|
TLG 2762 004 :: GENNADIUS I :: Fragmenta in epistulam ad Romanos (in catenis) GENNADIUS I Scr. Eccl., Patriarcha Fragmenta in epistulam ad Romanos (in catenis) Citation: Page — (line) | ||
352(t1) | Röm 1,5—7a | |
| 1 | Ἐκπεπολέμωτο γὰρ τῷ θεῷ ἡ φύσις ἡμῶν διὰ παρακοήν, καὶ ἣν ὁ νόμος ἐπέταττεν ἀρετὴν οὐ φυλάσσοντες, ἀλλὰ παιδευόμενοι μὲν ἕως γήρους, οὐδὲν δὲ μᾶλλον βελτίους ἑαυτῶν γινόμενοι τὸν νομοθέτην ὡς εἰκὸς παροξύνομεν, ἃ μὲν δεῖ ποιεῖν τε καὶ μὴ ποιεῖν ἐκμανθάνοντες | |
|---|---|---|
| 5 | ὡς μηδὲ ἀγνοίας σκῆψιν ἡμῖν ὑπολείπεσθαι, ποιοῦντες δὲ ἥκιστα μὲν ἃ χρεών, μάλιστα δὲ ἃ μὴ χρεὼν ὡς μὴ μόνον ἀργίας καλῶν ἀλλὰ καὶ πράξεως κακῆς ἐνόχους καθίστασθαι καὶ δίκην ἀμφοτέρων ὀφείλειν, ὧν τε γὰρ εἰχόμεθα καὶ ὧν ἀπειχόμεθα. ταύτης τοίνυν τῆς ἔχθρας, φησί, καὶ τῆς ἐντεῦθεν κολάσεως ὑπάρξει μετὰ πάντων, ὦ Ῥωμαῖοι, καὶ ὑμῖν | |
| 10 | κομίσασθαι τὴν ἀπαλλαγήν, καὶ μετασχεῖν τῆς εἰρήνης ἧς τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων νῦν ἡ θεῖα χάρις ἠξίωσεν. ἐπεύχεται οὖν αὐτοῖς πρῶτον μὲν τοῦ θεοῦ τὴν χάριν· διὰ ταύτης γὰρ ἅπαντες τῆς σωτηρίας ἀπήλαυσαν οἱ πιστεύσαντες· εἶτα τὴν εἰρήνην δι’ ἧς πᾶσιν αἰνίττεται τῆς ἀρετῆς τὴν κατόρθωσιν· εἰρηνεύει γὰρ πρὸς τὸν θεὸν ὁ τὴν | |
| 15 | εὐαγγελικὴν ἀσπαζόμενος πολιτείαν, ὁ θεραπεύειν αὐτὸν εἰς ἅπαντας προθυμούμενος. | |
| 16t | Röm 1,7b | |
| 17 | Ὁ γὰρ τοῦ παντὸς δεσπότης θεὸς ἀνέδειξεν ἡμῖν υἱοθεσίας παρά‐ δοξον. ποίαν ταύτην; τὴν ἀναφανεῖσαν διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ κυρίου ἡμῶν· τῷ μὲν γὰρ ὀνόματι τοῦ πατρὸς τὸ τῆς υἱοθεσίας | |
| 20 | δῶρον ἐνέφηνεν, τῇ δὲ ἐπαγωγῇ τοῦ κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ τὸν ἐν ᾧ πρῶτον καὶ δι’ οὗ πρῶτον γέγονεν αὕτη παρέστησεν. υἱοθεσίαν δὲ λέγει τῆς φύσεως ἡμῶν τὴν εἰς θάνατον καὶ ἀφθαρσίαν ἀποκατάστασιν· ἄξιοι γὰρ οἱ τοιοῦτοι θεοῦ χρηματίζειν υἱοὶ τῆς πατρικῆς ἀπαθείας καὶ αὐτοὶ μετέχοντες ὅσον οἷόν τε. ταύτης δὲ | |
| 25 | ἀπελάβομεν ἑνούμενοι διὰ τῆς πίστεως ἐντεῦθεν ἤδη τῇ ἀπαρχῇ· αὐτὸς γάρ ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὰ ἀμφότερα ἓν καὶ τὸ μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας. τοῦτο δὲ ἦν ἡ θνητότης οἶμαι τοῦ σώματος καὶ τὸ ἐμπαθὲς τῆς σαρκὸς ᾧ πρὸς τὴν | |
| ἁμαρτίαν καταφερόμενοι τῆς πρὸς θεὸν οἰκειώσεως διετειχιζόμεθα. | 352 | |
353 | ἀλλὰ νῦν οὐκέτι φησίν· τὴν γὰρ φύσιν ἡμῶν πεπτωκυῖαν ἤγειρεν ἐν Χριστῷ καὶ ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ αὐτοῦ ἐν τοῖς ἐπου‐ ρανίοις. | |
| 3t | Röm 1,8 | |
| 4 | Οὔκουν ὡς διά τινος ὑπηρετοῦ λέγει διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ | |
| 5 | ἀλλὰ ἀντὶ τοῦ πρὸς εὐχαριστίαν μάλιστα κειμένην θεοῦ τὴν κατὰ τὸν δεσπότην Χριστόν, καὶ ἡ σώσασα δι’ αὐτοῦ παράδοξος οἰκονομία τὸ γένος ἡμῶν ἤπερ καὶ ἡμᾶς διὰ τῆς ἐπ’ αὐτὸν πίστεως μετὰ τῶν ἄλλων ἐζώγρησεν. Καὶ οἰκειοῦται θεραπεύων ὡς οἷόν τε διὰ τούτων, μή ποτε | |
| 10 | νομίσαντες ἢ ὡς αὐτόν τι κατεγνωκέναι κατ’ αὐτούς, ἢ ὡς τοῦ Πέτρου παραδόσεως ἐπιλαμβανόμενον ἐληλυθέναι πρὸς τὸ ἐπιστεῖλαι αὐτοῖς, εἶτα δυσανασχετήσαντες ἐπὶ τούτῳ φύγωσι μὲν τὴν ἀνάγνωσιν, ζημιω‐ θῶσι δὲ τὸ ὄφελος τῆς ἐπιστολῆς. ἀρξάμενος οὖν ἀπὸ τῆς εὐχα‐ ριστίας καὶ τῆς πίστεως, ἐπαινέσας αὐτοὺς ὡς αὐτῆς τε οὔσης | |
| 15 | ἀψευδοῦς καὶ βεβαίας κἀκείνων ἰσχυρῶς ὁμοῦ πάντων ἀντεχομένων αὐτῆς, διά τε τῆς καταγγέλλεται λέξεως ἣν οἰκείως ἄγαν ἔφη πρὸς τὸ ὑπερέχον τῆς πόλεως, καὶ διὰ τῆς προσθήκης τοῦ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ σεμνύνας ἀποχρώντως καὶ ἐξᾶρας αὐτούς, ἐπὶ τὴν σύστασιν εὐθὺς μεταβαίνει τοῦ ἰδίου προσώπου. | |
| 19t | Röm 1,9 | |
| 20 | Ἑαυτοῦ δὲ τὸ πνεῦμα εἶπεν, ἐπειδὴ μὴ τὴν ὑπόστασιν τοῦ πνεύματος ἔλεγεν, ἀλλὰ τὴν δεδομένην αὐτῷ πρὸς τὸ εὐαγγελίζεσθαι χάριν τοῦ πνεύματος, οὗ τῆς συνεργείας ἀξιούμενος τὸ τῆς ἀποστολῆς ἔργον διανύειν ἐδύνατο. | |
| 23t | Röm 1,10—12 | |
| 24 | Ταῦτα δὲ λέγει ὑπειδόμενος τὸν ἀκροατὴν τραχέως κρατεῖν τῷ | |
| 25 | ῥήματι, καὶ οἷον ὑπαντήσεσθαι τί λέγεις, ἐπείγει χαρίσματος ὑμῖν μεταδοῦναι πνευματικοῦ. τί γὰρ ἐνδεῖται τῇ τοῦ Πέτρου διδασκαλίᾳ; μέμφει ὅλως τοῖς ἐκείνου διδάγμασιν ὥς τις ὧν αὐτός, ὡς ἐκείνου μείζων ἀπόστολος, ὡς μᾶλλον ὁμιληκὼς ἐκείνου τῷ δεσπότῃ Χριστῷ καὶ μᾶλλον ἐκείνου φιληθεὶς ὑπ’ αὐτοῦ. ταῦτα τοίνυν ὑπειδό‐ | |
| 30 | μενος πρῶτον μὲν καὶ ἐν αὑτῷ τὸν σκοπὸν μηνύειν τῆς παρουσίας | |
| αὐτοῦ, ἐκόλασεν ἱκανῶς τῆς αὐθαδίας τὴν ὑπόληψιν. τότε τὸ τί | 353 | |
354 | προσθῆναι καὶ τὸ μὴ δῶ φῆσαι ἀλλὰ μεταδῶ· πολὺ γὰρ ἐκείνου τοῦτο δήπουθεν. ὑφείμενος ἰάσατο δὲ πάλιν εἰς τὸ στηριχθῆναι ὑμᾶς εἰπών· ἐσπούδακα γάρ, φησίν, οὐχ ὥς τι καινὸν ὑμᾶς παρὰ Πέτρον αὐτὸς εὐαγγελιζόμενος, ἀλλ’ ὡς ἐν αὐτοῖς οἷς παρειλήφατε | |
| 5 | βεβαιώσων ὑμᾶς. καὶ ἔτι πλέον ἀποσκευαζόμενος τὴν τοιαύτην ὑπόνοιαν, τοῦτο δέ ἐστι, φησί, συμπαρακληθῆναι ἐν. ὑμῖν διὰ τῆς ἐν ἀλλήλοις πίστεως ὑμῶν τε καὶ ἐμοῦ. ἔφην ὑμῶν, φησί, τῆς θέας ἐφίεσθαι, καὶ βούλεσθαί τινος χαρίσματος ὑμῖν μεταδοῦναι πνευματικοῦ πρὸς ὑμετέραν βεβαίωσιν, εἰδὼς ὂν | |
| 10 | τὸ ἐντεῦθεν κέρδος κοινόν, οὐκ ἐξ ἐμοῦ μᾶλλον ὑμῶν, ἢ ἐξ ὑμῶν ἐμοῦ κομιουμένου παράκλησιν. | |
| 11t | Röm 1,13—15 | |
| 12 | Ἐμὸν ἦν κέρδος ἡ πρὸς ὑμᾶς παρουσία λέγων· τῶν γὰρ ἐθνῶν οἱ τῷ εὐαγγελίῳ δι’ ἐμοῦ προσαγόμενοι ἐμοὶ δῆλον ὅτι τὸν πλοῦτον ἐπαύξουσιν. οὐκ ἂν οὖν ἑκὼν ὠφελείας κατημέλουν οἰκείας οὐδὲ ζημίας | |
| 15 | τοσαύτης ἐθελοντὴς ὑφιστάμην· οὐδὲ γὰρ ἂν ἔχοι λόγον τὸν ἕκαστα τῶν ἄλλων ἐθνῶν σπουδαίως οὕτως διὰ τὸ κέρδος μεταδιώκοντα τοῦτον ὑμῶν καταφρονῆσαι μὴ κατὰ πολλὴν ἀνάγκην ἀπολειπόμενον. καὶ οὐ διὰ τοῦτο μόνον ἀλλὰ καὶ διότι παρ’ Ἕλλησί τε καὶ βαρβάροις, σοφοῖς τε καὶ ἀνοήτοις ὀφειλέτης εἰμί· οὕτως τὸ | |
| 20 | κατ’ ἐμὲ πρόθυμον καὶ ὑμῖν τοῖς ἐν Ῥώμῃ εὐαγγε‐ λίσασθαι. οὐ γὰρ τῶν μὲν προεβλήθην ἀπόστολος τῶν δὲ οὔ, ἀλλὰ κηρῦξαι πᾶσιν ἁπλῶς τὸν Χριστὸν ἐπετάγην, ὥστε καὶ χρέως ἔκ τινος οὐ χάριν διδοὺς τὸ ὡς ἑκάστους ἐλθεῖν, οὐκ ἂν οὐδὲ ὑμῶν ἀπελείφθην, εἴπερ ἦν ἐγχωροῦν. συχνοῖς δὲ καὶ γενναίοις ἄρτι τούτου λογισμοῖς | |
| 25 | τὴν ἐπὶ τῇ μελήσει κατηγορίαν ἀποδυσάμενος καὶ ἔτι πρὸ τούτων αὐτάρκως θεραπεύσας αὐτοὺς καὶ τὴν ὡς περὶ αὐθάδους ἐπιφυομένην κατ’ αὐτοῦ διαβολὴν ἀνελὼν συμπεραίνει καὶ τὸ προοίμιον. | |
| 27t | Röm 1,16—17 | |
| 28 | Οἱ τῷ χριστιανικῷ πολεμοῦντες κηρύγματι διέσυρον αὐτὸ κωμῳ‐ δοῦντες ὡς ἐπονείδιστον· οὐ γὰρ εἶναί τι καταγελαστότερον λόγου τοῦ | |
| 30 | καταγγέλλοντος μὲν ὑπὸ Ἰουδαίων συνειλῆφθαι καὶ συνῃρῆθαι τὸν υἱόν, καὶ οὔτε τὸν σταυρὸν οὔτε τὸν θάνατον ἀρνουμένου, φάσκοντος δὲ αὖθις οὐ μόνον ἐκ νεκρῶν ἐκεῖνον αὐτὸν ἐγηγέρθαι ἀλλὰ καὶ εἰς οὐρανοὺς ὡς ἂν τοῦ παντὸς κύριον ἀνεληλυθέναι καὶ τοὺς λοιποὺς ἅπαντας ἐκ νεκρῶν ἀναστῆναι καὶ τἄλλα πάντα ὁπόσα δὴ καὶ ἐκήρυττον | |
| 35 | οἱ ἀπόστολοι. ταῦτα χλευάζοντες ἐκεῖνοι καὶ διασύροντες ἐπιστομίζειν | |
| τοὺς ἀποστόλους ἐνόμιζον. πρὸς ταύτην οὖν τῶν ἀποστόλων τὴν δόξαν | 354 | |
355 | καὶ ὁ μακάριος ἐνυ〈φι〉στάμενος Παῦλος οὕτως ἄρχεται τοῦ περὶ τοῦ δόγματος λόγου· οὐ γὰρ ἐπαισχύνομαι τὸ εὐαγγέλιον. συνῆθες δὲ αὐτῷ καὶ τοῦτο μὴ προτιθὲν τὰ πολλάκις τὴν ἔνστασιν ἀπ’ αὐτῆς ποιεῖσθαι τῆς λύσεως τὴν ἀρχήν, καὶ εἰ μὴ τοῖς αὐτοῖς συντείνας | |
| 5 | ἀκριβῶς τοῖς ἀποστολικοῖς ῥήμασι προσέχει τὸν νοῦν, ἀποπλανώ‐ μενος αὐτῶν τῆς διανοίας οὐ ῥᾳδίως αἰσθήσεται. τοιοῦτόν ἐστιν ἀμελὲς καὶ τὸ οὐχ οἷον δὲ ὅτι ἐκπέπτωκεν ὁ λόγος τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ τοῦτο μὲν τότε σαφηνιοῦμεν ὅταν ἐπ’ αὐτῷ γενώμεθα σὺν θεῷ, νυνὶ δὲ πρὸς τὸ προκείμενον ἐπανέλθωμεν. ἀπαντήσας γὰρ τῷ | |
| 10 | ἰσχυροτάτῳ τῶν ἐναντίων ὡς ᾤοντο λόγῳ, κατ’ ἀναίρεσιν τούτου τῆς τοῦ οἰκείου συστάσεως ἤρξατο· οὐ γὰρ ἐπαισχύνομαι τὸ εὐαγ‐ γέλιον ἀντὶ τοῦ· τί γὰρ δεῖ τοῦ πρὸς ἅπαντας ἀνθρώπους ἐκτρέχειν τὸ πρόθυμον; ἐκκόψοιτο ὑμῶν ἡ εὐτέλεια, φήσει τις, τοῦ κηρύγματος. αὐτὴ μὲν οὖν ἐστιν ἡ πλέον ἐπεγείρουσα καὶ νεύρουσά με· τὸ γὰρ | |
| 15 | ἀσθενὲς ὑπάρχει ἐν τῷ εὐαγγελικῷ λόγῳ δοκοῦν, τοῦτο μάλιστα τὴν τοῦ θεοῦ παρίστησι δύναμιν. τίνα τρόπον; δύναμις γὰρ θεοῦ ἐστι, φησίν, εἰς σωτηρίαν παντὶ τῷ πιστεύοντι. σώζει ὑμᾶς πάντας ὅσοιπερ αὐτὸν εἶναι πιστεύωσιν ἀληθῆ, καὶ τούτου δεῖται πρό γε τῶν ἄλλων ὁ Ἰουδαῖος, ὁ διὰ τοῦ γραπτοῦ νόμου τὸ | |
| 20 | πλέον Ἑλλήνων εἰς θεοσέβειαν ἔχειν αὐχῶν. σώζει δὲ πῶς; δικαιοσύνη γὰρ θεοῦ ἐν αὐτῷ ἀποκαλύπτεται ἐκ πίστεως εἰς πίστιν. διὰ μὲν τοῦ δικαιοσύνη τὴν ἀναμαρτησίαν φησίν, διὰ δὲ τοῦ θεοῦ τὸ ἐκ χάριτος θείας, διὰ δὲ τοῦ ἀποκα‐ λύπτεται τὸ κατὰ καιρὸν ἐν τῇ τῆς ἀναστάσεως ἡμέρᾳ ταύτην | |
| 25 | γνωσθήσεσθαι, διὰ δὲ τοῦ ἐκ πίστεως τὸ οὐκ ἐξ ἔργων νόμου ἀλλὰ τὸ πιστεῦσαι τῇ ἀναστάσει τοῦ Χριστοῦ, διὰ δὲ τοῦ εἰς πίστιν τὸ μὴ περὶ ἐκείνου μόνου ἀλλ’ ἐξ ἐκείνου καὶ περὶ ἑαυτῶν ὡς ἀναστησο‐ μένων πιστεῦσαι. τὸ σύμπαν οὖν νόημα τοῦ προκειμένου τί οὗτό ἐστιν; ὅτι τὸ ἡμέτερον εὐαγγέλιον πάμμεγά τι καὶ ὡς ἀληθῶς ἐστι θαυμαστόν, | |
| 30 | εἴ τε ἀκριβῶς αὐτοῦ προσέχει τις τῇ δυνάμει· πάντας γὰρ ἀνθρώπους οὓς οὐδὲ ὁ φυσικὸς ὤνησε νόμος οὔτε ὁ γραπτὸς τῷ φυσικῷ προστεθείς, σώζει διὰ τῆς ἐπὶ τὸν Χριστὸν πίστεως· πληροφορηθεὶς γάρ τις περὶ τῆς ἀπὸ τῶν νεκρῶν ἀναστάσεως, ὅτι γε ταύτης αὐτῷ συμμεθέξει καὶ αὐτὸς ὑπακούων αὐτοῦ κατὰ τὴν αὐτοῦ τοῦ σωτῆρος ὑπόσχεσιν εἴσω τῆς | |
| 35 | σωτηρίας ἐστίν. καὶ τοῦτο, φησί, δι’ Ἀββακοὺμ τοῦ προφήτου πάλαι καὶ πρόπαλαι θεὸς κατεμήνυεν, ὅτι ὁ δίκαιος ἐκ πίστεως ζήσεται. προσπαρέγραψε δὲ τὴν μαρτυρίαν ταύτην εἴς τε ἀξιοπιστίαν τοῦ οἰκείου λόγου καὶ εἰς ἔλεγχον μάλιστα τῆς Ἰουδαίων ὑπὲρ τοῦ νόμου | |
| δῆθεν φιλονεικίας. τοιοῦτον οὖν τὴν δύναμίν ἐστι, φησί, τὸ ἡμέτερον | 355 | |
356 | εὐαγγέλιον, κάλλιστα δὲ ἀπὸ τῆς δυνάμεως αὐτοῦ διὰ τὸ τέως ἀφανὲς ἐπὶ τὴν σύστασιν ὥρμησεν, ὡς ἂν εἰ καὶ περὶ κόκκου σίτου τις λέγει, ὅτι τοῦτο τὸ μὲν ὁρώμενον νῦν ἐστι κόκκου πλέον οὐδέν, εἰ δὲ αὐτοῦ κατίδες τὴν δύναμιν καὶ ῥίζαν ὄντα τοῦτον καὶ καλάμην εὑρήσεις καὶ ἄσταχυν | |
| 5 | καὶ σῖτον, ὡσαύτως δὲ πολυπλασιαζόμενον ἑαυτοῦ, καὶ τὸ θαυμαστό‐ τερον· πρὶν μὲν εἰς τὴν γῆν πεσὼν ἀποθάνοι, γίνεται τούτων οὐδέν, χωσθεὶς δὲ καὶ τελευτήσας εἰς γῆν, καθάπερ ἔφην, ποιεῖ. Μέχρι τούτων οἱονεὶ προακροβολισάμενος τοῦ εὐαγγελίου τὴν σύστασιν καὶ ἀποφαντικῶς αὐτὴν μᾶλλον ἤπερ ἀποδεικτικῶς ποιησάμενος | |
| 10 | καὶ φήσας αὐτὸ σωτήριον ὁμοίως ἅπασι Ἰουδαίοις τε καὶ Ἕλλησιν εἶναι, χωρεῖ λοιπὸν ἐπὶ τὸν ἐξετασμόν, Ἑλληνισμοῦ τε πρότερον καὶ Ἰουδαϊσμοῦ μετὰ τοῦτον, τοῦτ’ ἔστι τοῦ τε φυσικοῦ νόμου καὶ τοῦ γραπτοῦ. φυσικὸν δὲ νόμον οὐχ οἷον τὴν τῶν ἀλόγων φημὶ ἀλλὰ τὴν φυσικὴν τῷ λόγῳ τὰ πρακτέα διακρίνειν δύναμιν | |
| 15 | τῆς ψυχῆς. ἐξετάζει μέντοι τὸν φυσικὸν πρότερον τοῦ γραπτοῦ, ὅτι ὁ μὲν φυσικὸς νόμος ἐπὶ πλέον—κοινὸς γὰρ τῶν ὅλων ἐστίν—ὁ δὲ γραπτὸς ἐπ’ ἔλαττον· μόνων γὰρ Ἰουδαίων. ἐκεῖνον οὖν εἰκότως πρότερον ἔχοντα πάντας ὑφ’ ἑαυτὸν διελέγχει, καὶ δείξας ἀμφοτέρους Ἕλληνάς τε καὶ Ἰουδαίους ὑπευθύνους κολάσεως· εἰδότας γὰρ | |
| 20 | αὐτοὺς παραβαίνειν τὸ δέον ἀναγκαίαν αὐτοῖς οὖσαν ἀναμφισβητήτως τὴν μόνην ὑπολειπομένην διὰ τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως κατεσκεύασε σωτηρίαν. | |
| 22t | Röm 1,18a | |
| 23 | Ὡμολόγηται, φησί, τοῦτο παρὰ πᾶσι, τὸ δίκας τε καὶ ἀμοιβὰς ἑκάστοις κατὰ καιρὸν ἀναλόγως τῶν ἐντεῦθεν βεβιωμένων γενήσεσθαι. | |
| 25 | καλῶς δὲ τὸ ἀποκαλύπτεται ὡς ἐντεῦθεν μὲν ἐπὶ τούτοις ἀγανα‐ κτοῦντος ἤδη τοῦ θεοῦ ἀλλ’ ἀνεχομένου διὰ μακροθυμίαν, τότε δὲ φανεροῦντος τῇ τιμωρίᾳ τὴν ἀγανάκτησιν. καὶ ἡ προσθήκη δὲ τοῦ ἀπ’ οὐρανοῦ μειζόνως τῷ ἀκροατῇ τὸν φόβον ἐπηύξησεν· τὸ γὰρ ἀδιάφυκτον ἐνέφηνε τοῦ κριτοῦ, Ἕλληνα δ’ ὁμολογούμενον εἰκότως | |
| 30 | αὐτό, διότι καὶ παρ’ Ἕλλησιν ἀνενδοιάστως τὸ κρίσιν ἔσεσθαι πάντων δοξάζεται. | |
| 31t | Röm 1,18b—19 | |
| 32 | Ἐπειδὴ γὰρ δύο ταῦτά εἰσι τῶν ἁμαρτημάτων τὰ γενικώτατα, ἡ περὶ θεὸν πλημμέλεια καὶ ἡ περὶ τὸν πλησίον, τίθησιν ἀμφοτέρας, καὶ | |
| προτέραν μὲν ὡς μείζονα τὴν εἰς τὸν θεὸν ἀσέβειαν καλέσας αὐτήν, | 356 | |
357 | δευτέραν δὲ τὴν εἰς τὸν πλησίον ἀδικίαν ταύτην προσειπών. εἶτα καὶ συνίστησι τὸ δικαίως ἅπαν τὸ γένος ἡμῶν ὑπὸ κρίσιν ἐλεύσεσθαι, τῶν τὴν ἀλήθειαν ἐν ἀδικίᾳ κατεχόντων εἰπών· οὐδὲ γὰρ εἰς ἄγνοιαν καταφεύγειν αὐτοῖς ἔνεστιν. εἰδότες γοῦν λυμαίνονται τὸ | |
| 5 | κατ’ αὐτοὺς τὴν ἀλήθειαν. καὶ διελὼν τὰς ἁμαρτίας, προτέραν αὐτῶν τὴν εἰς θεὸν ἐξετάζει καὶ λέγει σαφῆ τε καὶ φανερὰν τὴν περὶ θεοῦ γνῶσιν ὑπάρχειν αὐτοῖς ἑαυτὸν αὐτοῖς τοῦ θεοῦ ἐπιπεφανερωκότος. | |
| 7t | Röm 1,20a | |
| 8 | Καὶ γὰρ καὶ τὸ θεὸν εἶναι δυνατὸν καὶ ἀΐδιον, καὶ μὴν καὶ δημιουργὸν καὶ προνοητὴν καὶ τἄλλα πάντα ὅσα καὶ πρόσεστι μὲν | |
| 10 | αὐτῷ, τοῖς δὲ γεννητοῖς ἐστι πᾶσιν ἀόρατον. ταῦτα διὰ τῆς πανσόφου δημιουργίας ἐν τῇ κτίσει τοῦ κόσμου τούτου διανοίᾳ καθορᾶν ἡμῖν ἐδωρήσατο· κτίσας γὰρ τὸν κόσμον οὕτως αὐτὸν κατεσκεύασε συνετῶς ὥστε μεταποιούμενον μὲν καὶ μεταβαλλόμενον ὅτιπερ ὑπὸ θεοῦ γέγονεν, ἀϊδίου τε ὄντως αὐτοῦ καὶ ἀναλλοιώτου, διδάσκει συνεστῶτα | |
| 15 | δὲ κἂν ταῖς συνεχέσι κινήσεσι καὶ μὴ καταφθειρόμενον ὑπ’ αὐτῶν ὅτιπερ ὁ ποιήσας αὐτόν ἐστι δυνατὸς ἐκβοᾶν. ἡμᾶς τε φύσεως τοιαύτης ἐδημιούργησε νοῦν τε καὶ λογισμὸν ἐπιβαλὼν τούτων ἡμῖν δωρησάμενος, ὥστε παρεπομένους ἡμᾶς τῇ διὰ τοῦ κόσμου τούτου διδασκαλίᾳ δύνασθαι νοοῦντας καθορᾶν αὐτοῦ τὰ ἀόρατα. εἰ γὰρ ὅτι | |
| 20 | γενητός ἐστιν ἐκ τῶν τροπῶν τε καὶ ἀλλοιώσεων αὐτοῦ κατεμάθομεν, δῆλον ὅτι γε γενόμενος ὑπὸ τοῦ πάντως ἀγενήτου καὶ ἀτρέπτου γεγένηται, ὃς ὑπερβολὴν δυνάμενος οὐδὲ ἐν τοσαύτῃ ὄντα μεταβολῇ τῶν στοιχείων διὰ τὸ ἡμῖν χρειῶδες συμφερομένων εἰς ἄλληλα, ἀφίησιν ἀπολέσθαι ἀλλ’ ὑφεστῶτα καὶ ἀκατάλυτα ἔτι διακρατεῖ. | |
| 24t | Röm 1,20b | |
| 25 | Τὸ δὲ εἰς τὸ εἶναι αὐτοὺς ἀναπολογήτους φησὶν ἀντὶ τοῦ παραιτεῖται αὐτῶν τὴν ἀπολογίαν· τοῦτο ἀποστρέφει τὴν γλῶτταν, ἐμφράττει τὸ στόμα εὔχει, σιωπὰν ποιεῖ. ἔφη δὲ αὐτῷ τῷ αἰτιατικῷ τρόπῳ κατὰ τὸ οἰκεῖον ἰδίωμα· σύνηθες γὰρ τῷ ἀποστόλῳ τὰς τῶν πραγμάτων ἐκβάσεις ὡς τῶν πραγμάτων αἴτια τιθέναι. οὐ γὰρ διὰ | |
| 30 | τοῦτο τὴν πρώτην ὁ θεὸς τῆς ἑαυτοῦ γνώσεως τοὺς ἀνθρώπους ἠξίωσεν, ἵνα αὐτοῖς μηδ’ ἧστινος ἀπολογίας μετείη, ἀλλὰ ταύτην ἐν αὐτοῖς ἐφανέρωσε πρὸς τὸ συμφέρον αὐτοῖς ἵνα ἔχειν τό τε αὐτοῦ καὶ τῆς κηδεμονίας ἀπολαμβάνειν τῆς αὐτοῦ. ἐπειδὴ τὴν δωρεὰν ἐκεῖνοι τὴν θείαν διὰ τῆς αὐτῶν ἐνύβρισαν ῥᾳθυμίας, ἠκολούθησαν ὡς εἰκῶς τὸ | |
| 35 | ἐκπεσόντας αὐτοὺς τοῦ προσήκοντος πάσης παραιτήσεως ἀποστηρηθῆναι. | 357 |
358(t1) | Röm 1,21—23 | |
| 1 | Ὅτι μὲν οὖν ἔγνωσαν εἶναι θεόν, δῆλον οὐκοῦν οὐχ ὑπὲρ τούτου δίκην ὑφέξουσιν, ὅτι δὲ οὐκ εἰς δέον τῇ γνώσει κατεχρήσαντο, ὑπὲρ δὲ τούτου τιμωρηθήσονται· θεὸν μὲν γὰρ αὐτὸν ἐδόξαζεν ἕκαστος, καὶ ὅτιπερ ᾤετο θεόν, τοῦτο καὶ ὡς ὑπερέχον ἡγούμενος ἐθεράπευσεν. | |
| 5 | ἐσφαλμένως δὲ καὶ ἀσυνέτως τὸ πρᾶγμα μετῆλθον· τὴν τοῦ θεοῦ γὰρ ἐπὶ τὴν αὐτοῦ γνῶσιν ὁδὸν καταλιπόντες καὶ οἰκείαν ἀνατεμόμενοι πρὸς ἐσχάτην μανίαν ἐξώκειλαν, τὸν πλεονασμὸν τῆς ὡς ᾤετο σοφίας αὐτῶν προσθήκην μωρίας κτησάμενοι, μέχρις ἑρπετῶν καὶ ἀψύχων τὸ θεῖον σέβας καταβιβάσαντες, ὥστε ἡ περὶ τοῦ θεοῦ πλάνησις αὐτῶν ἐλέγχεται | |
| 10 | αὐτοὺς τῷ τὴν περὶ θεοῦ γνῶσιν ἐνυπάρχειν αὐτοῖς, καὶ ἅμα πάσης αὐτοὺς ἀφαιρεῖται συγγνώμης. τοῦ μέντοι γε οὐχ ὡς θεὸν ἐδό‐ ξασαν ἢ ηὐχαρίστησαν ὁ νοῦς οὕτως ἐστίν· τοῦ μὲν ηὐχαρί‐ στησαν, ὅτι μὴ πάντων τῶν ἀγαθῶν αὐτὸν αὐτοῖς εἶναι αἴτιον καὶ χορηγὸν ὡμολόγησαν, τοῦ δὲ ἐδόξασαν, ὅτι ἣν ἐχρῆν αὐτοὺς περὶ | |
| 15 | θεοῦ ἔχειν ὑπόληψιν, ταύτην οὐκ ἔσχον. γνόντες γοῦν αὐτὸν ἐκ τῆς διὰ τοῦ κόσμου τούτου διδασκαλίας ἀόρατον, ἀΐδιον, ἄφθαρτον, παντοδύναμον, οὐκ ἐνέμειναν τούτοις, οὐδὲ τὴν τοιαύτην περὶ αὐτοῦ δόξαν ἐφύλαξαν, ἀλλ’ ἤλλαξαν τὴν δόξαν τοῦ ἀφθάρτου θεοῦ ἐν ὁμοιώματι εἰκόνος φθαρτοῦ ἀνθρώπου. | |
| 20 | ὁμοίωμά γε μὴν εἰκόνος αὐτὴν τὴν εἰκόνα φησίν, ὥσπερ οὖν καὶ ὁμοίωμα σαρκὸς αὐτὴν λέγει τὴν σάρκα, διὸ καὶ σφόδρα βαρύνων τῷ λόγῳ τὸ ἔγκλημα, αὐτό τε τοῦτο προστέθηκε τὸ φθαρτοῦ ἀν‐ θρώπου τοῦτ’ ἔστι τῆς φθειρομένης σαρκός. ἐπειδὴ καὶ ταύτης τοῦ ἀνθρώπου μόνης, οὐ μὴν καὶ τῆς ψυχῆς εἰκόνες εἰσὶ τὰ ἐκτυπώματα. | |
| 25 | διῆλθεν ἑξῆς γενικῶς μέν, ὀνομαστὶ δὲ ὅμως ἐκπομπεύων τὴν πλάνην αὐτήν, πετεινῶν καὶ τετραπόδων φήσας καὶ ἑρπετῶν, τοιοῦτόν ἐστι καὶ τὸ τοῦ ψαλμοῦ· ἤλλαξαν τὴν δόξαν αὐτοῦ ἐν ὁμοιώματι μόσχου ἐσθίοντος χόρτον· κἀνταῦθα γὰρ ὁμοίωμα μόσχου τὸν μόσχον φησίν. ποῖον μέντοι μόσχον λέγει, | |
| 30 | δεδήλωκεν εἰπών· ἐποίησαν μόσχον ἐν Χωρὴβ καὶ προσ‐ εκύνησαν τῷ γλυπτῷ. | |
| 31t | Röm 1,24—27 | |
| 32 | Ἀποδείξας τοίνυν αὐτάρκως ὁ ἀπόστολος δεδόσθαι μὲν τοῖς ἀνθρώ‐ ποις τοῦ θεοῦ γνῶσιν παρὰ θεοῦ τῇ ἐντέχνῳ τοῦ κόσμου τούτου δημιουργίᾳ καὶ τῇ τῆς αὐτῶν φύσεως πρὸς τὴν μάθησιν τούτων ἐπιτη‐ | |
| 35 | δείᾳ κατασκευῇ, τοὺς δεδεγμένους δὲ ταύτην σαρκικοῖς λογισμοῖς αὐτὴν | |
| ἐν ἑαυτῇ διαφθεῖραι καὶ οὐκ εἰς δέον τι χρήσασθαι, λέγει λοιπὸν | 358 | |
359 | ἀκολούθως, ὅσων τε καὶ οἵων ἀτοπημάτων αὐτῶν αἰτία γέγονεν ἡ τοῦ θεοῦ τῆς ἀληθινῆς ἀπόπτωσις γνώσεως. Τὸν μὲν οὖν δεσπότην θεόν, φησίν, οὐδὲν τὰ τῆς ἀγνοίας τούτων παρέβλαψεν, ἀλλ’ ἀνενδεὴς ὢν καὶ φύσιν ἔχων, πῶς ἂν εἴποι τις· αὐτὸς | |
| 5 | φύσει μακαριώτατος μένει διηνεκῶς ἐπὶ ταύτῃ; αὐτοὶ δὲ πρὸς ἅπαν εἶδος κακίας ἐξεκολλήθησαν, ἐπὶ τοσούτων κατακρατηθέντες τῇ πλάνῃ καὶ τῇ ἀγνοίᾳ τοῦ θεοῦ σκοτωθέντες, ὡς καὶ πρὸς τὰ παρὰ φύσιν ἐξενεχθῆναι, τυφλῶν δίκην οἷς ἔτυχον περιπίπτοντες, καὶ εἰκότως· εἰ γὰρ οὐχ οἷόν τε τοὺς τοῦ αἰσθητοῦ φωτὸς ἀπεστερημένους μὴ | |
| 10 | προσπταίειν τοῖς ἐν ποσίν, πολλῷ μᾶλλον ἀδύνατον ὀρθῶς βιῶναι καὶ ἀναμαρτήτως τοὺς ἐκείνου τοῦ μακαρίου φωτὸς ἑαυτοὺς ἀπεστερηκότας. Αὐτὸ τοῦτο δίκην αὐτῶν τῆς εἰς τὸν θεὸν πλημμελείας ἀπῆχθαι δεικνύς, ὡς πρὸ τῆς ἐπὶ τοῖς ἁμαρτήμασι τιμωρίας αὐτὸ τὸ ἁμαρτάνειν [οὐ] χαλεπωτάτη τοῖς σωφρονοῦσι κόλασις. | |
| 14t | Röm 1,28 | |
| 15 | Οὐ τοῦτο τοίνυν φησίν, ὅτιπερ αὐτοὺς ὁ θεὸς ἐγκατέστρεψε τοῖς βδελυροῖς τούτοις τολμήμασιν· οὐδενὸς γὰρ αἴτιος τούτου θεὸς ἀνθρώ‐ ποις. μὴ γένοιτο. πῶς γὰρ ὅς τε ἀγανακτῶν καὶ γεένναν ἐπὶ τούτοις ἠπείλησεν; ἀλλ’ εἴωθεν ἡ γραφὴ τὴν συγχώρησιν τοῦ θεοῦ καὶ τὴν ἐγκατάληψιν οὕτω καλεῖν ὡς τὸ ἐξέκλινας τοὺς τρίβους ἡμῶν | |
| 20 | ἀπὸ τῆς ὁδοῦ σου, καὶ τὸ ἐσκλήρυνε κύριος τὴν καρδίαν Φαραώ, καὶ τὸ τί ἐπλάνησας ἡμᾶς, Κύριε, ἀπὸ τῆς ὁδοῦ σου; ἐσκλήρυνας τὴν καρδίαν ἡμῶν τοῦ μὴ φοβεῖσθαί σε; καὶ τὸ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν· λέγει τοίνυν ὅτι ἀποστάντων ἀπέστη καὶ ἀφέντας αὐτὸν ἀφῆκεν αὐτούς, ὥστε αὐτοῦ | |
| 25 | τοῦ κιβδήλου βίου παραίτιον ἡ αὐτῶν περὶ θεοῦ ἀδόκιμος γνῶσις. | |
| 25t | Röm 1,29—32 | |
| 26 | Καὶ ἑνὶ τούτῳ τῷ τῆς ἀδικίας προσρήματι κοινῇ τὰ εἰς ἀλλήλους αὐτῶν πάντα περιλαβὼν ἁμαρτήματα, ἐν τοῖς ἑξῆς ἀπαριθμεῖται καθ’ ἕκαστον. καὶ πονηρίαν μὲν λέγει τὸν ἐκ κατασκευῆς εἴς τινα παρὰ | |
| τούτου πόνον γινόμενον, πλεονεξίαν δὲ τὴν ὑπὲρ τῆς ἐπιθυμίας | 359 | |
360 | τοῦ πλείονος βλάβην, κακίαν δὲ τὴν τοῦ κακῶσαι τὸν πέλας σπουδήν, φθόνον δὲ τὴν ἐπὶ τοῖς τοῦ πλησίον καλοῖς βασκανίαν, φόνον δὲ τὴν μέχρις ἀναιρέσεως κίνησιν, ἔριν δὲ τὴν ἐπίψογον φιλονεικίαν, δόλον δὲ τὰς ἐπὶ λύμῃ τῶν ἀδελφῶν ἐπιβουλάς τε καὶ μηχανάς, | |
| 5 | κακοήθειαν δὲ τὴν κακοτροπίαν, ψιθυρισμὸν δὲ τὴν ὑπ’ ὀδόντα τῶν παρόντων κακολογίαν, καταλαλιὰν δὲ τὴν εἰς ἀπόντας ὑπό τινων βλασφημίαν, θεοστυγεῖς δὲ οὐ τοὺς ὑπὸ θεοῦ στυγουμένους —οὐ γὰρ αὐτῷ τοῦτο δεῖξαι πρόκειται νῦν—ἀλλὰ τοὺς μισοῦντας θεόν, ὑβριστὰς δὲ τοὺς θρασεῖς καὶ λοιδόρους, ὑπερηφάνους δὲ | |
| 10 | τοὺς κατὰ τῶν οὐκ ἐχόντων ἐφ’ οἷς ἔχουσιν φυσωμένους, ἀλαζόνας δὲ τοὺς ἐφ’ οἷς οὐκ ἔχουσιν αὐχοῦντας ὡς ἔχοντας, ἐφευρετὰς δὲ κακῶν τοὺς ἐπὶ τοῖς παλαιοῖς κακοῖς ἕτερα καινοτομοῦντας κακά, γονεῦσι δὲ ἀπειθεῖς τοὺς καὶ μέχρι γονέων ἀγνώμονας, ἀσυνέ‐ τους δὲ τοὺς ἀσυνειδήτους—τῶν γὰρ τοιούτων οὐδὲν ἀφρονέστερον—, | |
| 15 | ἀσυνθέτους δὲ τοὺς ταῖς συνθήκαις μὴ ἐμμένοντας ἃς ἂν πρός τινας συνθῶνται, ἀστόργους δὲ τοὺς ἀπηνεῖς καὶ ἀφίλους, ἀσπόν‐ δους δὲ τοὺς ἀδιαλλάκτους καὶ μνησικάκους, ἀνελεήμονας δὲ τοὺς ἀκαμπεῖς καὶ ἀνενδότους πρὸς ἔλεον. | |
| 18t | Röm 2, 1 | |
| 19 | [Ἢ] ὁ κρίνων φησὶν ἀντὶ τοῦ ὁ διακριτικὸς τῶν πρακτέων | |
| 20 | φύσεως καταξιωθείς. διὰ τί δὲ ὁ τοιοῦτος ἀναπολόγητος; ἐν ᾧ γὰρ κρίνεις, φησί, τὸν ἕτερον, σεαυτὸν κατακρίνεις· τὰ γὰρ αὐτὰ πράσσεις ὁ κρίνων. | |
| 22t | Röm 2, 2—5 | |
| 23 | Ἄνω δέ μοι τὰ εἰρημένα διδάσκεται· φήσας γὰρ αὐτῷ κατακρίτους ἡμᾶς ἐφ’ οἷς πταίομεν εἶναι, πάλιν κἀνταῦθα τοῖς ἀνωτέροις ὁμοίως | |
| 25 | ὁμολογουμένην παρὰ πᾶσι καὶ ἀνενδοίαστον οὖσαν τὴν κρίσιν τοῦ θεοῦ, ἐπάγει· οἴδαμεν ὅτι τὸ κρίμα τοῦ θεοῦ ἐστι κατὰ ἀλήθειαν ἐπὶ τοὺς τὰ τοιαῦτα πράσσοντας. καὶ τοῦτο ὡς ἀναμφισβήτητον τεθεικὼς ἐπιτιμητικώτερον λοιπὸν τοῖς ἑξῆς πρὸς αὐτοὺς κέχρηται λόγοις. ὄντος ἡμῖν ἅπασιν, φησί, τούτου σαφῶς ὅτι | |
| 30 | κρίσις ἀδέκαστος διαδέχεται, σὺ προσδοκᾷς, ἄνθρωπε, ἐν γνώσει πταίειν | 360 |
361 | ἐξελεγχόμενος ὑφ’ ἑαυτοῦ, μὴ δώσειν δίκην, ἀλλ’ ἐφ’ οἷς ἑτέρων καταψηφίζῃ τινῶν ἐπὶ τούτοις ἀθῷος αὐτοῖς ἀφαιρεθήσεσθαι. καὶ θεὸν τὸν ἀληθινὸν κριτὴν οἴει μηδ’ ὅσην σὺ τοῦ δικαίου ποιεῖσθαι τὴν πρόνοιαν, ἀλλ’ ὅτι μὴ παρὰ πόδας τὴν κόλασιν ἐπιφέροι σοι διδοὺς | |
| 5 | καιρὸν εἰς μετάνοιαν, τούτῳ καταχρήσει πρὸς ἐπίδοσιν τοῦ κακοῦ. καὶ τὸ μακρόθυμον τοῦ θεοῦ περὶ σὲ ἀφορμὴν ποιήσει πάσης ἀνοσιό‐ τητος. οὐκοῦν ἴσθι σαφῶς ὅτι κατὰ τὴν σκληρότητά σου θησαυρίζεις σεαυτῷ ὀργήν. προσέοικεν ὅλον τοῦτο τῷ τοῦ ψαλμωδοῦ· ταῦτα ἐποίησας καὶ ἐσίγησα, ὑπέλαβες ἀνο‐ | |
| 10 | μίαν ὅτι ἔσομαί σοι ὅμοιος· ἐλέγξω σε καὶ παραστήσω κατὰ πρόσωπόν σου τὰς ἁμαρτίας σου. τὸ μὲν οὖν θησαυρίζεις ἀπὸ μεταφορᾶς ἔφη τῶν ἐν ἀποκρύφοις μὲν ἐχόντων τοὺς θησαυρούς, αὐξόντων δὲ αὐτοὺς ταῖς κατ’ ὀλίγον προσθήκαις. ἡ μέραν δὲ ὀργῆς τὸν τῆς τιμωρίας λέγει καιρόν. καὶ σὺ τοίνυν, φησί, | |
| 15 | τῷ πλήθει τῶν ἁμαρτημάτων οἷον ἐν ἀφανεῖ τὰ μείω τινί, τῇ μελλούσῃ κρίσει τὴν καθ’ ἑαυτοῦ τιμωρίαν ἐπάξεις. ἀποκαλύψεως δὲ ἡμέραν αὐτὴν ὠνόμασε διὰ τὸ πάντα τὰ τελέως λανθάνοντα τότε μέλλειν εἰς τὸ ἐμφανὲς ἐπὶ πάντων προάγεσθαι, δικαιοκρισίας δὲ ὡς ἐνταῦθα μέν, τῆς δικαίας κρίσεως κατὰ πολλοὺς τρόπους ἀδικου‐ | |
| 20 | μένης, ἢ δι’ ἄγνοιαν τῶν κρινόντων ἢ δι’ ἄλλην πρόφασιν σαρκικήν, ἐκεῖσε δὲ καθαρᾶς δικαίως καὶ λαμπρᾶς ἐκφερομένης τῆς ψήφου. καὶ οἷαν εἰκὸς τὴν θείαν, ἀνέλαβε μέντοι καὶ διὰ τούτων τὰ ἀποκαλύπτε‐ ται γὰρ ὀργὴ θεοῦ ἀπ’ οὐρανοῦ, διὰ τῆς ἀρχῆς καὶ τοῦ τέλους, τῷ τῆς τιμωρίας δέει τὴν κατηγορίαν τῆς ἀσεβείας αὐτῶν καὶ τῆς | |
| 25 | ἀδικίας περιλαβών. | |
| 25t | Röm 3, 19—20 | |
| 26 | Εἰς τοῦτο, φησίν, ὁ νόμος ἐλυσιτέλησεν, ἐγνώρισεν ἡμῖν τὴν ἁμαρ‐ τίαν, οὐ τῷ ἀπαγορεῦσαι μόνον τῶν ἀτόπων τὴν πρᾶξιν ἀλλὰ καὶ τῷ παρακούοντας αὐτοῦ τιμωρήσασθαι· οὐ γὰρ ἂν μὴ κολάσεως τοῖς πταίσμασιν ἐπιφερομένης ὁποῖόν τι τὸ τῆς ἁμαρτίας ἐγνωρίσαμεν, καὶ | |
| 30 | διὰ τούτων τοίνυν ἁπάντων σφόδρα ἀκριβῶς συστήσας τὸ ὑφ’ ἁμαρ‐ τίαν τοὺς πάντας ἐπάγει λοιπόν, δεικνὺς τοῦ οἰκείου λόγου τὸ | |
| περιττόν. | 361 | |
362(t1) | Röm 3,22 | |
| 1 | Εἰς πάντας μὲν τοὺς Ἰουδαίους, φησίν, ὡς οἴκοθεν καὶ ἐξ ἑαυτῶν ἐσχηκότας τῆς σωτηρίας τὸν αἴτιον, ἐπὶ πάντας δὲ τοὺς ἐθνικούς, λέγει, ὡς ἀπὸ τῶν Ἰουδαίων καὶ ἐπὶ τούτους ἐκταθείσης τῆς χάριτος, ὅμως μέντοι καὶ τούτων κἀκείνων μετασχεῖν τῆς χάριτος | |
| 5 | ἔφησεν. οὐχ ὡς ἁπλῶς ἀλλὰ τοὺς πιστεύοντας· καὶ πάλιν ὅτι κοινὴ δικαίως ἡ χάρις κατὰ πάντων. | |
| 6t | Röm 4,1 | |
| 7 | Μεθυπέρβατος ἡ ῥῆσίς ἐστιν· ἀκολούθως γὰρ οὕτως, εἴ πως ἂν ἦν συγκειμένη· ‹τί οὖν ἐροῦμεν εὑρηκέναι Ἀβραὰμ τὸν κατὰ σάρκα πατέρα ἡμῶν;› ἀνέλθωμεν, φησίν, ἐπὶ τὸν ἀρχηγὸν τοῦ κατὰ σάρκα γένους | |
| 10 | ἡμῶν, ὃν ἐκ πάντων ἐκλέξας ὁ θεὸς τῶν ἐθνῶν εὐλόγησέν τε καὶ εἰς τοὺς ἐξ αὐτοῦ δι’ αὐτὸν παραπέμψειν τὰ τῆς εὐλογίας ὑπέσχετο· δῆλον γὰρ ὅτι, ὅπως ἂν ἔχοι τὰ κατ’ αὐτόν, οὕτως σχήσει καὶ τὰ ἡμέτερα. | |
| 12t | Röm 5,12—14 | |
| 13 | Ταύτης ἡμῖν, φησί, τῆς ἐν τούτῳ τῷ κόσμῳ ζωῆς τῆς ἁμαρτεῖν τε καὶ ἀποθανεῖν ἐπιδεχομένης καὶ διὰ τοῦτο καὶ νόμου δεομένης, | |
| 15 | εἰκότως τοῦ τὴν ἁμαρτίαν ὑποδεικνύντος τε καὶ ἀπαγορεύοντος, ἦρξε πρῶτος ὁ Ἀδάμ, ἅτε πρῶτος καὶ γενόμενος καὶ παρανομήσας. τῶν οὖν ἐξ αὐτοῦ κατὰ διαδοχὰς τικτομένων πάντες ἀπέθνησκον ὡς εἰκὸς τοῦ προπάτορος κληρονομοῦντες τῆς φύσεως· ἀλλὰ τῶν ἀποθνησκόντων τούτων οἱ μὲν δι’ ὧν καὶ αὐτοὶ παρηνόμουν, ὑπήγοντο τῷ θανάτῳ, οἱ | |
| 20 | δὲ διὰ μόνην τοῦ Ἀδὰμ τὴν κατάκρισιν, οἷον ἡ τῶν νηπίων μερίς. διὰ τοῦτο νῦν μέν, φησίν, εἰς πάντας ἀνθρώπους διῆλθεν ὁ θάνατος, ἐφ’ ᾧ πάντες ἥμαρτον, ἀντὶ τῶν πολλῶν λέγων τοὺς πάντας ὥσπερ ἐν τοῖς μετὰ ταῦτα· εἰ γὰρ τῷ τοῦ ἑνὸς παραπτώματι οἱ πολλοὶ ἀπέθανον, τοὺς πολλοὺς ἀντὶ | |
| 25 | τῶν πάντων φησίν. νῦν δὲ ἐβασίλευσεν ὁ θάνατος ἀπὸ Ἀδὰμ μέχρι Μωϋσέως καὶ ἐπὶ τοὺς μὴ ἁμαρτήσαν‐ | |
| τας· οἱ γὰρ οὔτε πράξεως οὔτε διακριτικῆς προαιρέσεως ὄντες ἐντός, | 362 | |
363 | πῶς ἂν εἶεν ὑπεύθυνοι πλημμελήματι; τὸ δὲ ἄχρι νόμου ἁμαρτία ἦν ἐν κόσμῳ τοιοῦτόν ἐστιν. ὁ μακάριος Παῦλος ἀπὸ τῶν κατὰ Χριστὸν πολλάκις ἡμῖν διαλέγεται, ὡς μετὰ τὴν φανέρωσιν τοῦ σωτῆρος οὐκέτι τῆς παλαιᾶς κρατούσης ἀλλὰ τῆς καινῆς καταστάσεως· ἐν μὲν | |
| 5 | οὖν τῇ παλαιᾷ σαρκικοῖς οὖσιν ἡμῖν καὶ ὑποκειμένοις παθήμασιν ἀναγκαίαν εἶναι τὴν δόσιν τοῦ νόμου συνέβαινεν, ταῖς τῶν τιμωριῶν ἀπειλαῖς ἀνακόπτοντος ἡμῶν τῆς φύσεως τὰς πρὸς τὴν ἁμαρτίαν ὁρμάς, καινοῖς δὲ γενομένοις ἐν Χριστῷ καὶ δικαίοις, τοῦτ’ ἔστι τὴν διὰ τῆς ἁμαρτίας παλαίωσιν ἐπιδεχομένοις οὐκέτι, περιττὸς παντάπασιν ὁ | |
| 10 | νόμος ἐστίν. διὰ τοῦτο λέγει· δικαίῳ νόμος οὐ κεῖται καὶ ὑμεῖς οὐκ ἐστὲ ὑπὸ νόμον καὶ ἐθανατώθητε τῷ νόμῳ διὰ τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ καὶ εἰ πνεύματι ἄγεσθε, οὐκ ἐστὲ ὑπὸ νόμον. διὰ τοίνυν τοῦ ἄχρι γὰρ νόμου ἁμαρτία ἦν ἐν κόσμῳ τοῦτο λέγει, ὅτι ἕως οὗ φύσεως ἦμεν σαρκικῆς καὶ | |
| 15 | παθητικῆς καὶ διὰ τοῦτο ὑπὸ νόμον εἶναι χρηζούσης, τῇ ἁμαρτίᾳ κατεκρατούμεθα, πολιτευομένης αὐτῆς ἐν τῷ κόσμῳ παντί, ἀναιρεθέντος μέντοι τοῦ νόμου διὰ τὸ πνευματικοὺς γενομένους πρὸς δικαίωσιν ἡμᾶς ἐν Χριστῷ μετελθεῖν, συνανῄρηται καὶ ἡ ἁμαρτία· οὐ γὰρ ἐλλογεῖται λοιπὸν μὴ ὄντος νόμου. ὁ τοίνυν σύμπας, ὡς ἂν ἐν κεφαλαίῳ τις | |
| 20 | εἴποι, τῆς ῥήσεως ταύτης νοῦς οὗτός ἐστιν. παρέχει πᾶσιν ἡμῖν ἡ κατὰ Χριστὸν χάρις τὸ βεβαίως αὐτῇ πεπιστευκότας καυχᾶσθαι καὶ διὰ τοῦτο, ὅτι οὐδὲν ἀπεικὸς ἀλλὰ καὶ σφόδρα γε εὔλογον, ἄρξαι τοῦτον ἡμῖν τῆς ἀθανάτου καὶ δικαίας ζωῆς ὃν τρόπον ἦρξεν ἡμῶν τὸ πρότερον ὁ Ἀδὰμ τῆς φθαρτῆς τε καὶ παθητικῆς· εἰ γὰρ ἐκείνῳ πταίσαντι καὶ κατα‐ | |
| 25 | κριθέντι τελευτῇ οἱ μετ’ αὐτὸν ἐξ αὐτοῦ κεκοινωνήκαμεν ἅπαντες, οἱ μὲν καὶ αὐτὸ προσεφαμαρτάνοντες τῷ παρανομεῖν, οἱ δὲ ἀπὸ μόνης κατὰ τὸ συγγενὲς τῆς ἐκείνου κολάσεως, πῶς οὐκ ἀναντίρρητον [τῷ] καὶ τῷ δεσπότῃ Χριστῷ κατὰ τὸ ἀνθρώπινον πολιτευσαμένῳ καὶ κατορθώσαντι καὶ κομισαμένῳ μετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν τὴν ἀμείνονα λῆξιν; διὰ | |
| 30 | τοῦτο γάρ, φησίν, αὐτὸν ὁ θεὸς ὑπερύψωσεν, τοὺς ἑνουμένους αὐτῷ διὰ πίστεως καὶ καταξιουμένους τῆς τοῦ πνεύματος ἐνοι‐ κήσεως, τοῦ πρῶτον αὐτὸν ἐκεῖνον ἐγείραντος ἐκ νεκρῶν, κοινωνεῖν αὐτῷ τῆς ἀκηράτου ζωῆς ἀντὶ σαρκικῶν γενομένους πνευματικούς. ἀλλ’ ἐβασίλευσε, φησίν, ὁ θάνατος ἀπὸ | |
| 35 | Ἀδὰμ μέχρι Μωϋσέως καὶ ἐπὶ τοὺς μὴ ἁμαρτήσαντας ἐπὶ τῷ ὁμοιώματι τῆς παραβάσεως Ἀδάμ, ἀντὶ τοῦ καθ’ ὃν τρόπον παραβεβηκότος Ἀδὰμ ὁ θάνατος ἐβασίλευσεν, οὕτω καὶ τῶν ἐξ αὐτοῦ μετ’ αὐτὸν γενομένων ἡμαρτηκότων τε καὶ οὐχ ἡμαρτηκότων ὁμοίως. τὸ δὲ μέχρι Μωϋσέως ταὐτόν ἐστι τῷ ἄχρι γὰρ νόμου· | |
| 40 | Μωϋσέα γὰρ νῦν οὐκ ἰδικῶς τὸ πρόσωπον τοῦ ἀνδρὸς ἀλλὰ τὸ | |
| πρᾶγμα φησίν, τὸν νόμον ἐκ τοῦ νομοθέτου καλῶν. οὕτω καὶ ἐν | 363 | |
364 | τῇ πρὸς Κορινθίους· ἕως ἀναγινώσκηται Μωϋσῆς, τοῦτ’ ἔστιν ὁ νόμος ὁ διὰ Μωϋσέως δοθείς. ὅς ἐστι τύπος τοῦ μέλλοντος. ἐτυποῦτο δὲ ἄρα, φησίν, ἐν τοῖς περὶ τὸν Ἀδὰμ καὶ προδιεγράφετο τὰ μετέπειτα γενησόμενα, ταῦτα δὴ τὰ κατὰ τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν | |
| 5 | Χριστόν· ἔδει γὰρ ἴσως γενέσθαι τὸν μὲν πρῶτον ἄνθρωπον Ἀδὰμ εἰς ψυχὴν ζῶσαν, τὸν δὲ ἔσχατον Ἀδὰμ εἰς πνεῦμα ζωοποιοῦν. ἐπειδὴ γοῦν ὁ μὲν πρῶτος ἄνθρωπος ἀδὰμ ἐκ γῆς χοϊκός, ὁ δὲ δεύτερος ἄνθρωπος ὁ κύριος ἐξ οὐρανοῦ, ἀνάγκη κατὰ μὲν τὸν χοϊκὸν εἶναι τοὺς χοϊκούς, | |
| 10 | κατὰ δὲ τὸν ἐπουράνιον τοὺς ἐπουρανίους· καὶ ὥσπερ ἐφορέσαμεν τὴν εἰκόνα τοῦ χοϊκοῦ, οὕτω δήπου καὶ τὴν εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίου φορέσομεν, ἀκολούθως ἐκ τῶν ὑποδεεστέρων ἀναβιβαζόμενοι πρὸς τὰ ὑπερέχοντα. | |
| 13t | Röm 5,16 | |
| 14 | Μία μὲν γάρ, φησίν, ἁμαρτία τῆς κατακρίσεως πάντων αἰτία, καὶ | |
| 15 | τὴν ἐκείνης δίκην οἱ καθεξῆς πάντες ἐξέτισαν, ἡ δὲ χάρις οὐκ ἐκείνην μόνην ἀλλὰ καὶ πολλὰς ἄλλας ἐκείνης βαρυτέρας ἐπιτηδευθείσας ὑπὸ τῶν μεταγενεστέρων ἀνεῖλεν, ἄπταιστον παντελῶς τοῦ λοιποῦ καὶ δικαίαν ἐργασαμένη τὴν φύσιν ἡμῶν. | |
| 18t | Röm 5,17 | |
| 19 | Ἀποδείξας αὐτάρκως τὸ περιττὸν τῆς χάριτος κατὰ σύγκρισιν, | |
| 20 | ἐπισυλλογίζεται λοιπὸν καὶ κατασκευάζει τὸ σπουδαζόμενον καί φησιν· εἰ γὰρ τῷ τοῦ ἑνὸς παραπτώματι ὁ θάνατος ἐβασίλευσε διὰ τοῦ ἑνὸς καὶ τὰ ἑξῆς. τῷ γὰρ συνδέσμῳ νῦν ἀντὶ τοῦ τοίνυν ἐχρήσατο· εἰ τοίνυν, φησί, καὶ ἑνὸς ἀνθρώπου παραπτώματι καὶ δι’ ἑνὸς παραπτώματος ὁ θάνατος ἐβασίλευσεν, ἄρα οὖν πολλῷ μᾶλλον οἱ | |
| 25 | τὸ πλέον τῆς εἰς δικαιοσύνην χάριτος ἐν τῷ ἑνὶ Χριστῷ κομιζόμενοι, καθὼς ἀποδέδεικται, βασιλεύσουσιν ἐν ἀθανάτῳ ζωῇ. | |
| 26t | Röm 5,20 | |
| 27 | Νόμος δὲ παρεισῆλθεν, φησίν, ἵνα πλεονάσῃ τὸ παράπτωμα. ἔοικε τοῦτο τῷ ἐν τῇ πρὸς Γαλάτας· ὁ νόμος τῶν παραβάσεων χάριν προσετέθη. τὸ γὰρ ἵνα κἀνταῦθα κατὰ | |
| 30 | τὸ ἰδίωμα τέθεικεν, σημαίνει γὰρ τὸ ἀκόλουθον. τοῖς γὰρ μετὰ τὸν | |
| Ἀδάμ, φησίν, ἅπασιν, μᾶλλον δὲ καὶ αὐτῷ τῷ Ἀδὰμ νόμου δοθέντος | 364 | |
365 | ἐπλεόνασε τὸ παράπτωμα· ὅσῳ γὰρ τὰ παραγγέλματα πλείω, τοσούτῳ παραβαινομένων αὐτῶν καὶ τὰ παραπτώματα. ταῖς δὲ παρανομίαις τῆς ἁμαρτίας αὐξηθείσης εἰς πλῆθος ἡ ταύτην ἀναιροῦσα χάρις ὑπερμεγέθης εἰκότως πέφηνεν οὖσα. | |
| 4t | Röm 5,21 | |
| 5 | Ὥστε, φησίν, ἀναντίρρητον ὅτι καθάπερ ἡ ἁμαρτία τὴν ἑαυτῆς ἐν τῷ θανάτῳ καὶ διὰ τοῦ θανάτου δυναστείαν ἐκράτυνεν, οὕτω καὶ ἡ χάρις τὴν ἐν Χριστῷ τοῖς πᾶσι παρεχομένη δικαίωσιν ἐν ἀτελευτήτῳ ζωῇ τὴν βασιλείαν ἀδιάδοχον ἕξει. | |
| 8t | Röm 6,1—2 | |
| 9 | Τὰ προλαβόντα εἰρηκὼς ἐπὶ συστάσει τοῦ περὶ τῆς κατὰ Χριστὸν | |
| 10 | χάριτος λόγου συνεῖδεν ἐκ τούτων αὐτῷ τικτομένην ἀντίθεσιν, καὶ ταύτην ἀντιθεὶς ὡς ἀπὸ τοῦ ἐναντίου, τὴν λύσιν αὐτῆς ἰσχυροτάτην ἐργάζεται καί φησιν· τί οὖν ἐροῦμεν; ἐπιμενοῦμεν τῇ ἁμαρ‐ τίᾳ, ἵνα ἡ χάρις πλεονάσῃ; μὴ γένοιτο. ἆρα οὖν, φησίν, ἔκ γε ὧν ἔφην ἐρεῖς ὡς ἐπεξαμαρτητέον ἡμῖν καὶ ταύτῃ τὴν χάριν ποιητέον | |
| 15 | πλείονά τε καὶ μείζονα, εἴπερ οὖν πρὸς τὸ τῶν ἡμετέρων πλῆθος ἁμαρ‐ τημάτων καὶ ἡ ταύτης αὔξεται φύσις; ἔοικε δὲ μάλιστα τοῦτο τῷ φασί τινες ἡμᾶς λέγειν· ποιήσωμεν τὰ κακὰ ἵνα ἔλθῃ τὰ ἀγαθά. μὴ γένοιτο, φησίν. τέως ὡς ἀνόσιον παντὸς λογισμοῦ τὸν λόγον ἀπηύξατο, μετὰ τοῦτο δὲ ἤδη καὶ λογισμοῖς ἀναμφιλέκτοις | |
| 20 | τὴν ἀτοπίαν αὐτοῦ διελέγχει καί φησιν· οἵτινες ἀπεθάνομεν τῇ ἁμαρτίᾳ, πῶς ἔτι ζήσομεν ἐν αὐτῇ; τοῦτο λέγειν ἂν, φησίν, ἔχοιεν οἱ σαρκικοί τε καὶ ἄπιστοι, ἡμᾶς μέντοι τῶν παντάπασιν ἀδυνάτων ἐστὶν αὖθις ἀναβιῶναι τῇ ἁμαρτίᾳ τοὺς ἅπαξ ἀποθανόν‐ τας αὐτῇ. | |
| 24t | Röm 6,3—4 | |
| 25 | Ἴστε τοῦτο πάντως, φησίν, ὡς τὸ Χριστοῦ βάπτισμα τύπον ἔχειν αὐτοῦ τοῦ τε θανάτου φαμὲν καὶ τῆς ἀναστάσεως. οἱ τοίνυν τοῦτο πίστει δεξάμενοι πρόδηλον ὡς ἐπὶ ταῖς ἐλπίσιν αὐτὸ ταύταις εἰλήφαμεν, ἵνα ὥσπερ ἠγέρθη Χριστὸς ἐκ νεκρῶν εἰς υἱοθεσίαν ἐπίδοξον—τοῦτο γὰρ λέγει διὰ τῆς δόξης τοῦ πατρός—οὕτω | |
| 30 | καὶ ἡμεῖς τοῦ θανάτου κεκοινωνηκότες αὐτῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος, κοινωνοὶ ἦμεν τῆς ἀθανάτου καὶ ἀπαλαιώτου καὶ παμμακαρίας | |
| ἐκείνης ζωῆς. | 365 | |
366(t1) | Röm 6,5 | |
| 1 | Ὁμοίωμα θανάτου αὐτοῦ. αὐτὸν αὐτοῦ λέγει τὸν θάνατον ὡς καὶ τὸ ἐν ὁμοιώματι σαρκὸς ἁμαρτίας καὶ ἐν ὁμοιώ‐ ματι ἀνθρώπου γενόμενος, ἢ καὶ τὸ ἐν Ἰορδάνῃ βάπτισμα τὸ προτυπῶσαν αὐτοῦ τῆς ἀναστάσεως τὸ μυστήριον. καλῶς δὲ τὸ | |
| 5 | σύμφυτοι τῇ τῶν φυτῶν μνήμῃ παριστῶν τὸ τοῦ πράγματος ἀναμφίβολον· τὸ γὰρ συμφυτευόμενον δηλονότι συνανίσχει τε καὶ συνάνεισιν. οὐκοῦν ὅτι καὶ ἡμεῖς συναποθανόντες Χριστῷ, συναναστησό‐ μεθα πρόδηλον. | |
| 8t | Röm 6,6—7 | |
| 9 | Παλαιὸν ἄνθρωπον τὸν φθαρτὸν λέγει καὶ παθητόν, ὡς τῆς | |
| 10 | παλαιώσεως φθειρούσης τὸν ᾧπερ ἂν ἐπιγίνοιτο· ἁμαρτίας δὲ σῶμά φησι τὸ μηκέτι μένον τὸ ἀναμάρτητον ἀλλ’ ἐπιδεχόμενον ἁμαρτίαν. τοῦτο τοίνυν καταργεῖται, φησί, τοῦτ’ ἔστιν ἀνενέργητον πρὸς τὴν ἁμαρτίαν καθίσταται. διὸ καὶ οὐχ ἁπλῶς ἔφη καταργεῖσθαι τὸ σῶμα ἀλλὰ τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας· τοῦτο γὰρ φθαρτὸν | |
| 15 | ὂν νῦν ἐνδύσεται ἀφθαρσίαν, καὶ θνητὸν ὂν νῦν ἐνδύσε‐ ται ἀθανασίαν, μετασχηματίζοντος ἡμῶν τὸ σῶμα τῆς ταπεινώσεως τοῦ δεσπότου Χριστοῦ πρὸς τὸ γενέσθαι αὐτὸ σύμμορφον τῷ σώματι τῆς δόξης αὐτοῦ. ὁ γὰρ ἀποθανών, φησί, δεδικαίωται ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας. τί τοῦτό | |
| 20 | ἐστιν ὃ λέγει; τῶν ζώντων ταυτηνὶ τὴν ζωὴν τὸ πταίειν ἐστίν, ἐπειδὴ καὶ τὸ νόμου ἔχειν τούτων ἐστίν, τοῖς τετελευτηκόσι δὲ προσήκει τούτων οὐδέτερον· οὔτε γὰρ νόμος τῷ τεθνηκότι προσδιαλέγεται—πῶς γὰρ τῷ γε μηδὲ ἀκούοντι; —καὶ ἁμαρτία τὸν τοιοῦτον οὐ διοχλεῖ. τῷ τοίνυν ἀποθανόντι, φησίν, οὐδὲν πρὸς τὴν ἁμαρτίαν κοινόν, οὐδὲ αὐτὴ πρὸς | |
| 25 | ἐκεῖνον ἔχει τι δίκαιον· οὐδὲ γὰρ τῷ πλημμελεῖν ὑπόκειται τοῦ λοιποῦ. | |
| 25t | Röm 6,8—11 | |
| 26 | Οὐκοῦν, φησί, καθάπερ ὁ Χριστὸς καὶ ἡμεῖς ἀποθνήσκομεν, καθάπερ ὁ Χριστὸς ζησόμεθα καὶ ἡμεῖς. προσήκει οὖν εἰς ἐκεῖνον ὑμῖν ἀφορᾶν. καὶ ὥσπερ ἐκεῖνον ἅπαξ ἀποθανόντα τῇ ἁμαρτίᾳ, εἶτα ἀναστάντα τῷ θεῷ τῶν ἀδυνάτων ἐστὶν αὖθις ἀποθανεῖν, οὕτω δέοι | |
| 30 | ἂν καὶ ὑμᾶς λογισμῷ χρωμένους δικαιοτάτῳ τὸν ἑαυτῶν τοῦ λοιποῦ βίον ἐν τῇ κατὰ Χριστὸν ῥυθμίζειν ζωῇ, ὡς ἐλπίδι πρὸς ταύτην μετα‐ | |
| βεβηκότας ἐκ τῆς προτέρας. | 366 | |
367(t1) | Röm 6,12—14 | |
| 1 | Ἀνατρέψας ἐκ τῶν κατὰ Χριστὸν τὴν ἀντίθεσιν καὶ δείξας οὐκέτι τοῦ ἁμαρτάνειν αὐτοῖς οὐδαμῶς ὡς οὐκ οὖσιν ἔτι μετὰ τὸ βάπτισμα σαρκικοῖς—ταῦτα δὲ μόνῃ πίστει τέως οὐ πείρᾳ κεκτήμεθα· οὔτε γὰρ ἀπαθεῖς οὔτε ἀθάνατοί πως γεγόναμεν, τοῦ πράγματος αὐτοῦ κατά τινα | |
| 5 | λόγον ἀπόρρητον τῷ τῆς κοινῆς ἀναστάσεως φυλαττομένου καιρῷ— συμβουλὴν μετρίαν τε αὐτοῖς καὶ τὴν ἐνδεχομένην προσάγει. οὐ γὰρ ἔφη· μὴ οὖν ἁμαρτάνετε—τοῦτο γὰρ φύσεως ἀπαθοῦς τε καὶ ἀθανά‐ του—ἀλλὰ μὴ βασιλευέτω ἡ ἁμαρτία ἐν τῷ θνητῷ ὑμῶν σώματι, τοῦτ’ ἔστι μὴ τῷ πρόσθεν χρόνῳ παραπλησίως ἀστασίαστον | |
| 10 | καὶ νῦν ἡ ἁμαρτία τὸ καθ’ ὑμῶν κράτος ἐχέτω, μηδὲ δίκην οἰκετῶν τὸ προσταττόμενον ὑπ’ αὐτῆς ἐν ταῖς τοῦ σώματος ἡμῶν ἐπιθυμίαις ἔτι ποιεῖν καταδέχεσθε, δορυφόρους ὥσπερ αὐτῇ πρὸς συνεργίαν τῆς ἀδικίας τὰ ἑαυτῶν παρεχόμενοι μέλη, ἀλλ’ ἀποφυγόντες ἐκείνην καὶ πολεμίαν ὑμῖν εἶναι καὶ ἐχθρὰν ἡγησάμενοι, καταφύγετε πρὸς θεόν, | |
| 15 | καὶ ὡς ἀθανάτους αὐτῷ πρὸς δικαιοσύνης κατόρθωσιν ἑαυτοὺς εὐτρε‐ πίσατε. ἁμαρτία γὰρ ὑμῶν οὐ κυριεύσει· οὐ γάρ ἐστε ὑπὸ νόμον ἀλλ’ ὑπὸ χάριν. ἂν γὰρ σπουδάζητε, φησίν, οὕτω βιοῦν πεπεισμένοι τε καὶ πεπληροφορημένοι βεβαίως περὶ τῆς χάριτος, οὐχ ἁλώσεσθε τῇ ἁμαρτίᾳ ποτέ. διὰ τί; ὅτι τὴν μὲν ἁμαρτίαν ὁ νόμος | |
| 20 | κυροῖ, ὑμεῖς δὲ οὐκέτι τῆς ὑπὸ νόμον ζωῆς ἀλλὰ τῆς ὑπὸ χάριν ἐστέ. οὐ τοίνυν ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας κυριευθήσεσθε τῷ θανάτῳ ὡς τῆς ὑπὸ τοῦ νόμου ζωπυρουμένης ἁμαρτίας κατακυριευούσης τοῦ γένους ἡμῶν. πληρώσας δὲ ἄχρι τούτου τὴν συμβουλήν, ἑτέραν ἀνθυφορμῶσαν αὐτῷ διαδέχεται πάλιν ἀντίθεσιν· εἰπὼν γὰρ ὅτι ἁμαρτία ὑμῶν οὐ | |
| 25 | κυριεύσει· οὐ γάρ ἐστε ὑπὸ νόμον ἀλλ’ ὑπὸ χάριν, ἔγνω τούτου τὸν σαρκικὸν ἑτοίμως ἑξόμενον καὶ τῇ χάριτι πρὸς ἁμαρτημά‐ των ἀποχρησάμενον ἄδειαν. τοῦτο τοίνυν προϋπ〈ι〉δόμενος ἑαυτῷ τὸν παρ’ ἐκείνου λόγον ἀνθυποφέρει καί φησιν. | |
| 28t | Röm 6,15—16 | |
| 29 | Οὐ γὰρ ὑμᾶς τοῦτο, φησί, λέληθεν, ὅτι προσῆκον ὑμῖν ταῖς ὑμῶν | |
| 30 | αὐτῶν ὁμολογίαις ἐμμένειν, καὶ τοῦτο, ὅτι δεσπότην ἑαυτοῦ τοῖς ἔργοις τις ἐπιδέδεικται, τὸν οὗ τοῖς κελεύσμασιν ἔγνωκεν ὑπακούειν, κἂν ἁμαρτία τοῦτο, κἂν δικαιοσύνη· τὸ γὰρ ἤ τοι ἁμαρτίας ἢ ὑπακοῆς εἰς δικαιοσύνην ἀσαφῶς εἰρημένον τοιοῦτόν ἐστιν ἤτοι ἁμαρτίας | |
| εἰς ὑπακοὴν ἢ δικαιοσύνης. | 367 | |
368(t1) | Röm 6,17—18 | |
| 1 | Χάρις, φησί, τῷ θεῷ, διότι τὴν δουλείαν νῦν μετηλλάχατε τῆς ἁμαρτίας ἀνθελόμενοι τὴν δικαιοσύνην καὶ ταύτην ἀντ’ ἐκείνης δεσπότην ἔχειν καταδεξάμενοι, ἧς καὶ τὸν τύπον τῆς διδαχῆς ἐκ ψυχῆς παρειληφότες προσήκασθε πρὸς ὃν τοῦ λοιποῦ βιωτέον ὑμῖν ἀκριβῶς. | |
| 5 | Εἰς τοιούτους ἀντικατενήνεγμαι λόγους καὶ παραδείγμασιν ἀν‐ θρωπίνων ἐχρησάμην ἐθῶν τοῦ πρὸς ἀρετὴν ἀτόνου τῆς σαρκὸς ὑμῶν με καταναγκάσαντος. | |
| 7t | Röm 6,19—20 | |
| 8 | Ὥσπερ γὰρ παρεστήσατε, φησί, τὰ μέλη ὑμῶν καὶ τὰ ἑξῆς. τὸ γὰρ κἀνταῦθα σύνδεσμον ἀντὶ τοῦ τοίνυν παρείληφεν. δεῖ | |
| 10 | τοίνυν ὑμᾶς, φησίν, ὥσπερ ἐν τῷ πρόσθεν ὅλους ἑαυτοὺς τῇ ἀνομίᾳ πρὸς ἐργασίαν ἀκαθαρσίας ἐκδεδώκειτε πάσης, οὕτω νῦν ἢ καὶ μᾶλλον ἀποσχομένους ἐκείνων παντάπασιν τὴν δικαιοσύνης σπουδαίως ἁγιότητα μετελθεῖν. Ἴστε γάρ που τὸν χρόνον ἐκεῖνον, φησίν, ἐν ᾧ τοῖς ἁμαρτίας | |
| 15 | ἐπιτάγμασιν ὑπετάττεσθε, πῶς ἦν ὑμῖν πρᾶγμα κοινὸν πρὸς τὴν δι‐ καιοσύνην οὐδέν. | |
| 16t | Röm 6,21—23 | |
| 17 | Καίτοι ἡδέως ἂν ἔγωγε νῦν πυθοίμην ὑμῶν, ὑπὲρ ὅτου κατεσπευ‐ σμένως οὕτως τῇ ἁμαρτίᾳ τὴν καλὴν ἐκείνην δουλείαν ἐξεπληροῦτε, καὶ τίς τῆς πολλῆς ταύτης εὐνοίας ὑμῖν ὁ καρπός· οὐ φθορὰ καὶ | |
| 20 | ἀκαθαρσία καὶ θάνατος καὶ τὰ πάσης αἰσχύνης ἀνάμεστα; Ἆρα οὖν, φησί, τοιαῦτα καὶ τὰ νῦν; ἢ μικρῷ τῷ καὶ τῷ τυχόντι διεστηκότα, ἀλλ’ οὐχὶ τῷ ὅλῳ καὶ τῷ παντί; ἀλλαξάμενοι γὰρ τῆς ἁμαρτίας θεὸν καὶ τὰ δοκοῦντα τούτῳ διαπράττεσθαι γνόντες, καρποῦσθε μὲν τὸν ἁγιασμόν, τὸ ἀναμάρτητον τοῦτ’ ἔστιν, ἐκ δὲ τούτου τὸ ἀθανά‐ | |
| 25 | τοις ὑμῖν διαμένειν περιέσται. | |
| 25t | Röm 7,1—4 | |
| 26 | Φέρε δή, φησί, συστήσωμεν καὶ ἀπὸ τοῦ νόμου τοῦτο αὐτό. οὔκουν ἴστε νομομαθεῖς ὄντες τοῦτό γε ἀκριβῶς, ὅτι τοῦ ἀνθρώ‐ που κύριος ὁ νόμος μέχρις οὗ ζῇ καθέστηκεν; ἡ γοῦν ὕπανδρος γυνὴ ζῶντι μὲν τῷ ἀνδρὶ προσδέδεται | |
| 30 | νόμῳ. οὐκοῦν αὐτοῦ περιόντος ἴδοι πρὸς ἕτερον ἢ κεκρίσεται μοιχαλίς, τελευτήσαντος δὲ ἀφεῖται τοῦ νόμου καὶ συνοικήσει μὲν ᾧ βουλήσεται, τὸ δὲ τῆς μοιχείας ἔγκλημα διαφεύξεται. ἄρα οὖν, ἀδελφοί, τοιοῦτόν τι | |
| καὶ τὸ καθ’ ὑμᾶς· γεγόνατε μὲν γὰρ πιστεύσαντες τοῦ σώματος τοῦ | 368 | |
369 | Χριστοῦ, τετελευτηκὼς δὲ ἐκεῖνος τῷ νόμῳ πρὸς ἑτέραν ἐκ τῶν νεκρῶν ἀνεβίω ζωήν. οὐκοῦν ἓν ὄντες καὶ ὑμεῖς ἐν αὐτῷ τῷ μὲν νόμῳ τεθνή‐ κατε, καρπώσετε δὲ διὰ τῆς ἀναστάσεως αὐτῷ παραπλησίως καὶ ὑμεῖς. | |
| 3t | Röm 7,5 | |
| 4 | Τῷ τῆς σαρκὸς ὀνόματι διχῶς ἡ θεία χρῆται γραφή· νῦν μὲν | |
| 5 | τὴν φύσιν οὕτως αὐτὴν ὀνομάζουσα, ὡς τὸ πνεῦμα σάρκα καὶ ὀστέα οὐκ ἔχει καθὼς ἐμὲ θεωρεῖτε ἔχοντα τῷ σωτῆρι πρὸς τοὺς μαθητὰς περὶ ἑαυτοῦ μετὰ τὴν ἀνάστασιν εἰρημένον, νῦν δὲ οὐκ αὐτὴν ἀλλὰ τὸ αὐτῆς ἐμπαθές, ὡς τοῦτο αὐτὸ τὸ προκείμενον. οὐ γὰρ ὡς ἀσάρκων νῦν ὄντων ἔφησε τὸ ὅτε ἦμεν ἐν τῇ σαρκί, ἀλλ’ ὡς | |
| 10 | πρὸς ἀθανασίαν καὶ ἀπάθειαν ἐν Χριστῷ μετεληλυθότων· πολλάκις γάρ, καθὼς ἤδη προέφην, ἀπὸ τῶν κατὰ Χριστὸν πιστευομένων ἡμῖν ὡς ἐνεστώτων προσδιαλέγεται. λέγει τοίνυν ὅτι τῆς προτέρας ἡμῶν ἔτι τῆς σαρκικῆς ὄντων ζωῆς, τὰ ἐν τοῖς ἡμετέροις παθήματα μέλεσι πρὸς ἁμαρτίαν ἐνηργεῖτο διὰ τοῦ νόμου, τοῦτ’ ἔστιν ὑφ’ | |
| 15 | ἡμῶν ἐνεργούμενα διὰ τὸν νόμον ἡμῖν εἰς ἁμαρτίαν κατελογίζετο, τιτρωσκόμενοι δὲ ὑπὸ ταύτης ἀναγκαίως τῷ θανάτῳ παρεπεμπόμεθα· τρισὶ γὰρ τούτοις δι’ ἀλλήλων κρατυνομένοις ἡ φύσις ἡμῶν ἐδαμάζετο, τῆς μὲν ἁμαρτίας ἰσχυούσης διὰ τοῦ νόμου, τοῦ θανάτου δὲ διὰ τὴν ἁμαρτίαν κρατοῦντος, τοῦ νόμου δὲ τοῖς θνητοῖς τε καὶ διὰ τοῦτο πρὸς | |
| 20 | ἁμαρτίαν ἐπιρρεπέσιν ἀναγκαίως ἐπικειμένου. οὐκοῦν τὴν μὲν ἁμαρτίαν ὁ νόμος συνίστη, ἡ δὲ ἁμαρτία τὸν θάνατον ἀπεγέννα, ὁ δὲ θάνατος τὴν φύσιν εἰς ἁμαρτίαν εὐόλισθον διὰ τοῦ ἐμπαθοῦς ἐργασάμενος ἐν χρείᾳ νόμων κατέστησεν. | |
| 23t | Röm 7,6 | |
| 24 | Νῦν μέντοι, φησίν, ἀπὸ τοῦ νόμου τοῦ κατέχοντος ἡμᾶς | |
| 25 | κατηργήθημεν, ὥστε δουλεύειν ἡμᾶς ἐν καινότητι πνεύματος καὶ οὐ παλαιότητι γράμματος. δέον οὖν ὡς ἀθανάτους τοῦ λοιποῦ καὶ πνευματικοὺς γεγενημένους ἡμᾶς πολιτεύεσθαι, ἀλλὰ μὴ ὡς φθαρτοὺς ἔτι καὶ παλαιουμένους καὶ νόμῳ διὰ τοῦτο κατηναγκασμένους δουλεύειν. ἀντιδιέστειλε δὲ τῷ γράμματι μὲν τὸ | |
| 30 | πνεῦμα, τῇ παλαιότητι δὲ τὴν καινότητα, καὶ αὐτοῖς τοῖς ὀνόμασι μεγίστην δεικνὺς τὴν τῶν πραγμάτων διαφοράν. | |
| 31t | Röm 7,7 | |
| 32 | Τήν τε γὰρ ἐπιθυμίαν, φησίν, οὐκ ᾔδειν εἰ μὴ ὁ νόμος | |
| ἔλεγεν· οὐκ ἐπιθυμήσεις. οὐ τοῦτό φησιν ὅτι τῆς ἐπιθυμίας μοι | 369 | |
370 | τὴν φύσιν ἐντέθεικεν οὐκ ἔχοντι τὸ παράγγελμα—ἡ γὰρ ἐπιθυμία τῆς φύσεως—, ἀλλ’ ὅτι μὴ διδάξαντός με τοῦ νόμου διὰ τῆς ἀπαγορεύσεως, ἐπίψογόν τε καὶ φαύλην ἐπιθυμίαν ὑπάρχειν οὐκ ἠπιστάμην. | |
| 3t | Röm 7,8a | |
| 4 | Μὴ διδάξαντός με τοῦ νόμου, φησί, διὰ τῆς ἀπαγορεύσεως, ἐπίψο‐ | |
| 5 | γόν τε καὶ φαύλην ἐπιθυμίαν ὑπάρχειν οὐκ ἠπιστάμην, νυνὶ δὲ διὰ τῆς ἐντολῆς τοῦτο μεμάθηκα· μετρούσης γάρ μοι ταύτης τὴν ἐγκειμένην ἐπιθυμίαν τῇ φύσει, καὶ τὴν χρῆσιν αὐτῆς ἄφετον οὐκ ἐώσης ἀλλ’ ὅροις τακτοῖς αὐτὴν περιγραφούσης τε καὶ περιλαμβανούσης, ἡ ἁμαρτία λαβοῦσα δι’ αὐτῆς ἀφορμήν, τοῦτ’ ἔστιν ἰσχύος εὐπορήσασα καὶ | |
| 10 | ἐπικουρίας, εἶτά με πρὸς ἀμετρίαν ὑποσκελίσασα ἐνεργὸν εἰς ἁμαρτίαν μοι πᾶσαν ἐπιθυμίαν ἀπειρημένην κατέστησεν· τῷ γὰρ κατειργάσατο ἐν ἐμοὶ πᾶσαν ἐπιθυμίαν ἐνδεῖ τὸ ἀπηγορευμένην. | |
| 12t | Röm 7,8b—11 | |
| 13 | Χωρὶς γὰρ νόμου, φησίν, ἡ ἁμαρτία νεκρά· τὴν γὰρ πρᾶξιν ὁ νόμος ἀπαγορεύων ἁμαρτωλὸν συνίστησιν, ὡς ἐὰν μὴ τούτου | |
| 15 | μοι προπαρηγγελκότος τὴν αὐτῆς ἀποχὴν ἐπιτετηδευκὼς ὑπῆρχον αὐτήν, οὐκ ἂν ἦν ἔνοχος πλημμελήματι. οὗ γὰρ οὐκ ἔστι νόμος, οὐδὲ παράβασις· οὐ γὰρ ἐλλογεῖται ἁμαρτία μὴ ὄντος νόμου. Ἐγὼ δὲ ἔζων χωρὶς νόμου ποτέ· τὸ ἐγὼ νῦν ἀντὶ τοῦ ὁ ἄνθρωπος λέγει, λέγει δὲ περὶ τοῦ Ἀδάμ. ἐλθούσης δὲ τῆς ἐν‐ | |
| 20 | τολῆς ἡ ἁμαρτία ἀνέζησεν, ἐγὼ δὲ ἀπέθανον. ἐμὲ γοῦν, τὸν ἄνθρωπον ἔχοντα πρὸ τοῦ νόμου τὸ ζῆν, ἡ ἐντολὴ προσελθοῦσα διὰ τῆς πρόσθεν νεκρᾶς ἁμαρτίας ἀναζησάσης τοῦτο ἀφείλετο. καὶ εὑρέθη μοι ἡ ἐντολὴ ἡ εἰς ζωήν, αὕτη εἰς θάνατον· καὶ πέπονθά τι σχέτλιον καὶ ὄντως ἐλεεινὸν τῇ εὐεργεσίᾳ βλαβεὶς καὶ τῷ πρὸς ζωὴν | |
| 25 | δοθέντι μοι βοηθήματι, τούτῳ τὸ ζῆν ἀπολέσας. ἡ γὰρ ἁμαρτία ἀφορμὴν λαβοῦσα διὰ τῆς ἐντολῆς ἐξηπάτησέν με καὶ δι’ αὐτῆς ἀπέκτεινεν· ἔχουσα γὰρ διὰ τῆς ἐντολῆς πρόφασιν ἡ κατάρατος ἁμαρτία καὶ δυνατωτέρα τῷ ὅπλῳ τῷ ἐμῷ γενομένη, δι’ αὐτοῦ με τούτου παρακρουσαμένη κατέσφαξεν. δίεισιν μέντοι περὶ τῆς | |
| 30 | ἁμαρτίας ὡς ζώσης τε καὶ ὑφεστηκυίας καὶ σοφιζομένης τὸν ἄνθρωπον | 370 |
371 | κατὰ τὸ τῆς θείας ἔθος γραφῆς· οὕτω γοῦν καὶ τὴν δικαιοσύνην προσ‐ ωποποιῶν ὁ μακάριος εἰσάγει Δαυὶδ λέγων· δικαιοσύνη ἐνώ‐ πιον αὐτοῦ προπορεύσεται, καὶ πάλιν ὁ Σολομὼν τὴν σοφίαν, καὶ ὅλως ἐν τοῖς θείοις λογίοις πολὺ τὸ τοιοῦτον ἰδίωμα. | |
| 4t | Röm 7,12 | |
| 5 | Ὥστε, φησίν, ὁ μὲν νόμος ἅγιος, καὶ ἡ ἐντολὴ ἁγία καὶ δικαία καὶ ἀγαθή. ὁ μὲν σύνδεσμος ἁπλῶς ἐνταῦθα προσέρ‐ ριπται, νόμον δὲ καὶ ἐντολὴν ταὐτὸν ἀμφοτέρως ὠνόμασεν. ἁγίαν μέντοι τὴν ἐντολὴν εἶπεν ὡς τῆς ἁμαρτίας ἀπάγουσαν καὶ διϊστῶσάν τε καὶ ἀφορίζουσαν τοῦ κακοῦ, δικαίαν δὲ ὡς μετὰ τοῦ δικαίου τιμῶσάν | |
| 10 | τε ὑπακούοντας καὶ κολάζουσαν παρακούοντας, ἀγαθὴν δὲ ὡς ὁδηγοῦσαν τε πρὸς τὸ ἀγαθὸν καὶ δι’ ἀγαθότητα δοθεῖσαν θεοῦ. οὐ τοίνυν ὁ νόμος ἁμαρτία, φησίν, ὅς γε γνωρίζει τέ μοι τὸ φαῦλον καὶ τῆς τούτου πράξεως εἴργει, ἀλλὰ τοὐναντίον ἅγιός τε καὶ δίκαιος καὶ ἀγαθός. | |
| 14t | Röm 7,13 | |
| 15 | Τὸ οὖν ἀγαθὸν ἐμοί, φησί, γέγονε θάνατος; μὴ γένοιτο· ἀλλ’ ἡ ἁμαρτία. οὐκ ἄρα, φησί, τοῦ κακοῦ μοι τὸ ἀγαθὸν αἰτιάσομαι, τῆς δὲ ἁμαρτίας κατηγορῶ, καὶ ταύτην μισῶ, καὶ πρὸς ταύτην οὐκ ἂν ἑκὼν εἶναι σπεισαίμην ποτέ. ἵνα φανῇ, φησίν, ἡ ἁμαρτία διὰ τοῦ ἀγαθοῦ μοι κατεργαζομένη θάνα‐ | |
| 20 | τον· αὕτη γὰρ βλάψασά με τῷ ἀγαθῷ, δι’ αὐτοῦ μοι τούτου καὶ τὴν ἑαυτῆς φύσιν ἥτις ἐστὶ κατεφάνη. ἵνα γένηται, φησί, καθ’ ὑπερβολὴν ἁμαρτωλὸς ἡ ἁμαρτία διὰ τῆς ἐντολῆς. τοῦτο κατ’ ἔλλειψιν εἴρηται· λείπει γὰρ ὡς πρὸς τὸ νόημα τὸ φανερά, ἵνα ᾖ τοιοῦτον· ἵνα γένηται φανερὰ καθ’ ὑπερβολὴν ἁμαρτωλὸς οὖσα ἡ | |
| 25 | ἁμαρτία διὰ τῆς ἐντολῆς. ἐλέγχεται γὰρ διὰ τοῦ νόμου, φησίν, ἡλίκον τε καὶ ὅσον ἐστὶν ἡ ἁμαρτία κακόν· τὸν γὰρ παρακελευόμενον αὐτήν μοι φυλάττεσθαι καὶ δεδομένον εἰς συμμαχίαν ὑποσκελίσασά με δι’ | |
| ἀπάτης, αὐτόν μοι τοῦτον ἐπέστησε φονευτήν. | 371 | |
372(t1) | Röm 7,14 | |
| 1 | Ἐπὶ πλέον ὑπεραπολογούμενός τε τοῦ νόμου καὶ τῆς αἰτίας ἀπο‐ λύων αὐτόν, τοῦτο, φησίν, ἐπίσταμαι ὅτι ὁ νόμος πνευματικός ἐστιν, ἵνα εἴπῃ, τέλειος καὶ ἀνενδεὴς καὶ ἀρετὴν ἀπηκριβωμένην ἀπαιτῶν ἀθανάτοις προσήκουσαν. ἀλλ’ ἐγὼ τί πάθω; θνητὴν καὶ | |
| 5 | φθαρτὴν καὶ πολλοῖς πάθεσιν ὑποκειμένην περικείμενος σάρκα, ἐκδεδο‐ μένος ὥσπερ εἰς πταίσματα· τὸ γὰρ πεπραμένος ὑπὸ τὴν ἁμαρ‐ τίαν ἀντὶ τοῦ ὡς πεπραμένος λέγει. καὶ τοῦτο δὲ ἰδίωμα γραφικόν, τὸ δίχα τοῦ ὁμοιωματικοῦ ἐπιρρήματος λέγειν τι τῶν προκειμένων πολλάκις· οἷόν ἐστι καὶ τὸ ὁ θεὸς ἡμῶν πῦρ καταναλίσκον. | |
| 10 | ἔοικε δὲ τῷ δοῦλοι ἦτε τῆς ἁμαρτίας ἐν τοῖς ἔμπροσθεν εἰρημένῳ καὶ τῷ παρὰ τῷ προφήτῃ· τίνι ὑπόχρεως ὢν πέπρακα ὑμᾶς; ἀλλ’ ἢ ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν ἐπράθητε, καὶ τῷ ἐν τοῖς ἁγίοις Εὐαγγελίοις λεγομένῳ παρὰ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν, ὅτι ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν δοῦλός ἐστι τῆς ἁμαρτίας· ὄντως | |
| 15 | γὰρ ᾧ τις ἥττηται, τούτῳ καὶ δεδούλωται. | |
| 15t | Röm 7,15 | |
| 16 | Ἐπειδὴ εἶπεν τὸ πεπραμένος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν, καὶ διὰ τοῦτο τὴν μὲν ἐν τάξει δεσποίνης ὑπέθετο, ἑαυτὸν δὲ ἐν δούλου. πρὸς τοῦτο ἀκολούθως ἐπάγει· ὃ γὰρ κατεργάζομαι οὐ γινώσκω. τοῦτο γὰρ ἴδιον οἰκετῶν τὸ μὴ γνώμης ἰδίας εἶναι κυρίους, ἀλλὰ δεσπο‐ | |
| 20 | τικοῖς ὑπηρετεῖσθαι προστάγμασιν. πολλάκις γοῦν τι, φησίν, οὐ προαιρούμενος αὐτὸς διαπράττομαι· τὸ γὰρ οὐ γινώσκω οὐχ ὅτι ἀγνοῶν λέγει—πῶς γάρ, εἰ ὃ πράττει τις τοῦτο αὐτὸν ἀγνοεῖν ἐγχωρεῖ; ἢ ὅλως ἂν αὐτῷ τὸ τοιοῦτον εἰς σφάλμα καταλογίζοιτο; —ἀλλὰ τὸ οὐ γινώσκω τοιοῦτόν ἐστιν οἷον τὸ ἐν Εὐαγγελίοις τοῦ σωτῆρος οὐκ | |
| 25 | οἶδα ὑμᾶς, ἀπέλθετε ἀπ’ ἐμοῦ, ἀντὶ τοῦ κατεργάζομαί τι πολλάκις οὐκ οἰκειούμενος, οὐδὲ χαίρων, οὐδὲ ἡδόμενος αὐτῷ κατὰ πρόθεσιν, οὐδὲ ἐμαυτοῦ, συντόμως εἰπεῖν, ἐπακούων ἀλλὰ ἄλλου. καὶ ὅτι τοῦτο οὕτως ἔχει, φησί, δῆλον· οὐ γὰρ ὃ θέλω τοῦτο πράσσω, ἀλλ’ ὃ μισῶ τοῦτο ποιῶ, τοῦτ’ ἔστιν ἃ μὲν αὐτὸς | |
| 30 | ἐμαυτῷ θέλω, τούτων οὐδὲν διαπράττομαι, ποιῶ δὲ τἀναντία καὶ ἃ μισῶν οὐκ ἂν ἐμαυτῷ βουληθείην ποτέ. διὰ μὲν τοιούτων τὸν | |
| τοῦ σωτῆρος ἐκεῖνον νόμον παραβαίνειν φησίν, τὸν φυσικόν τε καὶ | 372 | |
373 | περιεκτικὸν τῶν ἁπάντων, τὸν ὅσα ἐὰν θέλητε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε· οὗτος γάρ ἐστιν ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται. | |
| 3t | Röm 7,16 | |
| 4 | Εἰ τοίνυν, φησίν, ὃ μὴ αὐτὸς θέλω τοῦτο ποιῶ, διὰ τούτου | |
| 5 | τὸν νόμον εἶναι καλὸν καθομολογῶ· ἃς γὰρ ἐκεῖνος κακίζων πράξεις ἀπαγορεύει μοι, τούτων καὶ αὐτὸς ἐγὼ προκατέγνωκα, κἂν μετίω τοῖς ἔργοις αὐτά. | |
| 7t | Röm 7,17—20 | |
| 8 | Διὰ πάντων τούτων τὸ ἐκ τοῖς ἁγίοις Εὐαγγελίοις λέγει παρὰ τοῦ δεσπότου λεχθέν, ὅτι τὸ πνεῦμα πρόθυμον, ἡ δὲ σὰρξ | |
| 10 | ἀσθενής· τὸ γὰρ φθαρτὸν τῆς σαρκὸς καὶ συμπαθὲς τῆς παρανομίας καταιτιᾶται. οὐκ οἰκεῖ γάρ, φησίν, ἐν τῇ σαρκί μου ἀγα‐ θόν, τοῦτ’ ἔστιν οὐκ ἔχει τὸ ἀπαθὲς οὐδὲ τὸ τέλειον καὶ ἀνενδεές τε καὶ ἀναμάρτητον, ὅθεν αὐτὴν καὶ σάρκα πολλάκις ἁμαρτίαν καλεῖ, καὶ σῶμα ἁμαρτίας, καὶ σῶμα θανάτου. αἱροῦμαι γοῦν τῷ | |
| 15 | νῷ τὸ ἀγαθὸν καὶ παρεσκεύασμαι πρὸς τοῦτο κατὰ ψυχήν, ἐπὶ δὲ τῶν διὰ σαρκὸς ἔργων αὐτὸ μετελθεῖν οὐχ εὑρίσκω, ἀλλ’ ἐσπούδακα μὲν καὶ ἀγωνίζομαι ποιῆσαι τὸ ἀγαθόν, ὑπάγομαι δὲ παρ’ αὐτῆς πράττειν ἃ μὴ προῄρημαι. τὴν οὖν τοιαύτην πρᾶξιν εἰκότως οὐκ ἐμὴν ἀλλ’ ἀλλοτρίαν λογίζομαι. | |
| 19t | Röm 7,21 | |
| 20 | Οὐκοῦν, φησίν, ἐκ τούτων δείκνυται βουλόμενος καὶ ὁ νόμος συνῳδὰ τῷ περὶ τὸ καλόν μου θελήματι, ἐξ ὧν καὶ τὸ κακὸν ἀμφοτέροις, ἐμοί τε κἀκείνῳ, ταὐτὸν καταφαίνεται. | |
| 22t | Röm 7,22—23 | |
| 23 | Συνήδομαι γάρ, φησί, τῷ νόμῳ τοῦ θεοῦ κατὰ τὸν ἔσω ἄνθρωπον καὶ τὰ ἑξῆς. τῷ γὰρ ἀντὶ τοῦ τοίνυν κἀνταῦθα | |
| 25 | ἐχρήσατο· πάντων γὰρ τῶν ἀπὸ τοῦ οἴδαμεν ὅτι ὁ νόμος πνευ‐ | 373 |
374 | ματικός ἐστιν προειρημένων αὐτῷ, συναγωγὴν ἠβουλήθη ποιήσα‐ σθαι. τῷ μὲν νόμῳ τοίνυν, φησί, συνήδομαι τοῦ θεοῦ κατὰ τὸν ἔσω ἄνθρωπον—ὀνομάζει τὸ ἐν ἡμῖν νοερόν—καὶ χαίρω καὶ γέγηθα τούτου τοῖς παραγγέλμασιν, βλέπω δὲ νόμον ἕτερον, | |
| 5 | τὸν τῶν ἐμαυτοῦ μελῶν ἀντιπαραταττόμενον τούτῳ καὶ πρὸς βίαν εἰς ἑαυτὸν ἀποσπῶντά με καὶ οἷον αἰχμαλώτῳ τινὶ παρακεχρημένον μοι· ἃ γὰρ ἐκεῖνος ἐπιτάττει, καὶ ὧν ἐκεῖνος ἔχεσθαί μοι κελεύει, οὗτος ἀπέχεσθαι τούτων ἐπαναγκάζει. νόμον δὲ ἁμαρτίας ἐν τοῖς μέλεσιν αὐτοῦ τὸ βούλημα καὶ τὸν σκοπὸν τῆς παθητῆς λέγει | |
| 10 | σαρκός, ἐπειδὴ καὶ παντὸς ἴδιον νόμου τὸ τοῖς ὑπ’ αὐτὸν τὰ αὐτῷ δοκοῦντα παρακελεύεσθαι. ἐγὼ τοίνυν οὐχ ᾧ χαίρω νόμῳ, φησίν, ὑπακούω, ἀλλ’ ᾧ μὴ χαίρω· οὐ πράττω γὰρ ἃ βούλομαι, ἃ δὲ μὴ βούλομαι πράττω, καὶ μᾶλλόν μου τῶν μελῶν ὁ νόμος τοῦ θείου νόμου κατακρατεῖ, καὶ πρὸς αὐτὸν ἀγωνιζόμενος ἀντισχεῖν οὐκ ἀρκῶ. τὸ μὲν | |
| 15 | γὰρ τὸ καὶ τὸ ποιῆσαι, καὶ πάλιν τὸ καὶ τὸ μὴ ποιῆσαι διὰ τοῦ θείου νόμου παιδευόμενος, ἔχω μετρούμενος ὑπὸ τὴν γνῶσιν τῆς ἀρετῆς, ἐν‐ εργῆσαι δὲ αὐτὴν κωλυόμενος ὑπὸ τῆς σαρκός, παρ’ αὐτοῦ βοηθείας οὐκ ἀξιοῦμαι· ἀλλ’ ὁ τῶν μελῶν μου νόμος ἀμετραίνων οἴχεται μετὰ πολέμου λάφυρον κατακτώμενος. | |
| 19t | Röm 7,24—25a | |
| 20 | Οὐκ εἶπεν ‹κακὸς ἄνθρωποσ› οὐδὲ ‹πονηρόσ›, ἀλλὰ ταλαίπωρος. προδιηγησάμενος γὰρ καὶ δείξας αὐτὸν τῷ νῷ μὲν ὁρῶντα πρὸς τὸ καλόν, ὑποσυρόμενον δὲ πρὸς τὸ φαῦλον τῷ πάθει τῷ τῆς σαρκός, εἰκότως ὡς ἐλεεινὸν μᾶλλον ταλαίπωρον προσηγόρευσεν, οὐχ ὡς μισητὸν πονηρόν. θαυμασιώτατα δὲ ἔφη τὸ τίς, ἐμφαίνων διὰ τῆς ἀπορήσεως | |
| 25 | τὸ τοῦ πράγματος δύσκολον. τίς οὖν ἄρα, φησί, τοσοῦτος, ὅς με τῆς τυραννίδος τοῦ σώματος ἀπαλλάξει, ὑφ’ ἧς πρὸς ἁμαρτίαν καθελκόμενος θανατοῦμαι; σῶμα γὰρ θανάτου τὸ θανάτου παραίτιον λέγει, ἐκ τοῦ ἀποτελέσματος αὐτὸ προσειπών. ὑποδείξας δὲ αὐτάρκως τὴν ἀνάγκην καὶ δηλώσας τὸ τοῦ πράγματος μέγεθος, ἐπάγει μετ’ εὐχαριστίας | |
| 30 | καὶ ὕμνου τὸν εὐεργέτην δηλῶν· εὐχαριστῶ τῷ θεῷ μου διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ κυρίου ἡμῶν, τοῦτο λέγων ὅτι χάρις τῷ φιλανθρώπῳ θεῷ δωρησαμένῳ τὴν ἀθανασίαν ἡμῖν καὶ τὴν ἀφθαρσίαν | |
| καὶ τὴν ἀπάθειαν διὰ τῆς οἰκονομίας τῆς κατὰ τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν, | 374 | |
375 | ὃς μεγαλοφώνῳ πρὸς ἡμᾶς κηρύγματι κέκραγεν· δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀνα‐ παύσω ὑμᾶς. | |
| 3t | Röm 7,25b—8,2 | |
| 4 | Ἀποδοὺς τῷ εὐεργέτῃ τὴν καθήκουσαν εὐφημίαν ἔχεται τοῦ προκει‐ | |
| 5 | μένου· ἐγὼ τοίνυν ὁ αὐτὸς θεοῦ τε δοῦλος καὶ ἁμαρτίας εἰμί, καί με διὰ τοῦ παθητοῦ τῆς σαρκὸς ἡ ἁμαρτία μερίζεται πρὸς θεόν. ὑποδείξας δὲ τῶν ὑπὸ νόμον τὸ πρὸς δικαίωσιν ἐλλιπές, ἐπιφέρει τὸ τῆς χάριτος τέλειον καί φησιν· οὐδὲν ἄρα κατάκριμα νῦν τοῖς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ καὶ τὰ ἑξῆς. ἀλλ’ ἰδοὺ γὰρ νῦν, ἡ διὰ Χριστοῦ χάρις, φησί, τῆς | |
| 10 | κατακρίσεως ταύτης ἡμᾶς ἠλευθέρωσεν· πρὸς γὰρ ἀπαθῆ καὶ ἀθάνατον ζωὴν διὰ τῆς τοῦ πνεύματος δωρεᾶς μεθιστάμενοι καὶ ὅλοι πνευματικοὶ δι’ ὅλων γινόμενοι, τῆς τε ἁμαρτίας ἀπαλλαττόμεθα καὶ τοῦ θανάτου τοῦ δι’ αὐτήν. | |
| 13t | Röm 8,3—4 | |
| 14 | Ἣν ὁ νόμος, φησί, δικαίωσιν ὑπαγορεύων ἠτόνει διὰ τῆς ἡμετέρας | |
| 15 | σαρκὸς ἐν ἡμῖν κατορθῶσαι, ταύτην ἐν Χριστῷ παρέσχεν ἡμῖν ὁ θεός· τὸν γὰρ υἱὸν πέμψας τὸν ἑαυτοῦ, σάρκα τὴν αὐτὴν ἡμῖν ἔχοντα παθητήν τε καὶ ἁμαρτεῖν ἐπιδεχομένην—ὁμοίωμα γὰρ σαρκὸς ἁμαρτίας τὴν ἐνδεχομένην ἁμαρτῆσαι σάρκα φησίν, ὡς καὶ τὸ ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπου γενόμενος ἀντὶ τοῦ γενόμενος ἄνθρω‐ | |
| 20 | πος—ταύτην οὖν ἔχοντα τὴν σάρκα, φησίν, ὁ θεὸς τὸν ἑαυτοῦ υἱὸν πέμψας περὶ ἁμαρτίας, τοῦτ’ ἔστιν ἐφ’ ᾧ τὴν ἁμαρτίαν καταγωνίσασθαι, κατέκρινε τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ σαρκί, κατε‐ δίκασεν αὐτὴν ἐν αὐτῇ, ἀνέπαφον αὐτὴν καὶ ἀνάλωτον παντελῶς διαφυ‐ λάξας αὐτήν. ἢ καὶ ἄλλως. ὅτι περὶ ἁμαρτίας κατέκρινε τὴν | |
| 25 | ἁμαρτίαν ἐν τῇ σαρκί, ἀντὶ τοῦ ἀναμαρτήτου τῆς σαρκὸς οὔσης αὐτῷ καὶ οὐχ ὑποκειμένης διὰ τοῦτο θανάτῳ, κατέκρινε μὲν περὶ ἁμαρ‐ τίας τὴν ἁμαρτίαν ὁ θεὸς ἐν αὐτῇ, ὡς οὐκ ἐν δίκῃ τῷ θανάτῳ τὴν τοῦ κυρίου σάρκα περιβαλοῦσαν. διὰ δὲ τῆς ἐκ νεκρῶν ἀναστάσεως ἐκείνην μετέβαλε πρὸς ἀπάθειαν, καὶ οὕτω λοιπὸν ἡ τοῦ νόμου δικαίωσις ἐν ἡμῖν | |
| 30 | κατορθοῦται διὰ πίστεως ἡμῶν ἑνουμένων αὐτῷ καὶ πνευματικῶν ἀντὶ σαρκικῶν γινομένων. τοιοῦτόν ἐστι καὶ τὸ ἐν Ἀντιοχείᾳ τῆς Πισιδίας εἰρημένον αὐτῷ ὅτι ἀπὸ πάντων ὧν οὐκ ἐδυνήθητε ἐν τῷ νόμῳ Μωϋσέως δικαιωθῆναι, ἐν τούτῳ πᾶς ὁ πιστεύων | |
| δικαιοῦται. | 375 | |
376(t1) | Röm 8,5—6 | |
| 1 | Ὥσπερ, φησί, τοὺς ὄντας φθαρτοὺς καὶ τὸ φρόνημα φθαρτὸν ἔχειν ἀνάγκη, οὕτω καὶ τοὺς ὄντας ἀφθάρτους ἄφθαρτον εἰκός ἐστιν ἔχειν καὶ τὸ φρόνημα, ἑκατέρων ἀνάλογον τῆς οἰκείας φύσεως τὸν λογισμὸν κεκτημένων. τὸ γὰρ φρόνημα, φησί, τῆς σαρκὸς θάνατος, | |
| 5 | θάνατον τοῦτ’ ἔστι προξενοῦν καὶ πρὸς κόλασιν παροξύνον θεόν. τὸ δὲ φρόνημα τοῦ πνεύματος ζωὴ καὶ εἰρήνη, τοῦτ’ ἔστιν ἀθανασίαν δωρούμενον καὶ φιλίαν τὴν πρὸς θεόν. | |
| 7t | Röm 8,7—8 | |
| 8 | Ἀμήχανον γάρ, φησί, τοῖς τοῦ θεοῦ θελήμασι τοῖς διὰ τοῦ νόμου γνωριζομένοις ἡμῖν τὸ θέλημα τῆς σαρκός ποτε συνελθεῖν καὶ | |
| 10 | φιλίαν ἀσπάσασθαι· ὁ μὲν γὰρ ἀπάθειαν ἐπαγγέλλεται, ἡ δέ ἐστιν παθητή. οὐ τοίνυν οὐδὲ τοὺς ἐνεχομένους τῷ φρονήματι τῆς σαρκὸς καὶ μετέχοντας τῆς φύσεως ταύτης οἷόν τε ἀρέσαι θεῷ· ἐπὶ τοσοῦτον γὰρ αὐτοῦ διεστήκασιν ἐφ’ ὅσον εἰσὶ ταύτης ἐγγύς, καί εἰσιν ἀρετῆς πόρρω τοσοῦτον ὅσον θνητότητος ἀθανασία. | |
| 14t | Röm 8,9a | |
| 15 | Ἀλλ’ ὑμεῖς γάρ, φησίν, ἐκ θνητότητος εἰς ἀθανασίαν μεταβεβήκατε, ἀντὶ σαρκικῶν γεγενημένοι πνευματικοί. καὶ ἀναντίρρητον τοῦ λόγου τούτου τὴν ἀπόδειξιν ἔχων, εἴπερ πνεῦμα θεοῦ, φησίν, οἰκεῖ ἐν ὑμῖν· τότε γὰρ πρὸς τῷ τῆς υἱοθεσίας χαρίσματι καὶ ἑτέρων ἐπὶ θαυματουργίᾳ χαρισμάτων ἀπέλαβον, τοῦ πνεύματος αὐτοὺς διὰ τούτων | |
| 20 | καὶ περὶ τῶν τέως ἀφανῶν πιστουμένου. ὅτι τοίνυν, φησί, πρὸς πνευ‐ ματικὴν μετέστητε ζωὴν ἐκ τῆς σαρκικῆς, ἡ τοῦ πνεύματος κατοικοῦσα χάρις ὑμᾶς ἀποχρώντως δηλοῖ. | |
| 22t | Röm 8,9b—10 | |
| 23 | Εἰ δέ τις, φησί, πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὐκ ἔστιν αὐτοῦ. ὥσπερ οἱ ἐξ Ἀδὰμ τοῦ Ἀδὰμ εἶναι λεγόμεθα τῆς | |
| 25 | φύσεως αὐτῷ κοινωνήσαντες, οὕτως οἱ τῆς πρὸς Χριστὸν ἀξιωθέντες ἑνώσεως εἶναι λέγονται τοῦ Χριστοῦ διὰ τῆς τοῦ ἑνὸς πνεύματος μετουσίας. εἰ δὲ Χριστὸς ἐν ὑμῖν, τὸ μὲν σῶμα νεκρὸν δι’ ἁμαρτίαν, τὸ δὲ πνεῦμα ζωὴ διὰ δικαιοσύνην. εἰ | |
| τοίνυν γνωρίζεται Χριστός, φησίν, ἐν ὑμῖν τῷ τοῦ πνεύματος αὐτοῦ | 376 | |
377 | μετέχειν ὑμᾶς, ὃν τρόπον ἐστὶ τὸ σῶμα διὰ τὴν ἁμαρτίαν ἀθανασίας ἀμέτοχον, οὕτως αὖ θανάτου πόρρω διὰ τὴν δικαιοσύνην τὸ πνεῦμα. πνεῦμα δὲ τὸ πνευματικὸν σῶμα προσεῖπεν ἐκ τοῦ μεθεκτικοῦ τὸ μετέχον καλέσας, ὡς καὶ ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις τὸ γεγεν〈ν〉ημένον | |
| 5 | φησὶν ἐκ τοῦ πνεύματος πνεῦμά ἐστιν. | |
| 5t | Röm 8,11 | |
| 6 | Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ δεῖ περὶ τούτου, φησί, διαμφισβητεῖν, ὅτι τοὺς ἠξιωμένους ναοὺς γενέσθαι τοῦ πνεύματος καὶ ταύτῃ κεκοινωνη‐ κότας Χριστῷ, ἐχόμενόν ἐστι τὸ κοινωνῆσαι αὐτῷ δι’ αὐτὸ τοῦτο καὶ τῆς ἐκ νεκρῶν εἰς ἀθάνατον ζωὴν ἀναστάσεως. | |
| 9t | Röm 8,12—13 | |
| 10 | Ἀγωνισάμενος διὰ πάντων καὶ δείξας οὐκέτι προσήκειν αὐτοὺς τῷ Ἀδάμ, τοῦτ’ ἔστι τῇ παθητῇ καὶ ὑπὸ νόμον ζωῇ, ἀλλ’ εἶναι Χριστοῦ, τοῦτ’ ἔστι πνευματικούς τε καὶ ἀκηράτους, συγκεφαλαιούμενος τὰ διὰ πλειόνων ἐν τοῖς ἔμπροσθεν εἰρημένα, νουθεσίαν σαφῆ τε καὶ σύντομον ἐπιφέρει λέγων μὴ χρῆναι τοῦ λοιποῦ τοῖς τῆς σαρκὸς ἑαυτοὺς πάθεσιν | |
| 15 | ἐκδιδόναι. διὰ τί; εἰ γὰρ κατὰ σάρκα ζῆτε, φησί, μέλλετε ἀποθνῄσκειν· τῆς γὰρ τοιαύτης ζωῆς, φησί, φθορὰ τὸ τέλος ἐστίν. εἰ δὲ πνεύματι τὰς πράξεις τοῦ σώματος θανατοῦτε, ζήσεσθε· εἰ μέντοι, φησί, κατὰ τὴν ἐνοῦσαν ὑμῖν τοῦ πνεύματος χάριν σπουδάζοιτε ζῆν, ἀνενεργήτους ἑαυτοὺς πρὸς τὰς τοιαύτας τοῦ | |
| 20 | σώματος πράξεις διαφυλάττοντες, οἴσεσθε τὴν ἀθανασίαν. | |
| 20t | Röm 8,14 | |
| 21 | Οἱ γὰρ πνεύματι θεοῦ κυβερνώμενοι, τοῦτ’ ἔστιν οἱ πνευματικοὶ καὶ οὐ ψυχικοί, ἑαυτοῖς ὡς ἀληθῶς τὸ εἶναι θεοῦ βεβαιοῦσιν υἱοί. ἔφη δὲ τοῦτο πρὸς ἀντιδιαστολὴν τῶν ὑπὸ τὸν νόμον χρηματισάντων υἱῶν θεοῦ καὶ αὐτῶν διὰ τὴν ὡς πρὸς τοὺς λοιποὺς ἀνθρώπους | |
| 25 | ἐξαίρετον τοῦ θεοῦ κηδεμονίαν περὶ αὐτούς· ἐλάλησας γὰρ ἐν ὁράσει τοῖς υἱοῖς σου, φησί, καὶ υἱὸς πρωτότοκός μου Ἰσραήλ, καὶ ἐγὼ εἶπα· θεοί ἐστε καὶ υἱοὶ ὑψίστου πάντες. ὡς πρὸς τούτους οὖν ἀντιδιαιρῶν τοὺς κατὰ Χριστὸν ἔφη τὸ | |
| οὗτοί εἰσιν υἱοὶ θεοῦ. | 377 | |
378(t1) | Röm 8,15 | |
| 1 | Οὐ γὰρ κατὰ τὴν προτέραν καὶ ἡ νῦν χάρις ἐστίν, ὡς καὶ τοῦ νόμου καὶ κατὰ χάριν θεοῦ δεδομένου. τοῦτο δὲ καὶ ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης φησίν· χάριν ἀντὶ χάριτος, τὴν Χριστοῦ λέγων ἡμῖν ἀντὶ τῆς διὰ Μωϋσέως δεδόσθαι. οὐ τοίνυν τῆς νομικῆς παραπλησία | |
| 5 | καὶ ἡ τῆς παρούσης χάριτος δωρεά, μακρῷ δὲ καὶ ἀπείρῳ προέχουσα, καὶ ὅσῳ γένοιτ’ ἂν μείζων τῆς δεσπότου περὶ δούλους εὐνοίας ἡ πατρὸς σχέσις περὶ γνησίους υἱούς. τότε μέν γε παρανομοῦντες φόβῳ τοῦ θανάτου διὰ παντὸς τοῦ ζῆν ἔνοχοι ἦμεν δουλείας, νυνὶ δὲ Χριστοῦ καταργήσαντος διὰ τοῦ οἰκείου θανάτου θάνατον, ἀπηλ‐ | |
| 10 | λάγημεν μὲν τοῦ χαλεπωτάτου δέους ἐκείνου, τῆς δὲ ἀνακαινώσεως ἀξιούμενοι τὸν θεὸν ἔχομεν ἀψευδῶς ἐπικαλεῖσθαι πατέρα. | |
| 11t | Röm 8,16—17a | |
| 12 | Κεκτήμεθα τῆς τοσαύτης χάριτος, φησί, τὸ ἐνέχυρον ἀξιόπιστον· ἧς γὰρ πνευματικῆς μετεσχήκαμεν δωρεᾶς ἐπὶ τῇ τῆς υἱοθεσίας ταύτης ἐλπίδι, αὕτη βεβαιοῖ τὴν προσδοκίαν ἡμῖν βεβαιουμένη διὰ τὸ ἐξ | |
| 15 | οὗπέρ ἐστι πνεύματος ἀξιόπιστον. αὐτὸ μὲν γὰρ τὸ πνεῦμα τὴν τοῦ ἁγίου πνεύματος ὑπόστασιν λέγει, τῷ πνεύματι δὲ ἡμῶν τὴν ἀπ’ ἐκείνου δεδομένην χάριν ἡμῖν, ἣν εἴωθεν ἰδίαν τῶν λαμβανόντων καλεῖν, ὡς ἐν τῷ συνελθόντων ὑμῶν καὶ τοῦ ἐμοῦ πνεύ‐ ματος καὶ ὁλόκληρον ὑμῶν τὸ πνεῦμα καὶ ἡ ψυχὴ καὶ | |
| 20 | τὸ σῶμα ἀμέμπτως ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τηρηθείη. ὥσπερ γὰρ ἥλιος μέν ἐστιν αὐτὸ τοῦ ἡλίου τὸ σῶμα—λέγεται δὲ καὶ ἡ ἐξ αὐτοῦ ἀκτὶς ἥλιος ὁμωνύμως τῷ ὅλῳ. φαμὲν γοῦν τῶν τόπων τοὺς μὲν ἔχειν ἥλιον, τοὺς δὲ ἀνηλίους ὑπάρχειν, οὐχ ὡς τῆς ὑποστάσεως τοῦ ἡλίου τῆς | |
| 25 | οἰκίας ἐξισταμένης, ἀλλὰ διὰ τὸ τὸ ἐξ αὐτοῦ ἀπαύγασμα πῆ μὲν τῶν χωρίων προσβάλλειν, πῆ δὲ προβόλοις τισὶν ἀποκλείεσθαι— οὕτω καὶ τὴν τοῦ ἁγίου πνεύματος χάριν ὁμωνύμως τοῦ ἐξ οὗπέρ ἐστιν ἡ θεία λέγει γραφή. διὰ τοῦτο καὶ ἐν τοῖς ἁγίοις Εὐαγγελίοις φησὶ τὸ οὔπω γὰρ ἦν πνεῦμα ἅγιον, ὅτι Ἰησοῦς οὐδέπω | |
| 30 | ἐδοξάσθη, δόξαν μὲν τοῦ Ἰησοῦ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν, τὴν εἰς οὐρανοὺς ὁ εὐαγγελιστὴς σημαίνων ἀνάληψιν, πνεῦμα δὲ ἅγιον ὀνομάζων οὐ τοῦ ἁγίου πνεύματος τὴν ὑπόστασιν—αὕτη γὰρ ἦν τε ἀεὶ καὶ ἔστιν—ἀλλὰ τὸ ἐκ τοῦ ἁγίου πνεύματος χάρισμα, ὃ μετὰ | |
| δεκάτην μὲν τῆς ἀναλήψεως ἡμέραν, πεντηκοστὴν δὲ τῆς ἀναστάσεως | 378 | |
379 | οὐρανόθεν ἐπὶ τοὺς τοῦ κυρίου μαθητὰς κατεφοίτησεν. ἀλλ’ ἐπὶ τὸ προκεί‐ μενον· εἰ τέκνα, φησί, καὶ κληρονόμοι. ἀλλὰ μήν, εἰ τὸ εἶναι ἡμᾶς τέκνα θεοῦ σαφές τε καὶ οὐκ ἀμφισβητήσιμον, σαφὲς δήπου καὶ τὸ κληρονόμους εἶναι τῶν πατρῴων ἡμᾶς· τῷ προτέρῳ γὰρ ἀναγκαίως καὶ | |
| 5 | τοῦτο συναποπέφανται· κληρονόμοι μὲν θεοῦ, οὐκοῦν ἐπιγραφό‐ μενοι τὸν αὐτὸν πατέρα Χριστῷ καὶ εἰς υἱοθεσίαν αὐτῷ κληθῆναι τὴν αὐτὴν καταξιωθέντες καὶ κληρονομίας αὐτῷ τῆς αὐτῆς συμμεθέξομεν. | |
| 7t | Röm 8,17b—18 | |
| 8 | Ἐν τοῖς πρὸ ὀλίγου τῆς ἀντεξετάσεως ἁψάμενος τῆς πρὸς τὰ παλαιὰ καὶ διὰ τῆς παράλληλα θέσεως αὐτῶν τὸ ὑπερέχον γνωρίσας τῆς | |
| 10 | χάριτος, εἶτα ἵνα μὴ διὰ τὸ μέγεθος τοῖς μαθηταῖς ἀμφιβάλλοιτο, πιστωσάμενος αὐτὸ τῇ τοῦ ἁγίου πνεύματος μετουσίᾳ, μέτεισιν ἐπὶ παράκλησιν ἀκολούθως, καὶ προτρέπει μηδένα κίνδυνον ὑπὲρ τῶν τοιούτων ἀποδιδράσκειν, σφόδρα χρησίμης καὶ ἀναγκαίας αὐτῷ τῆς περὶ τούτων οὔσης διδασκαλίας, ἄλλως τε καὶ πολλῶν πολέμων | |
| 15 | ἐν ταῖς ἀρχαῖς τοῦ κηρύγματος ἐπιφερομένων τοῖς μαθηταῖς. χρὴ τοίνυν, φησί, τῆς διὰ Χριστοῦ δόξης ὀρεγομένους ὁμοίως αὐτῷ πρὸς τοὺς ὑπὲρ αὐτῆς ἐνίστασθαι πειρασμούς· ἡ γὰρ τῶν παθημάτων κοινωνία καὶ τῆς ἀνταποδόσεως κοινωνίαν ἐργάσεται. ἐγὼ γοῦν, φησίν, ἐνθυμούμενος καὶ πάσας ἀντιπαρατιθεὶς τὰς ἐπὶ τοῦ | |
| 20 | παρόντος θλίψεις αἰῶνος τοῖς ἐπηγγελμένοις ἡμῖν ἀγαθοῖς ἐν Χριστῷ μικρὰς καὶ τὸ μηδὲν οὔσας εὑρίσκω. | |
| 21t | Röm 8,19 | |
| 22 | Τοσοῦτόν ἐστιν, φησί, τῆς εἰς ἡμᾶς ἀποκαλυφθησομένης δόξης τὸ περιόν, ὡς καὶ τὴν ἀποκαραδοκίαν τῆς κτίσεως, τοῦτ’ ἔστι τὴν ἄποθεν αὐτῆς προσδοκίαν, δήλην ὑπάρχειν ὅτι τὴν ἀποκάλυψιν | |
| 25 | ἀπεκδέχεται τῶν υἱῶν τοῦ θεοῦ. ἀποκάλυψιν μὲν οὖν ἔφη τῶν υἱῶν τοῦ θεοῦ διὰ τὸ τέως τὴν ζωὴν ἡμῶν κεκρύ‐ φθαι σὺν τῷ Χριστῷ ἐν τῷ θεῷ. τὸ μέντοι σύμπαν νόημα τοιοῦτόν ἐστιν· εἰώθαμεν πολλάκις οἱ ἄνθρωποι μετὰ τὰς τῶν πραγμά‐ των ἐκβάσεις ὡς σαφῆ ταῖς μνήμαις ἀναλαμβάνειν τὰ πρόσθεν ἡμῖν | |
| 30 | ἀσαφῆ· οἷόν τι λέγω· πεφώραταί τις ἀγαθόν τι πεποιηκὼς ἢ πάλιν | 379 |
380 | κακόν, εὐθὺς παριόντες φαμέν· ἀλλὰ καὶ πόρρωθεν οὗτος τοιοῦτος ὢν κατεφαίνετο καὶ ἐδείκνυ τῷ σχήματι, καὶ ἐγὼ μὲν αὐτὸν ἐκ τῆσδε τῆς ῥήσεως ὅστις ἦν αὐτίκα μάλα κατέμαθον. καὶ ὅλως τοιαῦτά τινα πρὸς τὴν παροῦσαν πρᾶξιν ἐκ τῶν παλαιῶν λαμβάνοντες σύμβολα, βεβαιοῦμεν | |
| 5 | ἑαυτοῖς ἐκ τῶν προτέρων τὰ δεύτερα. τοιοῦτόν τί φησι καὶ ὁ εὐαγ‐ γελιστὴς περὶ τῶν μαθητῶν τοῦ κυρίου, ὅτι οὐ συνίεσαν μὲν τὰ περὶ αὐτὸν οἰκονομούμενα πρότερον· ὅτε δὲ ἀνέστη ἐκ τῶν νεκρῶν, τότε ἔγνωσαν ὅτι ταῦτα ἦν ἐπ’ αὐτῷ γεγραμμένα, καὶ ἐπίστευσαν τῇ γραφῇ καὶ τῷ λόγῳ ᾧ εἶπεν ὁ Ἰησοῦς. κἀνταῦθα τοίνυν ὁ μακάριος Παῦλος | |
| 10 | πνευματικῇ χάριτι τῆς οἰκονομίας τῆς ἐν Χριστῷ τὴν γνῶσιν παρει‐ ληφώς, καὶ γνοὺς ὅτι ἄνωθεν δέδοκτο τῷ θεῷ, καὶ ὅτι ἐξελέξατο ἡμᾶς πρὸ καταβολῆς κόσμου, διδάσκει τὰ τοῖς πρόσθεν ἀπόρρητα· λέγει γὰρ ὅτι αὐτῆς τῆς κτίσεως ἡ τοιαυτότροπος διασκευὴ προκηρύττει τὸ νῦν πεφηνὸς εὐαγγέλιον, καὶ δήλη καὶ σαφής ἐστι τὴν | |
| 15 | ἀποκάλυψιν τῶν υἱῶν τοῦ θεοῦ περιμένουσα, ἐπεὶ μηδὲ ματαίως ὄντως ἔκτισε πάντας τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων. | |
| 16t | Röm 8,20 | |
| 17 | Ματαιότητα λέγει τὸν ῥευστὸν τοῦτον καὶ φθαρτὸν βίον ἡμῶν, ἐπεὶ τίνος χάριν, φησίν, οὕτω πρὸς τὴν ὑπηρεσίαν τῶν φθαρτῶν ἅπασα συνετείνετο, μὴ ἐπ’ ἐλπίσι καὶ προσδοκίαις τοιαύταις, ποιεῖν αὐτῇ θεοῦ | |
| 20 | τοῦ τοῦτο νομοθετήσαντος; τὸ δὲ οὐχ ἑκοῦσα προσωποποιήσας ἔφη. πολὺ δὲ τοῦτο παρὰ τῇ θεοπνεύστῳ γραφῇ τὸ ἰδίωμα, λέγω τὸ καὶ φωνὰς καὶ ἤθη τοῖς ἀψύχοις περιτιθέναι, ὥσπερ ἀμέλει καὶ ἐν τῇ τετάρτῃ τῶν Βασιλειῶν· ἀπέστειλεν γάρ, φησίν, Ἰωὰς βασιλεὺς Ἰσραὴλ πρὸς Ἀμεσσίαν βασιλέα Ἰούδα λέγων· Ὁ ἄκαν | |
| 25 | ὁ ἐν τῷ Λιβάνῳ ἀπέστειλε πρὸς τὴν κέδρον τὴν ἐν τῷ Λιβάνῳ λέγων· δὸς τὴν θυγατέρα σου τῷ υἱῷ μου εἰς γυναῖκα. ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς Κριταῖς Ἰωθὰμ ὁ Γεδεῶνος τοῦ καὶ Ἰεροβοὰμ υἱὸς εἶπεν, φησί, πρὸς ἄνδρας Σικίμων· ἐπορεύθη τὰ ξύλα τοῦ χρίσαι ἐφ’ ἑαυτὰ βασιλέα, καὶ εἶπον τῇ | |
| 30 | ἐλαίᾳ· βασίλευσον ἐφ’ ἡμᾶς. καὶ ὅλως ἀνάπλεως, ὡς ἔφην, | |
| τῶν τοιούτων ἡ θεία γραφή. τὸ οὖν οὐχ ἑκοῦσα κατὰ τοῦτο καὶ ὁ | 380 | |
381 | ἀπόστολος ἔφησε τὸ ἰδίωμα. ἢ καὶ διὰ τοὺς ἀγγέλους τυχόν, ἵνα ἀπὸ τοῦ κρείττονος μέρους ὡς περὶ τῆς πάσης αὐτῆς ᾖ τὸ λεγόμενον. | |
| 2t | Röm 8,21 | |
| 3 | Ἀνέχεται μέντοι γε νῦν, φησίν, ὡς καὶ αὐτὴ τῆς ἡμετέρας ἐλευθερίας συναπολαύουσα· παύσεται γὰρ τηνικαῦτα λοιπὸν δουλεύουσα τῇ φθορᾷ, | |
| 5 | τοῦτ’ ἔστιν οὔτε ἡμῖν ἔτι φθαρτοῖς οὖσιν ἐξυπηρετήσεται, καὶ τῆς οἰκείας ἀπαλλαγήσεται· ἴσμεν γὰρ ὅσην νῦν ἡ τῶν στοιχείων κτίσις ἀλλοίωσιν ὑφίσταται καὶ φθοράν, καὶ μὴν καὶ τοὺς ἀγγέλους ὅτι μήπω φύσει τὸ ἄτρεπτον ἔχουσιν, ἐπιστάμεθα· οὐκ ἀπὸ τῶν ἐκπεπτωκότων μόνον καὶ διὰ τοῦτο πεσόντων ἐξ οὐρανοῦ, ἀλλὰ καὶ ἀφ’ ὧν Παῦλος ἔφη περὶ | |
| 10 | αὐτῶν ὡς ἐνδεχομένων τὸ ἁμαρτεῖν· κἂν γὰρ ἡμεῖς, φησί, κἂν ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίζηται ὑμῖν παρ’ ὃ εὐηγγε‐ λισάμεθα ὑμῖν, ἀνάθεμα ἔστω. | |
| 12t | Röm 8,22 | |
| 13 | Γνώριμος, φησίν, ἅπασίν ἐστιν ἡ φύσις τῆς κτίσεως συνταλαιπωρου‐ μένη τέως ἡμῖν, καὶ οἱονεὶ κατεπείγουσα καὶ προευτρεπιζομένη πρὸς | |
| 15 | τὴν κοινὴν ἀναγέννησιν. | |
| 15t | Röm 8,23—24 | |
| 16 | Τί περὶ τῆς κτίσεως ταῦτα λέγω; φησίν. ἀλλ’ ἡμεῖς αὐτοί, τὸ κεφάλαιον τῆς δημιουργίας καὶ δι’ οὓς καὶ μεθ’ ὧν τὰ πάντα ἀνακαινί‐ ζεται, δεδεγμένοι τὴν τοῦ πνεύματος ἀπαρχήν, τοσοῦτον τῶν μελλόντων εἰλήφαμεν πόθον ὥστε ἀσχάλλομεν πρὸς τὴν μέλλησιν καὶ | |
| 20 | ῥᾳδίως οὐχ ὑποφέρομεν τὴν ἀναβολήν, ἀλλὰ κομίσασθαι τὸ πᾶν ἤδη γλιχόμεθα. καὶ τὴν υἱοθεσίαν δηλῶν, τὴν ἀπολύτρωσιν, φησί, τοῦ σώματος ἡμῶν ἐπιθυμοῦμεν, τοῦτ’ ἔστιν ἀπολυθῆναι τὸ ἡμέτερον σῶμα φθορᾶς καὶ ἁμαρτίας καὶ θανάτου ποτέ. καὶ ἐπειδήπερ ἐν τοῖς ἀνωτέροις μὲν ὡς ἤδη τῆς θνητότητος 〈ἀπολυθεὶσ〉 τὴν | |
| 25 | εὐχαριστίαν ἀνέκραγεν, ἐνταῦθα πάλιν ὡς οὔπω τούτου τετυχηκὼς ἀλλ’ ἔτι τυχεῖν ἐφιέμενος προστίθησι· τῇ γὰρ ἐλπίδι ἐσώθημεν· ἐν ἐλπίσιν ἔτι, φησί, τὰ τῆς σωτηρίας ἡμῶν. | |
| 27t | Röm 8,26 | |
| 28 | Ἡ μὲν φύσις ἡμῶν ἐστι, φησίν, ἀσθενής, καὶ τὸ καθ’ αὑτὴν | |
| ἀρνουμένη τὸ αὖθις ἀναβιώσεσθαι, τὰ δὲ ἐπηγγελμένα μεγάλα τε καὶ | 381 | |
382 | θεῖα, καὶ οἷα μηδὲ τῷ νῷ χωρηθῆναι δυνάμενα, μηδὲ ὅλως ἐπ’ ἀνθρώπου καρδίαν ἀνέβη ποτέ, ἀλλ’ ὅμως πρὸς πίστιν τούτων τῶν τηλικούτων ἀπὸ τοῦ πνεύματος οὐ μικρὰν ἐπικουρίαν ἔχομεν· ταῦτα γὰρ καὶ αἰτήσεως κρείττονα καὶ περὶ ὧν οὐκ ἴσμεν οὐδὲ | |
| 5 | ὅπως εὔξασθαι χρή, ἵνα εἴπῃ τὰ καὶ ὑπὲρ νοῦν ἀνθρώπινον καὶ εὐχήν, ταῦτα ἡμῖν ἡ δεδομένη τοῦ πνεύματος χάρις ἀπορρήτως εἰσπράττεται, καὶ δίδωσιν ἡ ἀπαρχὴ θαρρεῖν περὶ τοῦ παντός. ὥσπερ γὰρ οἱ ἐπὶ τῶν γάμων ἀρραβῶνες οὓς ἀλλήλοις οἱ γαμοῦντες διδόασιν, ἐγγυῶνται τὰ μετὰ ταῦτα, καὶ προφερόμενοι τὰς ἐφ’ οἷς δέδονται συνθήκας ἐπὶ | |
| 10 | πέρας ἀχθῆναι καταναγκάζουσιν, οὕτως οἶμαι καὶ ἡ ἀπαρχὴ τοῦ πνεύματος, τοῦτ’ ἔστι τὸ μερικὸν τοῦ πνεύματος χάρισμα, ὅ ἐστιν ἀρραβὼν τῆς κληρονομίας ἡμῶν, τὴν ἐπὶ καιροῦ δοθησο‐ μένην καθόλου χάριν ἡμῖν βεβαιοῖ. δεὸν οὖν ἄρα τοὺς ὑπὲρ αὐτῆς πόνους μὴ ἀποφεύγειν. τὸ δὲ ἐντυγχάνει μεταφορικῶς εἶπεν ἀπὸ | |
| 15 | τοῦ καὶ ἡμῶν τὰς χρείας ταῖς πρὸς ἀλλήλους ἐντυχίαις ἀνύεσθαι. | |
| 15t | Röm 8,27 | |
| 16 | Οὐκ ἄγνοιαν ἀλλὰ τὴν ἀκριβῆ τοῦ θεοῦ γνῶσιν τῶν καθ’ ἡμᾶς διὰ τῆς ἐρευνῶν ἐσήμανε λέξεως, ἐπειδὴ καὶ ἡμεῖς ἐρευνῆς ταῦτα καὶ πλείονος ἀξιοῦμεν ζητήσεως, ἅπερ ἂν ἀκριβῶς μαθεῖν βουληθείημεν. τούτῳ προσέοικε κἀκεῖνο· τὸ πνεῦμα πάντα ἐρευνᾷ, καὶ τὰ | |
| 20 | βάθη τοῦ θεοῦ, καὶ τὸ παρὰ τῷ προφήτῃ Σοφονίᾳ· ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, λέγει τις, ἐξερευνήσω τὴν Ἰερουσαλὴμ μετὰ λύχνου. θεὸς οὖν, φησίν, ὁ σαφῶς πάντα τὰ τῶν ἀνθρώπων εἰδώς, οὐδὲ τὸν σκοπὸν τοῦ πνεύματος ἡμῶν ἀγνοεῖ, ἀλλ’ οἶδεν ὅτι κατὰ τὸ αὐτοῦ βούλημα ἐφ’ ᾧ δέδωκεν αὐτό—τοῦτο γάρ ἐστι τὸ κατὰ θεόν | |
| 25 | —πρὸς αὐτὸν ποιεῖται τὴν ἔντευξιν, ὥστε τυχεῖν οὓς ἀγαπᾷ ὁλοκλήρου τῆς ἁγιότητος, τοῦτ’ ἔστιν ὥστε αὐτοὺς διὰ τῆς ἀναστάσεως εἰς ἀθάνατον καὶ ἀπαθῆ καὶ παντελῶς ἀνόλεθρον μεταστῆναι ζωήν. εἰδὼς δὲ τοῦτο | |
| καὶ πληρώσει τὴν δωρεάν. | 382 | |
383(t1) | Röm 8,28 | |
| 1 | Ἀλλὰ μὴν καὶ τοῦτο ἡμῖν, φησί που, πάντως ἀνωμολόγηται, ὅτι ὁ θεὸς οὐκ ἐγκαταλείπει τοὺς ἀγαπῶντας αὐτόν, ἀλλὰ πάντα αὐτοῖς τὰ περὶ αὐτοὺς συμβαίνοντα γίνεσθαι παρασκευάζει πρὸς ἀγαθόν, ἅτε καὶ κατὰ τὴν ἀγαθῶν αὐτῶν πρόθεσιν προσκεκλημένος αὐτούς. ἐντεῦθεν | |
| 5 | μέντοι καὶ τὴν ἀπολογίαν τὴν ὑπὲρ τῆς τῶν Ἰουδαίων ἀποβολῆς ἤρξατο προκατασκευάζειν. | |
| 6t | Röm 8,29 | |
| 7 | Ἢ συμμόρφους, φησί, τῆς εἰκόνος τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, ἀντὶ τοῦ τῆς υἱότητος τοῦ σώματος αὐτοῦ. διὸ καὶ ἐπήγαγεν· εἰς τὸ εἶναι αὐτὸν πρωτότοκον, εἰ γὰρ καὶ μετέδωκε τῆς υἱοθεσίας καὶ | |
| 10 | ἄλλοις, οὐδὲν ἐντεῦθεν τὸν υἱὸν ἐζημίωσεν, ἔχει γὰρ καὶ οὕτως ἐκεῖνος τὴν κατὰ πάντων ὑπεροχὴν καὶ πλεονεκτεῖ τοῖς πρωτοτόκοις τῶν ἀδελφῶν. | |
| 12t | Röm 8,31—32 | |
| 13 | Θεοῦ τοίνυν, φησίν, ὄντος ὑπὲρ ἡμῶν, ἡμεῖς ἄλλον τινὰ τῶν πάντων φοβηθησόμεθα; καὶ τὸν ἴδιον υἱὸν οὕτως ὑπὲρ ἡμῶν ὁ δοὺς | |
| 15 | ἀφειδῶς, οὗτος εἰς ἡμᾶς περὶ τῶν ὑπολοίπων σμικρολογήσεται; οὐκ ἔστι πάντα δεύτερα θεῷ τῆς ἀγάπης αὐτοῦ τῆς περὶ ἡμᾶς; εὔκαιρον τοῦτο νῦν ἐπισχεῖν ὅτι ἐνταῦθα τὸν υἱὸν παρὰ τοῦ πατρὸς ὑπὲρ ἡμῶν παραδεδόσθαι λέγων, ὁ Παῦλος ἐν τῇ πρὸς Ἐφεσίους αὐτὸν παρ’ ἑαυτοῦ λέγει τὸν υἱὸν τοῦτο πεποιηκέναι· ὁ Χριστὸς γάρ, φησίν, ἠγάπησεν | |
| 20 | ἡμᾶς καὶ παρέδωκεν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν, τί διδάσκων ἡμᾶς ἕτερον ἢ ἓν εἶναι πατρὶ καὶ υἱῷ τῆς ἀνθρώπου σωτηρίας τὸ | |
| βούλημα; | 383 | |
384(t1) | Röm 8,33—34a | |
| 1 | Ἐγκαλούντων τοιγαροῦν οἱ βουλόμενοι καὶ κατηγορούντων ἡμᾶς —οὐ γὰρ ἰσχύουσιν ἡμῖν μήνασθαι τὸ παράπαν τῆς θεοῦ ψήφου μεθ’ ἡμῶν τε καὶ ὑπὲρ ἡμῶν τεταγμένης— ... βούλεται εἰπεῖν ὅτι μηδενὶ δυνατὸν ταῦτα ἡμῶν ἀφελέσθαι, ἃ προλαβὼν ὁ θεὸς ἡμῖν ἐχαρίσατο. | |
| 5 | οὔτε οὖν ἐκλεξαμένου ἡμᾶς τοῦ θεοῦ ἐπὶ τῇ τῶν μελλόντων ἀπολαύσει ἀνατραπῆναι ὑπό τινος τὴν ἐκλογὴν ἡμῶν δυνατόν, οὔτε παρέχοντος ἡμῖν τὰ προσδοκώμενα, καὶ πρό γε πάντων τὴν ἀληθινὴν ἐκείνην δικαίωσιν ἐν ᾗ καταστησόμεθα, ἁμαρτεῖν οὐκ ἐπιδεχόμενοι τότε, ἔσται τις ὁ μεταβολὴν τῶν καθ’ ἡμῶν ποιῆσαι δυνάμενος. ὥστε οὐ προσῆκε | |
| 10 | δεδιέναι τοὺς διώκοντας· ἀφελέσθαι γὰρ τὰ ἀγαθὰ παρ’ ἡμῶν δύνανται οὐδαμῶς, ἅπερ ἐπὶ τοῦ μέλλοντος ἡμῖν αἰῶνος προσέσεσθαι ἐλπίζομεν. διὸ εἶπε τὴν ἐκλογὴν καὶ τὴν δικαίωσιν· διὰ μὲν τῆς ἐκλογῆς τὸ πρὸς τοῦτο ἐντεῦθεν ἤδη ἀφωρίσθαι, σημαίνων δὲ διὰ τῆς δικαιώσεως τὸ εἶναι αὐτῶν ἐν ἀπολαύσει τότε, δικαίωσιν τὸ ἁμαρτίαν μὴ ἐπιδέχεσθαι | |
| 15 | καλῶν—αὕτη γὰρ ἀληθὴς δικαίωσις—ἀπὸ δὲ τούτου τὸ βέβαιον τῶν διδομένων ἡμῖν σημαίνων· οἱ γὰρ 〈μὴ〉 ἁμαρτάνοντες ἐν τοῖς διδο‐ μένοις μενοῦμεν ἀεί, ὅθεν οὐδὲ ἀνατραπῆναι ὑπό τινος αὐτὸ δυνατὸν εἶναι ἔφη. | |
| 18t | Röm 8,34b | |
| 19 | Πρὸς τὴν ἀπόδειξιν αὖθις τῶν προειρημένων χωρεῖ καί φησιν· | |
| 20 | Χριστὸς ὁ ἀποθανών, μᾶλλον δὲ καὶ ἐγερθεὶς καὶ τὰ ἑξῆς. οὐ γάρ, ὥς τινες ᾠήθησαν, μέλλουσαν ἀντίρρησιν αὐτῷ παρά τινων ταύτην ἀνθυποφέρεσθαι διαλύων τοῦτο ἐπήγαγεν, ἐπεὶ μηδὲ ἐπεφύετο μηδαμόθεν ἐκ τῶν προειρημένων αὐτῷ τοιαύτη τις ἔνστασις, ὅπερ ἐπὶ τῶν ἄλλων εὕρομεν ἀντιθέσεων· τίς γὰρ ἂν τοῦτο ὑπέλαβε | |
| 25 | πρὸς τὸν Παῦλον, τὸ ὅτι τοῦ θεοῦ καὶ πατρὸς δικαιοῦντος ἡμᾶς, ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς οὐκ ἐάσει; οὐδὲ εἷς δήπου. οὐ τοίνυν οὐδὲ ὁ ἀπόστολος πρὸς οὐκ ἀνθιστάμενον αὐτῷ λόγον ἔμελλεν εἰκῇ διαγωνίζεσθαι καὶ σκιομαχεῖν. πιστοῦσθαι μέντοι καὶ βεβαιοῦν πλέον τοῦ θεοῦ τὴν φιλαν‐ θρωπίαν, ὡς προέφαμεν, ἦν αὐτῷ καὶ σφόδρα γε ἀναγκαῖον. διὰ τοῦτο | |
| 30 | τοῖς προειρημένοις ἐπήγαγε τὸ Χριστὸς ὁ ἀποθανών, μᾶλλον δὲ καὶ ἐγερθείς, ὃς καί ἐστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ θεοῦ, ὃς καὶ ἐντυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν. μὴ γὰρ ἔνι; τί δεῖ σε, φησί, τοῦ λοιποῦ; μὴ γὰρ ὑπείδεσθαι μεταβολήν, ἔχει τέλος τὸ πρᾶγμα, πρὸς πέρας ἐκβέβηκεν, οὐδὲν ἐνδεῖ πρὸς τὴν σωτηρίαν ἡμῶν. τέθνηκε Χριστός, | |
| 35 | μᾶλλον δὲ καὶ ἐγήγερται καὶ τετίμηται τὰ πρῶτα παρὰ θεῷ, καὶ τὴν χάριν αὐτὸς ἐκβιβάζει τὴν εἰς ἡμᾶς, τοῦτ’ ἔστιν αὐτῷ τῷ πράγματι δῆλός ἐστιν ὡς ἑαυτὸν ἡμᾶς προσκαλούμενος, καὶ ἡ ἀπαρχὴ τὸ πᾶν ἀπολήψεται, | |
| καὶ τῇ κεφαλῇ τὸ λοιπὸν ἀποδοθήσεται σῶμα· τὴν γὰρ ὑπὲρ ἡμῶν | 384 | |
385 | πληρώσας οἰκονομίαν καὶ ὑψωθεὶς ἕλξει καὶ ἡμᾶς ὡς ἑαυτὸν κατὰ τὴν οἰκείαν ὑπόσχεσιν· ὅταν γάρ, φησίν, ὑψωθῶ, τότε πάντας ἑλκύσω πρὸς ἐμαυτόν. ἐσχημάτισε δὲ κἀνταῦθα τὸ πρᾶγμα διὰ τῆς ἐντυγχάνει λέξεως πρὸς πληροφορίαν ἡμῶν, καθὰ καὶ πρὸ | |
| 5 | βραχέως ἐν τοῖς περὶ τοῦ πνεύματος ἔφαμεν. | |
| 5t | Röm 8,35 | |
| 6 | Αὐξήσας τὸ περὶ ἡμᾶς φίλτρον τοῦ θεοῦ καὶ τὴν ἡμετέραν λοιπὸν εὐγνωμοσύνην ἣν περὶ τὸν τοσοῦτον ἡμᾶς εὐεργέτην ἔχειν χρεών, διεξέρχεται λέγων ὡς οὐδὲν τῶν ἐν ἀνθρώποις ὄντων δεινῶν τῆς εἰς Χριστὸν ἀγάπης προσῆκεν ἡμᾶς ἐξιστᾶν. | |
| 9t | Röm 8,36—37 | |
| 10 | Ἐπειδή, φησί, τὰ τῷ προφήτῃ Δαυὶδ περὶ τῆς ὑπὲρ τοῦ νόμου τῶν Μακκαβαίων ἐνστάσεως εἰρημένα προήνεγκεν, ἐπήγαγεν· ἀλλ’ ἐν τούτοις ἅπασιν ὑπερνικῶμεν. τί γὰρ θαυμαστὸν ἐργασόμεθα, τὴν ἴσην τοῖς πρεσβυτέροις εὔνοιαν ἐπιδεικνύμενοι περὶ τὸν θεόν; οἷς οὐκ ἴσην, ἀλλὰ καὶ μείζονα κεκομίσμεθα χάριν; καὶ ἐπειδὴ τῆς οἰκείας | |
| 15 | γνώμης ἐξεῖπε τὴν πρόθεσιν, ἵνα μὴ δόξῃ κατ’ ἀλαζονείαν ἐφθέγχθαι, ἐπήγαγε· διὰ τοῦ ἀγαπήσαντος ἡμᾶς, ἔχομεν λέγων τὸ τούτων κατὰ περιουσίαν κρατεῖν, οὐκ ἀφ’ ἑαυτῶν, ἀλλὰ διὰ τοῦ ἀγαπή‐ σαντος ἡμᾶς. | |
| 18t | Röm 8,38—39 | |
| 19 | Θάνατον μὲν οὖν πάντα λέγει τὰ χαλεπά, ἐπειδὴ τῶν τοιούτων | |
| 20 | πάντων τέλος ὁ θάνατος· ζωὴν δὲ πάντα τὰ τρυφηλά τε καὶ ἀγαθά, ἐπειδὴ τῶν τοιούτων πάντων τέλος πάλιν ἐστὶν ἡ ζωή· ἀγγέλους δὲ καὶ ἀρχὰς καὶ δυνάμεις τὰς ἀοράτους οὐσίας αἳ τοῖς διαφόροις τούτοις ὀνόμασι καταλλήλως αἷς ὑπηρετοῦνται χρείαις προσαγορεύονται, ἄγγελοι μὲν παρὰ τὸ ἐξαγγέλλειν τοῖς ἀνθρώποις τὰ ἐκ θεοῦ, ἀρχαὶ | |
| 25 | δὲ παρὰ τὸ ἄρχειν ἢ πόλεων ἢ ἐθνῶν ὅλως οἷς ἐφεστᾶσιν, δυνάμεις δὲ παρὰ τὸ δυνατὰς δεδημιουργῆσθαι πρὸς ὑπουργίαν θεοῦ· εὐλο‐ γεῖτε γάρ, φησί, τὸν κύριον πάντες οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ, δυνατοὶ ἰσχύϊ ποιοῦντες τὸν λόγον αὐτοῦ· —ἐνεστῶτα | |
| δὲ σύμπαντα περιληπτικῶς τὰ παρόντα· μέλλοντα δὲ ὁμοίως πάντα | 385 | |
386 | τὰ προσδοκώμενα· ὕψωμά τε καὶ βάθος ὑπερουράνιά τε καὶ ὑποχθόνια. προσέθηκε δὲ καὶ τοῦτο, οὔτε τις κτίσις ἑτέρα, δεικνὺς τῆς περὶ θεὸν ἀγάπης αὐτοῦ τὴν ὑπερβολήν, καὶ ὅτι ταύτης χάριν ἕτοιμός ἐστι τοῖς τε οὖσι καὶ τοῖς οὐκ οὖσι διαμάχεσθαι. διὰ | |
| 5 | μέντοι τοῦ οὔτε μέλλοντα δῆλον πεποίηκεν ἀκριβῶς, ὅτι οὐ διά τι φιλεῖ τὸν θεὸν οὐδὲ ἀμοιβῶν ἐλπίδι τινῶν, ἀλλ’ αὐτὸ τοῦτο στέργων τὸ φιλεῖν τὸν θεὸν καὶ κατ’ αὐτὸ κρίνων αὐτὸ περισπούδαστον. οὐδὲν οὖν τῶν προαπηριθμημένων, φησίν, ἀποστήσει τῆς εἰς θεὸν ἀγάπης ἡμᾶς ἕνεκεν τῆς ἀφάτου περὶ ἡμᾶς αὐτοῦ σχέσεως, ἣν διὰ τοῦ κυρίου ἡμῶν | |
| 10 | Ἰησοῦ Χριστοῦ ποιησάμενος ἐνεδείξατο. | |
| 10t | Röm 9,1—5 | |
| 11 | Τονώσας οὕτω διὰ πάντων αὐτοὺς εἰς τὸ πιστεύοντας τῷ εὐαγγελίῳ βεβαίως πάντας ἀόκνως τοὺς ὑπὲρ τούτου πειρασμοὺς καταδέχεσθαι, βούλεται πρὸς ἔνστασιν ἀνθυποφερομένην αὐτῷ καὶ μάλα νεανικὴν ἀποκρίνασθαι. ἐπειδὴ γὰρ ἐν τοῖς προλαβοῦσι τὸν νόμον ἐκβαλὼν τὴν | |
| 15 | χάριν πολυτρόπως καὶ μάλιστά γε ἀπ’ αὐτοῦ τοῦ νόμου συνέστησεν, καὶ ἀληθῶς υἱοὺς θεοῦ τοὺς ταύτης ἔφησεν εἶναι οὓς καὶ πάλαι προειδότα κεκληκέναι νῦν τὸν θεόν, ἔγνω τὸν Ἰουδαῖον εὐθὺς τοῦτον ἀντιστησό‐ μενον καὶ τὴν πολυθρύλλητον αὐτοῖς ἐκείνην ἀντίθεσιν αὐτῷ προβαλού‐ μενον· ἔφασκον γὰρ Ἰουδαίων οἱ τοῖς ἀποστόλοις καὶ τῷ κηρύγματι | |
| 20 | πολεμοῦντες δυοῖν ἐξ ἀνάγκης ὑπάρχειν τὸ ἕτερον· ἢ ψευδὲς τὸ εὐαγγέ‐ λιον, ἢ τὸν θεὸν ψεύστην. εἰ μὲν γὰρ ἃ κηρύττετε, φασίν, ἐστὶν ἀληθῆ, ψευδὴς ὁ θεός, τὰς οἰκείας πρὸς τοὺς πατέρας ἡμῶν περὶ ἡμῶν ὑποσχέσεις τοῖς ἔργοις ἐξαρνησάμενος· ἐπηγγείλατο μὲν γὰρ τῷ Ἀβραὰμ εἰς τὸ σπέρμα τὸ αὐτοῦ παραπέμψειν τὰς εὐλογίας, νυνὶ δὲ | |
| 25 | ἀνθ’ ἡμῶν ἀκαθάρτους καὶ ἀλλοφύλους ἀνθρώπους τὰ ἔθνη προσδέδεκ‐ ται. εἰ τοίνυν ἡ τῶν ἐπαγγελιῶν ἐκείνων ἔκβασίς ἐστιν, ὥς φατε, τὸ ὑμέτερον κήρυγμα, πρόδηλον ὡς ἔψευσται τοὺς πατέρας ἡμῶν ὁ θεός. εἰ δὲ οὐχ ὅσιον περὶ θεοῦ τοῦτο εἰπεῖν, ὑμεῖς ἄρα καὶ ὁ παρ’ ὑμῶν λόγος ψευδής. τοῦτον πρὸς τοὺς ἀποστόλους τὸν λόγον συνεχῶς | |
| 30 | προβαλλόμενοι πραγμάτων οὐ μικρῶν αὐτοῖς αἴτιοι καὶ θορύβων καθίσταντο· διὰ γὰρ τῆς τοιαύτης πιθανολογίας αὐτῶν ἐξαπατῶντες τὰς καρδίας τῶν ἀκάκων, τούτους τε ἀφῃροῦντο τῆς σωτηρίας, καὶ διωγμοὺς τοῖς ἀποστόλοις ἀφορήτους ἐπήγειρον. Ταύτην τοίνυν αὐτῶν καὶ νῦν ὁ ἅγιος Παῦλος τὴν ἀντίρρησιν | |
| 35 | βούλεται διαλύσαι καὶ δεῖξαι τόν τε τοῦ εὐαγγελίου λόγον ἀληθῆ καὶ τὸν θεὸν οὐ ψευσάμενον. μέλλων δὲ τοῦτο κατασκευάζειν εἰς αὐτοὺς ἐκείνους περιτρέψαι βούλεται τὴν κατηγορίαν καὶ τὴν ἀποβολὴν αὐτῶν, | |
| οὔτε τὸν θεὸν ψεύστην οὔτε τὸ εὐαγγέλιον, διελέγχειν, ἀλλὰ τὴν ἐκείνων | 386 | |
387 | αὐτῶν πονηρίαν τε καὶ πρὸς τὸν θεὸν ἀπιστίαν. ἵνα οὖν τοῦτο ποιῶν μὴ δοκοίη ποιεῖν αὐτὸ φιλονεικίᾳ τινὶ καὶ μίσει τῷ πρὸς αὐτούς, ἀλλὰ τῷ οὕτως ἀληθείας ἔχειν τὸ πρᾶγμα, προδιορθοῦται τὸν λόγον, καὶ τὸ μέλλον ἀνθυφορμεῖν ἐξ αὐτοῦ καὶ προΐστασθαι τῷ ἀκροατῇ προϊόμενος | |
| 5 | ἄρχεται οὕτως· ἀλήθειαν λέγω ἐν Χριστῷ, οὐ ψεύδομαι καὶ τὰ ἑξῆς. ἀνάθεμα τὸ ἀφωρισμένον ἐστίν, εἴτε δὲ ἐπ’ ἀγαθῷ οἷον θεῷ, εἴτε ἐπὶ κακῷ οἷον ἀπὸ θεοῦ. τοῦτο δὲ ἐκ τοῦ ὑποκειμένου γνωρίζεται· ηὐχόμην γὰρ αὐτὸς ἐγὼ ἀνάθεμα εἶναι ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ ὑπὲρ τῶν ἀδελφῶν μου καὶ τὰ ἑξῆς. διελθὼν | |
| 10 | ἐν τοῖς πρὸ τούτων τῆς ἐν Χριστῷ τοῦ θεοῦ χάριτος τὴν ὑπερβολὴν καὶ τὴν ὑπὲρ αὐτῆς ἑαυτοῦ προθυμίαν καὶ ἔνστασιν, νῦν μέμνηται τῶν προτέρων ὅτε καθ’ ὑπερβολὴν ἐδίωκεν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ θεοῦ καὶ ἐπόρθει αὐτήν, περισσοτέρως ζηλωτὴς ὑπάρ‐ χων τῶν πατρικῶν αὐτοῦ παραδόσεων, καί φησι ὅτι αὐτὸς | |
| 15 | οὗτος ἐγώ, ὁ νῦν ἕτοιμος ὢν ὑπὲρ τοῦ εὐαγγελίου πᾶν ὁτιοῦν ὑπομεῖναι, οὕτως ἐκ τῆς ἐναντίας γνώμης αὐτοῦ τὸ πρόσθεν πολέμιος ἦν, ὡς καὶ αὐχεῖν τὸ ἀπηλλοτριῶσθαι θεοῦ καὶ κοινωνίαν εἶναί μοι μηδ’ ἡντιναοῦν πρὸς αὐτόν. οὕτω δέ, φησί, διεκείμην πρὸς τὴν κατὰ σάρκα μου τῶν Ἰουδαίων συγγένειαν ἀφορῶν, καὶ νομίζων, ἐπείπερ Ἰσραηλῖται τυγ‐ | |
| 20 | χάνουσιν οὗτοι, ψευδὲς εἶναι τὸ κήρυγμα ταῖς θείαις περὶ αὐτῶν ἐναντιούμενον ὑποσχέσεσιν, καταγνὸν μὲν τὸν νόμον, καὶ προσιέμενον δίχα τούτου τοὺς ἐθνικούς, ἀπωθούμενον δὲ τούτους ὧν ἡ υἱοθεσία, τοῦτ’ ἔστιν οἵπερ ἦσαν οἱ ἐκλεκτοί, καὶ οὓς ἐνδόξους διὰ τῶν περὶ αὐτοὺς ἀεὶ θαυμάτων ἐποίησεν ὁ θεός, καὶ οἵτινες ὑπῆρχον τῶν διαθηκῶν οἱ | |
| 25 | διάδοχοι, καὶ οἷς νομοθετῆσαι θεὸς κατηξίωσεν, καὶ οἷς ἐκ πάντων τὴν αὐτῷ προσήκουσαν λατρείαν ποιεῖν ἐφανέρωσεν, οὓς περιεῖχον αἱ ὑπο‐ σχέσεις, καὶ ὧν οἱ πατέρες, οἱ πάνυ φίλοι θεοῦ, καὶ τὸ μέγιστον πάν‐ των, ἐξ ὧν ὁ Χριστὸς τὸ κατὰ σάρκα, ὁ ὢν ἐπὶ πάντων θεὸς εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν. πρότερον μὲν οὖν οὕτω | |
| 30 | διεκείμην, νυνὶ δέ τι κληθῆναι διὰ τῆς χάριτος καταξιωθείς, καὶ γνοὺς ἀληθῶς εἶναι τοῦτο ἐκεῖνο τὸ παρὰ θεοῦ πρὸς τοὺς πατέρας ἐπάγγελμα, κατέγνωκα μὲν ἐπὶ τοῖς πρόσθεν ἐμαυτοῦ, λύπῃ δὲ ἀφορήτῳ καὶ ὀδύνῃ συνέχομαι διαρκεῖ, λογιζόμενος ὑπὲρ τίνων τίνι διεμαχόμην καὶ πῶς Χριστοῦ μὲν χωρίζειν καὶ ἀλλοτριοῦν ἐσπούδαζον ἐμαυτόν· προετίμων | |
| 35 | δὲ τὴν κατὰ σάρκα πρὸς τοὺς Ἰουδαίους ἠπατημένος οἰκείωσιν. ὅθεν ἐπειδὴ τὸ λεγόμενον οὐκ εὐπαράδεκτον ὂν ἠπίστατο τῷ ἀκροατῇ, διά τε τὸ τῆς μεταβολῆς ὑπερβάλλον καὶ ὅτι γνώμης ἦν καὶ προαιρέσεως ἀοράτου, προδιατείνεται μὴ λέγειν ψευδῆ, καὶ ἐπιμαρτύρεται τὸν Χριστὸν ὡς παρ’ αὐτοῦ καὶ τῆς αὐτοῦ συνεργείας τῶν λόγων αὐτοῦ τὸ ἀληθεύειν | |
| 40 | ἐχόντων. συμμαρτυρεῖ δέ μου, φησί, τοῖς λεγομένοις καὶ ἡ | |
| συνείδησις διὰ τῆς πνευματικῆς χάριτος εἶς τοῦτο φθάσαντος | 387 | |
388 | γνώμης. φήσας μέντοι τὸ ηὐχόμην αὐτὸς ἐγὼ ἀνάθεμα εἶναι ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ ὑπὲρ τῶν συγγενῶν μου, προσέθηκεν τὸ κατὰ σάρκα. διὰ τοῦτο δύο γεννήσεις ἡμῶν οἶδεν ἡ θεία γραφή, μίαν μὲν τὴν θνητὴν ἣν καὶ σαρκικὴν ὀνομάζει, δευτέραν δὲ τὴν ἐκ νεκρῶν | |
| 5 | ἀναστάσεως, τὴν ἀθάνατον ἣν καὶ πνευματικὴν εἶναί φησιν· οἳ οὐκ ἐξ αἱμάτων γάρ, φησίν, οὐδὲ ἐκ θελήματος σαρκὸς οὐδὲ ἐκ θελήματος ἀνδρὸς ἀλλ’ ἐκ θεοῦ ἐγεννήθησαν. θεὸς μὲν οὖν ἡμῶν ἐν ἑκατέρᾳ γεννήσει δημιουργός· σὺ ἔπλασάς με, φησί, καὶ ἔθηκας ἐπ’ ἐμὲ τὴν χεῖρά σου. ὅμως ἀνθρώπων μὲν | |
| 10 | υἱοὺς καλεῖ τοὺς τῆς προτέρας γεννήσεως, θεοῦ δὲ τοὺς τῆς δευτέρας. θελήσας τοίνυν ὁ ἀπόστολος τοῦτο ἐμφῆναι, ὅτι μὴ κοινωνοῦσιν αὐτῷ κατὰ τὴν θείαν συγγένειαν ἠπιστηκότες Χριστῷ καὶ τῇ κατ’ αὐτὸν νῦν ἀναφανείσῃ γεννήσει, προσέθηκεν τὸ κατὰ σάρκα. Αὕτη μὲν οὖν ἡ τῆς προεκτεθείσης ῥήσεως ἀκριβὴς ἐρμηνεία, | |
| 15 | κωλύει δὲ οὐδὲν καὶ τὴν δόξασαν ἑτέροις εἰπεῖν. ἔφασαν τοίνυν τὸ λύπη μοί ἐστι μεγάλη καὶ ἀδιάλειπτος ὀδύνη τῇ καρδίᾳ τὸν Παῦλον εἰπεῖν, οὐ διότι ἐδίωξε τὴν ἐκκλησίαν τοῦ θεοῦ καὶ ηὔχετο ἀνάθεμα εἶναι ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ, ἀλλ’ ὑπὲρ τῆς ἀποβολῆς τῶν Ἰουδαίων τῶν συγγενῶν αὐτοῦ κατὰ σάρκα, ὑπὲρ ὧν καὶ αὐτὸ τοῦτο εὔχεσθαι τὸ | |
| 20 | ἀνάθεμα εἶναι ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ. ἐγὼ δὲ πρὸς τοῦτο τοῦτο μὲν οὔ φημι ὅτι οὐ περὶ ἐνεστώσης ἀλλὰ περὶ παρεληλυθυίας γνώμης ὁ λόγος αὐτῷ —ηὐχόμην γοὖν εἶπεν, οὐκ ‹εὔχομαι›· πολὺ γὰρ τῆς τῶν χρόνων ἐναλλαγῆς τὸ ἀδιάφορον παρὰ τῇ γραφῇ—, ἐκεῖνο δὲ λέγω ὅτι οὐκ ἦν εἰκὸς Παῦλον τὸν ὑπὲρ τῆς εἰς Χριστὸν ἀγάπης παθεῖν πάντα προθύμως | |
| 25 | καταδεχόμενον, ὡς εὐτελοῦς πράγματος διὰ τοὺς Ἰουδαίους καταφρονεῖν τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς ἰδίας πρὸς τὸν Χριστὸν οἰκειώσεως οὕτως ἔμπροσθεν τὴν Ἰουδαίων σωτηρίαν ποιεῖσθαι ὡς καὶ εὔχεσθαι τὸ ἀπεσχίσθαι Χριστοῦ. ἀλλ’ αὐτὸ τοῦτό φημι, τὴν τῶν Ἰουδαίων σωτηρίαν ᾔδει καταθυμίαν οὖσαν Χριστῷ, καὶ διὰ τοῦτο τοῦ οἰκείου καλοῦ τὸ | |
| 30 | φίλον Χριστῷ προετίμα. καλῶς οὐκοῦν καὶ τὴν ἰδίαν σωτηρίαν οὖσαν Χριστῷ φίλην ἠπίστατο δήπουθεν· οὐ γάρ ἐστιν ἄλλως εἰπεῖν. ᾗ τοίνυν ἐθεράπευεν, ταύτῃ παρώξυνεν, καὶ χαριζόμενος μᾶλλον ἐλύπει· τὸ σώζεσθαι γὰρ ἄλλους ἄλλων ἀπολλυμένων ἥκιστα Χριστῷ προσφιλές. ἀλλ’ ἐπέπειστο, φησί, Χριστὸν αὐτὸν ἀποδεχόμενον τῆς τοιαύτης προ‐ | |
| 35 | θέσεως μὴ ἂν ἀπολεῖν, καὶ διὰ τοῦτο ηὔχετο ἀνάθεμα εἶναι ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ. ἀλλὰ τοῦτο τοῦ προτέρου βαρύτερον, εἴπερ ἀσμενίζειν διὰ τὴν εἰς Χριστὸν εὔνοιαν ὑπεκρίνετο τιμωρίαν ἣν οὐδαμῶς συμβησομένην προῄδει· θαρρῶν γὰρ τὸ μὴ παθεῖν εἰρωνείᾳ τὴν εὔνοιαν διὰ τοῦ | |
| τοιούτου πάθους ἐπλάττετο. | 388 | |
389(t1) | Röm 9,6—9 | |
| 1 | Πιστωσάμενος διὰ τῆς προτέρας ἑαυτοῦ γνώμης τὸ μὴ κατ’ ἔριν Ἰουδαίων νῦν ἀνατρέπων τὰ νόμιμα καταγγέλλειν τὴν χάριν τὴν ἐν Χριστῷ, ἀλλὰ τῷ πεισθῆναι βεβαίως ἀληθὲς εἶναι τὸ κηρυττόμενον, λοιπὸν ὀμόσαι χωρεῖ πρὸς τὴν ἔνστασιν κατ’ ἀναίρεσιν εὐθὺς αὐτῆς | |
| 5 | συνήθως ποιούμενος τὴν ἀρχήν· φησὶ γάρ· οὐχ οἷον δὲ ὅτι ἐκ πέπτωκεν ὁ λόγος τοῦ θεοῦ. εἰς τοσοῦτον μὲν οὖν πρότερον ἠναντιώθην Χριστῷ ὑπὲρ τῶν ὡς ᾠόμην τοῦ θεοῦ περὶ τοὺς κατὰ σάρκα μου συγγενεῖς ὑποσχέσεων, ἐφ’ ὃ δὴ καὶ ἀνιῶμαι διηνεκῶς· οὐ μήν ἐστιν εἰπεῖν διὰ τὸ μὴ προσίεσθαι τούτους τὸ εὐαγγέλιον, ὅτι ὁ | |
| 10 | λόγος τοῦ θεοῦ, ἵνα εἴπῃ ἡ ὑπόσχεσις τοῦ θεοῦ ψευδὴς ἐξελήλεγκ‐ ται. διὰ τί; οὐ γὰρ πάντες οἱ ἐξ Ἰσραήλ, οὗτοι Ἰσραήλ. οὐ γὰρ ἐπειδή, φησίν, ἐκ τοῦ Ἰσραὴλ πάντες κατάγουσιν, ἤδη καὶ αὐτοὶ Ἰσραὴλ πάντες εἰσίν, τοῦτ’ ἔστιν οὐ συμμετέχοντες αὐτῷ τῆς εἰς θεὸν εὐγνωμοσύνης, οὐδὲ τοῦ πράγματος τοῦ ἐν τῷ ὀνόματι δηλουμένου | |
| 15 | μετέχουσιν, κἂν εἰ τὴν κατὰ σάρκα διαδοχὴν ἔχοιεν ἐκεῖθεν αὐχεῖν. καὶ σαφέστερον ἔτι τὸν λόγον τοῦτον ποιῶν τοῖς ἑξῆς· οὐδ’ ὅτι εἰσὶ σπέρμα Ἀβραάμ, πάντες τέκνα. ἐπεί, φησίν, εἰ μὴ τοῦτο τοιοῦτόν ἐστιν, ἀνάγκη καὶ σύμπαν τὸ σπέρμα τοῦ Ἀβραὰμ ἐν τάξει τέκνων αὐτῷ καταλελογίσθαι. ἀλλὰ μὴν οὐχ οὕτως ἔχει, φησὶ γοῦν ὁ | |
| 20 | θεῖος χρησμὸς πρὸς αὐτόν· ἐν Ἰσαὰκ κληθήσεταί σοι σπέρμα. τοῦτο δὲ τί ἄλλο δηλοῖ ἢ ὅτι πάντως τὰ τῆς ἐπαγγελίας ἕπεται τῇ σαρκικῇ συγγενείᾳ; καὶ γοῦν ὁ ἐκτὸς Ἄγαρ Ἰσμαὴλ καὶ οἱ ἐκ τῆς Χεττούρας μετὰ ταῦτα γεγεν〈ν〉ημένοι σπέρμα καὶ αὐτοὶ τοῦ Ἀβραὰμ οὐδὲν ἧττον ὑπῆρχεν. οὐ μὴν διὰ τοῦτο ὁ θεὸς ὁμοίως αὐτοὺς τῷ | |
| 25 | Ἰσαὰκ πάντας προσήκατο, ἀλλ’ ἐκείνους μὲν ἀπεώσατο, τοῦτον δὲ διὰ τὸ κατ’ ἐπαγγελίαν αὐτῷ τετέχθαι θεοῦ προετίμησεν· ὅτι γὰρ δι’ ἐπαγγε‐ λίας τὸν Ἰσαὰκ ἐτεκνώσατο μαρτυρεῖ, φησίν, ἡ γραφὴ σαφῶς λέγουσα· κατὰ τὸν καιρὸν τοῦτον ἐλεύσομαι καὶ ἔσται τῇ Σάρρᾳ υἱός. ἄρα οὖν ἀποδείκνυται τοῦτο ἐντεῦθεν ἀναντιρρήτως, | |
| 30 | ὅτι μὴ δουλεύει μηδὲ κατακολουθεῖ συγγενείᾳ σαρκικῇ τὰ τῆς χάριτος. | |
| 30t | Röm 9,10—13 | |
| 31 | Ἐπειδὴ ἦν εἰκὸς ἀντιλέγοντα τὸν Ἰουδαῖον ἢ τὰ τῶν γυναικῶν πρόσωπα προβαλέσθαι καὶ φῆσαι μὴ εἶναι δυνατὸν τοὺς ἐκ τῆς παιδίσκης τοῖς ἐκ τῆς ἐλευθέρας κληρονομεῖν, ἢ πράξεις τῶν τετεγμένων τινάς, εἶτα οἰηθῆναί τι λέγειν, ἀναιρεῖ καὶ τοῦτο καί φησιν· οὐ μόνον δέ, | |
| 35 | ἀλλὰ καὶ Ῥεβέκκα ἐξ ἑνὸς κοίτην ἔχουσα, Ἰσαὰκ τοῦ πατρὸς ἡμῶν. συνῳδὰ τοῖς περὶ τὸν Ἀβραάμ, φησί, καὶ τὰ περὶ τὸν | |
| Ἰσαάκ τε καὶ τὴν τούτου γαμετὴν Ῥεβέκκαν ἐστίν, καὶ ὁ αὐτὸς κἀκ | 389 | |
390 | τούτων λόγος πάλιν συνίσταται· ἐνταῦθα γὰρ ὑμῖν οὐδὲ προσώπων οὐδὲ χρόνων οὐδὲ πράξεων διαφορά, οὐδ’ ἔτι τῶν τοιούτων ἔνεστιν αἰτιάσασθαι· πατήρ τε γὰρ εἷς τῷ Ἠσαῦ καὶ τῷ Ἰακὼβ καὶ μήτηρ μία καὶ ἐκ μιᾶς οἱ ἀμφότεροι κοίτης. ἀλλ’ ὅμως οὕτως ἐχόντων τῶν κατ’ | |
| 5 | αὐτούς, μήπω γεννηθέντων μηδὲ πραξάντων αὐτῶν τι ἀγαθῶν ἢ κακῶν, ἵνα ἡ κατ’ ἐκλογὴν πρόθεσις τοῦ θεοῦ μένῃ, οὐκ ἐξ ἔργων ἀλλ’ ἐκ τοῦ καλοῦντος, ἐρρέθη αὐτῇ· ὁ μείζων δουλεύσει τῷ ἐλάσσονι. καὶ τοῦτο οὕτως καὶ ἐπὶ τῶν πραγμάτων ἐκβὰν ἡ γραφὴ διὰ τοῦ προφήτου Ἀγγαίου. | |
| 10 | μαρτυρεῖ πολλοῖς ὕστερον χρόνοις, ὅτι τὸν Ἰακὼβ ἠγάπησα, τὸν δὲ Ἠσαῦ ἐμίσησα. ταύτην δὲ τὴν ῥῆσιν παρέθηκεν δεῖξαι βουληθεὶς τὴν τοῦ θεοῦ κρίσιν δικαίαν, εἴπερ οὖν τῇ περὶ αὐτῶν αὐτοῦ προγνώσει κἀκείνων ὁ βίος ὕστερον ἀκόλουθος ὤφθη. καὶ μὴν εἰ τῇ κατὰ σάρκα διαδοχῇ τὰ τῶν εὐλογιῶν ἕπεσθαι χρή, καὶ σπέρμα τῷ Ἀβραὰμ ἡ | |
| 15 | γραφὴ τὸ φυσικὸν ὑπισχνεῖτο, μάλιστα μὲν καὶ τὸν Ἰσμαὴλ τῶν ἴσων καὶ τῶν αὐτῶν ἐχρῆν ἀπολαύειν τῷ Ἰσαάκ. εἰ δ’ ἄρα τοῦτο οὐχ οἷόν τε τῷ τὸν μὲν εἶναι παιδίσκης τὸν δὲ ἐλευθέρας, καίτοι τοὺς ἐκ τοῦ Ἰακὼβ οὐδὲν τοῦτο διέκρινεν, ἀλλ’ οἱ τῶν παιδισκῶν ἐν ἴσῃ τάξει τοῖς τῶν ἐλευθέρων γεγένηνται. οὐ μὴν ἀλλ’ εἰ μὴ δυνατὸν ἦν ἐπὶ τοῦ Ἰσμαὴλ τὸ | |
| 20 | τοιοῦτον, τοῖς γοῦν ἐκ τῆς Χεττούρας ἔδει τῶν ὁμοίων μετεῖναι· εἰ δὲ μηδὲ τοῦτο ἦν ἐνδεχόμενον—τὸν γὰρ ἐκ μόνης τῆς Σάρρας καὶ τοὺς καθ’ ἑξῆς ἐκ τούτου λοιπὸν τὰς ἐπαγγελίας προσῆκεν διαδέξασθαι— πῶς ὁ ἐκ τοῦ Ἰσαὰκ Ἠσαῦ παρεώραται; ἔτι οὖν ἀμφιβάλλει τις τὸ μὴ φύσεως ἀνάγκη δουλεύειν θεόν, μηδὲ ἐξ ἔργων ἀλλ’ ἐκ τοῦ | |
| 25 | καλοῦντος εἶναι τὸ πᾶν. | |
| 25t | Röm 9,14—21 | |
| 26 | Τί οὖν ἐροῦμεν; μὴ ἀδικία παρὰ τῷ θεῷ; μὴ γένοιτο. περὶ τοῦ μὴ τὸν θεὸν τὰς οἰκείας ὑποσχέσεις ἠθετηκέναι ποιούμενος τὴν ἀπολογίαν, ἐκ τῆς ἀπολογίας αὐτῆς ᾔσθετο ταύτην ὑπανακύπτουσαν αὐτῷ τὴν ἀντίθεσιν καὶ χωρεῖ μεταξὺ πρὸς τὴν ταύτης | |
| 30 | λύσιν. ἐκείνην ἐν μετεώρῳ τέως καταλιπών, ποιεῖ δὲ τοῦτο σοφῶς τε ἄγαν καὶ συνετῶς· παρεμπεσούσης γὰρ ἐκ τῶν λόγων αὐτοῦ τῇ τοῦ ἀκροατοῦ διανοίᾳ τῆς περὶ τούτου ζητήσεως, ἤδει μάτην τὰ λοιπὰ τῆς προκειμένης ἀπολογίας ἐρῶν· οὐ γὰρ ἔμελλεν ἔτι δυνήσεσθαι τοῖς ὑπ’ αὐτοῦ λεγομένοις ὁ ἀκροατὴς προσέξειν τὸν νοῦν, ἐπιπροσθούσης αὐτῷ | |
| 35 | τῆς ἀμφιβολίας τῷ λογισμῷ, καὶ ὧν ἀκούει συνιέναι μὴ συγχωρούσης. ἵνα οὖν μὴ γένοιτο τοῦτο, πρότερον τὸ ὑποφυὲν ἀπόρημα διαλύει, καὶ | |
| οὕτως ἀνατρέχει πρὸς τὸ προκείμενον καὶ τὴν ἀπολογίαν ἀναλαμβάνει. | 390 | |
391 | Τί οὖν ἐροῦμεν; μὴ ἀδικία παρὰ τῷ θεῷ; μὴ γένοιτο. οὕτω μὲν οὖν, φησίν, ἐκ τῆς γραφῆς παιδευόμεθα τὸν θεὸν κατ’ οἰκείαν πρόθεσιν, ἀλλ’ οὐκ ἐξ ἔργων ἢ σαρκικῆς συγγενείας ποιεῖσθαι τῶν ἀνθρώπων τὰς ἐκλογάς. πεφηνότος μέντοι τούτου | |
| 5 | τοιούτου τί φήσομεν; ἀδικεῖν τὸν θεόν; μὴ γένοιτο. καὶ τέως ἀποφήσας τὸ βλάσφημον, συλλέγει καὶ ἄλλας ῥήσεις τῆς θεοπνεύστου γραφῆς ἰσο‐ δυναμούσας ταῖς προεκτεθείσαις αὐτῷ, καὶ προβαλλόμενος ὡς ἀπὸ τοῦ ἐναντίου τὰς πάσας ὁμοῦ καὶ τὸν ἐπισυλλογισμὸν αὐταῖς προστιθεὶς μίαν ἰσχυροτάτην λύσιν τῶν πασῶν ἐποιήσατο. λέγει τοίνυν· τῷ γὰρ | |
| 10 | Μωϋσεῖ λέγει· ἐλεήσω ὃν ἂν ἐλεῶ, καὶ οἰκτειρήσω ὃν ἂν οἰκτείρω. εἶτα ἐπισυλλογισμός· ἄρα οὖν οὐ τοῦ τρέχοντος οὐδὲ τοῦ θέλοντος, ἀλλὰ τοῦ ἐλεοῦντος θεοῦ. καὶ αὖθις λέγει ἡ γραφὴ τῷ Φαραὼ ὅτι εἰς αὐτὸ τοῦτο ἐξήγειρά σε, ὅπως ἐνδείξωμαι ἐν σοὶ τὴν δύναμίν μου, καὶ ὅπως | |
| 15 | διαγγελῇ τὸ ὄνομά μου ἐν πάσῃ τῇ γῇ. εἶτα πάλιν ὁ ἐπισυλ‐ λογισμός· ἄρα οὖν ὃν θέλει ἐλεεῖ, ὃν δὲ θέλει σκληρύνει. θεὶς οὕτω τὰς φωνὰς ταύτας ὡς ἂν ἀπὸ τοῦ δι’ ἐναντίας προβληθείσας αὐτῷ, δέχεται τὴν ἀντίθεσιν· ἐρεῖς οὖν μοι· τί ἔτι μέμφεται; τῷ γὰρ βουλήματι αὐτοῦ τίς ἀνθέστηκεν; πάντως οὖν, | |
| 20 | φησί, τοῦτο πρὸς ἡμᾶς ἰσχυρόν, ὡς νομίζεις, ἐρεῖς ἐπὶ ταῖς ῥήσεσι ταύταις τὸ τί ἔτι μέμφεται; τῷ γὰρ βουλήματι αὐτοῦ τίς ἀνθέστηκεν; εἶτα σφόδρα καιρίαν τε καὶ ἀγχίστροφον ποιεῖται τὴν πρὸς τοῦτο ἀπόκρισιν, τὴν αὐτοῦ φωνὴν ἁρπάσας ἐκείνου καὶ δι’ αὐτῆς ἀνατρέπων αὐτόν· μενοῦνγε, ὦ ἄνθρωπε, σὺ τίς εἶ ὁ | |
| 25 | ἀνταποκρινόμενος τῷ θεῷ; ἐρωτᾷς με, φησί, τὸ τίς ἀνθ‐ έστηκεν αὐτοῦ τῷ βουλήματι; ἐγὼ δή σοι λέγω ὅτι σὺ πρὸ πάντων ὁ ἀνταποκρινόμενος τῷ θεῷ· τίς μὲν γὰρ εἶ που πάντως; καὶ οὐκ ἂν οὐδεὶς εἶναί ποτε καταδέξαιο. ἀντιλέγων δὲ καὶ δικαζόμενος τῷ θεῷ πῶς οὐκ ἀνθέστηκας; οὐκοῦν τοῖς σαυτοῦ λόγοις ἑάλως, καὶ οἷς | |
| 30 | ἀρνῇ τούτοις ὁμολογεῖς τὴν ἀντίστασιν, καὶ σὺ σαυτοῦ πρὸ ἐμοῦ κατή‐ γορος γέγονας· ζητεῖς μὲν γὰρ τίς ἀνθέστηκεν, τίς δὲ ὑπάρχεις αὐτός; εἰ μὲν οὖν ὁμολογεῖς εἶναι μηδείς, συγχωρῶ σοι τὸ μέμφεσθαι τοῖς ἀνθρώποις εἰκῇ τὸν θεόν, εἰ δὲ εἶ τις, κἂν μυριάκις ἀρνοῖο—οὐδή‐ που γὰρ ἕψεται τοῖς σοῖς λόγοις ἡ φύσις—, δίκαιος ὁ θεὸς ἀποδέδεικται, | |
| 35 | καὶ παρὰ σοῦ πρώτου φέρεται τὴν νικῶσαν. Ἀλλὰ γὰρ ὃ τινῶν ἐπὶ τοῦ παρόντος τεθαύμακα, τοῦτο βούλομαι διελθεῖν. ἐπιχειρήσαντες τουτὶ τῆς ἐπιστολῆς τὸ μέρος ἑρμηνεῦσαί τινες, εἶτα οὐκ ἐξαρκέσαντες, τοῦ ἁγίου Παύλου τὴν οἰκείαν ἀπορίαν | |
| οὐκ ὤκνησαν καταψεύσασθαι· οὐ γὰρ ἐπιλυόμενον αὐτὸν τὰ παρὰ τῶν | 391 | |
392 | ἐναντίων προβλήματα τὸ μενοῦνγε, ὦ ἄνθρωπε, σὺ τίς εἶ ὁ ἀνταποκρινόμενος; ἔφασαν εἰρηκέναι, ἀλλ’ ἐπιτιμῶντα καὶ ἐπιπλήττοντα καὶ μόνον οὐ βεβαιοῦντα τὸ τῷ θεῷ παρ’ ἐκείνων ἐπαγό‐ μενον κατηγόρημα. εἰ γὰρ οὐκ ἀποδίδωσι λόγον τοῦ πράγματος, ἀλλὰ | |
| 5 | τὰ τῆς ἐξουσίας τοῦ θεοῦ προτεινόμενος ἐπιστομίζει τὸν ἀντιλέγοντα, τῷ ἐκείνου λόγῳ συντρέχων σαφῶς ἐλέγχεται συνομολογῶν, οὐ δικαίως μέν, ἀλλ’ αὐθεντίᾳ τὸν θεὸν τὰ ἀνθρώπινα διατάττειν, τοῖς δὲ προσήκειν ἡσυχῆ στέργειν, ὅπως ἂν ἔχοι τὰ κατ’ αὐτούς, ἐοικότας τοῖς ὑπὸ τῶν κεραμέων σκεύεσι πλαττομένοις, οὐ διαδικάζεσθαι πρὸς τὸν δημιουρ‐ | |
| 10 | γήσαντα φαύλους, εἶτα διότι φαῦλοι μεμφόμενον. οὓς εἰ μηδὲν ἄλλο τῶν ὅλων, τοῦτο γοῦν ἐχρῆν συνιδεῖν, ὡς εἴπερ ὁ ἀπόστολος ἠπίστατο μὴ δυνάμενος κατὰ τὸν ἐκείνων λόγον ἀπαντῆσαι ταῖς προστάσεσι ταύταις, οὐκ ἂν αὐτὰς προὐβάλλετο τὴν ἀρχήν—οὐ γὰρ καὶ τοῦτο δήπουθεν ἠδυνάτει—οὐδ’ ἂν αὐτὸς λαβὰς εἰς κατάλυσιν τοῦ ἰδίου κηρύγματος | |
| 15 | τοῖς ἀντιπάλοις παρείχετο καθάπερ τὰ ἐκείνων, οὐ τὰ οἰκεῖα συνιστάνειν προῃρημένος· τοῦτο γὰρ οὐδ’ ἂν ὁ πάντων ἔπαθεν εὐηθέστατος. ἀλλ’ οὐχ οὕτως ἔχει. τεθαρρηκὼς δέ, οἶμαι, Χριστῷ καὶ τῇ ἀληθείᾳ συν‐ ηγορῶν οὐδεμίαν τοῖς ἐναντίοις εἰς διαβολὴν τοῦ εὐσεβοῦς δόγματος ὑπολείπεται πρόφασιν, ἀλλ’ ὥσπερ τῶν ἄλλων πασῶν ἀντιθέσεων οὕτω | |
| 20 | καὶ ταύτης ἰσχυροτάτην ἐποιήσατο τὴν ἀναίρεσιν, καὶ τῶν βλασφήμων ἀπορράψας εὖ μάλα τὰ στόματα, προσεπάγει τούτοις καὶ ἕτερον ἐκ παραδείγματος τῷ πράγματι προσφυοῦς, τὸ μὲν ἐκείνων ἐπὶ πλέον ἀνατρέπων φρόνημα, τὸ δὲ εὐσεβὲς συνιστάς. μὴ ἐρεῖ τὸ πλάσμα τῷ πλάσαντι· τί με ἐποίησας οὕτως; ἢ οὐκ ἔχει | |
| 25 | ἐξουσίαν ὁ κεραμεὺς τοῦ πηλοῦ ποιῆσαι ἐκ τοῦ αὐτοῦ φυράματος ὃ μὲν εἰς τιμὴν σκεῦος, ὃ δὲ εἰς ἀτι‐ μίαν; οὕτω μὲν οὖν, φησίν, αὐτὸς ὑφ’ ἑαυτοῦ διηλέγχθης σαφῶς μοχθηρὸς ἐξ οἰκείας ὢν προαιρέσεως· ἀνθιστάμενος γὰρ ἐγκαλεῖς θεῷ καὶ λέγεις· τί ἔτι μέμφεται; εἰ δὲ ὅλως ἐθέλεις μαθεῖν, πῶς ἄν, | |
| 30 | εἴπερ φύσει πονηρός, ὡς φῄς, διεπέπλασο, πρὸς τὸν πλάστην οὐ διαφέρου; σκόπησον ἐπὶ τῶν ὡς ἀληθῶς φυσικὴν τὴν κατασκευὴν ἢ πρὸς τὸ φαῦ‐ λον ἢ πρὸς τὸ καλὸν δεχομένων καὶ γνώμης καὶ προαιρέσεως λογικῆς ἀπεστερημένων, ὅπως ἕκαστον αὐτῶν ὃ γεγένηται στέργει καὶ τῆς δημιουργίας εὐθύνας οὐκ ἀπαιτεῖ καθὼς σὺ τὸν δημιουργόν. ὁ κεραμεὺς | |
| 35 | τὰ σκεύη τὰ πήλινα πλάττων ἕκαστον τῶν ἔργων αὐτοῦ πρὸς ἐξουσίαν, ὅπως ἂν βουληθείη, δημιουργεῖ, καὶ διάφορα κατασκευάζεται τοῦ αὐτοῦ φυράματος σκεύη, γίνεται δὲ πρὸς αὐτὸν ὑπὸ τῶν αὐτοῦ γινομένων | |
| ἀντίρρησις οὐδεμία. ἐνταῦθα μὲν οὖν οὐκ ἂν εἰκότως ὁ κεραμεὺς | 392 | |
393 | μέμφοιτο σκεύει πρὸς ἀτιμίαν γεγενημένῳ, ἀλλ’ οὐδ’ ἂν τὸ πρὸς τιμὴν ἐπιτήδειον ἐπαινοῖ, ἐπεὶ μηδὲ παρ’ αὐτῶν τίς ἐστι πρὸς αὐτὸν ἢ φαῦλος ἢ χρηστὸς ἀντιρρήσεως τρόπος, ἑκάστου φυσικὴν τὴν κατασκευὴν πρὸς ὃ γέγονεν εἰληφότος. ἐπὶ δὲ τῶν ἀνθρώπων ὁ αὐτὸς λόγος ἔχει χώραν | |
| 5 | οὐκέτι, αὐτεξουσίων τε καὶ κυρίων προαιρέσεως γενομένων, δυναμένων τε ἑαυτοὺς ἐκκαθαίρειν, εἰ βούλοιντο, πρὸς τὸ εὔχρηστα σκεύη τῷ ἑαυ‐ τῶν ἀποτελεῖσθαι δεσπότῃ καὶ ἅγια, καὶ διὰ τοῦτο δικαίως ἐπὶ τοῖς κατὰ γνώμην ἔργοις ἢ τιμωρουμένων ἢ τιμωμένων· ταῦτα πρὸς τὸ τί ἔτι μέμφεται; τῷ γὰρ βουλήματι αὐτοῦ τίς ἀνθέστη‐ | |
| 10 | κεν; ἀντειπών, ἑρμηνεύει λοιπὸν καὶ τῶν προτεθεισῶν τῆς γραφῆς ῥήσεων τὸν σκοπόν, ὧν ἐν μὲν τῇ πρὸς τὸν Μωϋσέα δηλοῦται φιλάν‐ θρωπος ὁ θεός, ἐν δὲ τῇ δευτέρᾳ τῇ πρὸς τὸν Φαραὼ τιμωρητικός τε καὶ αὐστηρός. τούτων οὖν τῶν ῥήσεων συνάξας τὸν νοῦν ἐπὶ τῶν περὶ τοὺς Αἰγυπτίους τε καὶ τοὺς Ἰσραηλίτας συμβεβηκότων αὐτὸν ἐξετάζει | |
| 15 | καί φησι· εἰ δὲ θέλων ὁ θεὸς ἐνδείξασθαι τὴν ὀργὴν καὶ τὰ ἑξῆς. | |
| 16t | Röm 9,22—28 | |
| 17 | Εἰ θέλων ὁ θεὸς ἐνδείξασθαι τὴν ὀργὴν καὶ γνωρίσαι τὸ δυνατὸν αὐτοῦ ἤνεγκεν ἐν πολλῇ μακρο‐ θυμίᾳ σκεύη ὀργῆς κατηρτισμένα εἰς ἀπώλειαν, καὶ | |
| 20 | ἵνα γνωρίσῃ τὸν πλοῦτον τῆς δόξης αὐτοῦ ἐπὶ σκεύη ἐλέους, ἃ προητοίμασεν εἰς δόξαν. ἔστι δὲ ἀσαφὴς διὰ συντομίαν ὁ λόγος· βούλεται γὰρ εἰπεῖν ὅτι λίαν εἴρηται κάλλιστα πρός τε τὸν Μωϋσέα τὸ ἐλεήσω ὃν ἂν ἐλεῶ, καὶ πρὸς τὸν Φαραὼ τὸ εἰς αὐτὸ τοῦτο ἐξήγειρα σε, ὅπως ἐνδείξωμαι ἐν σοὶ | |
| 25 | τὴν δύναμίν μου. θέλων γάρ, φησίν, ὁ θεὸς γνώριμον ἅπασιν ἀνθρώποις τὴν οἰκείαν ἐργάσασθαι δύναμιν μεθ’ ἧς τοὺς μὲν ὀργῆς ἀξίους κολάσει, τοὺς δὲ οἰκτείρων ἐλεήσει, τὸ κατὰ τοὺς Αἰγυπτίους καὶ τοὺς Ἰσραηλίτας ἐπραγματεύσατο, διδασκαλίαν τῆς οἰκείας δικαιοκρισίας ταύτην κοινὴν τῷ κόσμῳ προθεὶς καὶ παμπονήρους καὶ δυσσεβεῖς | |
| 30 | ὄντας τοὺς περὶ τὸν Φαραὼ καὶ τὴν ἐσχάτην δίκην ὑπομεῖναι δικαίους, | |
| μακροθυμίᾳ μὲν τὴν κατ’ αὐτῶν ἀνεβάλετο τιμωρίαν καὶ συνεχώρησεν | 393 | |
394 | ὑψωθῆναι κατὰ τοῦ ἰδίου λαοῦ, περιβλέπτους δὲ καὶ περιβοήτους ἤδη δι’ ὑπερβολὴν ὠμότητος καταστάντας ἐμφανῶς τε καὶ λαμπρῶς ἀπολώλεκεν, καὶ τὸ τῶν Ἰσραηλιτῶν ἐλεήσας πανδημεὶ διεσώσατο γένος ἐπίδοξον ταῖς εὐεργεσίαις ποιήσας. αὕτη μὲν οὖν ἐστι τῆς | |
| 5 | ἀποστολικῆς ῥήσεως ἡ διάνοια, ἐνδεῖ δὲ αὐτῇ πρὸς ἀποπλήρωσιν τὸ τί ἔτι μέμφεται; ἵνα ᾖ τοιοῦτον τὸ πᾶν· εἰ δὲ θέλων ὁ θεὸς ἐνδείξασθαι τὴν ὀργὴν καὶ γνωρίσαι τὸ δυνατὸν αὐτοῦ ἤνεγκεν ἐν πολλῇ μακροθυμίᾳ σκεύη ὀργῆς κατηρτισμένα εἰς ἀπώλειαν, καὶ ἵνα γνωρίσῃ τὸν | |
| 10 | πλοῦτον τῆς δόξης αὐτοῦ ἐπὶ σκεύη ἐλέους, ἃ προητοί‐ μασεν εἰς δόξαν, τοῦτο κατηγορεῖς; πληρώσας μέντοι τὰ πρὸς τὴν παροῦσαν ἀντίθεσιν ἄχρι τούτου, πρὸς τὴν τοῦ ζητήματος ἐντεῦθεν ἐπανέρχεται λύσιν, ἀκόλουθον καὶ συνεχῆ τοῖς προκειμένοις, ὡς πολλάκις ἔφην, τὴν ἀπὸ τῆς παρενθέσεως ἐπάνοδον πρὸς τὰ πρότερα ποιησά‐ | |
| 15 | μενος· εἰπὼν γὰρ ἃ προητοίμασεν εἰς δόξαν, εἰρημένον περὶ τῶν ἐξ Αἰγύπτου, εὐθὺς ἐπισυνῆψεν· οὓς καὶ ἐκάλεσεν ἡμᾶς οὐ μόνον ἐξ Ἰουδαίων ἀλλὰ καὶ ἐξ ἐθνῶν, ὥστε καὶ νῦν παραπλησίως, φησί, τῇ αὐτοῦ κρίσει τε καὶ προγνώσει δικαίᾳ τοὺς ἐξ Ἰουδαίων τε ἡμᾶς προσδραμόντας αὐτῷ κέκληκεν ὁ θεός, καταλελοιπὼς | |
| 20 | τοὺς οὐ βουληθέντας. καὶ καινὸν οὐδὲν παρὰ τὰ πρόσθεν οὐδὲ ἀλλοιότε‐ ρόν ἐστι τὸ συμβὰν ἐφ’ ἡμῶν. καὶ τῶν αὐτῶν ἐχόμενος ἔτι δείκνυσι καὶ ἐκ προφητῶν τὸ αὐτὸ τοῦτο πολλάκις προμηνυθέν, καὶ πρῶτον μὲν τίθησι τὴν τοῦ Ὠσηὲ περὶ τούτου φωνὴν δι’ ἧς Ἰσραηλιτῶν τε τῶν μὲν εἰς αἰχμαλωσίαν ἀποβολή, τῶν δὲ πάλιν ἐξ αἰχμαλωσίας οἰκείωσις καὶ | |
| 25 | ἐθνῶν ὁμοῦ κλῆσις προεσημαίνετο. εἶτα μετὰ ταύτην Ἡσαΐου διαρρήδην βοῶντος τὸ πᾶν σχεδὸν τοῦ Ἰσραὴλ πλὴν ὀλίγων ἔσεσθαι τὴν ἀπόπτωσιν· φησὶν δὲ ὁ ἀπόστολος οὕτως ὡς καὶ ἐν τῷ Ὠσηὲ λέγει καὶ τὰ ἑξῆς. | |
| 27t | Röm 9,29—31 | |
| 28 | Τίς ἄρα, φησί, τῆς τοιαύτης ἐναλλαγῆς τῶν πραγμάτων ὁ λόγος; | |
| καὶ πῶς οἷς μὲν ἔμελλε δικαιοσύνης οὐδὲ οὗτοι τετυχήκασι ταύτης, οὐδὲ | 394 | |
395 | νόμῳ βιοῦντες καὶ δι’ αὐτοῦ περὶ αὐτῆς παιδευόμενοι εἰς αὐτὴν οὐκ ἐφθάκασιν; | |
| 2t | Röm 9,32—33 | |
| 3 | Λίθον προσκόμματος τὸν δεσπότην λέγει Χριστόν, ὡς τοῖς οὐ προσιεμένοις τὴν κατ’ αὐτὸν οἰκονομίαν προσκεκοφόσιν αὐτῷ καὶ τῆς | |
| 5 | ἐκ χάριτος δι’ αὐτοῦ τοῖς ἀνθρώποις δοθείσης δικαιώσεως ἐκπεσοῦσι δι’ ἀπιστίαν. | |
| 6t | Röm 10,1—3 | |
| 7 | Ταῦτα γοῦν, φησίν, ἔφην περὶ αὐτῶν οὐκ ὀνειδίζειν ἢ ἐπεμβαίνειν βουλόμενος, ἀλλ’ ὑπ’ αὐτῆς ἠναγκασμένος τῆς ἀληθείας, ἐπεὶ τό γε ἐμὸν οὕτως ἔχω εὐνοίας περὶ αὐτοὺς ὡς συνεύχεσθαι τὴν σωτηρίαν αὐτοῖς. | |
| 10 | καὶ δεικνὺς τὸ εὔλογον τῆς τοιαύτης αὐτοῦ διαθέσεως ἐπήγαγεν· μαρ‐ τυρῶ γὰρ αὐτοῖς ὅτι ζῆλον θεοῦ ἔχουσιν. σύνοιδα, φησί, καὶ μαρτυρῶ ζήλῳ θείῳ τὴν πρὸς τὸ εὐαγγέλιον ἀνειληφέναι μάχην αὐτούς—εἷς γὰρ ἦν τούτων ποτὲ καὶ αὐτός—, ζήλῳ μέντοι γνώσεως ἀληθινῆς ἀπεστερημένῳ· οὐ γὰρ συνιέντες τῆς δικαιοσύνης τὸ μέγεθος, | |
| 15 | ὅτι θείᾳ χάριτι μόνως ἂν αὐτῆς ἄνθρωποι τεύξωνται, φιλονεικοῦσιν εὐήθως τὰ αὐτοῖς δοκοῦντα κυρῶσαι καὶ τῆς δικαιώσεως δι’ οἰκείων ἔργων ἐπιτυχεῖν, ἀντιλέγοντες τῇ ὑπὸ θεοῦ νῦν ἐν Χριστῷ δοθείσῃ ἡμῖν. | |
| 17t | Röm 10,4 | |
| 18 | Τὸν γὰρ τοῦ νόμου σκοπὸν Χριστὸς τελειοῖ διὰ τῆς ἐπ’ αὐτὸν πίστεως τὴν δικαίωσιν τοῖς προσιοῦσιν αὐτῷ πᾶσι δωρούμενος. | |
| 19t | Röm 10,5 | |
| 20 | Ἐκ συγκρίσεως δὲ τῆς πρὸς τὸν νόμον δεικνὺς τῆς χάριτος τὸ φιλότιμον, λέγει, φησίν, ὁ Μωϋσῆς μὴ πρότερον ἐν νόμῳ δικαιοῦσθαί | |
| τινα, ἕως ἂν πληρώσῃ τὰ τοῦ νόμου ἅπαντα παραγγέλματα. | 395 | |
396(t1) | Röm 10,6—10 | |
| 1 | Ἡ δὲ ἐκ πίστεως δικαιοσύνη, φησίν, οὕτως λέγει, τοῦτ’ ἔστι περὶ δὲ τῆς ἐκ πίστεως δικαιοσύνης οὕτως φησίν· ἐκ γὰρ τοῦ Μωϋσέως, φησίν, ἐστὶ καὶ τὰ ἐφ’ ἑξῆς, τὸ δὲ μὴ εἴπῃς ἐν τῇ καρδίᾳ σου· τίς ἀναβήσεται εἰς τὸν οὐρανόν; ἢ τίς | |
| 5 | καταβήσεται εἰς τὴν ἄβυσσον; ἐγγὺς γάρ σου τὸ ῥῆμά ἐστιν, ἐν τῷ στόματί σου καὶ ἐν τῇ καρδίᾳ σου, πρὸς τὸν λαὸν εἴρητο. τῷ Μωϋσεῖ διδάσκοντι τοῦτο αὐτὸν ὅτι μηδ’ ὁτιοῦν αὐτῶν συνεισενεγκαμένων ἰδίᾳ φιλοτιμίᾳ θεὸς τῆς τῶν νομίμων αὐτοὺς ἠξίωσε λήψεως, καὶ οὐ δέοι διὰ τοῦτο τῷ μεγέθει τῆς δωρεᾶς αὐτοὺς ἀπιστεῖν, | |
| 10 | ἀλλ’ ἀντιποιεῖσθαι μᾶλλον διὰ τοῦτο πλέον τῆς ἀρετῆς· τὸ γὰρ μὴ εἴπῃς ἐν τῇ καρδίᾳ σου, ἀντὶ τοῦ οὐκ ἔνεστιν οὔτε λογίσασθαι τί σοι τοιοῦτον, οὔτε εἰπεῖν, προλαβόντος σε τοῦ θεοῦ τῇ δόσει τοῦ νόμου. ὅπερ τοίνυν ἐκείνοις ἐλέγετο περὶ τῆς τοῦ νόμου δόσεως τότε, φησί, τοῦτο καὶ ἡμῖν νῦν ἐπὶ τῆς διὰ Χριστοῦ χάριτος ἐφαρμόττει· τὸ γὰρ | |
| 15 | τοῦτ’ ἔστιν ταῖς Μωϋσαϊκαῖς αὐτὸς τρίτον παρέθηκε ῥήσεσιν, τοιοῦτόν τι διὰ τούτου σημαίνων ὅτι τοῦτο δὲ ἴσον ἐστὶν οἷον ἂν εἰ καὶ πρὸς ἡμᾶς ἐλέγετο μὴ χρῆναι διαπιστεῖν ἢ περὶ τῆς ἐξ οὐρανῶν τοῦ σωτῆρος καθόδου ἢ περὶ τῆς ἐκ νεκρῶν αὐτοῦ πάλιν ἀνόδου, ἀλλὰ τελείᾳ καρδίᾳ πεπιστευκότας ὁμολογεῖν καὶ διὰ γλώττης τὴν χάριν· περιγενήσεσθαι γὰρ | |
| 20 | ἡμῖν τοῦτο ποιοῦσι τὴν διὰ τῆς δικαιώσεως σωτηρίαν συμβῇ. τὸ γὰρ εἰς δικαιοσύνην καὶ τὸ εἰς σωτηρίαν διεῖλε συνήθως, καὶ τὸ μὲν τῇ πίστει τῆς καρδίας, τὸ δὲ τῇ ὁμολογίᾳ τοῦ στόμα‐ τος ἀποδέδωκεν, ἑκατέροις ἁρμόττοντος ἑκατέρου. | |
| 23t | Röm 10,14—15 | |
| 24 | Ἡ μὲν γραφή, φησί, τοὺς ἐπικαλουμένους τὸ ὄνομα | |
| 25 | τοῦ κυρίου λέγει σωθήσεσθαι. οὐχ οἷόν τε δέ τινα τῶν πάντων ἐπικαλέσασθαι μὴ πιστεύσαντα πρότερον, πιστεῦσαι δὲ πάλιν ἀδύνατον μὴ τὸ πιστευθησόμενον προακούσαντα, καὶ μὴν ἀκοῦσαι πλέον ἀμήχανον οὐκ ὄντος τινὸς τοῦ κηρύσσοντος· κηρῦξαι δὲ αὖ πῶς ἐνδεχόμενον οὐκ ἀποσταλέντα εἰς τοῦτο; οὐκοῦν ἡγεῖσθαι δεῖ τῆς μὲν κηρύξεως τὴν | |
| 30 | ἀποστολήν, τῆς ἀκοῆς δὲ τὴν κήρυξιν, τὴν ἀκοὴν δὲ τῆς πίστεως, τὴν πίστιν δέ γε τῆς ἐπικλήσεως· οὐ γὰρ ἂν γένοιτο τὰ δεύτερα τῶν προτέρων | |
| οὐκ ὄντων. εἰ τοίνυν τὸ πρᾶγμα ταύτῃ χρὴ προελθεῖν, ταύτῃ καὶ | 396 | |
397 | προὔβη, καὶ οὐκ ἂν ἔχοι τις ἐπισκῆψαι τοῖς ὑπὸ θεοῦ τὸ παράπαν· πέπομφε γὰρ προχειρισάμενος τοῖς ἅπασι περιαγγελοῦντας τὸ κήρυγμα, ὥστε καὶ προσήκειν αὐτοῖς ἐκεῖνο τὸ τῆς γραφῆς· ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων εἰρήνην, τῶν εὐαγγελι‐ | |
| 5 | ζομένων τὰ ἀγαθά. | |
| 5t | Röm 10,16—17 | |
| 6 | Τοῦτο θέλει διὰ τούτων εἰπεῖν, ὅτι θαυμαζέτω μηδείς, εἴ τινες πρὸς τὸ εὐαγγέλιον διαμάχονται καὶ τῶν εἰρήνην τε καὶ ἀγαθὰ κηρυττόν‐ των οὐχ ὑπακούουσιν· καὶ γὰρ καὶ τοῦτο αὐτὸ πάλαι προανεφώνησεν Ἡσαΐας. θεὶς δὲ αὐτοῦ τὴν φωνήν· κύριε, τίς ἐπίστευσε τῇ | |
| 10 | ἀκοῇ ἡμῶν; συνίστησι καὶ ἐκ ταύτης τὸ εὖ αὐτῷ προειρῆσθαι· πῶς δὲ πιστεύσουσιν οὗ οὐκ ἤκουσαν ἀεί· λέγει γάρ· ἄρα ἡ πίστις ἐξ ἀκοῆς. τοῦτο ἐκεῖνό φησιν ὃ μικρῷ πρόσθεν ἐφάσκομεν, ὅτι τὸν πιστεύειν μέλλοντα δεῖ πρότερον τῆς περὶ τοῦ πιστευθησομένου διδασκαλίας ἀκοῦσαι. ἡ δὲ ἀκοὴ διὰ ῥήματος θεοῦ, ἀντὶ τοῦ | |
| 15 | ἡ μέντοι διδασκαλία δι’ ἐνεργείας θείας τοῖς διδάσκουσι παραγίνεται. | |
| 15t | Röm 10,18 | |
| 16 | Ἀλλ’ ἄρα, φησίν, ὁ θεὸς μὲν καὶ προεβίβασεν ἀποστόλους καὶ ἀπεκάλυψεν αὐτοῖς ὃ κηρύξουσιν, αὐτοὶ δὲ κατε〈ρ〉ρᾳθύμησαν. εἶτα τοῖς οὐ πιστεύσασι τὸ μὴ ἀκοῦσαι τοῦ κηρύγματος τῆς ἀπιστίας παρ‐ αίτιον γέγονεν. οὐκ ἔστιν εἰπεῖν οὐδὲ τοῦτο, φησίν· μᾶλλον γὰρ ἐπὶ | |
| 20 | τούτων ἀληθέστερον γένοιτο τοῦ Δαυὶδ τὸ εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν. | |
| 21t | Röm 10,19—21 | |
| 22 | Ἀλλ’ ἄρα, φησί, μὴ ἡ τῶν ἐθνῶν κλῆσις ἀγνοουμένη τῷ Ἰσραήλ, ὡς καινοτομηθεῖσα νῦν αὐτὸν ἐσκανδάλισεν; καὶ μὴν ἄνωθεν καὶ ἐξ ἀρχαίου τοῦτο προεπαιδεύοντο, Μωϋσέως μὲν προαπειλοῦντος αὐτοῖς | |
| 25 | τὸ ἀγνωμονούντων αὐτῶν τὰ ἔθνη προτιμηθήσεσθαι, Ἡσαΐου δὲ πρὸς αὐτοὺς πάλιν ὕστερον ἐλεγκτικώτερόν τε καὶ φανερώτερον λέγοντος, περὶ μὲν τῶν ἐθνῶν· εὑρέθην τοῖς ἐμὲ μὴ ζητοῦσιν, | |
| ἐμφανὴς ἐγενόμην τοῖς ἐμὲ μὴ ἐπερωτῶσιν, περὶ δὲ | 397 | |
398 | αὐτῶν ἐκείνων τὸ ὅλην τὴν ἡμέραν διεπέτασα τὰς χεῖράς μου πρὸς λαὸν ἀπειθοῦντα καὶ ἀντιλέγοντα. | |
| 2t | Röm 11,1—2a | |
| 3 | Τάχα ἂν οὖν, φησίν, εἴποι τις, οὐδὲν ἕτερον τοῖς λόγοις τούτοις ἢ προδήλως τοῦτο βοᾶν ὅτι τὸν ἑαυτοῦ λαὸν ὁ θεὸς ἀπεώσατο. ἐγὼ δὲ | |
| 5 | οὐ τοῦτό φημι, ὅς γε καὶ αὐτὸς γνήσιος Ἰσραηλίτης εἰμί, ἐκ σπέρματος Ἀβραάμ, φυλῆς Βενιαμίν. οὐκ ἀπώσατο οὖν ὁ θεὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ ὃν προέγνω· διὰ τῆς ὃν προέγνω προσθήκης ἐμφήνας οὐδὲ λαὸν εἶναι τοὺς ἄλλους θεοῦ, κἂν τὸν αὐτὸν τούτοις ἐπιγράφοιντο κατὰ σάρκα προπάτορα. | |
| 9t | Röm 11,2b—3 | |
| 10 | Καὶ ἅμα ἐκ τῆς γραφῆς ταύτης παρίστησι τὸ κἂν τοῖς ἔμπροσθεν χρόνοις πολλοὺς ἐξ αὐτῶν ἀποδοκιμασθῆναι. τὸ μέντοι ἐν τῷ Ἡλίᾳ ἀντὶ τοῦ διὰ τοῦ Ἡλίου εἴρηται. | |
| 12t | Röm 11,4—5 | |
| 13 | Οὐδὲν οὖν, φησίν, ὡς ἔοικεν, καινὸν οὐδὲ ἐν τῷ παρόντι γεγένηται, λειψάνου τινὸς κατὰ χάριν ἐκλεγέντος καὶ νῦν ἐκ τοῦ παντὸς γένους | |
| 15 | ἡμῶν· ὥσπερ γὰρ τότε κατὰ τὸν γραφικὸν λόγον οὐδ’ ἂν εἷς σέσωστο, μὴ ἑαυτῷ τοὺς ἑπτακισχιλίους ὑπολειπομένου θεοῦ, τοῦτ’ ἔστι μὴ θείας χάριτος αὐτοὺς ἐπὶ τῆς γνώμης τῆς εὐσεβοῦς διακρατη‐ σάσης, οὕτως οἶμαι καὶ νῦν. | |
| 18t | Röm 11,6 | |
| 19 | Οὐ τηνάλλως ἀδολεσχῆσαι βουλόμενος οὕτω ταῦτα τέθεικεν ὁ | |
| 20 | ἀπόστολος, ἀλλὰ δεῖξαι σπουδάζων ἀσύμβατον ὄντα παντελῶς τὸν νόμον τῇ χάριτι, καὶ οὐ δυνάμενα κατ’ αὐτὸν ἀμφότερα ταῦτα συνελθεῖν | |
| οὐδεπώποτε, ἀλλ’ ἀναγκαίως ἔχον θἀτέρῳ θἄτερον ὑπεξίστασθαι. | 398 | |
399(t1) | Röm 11,7 | |
| 1 | Ὁ μὲν οὖν θεός, φησίν, ὃν προέγνω λαὸν οὐκ ἀπώσατο. τί δέ ἐστιν ὅ φημι; ὅτι ὃ ἐπιζητεῖ Ἰσραήλ, τοῦτο νῦν παρὸν οὐ προσίεται, ἀλλ’ οὓς μὲν ἐξελέξατο ὁ θεός, οὗτοι τετυχήκασι τούτου. τὸ δὲ λοιπὸν ἅπαν ἀναισθησίαν τινὰ χαλεπωτάτην καὶ ἀναλγησίαν ἐνόσησεν, | |
| 5 | ὃ καὶ ἐπὶ τῶν προτέρων πεπονθότας αὐτούς ἐστι γνῶναι πολλάκις ἐκ τῆς τοῦ Ἡσαΐου γραφῆς· λέγει γοῦν αὕτη· ἔδωκεν αὐτοῖς ὁ θεὸς πνεῦμα κατανύξεως. | |
| 7t | Röm 11,8 | |
| 8 | Τῷ μὲν οὖν ἔδωκεν αὐτοῖς ὁ θεὸς 〈πνεῦμα κατανύ‐ ξεωσ〉 ἔοικε τὸ παρέδωκεν αὐτοὺς ὁ θεὸς εἰς ἀδόκιμον | |
| 10 | νοῦν. τὸ δὲ πνεῦμα κατανύξεως ἀντὶ τοῦ προαίρεσιν βαρυτάτην δεομένην μετανοίας καὶ διορθώσεως. | |
| 11t | Röm 11,11 | |
| 12 | Καθελὼν ἱκανῶς καὶ καταγωνισάμενος τὴν τῶν Ἰουδαίων μερίδα τετυφωμένων εἰκῇ καὶ καθυπερηφανευομένων διὰ τὸν νόμον τῶν ἐθνικῶν καὶ αὐτῶν σφάλμα διόλου τὴν αὐτῶν δείξας ἀποβολὴν καὶ | |
| 15 | οὐ τοῦ κηρύγματος, ἵνα μὴ ἢ αὐτοὶ περὶ ἑαυτῶν ἢ καὶ οἱ πεπιστευκότες περὶ αὐτῶν ὡς περὶ παντάπασιν ἀπολωλότων ἔχοντες τέλεον ἀπογνῶσιν, τοῦτο ἐπήγαγεν· λέγω οὖν, μὴ ἔπταισαν ἵνα πέσωσιν; ἆρα οὖν τὴν ἁμαρτίαν αὐτῶν ἀνίατον εἰς τὸ παντελὲς εἶναί φημι; τὸ γὰρ ἵνα κἀνταῦθα κατὰ τὸ σύνηθες λέγει. μὴ γένοιτο· τοὐναντίον γὰρ | |
| 20 | τούτων πταισάντων τὰ ἔθνη προσεκλήθη, ὡς ἂν εἰς τὸν πρὸς αὐτοὺς ταύτῃ ζῆλον ἐρεθισθέντες, μὴ ἐναπομείνοιεν εἰς τὸ διηνεκὲς ἐν τῷ πτώματι. | |
| 22t | Röm 11,12 | |
| 23 | Ἐνθυμεῖσθε τοίνυν, φησίν, οἷοί τινές ποτέ εἰσιν καὶ πόσον τι τῷ κοινῷ πρὸς κέρδος ἡ τῶν πάντων προσθήκη, ὧν τὸ παράπτωμά τε καὶ | |
| 25 | ἥττημα πλούτου παραίτιον τοῖς ἐν τῷ κόσμῳ πᾶσιν ἔθνεσι γέγονεν. εἰς τοσοῦτον αὐτοὺς οἶμαι πεφιληκότος θεοῦ, ὥστε δι’ αὐτοὺς χαρίσασθαι τὴν σωτηρίαν τοῖς ἔθνεσιν, ἵνα ταύτῃ γοῦν παρερεθισθέντες εἰς τὴν τῆς | |
| ἀληθείας ἐπίγνωσιν ἐπανέλθοιεν. | 399 | |
400(t1) | Röm 11,13—14 | |
| 1 | Σάρκα αὐτοῦ τοὺς κατὰ σάρκα φησὶ συγγενεῖς, ὡς καὶ ὁ προφήτης Ὠσηὲ τὸ σάρξ μου ἐξ αὐτῶν. τοῦτο γὰρ ἴστε, φησίν, ὦ ἐθνικοί—λέγει δὲ πρὸς τοὺς ἐξ ἐθνῶν πιστούς—· καθὸ τῶν ἐθνῶν ἐχειροτονήθην ἀπόστολος, εἰς δύναμιν ἐμὴν τὴν ἐγχειρισθεῖσάν μοι | |
| 5 | σεμνύνω διακονίαν, εἰδὼς τοῦ θεοῦ τὸν σκοπὸν καὶ πραγματευόμενος ταύτῃ καὶ αὐτὸς τοῖς ὁμογενέσι τὴν σωτηρίαν· ἴσως γὰρ ἐκ τούτου πρὸς ζῆλον κινηθέντες προσδραμοῦνται τῇ πίστει. | |
| 7t | Röm 11,16 | |
| 8 | Ἀπαρχὴν μὲν λέγει τὸν δεσπότην Χριστὸν ὡς ἐξ αὐτῶν κατὰ σάρκα γενόμενον καὶ διὰ τῆς ἀναστάσεως τῆς υἱοθεσίας | |
| 10 | κατάρξαντα, ῥίζαν δὲ τὸν Ἀβραὰμ ὡς πρῶτον τοῦ γένους παντός, φύραμα δὲ καὶ κλάδους σύμπαντα τὸν λαόν. | |
| 11t | Röm 11,19—21 | |
| 12 | Κἀνταῦθα τὸ ἵνα συνήθως σημαίνει τὸ ἀποβάν. ἐρεῖς γάρ, φησί, μεγαλαυχούμενος ὅτι ἐκκοπέντων ἐκείνων ἐνεκεντρίσθην ἐγώ· οὐκοῦν προσκατανοῶν καὶ τὸ αἴτιον τῆς τε ἐκείνων ἐκτρίψεως καὶ τῆς σῆς | |
| 15 | ἀναστάσεως εὐλαβοῦ καὶ σωφρονίζου καὶ δέδιθι. | |
| 15t | Röm 11,22—23 | |
| 16 | Ἔχων τοίνυν, φησίν, ἐν τοῖς περὶ σέ τε καὶ τὸν Ἰουδαῖον τῆς δικαιοκρισίας τοῦ θεοῦ τὴν ἀπόδειξιν, ἀντέχου χρηστότητος ἵν’ ἀντέχοιτό σου θεός, ἐπεὶ καὶ σὲ κατενεχθέντα πρὸς ἀπιστίαν ὅμοια τῷ Ἰουδαίῳ παρέψεται. εἶτα πάλιν κἀκείνοις εἰ βουληθεῖεν ἄν, ἀνῆψαι πρὸς τὸ | |
| 20 | συμφέρον χρηστὰς ἐλπίδας ὑποδεικνύει· κἀκεῖνοι γάρ, φησίν, ἐὰν μὴ ἐπιμείνωσι τῇ ἀπιστίᾳ, ἐγκεντρισθήσονται καὶ τὰ ἑξῆς. οὔτε μνησίκακος, φησίν, ἐστὶν ὁ θεός, οὔτε σωθῆναι θελήσαντας ἀδύνατος πρὸς σωτηρίαν ἀνακαλέσασθαι. | |
| 23t | Röm 11,25 | |
| 24 | Μετριάζειν τοὺς ἀπ’ ἐθνῶν πιστοὺς νουθετήσας καὶ τὸ κατεπαίρεσθαι | |
| 25 | τῶν Ἰουδαίων αὐτοῖς ἀπειπών, ἐκκαλύπτει καὶ μυστικόν τινα λόγον | 400 |
401 | αὐτοῖς τοῖς ἄχρις ἐκείνου πᾶσιν ἀπόρρητον· ὡς ἂν γάρ, φησί, μὴ μέγα τι καὶ θαυμαστὸν ὑπονοοῖτε περὶ ἑαυτῶν ἀπατώμενοι, ὡς ὄντες ὑπὲρ τοὺς ἄλλους ὑμεῖς συνετοί, μάθετε συντόμως μυστήριον φρικωδέστατον, ἄφατον τοῦ θεοῦ, τὴν περὶ πάντας πρόνοιαν ἀποφαῖνον τῶν Ἰσραηλιτῶν | |
| 5 | πλὴν τῆς ἐκλογῆς· τὸ γὰρ ἀπὸ μέρους τοῦτό φησι· πωρωθέντων καὶ τὴν σωτηρίαν ἀπωθουμένων ἐφ’ ὑμᾶς μετήνεγκε ταύτην ὁ θεός, εἰσποιη‐ θέντων μέντοι πάντων ὑμῶν κἀκείνους αὖθις ἡ χάρις ἅπαντας περιλήψεται. | |
| 8t | Röm 11,26 | |
| 9 | Ἀφαιρέσεώς τε καὶ ἀφέσεως αὐτοῖς γινομένης ἁμαρτημάτων, ἡ | |
| 10 | σωτηρία σαφής τε καὶ ἀναντίρρητος. | |
| 10t | Röm 11,28—29 | |
| 11 | Εἰ γὰρ καὶ νῦν, φησίν, ἐν τῷ εὐαγγελίῳ προσκρουσάντων αὐτῶν ὑμεῖς ἀντεισήχθητε ἀλλ’ οὖν ἐκ πατέρων κἀκεῖνοι πεφίληνται. προσῆκεν δὲ δήπου ὑπάρχειν ἀψευδῆ τε καὶ βέβαια πάντα τὰ χαρίσματα τοῦ θεοῦ. | |
| 13t | Röm 11,30—32 | |
| 14 | Συντόμως καὶ διὰ τοῦτο ἀσαφῶς εἴρηται τὸ προκείμενον, ἀνάγκη | |
| 15 | τοίνυν αὐτὸ σαφηνίσαι. ὅτι γάρ, φησίν, οὐδὲν ἄπιστον λέγω, καὶ εἰς τὰ καθ’ ὑμᾶς αὐτοὺς ἀποβλέψατε· ὑμῶν ἀπειθούντων πάλαι ποτὲ τούτους ἠλεήκει θεός, νῦν τὸ ἀνάπαλιν τούτων ἀπειθησάντων ὑμεῖς ἠλεήθητε. ὥσπερ οὖν τῆς νῦν σωτηρίας ὑμᾶς ἡ πρόσθεν οὐκ ἐκέκλικε ἀπείθεια, τὸν αὐτὸν οἶμαί που τρόπον οὐδὲ τούτοις ἐν καιρῷ τῆς σωτηρίας ἐμποδὼν | |
| 20 | ἡ νῦν ἀπείθεια κατασταθήσεται· οὐδὲ γὰρ ἐνδέχεται τὴν τοῦ θεοῦ φιλανθρωπίαν ὑπὸ τῆς ἀνθρωπίνης ἀντιλογίας ἐκνικηθῆναι, ἀλλὰ καὶ πάντων ἀντιτεινόντων αὐτὸς περὶ πάντας τὸν οἰκεῖον ἔλεον ἐπιδείξεται. τοιγαροῦν ἔκλεισεν ὁ θεὸς τοὺς πάντας εἰς ἀπείθειαν ἵνα τοὺς πάντας ἐλεήσῃ. παραπλήσιόν ἐστι τὸ νόμος δὲ παρεισ‐ | |
| 25 | ῆλθεν ἵνα πλεονάσῃ τὸ παράπτωμα. οὔτε γὰρ ὁ θεὸς αὐτοὺς | 401 |
402 | ἀπειθεῖς ἐποίησεν, ἀλλ’ αὐτὸς σωτήρια δέδωκεν παραγγέλματα καὶ τούτοις ἡμῶν ἀσφαλιζόμενος τὴν φύσιν περιεφράξατο, τῶν δὲ ἀνομη‐ σάντων τοῦτο ἐκβέβηκεν· οὔτε διὰ τοῦτο τὰ προστάγματα δέδωκεν ἵνα ἀπειθήσαντας ἐλεήσῃ, ἀλλ’ οὕτω τοῦτο διὰ τὴν ἐκείνων ἀποβέβηκεν | |
| 5 | ἀπείθειαν. τούτου δὲ τοῦ αὐτοῦ τύπου καὶ τὰ ἄλλα ὅσα τοιαῦτα τῶν προεκτεθέντων ἐστίν, οἷον πώρωσις ἀπὸ μέρους τῷ Ἰσραὴλ γέγονεν ἄχρις οὗ τὸ πλήρωμα τῶν ἐθνῶν εἰσέλθῃ— οὐ γὰρ ἵνα σωθῶσιν οἱ ἐθνικοί, διὰ τοῦτο τοῦ Ἰσραήλ τινες ἐπωρώθησαν, ἀλλὰ πωρωθέντων τούτων ἐκεῖνο ἐπηκολούθησεν—καὶ τὸ ἠπείθη‐ | |
| 10 | σαν δὲ τῷ ὑμετέρῳ ἐλέει ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐλεηθῶσιν, καὶ πάντα ὅσα τοιαῦτα κατ’ αἰτιατικὸν ἐκπεφώνηται τρόπον, οὐκ ἔχοντα τὸν νοῦν αἰτιατικόν. | |
| 12t | Röm 11,33—36 | |
| 13 | Διακύψας πρὸς τὸ ἀνέκφραστον καὶ ἀπερινόητον πλῆθος τῆς φιλανθρωπίας αὐτοῦ, καὶ σοφῶς ὅπως κατὰ καιρὸν διαμένει πραγματευό‐ | |
| 15 | μενος τὴν σωτηρίαν ἡμῶν ἀναλογισάμενος, εἶτα ἐκπλαγεὶς καὶ ὅλος γενόμενος πρὸς τῷ θαύματι μέγιστον τοῦτο ἀνέκραγεν ἐκ ψυχῆς. τὸ μὲν οὖν βάθος πλούτου τὸ πολὺ καὶ ἄφθονον καὶ ἀκατάληπτον αὐτοῦ τῆς ἀγαθότητος λέγει, τὸ δὲ σοφίας ὅτι σοφῶς καὶ συνετῶς διέπει τὰ καθ’ ἡμᾶς, τὸ δὲ γνώσεως ὅτι περὶ ἑκάστων ἀκριβεστάτην | |
| 20 | ἔχων τὴν πρόγνωσιν οὐδὲν ἐξ ἀμαθίας εἰς τὴν ἡμετέραν διοίκησιν παραβλάπτεται, ὡς δεῖ καὶ ὅτε δεῖ, τὰ πάντα οἰκονομούμενος, τὸ δὲ ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ ὅτι τῶν κεκριμένων καὶ δοκίμων καὶ πολυτρόπων αὐτοῦ διατάξεων ἀπαρακολούθητος ἡ πορία καὶ ἄδηλος. ἅπασιν τούτοις ἐπάγει μαρτυρίαν σύμφωνον τῆς τοῦ Ἡσαΐου γραφῆς, | |
| 25 | ὅτι τε ἀκατάληπτος ἐπὶ πᾶσι καὶ ἀνενδεὴς πάντων ἐστίν. τίς γὰρ ἔγνω νοῦν κυρίου; ἢ τίς σύμβουλος αὐτοῦ ἐγένετο; καὶ ἔτι διδάσκων ὅτι περ οὐκ ἀμοιβὴν ἀλλὰ χάριν οἱ ἄνθρωποι παρ’ αὐτοῦ τὰ ἀγαθὰ σύμπαντα κομιζόμεθα, ἐπάγει· ἢ τίς προέδωκεν αὐτῷ, καὶ ἀνταποδοθήσεται αὐτῷ; ὅτι τὴν ἀρχῆθεν γένεσιν ἐξ | |
| 30 | αὐτοῦ καὶ δι’ αὐτοῦ τὴν διαδοχὴν καὶ εἰς αὐτὸν τὰ πάντα τὴν ἀνακαίνωσιν ἔσχεν, αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας ἀμήν. | |
| 31t | Röm 12,1 | |
| 32 | Συμπεράνας τὸν περὶ τοῦ δόγματος ἅπαντα λόγον ἐντεῦθεν ἐπὶ τὴν | |
| ἠθικὴν διδασκαλίαν μεθίσταται, καὶ διὰ τῆς καθόλου συμβουλῆς τῶν | 402 | |
403 | πρακτέων δείκνυσιν ἡμῶν τὸ πρὸς τοὺς ἐν τῷ νόμῳ διαφέρον, ὃ διὰ πολλῶν καὶ ἐν αὐτοῖς ἀπεδείκνυ τοῖς περὶ τοῦ δόγματος λόγοις. ἐπειδὴ τοίνυν, φησίν, ἄπειρον, ὦ ἀδελφοί, τῶν τοῦ θεοῦ περὶ ἡμᾶς οἰκτιρμῶν τὸ πλῆθός ἐστιν, τοῦτο δέομαι καὶ ἀντιβολῶ ἑαυτοὺς ἡμᾶς ὅλους ἀντὶ | |
| 5 | πάσης θυσίας ἀφορίσαι καὶ ἀναθῆναι θεῷ· οὐ γὰρ ὥσπερ ἡ ἐν τῷ νόμῳ πρὸς θάνατον οὕτω καὶ ἡ νῦν, ἀλλὰ πρὸς ζωὴν ἡ τοιαύτη θυσία προσάγεται τὸν ἁγιασμὸν ἀσκουμένη, καὶ γὰρ ἡ τοιαύτη μᾶλλον ἐκείνης ἀρέσκει τε καὶ ἥδει θεόν, ὅσῳ καὶ τιμιωτέρα τῶν ἀλόγων ἡ τῶν λογικῶν προσφορά. | |
| 9t | Röm 12,2 | |
| 10 | Ὁ παρὼν βίος, φησί, ῥευστός ἐστι καὶ φθαρτός, καὶ ἥκιστα μετέχων τοῦ σταθεροῦ πρὸς πολλὰ μεταβάλλεται. μὴ τοίνυν τὴν οἰκείαν ζωὴν πρὸς τὸ τούτου μεταφέρετε σχῆμα, καθάπερ ἡ τῶν ὑγρῶν φύσις τοῖς εἰς ἅπερ ἐνίεται σκεύεσι συναποτυποῦται. ἐξομοιούμενοι δὲ μᾶλλον πρὸς ὅνπερ ἀνεκαινίσθητε τύπον τὸν πνευματικόν τε καὶ νοερόν, δεδοκιμασ‐ | |
| 15 | μένον τὸ περὶ ὑμᾶς θέλημα τοῦ θεοῦ τὸ ἀγαθόν τε καὶ εὐάρεστον καὶ τέλειον διαπράττεσθε. | |
| 16t | Röm 12,3a | |
| 17 | Λέγω γάρ, φησί, διὰ τῆς χάριτος τῆς δοθείσης μοι— ἵνα εἴπῃ τὴν τοῦ περὶ τούτων διδάσκειν ἐξουσίαν ἐκ θείας χάριτος εἰληφώς—παντὶ τῷ ὄντι ἐν ὑμῖν—τοῦτ’ ἔστιν ὅστις ἂν ἐν ὑμῖν | |
| 20 | εἶναι νομίζοιτο μέγιστος—, μὴ ὑπερφρονεῖν παρ’ ὃ δεῖ φρονεῖν—κάλλιστα τὴν ὑπερηφανίαν παραφροσύνην ὠνόμασεν—, ἀλλὰ φρονεῖν εἰς τὸ σωφρονεῖν. χρῆσθαι δὲ μᾶλλον παραινῶ μετρίῳ φρονήματι· σωφροσύνη γὰρ τὸ τοιοῦτόν ἐστιν. λέγει δὲ ταῦτα διὰ τοὺς ἐπαιρομένους κατὰ τῶν ἀδελφῶν ἐκ τῶν χορηγουμένων αὐτοῖς | |
| 25 | τότε πρὸς θαυματουργίαν πνευματικῶν χαρισμάτων· οὐ γὰρ ἵνα, φησίν, ἀπεχθάνοισθε πρὸς ἀλλήλους, οὐδὲ ἵνα πρόφασις ὑμῖν ᾖ πολέμου τὰ θεῖα, δέδωκεν ὑμῖν ὁ θεὸς τὴν ἑαυτοῦ δωρεάν, ἀλλ’ ὑπὲρ ὁμονοίας καὶ | |
| φιλίας καὶ τῆς πάντων σωτηρίας κοινῆς. | 403 | |
404(t1) | Röm 12,3b | |
| 1 | Οὐδεὶς ὑμῶν, φησίν, οὐδὲν οἴκοθεν ἔχει, ἀλλὰ καὶ ὁ τοῦ μείζονος καὶ ὁ τοῦ ἥττονος ἠξιωμένος χαρίσματος παρὰ θεοῦ δέδοκται τοῦτο λαβών, ὃς εἰδὼς ἀκριβῶς τὴν ἑκάστου πίστιν ἀνάλογον ταύτης ποιεῖται τὴν τούτου διανομήν. | |
| 4t | Röm 12,4—9a | |
| 5 | Οὐκοῦν προσήκοι ἄν, φησί, καὶ ἡμῶν τὸν καθ’ ἕνα τὴν αὐτὴν τάξιν ἣν ἔχει μέλη πρὸς σῶμα, ταύτην ἔχοντα καὶ αὐτὸν πρὸς Χριστὸν χρῆσθαι κατ’ ἐκεῖνα πρὸς ὄφελος τοῦ κοινοῦ τῷ δεδομένῳ χαρίσματι καὶ συνεισφέρειν τὸ ἐπιβάλλον ἐν ᾧ τίς ἐστιν. ὡς ἐν μὲν τῷ παντὶ σώματι συγκεκροτημένῳ καὶ αὐτὸς συμμεθέξει τοῦ κέρδους τὸ μέρος, τούτου δὲ | |
| 10 | φαύλως διακειμένου τὸ καθ’ αὑτὸν αὐτὸς οὐδὲν ὠφελήσεται. τὸ μέντοι κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίστεως οὐ τῇ προφητείᾳ μόνῃ προσήκει, κοινὸν δὲ κατὰ πάντων ἐστὶ τῶν μετέπειτα καὶ πρὸς αὐτὸ τὴν ἀναφορὰν ἔχει τὰ πάντα. διακονίας δὲ χάρισμα τὴν πρὸς τὸ δια‐ κονεῖσθαι τοῖς δεομένοις πρὸς οὓς ἀντιτείνει, φησίν, ἐπιτηδειότητα, | |
| 15 | διδασκαλίαν δὲ τὴν ἀπόλυτον συμβουλήν, παράκλησιν δὲ τὴν ἔκ τινος προφάσεως παραπεσούσης διδασκαλίαν κατάλληλον. ἁπλό‐ τητα τὸ ἁπλοϊκόν τε καὶ ἄφθονον λέγει, ἱλαρότητα δὲ τὴν πρόθυμον εἰς ἔλεον γνώμην φησὶ καὶ τὴν σὺν χαρᾷ τὸν οἶκτον ἐνδεικνυμένην. εἶτα τὸ τούτων κεφάλαιον καὶ δι’ οὗπερ ἂν αὐτοῖς ταῦτα κατορθωθείη· ἡ | |
| 20 | ἀγάπη ἀνυπόκριτος· ἐὰν γὰρ τὸ χρῆμα, φησί, τῆς ἀγάπης εἰλικρι‐ νὲς καὶ γνήσιον ἔχητε, χρήσεσθε δεόντως οἶδ’ ὅτι καὶ τοῖς χαρίσμασιν. | |
| 21t | Röm 12,9b | |
| 22 | Οὐκ ἄν τις ἀπέχεσθαι μὲν αὐτοὺς τοῦ πονηροῦ νουθετῶν, ἔχεσθαι δὲ προτρέπων τοῦ ἀγαθοῦ, ἀμφοτέρων ἐχρήσατο τοῖς ὀνόμασιν· εἴς τε γὰρ φυγὴν τοῦ πονηροῦ πέρας ἡ στύγησις, καὶ εἰς κτῆσιν τοῦ ἀγαθοῦ | |
| 25 | τῆς κολλήσεώς τε καὶ τῆς ἑνώσεως τῆς ἀδιασπάστου κυριώτερον οὐδέν. | |
| 25t | Röm 12,10 | |
| 26 | Μετὰ στοργῆς, φησί, τὴν φιλίαν τὴν εἰς τοὺς ἀδελφούς, τοῦτ’ ἔστιν ἐπιτεταμένην αὐτὴν καὶ πολλὴν ἔχετε, ὥστε καὶ ἑαυτῶν ἐκείνους μᾶλλον | |
| τοῦ πλείονος ἀξιοῦν. | 404 | |
405(t1) | Röm 12,11—12 | |
| 1 | Τὰ σπουδαῖα, φησί, δίχα παντὸς ὄκνου ζεούσῃ προθυμίᾳ δια‐ πράττεσθε ὡς δουλείαν τῷ κυρίῳ πληροῦντες, καὶ τὴν ἐλπιζομένην ὑπὲρ τούτων ἀμοιβὴν ἐκδεχόμενοι χαίρετε, ὑπὲρ ἧς καὶ τὰς ἐπαγομένας ὑμῖν θλίψεις μεθ’ ὑπομονῆς δίκαιοι φέρειν ἐστέ. μὴ μὴν ἀπαγορεύειν | |
| 5 | πρὸς τὴν ἐπὶ τούτοις τοῦ θεοῦ μακροθυμίαν, ἀλλ’ ἀπερισπάστως αὐτὸν ἐν πᾶσιν ἐπιβοᾶσθε καὶ πάντοτε. | |
| 6t | Röm 12,13—14 | |
| 7 | Ταῖς χρείαις τῶν ἁγίων κοινωνοῦντες. οἰκειούμενοι τὰ τῶν ἁγίων, φησί, καὶ ὡς κοινῶν τῶν ἐκείνων χρειῶν προνοούμενοι· ἁγίους μέντοι τοὺς πιστοὺς ὀνομάζει ὡς πρὸς ἁγιασμὸν κεκλημένους. | |
| 10 | Τοσοῦτον βούλομαι, φησίν, ὑπάρχειν ἐν ὑμῖν τὸ φιλανθρώπινον ὡς καὶ τοῖς πολεμοῦσιν ὑμᾶς φιλούντων παρέχεσθαι συγγνώμην. | |
| 11t | Röm 12,15—16 | |
| 12 | Χαίρειν μετὰ χαιρόντων, ἵνα εἴπῃ βασκανίας ὑμᾶς ἀπηλ‐ λάχθαι καλόν. κλαίειν μετὰ κλαιόντων, ἐφήδεσθαι συμφοραῖς ἀλλοτρίαις οὐ δίκαιον. μᾶλλον δὲ οὐ τοῦτο μόνον ἐν ἀμφοτέροις, ἀλλὰ | |
| 15 | καὶ τὸ πλέον παρῄνεσεν· τοῦ γὰρ μὴ φθονῆσαι περιττὸν τὸ καὶ συνησθῆ‐ ναι, καὶ τοῦ μὴ ἐφησθῆναι περιττὸν τὸ καὶ συναλγήσαντα κλαυθμοῦ κοινωνῆσαι. Γίνεσθε, φησί, περὶ ἀλλήλους ὁμόψυχοι, μὴ κατὰ τῶν πέλας φρονήματι χρώμενοι, συγκατιόντες δὲ τοῖς πλησίον καὶ συμπεριφερό‐ | |
| 20 | μενοι μᾶλλον. | |
| 20t | Röm 12,17 | |
| 21 | Ἐπειδὴ τὸ μὴ τοῖς ὁμοίοις ἀμύνεσθαι τοῖς πονηροῖς τοῦ θείου διαγορεύοντος νόμου, πολλοῖς τῶν ἀνθρώπων ἐν ταῖς ἀδικίαις ἐρεθιζο‐ μένοις ὑπὸ θυμοῦ μωρία τοῦτο δοκεῖ, καὶ τὸ στέργειν τὴν ἡσυχίαν ἐῶντες ὡς ἄνανδρον, εἰς σπουδὴν μείζονος βλάβης προάγονται, παραινεῖ | |
| 25 | μὴ οὕτω ποιεῖν μηδὲ τοῖς ἐξ ὀργῆς οἰκείοις παραχωρεῖν ὡς κρείττοσι τῆς θείας διατάξεως λογισμοῖς, ἀλλ’ ὑπακούειν ἐκείνῃ χαίρειν φήσαντος | |
| τούτοις. | 405 | |
406 | Μὴ νομίζετε, φησί, προσήκειν ὑμῖν πρὸς ἐνίους μὲν εἶναι καλοῖς, πρὸς ἐνίους δέ γε κακοῖς, ἀλλὰ κακοῖς μὲν πρὸς οὐδένα, καλοῖς δὲ πρὸς ἅπαντας. | |
| 3t | Röm 12,18 | |
| 4 | Καλῶς τὸ εἰ δυνατόν· ἔστι γὰρ ὅτι καὶ διαμαχουμένου μοι | |
| 5 | τοῦ πλησίον ἐγὼ τὴν πρὸς αὐτὸν εἰρήνην οὐ βούλομαι. συνεστὼς οὖν πρὸς τὸ ἐνδεχόμενον τοῦ πράγματος ποιεῖται τὴν συμβουλήν· τὸ τῆς ὑμετέρας γνώμης ὑγιαίνειν ἐθέλω, φησίν, κἂν νοσοῖεν ἄλλοι τινές. | |
| 7t | Röm 12,19 | |
| 8 | Ὡς ἂν μᾶλλον εἰς ὑπακοὴν αὐτοὺς ἀγάγοι τῆς συμβουλῆς, ἐπιφέρει ταῦτα λέγων ὅτι τῆς φιλονεικίας ἐξισταμένοις ὑμῖν ὑπάρξει τὸ τῆς | |
| 10 | ἐκδικήσεως ἄμεινον· τιμωρήσεται γὰρ τοὺς ἠδικηκότας ὑμᾶς ὑπὲρ ὑμῶν ὁ θεός. | |
| 11t | Röm 12,20—21 | |
| 12 | Ὄντος οὖν, φησί, πολὺ δυνατωτέρου τοῦ τὴν ὑπὲρ σοῦ δίκην εἰσπραξαμένου, πάρες αὐτὸς τὸ διὰ τῶν ἴσων ἔργων μιμεῖσθαι τὸν πονηρόν· ταύτῃ γὰρ ἢ κἀκεῖνον ἀπολύεις τοῦ ἐγκλήματος ἢ καὶ σαυτὸν | |
| 15 | αὐτῷ συνυπάγεις εὐεργετεῖν αὐτὸν μᾶλλον εἰς δύναμιν πρόθυμον· συμ‐ βήσεται γὰρ οὕτως ἐκείνῳ πεφηνότι περὶ σὲ τὸν εὐεργέτην ἀδίκῳ τὴν ἐσχάτην ἀπενέγκασθαι κόλασιν. μέχρι τούτου συνδραμὼν τοῦ ἀδικου‐ μένου τῷ πάθει καὶ προσδοκίᾳ μείζονος τιμωρίας τῆς μὲν ἐν χερσὶν αὐτὸν ἀποστήσας, εὖ δὲ ποιεῖν ἀναπείσας, ἐπάγει λοιπὸν ὡς ἂν ἤδη τοῦ | |
| 20 | θυμοῦ καθυφέντα καὶ τῶν λεγομένων ἐπαΐειν δυνάμενον, τῆς νουθεσίας τὸ ἐντελὲς καί φησιν. Σοῦ μὲν οὖν, φησίν, οὐκ ἐπεξιόντος, μᾶλλον δὲ καὶ εὐεργετοῦντος, πρόδηλον ὡς ἀμυνεῖται θεὸς ὑπὲρ σοῦ τὸν ἠδικηκότα, καὶ περὶ τούτου λεγούσῃ διαπιστεῖν οὐ χρὴ τῇ γραφῇ· βούλομαι μὲν τοιαύτῃ γνώμῃ τὰ | |
| 25 | καλὰ περὶ τὸν ἐχθρὸν ἐπιδείκνυσθαι· τοῦτο γὰρ ἥττης, οὐ νίκης μαρ‐ τύριον τῶν κακῶν ἐν κακίᾳ πλεονεκτεῖν καὶ τὴν εὐποιΐαν εἰς βλάβην τούτων ἐπιτηδεύειν περὶ οὓς ἐνεργεῖται. ὅρα τοίνυν ὅπως μὴ συναρ‐ πασθεὶς ἡττηθῇς ποτε τοῦ κακοῦ, φαίνου δὲ αὐτοῦ κρείττων ἀεὶ διὰ τῆς συμμαχίας τοῦ ἀγαθοῦ. ταῦτα περὶ ὁμονοίας τοῖς πιστοῖς τῆς εἰς | |
| 30 | ἀλλήλους καὶ τῆς εἰς πάντας διαλεχθείς—πρέπον γὰρ εἶναι τοῖς τὴν ἐν Χριστῷ κεκτημένοις ἐλπίδα τοιούτοις—μεταβαίνει πρὸς ἄλλο πάλιν | |
| κεφάλαιον. | 406 | |
407(t1) | Röm 13,1a | |
| 1 | Ἐν ἀρχῇ τοῦ κηρύγματος κεκρατημένοις τοῖς ἀνθρώποις ὑπὸ τῶν προτέρων ἐθῶν, ἀναγκαίως δυσπαράδεκτον ὑπῆρχεν τὸ εὐαγγέλιον, ἄλλως τε καὶ τὰ ὑπὲρ ἀνθρωπίνην ἔννοιαν ὑπισχνούμενον καὶ προσέτι παρ’ ἰδιωτῶν καὶ πτωχῶν καὶ ἀγραμμάτων ἀνθρώπων καταγγελλόμενον. | |
| 5 | τούτου χάριν πολλή τις ἦν ἐν τῷ τότε τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων ἡ χορηγία δυσωποῦσα τὸ γένος τῶν ἀρχαιοτέρων ἀφισταμένους μετα‐ μανθάνειν τὰ παρὰ τῶν ἀποστόλων διδάγματα. κάτοχοι δὴ γινόμενοι τῷ πνεύματι καὶ μονονουχὶ παρόντα θεωροῦντες τὰ κηρυττόμενα διὰ τῆς ὑπὸ τοῦ πνεύματος διδομένης αὐτοῖς πρὸς σημείων ἐνέργειαν | |
| 10 | ἐξουσίας, ἠτίμαζον, ὡς εἰκός, τὰ παρόντα καὶ τῆς τοῦ ἐνεστῶτος αἰῶνος ματαιότητος κατεγέλων, φαυλίζοντες μὲν πλοῦτον, φαυλίζοντες δὲ δόξαν, φαυλίζοντες δὲ δυναστείαν, ὑπερορῶντες δὲ καὶ αὐτῆς βασιλείας ὡς ὀνείρατος ἢ σκιᾶς διηλλαχότων οὐδέν. ἐκ δὲ τούτων προβαίνειν ἔμελλεν εἰς στάσεις καὶ πολέμους αὐτοῖς τὸ πρᾶγμα, κατὰ μικρὸν περιττὸν | |
| 15 | ἡγουμένους μετὰ τὴν Χριστοῦ παρουσίαν ἔτι τοῖς πρόσθεν ἐμμένειν καταστάσεως σχήμασιν, καὶ τῆς θείας χάριτος ἐν ἴσῳ προσιεμένης τοὺς ἅπαντας αὐτοὺς τοῦ παρόντος ἔτι βίου τῆς ἀνωμαλίας ἀνέχεσθαι, μάλιστα τῆς τοιαύτης γνώμης αὐτοῖς καὶ ἐξ αὐτῆς πλέον τῆς ἐπιστολῆς κυρουμένης· διὰ πάσης γὰρ τοῦτο αὐτοῖς συνεβούλευσεν τὸ μὴ κατὰ | |
| 20 | σάρκα δεῖν ἔτι ζῆν αὐτοὺς ὡς Χριστῷ μεταστάντας ἀλλὰ κατὰ πνεῦμα· ὑμεῖς γάρ, φησίν, οὐκ ἐστὲ ἐν σαρκὶ ἀλλ’ ἐν πνεύματι, εἴπερ πνεῦμα θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν. τοῦτο οὖν προϋπιδόμενος ὁ μακάριος Παῦλος τὴν ἁρμόττουσαν εἰκότως πρὸς αὐτοὺς καὶ περὶ τούτου ποιεῖται διδασκαλίαν καί φησιν· πᾶσα ψυχὴ ἐξουσίαις | |
| 25 | ὑπερεχούσαις ὑποταττέσθω. καὶ πρῶτον μὲν περιληπτικὸν καὶ κοινὸν κατὰ πάντων ἐποιήσατο τὸ παράγγελμα, εἶτα οὐκ εἶπεν ‹ἐξου‐ σιάζουσιν› ἀλλ’ ἐξουσίαις, ἵνα ἐκ τοῦ πράγματος τοὺς ἐν τῷ πράγματι τιμᾶσθαι διδάξῃ καὶ μὴ διὰ τήν τινων ἂν οὕτω τύχῃ φαυλότητα | |
| πονηρῶς τῷ καλῷ κεχρημένων αὐτὸ τὸ πρᾶγμα προπηλακίζοιτο. | 407 | |
408(t1) | Röm 13,1b | |
| 1 | Εἰ γὰρ οὐκ ἔστιν ἐξουσία, φησί, παρὰ γνώμην θεοῦ, δεῖ πεπεῖσθαι σαφῶς αὐτῷ δοκοῦν εἶναι τὰς οὔσας. | |
| 2t | Röm 13,2—3 | |
| 3 | Τί δὲ ὅλως, φησί, καὶ διαστασιάζεις, εἰπέ μοι, πρὸς τὴν ἀρχήν; χρηστὸς εἶ καὶ μισεῖς πονηρίαν, οὐκοῦν ἔπαινον ἐξ αὐτῆς ἀλλ’ οὐ φόβον | |
| 5 | δεῖ περιμένειν· συνεργὸν γάρ σοι τοῦ καλοῦ τὴν ἐξουσίαν ἔδωκεν ὁ θεός. | |
| 5t | Röm 13,4—5 | |
| 6 | Εἰ δὲ πρὸς κακίαν ῥέπεις, φησί, καὶ τοῦ χείρονος εἶ φιλητής, εἰκότως ταράττῃ καὶ δέδοικας· ὑπεύθυνον γὰρ εἰς τιμωρίαν σαυτὸν αὐτῷ παραδίδως ἔχοντι τοῦ κολάζειν τοὺς κακοὺς θεόθεν τὴν ἐξουσίαν. ἐν αὐτῷ μέντοι καὶ τοὺς ἐν ταῖς ἐξουσίαις αὐτοὺς ὁποίους εἶναι χρή, | |
| 10 | συνεβούλευσεν. Πανταχόθεν ἄρα τὸ εἴκειν αὐτοῖς καὶ ὑποτάσσεσθαι φαίνεται, φησίν, ἀναγκαῖον, καὶ χωρὶς γὰρ τοῦ ἐκ τῆς τῶν ἀρχόντων, οἶμαι, τιμωρίας δέους ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ οἰκείου συνειδότος ἐν τῷ ποιεῖν τὰ ἄτοπα κολα‐ ζόμεθα. | |
| 14t | Röm 13,6 | |
| 15 | Ἀλλὰ μήν, φησίν, ἱκανὸν καὶ ἡ τῶν χρημάτων εἰσφορὰ πρὸς τὴν ὑποταγὴν αὐτῶν ἐνάγειν ὑμᾶς· μεγίστη γὰρ ἀπόδειξις, οἶμαι, καὶ τοῦτο τῷ θείῳ δόγματι λειτουργοῦντας αὐτοὺς τῇ τοιαύτῃ προσκαρτερεῖν λειτουργίᾳ. ἐν μέντοι τούτοις ἅπασι τὸ τῷ σωτῆρι λεχθὲν πρὸς Ἰουδαίους ἐν Εὐαγγελίοις φησὶν ὅτι ἀπόδοτε τὰ Καίσαρος Καίσαρι καὶ | |
| 20 | τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ. ὅθεν συνάγων πρὸς τὸν σκοπὸν τοῦτον αὐτῷ τὰ προειρημένα συνετῶς ἐπιφέρει· ἀπόδοτε οὖν πᾶσι τὰς ὀφειλὰς καὶ τὰ ἑξῆς. | |
| 22t | Röm 13,7—8 | |
| 23 | Ἔστι μὲν ὁ φόρος καὶ τὸ τέλος ταὐτόν. ἀμέλει φόρους ἐν τῷ πρὸ τούτου ῥητῷ τελεῖν αὐτοὺς ἔφησεν—διὰ τοῦτο γάρ, φησί, καὶ | |
| 25 | φόρους τελεῖτε—, νῦν δὲ αὐτὸ διεῖλεν, ἢ τοῦτο βουλόμενος εἰπεῖν | |
| ὅτι εἴτε φόρον εἴτε τέλος τὸ τοιοῦτό τις ἐθέλοι καλεῖν, ὑμῖν γε αὐτὸ παντὶ | 408 | |
409 | τρόπῳ προσῆκεν ἐκτιννύναι· ἢ τὸ μέν, ἔφησε, δηλῶν τὴν εἰς τὸ δημόσιον τῶν χρημάτων συντέλειαν, τὸ δὲ τὰς ἰδικὰς τοῖς κεκτημένοις προσόδους. τῷ τὸν φόβον τὸν φόβον οἷον τοῖς ἐν ἀρχαῖς, τῷ τὴν τιμὴν τὴν τιμὴν οἷον τοῖς φίλοις καὶ ὅλοις τοῖς πλησίον. | |
| 5 | Μηδενὶ μηδὲν ὀφείλετε εἰ μὴ τὸ ἀγαπᾶν ἀλλή‐ λους· οὐχὶ μὴ ἀποδιδόναι τὴν ἀγάπην ἐν τούτοις φησίν, ἀλλ’ ἀντὶ τοῦ μόνον τὸ τῆς ἀγάπης χρῆμα διὰ παντὸς ἀλλήλοις ἀπαραιτήτως ἀναγκαῖον ὄφλημα κατατίθεσθε· τῶν μὲν γὰρ ἄλλων ἕκαστον χρεῶν ἀποδεδωκότες ἔχετε μετὰ τὴν ἔκτισιν τὸ ἀνεύθυνον, ἐπὶ δὲ τῆς ἀγάπης | |
| 10 | τοῦτο οὐκ ἔστιν, ἀλλ’ ἀεὶ δεῖ ταύτην ἐκτιννύναι καὶ ἀεὶ χρεωστεῖν. | |
| 10t | Röm 13,11 | |
| 11 | Μάλιστα δέ, φησίν, ὑμᾶς καὶ τὸ βραχὺ τοῦ παρόντος αἰῶνος παρακαλείτω πρὸς τὸ ἀγαθὸν καὶ ἐπιεικές· ἐπὶ θύραις γὰρ καὶ ὅσον οὔπω τῆς ἀναστάσεως ἐφέστηκεν ὁ καιρὸς καὶ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν τῆς συντελείας γινόμεθα πλησιέστερον. | |
| 14t | Röm 13,12 | |
| 15 | Νύκτα τὴν θνητὴν λέγει κατάστασιν ὡς τῶν ἐν αὐτῇ κατακρα‐ τούσης ἀγνοίας θεοῦ, ἡμέραν δέ γε τὴν ἐν Χριστῷ φησι διαγωγὴν τὴν ἀκήρατον ὡς τῶν καταξιουμένων ἐκείνης ὑπὸ τῆς ἁγίας καὶ μακαρίας καταυγαζομένων τριάδος. | |
| 18t | Röm 14,1—4 | |
| 19 | Πρὸς ἄλλο πάλιν κεφάλαιον μέτεισιν ἀφ’ οὗ καὶ πρὸς τὸ γράψαι | |
| 20 | Ῥωμαίοις τὴν ἐπιστολὴν ἔσχε πρόφασιν. ᾔδει τοῖς ἐξ Ἰουδαίων τῇ πίστει προσιοῦσι φιλονεικίαν πρὸς τοὺς ἐξ ἐθνῶν πιστεύοντας γινομένην περί τινων ἰδικῶν τοῦ νόμου παρατηρήσεων οἷον περὶ φυλακῆς ἡμερῶν καὶ βρωμάτων διαφορᾶς, καὶ τοιούτων ἄλλων τινῶν τῶν μὲν Ἰουδαίων φυλαττόντων, τῶν δὲ ἐξ ἐθνῶν αὐτῶν τε ἀπεχομένων, οὐ κρατούντων | |
| 25 | αὐτά, ἀλλὰ καὶ τοῖς Ἰουδαίοις ἐπιμεμφομένων τῆς περὶ τὰ τοιαῦτα σπουδῆς, καὶ πρὸς παροξυσμὸν αὐτῶν ἐπ’ αὐτῶν ἐσθιόντων ὡς ἔχθραν αὐτοῖς ἐνεῖναι συμβαίνειν ἐκ τούτου πράγματος ἀδιάλλακτον καὶ πρὸς ἀλλήλους ὑπόπτως διακειμένους τῆς ἐν Χριστῷ κλήσεως ὑβρίζειν τὸ ἔκκριτον, τὴν ἀγάπην φημί. διορθούμενος οὖν καὶ περὶ τούτων αὐτούς, | |
| 30 | ἐπειδὴ τὸ ἀπ’ ἐθνῶν μέρος ἐν τῇ Ῥώμῃ τοῦ ἀπὸ Ἰουδαίων προσεληλυ‐ θότος πλεῖόν τε ὑπῆρχε καὶ δυνατώτερον, ἀπὸ τοῦ πρὸς αὐτοὺς εἰκότως | |
| ἄρχεται λόγου· τὸν δὲ ἀσθενοῦντα τῇ πίστει προσλαμ‐ | 409 | |
410 | βάνεσθε. ἐντρεπτικώτατα σφόδρα τῷ προκειμένῳ μετὰ τῆς ἀληθείας ἐνέβαλεν· ἀσθενοῦντα μὲν γὰρ τὸν Ἰουδαῖον εὖ μάλα προσεῖπεν ὡς ἀσθενείᾳ λογισμῶν τοῖς νομικοῖς ἔτι κατακρατούμενον ἔθεσιν, ἐνέτρεψε δέ γε διὰ τούτου τὸν ἐθνικὸν ἱκανῶς εἰς τὸ πεισθῆναι τῇ συμβουλῇ· τίς | |
| 5 | γὰρ οὕτως ἀπάνθρωπος ὅστις ἀσθενοῦντι τὸ συγγινώσκειν ἀφεὶς ἐπεμβή‐ σεται, καὶ δέον ἐπικουρεῖν ὅδε καὶ προσεπιθήσει τῇ συμφορᾷ; ἐποίει δὲ ταύτην ἀναγκαίαν αὐτῷ τὴν παραίνεσιν καὶ ἡ προλαβοῦσα διδασκαλία· τὸν γὰρ νόμον καὶ τὴν κατ’ αὐτὸν ἅπασαν πολιτείαν ὑπὸ τῆς ἐν Χριστῷ χάριτος κατηργῆσθαι παντοίως ἀπέδειξεν. συνεῖδεν οὖν, ὡς εἰκός, | |
| 10 | βαρύτερον τῷ Ἰουδαίῳ τὸν ἐθνικὸν ἐσόμενον καὶ τὴν πρὸς ἀλλήλους αὐτοῖς φιλονεικίαν ἐπιτεθησομένην, εἰ μὴ τὰ εἰκότα πρὸς αὐτοὺς καὶ περὶ τούτου διαλεχθῇ. μὴ εἰς διακρίσεις διαλογισμῶν. ὃς μὲν πιστεύει φαγεῖν πάντα, ὁ δὲ ἀσθενῶν λάχανα ἐσθίει καὶ τὰ ἑξῆς. τέλειοι, φησί, τὴν ἐν Χριστῷ πίστιν ὄντες | |
| 15 | μὴ ἐκβιάζεσθε τοὺς οὐκ ἐξικνουμένους ἔτι πιστῶς καὶ ἄνευ δια‐ λογισμῶν ποιεῖσθαι τὴν πάντων ἀδιακρίτως μετάληψιν, ἀλλ’ αὐτοὶ μὲν τοῦ κρείττονος ἔχεσθε, τοὺς δὲ ἢ βλάπτεσθαι διὰ βρώσεως ἢ καὶ ὠφελεῖσθαι διὰ παρατηρήσεως οἰομένους προσλαμβάνεσθε, τοῦτ’ ἔστιν· οἰκειοῦσθε καὶ θάλπετε καὶ μὴ ἀποστρέφεσθε. συντόμως δὲ εἰπεῖν· | |
| 20 | μηδὲ ὁ ἐσθίων ὡς τελεώτερος ὢν αὐτὸς ἐκφαυλιζέτω τὸν οὐκ ἐσθίοντα, μήτ’ αὖ ὁ μὴ ἐσθίων ὡς παρανομοῦντος τοῦ ἐσθίοντος καταψηφιζέσθω. καὶ τὸ εὔλογόν τε ὁμοῦ καὶ δίκαιον ἐμφαίνων τῆς παραινέσεως· ὁ θεὸς γὰρ αὐτὸν προσελάβετο. σὺ τίς εἶ ὁ κρίνων ἀλλότριον οἰκέτην; εἰ γὰρ ὁ θεὸς αὐτὸν προσήκατο, πῶς οὐ τολ‐ | |
| 25 | μηρόν σοι, πῶς δὲ ἀκίνδυνον οἰκέτην ἄλλῳ διαφέροντα κατακρίνειν; καὶ ἐπειδήπερ τὸ κήδεσθαι ἑκατέρων ἑκάτεροι προβάλλεσθαι ἔμελλον, τῷ ἰδίῳ, φησί, κυρίῳ στήκει ἢ πίπτει. περιττή σοι παντελῶς ἡ περὶ τὴν μάχην, φησίν, ἐστὶν ἀφορμή· εἴτε γὰρ ἕστηκεν εἴτε καὶ μή, σοὶ κινδυνεύεται πρὸς οὐδέτερον, οὔτε πρὸς ζημίαν οὔτε πρὸς κέρδος. τοῦτο | |
| 30 | εἰπὼν εἰς τὸ περιελεῖν αὐτῶν τῆς φιλονεικίας τὴν πρόφασιν, ἵνα μὴ τῆς ἀλλήλων ἀπογινώσκειν σωτηρίας ἐντεῦθεν προάγοιντο, σταθήσεται δέ, φησίν, δυνατὸς γὰρ ὁ θεὸς στῆσαι αὐτόν. | |
| 32t | Röm 14,6 | |
| 33 | Ἀμφότεροι γάρ, φησίν, οὗτος κἀκεῖνος ἑνὶ χρῶνται σκοπῷ, τιμῇ τῇ | |
| περὶ τὸν θεόν· ὅ τε γὰρ παραφυλαττόμενος τὴν ἡμέραν οἴεται θεοῦ | 410 | |
411 | νόμον πληροῦν, ὅ τε ἀδιαφορῶν περὶ τούτων πᾶσαν ὡς ὑπὸ θεοῦ γενομένην ἡμέραν δι’ ὁμοίας ἔχει τιμῆς. | |
| 2t | Röm 14,9 | |
| 3 | Καὶ περὶ τῶν διὰ κακουχίας τοῦ σώματος νεκρῶν τοῖς πάθεσιν καὶ ζώντων ἐν Χριστῷ. | |
| 4t | Röm 14,10—11 | |
| 5 | Σὺ δέ, φησί, τί κρίνεις τὸν ἀδελφόν σου; ἢ καὶ σὺ τί ἐξουθενεῖς τὸν ἀδελφόν σου; πάλιν ἀνέλαβε τὸν ἐξ ἀρχῆς λόγον καὶ τῇ προσθήκῃ τοῦ ἀδελφοῦ τὴν ἀτοπίαν τοῦ γινομένου μᾶλλον παρέστησεν. συναγαγὼν δὲ τὸ προκείμενον οὕτω παρεισφέρει καὶ τῆς κρίσεως μνήμην, τῷ φόβῳ ταύτης νηφαλιωτέρους αὐτοὺς ἐργα‐ | |
| 10 | ζόμενος· πάντες γὰρ παραστησόμεθα, φησί, τῷ βήματι τοῦ Χριστοῦ. μονονουχὶ τοῦτο λέγων· ἔστι κριτὴς ὁ Χριστός, καὶ καιρὸς ἕτερος ὥρισται κρίσεως. τί βιάζῃ; τί παρεξωθεῖς τὸν κριτήν; τί τὸ μὴ σὸν προαρπάζεις; οὐκ ἄλλους σὺ κρίνειν ἐτάχθης, ἀλλ’ αὐτὸς ὅπως ἀπολογήσῃ κρινόμενος μεριμνᾶν προσετάχθης. καὶ ἐπάγει γραφι‐ | |
| 15 | κὴν τοῦ Ἡσαΐου μαρτυρίαν πάλιν τὸν περὶ τῆς κρίσεως λόγον πιστού‐ μενος· ζῶ ἐγώ, λέγει κύριος, ὅτι ἐμοὶ κάμψει πᾶν γόνυ καὶ τὰ ἑξῆς. συνίσταται σαφῶς καὶ διὰ τῆς ῥήσεως ταύτης τοῦ υἱοῦ τὸ πρὸς τὸν πατέρα τελέως ἰσότιμον, Ἡσαΐου γὰρ αὐτὴν ἐκ προσώπου λελέχθαι τοῦ θεοῦ φήσαντος οὑτωσί· ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς καὶ οὐκ | |
| 20 | ἔστιν ἔτι ἄλλος. κατ’ ἐμαυτοῦ ὀμνύω, ἢ μὴν ἐξελεύσεται ἐκ τοῦ στόματός μου δικαιοσύνη, οἱ λόγοι μου οὐκ ἀποστραφήσονται, ὅτι ἐμοὶ κάμψει πᾶν γόνυ. οὕτως εἰπόντος αὐτὴν τοῦ προφήτου Παῦλος ὡς ἐφαρμόττουσαν ἐξεδέξατο τῷ δεσπότῃ Χριστῷ, οὔποτ’ ἂν τοῦτο ποιήσας, εἰ μὴ θεὸν ἀληθινὸν εἶναι | |
| 25 | καὶ τὸν Χριστὸν ὡς τὸν πατέρα ἠπίστατο. ὑπομνήσας δὲ τῆς κρίσεως αὐτοὺς καὶ συστείλας αὐτῶν ταύτῃ τὰ φρονήματα καὶ μετριώτερα καταστήσας ἐπιφέρει· ἄρα οὖν ἕκαστος περὶ ἑαυτοῦ λόγον δώσει τῷ θεῷ. | |
| 28t | Röm 14,12—13 | |
| 29 | Ἀφέμενοι τοίνυν τῆς πρὸς ἀλλήλους ἔριδος καὶ φιλονεικίας τοῦτο | |
| 30 | στήσομεν μᾶλλον παρ’ ἑαυτοῖς, τὸ μετ’ ἀγάπης ἀλλήλοις συζῆν, ὡς | |
| ἀδελφοῖς πρὸς ἀδελφοὺς πρέπον ἐστίν. φυλαττόμενοι τὸ καὶ κατὰ μικρὸν | 411 | |
412 | λύπης ἢ βλάβης ὅλως τινὸς τοῖς ὁμοπίστοις παραίτιοι γίνεσθε. καὶ ἐπειδὴ πρὸς τοὺς ἐθνικοὺς ἦν ὁ λόγος οὗτος ἀποτεινόμενος, ἵνα μὴ νομίσωσι ταῦτα λέγειν αὐτὸν πρὸς αὐτοὺς διὰ τὸ μηδὲ αὐτόν ποτε ὅσην ἔδει περὶ τῶν τοιούτων ἔχειν τὴν γνῶσιν, ἐπήγαγεν· οἶδα καὶ | |
| 5 | πέπεισμαι ἐν κυρίῳ Ἰησοῦ καὶ τὰ ἑξῆς. | |
| 5t | Röm 14,14 | |
| 6 | Οἶδα καὶ πέπεισμαι, φησίν, ἐν κυρίῳ Ἰησοῦ ὅτι οὐδὲν κοινὸν δι’ αὑτοῦ. ἐμοὶ μὲν οὖν, φησί, πεπιστευκότι βεβαίως Χριστῷ, πρόδηλον ὡς ἀτελῶν ἐστιν ἡ περὶ τῶν τοιούτων διάκρισις· πάντα γὰρ ὑπάρχει καθαρὰ τῆς ἐκεῖθεν εὐλογίας μετέχοντα. | |
| 9t | Röm 14,15—17 | |
| 10 | Θαυμασιώτατα τὸ πρᾶγμα διέλαβεν· πρῶτον μὲν τῷ εὐτελεῖ καὶ ταπεινῷ τῆς προφάσεως διὰ βρῶμα εἰπών, εἶτα τῷ προσώπῳ περὶ ὃ τὸ ἁμάρτημα, ὁ ἀδελφός σου φήσας, εἶτα αὐτῷ τοῦ πλημμελήματος τῷ ἀποτελέσματι ἀπώλειαν ἄντικρυς αὐτὸ προσειπών, τέταρτον τῷ εἰς ὃν ἡ ἀναγωγὴ τοῦ τολμήματος, ὑπὲρ οὗ γάρ, φησί, Χριστὸς | |
| 15 | ἀπέθανεν, πέμπτον ὅτι βλασφημεῖσθαι ποιεῖ τὴν εὐσέβειαν, ἕκτον ὅτι οὐχ ὑπὲρ τούτων ἢ τοιούτων ἀπολαύσεως τῇ Χριστοῦ πίστει προσεληλύθαμεν, ἀλλ’ ἐπὶ μετουσίᾳ δικαιοσύνης, τοῦτ’ ἔστιν ἀναμαρ‐ τησίας καὶ εἰρήνης καὶ χαρᾶς· ἐκ γὰρ τῆς ἁμαρτίας ἡ πρόσκρουσις, ἐκ δὲ τῆς προσκρούσεως ἡ λύπη, ἐκ δὲ τῆς λύπης κατάκρισις. ἀρθείσης μὲν | |
| 20 | οὖν τῆς ἁμαρτίας καὶ τὰ ἐκ ταύτης ἐξῄρηται, ἀντεισαχθείσης δὲ τῆς δικαιοσύνης εἰκότως εἰρήνη καὶ χαρὰ συνεισήχθη. τὸ δὲ ἐν πνεύματι ἁγίῳ τὸν αἴτιον τῶν τοσούτων δηλοῖ ἀγαθῶν· τῇ γὰρ τοῦ ἁγίου πνεύ‐ ματος χάριτι πρὸς υἱοθεσίαν ἀναγεννώμενοι, τοῦτ’ ἔστι πρὸς ἄφθαρτον καὶ ἀπαθῆ καὶ ἀθάνατον ἀνιστάμενοι φύσιν, τῶν μὲν κακῶν τῶν | |
| 25 | προτέρων ἀπαλλαττόμεθα, τῇ δὲ τοῦ θεοῦ βασιλείας ἐντὸς καθιστάμεθα. | |
| 25t | Röm 14,18—20 | |
| 26 | Ὁ τοίνυν ἐν τούτοις ὑποταττόμενος, φησί, τῷ Χριστῷ καὶ τὴν ἑαυτοῦ πολιτείαν ἐπιδείκνυσθαι τοιαύτην ἐσπουδακώς, ὁ τοιοῦτος καὶ | |
| θεῷ προσφιλὴς καὶ ἀνθρώποις ἐπαινετός. | 412 | |
413(t1) | Röm 14,21—22a | |
| 1 | Καλόν, φησί, τὸ μὴ φαγεῖν κρέα μηδὲ πιεῖν οἶνον καὶ τὰ ἑξῆς. τί οὖν; ἐγὼ τὴν ἐμαυτοῦ πίστιν ἀρνήσομαι δι’ ἐκεῖνον; εἶπεν ἂν ἴσως τις. πρὸς δὴ τὸν τοιοῦτον ἐπήγαγεν· οὐκ ἐκστῆναί σε, φησί, κελεύω τῆς πίστεως, τοὐναντίον μὲν οὖν καὶ παρακαλῶ σε ταύτης | |
| 5 | ἀντέχεσθαι. ἀλλὰ τί λέγω καὶ τί νουθετῶ; μὴ σκανδαλίζειν ταύτῃ τὸν ἀδελφὸν ἀλλὰ τούτου φειδόμενον ἧς ἔχεις πίστεως ἀρκεῖσθαι μάρτυρι μόνῳ θεῷ· ἔξεστι γὰρ οὕτω καὶ σὲ μὴ ζημιοῦσθαι τὴν πίστιν κἀκεῖνον μὴ παραβλέπεσθαι. | |
| 8t | Röm 14,22b—23 | |
| 9 | Ἀκριβεστάτη τοῦτο καὶ ἀπηρτισμένη περὶ ἀρετῆς συμβουλή, τὸ μὴ | |
| 10 | ταῦτά τινα ποιεῖν ἐφ’ οἷς ὑπὸ τοῦ ἰδίου κατακρίνεται συνειδότος. ἐὰν δέ τις, φησί, τὸ μὲν ἐπιτετράφθαι τὴν βρῶσιν διαπιστῇ, ὡς δὲ κεκωλυ‐ μένης μετέχῃ, παρανομίας ὑφ’ ἑαυτοῦ σαφέστατα κατακέκριται. | |
| 12t | Röm 15,1—2 | |
| 13 | Ὑπάρξαι μὲν οὖν φησιν ἐκ θεοῦ τελείας τῆς ἐν Χριστῷ χάριτος ἀπολαῦσαι. δεῖ μέντοι τοὺς παρ’ ὑμῖν ἀσθενοῦντας ὑπὸ τῶν παρ’ ὑμῖν | |
| 15 | δυνατωτέρων ἀνέχεσθαι καὶ τοῦ κοινοῦ πρὸς τὸ λυσιτελὲς ὑμᾶς ἔχειν τὴν πρόνοιαν, ἀλλ’ οὐχὶ τὰ καθ’ ἑαυτὸν ὑμῶν ἕκαστον μόνον ὁρᾶν. | |
| 16t | Röm 15,3 | |
| 17 | Τοῦ Χριστοῦ φησιν ἐν τούτοις ἔσεσθαι μιμηταί, ὃς τοσοῦτον τοῦ καθ’ αὑτὸν ὑπερεῖδεν, ὡς ἐφαρμόττειν αὐτῷ σφόδρα τὸ ἐκ τοῦ Δαυὶδ γραφικόν· οἱ ὀνειδισμοὶ τῶν ὀνειδιζόντων σε ἐπέπεσον | |
| 20 | ἐπ’ ἐμέ. τοῦτο δὲ διττὴν ἔχει τὴν ἔννοιαν· λέλεκται μὲν γὰρ ὡς πρὸς τὸν πατέρα καὶ θεὸν παρὰ τοῦ υἱοῦ, δύναται δὲ καὶ ὡς οἰκειουμένου τοῦ μονογενοῦς τὴν παρὰ τῶν ἀνθρώπων εἰς τὸν ἑαυτοῦ πατέρα βλασφημίαν εἰρῆσθαι, καὶ ὡς τὴν τῶν βλασφημούντων τὸν θεὸν ἀνθρώπων κόλασιν ὑπὲρ ὧν ἐβλασφήμουν αὐτόν, ἐφ’ ἑαυτὸν ἀναδεξα‐ | |
| 25 | μένου. | 413 |
414(t1) | Röm 15,4 | |
| 1 | Καὶ γὰρ οἶμαι, φησίν, οὐ τὴν ἄλλως τὰς τῶν ἀρχαιοτέρων πράξεις τε καὶ προαιρέσεις παραδοθῆναι γραφῇ, ἀλλ’ ἵνα ἐξ αὐτῶν καὶ ἡμεῖς ὠφελοίμεθα τῆς γνώσεως αὐτῶν παραπεμφθείσης ἄχρις ἡμῶν, καὶ μὴ ἀποναρκήσαιμεν πρὸς τὰς ὑπὲρ τῶν ἐλπιζομένων θλίψεις ἐπαγομένας | |
| 5 | ἡμῖν. | |
| 5t | Röm 15,5—6 | |
| 6 | Θεὸν ὑπομονῆς καὶ παρακλήσεως λέγει τὸν τὴν ὑπο‐ μονὴν καὶ παράκλησιν χαριζόμενον ὡς καὶ θεὸν ἐλέους καὶ θεὸν οἰκτιρμῶν. τὸ δὲ δῴη ὑμῖν τὸ αὐτὸ φρονεῖν κατὰ Χριστὸν Ἰησοῦν, ἀντὶ τοῦ μηκέτι κατὰ τὰ παλαιὰ τῶν πατέρων ὑμῶν ἔθη | |
| 10 | διαιρουμένους ἀλλ’ ἑνουμένους κατὰ τὸν οὐράνιον ἄνθρωπον. τὸ δὲ τὸν θεὸν καὶ πατέρα τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἵνα εἴπῃ τὸν θεὸν ὅς, ὅτι περ εἰς υἱοθεσίαν ἡμᾶς προσεκαλέσατο διὰ τῆς ἐκ νεκρῶν ἀναστάσεως, ἐπιστώσατο περὶ τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν πρῶτον τοῦτο διοικησάμενος. τὸ μέντοι δῴη ὑμῖν ὁ | |
| 15 | θεὸς τὸ αὐτὸ φρονεῖν, ἵνα ὁμοθυμαδὸν δοξάζητε τὸν θεὸν οὐ περὶ ἄλλου καὶ ἄλλου σημαίνων ἔφη θεοῦ, ἀλλ’ ἐν τῷ δευτέρῳ πάλιν ἀντὶ τῆς ἀντωνυμίας τὸ αὐτὸ τέθεικεν ὄνομα. ἦν γὰρ ἂν σαφέστερον οὕτω λεχθέν· δῴη ὑμῖν ὁ θεὸς τὸ αὐτὸ φρονεῖν, ἵνα ὁμο‐ θυμαδὸν δοξάζητε αὐτόν, νῦν δὲ ἀντὶ τοῦ ‹αὐτὸν› τέθεικε τὸν θεόν. | |
| 20 | καὶ τοῦτο δὲ ἰδίωμα τῆς γραφῆς ὡς τὸ ἔβρεξε κύριος παρὰ κυρίου, τοῦτ’ ἔστι παρ’ ἑαυτοῦ, καὶ τὸ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον· κατ’ εἰκόνα θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν, τοῦτ’ ἔστιν ἑαυτοῦ. καὶ τὸ δῴη αὐτῷ ὁ κύριος εὑρεῖν ἔλεος παρὰ κυρίου, καὶ τὸ ἡ δικαιοσύνη σου ὡς ὄρη θεοῦ καὶ ὅσα ἄλλα | |
| 25 | τοιαῦτα. | |
| 25t | Röm 15,7 | |
| 26 | Προσῆκεν οὖν ὑμᾶς ἧς αὐτοὶ παρὰ Χριστοῦ συγκαταβάσεως ἀπελαύσατε προσληφθέντες εἰς τὴν ὑπὸ θεοῦ δόξαν δοθεῖσαν αὐτῷ, | |
| ταύτην καὶ ὑμᾶς ἀλλήλοις παρέχεσθαι. | 414 | |
415(t1) | Röm 15,8—9 | |
| 1 | Τῷ σκοπῷ, φησί, τῆς περιτομῆς διακονησάμενος ὁ δεσπότης Χριστός, τοῦτ’ ἔστι ὅλον τὸν νόμον εἰς πᾶσαν ἐκπληρώσας ἀκρίβειαν— ὁ γὰρ περιτεμνόμενος, φησίν, ὀφειλέτης ἐστὶν ὅλον τὸν νόμον πληρῶσαι—, οὐκ εἴασε τοῦ θεοῦ τὰ πρὸς τοὺς πατέρας | |
| 5 | ὑποσχέσεις διαπεσεῖν, ἀλλ’ ἐπηγγελμένον αὐτοῖς ὅτι ἐν τῷ σπέρματί σου εὐλογηθήσεται πάντα τὰ ἔθνη, γεννηθεὶς αὐτὸς ἐξ αὐτῶν κατὰ σάρκα καὶ γενόμενος ὑπὸ νόμον, καὶ φανερωθεὶς μὲν ἐν σαρκί, δικαιωθεὶς δὲ ἐν πνεύματι πάντας Ἰουδαίων τε καὶ Ἑλλήνων τοὺς προσδραμόντας προσήκατο, καὶ διὰ τῆς ἐπ’ αὐτὸν | |
| 10 | πίστεως τῆς δικαιώσεως κατηξίωσεν, ὥστε προσήκειν τοῖς ἔθνεσι μάλα διηνεκῶς ἀνευφημεῖν τὸν θεὸν τῆς περὶ αὐτοὺς ἀμυθήτου φιλανθρω‐ πίας, δι’ ἣν ἀπηλλοτριωμένους ὄντας καὶ ξένους τῶν διαθηκῶν τῆς ἐπαγγελίας εἰσεποιήσατο. | |
| 13t | Röm 15,13 | |
| 14 | Ὁ δὲ θεὸς τῆς ἐλπίδος, φησίν, ἀντὶ τοῦ ὁ τὴν ἐλπίδα τῶν | |
| 15 | μελλόντων ἡμῖν χαρισάμενος, τοσαύτην ὑμῖν ἐπιχορηγῆσαι τοῦ ἁγίου πνεύματος χάριν, ὥστε κατὰ περιουσίαν πεπληροφορημένους ὑμᾶς ὑπὲρ τῆς πιστευομένης ἐλπίδος ἐνδεῖν μηδενὸς μηκέτι τῶν εἰρήνης ὑμῖν καὶ χαρᾶς παραιτίων. νουθετήσας δὲ αὐτοὺς μάλα σαφῶς καὶ περὶ τοῦ χρῆναι μηδενὸς ἕνεκεν ἀξιολόγου πράγματος, τῆς τῶν τοιούτων | |
| 20 | φημὶ νομίμων παρατηρήσεως, τὴν πρὸς ἀλλήλους ἀπέχθειαν ἀνα‐ δέχεσθαι, καὶ τοῦτο συμπληροῖ τὸ κεφάλαιον. ἐπάγει δὲ αὐτὸ κατ’ ἐπανάληψιν ἑτέραις λέξεσι τὸ προοίμιον· τὸν γὰρ αὐτὸν νοῦν καὶ ἐν τούτοις ἀνακεφαλαιοῦται, θεραπεύων μὲν κἀκείνους καὶ ἐπαινῶν, ὑπεραπολογούμενος δὲ καὶ ἑαυτοῦ, ὅτι μήτε μεμφόμενος αὐτοῖς ἢ ἐγκα‐ | |
| 25 | λῶν τι τὴν πρὸς αὐτοὺς ταύτην ἐπιστολὴν ἐποιήσατο, ἀλλ’ ἀναγκαίως αὐτῷ χρείαν ἐπιβάλλουσαν ἐκπληρῶν, μήτε μὴν ῥᾳθυμίᾳ τὴν ὡς αὐτοὺς ἄφιξιν ἄχρι τοῦ νῦν ὑπερέθετο, συνετῶς ἀπὸ τούτων ἀρξάμενος καὶ εἰς ταῦτα τῆς ἐπιστολῆς τελευτήσας· οὐδὲν γὰρ οὕτω ποιεῖν οἶδεν προσεχε‐ στέρους ἀκροατὰς ὡς ἡ πρὸς τὸν λέγοντα σχέσις, καὶ τὸ μὴ ὑπόπτως ἀλλ’ | |
| 30 | εὐνοϊκῶς πρὸς αὐτὸν διακεῖσθαι. τούτου χάριν ἐπήγαγεν. | |
| 30t | Röm 15,15—16 | |
| 31 | Κατὰ τρεῖς τρόπους ἐργάζεται τὴν παραίτησιν, τῷ τε ἐκ μέρους καὶ τόλμαν εἰπεῖν εἶναι τὸ πρᾶγμα, καὶ τῷ μὴ διδασκαλίας ἕνεκεν ἀλλ’ | |
| ἐπαναμνήσεως τετολμηκέναι αὐτό, καὶ τῷ οἰκεῖον αὐτῷ καὶ προσῆκον | 415 | |
416 | εἶναι τὸ φρόντισμα, πρὸς τοῦτο αὐτὸν τῆς θείας χάριτος προχειρισα‐ μένης. τὸ μέντοι ἵνα γένηται ἡ προσφορὰ τῶν ἐθνῶν εὐ‐ πρόσδεκτος, ἡγιασμένη ἐν πνεύματι ἁγίῳ, τοῦτ’ ἔστι τὴν πνευματικὴν ἁγιότητα καθαρὰν καὶ ἀμιγῆ τῶν Ἰουδαϊκῶν παρατηρήσεων | |
| 5 | ἐπιφερομένη· αὕτη γάρ ἐστι φίλη θεῷ καὶ εὐπρόσδεκτος, ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς ὁ θεὸς πνεῦμά ἐστιν. | |
| 6t | Röm 15,17—19a | |
| 7 | Τοιγαροῦν καὶ σεμνύνεσθαί μοι, φησίν, ἔξεστιν ἐν τοῖς κατὰ θεὸν ἐπὶ τῇ διὰ Χριστοῦ δοθείσῃ πρὸς τοῦτό μοι χάριτι· μὴ γὰρ οὕτω κἀγὼ γενοίμην τολμητίας ποτὲ ὡς ἐπιγράφειν ἐμαυτῷ τὰ μὴ ἐμοὶ Χριστοῦ | |
| 10 | κατορθώματα. πολλοῖς γοῦν τὸ κήρυγμα περιήγγελκα καὶ πολλοὺς προσηγαγόμην τῇ πίστει Χριστοῦ δυναμούμενος πρὸς πᾶσαν θαυματουρ‐ γίαν ὑπὸ τῆς τοῦ ἁγίου πνεύματος χάριτος. | |
| 12t | Röm 15,19b—22 | |
| 13 | Τὸ γοῦν ἀπὸ Ἰερουσαλήμ, φησί, μέχρις Ἰλλυρίων ἅπαν ἐν κύκλῳ περιελθὼν τοῦ εὐαγγελίου πεπλήρωκα, καὶ Χριστὸς | |
| 15 | τοῖς πόνοις καὶ τοῖς ἱδρῶσι τοῖς ἐμοῖς εἰς σωτηρίαν σχεδὸν ἅπαντας τοὺς τῇδε προσκέκληται. ἦν δέ μοι καὶ τοῦτο, φησί, περισπούδαστον, μὴ τοὺς ὑπ’ ἄλλων περὶ Χριστοῦ προακηκοότας ἐπεκδιδάσκειν ὕστερον ἐφιστάμενον, ἀλλ’ αὐτὸν κατάρχειν καὶ παρὰ τούτους ἰέναι παρ’ οὓς οὐδεὶς ἕτερος προάφικτο. καὶ ἦν ἰδεῖν πληρούμενον ἐν τούτοις ὑπ’ ἐμοῦ | |
| 20 | γιγνομένοις ἐκεῖνο τὸ λόγιον· οἷς οὐκ ἀνηγγέλῃ περὶ αὐτοῦ ὄψονται καὶ τὰ ἑξῆς. Οὗτος ὁ λογισμός με, φησί, καὶ τῆς τοιαύτης σπουδῆς ὁ σκοπὸς τῆς ἄχρι νῦν πρὸς ὑμᾶς ἀφίξεως διεκώλυσεν· ὑμῖν μὲν γὰρ ἠπιστάμην Πέτρον ἐληλυθότα διδάσκαλον, τοῖς ἐνταῦθα δὲ οὐκ ἦν τις τέως ὁ | |
| 25 | παραδοὺς τὰ περὶ Χριστοῦ. | |
| 25t | Röm 15,23—27 | |
| 26 | Ἐπιποθίαν δὲ ἔχων, φησί, τοῦ ἐλθεῖν πρὸς ὑμᾶς ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν, ὡς ἐὰν πορεύωμαι εἰς Σπανίαν. προσ‐ υπακουστέον τούτοις τὸ ἐλεύσομαι πρὸς ὑμᾶς· κατὰ γὰρ ἀποσιώπησιν εἴρηται τούτου. τὸ δὲ ἐὰν πρῶτον ὑμῶν ἀπὸ μέρους | |
| 30 | ἐμπλησθῶ, τοῦτ’ ἔστι κατὰ τὸ ἐνδεχόμενον ἐμπλησθῶ. | 416 |
417(t1) | Röm 15,28—29 | |
| 1 | Πρὸς ὑμᾶς, φησί, παραγενόμενος πολλὴν ἐν ὑμῖν τοῦ κατὰ Χριστὸν εὐαγγελίου τὴν παράκλησιν ἕξω τε καὶ παρέξω, μυρίων ἐπαίνων καὶ μυρίων εὐφημιῶν ἀξίου τοῦ κατὰ Χριστὸν ἡμῶν εὐαγγε‐ λίου τυγχάνοντος· ἶσον γάρ ἐστι τῷ τοῦτο δέ ἐστι συμπαρακλη‐ | |
| 5 | θῆναι ἐν ὑμῖν διὰ τῆς ἐν ἀλλήλοις πίστεως ὑμῶν τε καὶ ἐμοῦ. ἢ πλήρωμα εὐλογίας τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ τοὺς δεσμοὺς ἑαυτοῦ καὶ τὰ πάθη προλέγει μεθ’ ὧν παρεπέμφθη οὕτως. ἀμέλει καὶ πρὸς Θεσσαλονικέας φησὶν ὅτι ἡ εἴσοδος ἡμῶν ἡ πρὸς ὑμᾶς οὐ κενὴ γέγονεν, ἀλλὰ προπαθόντες καὶ ὑβρι‐ | |
| 10 | σθέντες καθὼς οἴδατε ἐν Φιλίπποις. | |
| 10t | Röm 15,30—32 | |
| 11 | Τὴν ἐν Χριστῷ, φησί, συγγένειαν αἰδεσθέντες ὑφ’ ἧς εἰς ἓν οἱ πιστοὶ πάντες πνευματικὸν συνήφθημεν σῶμα, ὥστε καὶ τοὺς πλησίον διὰ τὴν ἀγάπην ἄλλους ἑαυτοῦ καθορᾶν. ἐκτενεῖς τὰς ὑπὲρ ἐμοῦ ποιήσασθε προσευχάς, ἵνα ῥυσθῶ ἀπὸ τῶν ἀπειθούντων | |
| 15 | ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ καὶ τὰ ἑξῆς. ἐνέφηνε δὲ διὰ τούτων πολλοὺς ἑαυτῷ τοὺς κινδύνους ἐν τῇ Ἰερουσαλὴμ προορᾶσθαι, καὶ ὅτι οὐδὲ οὕτως ὅμως τὸ θεοῦ ἔργον κατώκνησεν. | |
| 17t | Röm 16,17—20 | |
| 18 | Πάλιν αὐτοῖς παραινεῖ τὰς Πέτρου κατέχειν ἀκριβῶς παραδόσεις, φυλαττομένοις τὴν Ἰουδαϊκὴν τερατολογίαν, οὓς καλῶς οὐχὶ τῷ | |
| 20 | Χριστῷ δουλεύειν ἀλλὰ τῇ ἑαυτῶν, ἔφη, κοιλίᾳ διὰ τὸ μονονουχὶ τὴν εὐσέβειαν αὐτοὺς ἐν τῇ παρατηρήσει τῶν βρωμάτων ὁρίζεσθαι. οὐ τοίνυν ὑμῖν καλῶς ἔχει, φησί, διαβοηθεῖσιν ἐπὶ τῇ περὶ τὴν πίστιν εὐγνωμοσύνῃ, οὔτε ἑαυτοὺς τῆς εὐκλείας ἀποστερῆσαι παρακρουσθέντας, οὔτε τὴν ἡμετέραν ὑπὲρ τῆς ὑμετέρας εὐδοκιμήσεως | |
| 25 | ἀμβλύναι χαράν. θέλω δὲ ὑμᾶς σοφοὺς μὲν εἶναι εἰς τὸ ἀγαθόν, ἀκεραίους δὲ εἰς τὸ κακόν, ἀντὶ τοῦ βούλομαι γινώσκειν μὲν ὑμᾶς τὰ τοῖς καλοῖς ἐναντία καὶ εἶναι πρὸς τὸ τὸ ἀγαθὸν ποιῆσαι σοφούς, ἀφελεῖς τε καὶ ἀπανούργους ὑπάρχειν καὶ κακίας ἁπλῶς ἀμαθεῖς. | |
| 30 | Τὰς ἐν Χριστῷ, φησί, διαλλαγὰς πρὸς ἡμᾶς ποιησάμενος αὐτὸς | |
| ἡμῶν κατευθύνει τὸν βίον, ἅπαν ἐναντίωμα ποιούμενος ἐκ ποδῶν. | 417 | |
418(t1) | Röm 16,25—27 | |
| 1 | Δόξα μέντοι, φησί, τῷ θεῷ πάντοτε ὑπὲρ πάντων, ὃς δυνατὸς ὢν βεβαιώσει περὶ τὸ κηρυττόμενον ὑμᾶς κατὰ Χριστὸν Ἰησοῦν εὐαγγέλιον, ὃ μέχρι μὲν τοῦ νῦν τοῖς πᾶσιν ἀπόρρητον ἦν, ἀπεκαλύφθη δὲ νῦν καὶ πεφανέρωται τῶν γεγονυιῶν περὶ αὐτοῦ προρήσεων θείῳ κελεύσματι | |
| 5 | δεδεγμένων τὴν ἔκβασιν, ᾧ καὶ πιστεύσαντα πάντα τὰ ἔθνη τῆς τοῦ | |
| μόνου καὶ ἀληθινοῦ θεοῦ γνώσεως ἠξιώθη. | 418 | |