10 | των ἐξέπεσεν ὁμοιώσεως, κατὰ τὸ γεγραμμένον· Ἔγνω βοῦς τὸν κτησάμενον, καὶ ὄνος τὴν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ· Ἰσραὴλ δέ με οὐκ ἔγνω, καὶ ὁ λαός μου οὐ συνῆκε. Πολλοῖς δὲ σωφρονισθέντες τρόποις, πρὸς τὴν κρείττονα ζωὴν | |
| 15 | οὐκ ἐπανήλθομεν, τοῖς πονηροῖς μᾶλλον χαίροντες πολιτεύμασι. Καὶ τούτων οὕτως παρ’ ἡμῶν γινομέ‐ νων, οὐκ ἀπεστράφη τοὺς δούλους ὁ Δεσπότης· ἀλλὰ μνησθεὶς τῶν ἰδίων οἰκτιρμῶν ὁ μηδέποτε τούτων ἐπιλαθόμενος, πρὸς μείζονα κινεῖται φιλανθρωπίας | |
| 20 | ὑπερβολὴν κατὰ τὸ γεγραμμένον· Ὅπου ἐπλεόνα‐ σεν ἡ ἁμαρτία, ὑπερεπερίσσευσεν ἡ χάρις. Ὡς γὰρ εἶδεν ἀπογνωσθέντας ἡμᾶς, καὶ τὴν ἐξ ἔργων ἀποῦσαν βοήθειαν, μᾶλλον δὲ τὴν ἐξ ἔργων παροῦ‐ σαν ἀπώλειαν, καὶ τὸ λεῖπον ὑπάρχον οὐδὲν εἰς τὸ | |
| 25 | γενέσθαι πάντας οὐδὲν, πέπονθέ τι συμπαθὲς, εἰ δεῖ τοῦτο εἰπεῖν, ὁ κατὰ φύσιν ἀπαθὴς, καὶ τὴν ὀφειλο‐ μένην δικαίως ὀργὴν εἰς οὐκ ὀφειλομένην ἀλλάττει στοργήν. Ὅθεν ἀποστέλλει πρὸς τὴν καταφθαρεῖσαν εἰκόνα, τὸν τῆς εἰκόνος ποιητὴν, ἀναμορφῶσαι ταύ‐ | |
| 30 | την χρώμασιν ἀγαθότητος. Διὰ τοῦτο μορφὴν ἔλαβε δούλου ὁ ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων, ἵνα τοὺς δούλους τῆς ἁμαρτίας ἐλευθερώσας, εἰς τὴν προτέραν εὐγέ‐ νειαν ἐπαναγάγῃ, καὶ τοῦ ἐπουρανίου Πατρὸς υἱοὺς ἀναδείξῃ, τῇ κατ’ αὐτὸν εἰκόνι πάλιν συμμορφωθέν‐ | |
| 35 | τας. Ὅσοι γὰρ ἔλαβον αὐτὸν, φησὶ, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι. Καί μοι τῶν παρ‐ όντων ἐγκαλείτω μηδεὶς, ὡς ἄλλα μὲν ἐν προοιμίοις ὑποσχομένῳ, πρὸς ἄλλα δὲ νῦν ἀπαγομένῳ· δι’ ὧν γὰρ τὸν εὐεργέτην δοξάζομεν, καὶ τὴν αὐτοῦ μητέρα | |
| 40 | συνδοξάζομεν· πρὸς αὐτὸν οὖν αὖθις ὁ λόγος ἐπαν‐ ιτέον. γʹ. Ἀνακαθάραι τοίνυν θελήσας τὴν εἰκόνα, καὶ βου‐ ληθεὶς ἀθανατίσαι τὴν σάρκα, περιβάλλεται σάρκα, τῷ συγγενεῖ τὸ συγγενὲς θεραπεύων· καὶ γίνεται | |
| 45 | κατὰ πάντα τέλειος ἄνθρωπος, ἵνα σώσῃ τελείως ὅνπερ ἔπλασεν ἄνθρωπον. Τῆς γὰρ τοῦ γένους ἡμῶν ἀπαρχῆς δι’ ἁμαρτίαν κατακριθείσης, δευτέρας ἔχρῃζεν ἀπαρχῆς ἀναμαρτήτου καὶ πᾶσαν πληρού‐ σης δικαιοσύνην· δι’ ἧς ἅπαν τὸ σῶμα τῇ κεφαλῇ | |
432(50) | συναρμολογούμενον, προσήχετο πάλιν τοῖς ἀν‐ θρώποις· ἵν’ ὥσπερ ἐν τῷ Ἀδὰμ ἀπεθάνομεν, οὕτως | |
| ἐν τῷ Χριστῷ ζήσωμεν. Ἠδύνατο γὰρ σῶσαι καὶ | 432 | |
433 | δίχα σαρκώσεως, ὁ βουλήματι μόνῳ τὸ δοκοῦν αὐτῷ πράττων· ἀλλ’ ἠθέλησε τὴν ἡττηθεῖσαν ὑπὸ τῆς ἁμαρ‐ τίας φύσιν, ἐν ἑαυτῷ δεῖξαι τῆς ἁμαρτίας κρείττονα, ἵνα καὶ τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ σαρκὶ κατακρίνῃ, καὶ τὴν | |
| 5 | αὑτοῦ δικαιοσύνην εἰς πάντας ἐκτείνῃ, καὶ καταργήσῃ τὸν τὸ κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τουτέστι τὸν διά‐ βολον, ὥς φησι καὶ ὁ θεῖος Ἀπόστολος· Τὸ γὰρ ἀδύ‐ νατον τοῦ νόμου ἐν ᾧ ἠσθένει διὰ τῆς σαρκὸς, ὁ Θεὸς τὸν ἑαυτοῦ Υἱὸν πέμψας ἐν ὁμοιώματι σαρκὸς | |
| 10 | ἁμαρτίας, καὶ περὶ ἁμαρτίας κατέκρινε τὴν ἁμαρ‐ τίαν ἐν τῇ σαρκὶ, ἵνα πληρωθῇ τὸ δικαίωμα τοῦ νόμου ἐν ἡμῖν. —Ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία κεκοινώ‐ νηκε σαρκὸς καὶ αἵματος, καὶ αὐτὸς παραπλη‐ σίως μετέσχε τῶν αὐτῶν, ἵνα διὰ τοῦ θανάτου | |
| 15 | καταργήσῃ τὸν τὸ κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τουτέστι τὸν διάβολον. Οὐ γὰρ ὅπως αὐτὸς φιλοτι‐ μήσοιτο πρὸς τὴν ἄμυναν τοῦ Ἐχθροῦ παρεσκευά‐ σατο, ἄμαχον ἔχων ὡς Θεὸς καὶ ἀπρόσιτον δύναμιν· ἀλλ’ ὅπως ὁ ἡττημένος Ἀδὰμ τὴν ἰδίαν ἧτταν ἑαυτῷ | |
| 20 | ἀνακαλέσηται, ἐπὶ τὸ μέγα τῆς ἐνανθρωπήσεως κατῆλθε μυστήριον, τὸ τῆς σαρκὸς καταπέτασμα περιβαλλόμενος, καὶ δι’ αὐτῆς ὁμιλήσας τοῖς σαρκὶ συνδεδεμένοις· ἵνα δι’ οὗ γέγονε τὰ πάντα, δι’ αὐτοῦ περισωθῇ τὰ πάντα. Ἄλλ’ ἴσως εἴποι τις ἄν· Τί οὖν; | |
| 25 | πρὸ τοῦ γενέσθαι τὸ θαῦμα τοῦτο, κατημελεῖτο τὸ τῶν ἀνθρώπων ἐν τοῖς ἔμπροσθεν χρόνοις; Οὐδαμῶς, ὦ βέλτιστε, φαίην ἄν. Ἐξαρχῆς ὁ Θεὸς τοῦ καθ’ ἡμᾶς προὐνόησε γένους, καὶ τὴν κατάλληλον ἡμῖν ἔδωκε διδασκαλίαν· διὰ μὲν τῶν ὁρωμένων κτισμάτων, | |
| 30 | ὥσπερ διά τινων πραγμάτων, πρὸς τὴν ἀόρατον αὐτοῦ Θεότητα ποδηγῶν· διὰ δὲ τοῦ φυσικοῦ νόμου, τῶν καλῶν τε καὶ κακῶν τὴν γνῶσιν ἡμῖν ἐνθείς· καὶ λογισμὸν αὐτοκράτορα δεδωκὼς, ὥσπερ ἡνίοχόν τινα, κυβερνήτην ἄριστον. Ἐπειδὴ δὲ τοῖς γενομένοις | |
| 35 | καλῶς, οἱ πάλαι γεγονότες ἐχρῶντο κακῶς· τὸ γὰρ κάλλος θαυμάσαντες τῶν ποιημάτων, οὐ τῷ Ποιητῇ προσήνεγκαν τὴν δόξαν, ἀλλ’ ἐσεβάσθησαν τὴν κτίσιν παρὰ τὸν Κτίσαντα, καὶ τὸν φυσικὸν ἀθε‐ τήσαντες νόμον, εἰς τὴν παρὰ φύσιν ἐτράπησαν | |
| 40 | κακίαν· δίδωσι νόμους γραπτοὺς, τὴν ἀληθῆ διδάσκοντας θεογνωσίαν, καὶ τὸν κατ’ ἀρετὴν εἰσ‐ ηγουμένους βίον· ἐπὶ τούτοις, κριτὰς, βασιλεῖς, προ‐ φήτας, ἱερεῖς, εἰς ὁδηγίαν τῆς ἀμείνονος ζωῆς. Ἀλλ’ οὐδὲν ἧττον ἐνόσουν αἱ τῶν ἀνθρώπων ψυχαὶ, ἕως | |
| 45 | ὁ μέγας ἐπεδήμησεν ἰατρὸς, ἐκ παρθενικῆς ἀνατεί‐ λας παστάδος. | |
| δʹ. Ἐνταῦθα τοῦ λόγου γενόμενος, καὶ πρὸς τὸν | 434 | |
436 | πλοῦτον ἀφορῶν τοῦ θαύματος, ἄφωνός τις ὑπ’ ἐκ‐ πλήξεως γίνομαι· οὐχ εὑρίσκω γὰρ λόγους ἰσοῤῥό‐ πους τοῖς πράγμασι. Πῶς παραδόξως ὑμνήσω τὴν παράδοξον χάριν· πῶς τὴν πηγὴν τῆς φιλανθρωπίας | |
| 5 | δοξάσω· πῶς τὸν ποταμὸν τῆς φιλανθρωπίας κηρύ‐ ξω· πῶς παρθενικοῦ κατατολμήσω πελάγους καὶ βυθὸν ἀνερευνήσω μυστηρίου μεγάλου, εἰ μὴ σύ με διδάξῃς, ἡ Θεοτόκος, οἶόν τινα κολυμβητὴν ἄπειρον, ἀποδύσασθαι τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον τὸν φθει‐ | |
| 10 | ρόμενον κατὰ τὰς ἐπιθυμίας τῆς ἀπάτης; εἶτα τὸ στόμα τῆς διανοίας ἐλέους πληρώσασα, πρὸς τὸ βάθος καταδῦναι τῆς σῆς κυοφορίας· ὡς ἂν φωτὶ τοῦ ἐλέους σου περιλαμπόμενος, εὕρω τὸν ἐν σοὶ τῆς ἀληθείας μαργαρίτην; Καί μοι συναγωνίζου πρὸς | |
| 15 | τὴν ταύτης κατάληψιν, ἵνα διδαχθεὶς παρὰ σοῦ, λέ‐ γειν δυνηθῶ περὶ σοῦ, οὐχὶ πῶς ἔτεκες σαρκωθέντα τὸν Λόγον· ὑπὲρ τὸ πῶς γάρ ἐστιν ὁ τοῦ τόκου σου τρόπος· ἀλλ’ ὅτι καὶ μήτηρ γέγονας, καὶ παρ‐ θένος ἔμεινας· ὥσπερ ὁ τεχθεὶς ἐκ σοῦ ἄνθρωπος | |
| 20 | γέγονεν ἀψευδὴς, καὶ Θεὸς ἔμεινεν ἀληθῶς, ἐπανορ‐ θούμενος τὸ πλάσμα τῶν ἰδίων χειρῶν· αὐτὸς γάρ ἐστιν ὁ καὶ καταρχὰς τὸν ἄνθρωπον διαπλάσας, ἐπ’ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν δι’ ἑαυτοῦ ἀναπλάσας, αὐτὸς λαβὼν χοῦν τὸν Ἀδὰμ ἀπὸ τῆς γῆς κατεσκεύασε, | |
| 25 | καὶ τῇ παρ’ αὑτοῦ ἐμπνεύσει τοῦτον ἐψύχωσεν· ἀλλ’ οὐκ ἔδειξεν αὐτῷ τῆς πλάσεως τὸν τρόπον, προανα‐ στέλλων αὐτοῦ τὸ περίεργον θράσος· ἵνα πηλοῦ καὶ ψυχῆς ἀγνοῶν τὴν σύνθεσιν, μηδὲ Θεοῦ καὶ σαρκὸς ἐρευνήσει τὴν ἕνωσιν, μονονουχὶ λέγων αὐτῷ· Μὴ | |
| 30 | πρὸς οὐρανὸν ὑψωθῆναι τολμήσεις, χαμαιπετὴς ὑπ‐ άρχων. Γνῶθι σαυτὸν, πῶς ἐπλάσθης, πῶς ἐμορ‐ φώθης, πῶς ἐψυχώθης, πῶς ἐν τῷ σώματί σου κατ‐ οικεῖ τὸ ἀσώματον. Ἆρα πᾶσι τοῖς τούτου συνεκτεί‐ νεται μέλεσιν, ἢ ἑνὶ μόνῳ περιέρχεται συντελού‐ | |
| 35 | μενον; Ἀλλ’ εἰ μὲν ἐκτείνεται, πολὺ τὸ ἀνόητον· σωμάτων γὰρ ἴδιόν ἐστι τὸ ἐκτείνεσθαι· τὴν δὲ ψυ‐ χὴν ἅπαντες οἴδαμεν ἀσώματον. Εἰ δέ γε συστέλλε‐ ται πλέον ἀνοητότερον· οὐ γὰρ σῶμα μόνον εὑρεθή‐ σεται τὸ ἀσώματον, εἴπερ ἔν τινι μέρει συστέλ‐ | |
| 40 | λεται τοῦ σώματος, ἀλλὰ καὶ τὰ λοιπὰ μέλη νεκρὰ | |
| δειχθήσεται τῆς ζωοποιούσης ἀφεστηκότα ψυχῆς. | 436 | |
437 | Ὁρᾷς ὅπως ἐστὶν ἀκατάληπτος ἡ τούτων κατάλη‐ ψις· πῶς οὖν εὑρήσεις τὰ ὑπὲρ σέ; Εἰ μὲν γὰρ τὴν σὴν κατελάμβανες ὕπαρξιν, εἰκότως καὶ τὴν ἐμὴν ἐξηρεύνας σάρκωσιν· μᾶλλον δὲ καὶ τότε τολμηρὸν | |
| 5 | τὸ γινόμενον· ἄπειρον γὰρ τὸ μέσον Θεοῦ τε καὶ ἀνθρώπων. Εἰ δὲ μήτε τὴν σὴν, πῶς τὴν ὑπὲρ τὴν σήν; Φρονείτωσαν λοιπὸν οἱ παράφρονες, καὶ τῆς Ἰουδαϊκῆς ἀποστήτωσαν μέθης· οἱ λέγοντες ἀδύνα‐ τον εἶναι χωρὶς κοινωνίας τῆς πρὸς ἄνδρα, γυναῖκα | |
| 10 | τεκεῖν. Τί γὰρ μᾶλλον αὐτοῖς δοκεῖ δυσπαράδεκτον, ἐκ γυναικὸς τεχθῆναι, ἢ ἀπὸ γῆς πλασθῆναι; παρ‐ θενικὴν κυοφορῆσαι γαστέρα, ἢ γῆν ψυχωθῆναι, καὶ βλέπειν, καὶ λαλεῖν, καὶ ἀκούειν, καὶ τὰ δοκοῦντα πάντα ποιεῖν; Ἔλαβε πάλαι χοῦν ὁ Θεὸς, καὶ πέ‐ | |
| 15 | πλακεν ἄνθρωπον· ἔλαβε πάλιν τὸν ἐκ Παρθένου χοῦν, τὴν σάρκα λέγω τὴν ἐξ αὐτῆς, καὶ ὡς οἶδεν ἑαυτῷ πέπλακε, καὶ ἄνθρωπος γέγονε. Πῶς οὖν οἱ τῷ προτέρῳ πιστεύοντες, πρὸς τὸ δεύτερον ἀντιλέ‐ γουσι; Καὶ ἐπ’ ἐκείνου μὲν τὸ παντοδύναμον τῷ Θεῷ | |
| 20 | μαρτυροῦσιν, ἐπὶ δὲ τούτου τὸ ἀδύνατον αὐτοῦ κατ‐ ηγοροῦσιν. Αὐτὸς γάρ ἐστιν ὁ κἀκεῖνο τεχνουργήσας, καὶ τοῦτο καινουργήσας. Μηδὲν οὖν ἐπὶ Θεοῦ λεγέ‐ σθω ἀδύνατον· ὅπου γὰρ αὐτὸς ἐνεργεῖ, τὸ ἀδύνατον ἀργεῖ. Ἀλλ’ οὐδὲ αἰσχρόν τι τῆς ἀνθρωπίνης φύ‐ | |
| 25 | σεως, παρὰ φρονίμοις τοῖς ἀληθείας κριταῖς. Ὅλον γὰρ τὸ σῶμα ἡμῶν ὀργάνου τάξιν ἔχον, οὐκ ἀφ’ ἑαυτοῦ τι πράττειν ἐπίσταται, ἀλλὰ τοῖς ἡμετέροις ὑπουργεῖ θελήμασι· δι’ αὐτοῦ γὰρ ἡ ψυχὴ καθάπερ τις μουσικὸς, ἢ τοὺς τῆς ἀρετῆς ἀνακρούεται φθόγ‐ | |
| 30 | γους, ἢ τοὺς τῆς κακίας ἀπεργάζεται ψόφους. Μη‐ δεὶς οὖν αἰσχρὸν οἰέσθω τὸ σῶμα τῶν ἀνθρώπων, καὶ ὡς ἀλλότριον τοῦ Θεοῦ διαβαλλέτω· οὐ γὰρ πλά‐ σις καταισχύνει, ἀλλὰ πρᾶξις κατακρίνει· οὐδὲ γὰρ ὀφθαλμοὶ ἢ χεὶρ, ἤ τι τῶν ἄλλων ἁμαρτάνει | |
| 35 | μελῶν· ἀλλ’ ὁ κακῶς χρώμενος χειρὶ καὶ ὀφθαλμῷ, καὶ τοῖς ἄλλοις μέλεσι. Διόπερ ὁ πάντων Ποιητὴς καὶ Δεσπότης, ἐκ τῆς Παρθένου καὶ Θεοτόκου τεχθεὶς, τῆς μὲν φύσεως τῶν ἀνθρώπων ἐκοινώνησε· σάρκα γὰρ ἀληθῶς ἐψυχωμένην ἐφόρεσε· τῆς δὲ πράξεως | |
| 40 | τῶν ἀνόμων οὐ μετέλαβεν· Ἁμαρτίαν γὰρ, φησὶν, οὐκ ἐποίησεν, οὔτε εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ. Ὢ γαστρὸς ἁγίας καὶ Θεοδόκου! ἐν ᾗ τὸ τῆς ἁμαρτίας διεῤῥάγη χειρόγραφον· ἐν ᾗ Θεὸς γέγονεν ἄνθρωπος, μένων Θεὸς, καὶ κυοφορίας ἠν‐ | |
| 45 | έσχετο, καὶ πρὸς τὴν καθ’ ἡμᾶς κατέβη γέννησιν, οὔτε τοὺς πατρικοὺς κενώσας κόλπους, καὶ τὰς μη‐ τρῴας ἀγκάλας πληρώσας. Οὐ γὰρ μερίζεται Θεὸς ἐνεργῶν ἅπερ βούλεται· μένων δὲ μᾶλλον ἐν πᾶσιν ἀμέριστος, πρυτανεύει τῷ κόσμῳ τὴν σωτηρίαν. | |
437(50) | Καὶ Γαβριὴλ μὲν ἐπὶ τὴν Παρθένον καὶ Θεοτόκον ἐρ‐ χόμενος, ἀπολιμπάνει τοὺς οὐρανούς· ὁ δὲ πάντα πληρῶν τοῦ Θεοῦ Λόγος, καὶ σαρκούμενος ἐν αὐτῇ, | |
| τῆς ἐν οὐρανοῖς προσκυνήσεως οὐ χωρίζεται. | 438 | |
440 | Ὥσπερ γὰρ λόγος ἐν χάρτῃ γραφόμενος ὅλος ἐστὶν ἐν τῷ χάρτῃ, καὶ ὅλος ἐν τῷ γεννήσαντι νῷ, καὶ ὅλος ἐν τοῖς ἀναγινώσκουσιν αὐόν· οὕτως ὁ Θεὸς Λόγος, μᾶλλον δὲ ὡς εἶδεν ὁ Λόγος, ὅλος ἐν τῷ ἰδίῳ σώματι, | |
| 5 | καὶ ὅλος ἐν τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, καὶ τὸν οὐρανὸν πλη‐ ρῶν, καὶ τὴν γῆν περιέχων, καὶ τῆς κτίσεως ἁπάσης περιδρασσόμενος. Τίς ἐγκαλέσει Θεῷ τὸ μέτριον; τίς ὀνειδίσει αὐτῷ τὴν δι’ ἡμᾶς πτωχείαν, δι’ ἧς ἐπλουτή‐ σαμεν οὐρανῶν βασιλείαν; Τί φασιν οἱ τὴν ἀνευλαβῆ | |
| 10 | νοσοῦντες εὐλάβειαν, καὶ φοβούμενοι φόβον, οὗ οὐκ ἔστι φόβος· μή τι πάθῃ Θεὸς, ὡς αὐτοὶ νομίζουσι, τὰ πάθη τῶν ἀνθρώπων ἀπαθῶς ἰατρεύων· καὶ διὰ τοῦτο ἀπιστοῦντες, εἰ Θεοῦ σαρκωθέντος γέν‐ νησιν, γυναικὸς ἐπιστεύθη γαστήρ; Οὕτω μᾶλλον | |
| 15 | δοξάζεται Θεός· οὕτω μᾶλλον δείκνυται ἀπαθής· ὡς καὶ παθητὸν σῶμα περιβαλλόμενος, καὶ τὸ τῆς θεό‐ τητος ἀπαθὲς ἐνδειξάμενος. Εἰ γὰρ ὁ ἥλιος οὗτος ῥυ‐ παρῶν καὶ δυσόδμων ἐφαπτόμενος τόπων οὐ πάσχει τινὰ μολυσμὸν εἰς τὴν αὐτοῦ καθαρότητα, πῶς οὐχὶ | |
| 20 | πλέον ὁ τῆς δικαιοσύνης ἥλιος εἰς καθαρὰν ἐπιλάμ‐ ψας Παρθένον, ἐξ αὐτῆς τε τὸ πανάγιον σῶμα λαβὼν, ἀπαθὴς ἐν αὐτῷ μεμένηκεν ὡς Θεός; Τῶν γὰρ ἀνθρώ‐ πων ἄρδην ἀπολλυμένων, καὶ μηδεμίαν ἐχόντων ἐλ‐ πίδα σωτηρίας, ἐδεήθημεν ἐπιδημίας Θεοῦ, τῆς διὰ | |
| 25 | προφητῶν ἡμῖν προκηρυχθείσης· ὡς ἔστι ἀκοῦσαι τοῦ μὲν Ἡσαΐου λέγοντος, Ἰδοὺ ἡ Παρθένος ἐν γαστρὶ λήψεται, καὶ τέξεται υἱόν· καὶ καλέ‐ σουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ. ὅπερ ἐστὶν ἑρμηνευόμενον, Μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεός. Καὶ πά‐ | |
| 30 | λιν, Ὅτι παιδίον ἐγενήθη ἡμῖν υἱὸς, καὶ ἐδόθη ἡμῖν, οὗ ἡ ἀρχὴ ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ, καὶ τὰ ἑξῆς, ἕως, Πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Καὶ ἀλ‐ λαχοῦ πάλιν αὐτὸς οὗτος, τῶν ἀλλογενῶν ἐθνῶν τὴν κοινωνίαν προβλέπων τὴν ἐν Χριστῷ γενησομένην, | |
| 35 | οὕτω φησί· Τότε συμβοσκηθήσεται λύκος μετὰ ἀρνοῦ, καὶ πάρδαλις συναναπαύσεται ἐρίφῳ· καὶ μοσχάριον καὶ λέων καὶ ταῦρος ἅμα βοσκηθή‐ σονται. Καὶ πάλιν· Ἰδοὺ ὁ Θεὸς ἡμῶν αὐτὸς ἥξει καὶ σώσει ἡμᾶς. Τότε ἀνοιχθήσονται ὀφθαλ‐ | |
| 40 | μοὶ τυφλῶν, καὶ ὦτα κωφῶν ἀκούσονται. Τότε ὡς ἔλαφος ἀλεῖται χωλός· καὶ τρανὴ ἔσται γλῶσ‐ σα μογιλάλων. Τοῦ δὲ Ἱερεμίου κεκραγότος ἐν τῷ Βαρούχ· Οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτόν. Ἐξεῦρε πᾶσαν ὁδὸν ἐπιστή‐ | |
| 45 | μης, καὶ ἔδωκεν αὐτὴν Ἰακὼβ τῷ παιδὶ, καὶ Ἰσραὴλ τῷ ἠγαπημένῳ ὑπ’ αὐτοῦ. Μετὰ ταῦτα, ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη, καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανε‐ στράφη. Καὶ ὁ Μιχαίας φησί· Καὶ σὺ, Βηθλεὲμ, οἶκος τοῦ Ἐφραθὰ, μὴ ὀλιγιστὸς εἶ, τοῦ εἶναί | |
440(50) | σε ἐν χιλιάσιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ μοι ἐξελεύσεται | 440 |
441 | ἡγούμενος τοῦ εἶναι εἰς ἄρχοντα τοῦ Ἰσραήλ. Καὶ ἔξοδος αὐτοῦ, ἀπ’ ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος. Ἐπὶ τούτοις ὁ Ζαχαρίας· Τέρπου καὶ εὐφραίνου, θύγατερ Σιών· ὅτι ἰδοὺ ἔρχομαι καὶ κατασκηνώ‐ | |
| 5 | σω ἐν μέσῳ σου, λέγει Κύριος. Καὶ καταφεύ‐ ξονται ἔθνη πολλὰ ἐπὶ τὸν Κύριον· καὶ ἔσον‐ ται αὐτῷ εἰς λαόν. Ὁ δὲ θεσπέσιος Δανιὴλ τὸ τοῦ Ναβουχοδονόσορ ἐνύπνιον ἐξαγγέλλων, οὕτω πῶς λέγει τὴν ἐκ Παρθένου γέννησιν. Ἐθεώρουν ἕως | |
| 10 | οὗ ἐτμήθη ἀπὸ ὄρους λίθος ἄνευ χειρῶν, καὶ ἐπάταξε τὴν εἰκόνα. Καὶ μετ’ ὀλίγα· Καὶ ὁ λίθος ὁ πατάξας τὴν εἰκόνα, ἐγένετο εἰς ὄρος μέγα, καὶ ἐπλήρωσε τὴν γῆν. Εἶτα τὴν σύγκρισιν τοῦ ἐνυπνίου λέγων, ἐπήγαγε· Καὶ ἐν ταῖς ἡμέραις | |
| 15 | τῶν βασιλέων ἐκείνων, ἀναστήσει ὁ Θεὸς τοῦ οὐρανοῦ βασιλείαν, ἥτις εἰς τὸν αἰῶνα οὐ δια‐ φθαρήσεται· καὶ ἡ βασιλεία αὐτοῦ, λαῷ ἑτέρῳ οὐχ ὑποληφθήσεται. Λεπτυνεῖ καὶ λικμήσει πά‐ σας τὰς βασιλείας, καὶ ἀναστήσεται εἰς τοὺς | |
| 20 | αἰῶνας. Καὶ πάλιν ὁ αὐτός φησι· Ἐθεώρουν ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς, καὶ ἰδοὺ, μετὰ τῶν νεφε‐ λῶν τοῦ οὐρανοῦ, ὡς Υἱὸς ἀνθρώπου ἐρχόμενος ἦν, καὶ ἕως τοῦ Παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν ἔφθασε, καὶ ἐνώπιον αὐτοῦ προσηνέχθη· καὶ αὐτῷ ἐδόθη | |
| 25 | ἡ ἀρχὴ, καὶ ἡ τιμὴ, καὶ ἡ βασιλεία· καὶ πάν‐ τες οἱ λαοὶ, φυλαὶ, γλῶσσαι, αὐτῷ δουλεύουσιν. Ἡ ἐξουσία αὐτοῦ, ἐξουσία αἰώνιος, ἥ τις οὐ παρ‐ ελεύσεται· καὶ ἡ βασιλεία αὐτοῦ οὐ διαφθαρήσεται. Καὶ Σοφονίας δὲ λέγει· Ἐπιφανήσεται Κύριος ἐπ’ αὐτούς· καὶ ἐξολοθρεύσει πάντας τοὺς θεοὺς τῶν ἐθνῶν· καὶ προσκυνήσουσιν αὐ‐ | |
| 30 | τῷ ἕκαστος ἐκ τοῦ τόπου αὐτῶν. Καὶ πρὸς ἐπὶ τούτοις πᾶσι, μᾶλλον δὲ πρὸ τούτων πάντων, ὁ προ‐ φήτης καὶ βασιλεὺς κέκραγε Δαυΐδ· Καταβήσεται ὡς ὑετὸς ἐπὶ πόκον, καὶ ὡσεὶ σταγὼν ἡ στά‐ ζουσα ἐπὶ τὴν γῆν. Καὶ κατακυριεύσει ἀπὸ θαλάσσης ἕως θαλάσσης καὶ ἀπὸ ποταμῶν ἕως περά‐ των τῆς οἰκουμένης. Καὶ μεθ’ ἕτερα. Ἔσται τὸ ὄνομα αὐτοῦ εὐλογημένον εἰς τοὺς αἰῶνας· πρὸ τοῦ ἡλίου διαμένει τὸ ὄνομα αὐτοῦ. Καὶ ἐνευλογηθήσονται ἐν αὐτῷ πᾶσαι αἱ φυλαὶ τῆς γῆς· | |
| 35 | πάντα τὰ ἔθνη μακαριοῦσιν αὐτόν. εʹ. Καὶ τί χρὴ πάντα εἰς μέσον ἄγειν τὰ παρὰ τῶν προφητῶν εἰρημένα, τῶν προαγορευσάντων τὴν παρουσίαν Χριστοῦ τὴν ἐκ τῆς Θεοτόκου γενομένην; Ποία τοίνυν μεγαλόφωνος γλῶσσα ταύτην ἀξίως | |
| 40 | ὑμνήσειε· δι’ αὐτῆς γὰρ τῶν μεγάλων ἀγαθῶν ἠξιώ‐ θημεν; Ποίοις ἐπαίνων ἄνθεσι, τὸν ὀφειλόμενον αὐτῇ πλέξομεν στέφανον; Ἐξ αὐτῆς γὰρ τὸ ἄνθος [Ἰεσσὲ] ἱεσσαὶ ἀνεβλάστησε, καὶ τὸ γένος ἡμῶν δόξῃ καὶ τιμῇ ἐστεφάνωσε. Ποῖα ταύτης ἄξια δῶρα προσενέγ‐ | |
| 45 | κωμεν, ἧς ἐστιν ἀνάξια τὰ τοῦ κόσμου ἅπαντα; Εἰ γὰρ περὶ τῶν ἄλλων ἁγίων ὁ Παῦλός φησι, Ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος· τί ἂν εἴποιμεν περὶ τῆς Θεο‐ τόκου, ἢ τοσοῦτον ἅπαντας ὑπερεκλάμπει τοὺς μάρ‐ τυρας, ὅσον καὶ τοὺς ἀστέρας ὑπεραυγάζει ὁ ἥλιος; | |
441(50) | Ὧ παρθενία, δι’ ἧς ἄγγελοι δικαίως ἀγάλλονται, πρὸς | |
| διακονίαν ἀνθρώπων ἀποστελλόμενον ἡ πρώην | 442 | |
444 | τὸ ἡμέτερον ἀποστρεφόμενοι γένος, καὶ φαιδρύνεται Γαβριὴλ, τὸ τῆς θείας συλλήψεως μήνυμα πιστευόμε‐ νος! Διόπερ ἀπὸ χαρᾶς καὶ χάριτος τῆς προσηγορίας ἀπάρχεται· Χαῖρε κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ | |
| 5 | σοῦ. —Χαῖρε κεχαριτωμένη, φαιδρὸν ἀνάλαβε πρόσωπον. Ἐκ σοῦ γὰρ ἡ πάντων τεχθήσεται χαρὰ, καὶ παύσει τούτων τὴν ἀρχαίαν ἀρὰν, ἐν τῷ κατα‐ λύειν τοῦ θανάτου τὸ κράτος, καὶ δωρεῖσθαι πᾶσιν ἀναστάσεως ἐλπίδα. Χαῖρε κεχαριτωμένη, ὁ ἀμά‐ | |
| 10 | ραντος τῆς ἁγνείας παράδεισος, ἐν ᾧ φυτευθὲν τὸ ξύλον τῆς ζωῆς, βλαστήσει πᾶσι σωτηρίας καρποὺς, ὅθεν ἡ τετράστομος τῶν Εὐαγγελίων πηγὴ, βρύσει τοῖς πιστεύουσι ποταμοὺς οἰκτιρμῶν. Χαῖρε κεχα‐ ριτωμένη, μεσιτεύουσα Θεῷ καὶ ἀνθρώποις, ἵνα τὸ | |
| 15 | μεσότοιχον ἀναιρεθῇ τῆς ἔχθρας, καὶ τοῖς ἐπουρα‐ νίοις ἑνωθῇ τὰ ἐπίγεια. Ὁ Κύριος μετὰ σοῦ. Ἐπ‐ ειδὴ ναὸς ὑπάρχεις ὄντως ἀξιόθεος τοῖς τῆς ἁγνείας ἀρώμασιν εὐωδιαζόμενος, ὁ μέγας ἐν σοὶ κατοικήσει ἀρχιερεὺς, ὁ κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδὲκ, ἀμήτωρ | |
| 20 | καὶ ἀπάτωρ· ἀμήτωρ ἐκ Θεοῦ Πατρός· ἀπάτωρ ἐκ σοῦ τῆς μητρός. Ἡ δὲ ἰδοῦσα, φησὶ, διεταρά‐ χθη ἐπὶ τῷ λόγῳ αὐτοῦ, τουτέστιν ἐπὶ τῷ παρα‐ δόξῳ τῶν λεγομένων. Ὁ δὲ Γαβριὴλ ἵνα μὴ διαπο‐ ροῦσα ταράττηται, τῷ παρακλητικῷ λόγῳ φθάνει | |
| 25 | τὴν ἄγνοιαν, καὶ φησὶ, Μὴ φοβοῦ, Μαριάμ· ὁ γὰρ φόβος, τῶν προσκεκρουκότων ἐστί· σὺ δὲ, χάριν εὗρες παρὰ τῷ Θεῷ. Εἶτα δεικνὺς τὴν χάριν τὴν ὑπὲρ πᾶσαν χάριν, ἐπάγει λέγων· Ἰδοὺ, συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξεις υἱόν. Οὗτος μέγας ἔσται, | |
| 30 | καὶ Υἱὸς Ὑψίστου κληθήσεται· καὶ δώσει αὐτῷ Κύριος ὁ Θεὸς τὸν θρόνον Δαυῒδ τοῦ πατρὸς αὐ‐ τοῦ· καὶ βασιλεύσει ἐπὶ τὸν οἶκον Ἰακὼβ εἰς τοὺς αἰῶνας· καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος. Εἶπε δὲ Μαριὰμ πρὸς τὸν ἄγγελον· πῶς | |
| 35 | ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω; Οὐδεὶς, φησὶ, τρόπος συλλήψεως ἐν γυναιξὶ τεθεώρηται, πλὴν ἀνδρὸς κοινωνίας· ἐμοὶ δὲ τῆς τοιαύτης καθα‐ ρευούσης πείρας, πῶς ἔσται τοῦτο δυνατόν; Τὸ πα‐ ράδοξον τῆς σῆς ἐπαγγελίας, δυσπαράδεκτον ἔχει | |
| 40 | πληροφορίαν. Πῶς ἡ ἄσπορος βλαστήσω καρπόν; πῶς δὲ ἡ ἄγαμος γεννήσω υἱόν; Εἰκότα μου πυνθά‐ νῃ, φησὶν ὁ ἀρχάγγελος, καὶ συγγνωμόνως ποιοῦμαι τὴν ἀπόκρισιν. Τῷ μὲν τόκῳ προσμαρτυρῶν, τῷ δὲ τρόπῳ παραχωρῶν. Ὅσον οὖν ἐμὲ γινώσκειν, τοιοῦ‐ | |
| 45 | τόν ἐστιν. Οὐκ ἐξ ἀνδρικῆς παιδοσπορίας γενήσεται ἡ σύλληψις, ἀλλ’ ἡ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοίτη‐ σις, καὶ ἡ τῆς δυνάμεως τοῦ Ὑψίστου ἐπισκίασις ταύτην ἐργάσεται. Τί οὖν προβάλλῃ τὸν νόμον τῆς φύσεως ἐπὶ τοῦ νομοθέτου τῆς φύσεως; μὴ γὰρ σὺ | |
444(50) | τοῦ δυναμοῦντος ἐκτὸς τὸν σὸν ἰσχύεις ὑποδέξασθαι ποιητήν; μὴ γὰρ ἔχεις οὐρανοῦ πλατυτέραν γαστέ‐ | |
| ρα; μὴ γὰρ ὑπερβαίνεις ἐν μεγέθει τὴν κτίσιν, ἥ | 444 | |
445 | τις αὐτὸν οὐ χωρεῖ κατὰ φύσιν; ἐγγὺς ὁ συμμαχῶν. Δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι. Ἐὰν γὰρ μὴ τοι‐ αύτη δύναμις ἐπισκιάσῃ σοι, οὐ δυνήσῃ χωρεῖν τὸν ἀχώρητον· ἐὰν μὴ αὐτὸς ὁ τικτόμενος πρὸς τὸν οἰ‐ | |
| 5 | κεῖον συνεργήσῃ σοι τόκον, πηλὸς τὸν ἑαυτοῦ πλά‐ στην βαστάζειν οὐ δύναται. Ἐπειδὴ πάλιν ἔφης, πῶς ἡ ἄσπορος βλαστήσω καρπόν; λάβε τοῦτο κατὰ νοῦν εἰς τὸ πιστεῦσαι τῷ θαύματι. Πῶς ἐν ἀρχῇ τῆς τοῦ κόσμου δημιουργίας, δίχα σπερμάτων ἡ γῆ τοὺς | |
| 10 | καρποὺς ἐβλάστησεν; Ὁ γὰρ ἐκείνην δυναμώσας εἰς καρπογονίαν, καὶ τὴν σὴν κινήσει γαστέρα πρὸς παι‐ δοποιΐαν. Πρὸς μὲν ἐκείνην ἐῤῥέθη, βλαστησάτω ἡ γῆ βοτάνην χόρτου· καὶ τὸ θεῖον πρόσταγμα, φύσις τῶν ὄντων ἐγένετο, καὶ παντοδαποῖς καρποῖς | |
| 15 | ἅπαντα κατεκόσμησε. Πρὸς δέ σε λέγεται· Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σέ· καὶ δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ γενόμενον ἅγιον κληθήσε‐ ται Υἱὸς Θεοῦ. Οἷς ἐπιτρέχουσά φησιν ἡ Παρθένος· Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά | |
| 20 | σου. Καὶ τὰ τῆς θείας συλλήψεως λοιπὸν, κατὰ τὴν παρθενικὴν ἐνεργεῖτο νηδύν. Τίς λόγος τὸ ἀδιάβατον τῆς ἀνυμφεύτου λοχείας πέλαγος ἐμβατεῦσαι δυνήσεται; Τίς οὕτω καθαρώτατος νοῦς καὶ θεωρητικώτατος, τὰ ἀθέατα κατοπτεῦσαι; Καὶ κρείττονος ἢ κατὰ ἄνθρωπον ταῦτα φωνῆς, μᾶλλον δὲ θείας ἀληθῶν ἐπιπνοίας, χαριζομένης τῶν ζητουμένων τὴν εὕρεσιν. | |
| 25 | Πῶς ἡ ἄκτιστος καὶ ἀχώρητος οὐσία τοῦ Λόγου καὶ πρὸς πᾶσαν ἀκοινώνητος κτίσιν, ᾗ προσβλέψαι τὰ Χερουβὶμ οὐ τολμᾷ, κἂν τῶν λοιπῶν ὑπερέχηται τα‐ γμάτων, αὕτη κοινωνίαν ἠσπάσατο πρὸς τὴν ἀσθενῆ καὶ γεώδη τῆς ἀνθρωπότητος φύσιν; Καὶ γέγονε μυ‐ | |
| 30 | στήριον, ὅπερ μέχρι τῆς σήμερον μένει μυστήριον, καὶ οὐδέποτε παύσεται τοῦ εἶναι μυστήριον. Τότε κατεῖδεν ἡ κτίσις, ὃ μὴ τεθέαται πρώην· υἱὸν, τῆς τεκούσης πατέρα· βρέφος, τῆς μητρὸς προϋπάρχον· παιδίον τῶν αἰώνων ἀρχαιότερον. Οὐ γὰρ ἦν ψιλὸς | |
| 35 | ἄνθρωπος ὁ τεχθείς· ἀλλὰ Θεὸς Λόγος ἐκ Παρθένου σαρκωθεὶς, τὴν ὁμοούσιον ἐμοὶ σάρκα περιβαλλόμε‐ νος, ἵνα τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον ἀνασώσηται. Εἰ γὰρ ἕτε‐ ρον ἔσχε σῶμα παρ’ ἐμὲ, εἰ μὴ τῆς ἐμῆς σαρκὸς ἐκοινώνησεν, ἐμὲ τῆς ζωῆς οὐκ ἠξίωσεν· εἰ μὴ τὴν | |
| 40 | ἐμὴν ἐπτώχευσεν οὐσίαν, ἐγὼ θεϊκὴν οὐκ ἂν ἐπλού‐ τησα βασιλείαν. Προῆλθε τοίνυν ὁ Ἐμμανουὴλ εἰς τοῦτον ὃν καὶ πάλαι πεποίηκε κόσμον, παιδίον μὲν πρόσφατον, Θεὸς δὲ προαιώνιος· ἐν φάτνῃ ἀνακλι‐ νόμενος, ἐν καταλύματι τόπον οὐχ εὑρίσκων, καὶ τὰς | |
| 45 | αἰωνίους σκηνὰς ἡτοιμακώς· ἐν σπηλαίῳ καταγόμε‐ νος, καὶ δι’ ἀστέρος μηνυόμενος· ὑπὸ μάγων δῶρα δεχόμενος, καὶ πταισμάτων λύτρα δωρούμενος· ὑπὸ Συμεῶνος ἐν ἀγκάλαις φερόμενος, καὶ τὰ πάντα θεϊ‐ | |
| κῶς ἐναγκαλιζόμενος· ὑπὸ ποιμένων βρέφος θεω‐ | 446 | |
448 | ρούμενος, καὶ ὑπὸ στρατιῶν ἀγγέλων, ὡς Θεὸς γνω‐ ριζόμενος, τὴν ἐν οὐρανοῖς αὐτοῦ δόξαν, καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνην, καὶ ἐν ἀνθρώποις εὐδοκίαν, ὑμνούντων. Ἅπερ ἅπαντα ἡ ἁγία Μήτηρ τοῦ Κυρίου τῶν ὅλων, | |
| 5 | καὶ ἀληθῶς Θεοτόκος ἐν τῇ καρδίᾳ συμβάλλουσα, καθὰ γέγραπται, ταῖς προσθήκαις τῶν περὶ αὐτοῦ παραδόξων πραγμάτων, ἐπολλαπλασίασε τῆς καρδίας τὴν ἀγαλλίασιν, φαιδρυνομένη τε ἅμα καὶ ἐκπληττομένη, ταῖς τοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ παρεμφαινο‐ | |
| 10 | μέναις μεγαλειότησιν. Ὅτε γοῦν τὸ θεῖον ἐκεῖνο τε‐ θέαται βρέφος, φόβοις καὶ πόθοις ὡς οἶμαι κρατου‐ μένη, τοιαῦτα μόνη διελέγετο μόνῳ. Ποίαν ἐπὶ σοὶ, παιδίον, εὕρω προσηγορίαν ἁρμόττουσαν; Ἀνθρώπου; ἀλλὰ θεϊκὴν ἔσχες τὴν σύλληψιν. Τοῦ Θεοῦ; ἀλλ’ ἀν‐ | |
| 15 | θρωπικὴν ἔλαβες σάρκωσιν. Τί οὖν ἐπὶ σοῦ διαπρά‐ ξομαι; γαλακτοτροφήσω, ἢ θεολογήσω; Ὡς μήτηρ θεραπεύσω, ἢ ὡς δούλη προσκυνήσω; Ὡς υἱὸν περι‐ πτύξομαι, ἢ ὡς Θεῷ προσεύξομαι; Ἐπιδώσω γάλα, ἢ προσενέγκω θυμίαμα; Τί τὸ ἄῤῥητον τοῦτο θαῦμα | |
| 20 | καὶ μέγιστον; Ὁ οὐρανὸς, θρόνος σοι ὑπάρχει, καὶ ὁ ἐμός σε κόλπος βαστάζει. Ὅλος τοῖς κάτω ἐπέστης, καὶ οὐδ’ ὅλως τῶν ἄνω ἀπέστης· οὐ γὰρ τοπικὴ γέ‐ γονεν ἡ κατάβασις, ἀλλὰ θεϊκὴ πέπρακται συγκατά‐ βασις· ὑμνῶ σου τὴν φιλανθρωπίαν, οὐκ ἐρευνῶ σου | |
| 25 | τὴν οἰκονομίαν. ϙʹ. Εἴδετε πηλίκον δι’ αὐτῆς ἐπράχθη μυστήριον, πᾶσαν ὑπερβαῖνον καὶ γλῶτταν καὶ ἔννοιαν. Τίς οὖν οὐκ ἂν θαυμάσειε τὴν μεγάλην τῆς Θεοτόκου δύνα‐ μιν· καὶ ὅσον ὑπερανέχει τοὺς ὅσους τιμῶμεν ἁγίους; | |
| 30 | Εἰ γὰρ τοῖς δούλοις ὁ Χριστὸς τοιαύτην δέδωκε χά‐ ριν, ὥστε μὴ δι’ ἁφῆς μόνον ἰᾶσθαι τοὺς κάμνοντας, ἀλλὰ καὶ τῇ σφῶν ἐπισκιάσει τοῦτο ποιεῖν· προὐτί‐ θεσαν γὰρ ἐν ἀγορᾷ μέσῃ τοὺς κάμνοντας, ὡς ἡ βί‐ βλος διδάσκει τῶν πράξεων, καὶ Πέτρου μὲν ἡ σκιὰ | |
| 35 | τὰς νόσους ἀπήλαυνε· Παύλου δέ τις ἐγχείριον | 448 |
449 | ἐπιλαβὼν, καὶ τοῦ χρωτὸς αὐτοῦ τὴν ὀσμὴν ἀπομά‐ ξας, τοὺς ἀλάστορας δι’ αὐτῆς ἀπεσόβει δαίμονας· τίνα χρὴ νομίζειν τῇ Μητρὶ τὴν ἰσχύν; Ἆρα οὐχὶ πολλῷ μείζονα τῶν ὑπηκόων; παντί που δῆλον. Καὶ | |
| 5 | τί θαυμαστὸν εἰ ζῶντες ἐνήργουν οἱ ἅγιοι, ὅπου γε καὶ τεθνεῶσιν αὐτοῖς οὐ συναπέκρυψε τὴν δυναστείαν ἡ γῆ; Εἰ γὰρ καὶ λίθοι τὰ τούτων κρύπτουσι σώμα‐ τα, σώζειν ἰσχύουσι τοὺς ἐν ἀνάγκαις· εἴπερ αὐτοῖς ἀξίως ἀγγίζοιεν· εἰ δὲ τούτοις τοιαῦτα θαυματουργεῖν | |
| 10 | ἐχαρίσατο, πηλίκα τῇ Τεκούσῃ τὰ τροφεῖα δέδωκε, καὶ ποίοις αὐτὴν κατελάμπρυνε τοῖς χαρίσμασιν; Εἰ Πέτρος ὠνομάσθη μακάριος, καὶ κλεὶς ἐπιστεύθη βασιλείας οὐρανῶν, πῶς οὐχ ὑπὲρ πάντας μακαρι‐ σθήσεται ἡ τὸν ὑπ’ ἐκείνου ὁμολογηθέντα τεκεῖν ἀξιω‐ | |
| 15 | θεῖσα; Εἰ Παῦλος ἐκλογῆς σκεῦος ἐπικέκληται διὰ τὸ βαστάσαι Χριστοῦ τὸ σεβάσμιον ὄνομα, καὶ παντα‐ χοῦ τῆς οἰκουμένης κηρύξαι, πηλίκον ἂν εἴη σκεῦος ἡ Θεοτόκος; Οὐ κατὰ τὴν χρυσῆν στάμνον τὸ μάννα χωρήσασα, ἀλλὰ τὸν οὐράνιον ἄρτον ἐν γαστρὶ χω‐ | |
| 20 | ρήσασα, τὸν εἰς βρῶσιν καὶ ῥῶσιν τοῖς πιστοῖς διδό‐ μενον. Ἀλλὰ γὰρ εὐλαβοῦμεν μὴ πλείονα περὶ αὐ‐ τῆς λέγειν βουλόμενος, ἐπιπλέον αἰσχυνθῶ, τῆς ἀξίας οὐκ ἐφικνούμενος. Οὐκοῦν τὰ ἱστία τοῦ λόγου χαλάσας, εἰς τὸν ἀσφαλῆ τῆς σιωπῆς λιμένα | |
| 25 | ὁρμήσω, πρότερον εἰπὼν ὀλίγα τοῖς συνελθοῦσιν ἐν‐ ταῦθα. Πολλῶν ἡμῖν ἀγαθῶν καὶ πάντα λόγον νικών‐ των διὰ τῆς Θεοτόκου γενομένων, ἀμειψώμεθα τὴν εὐεργέτην ἡμῶν ἀμοιβὴν, εἰς ἡμᾶς ἀναστρέφουσαν. Τίνα; Ταύτην, φημὶ, τὴν πρὸς ἀλλήλους ἀγά‐ | |
| 30 | πην· ἥτις ἐστὶ τοῦ νόμου πλήρωμα. Ὁ γὰρ πᾶς νόμος, φησὶν, ἐν τούτῳ πληροῦται, ἐν τῷ, Ἀγα‐ πήσεις τὸν πλησίον σου ὡς ἑαυτόν. Καὶ πάλιν, τὸ γὰρ, Οὐ μοιχεύσεις, οὐ φονεύσεις, οὐ κλέψεις, οὐ ψευδομαρτυρήσεις, καὶ εἴ τις ἑτέρα ἐντολὴ, | |
| 35 | ἐν τούτῳ τῷ λόγῳ ἀνακεφαλαιοῦται· ἐν τῷ ἀγα‐ πήσεις τὸν πλησίον σου ὡς ἑαυτόν. Πρὸς δὲ πάν‐ των, τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας τηρήσωμεν ἄῤῥηκτον· τῆς ὁμονοίας τὸν πλοῦτον φυλάττοντες ἄσυλον. Μὴ πρὸς τὰς ἀλλήλους ἔχθρας ἀμυνόμενοι τὴν ὀρ‐ | |
| 40 | θὴν πίστιν ἐκδικεῖν προσποιούμεθα· ἐν εὐσεβείας σχήματι τὸ κακὸν παραρτύοντες· μηδὲ λημάτων ἕνεκεν αἰσχρῶν, τῶν δογμάτων ἀποστῶμεν τῶν | |
| ὀρθῶν, ἐπὶ ζημίᾳ κερδαίνοντες, καὶ καπηλεύοντες | 450 | |
452 | τὴν ἀλήθειαν· ἀλλὰ μετὰ τῆς πίστεως τῆς ὀρθῆς, καὶ πολιτείαν κτησώμεθα χρηστὴν, ὅτι θάτερον θα‐ τέρου χωρὶς, πρὸς τελείαν εὐδοκίμησιν οὐκ ἀρκεῖ. Ἡ γὰρ πίστις, χωρὶς τῶν ἔργων, νεκρά ἐστιν· | |
| 5 | ὡς καὶ τὰ ἔργα δίχα τῆς πίστεως. Καὶ δεσμοῖς ἀγάπης ἑαυτοὺς περισφίγξαντες, τοιαύτας τῇ Θεο‐ τόκῳ φωνὰς προσενέγκωμεν· Ὦ παναγία Παρθένε, περὶ ἧς ὁ πάντα λέγων σεμνά τε καὶ ἔνδοξα, οὐ δι‐ αμαρτάνει μὲν τῆς ἀληθείας, ἁμαρτάνει δὲ τῆς | |
| 10 | ἀξίας· ἄνωθεν ἡμᾶς ἵλεως, ἐποπτεύουσα, νῦν μὲν διεξάγοις εἰρηνικῶς· ἐπὶ δὲ τοῦ θρόνου τῆς κρί‐ σεως ἀκαταισχύντως προσάγουσα, μετόχους τῆς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ στάσεως ἀποδείξοις, ἁρπαγησομένους εἰς οὐρανόν· καὶ μετὰ ἀγγέλων ὑμνῳδοὺς ἐσομένους | |
| 15 | τῆς ἀκτίστου καὶ ὁμοουσίου Τριάδος ἐν Πατρὶ, καὶ Υἱῷ, καὶ ἁγίῳ Πνεύματι, νοουμένης τε καὶ δοξαζο‐ μένης, νῦν καὶ, ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 19t | ΛΟΓΟΣ Μʹ. | |
| 20t | Εἰς τὴν μεταμόρφωσιν τοῦ Κυρίου, καὶ Θεοῦ, | |
| 21t | καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. | |
| 22 | αʹ. Ἥλιος ἄρτι κατὰ γῆς ἐπαφιεὶς τὰς ἀκτῖνας, ἀστέρων μὲν καλύπτει χοροὺς, ἀμαυροῖ δὲ φέγγος σελήνης, τῇ τῆς λαμπρότητος ὑπερβολῇ τῶν φωστή‐ | |
| 25 | ρων συστέλλων τὴν θέαν· ἐπέχει δὲ τρέχουσαν τὴν νύκτα φωτὶ τὸ σκότος ἀποτειχίζων, πάντα δὲ καθά‐ περ μελαίνης ἐσθῆτος ἀπογυμνώσας ταῖς τοῦ φωτὸς ἀμφιέννυσι χάρισι, καὶ δείκνυσι τῆς ἠπείρου τὰ νῶτα τοῖς ἄνθεσι στεφανούμενα, πορφύρουσαν | |
| 30 | τὴν θάλασσαν, καὶ εἷς ὢν καταυγάζει τῆς ὁρωμένης κτίσεως τὸ πρόσωπον. Οὐ μὴν ἀλλὰ καί τοι τοσοῦτος ὢν οὔπω πρὸς ἀκρότητα φέγγους φθάσας ἐλέγχε‐ ται· ὀφθαλμοί τε γὰρ κατατολμῶσι θνητοὶ, καὶ νέφους πολλάκις ὑποδρομὴ τὰς μαρμαρυγὰς | |
| 35 | ἀνεχαίτισε, καὶ δένδρων κατάσκιος τὴν αὐγὴν ἀπεκώλυσε, καὶ νὺξ νόμῳ θαῤῥοῦσα τοῦ Κτίσαντος τὸν χρόνον ἰσοῤῥόπως ἡλίῳ μερίζεται. Ἐπειδὴ γὰρ ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος καὶ ἐπίπονός ἐστι, καὶ πόνοις σφίγγε‐ ται, διὰ τοῦτο τὴν μὲν ἡμέραν ὁ Κτίστης πρὸς ἐρ‐ | |
| 40 | γασίαν ὑφήπλωσεν· ἡ δὲ νὺξ ἐπελθοῦσα, καὶ κεκο‐ πωμένον εὑροῦσα τὰ τῆς ἀνέσεως παραδίδωσι κλί‐ | |
| νῃ, λύουσα μὲν τὰ μέλη τῷ ὕπνῳ, διδοῦσα | 452 | |
453 | δὲ προθεσμίαν τῇ φύσει κατὰ μικρὸν ἀθροῖσαι τὴν δύναμιν. Μέγα μὲν οὖν ἔφην, καὶ λαμπρὸν τοῦ ἡλίου τὸ φῶς· ταῖς δὲ τῶν ἀνθρώπων χρείαις μόνον ἰσό‐ μετρον. Οὐ μὴν τοιοῦτον τοῦ Δεσπότου τὸ φέγγος (οὐ | |
| 5 | γὰρ θέμις παραβάλλεσθαι τὸ κτίσμα τῷ Κτίσαντι) οὔτε συγκρίσει τῶν ἡλιακῶν ἀκτίνων τιμώμενον, τὸ διαδοχαῖς νυκτὸς μὴ κρυπτόμενον, ἀλλὰ τοῦτο ἀνθρώ‐ ποις ἔκπληκτον, καὶ ἀγγέλοις ἀπρόσιτον. Τοῦτο τὸ φῶς ὁ Δεσπότης Χριστὸς περιβαλλόμενος καθάπερ | |
| 10 | τροπαιοῦχος ἐξ οὐρανοῦ παραγίνεται τὴν δευτέραν αὐτοῦ παρουσίαν πρὸς ἀνθρώπους ποιούμενος· μετα‐ βαλὼν γὰρ τότε τοῦ πολέμου τὸ σχῆμα τὴν τοῦ νενικηκότος στολὴν περιβάλλεται οὕτω γὰρ ὁ προ‐ φήτης φησὶ, Διὰ τί σοι ἐρυθρὰ τὰ ἱμάτια; Πολέμου | |
| 15 | γὰρ ζωμὸς τὴν ἐσθῆτα τοῦ πολεμοῦντος ἐφοίνιξεν. Ἐπειδὴ γὰρ Θεῷ πάσης οἰκονομίας φιλανθρωπικὸς σκοπὸς, ποικίλως ἀνύει τὸ βούλημα, καὶ ταπεινὰ πρὸς τὴν χρείαν ἐνδύεται σχήματα. Οὕτω περιπατῶν ἐν παραδείσῳ κρυπτόμενον τὸν πρωτόπλαστον εἰς | |
| 20 | διάλεξιν καλεῖ, οὕτως αὐτῷ πάλιν νεφέλη πρὸς ἀν‐ θρώπους λαλοῦντι ἐμεσίτευσεν. Ἀλλ’ ἐπ’ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν ἀνθρωπότητος ἐπιλαβόμενος ἐπιφαίνεται διὰ τῶν τῆς φύσεως ἀεὶ νομίμων, τοῖς πάθεσι δὲ τὸ γένος πιστούμενος, τόκος, καὶ φάτνη, καὶ σπάργα‐ | |
| 25 | να, περιτομὴ, καὶ καθαρμὸς, καὶ νομίμων λίτρων ἀντίδοσις· σταυρὸς ἐπὶ τούτοις, καὶ πάθος, καὶ θάνατος. Ἀλλ’ οὕτω μὲν τὰ πρῶτα τῆς οἰκονομίας ἐν ταπεινῷ τῷ σχήματι, καὶ τῇ χρείᾳ μετρούσης τὴν θέαν· ἐν δὲ τῷ καιρῷ τῆς δευτέρας ἐπιφανείας ἀλ‐ | |
| 30 | λάττει τὸ σχῆμα· οὐκέτι ταπεινὴν, ὡς τὸ πρό‐ τερον, ἀλλὰ φοβερὰν καὶ φαιδρὰν ἐργαζόμενος. βʹ. Ἐκείνης τοίνυν τῆς παρουσίας τὴν δόξαν τοῖς μαθηταῖς ἀναπετάσαι βουλόμενος, ἐλάλησεν· Εἰσί τινες ἐξ ὑμῶν, οἳ οὐ μὴ γεύσονται θάνατον, ἕως | |
| 35 | ἂν ἴδωσι τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐν τῇ δόξῃ τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ. Ὑμεῖς μὲν οὖν πρὸς τὸ ταπεινὸν ἀφορῶντες τοῦ σχήματος ἀγνοίᾳ λογισμῶν τῆς κρυπτομένης σοφίας οὐ καθορᾶτε τὸ βάθος, καὶ μέτρον ὑμῖν τῆς γνώσεως γίνεται τὸ μέ‐ | |
| 40 | τρον τῆς ὄψεως. Τοσοῦτον γὰρ χρόνον ἔχω μεθ’ | |
| ὑμῶν, καὶ οὐκ ἐγνώκατέ με; Οὐκοῦν ἐκκα‐ | 454 | |
456 | λύπτω τι μέρος τῆς ἀθεάτου θέας ὑμῖν, καὶ συνάγω τῇ θέᾳ τὰς μελλούσας ἐλπίδας. Διελέχθην περὶ πάθους ὑμῖν, καὶ τὴν ψυχὴν ἐναρκήσατε· εἶπον, ὅτι σταυρω‐ θῆναί με δεῖ, καὶ φόβῳ τὸν λογισμὸν κατωκλάσατε· | |
| 5 | εἶπον· Εἴ τις θέλει ὀπίσω μοῦ ἐλθεῖν, ἀπαρνησά‐ σθω ἑαυτὸν, καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὑτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι· ἀλλὰ μνήμη πάθους καὶ ὁ τόνος ἐλύετο· Εἶπον· Τί γὰρ ὠφελεῖται ἄνθρωπος, ἐὰν τὸν κόσμον ὅλον κερδάνῃ, καὶ ζημιωθῇ τὴν | |
| 10 | ψυχὴν αὑτοῦ; Καὶ τῷ λόγῳ τὸν φόβον ὑμῶν οὐκ ἐξώρυττον, ἀλλ’ ἔμενε τὸ πάθος ἀήττητον· ἀδωροδό‐ κητον πάλιν εἰσήγαγον κριτὴν, οὐκ ἐξαργυρίζοντα δώροις τὰ πταίσματα, λέγων· Τί γὰρ δώσει ἄνθρω‐ πος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὑτοῦ, καὶ παρ’ ὑμῖν | |
| 15 | ἦν ὁ λόγος ἀμφίβολος. Εἶπον· Ἥξει ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὑτοῦ, καὶ μυθολογεῖν ἐνομί‐ σατε. Ἐπειδὴ τοίνυν ἄφρακτος ὁ λόγος, διδάξουσι τὰ πράγματα· Εἰσί τινες τῶν ᾧδε ἑστώτων, οἵ τι‐ νες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου, ἕως ἂν ἴδωσι τὸν | |
| 20 | Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐν τῇ δόξῃ τοῦ Πατρὸς αὑτοῦ. Ὁ τῆς μελλούσης παρουσίας χρόνος οὐδέπῳ· δεῖ γὰρ παγῆναι σταυρὸν, χειρωθῆναι τὸν ᾅδην, ἐλευθερίας προτεθῆναι τοῖς νεκροῖς διατάγμα‐ τα, ἐκ νεκρῶν ἀναστάντα εἰς οὐρανοὺς ἀνελθεῖν, τὸν | |
| 25 | τοῦ Κηρύγματος ἀγῶνα. Προτεθῆναι τοῖς πᾶσι, διὰ τὸ κήρυγμα κρατῆσαι τὸ Εὐαγγέλιον, καὶ τότε φανῆναι τὸν εὐαγγελιζόμενον· ἀλλ’ ὑμῖν τοῖς ἐμοῖς μαθηταῖς τῆς παρουσίας εἰκόνα προχαρίσασθαι σπεύδω, ἵνα πρόωρον θέαν τρυγήσαντες ἔχητε πίστιν | |
| 30 | τῶν μελλόντων τὰ φθάσαντα. Εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστώτων. —Τινές· οὐ γὰρ πάντες· οὐδὲ γὰρ δημο‐ σιεύω πάντως τὴν θέαν, μενέτω τὸ θεωρηθὲν καὶ μετὰ τὴν θέαν μυστήριον. Ταῦτα εἰπὼν, φησί· Παρα‐ λαμβάνει τρεῖς μαθητὰς αὐτοῦ Πέτρον, καὶ Ἰάκω‐ | |
| 35 | βον, καὶ Ἰωάννην. Τούτους θεατὰς ποιούμενος, τοὺς ἄλλους ἀκροατὰς κατέλιπε· καὶ ἀναγαγὼν εἰς ὄρος ὑψηλόν. Καλῶς, ὑψηλὸν, ἵνα καὶ ὄρος ἔχῃ τὴν ἐξ οὐρανοῦ γειτνείασιν, ὡς ὁ Παῦλος ἐκή‐ ρυττεν· Ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάν‐ | |
| 40 | τησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα· Ζητεῖ καὶ νῦν τόπον | 456 |
457 | συνυψούμενον νέφεσιν. Οἱ μὲν οὖν θεαταὶ εὐπρε‐ πεῖς· ὀφθαλμοὶ δὲ ταῖς ἐλπίσιν ἀνεπετάννυντο, καὶ ἡ ψυχὴ σὺν φόβῳ τῆς θέας τὸν πόθον ὤδινεν. Οὕτω δὲ πρὸς τὸ μέλλον ἀποσκοπούντων, ἀθρόον μεταμορ‐ | |
| 5 | φοῦται Χριστὸς ἔμπροσθεν τῶν μαθητῶν, καὶ τὴν μορφὴν ἐξαλλάττεται, καὶ χιτῶνα φωτὸς ἐνδυσάμενος θέαν ἀστράπτουσαν ἔδειξεν. Ὢ τοῦ θαύματος! Ἐξ ἀνθρωπίνης μορφῆς ἀκτῖνες ἐφέροντο θεϊκαῖς ἐνερ‐ γείαις πεμπόμεναι· εἶδεν ἥλιος, ἃ μὴ πρότερον | |
| 10 | ἔμαθε· φέγγεσι φωτὸς ἑτέρου διδαχθεὶς ἀποκρύπτε‐ ται. Ἔστης, ἥλιε, ποτὲ, νίκην Ἑβραϊκὴν ἐκδεχόμενος· ᾐδέσθης Ἰησοῦν τὸν στρατηγὸν ἐπιτάξαντα, Δεσποτι‐ κὴν προσηγορίαν ὁμοδούλου τιμήσας· νῦν φέγγος εἶδες, ὃ μὴ πρότερον εἶδες. Ταύτην τὴν θεωρίαν οἱ | |
| 15 | τῶν Εὐαγγελίων συγγραφεῖς διηγούμενοι ἄλλος ἄλ‐ λως τὴν λέξιν βιάζονται, παραστῆσαι λόγῳ τὴν θέαν οὐκ ἔχοντες· ὁ μὲν γάρ πού φησιν, Ἔλαμψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ, ὡς ὁ ἥλιος, ὡς ἄλλην οὐκ ἔχων εἰκόνα λαμπροτέραν· ὁ δὲ, Ἔλαμψαν τὰ | |
| 20 | ἱμάτια αὐτοῦ, ὡς τὸ φῶς· οἷς γὰρ, φησὶν, ὁρῶμεν, εἰκάζομεν. Συνηττάσθω καὶ κτίσις, εἰκόνα τοῦ θεά‐ ματος οὐχ εὑρίσκουσα· ὀφθαλμοὶ μαρτυρείτωσαν· γλῶττα γὰρ λέγειν οὐκ ἔμαθε. Ἡ μὲν δὴ θέα τῇ λαμπρότητι τῶν ὁρωμένων τοὺς ὁρῶντας περιαστρά‐ | |
| 25 | πτουσα τὸν μέλλοντα κριτὴν τῆς οἰκουμένης ὑπεσή‐ μανεν. Ὤφθησαν δὲ μεθ’ ὑμῶν παρόντες τὰ τῶν ζώντων καὶ τῶν τεθνεώτων εἰς ἀρετὴν ἀκροθίνια, ἵνα ζώντων ὁμοῦ καὶ τεθνεώτων δικαστὴν τὸν Δε‐ σπότην κηρύξωσι τοῖς παροῦσι. Μωσῆς γὰρ ἀρχηγέ‐ | |
| 30 | της, καὶ ἀρετῆς ποιητὴς, καὶ νομοθέτης γενόμενος, θανάτῳ τοῦ βίου μεθίσταται. Ἠλίας δὲ ζήλῳ θείῳ πυρακτούμενος πυρὸς ἡνίοχος γίνεται, καὶ περι‐ ιππεύσας τὸν ἀέρα τῷ δρόμῳ τοὺς τῆς φύσεως ὑπερήλατο νόμους, ὁδὸν εὑρὼν ἀνωτέραν θανάτου. | |
| 35 | γʹ. Ἐνταῦθα τοῦ λόγου γενόμενος ὑπόμνησον σαυ‐ τὸν τῶν Δεσποτικῶν ἐρωτήσεων, καὶ τῶν παρὰ τῶν μαθητῶν ἀποκρίσεων· οἱ μὲν Ἠλίαν, οἱ δὲ ἕνα τῶν προφητῶν ὀνομάζοντες· ὁρῶντες δὲ νῦν ὑπὸ προφη‐ | |
| τῶν προσκυνούμενον ..... Μωσῆς ἱκετεύει, | 458 | |
460 | Ἠλίας ὑποκύπτει, καὶ Δεσπότην, οὐ δοῦλον τὸν παρόντα μαρτύρονται. Ἀλλ’ ὁ Πέτρος ταῦτα καὶ βλέπων οὔπω διδάσκεται τῇ τῶν θαυμάτων ὑπερβολῇ τὸν λογισμὸν ἐκπληττόμενος. Πόθῳ γὰρ τῆς θέας τῶν | |
| 5 | ἁπάντων ἐπιλανθάνεται, δεσμεύεται τῷ τόπῳ περι‐ χαρείᾳ κρατούμενος. Ποιήσωμεν, φησὶ, τρεῖς σκη‐ νὰς, σοὶ μίαν, καὶ Μωσεῖ μίαν, καὶ Ἠλίᾳ μίαν. Ἐλέγχει τὴν ἄνοιαν (α) συναριθμῶν τὸν Δεσπότην τοῖς δούλοις, ὁμοτίμους τῷ Δεσπότῃ τοὺς ὑπηκόους | |
| 10 | νενόμικεν. Ἀλλ’ οὐκ ἔμεινεν ὁ Πέτρος ἔχων τῆς ἀγνοίας τὸ πάθος· ἄνωθεν γὰρ βροντὴ καταῤῥαγεῖσα σὺν φόβῳ θεραπεύει τὴν ἄγνοιαν, μονονουχὶ ταῦτα τῷ κτύπῳ βοήσασα· Τί τῷ Δεσπότῃ τοὺς δούλους συντάττετε; βούλεσθε μαθεῖν τὸ διάφορον; Οὗτός | |
| 15 | ἐστιν ὁ Υἱός μου [ὁ] ἀγαπητός· ἐκείνους δούλους ἔκτισα, τοῦτον Υἱὸν ἐκ τῆς οὐσίας ἐγέννησα· ἐμός ἐστιν Υἱὸς, κἂν δούλου μορφὴν δι’ ὑμᾶς περιβέβλη‐ ται· ἀπρόσιτον ἔχει τὸ φῶς, κἂν δι’ ὑμᾶς τὰς ἀκτῖνας ἐμέτρησεν. Ὢ μακαρίων ὀμμάτων, νυμφικῶς | |
| 20 | τὸν Χριστὸν ἐστολισμένον θεωρούντων! Μακαρίων ὀφθαλμῶν τὴν φοβερὰν ἡμέραν τῆς κρίσεως ἐν ἡμέρῳ θεωρούντων τῷ σχήματι! ἃ γὰρ ἄλλοι τρέμοντες ὄψονται, ταῦτα χαίροντες ἔβλεπον. Ποία γὰρ ὀμμάτων δύναμις ὑποστῆναι δύναται τὴν φοβερὰν τῆς κρίσεως | |
| 25 | ἡμέραν, ὅταν γῆ μὲν κλονῆται, καὶ θάλασσα, τὰ ἐξ Ἀδὰμ τῶν ἀνθρώπων ἐκβράττουσα σώματα· σα‐ λεύωνται δὲ μετ’ ἄλλων οἱ ἄνθρωποι τὸν φόβον οὐ φέροντες; Ἑλίσσεται γὰρ ὁ οὐρανὸς καθάπερ βασιλέως παριόντος· ἐξαίφνης οἱ δορυφόροι τὰ πρὸ | |
| 30 | θυρῶν συστέλλουσι καταπετάσματα· ἀφαιρεθέντος δὲ οὐρανοῦ προφαίνονται μὲν αἱ τῶν ἀγγελικῶν δυνά‐ μεων σὺν λαμπρότητι τάξεις χίλιαι χιλιάδες ἀγγέ‐ λων, καὶ μύριαι μυριάδες προτρέχουσαι· ὁρᾶται δὲ κατιὼν ὁ Δεσπότης ὑπερβολῇ φωτὸς περιαστράπτων | |
| 35 | τὰ σύμπαντα. Τίς οὖν πρὸς τὴν τῶν ὁρωμένων ἀρκέ‐ σει θέαν; Τίς μετρήσει τὸν φόβον; Εἰ γὰρ ἀστραπῆς λαμπηδόνας ἀθρόους οὐ φέρομεν, ἀλλὰ πρὸς ἔδαφος πολλάκις ἡ αἴγλη τὸν ὁρῶντα κατήγαγε· τί ἄν τις εἴποι αὐτὸν τὸν ἀστράπτοντα θεωρῶν ἀνατέλλοντα; | |
| 40 | Ὅτε σαλπίγγων ἦχοι τοὺς νεκροὺς ἐκ τῶν τάφων κα‐ λοῦσιν, ὅτε μνημάτων ἀναῤῥήγνυνται θῆκαι τοὺς δεσμώτας ἐκπέμπουσαι, ὅτε κρίνονται προθέσει καὶ πράξεις καὶ λογισμῶν ἐνθυμήματα, ὅτε προσ‐ άγεται δεσμώτης ὁ διάβολος τυραννικῶν λογισμῶν | |
| 45 | εἰσπραττόμενος δίκην, ὅτε μερίζονται τῶν ἀνθρώπων ἀγέλαι, τίς ποίᾳ μερίδι ἀποκεκλήρωται; τίς τοῦ δικάζοντος Χριστοῦ, ἢ τοῦ κατακρίτου λῃστοῦ, ὅτε | |
| ζῶντες ὁμοῦ καὶ τεθνεῶτες συῤῥέουσι; Μία γὰρ | 460 | |
461 | πάντων ἡ προσκύνησις γίνεται· ἐπειδὴ τὸ τῆς ἀνα‐ στάσεως τάχος, τῶν ἀλλασσομένων τοὺς νεκροὺς ἰσοδρόμους ἐργάζεται, κατὰ τὴν τοῦ μακαρίου Παύ‐ λου φωνήν· Ὅτι ἡμεῖς οἱ ζῶντες, οἱ περιλειπόμε‐ | |
| 5 | νοι, οὐ μὴ φθάσωμεν τοὺς κοιμηθέντας· καὶ οὐκ ἔστι νεκρὸς τῶν ζώντων διὰ τὸν τάφον ἀργότερος. Καὶ πάντες τὴν τούτου ψῆφον σὺν φόβῳ μένουσιν, οὐκ εἰδότες εἰ ἄρα ἀκούσουσι, Δεῦτε, οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, ἢ, Ὑπάγετε εἰς τὸ σκότος τὸ | |
| 10 | ἔξω, τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγ‐ γέλοις αὐτοῦ. Ὅτι ζυγοστατήσας τὰ ἔργα προσφόρῳ τέλει περιγράφει τὰ πράγματα. Ταύτης ἄρα τῆς θέας τὰς εἰκόνας τοῖς ἀποστόλοις ὁ Δεσπότης δεδώ‐ ρηται. Ὃν ἡμεῖς τὸν φόβον λογιζόμενοι, μεταβάλω‐ | |
| 15 | μεν πρὸ τοῦ χρόνου τὸν τρόπον, ἐκ πράξεων ἀγαθῶν παῤῥησίαν ἐμπορευσώμεθα, καὶ πρὸ τοῦ τῆς κρί‐ σεως καιροῦ τὴν ἀπολογίαν προμελετήσωμεν· μὴ συγκατακριθῶμεν ἐχθρῷ κρινομένῳ, ἀλλὰ Χριστῷ φι‐ λοῦντι πρὸς οὐρανὸν συνανέλθωμεν, Κληρονόμοι Χρι‐ | |
| 20 | στοῦ, συγκληρονόμοι δὲ γενόμενοι Θεοῦ· ὅτι αὐτῷ ἡ δόξα, καὶ ἡ τιμὴ, καὶ ἡ προσκύνησις σὺν τῷ ἀνάρχῳ Πατρὶ, καὶ τῷ παναγάθῳ, καὶ ζωοποιῷ, καὶ ὁμοουσίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | |
| 25t | ΛΟΓΟΣ ΜΑʹ. | |
| 26t | Ἐγκώμιον εἰς τὸν ἅγιον πρωτομάρτυρα τοῦ Χρι‐ | |
| 27t | στοῦ Στέφανον, καὶ περὶ τῆς τῶν τιμίων αὐτοῦ | |
| 28t | λειψάνων ἀνευρέσεως· | |
| 31 | Τὰς μὲν οὖν λαμπρὰς καὶ ὁλοφαεῖς τοῦ μάρτυρος τῶν μαρτύρων νικηφόρους μαρμαρυγὰς, καὶ τῆς κο‐ ρυφῆς πάντων τῶν ἀθλησάντων· τοῦ ἐξάρχου τῆς εἰς Χριστὸν ὁμολογίας· τοῦ στεφανίτου τῆς οἰκουμένης· | |
| 35 | τοῦ κατὰ πάντων τῶν ἄθλων βεβηκότος, Στεφάνου τοῦ τὸ μαρτύριον καταδείξαντος, ἱκανῶς αἱ ἱεραὶ βί‐ βλοι ἐντὸς τῶν ἐκκλησιαστικῶν δαπέδων ὁσημέραι κηρύττουσαι ἐπισήμους ἀπέφηναν. Ἀλλ’ ἐπειδὴ τὸ ἐπίδοξον καὶ πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης ἀοίδιμον πάθος | |
| 40 | τοῦ μάρτυρος παμφάνοντος μαρμαρυγαῖς ἀστράπτει τὰς λαμπηδόνας, καὶ ὁ εὐκλεὴς στέφανος τοῦ Στεφά‐ νου κατὰ κόσμον διαλάμπων τὰς τῶν εὐσεβεστέρων ψυχὰς ἐρεθίζων οὐ παύεται· εἰκότως ἂν ἐκείνης τῆς ἐλλάμψεως ἐπιδέεται ὁ φράζων τὰ τούτου ἐγκώμια, | |
| 45 | καὶ τὴν ἄνωθεν ἐπιβοᾷ συνέργειαν, ἵνα ἐκεῖθεν φαει‐ νόμενον τὸ ὄμμα τῆς διανοίας, βραχυτάτου τινὸς χα‐ ρακτῆρος τῶν ἐκείνου ἀρετῶν ἐκ μέρους ἐπιφαῦσαι δυνήσηται. Τὰ γὰρ ἐπίδοξα τῶν ἐκείνου θαυμάτων ἐκλάμποντα τὴν ἡλιακὴν ἀκτῖνα, συσκιάζουσι τὰς | |
461(50) | ὄψεις τῶν ἐντυγχανόντων τοῖς τούτου παθήμασιν. Ἀλλ’ ἐπειδὴ καὶ τὰ τῶν ἔργων ὠγύγια, καὶ τὰ εὐμε‐ γέθη τῶν σωμάτων οἶδεν καὶ ἡ βραχυτάτη σφραγὶς χαρακτῆρσιν ἐναγκαλίζεσθαι· τοσοῦτον ἡ βρότειος γλῶσσα βιάζεται τὰ πλῆκτρα τοῦ λόγου ταῖς εὐφημίαις ἀνακινεῖν πειρωμένη, ὅσον ἰσχύει πόθος, καὶ | |
| 55 | ζῆλος ἐπιτρέπει φιλοθείας. Ὅπερ γάρ ἐστιν κόρη ἐν ὀφθαλμῷ, τοῦτό ἐστιν ὁ πολύτλας Στέφανος ἐν τοῖς ἁπανταχοῦ μάρτυσιν | |
| ἱδρύμενος, τοῖς βασιλείοις τῶν παθημάτων ἀγλαϊζό‐ | 462 | |
464 | μενος. Καὶ ὥσπερ ὁ νόμος τῆς φύσεως, τὴν μέλιτταν στρατηγεῖσθαι ὑπὸ τοῦ ἐξάρχου παρασκευάζει, οὐ πρότερον τῶν σίμβλων ἀφιπταμένην, πρὶν ἂν ὁ βασι‐ λεὺς τῆς πτήσεως ἀφηγήσεται. Οὕτως καὶ ὁ θεοπρε‐ | |
| 5 | πὴς ἐσμὸς τῶν μετὰ ταῦτα μαρτύρων, μὴ προηγη‐ σαμένου τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς εἰς Χριστὸν ὁμολογίας, οὐκ ἂν τὴν πτῆσιν τὴν πρὸς οὐρανοὺς ἀνεπτερώθη, καὶ τὸ παθεῖν ἐνενόησεν, εἰ μὴ πρότερον οὗτος ὁ τῆς εὐ‐ σεβείας ἀγωνιστὴς τοὺς καλλινίκους προδραμὼν ἀν‐ | |
| 10 | εδήσατο τῷ πάθει. Παρὰ μὲν γὰρ τὸν καιρὸν τῆς κατὰ τὸν βίον ἐπιδημίας ἔβρυεν τὴν εὐσέβειαν, κωμῶν τὰς μακαρίας τῶν Χριστιανῶν ἐλπίδας· ἐπήγαζεν τὰ νά‐ ματα τῆς διδασκαλίας· ἤνθει τὰς ἀρετὰς τῆς εὐσε‐ βείας ἐπυρπόλει τὰς αἰσθήσεις τοῖς κατὰ Θεὸν πόθοις | |
| 15 | ἀναπτόμενος· ὤξυνε γλῶτταν ταῖς εὐφημίαις· εὐρυ‐ τάτῳ στόματι ἐνεχρόνιζε ταῖς ψαλμῳδίαις· τὸ ὄμμα τῆς καρδίας νύκτωρ τε καὶ καθ’ ἡμέραν ἐκίνει πρὸς θεολογίαν. Κέρδος αὐτῷ τὰ πνευματικά· βρῶσις αὐ‐ τῷ, καὶ πόσις τὰ θεοφιλῆ· φιλόχριστος τὸν τρόπον· | |
| 20 | ὅλος πρὸς ἀρετὴν βλέπων· ποικίλλων τὰ τῆς εὐσε‐ βείας κατορθώματα· νύκτωρ ἄϋπνος· ἐγρηγορὼς τὴν εὐλάβειαν· διεγηγερμένος τὸν λόγον· ἀκαταμάχητος πρὸς τὴν ἀλήθειαν· ὑπερασπίζων τοῦ δικαίου· ἀκά‐ μας τὴν διδασκαλίαν· ἐντελεχῶν τὰς παραινέσεις· δι‐ | |
| 25 | δάσκων τὰ φιλόχριστα· ὑπὲρ πᾶσαν ἡδονὴν τοῖς Χρι‐ στοῦ παθήμασιν ἐφαιδρύνετο· ἀνάπαυσις αὐτῷ, τὸ παθεῖν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας. Ἔχαιρεν τοῖς κινδύνοις ἐπαῤῥησιάζετο τοῖς θεοφιλέσιν· συνῄσχυνεν Ἰου‐ δαίους διακατηλέγχετο Φαρισαίους· τοῖς προφητικοῖς | |
| 30 | μηνύμασι τὰ τοῦ Χριστοῦ παθήματα σοφῶς ἐπεδεί‐ κνυεν· ἐχαλίνου τὰς τῶν ῥητόρων εὐγλωττείας· ἔτε‐ μνεν τὸ πέλαγος τῆς εἰδωλολατρείας· ταῖς θεολογίαις συνηγόρει· τῆς ἀγνοίας ἤλεγχε τὴν ἀγνωσίαν· ἐδρα‐ πέτευε ἡ κακία· ἐπαῤῥησιάζετο ἡ θεογνωσία· ἐκ πο‐ | |
| 35 | δῶν ἐγίνοντο αἱ μιαιφωνίαι· πᾶν ὕψωμα κατεφέρετο τῇ τοῦ Στεφάνου φιλοσοφίᾳ. Πᾶσα ταπείνωσις ὠγκοῦ. τὸ πρὸς ὕψος· ἤγειρεν πτωχοὺς ἀπὸ γῆς, καὶ πένη‐ τας ἀπὸ κοπρίας. Ἐλάλει πρὸς τοὺς παρατυγχάνον‐ τας· ἤλεγχεν, καὶ οὐ συγκατεφέρετο· καὶ τὸν Παῦ‐ | |
| 40 | λον πρὸ τοῦ Παύλου μιμούμενος, μᾶλλον δὲ αὐτοῦ τοῦ Παύλου διδάσκαλος γενόμενος· ὁ μὲν γὰρ πρῶ‐ τος, ὁ δὲ δεύτερος τὴν περὶ Χριστοῦ ἤκμαζεν φι‐ λοσοφίαν· ὁ μὲν γὰρ μετὰ τὸν Στέφανον ἐδημηγόρει τὰ τῆς εὐσεβείας κηρύγματα· ὁ δέ γε Στέφανος, μετ’ | |
| 45 | οὐ πολὺ τῆς Χριστοῦ παρουσίας ἤνθει τὰ τῆς εὐσε‐ βείας γνωρίσματα. Ἠγλαΐζετο ὁ ἀκάμας τῷ θεο‐ πρεπεῖ λόγῳ· Ἀγώνισαι, λέγων, περὶ τῆς ἀληθείας ἕως θανάτου, καὶ Κύριος πολεμήσει ὑπὲρ σοῦ. Ἠγωνίσατο τοὺς ἑκουσίους ἀγῶνας· ὑπέμεινε τὸ αὐτοπροαίρετον μαρτύριον· τὸν αὐθαίρετον ἀνεδέξατο θάνατον· πρῶτος πάντων ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρήσας, πρὸ πάντων καὶ τοὺς Χριστοῦ στεφάνους ἐδέξατο. | |
464(50) | Ὢ μάκαρ ἀθάνατε! Σὺ γὰρ καὶ τὴν παναργαλέον καὶ δυσήνιον τῶν Ἰουδαίων κακίαν κατέσβεσας. Σοῦ καὶ τὸ θεοείκελον πρόσωπον τὰς ἀγγελικὰς μαρμαρυ‐ γὰς τηλαυγῶς διαλεγομένου ἀπέστιλβεν, θεῖα νάματα μαρτυρούσης τῆς θεοπρεποῦς Γραφῆς. «Ἐμβλέψαν‐ | |
| 55 | τες γὰρ, φησὶν, Ἰουδαῖοι εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ, ἴδον αὐτὸ ὡσεὶ πρόσωπον ἀγγέλου» Ὦ ἐπίγειε ἄγ‐ γελε! ὦ ἐπουράνιε ἄνθρωπε! Ἀνθρώποις συμβιο‐ | |
| τεύων, τῶν κατ’ οὐρανὸν δυνάμεων τὴν θέαν ἐχαρα‐ | 464 | |
465 | κτήριζες. Ἐπάλαισας ταῖς ἀντικειμέναις δυνάμεσιν· ἐνίκησας τοὺς ἀντιδιατεταγμένους δαίμονας. Μαχόμε‐ νος τῆς διαβολικῆς κακίας τὴν πανουργίαν οὐ κατε‐ πλάγης· οὐδὲ τῶν ἀσωμάτων δαιμόνων τὸν στρατόν. | |
| 5 | Οὐκ ἐδειλίασας τὸ ἄτακτον πλῆθος τῶν Ἰουδαίων, οὐ ξίφη ἠκονημένα. Τοῦ λίθου τοῦ ἀκρογωνιαίου μιμη‐ τὴς τυγχάνων, τῇ τῶν λίθων βολῇ ἀνεδήσω τοὺς στε‐ φάνους τοῦ μαρτυρίου. Καὶ θαυμαστὰ μὲν ταῦτα καὶ ἐπίδοξα λίαν, καὶ ἐν τῷ νῦν καιρῷ ἀποπληρούμενα· | |
| 10 | πολὺ δὲ θαυμασιώτερον, καὶ σφόδρα ἐκπληκτικώτε‐ ρον τὸ ὑπὸ τοῦ μακαρίου τούτου ἐπιδειχθὲν μαρτύριον. Νέον γὰρ ἦν τὸ κήρυγμα τῆς εὐσεβείας, καὶ κο‐ μιδὴ ἐκείνους τοῖς χρόνοις νεώτερον ἐξαγγέλλειν τὴν εἰς Χριστὸν εὐσέβειαν. Ἤκμαζε τὰ τῶν Ἑλλή‐ | |
| 15 | νων· ἤνθει τὰ τῶν Ἰουδαίων· ἐκώμα τὰ τῶν Φαρι‐ σαίων· οὐδαμοῦ θεογνωσία· παντί τε καὶ πανταχοῦ ἐκέχυτο τὸ σκότος τῆς εἰδωλολατρείας. Ἀνὰ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην ἐβασίλευεν ὁ ζόφος τῆς φονοκτονίας. Οὐ βασιλεὺς εὐσεβὴς, οὐκ ἄρχων θεοφιλὴς οὐχ ἡγού‐ | |
| 20 | μενος ἐλεήμων. Τὰ πάντα νὺξ μέλαινα, καὶ ἡ τῶν δαιμόνων ἐπεβόσκετο μανία. Στέφανος μόνος ἐπὶ τὸ ὄρος τῆς φιλοσοφίας ἐκαθέζετο, κατέχων μὲν τὴν λαμπάδα τῆς πίστεως, συσκιαζόμενος δὲ ὑπὸ τῆς ἄγαν τῶν οἰκητόρων κακοπραγίας, τῷ πάντα ἄνθρω‐ | |
| 25 | πον μεθύειν τὴν πλάνην τῆς ἀγνωσίας. Ἀλλ’ οὗτος ὁ μακάριος ἑαυτῷ νόμος· μᾶλλον δὲ καὶ τοῖς μετέπειτα στήλη εὐσεβείας, καὶ διδάσκαλος τῆς χάριτος ἀν‐ εφαίνετο. Οὐκ εἶχε προγραμμόν· οὐχ ἡγούμενον· οὐ πρῶτον ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρήσαντα· οὐδεὶς τὴν δι’ | |
| 30 | αἵματος ὁμολογίαν ἦν ἐπιδειξάμενος· οὐδεὶς τὰ σω‐ τηριώδη τῶν παθημάτων ὑπὲρ τῆς δεσποτικῆς ἐν‐ ανθρωπήσεως ἐνεδήσατο. Μόνος οὗτος ὁ μακάριος τὸ ἀρχέτυπον τοῦ μαρτυρίου ἐκ τῆς οἰκείας εἵλκυσε προ‐ αιρέσεως. Αὐτὸς ἑαυτοῦ διδάσκαλος γενόμενος, ὑπ‐ | |
| 35 | έδειξε τὴν ὁδὸν τῆς σωτηρίας. Ἐνομοθέτησε τὴν δι’ αἵματος περὶ Χριστοῦ διάθεσιν· ἔπηξε νόμους πύλας οὐρανίους ἀνοίγοντας, συνεργούσης αὐτῷ τῆς ἄνωθεν βοηθείας. Ἐθέσπισε δόγματα ξεναγοῦντα εἰς παρά‐ δεισον. Ὥρισεν διατάξεις τελειούσας τοῖς παθήμασιν. | |
| 40 | Λίθοις βαλλόμενος ἐξεπόνει τὴν εὐσέβειαν. Λιθοβο‐ λούμενος, ὑπὲρ τῶν βαλλόντων λίθους, ηὔχετο. Οὐκ ἐχώρισεν αὐτὸν τῆς εὐχῆς ὁ κίνδυνος. Οὐ διέλυσεν αὐτοῦ τὴν ὁμολογίαν τὸ βροτοκτόνον τῶν Ἰουδαίων. Πρὸ τῆς πόλεως ἐλιθάζετο, ὁ πάσης πόλεως πρόμα‐ | |
| 45 | χος. Τὸ τεῖχος τὸ ἀῤῥαγὲς πρὸ τῶν τείχεων ἐφονεύε‐ το. Ἀλλ’ οὐκ ἠρέμησεν ἡ γλῶσσα τῆς εὐφημίας· οὐχ ἡσύχασεν τὸ στόμα τῆς εὐφωνίας. Οὐκ ἐπαύσατο ἡ ψυχὴ τῆς θεολογίας. Καὶ τὸ μὲν σῶμα τοῖς λίθοις συνετρίβετο, τὸ δὲ πνεῦμα τῇ εὐχαριστίᾳ ἐσφίγγετο. | |
465(50) | Ἐμιμεῖτο τὸν ἑαυτοῦ Δεσπότην, λέγοντα· Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς, οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσιν. Ἐκτή‐ σατο καὶ οὗτος τὴν ἱερὰν εὐφωνίαν· ἀνοίξας γὰρ τὸ θεολόγον αὐτοῦ στόμα ἀπεφθέγξατο· Κύριε, μὴ στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην. Ὦ παναοίδιμε μάκαρ! ὦ τρισόλβιε μάρτυς! ὦ | |
| 55 | αὐτόπτα τοῦ Μονογενοῦς! ὁ ἐν τοῖς τῶν οὐρανῶν ὑψώμασιν ἐπὶ γῆς ὢν, θεασάμενος ἑστῶτα τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου αὐτὸν τὸν Θεὸν λόγον σοι τὰ βραβεῖα | |
| οὐρανόθεν ὀρέγοντα ἐκεῖνο τὸ θεοπρεπὲς καὶ φρικτὸν | 466 | |
468 | μυστήριον ἐν τῷ σῷ μαρτυρίῳ θεωροῦντες, ἐκπλητ‐ τόμεθα· ἐξιστάμεθα τῶν ὑπερκοσμίων σου θεωροῦν‐ τες φιλοτιμούμενα τῆς ἀθανασίας τὰ γνωρίσματα. Σχίζονται οἱ οὐρανοὶ πρὸς τὴν σὴν ἐπάνοδον εὐτρε‐ | |
| 5 | πιζόμενοι. Αἱ κατ’ οὐρανὸν δυνάμεις κατοπτεύουσι τῶν σῶν παθημάτων τὸ ἀθάνατον κλέος. Ὁ ἀρχὸς στρατηγὸς τῆς κατ’ οὐρανὸν εὐταξίας ἐφορᾷ τοῦ σοῦ μαρτυρίου τὰ κατορθώματα. Ἐκπληττόμεθά σου, παναοίδιμε μάκαρ, τὸ φιλόχριστον· τὸ καρτερι‐ | |
| 10 | κόν σου καταπληττόμεθα· τὸ ὑπομονητικόν σου ἀσπα‐ ζόμεθα. Προσκυνοῦμέν σου τὸ μαρτύριον, τοὺς ἄθλους περιπτυσσόμεθα· ἐναγκαλιζόμεθα τὰ παθήματα· δο‐ ξάζομέν σου τοὺς ἀγῶνας· ἀνυμνοῦμεν τὴν ἀγωνοθέν‐ την· εὐλογοῦμεν τὸν τοὺς στεφάνους βραβεύσαντα· | |
| 15 | δοξάζομεν τὸν χαρισάμενόν σοι τὸ σθένος· γεραίρο‐ μεν τὸν παρασχόντα σοι τὴν δύναμιν· καθικετεύομεν τοῖς σοῖς καταγῆναι βασιλείοις· παρακαλοῦμεν ταῖς σαῖς πρεσβείαις τῆς τῶν ἡμαρτημένων ἀπολαῦσαι συγχωρήσεως. | |
| 20 | Σὲ γὰρ, παναοίδιμε μάκαρ στρατιῶτα τοῦ μεγάλου Βασιλέως, τὸν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας ὑπομείναντα θά‐ νατον, ἄνδρες συνεκόμισαν καθωσιωμένοι πρὸς τὴν εὐλάβειαν, καὶ ἔθαψαν τὸ λείψανον ἐν τόποις γειτνιά‐ ζουσιν τῇ νέᾳ Ἱερουσαλήμ· ὅπερ ἡ τῶν αἰώνων μνή‐ | |
| 25 | μη ἀποκρύψαι οὐ δύναται· ἀλλὰ θησαυρὸς ὢν πολυ‐ τελὴς, ἐκρύπτου μὲν ἐν τῇ γῇ, διέλαμπες δὲ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Διὰ τοῦτο ἡμεῖς μακάριοι οἱ καταξιωθέν‐ τες τῶν καιρῶν τῶν τὴν σὴν φανέρωσιν κηρυξάν‐ των. Ἡ δὲ εὕρεσις τοῦ πανολβίου σώματος τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον. | |
| 30 | Κατὰ ἀγρόν τινα τῇ τῶν Ἑβραίων γλώττῃ καλού‐ μενον Παργαμαλὰ κατέκειτο· ὑπὸ μὲν τῆς ἀχλύος τῶν χρόνων ταῖς μνήμαις καλυπτόμενος· τῷ δὲ φεγ‐ γοβόλῳ πνεύματι δᾳδουχῶν τὴν λαμπάδα τῆς πί‐ στεως. Καὶ τὸ μὲν ὀστράκινον σῶμα κατὰ τὸν κοινὸν | |
| 35 | τῆς φύσεως νόμον διελέλυτο· ὁ δὲ πυρσὸς τοῦ μαρτυ‐ ρίου φεγγοβόλοις μαρμαρυγαῖς ἀνήπτετο, κηρύττων τοῦ δικαίου τὰ λείψανα. Καὶ ἡ τῶν ὀστέων ἁρμονία ἀπέσωζε τὰς ἀθανάτους μνήμας τοῦ μάρτυρος διὰ τὸ εἰρημένον παρὰ τῇ Γραφῇ· Φυλάξει Κύριος πάντα | |
| 40 | τὰ ὀστὰ αὐτῶν· ἓν ἐξ αὐτῶν οὐ συντριβήσεται. Εἶ‐ χεν δὲ ὁ τύμβος πλάκα ὑποχθόνιον ἐπικείμενον, ἐοι‐ κυῖαν μιᾷ τῶν ἐμφερομένων ἐν τῇ Μωσαϊκῇ ἱστορίᾳ. Ἐνέφερεν δὲ καὶ ἐπιγραφὴν, μίμημα φέρουσαν τῆς ἐπὶ τοῦ Δεσποτικοῦ σταυροῦ γεγραμμένης· καὶ ὥσ‐ | |
| 45 | περ ἐκεῖ ἐπεγέγραπτο Ἑβραϊστὶ, Ἑλληνιστὶ, Ῥω‐ μαϊστὶ, οὕτως καὶ ἐνταῦθα ἐγκεχάρακτο τὸ ὄνομα τοῦ μάρτυρος τῇ Ἑβραϊκῇ διαλέκτῳ, Χελιήλ· ὅπερ ἑρμηνεύεται Στέφανος. Ἔπρεπεν γὰρ διὰ πάντα τὸν ὑπὲρ τοῦ σταυροῦ ὑπομείναντα τὸ μαρτύριον, πάντα | |
468(50) | ἐπικομίζεσθαι τοῦ σταυρωθέντος τὰ σύμβολα. Ἑαυτὸν γοῦν ἀποκαλύπτει ὁ μακάριος. Ὥσπερ ἑωθινὸν φῶς αὐγάζων, καὶ τὰς φωτεινὰς μαρμαρυγὰς ἐμελανοζόμενος τοῖς ὁρῶσιν ἀπέλαμπεν. Ὥσπερ γὰρ λίθον τίμιον μαρμαίροντα ταῖς ἀστραπαῖς ἑαυτὸν ἀν‐ | |
| 55 | έδειξεν. Ἐμφανίζεται δὲ πρεσβυτέρῳ τοῦ τόπου, ἀνδρὶ λίαν περὶ τὴν εὐσέβειαν ἀσχολουμένῳ, καὶ σφό‐ δρα ἐκπονοῦντι τὰ θεοφιλέστερα. Ἀποκαλύπτεται δὲ καὶ τῷ ὅσια φρονήσαντι ἐπισκόπῳ Ἰωάννῃ τῆς ἐν‐ | |
| δόξου Ἱερουσαλὴμ, διαπραξαμένῳ ὅσα θέλει ὁ Θεός. | 468 | |
469 | Ὁμοίως δὲ καὶ ἄλλοις ὀπτάνεται ἐπισκόποις, ἄγαν πρὸς τὴν εὐσέβειαν τεθεραπευμένοις. Ἀποκαλύπτεται δὲ αὐτοῖς ὁ μακάριος εἰς ἄγγελον φωτὸς χρηματίζων, καὶ παρακελευόμενος περὶ τῆς τοῦ λειψάνου μετακο‐ | |
| 5 | μιδῆς, συμφώνοις τοῖς ῥήμασιν, ἐν ἑνὶ σχήματι, ἐν μιᾷ ὀπτασίᾳ ἑκατέροις ἐνεφανίζετο. Ἀποτίθεται δὲ τοῦ μακαρίου τὸ λείψανον κατὰ τὸ αὑτοῦ τοῦ Στεφά‐ νου θέλημα πρὸ τῶν τειχίων τῆς Ἱερουσαλὴμ, ἔνθα λιθοβοληθεὶς, τὸν ἁπανταχοῦ τῆς οἰκουμένης βοώμε‐ | |
| 10 | νον ἐπιδόξως ἀοίδιμον ὑπομείνας θάνατον, τοὺς λαμ‐ προὺς τοῦ μαρτυρίου ἀνεδήσατο στεφάνους· ἐπαξίας τῆς ἐκείνου μνήμης, καὶ τῶν ἐκείνου πόνων, καὶ τῶν εὐκλεεστέρων ἀγώνων Ἐκκλησίας οἰκοδομηθείσης ὑπὸ τῶν νῦν τὸν ἔνδοξον καὶ περίβλεπτον θρόνον Ἰα‐ | |
| 15 | κώβου διακοσμοῦντος Ἰουβεναλίου· ἀνδρὸς ἐν ᾧ καὶ ὁ λόγος, καὶ ὁ τρόπος, καὶ ὁ βίος, τό, τε ἀμώμητον, καὶ ἐπίδοξον, καὶ φιλόθεον τοῦ αὐτοῦ Ἰακώβου ἀποσώζε‐ ται, μίμημα ἀκριβὲς, τυγχάνοντος τῆς ἐκείνου φιλο‐ θείας· ὅστις καὶ τὴν ἐπίδοξον καὶ σωτηριώδη τοῦ Κυ‐ | |
| 20 | ρίου προσκυνουμένην ἀρξάμενος ἐπετέλεσεν γένναν· ἧσπερ αἱ φθάσουσαι γενεαὶ τῶν καλῶν, εἰ σπουδή· μᾶλλον δὲ ταῖς αὐτοῦ εὐχαῖς, ἀπολαύειν καταξιοῦνται. Ὦ καλλινίκε! ὦ παναοίδιμε καὶ τρισόλβιε καὶ μα‐ κάριε! ὦ Στέφανε μάρτυς τὰ ἄνθη εὐωδιάζων τῆς | |
| 25 | εὐσεβείας! ὦ ἐργαστήριον ἀρετῶν! ὦ πανδοχεῖον πνευματικῶν κατορθωμάτων! ὦ λαμπτὴρ ὁ τὸ πρωῒ ἀνατέλλων. Καὶ γὰρ σὺν ἀνθρώποις βιοτεύων, δι‐ έλαμπες σημεῖα, καὶ τέρατα καὶ διάφορα ἰάματα ἐπιδεικνύμενος· τὰς ἀντικειμένας δυνάμεις κολάζων, | |
| 30 | καὶ τοὺς ἀντιταττομένους δαίμονας βασανίζων ταῖς ἐνεργείαις. Πρωτοστάτα τῶν μαρτύρων, συνόμιλε τῶν ἀποστόλων, ἐπαινοῦμέν σου τοὺς ἀγῶνας· περι‐ πτυσσόμεθα τοὺς ἱδρῶτας· καλλωπιζόμεθα τῷ μαρ‐ τυρίῳ. Ὦ αὐτόπτα τοῦ Μονογενοῦς, ἀνεῳχθέντων τῶν | |
| 35 | οὐρανῶν ἴδες τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἑστῶτα ἐκ δε‐ ξιῶν τῆς δόξης, καθὼς ἔπρεπεν τὸν πρῶτον θεάσα‐ σθαι τῶν μαρτύρων· καὶ ὥσπερ ἐπὶ τῶν Ὀλυμπια‐ κῶν ἀγώνων οἱ ἀγωνοθέται νικητὰς βραβεύουσιν· οὕ‐ τως ὁ μέγας ἀγωνοθέτης Χριστὸς, ὑπὲρ οὗ καὶ συν‐ | |
| 40 | εκρότησεν τοὺς ἀγῶνας, καὶ τοὺς ἄθλους ὑπέμεινεν ἄνωθεν ἑστὼς, τὰ βραβεία καὶ τοὺς στεφάνους θαυμά‐ ζων ἀπέσωζεν τοῦ ἰδίου ἀθλητοῦ, ὅνπερ ἐπήλειφεν τὰς ὑπομονὰς ἐκπληττόμενος. Ἐκχυθέν σου τὸ αἷμα, τῆν γῆν τῆς εἰδωλολατρείας ἀπέλυσεν· τοῖς | |
| 45 | πνιγμοῖς τὸν αἰθέρα θολωθέντα ἐκάθαρεν. Πᾶς τόπος τοῖς σοῖς λειψάνοις φαιδρυνόμενος ἁγιάζεται. Πᾶσα ἡ γῆ κατευλογουμένη ταῖς σαῖς εὐλογίαις καταλαμ‐ πρύνεται! Ὦ λαμπρὸν, καὶ τῷ ἡλίῳ τῆς δικαιοσύνης καταλαμπόμενον μαρτύριον! Σὺ κοπιάσας συμβασι‐ | |
469(50) | λεύεις τῷ Βασιλεῖ τῶν βασιλευόντων, καὶ Κυρίῳ τῶν κυριευόντων. Προσκυνοῦμεν αὐτοῦ τὸ κράτος· ὑπερ‐ υψοῦμεν αὐτοῦ τὴν δύναμιν· σεβόμεθα τὸν τῶν καλῶν δοτῆρα, τὸν φωστῆρα, τὸν λυτρωτὴν, τὸν εὐεργέτην, τὸν ἄφθονον, τὸν φιλάνθρωπον, τὸν φιλόδουλον Δεσπό‐ την, τὸν τοῦ Στεφάνου στέφανον· αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. | |
| 55 | Ὦ πόσα ἐπάλαισεν ὁ πολυσχιδὴς διάβολος! ἡ ῥίζα τῆς ἁμαρτίας, ὁ σύμβουλος τῆς παραβάσεως! Πᾶσαν ἐπήγαγεν τῷ δικαίῳ τὴν θάλασσαν· Ἰουδαίους ὤξυ‐ νεν· τὸ πικρὸν τῶν Ἑλλήνων ἐτάραξεν· Φαρισαίους ἐξέμῃνεν πρὸς τὴν τοῦ μακαρίου φονοκτονίαν. Οἱ μὲν | |
| 60 | γὰρ λίθοις ἔβαλλον· ἄλλοι δὲ αἰκίζοντες εἷλκον ἔξω | 470 |
472 | τῶν τειχῶν πρὸ τῆς πόλεως τὸν αὐθαίρετον ἀθλητήν· τὸν ἀνίκητον στρατιώτην· τὸν στόλον· τὸν πρόμαχον· τὸν πρόβολον τῆς εὐσεβείας· πάντα γὰρ ἐκίνησεν ὁ ἀρχέκακος διάβολος· κονιορτοὺς ἤγειρεν· τὸν ἀέρα | |
| 5 | συνέχεεν· συνεκαλεῖτο τοὺς λεγεῶνας τῶν δαιμόνων, ἵνα τοῦ μάρτυρος μεταθήσῃ τὴν πρόθεσιν· ἵνα μετα‐ στήσῃ αὐτὸν τῆς εὐσεβείας· ἵνα ἀποβουκολήσῃ αὐτὸν πόῤῥω τῆς περὶ Χριστοῦ ὁμολογίας ἀλλ’ οὐχ ἑάλω ὁ ἀκάμας· οὐκ ἐνέδωκεν ὁ πολύτλας· οὐ κατεπλάγη ὁ | |
| 10 | μάρτυς· οὐκ ἠρνήσατο τὴν εὐσέβειαν μέχρι αἵματος· ἀντικατέστη πρὸς τὴν ἁμαρτίαν. Τοῦτο γὰρ τὴν ἀρ‐ χέκακον ἐξέμαινε δαίμονα πρὸς τὴν τοῦ μάρτυρος ἁψιμαχίαν, ἵνα ἐπιτειχίσας αὐτῷ τὸν ἐπὶ τοῖς κακοῖς φόβον, παρασκευάσῃ ἀρνησάμενον τὴν εἰς Χριστὸν | |
| 15 | ὁμολογίαν, προτιμήσειν τῆς αἰωνίου ζωῆς τὴν τοῦ παρόντος βίου ἀπόλαυσιν· τὰς τρικυμίας προσῆγεν, καὶ τὴν πέτραν οὐκ ἐκίνει. Τὴν πανοπλίαν ἐτίναξεν, καὶ τὸν στρατιώτην οὐκ ἔτρωσεν· τὰ πεπυρωμένα βέλη ἐτόξευσεν, καὶ τὸν ἀριστέα οὐκ ἔβαλεν. Ἐβάλ‐ | |
| 20 | λετο μὲν γὰρ, καὶ οὐ κατεβάλετο. Τὸ δένδρον ἐτίνα‐ ξεν, τοῦ δὲ καρποῦ οὐχ ἥψατο. Τὸ σῶμα ἐτραύετο, καὶ ἡ πίστις ἐνεανιεύετο· τὸ αἷμα ἐχύνετο, καὶ ἡ πίστις ἐπήγαζεν. Ἴδες, ὦ φιλόθεε, ἐμπαράσκευον στρατιώτην; ἴδες πέτραν ἀκίνητον; ἴδες τεῖχος ἀσάλευτον; ἴδες καρ‐ | |
| 25 | πὸν πλατυνόμενον; ἴδες πύργον μὴ διορυττόμενον; ἴδες διάβολον αἰσχυνόμενον; ἴδες Θεὸν δοξαζόμενον; ἴδες τὸν ἄπληκτον στεφανούμενον; ἴδες τὸν ὁμολογη‐ τὴν φαιδρούμενον; ἴδες τὸν μάρτυρα ἀνακηρυττόμε‐ νον; ἴδες τὸν στεφανίτην στεφανούμενον; Στέφανον, | |
| 30 | τὸν ἔξαρχον τῶν μαρτύρων, κορυφὴν τῶν ὁμολογη‐ τῶν, τὴν ἀκρόπολιν τῶν ἀθλούτων, τὸ στήριγμα τῶν ἀγωνιζομένων, τὸν προγραμμὸν τῶν πυκτευομένων τοῖς ἀνημέροις δαίμοσιν, τὴν πόλιν τὴν ὀχυρὰν, τὸ τεῖχος τὸ ἀῤῥαγὲς, τὸν εὔδιον λιμένα, τὸ καλλώπισμα | |
| 35 | τῶν θεοφιλῶν, τὸ ἐνδιαίτημα τῶν εὐλαβῶν, τῶν ἑστώτων τὴν ἀσφάλειαν, τῶν πεπτωκότων τὴν ἀν‐ όρθωσιν, τὴν μάστιγα τῶν δαιμόνων. Ὦ μάρτυς ἀθάνατε, πολλή σοι καύχησις ἐν Χρι‐ στῷ· πολλή σοι παῤῥησία διὰ Χριστόν· πολλή σοι πε‐ | |
| 40 | ποίθησις ὑπὲρ Χριστοῦ. Τὰ τῆς οἰκουμένης πέρατα τοῖς σοῖς παθήμασιν ἐγκαλλωπίζονται. Σωμάτων ἀῤ‐ ῥωστούντων ἰατήριον, καταφυγὴ τῶν πεπτωκότων· καὶ οὐκ ἔστι τόπος, οὐ χώρα, οὐκ ἔθνος, οὐκ ἐσχατιὰ, ἤτις οὐ μετέσχεν τῶν εὐεργεσίων τῆς σῆς ἐπικου‐ | |
| 45 | ρίας. [Οὐδεὶς] εἴτε ἔπηλυς, εἴτε αὐτόχθων, εἴτε βάρβα‐ ρος, εἴτε Σκύθης, ὃς ταῖς σαῖς πρεσβείαις οὐκ ἀπ‐ αισθάνεται τῶν κρειττόνων. Καλῶς κατεκόσμησέν σε ὁ σταυρὸς τοῦ ὑπὲρ ἡμῶν παθόντος, νευρώσας τῆς σῆς προθυμίας τὰ αἰσθητήρια συνηρίθμησεν τοῖς ἀγγέ‐ | |
472(50) | λοις, κατηρίθμησεν ταῖς ἀσωμάτοις δυνάμεσιν. Καταψηφίζῃ τῆς κατ’ οὐρανὸν στρατιᾶς· λάμπεις ὑπὲρ τὸν ἥλιον· ταῖς οὐρανίαις τῶν ἄστρων χορείαις συμ‐ μαρμαίρεις, λαμπροτέρας τὰς ἀκτῖνας ἀποστίλβων διὰ τῶν κατορθωμάτων. Μέχρι γὰρ τοῦ παρόντος κατόπιν | |
| 55 | τῶν σῶν ἀρετῶν βαῖνον τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος, τοῖς σοῖς τοῦ μαρτυρίου στεφάνοις ἐγκαλλωπίζεται. Εἴτε γὰρ Πατέρες, εἴτε προφῆται, εἴτε ὁ τῶν ἀπο‐ | |
| στόλων εὐκλεὴς χορὸς, σοῦ μιμητὴς τυγχάνων, μετὰ | 472 | |
473 | ταῦτα ἐν τοῖς παθήμασι γενναῖόν τι ἐπεδείξατο. Πάντα ἐν σεαυτῷ ἐκέκτησο μετὰ τοσαύτης ὑπερβο‐ λῆς, μεθ’ ὅσης οὐδεὶς ἐκείνων ὧνπερ εἶχεν ἕκαστος ἐκέκτητο. Ἤνοιξας τὰ τῆς σωτηρίας στάδια. Ἔδειξάς πως χρὴ μέχρις αἵματος τοὺς ὑπὲρ Χριστοῦ πόθους | |
| 5 | ἐπιδείκνυσθαι. Ὦ διδάσκαλε τῶν μετὰ ταῦτα ἀγωνιζομένων! ὦ ἄνθος ἀμάραντον! ὦ μύρον εὐωδιάζον! ὦ πηγὴ διει‐ δεστάτη! ὦ ποταμὲ Εὐφράτα, τὰ καλίῤῥοα ἀποτί‐ κτων νάματα, βοηθὲ τῶν ὁδοιπορούντων, ἀρωγὲ τῶν | |
| 10 | ξενιτευόντων, ἐλευθερία τῶν δεδουλωμένων, φυλακι‐ ζομένων σωτηρία· τῶν πλεόντων γαληνὸς καὶ ἀτάρα‐ χος λιμὴν τυγχάνεις· ἀπαλλάττοις τοὺς τοῖς πάθεσι βεβλημένους· τὸν νοσοῦντα ἴασε· δαίμοσιν ἐπιτίμα, καὶ λυτροῦσαι τοὺς ὀχλουμένους· ταῖς μνήμαις ἐνερ‐ | |
| 15 | γεῖς, ταῖς ἐνεργείαις καθαίρεις, φωτίζεις τοὺς ἐσκο‐ τισμένους, γνωρίζῃ τοῖς ἀγνοοῦσί σε, ἐμφανίζῃ τοῖς γινώσκουσί σε, ὀχύροις τὸν ἑστῶτα, ἀντιλαμβάνῃ τοῦ ὀλισθήσαντος, πρεσβεύεις ὑπὲρ τοῦ ἁμαρτήσαντος, ἔχεις τὴν πρὸς Θεὸν παῤῥησίαν, κέκτησαι τὴν ὑπὲρ | |
| 20 | Χριστοῦ πεποίθησιν, παῤῥησιάζῃ τῇ τοῦ ἁγίου Πνεύ‐ ματος δυναστείᾳ. Διὸ καὶ ἡμεῖς οἱ ταῦτα τὰ βραχέα συγγράψαντες, μεγάλα δὲ διὰ τὰ σὰ παθήματα, δεό‐ μεθα, ὥστε πρεσβεῦσαί σε ὑπὲρ τῶν ἡμαρτημένων ἡμῖν πρὸς τὸν κοινὸν ἡμῶν Δεσπότην· ᾧ ἡ δόξα καὶ | |
| 25 | τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. | 474 |