TLG 2115 060 :: HIPPOLYTUS :: Refutatio omnium haeresium (= Philosophumena)

HIPPOLYTUS Scr. Eccl.
(Romanus: A.D. 3)

Refutatio omnium haeresium (= Philosophumena)

Source: Marcovich, M. (ed.), Hippolytus. Refutatio omnium haeresium [Patristische Texte und Studien 25] Berlin: De Gruyter, 1986: 53–417.

Citation: Book — chapter — section — (line)

1

pinax

t

〈ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΣΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ Α〉

1

pinax

1

Τάδε ἔνεστιν ἐν τῇ πρώτῃ τοῦ κατὰ πασῶν αἱρέσεων ἐλέγχου·

1

pinax

2

Τίνα τὰ δόξαντα τοῖς φυσικοῖς φιλοσόφοις καὶ τίνες οὗτοι· καὶ τίνα τὰ τοῖς ἠθικοῖς καὶ τίνες οὗτοι· καὶ τίνα τὰ τοῖς διαλεκτικοῖς καὶ τίνες οἱ διαλεκτικοί.

1

pinax

3

Φυσικοὶ μὲν οὖν Θαλῆς, Πυθαγόρας, Ἐμπεδοκλῆς, Ἡράκλειτος, Ἀναξίμανδρος, Ἀναξιμένης, Ἀναξαγόρας, Ἀρχέλαος, Παρμενίδης, Λεύκιππος, Δημόκριτος, Ξενοφάνης, Ἔκφαντος, Ἵππων.

1

pinax

4

Ἠθικοὶ Σωκράτης Ἀρχελάου μαθητὴς τοῦ φυσικοῦ, Πλάτων Σωκρά‐ τους μαθητής· οὗτος τὰς τρεῖς φιλοσοφίας ἔμιξεν.

1

pinax

5

Διαλεκτικοὶ Ἀριστοτέλης Πλάτωνος μαθητής· οὗτος τὴν διαλεκτικὴν συνεστήσατο. Στωϊκοὶ δὲ Χρύσιππος, Ζήνων.

1

pinax

6

Ἐπίκουρος δὲ σχεδὸν ἐναντίαν δόξαν πᾶσιν ἐπεχείρησεν. Πύρρων ὁ Ἀκαδήμιος· οὗτος ἀκαταληψίαν τῶν πάντων λέγει.
Βραχμᾶνες οἱ ἐν Ἰνδοῖς, Δρυΐδαι οἱ ἐν Κελτοῖς, καὶ Ἡσίοδος.53

1

pro1

1

Οὐδένα μῦθον τῶν παρ’ Ἕλλησιν ὠνομασμένων παραιτητέον· πιστὰ γὰρ καὶ 〈πιθανὰ〉 τὰ ἀσύστατα αὐτῶν δόγματα ἡγητέον διὰ τὴν ὑπερ‐ βάλλουσαν τῶν αἱρετικῶν μανίαν, οἳ διὰ τὸ σιωπᾶν ἀποκρύπτειν τε τὰ ἄρρητα ἑαυτῶν μυστήρια ἐνομίσθησαν πολλοῖς θεὸν σέβειν. ὧν καὶ
5πάλαι μετρίως τὰ δόγματα ἐξεθέμεθα, οὐ κατὰ λεπτὸν ἐπιδείξαντες, ἀλλὰ ἁδρομερῶς ἐλέγξαντες—μὴ [ἂν] ἄξιον ἡγησάμενοι τὰ ἄρρητα αὐτῶν εἰς φῶς ἄγειν—, ὅπως, δι’ αἰνιγμάτων ἡμῶν ἐκθεμένων τὰ δόξαντα αὐτοῖς, αἰσχυνθέντες μήποτε καὶ τὰ ἄρρητα ἐξειπόντες ἀθέους 〈αὐτοὺσ〉 ἐπιδεί‐ ξωμεν, παύσωνταί τι τῆς ἀλογίστου γνώμης καὶ ἀθεμίτου ἐπιχειρήσεως.

1

pro1

2

ἀλλ’ ἐπεὶ ὁρῶ μὴ δυσωπουμένους αὐτοὺς τὴν ἡμετέραν ἐπιείκειαν μηδὲ λογιζομένους ὡς θεὸς μακροθυμεῖ ὑπ’ αὐτῶν βλασφημούμενος, ὅπως ἢ αἰδεσθέντες μετανοήσωσιν ἢ ἐπιμείναντες δικαίως κριθῶσι, βιασθεὶς πρόειμι δείξων αὐτῶν τὰ ἀπόρρητα μυστήρια.
5Ἃ τοῖς μυουμένοις μετὰ μεγάλης ἀξιοπιστίας παραδιδόασιν, οὐ πρότε‐ ρον ὁμολογήσαντες εἰ μὴ τὸν τοιοῦτον δουλώσωνται, χρόνῳ ἀνακρεμά‐ σαντες καὶ βλάσφημον πρὸς τὸν ὄντως θεὸν κατασκευάσαντες, καὶ

1

pro1

3

περιεργίᾳ γλιχόμενον τῆς ἐπαγγελίας ἴδωσι. καὶ τότε, δοκιμάσαντες δέσ‐ μιον εἶναι τῆς ἁμαρτίας, μυοῦσι τὸ τέλειον τῶν κακῶν παραδιδόντες, ὅρκοις δήσαντες μήτε ἐξειπεῖν μήτε τῷ τυχόντι μεταδοῦναι εἰ μὴ ὁμοίως δουλωθείη. οὗ μόνον παραδοθέντος οὐκέτι ὅρκος ἀναγκαῖος ἦν· ὁ γὰρ
5ὑπομείνας παθεῖν καὶ παραλαβεῖν τὰ τέλεια αὐτῶν μυστήρια ἱκανῶς αὐτῷ τῷ ἔργῳ πρός τε τὴν ἰδίαν συνείδησιν καὶ πρὸς τὸ ἑτέροις μὴ ἐξ‐

1

pro1

4

ειπεῖν ἔσται δεδεμένος. εἰ γὰρ ἐξείποι τινὶ ἀνθρώπων τὸ τοιοῦτον ἀνόμημα, οὔτε ἐν ἀνθρώποις λογισθήσεται, οὔτε τὸ φῶς ὁρᾶν ἄξιος ἡγηθήσεται 〈*〉 ἃ καὶ ἄλογα ὄντα τοιοῦτον ἀνόμημα οὐκ ἐπιχειρεῖ, καθὼς ἐν τοῖς
τόποις γενόμενοι ἐροῦμεν.54

1

pro1

5

Ἀλλ’ ἐπεὶ ἀναγκάζει ἡμᾶς ὁ λόγος εἰς μέγαν βυθὸν διηγήσεως ἐπι‐ βῆναι, οὐχ ἡγούμεθα σιγᾶν, ἀλλὰ τὰ πάντων δόγματα κατὰ λεπτὸν ἐκθέ‐ μενοι οὐδὲν σιωπήσομεν. δοκεῖ δέ, εἰ καὶ μακρότερος ἔσται ὁ λόγος, μὴ καμεῖν· οὐδὲ γὰρ μικράν τινα βοήθειαν τῷ τῶν ἀνθρώπων βίῳ κατα‐
5λείψομεν πρὸς τὸ μηκέτι πλανᾶσθαι, φανερῶς πάντων ὁρώντων τὰ κρύφια αὐτῶν καὶ ἄρρητα ὄργια, ἃ ταμιευόμενοι μόνοις τοῖς μύσταις παραδιδόασιν.

1

pro1

6

Ταῦτα δὲ ἕτερος οὐκ ἐλέγξει ἢ τὸ ἐν ἐκκλησίᾳ παραδοθὲν ἅγιον πνεῦμα, οὗ τυχόντες πρότεροι οἱ ἀπόστολοι μετέδοσαν τοῖς ὀρθῶς πεπιστευκόσιν. ὧν ἡμεῖς διάδοχοι τυγχάνοντες, τῆς τε αὐτῆς χάριτος μετέχοντες ἀρχιερατείας τε καὶ διδασκαλίας, καὶ φρουροὶ τῆς ἐκκλησίας
5λελογισμένοι, οὐκ ὀφθαλμῷ νυστάζομεν οὐδὲ λόγον ὀρθὸν σιωπῶμεν, ἀλλ’ οὐδὲ πάσῃ ψυχῇ καὶ σώματι ἐργαζόμενοι κάμνομεν ἄξια ἀξίως θεῷ τῷ εὐεργέτῃ ἀνταποδιδόναι πειρώμενοι· καὶ οὐδὲ οὕτως κατ’ ἀξίαν ἀμειβόμενοι, πλὴν ἐν οἷς πεπιστεύμεθα μὴ ἀτονοῦντες, ἀλλὰ τοῦ ἰδίου καιροῦ τὰ μέτρα ἐπιτελοῦντες καὶ ὅσα παρέχει τὸ ἅγιον πνεῦμα πᾶσιν

1

pro1

7

ἀφθόνως κοινωνοῦντες. οὐ 〈γὰρ〉 μόνον ἀλλότρια δι’ ἐλέγχου εἰς φανε‐
ρὸν ἄγοντες, ἀλλὰ καὶ ὅσα ἡ ἀλήθεια ὑπὸ τῆς τοῦ πατρὸς χάριτος παρα‐ λαβοῦσα ἀνθρώποις διηκόνησε, ταῦτα καὶ διὰ λόγου σημειούμενοι καὶ διὰ γραμμάτων ἐμμάρτυρα ποιούμενοι ἀνεπαισχύντως κηρύσσομεν.55

1

pro1

8

Ἵνα οὖν, καθὼς φθάσαντες εἴπομεν, ἀθέους αὐτοὺς ἐπιδείξωμεν καὶ κατὰ γνώμην καὶ κατὰ τρόπον καὶ κατὰ ἔργον, ὅθεν τε τὰ ἐπιχειρήματα αὐτοῖς γεγένηται, καὶ ὅτι μηθὲν ἐξ ἁγίων γραφῶν λαβόντες ταῦτα ἐπεχεί‐ ρησαν, ἤ τινος ἁγίου διαδοχὴν φυλάξαντες ἐπὶ ταῦτα ὥρμησαν, ἀλλ’
5ἔστιν αὐτοῖς τὰ δοξαζόμενα 〈τὴν〉 ἀρχὴν μὲν ἐκ τῆς Ἑλλήνων σοφίας λαβόντα, ἐκ δογμάτων φιλοσοφουμένων καὶ μυστηρίων ἐπικεχειρημένων καὶ ἀστρολόγων ῥεμβομένων· δοκεῖ οὖν πρότερον ἐκθεμένους τὰ δό‐ ξαντα τοῖς τῶν Ἑλλήνων φιλοσόφοις ἐπιδεῖξαι τοῖς ἐντυγχάνουσιν ὄντα

1

pro1

9

τούτων παλαιότερα καὶ πρὸς τὸ θεῖον σεμνότερα, ἔπειτα συμβαλεῖν ἑκάστην αἵρεσιν ἑκάστῳ 〈*〉 ὡς τούτοις τοῖς ἐπιχειρήμασιν ἐπιβαλό‐ μενος ὁ πρωτοστατήσας τῆς αἱρέσεως ἐπλεονέκτησε [λαβόμενος] τὰς ἀρχὰς καὶ ἐκ τούτων ἐπὶ τὰ χείρονα ὁρμηθεὶς 〈τὸ〉 δόγμα συνεστήσατο.

1

pro1

10

Ἔστι μὲν οὖν πόνου μεστὸν τὸ ἐπιχειρούμενον καὶ πολλῆς δεόμενον ἱστορίας, ἀλλ’ οὐκ ἐνδεήσομεν· ὕστερον γὰρ εὐφρανεῖ, ὡς ἀθλητὴν μετὰ πολὺν πόνον στεφάνου τυχόντα ἢ ἔμπορον μετὰ μέγαν θαλάσσης σάλον κερδάναντα ἢ γεωργὸν μετὰ ἱδρῶτα προσώπου καρπῶν ἀπολαύσαντα ἢ
5προφήτην μετὰ ὀνειδισμοὺς καὶ ὕβρεις ὁρῶντα τὰ λαληθέντα ἀποβαίνον‐

1

pro1

11

τα. ἀρξάμενοι τοίνυν ἐροῦμεν, τίνες οἱ παρ’ Ἕλλησι πρῶτοι φιλοσοφίαν φυσικὴν ἐπιδείξαντες—τούτων γὰρ μάλιστα γεγένηνται κλεψίλογοι οἱ τῶν αἱρέσεων πρωτοστατήσαντες, ὡς μετέπειτα ἐν τῇ πρὸς ἀλλήλους συμβολῇ ἐπιδείξομεν—, ἑκάστῳ τε τῶν προαρξαμένων τὰ ἴδια ἀποδιδόν‐
5τες γυμνοὺς καὶ ἀσχήμονας τοὺς αἱρεσιάρχας παραστήσομεν.56

1

.

1

.

1

Λέγεται Θαλῆν τὸν Μιλήσιον, ἕνα τῶν ἑπτὰ σοφῶν, πρῶτον ἐπικεχει‐ ρηκέναι φιλοσοφίαν φυσικήν. οὗτος ἔφη ἀρχὴν τοῦ παντὸς εἶναι καὶ

1

.

1

.

2

τέλος τὸ ὕδωρ· ἐκ γὰρ αὐτοῦ τὰ πάντα συνίστασθαι πηγνυμένου καὶ πάλιν διανιεμένου, ἐπιφέρεσθαί τε αὐτῷ τὰ πάντα. ἀφ’ οὗ καὶ σεισμοὺς

1

.

1

.

3

καὶ πνευμάτων 〈συ〉στροφὰς καὶ ἄστρων κινήσεις 〈γίνεσθαι〉. καὶ τὰ πάντα φέρεσθαί τε καὶ ῥεῖν, τῇ τοῦ πρώτου ἀρχηγοῦ τῆς γενέσεως αὐτῶν φύσει συμφερόμενα. θεὸν δὲ τοῦτ’ εἶναι, τὸ μήτε ἀρχὴν μήτε τελευτὴν ἔχον.

1

.

1

.

4

οὗτος περὶ τὸν τῶν ἄστρων λόγον καὶ τὴν ζήτησιν ἀσχοληθεὶς Ἕλλησι ταύτης τῆς μαθήσεως αἴτιος πρῶτος γίνεται. ὃς ἀποβλέπων πρὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὰ ἄνω ἐπιμελῶς κατανοεῖν λέγων, εἰς φρέαρ ἐνέπεσεν· ὃν ἐγγελῶσά τις θεραπαινὶς Θρᾷττα τοὔνομα ἔφη· τὰ ἐν οὐρανῷ προθυμού‐
5μενος εἰδέναι, τὰ ἐν ποσὶν οὐκ εἶδεν. ἐγένετο δὲ κατὰ Κροῖσον.

1

.

2

.

1

Ἔστι δὲ καὶ ἑτέρα φιλοσοφία οὐ μακρὰν τῶν αὐτῶν χρόνων, ἧς ἦρξε Πυθαγόρας, ὃν Σάμιόν τινες λέγουσιν. ἣν Ἰταλικὴν προσηγόρευσαν διὰ τὸ τὸν Πυθαγόραν φεύγοντα Πολυκράτην τὸν Σαμίων τύραννον
οἰκῆσαι πόλιν τῆς Ἰταλίας κἀκεῖ τὸν βίον πληρῶσαι. οὗ τὴν αἵρεσιν οἱ57

1

.

2

.

2

διαδεξάμενοι οὐ πολὺ διήνεγκαν τοῦ αὐτοῦ φρονήματος. καὶ αὐτὸς δὲ περὶ φυσικῶν ζητήσας ἔμιξεν ἀστρονομίαν καὶ γεωμετρίαν καὶ μουσικὴν 〈καὶ ἀριθμητικήν〉· καὶ οὕτως μονάδα μὲν εἶναι ἀπεφήνατο τὸν θεόν, ἀριθμοῦ δὲ φύσιν περιέργως καταμαθὼν μελῳδεῖν ἔφη τὸν κόσμον καὶ
5〈καθ’〉 ἁρμονίαν συγκεῖσθαι, καὶ τῶν ἑπτὰ ἄστρων πρῶτος τὴν κίνησιν

1

.

2

.

3

εἰς ῥυθμὸν καὶ μέλος 〈ἀν〉ήγαγεν. θαυμάσας δὲ τὴν διοίκησιν τῶν ὅλων ἠξίωσε τὰ πρῶτα σιγᾶν τοὺς μαθητάς, οἱονεὶ μύστας τοῦ παντὸς εἰς τὸν κόσμον ἥκοντας· εἶτα ἐπειδὰν αὐτοῖς ἱκανῶς παιδείας τῆς τῶν λόγων δόξῃ μετεῖναι καὶ δυνατῶς περὶ ἄστρων καὶ φύσεως φιλοσοφήσωσι,

1

.

2

.

4

καθαροὺς κρίνας τότε κελεύει φθέγγεσθαι. οὗτος τοὺς μαθητὰς διεῖλε καὶ τοὺς μὲν ἐσωτερικούς, τοὺς δὲ ἐξωτερικοὺς ἐκάλεσεν· τοῖς μὲν γὰρ

1

.

2

.

5

τὰ τελεώτερα μαθήματα ἐπίστευε, τοῖς δὲ τὰ μετριώτερα. ἐφήψατο δὲ καὶ μαγικῆς, ὥς φασι, καὶ φυσιογνωμονικὴν αὐτὸς ἐξεῦρεν. Ἀριθμοὺς 〈δέ〉 τινας καὶ μέτρα ὑποθέμενος λέγει τὴν ἀρχὴν τῆς ἀριθ‐ μητικῆς 〈τὴν〉 φιλοσοφίαν κατὰ σύνθεσιν περιέχειν τόνδε τὸν τρόπον.

1

.

2

.

6

ἀριθμὸς γέγονε πρῶτος ἀρχή—ὅπερ ἐστὶν ἕν, ἀόριστον, ἀκατάληπτον—, ἔχων ἐν ἑαυτῷ πάντας τοὺς ἐπ’ ἄπειρον δυναμένους ἐλθεῖν ἀριθμοὺς
κατὰ τὸ πλῆθος. τῶν δὲ ἀριθμῶν ἀρχὴ γέγονε καθ’ ὑπόστασιν ἡ πρώτη μονάς, ἥτις ἐστὶ μονὰς ἄρσην, γεννῶσα πατρικῶς πάντας τοὺς ἄλλους58
5ἀριθμούς. δεύτερον ἡ δυάς, θῆλυς ἀριθμός, ὁ δὲ αὐτὸς καὶ ἄρτιος ὑπὸ

1

.

2

.

7

τῶν ἀριθμητικῶν καλεῖται. τρίτον ἡ τριάς, ἀριθμὸς ἄρσην· οὗτος καὶ περισσὸς ὑπὸ τῶν ἀριθμ〈ητικ〉ῶν νενομοθέτηται καλεῖσθαι. ἐπὶ πᾶσι δὲ τούτοις ἡ τετράς, θῆλυς ἀριθμός, ὁ δὲ αὐτὸς καὶ ἄρτιος καλεῖται, ὅτι

1

.

2

.

8

θῆλύς ἐστιν. γεγόνασιν οὖν οἱ πάντες ἀριθμοὶ ληφθέντες ἀπὸ γένους τέσ‐ σαρες—ἀριθμὸς δ’ ἦν τὸ γένος ἀόριστος—, ἀφ’ ὧν ὁ τέλειος αὐτοῖς συνέστηκεν ἀριθμός, ἡ δεκάς· τὸ γὰρ ἕν, δύο, τρία, τέσσαρα γίνεται δέκα, ἐὰν ἑκάστῳ τῶν ἀριθμῶν φυλάσσηται κατ’ οὐσίαν τὸ οἰκεῖον

1

.

2

.

9

ὄνομα. ταύτην ὁ Πυθαγόρας ἔφη ἱερὰν τετρακτύν,
πηγὴν ἀενάου φύσεως [ὡς] ῥιζώματ’ ἔχουσαν ἐν ἑαυτῇ, καὶ ἐκ τούτου τοῦ ἀριθμοῦ πάντας ἔχειν τοὺς ἀριθμοὺς τὴν ἀρχήν· ὁ γὰρ ἕνδεκα καὶ ὁ δώδεκα καὶ οἱ λοιποὶ τὴν ἀρχὴν τοῦ εἶναι ἐκ
5τοῦ δέκα μετέχουσιν. ταύτης τῆς δεκάδος, τοῦ τελείου ἀριθμοῦ, τὰ τέσ‐

1

.

2

.

10

σαρα καλεῖται μέρη· ἀριθμός, μονάς, δύναμις, κύβος. ὧν καὶ ἐπιπλοκαὶ καὶ μίξεις πρὸς γένεσιν αὐξήσεως γίνονται, κατὰ φύσιν τὸν γόνιμον ἀριθ‐ μὸν ἀποτελοῦσαι· ὅταν γὰρ δύναμις αὐτὴ ἐφ’ ἑαυτὴν κυβισθῇ, γέγονε δυναμοδύναμις· ὅταν δὲ δύναμις ἐπὶ κύβον, [γέγονε δυναμόκυβος· ὅταν
5δὲ κύβος ἐπὶ κύβον,〉 γέγονε κυβόκυβος· ὡς γίνεσθαι τοὺς πάντας ἀριθ‐ μούς, ἐξ ὧν ἡ τῶν γινομένων γένεσις γίνεται, ἑπτά· ἀριθμόν, μονάδα,
δύναμιν, κύβον, δυναμοδύναμιν, δυναμόκυβον, κυβόκυβον.59

1

.

2

.

11

Οὗτος καὶ ψυχὴν ἀθάνατον εἶπε καὶ μετενσωμάτωσιν· διὸ ἔλεγεν ἑαυτὸν πρὸ μὲν τῶν Τρωϊκῶν 〈Αἰ〉θαλίδην γεγονέναι, ἐν δὲ τοῖς Τρωϊ‐ κοῖς Ε〈ὔ〉φορβον, μετὰ δὲ ταῦτα Ἑρμότιμον Σάμιον, μεθ’ ὃν Πύρρον

1

.

2

.

12

Δήλιον, πέμπτον Πυθαγόραν. Διόδωρος δὲ ὁ Ἐρετριεὺς καὶ Ἀριστόξενος ὁ μουσικός φασι πρὸς Ζαράταν τὸν Χαλδαῖον ἐληλυθέναι Πυθαγόραν. τὸν δὲ ἐκθέσθαι αὐτῷ δύο εἶναι ἀπ’ ἀρχῆς τοῖς οὖσιν αἴτια, πατέρα καὶ μητέρα· καὶ πατέρα μὲν φῶς, μητέρα δὲ σκότος· τοῦ δὲ φωτὸς μέρη
5θερμόν, ξηρόν, κοῦφον, ταχύ· τοῦ δὲ σκότους ψυχρόν, ὑγρόν, βαρύ, βραδύ· ἐκ δὲ τούτων πάντα τὸν κόσμον συνεστάναι, ἐκ θηλείας καὶ

1

.

2

.

13

ἄρρενος. εἶναι δὲ τὸν κόσμον κατὰ φύσιν μουσικὴν ἁρμονίαν· διὸ καὶ τὸν ἥλιον ποιεῖσθαι τὴν περίοδον ἐναρμόνιον. περὶ δὲ τῶν ἐκ γῆς καὶ κόσμου γινομένων τάδε φασὶ λέγειν τὸν Ζαράταν· δύο δαίμονας εἶναι, τὸν μὲν οὐράνιον, τὸν δὲ χθόνιον· καὶ τὸν μὲν χθόνιον ἀνιέναι τὴν
5γένεσιν ἐκ τῆς γῆς—εἶναι γὰρ ὕδωρ—, τὸν δὲ οὐράνιον 〈ἐκ τοῦ κόσμου —εἶναι γὰρ〉 πῦρ μετέχον τοῦ ἀέρος—· θερμὸν καὶ ψυχρόν. διὸ καὶ τού‐ των οὐδὲν ἀναιρεῖν οὐδὲ μιαίνειν φησὶ τὴν ψυχήν· ἔστι γὰρ ταῦτα οὐσία τῶν πάντων.

1

.

2

.

14

Κυάμους δὲ λέγεται παραγγέλλειν μὴ ἐσθίειν αἰτίᾳ τοῦ τὸν Ζαράταν εἰρηκέναι κατὰ τὴν ἀρχὴν καὶ σύγκρισιν τῶν πάντων, συνισταμένης τῆς
γῆς ἔτι καὶ συνσεσημμένης, γενέσθαι 〈ἅμα τὸν ἄνθρωπον καὶ〉 τὸν κύα‐ μον. τούτου δὲ τεκμήριόν φησιν, εἴ τις καταμασησάμενος λεῖον τὸν κύα‐60
5μον καταθείη πρὸς ἥλιον χρόνον τινά—τοῦτο〈ν〉 γὰρ εὐθέως ἀντιλήψε‐

1

.

2

.

15

σθαι—, προσφέρειν ἀνθρωπίνου γόνου ὀσμήν. σαφέστερον δὲ εἶναι καὶ ἕτερον παράδειγμα λέγει· εἰ ἀνθοῦντος τοῦ κυάμου λαβόντες τὸν κύαμον καὶ τὸ ἄνθος αὐτοῦ καὶ καταθέντες εἰς χύτραν ταύτην τε καταχρίσαντες εἰς γῆν κατορύξαιμεν καὶ μετ’ ὀλίγας ἡμέρας ἀνακαλύψαιμεν, ἴδοιμεν
5〈ἂν〉 αὐτὸ εἶδος ἔχον τὸ μὲν πρῶτον ὡς αἰσχύνην γυναικός, μετὰ δὲ ταῦτα κατανοούμενον παιδίου κεφαλὴν συμπεφυκυῖαν.

1

.

2

.

16

Οὗτος ἐν Κρότωνι τῆς Ἰταλίας ἅμα τοῖς μαθηταῖς ἐμπυρισθεὶς διε‐ φθάρη. ἔθος δὲ τοῦτο ἦν παρ’ αὐτῷ, ἐπειδὰν προσίῃ τις μαθητευθησόμε‐ νος, πιπράσκειν τὰ ὑπάρχοντα καὶ τὸ ἀργύριον κατατιθέναι ἐσφραγισ‐ μένον παρὰ τῷ Πυθαγόρᾳ. καὶ ὑπέμενε σιωπῶν ὁτὲ μὲν ἔτη τρία, ὁτὲ δὲ
5πέντε καὶ μανθάνων· αὖθις δὲ λυθεὶς ἐμίσγετο τοῖς ἑτέροις καὶ παρέμενε μαθητὴς καὶ συνειστιᾶτο ἅμα· εἰ δ’ οὔ, ἀπελάμβανε τὸ ἴδιον καὶ ἀπεβάλ‐

1

.

2

.

17

λετο. οἱ μὲν οὖν ἐσωτερικοὶ ἐκαλοῦντο Πυθαγόρειοι, οἱ δὲ ἕτεροι Πυθα‐ γορισταί. τῶν δὲ μαθητῶν αὐτοῦ οἱ διαφυγόντες τὸν ἐμπρησμὸν Λῦσις ἦν καὶ Ἄρχιππος καὶ ὁ τοῦ Πυθαγόρου οἰκέτης Ζάμολξις, ὃς καὶ τοὺς παρὰ Κελτοῖς Δρυΐδας λέγεται διδάξαι φιλοσοφεῖν τὴν Πυθαγόρειον φιλοσο‐

1

.

2

.

18

φίαν. τοὺς δὲ ἀριθμοὺς καὶ τὰ μέτρα παρ’ Αἰγυπτίων φασὶ τὸν Πυθαγόραν
μαθεῖν· ὃς καταπλαγεὶς τῇ τῶν ἱερέων ἀξιοπίστῳ καὶ φαντασιώδει καὶ δυσχερῶς ἐξαγορευομένῃ σοφίᾳ, μιμησάμενος ὁμοίως καὶ αὐτὸς σιγᾶν προσέταττεν καὶ ἐν ἀδύτοις καταγ〈εί〉οις ἠρεμεῖν ἐποίει 〈τὸν〉 μανθά‐61
5νοντα.

1

.

3

.

1

Ἐμπεδοκλῆς δὲ μετὰ τούτους γενόμενος καὶ 〈αὐτὸσ〉 περὶ δαιμόνων φύσεως εἶπε πολλά, 〈καὶ〉 ὡς ἀναστρέφονται διοικοῦντες τὰ κατὰ τὴν γῆν, ὄντες πλεῖστοι. οὗτος τὴν τοῦ παντὸς ἀρχὴν νεῖκος καὶ φιλίαν ἔφη, καὶ τὸ τῆς μονάδος νοερὸν πῦρ τὸν θεόν, καὶ συνεστάναι ἐκ πυρὸς τὰ
5πάντα καὶ εἰς πῦρ ἀναλυθήσεσθαι· ᾧ σχεδὸν καὶ οἱ Στωϊκοὶ συντίθενται

1

.

3

.

2

δόγματι, ἐκπύρωσιν προσδοκῶντες. μάλιστα δὲ πάντων συγκατατίθεται τῇ μετενσωματώσει, οὕτως εἰπών·
ἤτοι μὲν γὰρ ἐγὼ γενόμην κοῦρός τε κόρη τε
θάμνος τ’ οἰωνός τε καὶ ἐξ ἁλὸς ἔμπορος ἰχθύς.

1

.

3

.

3

οὗτος πάσας εἰς πάντα τὰ ζῷα μεταλλάττειν εἶπε τὰς ψυχάς. καὶ γὰρ ὁ τούτων διδάσκαλος Πυθαγόρας ἔφη ἑαυτὸν Ε〈ὔ〉φορβον γεγονέναι τὸν ἐπὶ Ἴλιον στρατεύσαντα, φάσκων ἐπιγινώσκειν τὴν ἀσπίδα. ταῦτα μὲν
οὖν ὁ Ἐμπεδοκλῆς.62

1

.

4

.

1

Ἡράκλειτος δὲ φυσικὸς φιλόσοφος ὁ Ἐφέσιος τὰ πάντα ἔκλαιεν, ἄγνοιαν τοῦ παντὸς βίου καταγινώσκων καὶ πάντων ἀνθρώπων, ἐλεῶν τε τὸν τῶν θνητῶν βίον· αὑτὸν μὲν γὰρ ἔφασκεν τὰ πάντα εἰδέναι, τοὺς

1

.

4

.

2

δὲ ἄλλους ἀνθρώπους οὐδέν. καὶ αὐτὸς δὲ σχεδὸν σύμφωνα τῷ Ἐμπε‐ δοκλεῖ ἐφθέγξατο, στάσιν καὶ φιλίαν φήσας 〈τὴν〉 τῶν ἁπάντων ἀρχὴν εἶναι, καὶ πῦρ νοερὸν τὸν θεόν, συμφέρεσθαί τε τὰ πάντα ἀλλήλοις καὶ

1

.

4

.

3

οὐχ ἑστάναι. καὶ ὥσπερ ὁ Ἐμπεδοκλῆς πάντα τὸν καθ’ ἡμᾶς τόπον ἔφη κακῶν μεστὸν εἶναι καὶ μέχρι μὲν σελήνης τὰ κακὰ φθάνειν ἐκ τοῦ περὶ γῆν τόπου ταθέντα, περαιτέρω δὲ μὴ χωρεῖν, ἅτε καθαρωτέρου τοῦ ὑπὲρ τὴν σελήνην παντὸς ὄντος τόπου, οὕτω καὶ τῷ Ἡρακλείτῳ ἔδοξεν.

1

.

5

.

1

Μετὰ τούτους ἐγένοντο καὶ ἕτεροι φυσικοί, ὧν οὐκ ἀναγκαῖον ἡγησά‐ μεθα τὰς δόξας εἰπεῖν, μηδὲν τῶν προειρημένων ἀπεμφαινούσας. ἀλλ’ ἐπεὶ καθόλου οὐ μικρὰ γεγένηται ἡ σχολὴ πολλοί τε οἱ μετέπειτα φυσικοὶ ἐξ αὐτῆς γεγένηνται, ἄλλοι ἄλλως περὶ φύσεως τοῦ παντὸς διηγούμενοι,
5[καὶ] δοκεῖ ἡμῖν τὴν ἀπὸ Πυθαγόρου ἐκθεμένους φιλοσοφίαν κατὰ διαδοχὴν ἀναδραμεῖν ἐπὶ τὰ δόξαντα τοῖς μετὰ Θαλῆν, καὶ ταῦτα ἐξειπόντας ἐλθεῖν ἐπί τε τὴν ἠθικὴν καὶ 〈τὴν〉 λογικὴν φιλοσοφίαν,
ὧν ἦρξαν Σωκράτης μὲν ἠθικῆς, Ἀριστοτέλης δὲ διαλεκτικῆς.63

1

.

6

.

1

Θαλοῦ τοίνυν Ἀναξίμανδρος γίνεται ἀκροατής· Ἀναξίμανδρος Πρα‐ ξιάδου Μιλήσιος. οὗτος ἀρχὴν ἔφη τῶν ὄντων φύσιν τινὰ τοῦ ἀπείρου, ἐξ ἧς γίνεσθαι τοὺς οὐρανοὺς καὶ τοὺς ἐν αὐτοῖς κόσμους. ταύτην δὲ ἀίδιον εἶναι καὶ ἀγήρω, ἣν καὶ πάντας περιέχειν τοὺς κόσμους. λέγει δὲ
5〈καὶ〉 χρόνον, ὡς ὡρισμένης καὶ τῆς γενέσεως τοῖς οὖσι καὶ τῆς φθορᾶς.

1

.

6

.

2

οὗτος μὲν οὖν ἀρχὴν καὶ στοιχεῖον εἴρηκεν τῶν ὄντων τὸ ἄπειρον, πρῶτος τοὔνομα καλέσας τῆς ἀρχῆς. πρὸς δὲ τούτῳ κίνησιν ἀίδιον εἶναι, ἐν ᾗ

1

.

6

.

3

συμβαίνει〈ν〉 γίνεσθαι τοὺς οὐρανούς. τὴν δὲ γῆν εἶναι μετέωρον, ὑπὸ μηδενὸς κρατουμένην, μένουσαν 〈δὲ〉 διὰ τὴν ὁμοίαν πάντων ἀπόστασιν. τὸ δὲ σχῆμα αὐτῆς γυρόν, στρογγύλον, κίονι λίθῳ παραπλήσιον· τῶν δὲ ἐπιπέδων ᾧ μὲν ἐπιβεβήκαμεν, ὃ δὲ ἀντίθετον ὑπάρχει.

1

.

6

.

4

Τὰ δὲ ἄστρα γίνεσθαι κύκλον πυρός, ἀποκριθέντα 〈ἐκ〉 τοῦ κατὰ τὸν κόσμον πυρός, περιληφθέντα δ’ ὑπὸ ἀέρος. ἐκπνοὰς δ’ ὑπάρξαι, πόρους
τινὰς αὐλώδεις, καθ’ οὓς φαίνεσθαι τὰ ἄστρα· διὸ καὶ ἐπιφρασσομένων64

1

.

6

.

5

τῶν ἐκπνοῶν τὰς ἐκλείψεις γίνεσθαι. τὴν δὲ σελήνην ποτὲ μὲν πληρου‐ μένην φαίνεσθαι, ποτὲ δὲ μειουμένην κατὰ τὴν τῶν πόρων ἐπίφραξιν ἢ ἄνοιξιν. εἶναι δὲ τὸν κύκλον τοῦ ἡλίου ἑπτακαιεικοσαπλασίονα 〈τῆς γῆσ〉, 〈*〉 τῆς σελήνης, καὶ ἀνωτάτω μὲν εἶναι τὸν ἥλιον, 〈*〉 κατωτάτω
5δὲ τοὺς τῶν ἀπλανῶν 〈καὶ πλανήτων〉 ἀστέρων κύκλους.

1

.

6

.

6

Τὰ δὲ ζῷα γίνεσθαι 〈ἐξ ὑγροῦ〉, ἐξατμιζομένου ὑπὸ τοῦ ἡλίου. τὸν δὲ ἄνθρωπον ἑτέρῳ ζῴῳ γεγονέναι—τουτέστιν ἰχθύι—παραπλήσιον

1

.

6

.

7

κατ’ ἀρχάς. ἀνέμους δὲ γίνεσθαι τῶν λεπτοτάτων ἀτμῶν 〈ἐκ〉 τοῦ ἀέρος ἀποκρινομένων καὶ ὅταν ἀθροισθῶσι κινουμένων· ὑετοὺς δὲ ἐκ 〈τῆς ἀτμίδοσ〉 τῆς ἐκ γῆς ὑφ’ ἥλιον ἀναδιδομένης· ἀστραπὰς δέ, ὅταν ἄνεμος ἐκπίπτων διιστᾷ τὰς νεφέλας. οὗτος ἐγένετο κατὰ ἔτος τρίτον τῆς τεσσα‐
5ρακοστῆς δευτέρας ὀλυμπιάδος.65

1

.

7

.

1

Ἀναξιμένης δέ, καὶ αὐτὸς ὢν Μιλήσιος, υἱὸς δὲ Εὐρυστράτου, ἀέρα ἄπειρον ἔφη τὴν ἀρχὴν εἶναι, ἐξ οὗ [τὰ γινόμενα 〈καὶ〉 τὰ γεγονότα καὶ τὰ ἐσόμενα καὶ] θεοὺς καὶ θεῖα γίνεσθαι, τὰ δὲ λοιπὰ ἐκ τῶν τούτου

1

.

7

.

2

ἀπογόνων. τὸ δὲ εἶδος τοῦ ἀέρος τοιοῦτον· ὅταν μὲν ὁμαλώτατος ᾖ, ὄψει ἄδηλον, δηλοῦσθαι δὲ τῷ ψυχρῷ καὶ τῷ θερμῷ καὶ τῷ νοτερῷ καὶ τῷ κινουμένῳ. κινεῖσθαι δὲ ἀεί· οὐ γὰρ 〈ἂν〉 μεταβάλλειν ὅσα μετα‐

1

.

7

.

3

βάλλει, εἰ μὴ κινοῖτο. πυκνούμενον δὲ καὶ ἀραιούμενον διάφορον φαί‐ νεσθαι· ὅταν γὰρ εἰς τὸ ἀραιότερον διαχυθῇ, πῦρ γίνεσθαι· 〈ἄνεμον〉 δὲ πάλιν εἶναι ἀέρα μέσως πυκνούμενον· ἐξ ἀέρος 〈δὲ〉 νέφος ἀποτελε〈ῖ〉σθαι κατὰ τὴν πίλησιν· ἔτι δὲ μᾶλλον ὕδωρ, ἐπὶ πλεῖον 〈δὲ〉 πυκνωθέντα γῆν
5καὶ εἰς τὸ μάλιστα [πυκνότατον] λίθους. ὥστε τὰ κυριώτατα τῆς γενέ‐ σεως ἐναντία εἶναι, θερμόν τε καὶ ψυχρόν.

1

.

7

.

4

Τὴν δὲ γῆν πλατεῖαν εἶναι, ἐπ’ ἀέρος ὀχουμένην· ὁμοίως δὲ καὶ ἥλιον καὶ σελήνην καὶ τὰ ἄλλα ἄστρα πάντα [γὰρ] πύρινα ὄντα ἐποχεῖσθαι

1

.

7

.

5

τῷ ἀέρι διὰ πλάτος. γεγονέναι δὲ τὰ ἄστρα ἐκ γῆς διὰ τὸ τὴν ἰκμάδα ἐκ ταύτης ἀνίστασθαι· ἧς ἀραιουμένης τὸ πῦρ γίνεσθαι, ἐκ δὲ τοῦ πυρὸς μετεωριζομένου τοὺς ἀστέρας συνίστασθαι. εἶναι δὲ καὶ γεώδεις φύσεις

1

.

7

.

6

ἐν τῷ τόπῳ τῶν ἀστέρων συμ〈περι〉φερομένας ἐκείνοις. οὐ κινεῖσθαι δὲ ὑπὸ γῆν τὰ ἄστρα λέγει, καθὼς ἕτεροι ὑπειλήφασιν, ἀλλὰ περὶ γῆν, ὡσπερεὶ περὶ τὴν ἡμετέραν κεφαλὴν στρέφεται τὸ πιλίον. κρύπτεσθαι δὲ τὸν ἥλιον οὐχ ὑπὸ γῆν φερόμενον, ἀλλ’ ὑπὸ τῶν τῆς γῆς ὑψηλοτέρων66
5μερῶν σκεπόμενον, καὶ διὰ τὴν πλείονα ἡμῶν αὐτοῦ γενομένην ἀπό‐ στασιν. τὰ δὲ ἄστρα μὴ θερμαίνειν διὰ τὸ μῆκος τῆς ἀποστάσεως.

1

.

7

.

7

Ἀνέμους δὲ γεννᾶσθαι, ὅταν ἐκ 〈μέρουσ〉 πεπυκνωμένος ὁ ἀὴρ ἀρθεὶς φέρηται· συνελθόντα δὲ καὶ ἐπὶ πλεῖον παχυ〈ν〉θέντα νέφη γεννᾶσθαι, καὶ οὕτως εἰς ὕδωρ μεταβάλλειν. χάλαζαν δὲ γίνεσθαι, ὅταν ἀπὸ τῶν νεφῶν τὸ ὕδωρ καταφερόμενον παγῇ· χιόνα δέ, ὅταν αὐτὰ ταῦτα ἐνυγρό‐

1

.

7

.

8

τερα ὄντα πῆξιν λάβῃ· ἀστραπὴν δ’, ὅταν τὰ νέφη διϊστῆται βίᾳ πνευ‐ μάτων· τούτων γὰρ διϊσταμένων λαμπρὰν καὶ πυρώδη γίνεσθαι τὴν αὐγήν. ἶριν δὲ γεννᾶσθαι τῶν ἡλιακῶν αὐγῶν εἰς ἀέρα συνεστῶτα πιπτου‐ σῶν· σεισμὸν δὲ τῆς γῆς ἐπὶ πλεῖον ἀλλοιουμένης ὑπὸ θερμασίας καὶ
5ψύξεως. ταῦτα μὲν οὖν Ἀναξιμένης. οὗτος ἤκμασεν περὶ ἔτος πρῶτον τῆς πεντηκοστῆς ὀγδόης ὀλυμπιάδος.

1

.

8

.

1

Μετὰ τοῦτον γίνεται Ἀναξαγόρας Ἡγησιβούλου ὁ Κλαζομένιος. οὗτος ἔφη τὴν τοῦ παντὸς ἀρχὴν νοῦν καὶ ὕλην· τὸν μὲν νοῦν ποιοῦντα, τὴν δὲ ὕλην γινομένην· ὄντων γὰρ πάντων ὁμοῦ, νοῦς ἐπελθὼν διεκόσ‐
μησεν. τὰς δὲ ὑλικὰς ἀρχὰς ἀπείρους ὑπάρχειν καὶ τὰς σμικροτάτας67

1

.

8

.

2

αὐτῶν ἄπειρα λέγει. κινήσεως δὲ μετέχειν τὰ πάντα ὑπὸ τοῦ νοῦ κινού‐ μενα συνελθεῖν τε τὰ ὅμοια. καὶ τὰ μὲν κατὰ τὸν οὐρανὸν κεκοσμῆσθαι ὑπὸ τῆς ἐγκυκλίου κινήσεως· τὸ μὲν οὖν πυκνὸν καὶ 〈τὸ〉 ὑγρὸν καὶ τὸ σκοτεινὸν καὶ 〈τὸ〉 ψυχρὸν καὶ πάντα τὰ βαρέα συνελθεῖν ἐπὶ τὸ μέσον,
5ἐξ ὧν παγέντων τὴν γῆν ὑποστῆναι· τὰ δ’ ἀντικείμενα τούτοις, 〈τὸ ἀραιὸν καὶ〉 τὸ θερμὸν καὶ τὸ λαμπρὸν καὶ τὸ ξηρὸν καὶ τὸ κοῦφον, εἰς τὸ πρόσω τοῦ αἰθέρος ὁρμῆσαι.

1

.

8

.

3

Τὴν δὲ γῆν τῷ σχήματι πλατεῖαν εἶναι καὶ μένειν μετέωρον διὰ τὸ μέγεθος καὶ διὰ τὸ μηδὲν εἶναι κενὸν καὶ διὰ τὸ τὸν ἀέρα ἰσχυρότατον

1

.

8

.

4

ὄντα φέρειν ἐποχουμένην τὴν γῆν. τῶν δὲ ἐπὶ γῆς ὑγρῶν τὴν μὲν θάλασσαν ὑπάρξαι 〈τῆς γενέσεως ἐκ〉 τε τῶν ἐν αὐτῇ ὑδάτων, 〈ὧν〉 ἐξατμισθέν〈των〉 τὰ ὑποστάντα οὕτως γεγονέναι, καὶ ἀπὸ τῶν καταρρευ‐

1

.

8

.

5

σάντων ποταμῶν. τοὺς δὲ ποταμοὺς καὶ ἀπὸ τῶν ὄμβρων λαμβάνειν τὴν ὑπόστασιν καὶ ἐξ ὑδάτων τῶν ἐν τῇ γῇ· εἶναι γὰρ αὐτὴν κοίλην καὶ ἔχειν ὕδωρ ἐν τοῖς κοιλώμασιν. τὸν δὲ Νεῖλον αὔξεσθαι κατὰ τὸ θέρος καταφερομένων εἰς αὐτὸν ὑδάτων ἀπὸ τῶν ἐν τοῖς ἀρκτ〈ικ〉οῖς χιόνων.

1

.

8

.

6

ἥλιον δὲ καὶ σελήνην καὶ πάντα τὰ ἄστρα λίθους εἶναι ἐμπύρους, συμ‐ περιληφθέντας ὑπὸ τῆς 〈τοῦ〉 αἰθέρος περιφορᾶς. εἶναι δ’ ὑποκάτω
τῶν ἄστρων ἡλίῳ καὶ σελήνῃ σώματά τινα συμπεριφερόμενα, ἡμῖν68

1

.

8

.

7

ἀόρατα. τῆς δὲ θερμότητος μὴ αἰσθάνεσθαι τῶν ἄστρων διὰ τὸ μακρὰν εἶναι [καὶ διὰ] τὴν ἀπόστασιν τῆς γῆς· ἔτι δὲ οὐχ ὁμοίως θερμὰ τῷ ἡλίῳ διὰ τὸ χώραν ἔχειν ψυχροτέραν. εἶναι δὲ τὴν σελήνην κατωτέρω

1

.

8

.

8

τοῦ ἡλίου, πλησιώτερον ἡμῶν. ὑπερέχειν δὲ τὸν ἥλιον μεγέθει τὴν Πελοπόννησον. τὸ δὲ φῶς τὴν σελήνην μὴ ἴδιον ἔχειν, ἀλλὰ ἀπὸ τοῦ

1

.

8

.

9

ἡλίου. τὴν δὲ τῶν ἄστρων περιφορὰν ὑπὸ γῆν γίνεσθαι. ἐκλείπειν δὲ τὴν σελήνην γῆς ἀντιφραττούσης, ἐνίοτε δὲ καὶ τῶν ὑποκάτω τῆς σελήνης, τὸν δὲ ἥλιον ταῖς νουμηνίαις σελήνης ἀντιφραττούσης. τροπὰς δὲ ποιεῖσθαι καὶ ἥλιον καὶ σελήνην ἀπωθουμένους ὑπὸ τοῦ ἀέρος.
5σελήνην δὲ πολλάκις τρέπεσθαι διὰ τὸ μὴ δύνασθαι κρατεῖν τοῦ ψυχροῦ.

1

.

8

.

10

οὗτος ἀφώρισε πρῶτος τὰ περὶ τὰς ἐκλείψεις καὶ φωτισμούς. ἔφη δὲ γηίνην εἶναι τὴν σελήνην ἔχειν τε ἐν αὑτῇ πεδία 〈καὶ ὄρη〉 καὶ φάραγγας. τὸν δὲ γαλαξίαν ἀνάκλασιν εἶναι τοῦ φωτὸς τῶν ἄστρων, τῶν μὴ κατα‐ λαμπομένων ὑπὸ τοῦ ἡλίου. τοὺς δὲ μεταβαίνοντας ἀστέρας ὡσεὶ σπινθῆ‐
5ρας ἀφαλλομένους γίνεσθαι ἐκ τῆς κινήσεως τοῦ πόλου.

1

.

8

.

11

Ἀνέμους δὲ γίνεσθαι λεπτυνομένου τοῦ ἀέρος ὑπὸ τοῦ ἡλίου καὶ τῶν ἐκκαιομένων πρὸς τὸν πόλον ὑποχωρούντων καὶ ἀποφερομένων. Βρον‐ τὰς δὲ καὶ ἀστραπὰς ἀπὸ 〈τοῦ〉 θερμοῦ γίνεσθαι, ἐμπίπτοντος εἰς τὰ

1

.

8

.

12

νέφη. σεισμοὺς δὲ γίνεσθαι τοῦ ἄνωθεν ἀέρος εἰς τὸν ὑπὸ γῆν ἐμπίπτον‐ τος· τούτου γὰρ κινουμένου καὶ τὴν ὀχουμένην γῆν ὑπ’ αὐτοῦ σαλεύεσθαι. ζῷα δὲ τὴν μὲν ἀρχὴν ἐν ὑγρῷ γενέσθαι, μετὰ ταῦτα δὲ ἐξ ἀλλήλων· καὶ ἄρρενας μὲν γίνεσθαι, ὅταν ἀπὸ τῶν δεξιῶν μερῶν ἀποκριθὲν τὸ σπέρμα
5τοῖς δεξιοῖς μέρεσι τῆς μήτρας κολληθῇ, τὰ δὲ θήλεα κατὰ τοὐναντίον.69

1

.

8

.

13

οὗτος ἤκμασεν ἔτους πρώτου τῆς ὀγδοηκοστῆς ὀγδόης ὀλυμπιάδος, καθ’ ὃν καιρὸν καὶ Πλάτωνα λέγουσι γεγενῆσθαι. τοῦτον λέγουσι καὶ προ‐ γνωστικὸν γεγονέναι.

1

.

9

.

1

Ἀρχέλαος τὸ μὲν γένος Ἀθηναῖος, υἱὸς δὲ Ἀπολλοδώρου. οὗτος ἔφη τὴν μίξιν τῆς ὕλης ὁμοίως Ἀναξαγόρᾳ, τάς τε ἀρχὰς ὡσαύτως, αὐτὸς δὲ

1

.

9

.

2

τοῦ νοῦ ἐνυπάρχειν τι εὐθέως 〈τῷ〉 μίγμα〈τι〉. εἶναι 〈δὲ〉 ἀρχὴν τῆς κινήσεως 〈τὸ〉 ἀποκρίνεσθαι ἀπ’ ἀλλήλων τὸ θερμὸν καὶ τὸ ψυχρόν, καὶ τὸ μὲν θερμὸν κινεῖσθαι, τὸ δὲ ψυχρὸν ἠρεμεῖν. τηκόμενον δὲ τὸ ὕδωρ εἰς μέσον ῥεῖν, ἐν ᾧ [καὶ] κατακαιόμενον ἀέρα γίνεσθαι καὶ γῆν·

1

.

9

.

3

ὧν τὸ μὲν ἄνω φέρεσθαι, τὸ δὲ ὑφίστασθαι κάτω. τὴν μὲν οὖν γῆν ἠρεμεῖν καὶ 〈ψυχρὰν〉 γενέσθαι διὰ ταῦτα· κεῖσθαι δὲ ἐν μέσῳ, οὐδὲν μέρος οὖσαν, ὡς εἰπεῖν, τοῦ παντός· 〈τὸν δὲ ἀέρα〉 〈*〉 ἐκδεδομένον ἐκ τῆς πυρώσεως. ἀφ’ οὗ πρῶτον ἀποκαιομένου τὴν τῶν ἀστέρων εἶναι
5φύσιν, ὧν μέγιστον μὲν ἥλιον, δεύτερον δὲ σελήνην, τῶν δὲ ἄλλων τὰ μὲν ἐλάττω, τὰ δὲ μείζω.

1

.

9

.

4

Ἐπικλιθῆναι δὲ τὸν οὐρανόν φησι καὶ οὕτως τὸν ἥλιον ἐπὶ τῆς γῆς ποιῆσαι φῶς, καὶ τόν τε ἀέρα ποιῆσαι διαφανῆ καὶ τὴν γῆν ξηράν. λίμνην γὰρ εἶναι τὸ πρῶτον, ἅτε κύκλῳ μὲν οὖσαν ὑψηλήν, μέσον δὲ
κοίλην· σημεῖον δὲ φέρει τῆς κοιλότητος, ὅτι ὁ ἥλιος οὐχ ἅμα ἀνατέλλει70

1

.

9

.

5

τε καὶ δύεται πᾶσιν, ὅπερ ἔδει συμβαίνειν εἴπερ ἦν ὁμαλή. περὶ δὲ ζῴων φησὶν ὅτι θερμαινομένης τῆς γῆς τὸ πρῶτον ἐν τῷ κάτω μέρει, ὅπου τὸ θερμὸν καὶ τὸ ψυχρὸν ἐμίσγετο, ἀνεφαίνετο τά τε ἄλλα ζῷα πολλὰ καὶ 〈οἱ〉 ἄνθρωποι, ἅπαντα τὴν αὐτὴν δίαιταν ἔχοντα, ἐκ τῆς ἰλύος τρεφόμενα—
5ἦν δὲ ὀλιγοχρόνια—· ὕστερον δὲ αὐτοῖς ἡ ἐξ ἀλλήλων γένεσις συνέστη.

1

.

9

.

6

καὶ διεκρίθησαν ἄνθρωποι ἀπὸ τῶν ἄλλων 〈ζῴων〉 καὶ ἡγεμόνας καὶ νόμους καὶ τέχνας καὶ πόλεις καὶ τὰ ἄλλα συνέστησαν. νοῦν δὲ λέγει πᾶσιν ἐμφύεσθαι ζῴοις ὁμοίως· χρῆσθαι γὰρ ἕκαστον 〈τῷ νῷ, ὥσπερ〉 καὶ τῷ σώματι [ὅσω], τὸ μὲν βραδυτέρως, τὸ δὲ ταχυτέρως.

1

.

10

.

1

Ἡ μὲν οὖν φυσικὴ φιλοσοφία ἀπὸ Θάλητος ἕως Ἀρχελάου διέμεινε· τούτου γίνεται Σωκράτης ἀκροατής. εἰσὶ δὲ καὶ ἕτεροι πλεῖστοι διαφό‐ ρους δόξας προενεγκάμενοι περί τε τοῦ θείου καὶ τῆς τοῦ παντὸς φύσεως· ὧν εἰ πάσας τὰς δόξας ἐβουλόμεθα παραθεῖναι, πολλὴν ἂν

1

.

10

.

2

ὕλην βιβλίων ἔδει κατασκευάζειν. ὧν δὲ ἔδει, μάλιστα ἐπ’ ὀνόματος ὄντων καί, ὡς εἰπεῖν, κορυφαίων γενομένων, πᾶσι τοῖς μετέπειτα φιλοσο‐ φήσασι〈ν〉 ἀφορμὰς δεδωκότων πρὸς τὰ ἐπιχειρούμενα, ὑπομνησθέντες ἐπὶ τὰ ἑξῆς ὁρμήσομεν.

1

.

11

.

1

Καὶ γὰρ καὶ Παρμενίδης ἓν μὲν τὸ πᾶν ὑποτίθεται ἀίδιόν τε καὶ ἀγένητον καὶ σφαιροειδές, οὐδ’ αὐτὸς 〈δὲ〉 ἐκφυγὼν τὴν τῶν πολλῶν
δόξαν πῦρ λέγει καὶ γῆν τὰς τοῦ παντὸς ἀρχάς, τὴν μὲν γῆν ὡς ὕλην, τὸ δὲ πῦρ ὡς αἴτιον καὶ ποιοῦν. τὸν 〈δὲ〉 κόσμον ἔφη φθείρεσθαι, ᾧ δὲ71

1

.

11

.

2

τρόπῳ, οὐκ εἶπεν. ὁ αὐτὸς δὲ εἶπεν ἀίδιον εἶναι τὸ πᾶν καὶ οὐ γενόμενον καὶ σφαιροειδὲς καὶ ὅμοιον, οὐκ ἔχον δὲ τόπον ἐν ἑαυτῷ, καὶ ἀκίνητον καὶ πεπερασμένον.

1

.

12

.

1

Λεύκιππος δὲ Ζήνωνος ἑταῖρος οὐ τὴν αὐτὴν δόξαν διετήρησεν, ἀλλά φησιν ἄπειρα 〈τὰ ὄντα〉 εἶναι καὶ ἀεὶ κινούμενα, καὶ γένεσιν καὶ μετα‐ βολὴν συνεχῶς οὖσαν. στοιχεῖα δὲ λέγει τὸ πλῆρες καὶ 〈τὸ〉 κενόν.

1

.

12

.

2

κόσμους δὲ 〈ὧδε〉 γίνεσθαι λέγει· ὅταν εἰς μέγα κενὸν ἐκ τοῦ περιέχον‐ τος ἀθροισθῇ πολλὰ σώματα καὶ συρρυῇ, προσκρούοντα ἀλλήλοις συμπλέ‐ κεσθαι τὰ ὁμοιοσχήμονα καὶ παραπλήσια τὰς μορφάς, καὶ περιπλεχθέν‐ των 〈αὐτῶν κατ’ αὔξησιν〉 ἄστρα γίνεσθαι· αὔξειν δὲ καὶ φθίνειν διὰ
5τὴν ἀνάγκην· τίς δ’ ἂν εἴη ἡ ἀνάγκη, οὐ διώρισεν.

1

.

13

.

1

Δημόκριτος δὲ Λευκίππου γίνεται γνώριμος· Δημόκριτος Δαμασίππου Ἀβδηρίτης, πολλοῖς συμβαλών, γυμνοσοφισταῖς ἐν Ἰνδοῖς καὶ ἱερεῦσιν

1

.

13

.

2

ἐν Αἰγύπτῳ καὶ ἀστρολόγοις καὶ μάγοις ἐν Βαβυλῶνι. λέγει δὲ ὁμοίως Λευκίππῳ περὶ στοιχείων, πλήρους καὶ κενοῦ, τὸ μὲν πλῆρες λέγων ὄν, τὸ δὲ κενὸν οὐκ ὄν· ἔλεγε δὲ ὡς ἀεὶ κινουμένων τῶν ὄντων ἐν τῷ κενῷ.
ἀπείρους δὲ εἶναι κόσμους καὶ μεγέθει διαφέροντας· ἔν τισι δὲ μὴ εἶναι72
5ἥλιον μηδὲ σελήνην, ἔν τισι δὲ μείζω τῶν παρ’ ἡμῖν καὶ ἔν τισι πλείω.

1

.

13

.

3

εἶναι δὲ τῶν κόσμων ἄνισα τὰ διαστήματα, καὶ τῇ μὲν πλείους, τῇ δὲ ἐλάττους, καὶ τοὺς μὲν αὔξεσθαι, τοὺς δὲ ἀκμάζειν, τοὺς δὲ φθίνειν, καὶ τῇ μὲν γίνεσθαι, τῇ δὲ 〈ἐκ〉λείπειν· φθείρεσθαι δὲ αὐτοὺς ὑπ’ ἀλλήλων προσπίπτοντας. εἶναι δὲ ἐνίους κόσμους ἐρήμους ζῴων καὶ φυτῶν καὶ

1

.

13

.

4

παντὸς ὑγροῦ. τοῦ δὲ παρ’ ἡμῖν κόσμου πρότερον τὴν γῆν τῶν ἄστρων γενέσθαι. εἶναι δὲ τὴν μὲν σελήνην κάτω, ἔπειτα τὸν ἥλιον, εἶτα τοὺς ἀπλανεῖς ἀστέρας· τοὺς δὲ πλάνητας οὐδ’ αὐτοὺς ἔχειν ἴσον ὕψος. ἀκμάζειν δὲ κόσμον ἕως ἂν μηκέτι δύνηται ἔξωθέν τι προσλαμβάνειν.
5οὗτος ἐγέλα πάντα, ὡς γέλωτος ἀξίων 〈ὄντων〉 πάντων τῶν ἐν ἀνθρώ‐ ποις.

1

.

14

.

1

Ξενοφάνης δὲ ὁ Κολοφώνιος Ὀρθομένους υἱός· οὗτος ἕως Κύρου διέμεινεν. οὗτος ἔφη πρῶτος ἀκαταληψίαν εἶναι πάντων, εἰπὼν οὕτως·
εἰ γὰρ καὶ τὰ μάλιστα τύχῃ τετελεσμένον εἰπών,
αὐτὸς ὅμως οὐκ οἶδε· δόκος δ’ ἐπὶ πᾶσι τέτυκται.

1

.

14

.

2

λέγει δὲ ὅτι οὐδὲν γίνεται οὐδὲ φθείρεται οὐδὲ κινεῖται καὶ ὅτι ἓν τὸ πᾶν ἐστιν ἔξω μεταβολῆς. φησὶ δὲ καὶ τὸν θεὸν εἶναι ἀίδιον καὶ ἕνα καὶ ὅμοιον πάντῃ καὶ πεπερασμένον καὶ σφαιροειδῆ καὶ πᾶσι τοῖς μορίοις

1

.

14

.

3

αἰσθητικόν. τὸν δὲ ἥλιον ἐκ μικρῶν πυριδίων ἀθροιζομένων γίνεσθαι
καθ’ ἑκάστην ἡμέραν· τὴν δὲ γῆν ἄπειρον εἶναι καὶ μήτε ὑπ’ ἀέρος μήτε ὑπὸ τοῦ οὐρανοῦ περιέχεσθαι. καὶ ἀπείρους ἡλίους εἶναι καὶ σελήνας, τὰ73

1

.

14

.

4

δὲ πάντα εἶναι ἐκ γῆς. οὗτος τὴν θάλασσαν ἁλμυρὰν ἔφη διὰ τὸ πολλὰ μίγματα συρρέειν ἐν αὐτῇ· ὁ δὲ Μητρόδωρος διὰ τὸ ἐν τῇ γῇ διηθεῖσθαι, τούτου χάριν γίνεσθαι ἁλμυράν.

1

.

14

.

5

Ὁ δὲ Ξενοφάνης μίξιν τῆς γῆς πρὸς τὴν θάλασσαν γίνεσθαι δοκεῖ καὶ τῷ χρόνῳ ὑπὸ τοῦ ὑγροῦ λύεσθαι, φάσκων τοιαύτας ἔχειν ἀποδείξεις, ὅτι ἐν μέσῃ γῇ καὶ ὄρεσιν εὑρίσκονται κόγχαι· καὶ ἐν Συρακούσαις δὲ ἐν ταῖς λατομίαις λέγει εὑρῆσθαι τύπον ἰχθύος [καὶ φωκῶν], ἐν δὲ
5Πάρῳ τύπον ἀφύης ἐν τῷ βάθει τοῦ λίθου, ἐν δὲ Μελίτῃ πλάκας 〈φωκῶν

1

.

14

.

6

καὶ〉 συμπάντων τῶν θαλασσίων. ταῦτα δέ φησι γενέσθαι ὅτε πάντα ἐπηλώθησαν πάλαι, τὸν δὲ τύπον ἐν τῷ πηλῷ ξηρανθῆναι. ἀναιρεῖσθαι δὲ τοὺς ἀνθρώπους πάντας, ὅταν ἡ γῆ κατενεχθεῖσα εἰς τὴν θάλασσαν πηλὸς γένηται· εἶτα πάλιν ἄρχεσθαι τῆς γενέσεως, καὶ
5ταύτην πᾶσι τοῖς κόσμοις γίνεσθαι καταβολήν.

1

.

15

.

1

Ἔκφαντός τις Συρακούσιος ἔφη μὴ εἶναι ἀληθινὴν τῶν ὄντων λαβεῖν γνῶσιν, ὁρίζει〈ν〉 δὲ 〈ἕκαστον〉 ὡς νομίζει〈ν〉. τὰ μὲν 〈γὰρ〉 πρῶτα ἀδιαίρετα εἶναι σώματα καὶ παραλλαγὰς αὐτῶν τρεῖς ὑπάρχειν, μέγεθος

1

.

15

.

2

σχῆμα δύναμιν, ἐξ ὧν τὰ αἰσθητὰ γίνεσθαι· εἶναι δὲ τὸ πλῆθος αὐτῶν,
ὡρισμένων κατὰ τοῦτο, ἄπειρον. κινεῖσθαι δὲ τὰ σώματα μήτε ὑπὸ βάρους μήτε πληγῆς, ἀλλ’ ὑπὸ θείας δυνάμεως, ἣν νοῦν καὶ ψυχὴν προσαγορεύει. τού〈του〉 μὲν οὖν τὸν κόσμον εἶναι ἰδέαν, δι’ ὃ καὶ74
5σφαιροειδῆ ὑπὸ θείας δυνάμεως γεγονέναι. τὴν δὲ γῆν μέσον κόσμου κινεῖσθαι περὶ τὸ αὑτῆς κέντρον ὡς πρὸς ἀνατολήν.

1

.

16

.

1

Ἵππων δὲ 〈ὁ〉 Ῥηγῖνος ἀρχὰς ἔφη ψυχρὸν τὸ ὕδωρ καὶ θερμὸν τὸ πῦρ. γεννώμενον δὲ τὸ πῦρ ὑπὸ 〈τοῦ〉 ὕδατος κατανικῆσαι τὴν τοῦ

1

.

16

.

2

γεννήσαντος δύναμιν συστῆσαί τε τὸν κόσμον. τὴν δὲ ψυχὴν ποτὲ μὲν ἐγκέφαλον λέγει, ποτὲ δὲ ὕδωρ· καὶ γὰρ τὸ σπέρμα εἶναι τὸ φαινόμενον ἡμῖν ἐξ ὑγροῦ, ἐξ οὗ φησι ψυχὴν γίνεσθαι.

1

.

17

.

1

Ταῦτα μὲν οὖν ἱκανῶς δοκοῦμεν παρατεθεικέναι· διὸ δοκεῖ λοιπὸν αὐτάρκως διαδραμόντων ἡμῶν τὰ τοῖς φυσικοῖς δόξαντα ἀναδραμεῖν ἐπὶ Σωκράτην καὶ Πλάτωνα, οἳ τὸ ἠθικὸν μάλιστα προετίμησαν.

1

.

18

.

1

Ὁ μὲν οὖν Σωκράτης γίνεται Ἀρχελάου τοῦ φυσικοῦ ἀκροατής· ὃς τὸ «γνῶθι σαυτὸν» προτιμήσας καὶ μεγάλην σχολὴν συστήσας ἔσχε
πάντων τῶν μαθητῶν ἱκανώτατον τὸν Πλάτωνα, αὐτὸς μὲν μηδὲ〈ν〉75

1

.

18

.

2

σύγγραμμα καταλιπών· ὁ δὲ Πλάτων τὴν πᾶσαν αὐτοῦ σοφίαν ἀπομαξάμενος συνέστησε τὸ διδασκαλεῖον μίξας ὁμοῦ φυσικὴν ἠθικὴν διαλεκτικήν. ἃ δὲ ὁ Πλάτων ὁρίζει, ἐστὶ ταῦτα.

1

.

19

.

1

[Πλάτων] Ἀρχὰς εἶναι τοῦ παντὸς θεὸν καὶ ὕλην καὶ παράδειγμα· θεὸν μὲν τὸν ποιητὴν καὶ διακοσμήσαντα τόδε τὸ πᾶν καὶ προνοούμενον αὐτοῦ· ὕλην δὲ τὴν πᾶσιν ὑποκειμένην, ἣν καὶ δεξαμενὴν καὶ τιθήνην καλεῖ. ἐξ ἧς διακοσμηθείσης γενέσθαι τὰ τέσσαρα στοιχεῖα, ἐξ ὧν
5συνέστηκεν ὁ κόσμος, πυρὸς ἀέρος γῆς ὕδατος, ἐξ ὧν καὶ τὰ ἄλλα

1

.

19

.

2

πάντα συγκρίματα καλούμενα, ζῷά τε καὶ φυτά, συνεστηκέναι. τὸ δὲ παράδειγμα τὴν διάνοιαν τοῦ θεοῦ εἶναι· ὃ καὶ ἰδέαν καλεῖ, οἷον εἰκόνισ‐ μά τι, 〈ᾧ〉 προσέχων ἐν τῇ ψυχῇ ὁ θεὸς τὰ πάντα ἐδημιούργει.

1

.

19

.

3

〈Καὶ〉 τὸν μὲν θεόν φησιν ἀσώματόν τε καὶ ἀνείδεον καὶ μόνοις σοφοῖς ἀνδράσι καταληπτὸν εἶναι· τὴν δὲ ὕλην δυνάμει μὲν σῶμα, ἐνεργείᾳ δὲ οὐδέπω· ἀσχημάτιστον γὰρ αὐτὴν οὖσαν καὶ ἄποιον, προσλα‐

1

.

19

.

4

βοῦσαν σχήματα καὶ ποιότητας γενέσθαι σῶμα. τὴν μὲν οὖν ὕλην 〈ᾗ〉
ἀρχὴν εἶναι καὶ σύγχρονον τῷ θεῷ, ταύτῃ καὶ ἀγένητον τὸν κόσμον· ἐκ γὰρ αὐτῆς συνεστάναι φησὶν αὐτόν, τῷ δὲ ἀγενήτῳ ἀκολουθεῖν πάντως καὶ τὸ ἄφθαρτον. ᾗ δὲ σῶμά τε καὶ ἐκ πολλῶν ποιοτήτων καὶ ἰδεῶν76
5συγκείμενον ὑποτίθεται, ταύτῃ καὶ γενητὸν καὶ φθαρτόν.

1

.

19

.

5

Τινὲς δὲ τῶν Πλατωνικῶν ἀμφότερα ἔμιξαν, χρησάμενοι παραδείγ‐ ματι τοιούτῳ· ὅτι ὥσπερ ἅμαξα δύναται ἀεὶ διαμένειν ἄφθαρτος κατὰ μέρος ἐπισκευαζομένη—κἂν 〈γὰρ〉 τὰ μέρη φθείρηται ἑκάστοτε, αὐτὴ δὲ ὁλόκληρος ἀεὶ μένει—, τοῦτον τὸν τρόπον καὶ ὁ κόσμος κατὰ μέρη μὲν
5εἰ καὶ φθείρεται, ἐπισκευαζομένων 〈δὲ〉 καὶ ἀντανισουμένων τῶν ἀφαι‐ ρουμένων ἀίδιος μένει.

1

.

19

.

6

Τὸν δὲ θεὸν οἱ μὲν ἕνα φασὶν αὐτὸν εἰπεῖν, ἀγένητον καὶ ἄφθαρτον, ὡς λέγει ἐν τοῖς Νόμοις· «ὁ μὲν δὴ θεός, ὥσπερ καὶ ὁ παλαιὸς λόγος, ἀρχήν τε καὶ τελευτὴν καὶ μέσα τῶν ὄντων ἁπάντων ἔχων»—οὕτως

1

.

19

.

7

〈γὰρ〉 ἕνα αὐτὸν τὸν διὰ πάντων κεχωρηκότα ἀποφαίνεσθαι—· οἱ δὲ καὶ πολλοὺς ἀορίστους, ὅταν λέγῃ· «θεοὶ θεῶν, 〈ὧν〉 ἐγὼ δημιουργός τε καὶ

1

.

19

.

8

πατήρ»· οἱ δὲ καὶ ὡρισμένους, ὅταν λέγῃ· «ὁ μὲν δὴ μέγας ἐν οὐρανῷ Ζεύς, πτηνὸν ἅρμα ἐλαύνων» καὶ ὅταν γενεαλογῇ τοὺς Οὐρανοῦ παῖδας καὶ Γῆς. οἱ δὲ συστήσασθαι μὲν αὐτὸν θεοὺς γενητούς, καὶ διὰ μὲν τὸ γεγενῆσθαι πάντως αὐτοὺς φθαρῆναι ἀνάγκην ἔχειν, διὰ δὲ τὴν βούλησιν
5τοῦ θεοῦ ἀθανάτους εἶναι, ἐν ᾧ προσθεὶς λέγει· «θεοὶ θεῶν, ὧν ἐγὼ δημιουργός τε καὶ πατήρ, ἄλυτα ἐμοῦ γε θέλοντος», ὡς ἂν εἰ λυθῆναι77

1

.

19

.

9

αὐτὰ θέλει, ῥᾳδίως λυθησόμενα. δαιμόνων δὲ φύσεις ἀποδέχεται, καὶ τοὺς μὲν ἀγαθοὺς εἶναί φησιν αὐτῶν, τοὺς δὲ φαύλους.

1

.

19

.

10

Καὶ τὴν ψυχὴν οἱ μέν φασιν αὐτὸν ἀγένητον λέγειν καὶ ἄφθαρτον, ὅταν λέγῃ· «ψυχὴ πᾶσα ἀθάνατος· τὸ γὰρ ἀεικίνητον ἀθάνατον» καὶ ὅταν αὐτοκίνητον αὐτὴν ἀποδεικνύῃ καὶ ἀρχὴν κινήσεως· οἱ δὲ γενητὴν μέν, ἄφθαρτον δὲ διὰ τὴν τοῦ θεοῦ βούλησιν. οἱ δὲ σύνθετον καὶ γενητὴν
5καὶ φθαρτήν· καὶ γὰρ κρατῆρα αὐτῆς ὑποτίθεσθαι, καὶ σῶμα αὐτὴν

1

.

19

.

11

ἔχειν αὐγοειδές, τὸ δὲ γενόμενον πᾶν ἀνάγκην ἔχειν φθαρῆναι. οἱ δὲ ἀθάνατον αὐτὴν εἶναι λέγοντες μάλιστα ἐκείνοι〈σ〉 ἰσχυρίζονται, 〈ἐν〉 ὅσοι〈σ〉 καὶ κρίσεις φησὶν εἶναι μετὰ τελευτὴν καὶ ἐν Ἅιδου δικαστήρια, καὶ τὰς μὲν ἀγαθὰς ἀγαθοῦ μισθοῦ τυγχάνειν, τὰς δὲ πονηρὰς ἀκολούθων

1

.

19

.

12

δικῶν. τινὲς μὲν οὖν φασιν καὶ μετενσωμάτωσιν αὐτὸν ὁμολογεῖν καὶ μεταβαίνειν τὰς ψυχὰς ὡρισμένας οὔσας ἄλλας εἰς ἄλλα σώματα κατ’ ἀξίαν ἑκάστη〈ν〉, καὶ κατά τινας περιόδους ὡρισμένας ἀναπέμπεσθαι εἰς τοῦτον τὸν κόσμον πάλιν πεῖραν παρεξομένας τῆς ἑαυτῶν προαιρέσεως.

1

.

19

.

13

οἱ δὲ οὔ, ἀλλὰ τόπον λαγχάνειν κατ’ ἀξίαν ἑκάστη〈ν〉, καὶ χρῶνται μαρτυρίῳ, ὅτι φησὶ μετὰ Διός τινας εἶναι, ἄλλους δὲ μετὰ ἄλλων θεῶν συμπεριπολοῦντας τῶν ἀγαθῶν ἀνδρῶν, τοὺς δὲ ἐν κολάσεσιν ὑπάρχειν αἰωνίαις, ὅσοι πονηρὰ καὶ ἄδικα παρὰ τοῦτον τὸν βίον εἰσὶν ἐξειργασμέ‐
5νοι.78

1

.

19

.

14

Φασὶ δὲ αὐτὸν τὰ μὲν ἄμεσα λέγειν, τὰ δὲ ἔμμεσα, τὰ δὲ μέσα τῶν πραγμάτων· ἐγρήγορσιν μὲν καὶ ὕπνον ἄμεσα, καὶ ὅσα τοιαῦτα· ἔμμεσα δὲ οἷον ἀγαθὰ καὶ κακά· καὶ μέσα οἷον τοῦ λευκοῦ καὶ μέλανος τὸ

1

.

19

.

15

φαιὸν ἤ τι ἄλλο χρῶμα. ἀγαθὰ δὲ μόνα κυρίως λέγειν φασὶν αὐτὸν τὰ περὶ ψυχήν, τὰ δὲ περὶ σῶμα καὶ τὰ ἐκτὸς οὐκέτι κυρίως ἀγαθά, ἀλλὰ λεγόμενα ἀγαθά, πολλαχοῦ δὲ καὶ μέσα ὠνομακέναι αὐτά· εἶναι γὰρ αὐτοῖς καὶ καλῶς καὶ κακῶς χρῆσθαι.

1

.

19

.

16

Τὰς μὲν οὖν ἀρετὰς κατὰ τιμὴν ἀκρότητας εἶναί φησιν—τιμιώτερον [μὲν] γὰρ οὐδὲν ἀρετῆς—, κατὰ δὲ οὐσίαν μεσότητας· τὸ γὰρ ὑπερ‐ βάλλον αὐτῶν ἢ ἐνδέον εἰς κακίαν τελευτᾶν. οἷον τέσσαράς φησιν εἶναι ἀρετάς, φρόνησιν σωφροσύνην δικαιοσύνην ἀνδρείαν· τούτων 〈δὲ〉
5ἑκάστῃ παρακολουθεῖν δύο κακίας καθ’ ὑπερβολὴν καὶ μείωσιν. οἷον τῇ μὲν φρονήσει ἀφροσύνη〈ν〉 κατὰ μείωσιν, πανουργίαν δὲ καθ’ ὑπερβολήν, τῇ δὲ σωφροσύνῃ σκαιότητα κατὰ μείωσιν, ἀκολασίαν καθ’ ὑπερβολήν, τῇ δὲ δικαιοσύνῃ μειονεξίαν κατὰ μείωσιν, πλεονεξίαν καθ’ ὑπερβολήν, τῇ δὲ ἀνδρείᾳ δειλίαν κατὰ μείωσιν, θρασύτητα καθ’ ὑπερ‐
10βολήν. Ταύτας δὲ ἐγγενομένας τὰς ἀρετὰς ἀνθρώπῳ ἀπεργάζεσθαι αὐτὸν

1

.

19

.

17

τέλειον καὶ παρέχειν αὐτῷ εὐδαιμονίαν. τὴν δὲ εὐδαιμονίαν εἶναί φησιν ὁμοίωσιν θεῷ κατὰ τὸ δυνατόν· τὴν δὲ ὁμοίωσιν τῷ θεῷ, ὅταν τις ὅσιός τε καὶ δίκαιος γένηται μετὰ φρονήσεως· τέλος γὰρ τοῦτο τῆς ἄκρας79

1

.

19

.

18

σοφίας καὶ ἀρετῆς ὑποτίθεται. λέγει δὲ ἀντακολουθεῖν τὰς ἀρετὰς ἀλλή‐ λαις καὶ μονοειδεῖς εἶναι καὶ μηδέποτε ἐναντιοῦσθαι ἀλλήλαις· τὰς δὲ κακίας πολυτρόπους τε εἶναι καὶ ποτὲ μὲν ἀντακολουθεῖν, ποτὲ δὲ ἐν‐

1

.

19

.

19

αντιοῦσθαι ἀλλήλαις. εἱμαρμένην 〈δέ〉 φησιν εἶναι, οὐ μὴν πάντα καθ’ εἱμαρμένην γίνεσθαι, ἀλλ’ εἶναί τι καὶ ἐφ’ ἡμῖν, ἐν οἷς φησιν· «αἰτία ἑλομένου, θεὸς ἀναίτιος» καὶ «θεσμός τε Ἀδραστείας ὅδε»· οὕτω τὸ καθ’ εἱμαρμένην οἶδε καὶ τὸ ἐφ’ ἡμῖν.

1

.

19

.

20

Ἀκούσια δέ φησιν εἶναι τὰ ἁμαρτήματα· εἰς γὰρ τὸ κάλλιστον τῶν ἐν ἡμῖν, ὅπερ ἐστὶν ἡ ψυχή, οὐκ ἄν τινα τὸ κακὸν παραδέξασθαι, τουτ‐ έστι τὴν ἀδικίαν· κατὰ ἄγνοιαν δέ 〈τινασ〉 καὶ σφάλμα τοῦ ἀγαθοῦ,

1

.

19

.

21

οἰομένους καλόν τι ποιεῖν, ἐπὶ τὸ κακὸν ἔρχεσθαι. καὶ λέξις τούτου ἐμφανεστάτη ἐστὶν ἐν τῇ Πολιτείᾳ, ἐν ᾗ φησιν· «πάλιν δ’ αὖ τολμᾶτε λέγειν ὡς αἰσχρὸν καὶ θεομισὲς ἡ ἀδικία· πῶς οὖν δή τις τό 〈γε〉 τοιοῦ‐ τον κακὸν 〈ἐκὼν〉 αἱροῖτ’ ἄν; ἥττων ὃς ἂν ᾖ, φατέ, τῶν ἡδονῶν. οὐκοῦν
5καὶ τοῦτο ἀκούσιον, εἴπερ τὸ νικᾶν ἑκούσιον; ὥστε ἐκ παντὸς τρόπου

1

.

19

.

22

τό γε ἀδικεῖν ἀκούσιον 〈ὁ〉 λόγος αἱρεῖ». ἀντιτίθεται δέ τις αὐτῷ πρὸς τοῦτο· διὰ τί οὖν κολάζονται 〈ἄνθρωποι〉, εἰ ἀκουσίως ἁμαρτάνουσιν; ὁ δὲ λέγει· ἵνα τε αὐτὸς ὅτι τάχιστα ἀπαλλαγῇ κακίας καὶ κόλασιν ὑπό‐
σχῃ—τὸ γὰρ κόλασιν ὑποσχεῖν οὐ κακὸν εἶναι ἀλλ’ ἀγαθόν, εἴπερ80
5μέλλει κάθαρσις τῶν κακῶν γίνεσθαι—καὶ ἵνα μηδὲ〈ν〉 ἁμαρτάνωσιν οἱ λοιποὶ ἀκούοντες ἄνθρωποι, ἀλλὰ φυλάσσωνται τὴν τοιαύτην πλάνην.

1

.

19

.

23

κακοῦ δὲ φύσιν οὔτε ὑπὸ θεοῦ γενέσθαι οὔτε καθ’ αὑτὴν ὑπόστασιν ἔχειν, ἀλλὰ κατ’ ἐναντίωσιν καὶ παρακολούθησιν τοῦ ἀγαθοῦ γενέσθαι ἢ καθ’ ὑπερβολὴν ἢ κατὰ μείωσιν, ὡς περὶ τῶν ἀρετῶν προείπομεν. ὁ μὲν οὖν Πλάτων, καθὼς προείπομεν, συναγαγὼν τὰ τρία μέρη τῆς
5κατὰ πάντα φιλοσοφίας οὕτως ἐφιλοσόφησεν.

1

.

20

.

1

Ἀριστοτέλης τούτου γενόμενος ἀκροατὴς εἰς τέχνην τὴν φιλοσοφίαν ἤγαγεν καὶ λογικώτερος ἐγένετο, τὰ μὲν στοιχεῖα τῶν πάντων ὑποθέμε‐ νος οὐσίαν καὶ συμβεβηκός· τὴν μὲν οὐσίαν μίαν τὴν πᾶσιν ὑποκειμένην, τὰ δὲ συμβεβηκότα ἐννέα· ποσὸν ποιὸν πρός τι ποῦ πότε ἔχειν κεῖσθαι

1

.

20

.

2

ποιεῖν πάσχειν. τὴν μὲν οὖν οὐσίαν τοιαύτην εἶναι οἷον θεόν, ἄνθρωπον καὶ ἕκαστον τῶν τῷ ὁμοίῳ λόγῳ ὑποπεσεῖν δυναμένων· περὶ δὲ τὰ συμβεβηκότα θεωρεῖται τὸ μὲν ποιὸν οἷον λευκόν, μέλαν, τὸ δὲ ποσὸν οἷον δίπηχυ, τρίπηχυ, τὸ δὲ πρός τι οἷον πατήρ, υἱός, τὸ δὲ ποῦ οἷον
5Ἀθήνησι, Μεγαροῖ, τὸ δὲ πότε οἷον ἐπὶ τῆς δεκάτης ὀλυμπιάδος, τὸ δὲ ἔχειν οἷον κεκτῆσθαι, τὸ δὲ κεῖσθαι οἷον κατακεῖσθαι, τὸ δὲ ποιεῖν οἷον γράφειν καὶ ὅλως ἐνεργεῖν τι, τὸ δὲ πάσχειν οἷον τύπτεσθαι.

1

.

20

.

3

Ὑποτίθεται καὶ αὐτὸς τὰ μὲν μεσότητα ἔχειν, τὰ δὲ ἄμεσα εἶναι, ὡς εἴπομεν καὶ περὶ τοῦ Πλάτωνος. καὶ σχεδὸν τὰ πλεῖστα τῷ Πλάτωνι

1

.

20

.

4

σύμφωνός ἐστιν πλὴν τοῦ περὶ ψυχῆς δόγματος· ὁ μὲν γὰρ Πλάτων ἀθάνατον, ὁ δὲ Ἀριστοτέλης ἐπιδιαμένειν 〈*〉 καὶ μετὰ ταῦτα καὶ ταύτην ἐναφανίζεσθαι τῷ πέμπτῳ σώματι, ὃ ὑποτίθεται εἶναι [μετὰ] τῶν ἄλλων τεσσάρων—τοῦ τε πυρὸς καὶ τῆς γῆς καὶ τοῦ ὕδατος καὶ τοῦ ἀέρος—81
5λεπτότερον, οἷον πνεῦμα.

1

.

20

.

5

Ὁ μὲν οὖν Πλάτων μόνα ἀγαθὰ ὄντως τὰ περὶ ψυχὴν εἶναί φησιν καὶ ἀρκεῖν πρὸς τὴν εὐδαιμονίαν· ὁ δὲ Ἀριστοτέλης τριγένειαν τῶν ἀγαθῶν εἰσάγει καὶ λέγει μὴ εἶναι τέλειον τὸν σοφόν, ἐὰν μὴ παρῇ αὐτῷ καὶ τὰ τοῦ σώματος ἀγαθὰ καὶ τὰ ἐκτός. ἅ ἐστι κάλλος ἰσχὺς εὐαισθησία
5ἀρτιότης· τὰ δὲ ἐκτός, πλοῦτος εὐγένεια δόξα δύναμις εἰρήνη φιλία. τὰ δὲ ἐντὸς περὶ ψυχήν, καθὼς καὶ Πλάτωνι ἔδοξεν, φρόνησιν σωφροσύνην

1

.

20

.

6

δικαιοσύνην ἀνδρείαν. τὰ δὲ κακά φησι καὶ οὗτος κατ’ ἐναντίωσιν τῶν ἀγαθῶν γενέσθαι, καὶ εἶναι ὑπὸ τὸν περὶ σελήνην τόπον, ὑπὲρ δὲ σελή‐ νην μηκέτι. τὴν δὲ ψυχὴν τὴν μὲν ὅλου τοῦ κόσμου ἀθάνατον εἶναι, καὶ αὐτὸν τὸν κόσμον ἀίδιον, τὴν δὲ καθ’ ἕκαστον, ὡς προείπομεν, ἀφανί‐
5ζεσθαι.

1

.

20

.

7

Οὗτος μὲν οὖν ἐν τῷ Λυκείῳ ποιούμενος τὰς διατριβὰς ἐφιλοσόφει, ὁ δὲ Ζήνων ἐν τῇ Ποικίλῃ στοᾷ. ἐκτήσαντο δὲ οἱ μὲν ἀπὸ τοῦ Ζήνωνος ἀπὸ τοῦ τόπου τὸ ὄνομα, τουτέστιν ἀπὸ τῆς στοᾶς, Στωϊκοὶ κληθέντες, οἱ δὲ ἀπὸ τοῦ Ἀριστοτέλους ἀπὸ τοῦ ἔργου· ἐπειδὴ γὰρ περιπατοῦντες
5ἐν τῷ Λυκείῳ ἐζήτουν, διὰ τοῦτο Περιπατητικοὶ ἐκλήθησαν. ταῦτα μὲν
οὖν καὶ ὁ Ἀριστοτέλης.82

1

.

21

.

1

Στωϊκοὶ καὶ αὐτοὶ μὲν ἐπὶ τὸ συλλογιστικώτερον τὴν φιλοσοφίαν ηὔξησαν καὶ σχεδὸν ὅροις περιέλαβον, ὁμόδοξοι γενόμενοι ὅ τε Χρύσιπ‐ πος καὶ 〈ὁ〉 Ζήνων. οἳ ὑπέθεντο καὶ αὐτοὶ ἀρχὴν μὲν τῶν πάντων θεόν, σῶμα ὄντα τὸ καθαρώτατον, διὰ πάντων δὲ διήκειν τὴν πρόνοιαν αὐτοῦ.

1

.

21

.

2

καὶ αὐτοὶ δὲ τὸ καθ’ εἱμαρμένην εἶναι πάντα διεβεβαιώσαντο, παραδείγ‐ ματι χρησάμενοι τοιούτῳ· ὅτι ὥσπερ ὀχήματος ἐὰν ᾖ ἐξηρτημένος κύων, ἐὰν μὲν βούληται ἕπεσθαι, καὶ ἕλκεται καὶ ἕπεται, ποιῶν καὶ τὸ αὐτεξού‐ σιον μετὰ τῆς ἀνάγκης [οἷον τῆς εἱμαρμένης]· ἐὰν δὲ μὴ βούληται
5ἕπεσθαι, πάντως ἀναγκασθήσεται. τὸ αὐτὸ δήπου καὶ ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων· καὶ μὴ βουλόμενοι γὰρ ἀκολουθεῖν ἀναγκασθήσονται πάντως εἰς τὸ πεπρωμένον εἰσελθεῖν.

1

.

21

.

3

Τὴν δὲ ψυχὴν λέγουσι μὲν ἀθάνατον, εἶναι δὲ σῶμα καὶ γενέσθαι ἐκ τῆς περιψύξεως τοῦ ἀέρος τοῦ περιέχοντος· διὸ καὶ καλεῖσθαι ψυχήν. ὁμολογοῦσι δὲ καὶ μετενσωμάτωσιν γίνεσθαι, ὡρισμένων οὐσῶν τῶν

1

.

21

.

4

ψυχῶν. προσδέχονται δὲ ἐκπύρωσιν ἔσεσθαι καὶ κάθαρσιν τοῦ κόσμου τούτου, οἱ μὲν παντός, οἱ δὲ μέρους· καὶ κατὰ μέρος γὰρ αὐτὸν καθαί‐ ρεσθαι λέγουσιν. καὶ σχεδὸν τὴν φθορὰν καὶ τὴν ἑτέρου ἐξ αὐτῆς γένεσιν

1

.

21

.

5

κάθαρσιν ὀνομάζουσιν. σώματα δὲ πάντα ὑπέθεντο καὶ σῶμα διὰ σώματος μὲν χωρεῖν, ἀλλὰ ἀνάκρασιν εἶναι καὶ πεπληρῶσθαι πάντα καὶ μηδὲν εἶναι κενόν. ταῦτα καὶ οἱ Στωϊκοί.83

1

.

22

.

1

Ἐπίκουρος δὲ σχεδὸν ἐναντίαν πᾶσι δόξαν ἔθετο. ἀρχὰς μὲν τῶν ὅλων ὑπέθετο ἀτόμους καὶ κενόν—κενὸν μὲν οἷον τόπον τῶν ἐσομένων,

1

.

22

.

2

ἀτόμους δὲ τὴν ὕλην, ἐξ ἧς τὰ πάντα—, ἐκ δὲ τῶν ἀτόμων συνελθουσῶν γενέσθαι καὶ τὸν θεόν, καὶ τὰ στοιχεῖα [πάντα], καὶ 〈τοὺς κόσμους, καὶ〉 τὰ ἐν αὐτοῖς πάντα, καὶ ζῷα καὶ 〈τ〉ἆλλα, ὡς μηδὲν 〈μήτε〉 γίνεσθαι μήτε συνεστάναι, εἰ μὴ ἐκ τῶν ἀτόμων εἴη. τὰς δὲ ἀτόμους τὸ λεπτομερέσ‐
5τατον καὶ καθ’ οὗ οὐκ ἂν γένοιτο κέντρον οὐδὲ σημεῖον οὐδέν, οὐδὲ διαίρεσις οὐδεμία, ἔφη εἶναι· διὸ καὶ ἀτόμους αὐτὰς ὠνόμασεν.

1

.

22

.

3

Τὸν δὲ θεὸν ὁμολογῶν εἶναι ἀίδιον καὶ ἄφθαρτόν φησι μηδενὸς προνοεῖν, καὶ ὅλως πρόνοιαν μὴ εἶναι μηδὲ εἱμαρμένην, ἀλλὰ πάντα κατὰ αὐτοματισμὸν γίνεσθαι. καθῆσθαι γὰρ τὸν θεὸν ἐν τοῖς μετακοσ‐ μίοις οὕτω καλουμένοις ὑπ’ αὐτοῦ—ἔξω γάρ τι τοῦ κόσμου οἰκητήριον
5τοῦ θεοῦ ἔθετο εἶναι, λεγόμενον τὰ μετακόσμια—, ἥδεσθαί τε καὶ ἡσυχά‐ ζειν ἐν τῇ ἀκροτάτῃ εὐφροσύνῃ, καὶ οὔτε αὐτὸν πράγματα ἔχειν οὔτε

1

.

22

.

4

ἄλλῳ παρέχειν. ᾧ ἀκόλουθον καὶ τὸν περὶ τῶν σοφῶν ἀνδρῶν πεποίηται λόγον, λέγων τὸ τέλος τῆς σοφίας εἶναι ἡδονήν. ἄλλοι δὲ ἄλλως τὸ ὄνομα τῆς ἡδονῆς ἐξέλαβον· οἱ μὲν γὰρ 〈τὴν〉 κατὰ 〈τὰσ〉 θνητὰς ἐπιθυ‐ μίας, οἱ δὲ τὴν ἐπὶ τῇ ἀρετῇ ἡδονήν.84

1

.

22

.

5

Τὰς δὲ ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων λύεσθαι ἅμα τοῖς σώμασιν, ὥσπερ καὶ συγγεννᾶσθαι αὐτοῖς τίθεται· αἷμα γὰρ αὐτὰς εἶναι, οὗ ἐξελθόντος ἢ τραπέντος ἀπόλλυσθαι ὅλον τὸν ἄνθρωπον. ᾧ ἀκολουθεῖ μήτε κρίσεις εἶναι ἐν Ἅιδου μήτε δικαστήρια, ὡς ὅ τι ἂν δράσῃ τις ἐν τῷ βίῳ τούτῳ
5καὶ διαλάθῃ, ἀνεύθυνον εἶναι παντελῶς. οὕτως οὖν καὶ ὁ Ἐπίκουρος.

1

.

23

.

1

Ἄλλη δὲ αἵρεσις φιλοσόφων ἐκλήθη Ἀκαδημαϊκὴ διὰ τὸ ἐν τῇ Ἀκαδη‐ μίᾳ τὰς διατριβὰς αὐτοὺς ποιεῖσθαι. ὧν ἄρξας ὁ Πύρρων, ἀφ’ οὗ Πυρρώ‐ νειοι ἐκλήθησαν φιλόσοφοι, τὴν ἀκαταληψίαν ἁπάντων πρῶτος εἰσήγα‐

1

.

23

.

2

γεν, ὡς ἐπιχειρεῖν μὲν εἰς ἑκάτερα, μὴ μέντοι ἀποφαίνεσθαι μηδέν. οὐδὲν γὰρ εἶναι οὔτε τῶν νοητῶν οὔτε τῶν αἰσθητῶν ἀληθές, ἀλλὰ δοκεῖν τοῖς ἀνθρώποις οὕτως ἔχειν· ῥευστὴν γὰρ εἶναι τὴν οὐσίαν πᾶσαν καὶ μετα‐ βλητὴν καὶ μηδέποτε ἐν τῷ αὐτῷ μένειν.

1

.

23

.

3

Οἱ μὲν οὖν τῶν Ἀκαδημαϊκῶν λέγουσι μὴ δεῖν τὴν ἀρχὴν περὶ μηδενὸς ἀποφαίνεσθαι, ἀλλ’ ἁπλῶς ἐπιχειρήσαντας ἐᾶν· οἱ δὲ τὸ 〈οὐ〉 μᾶλλον προσέθεσαν, λέγοντες οὐ μᾶλλον τὸ πῦρ 〈πῦρ〉 εἶναι ἢ ἄλλο τι·
οὐ μέντοι ἀπεφήναντο αὐτὸ 〈τὸ〉 τί ἐστιν, ἀλλὰ τὸ τοιόνδε.85

1

.

24

.

1

Ἔστι δὲ καὶ παρὰ Ἰνδοῖς αἵρεσις φιλοσοφουμένων ἐν τοῖς Βραχμά‐ ναις. οἳ βίον μὲν αὐτάρκη προβάλλονται, ἐμψύχων δὲ καὶ τῶν διὰ πυρὸς βρωμάτων πάντων ἀπέχονται, ἀκροδρύοις ἀρκούμενοι—μηδὲ αὐτὰ ταῦτα τρυγῶντες, ἀλλὰ τὰ πίπτοντα εἰς τὴν γῆν βαστάζοντες ζῶσιν—,

1

.

24

.

2

ὕδωρ 〈τε〉 ποταμοῦ Ταγαβενὰ πίνοντες. διαβιοῦσι δὲ γυμνοί, τὸ σῶμα ἔνδυμα τῇ ψυχῇ ὑπὸ τοῦ θεοῦ γεγονέναι λέγοντες. Οὗτοι τὸν θεὸν φῶς εἶναι λέγουσιν, οὐχ ὁποῖόν τις ὁρᾷ οὐδ’ οἷον ἥλιος ἢ πῦρ, ἀλλ’ ἔστιν αὐτοῖς ὁ θεὸς λόγος, οὐχ ὁ ἔναρθρος, ἀλλ’ ὁ τῆς
5γνώσεως, δι’ οὗ τὰ κρυπτὰ τῆς φύσεως μυστήρια ὁρᾶται σοφοῖς. τοῦτο
δὲ τὸ φῶς, ὅ φασι λόγον καὶ θεόν, αὑτοὺς μόνους εἰδέναι Βραχμᾶνες λέγουσιν διὰ τὸ ἀπορρῖψαι μόνους τὴν κενοδοξίαν, ὅ〈σ〉 ἐστι χιτὼν τῆς86

1

.

24

.

3

ψυχῆς ἔσχατος. οὗτοι θανάτου καταφρονοῦσιν, ἀεὶ δὲ ἰδίᾳ φωνῇ 〈φῶς τὸν〉 θεὸν ὀνομάζουσιν, καθὼς προείπομεν, ὕμνους τε ἀναπέμπουσιν. οὔτε δὲ γυναῖκες παρ’ αὐτοῖς οὔτε τεκνοῦσιν.

1

.

24

.

4

Οἱ δὲ τοῦ ὁμοίου αὐτοῖς βίου ὀρεχθέντες, ἐκ τῆς ἀντιπέραν χώρας τοῦ ποταμοῦ διαπεράσαντες ἐκεῖσε ἐναπομένουσιν, ἀναστρέφοντες μηκέτι. καὶ αὐτοὶ δὲ Βραχμᾶνες καλοῦνται, βίον δὲ οὐχ ὁμοίως διάγουσιν· εἰσὶ γὰρ καὶ γυναῖκες ἐν τῇ χώρᾳ, ἐξ ὧνπερ οἱ ἐκεῖ κατοικοῦντες γεννῶνται
5καὶ γεννῶσιν.

1

.

24

.

5

Τοῦτον δὲ τὸν λόγον, ὃν θεὸν ὀνομάζουσιν, 〈*〉 σωματικὸν εἶναι περικείμενόν τε σῶμα ἔξωθεν ἑαυτοῦ—καθάπερ εἴ τις τὸ ἐκ προβάτων ἔνδυμα—φορεῖ〈ν〉· ἀπεκδυσάμενον δὲ τὸ σῶμα, ὃ περίκειται, ὀφθαλ‐ μοφανῶς φαίνεσθαι.
5Πόλεμον δὲ εἶναι ἐν τῷ περικειμένῳ αὐτῶν σώματι οἱ Βραχμᾶνες λέγουσι καὶ πλῆρες εἶναι πολεμ〈ί〉ων αὐτοῖς τὸ σῶμα νενομίκασιν, πρὸς ὃ ὡς πρὸς πολεμίους παρατεταγμένοι μάχονται, καθὼς προδεδηλώκα‐

1

.

24

.

6

μεν. πάντας δὲ ἀνθρώπους λέγουσιν αἰχμαλώτους εἶναι τῶν ἰδίων
συγγενῶν πολεμίων, γαστρὸς καὶ αἰδοίων, λαιμοῦ, ὀργῆς, χαρᾶς, λύπης, ἐπιθυμίας καὶ τῶν ὁμοίων· μόνος δὲ πρὸς τὸν θεὸν χωρεῖ ὁ κατὰ τούτων87

1

.

24

.

7

ἐγείρας τρόπαιον. διὸ Δάνδαμιν μέν, πρὸς ὃν Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδὼν εἰσῆλθεν, ὡς νενικηκότα τὸν πόλεμον τὸν ἐν τῷ σώματι Βραχμᾶνες θεολογοῦσιν, Καλάνου δὲ καταφέρονται ὡς ἀσεβῶς ἀποστατήσαντος τῆς κατ’ αὐτοὺς φιλοσοφίας. ἀποθέμενοι δὲ Βραχμᾶνες τὸ σῶμα, ὥσπερ
5ἐξ ὕδατος ἰχθύες ἀνακύψαντες εἰς ἀέρα καθαρὸν ὁρῶσι τὸν ἥλιον.

1

.

25

.

1

Δρυΐδαι 〈δὲ〉 οἱ ἐν Κελτοῖς τῇ Πυθαγορείῳ φιλοσοφίᾳ κατ’ ἄκρον ἐγκύψαντες, αἰτίου αὐτοῖς γενομένου ταύτης τῆς ἀσκήσεως Ζαμόλξιδος δούλου Πυθαγόρου, γένει Θρᾳκίου· ὃς μετὰ τὴν Πυθαγόρου τελευτὴν

1

.

25

.

2

ἐκεῖ χωρήσας αἴτιος τούτοις ταύτης τῆς φιλοσοφίας ἐγένετο. τούτους Κελτοὶ ὡς προφήτας καὶ προγνωστικοὺς δοξάζουσιν διὰ τὸ ἐκ ψήφων καὶ ἀριθμῶν Πυθαγορικῇ τέχνῃ προαγορεύειν αὐτοῖς τινα, ἧς καὶ αὐτῆς τέχνης τὰς ἐφόδους οὐ σιωπήσομεν, ἐπεὶ καὶ ἐκ τούτων τινὲς αἱρέσεις
5παρεισάγειν ἐτόλμησαν. χρῶνται δὲ Δρυΐδαι καὶ μαγείαις.

1

.

26

.

1

Ἡσίοδος δὲ ὁ ποιητὴς καὶ αὐτὸς περὶ φύσεως οὕτω λέγει ἀκηκοέναι παρὰ Μουσῶν. Διὸς δὲ εἶναι τὰς Μούσας θυγατέρας· ἐννέα γὰρ νύκτας ὁμοῦ καὶ ἡμέρας δι’ ὑπερβολὴν ἐπιθυμίας ἀδιαλείπτως συνευνηθέντος τῇ Μνημοσύνῃ τοῦ Διός, ἐννέα ταύτας τὴν Μνημοσύνην συλλαβεῖν ἐν

1

.

26

.

2

μιᾷ γαστρί, ἐφ’ ἑκάστης νυκτὸς ὑποδεξαμένην μίαν. καλέσας οὖν τὰς ἐννέα Μούσας ἀπὸ τῆς Πιερίας, τουτέστιν ἀπὸ τοῦ Ὀλύμπου, διδαχθῆ‐
ναι παρεκάλει
ὡς τὰ πρῶτα θεοὶ καὶ γαῖα γένοντο		88
5
καὶ ποταμοὶ καὶ πόντος ἀπείριτος οἶδμά τε πόντου
ἄστρα τε λ〈αμ〉πετόωντα καὶ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθεν·
ὥς τ’ ἄφενον δάσ〈σ〉αντο καὶ ὡς τιμὰς διέλοντο,
ἠδὲ καὶ ὡς τὰ πρῶτα πολύπτυχον ἔσχον Ὄλυμπον. ταῦτά μοι Μοῦσαι, φησίν, ἔσπετ’
10ἐξ ἀρχῆς, καὶ ἔπειθ’ ὅ τι περ πρῶτον γένετ’ αὐτῶν. Ἤτοι μὲν [γὰρ] πρώτιστα Χάος γένετ’· αὐτὰρ ἔπειτα Γαῖ’ εὐρύστερνος, πάντων ἕδος ἀσφαλὲς αἰεὶ ἀθανάτων, οἳ ἔχουσι κάρην νιφόεντος Ὀλύμπου, Τάρταρά τ’ ἠνεμόεντα μυχῷ χθονὸς εὐρ〈υ〉οδείης,
15ἠδ’ Ἔρος, ὃς κάλλιστος ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσιν, λυσιμελής, πάντων τε θεῶν πάντων τ’ ἀνθρώπων δάμναται ἐν στήθεσφι νόον καὶ ἐπίφρονα βουλήν. Ἐκ Χάεος δ’ Ἔρεβός τε μέλαινά τε Νὺξ ἐγένο〈ν〉το· Νυκτὸς δ’ αὖτ’ Αἰθήρ τε καὶ Ἡμέρη ἐξεγένοντο.
20Γαῖα δέ τοι πρῶτον μὲν ἐγείνατο ἶσον ἑαυτῇ Οὐρανὸν ἀστερόενθ’, ἵνα μιν περὶ πάντα καλύπτοι,
ὄφρ’ ε〈ἴ〉η μακάρεσσι θεοῖς ἕδος ἀσφαλὲς αἰεί, γείνατο δ’ Οὔρεα μακρά, θεᾶ〈ν〉 χαρίεντας ἐναύλους Νυμφέων, αἳ ναίουσι κατ’ οὔρεα βησ〈σ〉ήεντα,89
25ἠδὲ καὶ ἀτρύγετον πέλαγος τέκεν οἴδματι θυ〈ῖ〉ον, Πόντον, ἄτερ φιλότητος ἐφιμέρου· αὐτὰρ ἔπειτα Οὐρανῷ εὐνηθεῖσα τέκ’ Ὠκεανὸν βαθυδίνην Κοῖόν τε Κρεῖόν θ’ Ὑπερίονά τ’ Ἰαπετόν τε Θεία〈ν〉 τε Ῥείαν τε Θέμιν τε Μνημοσύνην τε
30
Φοίβην 〈τε〉 χρυσοστέφανον Τηθύν τ’ ἐρατεινήν.
τοὺς δὲ μέτ’ ἀκρότατος γένετο Κρόνος ἀγκυλομήτης,
δεινότατος παίδων, θαλερὸν δ’ ἤχθηρε τοκῆα.
Γείνατο δ’ αὖ Κύκλωπας ὑπέρβιον ἦτορ ἔχοντας, καὶ τοὺς ἄλλους πάντας ἀπὸ τοῦ Κρόνου καταριθμεῖ Γίγαντας· ὕστερον
35δέ που ἐκ τῆς Ῥέας γεγονέναι τὸν Δία.

1

.

26

.

3

Οὗτοι μὲν οὖν πάντες περὶ τῆς τοῦ παντὸς φύσεώς τε καὶ γενέσεως ταῦτα, καθὼς ἐξεθέμεθα, τῇ αὐτῶν δόξῃ ἐξεῖπον. οἳ δὲ πάντες κάτω τοῦ θείου χωρήσαντες περὶ τὴν τῶν γενομένων οὐσίαν ἠσχολήθησαν, τὰ μεγέθη τῆς κτίσεως καταπλαγέντες καὶ αὐτὰ τὸ θεῖον εἶναι νομίσαντες,
5ἕτερος ἕτερον μέρος τῆς κτίσεως προκρίναντες, τὸν δὲ θεὸν τούτων
〈κτίστην〉 καὶ δημιουργὸν μὴ ἐπιγνόντες.90

1

.

26

.

4

Τὰς μὲν οὖν τῶν καθ’ Ἕλληνας φιλοσοφεῖν ἐπικεχειρηκότων δόξας ἱκανῶς ἐκτεθεῖσθαι νομίζω, παρ’ ὧν τὰς ἀφορμὰς λαβόντες οἱ αἱρετικοὶ τὰ μετ’ οὐ πολὺ ῥηθησόμενα ἐπεχείρησαν. δοκεῖ δὲ πρότερον ἐκθεμένους τὰ μυστικὰ καὶ ὅσα περιέργως περὶ ἄστρα τινὲς ἢ μεγέθη ἐφαντάσθησαν
5εἰπεῖν—καὶ γὰρ ἐξ αὐτῶν λαβόντες ἀφορμὰς τερατολογεῖν νομίζονται πολλοῖς—, ἔπειτα 〈δὲ〉 ἀκολούθως τὰ [ὑπ’] αὐτῶν ἀδρανῆ δόγματα
φανερώσομεν.91

4

t

1

〈ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΣΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ Δ〉

4

.

1

.

1

** 〈ὅρια δὲ ἀστέρων προσαγορεύουσιν ἐν ἑκάστῳ ζῳδίῳ, ἐν οἷς ἕκαστος τῶν ἀστέρων ἀπὸ ποστῆσ〉 (μ)οί(ρ)ας ἐπ(ὶ) π(οστὴν μοῖρ)αν π(λεῖστον) δύν(αται· περὶ ὧ)ν (οὐχ ἡ) τ(υχοῦσα) παρ’ αὐτ(οῖς ἐ)στι 〈καὶ〉 κατὰ (τοὺς πίνακας) διαφ(ωνία. δο)ρυφ(ορεῖσθαι δ’) ἀστέρας λέγουσιν,
5ὅτ(αν μέ)σο(ι) ὦσι(ν) ἄλ(λων) ἀ(στέρων ἐν συνεχείᾳ) ζῳδίων· οἷον 〈ἐ〉ὰν [τι] τοῦ αὐτοῦ (ζῳ)δί(ου ὁ μέν τις ἀ)στὴρ τὰ(ς π)ρώτα(ς ἐ)πέ(χῃ μ)οίρας, ὁ δὲ 〈τὰς τελευταίας, ὁ δὲ〉 τὰς ἐν μέ(σῳ, δο)ρυφορεῖ(σθαι λέγεται ὁ ἐν)

4

.

1

.

2

μέσῳ (ὑπὸ) τῶν τὰς ἐπ’ ἄκροις ἐπεχό(ντω)ν μοίρας. (ἐπιβλέπειν δὲ) λέγοντ(α)ι ἀλλή(λους) καὶ συμφωνεῖν ἀλλήλοι(ς ὡς οἱ) 〈κατὰ τρίγωνον ἢ τετράγωνον〉 (φ)α(ινόμενοι.) 〈κατὰ τρίγωνον μὲν οὖν〉 συσχηματίζονται 〈καὶ〉 ἐπιθεωροῦσι〈ν〉 [δὲ] ἀ(λλήλους) 〈ἀστέρεσ〉 (ἐ)πὶ τ(ριῶν) ζῳδίων
5ἔχοντες τὸ μεταξὺ διάλειμμα, (κατὰ τετράγωνον δὲ) δυεῖν. 〈οὐ μὴν δὲ ὃν τρόπον ἐν τῷ ἀνθρώπῳ τῇ〉 κεφαλῇ τὰ ὑποκείμενα μέρη συμπά(σχ)ει καὶ τ(οῖς ὑποκει)μένοις ἡ κεφαλή, οὕτω καὶ τοῖς ὑπερσεληναίοις τὰ ἐπίγεια, ἀ(λ)λ(ά) τίς ἐστιν τούτων διαφορὰ καὶ 〈ἀ〉συμπάθεια, ὡς ἂν μὴ μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἐχόντων ἕνωσιν.

4

.

2

.

1

Τούτοις χρησάμενοι Εὐφράτης ὁ Περατ(ικὸς) καὶ Ἀκεμβὴς ὁ Καρύσ‐ τιος καὶ ὁ λοιπὸς τούτων χορός, τῷ λό(γ)ῳ τ(ῷ) τῆς ἀληθείας ἐπονομά‐
σαντες, αἰώνων στάσιν καὶ ἀποστασίας ἀγαθ(ῶν) δυνάμεων εἰς κακὰ καὶ συμφωνίας ἀγαθῶν μετὰ πονηρῶν προσαγορεύουσι, καλοῦντες τοπάρχας92
5καὶ προαστείους καὶ ἄλλα πλεῖστα ὀνόματα· ὧν πᾶσαν τὴν ἐπικεχειρη‐ μένην αἵρεσιν ἐκθήσομαι καὶ διελέγξω, ἐπὰν εἰς τὸν περὶ τούτων λόγον

4

.

2

.

2

φθάσωμεν. νυνὶ δέ, μή ποτέ τις νομίσῃ πιστὰ εἶναι καὶ ἀσφαλῆ τ(ὰ) τοῖς Χαλδαίοις νενομισμένα περὶ τὴν ἀστρολογικὴν (μ)άθη(σιν), οὐκ ὀκνή‐ σομεν τὸν πρὸς τούτους ἔλεγχον δι’ ὀλίγων παραθεῖναι, ἐπιδεικνύντες ματαίαν τὴν τέχνην καὶ πλανᾶν μᾶλλον καὶ ἐξ(α)φανίζειν ψυχὴν δυνα‐
5μένην ἐλπίζουσαν μάταια ἢ ὠφελεῖν. οἷς οὐ κατὰ τέχνης ἐμπειρίαν

4

.

2

.

3

ἐ(π)έχομεν, ἀλλ’ ἐκ (τῆς) τῶν Π〈ε〉ρατικῶν λόγω(ν γνώσ)εως· οἳ ταύτην τὴ(ν) μάθησιν ἠσκηκότες, Χαλδαίων γενόμενοι ὁμιληταί, ὡς ξένα τοῖς ἀνθρώποις καὶ θαυμάσια μεταδιδόντες μυστήρια, τοῖς ὀνόμασιν ἐναλλάξαντες αἵρεσι(ν ἔ)νθεν συνεστήσαντο. ἀλλ’ ἐπεὶ τὴν τῶν ἀστρολό‐
5γων τέχνην ὡς δυνατὴν νομίσαντες ταῖς τε παρ’ αὐτῶν μαρτυρίαις χρώμενο(ι τ)ὰ ἐπιχειρούμενα δι’ αὑτῶν πιστεύεσθαι θέλουσι, τανῦν καθὼς ἔδοξε τὴν ἀστρολογικὴν ἐπιδείξομεν ἀσύστατον, αὖθις μέλλοντες καὶ τὴν Περατικὴν ἀκυροῦν, ὡς κλάδον ἐκ ῥίζης ἀσυστάτου πεφυκυῖαν.

4

.

3

.

1

Ἀρχὴ μ(ὲν) οὖν καὶ ὥσπερ θεμέλιος 〈τῆς Χαλδαϊκῆσ〉 ἐστι στῆναι τὸν ὡροσκόπον· ἀπὸ τούτου γὰρ τὰ λοιπὰ τῶν κέντρων λαμβάνεται, τά τε ἀποκλίματα καὶ αἱ ἐπαναφοραὶ τά τε τρίγωνα καὶ 〈τὰ〉 τετράγωνα καὶ οἱ κατ’ αὐτὰ σχηματισμοὶ τῶν ἀστέρων, ἀπὸ δὲ πάντων τούτων αἱ

4

.

3

.

2

προαγορεύσεις. ὅθεν ἀναιρεθέντος τοῦ ὡροσκόπου κατ’ ἀνάγκην οὐδὲ τὸ μεσουρανοῦν 〈ἢ δῦνον ἢ ἀντιμεσουρανοῦν〉 ἐστι γνώριμον, ἀκαταληπτουμένων δὲ τούτων συναφανίζεται πᾶσα 〈ἡ〉 Χαλδαϊκὴ μέθοδος. ὅτι δὲ ἀνεύρετον αὐτοῖς ἐστι τὸ ὡροσκοποῦν ζῴδιον, ποικίλως

4

.

3

.

3

ἔστι διδ(ά)σκειν. ἵνα γὰρ τοῦτο καταληφθῇ, δεῖ πρῶτον μὲν τὴν γένεσιν τοῦ πίπτοντος ἐπὶ τὴν ἐπίσκεψιν βεβαίως κατειλῆφθαι, δεύτερον 〈δὲ〉 τὸ διασημαῖνον ταύτην ὡροσκόπιον 〈ἀπλανὲσ〉 ὑπάρχειν, τρίτον δὲ τὴν

4

.

3

.

4

ἀναφορὰν τοῦ ζῳδίου πρὸς ἀκρίβειαν συνῶφθαι. ἐπὶ μὲν γὰρ τῆς ἀποτέξεως ἡ ἀ(ν)αφορὰ τοῦ κατ’ οὐρανὸν 〈ἀν〉ίσχοντος ζῳδίου τετηρή‐ σθω, ἐπεὶ 〈ταύτῃ χρῶνται〉 τὸν ὡροσκόπον ὁρισόμενοι οἱ Χαλδαῖοι· ἐπὶ 〈δὲ〉 τῇ ἀναφορᾷ τὸν σχηματισμὸν τῶν 〈ἄλλων〉 ἄστρων ποιοῦνται,93
5ὅπερ διάθεμα καλοῦσιν, ἐφ’ ᾧ τὰς προαγορεύσεις δογματίζουσιν. οὔτε δὲ τὴν γένεσιν τῶν ὑπὸ τὴν ἐπίσκεψιν πιπτόντων λαμβάνειν δυνατόν ἐστιν, ὡς παραστήσο〈μεν〉, οὔτε τὸ ὡροσκόπιον ἀπλανὲς καθέστηκεν, οὔτε τὸ ἀνίσχον ζῴδιον πρὸς ἀκρίβειαν καταλαμβάνεται.

4

.

3

.

5

Πῶς οὖν ἀσ〈ύσ〉τατος ἡ τῶν Χαλδαίων μέθοδος, νῦν λέγωμεν. τὴν δὴ γένεσιν τῶν ὑπὸ τὴν ἐπίσκεψιν πεσουμένων πρότερον ὁρίσαντες ἐπιζητεῖν ἤτοι ἀπὸ τῆς τοῦ σπέρματος καταβολῆς καὶ συλλήψεως λαμ‐

4

.

3

.

6

βάνουσιν ἢ ἀπὸ τῆς ἐκτέξεως. καὶ εἰ μὲν ἀπὸ τῆς συλλήψεως λαμβάνειν ἐπιχειρήσει τις, ἄληπτος ἔσται ὁ ἀκριβὴς περὶ τούτου λόγος, ταχὺς ὑπάρχων χρόνος. καὶ εἰκότως· οὐ γὰρ ἔχομεν λέγειν εἴτε ἅμα τῇ κατα‐

4

.

3

.

7

θέσει τοῦ σπέρματος γέγονεν ἡ σύλληψις εἴτε καὶ μή. δύναται μὲν γὰρ καὶ ἅμα νοήματι τοῦτο συμβαίνειν, ὥσπερ καὶ τὸ προσαχθὲν τοῖς διαπύ‐ ροις τῶν κλιβάνων στέαρ εὐθὺς κολλᾶται, δύναται δὲ καὶ μετὰ χρόνον. διαστήματος γὰρ ὄντος ἀπὸ τοῦ στόματος τῆς μήτρας μέχρι τοῦ πυθμέ‐
5νος, ἔνθα καὶ τὰς συλλήψεις λέγουσι γίνεσθαι ἰατροί, πάντως ἐν χρόνῳ τινὶ τὸ διάστημα τοῦτο ἀνύειν πέφυκε〈ν〉 ἡ καταβαλλομένη τοῦ σπέρ‐

4

.

3

.

8

μα〈τοσ〉 φύσις. ἀγνοοῦντες οὖν τὴν ποσότητα τοῦ χρόνου κατὰ τὸ ἀκριβὲς οἱ Χαλδαῖοι οὐδέποτε τὴν σύλληψιν καταλήψονται. τοῦ σπέρμα‐ τος ὁτὲ μὲν εὐθυβολουμένου καὶ αὐτοῖς προσπίπ〈τον〉τος ὑφ’ ἓν τοῖς εὐφυῶς ἔχουσι πρὸς σύλληψιν τῆς μήτρας 〈τόποις, ὁτὲ δὲ πολυσπόρως
5ἐμπίπτοντος, ὑπ’ αὐτῆς δὲ τῆς ἐν τῇ μήτρᾳ〉 δυνάμεως 〈εἰς ἕνα τόπον συνάγεσθαι δυναμένου, τῶν〉 ἀγνώστων δὴ ὄντως 〈τὸ〉 πότε γίνεται τὸ
πρῶτον καὶ πότε τὸ δεύτερον, πόσος τε ὁ εἰς ἐκείνην τὴν σύλληψιν ἀναλισκόμενος χρόνος καὶ πόσος 〈ὁ〉 εἰς ταύτην· ἀγνοουμένων δὲ τού‐94

4

.

3

.

9

των ἦρται καὶ ἡ πρὸς ἀκρίβειαν τῆς συλλήψεως κατάληψις. εἴπερ τε, ὥς τινες τῶν φυσικῶν εἰρήκασιν, ἑψόμενον πρῶτον καὶ προμεταβαλλό‐ μενον ἐν μήτρᾳ τὸ σπέρμα τότε προσέρχεται τοῖς ἀναστομωθεῖσιν αὐτῆς ἀγγείοις—καθάπερ τῇ γῇ τὰ τῆς γῆς σπέρματα—, 〈αὐτ〉όθεν οἱ μὴ εἰδό‐
5τες τὴν ποσότητα τοῦ τῆς μεταβολῆς χρόνου οὐκ εἴσονται οὐδὲ τὸν τῆς

4

.

3

.

10

συλλήψεως καιρόν. ἔτι δὲ καὶ ὡς κατὰ τὰ λοιπὰ μέρη τοῦ σώματος διαφέρουσιν ἀλλήλων αἱ γυναῖκες κατὰ ἐνέργειάν τε καὶ τὰς λοιπὰς αἰτίας, οὕτως καὶ κατὰ τὴν τῆς μήτρας ἐνέργειαν, τὰς μὲν θᾶττον συλλαμ‐ βανούσας, τὰς δὲ βράδιον. καὶ οὐ παράδοξον, ὅπου καὶ αὐταὶ αὑταῖς
5συγκρινόμεναι νυνὶ μὲν εὐσύλληπτοι θεωροῦνται, νυνὶ δὲ οὐδαμῶς.

4

.

3

.

11

τούτου δ’ οὕτως ἔχοντος 〈τῶν〉 ἀδυνάτων ἐστὶ λέγειν πρὸς ἀκρίβειαν πότε συνέχεται τὸ καταβληθὲν σπέρμα, ἵνα ἀπὸ τούτου τοῦ χρόνου στήσωσιν οἱ Χαλδαῖοι τῆς γενέσεως τὸν ὡροσκόπον.

4

.

4

.

1

Τούτῳ τῷ λόγῳ ἀδύνατόν ἐστιν ἐκ τῆς συλλήψεως στῆσαι τὸν ὡρο‐ σκόπον. ἀλλ’ οὐδ’ ἐξ ἀποτέξεως. πρῶτον μὲν γὰρ ἄπορόν ἐστ(ι) τὸ πότε ῥηθήσεται ἀπότεξι(ν) εἶναι· ἆρά γε ὅταν ἄρξηται προκύπτειν εἰς τὸν θυραῖον 〈ἀέρα τὸ ἀποτικτόμενον,〉 ἢ ὅτα(ν) ὅλον ἐξίσχῃ, ἢ ὅταν εἰς
5τὴν γῆν 〈κατ〉ενεχθῇ. 〈εἶτα〉 οὐδ’ ἐν ἑκάστῳ τούτων δυνατόν ἐστι τὸν

4

.

4

.

2

ἀκριβῆ τῆς ἀποτέξεως [καταλαβέσθαι ἢ] χρόνον ὁρίζειν. καὶ γὰρ διὰ παράστημα ψυχῆς καὶ δι’ ἐπιτηδειότητα σώματος καὶ διὰ προαίρεσιν τῶν τόπων καὶ δι’ ἐμπειρίαν μα〈ίασ〉 καὶ ἄλλας ἀπείρους προφάσεις
οὐχ ὁ αὐτός ἐστι χρόνος καθ’ ὃν προκύπτει τὸ τικτόμενον ῥαγέντων τῶν95
5ὑμένων ἢ ἐκτὸς ὅλον γίνεται ἢ εἰς τὴν γῆν καταφέρεται, ἀλλ’ ἄλλος ἐπ’

4

.

4

.

3

ἄλλῳ. ὃν πάλιν μὴ δυνάμενοι ὡρισμένως καὶ ἀκριβῶς σταθμήσασθαι οἱ Χαλδαῖοι ἐκπεσοῦνται τοῦ δεόντως τὴν τῆς ἀποτέξεως ὥραν ὁρίζειν. Ὅτι μὲν οὖν ἐπαγγέλλονται ἐπὶ τοῖς τῆς ἀποτέξεως χρόνοις οἱ Χαλδ(αῖοι) τὸν ὡροσκόπον γινώσκειν, οὐκ ἴσασι δέ, ἐκ τούτων συμφανές·
5ὅτι δὲ οὐδὲ τὸ ὡροσκόπιον ἀπλανὲς αὐτοῖς ἐστι, πάρεστιν ἐπιλογίζεσθαι.

4

.

4

.

4

ὅταν γὰρ λέγωσιν ὅτι ὁ παρεδρεύων τῇ ὠδινούσῃ ἅμα τῇ ἀποτέξει δίσκῳ σημαίνει τῷ ἐπὶ τῆς ἀκρωρείας ἀστεροσκοποῦντι Χαλδαίῳ, κἀκεῖνος εἰς οὐρανὸν ἀποβλέπων παρασημειοῦται τὸ ἀνίσχον ζῴδιον, τὸ μὲν πρῶτον ἐπιδείξομεν αὐτοῖς ὅτι τῆς ἀποτέξεως ἀορίστου τυγχα‐
5νούσης, καθὼς μικρῷ πρότερον παρεστήσαμεν, οὐδὲ τῷ δίσκῳ ταύτην

4

.

4

.

5

διασημαίνειν εὔκολον. εἶτ’ ἔστω 〈καὶ〉 καταληπτὴν ὑπάρχειν τὴν ἀπό‐ τεξιν, ἀλλ’ οὔτοι γε πρὸς ἀκριβῆ χρόνον σημειοῦσθαι ταύτην δυνατόν ἐστι· τὸν γὰρ τοῦ δίσκου ψόφον 〈ἐν〉 πλείονι χρόνῳ καὶ ἐν συχνῷ πρὸς αἴσθησιν δυναμένῳ μερίζεσθαι [καὶ] κινεῖσθαι συνέβη ἐπὶ τὴν ἀκρώρειαν.

4

.

4

.

6

τεκμήριον δὲ 〈τὸ〉 ἐπὶ τῶν πόρρω δενδροτομούντων θεω(ρ)ούμενον· μετὰ γὰρ ἱκανὴν ὥραν τοῦ κατενεχθῆναι τὸν πέλεκυν ἐξακούεται ἡ φωνὴ τῆς πληγῆς, ὡς ἂν ἐν χρόνῳ πλείονι φθάνουσα ἐπὶ τὸν ἀκούοντα. καὶ διὰ τοῦτο τοίνυν οὐκ ἔστιν ἀκριβῶς τοῖς Χαλδαίοις τὸν χρόνον τοῦ

4

.

4

.

7

ἀνίσχοντος ζῳδίου καὶ κατ’ ἀλήθειαν ὡροσκοποῦντος λαμβάνειν. καὶ μὴν οὐ μόνον φανεῖται πλείων 〈ὁ〉 διελθὼν χρόνος, μετὰ τὴν ἀπότεξιν τοῦ παρεδρεύοντος τῇ ὠδινούσῃ κρούσαντος τῷ δίσκῳ, εἶτα μετὰ τὸ κροῦσαι ἀκούσαντος τοῦ ἐπὶ τῆς ἀκρωρείας, 〈ἀλλὰ〉 καὶ περισκοποῦν‐
5τος 〈τούτου〉 καὶ βλέποντος ἐν τίνι τῶν ζῳδίων ἐστὶ σελήνη καὶ τῶν
λοιπῶν ἀστέρων ἐν τίνι ἕκαστος, φαίνεται ἀναγκαῖον ἀλλοιότερον γενέσθαι τὸ περὶ τοὺς ἀστέρας διάθεμα, τῆς τοῦ πόλου κινήσεως ἀλέκ‐ 〈τῳ〉 τάχει φερομένης πρὶν τηρητικῶς παραπλάσασθαι τῇ τοῦ γεννηθέν‐ τος ὥρᾳ 〈τὰ〉 κατ’ οὐρανὸν βλεπόμενα.96

4

.

5

.

1

Οὕτως ἀσύστατος 〈ἐ〉δείχθη εἶναι ἡ κατὰ Χαλδαίους τέχνη. εἰ δὲ ἐξ ἐπερωτήσεων φάσκοι τις τοῦ πυνθανομένου σκοπεῖσθαι τὴν γένεσιν [ἡ] περὶ οὗ ἐπερωτᾶται, 〈λεκτέον〉 μηδὲ κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον δύνασθαι ἐφικνεῖσθαι ἐπὶ τὸ ἀκριβές. εἰ γὰρ τοσαύτη τις ἐπιμέλεια
5ἱστόρηται κατ’ αὐτοὺς περὶ τὴν τέχνην καὶ μηδ’ αὐτοὶ ἐφικνοῦνται ἐπὶ τὸ ἀκριβές, καθὼς ἐπεδείξαμεν, πῶς ὁ ἰδιώτης κατείληφε τῆς ἀποτέξεως τὸν χρόνον ἀκριβῶς, ἵνα παρὰ τούτου μαθὼν ὁ Χαλδαῖος στήσῃ τὸν

4

.

5

.

2

ὡροσκόπον ἀληθῶς; ἀλλ’ οὐδὲ κατὰ τὴν τοῦ ὁρίζοντος ὄψιν πάντη ὁ αὐτὸς φανήσεται ἀνίσχων ἀστήρ, ἀλλ’ ὅπου μὲν ὡροσκόπος νομισθήσε‐ ται τὸ ἀπόκλιμα, ὅπου δὲ ὡροσκόπος ἡ ἐπαναφορά, παρὰ τὴν τῶν τόπων ἐπιφάνειαν, ὄντων ἢ ταπεινοτέρων ἢ ὑψηλοτέρων· ὥστε καὶ κατὰ
5τοῦτο τὸ μέρος οὐκ ἀκριβὴς φανήσεται ἡ προαγόρευσις, πολλῶν κατὰ πάντα τὸν κόσμον τῇ αὐτῇ ὥρᾳ γεννωμένων, ἄλλου ἄλλως τὰ ἄστρα

4

.

5

.

3

θεωροῦντος. ματαία δὲ καὶ ἡ διὰ τῶν ὑ〈δρι〉ῶν νομιζομένη κατάληψις· οὐ γὰρ ὁμοίως ἀμφορεὺς τὸ 〈κάτω τρη〉θεὶς ῥυήσεται πλήρης ὢν ὡς ἀπόκενος, αὐτοῦ τοῦ πόλου κατὰ 〈τὸν〉 ἐκείνων λόγον ἐνὶ ὁρμήματι ἰσοταχῶς φερομένου.

4

.

5

.

4

Εἰ δὲ ἀναστρέψαντες λέγοιεν μὴ τὸν ἀκριβῆ χρόνον λαμβάνειν ἀλλ’ ὡς ἔτυχεν 〈καὶ〉 ἐν πλάτει, σχεδὸν ὑπ’ αὐτῶν ἐλεγχθήσονται τῶν ἀπο‐ τελεσμάτων· οἱ γὰρ ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ γεννηθέντες οὐ τὸν αὐτὸν
ἔζησαν βίον, ἀλλ’ οἱ μὲν λόγου χάριν ἐβασίλευσαν, οἱ δὲ ἐν πέδαις97

4

.

5

.

5

κατεγήρασαν. οὐθεὶς γοῦν Ἀλεξάνδρῳ τῷ Μακεδόνι γέγονεν ἴσος, πολλῶν κατὰ τὴν οἰκουμένην ὁμοίως ἀποτεχθέντων αὐτῷ, οὐθεὶς Πλάτωνι τῷ φιλοσόφῳ. ὥστε τὸν ἐν πλάτει τῆς γενέσεως χρόνον 〈σκοπῶν〉 ὁ Χαλδαῖος ἀκριβῶς οὐ δυνήσεται λέγειν εἰ 〈ὁ〉 κατὰ τοῦτον

4

.

5

.

6

τὸν χρόνον γεννηθεὶς εὐτυχήσει· πολλοὶ γὰρ κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον γεννηθέντες ἐδυστύχησαν. ὥστε ματαία καὶ ἡ κατὰ τὰ διαθέματα ὁμοιότης. διαφόρως οὖν καὶ πολυτρόπως τὴν ματαιόπονον σκέψιν τῶν Χαλδαίων διελέγξαντες, οὐδὲ τοῦτο παραλείψομεν ὡς εἰς ἄπορον

4

.

5

.

7

χωρήσουσιν αἱ προρρήσεις αὐτοῖς. εἰ γὰρ τὸν ἐν τῇ ἀκίδι τοῦ Το‐ ξ〈ότ〉ου γεννηθέντα, ὡς οἱ μαθηματικοὶ λέγουσιν, ἀνάγκη σφαγήσεσθαι, πῶς αἱ τοσαῦται τῶν βαρβάρων μυριάδες ἀγωνιζόμεναι πρὸς τοὺς Ἕλληνας ἐν Μαραθῶνι ἢ Σαλαμῖνι ὑφ’ ἓν κατεσφάγησαν; οὐ γὰρ δή γε

4

.

5

.

8

ἐπὶ πάντων 〈ὁ〉 αὐτὸς ἦν ὡροσκόπος. καὶ πάλιν 〈εἰ〉 τὸν ἐν τῇ κάλπῃ τοῦ Ὑδροχόου γεννηθέντα ναυαγήσειν, πῶς οἱ ἀπὸ Τροίας ἀναγόμενοι τῶν Ἑλλήνων περὶ τὰ κοῖλα τῆς Εὐβοίας συγκατεποντίσθησαν; ἀπίθα‐ νον γὰρ πάντας μακρῷ χρόνῳ διαφέροντας ἀλλήλων ἐν τῇ κάλπῃ τοῦ

4

.

5

.

9

Ὑδροχόου γεγεννῆσθαι. οὐ γὰρ ἔστι λέγειν ὅτι δι’ ἕνα πολλάκις, ᾧ εἵμαρται κατὰ πέλαγος φθαρῆναι, πάντες οἱ ἐν τῇ νηῒ συναπολοῦνται· διὰ τί γὰρ ἡ τούτου εἱμαρμένη τὰς πάντων νικᾷ, ἀλλ’ οὐχὶ διὰ τὸν 〈ἕνα〉 ᾧ εἵμαρται ἐπὶ γῆς τελευτᾶν πάντες περισῴζονται;

4

.

6

.

1

Ἀλλ’ ἐπεὶ καὶ περὶ τῆς τῶν ζῳδίων ἐνεργείας λόγον ποιοῦνται, οἷς φασι προσομοιοῦσθαι τὰ ἀποτικτόμενα, οὐδὲ τοῦτον παραλείψομεν· οἷον τὸν ἐν Λέοντι γεννηθέντα ἀνδρεῖον ἔσεσθαι, ὁ δὲ ἐν Παρθένῳ

4

.

6

.

2

τετανόθριξ, λευκόχρως, ἄπαις, αἰδήμων. ταῦτα γὰρ καὶ τὰ τούτοις ὅμοια
γέλωτός ἐστι μᾶλλον ἄξια, καὶ οὐ σπουδῆς. ἔστι γὰρ κατ’ αὐτοὺς μηδένα Αἰθίοπα ἐν Παρθένῳ γεννᾶσθαι, εἰ δ’ οὔ, δώσ〈ουσιν〉 εἶ〈ναι〉 τὸν τοιοῦ‐98

4

.

6

.

3

τον λευκόν, τετανότριχα καὶ τὰ ἕτερα. οἶμαι δὲ μᾶλλον τοὺς ἀρχαίους 〈τὰ〉 ὀνόματα τῶν κειμένων ζῴων ἐπίκλη〈σιν〉 τοῖς ἄστροις προστεθει‐ κέναι οἰκειώσεως χάριν, οὐχ ὁμοιοτρόπου φύσεως· τί γὰρ ἔχουσιν ὅμοιον ἄρκτῳ 〈οἱ〉 ἑπτὰ ἀστέρες διεστῶτες ἀπ’ ἀλλήλων; ἢ δράκοντος
5κεφαλῇ, ὥς φησιν ὁ Ἄρατος, 〈οἱ〉 πέντε·
ἀλλὰ δύο κροτάφοις, δύο δ’ ὄμμασιν, εἷς δ’ ὑπένερθεν
ἐσχατιὴν ἐπέχει γένυος δεινοῖο πελώρου;

4

.

7

.

1

〈Οὕ〉τως καὶ ταῦτα οὐκ ἄξια τοσούτου πόνου δείκνυται τοῖς εὖ φρονεῖν προῃρημένοις καὶ μὴ προσέχουσι τῇ τῶν Χαλδαίων ἐμφυσιώσει, οἳ καὶ βασιλεῖς ἐξαφανίζουσι δειλίαν καταρτίζοντες καὶ ἰδιώτας παρα‐

4

.

7

.

2

θαρρύνουσι μεγάλα τολμᾶν· εἰ δὲ ἀποτύχοι αὐτῶν 〈τισ〉 κακῷ περιπα‐ ρείς, οὐ πᾶσι γίνεται δ(ι)δάσκαλος ὁ βλαβείς. οὓς φρεναπατᾶν βουλόμενοι ἐν τοῖς ἀποτεύγμασιν, εἰς ἄπειρον τὸν νοῦν αὐτῶν συνωθοῦντες, λέγου‐ σιν (οὐκ ἄλλ)ως ἐπὶ τὸ αὐτὸ δύνασθαι τὸν σχηματισμὸν τῶν αὐτῶν
5ἀστέρων γίνεσθαι ἢ διὰ τῆς ἀποκαταστάσεως τοῦ μεγάλου ἐνιαυτοῦ δι’ ἑπτακισχιλίων ἐτῶν καὶ ἑπτακοσίων ἑβδομήκοντα καὶ ἑπτά. πῶς οὖν φθάσει ἀνθρωπίνη παρατήρησις τοῖς τοσούτοις αἰῶσι συνδραμεῖν ἐπὶ

4

.

7

.

3

μιᾶς γενέσεως, καὶ ταῦτα οὐχ ἅπαξ ἀλλὰ πολλάκις 〈**〉 [οἶμαι παρέ‐ λιπε.] διὰ πλειόνων ἐληλέγχθαι τὴν Χαλδαϊκὴν τέχνην ἔδει, καίτοι δι’

4

.

7

.

4

ἕτερα αὐτῆς ἡμῶν μνησθέντων, οὐχὶ ἰδίως δι’ αὐτήν. ἀλλ’ ἐπεὶ προῃρή‐ μεθα μηδὲν τῶν παρ’ ἔθνεσι δογμάτων καταλιπεῖν διὰ τὴν πολύφωνον
τῶν αἱρετικῶν πανουργίαν, ἴδωμεν τί λέγουσι καὶ οἱ περὶ μεγεθῶν τετολμηκότες. οἳ κατιδόντες τὴν τῶν πλειόνων ματαιοπονίαν, ἄλλου99
5ἄλλως διαψευσαμένου καὶ εὐδοκιμήσαντος, μεῖζόν τι ἐτόλμησαν εἰπεῖν, ὅπως ὑπὸ τῶν τὰ μικρὰ ψεύσματα μεγάλως δοξασάντων μειζόνως

4

.

7

.

5

δοξασθῶσιν. οὗτοι κύκλους καὶ μέτρα τρίγωνά τε καὶ τετράγωνα διπλά‐ σιά τε καὶ τριπλάσια ὑποτίθενται· πολὺς δὲ ὁ περὶ τούτου λόγος, ἀλλ’ οὐ πρὸς τὸ προκείμενον ἀναγκαῖος.

4

.

8

.

1

Ἱκανὸν οὖν λογίζομαι ἐξειπεῖν τὰ ὑπ’ αὐτῶν τερατολογούμενα· διὸ τοῖς ἐπιτόμοις χρησάμενος ὧν αὐτοὶ λέγουσιν, ἐπὶ τὰ ἕτερα τραπήσο‐ μαι. λέγουσι δὲ ταῦτα· “κράτος ἔδωκεν ὁ δημιουργήσας τῇ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίου περιφορᾷ· μίαν γὰρ αὐτὴν ἄσχιστον εἴασε, τὴν δὲ ἐντὸς σχίσας
5ἑξαχῇ ἑπτὰ κύκλους ἀνίσους κατὰ τὴν τοῦ διπλασίου 〈καὶ τριπλασίου〉 διάστασιν ἑκάστην, οὐσῶν ἑκατέρων τριῶν, κατὰ τὰ ἐναντία μὲν ἀλλή‐ λοις προσέταξεν ἰέναι τοὺς κύκλους, τάχει δὲ τρεῖς μὲν ὁμοίως, τοὺς δὲ τέσσαρας ἀλλήλοις τε καὶ τοῖς τρισὶν ἀνομοίως, ἐν λόγῳ δὲ φερομέ‐

4

.

8

.

2

νους.” κράτος μὲν δεδόσθαι τῇ ταὐτοῦ φορᾷ φησιν, οὐ μόνον ἐπειδὴ περιέχει τὴν θατέρου φοράν—τουτέστι τοὺς πλανωμένους—, ἀλλ’ ὅτι καὶ τοσοῦτον ἔχει κράτος—τουτέστι τοσαύτην δύναμιν—, ὥστε καὶ τοὺς ἐπὶ τἀναντία [τοὺς πλανωμένους] ἀπὸ δύσεως ἐπ’ ἀνατολὴν φερομένους
5αὐτοὺς τῇ οἰκείᾳ ἰσχύϊ ὁμοίως καὶ ἀπὸ ἀνατολῆς ἐπὶ δύσιν ἑαυτῷ

4

.

8

.

3

συμπεριάγει〈ν〉. μίαν δὲ καὶ ἄσχιστον εἰᾶσθαί φησι ταύτην 〈τὴν〉 φοράν, πρῶτον μὲν ἐπειδὴ πάντων τῶν ἀπλανῶν ἰσόχρονοι αἱ περιφοραὶ καὶ οὐ διῃρημέναι κατὰ πλείους καὶ ἐλάττους χρόνους, ἔπειτα ὅτι μίαν πάντες ἔχουσιν ἐπιφάνειαν τὴν τῆς ἐξωτάτω φορᾶς, οἱ δὲ πλανώμενοι
5καὶ εἰς χρόνους πλείονας καὶ διαφόρους τῶν κινήσεων καὶ εἰς ἀπο‐

4

.

8

.

4

στάσεις ἀπὸ γῆς ἀνίσους διῄρηνται. τὴν δὲ θατέρου φησὶν ἑξαχῇ εἰς ἑπτὰ κύκλους ἐσχίσθαι, εἰκότως· ὁπόσαι γὰρ ἂν ὦσιν ἑκάστου αἱ τομαί, μονάδι πλείω τῶν τομῶν γίνεται τὰ τμήματα. οἷον ἐὰν μιᾷ τομῇ 〈τι〉 διαιρεθῇ, δύο ἔσται τμήματα, ἂν δυσί, τρία τμήματα· οὕτω δὴ κἂν

4

.

8

.

5

ἑξαχῇ τι τμηθῇ, ἑπτὰ ἔσται τὰ τμήματα. τὰς δὲ ἀποστάσεις αὐτῶν κατὰ 〈τὰ〉 διπλάσια καὶ τριπλάσια ἐναλλὰξ τετάχθαι φησίν, οὐσῶν ἑκατέρων τριῶν, ὅπερ καὶ ἐπὶ τῆς συστάσεως τῆς ψυχῆς ἐπὶ τῶν ἑπτὰ ἀριθμῶν100

4

.

8

.

6

ἔδειξε. τρεῖς μὲν γάρ εἰσιν ἐν αὐτοῖς διπλάσιοι ἀπὸ μονάδος· βʹ δʹ ηʹ, τρεῖς δὲ 〈τριπλάσιοι· γʹ θʹ κζʹ〉 〈** **〉 〈διάμετρος μὲν γῆσ〉 μ(υριάδας) ηʹ καὶ ρηʹ σταδίων, περίμετρος δὲ γῆς σταδίων μυ(ριάδας) 〈κεʹ〉 καὶ φμγʹ. καὶ ἀπόστημα δὲ ἀπὸ τῆς
5ἐπιφανείας τῆς γῆς ἐπὶ τὸν σεληνιακὸν κύκλον ὁ μὲν Σάμιος Ἀρίσταρχος ἀναγράφει σταδίων μ(υριάδας) ρξηʹ, ὁ δὲ Ἀπολλώνιος μυρι(ά)δ(ας) φʹ,

4

.

8

.

7

ὁ δὲ Ἀρχιμήδης μυρι(ά)δ(ας) φνδʹ καὶ μονάδας ͵δρλʹ· ἀπὸ δὲ τοῦ σεληνιακοῦ ἐπὶ τὸν τοῦ ἡλίου κύκλον σταδίων μυρι(ά)δ(ας) ͵εκϛʹ καὶ μονάδ(ας) ͵βξεʹ· ἀπὸ τού〈του〉 δὲ ἐπὶ τὸν τῆς Ἀφροδίτης κύκλον σταδίων μυρι(ά)δ(ας) ͵βκζʹ καὶ μονάδας ͵βξεʹ· ἀπὸ τού〈του〉 δὲ ἐπὶ τὸν τοῦ
5Ἑρμοῦ κύκλον σταδίων μυρι(ά)δ(ας) ͵επαʹ, μονάδ(ας) ͵ζρξεʹ· ἀπὸ τούτου δὲ ἐπὶ τὸν τοῦ Πυρόεντος κύκλον σταδίων μυρι(ά)δ(ας) ͵δνδʹ, μονάδ(ας) ͵αρηʹ· ἀπὸ τούτου δὲ ἐπὶ τὸν τοῦ Διὸς κύκλον σταδίων μυρι(ά)δ(ας) ͵βκζʹ, μονάδ(ας) ͵εξεʹ· ἀπὸ τούτου δὲ ἐπὶ τὸν τοῦ Κρόνου κύκλον στα‐ δίων μυρι(ά)δ(ας) ͵δλζʹ, μονάδ(ας) ͵βξεʹ· ἀπὸ τούτου δὲ ἐπὶ τὸν ζῳδιακὸν
10καὶ τὴν ἐσχάτην περιφέρειαν σταδίων μυρι(ά)δ(ας) ͵βηʹ, μονάδ(ας) ͵βεʹ.

4

.

9

.

1

Τὰ μέν〈τοι〉 ἀπ’ ἀλλήλων διαστήματα τῶν κύκλων καὶ τῶν σφαιρῶν βάθη 〈ἑ〉τέ〈ρωσ〉 ὑπὸ τ(οῦ) Ἀρχιμήδους ἀποδίδοται. τοῦ γὰρ ζῳδιακοῦ
τὴν περίμετρον λαμβάνει σταδίων δευτέρων ἀριθμῶν 〈μονάδασ〉 δʹ καὶ μυρι(ά)δ(ας) ͵δψλαʹ· ὥστε συμβαίνειν τὴν ἐκ τοῦ κέντρου εὐθεῖαν ἄχρι101
5τῆς ἐπιφανείας τῆς ἐσχάτης γῆς τὸ ἕκτον εἶναι τοῦ λεχθέντος ἀριθμοῦ· τὴν δὲ ἀπὸ τῆς ἐπιφανείας τῆς γῆς ἐφ’ ἧς βεβήκαμεν ἄχρι τοῦ ζῳδιακοῦ 〈τὸ ἥμισυ εἶναι τοῦ〉 ἄρτι ῥηθέν〈τοσ〉 [ἕκτον τοῦ] ἀριθμοῦ λεῖπον τέτρασι μυριάσι σταδίων, ὅ ἐ〈στι〉ν 〈ἀπόστημα ἀπὸ〉 τοῦ κέντρου τῆς

4

.

9

.

2

γῆς μέχρι τῆς ἐπιφανείας αὐτῆς. ἀπὸ τοῦ δὲ Κρόνου κύκλου ἐπὶ τὴν γῆν φησι τὸ διάστημα σταδίων δευτέρων ἀριθμῶν εἶναι μον(άδ)ας δύο καὶ μυρι(ά)δ(ας) ͵βσξθʹ καὶ μον(άδ)ας ͵βψιαʹ· ἀπὸ τοῦ δὲ τοῦ Διὸς κύκλου ἐπὶ 〈τὴν〉 γῆν σταδίων δευτέρων ἀριθμῶν μον(άδ)ας δύο καὶ μυρι(ά)δ(ας)
5σοβʹ καὶ μονάδας χμϛʹ· ἀπὸ δὲ τοῦ Πυρόεντος κύκλου ἐπὶ 〈τὴν〉 γῆν δευτέρων ἀριθμῶν μονάδ(α) μίαν καὶ μυρι(ά)δ(ας) ͵γσμαʹ καὶ μονάδ(ας) ͵ηφπαʹ· ἀφ’ ἡλίου 〈δὲ〉 ἐπὶ 〈τὴν〉 γῆν δευτέρων ἀριθμῶν μονάδ(α) μίαν καὶ μυρι(ά)δ(ας) ͵βρξʹ καὶ μονάδας ͵δυνδʹ· ἀπὸ δὲ τοῦ Στίλβοντος ἐπὶ τὴν γῆν μυρι(ά)δ(ας) ͵εσξηʹ, μονάδας ͵ησνθʹ· ἀπὸ δὲ Ἀφροδίτης ἐπὶ 〈τὴν〉
10γῆν μυρι(ά)δ(ας) ͵επαʹ, μονάδ(ας) ͵ερξʹ· περὶ σελήνης δὲ ἐλέχθη τὸ πρότερον.

4

.

10

.

1

Τὰ μὲν οὖν ἀποστήματα καὶ βάθη τῶν σφαιρῶν οὕτως Ἀρχιμήδης ἀποδίδωσιν, ἑτέρως δὲ ὑπὲρ αὐτῶν Ἱππάρχῳ εἴρηται καὶ ἑτέρως Ἀπολ‐ λωνίῳ τῷ μαθηματικῷ. ἡμῖν δὲ ἐξαρ(κ)εῖ τῇ Πλατωνικῇ δόξῃ ἑπομέ‐ νοις διπλάσια μέν〈τοι〉 καὶ τριπλάσια οἴεσθαι τῶν πλανωμένων τὰ ἀπ’
5ἀλλήλων διαστήματα· σῴζεται γὰρ οὕτως ὁ λόγος τοῦ καθ’ ἁρμονίαν συγκεῖσθαι τὸ πᾶν ἐν λόγοις συμφώνοις κατὰ ταῦτα τὰ ἀποστήματα.

4

.

10

.

2

οἱ δ’ ἐκτεθέντες ὑπὸ Ἀρχιμήδους ἀριθμοὶ καὶ 〈οἱ〉 ὑπὸ τῶν ἄλλων περὶ τῶν ἀποστημάτων λεγόμενοι λόγοι εἰ μὴ ἐν συμφώνοις εἶεν λόγοις—
τουτέστι τοῖς ὑπὸ Πλάτωνος εἰρημένοις διπλασίοις καὶ τριπλασίοις—, ἔξω δὲ συμφώνων εὑρισκόμενοι, οὐκ ἂν σῴζοιεν τὸ καθ’ ἁρμονίαν κατ‐102

4

.

10

.

3

εσκευάσθαι τὸ πᾶν. οὐ γὰρ πιθανὸν οὐδὲ δυνατὸν ἄλογά τε καὶ ἔξω συμφώνων καὶ ἐναρμονίων λόγων εἶναι αὐτῶν τὰ ἀποστήματα, πλὴν ἴσως σελήνης μόνης, ἐκ τῶν λείψεων καὶ τῆς σκιᾶς τῆς γῆς· περὶ ἣν μόνην καὶ πιστεύσαι τις ἂν Ἀρχιμήδῃ 〈περὶ τῆσ〉 ἀποστάσεως, τουτέστι
5τῆς σεληνιακῆς ἀπὸ γῆς. ταύτην δὲ λαβοῦσι ῥᾴδιον ἔσται κατὰ τὸ Πλατωνικὸν αὔξοντας κατὰ τὸ διπλάσιον καὶ τριπλάσιον [ὡς ἀξιοῖ

4

.

10

.

4

Πλάτων] καὶ τὰ λοιπὰ ἀποστήματα ἀριθμῷ περιλαβεῖν. εἰ δὴ κατὰ τὸν Ἀρχιμήδην ἀπὸ τῆς ἐπιφανείας τῆς γῆς ἡ σελήνη ἀφέστηκε σταδίων μυρι(ά)δ(ας) φνδʹ, σταδίους ͵δρλʹ, ῥᾴδιον τούτους τοὺς ἀριθμοὺς αὔξον‐ τας κατὰ τὸ διπλάσιον καὶ τριπλάσιον, 〈ὡς ἀξιοῖ Πλάτων,〉 καὶ τὰ τῶν
5λοιπῶν εὑρεῖν διαστήματα, ὡς μιᾶς μοίρας λαμβανομένης τοῦ τῶν σταδίων ἀριθμοῦ οὓς ἡ σελήνη τῆς γῆς ἀφέστηκεν.

4

.

10

.

5

Ὅτι δὲ οἱ λοιποὶ ἀριθμοὶ οἱ ὑπ’ Ἀρχιμήδους περὶ τῆς ἀποστάσεως τῶν πλανωμένων λεγόμενοι οὐκ ἐν συμφώνοις 〈εἰσὶ〉 λόγοις, ῥᾴδιον γνῶναι 〈τοὺσ〉 πῶς ἔχουσι πρὸς ἀλλήλους καὶ ἐν τίσι λόγοις εἰσὶ κατα‐ νοήσαντας· μὴ εἶναι δὲ ἐν ἁρμονίᾳ καὶ συμφωνίᾳ ταῦτα, τ(οῦ) καθ’
5ἁρμονίαν συνεστῶτος κόσμου ὄντα μέρη, ἀδύνατον. τοῦ μὲν δὴ πρώτου ἀριθμοῦ, ὃν ἀφέστηκεν ἡ σελήνη τῆς γῆς, ὄντος μυρι(ά)δ(ων) φνδʹ, μονάδων ͵δρλʹ, ὁ δεύτερος ἀριθμός, ὃν ἀφέστηκεν 〈ὁ〉 ἥλιος τῆς σελήνης, ὢν μυρι(ά)δ(ων) ͵εκζʹ, μονάδ(ων) ͵βξεʹ, ἐν λόγῳ ἐ(στὶ πλ)είον〈ι〉 ἢ ἐ〈ννεαπ〉λασίῳ· πρὸς δὲ τοῦτον ὁ ἀνωτέρω ἀριθμός, ὢν μυρι(ά)δ(ων)

4

.

10

.

6

͵βκζʹ, μονάδ(ων), ͵βξεʹ, ἐν λόγῳ ἐστὶ 〈ἐλάττονι ἢ ἡμίσει· πρὸς δὲ τοῦτον ὁ ἀνωτέρω ἀριθμός, ὢν μυρι(ά)δ(ων) ͵επαʹ, μονάδ(ων) ͵ζρξεʹ, ἐν λόγῳ ἐστὶ〉 πλείονι ἢ διπλασίῳ· πρὸς δὲ τοῦτο〈ν〉 ὁ ἀνωτέρω ἀριθμός, ὢν μυρι(ά)δ(ων) ͵δνδʹ, μονάδ(ων) ͵αρηʹ, ἐν λόγῳ ἐστὶν ἐλάττονι ἢ ἐπιτε‐
5τάρτῳ· πρὸς δὲ τοῦτον ὁ ἀνωτέρω ἀριθμός, ὢν μυρι(ά)δ(ων) ͵βκζʹ, μονάδων ͵εξεʹ, ἐν λόγῳ ἐστὶ πλείονι ἢ ἡμίσει· πρὸς δὲ τοῦτον ὁ ἀνω‐ τάτω ἀριθμός, ὢν μυρι(ά)δ(ων) ͵δλζʹ, μονάδων ͵βξεʹ, ἐν λόγῳ ἐστὶ〈ν〉
ἐλάττονι ἢ διπλασίῳ.103

4

.

11

.

1

Οὗτοι δὴ οἱ λόγοι ὅ τε πλείω〈ν〉 ἢ 〈ἐννεαπλάσιος καὶ〉 ἐλάττων ἢ ἥμισυς καὶ πλείων ἢ διπλάσιος καὶ ἐλάττων ἢ ἐπιτέταρτος καὶ πλείων ἢ ἥμισυς καὶ ἐλάττων ἢ διπλάσιος ἔξω πασῶν εἰ〈σι〉 συμφωνιῶν· ἐξ ὧν οὐκ 〈ἂν〉 ἐναρμόνιόν τι καὶ σύμφωνον σύστημα γένοιτο, ὁ δ’ ἅπας
5κόσμος καὶ τὰ τούτου μέρη κατὰ πάντα ὁμοίως ἐναρμονίως καὶ

4

.

11

.

2

συμφώνως σύγκειται. οἱ δὲ ἐναρμόνιοι καὶ σύμφωνοι λόγοι σῴζονται, καθάπερ προειρήκαμεν, τοῖς διπλασίοις καὶ τριπλασίοις διαστήμασιν. εἰ δὴ πιστὸν τὸν Ἀρχιμήδην ἡγησάμεθα ἐν μόνῳ τῷ πρώτῳ ἀποστήματι τῷ ἀπὸ σελήνης μέχρι γῆς, ῥᾴδιον καὶ τὰ λοιπὰ κατὰ τὸ διπλάσιον καὶ

4

.

11

.

3

τριπλάσιον αὔξοντα〈σ〉 εὑρεῖν. ἔστω δὴ κατὰ τὸν Ἀρχιμήδην τὸ ἀπὸ γῆς μέχρι σελήνης ἀπόστημα σταδίων μυρι(ά)δ(ας) φνδʹ, μονάδ(ας) ͵δρλʹ· ἔσται μὲν δὴ τούτου διπλάσιος ἀριθμός, ὃν ἀφέστηκεν ὁ ἥλιος τῆς σελήνης, σταδίων μυρι(ά)δ(ας) ͵αρηʹ καὶ 〈σταδίουσ〉 ͵ησξʹ· ἀπὸ δὲ
5τῆς γῆς ἀφέστηκεν ὁ ἥλιος σταδίων 〈μυριάδασ〉 ͵αχξγʹ καὶ 〈σταδίουσ〉 ͵βτϙʹ· καὶ Ἀφροδίτη δὲ ἀφέστηκεν ἀπὸ μὲν ἡλίου σταδίων μυρι(ά)δ(ας) ͵αχξγʹ καὶ σταδίους ͵βτϙʹ, ἀπὸ δὲ γῆς μυρι(ά)δ(ας) ͵γτκϛʹ, σταδίους

4

.

11

.

4

͵δψπʹ· Ἑρμῆς δὲ Ἀφροδίτης μὲν ἀφέστηκε σταδίων μυριάδας ͵βσιζʹ, σταδίους ͵ϛφκʹ, ἀπὸ δὲ γῆς μυρι(ά)δ(ας) ͵εφμδʹ, σταδίους ͵ατʹ· Ἄρης δὲ Ἑρμοῦ μὲν ἀφέστηκε σταδίων μυρι(ά)δ(ας) ͵δϡπθʹ, σταδίους ͵ζροʹ, ἀπὸ

4

.

11

.

5

δὲ γῆς μυρίας μυριάδας καὶ φλγʹ, σταδίους ͵ηυοʹ· Ζεὺς δὲ Ἄρεως μὲν ἀφέστηκε 〈σταδίων〉 μυρι(ά)δ(ας) ͵δυλεʹ, σταδίους ͵γμʹ, ἀπὸ δὲ γῆς 〈μυρίασ〉 μυρι(ά)δ(ας) καὶ ͵δϡξθʹ, σταδίους ͵αφιʹ· Κρόνος 〈δὲ〉 ἀπὸ μὲν Διὸς ἀφέστηκε σταδίων μυρίας μυριάδας καὶ ͵δϡξθʹ, σταδίους
5͵αφιʹ, ἀπὸ δὲ γῆς μυρίας μυριάδας 〈βʹ〉 καὶ ͵θϡληʹ, σταδίους ͵γκʹ.104

4

.

12

.

1

Τίς οὐ θαυμάσει τὴν τοσαύτην φροντίδα μετὰ τοσούτου πόνου γεγενημένην; οὐκ ἀχρεῖος δέ μοι οὑτοσὶ ὁ Πτολεμαῖος ὁ τούτων μερι‐ μνητὴς δοκεῖ, τοῦτο δὲ μόνον λυπεῖ, ὡς πρόσφατος γενηθεὶς οὐκ εὔ‐ χρηστος γεγένηται γιγάντων πα〈ι〉σίν, οἳ τὰ μέτρα ταῦτα ἠγνοηκότες,
5ἐγγὺς νομίζοντες εἶναι ὕψη οὐρανοῦ, πύργον μάτην ἐπεχείρησαν ποιεῖν. οἷς οὗ〈το〉ς εἰ κατ’ ἐκεῖνο παρὼν τὰ μέτρα διηγήσατο, οὐκ ἂν μάτην

4

.

12

.

2

τετολμήκεισαν. εἰ δέ τις τούτῳ φάσκει ἀπιστεῖν, μετρήσας πειθέσθω· ταύτης γὰρ φανερωτέραν ἀπόδειξιν οὐκ ἔχει πρὸς τοὺς ἀπίστους. ὢ ματαιοπόνου [καὶ] ψυχῆς φυσιώσεως καὶ πίστεως ἀπίστου, ἵνα πάντως Πτολεμαῖος σοφὸς νομίζηται παρὰ τοῖς τὴν ὁμοίαν σοφίαν ἠσκηκόσι.

4

.

13

.

1

Τούτοις ἐν μέρει ἐπισχόντες τινές, ὡς μεγάλα κρίναντες καὶ λόγου ἄξια νομίσαντες, αἱρέσεις ἀμέτρους καὶ ἀπείρους συνεστήσαντο· ὧν εἷς μὲν Κολάρβασος, ὃς διὰ μέτρων καὶ ἀριθμῶν ἐκτίθεσθαι θεοσέβειαν ἐπι‐ 〈χει〉ρεῖ, καὶ ἕτεροι δὲ ὁμοίως, οὓς ἐπιδείξομεν, ἐπὰν τὰ περὶ αὐτῶν
5ἀρξώμεθα λέγειν. οἳ Πυθαγορείῳ ψήφῳ ὡς δυνατῇ προσέχουσι καὶ τὴν ἀσφαλῆ φιλοσοφίαν δι’ ἀριθμῶν καὶ στοιχείων σχεδιάζουσι, μαντευόμενοι

4

.

13

.

2

μάταια. ὧν ὁμοίως λόγους ἐρανισάμενοί τινες ἀποπλανῶσιν ἰδιώτας, προ‐ γνωστικοὺς ἑαυτοὺς φάσκοντες, ἔσθ’ ὅτε διὰ τὸ πολλὰ μαντεύεσθαι ἓν ἐπι‐ τυγχάνοντες, καὶ ἐπὶ μὲν τοῖς πολλοῖς ἀποτεύγμασι μὴ αἰδούμενοι, ἐπὶ δὲ τῷ ἑνὶ ἐγκομπάζοντες. οὐδὲ τούτων τὴν ἄσοφον σοφίαν παραπέμψο‐
5μαι, ἀλλ’ ἐκθέμενος τοὺς ἐκ τούτων ἐπιχειροῦντας θεοσέβειαν συνιστᾶν ἐλέγξω ῥίζης ἀσυστάτου καὶ 〈πα〉νουργίας ἀνάπλε〈ω〉 ὄντας μαθητάς.

4

.

14

.

1

Οἱ μὲν οὖν διὰ ψήφων τε καὶ ἀριθμῶν, στοιχείων τε καὶ ὀνομάτων μαντεύεσθαι νομίζοντες ταύτην ἀρχὴν ἐπιχειρήσεως τοῦ κατ’ αὐτοὺς λόγου ποιοῦνται, φάσκοντες πυθμένα εἶναι ἑκάστου τῶν ἀριθμῶν ἐπὶ μὲν τῶν χιλιάδων τοσαύτας μονάδας, ὅσαι ἂν ὦσι χιλιάδες· οἷον τῶν
5ἑξακισχιλίων ὁ πυθμὴν μονάδες ἕξ, τῶν ἑπτακισχιλίων μονάδες ἑπτά, τῶν ὀκτακισχιλίων μονάδες ὀκτώ, καὶ ἐπὶ τῶν λοιπῶν ὁμοίως κατὰ τὰ105

4

.

14

.

2

αὐτά. καὶ ἐπὶ τῶν ἑκατοντάδων ὅσαι ἂν ὦσιν αἱ ἑκατοντάδες, τοσαῦται μονάδες ὁ πυθμήν ἐστιν αὐτῶν· οἷον τῶν ἑπτακοσίων ἑπτά εἰσιν ἑκατοντάδες, ὁ πυθμὴν αὐτῶν ἑπτὰ μονάδες· τῶν ἑξακοσίων ἓξ ἑκ〈α‐ τ〉οντάδες, ὁ πυθμὴν αὐτῶν 〈ἓξ μονάδες· τῶν τριακοσίων τρεῖς ἑκατοντά‐
5δες, ὁ πυθμὴν αὐτῶν〉 τρεῖς μονάδες. τὸ ὅμοιον 〈δὲ〉 καὶ ἐπὶ τῶν δεκά‐ δων· τῶν μὲν ὀγδοήκοντα 〈ὁ πυθμὴν〉 μονάδες ὀκτώ, τῶν δὲ ἑξήκοντα μονάδες ἕξ, τῶν 〈δὲ〉 τεσσαράκοντα μονάδες τέσσαρες, τῶν 〈δὲ〉 δέκα

4

.

14

.

3

μονὰς μία. ἐπὶ δὲ τῶν μονάδων πυθμὴν αὐταί εἰσιν αἱ μονάδες· οἷον τοῦ ἐννέα ὁ ἐννέα, τοῦ ὀκτὼ ὁ ὀκτώ, τοῦ ἑπτὰ ὁ ἑπτά. οὕτως οὖν καὶ ἐπὶ τῶν στοιχείων ποιεῖν δεῖ· ἕκαστον γὰρ στοιχεῖον κατά τινα τέτακται ἀριθμόν· οἷον τὸ ν 〈πεντή〉κοντα μονάδ(ων) 〈ἐστί〉ν, τῶν 〈δὲ〉
5πεντήκοντα μονάδων πυθμήν ἐστιν ὁ πέντε, καὶ τοῦ ν στοιχείου πυθμὴν ἔσται ὁ πέντε.

4

.

14

.

4

Ἔστω ἔκ του ὀνόματος τοὺς τούτου πυθμένας λαβεῖν· οἷον τοῦ Ἀγαμέμνων ὀνόματος γίνεται τοῦ μὲν α 〈πυθμὴν〉 μονὰς μία, τοῦ δὲ γ μονάδες τρεῖς, τοῦ ἄλλου α μονὰς μία, τοῦ μ μονάδες δʹ, τοῦ ε μονάδες εʹ, τοῦ μ μονάδες δʹ, τοῦ ν μονάδες πέντε, τοῦ ω μονάδες ηʹ, τοῦ ν μονά‐
5δες εʹ· ὁμοῦ ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἔσονται αʹ γʹ αʹ δʹ εʹ δʹ 〈εʹ〉 ηʹ εʹ· ταῦτα συν‐

4

.

14

.

5

τεθέντα ποιεῖ μονάδας λϛʹ. πάλιν τούτων πυθμένας λαμβάνουσι, καὶ γίνονται τῶν μὲν λʹ τρεῖς, τῶν δὲ ἓξ αὐτὰ τὰ ἕξ· συντεθέντα οὖν τὰ τρία καὶ τὰ ἓξ ποιεῖ ἐννέα, τῶν δὲ ἐννέα πυθμὴν ὁ ἐννέα. κατέληξεν οὖν τὸ

4

.

14

.

6

Ἀγαμέμνων ὄνομα εἰς τὸν ἐννέα πυθμένα. ἔστω τὸ αὐτὸ καὶ ἐπὶ ἄλλου ὀνόματος ποιῆσαι, τοῦ Ἕκτωρ. τὸ Ἕκτωρ ὄνομα ἔχει στοιχεῖα ε καὶ κάππα καὶ ταῦ καὶ ω καὶ ρ· τούτων πυθμένες εʹ βʹ γʹ ηʹ αʹ· ταῦτα συντεθέντα ποιεῖ μονάδας ιθʹ. πάλιν τῶν δέκα πυθμὴν εἷς, τῶν ἐννέα ἐννέα, ἃ συντεθέντα
5ποιεῖ δέκα· τοῦ 〈δὲ〉 δέκα γίνεται πυθμὴν μονάς. ψηφισθὲν οὖν τὸ

4

.

14

.

7

Ἕκτωρ ὄνομα ἐποίησε πυθμένα μονάδα. εὐκολώτερον δέ ἐστι τὸ 〈αὐτὸ〉 οὕτως ποιεῖν· τοὺς εὑρεθέντας ἐκ τῶν στοιχείων πυθμένας, ὡς νῦν ἐπὶ τοῦ Ἕκτωρ ὀνόματος εὕρομεν μονάδας ιθʹ, εἰς ἐννέα μέριζε καὶ τὸ περιλειπόμενον πυθμένα λέγε· οἷον τὰ ιθʹ ἐὰν εἰς ἐννέα μερίζω, περιλεί‐106
5πεται μονάς—ἐννάκις γὰρ δύο ιηʹ καὶ λοιπὴ μονάς· ἐὰν γὰρ ὑφέλω τῶν ιθʹ τὰ δεκαοκτώ, λοιπὴ μονάς—· ὥστε τοῦ Ἕκτωρ ὀνόματος πυθμὴν

4

.

14

.

8

ἔσται μονάς. πάλιν τοῦ Πάτροκλος ὀνόματος πυθμένες εἰσὶν ἀριθμοὶ οὗτοι· ηʹ αʹ γʹ αʹ ζʹ βʹ γʹ ζʹ βʹ, 〈καὶ〉 συντεθέντες ποιοῦσι μονάδας λδʹ. τούτων τὸ ἐκλεῖπον μονάδες ἑπτά· τῶν λʹ τρεῖς, καὶ τῶν δʹ αὐταὶ αἱ δʹ· πυθμὴν οὖν εἰσι τοῦ Πάτροκλος ὀνόματος μονάδες ζʹ.

4

.

14

.

9

Οἱ μὲν οὖν κατὰ τὸν ἐννεαδικὸν κανόνα ψηφίζοντες 〈τὸ〉 ἔννατον λαμβάνουσι τοῦ ἀθροισθέντος ἐκ τῶν πυθμένων ἀριθμοῦ καὶ τὸ περι‐ λειφθὲν πλῆθος τὸν πυθμένα ὁρίζονται, οἱ δὲ κατὰ τὸν ἑβδοματικὸν τὸ ἕβδομον. οἷον εὑρέθη ἐπὶ τοῦ Πάτροκλος ὀνόματος τὸ ἐκ τῶν πυθμένων
5ἄθροισμα μονάδες λδʹ· τοῦτο μερισθὲν εἰς ἑβδομάδας ποιεῖ δʹ, ὅ ἐστιν κηʹ, 〈καὶ〉 λοιπαὶ μονάδες ἕξ· λέγουσιν 〈οὖν〉 ὅτι ὁ πυθμὴν τοῦ Πάτρο‐

4

.

14

.

10

κλος ὀνόματός εἰσιν ἓξ κατὰ τὸν ἑβδοματικόν. εἰ δὲ ἔσται μγʹ, τὸ ἕβδο‐ μον ποιεῖ μβʹ—ἑπτάκις γὰρ ἓξ μβʹ—καὶ λοιπὸν ἕν· μονὰς οὖν γίνεται ὁ πυθμὴν ὁ ἀπὸ τῶν μγʹ κατὰ τὸν ἑβδοματικόν. δεῖ δὲ προσέχειν ἐὰν ὁ ληφθεὶς ἀριθμὸς μεριζόμενος ἀπαρτίσῃ· οἷον ἐὰν ἔκ τινος ὀνόματος
5συντιθεὶς τοὺς πυθμένας εὕρω λόγου χάριν μονάδας λϛʹ· ὁ δὲ λϛʹ μεριζό‐ μενος εἰς τὸν ἐννέα δʹ ἀπαρτίζει ἐννεάδας—ἐννάκις γὰρ δʹ λϛʹ καὶ οὐδὲν

4

.

14

.

11

περιλείπεται—· τὸν πυθμένα οὖν αὐτὸν τὸν θʹ δῆλον εἶναι. καὶ πάλιν 〈ἐὰν〉 τὸν τεσσαράκοντα πέντε ἀριθμὸν μερίζοντες εὕρωμεν ἀπαρτίζοντα ἐννέα—καὶ γὰρ ἐννάκις πέντε μεʹ καὶ 〈περι〉λείπεται οὐδέν—ἐπὶ τῶν τοιούτων αὐτὸν τὸν ἐννέα λέγουσι πυθμένα. καὶ ἐπὶ τοῦ ἑβδοματικοῦ
5ὁμοίως· ἐὰν λόγου χάριν τὸν κηʹ εἰς τὸν ἑπτὰ μερίζοντες ἀπαρτίσωμεν— ἑπτάκις γὰρ δʹ κηʹ καὶ περιλείπεται οὐδέν—, 〈αὐτὸν〉 τὸν ἑπτὰ λέγου‐ σι πυθμένα.

4

.

14

.

12

Ὅταν μέντοι 〈τισ〉 ψηφίζῃ τὰ ὀνόματα καὶ εὑρίσκῃ δὶς τὸ αὐτὸ
〈φωνῆεν〉 γράμμα, ἅπαξ αὐτὸ ψηφίζει. οἷον τὸ Πατρόκ〈α〉λος ὄνομα καὶ τὸ [π] α δὶς ἔχει καὶ τὸ ο δίς· ἅπαξ οὖν τὸ α ψηφίζουσι καὶ ἅπαξ τὸ ο. κατὰ τοῦτο οὖν πυθμένες ἔσονται ηʹ αʹ γʹ αʹ ζʹ βʹ γʹ βʹ, καὶ συντε‐107
5θέντες ποιοῦσι μονάδας κζʹ, καὶ ἔσται πυθμὴν τοῦ ὀνόματος κατὰ μὲν

4

.

14

.

13

τὸν ἐννεαδικὸν αὐτὸς ὁ ἐννέα, κατὰ δὲ τὸν ἑβδοματικὸν ἕξ. ὁμ(οίως) Σαρπηδὼν ψηφισθεὶς ποιεῖ μονάδας κατὰ τὸν ἐννεαδικὸν δύο [πυθμένα], Πάτροκλος δὲ ποιεῖ μονάδας θʹ· νικᾷ Πάτροκλος. ὅταν γὰρ ᾖ ὁ μὲν εἷς περισσός, ὁ δὲ ἕτερος ἄρτιος, ὁ περισσὸς νικᾷ ἐὰν μείζων ᾖ. πάλιν δὲ
5ἐὰν ᾖ ὀκτὼ ἄρτιος καὶ πέντε περισσός, ὁ ὀκτὼ νικᾷ· μείζων γάρ ἐστιν. εἰ δέ εἰσιν ἀριθμοὶ [δύο οἷον] ἀμφότεροι ἄρτιοι ἢ ἀμφότεροι περισσοί,

4

.

14

.

14

ὁ ἐλάσσων νικᾷ. πῶς δὲ ὁ Σαρπηδὼν κατὰ τὸν ἐννεαδικὸν ποιεῖ μονά‐ δας δύο; παραλείπεται γὰρ τὸ ω στοιχεῖον. ὅταν γὰρ ᾖ ἐν ὀνόματί 〈τινι〉 στοιχεῖα ω καὶ η, παραλιμπάνουσι τὸ ω ἑνὶ στοιχείῳ χρώμενοι· ἰσοδυ‐ ναμεῖν γὰρ λέγουσι τὰ ἀμφότερα, δὶς δὲ τὸ αὐτὸ οὐ ψηφίζεται, ὡς

4

.

14

.

15

ἄνωθεν εἴρηται. πάλιν Αἴας 〈κατὰ τὸν ἐννεαδικὸν〉 ποιεῖ μονάδας δʹ, Ἕκτωρ δὲ κατὰ τὸν ἐννεαδικὸν ποιεῖ μονάδα μίαν· καὶ ἔστιν ἡ μὲν τετρὰς ἄρτιος, ἡ δὲ μονὰς περισσή, ἐπὶ δὲ τῶν τοιούτων τὸν μείζονα

4

.

14

.

16

ἐλέγομεν νικᾶν· νικᾷ ὁ Αἴας. πάλιν Ἀλέξανδρος καὶ Μενέλαος· Ἀλέξαν‐ δρος κύριον ἔχει ὄνομα 〈Πάρις·〉 Πάρις δὲ ποιεῖ μονάδας κατὰ τὸ〈ν〉 ἐννεαδικὸν δʹ, Μενέλαος δὲ κατὰ τὸν ἐννεαδικὸν μονάδας θʹ. νικῶσι δὴ αἱ ἐννέα τὰς τέσσαρας—εἴρηται γάρ, ὁπόταν ὁ μὲν περισσὸς ᾖ,
5ὁ δὲ ἄρτιος, ὁ μείζων νικᾷ, ὅταν δὲ ἀμφότεροι ἄρτιοι ἢ ἀμφότεροι περισ‐

4

.

14

.

17

σοί, ὁ ἐλάσσων. —πάλιν Ἄμυκος καὶ Πολυδεύκης· Ἄμυκος μὲν ποιεῖ μονάδας δύο κατὰ τὸν ἐννεαδικόν, [καὶ] Πολυδεύκης δὲ ἑπτά· νικᾷ Πολυδεύκης. Αἴας καὶ Ὀδυσσεὺς ἐπάλαισαν ἐν τῷ ἐπιταφίῳ· Αἴας ποιεῖ κατὰ τὸν ἐννεαδικὸν μονάδας δʹ, Ὀδυσσεὺς ὀκτὼ κατὰ τὸν ἐννεαδικόν·
5ἆρ’ οὖν μήτι τὸ Ὀδυσσέως ἐπίθετον καὶ οὐ κύριόν ἐστιν; ἐνίκησε γάρ· κατὰ μὲν τοὺς ἀριθμοὺς νικᾷ Αἴας, ἡ δ’ ἱστορία Ὀδυσσέα παραδίδωσιν.

4

.

14

.

18

〈πάλιν〉 Ἀχιλεὺς καὶ Ἕκτωρ· Ἀχιλεὺς κατὰ τὸν ἐννεαδικὸν ποιεῖ 〈μονάδασ〉 τέσσαρας, Ἕκτωρ μίαν· νικᾷ Ἀχιλεύς. πάλιν Ἀχιλεὺς καὶ Ἀστεροπαῖος· Ἀχιλεὺς ποιεῖ 〈μονάδασ〉 τέσσαρας, Ἀστεροπαῖος τρεῖς· νικᾷ Ἀχιλεύς. πάλιν Μενέλαος καὶ Εὔφορβος· Μενέλαος ἔχει μονάδας108
5ἐννέα, Εὔφορβος ὀκτώ· νικᾷ Μενέλαος.

4

.

14

.

19

Τινὲς δὲ κατὰ τὸν ἑβδοματικὸν μόνοις τοῖς φωνήεσι χρῶνται, ἄλλοι δὲ διαστέλλουσιν ἰδίᾳ μὲν τὰ φωνήεντα, ἰδίᾳ δὲ τὰ ἡμίφωνα, ἰδίᾳ δὲ τὰ ἄφωνα, καὶ τρεῖς τάξεις ποιήσαντες λαμβάνουσι τοὺς πυθμένας ἰδίᾳ μὲν τῶν φωνηέντων, ἰδίᾳ δὲ τῶν ἡμιφώνων, ἰδίᾳ 〈δὲ〉 τῶν ἀφώνων, καὶ

4

.

14

.

20

συγκρίνουσι χωρὶς ἕκαστον. ἄλλοι δὲ οὐδὲ τούτοις τοῖς νενομισμένοις ἀριθμοῖς χρῶνται, ἀλλ’ ἄλλοις· οἷον ὑποδείγματος ἕνεκα τὸ π 〈στοιχεῖον〉 οὐ θέλουσι πυθμένα ἔχειν 〈μονάδασ〉 ηʹ, ἀλλὰ εʹ, καὶ τὸ ξ στοιχεῖον πυθ‐ μένα μονάδας 〈ϛʹ, ἀλλὰ〉 δʹ, καὶ παντοίως στρεφόμενοι οὐδὲν ὑγιὲς εὑρίσ‐
5κουσιν. ὅταν μέντοι δεύτερόν τινες ἀγωνίζωνται, ἀφ’ ἑκατέρου τῶν ὀνομάτων τὸ πρῶτον στοιχεῖον ἀφαιροῦσιν, ὅταν δὲ τρίτον, τὰ δύο ἑκα‐ τέρωθεν, καὶ τὰ λοιπὰ ψηφίσαντες συγκρίνουσιν.

4

.

15

.

1

Οἶμαι δὲ ἐκδήλως ἐκτεθεῖσθαι καὶ τὴν τῶν ἀριθμητικῶν ἐπίνοιαν, δι’ ἀριθμῶν καὶ ὀνομάτων τὸ ζῆν διακρίνειν νομιζόντων. τούτους δὲ κατα‐ νοῶ σχολὴν ἄγοντας καὶ ψήφῳ γεγυμνασμένους τεθεληκέναι διὰ τῆς παραδοθείσης αὐτοῖς ἐκ παίδων τέχνης [θέλειν] εὐδοκιμοῦντας μάντεις

4

.

15

.

2

προ〈σ〉αγορεύεσθαι. οἳ ἄνω κάτω τὰ στοιχεῖα καταμετροῦντες εἰς λῆρον ἐχώρησαν· ἐπὰν γὰρ ἀποτύχωσι, τὸ ἄπορον προβάλ〈λ〉οντες λέγουσι, μήτι τοῦτο 〈τὸ〉 ὄνομα γενικὸν οὐκ ἐγένετο, ἀλλ’ ἐπίθετον, ὡς καὶ ἐπὶ τοῦ Ὀδυσσέως καὶ Αἴαντος ἐκπεσόντες 〈τοῦτ’〉 ἐνεκάλουν. τίς ἐκ ταύτης
5τῆς θαυμαστῆς φιλοσοφίας ἀφορμὰς λαβὼν καὶ θελήσας αἱρεσιάρχης καλεῖσθαι οὐ δοξασθήσεται;

4

.

15

.

3

Ἀλλ’ ἐπεὶ καὶ ἑτέρα τις τέχνη βαθυτέρα ἐστὶ παρὰ τοῖς πανσόφοις Ἑλλήνων μεριμνηταῖς, οἷς εὔχονται μαθητεύειν οἱ αἱρετικοὶ διὰ τὸ ταῖς
αὐτῶν δόξα〈ι〉ς χρῆσθαι πρὸς τὰ ὑφ’ αὑτῶν ἐπιχειρούμενα, καθὼς ὑπο‐ δειχθήσεται μετ’ οὐ πολύ—αὕτη δέ ἐστι〈ν ἡ〉 μετωποσκοπικὴ μαντεία,109

4

.

15

.

4

μᾶλλον δὲ μανία—, οὐδὲ ταύτην σιωπήσομεν. εἰσὶν οἳ τοῖς ἄστροις ἀνα‐ φέρουσι τὰς μορφὰς τύπων τε ἰδέας καὶ τὰς φύσεις τῶν ἀνθρώπων, ἐπὶ ταῖς 〈τῶν〉 ἀστέρων κατὰ γενέσεις 〈σχέσεσιν〉 ἀναλογιζόμενοι. οὕτως 〈δὲ〉 λέγουσι〈ν〉·
5Οἱ 〈ἐν〉 Κριῷ γεννώμενοι τοι〈οῦτ〉οι ἔσονται· κεφαλῇ ἐπιμήκει, τριχὶ πυρρᾷ, ὀφρύσι συνεζευγμέναις, μετώπῳ ὀξεῖ, ὀφθαλμοῖς ὑπογλαύκοις 〈κ〉αλοῖς, μήλοις καθειλκυσμένοις, ἐπίρρινοι, μυκτῆρσιν ἠνεωγμένοις,

4

.

15

.

5

χείλεσι λεπτοῖς, γενείῳ ὀξεῖ, στόματι ἐπιμήκει. οὗτοι, φησί, μεθέξουσι φύσεως τοιαύτης· προνοητικοί, ποικίλοι, δειλοί, φρόνιμοι, προσχαριώ‐ δεις, ἥσυχοι, περίεργοι, βουλαῖς ἀποκρύφοις, παντὶ πράγματι κατηρτισ‐ μένοι, πλεῖον φρονήσει ἢ ἰσχύι κρατοῦντες, τὸ παρὸν καταγελασταί,
5γεγραμματισμένοι, 〈ἄ〉πιστοι, φιλόνεικοι, ἐν μάχῃ ἐρεθισταί, ἐπιθυμηταί, παιδερασταί, νοοῦντες, ἀπεστραμμένοι ἀπὸ τῶν ἰδίων οἴκων, ἀπαρέσκον‐ τες ἅπαντα, κατήγοροι, ἐν οἴνῳ μανιώδεις, ἐξουθενηταί, κατ’ ἔτος τι ἀποβάλλοντες, εἰς φιλίαν εὔχρηστοι διὰ τὴν ἀγαθωσύνην· πλειστάκις ἐν ἀλλοτρίᾳ γῇ ἀποθνῄσκουσιν.

4

.

16

.

1

Οἱ δὲ ἐν Ταύρῳ τύπῳ ἔσονται τῷδε· κεφαλῇ στρογγύλῃ, τριχὶ παχείᾳ, μετώπῳ πλατεῖ τετραγώνῳ, ὀφθαλμοῖς μέλασι καὶ ὀφρύσι
μεγάλαις, ἐν τῷ λευκῷ φλέβες λεπταὶ αἱματώδεις, βλεφάροις μακροῖς, ὠτίοις παχέσι μεγάλοις, στόματι στρογγύλῳ, ῥώθωνι παχεῖ, μυκτῆρσι110
5στρογγύλοις, χείλεσι παχέσι, 〈σώματι βραχεῖ,〉 τοῖς ὑπεράνω μέρεσιν

4

.

16

.

2

ἰσχύουσι, νωθροὶ γεγενημένοι ἀπὸ σκελῶν. οἱ αὐτοὶ δὲ φύσεως· ἀρέσ‐ κοντες, νοοῦντες, εὐφυεῖς, εὐσεβεῖς, δίκαιοι, ἄγροικοι, προσχαρεῖς, κοπια‐ ταὶ ἀπὸ ἐτῶν ιβʹ, ἐρεθισταί, νωθροί· τούτων ὁ στόμαχος μικρός ἐστι, πληροῦνται τάχα, πολλὰ βουλευόμενοι, φρόνιμοι, φειδωλοὶ εἰς ἑαυτούς,
5εἰς ἄλλους δαψιλεῖς, ἀγαθοποιοί· [σώματι βραχεῖ] ἐν μέρει εἰσὶ λυπηροί, ἀμελεῖς, εἰς φιλίαν ὠφέλιμοι διὰ τὸν νοῦν, κακοπαθεῖς.

4

.

17

.

1

Ἐν Διδύμοις τύπος· προσώπῳ κοκκίνῳ, μεγέθει οὐ λίαν μεγάλῳ, μέρεσιν ἴσοις, ὀφθαλμοῖς μέλασιν ὡς ἠλειμμένοις, μήλοις καλοῖς γεγενη‐ μένοι, στόματι παχεῖ, ὀφρύσι συντεθειμέναις· συγκρατοῦσι πάντα, 〈πάντα〉 ἔχουσιν, ἔσχατα πλούσιοι, σκνιφοί, φειδωλοὶ ἐκ τοῦ ἰδίου, 〈ἐκ
5τοῦ ἀλλοτρίου〉 δαψιλεῖς, πραγμάτων ἀφροδισιακῶν 〈ἐπιμελεῖς,〉 ἐπιει‐

4

.

17

.

2

κεῖς, μουσικοί, [πρὸς τὰ ἀφροδισιακὰ] ψεῦσται. οἱ αὐτοὶ δὲ φύσεως· δεδιδαγμένοι, νοοῦντες, περίεργοι, ἰδίᾳ ἀποφάσει, ἐπιθυμητικοί, [φειδωλοὶ ἐκ τοῦ ἰδίου, δαψιλεῖς] ἥσυχοι, φρόνιμοι, δόλιοι, πολλὰ βουλεύονται, ψηφισταί, κατήγοροι, 〈ἀ〉καίριμοι, οὐκ εὐτυχεῖς, ἀπὸ γυναικῶν φιλοῦνται,
5ἔμποροι, εἰς φιλίαν οὐκ ἐπὶ πολὺ ὠφέλιμοι.

4

.

18

.

1

Ἐν Καρκίνῳ τύπος· μεγέθει οὐ μεγάλῳ, τριχὶ ὥσπερ κυνείᾳ, χρώματι ὑποπύρρῳ, στόματι ὀλίγῳ, κεφαλῇ στρογγύλῃ, μετώπῳ ὀξεῖ, ὀφθαλμοῖς

4

.

18

.

2

ὑπογλαύκοις, ἱκανῶς καλοῖς, μέλεσιν ὑποποικίλοις. οἱ αὐτοὶ φύσεως· κακοί, δόλιοι, βουλαῖς κατηρτισμένοι, ἄπληστοι, φειδωλοί, ἀχάριστοι, ἀνελεύθεροι, ἀνωφελεῖς, ἀμνήμονες, οὔτε ἀποδιδόασιν ἀλλότριον οὔτε ἀπαιτοῦσιν ἴδιον, εἰς φιλίαν 〈οὐκ〉 ὠφέλιμοι.111

4

.

19

.

1

Ἐν Λέοντι τύπος· κεφαλῇ στρογγύλῃ, τριχὶ ὑποπύρρῳ, μετώπῳ μεγάλῳ ῥυσῷ, ὠτίοις παχέσι, τραχηλιώδεις, ἐν μέρει ὑποφάλακροι, πυρροί, ὀφθαλμοῖς γλαυκοῖς, μεγάλαις γνάθοις, στόματι παχεῖ, τοῖς

4

.

19

.

2

ἐπάνω μέρεσι παχεῖς, στήθει μεγάλῳ, τοῖς ὑποκάτω μέρεσι λεπτοί. οἱ αὐτοὶ φύσεως· ἰδίας ἀποφάσεως, ἀσυγκέραστοι, ἀρέσκοντες ἑαυτοῖς, ὀργίλοι, θυμώδεις, καταφρονηταί, αὐθάδεις, μηδὲν βουλ〈ευ〉όμενοι, ἀν〈ώμ〉αλοι, κακόσχολοι, 〈ἀ〉συνήθεις, εἰς πράγματα ἀφροδισιακὰ
5ἐκκεχυμένοι, μοιχοί, ἀναιδεῖς, πίστει ἀναλήθεις, αἰτηταί, τολμηροί, σκνιφοί, ἅρπαγες, ἀξιόλογοι, εἰς κοινωνίαν ὠφέλιμοι, εἰς φιλίαν ἀνω‐ φελεῖς.

4

.

20

.

1

Ἐν Παρθένῳ τύπος· ὁράσει καλῇ, ὀφθαλμοῖς οὐ μεγάλοις, ἐπαφροδί‐ τοις, μέλασιν, ὀρθοῖς, συντεθειμένοις, ἱλαροῖς, κολυμβῶσιν· εἰσὶ δὲ λεπτοὶ σώματος 〈τὰ〉 ὑποκάτω, ὄψει καλῇ, τριχὶ καλῶ〈σ〉 συντεθειμένῃ,

4

.

20

.

2

μετώπῳ μεγάλῳ, ῥώθωνι προαλεῖ. οἱ αὐτοὶ φύσεως· εὐμαθεῖς, μέτριοι, ἐπινοηταί, παιγνιώδεις, λόγιοι, βραδὺ λαλοῦντες, πολλὰ βουλευόμενοι, προσχαρεῖς ὡς οἱ παρατηρηταί, ἡδέως πάντα παρατηροῦντες καὶ μαθη‐ ταὶ εὐφυεῖς, ἃ ἔμαθον κρατοῦσι, [μέτριοι,] ἐξουθενηταί, παιδερασταί,
5συνήθεις, ψυχῇ μεγάλῃ, καταφρονηταί, πραγμάτων ἀμελεῖς, διδαχῇ προσέχοντες, καλλίονες 〈οἰκονόμοι〉 ἐν ἀλλ〈οτρί〉οις ἢ 〈ἐν〉 τοῖς
ἰδίοις, πρὸς φιλίαν ὠφέλιμοι.112

4

.

21

.

1

Ἐν Ζυγῷ τύπος· τριχὶ λεπτῇ, προαλεῖ, ὑποπύρρῳ, ὑπομήκει, μετώπῳ ὀξεῖ, ῥυσῷ, ὀφρύσι καλαῖς, συντεθειμέναις, ὀφθαλμοῖς καλοῖς, κόραις μέλασιν, ὠτίοις μακροῖς, λεπτοῖς, κεφαλῇ ἐπικεκλιμένῃ, στόματι μακρῷ.

4

.

21

.

2

οἱ αὐτοὶ φύσεως· νοοῦντες, θεοὺς τιμῶντες, ἀλλήλους καταλαλοῦντες, ἔμποροι, κοπιαταί, πορισμὸν μὴ κατέχοντες, ψεῦσται, μὴ φιλοῦντες ἐν πράγμασι〈ν ἐπι〉νοῆσαι, ἀληθεῖς, ἐλευθερόγλωσσοι, ἀγαθοποιοί, ἀμαθεῖς, [ψεῦσται,] συνήθεις, ἀμελεῖς· τούτοις οὐκ ἐμποιεῖ ἀδίκως ποιῆσαι μέρος.
5εἰσὶ 〈δὲ〉 καταφρονηταί, καταγελασταί, ὀξεῖς, ἔνδοξοι, ἀκουσταί, καὶ τούτοις οὐδὲν προχωρεῖ· πρὸς φιλίαν ὠφέλιμοι.

4

.

22

.

1

Ἐν Σκορπίῳ τύπος· προσώπῳ παρθενικῷ, εὐμόρφῳ, † ἀλυκω, † τριχὶ ὑπομέλανι, ὀφθαλμοῖς εὐμόρφοις, μετώπῳ οὐ πλατεῖ καὶ ῥώθωνι ὀξεῖ, ὠτίοις συντεθειμένοις, μικροῖς, μετώπῳ ῥυσῷ, ὀφρύσι στεναῖς,

4

.

22

.

2

μήλοις καθε〈ι〉λκυσμένοις. οἱ αὐτοὶ φύσεως· δόλιοι, κατεστραμμένοι, ψεῦσται, ἴδια βουλεύματα μηδενὶ ἀνατιθέμενοι, διπλῇ ψυχῇ, κακοποιοί, ἐξουθενηταί, μοιχείας ἔνοχοι, εὐφυεῖς, εὐμαθεῖς, εἰς φιλίαν ἄχρηστοι.

4

.

23

.

1

Ἐν Τοξότῃ τύπος· μήκει μεγάλῳ, μετώπῳ τετραγώνῳ, ὀφρύσι

4

.

23

.

2

μεσταῖς, συγκρατουμέναις, τριχ〈ὶ〉 συντεθειμένῃ, προαλεῖ, ὑποπύρρῳ. οἱ αὐτοὶ φύσεως· προσχαρεῖς ὡς οἱ πεπαιδευμένοι, ἁπλοῖ, ἀγαθοποιοί, παιδερασταί, συνήθεις, κοπιαταί, φιληταί, φιλούμενοι, ἐν οἴνῳ ἱλαροί, καθάριοι, ὀργίλοι, ἀμελεῖς, κακοί, καταφρονηταί, ψυχαῖς μεγάλαις,
5ὑβριστικοί, ὑπόδουλοι, εἰς φιλίαν ἄχρηστοι, εἰς κοινωνίαν εὔχρηστοι.

4

.

24

.

1

Ἐν Αἰγοκέρῳ τύπος· σώματι ὑποπύρρῳ, τριχὶ ὑποπολίῳ, προαλεῖ στόματι στρογγύλῳ, ὀφθαλμοῖς ὡς ἀετοῦ, ὀφρύσι συντεθειμέναις, μετώπῳ
ἠνοιγμένῳ, ὑποφάλακροι, τὰ ὑποκάτω μέρη τοῦ σώματος ἰσχυρότεροι.113

4

.

24

.

2

οἱ αὐτοὶ φύσεως· φιλόσοφοι, καταφρονηταὶ καὶ τὸ παρὸν καταγελασταί, [ὀργίλοι,] συγχωρηταί, καλοί, ἀγαθοποιοί, πράγματος μουσικοῦ φιληταί, ἐν οἴνῳ ὀργίλοι, γελοῖοι, συνήθεις, λάλοι, παιδερασταί, ἱλαροί, προσφιλεῖς, φιληταί, ἐρεθίζοντες, 〈εἰς φιλίαν ἄχρηστοι,〉 εἰς κοινωνίαν εὔχρηστοι.

4

.

25

.

1

Ἐν Ὑδροχόῳ τύπος· μεγέθει 〈οὐ μεγάλῳ, μετώπῳ〉 τετραγώνῳ, στό‐ ματι ὀλίγῳ, ὀφθαλμοῖς ὀξέσι, λεπτοῖς, γοργοῖς, 〈ὀφρύσι μεγάλαις.〉 ἐπι‐ τάκτης, ἀχάριστος, ὀξύς, εὐχερῶς εὑρίσκων, πρὸς φιλίαν εὔχρηστος καὶ πρὸς κοινωνίαν. ἔτι (ἐ)ξ ὑγρῶν πραγμάτων πορίζουσι καὶ τοὺς πορισ‐

4

.

25

.

2

μοὺς ἀπολλ〈ύ〉ουσιν. οἱ αὐτοὶ φύσεως· σιγηροί, αἰσχυντηροί, συνήθεις, μοιχοί, σκνιφοί, πράγμασι πονούμενοι, θορυβασταί, καθάριοι, εὐφυεῖς, καλοί. [ὀφρύσι μεγάλαις] πολλάκις ἐν λεπτοῖς πράγμασι γεννῶνται, καὶ δίφρων πραγματείαν γυμνάζουσι〈ν· ὧ〉τινι ἂν καλῶς ποιήσωσιν, οὐδεὶς
5αὐτοῖς χάριτας ἀποδιδοῖ.

4

.

26

.

1

Ἐν Ἰχθύσι τύπος· μήκει μέσῳ, ὡς ἰχθύες μετώπῳ ὀξεῖ, τριχὶ δασείᾳ,

4

.

26

.

2

πολλάκις πολιοὶ ταχέως γίνονται. οἱ αὐτοὶ φύσεως· ψυχῇ μεγάλῃ, ἁπλοῖ, ὀργίλοι, φειδωλοί, λάλοι, 〈τῇ〉 πρώτῃ ἡλικίᾳ ἔσονται ὑπνωτικοί, δι’ ἑαυτῶν πραγματείαν πρᾶξαι θέλουσιν, ἔνδοξοι, τολμηροί, ζηλωτικοί, κατήγοροι, τόπον ἀλλάσσοντες, φιληταί, ὀρχησταί, εἰς φιλίαν ὠφέλιμοι.

4

.

27

.

1

Ἐπεὶ καὶ τούτων τὴν θαυμαστὴν σοφίαν ἐξεθέμεθα τήν τε πολυμέ‐ ριμνον αὐτῶν δι’ ἐπινοίας μαντικὴν οὐκ ἀπεκρύψαμεν, οὐδ’ ἐν οἷς
σφαλλόμενοι ματαιάζουσι σιωπήσομεν· ἄστρων γὰρ ὀνόμασιν εἴδη καὶ114

4

.

27

.

2

φύσεις ἀνθρώπων παραβάλλοντες πῶς 〈οὐκ〉 ἠσθένησαν; τὰ μὲν γὰρ ἄστρα ἴσμεν τοὺς ἀπ’ ἀρχῆς, νομίσαντας εἰδ〈ώλ〉ων 〈σχήματα〉 κατα‐ νοεῖν, ὀνόμασι κεκληκέναι πρὸς τὸ εὔσημα καὶ εὐεπίγνωστα τυγχάνειν· τίς γὰρ τούτων ὁμοιότης πρὸς τὴν τῶν ζῳδίων εἰκόνα ἢ τίς ὁμοία φύσις
5πράξεώς τε καὶ ἐνεργείας, ἵνα τις τὸν 〈μὲν〉 ἐν Λέοντι φάσκῃ θυμικόν, τὸν δὲ ἐν Παρθένῳ μέτριον, ἢ 〈τὸν μὲν〉 ἐν Καρκίνῳ κακόν, τὸν δὲ ἐν 〈**〉

4

.

28

.

1

** λαβὼν καταγράψαι τὸν πυνθανόμενον ἀξιοῖ 〈ὅ〉 τι ἂν πυθέσθαι τῶν δαιμόνων θέλῃ * μόνον. εἶτα συμψήσας τὸν χάρτην, τῷ παιδὶ δοὺς ἀποπέμπει καυθησόμενον, ἵν’ οἴχ(η)ται φέρων ὁ καπνὸς τοῖς δαίμοσι τὰ

4

.

28

.

2

γράμματα. τοῦ δὲ τὸ κελευσθὲν πράξοντος πρῶτα μὲν ἀφαιρεῖ του χάρτου μοίρας ἴσας πλείονάς τέ τινας σκήπτεται ἐγγράφειν Ἑβραϊκοῖς γράμμασι δαίμονας· εἶτα 〈δ’ ἔθει〉 μάγων Αἰγυπτίων καταθύσας τὸ καλούμενον κῦφι θυμίαμα, ταύτα〈σ〉 μὲν ἐπαιωρήσας κατὰ τοῦ θυμιά‐
5ματος φέρει, ὃ δ’ ἔτυχε γράψας ὁ πυνθανόμενος θεὶς κατὰ τῶν ἀνθράκων

4

.

28

.

3

ἔκαυσεν. εἶτα θεοφορεῖσθαι δοκῶν 〈ὁ παῖς,〉 εἰσπεσὼν τῷ μυχῷ μέγα καὶ ἀπηχὲς κέκραγε καὶ πᾶσιν ἀσύνετον * (π)ολὺ δὲ 〈*〉 〈εἴσω παρελθεῖν κελεύει〉 πάντ(ας) τοὺς παρόντας. καὶ τὸν Φρῆ〈ν〉 ἤ τινα ἕτερον ἐπικα‐ λοῦντες δαίμονα, ἐπειδὰν εἰσελθόντες παραστῶσιν οἱ παρόντες, ἐπὶ115
5στ〈ιβ〉ά〈δο〉ς βαλὼν τὸν παῖδ(α) πολλὰ ἐπιλέγει αὐτῷ—τοῦτο μὲν Ἑλλάδι φωνῇ, τοῦτο δὲ ὡς Ἑβραΐδι—τὰς συνήθεις τοῖς μάγοις ἐπαοι‐ δάς, ὁ δὲ ἐνάρχεται προσπεισόμενος.

4

.

28

.

4

〈Ὃσ〉 δὲ ἔνδον 〈ὤν,〉 φιάλῃ ὕδατος πλήρει ἐμβαλὼν χάλκανθον καὶ τήξας τὸ φάρμακον, τὸ δῆθεν ἐξαλειφθὲν χαρτίον δι’ αὐτοῦ καταρράνας, τὰ φωλεύοντα καὶ κεκρυμμένα γράμματα πάλιν εἰς φῶς ἐλθεῖν ἀναγ‐ κάζει, δι’ ὧν μανθάνει ἅπερ ὁ πυθόμενος ἔγραψε. —καὶ διὰ τοῦ χαλκ‐
5άνθου δέ τις εἰ γράψειε καὶ τῇ κηκῖδι ὑποθυμιάσειε λελειωμένῃ,

4

.

28

.

5

φανερὰ γένοιτ’ ἂν τὰ κεκρυμμένα γράμματα. καὶ γάλακτι δὲ εἰ γράψειέ τις, εἶτα χάρτην 〈τινὰ〉 καύσας καὶ λειώσας 〈καὶ〉 ἐπιπάσας τρίψει〈εν〉 ἐπὶ τοῖς τῷ γάλακτι γεγραμμένοις γράμμασιν, ἔσται πρόδηλα. καὶ οὖρον δὲ καὶ γάρον καὶ τιθυμάλου ὀπὸς καὶ συκῆς ποιεῖ τὸ ὅμοιον. —ἐπειδὴ
5〈δὲ〉 ἔμαθε τὴν ἐρώτησιν οὕτως, τίνα χρὴ τρόπον ἀποκρίνεσθαι προὐ‐ νόησε.

4

.

28

.

6

Καὶ λοιπὸν εἴσω παρελθεῖν κελεύει τοὺς παρόντας, δάφνας ἔχοντας καὶ σείοντας καὶ κεκραγότας καὶ τὸν Φρῆν ἐπικαλοῦντας δαίμονα. —καὶ γὰρ ἐπικαλεῖν τούτοις πρέπει, καὶ τοῦτο αἰτεῖν παρὰ δαιμόνων ἄξιον, ὃ
δι’ αὑτῶν παρέχειν οὐ θέλουσιν, ἀπολέσαντες τὰς φρένας. —τὸ δὲ116
5ἄκοσμον τῆς βοῆς καὶ ὁ ψόφος οἷς ἐν ἀπορρήτῳ πεποιηκέναι ἐνομί‐

4

.

28

.

7

ζε〈το〉 παρακολουθεῖν ἐκώλυε. τίνα δὲ ταῦτά ἐστι, καιρὸς λοιπὸν λέγειν. πολὺ μὲν οὖν τυγχάνει τὸ σκότος· λέγει γὰρ ἀδύνατον τὰ θεῖα ὁρᾶν θνητὴν φύσιν, ἱκανὸν δὲ τὸ ὁμιλεῖν. κατακλίνας δὲ τὸν παῖδα πρηνῆ καὶ δύο τῶν γραμματιδίων ἐκείνων, ἅπερ ἦν ἐγγεγραμμένα
5Ἑβραϊκοῖς δῆθεν γράμμασιν ὡς δαιμόνων ὀνόματα, πλευρᾷ παραθεὶς

4

.

28

.

8

ἑκατέρᾳ, τὰ λοιπὰ τοῖς ὠσὶν ἐνθήσειν λέγει. ἔστι δὲ τοῦτ’ αὐτ(ὸ) ἀναγκαῖον, ἵνα τι παραθῇ τοῖς ὠσὶ τοῦ παιδὸς ὄργανον, δι’ οὗ πᾶν ἔσται σημᾶναι 〈ὧν〉 θέλει. 〈κατ〉ηχ〈εῖ〉 οὖν τὸ πρῶτον, ἵνα φοβηθῇ ὁ παῖς, καὶ 〈τὸ〉 δεύτερον 〈ἐ〉πιβομβεῖ, ἔπειτα τὸ τρίτον λαλεῖ διὰ τοῦ ὀργάνου
5ἃ λέγειν τὸν παῖδα βούλεται καὶ τὴν ἔκβασιν τοῦ πράγματος ὡς δοκεῖ. εἶτα τοὺς μὲν παρόντας ἡσυχάζειν ποιεῖ, τὸν δὲ ἃ παρὰ τῶν δαιμόνων ἤκουσε σημαίνειν ἀξιοῖ.

4

.

28

.

9

Τὸ δὲ τοῖς ὠσὶ παρατεθὲν ὄργανόν ἐστι φυσικὸν ὄργανον, τῶν μακρο‐ τραχήλων γεράνων ἢ πελαργῶν [ἢ κύκνων] ἀρτηρία. ὧν εἰ μηδέτερον παρ〈ῇ,〉 ἔστι καὶ ἕτερα τέχνης ὄργανα· αὐλίσκοι γάρ τινες χάλκεοι τὸν ἀριθμὸν δέκα εἰς ἀλλήλους χωροῦντες, εἰς στενὸν ἀπολήγοντες εὐάρ‐
5μοστοι γίνονται· δι’ ὧν πρὸς τὸ οὖς ὅσα θέλει φθέγγεται. καὶ ταῦτα ὁ παῖς κατακούων, ἐμφόβως ὡς ὑπὸ δαιμόνων λαλούμενα κελευσθεὶς

4

.

28

.

10

ἀποφθέγγεται. εἰ δὲ καὶ σκῦτός τις ῥάβδῳ περιθεὶς ὑγρόν, ξηράνας καὶ συναγαγὼν προσαρμόσῃ 〈καὶ〉 ἀποσπάσας τὴν ῥάβδον αὐλίσκου δίκην τὸ σκῦτος ἐργάσηται, τὸ ὅμοιον ποιεῖ. εἰ δέ τι τούτων μὴ παρῇ, βίβλον λαβὼν 〈καὶ〉 ἐπισπασάμενος ἔνδοθεν ὅσον χρῄζει ἐπὶ μῆκος
5ἐκτείνας τὰ ὅμοια ἐνεργεῖ.

4

.

28

.

11

Εἰ δὲ προειδείη ὅ〈σ〉τι〈σ〉 πάρεστι πευσόμενος, ἑτοιμότερος πρὸς πάντα γίνεται. εἰ δὲ καὶ τὴν πεῦσιν προμάθοι, γράφει τῷ φαρμάκῳ, καὶ ὡς ἐμπαράσκευος ἱκανώτερος νομίζεται, σαφῶς γράψας 〈τὴν ἀπόκρισιν
πρὸσ〉 τὸ ἐρωτώμενον. εἰ δὲ ἀγνοεῖ, ὑποτοπάζει καὶ ἀμφίβολον καὶ117
5ποικίλην ἀποφαίνεταί τι δεχόμενον μετάφρασιν, ἵνα τὴν μὲν ἀρχὴν ἄσημος οὖσα ἡ χρησμοδοσία εἰς πολλὰ ἔσται, ἐπὶ δὲ τῇ ἐκβάσει τῶν

4

.

28

.

12

συμβησομένων πρὸς τὸ συμβὰν πρόρρησις νομίζηται. εἶτα λεκάνην πληρώσας ὕδατος 〈ὡσ〉 ἄγραφον 〈τὸν〉 χάρτην καθίησι, συνεμβαλὼν χάλκανθον· οὕτως γὰρ ἀναπλεῖ τὴν ἀπόκρισιν φέρων ὁ γραφεὶς χάρτης. Τῷ μὲν δὴ παιδίῳ καὶ φαντασίαι φοβεραὶ γίνονται πολλάκις [καὶ
5γὰρ πληγὰς ἐμβάλλει εὐπόρως ἐκφοβῶν]· λίβανον γὰρ εἰς πῦρ ἐμβαλὼν πάλιν ποιεῖ τοῦτον τὸν τρόπον. βῶλον τῶν λεγομένων ὀρυκτῶν ἁλῶν κηρῷ Τυρρηνικῷ περισκεπάσας καὶ αὐτὸν δὲ 〈τὸν〉 λιβάνου βῶλον διχοτομήσας ἐντίθησι τοῦ ἅλατος χόνδρον καὶ πάλιν συγκολλήσας ἐπὶ ἀνθράκων καιομένων τιθεὶς ἐᾷ· τοῦ δὲ συγκαέντος οἱ ἅλες ἀναπηδῶν‐

4

.

28

.

13

τες φαντασίαν ἀπεργάζονται ὥσπερ ξένου θεάματος γινομένου. αἱματώδη δὲ φλόγα ποιεῖ τὸ Ἰνδικὸν μέλαν ἐνθεὶς τῷ λιβανωτῷ, καθὼς προείπα‐ μεν. αἱματώδη δὲ ὑγρασίαν ποιεῖ κηρὸν ἀγχούσῃ ἀναμίξας καὶ ὡς ἔφην τῷ λιβανωτῷ 〈τὸν〉 κηρὸν ἐνθέμενος. ἄνθρακας δὲ κινεῖσθαι ποιεῖ
5σχιστὴν ὑποθεὶς στυπτηρίαν· ἧς λυομένης καὶ δίκην πομφολύγων διοιδού‐ σης κινοῦνται οἱ ἄνθρακες.

4

.

29

.

1

Ὠὰ δὲ 〈δύο〉 διάφορα ἐπιδείκνυνται τὸν τρόπον τόνδε· κορυφὴν τρυπήσας ἐξ ἑκατέρων καὶ τὸ λευκὸν ὑπεξαγαγών, αὖθις βάψας ἔμβαλε τῷ μὲν τῆς Σινωπίδος, τῷ δὲ τοῦ γραφικοῦ μέλανος· ἀπόφρασσε δὲ τὰς τρυμαλιὰς ξέσματι τῶν ὠῶν λείῳ, μετ’ ὀποῦ συκῆς ἐμπλάσας.

4

.

30

.

1

Τοῖς δὲ ἀμνοὺς ἀποτέμνεσθαι τὰς κεφαλὰς ἑαυτῶν ποιοῦσιν οὗτος ὁ τρόπος. κρύβδην καυστικῷ φαρμάκῳ χρίσας τὸν φάρυγγα ἐᾷ παρατιθεὶς τὸ ξίφος· ὁ δὲ κνήθεσθαι (θέ)λων, προσπεσὼν τῇ μαχαίρᾳ θλίβων σφά‐
ζεται καὶ μικροῦ δεῖν ἀποτέμνεσθαι τὴν κεφαλήν. ἔστι δὲ τὸ φάρμακον118

4

.

30

.

2

βρυωνία καὶ ἀδάρκη καὶ σκίλλα κατ’ ἴσον μεμιγμένα〈ι〉. ἵνα δὲ λάθῃ φέρων τὸ φάρμακον, φέρει πυξίδα διπλῆν κερατίνην, ἧς τὸ 〈μὲν〉 φανε‐ ρὸν μέρος ἔχει λιβανωτόν, τὸ δὲ ἀφανὲς φάρμακον. ἀλλὰ καὶ τοῖς ὠσὶ τοῦ τεθνηξομένου ἐμβάλλει ὑδ〈ρ〉άργυρον· ἔστι γὰρ θανατηφόρον
5φάρμακον.

4

.

31

.

1

Αἰγῶν δὲ κἂν ἐπιπ〈λ〉άσῃ τις κηρωτῇ τὰς ἀκοάς, φασὶ θνῄσκειν μετ’ ὀλίγον, ἀναπνεῖν κωλυομένας· ὁδὸν γὰρ αὐταῖς ταύτην εἶναι λέγουσι τοῦ δι’ ἀναπνοῆς ἑλκομένου πνεύματος. κριὸν δὲ θνῄσκειν φασὶν εἰ κατ’ ἀντικρύ τις ἀνακλάσειεν ἡλίου 〈φῶσ〉.
5Οἶκον δὲ ποιοῦσι καίεσθαι τῶν θαλαττίων τινὸς ἰχῶρι χριόμενον,

4

.

31

.

2

〈οἷον〉 τοῦ καλουμένου δακτύλου. καὶ τὸ διὰ τῆς ἅλμης δὲ πάνυ χρήσιμον· ἔστι δὲ ἀφρὸς θαλάσσης, ἐν ὀστρακίνῳ στάμνῳ μετὰ γλυκέος ἡψημένος· ᾧ ζέσαντι λύχνον ἐὰν προσάγῃς καιόμενον, ἁρπάσαν τὸ πῦρ ἐξάπτεται· καὶ καταχυθὲν τῆς κεφαλῆς οὐ καίει τὸ σύνολον. εἰ δὲ καὶ
5μάννη〈ν〉 ἐπιπάσσεις ζέοντι, πολλῷ μᾶλλον ἐξάπτεται· βέλτιον δὲ δρᾷ εἰ καὶ θείου τι προσλάβοι.

4

.

32

.

1

Βροντὴ 〈δὲ〉 γίνεται τρόποις πλείοσι· λίθοι τε γὰρ πλείονες καὶ μείζονες κατὰ κρημνῶν φερόμενοι 〈πεποιημένων〉 διὰ σανίδων ἐπικα‐ ταπίπτουσι χαλκοῖς ἐλάσμασι καὶ βροντῇ παραπλήσιον 〈ἀπο〉τελοῦσι ψόφον. καὶ σανίδα δὲ λεπτήν, ᾗπερ οἱ γναφεῖς τὴν ἐσθῆτα πιέζουσι,
5σχοινίῳ λεπτῷ περιειλήσαντες, εἶτα ῥοίζῳ τὴν σχοῖνον ἐπισπώμενοι
ῥομβοῦσι τὴν σανίδα, ἡ δὲ δονουμένη ἦχον βροντῆς ἀπεργάζεται.119

4

.

32

.

2

Ταῦτα μὲν οὕτως παίζεται· ἕτερα δέ, ἃ καὶ [οἱ] αὐτὰ οἱ παιζόμενοι ὡς μεγάλα νομίζουσιν, ἐκθήσομαι. πίσσης λέβητα μεστὸν ἐπ’ ἀνθράκων καιομένων τιθέντες, ἐπὰν βράσῃ, καθιέντες τὰς χεῖρας οὐ καίονται. ἀλλὰ καὶ ἐπὶ ἀνθράκων πυρὸς περιπατοῦντες γυμνοῖς ποσὶν οὐ καίονται.
5ἀλλὰ καὶ πυραμίδα λιθίνην θεὶς ἐπὶ πυρὰν καίεσθαι ποιεῖ, ἔκ τε τοῦ στόματος πολὺν καπνὸν προφέρει καὶ πυρώδη· εἶτα καὶ σινδόνα ἐπιθεὶς ἐπὶ λεκάνῃ ὕδατος, πολλοὺς ἐπιβαλὼν ἄνθρακας καιομένους, ἄκαυστον

4

.

32

.

3

φυλάττει τὴν σινδόνα. σκότος δὲ ἐν οἴκῳ ποιήσας, ἐπεισάξειν φάσκει θεοὺς ἢ δαίμονας· καὶ 〈εἰ φέρε〉 εἰπεῖν ἀπαιτεῖ 〈τι〉ς Ἀσκληπιὸν δεικ‐ νύναι, ἐπικαλεῖται οὕτως λέγων·
Ζῆνα, πάλαι φθίμενον πάϊν ἄμβροτον Ἀπόλλωνος,
5κικλήσκ〈ω λ〉οιβαῖσι μολεῖν ἐπίκουρον ἐμαῖσιν· ὅς ποτε καὶ νεκύων ἀμενηνῶν μυρία φῦλα, Ταρτάρου εὐρώεντος ἀεικ〈λ〉αύστοισι μελάθροις δύσνοστον πλώοντα ῥόον κελάδοντ’ 〈ἀ〉διαύλου 〈Κωκυτοῦ, πρὸσ〉 ἅπασιν ἴσον τέλος ἀνδράσι θνητοῖς,
10λίμνῃ πὰρ γοόωντα καὶ ἄλλιτα κωκύοντα, αὐτὸς ἀμειδήτοιο ἐρύσαο Φερσεφονείης· εἴτ’ ἐφέπεις Τρίκ〈κ〉ης ἱερῆς ἕδος, εἴτ’ ἐρατεινὴν Πέργαμον, εἴτ’ ἐπὶ τοῖσιν 〈Ἰ〉αονίαν Ἐπίδαυρον,
δεῦρο, μάκαρ, καλέει σε μάγων 〈πρόμοσ〉 ὧδε 〈παρεῖναι〉.120

4

.

33

.

1

Ἐπὰν δὲ χλευάζων λήξῃ, φαίνεται κατὰ τοῦ ἐδάφους πυρώδης Ἀσκλη‐ πιός. εἶτα θεὶς ἐν μέσῳ λεκάνην πλήρη ὕδατος, πάντας καλεῖ τοὺς θεοὺς καὶ παραγίνονται· ἐγκύψας γὰρ ὁ παρών, ἐν τῇ λεκάνῃ ὄψεται πάντας καὶ τὴν Ἄρτεμιν ἅμα σκύλακας ὑλακτοῦντας ἄγουσαν.
5Οὐκ ὀκνήσομεν δὲ καὶ τούτων τὴν ἱστορίαν ὡς ἐπιχειροῦσι διηγήσα‐

4

.

33

.

2

σθαι. τῷ γὰρ λέβητι τῆς πίσσης ὡς ἐμβράσσοντι καθίησι τὰς χεῖρας· ὄξος 〈δὲ〉 καὶ νίτρον ἐμβαλὼν καὶ πίσσαν ὑγράν, ὑποκαίει τὸν λέβητα· τὸ δὲ ὄξος ἅμα τῷ νίτρῳ μιγέν, ἀντιλαμβανόμενον θέρμης μικρᾶς κινεῖ τὴν πίσσαν, ὡς μέχρι τῆς ἐπιφανείας κινεῖν πομφόλυγας καὶ
5φαντασίαν μόνην παρέχειν ζέοντος. φθάνει δὲ καὶ τὰς χεῖρας πολλάκις ἅλμῃ νιψάμενος, δι’ ὃ οὐ πάνυ τι καίει, κἂν ἀληθῶς ζέῃ. εἰ δὲ 〈καὶ〉 μυρσίνῃ καὶ νίτρῳ καὶ σμύρνῃ, μετ’ ὄξους μίξας, ἐπιχρίσας ἀπονίψει〈ε〉 τὰς χεῖρας ἅλμῃ πλειστάκις, οὐ καίεται. τοὺς δὲ πόδας οὐ καίεται ἰχθυο‐

4

.

33

.

3

κόλλᾳ καὶ σαλαμάνδρᾳ χρισάμενος. τοῦ δὲ τὴν πυραμίδα καίεσθαι δᾳδίου δίκην, οὖσαν λίθον, αὕτη 〈ἡ〉 αἰτία· γῆ μέν ἐστι Κρητική, τὸ μὲν σχῆμα πεπλασμένη πυραμίς, τὸ δὲ χρῶμα ὡς λίθος γαλακτικός, κατα‐ σκευάζεται δὲ τοῦτον τὸν τρόπον. βρέξας ἐλαίῳ πλείονι τὴν βῶλον, θεὶς
5ἐπ’ ἀνθράκων 〈καὶ〉 ὀπτήσας, καὶ πάλιν βρέξας καὶ καύσας δεύτερον καὶ τρίτον καὶ πολλάκις, καίεσθαι δύνασθαι παρασκευάζει, κἂν ὕδατι βραχῇ· ἔχει γὰρ ἐν ἑαυτῷ πολὺ τὸ ἔλαιον. ἀνάπτεται δὲ δι’ αὑτῆς, τοῦ μάγου σπένδοντος, ἡ πυρά, τίτανον ὑποκαιομένην ἔχουσα ἀντὶ σποδιᾶς, καὶ

4

.

33

.

4

λιβανωτὸν λεπτὸν [καὶ] πολύν, καὶ δᾳδίων 〈ῥητίνῃ〉 κεχρισμένων αὐτορρύτῳ 〈φορυτὸν〉 κηκίδων τε κενῶν, ἔνδον πῦρ ἐχουσῶν. καπνὸν δὲ ἐκ τοῦ στόματος ἀνίει ἐγχρονίσας καὶ πῦρ κηκῖδι ἐμβαλὼν καὶ τῷ στυπείῳ συμπεριβαλὼν καὶ φυσῶν ἐν τῷ στόματι. τό γε μὴν περικείμενον
5τῇ λεκάνῃ σινδόνιον, ἐφ’ ὃ τίθησι τοὺς ἄνθρακας, διὰ τὴν ὑποκειμένην
ἅλμην οὐκ ἐκαίετο· καὶ αὐτὸ δὲ ἦν ἅλμῃ προβεβρεγμένον, εἶτα κεχρισμέ‐ νον ὠοῦ τῷ λευκῷ μεθ’ ὑγρᾶς στυπτηρίας. εἰ δὲ καὶ χυλὸν ἀειζώου τις τούτοις μετ’ ὄξους ἐπιμίξειεν καὶ πρὸ πολλοῦ σφόδρα καταχρίσαι χρόνου, βαφὲν τῷ φαρμάκῳ μένει παντελῶς ἄκαυστον.121

4

.

34

.

1

Ἐπεὶ μὲν οὖν [παρὰ] τῶν παρ’ αὐτοῖς ἀπορρήτων μαθημάτων συντό‐ μως τὰς δυνάμεις ἐξεθέμεθα εὔκολόν τε τὴν 〈τῶν〉 κατ’ αὐτοὺς κατάγνω‐ σιν ἐδείξαμεν, οὐδὲ τοῦτο σιωπᾶν βουλόμεθα, ὂν ἀναγκαῖον, ὡς σφραγῖδας λύοντες ἐσφραγισμένα τὰ γράμματα αὐταῖς ταῖς σφραγῖσιν
5ἀποδιδόασι. πίσσαν 〈μὲν οὖν καὶ κηρὸν〉 καὶ ῥητίνην καὶ θεῖον, ἔτι δὲ ἄσφαλτον ἴσα τήξαντες, κολλυρίων σχήματι πλάσαντες φυλάττουσι· καιρὸς δὲ ὅταν ᾖ λύειν γραμματίδιον, τὴ(ν) γλῶσσαν ἐλαίῳ δεύσαντες, εἶτα ἐξ αὐτῆς τὴν σφραγῖδα χρίσαντες, πυρὶ συμμέτρῳ τὸ φάρμακον θερμάσαντες ἐπιφέρουσι τῇ σφραγῖδι καὶ μέχρι ἂν παγῇ παντελῶς ἐῶσι·

4

.

34

.

2

καὶ τούτῳ δίκην σημάντρου χρῶνται. φασὶ δὲ καὶ αὐτὸν 〈τὸν〉 κηρὸν μετὰ πευκίνης ῥητίνης τὸ παραπλήσιον ποιεῖν, καὶ μαστίχης μέρη δύο μετὰ ξηρᾶς ἀσφάλτου μέρους. καὶ θεῖον δὲ μόνον ἐπιεικῶς ποιεῖ, καὶ γύψου δὲ ἄνθος μεθ’ ὕδατος διειμένον καὶ κόμμεως· [ὡς] τοῦτο μὲν δὴ

4

.

34

.

3

καὶ πρὸς τὸ σφραγίσαι μόλιβδον τετηκότα ποιεῖ κάλλιστα. καὶ 〈τὸ〉 διὰ τοῦ Τυρρηνικοῦ δὲ κηροῦ καὶ ῥητίνης φρυκτῆς καὶ πίσσης καὶ ἀσφάλτου 〈καὶ〉 μαστίχης καὶ λείας μαρμάρου, ἴσων ἁπάντων ἑψομένων, τῶν μὲν ἄλλων ὧν ἔφην ἐ(στὶ) [μὲν] βέλτιον, τοῦ δὲ διὰ τῆς γύψου
5οὐκ ἔλαττον. οὕτως μὲν οὖν καὶ τὰς σφραγῖδας λύειν ἐπιχειροῦσι, τὰ ἔνδον γεγραμμένα μανθάνειν πειρώμενοι. ταύτας δὲ ὤκνουν τὰς μηχανὰς κατ(α)τάξα(ι) ἐν τῇ βίβλῳ, ἐννοῶν μήποτέ τις κακοῦργος

4

.

34

.

4

ἀφορμὰς λαβὼν ἐπιχειρήσει· νῦν δὲ ἡ πολλῶν δυναμένων σωθῆναι νέων φροντὶς ἔπεισε διδάξαι καὶ προειπεῖν φυλακῆς ἕνεκεν· ὡς γὰρ χρήσεταί τις αὐταῖς πρὸς κακοῦ μάθησιν, οὕτως τις ἕτερος μαθὼν φυλάξεται. καὶ
αὐτοὶ δὲ οἱ τοῦ βίου λυμεῶνες μάγοι αἰσχυνθήσονται τῇ τέχνῃ χρώμενοι·122
5μαθόντες γὰρ ἀφ’ ἡμῶν ταῦτα προ * ἐμποδισθήσονται τυχὸν τῆς ἐπι‐ νοίας. ἵνα δὲ μὴ λύηται ταύτῃ ἡ σφραγίς, στέαρ ὕειον καὶ τρίχας τῷ κηρῷ τις μίξας σφραγιζέτω.

4

.

35

.

1

Ἀλλ’ οὐδὲ τὴν λεκανομαντείαν αὐτῶν οὖσαν πανούργημα σιωπήσομαι. οἴκημα γάρ τι κεκλεισμένον σκευάσαντες καὶ κυάνῳ τὸν ὄροφον χρίσαντες, εἰς δὴ τὸ παρὸν ἐπάγονται σκεύη τινὰ κυάνεα καὶ ἀνατεί‐ νουσι· μέση δὲ λεκάνη κατὰ τῆς γῆς ὕδατος μεστὴ τίθεται, ἣ τὴν ἀντα‐

4

.

35

.

2

νάκλασιν τῆς κυάνου προσπεσοῦσαν δίκην οὐρανοῦ ἐνδείκνυσιν. ἔχει δὲ καὶ στόμιόν τι τὸ ἔδαφος λεληθός, ᾧ ἐπικειμένη ἡ λεκάνη τὸν μὲν πυθ‐ μένα ἔχει ὑαλοῦ〈ν〉, αὐτὴ δέ ἐστι πετρίνη. ὕπεστι δὲ οἶκος λεληθώς, εἰς ὃν συμπορευόμενοι οἱ συμπαῖκται σχήματα ὧν ἂν βούληται δεικνύναι ὁ
5μάγος θεῶν καὶ δαιμόνων ἐνδυσάμενοι ἐμφαίνουσιν. οὓς καθορῶν ὁ πλανώμενος, τὸ πανούργημα καταπέπληγε τοῦ μάγου καὶ λοιπὸν πάντα πιστεύει τὰ ὑπ’ αὐτοῦ ῥηθησόμενα.

4

.

35

.

3

Δαίμονα δὲ ποιεῖ καίεσθαι, ἐν τοίχῳ διατυπώσας σχῆμα ὃ βούλεται· εἶτα λαθραίως ἐπιχρίει φαρμάκῳ μεμιγμένῳ τῷδε τῷ τρόπῳ· 〈*〉 Λακωνικῷ καὶ ἀσφάλτῳ Ζακυνθίᾳ· εἶτα ὡς ἀποφοιβάζων τὴν λαμπάδα

4

.

35

.

4

προσφέρει τῷ τοίχῳ, τὸ δὲ φάρμακον ἐκλάμψαν καίεται. Ἑκάτην δὲ δοκεῖν ἔμπυρον διατρέχειν ἐν ἀέρι οὕτω τεχνάζεται· συμπαίκτην τινὰ κρύψας ἐν τόπῳ ᾧ βούλεται, παραλαβὼν τοὺς πλανωμένους πείθει λέγων δείξειν διϊππεύουσαν δι’ ἀέρος ἔμπυρον τὴν δαίμονα. οἷς παραγ‐
5γέλλει τὰς ὄψεις ταχὺ φυλάσσεσθαι ἡνίκα ἴδωσιν ἐν ἀέρι τὴν φλόγα, καλυψαμένους τε ἐπὶ πρόσωπον πίπτειν, ἕως αὐτὸς καλῇ. καὶ ταῦτα
διδάξας, ἐν ἀσελήνῳ νυκτὶ δι’ ἐπῶν οὕτως φθέγγεται·123

4

.

35

.

5

Νερτερίη, χθονίη τε καὶ οὐρανίη μολὲ Βομβώ· εἰνοδίη, τριοδῖτι, φαεσφόρε, νυκτεροφοῖτι, ἐχθρὴ μὲν φωτός, νυκτὸς δὲ φίλη καὶ ἑταίρη, χαίρουσα σκυλάκων ὑλακῇ τε καὶ αἵματι φοινῷ,
5ἂν νέκυας στείχουσα κατ’ ἠρία τεθνηώτων, αἵματος ἱμείρουσα, φόβον θνητοῖσι φέρουσα, Γοργὼ καὶ Μορμὼ καὶ Μήνη καὶ Πολύμορφε· ἔλθοις εὐάντητος ἐφ’ ἡμετέρῃσι θυηλαῖς.

4

.

36

.

1

Ταῦτ’ εἰπόντος αὐτοῦ πῦρ δι’ ἀέρος βλέπεται φερόμενον, οἱ δὲ φρίξαντες τὸ παράδοξον τῆς θέας, καλύψαντες τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐπὶ γῆς ῥιπτοῦνται ἄναυδοι. τὸ δὲ τῆς τέχνης μέγεθος τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον· ὁ συμπαίκτης, ὃν ἔφην κεκρυμμένον 〈μένειν〉, ἡνίκα ἀκούσῃ παυσαμένης
5τῆς ἐπαοιδῆς, ἔχων ἰκτῖν’ ἢ γῦπα περιειλημ〈μ〉ένον στυπείῳ, ἀνάψας

4

.

36

.

2

ἀπολύει. ὁ δὲ ὑπὸ τῆς φλογὸς ταρασσόμενος εἰς ὕψος ἐπαίρεται καὶ ὀξυτέραν τὴν πτῆσιν ποιεῖται· ὃ ἰδόντες οἱ μάταιοι ὥς τι θεῖον ἑωρακό‐ τες κρύπτονται. τὸ δὲ πτηνὸν περιδινούμενον ὑπὸ τοῦ πυρός, οὗ ἂν φθάσῃ καταφέρεται, καὶ ποτὲ μὲν οἰκίας καταφλέγει, ποτὲ δὲ καὶ αὐλάς·
5τοιαύτη ἡ μάγων πρόγνωσις.

4

.

37

.

1

Σελήνην δὲ ἐν ὀρόφῳ φαίνεσθαι δεικνύουσι καὶ ἀστέρας τοῦτον τὸν τρόπον· ἐν μέσῳ τῆς ὀροφῆς μέρει προσαρμόσας κάτοπτρον, τιθεὶς λεκάνην ὕδατος μεστὴν ἐν τῷ μέσῳ 〈κατὰ〉 τῆς γῆς κατ’ ἴσον, λύχνον δὲ μέσον φαίνον〈τα〉 ἀμαυρὸν μετεωρότερον τῆς λεκάνης θείς, οὕτως
5ἐκ τῆς ἀντανακλάσεως ἀποτελεῖ σελήνην φαίνεσθαι διὰ τοῦ κατόπτρου.

4

.

37

.

2

ἀλλὰ καὶ τύμπανον πολλάκις ἀφ’ ὑψηλοῦ αἰωρηθὲν ὄρθιον περιβαλὼν
ἐσθῆτί τινι, σκεπόμενον ὑπὸ τοῦ συμπαίκτου, ἵνα μὴ πρὸ καιροῦ φανῇ, 〈καὶ〉 κατόπιν θεὶς λύχνον, ἐπὰν τὸ σύνθημα παράσχῃ τῷ συμπαίκτῃ, 〈οὗτοσ〉 τοσοῦτον ἀφαιρεῖ τοῦ σκεπάσματος, ὅσον ἂν συνεργήσαι πρὸς124
5τὸ μιμήσα〈σθαι〉 κατὰ τὸν καιρὸν τῆς σελήνης τὸ σχῆμα. χρίει δὲ τὰ

4

.

37

.

3

διαφαίνοντα τοῦ τυμπάνου μέρη κινναβάρ〈ει] καὶ κόμμι. καί τις ἑτοιμό〈τεροσ〉 δὲ ὀλίγης λαγήνου περικόψας τὸν τράχηλον καὶ τὸν πυθμένα, ἐνθεὶς λύχνον καὶ περιθείς τι τῶν ἐπιτηδείων πρὸς τὸ διαυγεῖν 〈τὸ〉 σχῆμα 〈*〉 στὰς 〈δὲ〉 ἐφ’ ὑψηλοῦ κρύβδην ὑπό τινα σκέπην τις
5τῶν συμπαικτῶν, μετὰ τὸ λαβεῖν τὸ σύνθημα ἐκ μετεώρου κατάγει τὰ

4

.

37

.

4

μηχανήματα, ὥ〈στ〉ε δοκεῖν ἐξ οὐρανοῦ κατιέν(αι) τὴν σελήνην. τὸ δὲ ὅμοιον καὶ διὰ χύτρας γίνεται ἐν ὑλώδεσι τόποις· διὰ δὲ τῆς χύτρας καὶ τὰ κατ’ οἶκον παίζεται. βωμοῦ γὰρ κειμένου κατόπιν κεῖται ἡ χύτρα ἔχουσα λύχνον φαίνοντα 〈ἀμαυρόν〉· ὄντων δὲ πλειόνων λύχνων οὐδὲν
5τοιοῦτον δείκνυται. ἐπὰν οὖν ἐπικαλέσηται ὁ ἐπαοιδὸς τὴν σελήνην, πάντας κελεύει τοὺς λύχνους σβέννυσθαι, ἕνα δὲ ἀμαυρὸν καταλιπεῖν. καὶ τότε ἀντανακλᾷ τὸ φῶς τὸ ἐκ τῆς χύτρας εἰς τὸν ὄροφον καὶ παρέ‐ χει φαντασίαν σελήνης [καὶ] τοῖς παροῦσιν, ἐπισκεπασθέντος τοῦ στό‐ ματος τῆς χύτρας πρὸς ὃ ἀπαιτεῖν ὁ καιρὸς δοκεῖ, ὡς μηνοειδῆ δείκνυ‐
10σθαι ἐν τῷ ὀρόφῳ τὴν φαντασίαν.

4

.

38

.

1

Ἀστέρας δὲ εἶναι δοκεῖν ποιοῦσι θρισσῶν 〈ἢ〉 ἱππούρου φολίδες, ὕδατι μετὰ κόμ〈μ〉εως δεδευμέναι καὶ προσπεπλασμέναι τῷ ὀρόφῳ κατὰ διαλείμματα.

4

.

39

.

1

Σεισμοῦ δὲ φαντασίαν ποιοῦσιν, ὡς δοκεῖν πάντα κινεῖσθαι, 〈τοῦτον τὸν τρόπον〉· κόπρον ἰχνεύμονος ἅμα τῇ σιδηραγωγούσῃ λίθῳ ἐπ’
ἀνθράκων πυρουμένην 〈**〉125

4

.

40

.

1

Ἧπαρ δὲ δοκ〈οῦν〉 εἶν〈αι〉 ἐγγεγραμμένον δεικνύουσι 〈τούτῳ τῷ τρόπῳ〉· τῇ μὲν ἀριστερᾷ χειρὶ ἐπιγράφει ὃ βούλεται, πρὸς τὴν πύστιν ἁρμοσάμενος· τὰ δὲ γράμματα κηκῖδι καὶ ὄξει δριμεῖ γράφεται. ἔπειτα ἀνελόμενος τὸ ἧπαρ, ἐπαναπαύσας τῇ ἀριστερᾷ ἐγχρονίζει, τὸ δὲ σπᾷ
5τὸν τύπον καὶ ὡς 〈ἐγ〉γεγράφθαι νομίζεται.

4

.

41

.

1

Κρανίον δὲ λαλ〈εῖν δοκ〉οῦν ἐπὶ γῆς θέντες ἐπιτελοῦσι τούτῳ τῷ τρόπῳ· αὐτὸ μὲν πεποίηται ἐπιπλόου βοείου, 〈ὃ〉 πεπλασμένον κηρῷ Τυρρηνικῷ καὶ γύψῳ ἀναπεποιημένῃ, περιτεθέντος τοῦ ὑμένος ἔμφασιν κρανίου ἐνδείκνυται. ὃ πᾶσι λαλεῖν δοκεῖ ἐνεργοῦντος τοῦ ὀργάνου, καθ’

4

.

41

.

2

ὃν τρόπον καὶ ἐπὶ τοῖς παισὶ διηγησάμεθα· γεράνου 〈γὰρ〉 ἤ τινος τοιούτου μακροτραχήλου ζῴου φάρυγγα σκευάσας, προσθεὶς τῷ κρανίῳ λεληθότως ὁ συμπαίκτης, ἃ θέλει φθέγγεται. ὃ ἐπὰν ἀφανὲς γενέσθαι θέλῃ, ἀνθράκων πλῆθος κύκλῳ περιθείς, ὡς θυμιῶν ἐμφαίνεται· ὧν
5τῆς θέρμης ὁ κηρὸς ἀντιλαμβανόμενος λύεται, καὶ οὕτως ἀφανὲς τὸ κρανίον γεγονέναι νομίζεται.

4

.

42

.

1

Ταῦτα μάγων ἔργα καὶ τοιάδε μυρία, ἃ τῇ τῶν ἐπῶν συμμετρίᾳ καὶ τῶν ἀξιοπίστως δρωμένων ἔργων φαντασίᾳ πείθει τοὺς ἄφρονας. ὧν τὴν τέχνην καταπλαγέντες οἱ αἱρεσιάρχαι ἐμιμήσαντο, τὸ μὲν ἐν ἀποκρύφῳ καὶ σκότῳ παραδιδόντες τὰ δοκούμενα, τὸ δὲ καὶ παραφράζοντες ὡς

4

.

42

.

2

ἴδια. τούτου χάριν, ὑπομνῆσαι θέλοντες τοὺς πολλούς, περιεργότεροι ἐγενήθημεν, πρὸς τὸ μὴ καταλιπεῖν τινα τόπον τοῖς ἐθέλουσι πλανᾶσθαι, ἀπηνέχθημέν τε οὐκ ἀλόγως εἴς τινα τῶν μάγων ἀπόρρητα, ἃ πρὸς μὲν τὸ προκείμενον οὐ πάνυ ἀναγκαῖα ἦν, πρὸς δὲ τὸ φυλάσσεσθαι
5[καὶ] τὴν τῶν μάγων πανοῦργον καὶ ἀσύστατον τέχνην εὔχρηστα 〈ἐ〉νο‐
μίζετο.126

4

.

42

.

3

Ἐπεὶ τοίνυν, ὡς εἰκάσαι ἔστι, τὰς πάντων δόξας ἐξεθέμεθα, πολλὴν φροντίδα ποιήσαντες πρὸς τὸ φανερῶσαι τὰ ὡς ξένα ὑπὸ τῶν αἱρεσιαρ‐ χῶν ἐπεισαγόμενα πρὸς θεοσέβειαν ὄντα μάταια καὶ νόθα, οὐδὲ ἐν αὐτοῖς ἴσως ἄξια λόγου τυγχάνοντα, δοκεῖ διὰ συντόμου λόγου ὑπομνησ‐
5θῆναι κεφαλαιωδῶς τὰ προειρημένα.

4

.

43

.

1

Πᾶσι τοῖς κατὰ τὴν οἰκουμένην φιλοσόφοις καὶ θεολόγοις ζητήσασιν οὐ συνεφώνησε περὶ τοῦ θεοῦ, τί ἐστιν ἢ ποδαπός· οἱ μὲν γὰρ αὐτὸν λέγουσιν εἶναι πῦρ, οἱ δὲ πνεῦμα, οἱ δὲ ὕδωρ, ἕτεροι δὲ γῆν· ἕκαστον δὲ τῶν στοιχείων ἔλαττόν τι ἔχει καὶ ἕτερον ὑπὸ τοῦ ἑτέρου ἡττᾶται.

4

.

43

.

2

τοῦτο δὴ συνέβη τοῖς τοῦ κόσμου σοφοῖς—ὅπερ ἐστὶ τοῖς νοῦν ἔχουσι πρόδηλον· —οἳ ἰδόντες τῆς κτίσεως τὰ μεγέθη, ἐπὶ τῇ τῶν ὄντων οὐσίᾳ ἐταράχθησαν, μείζονα ταῦτα νομίσαντες τοῦ ὑφ’ ἑτέρου γένεσιν ἐπιδέ‐ ξασθαι δύνασθαι. καὶ οὐδὲ ὁμοῦ τὸ σύμπαν αὐτὸ εἶναι τὸν θεὸν ἀπεφή‐
5ναντο, 〈ἀλλ’〉 αἴτιον πρὸς θεολογίαν 〈ἕκαστοσ〉 ἓν τῶν βλεπομένων 〈ἐ〉νόμισεν, ὅπερ 〈προ〉έκρινε. καὶ οὕτως [ἐπὶ] τοῖς ὑπὸ θεοῦ γενομένοις καὶ κατὰ τὴν ἐκείνου ὑπερβάλλουσαν μεγαλειότητα ἐλαχίστοις ὑπάρ‐ χουσιν ἐνιδόντες, μὴ δυνηθέντες δὲ εἰς τὸ μέγεθος τοῦ ὄντως θεοῦ

4

.

43

.

3

ἐκτεῖναι τὸν νοῦν, ταῦτα ἐθεολόγησαν. οἱ δὲ ἐνδοτέρω τῆς ἀληθείας νομίσαντες γεγονέναι Πέρσαι ἔφασαν τὸν θεὸν εἶναι φωτεινόν, φῶς ἐν ἀέρι συνεχόμενον· οἱ δὲ Βαβυλώνιοι ἔφασαν τὸν θεὸν σκοτεινὸν εἶναι, ὅπερ καὶ αὐτὸ 〈τοῦ〉 ἑτέρου (ἐ)πακολούθημα φαίνεται· νυκτὶ γὰρ
5ἐπακολουθεῖ ἡμέρα, τῇ δὲ ἡμέρᾳ νύξ.

4

.

43

.

4

Αἰγύπτιοι δὲ πάντων ἀρχαιότεροι εἶναι νομίζοντες, τὴν τοῦ θεοῦ δύναμιν 〈*〉 ψηφίσαντες τά τε διαστήματα τῶν μοιρῶν, ἐξ ἐπι〈π〉νοίας θειοτάτης ἔφασαν τὸν θεὸν εἶναι μονάδα ἀδιαίρετον καὶ αὐτὴν ἑαυτὴν

4

.

43

.

5

γεννῶσαν, καὶ ἐξ αὐτῆς τὰ πάντα κατεσκευάσθαι. αὕτη γάρ, φασίν, ἀγέννητος οὖσα τοὺς ἑξῆς ἀριθμοὺς γεννᾷ· οἷον ἐφ’ ἑαυτὴν ἡ μονὰς ἐπιπροσ〈τε〉θεῖσα γεννᾷ τὴν δυάδα, καὶ ὁμοίως ἐπιπροστιθεμένη γεννᾷ
τὴν τριάδα καὶ 〈τὴν〉 τετράδα μέχρι τῆς δεκάδος, ἥτις 〈ἐστὶν ἡ〉127
5ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος τῶν ἀριθμῶν, ἵνα γένηται πρώτη καὶ δεκάτη ἡ μονάς, διὰ τὸ καὶ τὴν δεκάδα ἰσοδυναμεῖν καὶ ἀριθμεῖσθαι εἰς μονάδα.

4

.

43

.

6

κἂν αὕτη δεκαπλασιασθεῖσα γένηται ἑκατοντάς, καὶ 〈αὕτη〉 πάλιν γίνεται μονάς· κἂν ἡ ἑκατοντὰς δεκαπλασιασθεῖσα ποιήσῃ χιλιάδα, καὶ αὕτη ἔσται μονάς· οὕτως κἂν τὰ χίλια δεκαπλασιασθέντα ἀπαρτίσωσι τὴν μυριάδα, ὁμοίως ἔσται μονάς. τῆς δὲ μονάδος κατὰ τὴν ἀδ(ιαίρε)τον

4

.

43

.

7

σύγκρισιν συγγενεῖς ἀριθμοὶ παραλαμβάνονται γʹ εʹ ζʹ [θʹ]. ἔστι δὲ καὶ ἑτέρ(ου) ἀριθμοῦ συγγένεια πρὸς τὴν μονάδα φυσικωτέρα κατὰ τὴν τῆς ἑξακύκλου ἕλικος πραγματείαν, τῆς δυάδος, κατὰ τὴν ἄρτιον θέσιν τῶν ἀριθμῶν καὶ διαίρεσιν· συγγενὴς δὲ [ὁ] ἀριθμός ἐστι τοῦ δʹ καὶ 〈ὁ〉 ηʹ.

4

.

43

.

8

ταῦτα δὲ ἐκ τῆς μονάδος ἀρχὴν λαβόντα 〈ἡ τοῦ θεοῦ〉 πρόνοια 〈τῆσ〉 ἀρχῆς ἐχώρισε μέχρι τῶν τεσσάρων στοιχείων, λέγω δὴ τοῦ πνεύματος καὶ πυρός, ὕδατός τε καὶ γῆς. καὶ ἐκ τούτων 〈δὲ〉 ποιήσας τὸν κόσμον, ἀρρενόθηλυν αὐτὸν κατεσκεύ(α)σε· καὶ δύο μὲν στοιχεῖα εἰς τὸ ἄνω
5ἡμισφαίριον προσέταξε, τό τε πνεῦμα καὶ τὸ πῦρ, καὶ καλεῖται τοῦτο 〈τὸ〉 ἡμισφαίριον, 〈ὂν〉 τῆς μονάδος, ἀγαθοποιόν τε καὶ ἀνωφερὲς καὶ

4

.

43

.

9

ἀρσενικόν—λεπτομερὴς γὰρ οὖσα ἡ μονὰς ποτᾶται εἰς τὸ λεπτότατον μέρος καὶ καθαρώτατον τοῦ αἰθέρος· —τὰ δὲ ἄλλα δύο στοιχεῖα, ὄντα παχύτερα, ἀπένειμεν τῇ δυάδι, γῆν τε καὶ ὕδωρ, καὶ καλεῖται τοῦτο τὸ ἡμισφαίριον κατωφερές, θηλυκόν τε καὶ κακοποιόν. καὶ αὐτὰ δὲ πάλιν
5τὰ ἄνω δύο στοιχεῖα ἑαυτοῖς συγκρινόμενα ἔχουσιν ἐν ἑαυτοῖς τὸ ἄρρεν

4

.

43

.

10

καὶ τὸ θῆλυ, πρὸς εὐκαρπίαν καὶ αὔξησιν τῶν ὅλων· καὶ τὸ μὲν πῦρ ἄρρεν ἐστί, τὸ δὲ πνεῦμα θῆλυ· καὶ πάλιν τὸ 〈μὲν〉 ὕδωρ ἄρρεν ἐστίν, ἡ δὲ γῆ θῆλυ. καὶ οὕτως ἀπ’ ἀρχῆς συνεβίωσε τὸ πῦρ τῷ πνεύματι, τῇ δὲ γῇ τὸ ὕδωρ· ὥσπερ γὰρ δύναμις τοῦ πνεύματός ἐστι τὸ πῦρ, οὕτως καὶ
5τῆς γῆς τὸ ὕδωρ.

4

.

43

.

11

Καὶ αὐτὰ δὲ τὰ στοιχεῖα ψηφιζόμενα καὶ ἀναλυόμενα καθ’ ὑφαίρεσιν ἐν〈ν〉άδων λήγει οἰκείως, ἃ μὲν εἰς τὸν ἀρρενικὸν ἀριθμόν, ἃ δὲ εἰς
τὸν θηλυ〈κόν〉. ὑφαιρεῖται δὲ πάλιν ἡ ἐννὰς διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν· διὰ τὸ τὰς τριακοσίας ἑξήκοντα τοῦ ὅλου μοίρας ἐξ ἐννεάδων συνίστασθαι,128
5καὶ διὰ τοῦτο τὰ 〈τ〉έτ〈τ〉αρα πλινθία τοῦ κό(σ)μου 〈ὑπὸ〉 ἐνενήκοντα

4

.

43

.

12

μοιρῶν περιγεγράφθαι τελείων. προσῳκείωται δὲ τῇ 〈μὲν〉 μονάδι τὸ φῶς, τῇ δὲ δυάδι τὸ σκότος· καὶ τῷ μὲν φωτὶ κατὰ φύσιν ἡ ζωή, τῷ δὲ σκότει ὁ θάνατος· καὶ τῇ μὲν ζωῇ 〈ἡ〉 δικαιοσύνη, τῷ δὲ θανάτῳ ἡ ἀδικία. διὸ πᾶν γεννώμενον ἐν τοῖς ἀρσενικοῖς ἀριθμοῖς ἀγαθοποιόν

4

.

43

.

13

ἐστι, τὸ δὲ ἐν τοῖς θηλυκοῖς κακο(ποι)όν ἐστιν. οἷον ψηφίζουσι· μονάς— ἵνα ἀπ’ αὐτῆς ἀρξώμεθα—γίνεται τξαʹ, ἃ λήγει εἰς μονάδα τῆς ἐννεάδος ὑφαιρεθείσης. ὁμοίως ψήφισον· δυὰς γίνεται χεʹ· ὕφελε τὰς ἐννεάδας, λήγει εἰς δυάδα, καὶ ἀποκαθίσταται ἕκαστον εἰς τὸ ἴδιον.

4

.

44

.

1

Τῇ οὖν μονάδι ἀγαθοποιῷ οὔσῃ 〈ὁμοίως τὰ〉 εἰς τὸν [ἀ]περίζυγον ἀριθμὸν λήγοντα ὀνόματα ἀνωφερῆ 〈τε καὶ ἀρσενικὰ καὶ〉 ἀγαθοποιὰ εἶναι παρατηρούμενα λέγουσι, τὰ δὲ εἰς τὸν ἄρτιον ἀριθμὸν λήγοντα κατωφερῆ τε καὶ θηλυκὰ καὶ κακοποιὰ εἶναι νενόμισται. τὴν γὰρ φύσιν
5ἐξ ἐναντίων συνισταμένην λέγουσιν, ἔκ τε καλοῦ καὶ κακοῦ· ὥσπερ δεξιὸν καὶ ἀριστερόν, φῶς καὶ σκότος, ἡμέρα καὶ νύξ, ζωὴ καὶ θάνατος.

4

.

44

.

2

ἔτι δὲ καὶ τοῦτο λέγουσιν, ὡς τὸ θεὸς 〈ὄνομα〉, ψηφισθὲν καὶ μ〈ερισθ〉ὲν εἰς ἐννάδα, εἰς πεντάδα καταντᾷ, ὅ ἐστιν 〈ἀν〉άρτιον· ὃ ἐπιγραφὲν περιάψαντες θεραπεύουσιν. οὑτωσὶ καὶ βοτάνη τις εἰς τοῦτο λήγουσα τοῦ ἀριθμοῦ ὁμοίως περιαφθεῖσα ἐνεργεῖ, διὰ τὴν ὁμοίαν τοῦ ἀριθμοῦ

4

.

44

.

3

ψῆφον. ἀλλὰ καὶ ἰατρός 〈τισ〉 ὁμοίᾳ ψήφῳ ἀρρώστους θεραπεύει· εἰ δὲ ἐναντία ἡ ψῆφος, οὐ θεραπεύει ῥᾳδίως. τούτοις τοῖς ἀριθμοῖς προσέχον‐
τες, ὅσα ὅμοια ᾖ λογίζονται κατὰ τόνδε τὸν νοῦν, ο〈ἱ〉 μὲν κατὰ φωνήεντα μόνα, οἱ δὲ κατὰ πάντα τὸν ἀριθμόν. τοιαύτη καὶ ἡ Αἰγυπτίων129
5σοφία, δι’ ἧς τὸ θεῖον δοξάζοντες γινώσκειν νομίζουσιν.

4

.

45

.

1

Ἱκανῶς οὖν δοκεῖ ἡμῖν καὶ ταῦτα ἐκτεθεῖσθαι. ἀλλ’ ἐπεὶ νομίζω μηδεμίαν δόξαν τῆς ἐπιγείου καὶ χαμαιπετοῦς σοφίας παραλελοιπέναι, οὐκ ἄχρηστον δὴ τὴν εἰς αὐτὰ φροντίδα ὁρῶ ἡμῖν γεγενημένην. οὐδὲ γὰρ μόνον πρὸς ἔλεγχον τῶν αἱρέσεων εὔχρηστον ὁρῶμεν γεγονέναι τὸν
5λόγον, ἀλλὰ καὶ πρὸς αὐτοὺς τοὺς ταῦτα δοξ(ά)ζοντας· οἳ ἐντυχόντες τῇ γεγενημένῃ ἡμῶν πολυμερι(μν)ίᾳ καὶ τὸ σπουδαῖον θαυμάσουσι καὶ τὸ φιλόπονον οὐκ ἐξουθενήσουσι καὶ μωροὺς οὐκ ἀποφανοῦνται Χριστια‐

4

.

45

.

2

νοὺς ἐνιδόντες οἷς αὐτοὶ μωρῶς πιστεύουσιν. ἔτι δὲ καὶ τοὺς τῇ ἀληθείᾳ προσέχοντας φιλομαθεῖς προβιβάσει ὁ λόγος φρονιμωτέρους πρὸς τὸ εὐκόλως ἀνατρέπειν τοὺς πλανᾶν 〈αὐτοὺσ〉 τετολμηκότας, μὴ μόνον τὰς τῶν αἱρέσεων μαθόντας ἀρχάς, ἀλλὰ καὶ τὰς τῶν σοφῶν
5λεγομένας δόξας· ὧν οὐκ ἄπειροι γενόμενοι, οὔθ’ ὑπ’ αὐτῶν ταραχθή‐ σονται ὡς ἀμαθεῖς, οὔθ’ ὑπό τινων πλανηθήσονται ὡς δυνάμει τινὶ δρώντων, ἀλλ’ ἔτι καὶ τοὺς πλανωμέ(ν)ους ἐπιτηρήσουσιν.

4

.

46

.

1

Ἱκανῶς οὖν τὰ 〈τούτοισ〉 δόξαντα ἐκθέμενοι, λοιπὸν ἐπὶ τὴν τοῦ προκειμένου πραγματείαν χωρήσομεν, ὅπως ὃ τετάγμεθα περὶ τῶν αἱρέσεων ἐπιδείξαντες, ἑκάστοις τε τὰ ἴδια ἀποδοῦναι ἀναγκάσαντες γυμνοὺς τοὺς αἱρεσιάρχας φανερώσωμεν καὶ ἀφροσύνην τῶν πειθομένων
5κατηγορήσαντες πείσωμεν παλινδρομεῖν ἐπὶ τὸν τῆς ἀληθείας εὔδιον

4

.

46

.

2

λιμένα. ἵνα δὲ σαφέστερα τοῖς ἐντυγχάνουσι τὰ ῥηθησόμενα φανῇ, δοκεῖ καὶ 〈τὰ〉 τῷ Ἀράτῳ πεφροντισμένα περὶ τῆς κατὰ τὸν οὐρανὸν ἄστρων διαθέσεως ἐξειπεῖν, ὥς τινες εἰς τὰ ὑπὸ τῶν γραφῶν εἰρημένα ἀπεικονί‐ ζοντες αὐτὰ ἀλληγοροῦσι, μετάγειν τὸν νοῦν τῶν προσεχόντων πειρώμε‐
5νοι, πιθανοῖς λόγοις προ(σ)άγοντες αὐτοὺς πρὸς ἃ βούλονται, ξένον θαῦμα ἐνδεικνύμενοι, ὡσ〈ὰν〉 κατηστερισμένων τῶν ὑπ’ αὐτῶν λεγο‐

4

.

46

.

3

μένων. οἱ 〈δὲ〉 τῷ παραξένῳ θαύματι ἐνορῶντες μικροθαύμαστοι ἁλίσκονται δίκην ὀρνέου τοῦ λεγομένου ὤτου, οὗ τὸ παράδειγμα καλὸν ἐξειπεῖν διὰ τὰ μέλλοντα. ἔστι δὲ τὸ ζῷον οὐ πολὺ ἀπεμφαῖνον ἀετοῦ130

4

.

46

.

4

οὔτε μεγέθει οὔτε μορφῇ, ἁλίσκεται δὲ τοῦτον τὸν τρόπον. ὁ ἀγρευτὴς τῶν ὀρνίθων, ἐπὰν ἴδῃ ἀγέλην που καταπτᾶσαν, πόρρωθεν ἀνακρουό‐ μενος τὰς χεῖρας ὀρχεῖσθαι σκήπτεται καὶ οὕτω πρὸς ὀλίγον ἐγγίζει τοῖς ὄρνισιν· οἱ δὲ τὴν παράδοξον θέαν καταπεπληγότες, ἀπερίβλεπτοι
5πάντων γίνονται· ἕτεροι δὲ τῶν ἐπὶ τὴν ἄγραν παρεσκευασμένων ὄπισθεν ἐπελθόντες τοὺς ὄρνεις εὐκόλως συλλαμβάνονται θεωμένους τὸν

4

.

46

.

5

ὀρχηστήν. διὸ ἀξιῶ μή τις τοῖς ὁμοίοις θαύμασι καταπλαγεὶς 〈τῶν〉 ἐξηγουμένων τὸν οὐρανὸν δίκην ὤτου συλληφθῇ· ὄρχησις γὰρ καὶ λῆρος ἡ τῶν τοιούτων πανουργία, καὶ οὐκ ἀλήθ(εια).

4

.

46

.

6

Φησὶν οὖν ὁ Ἄρατος οὕτως·
Οἱ μὲν ὁμῶς πολέες τε καὶ ἄλ〈λ〉υδις ἄλλοι ἐόντες
οὐρανῷ ἕλκονται πάντ’ ἤματα συνεχὲς αἰεί —τουτέστιν οἱ πάντες ἀστέρες· —
5αὐτὰρ ὅ γ’ οὐδ’ ὀλίγον μετανίσσεται, ἀλλὰ μάλ’ αὕτως ἄξων αἰὲν ἄρηρεν, ἔχει δ’ ἀτάλαντον ἁπάντῃ μεσσηγὺς γαῖαν, περὶ δ’ οὐρανὸν αὐτὸς ἀγιν(εῖ).

4

.

47

.

1

Πολέας φησὶν εἶναι τοὺς κατὰ τὸν οὐρανὸν ἀστέρας—τουτέστι στρεπτούς—διὰ τὸ περιέρχεσθαι ἀπὸ ἀνατολῆς εἰς δύσιν καὶ δύσεως εἰς ἀνατολὴν ἀπαύστως, σφαιροειδεῖ σχήματι. εἱλεῖσθαι δὲ κατὰ τὰς ἄρκτους αὐτὰς λέγει, οἷόν τι ποταμοῦ ῥεῦμα, μέγα θαῦμα Δράκοντος
5πελώρου. καὶ τοῦτ’ εἶναί φησιν ὃ ἐν τῷ Ἰὼβ πρὸς τὸν 〈θεὸν ὁ〉 διά‐

4

.

47

.

2

βολος ἔφη· «ἐμπερι(π)ατήσας τὴν ὑπ’ οὐρανὸν καὶ περιελθών», τουτέστι περιστραφεὶς (κ)αὶ περισκοπήσας τὰ γινόμενα. τετάχθαι γὰρ νομίζουσι
κατὰ τὸν ἀρκτικὸν πόλον τὸν Δράκοντα, τὸν ὄφιν, ἀπὸ τοῦ ὑψηλοτά‐ του πόλου πάντα ἐπιβλέποντα καὶ πάντα ἐφορῶντα, ἵνα μηδὲν τῶν131

4

.

47

.

3

πραττομένων αὐτὸν λάθῃ. πάντων γὰρ δυνόντων τῶν κατὰ τὸν οὐρανὸν ἀστέρων μόνος οὗτος ὁ πόλος οὐδέποτε δύνει, ἀλλ’ ἄνω ὑπὲρ τὸν ὁρίζοντα ἐρχόμενος πάντα περισκοπεῖ καὶ ἐπιβλέπει, καὶ λαθεῖν αὐτὸν τῶν πραττομένων, φησί, δύναται οὐδέν.
5 ἧχι μάλιστα μίσγονται δύσιές τε καὶ ἀντολαὶ ἀλλήλῃσι,

4

.

47

.

4

〈τῇδε〉 τετάχθαι δή φησιν αὐτοῦ τὴν κεφαλήν. κατὰ γὰρ τὴν δύσιν καὶ ἀνατολὴν τῶν δύο ἡμισφαιρίων κεῖται τὸ κεφάλαιον τοῦ Δράκοντος, ἵνα, φησί, μηδὲν αὐτὸν λάθῃ κατὰ τὸ αὐτὸ μήτε τῶν ἐν τῇ δύσει μήτε τῶν ἐν τῇ ἀνατολῇ, ἀλλὰ πάντα γινώσκῃ τὸ θηρίον ὁμοῦ. ἔστι δὲ κατ’
5αὐτῆς τῆς κεφαλῆς τοῦ Δράκοντος ἰδέ〈α〉 ἀνθρώπου δι’ ἄστρων θεωρου‐ μένη· ὃ καλεῖ «κεκμηκὸς εἴδωλον» ὁ Ἄρατος καὶ «μογέοντι ἐοικός»,

4

.

47

.

5

καλεῖται δὲ ὁ Ἐν γόνασιν. ὁ μὲν οὖν Ἄρατος οὐκ εἰδέναι φησίν, οὗτος τίς ἐστιν ὁ πόνος καὶ τὸ θαῦμα τοῦτο στρεφόμενον ἐν οὐρανῷ· οἱ δὲ αἱρετικοί, διὰ τῆς τῶν ἄστρων ἱστορίας θέλοντες τὰ ἑαυτῶν δόγματα συνιστᾶν, περιεργότερον τούτοις ἐπισχόντες τὸν Ἐν γόνασί φασιν εἶναι
5τὸν Ἀδάμ, κατὰ πρόσταγμα, φησί, τοῦ θεοῦ, καθὼς εἶπε Μωσῆς, φυλάσ‐ σοντα τὴν κεφαλὴν τοῦ Δράκοντος, καὶ τὸν Δράκοντα τὴν πτέρναν αὐτοῦ· οὕτως γάρ φησιν ὁ Ἄρατος·
δεξιτεροῦ ποδὸς ἴχνος ἔχων σκολιοῖο Δράκοντος.

4

.

48

.

1

Παρατ(ε)τάχθαι δέ φησιν αὐτῷ ἑκατέρωθεν—λέγω δὴ τῷ Ἐν γόνασι
—Λύραν καὶ Στέφανον, αὐτὸν δὲ γόνυ κλίνειν [καὶ] ἐκτετακότα ἀμφοτέρας τὰς χεῖρας, οἱονεὶ περὶ ἁμαρτίας ἐξομολογούμενον. εἶναι δὲ τὴν Λύραν μουσικὸν ὄργανον, ὑπὸ νηπίου ἔτι παντελῶς κατεσκευασμένον132

4

.

48

.

2

τοῦ Λόγου· Λόγον δὲ εἶναι παρὰ τοῖς Ἕλλησιν ἀκούομεν τὸν Ἑρμῆν. φησὶ γὰρ ὁ Ἄρατος περὶ τῆς κατασκευῆς τῆς Λύρας·
τὴν δ’ ἆρ’ ἔτι καὶ παρὰ λίκνῳ
Ἑρμείης ἐτόρησε, Λύρην δ’ εἶπε〈ν〉 καλέεσθαι.
5ἑπτάχορδος 〈δέ〉 ἐστι, διὰ τῶν ἑπτὰ χορδῶν τὴν πᾶσαν ἁρμονίαν καὶ κατασκευὴν ἐμμελῶς ἔχουσαν τοῦ κόσμου 〈*〉· ἐν ἓξ ἡμέραις γὰρ ἐγένετο

4

.

48

.

3

ὁ κόσμος, καὶ τῇ ἑβδόμῃ καταπέπαυται. εἰ οὖν, φησίν, ἐξομολογούμενος ὁ Ἀδὰμ καὶ τὴν κεφαλὴν φυλάσσων τοῦ θηρίου κατὰ τὸ πρόσταγμα τοῦ θεοῦ ἐκμιμήσεται τὴν Λύραν, τουτέστι κατακολουθήσει τοῖς 〈*〉 τοῦ θεοῦ [τουτέστι πειθόμενος τῷ νόμῳ], παρακείμενον αὐτῷ τὸν Στέφανον
5λήψεται· ἐὰν δὲ ἀμελήσῃ, συγκατενεχθήσεται τῷ ὑποκειμένῳ θηρίῳ καὶ

4

.

48

.

4

τὸ μέρος ἕξει, φησί, μετὰ τοῦ θηρίου. ἔοικε δὲ ὁ Ἐν γόνασιν ἑκατέρωθεν ἐπιβάλ〈λ〉ειν τὰς χεῖρας καὶ τοῦτο μὲν τῆς Λύρας, τοῦτο δὲ 〈τοῦ〉 Στεφάνου ἐφάπτεσθαι [τοῦτο δὲ ἐξομολογεῖσθαι], ὡς ἔστιν ἰδεῖν δι’ αὐτοῦ τοῦ σχήματος. ἐπιβουλεύεται δὲ ὁμῶς καὶ ἀποσπᾶται ὁ Στέφανος
5αὐτοῦ ὑπ’ ἄλλου θ(η)ρίου, 〈τοῦ〉 μικροτέρου δράκοντος, ὅ ἐστι γέννημα

4

.

48

.

5

τοῦ φυλασσομένου ὑπὸ τοῦ Ἐν γ(ό)νασι τῷ ποδί. ἄνθρωπος δὲ ἕστηκεν, ἑκατέραις ταῖς χερσὶ (κ)αρτερῶς κατασφίγγων καὶ εἰς τὰ ὀπίσω ἕλκων (ἀπὸ) τοῦ Στεφάνου τὸν Ὄφιν καὶ οὐκ ἐῶ〈ν〉 ἐφάπτεσθαι βιαζόμενον τοῦ Στεφάν(ου) τὸ θηρίον· Ὀφιοῦχον δὲ αὐτὸν ὁ Ἄρατος καλεῖ, ὅτι
5κατέχει τὴν ὁρμὴν τοῦ Ὄφεως, ἐπὶ τὸν Στέφανον ἐλθεῖν πειρωμένου.

4

.

48

.

6

Λόγος δέ, φησίν, ἐστὶ〈ν οὗτος ὁ ἐν〉 σχήματι ἀνθρώπου, ὁ κωλύων ἐπὶ τὸν Στέφανον ἐλθεῖν τὸ θηρίον, οἰκτείρων τὸν ἐπιβουλευόμενον ὑπὸ τοῦ
Δράκοντος, ὁμοῦ καὶ τοῦ γεννήματος ἐκείνου.133

4

.

48

.

7

Αὐταὶ δὲ αἱ Ἄρκτοι, φησίν, ἑβδομάδες εἰσὶ δύο, ἐξ ἑπτὰ ἀστέρων συγκείμεναι, δισσῶν κτίσεων εἰκόνες· πρώτη γάρ, φησίν, 〈ἐστὶ〉 [ἡ] κτίσις ἡ κατὰ τὸν Ἀδὰμ ἐν πόνοις, 〈ὅ ἐστιν〉 ὁ Ἐν γόνασιν ὁρώμενος· δευτέρα δὲ κτίσις ἐστὶν ἡ κατὰ Χριστόν, δι’ ἧς ἀναγεννώμεθα, ὅ ἐστιν ὁ
5Ὀφιοῦχος 〈ὁρώμενοσ〉, ἀνταγωνιζόμενος τῷ θηρίῳ καὶ κωλύων ἐπὶ τὸν

4

.

48

.

8

Στέφανον ἐλθεῖν, τὸν ἡτοιμασμένον τῷ Ἀνθρώπῳ. μεγάλη δέ ἐστιν Ἄρκτος ἡ Ἑλίκη, φησίν, 〈τῆσ〉 μεγάλης κτίσεως σύμβολον, πρὸς ἣν πλέουσιν Ἕλληνες—τουτέστι πρὸς ἣν παιδεύονται—καὶ 〈ᾗ〉 διὰ τῶν τοῦ βίου φερόμενοι κυμάτων ἐπακολουθοῦσιν· ἑλίκην τινὰ οὖσαν τὴν
5τοιαύτην κτίσιν—ἢ διδασκαλίαν ἢ σοφίαν—, εἰς τὰ ὀπίσω ἄγουσαν τοὺς ἑπομένους τῇ τοιαύτῃ κτίσει· στροφὴ γάρ τις 〈ἡ〉 τῆς Ἑλίκης

4

.

48

.

9

προσηγορία, καὶ ἀνακύκλωσις ἐπὶ τὰ αὐτὰ εἶναι δοκεῖ. μικρὰ δέ 〈ἐσ〉τιν ἡ ἑτέρα Ἄρκτος, οἱονεί τις εἰκὼν τῆς δευτέρας κτίσεως, τῆς κατὰ θεὸν κτισθείσης· ὀλίγοι γάρ, φησίν, εἰσὶν οἱ διὰ τῆς στενῆς ὁδοῦ πορευόμενοι. στενὴ〈ν〉 δὲ 〈ὁδὸν〉 λέγουσιν εἶναι τὴν Κυνοσουρίδα, πρὸς ἣν ὁ Ἄρατός
5φησιν ὅτι οἱ Σιδόνιοι ναυτί(λ)λονται. Σιδονίους δὲ ἀπὸ μέρους εἴρηκεν ὁ Ἄρατος 〈τοὺσ〉 Φοίνικας, διὰ τὸ εἶναι τὴν Φοινίκων σοφίαν θαυμασ‐ τήν, Φοίνικας δὲ εἶναι Ἕλληνες λέγουσι τοὺς ἀπὸ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης μετοικήσαντας εἰς τοῦτον τὸν χῶρον, οὗ καὶ νῦν οἰκοῦσι· τοῦτο γὰρ Ἡροδότῳ δοκεῖ.

4

.

48

.

10

Κυνόσουρα δέ, φησίν, 〈ἐστὶν〉 αὕτη ἡ Ἄρκτος, ἡ κτίσις ἡ δευτέρα, ἡ μικρά, ἡ στενὴ ὁδός, καὶ οὐχὶ ἡ Ἑλίκη· οὐ γὰρ εἰς τὰ ὀπίσω ἄγει, ἀλλ’ εἰς τὰ ἔμπροσθεν ἐπ’ εὐθείας τοὺς ἑπομένους 〈αὐτῇ〉 ὁδηγεῖ, κ〈ύων〉 τις οὖσα. κύων γὰρ ὁ Λόγος, τοῦτο μὲν φρουρῶν καὶ φυλάσσων
5τὸ ἐπιβουλευόμενον ὑπὸ τῶν λύκων ποίμνιον, τοῦτο δὲ ἀπὸ τῆς κτίσεως τὰ θηρία κυνηγῶν καὶ διαφθείρων, τοῦτο δὲ γεννῶν τὰ πάντα καί, ὡ〈σ〉

4

.

48

.

11

δή φασι, κύων—τουτέστι γεννῶν. —ἐντεῦθεν, φησίν, ὁ Ἄρατος περὶ τῆς τοῦ Κυνὸς ἀνατολῆς λέγων εἴρηκεν οὕτως· Κυνὸς δὲ ἀνατείλαντος οὐκέτι φυταλιαὶ ἐψεύσαντο. τοῦτο 〈δέ〉 ἐστιν ὃ λέγει· τὰ φυτευόμενα φυτὰ εἰς τὴν γῆν μέχρι τῆς τοῦ Κυνὸς ἀνατολῆς πολλάκις μὴ ῥιζοβο‐134
5λήσαντα ὅμως τέθηλε φύλλοις καὶ ἐνδείκνυται τοῖς βλέπουσιν ὅτι ἔσται τελεσφόρα καὶ φαίνεται ζῶντα, οὐκ ἔχοντα 〈δὲ〉 ζωὴν ἀπὸ τῆς ῥίζης ἐν

4

.

48

.

12

αὑτοῖς· ἐπειδὰν δὲ 〈ἡ〉 τοῦ Κυνὸς ἀνατολὴ γένηται, ὑπὸ τοῦ Κυνὸς τὰ ζῶντα ἀπὸ τῶν νεκρῶν διακρίνεται· μαραίνεται γὰρ ὄντως ὅσα οὐκ ἐρ〈ρ〉ιζοβόλησεν. οὗτος οὖν, φησίν, ὁ Κύων, Λόγος τις ὢν θεῖος, «ζώντων καὶ νεκρῶν κριτὴς» καθέστηκε, 〈καὶ〉 καθάπερ 〈ἐπὶ〉 τῶ〈ν〉
5φυτῶν ὁ Κύων τὸ ἄστρον ἐπι〈στάτησ〉 τῆς κτίσεως θεωρεῖται, οὕτως ἐπὶ τῶν οὐρανίω(ν) φυτῶν, φησί, 〈τουτέστι〉 τῶν ἀνθρώπων, ὁ Λόγος.

4

.

48

.

13

διὰ τὴν τοιαύτην οὖν αἰτίαν ἡ δευτέρα κτίσις, 〈ἡ〉 Κυνόσουρα, λογικῆς κτίσεως (εἰκ)ὼ(ν) ἕστηκεν ἐν οὐρανῷ. μέσος δὲ ὁ Δράκων τῶν δύο κτίσεων ὑπ(ο)τ(είν)εται, τὰ ἀπὸ τῆς μεγάλης κτίσεως κωλύων ἐπὶ τὴν μικρὰν κτίσιν μετελθεῖν, τά τε ἐν τῇ 〈μεγάλῃ〉 κτίσει καθεστηκότα—
5καθάπερ τὸν Ἐν γόνασι—παραφυλάσσων 〈καὶ〉 τηρῶν πῶς καὶ τίνα

4

.

48

.

14

τρόπον ἕκαστον 〈τῶν〉 ἐν τῇ μικρᾷ κτίσει καθέστηκε. τηρεῖται δὲ καὶ αὐτὸς κατὰ τὴν κεφαλήν, φησίν, ὑπὸ τοῦ Ὀφιούχου. αὕτη, φησίν, 〈τῆς κτίσεωσ〉 εἰκὼν ἕστηκεν ἐν οὐρανῷ, σοφία τις οὖσα τοῖς ἰδεῖν δυναμένοις. Εἰ δέ ἐστιν ἀσαφὲς κατα〈νοήσει〉 τοῦτο, δι’ ἄλλης εἰκόνος, φησίν, ἡ
5κτίσις διδάσκει φιλοσοφεῖν, περὶ ἧς ὁ Ἄρατος εἴρηκεν οὕτως·
Οὐδ’ ἄρα Κηφῆος μογερὸν γένος Ἰασίδαο.

4

.

49

.

1

Ὁ Κηφεύς, φησίν, αὐτοῦ ἐστι πλησίον καὶ ἡ Κασ〈σ〉ιέπεια καὶ 〈ἡ〉 Ἀνδρομέδα καὶ ὁ Περσεύς, μεγάλα τῆς κτίσεως γράμματα τοῖς ἰδεῖν δυναμένοις. Κηφέα γάρ φησιν εἶναι τὸν Ἀδάμ, τὴν Κασ〈σ〉ιέπειαν
Εὔαν, τὴν Ἀνδρομέδαν τὴν ἀμφοτέρων τούτων ψυχήν, τὸν Περσέα135

4

.

49

.

2

Λόγον, πτερωτὸν Διὸς ἔγγονον, τὸ Κῆτος τὸ ἐπίβουλον θηρίον. οὐδ’ ἐπ’ ἄλλον 〈δέ〉 τινα τούτων ἀλλ’ ἐπὶ μόνην τὴν Ἀνδρομέδαν ἔρχεται τὸ θηρίον, ὃ ἀποκτείνας [οὗ] καὶ τὴν Ἀνδρομέδαν πρὸς ἑαυτὸν λαβών, ἔκδοτον δεδεμένην τῷ θηρίῳ, ὁ Λόγος, φησίν, ὁ Περσεὺς ῥύεται. Περσεὺς
5δέ ἐστιν ὁ (ὑ)π(ό)πτερος ἄξων, ὁ περαίνων ἑκατέρους τοὺς πόλους διὰ

4

.

49

.

3

μέσης τῆς γῆς καὶ στρέφων τὸν κόσμον. ἔστι δὲ παρὰ τὰς Ἄρκτους καὶ τὸ πνεῦμα τὸ ἐν τῷ κόσμῳ, 〈ὅ ἐστιν〉 ὁ Ὄρνις, ὁ Κύκνος, (μουσ)ικὸν ζῷον, τοῦ θείου σύμβολον πνεύματος, ὅτι πρὸς αὐτοῖς ἤδη τοῖς τέρμασι γενόμενον τοῦ βίου μόνον ᾄδειν πέφυκε, «μετὰ ἀγαθῆς ἐλπίδος» τῆς
5κτίσεως τῆς πονηρᾶς ἀπαλ〈λ〉ασσόμενον, ὕμνους ἀναπέμπον τῷ θεῷ.

4

.

49

.

4

καρκίνοι δὲ καὶ ταῦροι καὶ λέοντες καὶ κριοὶ καὶ αἶγες καὶ ἔριφοι καὶ ὅσα ἄλλα θηρία διὰ τῶν ἄστρων ὀνομάζεται κατὰ τὸν οὐρανὸν εἰκόνες δή, φησίν, εἰσὶ καὶ παραδείγματα, ἀφ’ ὧν ἡ μεταβλητὴ κτίσις λαμβάνουσα τὰς ἰδέας τοιούτων ζῴων γίνεται πλήρης.

4

.

50

.

1

Τούτοις χρώμενοι τοῖς λόγοις ἀπατᾶν νομίζουσι πολλούς, ὅσοι περιεργότερον τοῖς ἀστρολόγοις προσέχουσιν, ἐντεῦθεν τὴν θεοσέβειαν συνιστᾶν πειρώμενοι, μακρὰν ἀπεμφαίνουσαν τῆς τούτων ὑπολήψεως. διό, ἀγαπητοί, φύγωμεν τὸ μικροθαύμαστον τοῦ ὄρνιθος τοῦ ὤτου·

4

.

50

.

2

ταῦτα γὰρ καὶ τὰ τοιάδε ὄρχησίς ἐστι, καὶ οὐκ ἀλήθεια. οὐδὲ γὰρ τὰ ἄστρα ταῦτα δηλοῖ, ἀλλὰ ἰδίως οἱ ἄνθρωποι πρὸς ἐπισημείωσίν τινων ἄστρων ὀνόματα 〈αὐτοῖσ〉 οὕτως ἐπεκάλεσαν, ἵνα αὐτοῖς εὔσημα ᾖ. τί γὰρ ἄρκτου ἢ λέοντος ἢ ἐρίφων ἢ ὑδροχόου ἢ Κηφέως ἢ Ἀνδρομέδας
5ἢ τῶν ἐν Ἅιδου ὀνομαζομένων εἰδώλων ὅμοιον ἔχουσιν ἀστέρες διεσπαρ‐ μένοι κατὰ τὸν οὐρανόν—πολὺ 〈μέντοι〉 μετα(γε)νεστέρ(ων) γεγενημέ‐ νων τούτων τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν ὀνομάτων ἢ τ(ῶ)ν ἄστρων συνέσ‐
τηκε γένεσις—, ἵνα καὶ οἱ αἱρετικοὶ κ(α)ταπλαγέντες τὸ θαῦμα οὕτως ἐξεργάσωνται, δι(ὰ) 〈τῶν〉 τ(οι)ῶ(ν)δε λόγων τὰ ἴδια δόγματα συνιστᾶν136
10〈πειρώμενοι〉;

4

.

51

.

1

Ἀλλ’ ἐπεὶ σχεδὸν πᾶσα αἵρεσις διὰ τῆς ἀριθμητικῆς τέχνης ἐφεῦρεν ἑβδομάδων μέτρα καὶ αἰώνων τινὰς προβολάς, ἄλλων ἄλλως τὴν τέχνην διασπώντων καὶ τοῖς ὀνόμασι μόνον διαλ〈λ〉ασσόντων—τούτων δὲ αὐτοῖς διδάσκαλος γίνεται Πυθαγόρας, πρῶτος εἰς Ἕλληνας ἀπ’ Αἰγύπ‐
5του τοὺς τοιούτους ἀριθμοὺς παραδούς—, δοκεῖ μηδὲ τοῦτο παραλιπεῖν, ἀλλὰ διὰ συντόμου δείξαντας ἐπὶ τὴν τῶν ζητουμένων ἀπόδειξιν

4

.

51

.

2

χωρῆσαι. γεγόνασιν 〈οὖν〉 ἀριθμητι〈κοὶ〉 καὶ γεωμέτραι—οἷς μάλιστα τὰς ἀρχὰς παρεσχηκέναι δοκεῖ πρῶτος Πυθαγόρας—, καὶ οὗτοι τῶν ἀριθμῶν εἰς ἄπειρον ἀεὶ προχωρεῖν δυναμένων τῷ πολυπλασιασμῷ καὶ τοῖς σχήμασι τὰς πρώτας ἔλαβον ἀρχὰς οἱονεὶ θεωρητὰς μόνῳ τῷ
5λόγῳ. γεωμετρίας γάρ, ὡς ἔστιν ἐνιδεῖν, σημεῖόν ἐστιν ἀρχή, ἀμερὲς 〈ὄν〉· ἀπ’ ἐκείνου δὲ τοῦ σημείου τῇ τέχνῃ ἡ τῶν ἀπείρων σχημάτων

4

.

51

.

3

[ἀπὸ τοῦ σημείου] γένεσις εὑρίσκεται. ῥυὲν γὰρ τὸ σημεῖον ἐπὶ μῆκος γίνεται γραμμή [μετὰ τὴν ῥύσιν], πέρας ἔχουσα σημεῖον· γραμμὴ δὲ ἐπὶ πλάτος ῥυεῖσα ἐπίπεδον γεννᾷ, πέρατα δὲ τοῦ ἐπιπέδου γραμμαί· ἐπί‐ πεδον δὲ ῥυὲν εἰς βάθος γίνεται σῶμα, 〈πέρατα δὲ τοῦ σώματος ἐπί‐
5πεδα〉· στερεοῦ δὲ ὑπάρξαντος οὕτως, ἐξ ἐλαχίστου σημείου παντελῶς ἡ τοῦ μεγάλου σώματος ὑπέστη φύσις. καὶ τοῦτό ἐστιν ὃ λέγει Σίμων οὕτως· τὸ μικρὸν μέγα ἔσται, οἱονεὶ (σ)ημεῖον ὄν, τὸ δὲ μέγα ἀπέραντον, κατακολουθῶν τῷ γεωμετρουμένῳ σημείῳ.

4

.

51

.

4

Τῆς δὲ ἀριθμητικῆς κατὰ σύνθεσιν 〈περι〉εχούσης τὴν φιλοσοφίαν ἀριθμὸς γέγονεν 〈πρῶτοσ〉 ἀρχή—ὅπερ ἐστὶν 〈ἕν〉, ἀόριστον, ἀκατά‐ ληπτον—, ἔχων ἐν ἑαυτῷ πάντας τοὺς ἐπ’ ἄπειρον ἐλθεῖν δυναμένους ἀριθμοὺς κατὰ τὸ πλῆθος. τῶν δὲ ἀριθμῶν ἀρχὴ γέγονε καθ’ ὑπόστασιν
5ἡ πρώτη μονάς, ἥτις ἐστὶ μονὰς ἄρσην, γεννῶσα πατρικῶς τοὺς ἄλλους

4

.

51

.

5

πάντας ἀριθμούς. δεύτερον ἡ δυάς, θῆλυς ἀριθμός, ὁ δὲ αὐτὸς καὶ ἄρτιος ὑπὸ τῶν ἀριθμητικῶν καλεῖται. τρίτον ἡ τριάς, ἀριθμὸς ἄρσην· οὗτος καὶ περισσὸς ὑπὸ τῶν ἀριθμητικῶν νενομοθέτηται καλεῖσθαι. ἐφ’ ἅπασι δὲ τούτοις ἡ τετράς, θῆλυς ἀριθμός, ὁ δὲ αὐτὸς [οὗτος] καὶ137

4

.

51

.

6

ἄρτιος καλεῖται, ὅτι θῆλύς ἐστι. γεγόνασιν οὖν οἱ πάντες ἀριθμοὶ ληφθέντες ἀπὸ [τοῦ] γένους τέσσαρες—ἀριθμὸς δὲ ἦν τὸ γένος ἀόρισ‐ τος—, ἀφ’ ὧν ὁ τέλειος αὐτοῖς ἀριθμὸς συνέστηκεν, ἡ δεκάς· τὸ γὰρ ἕν, δύο, τρία, τέσσαρα γίνεται δέκα, ὡς προαποδέδεικται, ἐὰν ἑκάστῳ τῶν

4

.

51

.

7

ἀριθμῶν φυλάσσηται κατ’ οὐσίαν ὄνομα τὸ οἰκεῖον. αὕτη ἐστὶν ἡ κατὰ Πυθαγόραν ἱερὰ τετρακτύς,
〈πηγὴ〉 ἀενάου φύσεως ῥιζώματ’ ἔχουσα ἐν ἑαυτῇ, τουτέστι τοὺς ἄλλους πάντας ἀριθμούς· ὁ γὰρ ἕνδεκα καὶ 〈ὁ〉
5δώδεκα καὶ οἱ λοιποὶ τὴν ἀρχὴν τῆς γενέσεως ἀπὸ τοῦ δέκα λαμβάνουσι. ταύτης τῆς δεκάδος, το(ῦ) τε(λεί)ου ἀριθμοῦ, τὰ τέσσαρα καλεῖται μέρη·

4

.

51

.

8

ἀριθμός, μονάς, δύναμις, κύβος. ὦν 〈καὶ〉 ἐπιπλοκαὶ καὶ μίξεις πρὸς γένεσι(ν) (αὐ)ξήσεως γίνονται, κατὰ φύσιν τὸν γόνιμον ἀριθμὸν ἐπιτε‐ λοῦσαι· ὅταν γὰρ δύναμις αὐτὴ ἐφ’ ἑαυτὴν κυβισθήσεται, γέγονε δυναμοδύναμις· ὅταν δὲ δύναμις ἐπὶ κύβον, γέγονε δυναμόκυβος· ὅταν
5δὲ κύβος ἐπὶ κύβον, γέγονε κυβόκυβος· ὡς γίνεσθαι τοὺς πάντας ἀριθμοὺς ἑπτά, ἵνα ἡ τῶν γινομένων γένεσις γένηται ἐξ ἑβδομάδος, ἥτις ἐστίν· ἀριθμός, μονάς, δύναμις, κύβος, δυναμοδύναμις, δυναμόκυ‐ βος, κυβόκυβος.

4

.

51

.

9

Ταύτην τὴν ἑβδομάδα Σίμων καὶ Οὐαλεντῖνος ὀνόμασιν ἐνδιαλ‐ λάξαντες ἐτερατολόγησαν, ὑπόθεσιν ἑαυτοῖς ἐντεῦθεν σχεδιάσαντες. ὁ μὲν γὰρ Σίμων 〈αὐτὴν〉 οὕτως καλεῖ· νοῦς, ἐπίνοια, ὄνομα, φωνή, λογισμός, ἐνθύμησις, ὁ ἑστὼς στὰς στησόμενος· καὶ Οὐαλεντῖνος· νοῦς,
5ἀλήθεια, λόγος, ζωή, ἄνθρωπος, ἐκκλησία καὶ ὁ πατὴρ συναριθμούμενος, κατ〈ὰ τ〉αὐτὰ τοῖς τὴν ἀριθμητικὴν ἠσκηκόσι φιλοσοφίαν· 〈ἣν〉 ὡς ἄγνωστον πολλοῖς θαυμάσαντες 〈καὶ〉 κατακολουθήσαντες, τὰς ὑφ’
αὑτῶν ἐπινοηθείσας αἱρέσεις συνεστήσαντο.138

4

.

51

.

10

Τινὲς μὲν οὖν καὶ ἀπὸ ἰατρικῆς συνιστᾶν τὰς ἑβδομάδας πειρῶνται, ἐκπλαγέντες ἐπὶ τῇ τοῦ ἐγκεφάλου ἀνατομῇ, λέγοντες τὴν τοῦ παντὸς οὐσίαν καὶ δύναμιν καὶ πατρικὴν θειότητα ἀπὸ τῆς τοῦ ἐγκεφάλου

4

.

51

.

11

διαθέσεως διδάσκεσθαι. ὁ γὰρ ἐγκέφαλος κύριον μέρος ὢν τοῦ παντὸς (σώ)ματ(ο)ς ἐπίκειται ἀτρεμὴς καὶ ἀκίνητος, ἐντὸς ἑαυτοῦ ἔχων τὸ πνεῦμα. ἔστι μὲν οὖν ἡ τοιαύτη ἱστορία οὐκ ἀπίθανος, μακρὰ(ν) δὲ τῆς τούτων ἐπιχειρήσεως. ὁ μὲν γὰρ ἐγκέφαλος ἀνατμηθεὶς ἔνδον ἔχει τὸ
5καλούμενον καμάριον, οὗ ἑκατέρωθεν ὑμένες εἰσὶ λεπτοί, οὓς πτερύγια προσαγορεύουσιν, ἠρέμα ὑπὸ τοῦ πνεύματος κινούμενα καὶ πάλιν ἀπε‐

4

.

51

.

12

λαύνοντα τὸ πνεῦμα ἐπὶ τὴν παρεγκεφαλίδα. ὃ διατρέχον διά τινος ἀγγείου καλάμῳ ἐοικότος ἐπὶ τὸ κωνάριον χωρεῖ, ᾧ πρόσκειται τὸ στόμιον τῆς παρεγκεφαλίδος, ἐκδεχόμενον τὸ διατρέχον πνεῦμα καὶ ἀναδιδὸν ἐπὶ τὸν νωτιαῖον λεγόμενον μυελόν, ὅθεν πᾶν τὸ σῶμα μεταλαμ‐
5βάνει τὸ πνευματικόν, πασῶν τῶν ἀρτηριῶν δίκην κλάδου ἐκ τούτου τοῦ ἀγγείου ἠρτημένων. οὗ τὸ πέρας ἐπὶ τὰ γεννητικὰ ἀγγεῖα τερματί‐ ζεται· ὅθεν καὶ τὰ σπέρματα ἐξ ἐγκεφάλου διὰ τῆς ὀσφύος χωροῦντα

4

.

51

.

13

ἐκκρίνεται. ἔστι δὲ τὸ σχῆμα τῆς πα(ρ)εγκεφαλίδος ἐοικὸς κεφαλῇ δράκοντος, περὶ οὗ πολ(ὺ)ς ὁ λόγος τοῖς «τῆς ψευδωνύμου γνώσεως» γίνεται, καθὼς ἐπιδείξομεν. ἕτεραι δὲ ἐκ τοῦ ἐγκεφάλου 〈ἀπο〉φύονται ἓξ συζυγίαι, αἳ περὶ τὴν κεφαλὴν διϊκνούμεναι συνέχουσι τὰ 〈ἄνω τοῦ〉
5σώματος, ἐν αὐτῇ περατούμεναι· ἡ δὲ ἑβδόμη ἐκ τῆς παρεγκεφαλίδος

4

.

51

.

14

〈*〉 εἰς τὰ κάτω τοῦ λοιποῦ σώματος, καθὼς εἴπομεν. καὶ περὶ τούτου δὲ πολὺς ὁ λόγος 〈*〉 ὅθεν καὶ Σίμων καὶ Οὐαλεντῖνος εὑρεθήσονται καὶ ἐντεῦθεν ἀφορμὰς εἰληφότες, καὶ εἰ μὴ ὁμολογοῖεν, ὄντες πρῶτον ψεῦσται, εἶτ(α) αἱρετικοί. ἐπεὶ οὖν καὶ ταῦτα δοκεῖ ἱκανῶς ἡμᾶς ἐκ(τε)‐
5θεῖσθαι, πάντα τε τὰ δοκοῦντα 〈ἀληθῆ〉 εἶναι τῆς ἐπιγείου φιλοσοφίας δόγματα περιείληπται ἐν τέσσαρσι βιβλίοις, δοκεῖ ἐπὶ τοὺς τούτων
χωρεῖν μαθητάς, μᾶλλον δὲ κλεψιλό(γους).139

5

pinax

t

ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΣΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ Ε

5

pinax

1

Τάδε ἔνεστιν ἐν τῇ πέμπτῃ τοῦ κατὰ πασῶν αἱρέσεων ἐλέγχου·

5

pinax

2

Τίνα οἱ Να〈α〉σσηνοὶ λέγουσιν, οἱ ἑαυτοὺς γνωστικοὺς ἀποκαλοῦν‐ τες, καὶ ὅτι ἐκεῖνα δογματίζουσιν ἃ πρότερον οἱ Ἑλλήνων φιλόσοφοι ἐδογμάτισαν καὶ οἱ τὰ μυστικὰ παραδόντες, ἀφ’ ὧν τὰς ἀφορμὰς λαβόν‐ τες αἱρέσεις συνεστήσαντο.

5

pinax

3

Καὶ τίνα τὰ τοῖς Περάταις δοκοῦντα, καὶ ὅτι μὴ ἀπὸ τῶν ἁγίων γραφῶν τὸ δόγμα αὐτοῖς συνίσταται, ἀλλ’ ἀπὸ ἀστρολογικῆς.

5

pinax

4

Τίς ὁ κατὰ τοὺς Σηθιανοὺς λόγος, καὶ ὅτι ἀπὸ τῶν καθ’ Ἕλληνας σοφῶν κλεψιλογήσαντες Μουσαίου καὶ Λίνου καὶ Ὀρφέως τὸ δόγμα ἑαυτῶν συνεκάττυσαν.

5

pinax

5

Τίνα τὰ Ἰουστίνῳ δοκοῦντα, καὶ ὅτι μὴ ἀπὸ τῶν ἁγίων γραφῶν τὸ δόγμα αὐτῷ συνίσταται, ἀλλ’ ἐκ τῶν Ἡροδότου τοῦ ἱστοριογράφου
τερατολογιῶν.140

5

.

6

.

1

Πάνυ νομίζω πεπονημένως 〈ἡμᾶσ〉 τὰ δόξαντα πᾶσι τοῖς καθ’ Ἕλλη‐ νάς τε καὶ βαρβάρους 〈φιλοσόφοισ〉 περί τε τοῦ θείου καὶ τῆς τοῦ κόσμου δημιουργίας ἐκτεθεῖσθαι ἐν ταῖς πρὸ ταύτης τέσσαρσι βίβλοις· ὧν οὐδὲ τὰ περίεργα 〈*〉 ἀποκαλύψας, οὐ τὸν τυχόντα πόνον ἀναδέδεγ‐
5μαι τοῖς ἐντυγχάνουσι, προτρεπόμενος πολλοὺς πρὸς φιλομάθ(ειαν) καὶ

5

.

6

.

2

ἀσφάλειαν τῆς περὶ τὴν ἀλήθειαν γνώσεως. περιλείπεται τοίνυν ἐπὶ τὸν τῶν αἱρέσεων ἔλεγχον ὁρμᾶν· (τ)ού(του) 〈γὰρ〉 χάριν καὶ τὰ προειρη‐ μένα ἡμῖν ἐκτεθείμεθα· ἀφ’ ὧν τὰς ἀφορμὰς μετασχόντες οἱ αἱρεσιάρχαι, δίκην παλαιορράφων (συγκ)αττύσαντες πρὸς τὸν ἴδιον νοῦν, τὰ τῶν
5παλαιῶν σφάλματα ὡς καινὰ παρέθεσαν τοῖς πλανᾶσθαι δυναμένοις, ὡς ἐν τοῖς ἀκολούθοις δείξομεν.

5

.

6

.

3

Τὸ λοιπὸν προκαλεῖται ἡμᾶς ὁ χρόνος ἐπὶ τὴν τῶν προκειμένων πραγματείαν χωρεῖν, ἄρξασθαι δὲ ἀπὸ τῶν τετολμηκότων τὸν αἴτιον τῆς πλάνης γενόμενον ὄφιν ὑμνεῖν διά τινων ἐφηυρημένων κατὰ 〈τὴν〉 αὐτοῦ ἐνέργειαν λόγων. οἱ οὖν ἱερεῖς καὶ προστάται τοῦ δόγματος
5γεγένηνται πρῶτοι 〈οἱ〉 ἐπικληθέντες Ναασσηνοί, τῇ Ἑβραΐδι φωνῇ

5

.

6

.

4

οὕτως ὠνομασμένοι—νάας γὰρ ὁ ὄφις καλεῖται· —μετὰ δὲ ταῦτα ἐπεκάλεσαν ἑαυτοὺς γνωστικούς, φάσκοντες μόνοι τὰ βάθη γινώσκειν. ἐξ ὧν ἀπομερισθέντες πολλοὶ πολυσχιδῆ τὴν αἵρεσιν ἐποίησαν 〈οὖσαν〉 μίαν, διαφόροις ὀνόμασι τὰ αὐτὰ διηγούμενοι, ὡς διελέγξει προβαίνων
5ὁ λόγος. Οὗτοι 〈πρὸ〉 τῶν ἄλλων ἁπάντων παρὰ τὸν αὑτῶν λόγον τιμῶσιν141

5

.

6

.

5

ἄνθρωπον καὶ υἱὸν ἀνθρώπου· ἔστι δὲ 〈ὁ〉 ἄνθρωπος οὗτος ἀρσενόθη‐ λυς, καλεῖται δὲ Ἀδάμας παρ’ αὐτοῖς. ὕμνοι δὲ εἰς αὐτὸν γεγόνασι πολλοὶ καὶ ποικίλοι· οἱ δὲ ὕμνοι, ὡς δι’ ὀλίγων εἰπεῖν, λέγονται παρ’ αὐτοῖς τοιοῦτόν τινα τρόπον· «ἀπὸ σοῦ πατὴρ καὶ διὰ σὲ μήτηρ, τὰ
5δύο ἀθάνατα ὀνόματα, αἰώνων γονεῖς, πολῖτα οὐρανοῦ, μεγαλώνυμε

5

.

6

.

6

ἄνθρωπε». διαιροῦσι δὲ αὐτὸν ὡς Γηρυόνην τριχῇ· ἔστι γὰρ τούτου, φασί, τὸ μὲν νοερόν, τὸ δὲ ψυχικόν, τὸ δὲ χοϊκόν, καὶ νομίζουσιν εἶναι τὴν γνῶσιν αὐτοῦ ἀρχὴν τοῦ δύνασθαι γνῶναι τὸν θεόν, λέγοντες οὕτως· «ἀρχὴ τελειώσεως γνῶσις ἀ(νθρώπου, θεοῦ) δὲ γνῶσις ἀπηρτισμένη

5

.

6

.

7

τελείωσις». ταῦτα δὲ πάντα, φησί, τὰ νοερὰ καὶ ψυχικὰ καὶ χοϊκὰ κατεχώρησε καὶ κατῆλ(θεν εἰ)ς ἕνα ἄνθρωπον ὁμοῦ, Ἰησοῦν τὸν ἐκ τῆς Μαρίας γεγεννημένον, καὶ ἐλάλ(ουν), φησίν, ὁμοῦ κατὰ τὸ αὐτὸ οἱ τρεῖς οὗτοι ἄνθρωποι ἀπὸ τῶν ἰδίων οὐσιῶν τοῖς ἰδίοις ἕκαστος. ἔστι
5γὰρ τῶν ὅλων τρία γένη κατ’ αὐτούς, ἀγγελικόν, ψυχικόν, χοϊκόν· καὶ τρεῖς ἐκκλησίαι, ἀγγελική, ψυχική, χοϊκή· ὀνόματα δὲ αὐταῖς ἐκλεκτή, κλητή, αἰχμάλωτος.

5

.

7

.

1

Ταῦτά ἐστιν ἀπὸ πολλῶν πάνυ λόγων τὰ κεφάλ(αια), ἅ φασι παραδε‐ δωκέναι Μαριάμμῃ τὸν Ἰάκωβον, τοῦ κυρίου τὸν ἀδελφόν. Ἵν’ οὖν μήτε Μαριάμμη〈σ〉 ἔτι καταψεύδωνται οἱ ἀσεβεῖς, μήτε Ἰακώβου, μήτε τοῦ σωτῆρος αὐτοῦ, ἔλθωμεν ἐπὶ τὰς τελετάς—ὅθεν
5αὐτοῖς οὗτος ὁ μῦθος—, εἰ δοκεῖ, ἐπὶ τὰς βαρβαρικάς τε καὶ Ἑλληνικάς, καὶ ἴδωμεν ὡς τὰ κρυπτὰ καὶ ἀπόρρητα πάντων ὁμοῦ συναγ〈αγ〉όντες οὗτοι μυστήρια τῶν ἐθνῶν, καταψευδόμενοι τοῦ Χριστοῦ ἐξαπατῶσι142

5

.

7

.

2

τοὺς ταῦτα οὐκ εἰδότας 〈ὄν〉τα τῶν ἐθνῶν ὄργια. ἐπεὶ γοῦν ὑπόθεσις αὐτοῖς ὁ ἄνθρωπός ἐστιν Ἀδάμας καὶ λέγουσι γεγράφθαι περὶ αὐτοῦ «τὴν γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται», μάθετε πῶς κατὰ μέρος παρὰ τῶν ἐθνῶν τὴν ἀνεξεύρετον καὶ διάφορον τοῦ ἀνθρώπου γενεὰν λαβόντες
5ἐπιπλάσσουσι τῷ Χριστῷ.

5

.

7

.

3

Γῆ δή, φασὶν οἱ Ἕλληνες, ἄνθρωπον ἀνέδωκε πρώτη, καλὸν ἐνεγκα‐ μένη γέρας, μὴ φυτῶν ἀναισθήτων μηδὲ θηρίων ἀλόγων, ἀλλὰ ἡμέρου

5

.

7

.

4

ζῴου καὶ θεοφιλοῦς ἐθέλουσα μήτηρ γενέσθαι. χαλεπὸν δέ, φησίν, ἐξευρεῖν εἴτε Βοιωτοῖς Ἀλ〈αλ〉κομενεὺς ὑπὲρ λίμνης Κηφισίδος ἀνέσχε
πρῶτος ἀνθρώπων· εἴτε Κουρῆτες ἦσαν Ἰδαῖοι, θεῖον γένος, ἢ Φρύγιο(ι) Κορύβαντες, οὓς πρώτους ἥλιος ἐπεῖδε δενδροφυεῖς ἀναβλαστάνοντας·143
5εἴτε προσεληναῖον Ἀρκαδία Πελασγόν, ἢ Ῥαρίας οἰκήτορα Δυ〈σ〉αύλην Ἐλευσίν, ἢ Λῆμνος καλλίπαιδα Κάβιρον ἀρρήτῳ ἐτέκνωσεν ὀργιασμῷ·

5

.

7

.

5

εἴτε Πελλήνη Φλεγραῖον Ἀλκυονέα, πρεσβύτατον Γιγάντων. Λίβ〈υ〉ες δὲ Ἰάρβαντά φασι πρωτόγονον αὐχμηρῶν ἀναδύντα πεδίω〈ν〉 γλυκείας ἀπάρξασθαι Διὸς βαλάνου· Αἰγυπτίαν δὲ Νεῖλος ἰλὺν ἐπιλιπαίνων 〈καὶ〉 μέχρι σήμερον ζωογονῶν, φησίν, ὑγρᾷ σαρκούμενα θερμότητι ζῷα [καὶ

5

.

7

.

6

σῶμα] ἀναδίδωσιν· Ἀσσύριοι δὲ Ὠάννην ἰχθυοφάγον γενέσθαι παρ’ αὐτοῖς, Χαλδαῖοι δὲ τὸν Ἀδάμ. καὶ τοῦτον εἶναι φάσκουσι τὸν ἄνθρω‐ πον, ὃν ἀνέδωκεν ἡ γῆ, 〈σῶμα〉 μόνον· κεῖσθαι δὲ αὐτὸν ἄπνουν, ἀκίνητον, ἀσάλευτον, ὡς ἀνδριάντα, εἰκόνα ὑπάρχοντα ἐκείνου τοῦ ἄνω,
5τοῦ ὑμνουμένου Ἀδάμαντος ἀνθρώπου, γενόμενον ὑπὸ δυνάμεων [τῶν] πολλῶν, περὶ ὧν ὁ κατὰ μέρος λόγος ἐστὶν 〈αὐτοῖσ〉 πολύς.

5

.

7

.

7

Ἵν’ οὖν τελέως ᾖ κεκρατημένος ὁ μέγας ἄνθρωπος ἄνωθεν—«ἀφ’ οὗ», καθὼς λέγουσι, «πᾶσα πατριὰ ὀνομαζομένη ἐπὶ γῆς καὶ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» συνέστηκεν—, ἐδόθη αὐτῷ καὶ ψυχή, ἵνα διὰ τῆς ψυχῆς πάσχῃ καὶ κολάζηται καταδουλούμενον τὸ πλάσμα τοῦ μεγάλου καὶ
5καλλίστου καὶ τελείου ἀνθρώπου—καὶ γὰρ οὕτως αὐτὸν καλοῦσι. —144

5

.

7

.

8

ζητοῦσιν οὖν αὖ πάλιν τίς ἐστιν ἡ ψυχὴ καὶ πόθεν καὶ ποταπὴ τὴν φύσιν, ἵν’ ἐλθοῦσα εἰς τὸν ἄνθρωπον καὶ κινήσασα καταδουλώσῃ καὶ κολάσῃ τὸ πλάσμα τοῦ τ(ε)λ(είου) ἀνθρώπου· ζητοῦσι δὲ οὐκ ἀπὸ τῶν γραφῶν, ἀλλὰ καὶ τοῦτο ἀπὸ τῶν μυστικῶν. εἶναι δέ φασι τὴν ψυχὴν
5δυσεύρετον πάνυ καὶ δυσκατανόητον· οὐ γὰρ μένει ἐπὶ σχήματος οὐδὲ μορφῆς τῆς αὐτῆς πάντοτε, οὐδὲ πάθους ἑνός, ἵνα τις αὐτὴν ἢ τύπῳ

5

.

7

.

9

εἴπῃ ἢ οὐσίᾳ καταλήψεται. τὰς δὲ ἐξαλλαγὰς ταύτας τὰς ποικίλας ἐν τῷ ἐπιγραφομένῳ κατ’ Αἰγυπτίους εὐαγγελίῳ κειμένας ἔχουσιν. ἀποροῦσιν οὖν—καθάπερ 〈καὶ〉 οἱ ἄλλοι πάντες τῶν ἐθνῶν ἄνθρωποι—πότερόν ποτε ἐκ τοῦ προόντος ἐστὶν 〈ἢ〉 ἐκ τοῦ αὐτογενοῦς ἢ ἐκ τοῦ ἐκκεχυμέ‐
5νου χάους. καὶ πρῶτον ἐπὶ τὰς Ἀσσυρίων καταφεύγουσι τελετάς, τὴν τριχῇ διαίρεσιν τοῦ ἀνθρώπου κατανοοῦντες· πρῶτοι γὰρ Ἀσσύριοι τὴν ψυχὴν τριμερῆ νομίζουσιν εἶναι καὶ μίαν.

5

.

7

.

10

Ψυχῆ〈σ〉 δέ, φασί, πᾶσα φύσις, ἄλλη δὲ ἄλλως ὀρέγεται. ἔστι γὰρ ψυχὴ πάντων τῶν γινομένων αἰτία· πάντα γὰρ ὅσα τρέφεται, φησί, καὶ αὔξει, ψυχῆς δεῖται—οὐδὲν γὰρ οὔτε τροφῆς, φησίν, οὔτε αὐξήσεως οἷόν 〈τέ〉 ἐστιν ἐπιτυχεῖν ψυχῆς μὴ παρούσης. —καὶ δὲ οἱ λίθοι, φησίν,
5εἰσὶν ἔμψυχοι· ἔχουσι γὰρ τὸ αὐξητικόν· αὔξησις δὲ οὐκ ἄν ποτε γένοιτο χωρὶς τροφῆς—κατὰ προσθήκην γὰρ αὔξει τὰ αὐξανόμενα· ἡ δὲ

5

.

7

.

11

προσθήκη τροφὴ τοῦ τρεφομένου. —πᾶσα οὖν φύσις «ἐπουρανίων», φησί, «καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων» ψυχῆς ὀρέγεται. καλοῦσι δὲ Ἀσσύριοι τὸ τοιοῦτον Ἄδωνιν ἢ Ἐνδυμίωνα· καὶ ὅταν μὲν Ἄδωνις καλῆται, Ἀφροδίτη, φησίν, ἐρᾷ καὶ ἐπιθυμεῖ τῆς ψυχῆς, 〈τουτέστι〉 τοῦ

5

.

7

.

12

τοιούτου ὀνόματος—Ἀφροδίτη δὲ ἡ γένεσίς ἐστι κατ’ αὐτούς· —ὅταν
δὲ ἡ Περσεφόνη—ἡ καὶ Κόρη—ἐρᾷ τοῦ Ἀδώνιδος, θνητή, φησί, τὶς τῆς Ἀφροδίτης κεχωρισμένη—〈τουτέστι〉 τῆς γενέσεως—ἐστὶν [ἡ] ψυχή· ἐὰν δὲ ἡ Σελήνη Ἐνδυμίωνος εἰς ἐπιθυμίαν ἔλθῃ καὶ ἔρωτα145
5μορφῆς, ἡ τῶν ὑψηλοτέρων, φησί, κτίσις προσδεῖται καὶ 〈αὐτὴ〉 ψυχῆς.

5

.

7

.

13

ἐὰν δέ, φησίν, ἡ μήτηρ τῶν θεῶν ἀποκόψῃ τὸν Ἄττιν—καὶ αὐτὴ τοῦτον ἔχουσα 〈ὡσ〉 ἐρώμενον—, ἡ τῶν ὑπερκοσμίων, φησί, καὶ αἰωνίων ἄνω μακαρία φύσις τὴν ἀρρενικὴν δύναμιν τῆς ψυχῆς ἀνακαλεῖται πρὸς

5

.

7

.

14

αὑτήν· ἔστι γάρ, φησίν, ἀρσενόθηλυς ὁ ἄνθρωπος. κατὰ τοῦτον οὖν αὐτοῖς τὸν λόγον, πάνυ πονηρὸν καὶ κεκωλυμένον, 〈οὐ〉 κατὰ τὴν διδασ‐

5

.

7

.

15

καλίαν ἡ γυναικὸς πρὸς ἄνδρα δεδειγμένη καθέστηκεν ὁμιλία. ἀπε‐ κόπη γάρ, φησίν, ὁ Ἄττις—τουτέστιν ἀπὸ τῶν χοϊκῶν τῆς κτίσεως κάτωθεν 〈ἐχωρίσθη〉 μερῶν—, καὶ ἐπὶ τὴν αἰωνίαν ἄνω μετελήλυθεν οὐσίαν, ὅπου, φησίν, οὐκ ἔστιν οὔτε θῆλυ οὔτε ἄρσεν, ἀλλὰ «καινὴ
5κτίσις», «καινὸς ἄνθρωπος», ὅ〈σ〉 ἐστιν ἀρσενόθηλυς. ποῦ δὲ ἄνω λέγουσι, κατὰ τὸν οἰκεῖον ἐλθὼν δείξω τόπον.

5

.

7

.

16

Μαρτυρεῖν δέ φασιν αὑτῶν τῷ λόγῳ οὐχ ἁπλῶς μόνην τὴν Ῥέαν, ἀλλὰ γάρ, ὡς ἔπος εἰπεῖν, ὅλην τὴν κτίσιν. καὶ τοῦτο εἶναι τὸ λεγόμενον ὑπὸ τοῦ λόγου διασαφοῦσι· «τὰ γὰρ ἀόρατα αὐτοῦ ἀπὸ τῆς κτίσεως τοῦ κόσμου τοῖς ποιήμασιν αὐτοῦ νοούμενα καθορᾶται, ἥ τε ἀΐδιος
5αὐτοῦ δύναμις καὶ θειότης, πρὸς τὸ εἶναι αὐτοὺς ἀναπολογήτους· διότι γνόντες τὸν θεὸν οὐχ ὡς θεὸν ἐδόξασαν ἢ ηὐχαρίστησαν, ἀλλ’ ἐματαιώ‐ θη〈σαν ἐν τοῖς διαλογισμοῖς αὐτῶν καὶ ἐσκοτίσθη〉 ἡ ἀσύνετος αὐτῶν

5

.

7

.

17

καρδία. φάσκοντες γὰρ εἶναι σοφοὶ ἐμωράνθησαν, καὶ ἤλλαξαν τὴν δόξαν τοῦ ἀφθάρτου θεοῦ ἐν ὁμοιώμασιν εἰκόνος φθαρτοῦ ἀνθρώπου καὶ
πετεινῶν καὶ τετραπόδων καὶ ἑρπετῶν. διὸ καὶ παρέδωκεν αὐτοὺς ὁ θεὸς εἰς πάθη ἀτιμίας· αἵ τε γὰρ θήλειαι αὐτῶν μετήλλαξαν τὴν146

5

.

7

.

18

φυσικὴν χρῆσιν εἰς τὴν παρὰ φύσιν»—τί δέ ἐστιν ἡ φυσικὴ κατ’ αὐτοὺς χρῆσις, ὕστερον ἐροῦμεν—, «ὁμοίως τε καὶ οἱ ἄρρενες ἀφέντες τὴν φυσικὴν χρῆσιν τῆς θηλείας ἐξεκαύθησαν ἐν τῇ ὀρέξει αὐτῶν εἰς ἀλλήλους, ἄρρενες ἐν ἄρρεσι τὴν ἀσχημοσύνην κατεργαζόμενοι»—
5ἀσχημοσύνη δέ ἐστιν ἡ πρώτη καὶ μακαρία κατ’ αὐτοὺς ἀσχημάτιστος οὐσία, ἡ πάντων σχημάτων τοῖς σχηματιζομένοις αἰτία—«καὶ τὴν ἀντιμισθίαν ἣν ἔδει τῆς πλάνης αὐτῶν ἐν ἑαυτοῖς ἀπολαμβάνοντες.»

5

.

7

.

19

ἐν γὰρ τούτοις τοῖς λόγοις, οἷς εἴρηκεν ὁ Παῦλος, ὅλον φασὶ συνέχεσθαι τὸ κρύφιον αὑτῶν καὶ ἄρρητον τῆς μακαρίας μυστήριον ἡδονῆς· ἡ γὰρ ἐπαγγελία τοῦ λουτροῦ οὐκ ἄλλη τίς ἐστι κατ’ αὐτοὺς ἢ τὸ εἰσαγαγεῖν εἰς τὴν ἀμάραντον ἡδονὴν τὸν λουόμενον κατ’ αὐτοὺς ζῶντι ὕδατι καὶ
5χριόμενον ἀλ〈ά〉λῳ χρίσματι.

5

.

7

.

20

Οὐ μόνον 〈δὲ〉 αὑτῶν ἐπιμαρτυρεῖν φασι τῷ λόγῳ τὰ Ἀσσυρίων μυστήρια καὶ Φρυγῶν, 〈ἀλλὰ καὶ τὰ Αἰγυπτίων〉 περὶ τὴν τῶν γεγονό‐ των καὶ γινομένων καὶ ἐσομένων ἔτι μακαρίαν κρυβομένην ὁμοῦ καὶ φανερουμένην φύσιν, ἥνπερ φασὶν 〈τὴν〉 ἐντὸς ἀνθρώπου βασιλείαν
5〈τῶν〉 οὐρανῶν ζητουμένην. περὶ ἧς διαρρήδην ἐν τῷ κατὰ Θωμᾶν ἐπι‐ γραφομένῳ εὐαγγελίῳ παραδιδόασι λέγοντες οὕτως· «ἐμὲ ὁ ζητῶν εὑρήσει ἐν παιδίοις ἀπὸ ἐτῶν ἐπτά· ἐκεῖ γὰρ ἐν τῷ τεσσαρεσκαιδεκάτῳ

5

.

7

.

21

αἰῶνι κρυβόμενος φανεροῦμαι». τοῦτο δὲ οὐκ ἔστιν Χριστοῦ, ἀλλὰ Ἱπποκράτους λέγοντος «ἑπτὰ ἐτῶν παῖς πατρὸς ἥμισυ»· ὅθεν οὗτοι, τὴν ἀρχέγονον φύσιν τῶν ὅλων ἐν ἀρχεγόνῳ τιθέμενοι σπέρματι, τὸ Ἱπποκράτειον ἀκηκοότες ὅτι ἐστὶν ἥμισυ πατρὸς παιδίον ἑπτὰ ἐτῶν, ἐν
5τοῖς τέσσαρσι 〈καὶ δέκα〉 φασὶν ἔτεσι, κατὰ τὸν Θωμᾶν, εἶναι φανερού‐
μενον.147

5

.

7

.

22

Οὗτος 〈δέ〉 ἐστιν ὁ ἀπόρρητος αὐτοῖς λόγος καὶ μυστικός. λέγουσι γοῦν ὅτι Αἰγύπτιοι, πάντων ἀνθρώπων μετὰ τοὺς Φρύγας ἀρχαιότεροι καθεστῶτες καὶ πᾶσι τοῖς ἄλλοις ἀνθρώποις ὁμολογουμένως τελετὰς καὶ ὄργια θεῶν πάντων ὁμοῦ μετ’ αὐτοὺς πρῶτον κατηγγελκότες 〈καὶ
5θεῶν〉 ἰδέας καὶ ἐνεργείας, ἱερὰ καὶ σεβάσμια καὶ ἀνεξαγόρευτα τοῖς

5

.

7

.

23

μὴ τετελεσμένοις τὰ Ἴσιδος ἔχουσι μυστήρια. τὰ δ’ εἰσὶν οὐκ ἄλλο τι ἢ 〈τὸ〉 ἡρπασμένον καὶ ζητούμενον ὑπὸ τῆς ἑπταστόλου καὶ μελανείμονος, 〈ὅπερ ἐστὶν〉 αἰσχύνη Ὀσίριδος. Ὄσιριν δὲ λέγουσιν ὕδωρ· ἡ δὲ Ἶσις ἑπτάστολος, περὶ αὑτὴν ἔχουσα καὶ ἐστολισμένη ἑπτὰ στολὰς αἰθ〈ε〉ρίους
5—τοὺς πλάνητας γὰρ ἀστέρας οὕτω προσαγορεύουσιν ἀλληγοροῦντες καὶ 〈διὰ τοῦτο〉 αἰθ〈ε〉ρίους καλοῦντες, καθὼς 〈*〉—, ἡ μεταβλητὴ γένεσίς 〈ἐστιν, ἣ〉 ὑπὸ τοῦ ἀρρήτου καὶ ἀνεξεικονίστου καὶ ἀνεννοήτου

5

.

7

.

24

καὶ ἀμόρφου μεταμορφουμένη κτίσις ἀναδείκνυται. καὶ τοῦτ’ ἔστι τὸ εἰρημένον, φησίν, ἐν τῇ γραφῇ· «ἑπτάκις πεσεῖται ὁ δίκαιος καὶ ἀναστή‐ σεται»· αὗται γὰρ αἱ πτώσεις, φησίν, 〈εἰσὶν〉 αἱ τῶν ἄστρων μεταβολαί,
ὑπὸ τοῦ πάντα κινοῦντος κινούμεναι.148

5

.

7

.

25

Λέγουσιν οὖν περὶ τῆς τοῦ πνεύματος οὐσίας, ἥτις ἐστὶ π(ά)ντων τῶν γινομένων αἰτία, ὅτι τούτων ἐστὶν οὐδέν, γεννᾷ δὲ καὶ ποιεῖ πάντα τὰ γινόμενα, λέγοντες οὕτως· «γίνομαι ὃ θέλω καὶ εἰμὶ ὃ εἰμί». διὰ τοῦτό φησιν ἀκίνητον εἶναι τὸ πάντα κινοῦν· μένει γὰρ ὅ ἐστι, ποιοῦν τὰ

5

.

7

.

26

πάντα, καὶ οὐδὲν τῶν γινομένων γίνεται. τοῦτον 〈δ’〉 εἶναί φησιν ἀγαθὸν μόνον, καὶ περὶ τούτου λελέχθαι τὸ ὑπὸ τοῦ σωτῆρος λεγόμενον· «τί με λέγεις ἀγαθόν; εἷς ἐστιν ἀγαθός, ὁ πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς· ὃς ἀνατέλ〈λ〉ει τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους καὶ βρέχει
5ἐπὶ ὁσίους καὶ ἁμαρτωλούσ»—τίνες δέ εἰσιν οἱ ὅσιοι οἷς βρέχει καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ οἷς ὁ αὐτὸς βρέχει, καὶ τοῦτο μετὰ τῶν ἄλλων ὕστερον

5

.

7

.

27

ἐροῦμεν. —καὶ τοῦτ’ εἶναι τὸ μέγα καὶ κρύφιον τῶν ὅλων 〈καὶ〉 ἄγνωστον μυστήριον παρὰ τοῖς Αἰγυπτίοις, κεκαλυμμένον καὶ ἀνακεκα‐ λυμμένον. οὐδεὶς γάρ, φησίν, ἔστι ναὸς ἐν 〈ᾧ〉 πρὸ τῆς εἰσόδου οὐχ ἕστηκε γυμνὸν τὸ κεκρυμμένον, κάτωθεν ἄνω βλέπον καὶ πάντας τοὺς

5

.

7

.

28

καρποὺς τῶν 〈ἐξ〉 αὐτοῦ γινομένων στεφανούμενον. ἑστάναι δὲ οὐ μόνον ἐν τοῖς ἁγιωτάτοις πρὸ τῶν ἀγαλμάτων ναοῖς λέγουσι τὸ τοιοῦ‐ τον, ἀλλὰ γὰρ καὶ εἰς τὴν ἁπάντων ἐπίγνωσιν—οἱονεὶ φῶς 〈οὐχ〉 ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλ’ ἐπὶ τὴν λυχνίαν ἐπικείμενον, 〈καὶ〉 κήρυγμα κηρυσ‐
5σόμενον ἐπὶ τῶν δωμάτων—ἐν πάσαις ὁδοῖς καὶ πάσαις ἀγυιαῖς καὶ παρ’ αὐταῖς ταῖς οἰκίαις, 〈ὡσ〉 ὅρον τινὰ καὶ τέρμα τῆς οἰκίας προτε‐ ταγμένον. καὶ τοῦτο εἶναι τὸ ἀγαθὸν ὑπὸ πάντων λεγόμενον· ἀγαθηφό‐ ρον γὰρ αὐτὸ καλοῦσιν—ὃ λέγουσιν οὐκ εἰδότες. —καὶ τοῦτο Ἕλληνες μυστικὸν ἀπὸ Αἰγυπτίων παραλαβόντες φυλάσσουσι μέχρι σήμερον·149

5

.

7

.

29

τοὺς γοῦν Ἑρμ(ᾶς), φησί, παρ’ αὐτοῖς τοιούτῳ τετιμημένους σχήματι θεωροῦμεν. Κυλλήνιοι δὲ διαφερόντως τιμῶντες 〈τὸν Ἑρμῆν〉 λό(γ)ον φασὶ〈ν εἶναι· ὁ〉 γὰρ Ἑρμῆς ἐστι λόγος. 〈ὃσ〉 ἑρμηνεὺς ὢν καὶ δημιουρ‐ γὸς τῶν γεγονότων ὁμοῦ καὶ γινομένων καὶ ἐσομένων παρ’ αὐτοῖς
5τιμώμενος ἕστηκε τοιούτῳ τινὶ κεχαρακτηρισμένος σχήματι, ὅπερ ἐστὶν αἰσχύνη ἀνθρώπου, ἀπὸ τῶν κάτω ἐπὶ τὰ ἄνω ὁρμὴν ἔχων.

5

.

7

.

30

Καὶ ὅτι οὗτος—τουτέστιν ὁ τοιοῦτος Ἑρμῆς—ψυχαγωγός, φησίν, ἐστὶ καὶ ψυχοπομπὸς καὶ ψυχῶν αἴτιος, οὐδὲ τοὺς ποιητὰς τῶν ἐθνῶν λανθάνει, λέγοντας οὕτως·
Ἑρμῆς δὲ ψυχὰς Κυλλήνιος ἐξεκαλεῖτο
5
ἀνδρῶν μνηστήρων· οὐ τῶν 〈δὲ〉 Πηνελόπης, φησίν, ὦ κακοδαίμονες, μνηστήρων, ἀλλὰ τῶν
ἐξυπνισμένων καὶ ἀνεμνησμένων
ἐξ οἵης τιμῆς 〈τε〉 καὶ ὅσ〈σ〉ου μήκεος ὄλβου· τουτέστιν 〈τῶν〉 ἀπὸ τοῦ μακαρίου ἄνωθεν ἀνθρώπου ἢ ἀρχανθρώπου		150
10ἢ Ἀδάμαντος, ὡς ἐκείνοις δοκεῖ, κατενεχθεισῶν ὧδε εἰς πλάσμα τὸ πήλινον, ἵνα δουλεύσωσι τῷ ταύτης τῆς κτίσεως δημιουργῷ Ἠσαλδαίῳ,

5

.

7

.

31

θεῷ πυρίνῳ, ἀριθμὸν τετάρτῳ—οὕτως γὰρ τὸν δημιουργὸν καὶ πατέρα τοῦ ἰδικοῦ κόσμου καλοῦσιν. —
ἔχε δὲ ῥάβδον μετὰ χερσὶ
καλήν, χρυσείην, τῇ τ’ ἀνδρῶν ὄμματα θέλγει,
5ὧν ἐθέλει, τοὺς δ’ αὖτε καὶ ὑπνώοντας ἐγείρει.

5

.

7

.

32

οὗτος, φησίν, ἐστὶν ὁ τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου μόνος ἔχων ἐξουσίαν· περὶ τούτου, φησί, γέγραπται· «ποιμανεῖς αὐτοὺς ἐν ῥάβδῳ σιδηρᾷ»— ὁ δὲ ποιητής, φησί, κοσμῆσαι βουλόμενος τὸ ἀπερινόητον τῆς μακαρίας φύσεως τοῦ Λόγου, οὐ σιδηρᾶν ἀλλὰ χρυσῆν παρέθηκε [τὴν] ῥάβδον
5αὐτῷ. —θέλγει δὲ ὄμματα τῶν νεκρῶν, ὥς φησι, τοὺς δ’ αὖτε καὶ ὑπνώοντας ἐγείρει, 〈τουτέστι〉 τοὺς ἐξυπνισμένους καὶ γεγονότας

5

.

7

.

33

μνηστῆρας· περὶ τούτων, φησίν, ἡ γραφὴ λέγει· «ἔγειραι, ὁ καθεύδων, καὶ ἐξεγέρθητι 〈ἐκ τῶν νεκρῶν〉, καὶ ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός». οὗτος 〈δέ〉 ἐστιν ὁ Χριστὸς ὁ ἐν πᾶσι, φησί, τοῖς γενητοῖς υἱὸς ἀνθρώπου,

5

.

7

.

34

〈ὁ〉 κεχαρακτηρισμένος ἀπὸ τοῦ ἀχαρακτηρίστου Λόγος· 〈καὶ〉 τοῦτο, φησίν, ἐστὶ τὸ μέγα καὶ ἄρρητον 〈τῶν〉 Ἐλευσινίων μυστήριον «ὕε, κύε». καὶ ὅτι, φησίν, αὐτῷ «πάντα ὑποτέτακται», ὥς τε «τῇ ῥάβδῳ 〈ἄγει〉 κινήσας» ὁ Ἑρμῆς, «αἱ δὲ τρίζουσαι ἕπονται», αἱ ψυχαὶ συνεχῶς,151
5οὕτως [ὡς] διὰ [τῆς] εἰκόνος ὁ ποιητὴς ἐπιδέδειχε λέγων·
ὡς δ’ ὅτε νυκτερίδες μυχῷ ἄντρου θεσπεσίοιο
τρίζουσ〈α〉ι ποτέονται, ἐπεί κέ τις ἀποπέσῃσιν
ὁρμαθοῦ ἐκ πέτρης, ἀνά τ’ ἀλλήλῃσιν ἔχονται. καὶ τοῦτ’ ἔστι, 〈φησί〉, τὸ εἰρημένον· «εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ
10φθόγγος αὐτῶν».

5

.

7

.

35

Πέτρης 〈δέ〉, φησί, τοῦ Ἀδάμαντος λέγει· οὗτος 〈γάρ〉, φησίν, ἐστὶν ὁ Ἀδάμας «ὁ λίθος ἀκρογωνιαῖος», «ὁ εἰς κεφαλὴν γεγενημένος γωνίασ»—ἐν κεφαλῇ γὰρ εἶναι τὸν χαρακτηριστικὸν ἐγκέφαλον, τὴν 〈πάντων〉 οὐσίαν, «ἐξ οὗ πᾶσα πατριὰ» χαρακτηρίζεται· —«ὅν», φησίν,
5«ἐντάσσω»—〈τουτέστι τὸν〉 Ἀδάμαντα—«εἰς τὰ θεμέλια Σιών».

5

.

7

.

36

ἀλληγορῶν, φησί, τὸ πλάσμα τοῦ ἀνθρώπου λέγει· ὁ γὰρ ἐντασσόμενος Ἀδάμας ἐστὶν 〈«ὁ ἔσω ἄνθρωπος», «τὰ δὲ θεμέλια Σιὼν» οἱ〉 ὀδόντες,
ὡς 〈καὶ〉 Ὅμηρος, 〈φησί〉, λέγει «ἕρκος ὀδόντων», τουτέστι τεῖχος καὶ χαράκωμα, ἐν ᾧ ἐστιν ὁ ἔσω ἄνθρωπος, 〈ὁ〉 ἐκεῖθεν ἀποπεπτωκώς, ἀπὸ152
5τοῦ ἀρχανθρώπου 〈ἢ τοῦ〉 ἄνωθεν Ἀδάμαντος, «ὁ τμηθεὶς ἄνευ χειρῶν» τεμνουσῶν καὶ κατενηνεγμένος εἰς τὸ πλάσμα τῆς λήθης, τὸ χοϊκόν, τὸ

5

.

7

.

37

«ὀστράκινον». καί, φη(σ)ίν, ὅτι τετριγυῖαι αὐτῷ ἠκολούθουν αἱ ψυχαί— 〈τουτέστι〉 τῷ Λόγῳ—, 〈οὕτως λέγει·〉
ὣς αἳ τετριγυῖαι ἅμ’ ἤϊσαν, ἦρχε δ’ ἄρα σφιν —τουτέστιν ἡγεῖτο—
5
Ἑρμείας ἀκάκητα κατ’ εὐρώεντα κέλευθα —τουτέστι, φησίν, εἰς τὰ πάσης κακίας ἀπηλλαγμένα αἰώνια χωρία. — Ποῦ δέ, φησίν, ἦλθον;
πὰρ δ’ ἴσαν Ὠκεανοῦ τε ῥοὰς καὶ Λευκάδα πέτρην,
ἠ〈δὲ〉 παρ’ Ἠελίοιο πύλας καὶ δῆμον ὀνείρων.

5

.

7

.

38

οὗτος, φησίν, ἐστὶν 〈ὁ〉
Ὠκεανὸς γένεσίς 〈τε〉 θεῶν, γένεσίς τ’ ἀνθρώπων, ἐκ παλιρροίας στρεφόμενος αἰεί, ποτὲ ἄνω ποτὲ κάτω. ἀλλ’ ὅταν, φησί, κάτω ῥέῃ ὁ Ὠκεανός, γένεσίς ἐστιν ἀνθρώπων, ὅταν δὲ ἄνω, ἐπὶ τὸ
5τεῖχος καὶ τὸ χαράκωμα καὶ τὴν Λευκάδα πέτρην, γένεσίς 〈ἐσ〉τι θεῶν.

5

.

7

.

39

τοῦτό ἐστιν, φησί, τὸ γεγραμμένον· «ἐγὼ εἶπα· θεοί ἐστε καὶ υἱοὶ ὑψίστου πάντες», ἐὰν ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου φυγεῖν σπεύδητε καὶ γένησθε πέραν τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης εἰς τὴν ἔρημον—τουτέστιν ἀπὸ τῆς κάτω μίξεως ἐπὶ «τὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ, ἥτις ἐστὶ μήτηρ 〈πάντων τῶν〉
5ζώντων»· —ἐ(ὰ)ν δὲ πάλιν ἐπιστραφῆτε ἐπὶ τὴν Αἴγυπτον—τουτέστιν153

5

.

7

.

40

ἐπὶ τὴν κάτω μίξιν—, «ὡς ἄνθρωποι ἀποθνῄσκετε». θνητὴ γάρ, φησί, 〈ἐστὶ〉 πᾶσα ἡ κάτω γένεσις, ἀθάνατος δὲ ἡ ἄνω γεννωμένη· γεννᾶται γὰρ «ἐξ ὕδατος» μόνου «καὶ πνεύματος» πνευματικὸς 〈ἄνθρωποσ〉, οὐ σαρκικός· ὁ δὲ κάτω σαρκικός. τοῦτ’ ἔστι, φησί, τὸ γεγραμμένον·
5«τὸ γεγεννημένον ἐκ τῆς σαρκὸς σάρξ ἐστι, καὶ τὸ 〈γε〉γεννημένον ἐκ τοῦ πνεύματος πνεῦμά ἐστιν». αὕτη 〈δ’〉 ἔστιν ἡ κατ’ αὐτοὺς πνευματικὴ

5

.

7

.

41

γένεσις 〈καὶ〉 οὗτος, φησίν, ἐστὶν ὁ μέγας Ἰορδάνης, ὃν κάτω ῥέοντα καὶ κωλύοντα ἐξελθεῖν τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ ἐκ γῆς Αἰγύπτου— ἤγουν ἐκ τῆς κάτω μίξεως· Αἴγυπτος γάρ ἐστι τὸ σῶμα κατ’ αὐτούς— ἀνέστειλεν Ἰησοῦς καὶ ἐποίησεν ἄνω ῥέειν.

5

.

8

.

1

Τούτοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἑπόμενοι οἱ θαυμασιώτατοι γνωστικοί, ἐφευρεταὶ καινῆς τέχνης γραμματικῆς, τὸν ἑαυτῶν προφήτην Ὅμηρον ταῦτα προφαίνοντα ἀρρήτως δοξάζουσι καὶ τοὺς ἀμυήτους τὰς ἁγίας γραφὰς εἰς τοιαύτας ἐννοίας συνάγοντες ἐνυβρίζουσι. λέγουσι γάρ·
5ὁ λέγων τὰ πάντα ἐξ ἑνὸς συνεστάναι πλανᾶται, ὁ 〈δὲ〉 λέγων ἐκ τριῶν

5

.

8

.

2

ἀληθεύει καὶ περὶ τῶν ὅλων τὴν ἀπόδειξιν δώσει· μία γάρ ἐστι, φησίν, ἡ μακαρία φύσις τοῦ μακαρίου ἀνθρώπου τοῦ ἄνω, τοῦ Ἀδάμαντος· μία δὲ ἡ θνητὴ 〈ἡ〉 κάτω· μία δὲ ἡ ἀβασίλευτος γενεὰ ἡ ἄνω γενομένη— ὅπου, φησίν, ἐστὶ Μαριὰμ ἡ ζητουμένη καὶ Ἰοθὼρ ὁ μέγας σοφὸς καὶ
5Σεπφώρα ἡ βλέπουσα καὶ Μωσῆς, οὗ γένεσις οὐκ ἔστιν ἐν Αἰγύπτῳ·

5

.

8

.

3

γεγόνασι γὰρ αὐτῷ παῖδες ἐν Μαδιάμ. —καὶ τοῦτο, φησίν, οὐδὲ τοὺς ποιητὰς λέληθε 〈λέγοντασ〉·
τριχθὰ δὲ πάντα δέδασται, ἕκαστος δ’ ἔμμορε τιμῆς. δεῖ γάρ, φησί, λαλεῖσθαι τὰ μεγέθη, λαλεῖσθαι δὲ οὕτως ὑπὸ πάντων		154
5πανταχῇ, «ἵνα ἀκούοντες μὴ ἀκούωσι καὶ βλέποντες μὴ βλέπωσιν». εἰ μὴ γὰρ ἐλαλεῖτο, φησί, τὰ μεγέθη, ὁ κόσμος συνεστάναι οὐκ ἠδύνατο.

5

.

8

.

4

οὗτοι, 〈φησίν,〉 εἰσὶν οἱ τρεῖς ὑπέρογκοι λόγοι· Καυλακαῦ, Σαυλασαῦ, Ζεησάρ· Καυλακαῦ τοῦ ἄνω, τοῦ Ἀδάμαντος· Σαυλασαῦ τοῦ κάτω, 〈τοῦ〉 θνητοῦ· Ζεησὰρ τοῦ ἐπὶ τὰ ἄνω ῥεύσαντος Ἰορδάνου. οὗτός ἐστι, φησίν, ὁ ἐν πᾶσιν ἀρσενόθηλυς ἄνθρωπος, ὃν οἱ ἀγνοοῦντες Γηρυόνην
5καλοῦσι τρισώματον—ὡς «ἐκ γῆς ῥέοντα» 〈ὄντα〉 Γηρυόνην—, κοινῇ δὲ Ἕλληνες «(ἐ)πουράνιον Μηνὸς κέρας», ὅτι καταμέμιχε καὶ κεκέρακε

5

.

8

.

5

πάντα πᾶσι. «πάντα» γάρ, φησί, «δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν· ὃ δὲ γέγονεν ἐν αὐτῷ ζωή ἐστιν». αὕτη, φησίν, ἐστὶν «ἡ ζωὴ» ἡ ἄρρητος γενεὰ τῶν τελείων ἀνθρώπων, ἣ «ταῖς προτέραις γενεαῖς οὐκ ἐγνω〈ρί〉σθη»· τὸ δὲ «οὐδέν», ὃ χωρὶς αὐτοῦ γέγονεν, ὁ
5κόσμος, 〈φησίν,〉 ἐστίν, 〈ὁ〉 ἰδικός· γέγονε 〈μ〉ὲν γὰρ χωρὶς αὐτοῦ, ὑπὸ τρίτου καὶ τετάρτου 〈θεοῦ〉.

5

.

8

.

6

Τοῦτο, φησίν, ἐστὶ τὸ ποτήριον «τὸ κόνδυ», «ἐν ᾧ 〈ὁ〉 βασιλεὺς πίνων οἰωνίζεται», 〈καὶ〉 τοῦτο, φησί, κεκρυμμένον εὑρέθη ἐν τοῖς καλοῖς τοῦ Βενιαμὶν σπέρμασι. λέγουσι δὲ 〈τ〉αὐτὸ καὶ Ἕλληνες, φησίν, οὕτως «μαινομένῳ στόματι»·
5Φέρ’ ὕδωρ, φέρ’ οἶνον, ὦ παῖ,
μέθυσόν με καὶ κάρωσον· τὸ ποτήριον λέγει μοι ποδαπόν με δεῖ γενέσθαι, 〈ἀλάλῳ λαλοῦν ⏑–×〉.155

5

.

8

.

7

τοῦτο, φησίν, ἤρκει μόνον νοηθὲν ἀνθρώποις τὸ τοῦ Ἀνακρέοντος ποτήριον, 〈τὸ〉 ἀλάλως λαλοῦν μυστήριον ἄρρητον· ἄλαλον γάρ, φησίν, 〈ἐστὶ μυστήριον〉 τὸ Ἀνακρέοντος [φησὶ] ποτήριον, ὅ〈τι〉περ αὐτῷ, 〈ὥσ〉 φησιν Ἀνακρέων, λαλεῖ ἀλάλῳ φθέγματι ποδαπὸν αὐτὸν δεῖ
5γενέσθαι, τουτέστι πνευματικόν, οὐ σαρκικόν, ἐὰν ἀκούσῃ τὸ κεκρυμμέ‐ νον μυστήριον ἐν σιωπῇ. καὶ τοῦτό ἐστι, 〈φησί,〉 τὸ ὕδωρ τὸ ἐν τοῖς καλοῖς ἐκείνοις γάμοις, ὃ στρέψας ὁ Ἰησοῦς ἐποίησεν οἶνον, 〈καὶ〉 αὕτη, φησίν, ἐστὶν ἡ μεγάλη καὶ ἀληθινὴ «ἀρχὴ τῶν σημείων», ἣν ἐποίησεν «ὁ Ἰησοῦς ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας, καὶ ἐφανέρωσε» τὴν βασιλείαν τῶν

5

.

8

.

8

οὐρανῶν. αὕτη 〈δέ〉, φησίν, ἐστὶν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἐντὸς ἡμῶν κατακειμένη ὡς θησαυρός, ὡς «ζύμη εἰς ἀλεύρου τρία σάτα κεκρυμμένη».

5

.

8

.

9

Τοῦτ’ ἔστι, φησί, τὸ μέγα καὶ ἄρρητον 〈τῶν〉 Σαμοθρᾴκων μυστήριον, ὃ μόνοις ἔξεστιν εἰδέναι τοῖς τελείοις, φησίν, 〈τουτέστιν〉 ἡμῖν· διαρρή‐ δην γὰρ οἱ Σαμόθρᾳκες τὸν Ἀδάμ〈να〉 ἐκεῖνον παραδιδόασιν ἐν τοῖς

5

.

8

.

10

μυστηρίοις τοῖς ἐπιτελουμένοις παρ’ αὐτοῖς 〈ὡσ〉 ἀρχάνθρωπον. ἕστηκε δὲ ἀγάλματα δύο ἐν τῷ 〈τῶν〉 Σαμοθρᾴκων ἀνακτόρῳ ἀνθρώπων γυμνῶν, ἄνω τεταμένας ἐχόντων τὰς χεῖρας ἀμφοτέρας εἰς οὐρανὸν καὶ τὰς αἰσχύνας ἄνω ἐστραμμένας, καθάπερ ἐν Κυλλήνῃ τὸ τοῦ Ἑρμοῦ·
5εἰκόνες δέ εἰσι τὰ προειρημένα ἀγάλματα τοῦ ἀρχανθρώπου καὶ τοῦ
ἀναγεννωμένου πνευματικοῦ, κατὰ πάνθ’ ὁμοουσίου ἐκείνῳ τῷ ἀνθρώπῳ.156

5

.

8

.

11

τοῦτο, φησίν, ἐστὶ τὸ εἰρημένον ὑπὸ τοῦ σωτῆρος· «ἐὰν μὴ πίνητέ μου τὸ αἷμα καὶ φάγητέ μου τὴν σάρκα», «οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασι‐ λείαν τῶν οὐρανῶν»· ἀλλὰ κἂν «πίητε», φησί, «τὸ ποτήριον ὃ ἐγὼ

5

.

8

.

12

πίνω», «ὅπου ἐγὼ ὑπάγω, ἐκεῖ ὑμεῖς εἰσελθεῖν οὐ δύνασθε». ᾔδει γάρ, φησίν, ἐξ (ὁ)ποίας φύσεως ἕκαστος τῶν μαθητῶν αὐτοῦ ἐστι καὶ ὅτι ἕκαστον αὐτῶν εἰς τὴν ἰδίαν φύσιν ἐλθεῖν ἀνάγκη. ἀπὸ γὰρ τῶν δώδεκα, φησί, φυλῶν μαθητὰς ἐξελέξατο δώδεκα, καὶ δι’ αὐτῶν ἐλάλησε πάσῃ
5φυλῇ· διὰ τοῦτο, φησί, τὰ τῶν δώδεκα μαθητῶν κηρύγματα οὔτε πάντες ἀκηκόασι〈ν〉 οὔτε, ἐὰν ἀκούσωσι, παραδέξασθαι δύνανται· ἔστι γὰρ αὐτοῖς παρὰ φύσιν τὰ μὴ κατὰ φυλήν.

5

.

8

.

13

Τοῦτον, φησί, Θρᾷκες οἱ περὶ τὸν Αἷμον οἰκοῦντες Κορύβαντα καλοῦσι, καὶ Θρᾳξὶν οἱ Φρύγες παραπλησίως, ὅτι ἀπὸ τῆς κορυφῆς ἄνωθεν καὶ ἀπὸ τοῦ ἀχαρακτηρίστου ἐγκεφάλου τὴν ἀρχὴν τῆς καταβά‐ σεως λαμβάνων καὶ πάσας τὰς τῶν ὑποκειμένων διερχόμενος ἀρχάς,

5

.

8

.

14

πῶς καὶ τίνα τρόπον κατέρχεται οὐ νοοῦμεν. τοῦτ’ ἔστι, φησί, τὸ εἰρημέ‐ νον· «φωνὴν μὲν αὐτοῦ ἠκούσαμεν, εἶδος δὲ αὐτοῦ οὐχ ἑωράκαμεν». ἀποτεταγμένου γάρ, φησίν, αὐτοῦ καὶ 〈κε〉χαρακτηρισμένου ἀκούεται φωνή, τὸ δὲ εἶδος τὸ κατελθὸν ἄνωθεν, ἀπὸ τοῦ ἀχαρακτηρίστου,
5ὁποῖόν ἐστιν, οἶδεν οὐδείς· ἔστι δὲ ἐν τῷ πλάσματι τῷ χοϊκῷ, γινώσκει δὲ αὐτὸ οὐδείς.

5

.

8

.

15

Οὗτος, φησίν, ἐστὶν «ὁ τὸν κατακλυσμὸν 〈κατ〉οικ〈ι〉ῶν θεός», κατὰ
τὸ ψαλτήριον, καὶ φθεγγόμενος 〈καὶ〉 κεκραγὼς ἀπὸ «ὑδάτων πολλῶν». ὕδατα 〈δέ〉, φησίν, ἐστὶ πολλὰ ἡ πολυσχιδὴς τῶν θνητῶν γένεσις ἀνθρώπων, ἀφ’ ἧς, 〈φησί,〉 βοᾷ καὶ κέκραγε πρὸς τὸν ἀχαρακτήριστον157

5

.

8

.

16

ἄνθρωπον, «ῥῦσαι» λέγων «ἀπὸ λεόντων τὴν μονογενῆ μου». πρὸς τοῦτον, φησίν, ἐστὶν εἰρημένον· «παῖς μου εἶ σύ, Ἰσραήλ· μὴ φοβοῦ· ἐὰν διὰ ποταμῶν διέλθῃς, οὐ μή σε συγκλύσουσιν· ἐὰν διὰ πυρὸς διέλθῃς, οὐ μή σε συγκαύσει·» —ποταμούς, φησί, λέγει τὴν ὑγρὰν τῆς
5γενέσεως οὐσίαν, πῦρ δὲ τὴν ἐπὶ τὴν γένεσιν ὁρμὴν καὶ ἐπιθυμίαν· —

5

.

8

.

17

«σὺ ἐμὸς εἶ, μὴ φοβοῦ». καὶ πάλιν, φησίν· «εἰ ἐπιλήσεται μήτηρ τῶν τέκνων αὐτῆς 〈τοῦ〉 μὴ ἐλεῆσαι» μηδὲ ἐπιδοῦναι μαστόν, «κἀγὼ ἐπιλήσομαι ὑμῶν·» —ὁ Ἀδάμας, φησί, λέγει πρὸς τοὺς ἰδίους ἀνθρώπους· —«ἀλλ’ εἰ καὶ ἐπιλήσεται ταῦτα γυνή, ἀλλ’ ἐγὼ οὐκ
5ἐπιλήσομαι ὑμῶν· ἐπὶ τῶν χειρῶν μου ἐζωγράφηκα ὑμᾶς».

5

.

8

.

18

Περὶ δὲ τῆς ἀνόδου αὐτοῦ—τουτέστι τῆς ἀναγεννήσεως—, ἵνα γένηται πνευματικός, οὐ σαρκικός, λέγει, φησίν, ἡ γραφή· «ἄρατε πύλας, οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, καὶ ἐπάρθητε, πύλαι αἰώνιοι, καὶ εἰσελεύσεται ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης·» —τουτέστι θαῦμα θαυμάτων· —«τίς» δέ,
5φησίν, «ἐστὶν οὗτος ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης;» «σκώληξ καὶ οὐκ ἄνθρω‐ πος, ὄνειδος ἀνθρώπου καὶ ἐξουθένημα λαοῦ». «αὐτός» 〈δέ, φησίν,〉

5

.

8

.

19

«ἐστὶν ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης» «ὁ ἐν πολέμῳ δυνατός». πόλεμον δὲ λέγει τὸν ἐν σώματι 〈γινόμενον〉, ὅτι ἐκ μαχίμων στοιχείων πέπλασται τὸ πλάσμα, καθὼς γέγραπται, φησί· «μνήσθητι πόλεμον τὸν γινόμενον ἐν σώματι». ταύτην 〈δέ〉, φησί, τὴν εἴσοδον καὶ ταύτην τὴν πύλην εἶδεν
5εἰς Μεσοποταμίαν πορευόμενος ὁ Ἰακώβ—ὅπερ ἐστὶν ἀπὸ τοῦ παιδὸς ἔφηβος ἤδη γινόμενος καὶ ἀνήρ—〈*〉 τουτέστιν ἐγνωρίσθη τῷ εἰς

5

.

8

.

20

Μεσοποταμίαν πορευομένῳ· Μεσοποταμία δέ, φησίν, ἐστὶν ἡ τοῦ μεγάλου Ὠκεανοῦ ῥοή, ἀπὸ τῶν μέσων ῥέουσα τοῦ τελείου ἀνθρώπου. καὶ ἐθαύμασε, 〈φησί,〉 τὴν οὐράνιον πύλην εἰπών· «ὡς φοβερὸς ὁ
τόπος οὗτος· οὐκ ἔστι τοῦτο ἀλλ’ ἢ οἶκος θεοῦ, καὶ αὕτη ἡ πύλη τοῦ158
5οὐρανοῦ». διὰ τοῦτο, φησί, λέγει ὁ Ἰησοῦς· «ἐγώ εἰμι ἡ πύλη» ἡ

5

.

8

.

21

ἀληθινή. ἔστι δὲ ὁ ταῦτα λέγων ὁ ἀπὸ τοῦ ἀχαρακτηρίστου, φησίν, ἄνωθεν κεχαρακτηρισμένος τέλειος ἄνθρωπος. οὐ δύναται οὖν, φησί, σωθῆναι ὁ τέλειος ἄνθρωπος, ἐὰν μὴ ἀναγεν〈ν〉ηθῇ διὰ ταύτης εἰσελθὼν τῆς πύλης.

5

.

8

.

22

Τὸν αὐτὸν δὲ τοῦτον, φησί, Φρύγες καὶ Πάπαν καλοῦσιν, ὅτι 〈τὰ〉 πάντα ἔπαυσεν, ἀτάκτως καὶ πλημμελῶς πρὸ τῆς ἑαυτοῦ φανερώσεως κεκινημένα· τὸ γὰρ ὄνομα, φησί, τοῦ Πάπα πάντων ὁμοῦ ἐστι «τῶν ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων» 〈φωνὴ〉 λεγόντων· παῦε,
5παῦε τὴν ἀσυμφωνίαν τοῦ κόσμου καὶ ποίησον «εἰρήνην τοῖς μακράν»— τουτέστι τοῖς ὑλικοῖς (κ)αὶ χοϊκοῖς—καὶ «εἰρήνην τοῖς ἐγγύσ»—τουτ‐ έστι τοῖς πνευματικοῖς καὶ νοεροῖς τελείοις ἀνθρώποις. — Λέγουσι δὲ οἱ Φρύγες 〈τὸν〉 αὐτὸν τοῦτον καὶ νέκυν, οἱονεὶ ἐν

5

.

8

.

23

μνήματι καὶ τάφῳ ἐγκατωρυγμένον ἐν τῷ σώματι. τοῦτο, φησίν, ἐστὶ τὸ εἰρημένον· «τάφοι ἐστὲ κεκονιαμένοι, γέμοντες ἔσωθεν ὀστέων νεκρῶν», ὅτι οὐκ ἔστιν, φησίν, ἐν ὑμῖν ἄνθρωπος ὁ ζῶν. καὶ πάλιν, φησί〈ν〉· «ἐξαλοῦνται ἐκ τῶν μνημείων οἱ νεκροί»—τουτέστιν ἐκ τῶν σωμάτων

5

.

8

.

24

τῶν χοϊκῶν, ἀναγεννηθέντες πνευματικοί, οὐ σαρκικοί. —αὕτη, φησίν, ἐστὶν ἡ ἀνάστασις ἡ διὰ τῆς πύλης γινομένη τῶν οὐρανῶν, δι’ ἧς οἱ μὴ εἰσελθόντες, φησί, πάντες μένουσι νεκροί. Οἱ δὲ αὐτοί, φησί, Φρύγες τὸν αὐτὸν τοῦτον πάλιν ἐκ μεταβολῆς
5λέγουσι θεόν· γίνεται γάρ, φησί, θεός, ὅταν ἐκ νεκρῶν ἀναστὰς διὰ τῆς

5

.

8

.

25

τοιαύτης πύλης εἰσελεύσεται εἰς τὸν οὐρανόν. ταύτην, φησί, τὴν πύλην Παῦλος οἶδεν ὁ ἀπόστολος, παρανοίξας ἐν μυστηρίῳ καὶ εἰπὼν
«ἡρπάσθαι» ὑπὸ ἀγγέλου καὶ γεγονέναι «ἕως» δευτέρου καὶ «τρίτου οὐρανοῦ εἰς τὸν παράδεισον» αὐτόν, καὶ ἑωρακέναι ἃ ἑώρακε «καὶ159

5

.

8

.

26

ἀκηκοέναι ῥήματα ἄρρητα, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ εἰπεῖν». ταῦτά ἐστι, φησί, τὰ ἄρρητα ὑπὸ πάντων λεγόμενα μυστήρια, «ἃ 〈καὶ λαλοῦμεν〉 οὐκ ἐν διδακτοῖς ἀνθρωπίνης σοφίας λόγοις, ἀλλ’ ἐν διδακτοῖς πνεύματος, πνευματικοῖς πνευματικὰ συγκρίνοντες. ψυχικὸς δὲ ἄνθρωπος
5οὐ δέχεται τὰ τοῦ πνεύματος τοῦ θεοῦ· μωρία γὰρ αὐτῷ ἐστι». Καὶ ταῦτα, φησίν, ἐστὶ τὰ τοῦ πνεύματος ἄρρητα μυστήρια, ἃ ἡμεῖς

5

.

8

.

27

ἴσμεν μόνοι. περὶ τούτων, φησίν, εἴρηκεν ὁ σωτήρ· «οὐδεὶς δύναται ἐλθεῖν πρός με ἐὰν μή τινα ἑλκύσῃ ὁ πατήρ μου ὁ οὐράνιος»· πάνυ γάρ, φησί, δύσκολόν ἐστι παραδέξασθαι καὶ λαβεῖν τὸ μέγα τοῦτο καὶ ἄρρη‐ τον μυστήριον. καὶ πάλιν, φησίν, εἴρηκεν ὁ σωτήρ· «οὐ πᾶς ὁ λέγων
5μοι, Κύριε κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ’ ὁ

5

.

8

.

28

ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς»· ὃ δη〈λοῖ, φησί,〉 ποιήσαντας, οὐχὶ ἀκούσαντας μόνον, εἰς τὴν βασιλείαν εἰσελθεῖν τῶν οὐρανῶν. καὶ πάλιν, φησίν, εἴρηκεν· «οἱ τελῶναι καὶ αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν». τελῶναι γάρ, φησίν,
5εἰσὶν οἱ τὰ τέλη τῶν ὅλων λαμβάνοντες· ἡμεῖς δέ, φησίν, ἐσμὲν οἱ τελῶναι, «εἰς οὓς τὰ τέλη τῶν αἰώνων κατήντηκε». τέλη γάρ, φησίν, εἰσὶ τὰ ἀπὸ τοῦ ἀχαρακτηρίστου εἰς τὸν κόσμον κατεσπαρμένα σπέρματα,

5

.

8

.

29

δι’ ὧν ὁ πᾶς συντελεῖται κόσμος· διὰ γὰρ αὐτῶν καὶ ἤρξατο γενέσθαι. καὶ τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ εἰρημένον· «ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι· καὶ τὰ μὲν ἔπεσε παρὰ τὴν ὁδὸν καὶ κατεπατήθη, τὰ δὲ ἐπὶ τὰ πετρώδη καὶ ἐξανέτειλε», φησί, «καὶ διὰ τὸ μὴ ἔχειν βάθος γῆς ἐξηράνθη καὶ
5ἀπέθανε· τὰ δὲ ἔπεσε», φησίν, «ἐπὶ τὴν γῆν τὴν καλὴν καὶ ἀγαθήν, καὶ ἐποίει καρπόν, ὃ μὲν ἑκατόν, ὃ δὲ ἑξήκοντα, ὃ δὲ τριάκοντα. ὁ ἔχων»,
φησίν, «ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω». τουτέστι, φησίν, οὐδεὶς τούτων τῶν160

5

.

8

.

30

μυστηρίων ἀκροατὴς γέγονεν εἰ μὴ μόνοι 〈οἱ〉 γνωστικοὶ τέλειοι. αὕτη, φησίν, ἐστὶν ἡ γῆ ἡ καλὴ καὶ ἀγαθή, ἣν λέγει Μωϋσῆς· «εἰσάξω ὑμᾶς εἰς γῆν καλὴν καὶ ἀγαθήν, εἰς γῆν ῥέουσαν γάλα καὶ μέλι». τοῦτο, φησίν, ἐστὶ τὸ μέλι καὶ τὸ γάλα, οὗ δεῖ γευσαμένους τοὺς τελείους
5ἀβασιλεύτους γενέσθαι καὶ μετασχεῖν τοῦ πληρώματος. τοῦτο, φησίν, ἐστὶ τὸ πλήρωμα δι’ οὗ πάντα τὰ γινόμενα γεν〈ν〉ητὰ ἀπὸ τοῦ ἀγεννήτου γέγονέ τε καὶ πεπλήρωται.

5

.

8

.

31

Ὁ δὲ αὐτὸς οὗτος ὑπὸ τῶν Φρυγῶν καὶ ἄκαρπος καλεῖται· ἔστι γὰρ ἄκαρπος ὅταν ᾖ σαρκικὸς καὶ τὴν «ἐπιθυμίαν τῆς σαρκὸς» ἐργάζηται. τοῦτο, φησίν, ἐστὶ τὸ εἰρημένον· «πᾶν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται». καρποὶ δὲ οὗτοι, φησίν, εἰσὶ μόνοι οἱ
5λογικοί, 〈οἱ〉 ζῶντες ἄνθρωποι, οἱ διὰ τῆς πύλης εἰσερχόμενοι τῆς

5

.

8

.

32

τρίτης. λέγουσι γοῦν· «εἰ νεκρὰ ἐφάγετε καὶ ζῶντα ἐποιήσατε, τί, ἂν ζῶντα φάγητε, ποιήσετε;» ζῶντα δὲ λέγουσι καὶ λόγους καὶ νόας καὶ 〈τοὺς τελείουσ〉 ἀνθρώπους, τοὺς μαργαρίτας ἐκείνου τοῦ ἀχαρακτηρίσ‐

5

.

8

.

33

του ἐρ〈ρ〉ιμμένους εἰς τὸ πλάσμα 〈ὡσ〉 καρπούς. 〈καὶ〉 τοῦτ’ ἔστιν ὃ 〈ὁ Ἰησοῦσ〉 λέγει, φησί· «μὴ βάλητε τὸ ἅγιον τοῖς κυσί, μηδὲ τοὺς μαργαρίτας τοῖς χοίροις», χοίρων καὶ κυνῶν ἔργον λέγοντες εἶναι τὴν γυναικὸς πρὸς ἄνδρα ὁμιλίαν.

5

.

8

.

34

Τὸν αὐτὸν δὲ τοῦτον, φησίν, οἱ Φρύγες καλοῦσιν αἰπόλον, οὐχ ὅτι,
φησίν, ἔβοσκεν αἶγας καὶ τράγους, ὡς οἱ ψυχικοὶ ὀνομάζουσιν, ἀλλ’ 〈ὅ〉τι, φησίν, ἐστὶν ἀ〈ε〉ιπόλος, τουτέστιν ὁ ἀεὶ πολῶν καὶ στρέφων καὶ161

5

.

8

.

35

περιελαύνων τὸν κόσμον ὅλον στροφῇ. πολεῖν γάρ ἐστι τὸ στρέφειν καὶ μεταβάλλειν τὰ πράγματα· ἔνθε〈ν〉, φησί, καὶ τὰ δύο κέντρα τοῦ οὐρανοῦ ἅπαντες προσαγορεύουσι πόλους. καὶ ὁ ποιητὴς δέ, φησί, 〈λέγων〉
5
πωλεῖταί τις δεῦρο γέρων ἅλιος νημερτής,
ἀθάνατος Πρωτεὺς Αἰγύπτιος, οὐ πιπράσκεται, φησίν, ἀλλὰ στρέφεται αὐτοῦ, οἱονεὶ [καὶ] περιέρχεται λέγει. καὶ πόλεις, 〈φησίν,〉 ἐν αἷς οἰκοῦμεν, ὅτι στρεφόμεθα καὶ πολοῦ‐

5

.

8

.

36

μεν ἐν αὐταῖς, [καὶ] καλοῦνται πόλεις. οὕτως, φησίν, 〈κ〉αὶ Φρύγες αἰπόλον τοῦτον καλοῦσι, τὸν πάντοτε 〈πάντα〉 πανταχῇ στρέφοντα καὶ μεταβάλλοντα πρὸς τὰ οἰκεῖα. Καλοῦσι δὲ α(ὐ)τόν, φησί, καὶ πολύκαρπον οἱ Φρύγες, ὅτι «πλείονα»,
5φησί, «τὰ τέκνα τῆς ἐρήμου μᾶλλον ἢ τῆς ἐχούσης τὸν ἄνδρα»· τουτ‐ έστι, 〈φησί,〉 τὰ ἀναγεννώμενα ἀθάνατα καὶ ἀεὶ διαμένοντα ἐστὶ πολλά, κἂν ὀλίγα ᾖ τὰ γεννώμενα· τὰ δὲ σαρκικά, φησίν, 〈ἐστὶ〉 φθαρτὰ

5

.

8

.

37

πάντα, κἂν ᾖ πολλὰ πάνυ 〈τὰ〉 γεννώμενα. διὰ τοῦτο, φησίν, «ἔκλαιε Ῥαχὴλ τὰ τέκνα 〈αὐτῆσ〉 καὶ οὐκ ἤθελε», φησί, «παρακαλεῖσθαι κλαίουσα ἐπ’ αὐτοῖς»· ᾔδει γάρ, φησίν, «ὅτι οὐκ εἰσί». θρηνεῖ δὲ καὶ Ἱερεμίας τὴν κάτω Ἱερουσαλήμ, οὐ τὴν 〈δ’〉 ἐν Φοινίκῃ πόλιν, 〈φησίν,〉
5ἀλλὰ τὴν κάτω γένεσιν, τὴν φθαρτήν· ἔγνω γάρ, φησί, καὶ Ἱερεμίας τὸν τέλειον ἄνθρωπον, τὸν ἀναγεννώμενον «ἐξ ὕδατος καὶ πνεύματος»,162

5

.

8

.

38

οὐ σαρκικόν. αὐτὸς γοῦν ὁ Ἱερεμίας ἔλεγε, 〈φησίν·〉 «ἄνθρωπός ἐστι, καὶ τίς γνώσεται αὐτόν;» οὕτως, φησίν, ἐστὶ πάνυ βαθεῖα καὶ δυσκατά‐ ληπτος ἡ τοῦ τελείου ἀνθρώπου γνῶσις. «ἀρχὴ» γάρ, φησί, «τελειώσεως γνῶσις ἀνθρώπου, θεοῦ δὲ γνῶσις ἀπηρτισμένη τελείωσις».

5

.

8

.

39

Λέγουσι δὲ αὐτόν, φησί, Φρύγες καὶ «χλοερὸν στάχυν τεθερισμένον», καὶ μετὰ τοὺς Φρύγας Ἀθηναῖοι, μυοῦντες Ἐλευσίνια καὶ ἐπιδεικνύντες τοῖς ἐποπτεύουσι τὸ μέγα καὶ θαυμαστὸν καὶ τελεώτατον ἐποπτικὸν ἐκεῖ

5

.

8

.

40

μυστήριον ἐν σιωπῇ, τεθερισμένον στάχυν. ὁ δὲ στάχυς οὗτός ἐστι, 〈φησί,〉 καὶ παρὰ Ἀθηναίοις ὁ παρὰ τοῦ ἀχαρακτηρίστου φωστὴρ τέλειος μέγας, καθάπερ αὐτὸς ὁ ἱεροφάντης—οὐκ ἀποκεκομμένος μέν, ὡς ὁ Ἄττις, 〈φησίν,〉 εὐνουχισμένος δὲ διὰ κωνείου καὶ πᾶσαν ἀπηρτη‐
5μένος τὴν σαρκικὴν γένεσιν—νυκτὸς ἐν 〈Ἐ〉λευσῖνι ὑπὸ πολλῷ πυρὶ τελῶν τὰ μεγάλα καὶ ἄρρητα μυστήρια βοᾷ καὶ κέκραγε λέγων· «ἱερὸν

5

.

8

.

41

ἔτεκε πότνια κοῦρον Βριμὼ Βριμόν», τουτέστιν ἰσχυρὰ ἰσχυρόν. πότνια δέ ἐστι, φησίν, ἡ γένεσις ἡ πνευματική, ἡ ἐπουράνιος, ἡ ἄνω· ἰσχυρὸς δέ ἐστιν ὁ οὕτω γεννώμενος. ἔστι δὲ λεγόμενον τὸ μυστήριον Ἐλευσὶν καὶ ἀνακτόρειον· Ἐλευσὶν 〈μέν〉, ὅτι ἤλθομεν, φησίν, οἱ πνευματικοὶ
5ἄνωθεν, ἀπὸ τοῦ Ἀδάμαντος ῥυέντες κάτω—ἐλεύσεσθαι γάρ, φησίν, ἐστὶν ἐλθεῖν—, ἀνακτόρειον δὲ 〈διὰ〉 τὸ 〈ἀνάγεσθαι ἡμᾶς καὶ〉 ἀνελθεῖν

5

.

8

.

42

ἄνω. τοῦτο, φησίν, ἐστὶν ὃ λέγουσιν οἱ κατωργιασμένοι τῶν Ἐλευσινίων τὰ 〈μεγάλα〉 μυστήρια. θέ〈σ〉μιον δέ ἐστι, 〈φησί, τοὺσ〉 τὰ μικρὰ
μεμυημένους αὖθις 〈καὶ〉 τὰ μεγάλα μυεῖσθαι· «μόροι γὰρ μείζονες163

5

.

8

.

43

μείζονας μοίρας λαγχάνουσι». μικρὰ 〈δέ,〉 φησίν, ἐστὶ [τὰ] μυστήρια τὰ τῆς Περσεφόνης, 〈τὰ〉 κάτω. περὶ ὧν μυστηρίων καὶ τῆς ὁδοῦ τῆς ἀγούσης ἐκεῖ, οὔσης «πλατείας καὶ εὐρυχώρου» καὶ φερούσης τοὺς ἀπολλυμένους ἐπὶ τὴν Περσεφόνην, καὶ ὁ ποιητὴς δή, φησίν, 〈λέγει·〉
5αὐτὰρ ὑπ’ αὐτήν ἐστιν ἀταρπιτὸς ὀκριόεσσα, κοίλη, πηλώδης· ἣ δ’ ἡγήσασθαι ἀρίστη ἄλσος ἐς ἱμερόεν πολυτιμήτου Ἀφροδίτης.

5

.

8

.

44

ταῦτ’ ἔστι, φησί, τὰ μικρὰ μυστήρια, τὰ τῆς σαρκικῆς γενέσεως, ἃ μυηθέντες οἱ ἄνθρωποι μικρὸν παύσασθαι ὀφείλουσι 〈πρὶν〉 καὶ μυεῖσθαι τὰ μεγάλα, τὰ ἐπουράνια. οἱ γὰρ τοὺς ἐκεῖ, φησί, λαχόντες «μόρους μείζονας μοίρας λαγχάνουσιν».
5Αὕτη δέ, φησίν, ἐστὶν «ἡ πύλη τοῦ οὐρανοῦ» καὶ οὗτος 〈ὁ〉 «οἶκος θεοῦ», ὅπου ὁ ἀγαθὸς θεὸς κατοικεῖ μόνος· εἰς ὃν οὐκ εἰσελεύσεται, φησίν, ἀκάθαρτος οὐδείς, οὐ ψυχικός, οὐ σαρκικός, ἀλλὰ τηρεῖται πνευ‐ ματικοῖς μόνοις. ὅπου δεῖ γενομένους λαβεῖν τὰ «ἐνδύματα 〈γάμων〉» καὶ πάντας γενέσθαι νυμφίους ἀπηρσενωμένους διὰ τοῦ παρθενικοῦ

5

.

8

.

45

πνεύματος. αὕτη δέ ἐστιν, 〈φησίν,〉 ἡ παρθένος «ἡ ἐν γαστρὶ ἔχουσα καὶ συλλαμβάνουσα καὶ τίκτουσα υἱόν», οὐ ψυχικόν, οὐ σωματικόν,
ἀλλὰ μακάριον Αἰῶνα Αἰώνων. περὶ τούτων, φησί, διαρρήδην εἴρηκεν ὁ σωτὴρ ὅτι «στενὴ καὶ τεθλιμμένη ἐστὶν ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν164
5ζωήν, καὶ ὀλίγοι εἰσὶν οἱ εἰσερχόμενοι εἰς αὐτήν, πλατεῖα δὲ καὶ εὐρύχωρος ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ἀπώλειαν, καὶ πολλοί εἰσιν οἱ διερχόμενοι δι’ αὐτῆς».

5

.

9

.

1

Ἔτι δὲ οἱ Φρύγες λέγουσι τὸν πατέρα τῶν ὅλων εἶναι ἀμύγδαλον· οὐχὶ δένδρον, φησίν, ἀλλ’ εἶναι ἀμύγδαλον ἐκεῖνον τὸν προόντα, ὃς ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν τέλειον καρπόν, οἱονεὶ διασφύζοντα καὶ κινούμενον ἐν βάθει, διήμυξε τοὺς κόλπους αὑτοῦ καὶ ἐγέννησε τὸν ἀόρατον καὶ

5

.

9

.

2

ἀκατονόμαστον 〈καὶ〉 ἄρρητον παῖδα ἑαυτοῦ, περὶ οὗ λαλοῦμεν. ἀμύξαι γάρ, 〈φησίν,〉 ἐστὶ(ν) οἱονεὶ ῥῆξαι καὶ διατεμεῖν· καθάπερ 〈γάρ〉, φησίν, ἐπὶ τῶν φλεγμαινόντων σωμάτων καὶ ἐχόντων ἐν ἑαυτοῖς τινα συστροφήν, [ἃς] ἀμυχὰς οἱ ἰατροὶ λέγουσιν ἀνατεμόντες, οὕτως, φησί,
5Φρύγες τὸν 〈πατέρα〉 ἀμύγδαλον καλοῦσιν, ἀφ’ οὗ προῆλθε καὶ ἐγεν‐ νήθη ὁ ἀόρατος, «δι’ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδέν».

5

.

9

.

3

Συρικτὰν δέ φασιν εἶναι Φρύγες τὸν ἐκεῖθεν γεγεννημένον, ὅτι πνεῦμα ἐναρμόνιόν ἐστι, 〈φησί,〉 τὸ γεγεννημένον· «πνεῦμα» γάρ, φησίν, ἐστὶν «ὁ θεός»· διό, φησίν, «οὔτε ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προσκυνοῦ‐ σιν οὔτε ἐν Ἱερουσαλὴμ» «οἱ ἀληθινοὶ προσκυνηταί», ἀλλὰ «ἐν

5

.

9

.

4

πνεύματι»· πνευματικὴ γάρ, φησίν, ἐστὶ τῶν τελείων ἡ προσκύνησις, οὐ σαρκική. τὸ δὲ πνεῦμα, φησίν, ἐκεῖ ὅπου καὶ ὁ πατὴρ ὀνομάζεται, [καὶ] ὁ υἱὸς ἐκ τούτου τοῦ πατρὸς ἐκεῖ γεννώμενος. οὗτος, φησίν, ἐστὶν ὁ πολυώνυμος μυριόμματος ἀκατάληπτος, οὗ πᾶσα φύσις, ἄλλη δὲ ἄλλως

5

.

9

.

5

ὀρέγεται. 〈καὶ〉 τοῦτο, φησίν, ἐστὶ τὸ ῥῆμα τοῦ θεοῦ, ὅ, φησίν, ἐστὶ ῥῆμα Ἀποφάσεως τῆς μεγάλης δυνάμεως. διὸ ἔσται ἐσφραγισμένον καὶ κεκρυμμένον καὶ κεκαλυμμένον, κείμενον ἐν τῷ οἰκητηρίῳ οὗ ἡ ῥίζα τῶν ὅλων τεθεμελίωται [ἀπό τε]—αἰώνων δυνάμεων ἐπινοιῶν, θεῶν165
5ἀγγέλων πνευμάτων ἀπεσταλμένων, ὄντων μὴ ὄντων, γεγονότων 〈ἀ〉‐ γενήτων, καταληπτῶν ἀκαταλήπτων, ἐνιαυτῶν μηνῶν ἡμερῶν ὡρῶν—, στιγμὴ ἀμέριστος 〈οὖσα〉, ἐξ ἧς, 〈φησίν,〉 ἐνάρχεται τὸ ἐλάχιστον αὐ‐ ξῆσαι κατὰ μέρος. ἣ 〈γάρ,〉 μηδὲν οὖσα, φησί, καὶ ἐκ μηδενὸς συνεστῶσα [στιγμὴ ἀμέριστος οὖσα], γενήσεται ἑαυτῆ〈σ〉 ἐπινοίᾳ μέγεθός τι ἀκατά‐

5

.

9

.

6

ληπτον. αὕτη, φησίν, ἐστὶν «ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν», «ὁ κόκκος τοῦ σινάπεως», ἡ ἀμέριστος ἐνυπάρχουσα τῷ σώματι στιγμή, ἣν οἶδε, φησίν, οὐδεὶς 〈ἀλλ’〉 ἢ οἱ πνευματικοὶ μόνοι. τοῦτο, φησίν, ἐστὶ τὸ εἰρημένον· «οὐκ εἰσὶ λόγοι οὐδὲ λαλιαί, ὧν οὐχὶ ἀκούονται αἱ φωναὶ αὐτῶν».

5

.

9

.

7

Ταῦθ’ οὕτως σχεδιάζουσι, τὰ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων λεγόμενά τε καὶ γινόμενα πρὸς 〈τὸν〉 ἴδιον νοῦν 〈*〉 πνευματικῶς φάσκοντες πάντα γίνεσθαι· ὅθεν καὶ τοὺς 〈ἐν τοῖσ〉 θεάτροις ἐπιδεικνυμένους λέγουσι μη〈δ’〉 αὐτοὺς ἀπρονοήτως τι λέγειν ἢ ποιεῖν. τοιγαροῦν, φησίν, ἐπὰν
5συνέλθῃ ὁ δῆμος ἐν τοῖς θεάτροις, εἰσιών τις ἠμφιεσμένος στολὴν ἔξαλλον, κιθάραν φέρων καὶ ψάλλων, οὕτως λέγει ᾄδων τὰ μεγάλα μυστήρια, οὐκ εἰδὼς ἃ λέγει·

5

.

9

.

8

Εἴτε Κρόνου γένος, εἴτε Διὸς μάκαρ,
εἴτε Ῥέας, μέγα χαῖρε 〈θεόσ〉, τὸ κατ‐ ηφὲς ἄκουσμα Ῥέας Ἄττι· σὲ κα‐ λοῦσι μὲν Ἀσσύριοι τριπόθητον Ἄ‐166
5δωνιν, ὅλη δ’ Αἴγυπτος Ὄσιριν, ἐπ‐ ουράνιον Μηνὸς κέρας Ἑλλη‐ νὶς σοφία, Σαμόθρᾳκες Ἀδάμ〈να〉 σε‐ βάσμιον, Αἱμόνιοι Κορύβαντα, καὶ οἱ Φρύγες ἄλλοτε μὲν Πάπαν, ποτὲ
10δ’ 〈αὖ〉 νέκυν ἢ θεὸν ἢ τὸν ἄκαρπον ἢ αἰπόλον ἢ χλοερὸν στάχυν ἀμη‐ θέντ’ ἢ 〈τ〉ὸν πολύκαρπον ἔτικτεν ἀ‐ μύγδαλος, ἀνέρα συρικτάν.

5

.

9

.

9

Τοῦτον 〈οὖν καὶ τοιοῦτόν〉 φησιν εἶναι 〈τὸν〉 πολύμορφον Ἄττιν, ὃν ὑμνοῦντες λέγουσιν οὕτως·
Ἄττιν ὑμνήσω τὸν Ῥείης,
οὐ 〈κ〉ωδώνων σὺμ βόμβοις,
5οὐδ’ αὐλῷ 〈τῶν〉 Ἰδαίων Κουρήτων 〈σὺμ〉 μυκητᾷ, ἀλλ’ εἰς Φοιβείαν μίξω
μοῦσαν φορμίγγων· εὐοῖ, εὐάν, ὡς Πάν, ὡς Βακχεύς,167
10ὡς ποιμὴν λευκῶν ἄστρων.

5

.

9

.

10

Διὰ τούτους καὶ τοὺς τοιούτους λόγους παρεδρεύουσιν οὗτοι τοῖς λεγομένοις Μητρὸς μεγάλης μυστηρίοις, μάλιστα καθορᾶν νομίζοντες διὰ τῶν ἐκεῖ δρωμένων τὸ ὅλον μυστήριον 〈αὑτῶν〉. οὐδὲν δὲ ἔχουσι πλέον οὗτοι τῶν ἐκεῖ δρωμένων, πλὴν ὅτι οὔκ εἰσιν ἀποκεκομμένοι, μόνον

5

.

9

.

11

〈δὲ〉 τὸ ἔργον τῶν ἀποκεκομμένων ἐκτελοῦσιν—πάνυ γὰρ πικρῶς καὶ πεφυλαγμένως παραγγέλλουσιν ἀπέχεσθαι, ὡσ〈ὰν〉 ἀποκεκομμένοι, τῆς πρὸς γυναῖκα ὁμιλίας· —τὸ δὲ λοιπόν [ἔργον], ὡς εἰρήκαμεν διὰ πολλῶν, ὥσπερ οἱ ἀπόκοποι δρῶσι.
5Τιμῶσι δὲ οὐκ ἄλλο τι ἢ τὸν νάας οὗτοι, Να〈α〉σσηνοὶ καλούμενοι.

5

.

9

.

12

νάας δέ ἐστιν ὁ ὄφις· ἀφ’ οὗ φασι πάντας εἶναι τοὺς ὑπὸ τὸν οὐρανὸν προσαγορευομένους ναοὺς [ἀπὸ τοῦ νάας], κἀκείνῳ μόνῳ τῷ νάας ἀνακεῖσθαι πᾶν ἱερὸν καὶ πᾶσαν τελετὴν καὶ πᾶν μυστήριον, καὶ καθόλου μὴ δύνασθαι τελετὴν εὑρεθῆναι ὑπὸ τὸν οὐρανὸν, ἐν ᾗ ναὸς
5οὐκ ἔστι καὶ ὁ νάας ἐν αὐτῷ, ἀφ’ οὗ ἔλαχε ναὸς καλεῖσθαι.

5

.

9

.

13

Εἶναι δὲ τὸν ὄφιν λέγουσιν οὗτοι τὴν ὑγρὰν οὐσίαν, καθάπερ καὶ Θαλῆς 〈ἔφη〉 ὁ Μιλήσιος, καὶ μηδὲν δύνασθαι τῶν ὄντων ὅλως, ἀθανά‐ των ἢ θνητῶν, [τῶν] ἐμψύχων ἢ ἀψύχων, συνεστηκέναι χωρὶς αὐτοῦ.

5

.

9

.

14

ὑποκεῖσθαι δὲ αὐτῷ τὰ πάντα, καὶ εἶναι αὐτὸν ἀγαθόν, καὶ ἔχειν πάντων ἐν αὑτῷ, ὥσπερ «ἐν κέρατι ταύρου μονοκέρωτος», τὸ κάλλος [τῶν ἄλ‐ λων], καὶ τὴν ὡραιότητα ἐπιδιδόναι πᾶσι τοῖς οὖσι κατὰ φύσιν τὴν ἑαυ‐ τῶν καὶ οἰκειότητα. 〈*〉 οἱονεὶ διὰ πάντων ὁδεύοντα, ὥσπερ «〈ποτα‐
5μὸν〉 ἐκπορευόμενον ἐξ Ἐδὲμ 〈ποτίζειν τὸν παράδεισον〉» καὶ «σχιζόμε‐

5

.

9

.

15

νον εἰς ἀρχὰς τέσσαρας». Ἐδὲμ δὲ εἶναι λέγουσι τὸν ἐγκέφαλον, οἱονεὶ δεδεμένον καὶ κατεσφιγμένον ἐν τοῖς περικειμένοις χιτῶσιν ὥσπερ οὐρανοῖς, παράδεισον 〈δὲ〉 εἶναι νομίζουσι τὸν μέχρι μόνης τῆς κεφαλῆς ἄνθρωπον. ἐξερχόμενον οὖν τοῦτον τὸν ποταμὸν ἐξ Ἐδέμ—τουτέστιν168
5ἀπὸ τοῦ ἐγκεφάλου—«ἀφορίζεσθαι εἰς ἀρχὰς τέσσαρας· καλεῖσθαι δὲ τὸ ὄνομα τοῦ πρώτου ποταμοῦ Φεισών· οὗτος ὁ κυκλῶν πᾶσαν τὴν γῆν Εὐϊλάτ· ἐκεῖ οὖν ἐστι τὸ χρυσίον· τὸ δὲ χρυσίον τῆς γῆς ἐκείνης καλόν·

5

.

9

.

16

καὶ ἐκεῖ ἐστιν ὁ ἄνθραξ καὶ 〈ὁ〉 λίθος ὁ πράσινος»· οὗτος, φησίν, 〈ἐστὶν〉 ὀφθαλμός, τῇ τιμῇ καὶ τοῖς χρώμασι μαρτυρῶν τῶν λεγομένων. τὸ δὲ «ὄνομα τοῦ δευτέρου ποταμοῦ Γεών· οὗτος ὁ κυκλῶν πᾶσαν τὴν γῆν Αἰθιοπίας»· οὗτος, φησίν, ἐστὶν ἀκοή, λαβυρινθώδης τις ὤν. καὶ
5ὄνομα «τῷ τρίτῳ 〈ποταμῷ〉 Τίγρις· οὗτος [ἐστὶν] ὁ πορευόμενος κατ‐

5

.

9

.

17

έναντι Ἀσσυρίων»· οὗτος, φησίν, ἐστὶν ὄσφρησις, ὀξυτάτῃ χρώμενος τῇ φορᾷ τοῦ ῥεύματος· πορεύεται δὲ κατέναντι Ἀσσυρίων, ὅτι, 〈φησίν,〉 ἐκπνέοντι τῷ πνεύματι κατὰ τὴν ἀναπνοὴν τὸ ἔξωθεν, ἀπὸ τοῦ ἀέρος 〈ἀνα〉συρόμενον, ὀξύτερον καὶ βιαιότερον ἐπεισέρχεται πνεῦμα·

5

.

9

.

18

ἀναπνοῆς γάρ, φησίν, αὕτη 〈ἡ〉 φύσις. «ὁ δὲ ποταμὸς ὁ τέταρτος Εὐφράτης»· τοῦτον λέγουσιν 〈εἶναι〉 στόμα, δι’ οὗ ἡ τῆς προσευχῆς ἔξοδος καὶ ἡ τῆς τροφῆς εἴσοδος· 〈ὃσ〉 εὐφραίνει καὶ τρέφει καὶ χαρακ‐ τηρίζει τὸν πνευματικὸν τέλειον ἄνθρωπον.
5Τοῦτο, φησίν, ἐστὶ «τὸ ὕδωρ τὸ ὑπεράων τοῦ στερεώματος», περὶ οὗ, φησίν, εἴρηκεν ὁ σωτήρ· «εἰ ᾔδεις τίς ἐστιν ὁ αἰτῶν, σὺ ἂν ᾔτησας

5

.

9

.

19

παρ’ αὐτοῦ καὶ ἔδωκεν ἄν σοι πιεῖν ζῶν ὕδωρ ἁλλόμενον». ἐπὶ τοῦτο, φησί, τὸ ὕδωρ πᾶσα φύσις ἔρχεται τὰς ἑαυτῆς οὐσίας ἐκλέγουσα, καὶ
προσέρχεται ἑκάστῃ φύσει ἀπὸ τοῦ ὕδατος τούτου τὸ οἰκεῖον, φησί, μᾶλλον ἢ 〈ὁ〉 σίδηρος τῇ Ἡρακλείᾳ λίθῳ καὶ ὁ χρυσὸς τῇ τοῦ θαλασ‐169

5

.

9

.

20

σίου ἱέρακος κερκίδι καὶ τὸ ἄχυρον τῷ ἠλέκτρῳ. εἰ δέ τις, φησίν, ἐστὶ «τυφλὸς ἐκ γενετῆς» καὶ μὴ τεθεαμένος «〈τὸ〉 φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον», δι’ ἡμῶν, 〈φησίν,〉 ἀναβλεψάτω καὶ ἰδέτω οἱονεὶ διά τινος παραδείσου συμφύτου καὶ
5πολυσπερμάτου ὕδωρ διερχόμενον διὰ πάντων τῶν φυτῶν καὶ τῶν σπερμάτων, καὶ ὄψεται ὅτι ἐξ ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ ὕδατος ἐκλέγεται καὶ ἐπισπᾶται ἡ ἐλαία τὸ ἔλαιον καὶ ἡ ἄμπελος τὸν οἶνον καὶ τῶν ἄλλων

5

.

9

.

21

κατὰ γένος ἕκαστον φυτῶν. ἔστι δέ, φησίν, ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος ἄτιμος ἐν τῷ κόσμῳ, καὶ πολύτιμος 〈*〉 ὑπὸ τῶν οὐκ εἰδότων τοῖς οὐκ εἰδόσιν αὐτόν, «λελογισμένος ὥσπερ σταγὼν ἀπὸ κάδου» 〈*〉 οἵτινες ἐσμέν, φησίν, οἱ πνευματικοί, οἱ ἐκλεγόμενοι ἀπὸ τοῦ «ζῶντος ὕδατος» τοῦ
5ῥέοντος Εὐφράτου διὰ τῆς Βαβυλῶνος μέσης τὸ οἰκεῖον, 〈οἱ〉 διὰ τῆς

5

.

9

.

22

πύλης ὁδεύοντες 〈τῆσ〉 ἀληθινῆς, ἥτις ἐστὶν Ἰησοῦς ὁ μακάριος. καὶ ἐσμέν, 〈φησίν,〉 ἐξ ἁπάντων ἀνθρώπων ἡμεῖς Χριστιανοὶ μόνοι, 〈οἱ〉 ἐν τῇ τρίτῃ πύλῃ ἀπαρτίζοντες τὸ μυστήριον καὶ χριόμενοι ἐκεῖ ἀλάλῳ χρίσματι ἐκ κέρατος, ὡ〈σ〉 Δαβίδ, οὐκ 〈ἐξ〉 ὀστρακίνου φακοῦ, φησίν,
5ὡς ὁ Σαούλ, ὁ συμπολιτευόμενος τῷ πονηρῷ δαίμονι, 〈τῷ〉 «τῆς σαρκικῆς ἐπιθυμίας».

5

.

10

.

1

Ταῦτα μὲν οὖν ἐκ πολλῶν ὡς ὀλίγα παρεθέμεθα· ἔστι γὰρ ἀναρίθμητα 〈τὰ〉 τῆς μωρίας ἐπιχειρήματα, ὄντα φλύαρα καὶ μανιώδη. ἀλλ’ ἐπειδὴ
〈τῇ〉 δυνάμει τὴν ἄγνωστον αὐτῶν γνῶσιν ἐξεθέμεθα, καὶ τοῦτο ἔδοξε παραθεῖναι· ψαλμὸς αὐτοῖς ἐσχεδίασται οὗτος, δι’ οὗ πάντα [αὐτοῖς] τὰ170
5τῆς πλάνης μυστήρια δοκοῦσι [διὰ ὕμνου] ᾄδειν οὕτως·

5

.

10

.

2

Νόμος ἦν γενικὸς τοῦ παντὸς ὁ πρωτό〈τοκο〉ς Νόος, ὁ δὲ δεύτερος ἦν τοῦ πρωτοτόκου τὸ χυθὲν Χάος, τριτάτη〈ν〉 Ψυχὴ δ’ ἔλαβ’ 〈ἐξ〉εργαζομένη νόμον· διὰ τοῦτ’ ἐλάφου μορφὴν περικειμένη
5κοπιᾷ, θανάτῳ μελέτημα, κρατουμένη· ποτὲ 〈μὲν〉 βασίλ(ειον) ἔχουσα βλέπει τὸ φῶς,
ποτὲ δ’ εἰς 〈σπ〉ήλαιον ἐκρι〈πτο〉μένη κλάει. [〈ποτὲ μὲν〉 χαίρει, ποτὲ δὲ κλαίεται, 〈ποτὲ μὲν〉 κρίνει, ποτὲ δὲ κρίνεται,171
10 ποτὲ μὲν θνῄσκει, ποτὲ δὲ γίνεται.] 〈κ〉ἀνέξοδον ἡ μελέα κακῶ〈ν〉 λαβύρινθον ἐσῆλθε πλανωμένη. εἶπεν δ’ Ἰησοῦς· ἐσόρ〈α〉, πάτερ, ζήτημα κακῶν 〈τόδ’〉 ἐπὶ χθόνα
15ἀπὸ σῆς πνο〈ι〉ῆς ἀποπλάζεται· ζητεῖ δὲ φυγεῖν τὸ πικρὸν Χάος κοὐκ οἶδε〈ν ὅ〉πως διελεύσεται. τούτου με χάριν πέμψον, πάτερ· σφραγῖδας ἔχων καταβήσομαι,
20 Αἰῶνας ὅλους διοδεύσω, μυστήρια πάντα δ’ ἀνοίξω μορφάς τε θεῶν ἐπιδείξω· [καὶ] τὰ κεκρυμμένα τῆς ἁγίας ὁδοῦ
γνῶσιν καλέσας παραδώσω.172

5

.

11

.

1

Ταῦτα μὲν οὖν οἱ Ναασσηνοὶ ἐπιχειροῦσιν, ἑαυτοὺς γνωστικοὺς ὀνο‐ μάζοντες. ἀλλ’ ἐπεὶ πολυκέφαλός ἐστιν ἡ πλάνη καὶ πολυσχιδὴς ἀληθῶς ὡς 〈ἡ〉 ἱστορουμένη ὕδρα, κατὰ μίαν ταύτης 〈τὰσ〉 κεφαλὰς πατάξαντες διὰ τοῦ ἐλέγχου, τῇ τῆς ἀληθείας ῥάβδῳ χρησάμενοι, ἅπαν τὸ θηρίον
5ἀναιρήσομεν· οὐδὲ γὰρ αἱ λοιπαὶ αἱρέσεις πολὺ ταύτης ἀπεμφαίνουσι, συνεχόμεναι ἑν〈ὶ〉 πλάνης πνεύματι. ἀλλ’ ἐπειδὴ τὰ ῥήματα καὶ τὰ ὀνό‐ ματα [τοῦ ὄφεως] ἐνδιαλλάξαντες πολλὰς εἶναι κεφαλὰς τοῦ ὄφεως ἠθέλησαν, οὐδὲ οὕτως ἐνδεήσομεν διελέγξαι, ὡς βούλονται.

5

.

12

.

1

Ἔστι γοῦν καὶ ἑτέρα τις 〈αἵρεσις, ἡ〉 Περατική, 〈ἧς ἀρχηγοὶ γεγόνα‐ σιν Ἀκεμβὴς ὁ Καρύστιος καὶ Εὐφράτης ὁ Περατικός,〉 ὧν πολλοῖς ἔτεσιν ἔλαθεν ἡ κατὰ Χριστοῦ δυσφημία· ὧν νῦν εἰς φανερὸν ἄγειν ἔδοξε τὰ ἀπόρρητα μυστήρια. οὗτοι φάσκουσι τὸν κόσμον εἶναι ἕνα,

5

.

12

.

2

τριχῇ διῃρημένον. ἔστι δὲ τῆς τριχῇ διαιρέσεως παρ’ αὐτοῖς [τὸ μὲν ἓν μέρος] οἱον〈εὶ〉 μία τις ἀρχή, καθάπερ πηγὴ μεγάλη, εἰς ἀπείρους τῷ λόγῳ τμηθῆναι τομὰς δυναμένη. ἡ δὲ πρώτη τομὴ καὶ προσεχεστέρα κατ’ αὐτούς ἐστι〈ν ἡ〉 τριάς· καὶ 〈τὸ μὲν ἓν μέροσ〉 καλεῖται ἀγαθὸν
5τέλειον, μέγεθος πατρικόν· τὸ δὲ δεύτερον τῆς τριάδος αὐτῶν μέρος οἱονεὶ δυνάμεων ἄπειρόν τι πλῆθος, ἐξ αὑτῶν γεγενημένων· τὸ 〈δὲ〉

5

.

12

.

3

τρίτον ἰδικόν. καὶ ἔστι τὸ μὲν πρῶτον ἀγέννητον, ὅπερ ἐστὶν ἀγαθὸν 〈τέλειον〉· τὸ δὲ δεύτερον [ἀγαθὸν] αὐτογενές· τὸ 〈δὲ〉 τρίτον γεννητόν. ὅθεν διαρρήδην λέγουσι τρεῖς θεούς, τρεῖς λόγους, τρεῖς νοῦς, τρεῖς ἀνθρώπους· ἑκάστῳ γὰρ μέρει τοῦ κόσμου, τῆς διαιρέσεως διακεκρι‐
5μένης, διδόασι καὶ θεοὺς καὶ λόγους καὶ νοῦς καὶ ἀνθρώπους καὶ τὰ
λοιπά.173

5

.

12

.

4

Ἄνωθεν δέ, ἀπὸ τῆς ἀγεν〈ν〉ησίας καὶ 〈τῆσ〉 πρώτης τοῦ κόσμου τομῆς, καθεστηκότος λοιπὸν τοῦ κόσμου ἐπὶ συντελείᾳ, κατεληλυθέναι, δι’ αἰτίας ἃς ὕστερον ἐροῦμεν, ἐν τοῖς Ἡρώδου χρόνοις τριφυῆ τινα καὶ τρισώμ〈ατ〉ον καὶ τριδύναμον ἄνθρωπον καλούμενον Χριστόν, ἀπὸ
5τῶν τριῶν ἔχοντα τοῦ κόσμου μερῶν ἐν ἑαυτῷ πάντα τὰ συγκρίματα

5

.

12

.

5

καὶ τὰς δυνάμεις. καὶ τοῦτο εἶναί φησι τὸ λεγόμενον· «πᾶν τὸ πλήρωμα εὐδόκησε κατοικῆσαι ἐν αὐτῷ» «σωματικῶς» καὶ πᾶσά ἐστιν ἐν αὐτῷ «ἡ θεότης», 〈τουτέστι〉 τῆς οὕτω διῃρημένης τριάδος. κατενηνέχθαι γάρ φησιν ἀπὸ τῶν ὑπερκειμένων κόσμων δύο, τοῦ τε ἀγεννήτου καὶ
5τοῦ αὐτογενοῦς, εἰς τοῦτον τὸν κόσμον ἐν ᾧ ἐσμεν ἡμεῖς παντοίων

5

.

12

.

6

δυνάμεων σπέρματα· τίς δέ ἐστιν ὁ τρόπος τῆς καταβάσεως αὐτῶν, ὕστερον ἐροῦμεν. κατεληλυθέναι οὖν φησι τὸν Χριστὸν ἄνωθεν, ἀπὸ τῆς ἀγεννησίας, ἵνα διὰ τῆς καταβάσεως αὐτοῦ πάντα σωθῇ τὰ τριχῇ διῃρημένα· τὰ μὲν γάρ, φησίν, ἄνωθεν κατενηνεγμένα [κάτω] ἀνελεύσε‐
5ται δι’ αὐτοῦ, τὰ δὲ ἐπιβουλεύσαντα τοῖς κατενηνεγμένοις ἄνωθεν

5

.

12

.

7

ἀφίε〈τα〉ι 〈εἰκῇ〉 καὶ κολασθέντα ἀπολέγεται. τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ εἰρη‐ μένον· «οὐ γὰρ ἦλθεν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου εἰς τὸν κόσμον ἀπολέσαι τὸν κόσμον, ἀλλ’ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ»· κόσμον, φησί, καλεῖ τὰς δύο μοίρας τὰς ὑπερκειμένας, τήν τε ἀγέννητον καὶ τὴν αὐτογέννητον.
5ὅταν δὲ ἡ γραφὴ λέγῃ, φησίν· «ἵνα μὴ σὺν τῷ κόσμῳ κατακριθῶμεν», τὴν τρίτην μοῖραν λέγει, τὸν κόσμον τὸν ἰδικόν· τὴν μὲν γὰρ τρίτην δεῖ φθαρῆναι, ἣν καλεῖ κόσμον 〈ἰδικόν〉, τὰς δὲ δύο τῆς φθορᾶς ἀπαλλαγῆ‐ ναι, τὰς ὑπερκειμένας.

5

.

13

.

1

Μάθωμεν 〈μὲν〉 οὖν πρῶτον πῶς ταύτην τὴν διδαχὴν παρὰ τῶν ἀστρολόγων εἰληφότες ἐπηρεάζουσι Χριστόν, ἐργαζόμενοι φθορὰν τοῖς
ἑπομένοις αὐτοῖς ἐν τῇ τοιαύτῃ πλάνῃ. οἱ γὰρ ἀστρολόγοι ἕνα τὸν κόσμον εἰρηκότες διαιροῦσιν αὐτὸν εἰς τὰ τῶν ἀπλανῶν ζῳδίων μέρη174
5δώδεκα, καὶ καλοῦσι τὸν κόσμον τῶν ζῳδίων τῶν ἀπλανῶν ἕνα κόσμον ἀπλανῆ· ἕτερον δὲ εἶναι τὸν τῶν πλανωμένων, 〈καὶ ἕτερον τὸν καθ’ ἡμᾶς, ὃν〉 καὶ δυνάμει καὶ θέσει καὶ ἀριθμῷ κόσμον λέγουσιν, ὅ ἐστι

5

.

13

.

2

μέρος 〈μέχρι〉 σελήνης. λαμβάνειν δὲ κόσμον ἀπὸ κόσμου δύναμίν τινα καὶ μετουσίαν, καὶ μετέχειν [ἀπὸ] τῶν ὑπερκειμένων τὰ ὑποκείμενα. ἵνα δὲ ἔσται τὸ λεγόμενον ἐμφανές, αὐταῖς ἐκείναις ταῖς τῶν ἀστρολόγων ἐκ μέρους χρήσομαι φωναῖς, ὑπομνήσων τοὺς ἐντυγχάνοντας τὰ προειρη‐
5μένα ἐν τῷ τόπῳ οὗ ἐξεθέμεθα τὴν τῶν ἀστρολόγων πᾶσαν τέχνην.

5

.

13

.

3

ἃ μὲν οὖν [ὡς] ἐκείνοις δοκεῖ, ἔστι τάδε· ἀπὸ τῆς τῶν ἄστρων ἀπορ‐ ροίας τὰς γενέσεις τῶν ὑποκειμένων ἀποτελεῖσθαι. Περιεργότερον γὰρ ἀναβλέψαντες εἰς τὸν οὐρανὸν οἱ Χαλδαῖοι ἔφασαν δραστικῶν μὲν αἰτιῶν ἐπέχειν λόγον εἰς 〈τὸ〉 ἕκαστον τῶν καθ’
5ἡμᾶς συμβαινόντων 〈ἐκβαίνειν τοὺς ἑπτὰ ἀστέρας,〉 συνεργεῖν δὲ τὰ

5

.

13

.

4

τῶν ἀπλανῶν ζῳδίων μέρη. 〈τὸν μὲν οὖν ζῳδιακὸν κύκλον διαιροῦσιν εἰς ζῴδια〉 δώδεκα, ἕκαστον δὲ ζῴδιον εἰς μοίρας τριάκοντα, ἑκάστην δὲ μοῖραν εἰς ἑξήκοντα λεπτά· οὕτω γὰρ καλοῦσι τὰ ἐλάχιστα καὶ [τὰ]

5

.

13

.

5

ἀμερῆ. τῶν δὲ ζῳδίων τὰ μὲν ἀρρενικὰ καλοῦσι, τὰ δὲ θηλυκά, καὶ τὰ μὲν δίσωμα, τὰ δὲ οὔ, καὶ τὰ μὲν τροπικά, τὰ δὲ στερεά. ἀρρενικὰ μὲν οὖν ἐστιν ἢ θηλυκὰ ἅπερ συνεργὸν ἔχει φύσιν πρὸς ἀρρενογονίαν

5

.

13

.

6

〈ἢ θηλυγονίαν〉· Κριὸς γὰρ ἀρρενικόν ἐστι ζῴδιον, Ταῦρος δὲ θηλυκόν, καὶ τὰ λοιπὰ κατὰ τὴν αὐτὴν ἀναλογίαν, ἃ μὲν ἀρρενικά, ἃ δὲ θηλυκά. ἀφ’ ὧν, οἴομαι, 〈καὶ οἱ〉 Πυθαγορικοὶ κινηθέντες τὴν μὲν μονάδα ἄρρεν προσαγορεύουσι, τὴν δὲ δυάδα θῆλυ, τὴν δὲ τριάδα πάλιν ἄρρεν, καὶ
5ἀναλόγως τοὺς λοιποὺς τῶν τε ἀρτίων [τε] καὶ περισσῶν ἀριθμῶν.

5

.

13

.

7

ἔνιοι δὲ καὶ ἕκαστον ζῴδιον εἰς δωδεκατημόρια διελόντες τῇ αὐτῇ σχεδὸν ἐφόδῳ χρῶνται· οἷον ἐπὶ Κριοῦ 〈τὸ μὲν πρῶτον δωδεκατημόριον αὐτοῦ Κριόν τε〉 καλοῦσιν 〈καὶ〉 ἄρρεν, τὸ δὲ δεύτερον Ταῦρόν [ἄρρεν] τε καὶ θῆλυ, τὸ δὲ τρίτον Διδύμους 〈τε〉 καὶ ἄρρεν, καὶ ἐπὶ τῶν175

5

.

13

.

8

ἄλλων μοιρῶν [δὶς] ὁ αὐτὸς λόγος. δίσωμα δὲ εἶναι λέγουσι ζῴδια 〈Διδύμους τε καὶ〉 τὸν διαμετροῦντα τούτοις Τοξότην, Παρθένον τε καὶ Ἰχθύας, οὐ δίσωμα δὲ τὰ λοιπά. καὶ ὡσαύτως τροπικὰ μὲν ἐν οἷς γινόμενος ὁ ἥλιος μεταλ〈λ〉άσ〈σ〉ει καὶ ποιεῖ τοῦ περιέχοντος
5〈τ〉ροπάς, οἷόν ἐστι ζῴδιον ὅ τε Κριὸς καὶ τὸ τούτου διάμετρον, καθάπερ

5

.

13

.

9

Ζυγός, Αἰγόκερώς τε καὶ Καρκίνος· ἐν Κριῷ μὲν γὰρ ἐαρινὴ γίνεται τροπή, ἐν Αἰγοκέρῳ δὲ χειμερινή, ἐν Καρκίνῳ δὲ θερινή, ἐν Ζυγῷ δὲ φθινοπωρινή. Ταῦτα δὲ καὶ τὸν περὶ τούτων λόγον λεπτομερῶς ἐξεθέμεθα ἐν τῇ
5πρὸ ταύτης βίβλῳ· ὅθεν ἔστι μαθεῖν τὸν φιλομαθῆ ὡς οἱ τῆς Περατικῆς αἱρέσεως ἀρχηγοί, Εὐφράτης ὁ Περατικὸς καὶ Κέλβης ὁ Καρύστιος, μεταγαγόντες ὀνόμασι μόνον διήλλαξαν, δυνάμει δὲ τὰ ὅμοια 〈ὑπ〉έθεντο,

5

.

13

.

10

καὶ αὐτοὶ τῇ τέχνῃ κατακόρως προσέχοντες. καὶ γὰρ ὅρια τῶν ἀστέρων οἱ ἀστρολόγοι λέγουσιν, ἐν οἷς μᾶλλον δύνασθαι φάσκουσι τοὺς ἄρχον‐ τας ἀστέρας, οἷον ἔν 〈τισι μὲν κακοποιοῦσιν, ἔν〉 τισι δὲ ἀγαθοποιοῦσιν, ὧν καί τινας κακοποιοὺς λέγουσι, τινὰς δὲ ἀγαθοποιούς. ἐπιβλέπειν δὲ
5λέγονται ἀλλήλους καὶ συμφωνεῖν ἀλλήλοις 〈ὡσ〉 οἱ κατὰ τρίγωνον

5

.

13

.

11

〈ἢ τετράγωνον φαινόμενοι. κατὰ τρίγωνον μὲν οὖν〉 συσχηματίζονται
ἐπιθεωροῦντες ἀλλήλους ἀστέρες ἐπὶ τριῶν ζῳδίων ἔχοντες τὸ μεταξὺ διάλειμμα, κατὰ τετράγωνον δὲ δυεῖν. 〈οὐ μὴν δὲ ὃν τρόπον〉 ἐν τῷ ἀνθρώπῳ 〈τῇ〉 κεφαλῇ τὰ [δὲ] ὑποκείμενα μέρη [πάσχειν] συμπάσχειν176
5[συμπάσχειν δὲ] καὶ τοῖς ὑποκειμένοις τὴν κεφαλήν, οὕτως καὶ τοῖς ὑπερσεληναίοις τὰ ἐπίγεια, ἀλλὰ γάρ τίς ἐστι τούτων διαφορὰ καὶ 〈ἀ〉‐ συμπάθεια, ὡς 〈ἂν〉 μὴ μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἐχόντων ἕνωσιν.

5

.

13

.

12

Ταύτην τὴν σύστασιν καὶ τὴν διαφορὰν τῶν ἄστρων, Χαλδαϊκὴν ὑπάρχουσαν, πρὸς ἑαυτοὺς ἐπισπασάμενοι 〈οἱ Περάται〉 οὓς προείπομεν, ἐπιψευσάμενοι τῷ τῆς ἀληθείας ὀνόματι ὡς Χριστοῦ λόγον κατήγγειλαν. αἰώνων 〈οὖν〉 στάσιν καὶ ἀποστασίας ἀγαθῶν δυνάμεων εἰς κακὰ καὶ
5συμφωνίας ἀγαθῶν μετὰ πονηρῶν προσαγορεύουσι, καλοῦντες τοπάρχας καὶ προαστείους καὶ ἄλλα πλεῖστα ὀνόματα ἀναπλάσσοντες, ἑαυτοῖς οὐχ ὑποκείμενα. ἀλλὰ 〈μὴν〉 τὴν τῶν ἀστρολόγων περὶ τοὺς ἀστέρας πᾶσαν φαντασίαν ἀτέχνως τεχνολογοῦντες, μεγάλης πλάνης ὑπόθεσιν ἐπεισά‐

5

.

13

.

13

γοντες, ἐξελεγχθήσονται σὺν τῇ ἡμετέρᾳ ἐμμελ(είᾳ). ἀντιπαραθήσω γὰρ τῇ προλελεγμένῃ τῶν ἀστρολόγων Χαλδαϊκῇ τέχνῃ ἔνια τῶν Περατικῶν συνταγμάτων, ἀφ’ ὧν ὑπάρξει συγκρίναντας κατανοῆσαι ὡς οἱ Περα‐ τ〈ικ〉οὶ λόγοι τῶν ἀστρολόγων ὁμολογουμένως εἰσίν, οὐ Χριστοῦ.

5

.

14

.

1

Δοκεῖ οὖν παρατάξαι μίαν τινὰ τῶν παρ’ αὐτοῖς δοξαζομένων βίβλων, ἐν ᾗ λέγει· «Ἐγὼ φωνὴ ἐξυπνισμοῦ ἐν τῷ αἰῶνι τῆς νυκτός· λοιπὸν ἄρχομαι γυμνοῦν τὴν ἀπὸ τοῦ Χάους δύναμιν. ἡ δύναμις τοῦ ἀβυσσικοῦ θολοῦ, ἡ τὸν πηλὸν ἀναβαστάζουσα τοῦ ἀφθάρτου ἀχανοῦς διύγρου,
5ἡ τοῦ σπάσματος ὅλη δύναμις ὑδατόχρους ἀεικίνητος, 〈ἡ〉 φέρουσα τὰ μένοντα, κατέχουσα τὰ τρέμοντα, ἀπολύουσα τὰ ἐρχόμενα, κουφίζουσα τὰ γέμοντα, καθαιροῦσα τὰ αὔξοντα, 〈ἡ〉 πιστὴ οἰκονόμος τοῦ ἴχνους τῶν ἀέρων, ἡ τὰ ἀνερευγόμενα ἀπὸ τῶν δώδεκα ὀφθαλμῶν 〈τῆσ〉 ἐντο‐ λῆς ἀπολαύουσα, 〈ἡ〉 σφραγῖδα δηλοῦσα πρὸς τὴν μετ’ αὐτῆς οἰκονο‐177
10μοῦσαν τῶν ἐπιφερομένων ἀοράτων ὑδάτων δύναμιν, ἐκλήθη Θάλασσα.

5

.

14

.

2

ταύτην τὴν δύναμιν ἡ ἀγνωσία ἐκάλεσε Κρόνον, δεσμοῖς φρουρούμενον, ἐπεὶ ἔσφιγγε τὸ σύμπλεγμα τοῦ πυκνοῦ καὶ ὀμιχλώδους, ἀδήλου 〈καὶ〉 σκοτεινοῦ Ταρτάρου. ταύτης ἐγένοντο κατ’ εἰκόνα Κηφεύς, Προμηθεύς,

5

.

14

.

3

Ἰαπετός. δύναμις πεπιστευμένη τὴν Θάλασσαν, ἀρσενόθηλυς· ἡ τὸν ἀνατρέχοντα συριγμὸν ἀπὸ τῶν δώδεκα στομάτων τοῖς δώδεκα αὐλίσκοις ἁρμόζουσα· δ〈ι〉αχύνει λεπτύ〈ν〉ουσα καὶ καθαιρεῖ τὴν κατέχουσαν λάβρον 〈ὄμβρον〉 ἀναφοράν· καὶ σφραγίζει 〈σ〉ατραπῶν ὁδοὺς αὐτῆς,
5πρὸς τὸ μὴ πολεμῆσαι ἢ ἐναλλάξαι τό〈πουσ〉 μὴ δι〈ασημαινούσησ〉 αὐτῆς· θυγάτηρ Τυφωνική, πιστὴ φύλαξ ὑδάτων παντοίων· ὄνομα αὐτῇ Χορζάρ. ταύτην ἡ ἀγνωσία ἐκάλεσε Ποσειδῶνα· οὗ κατ’ εἰ(κ)όνα ἐγένοντο

5

.

14

.

4

Γλαῦκος, Μελικέρτης, Ἰν〈ώ〉, Νεβρών. 〈*〉 περιεσφαιρωκὼς τὴν δωδεκαγώνιον πυραμίδα, πύλην εἰς 〈τὴν〉 πυραμίδα σκοτίζων ποικίλαις χρόαις καὶ ἀπαρτίζων πᾶσαν [τὴν] νυκτόχρουν. τοῦτον ἡ ἀγνωσία ἐκάλεσε Κόρην. οὗ λειτουργοὶ πέντε· πρῶτος Οὔ, δεύτερος Ἀοαί, τρίτος178
5Οὐώ, τέταρτος Οὐωάβ, πέμπτος † ἄλλοι· † 〈οἱ〉 πιστοὶ οἰκονόμοι αὐτοῦ τῆς τοπαρχίας, ἡμέρας καὶ νυκτὸς οἱ ἀναπαυόμενοι ἐν τῇ

5

.

14

.

5

ἐξουσίᾳ αὐτῶν. τούτους ἡ ἀγνωσία ἐκάλεσε τοὺς πλάνητας ἀστέρας, ἐφ’ ὧν ἡ φθαρτὴ γένεσις ᾐώρηται. Ἀέρος ἀνατολῆς 〈καὶ ἀέρος δύσεωσ〉 οἰκονόμοι Καρφακασημεοχεὶρ 〈καὶ〉 Ἐκκαββάκαρα· τούτους ἐκάλεσεν ἡ ἀγνωσία Κουρῆτας. ἄρχων
5ἀνέμων τρίτος Ἀριήλ· οὗ κατ’ εἰκόνα ἐγένοντο Αἴολος, Β〈ρ〉ιάρη〈ο〉ς.

5

.

14

.

6

καὶ ἄρχων δωδεκαώρου νυκτερινῆς Σοκλάν· ὃν ἐκάλεσεν ἡ ἀγνωσία Ὄσιριν. τούτου κατ’ εἰκόνα ἐγένοντο Ἄδμητος, Μήδεια, Ἕλλην, Αἴθουσα. ἄρχων ἡμερινῆς δωδεκαώρου Εὐνώ· οὗτος οἰκονόμος τῆς πρωτοκαμάρου ἀνατολ〈ικ〉ῆς καὶ αἰθερίου· ὃ〈ν〉 ἐκάλεσεν ἡ ἀγνωσία

5

.

14

.

7

Ἶσιν. τούτου σημεῖον τὸ Κυνὸς ἄστρον· οὗ κατ’ εἰκόνα ἐγένοντο Πτολεμαῖος ὁ Ἀρσινόης, Διδύμη, Κλεοπάτρα, Ὀλυμπιάς. δύναμις θεοῦ
δεξιά· ἣν ἐκάλεσεν ἡ ἀγνωσία Ῥέαν· οὗ κατ’ εἰκόνα ἐγένοντο Ἄττις, Μυγδών, Οἰνώνη. δύναμις 〈θεοῦ〉 ἀριστερά· τροφῆς ἐξουσιάζει· ἣν179
5ἐκάλεσεν ἡ ἀγνωσία Δήμητραν, ὄνομα 〈δ’〉 αὐτῇ Βένα. τούτου κατ’

5

.

14

.

8

εἰκόνα ἐγένοντο Κελεός, Τριπτόλεμος, Μίσυρ, Πραξι〈θέ〉α. δύναμις 〈πυρὸσ〉 δεξι(ά)· ἐξουσιάζει καρπῶν. τοῦτον ἡ ἀγνωσία ἐκάλεσε Μῆνα· οὗ κατ’ εἰκόνα ἐγένοντο Βουμέγας, Ὀστάνης, Ἑρμῆς Τρισμέγιστος, Κουρίτη(ς), Πετόσιρις, Ζῳδάριον, Βηρωσός, Ἀστράμψουχος, Ζωρόαστρις.
5δύναμις πυρὸς εὐώνυμος· τοῦτον ἡ ἀγνωσία ἐκάλεσεν Ἥφαιστον· οὗ κατ’ εἰκόνα ἐγένοντο Ἐριχθόνιος, Ἀχιλλεύς, Καπανεύς, Φλεγύας, Μελέαγρος, Παδ〈ο〉υήλ, Ἐγκέλαδος, Ῥαφαήλ, Σουριήλ, Ὀμφάλη.

5

.

14

.

9

δυνάμεις τρεῖς μέσαι, 〈ἐκ〉 τοῦ ἀέρος κρεμάμεναι· αἰτίαι γενέσεως. ταύτας ἡ ἀγνωσία ἐκάλεσε Μοίρας· ὧν κατ’ εἰκόνα ἐγένοντο οἶκος Πριάμου, οἶκος Λαΐου, Ἰνώ, Αὐτονόη, Ἀγαυή, Ἀθάμας, Πρόκνη, Δαναΐ‐

5

.

14

.

10

δες, Πελιάδες. δύναμις ἀρσενόθηλυς ἀεὶ νηπιάζουσα, ἀγήρατος· αἰτία κάλλους, ἡδονῆς, ἀκμῆς, ὀρέξεως, ἐπιθυμίας. ὃν ἐκάλεσεν ἡ ἀγνωσία Ἔρωτα· οὗ κατ’ εἰκόνα ἐγένοντο Πάρις, Νάρκισσος, Γανυμήδης, Ἐνδυμίων, Τιθωνός, Ἰκάριος, Λήδα, Ἀμυμώνη, Θέτις, Ἑσπερίδες,
5Ἰασ〈ί〉ων, Λέανδρος, Ἡρώ. οὗτοί εἰσιν οἱ προάστειοι ἕως αἰθέρος»·
οὕτω γὰρ καὶ ἐπιγράφει τὸ βιβλίον.180

5

.

15

.

1

Καταφανὴ〈ς μὲν οὖν〉 σύμπασιν εὐκόλως γεγένηται ἡ τῶν Περατῶν αἵρεσις ἀπὸ τῆς τῶν ἀστρολόγων μεθηρμοσμένη, 〈ἐνηλλαγμένη〉 τοῖς ὀνόμασι μόνοις· τὸν δὲ αὐτὸν τρόπον περιέχει καὶ τὰ ἕτερα αὐτῶν

5

.

15

.

2

βιβλία, εἴ τινι φίλον εἴη διὰ πάντων ἐλθεῖν. πάντων γάρ, ὡς ἔφην, τῶν γεννητῶν τῆς γενέσεως αἴτια νομίζουσιν εἶναι τὰ ἀγέννητα καὶ τὰ ὑπερκείμενα, καὶ γεγονέναι κατ’ ἀπόρροιαν 〈αὐτῶν〉 τὸν κόσμον τὸν καθ’ ἡμᾶς—ὃν ἰδικὸν ἐκεῖνοι καλοῦσι—, καὶ τούτους πάντας ὁμοῦ τοὺς
5ἀστέρας τοὺς θεωρουμένους ἐν τῷ οὐρανῷ τῆς γενέσεως αἰτίους γεγονέ‐ ναι τοῦδε τοῦ κόσμου, ἐναλλάξαντες αὐτῶν τὰ ὀνόματα, ὡς ἀπὸ τῶν

5

.

15

.

3

προαστείων ἔστι συγκρίναντας εὑρεῖν. δεύτερον δὲ δή, κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον, ὡς γέγονεν ὁ κόσμος ἀπὸ τῆς ἀπορροίας τῆς ἄνω, οὕτως 〈καὶ πάντα〉 τὰ ἐνθάδε ἀπὸ τῆς ἀπορροίας τῶν ἀστέρων γένεσιν ἔχειν καὶ

5

.

15

.

4

φθορὰν λέγουσι καὶ διοικεῖσθαι. ἐπεὶ γοῦν οἱ ἀστρολόγοι ἴσασιν ὡροσκόπον καὶ μεσουράνημα καὶ δύσιν καὶ ἀντιμεσουράνημα, καὶ τούτων 〈ἑκάστῳ,〉 τῶν ἄστρων ἄλλοτε ἄλλων γινομένων διὰ τὴν στρο‐ φὴν ἀεὶ τοῦ παντός, ἄλλοτε ἄλλα ἀποκλίματα εἶναι κατὰ 〈τὸ〉 κέντρον
5καὶ 〈ἄλλασ〉 [κέντροις] ἐπαναφοράς, ἀλληγοροῦντες τὴν διαταγὴν τῶν ἀστρολόγων 〈οὗτοι〉 τὸ μὲν κέντρον οἱονεὶ θεὸν καὶ μονάδα καὶ κύριον τῆς πάσης γενέσεως ὑποτυποῦσι, τὸ δὲ ἀπόκλιμα ἀριστερόν, τὴν δ’

5

.

15

.

5

ἐπαναφορὰν δεξιόν. ὅταν οὖν τοῖς γράμμασιν αὐτῶν ἐντυχών τις δύναμιν εὑρίσκῃ παρ’ αὐτοῖς λεγομένην δεξιὰν ἢ ἀριστεράν, ἀνατρεχέτω ἐπὶ τὸ κέντρον καὶ τὸ ἀπόκλιμα καὶ τὴν 〈ἐπ〉αναφοράν, 〈καὶ〉 κατόψεται σαφῶς πᾶσαν αὐτῶν τὴν πραγματείαν ἀστρολογικὴν διδασκαλίαν
5καθεστῶσαν.

5

.

16

.

1

Καλοῦσι δὲ αὑτοὺς Περάτας, μηδέν〈α〉 δύνασθαι νομίζοντες τῶν ἐν γενέσει καθεστηκότων διαφυγεῖν τὴν ἀπὸ τῆς γενέσεως τοῖς γεγενη‐
μένοις ὡρισμένην μοῖραν—εἰ γάρ τι, φησί, γενητόν, ὅλως καὶ φθείρεται, καθάπερ καὶ Σιβύλλῃ δοκεῖ· —μόνοι δέ, φησίν, ἡμεῖς οἱ τὴν ἀνάγκην181
5τῆς γενέσεως ἐγνωκότες, καὶ τὰς ὁδοὺς δι’ ὧν εἰσελήλυθεν ὁ ἄνθρωπος εἰς τὸν κόσμον ἀκριβῶς δεδιδαγμένοι, διελθεῖν καὶ περᾶσαι τὴν φθορὰν

5

.

16

.

2

μόνοι δυνάμεθα. ἔστι δὲ ἡ φθορά, φησί, τὸ ὕδωρ, οὐδὲ ἄλλῳ τινί, φησίν, ἐφθάρη τάχιον ὁ κόσμος ἢ ὕδατι. τὸ δὲ ὕδωρ ἐστί, τὸ περιεσφαιρωκὸς ἐν τοῖς προαστείοις, λέγουσιν, ὁ Κρόνος. δύναμις γάρ 〈ἐστι,〉 φησίν, ὑδατόχρους, ἥντινα δύναμιν, φησί, —τουτέστι τὸν Κρόνον—οὐδεὶς τῶν

5

.

16

.

3

ἐν γενέσει καθεστώτων διαφυγεῖν δύναται. πάσῃ γὰρ γενέσει, 〈φησί,〉 πρὸς τὸ ὑποπεσεῖν τῇ φθορᾷ αἴτιος ἐφέστηκεν ὁ Κρόνος, καὶ οὐκ ἂν γένοιτο γένεσις [ἐν] ᾗ 〈ὁ〉 Κρόνος οὐκ ἐμποδίζει. τοῦτό ἐστι, φησίν, 〈τὸ ὕδωρ〉 ὃ καὶ οἱ ποιηταὶ λέγουσι, τὸ καὶ τοὺς θεοὺς ἐκφοβοῦν·
5ἴστω γάρ—φησί—τόδε γαῖα καὶ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθεν καὶ τὸ κατ〈ε〉ιβόμενον Στυγὸς ὕδωρ, ὅς τε μέγιστος ὅρκος δεινότατός τε πέλει μακάρεσ〈σ〉ι θεοῖσιν.

5

.

16

.

4

οὐ μόνον δὲ τοῦτο, φησίν, οἱ ποιηταὶ λέγουσιν, ἀλλ’ ἤδη καὶ οἱ σοφώτα‐ τοι τῶν Ἑλλήνων, ὧν ἐστι καὶ Ἡράκλειτος εἷς, λέγων· «ψυχῇσι γὰρ θάνατος ὕδωρ γενέσθαι». οὗτος, φησίν, ὁ θάνατος καταλαμβάνει τοὺς Αἰγυπτίους ἐν 〈τῇ〉 Ἐρυθρᾷ θαλάσσῃ μετὰ τῶν ἁρμάτων αὐτῶν· πάντες

5

.

16

.

5

γὰρ οἱ ἀγνοοῦντες, φησίν, εἰσὶν Αἰγύπτιοι. καὶ τοῦτό ἐστι, λέγουσι, τὸ ἐξελθεῖν ἐξ Αἰγύπτου—〈τουτέστιν〉 ἐκ τοῦ σώματος· Αἴγυπτον γὰρ εἶναι [μικρὰν] τὸ σῶμα νομίζουσι—, καὶ περᾶσαι τὴν θάλασσαν τὴν Ἐρυθράν—τουτέστι τῆς φθορᾶς τὸ ὕδωρ, ὅ ἐστιν ὁ Κρόνος—, καὶ
5γενέσθαι πέραν τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης—τουτέστι τῆς γενέσεως—, καὶ ἐλθεῖν εἰς τὴν ἔρημον—τουτέστιν ἔξω 〈τῆσ〉 γενέσεως γενέσθαι, ὅπου εἰσίν, 〈φησίν,〉 ὁμοῦ πάντες οἱ θεοὶ τῆς ἀπωλείας καὶ ὁ θεὸς τῆς
σωτηρίας. —182

5

.

16

.

6

Εἰσὶ δέ, φησίν, οἱ θεοὶ τῆς ἀπωλείας οἱ ἀστέρες, οἱ τῆς μεταβλητῆς γενέσεως ἐπιφέροντες τοῖς γινομένοις τὴν ἀνάγκην. τούτους, φησίν, ἐκάλεσε Μωϋσῆς ὄφεις τῆς ἐρήμου, δάκνοντας καὶ διαφθείροντας τοὺς

5

.

16

.

7

πεπερακέναι νομίζοντας τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν. δακνομένοις οὖν, φησίν, ἐν τῇ ἐρήμῳ τοῖς υἱοῖς Ἰσραὴλ ἐπέδειξε Μωϋσῆς τὸν ἀληθινὸν ὄφιν, τὸν τέλειον, εἰς ὃν οἱ πιστεύοντες οὐκ〈έτι〉 ἐδάκνοντο ἐν τῇ ἐρήμῳ—τουτέστιν ὑπὸ τῶν δυνάμεων. —οὐδεὶς οὖν 〈ἐστι,〉 φησίν, ὁ
5δυνάμενος σῶσαι καὶ ῥύσασθαι τοὺς ἐκπορευομένους ἐκ γῆς Αἰγύπτου— τουτέστιν ἐκ σώματος καὶ ἐκ τοῦδε τοῦ κόσμου—, εἰ μὴ μόνος ὁ τέλειος,

5

.

16

.

8

ὁ πλήρης τῶν πληρῶν ὄφις. ἐπὶ τοῦτον, φησίν, ὁ ἐλπίσας ὑπὸ τῶν ὄφεων τῆς ἐρήμου οὐ διαφθείρεται—τουτέστιν 〈ὑπὸ〉 τῶν θεῶν τῆς γενέσεως—, 〈ὡσ〉 γέγραπται, φησίν, ἐν βίβλῳ Μωσέως. οὗτος, φησίν, ὁ ὄφις ἐστὶν ἡ δύναμις ἡ παρακολουθήσασα τῷ Μωσεῖ, ἡ ῥάβδος ἡ
5στρεφομένη εἰς ὄφιν. ἀνθεστήκεισαν δέ, φησί, τῇ δυνάμει Μωσέως 〈ἐν〉 Αἰγύπτῳ τῶν μάγων οἱ ὄφεις—〈τουτέστιν〉 οἱ θεοὶ τῆς ἀπωλείας· — ἀλλὰ πάντας αὐτοὺς ὑπέταξε καὶ διέφθειρεν ἡ ῥάβδος Μωσέως. Ὁ 〈δὲ〉 καθολικὸς ὄφις, φησίν, οὗτός ἐστιν ὁ σοφὸς τῆς Εὔας λόγος.

5

.

16

.

9

τοῦτ(ο), φ(ησ)ίν, ἐστὶ 〈τὸ〉 μυστήριον Ἐδέμ, τοῦτο ποταμὸς 〈ἐκπορευό‐ μενοσ〉 ἐξ Ἐδέμ, τοῦτο σημεῖον τὸ τεθὲν τῷ Κάϊν, ἵνα πᾶς ὁ εὑρίσκων αὐτὸν μ(ὴ) ἀποκτείνῃ 〈αὐτόν〉. οὗτος, φησίν, ἐστὶν 〈ὁ〉 Κάϊν οὗ τὴν θυσίαν οὐ π(ρο)σεδέξατο ὁ θεὸς τοῦδε τοῦ κόσμου, τὴν δὲ ᾑμαγμένην
5προσήκατο τοῦ Ἄβελ· αἵμασι γάρ, 〈φησί,〉 χαίρει ὁ τοῦδε τοῦ κόσμου

5

.

16

.

10

δ(ε)σπότης. οὗτός ἐστι, φησίν, ὁ ἐν ἐσχάταις ἡμέραις ἐν ἀνθρώπου μορφῇ φανεὶς ἐν τοῖς χρόνοις Ἡρώδου, 〈ὁ〉 γενόμενος κατ’ εἰκόνα Ἰωσὴφ τοῦ πεπραμένου ἐκ χειρὸς ἀδελφῶν, οὗ μόνου τὸ ἔνδυμα ἦν ποικίλον. οὗτός ἐστι, φησίν, ὁ 〈γενόμενοσ〉 κατ’ εἰκόνα Ἠσαῦ, οὗ καὶ
5μὴ παρόντος ἡ στολὴ εὐλόγηται· ὃς οὐκ ἐδέξατο, φησί, τὴν ἀμβλυωπὸν εὐλογίαν, ἀλλ’ ἐπλούτησεν ἔξωθεν, οὐδὲν ἀπὸ τοῦ ἀμβλυωποῦντος λαβών· οὗ εἶδε τὸ πρόσωπον Ἰακὼβ «ὡς ἂν ἴδοι ἄνθρωπος πρόσωπον183

5

.

16

.

11

θεοῦ». περὶ τούτου, φησί, γέγραπται· «ὡς Νεβρὼδ γίγας κυνηγὸς ἔναντι κυρίου». εἰσὶ δέ, φησί, τούτου ἀντίμιμοι πολλοί, τοσοῦτοι ὅσοι ὄφεις ἦσαν ἐν τῇ ἐρήμῳ τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ δάκνοντες, ἀφ’ ὧν ἐρ〈ρ〉ύσατο τοὺς δακνομένους ὁ τέλειος ἐκεῖνος 〈ὄφισ〉, ὃν ἔστησε
5Μωϋσῆς. τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ εἰρημένον· «καὶ ὃν τρόπον ὕψωσε Μωϋσῆς τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ

5

.

16

.

12

ἀνθρώπου». τούτου 〈γάρ, φησί,〉 κατ’ εἰκόνα γέγονεν ὁ ὄφις ἐν τῇ ἐρήμῳ 〈ὁ〉 χαλκοῦς, ὃν ἔστησε Μωϋσῆς. Τούτου, φησί, μόνου τὸ ὁμοίωμα ἐν τῷ οὐρανῷ διὰ παντός ἐστιν 〈ἐν〉 φωτὶ ὁρώμενον. οὗτος, φησίν, ἐστὶν ἡ μεγάλη ἀρχὴ περὶ ἧς γέγραπ‐
5ται, 〈καὶ〉 περὶ τούτου, φησίν, εἴρηται· «ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος, καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, καὶ θεὸς ἦν ὁ λόγος. οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν θεόν. πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν·

5

.

16

.

13

ὃ γέγονεν ἐν αὐτῷ ζωή ἐστιν». ἐν αὐτῷ γάρ, φησίν, ἡ Εὔα γέγονεν, ἡ Εὔα 〈δὲ〉 ζωή. αὕτη δέ, φησίν, ἐστὶν ἡ Εὔα «μήτηρ πάντων τῶν ζώντων», τουτέστι κοινὴ φύσις θεῶν ἀγγέλων, ἀθανάτων θνητῶν, λογικῶν ἀλόγων· ὁ γὰρ «πάντων», φησίν, εἰπὼν εἴρηκε «πάντων 〈τῶν

5

.

16

.

14

ὄντων〉». καὶ εἴ τινος, φησίν, «οἱ ὀφθαλμοὶ μακάριοι», οὗτος ὄψεται ἀνα‐ βλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν τοῦ ὄφεως τὴν καλὴν εἰκόνα ἐν τῇ μεγάλῃ ἀρχῇ τοῦ οὐρανοῦ στρεφομένην καὶ γινομένην ἀρχὴν πάσης κινήσεως πᾶσι τοῖς γινομένοις, 〈καὶ〉 γνώσεται ὅτι χωρὶς αὐτοῦ 〈οὐδὲν〉 οὔτε τῶν
5οὐρανίων οὔτε τῶν ἐπιγείων οὔτε τῶν καταχθονίων συνέστηκεν—οὐ νύξ, οὐ σελήνη, οὐ καρποί, οὐ γένεσις, οὐ πλοῦτος, οὐχ ὁδοιπορία—,

5

.

16

.

15

οὐδ’ ὅλως τι τῶν ὄντων ἐστὶ δίχα σημαίνοντος ἐκείνου. ἐπὶ τούτου, φησίν, ἐστὶ τὸ «μέγα θαῦμα» ὁρώμενον ἐν τῷ οὐρανῷ τοῖς δυναμένοις ἰδεῖν· κατὰ γάρ, φησίν, αὐτὴν τὴν ἄκραν αὐτοῦ [τὴν] κεφαλήν—ὅπερ πάντων ἀπιστότερον τοῖς οὐκ εἰδόσι—μίσγονται δύσις τε καὶ ἀνατολὴ184
5ἀλλήλαις. τοῦτ’ ἔστι, 〈φησί,〉 περὶ οὗ εἶπεν ἡ ἀγνωσία· ἐν οὐρανῷ

5

.

16

.

16

«εἱλεῖται μέγα θαῦμα Δράκον〈τοσ〉», «δεινοῖο πελώρου». ἑκατέρωθεν δὲ αὐτοῦ παρατέτακται Στέφανος καὶ Λύρα, καὶ κατ’ αὐτὴν ἄνωθεν τὴν κεφαλὴν ἄκραν ἐλεεινὸς ἄνθρωπος, ὁ Ἐν γόνασιν 〈καλούμενοσ〉, ἐστὶν ὁρώμενος,
5
δεξιτεροῦ ποδὸς ἄκρον ἔχων σκολιοῖο Δράκοντος. κατὰ δὲ τὸν νῶτον τοῦ Ἐν γόνασίν ἐστιν 〈ὁ〉 ἀτελὴς Ὄφις, ἀμφο‐ τέραις ταῖς χερσὶ κατεσφιγμένος ὑπὸ τοῦ Ὀφιούχου καὶ κωλυόμενος ἐφάψασθαι τοῦ Στεφάνου, παρακειμένου τῷ τελείῳ Ὄφει.

5

.

17

.

1

Αὕτη ἡ παμποίκιλος σοφία 〈τῆσ〉 Περατικῆς αἱρέσεως, ἣν ἐξειπεῖν πᾶσαν δυσχερές, οὕτως οὖσαν σκολιὰν διὰ τὸ ἐκ τῆς ἀστρολογικῆς δοκεῖν συνεστάναι. καθὸ οὖν δυνατὸν ἦν, δι’ ὀλίγων πᾶσαν αὐτῆς τὴν δύναμιν ἐκτεθείμεθα. ἵνα δὲ (κἂν) δι’ ἐπιτομῆς τὴν πᾶσαν αὐτῶν
5γνώμην ἐκθώμεθα, δοκεῖ προσθεῖναι ταῦτα. ἔστι κατ’ αὐτοὺς τὸ πᾶν πατήρ, υἱός, ὕλη· τούτων τῶν τριῶν ἕκαστον ἀπείρους ἔχει δυνάμεις ἐν

5

.

17

.

2

ἑαυτῷ. καθέζεται οὖν μέσος τῆς ὕλης καὶ τοῦ πατρὸς ὁ υἱός, ὁ λόγος, ὁ ὄφις ἀεὶ κινούμενος πρὸς ἀκίνητον τὸν πατέρα καὶ κινουμένην τὴν ὕλην· καὶ ποτὲ μὲν στρέφεται πρὸς τὸν πατέρα καὶ ἀναλαμβάνει τὰς δυνάμεις εἰς τὸ πρόσωπον ἑαυτοῦ, ἀναλαβὼν δὲ τὰς δυνάμεις στρέφεται
5πρὸς τὴν ὕλην· καὶ ἡ ὕλη ἄποιος οὖσα καὶ ἀσχημάτιστος ἐκτυποῦται τὰς

5

.

17

.

3

ἰδέας ἀπὸ τοῦ υἱοῦ, ἃς ὁ υἱὸς ἀπὸ τοῦ πατρὸς 〈ἐξ〉ετυπώσατο. ἐκτυποῦ‐ ται δὲ ὁ μὲν υἱὸς ἀπὸ τοῦ πατρὸς ἀρρήτως καὶ ἀλάλως καὶ ἀμεταστά‐
τως, οὕτως ὡς, φησί, 〈λέγει〉 Μωϋσῆς ἀπὸ τῶν ῥάβδων τῶν ἐπὶ τῶν185

5

.

17

.

4

ποτιστηρίων ῥερευκέναι τὰ χρώματα τοῖς ἐγκεκισσημένοις. ὁμοίως δ’ αὖ καὶ ἀπὸ τοῦ υἱοῦ ἐπὶ τὴν ὕλην ῥερευκέναι τὰς δυνάμεις κατὰ τὸ ἐγκίσσημα τῆς δυνάμεως τῆς ἀπὸ τῶν ῥάβδων ἐπὶ τὰ ἐγκεκισσημένα. ἡ δὲ διαφορὰ τῶν χρωμάτων καὶ ἡ ἀνομοιότης ῥεύσασα ἀπὸ τῶν
5ῥάβδων διὰ τῶν ὑδάτων ἐπὶ τὰ πρόβατα διαφορά, φησί, γενέσεώς

5

.

17

.

5

ἐστι φθαρτῆς καὶ ἀφθάρτου. μᾶλλον δὲ ὥσπερ, 〈φησίν, ὁ〉 ζωγραφῶν ἀπὸ τῶν ζῴων μηδὲν ἀφαιρούμενος τῇ γραφίδι πάσας ἐπὶ τὸν πίνακα μεταφέρει τὰς ἰδέας 〈αὐτῶν〉 ἐγγράφων, οὕτω〈σ〉 ὁ υἱὸς τῇ δυνάμει τῇ ἑαυτοῦ ἀπὸ τοῦ πατρὸς ἐπὶ τὴν ὕλην τοὺς πατρικοὺς μεταφέρει

5

.

17

.

6

χαρακτῆρας. ἔστιν οὖν πάντα τὰ ἐνθάδε πατρικὰ καὶ οὐδέν· εἰ γάρ τι, φησίν, τῶν ἐνθάδε ἐξισχύσει κατανοηθῆναι ὅτι ἐστὶ πατρικὸς χαρακτήρ, ἄνωθεν μετενηνεγμένος ἐνθάδε 〈καὶ〉 σωματοποιηθείς, ὥσπερ ἐγκίσ‐ σημα [τι] τὸ ἀπὸ τῆς ῥάβδου λευκὸν γέγονεν, ὁμοούσιον τῷ πατρὶ τῷ
5ἐν τοῖς οὐρανοῖς ὅλως, καὶ ἐκεῖ ἀνέρχεται· ἐὰν δὲ μὴ τύχῃ τῆς διδασκα‐ λίας ταύτης μηδὲ τὴν ἀνάγκην τῆς γενέσεως ἐπιγνῷ, ὥσπερ ἔκτρωμα «ὑπὸ νύκτα γεννώμενον ὑπὸ νύκτα ἀπολεῖται».

5

.

17

.

7

Ὅταν οὖν, φησί, λέγῃ ὁ σωτήρ· «ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς», ἐκεῖνον λέγει ἀφ’ οὗ ὁ υἱὸς μεταλαβὼν τοὺς χαρακτῆρας μετενήνοχεν ἐνθάδε. ὅταν δὲ λέγῃ· «ὁ ὑμέτερος πατὴρ ἀπ’ ἀρχῆς ἀνθρωποκτόνος ἐστί», τὸν ἄρχοντα καὶ δημιουργὸν τῆς ὕλης λέγει, ὃς ἀναλαβὼν τοὺς
5διαδοθέντας ὑπὸ τοῦ υἱοῦ χαρακτῆρας ἐγέννησεν ἐνθάδε. ο〈ὗτο〉ς 〈δέ〉 ἐστιν, 〈φησίν,〉 ἀπ’ ἀρχῆς ἀνθρωποκτόνος· τὸ γὰρ ἔργον αὐτοῦ φθορὰν

5

.

17

.

8

καὶ θάνατον 〈ἀπ〉εργάζεται. οὐδεὶς οὖν, φησί, δύναται σωθῆναι οὐδ’ ἀνελθεῖν 〈εἰ μὴ〉 διὰ τοῦ υἱοῦ, ὅς ἐστιν ὁ ὄφις· ὡς γάρ, 〈φησί,〉 κατήν‐ εγκεν ἄνωθεν τοὺς πατρικοὺς χαρακτῆρας, οὕτως πάλιν ἐντεῦθεν
ἀναφέρει τοὺς ἐξυπνισμένους καὶ γεγονότας 〈μνηστῆρασ〉 πατρικοὺς186
5χαρακτῆρας, ὑποστατοὺς ἐκ τοῦ ἀνυποστάτου ἐντεῦθεν ἐκεῖ μεταφέρων.

5

.

17

.

9

τοῦτ’ ἔστι, φησί, τὸ εἰρημένον· «ἐγώ εἰμι ἡ θύρα»· μεταφέρει γάρ, φησίν, 〈ἀνοίγων τοῖσ〉 καμμ〈ύ〉ουσιν ὀφθαλμῶν βλέφαρα. ὥσπερ 〈γὰρ〉 ὁ νάφθας τὸ πῦρ πανταχόθεν εἰς ἑαυτὸν ἐπισπώμενος 〈ὁρᾶται, ἄλλο δὲ οὐδέν〉, μᾶλλον δὲ ὥσπερ ἡ Ἡρακλεία λίθος τὸν σίδηρον, ἄλλο 〈δὲ〉

5

.

17

.

10

οὐδέν, ἢ ὥσπερ ἡ τοῦ θαλασσίου ἱέρακος κερκὶς τὸ χρυσίον, ἕτερον δὲ οὐδέν, ἢ ὥσπερ ἄγεται ὑπὸ τοῦ ἠλέκτρου τὸ ἄχυρον 〈μόνον〉, οὕτω, φησίν, ὑπὸ τοῦ ὄφεως ἄγεται πάλιν ἀπὸ τοῦ κόσμου τὸ ἐξεικονισμένον τέλειον γένος ὁμοούσιον, ἄλλο δὲ οὐδέν, καθὼς ὑπ’ αὐτοῦ 〈καὶ〉
5κατεπέμφθη.

5

.

17

.

11

Πρὸς τούτων τὴν ἀπόδειξιν φέρουσι 〈καὶ〉 τὴν τοῦ ἐγκεφάλου ἀνατο‐ μήν, αὐτὸν μὲν τὸν ἐγκέφαλον ἀπεικονίζοντες τῷ πατρὶ διὰ τὸ ἀκίνητον 〈εἶναι〉, τὴν δὲ παρεγκεφαλίδα τῷ υἱῷ διά τε τὸ κινεῖσθαι καὶ δρακον‐

5

.

17

.

12

τοειδῆ ὑπάρχειν. ἣν ἀρρήτως καὶ ἀσημάντως ἐπισπᾶσθαι διὰ τοῦ κωναρίου φάσκουσι τὴν ἐκ τοῦ καμαρίου ἀπορρέουσαν πνευματικὴν καὶ ζωογόνον οὐσίαν· ἣν ὑποδεξαμένη ἡ παρεγκεφαλίς, ὥσπερ ὁ υἱός, ἀλάλως μεταδίδωσι τῇ ὕλῃ τὰς ἰδέας—τουτέστιν ἐπὶ τὸν νωτιαῖον
5μυελὸν διαρρεῖ τὰ σπέρματα καὶ τὰ γένη τῶν γενομένων κατὰ σάρκα. —

5

.

17

.

13

τούτῳ τῷ παραδείγματι χρώμενοι εὐφυῶς δοκοῦσι παρεισάγειν τὰ ἄρρητα αὑτῶν, ἀλάλως παραδιδόμενα μυστήρια· ἃ ἐξειπεῖν ἡμῖν οὐ
θέμις, πολλοῖς δὲ νοῆσαι διὰ τῶν εἰρημένων εὔκολον.187

5

.

18

.

1

Ἀλλ’ ἐπεὶ καὶ τὴν Περατικὴν αἵρεσιν νομίζω φανερῶς ἐκτεθεῖσθαι καὶ διὰ πολλῶν ἔκδηλον πεποιηκέναι, 〈ὡσὰν ὕδραν〉 ἀεὶ λα〈ν〉θ〈άν〉‐ ουσαν καὶ παντάπασι συντιθεμένην ἀποκρύπτουσάν τε τὸν ἴδιον ἰόν, δοκεῖ μηδὲν περαιτέρω τούτων κατηγορεῖν, ἱκανῶν ὄντων πρὸς κατη‐
5γορίαν αὐτῶν τῶν ὑπ’ αὐτῶν δογματιζομένων.

5

.

19

.

1

Ἴδωμεν οὖν τί λέγουσιν οἱ Σηθιανοί. τούτοις δοκεῖ τῶν ὅλων εἶναι τρεῖς ἀρχὰς περιωρισμένας, ἑκάστην δὲ τῶν ἀρχῶν ἀπείρους ἔχειν δυνά‐ μεις. δυνάμεις δὲ αὐτῶν [λεγόντων] λογιζέσθω ὁ ἀκούων τοῦτο αὐτοὺς λέγειν· πᾶν ὅ τι νοήσει ἐπινοεῖς ἢ καὶ παραλείπεις μὴ νοηθέν, τοῦτο
5ἑκάστη τῶν ἀρχῶν πέφυκε γενέσθαι, ὡς ἐν ἀνθρωπί〈νῃ〉 ψυχῇ πᾶσα

5

.

19

.

2

ἡτισοῦν διδασκομένη τέχνη· οἷον εἰ, φησί, γενή〈σε〉ται [τοῦτο] τὸ παιδίον αὐλητὴς ἐγχρονίσαν αὐλητῇ, ἢ γεωμέτρης γεωμέτρῃ, γραμματι‐ κὸς γραμματικῷ, τέκτων τέκτονι, καὶ ταῖς ἄλλαις ἁπάσαις τέχναις ἐγγὺς γινομένῳ ὁμοίως συμβήσεται. αἱ δὲ τῶν ἀρχῶν, φησίν, οὐσίαι 〈εἰσὶ〉

5

.

19

.

3

φῶς καὶ σκότος· τούτων δέ ἐστιν ἐν μέσῳ πνεῦμα ἀκέραιον. τὸ δὲ πνεῦμα, τὸ τεταγμένον ἐν μέσῳ τοῦ σκότους, ὅπερ ἐστὶ κάτω, καὶ τοῦ φωτός, ὅπερ ἐστὶν ἄνω, οὐκ ἔστι πνεῦμα ὡς ἄνεμος ἢ ῥιπὴ ἢ λεπτή τις αὔρα νοηθῆναι δυναμένη, ἀλλ’ οἱονεὶ μύρου τις ὀσμὴ ἢ θυμιάματος ἐκ
5συνθέσεως κατεσκευ(α)σμένου, λεπτὴ διοδεύουσα δύναμις ἀνεπινοήτῳ

5

.

19

.

4

τινὶ καὶ κρείττονι ἢ λόγῳ ἔστιν ἐξειπεῖν 〈φορᾷ〉 εὐωδία〈σ〉. ἐπειδὴ 〈δὲ〉 ἄνω ἐστὶ τὸ φῶς καὶ κάτω 〈τὸ〉 σκότος καὶ τούτων, ὡς ἔφην, τοιουτότροπον ὂν μέσον τὸ πνεῦμα, τὸ δὴ φῶς πέφυκε καθάπερ ἀκτὶς
ἡλίου ἄνωθεν ἐλλάμπειν εἰς τὸ ὑποκείμενον σκότος· ἀνάπαλιν δὲ ἡ τοῦ188
5πνεύματος εὐωδία, μέση〈ν〉 ἔχουσα τάξιν, ἐκτείνεται καὶ φέρεται παν‐ ταχῇ—ὥσ〈περ〉 [ἐπὶ] τῶν ἐν πυρὶ θυμιαμάτων τὴν εὐωδίαν πανταχῇ

5

.

19

.

5

φερομένην ἐπεγνώκαμεν. —τοιαύτης δὲ οὔσης τῆς δυνάμεως τῶν 〈δι〉ῃρημένων τριχῶς, τοῦ πνεύματος καὶ τοῦ φωτὸς ὁμοῦ ἡ δύναμίς ἐστιν ἐν τῷ σκότει τῷ κάτωθεν αὐτῶν τεταγμένῳ. Τὸ δὲ σκότος ὕδωρ ἐστί, 〈φησί,〉 φοβερόν, εἰς ὃ κατέσπασται καὶ

5

.

19

.

6

μετενήνεκται εἰς τὴν τοιαύτην φύσιν μετὰ τοῦ πνεύματος τὸ φῶς. τὸ δὲ σκότος ἀσύνετον οὐκ ἔστιν, ἀλλὰ φρόνιμον παντελῶς, καὶ οἶδεν ὅτι, ἂν ἀπαρθῇ τὸ φῶς ἀπὸ τοῦ σκότους, μενεῖ τὸ σκότος ἔρημον, ἀφανές, ἀλαμπές, ἀδύναμον, ἄπρακτον, ἀσθενές. διὸ 〈δὴ〉 πάσῃ φρονήσει καὶ
5συνέσει βιάζεται κατέχειν εἰς ἑαυτὸ τὴν λαμπηδόνα καὶ 〈τὸν〉 σπινθῆρα

5

.

19

.

7

τοῦ φωτὸς μετὰ τῆς τοῦ πνεύματος εὐωδίας. καὶ τούτων ἔστιν, 〈φησίν,〉 ἰδεῖν τῆς φύσεως εἰκόνα κατὰ πρόσωπον ἀνθρώπου, κόρην ὀφθαλμοῦ, σκοτεινὴν 〈μὲν φαινομένην〉 ἐκ τῶν ὑποκειμένων ὑδάτων, πεφωτισ‐ μένην 〈δὲ τῷ〉 πνεύματι. ὡς οὖν ἀντιποιεῖται τὸ σκότος τῆς λαμπηδόνος,
5ἵνα ἔχῃ τὸν σπινθῆρα δουλεύοντα καὶ βλέπῃ, οὕτως ἀντιποιεῖται τὸ φῶς καὶ τὸ πνεῦμα τῆς δυνάμεως τῆς ἑαυτῶν, καὶ σπεύδουσιν ἆραι καὶ ἀνακομίσασθαι πρὸς ἑαυτὰ τὰς μεμιγμένας αὑτῶν δυνάμεις εἰς τὸ ὑποκείμενον ὕδωρ σκοτεινὸν καὶ φοβερόν.

5

.

19

.

8

Πᾶσαι δὲ αἱ δυνάμεις τῶν τριῶν ἀρχῶν, οὖσαι κατ’ ἀριθμὸν ἀπειρά‐ κις ἄπειροι, εἰσὶν ἑκάστη κατὰ τὴν οὐσίαν τὴν ἑαυτῆς φρόνιμοι 〈καὶ〉 νοεραί. ἀναρίθμητοι 〈δὲ〉 τὸ πλῆθος φρόνιμοί τε οὖσαι καὶ νοεραί,

5

.

19

.

9

ἐπειδὰν 〈μὲν〉 μένωσι καθ’ αὑτάς, ἡσυχάζουσι πᾶσαι, ἐὰν δὲ πλησιάσῃ δύναμις δυνάμει, ἡ ἀνομοιότης τῆς παραθέσεως ἐργάζεται κίνησίν τινα καὶ ἐνέργειαν ἀπὸ τῆς κινήσεως, μεμορφωμένην κατὰ τὴν συνδρομὴν [τῆς

5

.

19

.

10

παραθέσεως] τῶν συνελθουσῶν δυνάμεων. γίνεται γὰρ τῶν δυνάμεων ἡ συνδρομὴ οἱονεί τις τύπος ἀπὸ πληγῆς σφραγῖδος [κατὰ συνδρομήν], παραπλησίως [πρὸς] τῷ 〈εἰς κηρὸν〉 ἐκτυποῦντι τὰς ἀναφερομένας οὐσίας. ἐπεὶ οὖν ἄπειροι μὲν κατ’ ἀριθμὸν τῶν τριῶν ἀρχῶν αἱ δυνάμεις189
5〈εἰσίν〉, ἐκ δὲ τῶν ἀπείρων δυνάμεων ἄπειροι συνδρομαί, ἀναγκαίως γεγόνασιν ἀπείρων σφραγίδων εἰκόνες. αὗται οὖν εἰσιν αἱ εἰκόνες αἱ

5

.

19

.

11

τῶν διαφόρων ζῴων ἰδέαι. γέγονεν οὖν ἐκ 〈τῆσ〉 πρώτης τῶν τριῶν ἀρχῶν συνδρομῆς μεγάλης [μεγάλη τις] ἰδέα σφραγῖδος, οὐρανὸς καὶ γῆ. σχῆμα δὲ ἔχουσιν ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ μήτρᾳ παραπλήσιον, τὸν ὀμφαλὸν ἐχούσῃ μέσον. καὶ εἰ, φησίν, ὑπὸ ὄψιν ἀγαγεῖν θέλει τις τὸ
5σχῆμα τοῦτο, ἔγκυον μήτραν ὁποίου βούλεται ζῴου τεχνικῶς ἐρευνη‐ σάτω, καὶ εὑρήσει τὸ ἐκτύπωμα τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς καὶ τῶν ἐν

5

.

19

.

12

μέσῳ πάντων ἀπαραλ〈λ〉άκτως ὑποκείμενον. γέγονε δὴ οὐρανοῦ καὶ γῆς τὸ (σ)χῆμα τοιοῦτον οἱονεὶ μήτρᾳ παραπλήσιον κατὰ τὴν πρώτην συνδρομήν· ἐν 〈δ’〉 αὖ τῷ μέσῳ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆ〈σ〉 γῆ〈σ〉 γεγόνασιν ἄπειροι δυνάμεων συνδρομαί. καὶ ἑκάστη συνδρομὴ οὐκ ἄλλο τι
5εἰργάσατο καὶ ἐξετύπωσεν ἢ σφραγῖδα οὐρανοῦ καὶ γῆ〈σ〉 παραπλήσιον μήτρᾳ. ἐν αὐτῇ δὲ 〈τῇ γῇ〉 ἀνέφυσαν ἐκ τῶν ἀπείρων σφραγίδων δια‐

5

.

19

.

13

φόρων ζῴων ἄπειρα πλήθη. εἰς δὲ ταύτην πᾶσαν τὴν ὑπὸ τὸν οὐρανὸν [ἐν] τῶν διαφόρων ζῴων ἀπειρίαν κατέσπαρται καὶ καταμεμέρισται μετὰ τοῦ φωτὸς ἡ τοῦ πνεύματος ἄνωθεν εὐωδία. Γέγονεν οὖν ἐκ τοῦ ὕδατος πρωτόγονος ἀρχή, ἄνεμος σφοδρὸς καὶ
5λάβρος καὶ πάσης γενέσεως αἴτιος. βρασμὸν γάρ τινα ἐμποιῶν τοῖς

5

.

19

.

14

ὕδασιν ἀπὸ τῶν ὑδάτων διεγείρει κύματα· ἡ δὲ τῶν κυμάτων κίνησις,
οἱονεί τις οὖσα ὁρμή, 〈ἀρχὴ τῇ φύσει ἐστὶ τοῦ〉 ἐγκύμονα γεγονέναι τοῦ ἀνθρώπου ἢ τοῦ νοῦ, ὁπόταν ὑπὸ τῆς τοῦ πνεύματος ὁρμῆς ὀργήσασα 〈πρὸς γένεσιν〉 ἐπείγηται. ἐπὰν δὲ τοῦτο τὸ κῦμα ὑπὸ τοῦ ἀνέμου ἐκ190
5τοῦ ὕδατος ἐγερθὲν καὶ ἐγκύμονα ἐργασάμενον τὴν φύσιν γέννημα θηλείας εἰλήφῃ [ἐν] ἑαυτῷ, κατέχει τὸ κατεσπαρμένον φῶς ἄνωθεν

5

.

19

.

15

μετὰ τῆς τοῦ πνεύματος εὐωδίας, τουτέστι νοῦν μεμορφωμένον ἐν τοῖς διαφόροις εἴδεσιν, ὅ〈σ〉 ἐστι τέλειος θεός. 〈ὃσ〉 ἐξ ἀγεννήτου φωτὸς ἄνωθεν καὶ πνεύματος κατενηνεγμένος εἰς ἀνθρωπίνην φύσιν ὥσπερ εἰς ναόν, φορᾷ φύσεως καὶ ἀνέμου κινήματι γεννηθεὶς ἐξ ὕδατος,
5συγκεκραμένος καὶ καταμεμιγμένος τοῖς σώμασιν—οἱονεὶ ἅλα〈σ〉 τῶν γενομένων ὑπάρχων καὶ φῶς τοῦ σκότους—, ἀπὸ τῶν σωμάτων σπεύδει λυθῆναι, καὶ μὴ δυνάμενος τὴν λύσιν εὑρεῖν καὶ τὴν διέξοδον ἑαυτῷ—

5

.

19

.

16

καταμέμικται γάρ, σπινθήρ τις ἐλάχιστος 〈ὤν〉, ἀπ〈οκριθὲν ἀπόσπασ〉‐ μα ἄνωθεν ἀ〈πὸ τοῦ φωτός, ἀκτῖ〉νος δίκην ἐν το〈ῖς πο〉λυσυγκρίτοις 〈τοῦ σώματοσ〉—, 〈«ἐβόα ἐξ ὑδάτων〉 πολλῶν», ὡς, φησίν, ἐν τῷ ψαλμῷ λέγεται. πᾶσα οὖν 〈ἡ〉 φροντὶς καὶ ἐπιμέλεια τοῦ φωτὸς 〈τοῦ〉
5ἄνω ἐστί, πῶς καὶ τίνα τρόπον ἀπ(ὸ) τοῦ θανάτου τοῦ πονηροῦ καὶ σκοτεινοῦ σώματος ἀπολυθείη ὁ νοῦς, 〈τουτέστιν〉 ἀπὸ τοῦ πατρὸς τοῦ κάτω, ὅ〈σ〉 ἐστιν ὁ ἄνεμος [ἐν] βρ〈α〉σμῷ καὶ ταράχῳ ἐπεγείρας κύματα καὶ γεννήσας νοῦν τέλειον υἱὸν ἑαυτῷ, οὐκ ὄντα ἴδιον αὐτοῦ

5

.

19

.

17

κατ’ οὐσίαν. ἄνωθεν γὰρ ἦν ἀκτὶς ἀπὸ τοῦ τελείου φωτὸς ἐκείνου, ἐν τῷ σκοτει〈ν〉ῷ καὶ φοβερῷ καὶ πικρῷ καὶ μιαρῷ ὕδατι κεκρατημένος, ὅ〈σ〉περ ἐστὶ «πνεῦμα» φωτεινὸν «ἐπιφερόμενον ἐπάνω τοῦ ὕδατος». ἐπεὶ οὖν *ημάτων κύματα * διαφόροις γ*εσι μήτρα τις * κατεσπαρμέν‐191

5

.

19

.

18

* ὡς ἐπὶ πάντων τῶν ζῴων θεωρεῖται. ὁ δὲ ἄνεμος, λάβρος ὁμοῦ καὶ 〈σ〉φοδρὸς φερόμενος, ἐστὶ [τῷ] σύρματι ὄφεως παραπλήσιος, πτερω‐ τός, 〈καὶ〉 ἀπὸ τοῦ ἀνέμου—τουτέστιν ἀπὸ τοῦ ὄφεως—ἡ ἀρχὴ τῆς γεννήσεως τὸν εἰρημένον τρόπον γέγονε, πάντων ὁμοῦ τὴν ἀρχὴν
5τῆς γεννήσεως 〈ἀπ’ αὐτοῦ〉 εἰληφότων.

5

.

19

.

19

Ἐπεὶ οὖν κατείληπται τὸ φῶς καὶ τὸ πνεῦμα εἰς τὴν ἀκάθαρτον, φησί, καὶ πολυπήμονα μήτραν ἄτακτον, εἰς ἣν ὁ ὄφις εἰσερχόμενος, ὁ ἄνεμος τοῦ σκότους, ὁ πρωτόγονος τῶν ὑδάτων, γεννᾷ τὸν ἄνθρωπον, καὶ ἄλλο οὐδὲν εἶδος οὔτε ἀγαπᾷ οὔτε γνωρίζει ἡ ἀκάθαρτος μήτρα,

5

.

19

.

20

ὁμοιωθεὶς οὖν ὁ ἄνωθεν τοῦ φωτὸς τέλειος λόγος τῷ θηρίῳ, τῷ ὄφει, εἰσῆλθεν εἰς τὴν ἀκάθαρτον μήτραν, ἐξαπατήσας αὐτὴν τοῦ θηρίου τῷ ὁμοιώματι, ἵνα λύσῃ τὰ δεσμὰ τὰ περικείμενα τῷ τελείῳ νοΐ, τῷ γεννω‐ μένῳ ἐν ἀκαθαρσίᾳ μήτρας ὑπὸ τοῦ πρωτοτόκου 〈τοῦ〉 ὕδατος ὄφεως,
5ἀνέμου, θηρίου. αὕτη, φησίν, ἐστὶν «ἡ τοῦ δούλου μορφή», καὶ αὕτη ἡ ἀνάγ‐

5

.

19

.

21

κη τοῦ κατελθεῖν τὸν λόγον τοῦ θεοῦ εἰς μήτραν παρθένου. ἀλλ’ οὐκ ἔστι, φησίν, ἀρκετὸν τὸ εἰσεληλυθέναι τὸν τέλειον ἄνθρωπον, 〈τὸν〉 λόγον, εἰς μήτραν παρθένου καὶ «λῦσαι τὰς ὠδῖνας» τὰς ἐν ἐκείνῳ τῷ σκότει·
ἀλλὰ γὰρ μετὰ τὸ 〈εἰς τὰ〉 ἐν μήτρᾳ μυστήρια μυσερὰ εἰσελθεῖν ἀπελού‐192
5σατο καὶ ἔπιε τὸ ποτήριον «ζῶντος ὕδατος» «ἁλλομένου», ὃ δεῖ πάντα πιεῖν τὸν μέλλοντα ἀποδιδύσκεσθαι τὴν δουλικὴν μορφὴν καὶ ἐπεν‐ δύσασθαι ἔνδυμα οὐράνιον.

5

.

20

.

1

Ταῦτά ἐστιν ἃ λέγουσιν, ὡς δι’ ὀλίγων ἔστιν εἰπεῖν, οἱ προστάται τῶν Σηθιανῶν λόγων. ἔστι δὲ ὁ λόγος αὐτῶν συγκείμενος ἐκ φυσικῶν καὶ πρὸς ἕτερα εἰρημένων ῥημάτων, ἃ εἰς τὸν ἴδιον λόγον μετάγοντες διηγοῦνται καθάπερ εἴπομεν. λέγουσι δὲ καὶ Μωσέα αὑτῶν συναίρεσθαι
5τῷ λόγῳ, ἐπὰν εἴπῃ· «σκότος καὶ γνόφος καὶ θύελλα»—οὖτοι 〈γάρ εἰσι,〉 φησίν, οἱ τρεῖς λόγοι· —ἢ ὅταν εἴπῃ ἐν παραδείσῳ γεγονέναι

5

.

20

.

2

τρεῖς· Ἀδάμ, Εὔαν, ὄφιν· ἢ ὅταν λέγῃ τρεῖς 〈υἱούσ〉· Κάϊν, Ἄβελ, Σήθ, καὶ πάλιν τρεῖς· Σήμ, Χάμ, Ἰάφεθ· ἢ ὅταν λέγῃ τρεῖς πατριάρχας· Ἀβραάμ, Ἰσαάκ, Ἰακώβ· ἢ ὅταν λέγῃ τρεῖς ἡμέρας πρὸ ἡλίου καὶ σελήνης γεγονέναι· ἢ ὅταν λέγῃ τρεῖς νόμους· ἀπαγορευτικόν, ἐφετικόν,

5

.

20

.

3

διατιμητικόν. ἀπαγορευτικὸς δέ ἐστι νόμος· «ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φαγεῖν, ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρὸν οὐ μὴ φάγητε». ἐν δὲ τῷ λέγειν· «ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς σου καὶ ἐκ τῆς συγγενείας σου, καὶ δεῦρο εἰς 〈τὴν〉 γῆν ἣν ἄν σοι δείξω»
5ἐφετικός 〈ἐστι〉, φησίν, οὗτος ὁ νόμος· ἑλομένῳ γὰρ ἔστιν ἐξελθεῖν, μὴ ἑλομένῳ δὲ μένειν. διατιμητικὸς δὲ νόμος ἐστὶν ὁ λέγων· «οὐ μοιχεύσεις, οὐ φονεύσεις, οὐ κλέψεις»· διατετίμηται γὰρ ἑκάστου τῶν
ἀδικημάτων 〈ἡ〉 ζημία.193

5

.

20

.

4

Ἔστι δὲ αὐτοῖς ἡ πᾶσα διδασκαλία τοῦ λόγου ἀπὸ τῶν παλαιῶν θεολόγων, Μουσαίου καὶ Λίνου καὶ τοῦ τὰς τελετὰς καὶ τὰ μυστήρια

5

.

20

.

5

μάλιστα καταδείξαντος Ὀρφέως. ὁ γὰρ περὶ τῆς μήτρας αὐτῶν καὶ τοῦ ὄφεως λόγος κα(ὶ) 〈τοῦ〉 ὀμφαλοῦ—ὅ〈σ〉περ ἐστὶν ἁρμονία—διαρρή‐ δην αὑτός ἐστιν 〈τῷ〉 ἐν τοῖς Βακχικοῖς τοῦ Ὀρφέως. τετέλεσται δὲ ταῦτα καὶ παραδέδοται ἀνθρώποις πρὸ τῆς Κελεοῦ καὶ Τριπτολέμου
5καὶ Δήμητρος καὶ Κόρης καὶ Διονύσου ἐν Ἐλευσῖνι τελετῆς, ἐν Φλειοῦντι τῆς Ἀττικῆς· πρὸ γὰρ τῶν Ἐλευσινίων μυστηρίων ἐστὶν ἐν τῇ Φλειοῦντι

5

.

20

.

6

〈τὰ τῆσ〉 λεγομένη〈σ〉 Μεγάλη〈σ〉 ὄργια. ἔστι δὲ παστὰς ἐν αὐτῇ, ἐπὶ δὲ τῆς παστάδος ἐγγέγραπται μέχρι σήμερον ἡ [τὰ τῶν] πάντων τῶν εἰρημένων λόγων ἰδέα. πολλὰ μὲν οὖν ἐστι τὰ ἐπὶ τῆς παστάδος ἐκείνης ἐγγεγραμμένα—περὶ ὧν καὶ Πλούταρχος ποιεῖται λόγους ἐν ταῖς πρὸς
5Ἐμπεδοκλέα δέκα βίβλοις—, ἔστι δὲ 〈ἐν〉 τοῖς πλείοσι〈ν ἄλλοισ〉 καὶ πρεσβύτης τις ἐγγεγραμμένος πολιός, πτερωτός, ἐντεταμένην ἔχων τὴν

5

.

20

.

7

αἰσχύνην, γυναῖκα ἀποφεύγουσαν διώκων κυνοειδῆ. ἐπιγέγραπται δὲ ἐπὶ τοῦ πρεσβύτου· Φάος ῥυέτης, ἐπὶ δὲ τῆς γυναικός· †περεη† Φικόλα. ἔοικε δὲ εἶναι κατὰ τὸν 〈τῶν〉 Σηθιανῶν λόγον ὁ Φάος ῥυέτης τὸ φῶς, τὸ δὲ σκοτεινὸν ὕδωρ ἡ Φικόλα, τὸ δὲ ἐν μέσῳ τούτων διάστημα194
5ἁρμονία πνεύματος 〈τοῦ〉 μεταξὺ τεταγμένου. τὸ δὲ ὄνομα τοῦ Φάο〈υ〉ς

5

.

20

.

8

ῥυέτου τὴν ῥύσιν ἄνωθεν τοῦ φωτός, ὡς λέγουσι, δηλοῖ κάτω· ὥστε εὐλόγως ἄν τις εἴποι τοὺς Σηθιανοὺς ἐγγύς που τελεῖν παρ’ αὑτοῖς τὰ τῆς Μεγάλης Φλειασίων ὄργια. Τῇ δὲ διαιρέσει τῇ τριχῇ μαρτυρεῖν ἔοικε καὶ ὁ ποιητὴς λέγων·
5τριχθὰ δὲ πάντα δέδασται, ἕκαστον δ’ ἔμμορε τιμῆς

5

.

20

.

9

—τουτέστι τῶν τριχῇ διῃρημένων ἕκαστον εἴληφε δύναμιν. —καὶ τὸ ὕδωρ δὲ τὸ ὑποκείμενον κάτω 〈τὸ〉 σκοτεινόν, ὅπ〈ο〉ι δέδυκε τὸ φῶς, ὡς ἀνακομίσασθαι καὶ λαβεῖν ἄνω δεῖ τὸν κατενηνεγμένον σπινθῆρα ἀπ’ αὐτοῦ, 〈ὡσ〉αύτως ἐοίκασιν οἱ πάνσοφοι Σηθιανοὶ παρ’ Ὁμήρου
5λαβόντες λέγειν·

5

.

20

.

10

ἴστω γάρ—φησί—τόδε γαῖα καὶ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθεν
καὶ τὸ κατειβόμενον Στυγὸς ὕδωρ, ὅς τε μέγιστος
ὅρκος δεινότατός τε πέλει μακάρεσσι θεοῖσι· τουτέστιν ἀποτρόπαιόν τι καὶ φρικτὸν οἱ θεοὶ καθ’ Ὅμηρον εἶναι τὸ
5〈κάτω〉 ὕδωρ νομίζουσιν, ὅπερ ὁ λόγος τῶν Σηθιανῶν φοβερὸν εἶναί
φησι τῷ νοΐ.195

5

.

21

.

1

Ταῦτ’ ἔστιν ἃ λέγουσι καὶ τοιούτοις παραπλήσια ἐν ἀπείροις συγγράμ‐ μασι· πείθουσι δὲ 〈διὰ τοῦ〉 ἐντυγχάνειν τῷ περὶ κράσεως καὶ μίξεως λόγῳ τοὺς μαθητευομένους, ὃς 〈μέντοι〉 μεμελέτηται πολλοῖς 〈τε〉

5

.

21

.

2

ἄλλοις καὶ Ἀνδρονίκῳ τῷ Περιπατητικῷ. λέγουσιν οὖν οἱ Σηθιανοὶ τὸν περὶ κράσεως καὶ μίξεως λόγον συνεστάναι τῷδε τῷ τρόπῳ· τὴν ἀκτῖνα τὴν φωτεινὴν ἄνωθεν ἐγκεκρᾶσθαι καὶ τὸν σπινθῆρα τὸν ἐλάχιστον [ἐν] τοῖς σκοτεινοῖς ὕδασι κάτω καταμεμῖχθαι λεπτῶς καὶ συνηνῶσθαι καὶ
5γεγονέναι [ἐν] ἓν φύραμά τι, ὥσ〈περ〉 μίαν ὀσμὴν ἐκ πολλῶν καταμε‐

5

.

21

.

3

μιγμένων ἐπὶ τοῦ πυρὸς 〈ὀσμώμεθα〉 θυμιαμάτων. καὶ δεῖ τὸν ἐπιστή‐ μονα, τῆς ὀσφρήσεως ἔχοντα κριτήριον εὐαγές, ἀπὸ τῆς μιᾶς τοῦ θυμιάματος ὀσμῆς διακρίνειν λεπτῶς ἕκαστον τῶν καταμεμιγμένων ἐπὶ τοῦ πυρὸς θυμιαμάτων, οἱονεὶ στύρακα καὶ σμύρναν καὶ λίβανον ἢ εἴ

5

.

21

.

4

τι ἄλλο εἴη μεμιγμένον. χρῶνται δὲ καὶ ἑτέροις παραδείγμασι, λέγοντες καταμεμῖχθαι [καὶ] χρυσίῳ χαλκόν, καὶ τέχνη τις εὕρηται ἡ διακρίνουσα τὸν χαλκὸν ἀπὸ τοῦ χρυσίου. ὁμοίως δὲ κἂν [ἐν] ἀργύρῳ κασσίτερος ἢ χαλκὸς ἤ τι τῶν ὁμογενῶν καταμεμιγμένον εὑρεθῇ, μίξεώς τινι τέχνῃ

5

.

21

.

5

κρείττονι καὶ ταῦτα διακρίνεται. ἤδη δέ τις καὶ ὕδωρ μεμιγμένον οἴνῳ διακρίνει· οὕτω, φησί, καὶ [κἂν] πάντα τὰ συγκεκραμένα διακρίνεται. Καὶ δὴ ἀπὸ τῶν ζῴων, φησί, 〈τοῦτο〉 καταμάνθανε· τελευτήσαντος γὰρ τοῦ ζῴου ἕκαστα διακρίνεται καὶ λυθὲν οὕτω τὸ ζῷον ἀφανίζεται.
5τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ εἰρημένον· «οὐκ ἦλθον εἰρήνην βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν, ἀλλὰ μάχαιραν», τουτέστι [τὸ] διχάσαι καὶ χωρίσαι τὰ συγκεκραμένα.

5

.

21

.

6

διχάζεται γὰρ καὶ διακρίνεται ἕκαστα τῶν συγκεκραμένων οἰκείου χωρίου τυχόντα· ὡς γάρ ἐστι, 〈φησί,〉 χωρίον συγκράσεως τοῖς ζῴοις ἅπασιν ἕν, οὕτω καὶ τῆς διακρίσεως καθέστηκεν ἕν, ὃ οἶδεν οὐδείς,
φησίν, 〈ἀλλ’〉 ἢ μόνοι ἡμεῖς, οἱ ἀναγεννώμενοι πνευματικοί, οὐ196

5

.

21

.

7

σαρκικοί, ὧν ἐστι «τὸ πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς» ἄνω. οὕτω〈ς ὡς ἰὸσ〉 παρεισδύοντες διαφθείρουσι τοὺς ἀκροωμένους, ὁτὲ μὲν ἀποχρώμενοι 〈τοῖς εὐαγγελικοῖσ〉 ῥητοῖς, εἰς ὃ θέλουσι συνάγοντες κακῶς τὰ καλῶς εἰρημένα, 〈ὁτὲ δὲ〉 φωλεύοντες [τε] τὸ ἑαυτῶν ἀδίκημα διὰ παραβολῶν

5

.

21

.

8

ὧν βούλονται. πάντα οὖν, φησί, τὰ συγκεκραμένα, καθὼς εἴρηται, ἔχει 〈χωρί〉ον ἴδιον καὶ τρέχει πρὸς τὰ οἰκεῖα, ὥσ〈περ ὁ〉 σίδηρος 〈πρὸσ〉 τὴν Ἡρακλείαν λίθον καὶ τὸ ἄχυρον 〈τοῦ〉 ἠλέκτρου πλησίον καὶ τοῦ

5

.

21

.

9

κέντρου τοῦ θαλασσίου ἱέρακος τὸ χρυσίον. οὕτως 〈καὶ〉 ἡ τοῦ κατα‐ μεμιγμένου τῷ ὕδατι φωτὸς 〈ἀκτίς, φησίν,〉 οἰκείου χωρίου ἐκ διδασκα‐ λίας καὶ μαθήσεως μεταλαβοῦσα, σπεύδει πρὸς τὸν λόγον τὸν ἄνωθεν ἐλθόντα ἐν εἰκόνι δουλικῇ, μᾶλλον ἢ ὁ σίδηρος πρὸς τὴν Ἡρακλείαν
5λίθον, καὶ γίνεται μετὰ τοῦ λόγου λόγος ἐκεῖ, ὅπου 〈ὁ〉 λόγος ἐστί. Καὶ ὅτι ταῦθ’ οὕτως ἔχει, φησί, καὶ 〈ὅτι〉 πάντα διακρίνεται τὰ συγκεκραμένα ἐπὶ τῶν οἰκείων τόπων 〈ὄντα, ἐκ τούτων〉 μάνθανε.

5

.

21

.

10

φρέαρ ἐστὶν ἐν Πέρσαις ἐν Ἄμ〈π〉ῃ πόλει παρὰ τὸν Τίγριν ποταμόν· ᾠκοδόμηται δὲ παρὰ τὸ φρέαρ [ἄνω] δεξαμενή τις ἔχουσα τρεῖς ἀφετη‐ ρίας ἀφ’ αὑτῆς. οὗ φρέατος ἀντλήσας 〈τις καὶ〉 κάδδῳ ἀνενέγκας τὸ ἀπὸ τοῦ φρέατος ἀντληθὲν ὅ τι ποτέ ἐστιν, ἔχεεν εἰς τὴν παρακειμένην

5

.

21

.

11

δεξαμενήν· τὸ δὲ χυθὲν ἐλθὸν ἐπὶ τὰς ἀφετηρίας καὶ ἑνὶ σκεύει ἀναληφ‐ θὲν διακρίνεται, καὶ ἐν μὲν 〈τῇ πρώτῃ〉 ἅλας πηγνύμενον δείκνυται, ἐν ἑτέρᾳ δὲ τῶν ἀφετηριῶν ἄσφαλτος, ἐν δὲ τῇ τρίτῃ ἔλαιον. μέλαν δέ ἐστι τὸ ἔλαιον, ὡς, φησί, καὶ Ἡρόδοτος ἱστορεῖ, καὶ ὀσμὴν παρεχόμενον

5

.

21

.

12

βαρεῖαν· ῥαδινάκην δὲ αὐτὸ οἱ Πέρσαι καλοῦσιν. ἤρκει, φασὶν οἱ Σηθιανοί, πρὸς ἀπόδειξιν τοῦ προκειμέν(ου) ἡ τοῦ φρέατος ὁμοιότης
πάντων μᾶλλον τῶν προειρημένων.197

5

.

22

.

1

Ἱκανῶς δοκεῖ ἡμῖν σεσαφηνίσθαι ἡ τῶν Σηθιανῶν γνώμη· εἰ δέ τις ὅλην τὴν κατ’ αὐτοὺς πραγματείαν βούλεται μαθεῖν, ἐντυχέτω 〈τῷ〉 βιβλ〈ί〉ῳ ἐπιγραφομένῳ Παράφρασις Σήθ· πάντα γὰρ τὰ ἀπόρρητα αὐτῶν ἐκεῖ εὑρήσει ἐγκείμενα. ἀλλ’ ἐπεὶ τὰ κατὰ τοὺς Σηθιανοὺς
5ἐξεθέμεθα, ἴδωμεν τίνα ἐστὶ καὶ τὰ Ἰουστίνῳ δοκοῦντα.

5

.

23

.

1

Ἰουστῖνος πάντῃ ἐναντίος τῇ τῶν ἁγίων γραφῶν γενόμενος διδαχῇ, προσέτι δὲ καὶ τῇ τῶν μακαρίων εὐαγγελι〈στ〉ῶν [γραφῇ ἢ] φωνῇ 〈*〉 ὡς ἐδίδασκεν ὁ Λόγος τοὺς μαθητὰς λέγων· «εἰς ὁδὸν ἐθνῶν μὴ ἀπέλθητε»—ὅπερ δηλοῖ μὴ προσέχειν τῇ τῶν ἐθνῶν ματαίᾳ διδασκα‐
5λίᾳ—, οὗτος ἐπὶ τὰ ἐθνῶν τερατολογούμενα καὶ διδασκόμενα ἀπαγαγεῖν πειρᾶται τοὺς ἀκροωμένους, αὐτολεξεὶ τὰ παρ’ Ἕλλησι μυθευόμενα διηγούμενος, οὐ 〈δέ〉 γε πρότερον διδάξας οὔτε παραδοὺς τὸ τέλειον

5

.

23

.

2

αὐτοῦ μυστήριον, εἰ μὴ ὅρκῳ δήσῃ τὸν πλανώμενον. ἔπειτα τοὺς μύθους παρατίθησι ψυχαγωγίας χάριν, ὅπως οἱ ἐντυγχάνοντες τῇ τῶν βίβλων 〈αὐτοῦ〉 ἀναριθμ〈ήτ〉ῳ φλυαρίᾳ παραμύθιον ἔχωσι τὰ μυθευό‐ μενα—ὃν τρόπον εἴ τις ὁδὸν μακρὰν βαδίζων, παρατυχὼν καταλύματι
5ἀναπαύεσθαι δοκεῖ—, καὶ οὕτως πάλιν ἐπὶ τὴν τῶν ἀναγνωσμάτων 〈ὁδὸν〉 τραπέντες πολυμάθειαν μὴ μισήσωσιν, ἕως ἐπὶ τὸ ὑπ’ αὐτοῦ τεχναζόμενον ἀνόμημα 〈καὶ〉 διὰ πλειόνων ἐξηχηθὲν ὁρμήσωσι τετυφω‐ μένοι. οὓς φρικτοῖς καταδήσας πρότερον ὅρκοις μήτε ἐξειπεῖν μήτε
ἀποστῆναι 〈καὶ〉 ὁμολογεῖν ἀναγκάσας, οὕτω παραδίδωσι τὰ ὑπ’ αὐτοῦ198
10ἐφευρημένα μετὰ ἀσεβείας μυστήρια, πῇ μέν, καθὰ προείπομεν, μύθοις Ἑλληνικοῖς χρησάμενος, πῇ δὲ παραπεποιημένοις βιβλίοις, κατά τι

5

.

23

.

3

παρεμφαίνουσι 〈τὰ δόξαντα〉 ταῖς προειρημέναις αἱρέσεσιν. οἱ πάντες γὰρ 〈γνωστικοὶ〉 ἑνὶ πνεύματι συνωθούμενοι εἰς ἕνα βυθὸν ἀμάρας συνάγονται, ἄλλοι ἄλλως τὰ αὐτὰ διηγούμενοι καὶ μυθεύοντες· οὗτοι δὲ ἰδίως [οἳ πάντες] γνωστικοὺς ἑαυτοὺς ἀποκαλοῦσιν, 〈ὡσὰν〉 τὴν θαυ‐
5μασίαν γνῶσιν τοῦ τελείου καὶ ἀγαθοῦ μόνοι καταπεπωκότες.

5

.

24

.

1

Ὄμνυε δέ, φησὶν Ἰουστῖνος, εἰ γνῶναι θέλεις «ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσεν οὐδ’ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου ἀνέβη», τὸν ἐπάνω πάντων, 〈τὸν〉 ἀγαθόν, [τὸν ἀνώτερον] ἄρρητα φυλάξαι τὰ τῆς διδασκαλίας σιγώμενα. καὶ γὰρ καὶ ὁ πατὴρ ἡμῶν, ἰδὼν τὸν ἀγαθὸν καὶ
5τελεσθεὶς παρ’ αὐτῷ, τὰ τῆς σιγῆς ἄρρητα ἐφύλαξε καὶ ὤμοσε, καθὼς

5

.

24

.

2

γέγραπται· «ὤμοσε κύριος καὶ οὐ μεταμεληθήσεται». ταῦτα τοίνυν οὕτω κατασφραγισάμενος πλείοσι μύθοις ψυχαγωγεῖ διὰ πλειόνων βιβλίων καὶ οὕτως ἐπὶ τὸν ἀγαθὸν ἄγει, τελειῶν τοὺς μύστας τὰ ἄλ〈α〉λα μυστήρια. ἵνα 〈δ’ εὐθὺ〉 καὶ μὴ διὰ πλειόνων ὁδεύσωμεν, ἐκ
5μιᾶς αὐτοῦ βίβλου τὰ ἄρρητα ἐπιδείξομεν, οὔσης, καθὼς 〈αὐτὸσ〉 νομί‐

5

.

24

.

3

ζει, ἐνδόξου. αὕτη δὲ ἐπιγράφεται Βαρούχ· ἐν ᾗ μίαν τῶν πολλῶν μυθολογίαν ἐκτιθεμένην ὑπ’ αὐτοῦ δηλώσομεν 〈προ〉οῦσαν παρὰ Ἡροδότῳ· ἣν ὡς ξένην τοῖς ἀκροαταῖς παραπλάσας διηγεῖται, ἐξ αὐτῆς πᾶσαν σύστασιν τοῦ κατ’ αὐτὸν διδασκαλ〈ε〉ίου ποιούμενος.

5

.

25

.

1

Ἡρόδοτος μὲν οὖν τὸν Ἡρακλέα φησὶν ἀπὸ τῆς Ἐρυθείας τοῦ Γηρυόνου τὰς βοῦς ἄγοντα εἰς τὴν Σκυθίαν ἐλθεῖν, κεκμηκότα δὲ ἀπὸ
τῆς πορείας εἰς ἔρημόν τι χωρίον κατακλιθέντα κοιμηθῆναι ὀλίγον· ὑπνώσαντος δὲ αὐτοῦ ἀφανῆ γενέσθαι τὸν ἵππον, ἐφ’ οὗ καθεζόμενος199
5διώδευσε τὴν μακρὰν ὁδόν. περιεγερθεὶς δὲ ζήτησιν ἐποιεῖτο ἐπὶ τῆς

5

.

25

.

2

ἐρημίας πολλήν, εὑρεῖν πειρώμενος τὸν ἵππον· καὶ τοῦ μὲν ἵππου δια‐ μαρτάνει, κόρην δέ τινα μιξοπάρθενον εὑρὼν ἐπὶ τῆς ἐρημίας ἐπηρώ‐ τα, εἰ εἴη που τεθεαμένη τὸν ἵππον. ἡ δὲ κόρη φησὶν εἰδέναι μέν, μὴ δείξειν δὲ πρότερον αὐτῷ, εἰ μὴ πρὸς μίξιν φιλίας συνέλθῃ αὐτῇ ὁ

5

.

25

.

3

Ἡρακλῆς. ἦν δέ, φησὶν ὁ Ἡρόδοτος, τὰ 〈μὲν〉 ἄνω αὐτῆς μέχρι βουβῶν‐ ος παρθένου, πᾶν δὲ τὸ κάτω σῶμα μετὰ βουβῶνα φρικτόν τι θέαμα ἐχίδνης. σπουδῇ δὲ τῆς περὶ τὸν ἵππον εὑρέσεως ὁ Ἡρακλῆς πείθεται τῷ θηρίῳ· ἔγνω γοῦν αὐτὴν καὶ ἐποίησεν ἐγκύμονα, καὶ προεῖπεν
5αὐτῇ μετὰ τὴν γνῶσιν ὅτι ἔχει κατὰ γαστρὸς ἐξ αὐτοῦ τρεῖς ὁμοῦ

5

.

25

.

4

παῖδας, οἵτινες ἔσονται ἐπιφανεῖς. ἐκέλευσε δὲ αὐτοῖς γεννωμένοις ὀνό‐ ματα θεῖναι τὴν τεκοῦσαν Ἀγάθυρσον, Γελωνὸν καὶ Σκύθην. λαβὼν δὲ τούτου μισθὸν τὸν ἵππον παρὰ τῆς θηριώδους κόρης, ἀπηλ〈λ〉άττετο φέρων καὶ τὰς βοῦς. μακρὸς δὲ ὁ μετὰ ταῦτα μῦθος Ἡροδότῳ, χαιρέτω
5δὲ τὸ νῦν· τίνα δὲ τὰ Ἰουστίνῳ δοκοῦντα, μετάγοντι τὸν μῦθον εἰς τὴν τῶν ὅλων γέννησιν, ἡμεῖς διηγησόμεθα.

5

.

26

.

1

Οὗτός φησιν· ἦσαν τρεῖς ἀρχαὶ τῶν ὅλων ἀγέννητοι, ἀρρενικαὶ δύο, θηλυκὴ μία. τῶν δὲ ἀρρενικῶν ἡ μέν τις 〈ἀρχὴ〉 καλεῖται ἀγαθός, αὐτὸ μόνον οὕτως λεγόμενος, προγνωστικὸς τῶν ὅλων, ἡ δὲ ἑτέρα πατὴρ πάντων τῶν γεννητῶν, ἀπρόγνωστος 〈καὶ ἄγνωστοσ〉 καὶ ἀόρατος. ἡ δὲ
5θήλ(εια) ἀπρόγνωστος, ὀργίλη, διγνώμων, δισώμ〈ατ〉ος, κατὰ πάντα τῇ
κατὰ τὸν Ἡροδότου μῦθον 〈κόρῃ〉 ἐμφερής, μέχρι βουβῶνος παρθένος,200

5

.

26

.

2

ἔχιδνα δὲ τὰ κάτω, ὥς φησιν Ἰουστῖνος· καλεῖται δὲ Ἐδὲμ αὕτη ἡ κόρη καὶ Ἰσραήλ. αὗται, φησίν, 〈εἰσὶν〉 αἱ ἀρχαὶ τῶν ὅλων, ῥίζαι καὶ πηγαὶ ἀφ’ ὧν τὰ ὄντα ἐγένετο· ἄλλο δὲ ἦν οὐδέν. ἰδὼν οὖν ὁ πατὴρ τὴν μιξοπάρθενον ἐκείνην τὴν Ἐδέμ, ἀπρόγνωστος ὢν ἦλθεν εἰς ἐπιθυμίαν
5αὐτῆς—Ἐλωεὶμ δέ, φησί, καλεῖται οὗτος ὁ πατήρ—· οὐδὲν 〈δὲ〉 ἧττον ἐπεθύμησε καὶ ἡ Ἐδὲμ τοῦ Ἐλωείμ, καὶ συνήγαγεν αὐτοὺς ἡ ἐπιθυμία

5

.

26

.

3

εἰς μίαν φιλίας εὔνοιαν. γεννᾷ δὲ ἀπὸ τῆς συνόδου τῆς τοιαύτης ὁ πατὴρ ἐκ τῆς Ἐδὲμ ἑαυτῷ ἀγγέλους δώδεκα, ὀνόματα δέ ἐστι τῶν πατρικῶν ἀγγέλων τάδε· Μιχαήλ, Ἀμήν, Βαρούχ, Γαβριήλ, Ἠσαδδαῖος

5

.

26

.

4

〈*〉 καὶ τῶν μητρικῶν ἀγγέλων, ὧν ἐποίησεν ἡ Ἐδέμ, ὁμοίως ὑποτέ‐ τακται τὰ ὀνόματα· ἔστι δὲ ταῦτα· Βάβελ, Ἀχαμώθ, Νάας, Βήλ, Βελίας, Σατάν, Σαήλ, Ἀδωναῖος, Καυίθαν, Φαραώθ, Καρκαμενώς, Λάθεν.

5

.

26

.

5

τούτων 〈δὲ〉 τῶν εἰκοσιτεσσάρων ἀγγέλων οἱ μὲν πατρικοὶ τῷ πατρὶ συναίρονται καὶ πάντα ποιοῦσι κατὰ τὸ θέλημα αὐτοῦ, οἱ δὲ μητρικοὶ τῇ μητρὶ Ἐδέμ. τούτων δὲ τῶν ἀγγέλων ὁμοῦ πάντων τὸ πλῆθος ὁ παράδεισος, φησίν, ἐστί, περὶ οὗ λέγει Μωσῆς· «ἐφύτευσεν ὁ θεὸς201
5παράδεισον ἐν Ἐδὲμ κατὰ ἀνατολάς», τουτέστι κατὰ πρόσωπον τῆς Ἐδέμ, ἵνα βλέπῃ τὸν παράδεισον ἡ Ἐδέμ—τουτέστι τοὺς ἀγγέλους—

5

.

26

.

6

διὰ παντός. τούτου 〈γὰρ〉 τοῦ παραδείσου ἀλληγορικῶς οἱ ἄγγελοι κέκληνται ξύλα, καὶ ἔστι τὸ 〈μὲν〉 ξύλον τῆς ζωῆς ὁ τρίτος τῶν πατρι‐ κῶν ἀγγέλων, 〈ὁ〉 Βαρούχ, τὸ δὲ ξύλον τοῦ εἰδέναι γνῶσιν καλοῦ καὶ πονηροῦ ὁ τρίτος τῶν μητρικῶν ἀγγέλων, ὁ Νάας. οὕτως γὰρ δέχεται
5τὰ Μωσέως ἑρμηνεύειν λέγων· περιεσταλμένως αὐτὰ εἶπεν ὁ Μωϋσῆς διὰ τὸ μὴ πάντας χωρεῖν τὴν ἀλήθειαν.

5

.

26

.

7

Γενομένου δέ, φησί, τοῦ παραδείσου ἐξ εὐαρεστήσεως κοινῆς 〈τοῦ〉 Ἐλωεὶμ καὶ 〈τῆσ〉 Ἐδέμ, οἱ τοῦ Ἐλωεὶμ ἄγγελοι λαβόντες ἀπὸ τῆς καλλίστης γῆς, τουτέστιν οὐκ ἀπὸ τοῦ θηριώδους μέρους τῆς Ἐδέμ, ἀλλ’ ἀπὸ τῶν ὑπὲρ βουβῶνα ἀνθρωποειδῶν καὶ ἡμέρων χωρίων τῆς
5γῆς, ποιοῦσι τὸν ἄνθρωπον· ἐκ δὲ τῶν θηριωδῶν μερῶν, φησί, γίνονται

5

.

26

.

8

τὰ θηρία καὶ τὰ λοιπὰ ζῷα. τὸν ἄνθρωπον οὖν ἐποίησαν σύμβολον τῆς ἑνότητος αὐτῶν καὶ εὐνοίας, καὶ κατατίθενται τὰς ἑαυτῶν δυνάμεις εἰς αὐτόν, Ἐδὲμ μὲν τὴν ψυχήν, Ἐλωεὶμ δὲ τὸ πνεῦμα. καὶ γίνεται οἱονεὶ σφραγίς τις αὐτοῖς καὶ φιλίας ὑπόμνημα καὶ σύμβολον αἰώνιον τοῦ

5

.

26

.

9

γάμου τῆς Ἐδὲμ καὶ τοῦ Ἐλωεὶμ 〈ὁ〉 ἄνθρωπος, ὁ Ἀδάμ. ὁμοίως δὲ καὶ ἡ Εὔα γέγονε, φησίν, ὡς παρὰ 〈τῷ〉 Μωσεῖ γέγραπται, εἰκὼν καὶ σύμβολον, σφραγὶς εἰς αἰῶνα φυλαχθησομένη τῆς Ἐδέμ, κατετέθη τε ὁμοίως καὶ ἐν τῇ Εὔᾳ τῇ εἰκόνι ψυχὴ μὲν ἀπὸ τῆς Ἐδέμ, πνεῦμα δὲ
5ἀπὸ τοῦ Ἐλωείμ. καὶ ἐδόθησαν ἐντολαὶ αὐτοῖς· «αὐξάνεσθε καὶ
πληθύνεσθε καὶ κατακληρονομήσατε τὴν γῆν», τουτέστι τὴν Ἐδέμ·202

5

.

26

.

10

οὕτω γὰρ θέλει γεγράφθαι. πᾶσαν γὰρ τὴν ἑαυτῆς δύναμιν, οἱονεί τινα οὐσίαν, ἐν γάμῳ ἡ Ἐδὲμ προσήνεγκε τῷ Ἐλωείμ· ὅθεν, φησί, κατὰ μίμησιν ἐκείνου τοῦ πρώτου γάμου προῖκα προσφέρουσι μέχρι σήμερον αἱ γυναῖκες τοῖς ἀνδράσι, θείῳ τινὶ καὶ πατρικῷ νόμῳ πειθόμεναι, τῷ
5γενομένῳ πρὸς 〈τὸν〉 Ἐλωεὶμ 〈ἀπὸ〉 τῆς Ἐδέμ.

5

.

26

.

11

Κτισθέντων δὲ πάντων, ὡς γέγραπται παρὰ τῷ Μωϋσεῖ, οὐρανοῦ τε καὶ γῆς καὶ τῶν ἐν αὐτοῖς, «εἰς τέσσαρας ἀρχὰς» διῃρέθησαν οἱ δώδεκα τῆς μητρὸς ἄγγελοι, καὶ καλεῖται τούτων ἕκαστον τεταρτημόριον ποτα‐ μός· Φεισὼν καὶ Γεὼν καὶ Τίγρις καὶ Εὐφράτης, ὡς, φησί, λέγει
5Μωϋσῆς. οὗτοι 〈δὲ〉 ἐμπεριέ〈ρ〉χονται οἱ δώδεκα ἄγγελοι τὰ τέσσαρα μέρη συμπεριπεπλεγμένοι 〈ἀλλήλοισ〉 καὶ διέπουσι τὸν κόσμον, σατραπικήν τινα ἔχοντες κατὰ τοῦ κόσμου παρὰ τῆς Ἐδὲμ ἐξουσίαν.

5

.

26

.

12

μένουσι γὰρ οὐκ ἀεὶ ἐπὶ τῶν τόπων τῶν αὐτῶν, ἀλλ’ οἱονεὶ ἐν χορῷ κυκλικῷ ἐμπεριέ〈ρ〉χονται 〈πᾶσαν τὴν γῆν〉, ἀλλάσσοντες τόπον ἐκ τόπου καὶ παραχωροῦντες 〈ἀλλήλοισ〉 ἐν χρόνοις καὶ διαστήμασι τοὺς τόπους 〈τοὺσ〉 τεταγμένους αὐτοῖς. ὅταν δὲ ἐπικρατῇ τῶν τόπων ὁ
5Φεισών, 〈φησί,〉 λιμός, στενοχωρία, θλῖψις ἐν ἐκείνῳ τῷ μέρει τῆς γῆς

5

.

26

.

13

γίνεται· φειδωλὸν γὰρ τὸ παράταγμα τῶν ἀγγέλων τούτων. ὁμοίως καὶ 〈ἐπὶ〉 ἑκάστου μέρους τῶν τεσσάρων, κατὰ τὴν ἑκάστου 〈ποταμοῦ〉 δύναμιν καὶ φύσιν, κακοὶ καιροὶ καὶ νόσων 〈συ〉στάσεις 〈γίνονται〉. καὶ τοῦτο 〈τὸ〉 [εἰς ἀεὶ] κατὰ τὴν ἐπικρά〈τη〉σιν τῶν τεταρτημορίων
5ποταμῶν ὡσπερεὶ ῥεῦμα κακίας κατὰ θέλησιν τῆς Ἐδὲμ ἀδιαλείπτως
τὸν κόσμον περιέρχεται.203

5

.

26

.

14

Γέγονε δὲ ἡ τῆς κακίας ἀνάγκη ἐκ τοιαύτης τινὸς αἰτίας· κατασκευά‐ σας καὶ δημιουργήσας 〈ὁ〉 Ἐλωεὶμ ἐκ κοινῆς εὐαρεστήσεως τὸν κόσμον, ἀναβῆναι ἠθέλησεν εἰς τὰ ὑψηλὰ μέρη τοῦ οὐρανοῦ καὶ θεάσασθαι μή τι γέγονε τῶν κατὰ τὴν κτίσιν ἐνδεές, συμπαραλαβὼν τοὺς ἰδίους
5ἀγγέλους μεθ’ αὑτοῦ—ἦν γὰρ ἀνωφερής—〈καὶ〉 καταλιπὼν τὴν Ἐδὲμ κάτω—γῆ γὰρ οὖσα ἐπακολουθεῖν ἄνω τῷ συζύγῳ ἐθέλουσα οὐκ

5

.

26

.

15

〈ἠδυνήθη〉. —ἐλθὼν οὖν ὁ Ἐλωεὶμ ἐπὶ τὸ ἄνω πέρας τοῦ οὐρανοῦ καὶ θεασάμενος φῶς κρεῖττον ὑπὲρ ὃ αὐτὸς ἐδημιούργησεν, εἶπεν· «ἀνοίξατέ μοι πύλας, ἵνα εἰσελθὼν ἐξομολογήσωμαι τῷ κυρίῳ»· ἐδόκουν γὰρ ἐγὼ

5

.

26

.

16

κύριος εἶναι. φωνὴ 〈δ’〉 αὐτῷ ἀπὸ τοῦ φωτὸς ἐδόθη λέγουσα· «αὕτη ἡ πύλη τοῦ κυρίου, δίκαιοι εἰσέρχονται δι’ αὐτῆς». καὶ ἀνεῴχθη παραχρῆ‐ μα ἡ πύλη, καὶ εἰσῆλθεν ὁ πατὴρ δίχα τῶν ἀγγέλων 〈αὐτοῦ〉 πρὸς τὸν ἀγαθόν, καὶ εἶδεν «ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ

5

.

26

.

17

ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη». τότε λέγει αὐτῷ ὁ ἀγαθός· «κάθου ἐκ δεξιῶν μου». ὁ δὲ πατὴρ λέγει πρὸς τὸν ἀγαθόν· ἔασόν με, κύριε, καταστρέψαι τὸν κόσμον ὃν πεποίηκα· τὸ πνεῦμα γάρ μου ἐνδέδεται

5

.

26

.

18

εἰς τοὺς ἀνθρώπους, καὶ θέλω αὐτὸ ἀπολαβεῖν. τότε λέγει αὐτῷ ὁ ἀγαθός· οὐδὲν δύνασαι κακοποιῆσαι παρ’ ἐμοὶ γενόμενος· ἐκ κοινῆς γὰρ εὐαρεστήσεως ἐποιήσατε τὸν κόσμον σύ τε καὶ ἡ Ἐδέμ· ἔασον οὖν τὴν Ἐδὲμ ἔχειν τὴν κτίσιν μέχρι βούλεται, σὺ δὲ μένε παρ’ ἐμοί.

5

.

26

.

19

Τότε γνοῦσα ἡ Ἐδὲμ ὅτι καταλέλειπται ὑπὸ τοῦ Ἐλωείμ, λυπηθεῖσα παρέστησεν αὑτῇ τοὺς ἰδίους ἀγγέλους καὶ εὐπρεπῶς ἐκόσμησεν ἑαυτήν,

5

.

26

.

20

εἴ πως εἰς ἐπιθυμίαν ἐλθὼν ὁ Ἐλωεὶμ κατέλθῃ πρὸς αὐτήν. ὡς δὲ κρατηθεὶς τῷ ἀγαθῷ ὁ Ἐλωεὶμ [καὶ] οὐκέτι κατῆλθε πρὸς τὴν Ἐδέμ,
προσέταξεν ἡ Ἐδὲμ τῇ Βάβελ—ἥτις ἐστὶν Ἀφροδίτη—μοιχείας καὶ χωρισμοὺς γάμων κατασκευάσαι ἐν ἀνθρώποις, ἵνα ὡς αὐτὴ κεχώρισται204
5ἀπὸ τοῦ Ἐλωείμ, οὕτω καὶ τὸ 〈πνεῦμα〉 τοῦ Ἐλωεὶμ τὸ ὂν ἐν τοῖς ἀνθρώποις τοῖς χωρισμοῖς τοῖς τοιούτοις βασανίζηται λυπούμενον καὶ

5

.

26

.

21

πάσχῃ τὰ αὐτὰ ὁποῖα καὶ ἡ Ἐδὲμ καταλελειμμένη. καὶ δίδωσιν ἐξουσίαν ἡ Ἐδὲμ μεγάλην τῷ τρίτῳ ἀγγέλῳ αὐτῆς, τῷ Νάας, ἵνα πάσαις κολάσεσι κολάζῃ τὸ πνεῦμα τοῦ Ἐλωεὶμ τὸ ὂν ἐν τοῖς ἀνθρώ‐ ποις, ἵνα διὰ τοῦ πνεύματος ᾖ κολαζόμενος ὁ Ἐλωείμ, ὁ καταλιπὼν
5παρὰ τὰς συνθήκας τὰς γενομένας αὐτῷ τὴν σύζυγον. Ἰδὼν 〈δὲ〉 ταῦτα ὁ πατὴρ Ἐλωείμ, ἐκπέμπει τὸν Βαρούχ, τὸν τρίτον ἄγγελον τῶν ἑαυτοῦ, εἰς βοήθειαν τῷ πνεύματι 〈αὐτοῦ,〉 τῷ ὄντι ἐν

5

.

26

.

22

τοῖς ἀνθρώποις πᾶσιν. ἐλθὼν οὖν ὁ Βαροὺχ ἔστη ἐν μέσῳ τῶν ἀγγέλων τῆς Ἐδέμ—τουτέστιν ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου· παράδεισος γὰρ οἱ ἄγγελοι, ὧν μέσος ἔστη—καὶ παρήγγειλε τῷ ἀνθρώπῳ «ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φαγεῖν, ἀπὸ δὲ τοῦ 〈ξύλου τοῦ〉
5γινώσκειν τὸ καλὸν καὶ τὸ πονηρὸν μὴ φαγεῖν», ὅπερ ἐστὶν ὁ Νάας· τουτέστι τοῖς μὲν ἄλλοις ἀγγέλοις πείθεσθαι, τοῖς ἕνδεκα τῆς Ἐδέμ, 〈τῷ δὲ Νάας οὐκέτι.〉 πάθη μὲν γὰρ ἔχουσιν οἱ ἕνδεκα, παρανομίαν δὲ

5

.

26

.

23

οὐκ ἔχουσιν, ὁ δὲ Νάας παρανομίαν ἔσχε· προσῆλθε γὰρ τῇ Εὔᾳ ἐξαπατήσας αὐτὴν καὶ ἐμοίχευσεν αὐτήν, ὅπερ ἐστὶ παράνομον· προσῆλ‐ θε δὲ καὶ τῷ Ἀδὰμ καὶ ἔσχεν αὐτὸν ὡς παιδ〈ικ〉ά, ὅπερ ἐστὶ καὶ αὐτὸ παράνομον. ἔνθεν 〈δὲ〉 γέγονε μοιχεία καὶ ἀρσενοκοιτία, ἀπὸ
5τότε 〈τε〉 ἐπεκράτησε τὰ κακὰ τοῖς ἀνθρώποις καὶ 〈κεχώρηκε〉 τὰ

5

.

26

.

24

ἀγαθά, ἐκ μιᾶς ἀρχῆς γενόμενα, τῆς τοῦ πατρός· ἀναβὰς γὰρ πρὸς τὸν ἀγαθὸν ὁ πατὴρ ὁδὸν ἔδειξε τοῖς ἀναβαίνειν θέλουσιν, ἀποστὰς δὲ τῆς Ἐδὲμ ἀρχὴν κακῶν ἐποίησε τῷ πνεύματι [τοῦ πατρὸς] τῷ ἐν τοῖς
ἀνθρώποις.205
5Ἐπέμφθη οὖν ὁ Βαροὺχ πρὸς τὸν Μωσέα καὶ δι’ αὐτοῦ ἐλάλησε τοῖς

5

.

26

.

25

υἱοῖς Ἰσραήλ, ὅπως ἐπιστραφῶσι πρὸς τὸν ἀγαθόν. ὁ δὲ τρίτος 〈ἄγγελος τῆς Ἐδέμ,〉 ὁ 〈Νάασ〉, διὰ τῆς ψυχῆς 〈τῆσ〉 ἀπὸ τῆς Ἐδέμ, οἰκούσης εἰς τὸν Μωσέα ὥσπερ καὶ εἰς πάντας ἀνθρώπους, τὰς ἐντολὰς τοῦ Βαροὺχ ἐπεσκίασε καὶ τὰς ἰδίας ἐποίησεν ἀκούεσθαι. 〈καὶ〉 διὰ τοῦτο ἡ ψυχὴ
5κατὰ τοῦ πνεύματος τέτακται καὶ τὸ πνεῦμα κατὰ τῆς ψυχῆς· ἡ μὲν γὰρ ψυχή ἐστιν Ἐδέμ, τὸ δὲ πνεῦμα Ἐλωείμ, ἑκάτερα ὄντα ἐν πᾶσιν

5

.

26

.

26

ἀνθρώποις, καὶ θήλεσι καὶ ἄρρεσι. πάλιν μετὰ ταῦτα ἐπέμφθη ἐπὶ τοὺς προφήτας ὁ Βαρούχ, ἵνα διὰ τῶν προφητῶν ἀκούσῃ τὸ πνεῦμα τὸ ἐν τοῖς ἀνθρώποις κατοικοῦν καὶ φύγῃ τὴν Ἐδὲμ καὶ τὴν πλάσιν τὴν πονηράν, ὥσπερ ἔφυγεν ὁ πατὴρ Ἐλωείμ. ὁμοίως 〈δὲ〉 καὶ [διὰ τῶν
5προφητῶν] τῇ αὐτῇ ἐπινοίᾳ ὁ Νάας διὰ τῆς ψυχῆς τῆς ἐνοικούσης ἐν τῷ ἀνθρώπῳ σὺν τῷ πνεύματι τοῦ πατρὸς ὑπέσυρε τοὺς προφήτας, καὶ ὑπεσύρησαν πάντες καὶ οὐκ ἠκούσθησαν οἱ λόγοι τοῦ Βαρούχ, οὓς ἐνετείλατο 〈ὁ〉 Ἐλωείμ.

5

.

26

.

27

Τὸ 〈δὲ〉 τελευταῖον ἐξ ἀκροβυστίας προφήτην ἐπελέξατο 〈ὁ〉 Ἐλωεὶμ τὸν Ἡρακλέα καὶ ἔπεμψεν, ἵνα τοὺς δώδεκα ἀγγέλους τῆς Ἐδὲμ κατα‐ γωνίσηται καὶ ἐλευθερώσῃ 〈τὸ πνεῦμα〉 τοῦ πατρὸς ἀπὸ τῶν δώδεκα ἀγγέλων τῆς κτίσεως τῶν πονηρῶν. ταῦτα 〈δ’〉 ἔστι τὰ δώδεκα
5ἆθλα τοῦ Ἡρακλέους, ἃ κατηγωνίσατο ὁ Ἡρακλῆς τῇ τάξει ἀπὸ τοῦ πρώτου ἕως 〈τοῦ〉 ἐσχάτου, λέοντα καὶ ὕδραν καὶ κάπρον καὶ τὰ ἑξῆς.

5

.

26

.

28

τῶν ἐθνῶν γὰρ εἶναι ταῦτα τὰ ὀνόματά φησιν, ἃ μετωνόμασται ἀπὸ τῆς ἐνεργείας τῶν μητρικῶν ἀγγέλων. ὡς 〈δ’〉 ἐδόκει κατηγωνίσθαι, προσ‐ πλέκεται αὐτῷ ἡ Ὀμφάλη—ἥτις ἐστὶ Βάβελ, ἣ 〈καὶ〉 Ἀφροδίτη—, καὶ ὑποσύρει τὸν Ἡρακλέα καὶ ἀποδιδύσκει τὴν δύναμιν αὐτοῦ—〈τουτ‐
5έστι〉 τὰς ἐντολὰς τοῦ Βαρούχ, ἃς ἐνετείλατο 〈ὁ〉 Ἐλωείμ—, καὶ μετεν‐ διδύσκει τὴν ἰδίαν αὐτῆς στολήν—τουτέστι τὴν δύναμιν τῆς Ἐδέμ, τῆς κάτω δυνάμεως—, καὶ οὕτως ἀτελὴς ἐγένετο 〈καὶ〉 τοῦ Ἡρακλέους ἡ προφητεία καὶ τὰ ἔργα αὐτοῦ.206

5

.

26

.

29

Τὸ δὲ τελευταῖον «ἐν ταῖς ἡμέραις Ἡρώδου τοῦ βασιλέως» πέμπεται ὁ Βαρούχ—καταπεμφθεὶς πάλιν ὑπὸ τοῦ Ἐλωείμ· —καὶ ἐλθὼν εἰς Ναζαρὲτ εὗρε τὸν Ἰησοῦν, υἱὸν τοῦ Ἰωσὴφ καὶ Μαρίας, βόσκοντα πρόβατα παιδάριον δυωδεκαετές, καὶ ἀναγγέλλει αὐτῷ πάντα ὅσα ἀπ’
5ἀρχῆς ἐγένετο, 〈τουτέστιν〉 ἀπὸ τῆς Ἐδὲμ καὶ τοῦ Ἐλωεὶμ 〈καὶ τοῦ

5

.

26

.

30

ἀγαθοῦ, καὶ τὰ〉 μετὰ ταῦτα γενόμενα. καὶ εἶπε· πάντες οἱ πρὸ σοῦ προφῆται ὑπεσύρησαν· πειράθητι οὖν, Ἰησοῦ, υἱὲ ἀνθρώπου, μὴ ὑπο‐ συρῆναι, ἀλλὰ κήρυξον τοῦτον τὸν λόγον τοῖς ἀνθρώποις καὶ ἀνάγγει‐ λον αὐτοῖς τὰ περὶ τοῦ πατρὸς καὶ τὰ περὶ τοῦ ἀγαθοῦ, καὶ ἀνάβαινε
5πρὸς τὸν ἀγαθὸν καὶ κάθου ἐκεῖ μετὰ τοῦ πάντων ἡμῶν πατρὸς

5

.

26

.

31

Ἐλωείμ. καὶ ὑπήκουσε τῷ ἀγγέλῳ ὁ Ἰησοῦς εἰπὼν ὅτι· κύριε, ποιήσω πάντα, καὶ ἐκήρυξεν. ὑποσῦραι οὖν ὁ Νάας καὶ τοῦτον ἠθέλησε〈ν, οὐκ ἠδυνήθη δέ〉· πιστὸς γὰρ ἔμεινε τῷ Βαρούχ. ὀργισθεὶς οὖν ὁ Νάας ὅτι αὐτὸν ὑποσῦραι οὐκ ἠδυνήθη, ἐποίησεν αὐτὸν σταυρωθῆναι. ὁ δὲ
5καταλιπὼν τὸ σῶμα τῆς Ἐδὲμ πρὸς τὸ ξύλον ἀνέβη πρὸς τὸν ἀγαθόν·

5

.

26

.

32

εἰπὼν γὰρ τῇ Ἐδέμ· γύναι, ἀπέχεις σου τὸν υἱόν—τουτέστιν τὸν ψυχικὸν ἄνθρωπον καὶ τὸν χοϊκόν—, αὐτὸς δὲ εἰς χεῖρας παραθέμενος τοῦ πατρὸς τὸ πνεῦμα, ἀνῆλθε πρὸς τὸν ἀγαθόν. Ὁ δὲ ἀγαθός ἐστι, 〈φησί,〉 Πρίαπος, ὁ πρίν τι εἶναι ποιήσας· διὰ

5

.

26

.

33

τοῦτο 〈καὶ〉 καλεῖται Πρίαπος, ὅτι ἐπριοποίησε τὰ πάντα. διὰ τοῦτο, φησίν, εἰς πάντα ναὸν ἵσταται καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς, ὑπὸ πάσης τῆς
κτίσεως τιμώμενος, βαστάζων τὰς ὀπώρας ἐπάνω αὑτοῦ, τουτέστι τοὺς καρποὺς τῆς κτίσεως, ὧν αἴτιος ἐγένετο πριοποιήσας τὴν κτίσιν πρό‐207

5

.

26

.

34

τ〈ερ〉ον οὐκ οὖσαν. ὅταν οὖν, φησίν, ἀκούσητε λεγόντων 〈τῶν〉 ἀνθρώ‐ πων ὅτι κύκνος ἐπὶ τὴν Λήδαν ἦλθε καὶ ἐτεκνοποίησεν ἐξ αὐτῆς, ὁ κύκνος ἐστὶν ὁ Ἐλωεὶμ καὶ ἡ Λήδα ἡ Ἐδέμ. καὶ ὅταν λέγωσιν οἱ ἄνθρωποι ὅτι ἀετὸς ἦλθεν ἐπὶ τὸν Γανυμήδην, ὁ ἀετός ἐστιν ὁ Νάας, ὁ

5

.

26

.

35

δὲ Γανυμήδης ὁ Ἀδάμ. καὶ ὅταν λέγωσιν ὅτι ὁ χρυσὸς ἦλθεν ἐπὶ τὴν Δανάην καὶ ἐπαιδοποίησεν ἐξ αὐτῆς, ὁ χρυσός ἐστιν ὁ Ἐλωείμ, 〈ἡ〉 Δανάη δέ ἐστιν ἡ Ἐδέμ. Ὁμοίως δὲ κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον πάντας τοὺς τοιούτους λόγους,

5

.

26

.

36

μύθοις ἐμφερ〈εῖσ〉 ὄντας, παρατιθέμενοι διδάσκουσιν. ὅταν οὖν 〈ὁ〉 προφήτης λέγῃ· «ἄκουε, οὐρανέ, καὶ ἐνωτίζου, ἡ γῆ· κύριος ἐλάλησεν», οὐρανὸν λέγει, φησί, τὸ πνεῦμα τὸ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ 〈ἀ〉πὸ τοῦ Ἐλωείμ, γῆν δὲ τὴν ψυχὴν τὴν 〈ἀπὸ τῆς Ἐδὲμ〉 ἐν τῷ ἀνθρώπῳ σὺν τῷ

5

.

26

.

37

πνεύματι, κύριον δὲ τὸν Βαρούχ. «οὐκ ἔγνω με», φησίν, 〈ὁ πατὴρ λέγει,〉 «Ἰσραήλ»· Ἰσραὴλ δὲ τὴν Ἐδὲμ 〈λέγει〉—Ἐδὲμ γὰρ λέγεται καὶ Ἰσραήλ, ἡ σύζυγος τοῦ Ἐλωείμ· —εἰ γὰρ ἐγνώκει, 〈φησίν,〉 ὅτι πρὸς τῷ ἀγαθῷ εἰμι, οὐκ ἂν ἐκόλαζε τὸ πνεῦμά 〈μου〉, τὸ ἐν τοῖς ἀνθρώποις
5διὰ τὴν πατρικὴν ἄγνοιαν ἐνδεθέν.

5

.

27

.

1

Γέγραπται δὲ καὶ ὅρκος ἐν τῷ πρώτῳ 〈αὐτῶν〉 βιβλίῳ τῷ ἐπιγραφο‐ μένῳ Βαρούχ, ὃν ὁρκίζουσι τοὺς κατακούειν μέλλοντας τούτων τῶν μυστηρίων καὶ τελεῖσθαι [παρὰ] τῷ ἀγαθῷ. ὃν ὅρκον, φησίν, ὤμοσεν
ὁ πατὴρ ἡμῶν 〈ὁ〉 Ἐλωεὶμ παρὰ τῷ ἀγαθῷ γενόμενος καὶ οὐ μετε‐208
5μελήθη ὀμόσας· περὶ οὗ γέγραπτα(ι), φησίν· «ὤμοσε κύριος καὶ οὐ

5

.

27

.

2

μεταμεληθήσεται». ἔστι δὲ ὁ ὅρκος οὗτος· «ὀμνύω τὸν ἐπάνω πάντων, τὸν ἀγαθόν, τηρῆσαι τὰ μυστήρια ταῦτα καὶ ἐξειπεῖν μηδενί, μηδὲ ἀνακάμψαι ἀπὸ τοῦ ἀγαθοῦ ἐπὶ τὴν κτίσιν». ἐπειδὰν δὲ ὀμόσῃ τοῦτον τὸν ὅρκον, εἰσέρχεται πρὸς τὸν ἀγαθὸν καὶ βλέπει «ὅσα ὀφθαλμὸς οὐκ
5εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη», καὶ πίνει ἀπὸ «τοῦ ζῶντος ὕδατος», ὅπερ ἐστὶ λουτρὸν αὐτοῖς, ὡς

5

.

27

.

3

νομίζουσι, «πηγὴ ζῶντος ὕδατος ἁλλομένου». διακεχώρισται γάρ, φησίν, ἀνὰ μέσον ὕδατος καὶ ὕδατος, καὶ ἔστιν ὕδωρ τὸ ὑποκάτω τοῦ στερεώ‐ ματος τῆς πονηρᾶς κτίσεως, ἐν ᾧ λούονται οἱ χοϊκοὶ καὶ ψυχικοὶ ἄνθρωποι, καὶ ὕδωρ ἐστὶν 〈τὸ〉 ὑπεράνω τοῦ στερεώματος τοῦ ἀγαθοῦ,
5ζῶν 〈ὄν〉, ἐν ᾧ λούονται οἱ πνευματικοὶ ζῶντες ἄνθρωποι, 〈καὶ〉 ἐν

5

.

27

.

4

ᾧ ἐλούσατο 〈ὁ〉 Ἐλωεὶμ καὶ λουσάμενος οὐ μετεμελήθη. καὶ ὅταν λέγῃ, φησίν, ὁ προφήτης· «λαβεῖν ἑαυτῷ γυναῖκα πορνείας, διότι 〈ἐκ〉‐ πορνεύουσα ἐκπορνεύσει ἡ γῆ ἀπὸ ὄπισθε τοῦ κυρίου»—τουτέστιν ἡ Ἐδὲμ ἀπὸ τοῦ Ἐλωείμ—, ἐν τούτοις, φησίν, ὁ προφήτης σαφῶς
5λαλεῖ τὸ ὅλον μυστήριον, καὶ οὐκ ἀκούεται διὰ τὴν κακίαν τοῦ Νάας.

5

.

27

.

5

Κατὰ τὸν αὐτὸν ἐκεῖνον τρόπον καὶ τὰς ἄλλας προφητικὰς 〈γρα‐ φὰσ〉 ὁμοίως παρῳδοῦσι διὰ πλειόνων βιβλίων· ἔστι δὲ αὐτοῖς προηγου‐ μένως βιβλίον ἐπιγραφόμενον Βαρούχ, ἐν ᾧ ὅλην τὴν τοῦ μύθου αὐτῶν διαγωγὴν ὁ ἐντυχὼν γνώσεται. πολλαῖς μὲν οὖν αἱρέσεσιν ἐντυχών,

5

.

27

.

6

ἀγαπητοί, οὐδενὶ τούτου κακῷ χείρονι ἐνέτυχον. ἀληθῶς δέ, ὥσπερ 〈αὐτὸσ〉 λέγει οἰκειότατα, τὸν [αὐτοῦ] Ἡρακλέα δεῖ μιμησαμένους 〈ἡμᾶσ〉 ἐκκαθᾶραι τὴν Αὐγείου κόπρον, μᾶλλον δὲ ἀμάραν, εἰς ἣν ἐμπεσόντες οἱ τούτου ἀνεχόμενοι οὐ 〈μόνον οὐ〉 πώποτε ἀποπλυθήσον‐
5ται, ἀλλ’ οὐδὲ ἀνακύψαι δυνήσονται.209

5

.

28

.

1

Ἐπεὶ γοῦν καὶ τὰ Ἰουστίνου τοῦ ψευδογνωστικοῦ ἐπιχειρήματα ἐξεθέμεθα, δοκεῖ καὶ τὰς τῶν ἀκολούθων αἱρετικῶν δόξας ἐν ταῖς ἑξῆς βίβλοις ἐκθέσθαι μηδένα τε καταλιπεῖν ἀνέλε〈γ〉κτον αὐτῶν, τῶν ὑπ’ αὐτῶν λεγομένων 〈μόνων〉 παρατιθεμένων ὄντων ἱκανῶν πρὸς παρα‐
5δειγματισμόν, εἰ καὶ [μόνον] ἐκκριθείη τὰ ἀπόκρυφα παρ’ αὐτοῖς καὶ ἄρρητα, ἃ μόλις 〈καὶ〉 μετὰ πολλοῦ πόνου μυο〈ῦ〉νται [οἱ] ἄφρονες.
ἴδωμεν οὖν τί καὶ Σίμων λέγει.210

6

pinax

t

〈ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΣΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ ϛ〉

6

pinax

1

Τάδε ἔνεστιν ἐν τῇ ἕκτῃ τοῦ κατὰ πασῶν αἱρέσεων ἐλέγχου·

6

pinax

2

Τίνα τὰ Σίμωνι τετολμημένα, καὶ ὅτι ἐκ μαγικῶν καὶ ποιητικῶν τὸ δόγμα 〈αὐτοῦ συνιστάμενον〉 κρατύνει.

6

pinax

3

Τίνα ὁ Οὐαλεντῖνος δογματίζει, καὶ ὅτι ἐκ γραφῶν οὐ συνίσταται αὐτοῦ τὸ δόγμα, ἀλλὰ ἐκ τῶν Πλατωνικῶν καὶ Πυθαγορικῶν δογμάτων.

6

pinax

4

Καὶ τίνα τὰ Σεκούνδῳ καὶ Πτολεμαίῳ καὶ Ἡρακλέωνι δοκοῦντα, καὶ 〈ὅτι〉 καὶ αὐτοὶ τοῖς αὐτοῖς οἷς οἱ Ἑλλήνων σοφοὶ ἐχρήσαντο 〈δόγμασιν, ἀλλ’〉 ἄλλοις ῥήμασι.

6

pinax

5

Τίνα τὰ Μάρκῳ καὶ Κολαρβάσῳ νομισθέντα, καὶ ὅτι τινὲς αὐτῶν
μαγείαις καὶ ἀριθμοῖς Πυθαγορείοις 〈προσ〉έσχον.211

6

.

6

.

1

Ὅσα μὲν οὖν ἐδόκει τοῖς ἀπὸ τοῦ ὄφεως τὰς ἀρχὰς παρειληφόσι καὶ κατὰ 〈ση〉μείωσιν τῶν χρόνων εἰς φανερὸν τὰς δόξας 〈αὑτῶν〉 ἑκουσίως προενεγκαμένοις, ἐν τῇ πρὸ ταύτης βίβλῳ οὔσῃ πέμπτῃ τοῦ ἐλέγχου τῶν αἱρέσεων ἐξεθέμην. νυνὶ δὲ καὶ τῶν ἀκολούθων τὰς
5γνώμας οὐ σιωπήσω, ἀλλ’ οὐδὲ μίαν ἀνέλεγκτον καταλείψω, εἴ γε δυνατὸν πάσας ἀπομνημονεῦσαι καὶ τὰ τούτων ἀπόρρητα ὄργια—ἃ δικαίως ὄργια κλητέον· οὐ γὰρ μακρὰν ἀπέχουσιν 〈θεοῦ〉 ὀργῆς τοιαῦτα τετολμηκότες, ἵνα καὶ τῇ ἐτυμολογίᾳ χρήσωμαι. —

6

.

7

.

1

Δοκεῖ οὖν καὶ τὰ Σίμωνος τοῦ Γειττηνοῦ, κώμης τῆς Σαμαρείας, 〈δόγματα〉 νῦν ἐκθέσθαι, παρ’ οὗ καὶ τοὺς ἀκολούθους δείξομεν ἀφορ‐ μὰς λαβόντας ἑτέροις ὀνόμασιν ὅμοια τετολμηκέναι. οὗτος ὁ Σίμων, μαγείας ἔμπειρος ὢν καὶ τὰ μὲν παίξας πολλοὺς κατὰ τὴν Θρασυμήδους
5τέχνην—ᾧ τρόπῳ ἄνωθεν ἐξεθέμεθα—, τὰ δὲ καὶ διὰ δαιμόνων κακουργήσας, θεοποιῆσαι ἑαυτὸν ἐπεχείρησεν, ἄνθρωπος γόης καὶ μεστὸς ἀπονοίας, ὃν ἐν ταῖς Πράξεσιν οἱ ἀπόστολοι ἤλεγξαν.

6

.

7

.

2

Οὗ πολλῷ σοφώτερον καὶ μετριώτερον Ἄψεθος ὁ Λίβυς, ὀρεχθεὶς θεὸς νομισθῆναι ἐν Λιβύῃ, ἐπεχείρησεν· οὗ τὸν μῦθον, οὐ πολύ τι ἀπεμφαίνοντα τῆς Σίμωνος τοῦ ματαίου ἐπιθυμίας, δοκεῖ διηγήσασθαι,
ὄντα ἄξιον τῆς τούτου ἐπιχειρήσεως.212

6

.

8

.

1

Ἄψεθος ὁ Λίβυς ἐπεθύμησε θεὸς γενέσθαι· ὡς δὲ πολυπραγμονῶν πάνυ ἀπετύγχανε τῆς ἐπιθυμίας, ἠθέλησε κἂν δοκεῖν γεγονέναι. καὶ ἔδοξέ γε ὡς ἀληθῶς χρόνῳ πλείονι γεγονέναι θεός· ἔθυον γὰρ οἱ ἀνόητοι Λίβυες αὐτῷ 〈ὡσ〉 θείᾳ τινὶ δυνάμει, νομίζοντες ἄνωθεν ἐξ

6

.

8

.

2

οὐρανοῦ πεπιστευκέναι φωνῇ. συναθροίσας γοῦν εἰς ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν οἰκίσκον ὄρνιθας πλείστους ψιττακοὺς κατέκλεισεν· εἰσὶ δὲ πλεῖ(στ)οι κατὰ τὴν Λιβύην ψιττακοὶ καὶ ἐναργῶς μιμούμενοι πάνυ τὴν ἀνθρω‐ πίνην φωνήν. οὗτος χρόνῳ διαθρέψας τοὺς ὄρν〈ε〉ις ἐδίδαξε λέγειν·
5Ἄψεθ(ος) θ〈ε〉ός ἐστιν. ὡς δὲ ἤσκησαν οἱ ὄρνιθες χρόνῳ πολλῷ καὶ τοῦτο ἔλεγον ὅπερ ᾤετο [τὸ] λεχθὲν ποιήσειν θεὸν εἶναι νομίζεσθαι τὸν Ἄψεθον, τότε ἀνοίξας τὸ οἴκημα εἴασεν ἄλλον ἀλλαχόσε τοὺς ψιττακούς.

6

.

8

.

3

πετομένων δὲ τῶν ὀρνίθων ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος εἰς πᾶσαν τὴν Λιβύην καὶ τὰ ῥήματα αὐτῶν διῆλθε μέχρι τῆς Ἑλληνικῆς γῆς. καὶ οὕτως οἱ Λίβυες καταπλαγέντες ἐπὶ τῇ τῶν ὀρνίθων φωνῇ τό τε πραχθὲν ὑπὸ τοῦ Ἀψέθου πανούργευμα μὴ ἐν〈ν〉οήσαντες θεὸν εἶχον τὸν Ἄψεθον.

6

.

8

.

4

τῶν δὲ Ἑλλήνων τις, ἀκριβῶς ἐννοήσας τὸ σόφισμα τοῦ νενομισμένου θεοῦ, διὰ τῶν αὐτῶν ἐκείνων ψιττακῶν οὐκ ἐλέγχει μόνον, ἀλλὰ καὶ ἀφανίζει τὸν ἀλαζόνα καὶ φορτικὸν ἐκεῖνον ἄνθρωπον. μετεδίδαξε γὰρ ὁ Ἕλλην καθείρξας πολλοὺς ἀπὸ τῶν ψιττακῶν λέγειν· Ἄψεθος ἡμᾶς
5κατακλείσας ἠνάγκασε λέγειν· Ἄψεθος θεός ἐστιν. ἀκούσαντες δὲ οἱ Λίβυες τῆς παλινῳδίας τῶν ψιττακῶν, πάντες ὁμοθυμαδὸν συνελθόντες κατέκαυσαν τὸν Ἄψεθον.

6

.

9

.

1

Οὕτως ἡγητέον 〈τοὺσ〉 Σίμωνα τὸν μάγον ἀπεικάζοντας τῷ Λίβυϊ τάχιον 〈τούτου τοῦ〉 ἀνθρώπου γενόμενον [οὕτως] θεόν. εἰ δὲ ἔχει τὰ τῆς εἰκόνος ἀκριβῶς καὶ πέπονθεν ὁ μάγος πάθος τι παραπλήσιον
Ἀψέθῳ, ἐπιχειρήσομεν μεταδιδάσκειν τοῦ Σίμωνος τοὺς ψιττακοὺς ὅτι213

6

.

9

.

2

Χριστὸς οὐκ ἦν Σίμων ὁ ἑστὼς στὰς στησόμενος, ἀλλ’ ἄνθρωπος [ἦν], ἐκ σπέρματος γέννημα γυναικός, ἐξ αἱμάτων καὶ ἐπιθυμίας σαρκικῆς καθάπερ καὶ οἱ λοιποὶ 〈ἄνθρωποι〉 γεγεννημένος· καὶ ὅτι ταῦθ’ οὕτως ἔχει, προϊόντος τοῦ λόγου ῥᾳδίως ἐπιδείξομεν.

6

.

9

.

3

Λέγει δὲ ὁ Σίμων μεταφράζων τὸν νόμον Μωϋσέως ἀνοήτως τε καὶ κακοτέχνως· Μωσέως γὰρ λέγοντος ὅτι «ὁ θεὸς πῦρ φλέγον ἐστὶ καὶ καταναλίσκον», δεξάμενος τὸ λεχθὲν ὑπὸ Μωσέως οὐκ ὀρθῶς, πῦρ εἶναι λέγει τῶν ὅλων τὴν ἀρχήν, οὐ νοήσας τὸ εἰρημένον ὅτι θεὸς οὐ πῦρ,
5ἀλλὰ πῦρ φλέγον καὶ καταναλίσκον, οὐκ αὐτὸν διασπῶν μόνον τὸν νόμον Μωσέως, ἀλλὰ καὶ τὸν σκοτεινὸν Ἡράκλειτον συλαγωγῶν.

6

.

9

.

4

ἀπέραντον δὲ εἶναι δύναμιν ὁ Σίμων προσαγορεύει τῶν ὅλων τὴν ἀρχήν, λέγων οὕτως· «τοῦτο τὸ γράμμα Ἀποφάσεως φωνῆς καὶ ὀνό‐ ματος ἐξ ἐπινοίας τῆς μεγάλης δυνάμεως τῆς ἀπεράντου. διὸ ἔσται ἐσφραγισμένον 〈καὶ〉 κεκρυμμένον 〈καὶ〉 κεκαλυμμένον, κείμενον ἐν τῷ

6

.

9

.

5

οἰκητηρίῳ, οὗ ἡ ῥίζα τῶν ὅλων τεθεμελίωται». οἰκητήριον δὲ λέγει εἶναι τὸν ἄνθρωπον τοῦτον, τὸν ἐξ αἱμάτων γεγεννημένον, καὶ κατοικεῖν ἐν αὐτῷ τὴν ἀπέραντον δύναμιν, ἣν ῥίζα〈ν〉 εἶναι τῶν ὅλων φησίν. ἔστι δὲ ἡ ἀπέραντος δύναμις, τὸ πῦρ, κατὰ τὸν Σίμωνα οὐδὲν ἁπλοῦν,
5καθάπερ οἱ πολλοὶ ἁπλᾶ λέγοντες εἶναι τὰ τέσσαρα στοιχεῖα καὶ τὸ πῦρ ἁπλοῦν εἶναι νενομίκασιν, ἀλλὰ γὰρ εἶναι [τὴν] τοῦ πυρὸς διπλῆν τινα τὴν φύσιν· καὶ τῆς διπλῆς ταύτης καλεῖ τὸ μέν τι κρυπτόν, τὸ δέ

6

.

9

.

6

τι φανερόν· κεκρύφθαι δὲ τὰ κρυπτὰ ἐν τοῖς φανεροῖς τοῦ πυρός, καὶ
τὰ φανερὰ τοῦ πυρὸς ὑπὸ τῶν κρυπτῶν γεγονέναι. —ἔστι δὲ τοῦτο ὅπερ Ἀριστοτέλης δυνάμει καὶ ἐνεργείᾳ καλεῖ, ἢ Πλάτων νοητὸν καὶ214

6

.

9

.

7

αἰσθητόν. —καὶ τὸ μὲν φανερὸν τοῦ πυρὸς πάντα ἔχει ἐν ἑαυτῷ ὅσα ἄν τις ἐπινοήσῃ ἢ καὶ λάθῃ παραλιπὼν τῶν ὁρατῶν, τὸ δὲ κρυπτὸν πᾶν ὅ τι ἐννοήσει τις νοητὸν καὶ πεφευγὸς τὴν αἴσθησιν ἢ καὶ παραλεί‐ πει μὴ διανοηθείς.

6

.

9

.

8

Καθόλου δὲ ἔστιν εἰπεῖν· πάντων τῶν ὄντων, αἰσθητῶν τε καὶ νοητῶν, ὧν ἐκεῖνος κρυφίων καὶ φανερῶν προσαγορεύει, ἔστι θησ(αυ)‐ ρὸς τὸ πῦρ τὸ ὑπερουράνιον, οἱονεὶ δένδρον 〈τι〉 μέγα, ὡς 〈τὸ〉 δι’ ὀνείρου βλεπόμενον τῷ Ναβουχοδονόσορ, «ἐξ οὗ πᾶσα σὰρξ τρέφεται».

6

.

9

.

9

καὶ τὸ μὲν φανερὸν εἶναι τοῦ πυρὸς νομίζει τὸ πρέμνον, τοὺς κλάδους, τὰ φύλλα, τὸν ἔξωθεν αὐτῷ περικείμενον φλοιόν· ἅπαντα, φησί, ταῦτα τοῦ μεγάλου δένδρου ἀναφθέντα ὑπὸ τῆς παμφάγου τοῦ πυρὸς φλογὸς

6

.

9

.

10

ἀφανίζεται· ὁ δὲ καρπὸς τοῦ δένδρου, ἐὰν ἐξεικονισθῇ καὶ τὴν ἑαυτοῦ μορφὴν ἀπολάβῃ, εἰς ἀποθήκην τίθεται, οὐκ εἰς τὸ πῦρ. γέγονε μὲν γάρ, φησίν, ὁ καρπός, ἵνα εἰς τὴν ἀποθήκην τεθῇ, τὸ δὲ ἄχυρον, ἵνα παρα‐ δοθῇ τῷ πυρί, ὅπερ ἐστὶ πρέμνον, οὐχ αὑτοῦ χάριν ἀλλὰ τοῦ καρποῦ
5γεγενημένον.

6

.

10

.

1

Καὶ τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ γεγραμμένον ἐν τῇ γραφῇ· «ὁ γὰρ ἀμπε‐ λὼν κυρίου Σαβαὼθ οἷ(κ)ος τοῦ Ἰσραήλ ἐστι, καὶ ἄνθρωπος τοῦ Ἰούδα νεόφυτον ἠγαπημένον». εἰ δὲ ἄνθρωπος τοῦ Ἰούδα νεόφυτον ἠγαπη‐ μένον, δέδεικται, φησίν, ὅτι 〈τὸ〉 ξύλον οὐκ ἄλλο τι ἀλλ’ ἢ ἄνθρωπός

6

.

10

.

2

ἐστιν. ἀλλὰ περὶ τῆς ἐκκρίσεως αὐτοῦ καὶ διακρίσεως ἱκανῶς, φησίν, εἴρηκεν ἡ γραφή, καὶ πρὸς διδασκαλίαν ἀρκεῖ τοῖς ἐξεικονισμένοις τὸ
λεχθὲν ὅτι «πᾶσα σὰρξ χόρτος, καὶ πᾶσα δόξα σαρκὸς ὡς ἄνθος χόρτου· ἐξηράνθη ὁ χόρτος, καὶ τὸ ἄνθος αὐτοῦ ἐξέπεσε· τὸ δὲ ῥῆμα215
5κυρίου μένει εἰς τὸν αἰῶνα». ῥῆμα δέ, φησίν, ἐστὶ κυρίου τὸ ἐν στόματι γεννώμενον ῥῆμα καὶ λόγος, ἄλλ〈ο δ〉ὲ χωρίον γενέσεως οὐκ ἔστι.

6

.

11

.

1

Τοιούτου δὲ ὄντος, ὡς δι’ ὀλίγων εἰπεῖν, κατὰ τὸν Σίμωνα τοῦ πυ‐ ρός, καὶ πάντων τῶν 〈μερῶν αὐτοῦ,〉 ὄντων ὁρατῶν καὶ ἀοράτων, ἐνήχων καὶ 〈ἀν〉ήχων, ἀριθμητῶν καὶ 〈ἀν〉αρίθμων, 〈φρόνησιν ἐχόντων〉—ὧν αὐτὸς ἐν τῇ Ἀποφάσει τῇ μεγάλῃ καλεῖ τελείων νοερῶν—, [οὕτως ὡς]
5ἕκαστον τῶν ἀπειρά(κι)ς ἀπείρων 〈μερῶν ἐπιδέχεται〉 ἐπινοηθῆναι 〈ὡσ〉 δυνάμενον καὶ λαλεῖν καὶ διανοεῖσθαι καὶ ἐνεργεῖν, οὕτως ὡς, φησίν, Ἐμπεδοκλῆς 〈λέγει〉·
γαίῃ μὲν γὰρ γαῖαν ὀπώπαμεν, ὕδατι δ’ ὕδωρ,
αἰθέρι δ’ αἰθέρα 〈δῖον〉, ἀτὰρ πυρὶ πῦρ ἀίδηλον,
10καὶ 〈στοργῇ〉 στοργήν, νεῖκος 〈δ’〉 ἔτι νείκεϊ λυγρῷ.

6

.

12

.

1

Πάντα γάρ, φησίν, ἐνόμιζε τὰ μέρη τοῦ π(υ)ρός, τὰ 〈ὁρατὰ καὶ τὰ〉 ἀόρατα, «φρόνησιν ἔχειν καὶ νώματος αἶσαν». Γέγονεν οὖν ὁ κόσμος ὁ γεννητὸς ἀπὸ τοῦ ἀγεννήτου πυρός. ἤρξατο
δέ, φησί, γίνεσθαι τοῦτον τὸν τρόπον· ἓξ ῥίζας τὰς πρώτας τῆς ἀρχῆς216
5τῆς γενέσεως λαβὼν ὁ γεννητὸς ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τοῦ πυρὸς ἐκείνου.

6

.

12

.

2

γεγονέναι γὰρ τὰς ῥίζας 〈ταύτασ〉 φησὶ κατὰ συζυγίαν ἀπ(ὸ) τοῦ πυρός, ἅστινας ῥίζας καλεῖ Νοῦν καὶ Ἐπίνοιαν, Φωνὴν καὶ Ὄνομα, Λογισμὸν καὶ Ἐνθύμησιν. εἶναι δὲ ἐν ταῖς ἓξ ῥίζαις ταύταις πᾶσαν

6

.

12

.

3

ὁμοῦ τὴν ἀπέραντον δύναμιν δυνάμει, οὐκ ἐνεργείᾳ, ἥντινα ἀπέραντον δύναμιν 〈εἶναί〉 φησι τὸν ἑστῶτα 〈στάντα〉 στησόμενον. ὃς ἐὰν μὲν ἐξεικονισθῇ, ὢν ἐν ταῖς ἓξ δυνάμεσιν, ἔσται οὐσίᾳ, δυνάμει, μεγέθει, ἀποτελέσματι μία καὶ ἡ αὐτὴ τῇ ἀγεννήτῳ καὶ ἀπεράντῳ δυνάμει,
5οὐδὲν ὅλως ἔχουσα ἐνδεέστερον ἐκείνης τῆς ἀγεννήτου καὶ ἀπαραλ‐

6

.

12

.

4

〈λ〉άκτου καὶ ἀπεράντου δυνάμεως. ἐὰν δὲ μείνῃ [τῇ] δυνάμει μόνον ἐν ταῖς ἓξ δυνάμεσι καὶ μὴ ἐξεικονισθῇ, ἀφανίζεται, φησί, καὶ ἀπόλλυται, οὕτως ὡς ἡ δύναμις ἡ γραμματικὴ 〈ἢ〉 ἡ γεωμετρικὴ ἐν ἀνθρώπου ψυχῇ· προσλαβοῦσα γὰρ ἡ δύναμις τεχν〈ίτ〉ην, φῶς τῶν γινομένων
5(γ)ίνεται, μὴ προσλαβοῦσα δέ, ἀτεχνία καὶ σκότος, καὶ ὡς ὅτι οὐκ ἦν, ἀποθνῄσκοντι τῷ ἀνθρώπῳ συνδιαφθείρεται.

6

.

13

.

1

Τῶν δὲ ἓξ δυνάμεων τούτων καὶ τῆς ἑβδόμης τῆς μετὰ τῶν ἓξ καλεῖ τὴν πρώτην συζυγίαν, Νοῦν καὶ Ἐπίνοιαν, οὐρανὸν καὶ γῆν· καὶ τὸν μὲν ἄρσενα ἄνωθεν ἐπιβλέπειν καὶ προνοεῖν τῆς συζύγου, τὴν δὲ γῆν ὑποδέχεσθαι κάτω τοὺς ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ καταφερομένους τῇ γῇ
5συγγενεῖς νοεροὺς καρπούς. διὰ τοῦτο, φησίν, ἀποβλέπων πολλάκις ὁ λόγος πρὸς τὰ ἐκ Νοὸς καὶ Ἐπινοίας γεγεννημένα—τουτέστιν ἐξ
οὐρανοῦ καὶ γῆς—λέγει· «ἄκουε, οὐρανέ, καὶ ἐνωτίζου, γῆ, ὅτι κ(ύριος) ἐλάλησεν· υἱοὺς ἐγέννησα καὶ ὕψωσα, αὐτοὶ δέ με ἠθέτησαν». ὁ δὲ λέγων ταῦτα, φησίν, ἡ ἑβδόμη δύναμίς ἐστιν, 〈ὁ〉 ἑστὼς στὰς στησό‐217
10μενος· αὐτὸς γὰρ αἴτιος τούτων τῶν καλῶν ὧν ἐπῄνεσε Μωσῆς καὶ εἶπε «καλὰ λίαν». ἡ δὲ Φωνὴ καὶ τὸ Ὄνομα ἥλιος καὶ σελήνη, ὁ δὲ Λογισ‐ μὸς καὶ ἡ Ἐνθύμησις ἀὴρ καὶ ὕδωρ. ἐν δὲ τούτοις ἅπασιν ἐμμέμικται καὶ κέκραται, ὡς ἔφην, ἡ μεγάλη δύναμις, ἡ ἀπέραντος, ὁ ἑστώς.

6

.

14

.

1

Μωσέως οὖν εἰρηκότος· «〈ἐν〉 ἓξ ἡμέραις, ἐν αἷς ὁ θεὸς ἐποίησε τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν, καὶ 〈τῇ ἡμέρᾳ〉 τῇ ἑβδόμῃ κατέπαυσεν ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ», τὸν εἰρημένον τρόπον μετοικονομήσας ὁ

6

.

14

.

2

Σίμων ἑαυτὸν θεοποιεῖ. ὅταν 〈γὰρ〉 οὖν 〈αἱ γραφαὶ〉 λέγωσιν ὅτι εἰσὶ τρεῖς ἡμέραι πρὸ ἡλίου καὶ σελήνης γεγενημέναι, αἰνίσσονται, 〈φησί,〉 Νοῦν καὶ Ἐπίνοιαν—τουτέστιν οὐρανὸν καὶ γῆν—καὶ τὴν ἑβδόμην δύναμιν, τὴν ἀπέραντον· αὗται γὰρ αἱ τρεῖς δυνάμεις εἰσὶ πρὸ πασῶν

6

.

14

.

3

τῶν ἄλλων γενόμεναι. ὅταν δὲ λέγωσι· «πρὸ πάντων τῶν αἰώνων γεννᾷ με», περὶ τῆς ἑβδόμης, φησί, δυνάμεως τὰ τοιαῦτα λέγεται [εἶναι]· ἑβδόμη γάρ 〈ἐστι, φησί,〉 [αὕτη] δύναμις ἥτις ἦν δύναμις ὑπάρχουσα

6

.

14

.

4

ἐν τῇ ἀπεράντῳ δυνάμει, ἥτις γέγονε πρὸ πάντων τῶν αἰώνων. αὕτη ἐστί, φησίν, ἡ ἑβδόμη δύναμις περὶ ἧς λέγει Μωσῆς· «καὶ πνεῦμα θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος», τουτέστι, φησί, τὸ πνεῦμα τὸ πάντα ἔχον ἐν ἑαυτῷ, εἰκὼν 〈ὃν〉 τῆς ἀπεράντου δυνάμεως. περὶ ἧς ὁ Σίμων

6

.

14

.

5

λέγει· «εἰκὼν ἐξ ἀφθάρτου μορφῆς, κοσμοῦσα μόνη πάντα». αὕτη γὰρ ἡ δύναμις, ἡ ἐπιφερομένη ἐπάνω τοῦ ὕδατος, ἐξ ἀφθάρτου, φησί, γεγε‐ νημένη μορφῆς, κοσμεῖ μόνη πάντα. Τοιαύτης οὖν τινος καὶ παραπλησίου τῆς κατασκευῆς τοῦ κόσμ(ου)
5γενομένης παρ’ αὐτοῖς, «ἔπλασε», φησίν, «ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς λαβών»· ἔπλασε δὲ οὐχ ἁπλοῦν ἀλλὰ διπλοῦν· «κατ’

6

.

14

.

6

εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν». εἰκὼν δέ ἐστι τὸ πνεῦμα τὸ ἐπιφερόμενον ἐπάνω τοῦ ὕδατος· ὃ ἐὰν μὴ ἐξεικονισθῇ, μετὰ τοῦ κόσμου ἀπολεῖται, δυνάμει μεῖναν μόνον, μὴ καὶ ἐνεργείᾳ γενόμενον—τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ εἰρημένον· «ἵνα μὴ σὺν τῷ κόσμῳ κατακριθῶμεν». —ἐὰν δὲ ἐξει‐218
5κονισθῇ καὶ γένηται ἀπὸ στιγμῆς ἀμερίστου, ὡς, 〈φησί,〉 γέγραπται ἐν τῇ Ἀποφάσει, τὸ μικρὸν μέγα γενήσεται, τὸ δὲ μέγα ἔσται εἰς τὸν ἄπειρον αἰῶνα καὶ ἀπαράλ〈λ〉ακτον, τὸ〈ν〉 μηκέτι γινόμενον.

6

.

14

.

7

Πῶς οὖν καὶ τίνα τρόπον, φησί, πλάσ〈σ〉ει τὸν ἄνθρωπον ὁ θεός; ἐν (π)αραδείσῳ· οὕτως γὰρ αὐτῷ δοκεῖ. ἔστω, φησί, παράδεισος ἡ μήτρα· καὶ ὅτι τοῦτό ἐστιν ἀληθές, ἡ γραφὴ διδάσκει ὅτε λέγει· «ἐγώ εἰμι ὁ πλάσσων σε ἐν μήτρᾳ μητρός σου»· καὶ τοῦτο γὰρ οὕτω θέλει γεγράφ‐
5θαι. τὸν παράδεισον 〈οὖν〉, φησίν, ἀλληγορῶν ὁ Μωσῆς τὴν μήτραν

6

.

14

.

8

εἴρηκεν, εἴπερ δεῖ τῷ λόγῳ πιστεύειν. εἰ δὲ πλάσσει ὁ θεὸς ἐν μήτρᾳ μητρὸς τὸν ἄνθρωπον, τουτέστιν ἐν παραδείσῳ, ὡς ἔφην, ἔστω παρά‐ δεισος ἡ μήτρα, Ἐδὲμ δὲ τὸ χόριον, «ποταμὸς 〈δὲ〉 ἐκπορευόμενος ἐξ Ἐδὲμ ποτίζει〈ν〉 τὸν παράδεισον» ὁ ὀμφαλός. οὗτος 〈δέ〉, φησίν, ὁ
5ὀμφαλὸς «ἀφορίζεται εἰς τέσσαρας ἀρχάς»· ἑκατέρωθεν γὰρ τοῦ ὀμφαλοῦ δύο εἰσὶν ἀρτηρίαι παρατεταμέναι, ὀχετοὶ πνεύματος, καὶ δύο

6

.

14

.

9

φλ(έβ)ες, ὀχετοὶ αἵματος. ἐπειδὰν δέ, φησίν, ἀπὸ τοῦ Ἐδὲμ 〈τοῦ〉 χορίου ἐκπορευόμενος ὁ ὀμφαλὸς ἐμφύῃ τῷ γεν〈ν〉(ω)μένῳ κατὰ τὸ ἐπιγάστριον—ὃ κοινῶς πάντες προσαγορεύουσιν ὀμφαλόν—, αἱ δὲ δύο φλέβες, δι’ ὧν ῥεῖ καὶ φέρεται ἀπὸ τοῦ Ἐδὲμ τοῦ χορίου τὸ
5αἷμα, κατὰ τὰς καλουμένας πύλας τοῦ ἥπατος—αἵτινες τὸ γεννώμενον

6

.

14

.

10

τρέφουσιν—, αἱ δὲ 〈δύο〉 ἀρτηρίαι—ἃς ἔφημεν ὀχετοὺς εἶναι πνεύματος,
ἑκατέρωθεν περιλαβοῦσαι τὴν κύστιν κατὰ τὸ πλατὺ ὀστοῦν—πρὸς τὴν μεγάλην συνάπτωσιν ἀρτηρίαν—τὴν κατὰ ῥάχιν καλουμένην ἀορτήν—, [καὶ] οὕτως διὰ τῶν παραθύρων ἐπὶ τὴν καρδίαν ὁδεῦσαν τὸ πνεῦμα219

6

.

14

.

11

κίνησιν ἐργάζεται τῷ ἐμβρύῳ. πλασσόμενον 〈μὲν〉 γὰρ τὸ βρέφος ἐν τῷ παραδείσῳ οὔτε τῷ στόματι τροφὴν λαμβάνει οὔτε ταῖς ῥισὶν ἀναπνέει· ἐν ὑγροῖς γὰρ ὑπάρχοντι αὐτῷ παρὰ πόδας ἦν ὁ θάνατος εἰ ἀνέπνευσεν· ἐπεσπάσατο γὰρ ἂν ἀπὸ τῶν ὑγρῶν καὶ ἐφθάρη. ἀλλὰ γὰρ ὅλον περιέ‐
5σφιγκται τῷ καλουμένῳ χιτῶνι ἀμνίῳ, τρέφεται δὲ δι’ ὀμφαλοῦ, καὶ διὰ τῆς 〈ἀορτῆς τῆσ〉 κατὰ ῥάχιν, ὡς ἔφην, τὴν τοῦ πνεύματος οὐσίαν λαμβάνει.

6

.

15

.

1

Ὁ οὖν ποταμός, φησίν, ὁ ἐκπορευόμενος ἐξ Ἐδὲμ εἰς τέσσαρας ἀφορί‐ ζεται ἀρχάς, 〈εἰσ〉 ὀχετοὺς τέσσαρας, τουτέστιν εἰς τέσσαρας αἰσθήσεις τοῦ γεννωμένου· ὅρασιν, [ἀκοήν,] γεῦσιν, ὄσφρησιν καὶ ἁφήν. ταύτας γὰρ ἔχει μόνας τὰς αἰσθήσεις ἐν τῷ παραδείσῳ πλασσόμενον τὸ παι‐
5δίον. οὗτος 〈δέ〉, φησίν, ἐστὶν ὁ νόμος ὃν ἔθηκε Μωσ(ῆ)ς, καὶ πρὸς τοῦτον αὐτὸν τὸν νόμον γέγραπται τῶν βιβλίων ἕκαστον, ὡς 〈αἱ〉

6

.

15

.

2

ἐπιγραφαὶ δηλοῦσι. τὸ 〈γὰρ〉 πρῶτον βιβλίον Γένεσις· ἤρκει, φησί, πρὸς γνῶσιν τῶν ὅλων ἡ ἐπιγραφὴ τοῦ βιβλίου. αὕτη γάρ, φησίν, ἐστὶν ἡ Γένεσις ὅρασις, εἰς ἣν ἀφορίζεται 〈τοῦ〉 ποταμοῦ σχίσις ἡ

6

.

15

.

3

μία· ἐθεάθη γὰρ ὁ κόσμος ἐν ὁράσει. 〈ἡ δὲ〉 ἐπ(ι)γραφὴ βιβλίου δευτέ‐ ρου Ἔξοδος· ἔδει γὰρ τὸ γεννηθέν, τ(ὴ)ν Ἐρυθρὰν διοδεῦσαν θάλασ‐ σαν, ἐλθεῖν ἐπὶ τὴν ἔρημον—〈τὴν〉 Ἐρυθρὰν δὲ 〈θάλασσαν〉 λέγει, φησί, τὸ αἷμα—καὶ γεύσασθαι πικρὸν ὕδωρ. πικρὸν γάρ, φησίν, ἐστὶ τὸ
5ὕδωρ τὸ μετὰ τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν, ὅπερ ἐστὶν ὁδὸς τῆς κατὰ τὸν

6

.

15

.

4

βίον γνώσεως, 〈διὰ〉 τῶν ἐπιπόνων ὁδευομένη καὶ πικρῶν. στραφὲν δὲ ὑπὸ Μωσέως—τουτέστι τοῦ λόγου—τὸ πικρὸν ἐκεῖνο γίνεται
γλυκύ. καὶ ὅτι ταῦθ’ οὕτως ἔχει, κοινῇ πάντων 〈τῶν ἐθνῶν, φησίν,〉 ἔστιν ἀκοῦσαι κατὰ τοὺς ποιητὰς λεγόντων·220
5ῥίζῃ μὲν μέλαν 〈ἔσκε〉, γάλακτι δὲ εἴκελον ἄνθος· μῶλυ δέ μιν καλέουσι θεοί· χαλεπὸν δέ τ’ ὀρύσσειν ἀνδράσι γε θνητοῖσι· θεοὶ δέ τε πάντα δύνανται.

6

.

16

.

1

Ἀρκεῖ, φησί, 〈τὸ〉 λεχθὲν ὑπὸ τῶν ἐθνῶν πρὸς ἐπίγνωσιν τῶν ὅλων τοῖς ἔχουσιν ἀκο(ὰς) (ὑ)πακοῆς· τούτου γάρ, φησίν, ὁ γευσάμενος τοῦ καρποῦ 〈οὐ μόνον〉 ὑπὸ τῆς Κίρκης οὐκ ἀπεθηριώθη μόνος, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἤδη τεθηριωμένους, τῇ δυνάμει χρώμενος τοῦ τοιούτου καρποῦ,
5εἰς τὸν πρῶτον ἐκεῖνον, τὸν ἴδιον αὐτῶν ἀνέπλασε καὶ ἀνετύπωσε καὶ

6

.

16

.

2

ἀνεκαλέσατο χαρακτῆρα. πιστὸς γὰρ ἁνὴρ καὶ ἀγαπώμενος ὑπὸ τῆς φαρμακίδος ἐκείνης διὰ τὸν γαλακτώδη καὶ θεῖον ἐκεῖνον καρπόν, φησίν, εὑρίσκεται. Λευϊτικὸν ὁμοίως τὸ τρίτον βιβλίον, ὅπερ ἐστίν, 〈φησίν,〉 ἡ ὄσφρησις 〈καὶ〉 ἀναπνοή. θυσιῶν γάρ ἐστι καὶ προσφορῶν
5ὅλον ἐκεῖνο τὸ βιβλίον· ὅπου δέ ἐστι θυσία, ὀσμή τις εὐωδίας ἀπὸ τῆς θυσίας διὰ τῶν θυμιαμάτων γίνεται· περὶ ἣν εὐωδίαν 〈τὴν〉

6

.

16

.

3

ὄσφρησίν 〈φησιν〉 εἶνα(ι) δ(οκ〈ί〉μ)ιον. Ἀριθμοὶ 〈δὲ〉 τὸ τέταρτον τῶν βιβλίων· γεῦσιν, 〈φησί,〉 λέγει, ὅπο(υ) 〈ὁ〉 (λ)όγος ἐνεργεῖ· διὰ γὰρ τὸ λαλεῖν πάντα 〈τῇ τῶν〉 ἀριθμῶν τάξει 〈οὕτωσ〉 κ(α)λεῖται. Δευτερονό‐ μιον δὲ 〈τὸ πέμπτον βιβλίον, ὅπερ,〉 φησίν, ἐστὶ πρὸς τὴν ἁφὴν τοῦ

6

.

16

.

4

πεπλασμένου παιδίου γεγραμμένον. ὥσπερ γὰρ ἡ ἁφὴ τὰ ὑπὸ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων ὁραθέντα θιγοῦσα ἀνακεφαλαιοῦται καὶ βεβαιοῖ, σκληρὸν ἢ γλίσχρον, ἢ θερμὸν 〈ἢ ψυχρὸν〉 δοκιμάσασα, οὕτως τὸ πέμπτον βιβλίον τοῦ νόμου ἀνακεφαλαίωσίς ἐστι τῶν πρὸ αὐτοῦ
5γραφέντων τεσσάρων.221

6

.

16

.

5

Πάντα οὖν, φησί, τὰ ἀγέννητά ἐστιν ἐν ἡμῖν δυνάμει, οὐκ ἐνεργείᾳ, 〈οὕτωσ〉 ὡς ἡ γραμματικὴ 〈ἢ〉 ἡ γεωμετρική. ἐὰν 〈μὲν〉 οὖν τύχῃ τοῦ λόγου τοῦ προσήκοντος καὶ διδασκαλίας, [καὶ] στραφήσεται τὸ πικρὸν εἰς γλυκύ—τουτέστιν, 〈φησίν,〉 «αἱ ζιβύναι εἰς δρέπανα καὶ αἱ μάχαιραι
5εἰς ἄροτρα»—, 〈καὶ〉 οὐκ ἔσται ἄχυρα καὶ ξύλα, τὰ γεννώμενα πυρί, ἀλλὰ καρπὸς τέλειος ἐξεικονισμένος, ὡς ἔφην, ἴσος καὶ ὅμοιος τῇ

6

.

16

.

6

ἀγεννήτῳ καὶ ἀπεράντῳ δυνάμει. ἐὰν δὲ μείνῃ δ(έ)νδρον μόνον, καρπὸν μὴ ποιοῦν ἐξεικονισμένον, ἀφανίζεται. «ἐγγὺς γάρ που», φησίν, «ἡ ἀξίνη παρὰ τὰς ῥίζας τοῦ δένδρου· πᾶν δένδρον», φησί, «μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται».

6

.

17

.

1

Ἔστιν οὖν κατὰ τὸν Σίμωνα τὸ μακάριον καὶ ἄφθαρτον ἐκεῖνο ἐν παντὶ 〈ἀνθρώπῳ〉 κεκρυμμένον δυνάμει, οὐκ ἐνεργείᾳ, ὅπερ ἐστὶν ὁ ἑστὼς στὰς στησόμενος· ἑστὼς ἄνω ἐν τῇ ἀγεννήτῳ δυνάμει, στὰς κάτω ἐν τῇ ῥοῇ τῶν ὑδάτων, ἐν εἰκόνι γεννηθείς, στησόμενος ἄνω

6

.

17

.

2

παρὰ τὴν μακαρίαν ἀπέραντον δύναμιν, ἐὰν ἐξεικονισθῇ. τρεῖς γάρ, φησίν, εἰσὶν ἑστῶτες 〈αἰῶνεσ〉, καὶ ἄνευ τοῦ τρεῖς εἶναι ἑστῶτας αἰῶνας οὐ κοσμεῖ ὁ γεννητός, ὁ κατ’ αὐτοὺς ἐπὶ τοῦ ὕδατος φερόμενος, ὁ καθ’ ὁμοίωσιν ἀναπεπλασμένος τέλειος ἐπου(ράν)ιος, 〈ὁ〉 κατ’ οὐδεμίαν
5ἐπίνοιαν ἐνδεέστερος τῆς ἀγεννήτου δυνάμεως (γε)ν〈ν〉ώμενος. τοῦτ’
ἔστιν, 〈φησίν,〉 ὃ λέγουσιν· «ἐγὼ καὶ σὺ ἕν· 〈τὸ〉 πρὸ ἐμοῦ σύ, τὸ μετὰ222

6

.

17

.

3

σὲ ἐγώ». αὕτη, φησίν, ἐστὶ〈ν ἡ〉 δύναμις μία, διῃρημένη 〈δ’〉 ἄνω κάτω, αὑτὴν γεννῶσα, αὑτὴν αὔξουσα, αὑτὴν ζητοῦσα, αὑτὴν εὑρίσ‐ κουσα, αὑτῆς μήτηρ οὖσα, αὑτῆς πατήρ, αὑτῆς ἀδελφή, αὑτῆς σύζυγος, αὑτῆς θυγάτηρ, αὑτῆς υἱός, [μήτηρ, πατήρ,] ἓν οὖσα· ῥίζα τῶν ὅλων.

6

.

17

.

4

Καὶ ὅτι, φησίν, ἀπὸ πυρὸς ἡ ἀρχὴ τῆς γενέσεώς ἐστι τῶν γεννω‐ μένων, τοιοῦτον κατανόει τινὰ τρόπον. πάντων ὅσων γένεσίς ἐστιν, ἀπὸ πυρὸς ἡ ἀρχὴ τῆς ἐπιθυμίας τῆς γενέσεως γίνεται· τοιγαροῦν πυροῦσθαι

6

.

17

.

5

τὸ ἐπιθυμεῖν τῆς μεταβλητῆς γενέσεως ὀνομάζεται. ἓν δὲ ὂν τὸ πῦρ τροπὰ(ς 〈σ〉τρέ)φεται δύο· στρέφεται γάρ, φησίν, ἐν τῷ ἀνδρὶ τὸ αἷμα— καὶ θερμὸν καὶ ξανθὸν ὡς πῦρ τυπούμενον—εἰς σπέρμα, ἐν δὲ τῇ γυναικὶ τὸ αὐτὸ τοῦτο αἷμα εἰς γάλα· καὶ γίνεται ἡ τοῦ ἄρρενος τροπὴ
5γένεσις, ἡ δὲ τῆς θηλείας τροπὴ τροφὴ τῷ γεννωμένῳ. αὕτη, φησίν, ἐστὶν «ἡ φλογίνη ῥομφαία ἡ στρεφομένη φυλάσσειν τὴν ὁδὸν τοῦ

6

.

17

.

6

ξύλου τῆς ζωῆς». στρέφεται γὰρ τὸ αἷμα εἰς σπέρμα καὶ γάλα, καὶ γίνε‐ ται ἡ δύναμις αὕτη πατὴρ καὶ μήτηρ, σπορὰ τῶν γινομένων καὶ αὔξησις τῶν τρεφομένων, ἀπροσδεής, αὐτάρκης. φυλάσσεται δέ, φησί, τὸ ξύλον τῆς ζωῆς διὰ τῆς στρεφομένης φλογίν(ης) ῥομφαίας, ὡς εἰρήκαμεν,
5〈ἥτις ἐστί, φησίν,〉 ἡ δύναμις ἡ ἑ(βδ)όμη, ἡ ἐξ αὑτῆς 〈πάντα γεννῶσα,〉

6

.

17

.

7

ἡ πάντα ἔχουσα, ἡ ἐν ταῖς ἓξ κατ(α)κειμένη δυνάμεσιν. ἐὰν γὰρ μὴ στρέφηται ἡ φλογίνη ῥομφαία, φθαρήσεται καὶ ἀπολεῖται τὸ καλὸν ἐκεῖνο ξύλον· ἐὰν δὲ στρέφηται εἰς σπέρμα καὶ γάλα, ὁ δυνάμει ἐν τού‐
τοις κατακείμενος, λόγου τοῦ προσήκοντος καὶ τόπου κυρίου ἐν ᾧ γεν‐223
5νᾶται 〈ὁ〉 λόγος τυχών, ἀρξάμενος ὡς ἀπὸ σπινθῆρος ἐλαχίστου παντε‐ λῶς μεγαλυνθήσεται καὶ αὐξήσει, καὶ ἔσται δύναμις ἀπέραντος 〈καὶ〉 ἀπαράλ〈λ〉ακτος, 〈καὶ τὸ μέγα ἔσται〉 εἰς τὸν ἀπέραντον αἰῶνα [αἰῶνι] 〈καὶ〉 ἀπαράλ〈λ〉ακτον, 〈τὸν〉 μηκέτι γινόμενον.

6

.

18

.

1

Γέγονεν οὖν ὁμολογουμένως κατὰ τοῦτον τὸν λόγον τοῖς ἀνοήτοις Σίμων θεός, ὥσπερ ὁ Λίβυς ἐκεῖνος [ὁ καὶ] Ἄψεθος· γεννητὸς μὲν καὶ παθητός, ὅταν ᾖ ἐν δυνάμε〈σ〉ι〈ν〉, ἀπαθὴς δὲ καὶ 〈ἀ〉γέννητος, ὅταν ἐξεικονισθῇ καὶ γενόμενος τέλειος ἐξέλθῃ τῶν δυνάμεων τῶν πρώτων

6

.

18

.

2

δύο, τουτέστιν οὐρανοῦ καὶ γῆς. λέγει γὰρ Σίμων δια(ρρή)δην περὶ τούτου ἐν τῇ Ἀποφάσει οὕτως· «ὑμῖν οὖν λέγω ἃ λέγω καὶ γράφω ἃ γράφω, τὸ γράμμα τοῦτο· δύο εἰσὶ παραφυάδες τῶν ὅλων αἰώνων, μήτε ἀρχὴν μήτε πέρας ἔχουσαι, ἀπὸ μιᾶς ῥίζης, ἥτις ἐστὶ δύναμις

6

.

18

.

3

Σιγὴ ἀόρατος, ἀκατάληπτος. ὧν ἡ μία φαίνεται ἄνωθεν, ἥτις ἐστὶ μεγάλη δύναμις, Νοῦς τῶν ὅλων, διέπων τὰ πάντα, ἄρσην· ἡ δὲ ἑτέρα κάτωθεν, Ἐπίνοια, μεγάλη 〈θεός,〉 θήλεια, γεννῶσα τὰ πάντ(α). ἔνθεν ἀλλήλοις ἀντιστοιχοῦντες συζυγίαν ἔχουσι, καὶ τὸ μέσον διάστημα ἐμφαί‐

6

.

18

.

4

νουσιν ἀέρα ἀκατάληπτον, μήτε ἀρχὴν μήτε πέρας ἔχοντα, ἐν δὲ τούτῳ Πατὴρ ὁ βαστάζων πάντα καὶ τρέφων τὰ ἀρχὴν καὶ πέρας ἔχοντα.
οὗτός ἐ(στ)ιν ὁ ἑστὼς στὰς στησόμενος, ὢν ἀρσενόθηλυς δύναμις κατὰ τὴν προϋπάρχουσαν δύναμιν ἀπέραντον, ἥτις οὔτ’ ἀρχὴν οὔτε πέρας224
5ἔχει, ἐν μονότητι οὖσα. ἀπὸ δὲ ταύτης προελθοῦσα ἡ ἐν μονότητι

6

.

18

.

5

Ἐπίνοια ἐγένετο δύο. κἀκεῖνος ἦν εἷς· ἔχων γὰρ ἐν ἑαυτῷ αὐτὴν ἦν μόνος. οὐ μέντοι πρῶτος, καίπερ προϋπάρχων· φανεὶς γὰρ αὑτῷ ἀπὸ ἑαυτοῦ ἐγένετο δεύτερος. ἀλλ’ οὐδὲ Πατὴρ ἐκλήθη πρὶν αὐτὴ〈ν〉 αὐτὸν

6

.

18

.

6

ὀνομάσαι πατέρα. ὡς οὖν αὐτὸς ἑαυτὸν ἀπὸ ἑαυτοῦ προαγαγὼν ἐφανέρωσεν ἑαυτῷ τὴν ἰδίαν ἐπίνοιαν, οὕτως καὶ ἡ φανεῖσα Ἐπίνοια Ν〈οῦν〉 οὐκ ἐποίησεν, ἀλλὰ ἰδοῦσα αὐτὸν ἐνέκρυψε τὸν Πατέρα ἐν ἑαυτῇ—τουτέστι τὴν δύναμιν—, καὶ ἔστιν ἀρσενόθηλυς δύναμις καὶ
5Ἐπίνοια. ὅθεν ἀλλήλοις ἀντι(στο)ιχοῦσιν· οὐδὲν γὰρ διαφέρει δύναμις

6

.

18

.

7

ἐπινοίας, ἓν ὄντες· ἐκ μὲν τῶν ἄνω εὑρίσκεται δύναμις, ἐκ δὲ τῶν κάτω ἐπίνοια. ἔστιν οὖν οὕτως καὶ τὸ φανὲν ἀπ’ αὐτῶν· ἓν ὂν δύο εὑρίσκεται· ἀρσενόθηλυς 〈δύναμις ὄν,〉 ἔχει τὴν θήλειαν ἐν ἑαυτῷ. οὕτως ἐστὶ 〈καὶ〉 νοῦς ἐν ἐπινοίᾳ· ἀχώριστα ἀπ’ ἀλλήλων, ἓν ὄντες δύο
5εὑρίσκονται».

6

.

19

.

1

Ταῦτα μὲν οὖν ὁ Σίμων ἐφευρὼν οὐ μόνον τὰ Μωσέως κακο‐ τεχνήσας εἰς ὃ ἐβούλετο μεθηρμήνευσεν, ἀλλὰ καὶ τὰ τῶν ποιητῶν· καὶ γὰρ τὸν δούρειον ἵππον ἀλληγορεῖ, καὶ τὴν Ἑλένην ἅμα τῇ λαμπάδι, καὶ ἄλλα πλεῖστα ὅσα μεταγγί(σας περ)ί τε αὑτοῦ καὶ τῆς

6

.

19

.

2

Ἐπινοίας πλαστολογεῖ. εἶναι 〈δ〉έ γε ταύτην τὸ πρόβατον τὸ πεπλανημέ‐ νον, ἥτις ἀεὶ καταγινομένη ἐν γυναιξὶν ἐτάρασσε τὰς ἐν 〈τῷ〉 κόσμῳ δυνάμεις διὰ τὸ ἀνυπέρβλητον αὑτῆς κάλλος. ὅθεν καὶ ὁ Τρωϊκὸς πόλεμος δι’ αὐτὴν γεγένηται· ἐν γὰρ τῇ κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ γενομένῃ225
5Ἑλένῃ ἐνῴκησεν [ἐν αὐτῇ] ἡ Ἐπίνοια, καὶ οὕτως πασῶν ἐπιδικαζομέ‐ νων αὐτῆς τῶν ἐξουσιῶν στάσις καὶ πόλεμος ἐπανέστη ἐν οἷς ἐφάνη

6

.

19

.

3

ἔθνεσιν. οὕτως γοῦν 〈καὶ〉 τὸν Στησίχορον διὰ τῶν ἐπῶν λοιδορήσαντα αὐτὴν τὰς ὄψεις τυφλωθῆναι· αὖθις δὲ μεταμεληθέντα αὐτὸν καὶ γράψαντα τὰς παλινῳδίας, ἐν αἷς ὕμνησεν αὐτήν, ἀναβλέψαι. μετενσω‐ ματουμένην 〈δὲ αὐτὴν καὶ〉 〈*〉 ὑπὸ τῶν ἀγγέλων καὶ τῶν κάτω
5ἐξουσιῶν—οἳ καὶ τὸν κόσμον, φησίν, ἐποίησαν—, ὕστερον ἐπὶ τέγους

6

.

19

.

4

ἐν Τύρῳ τῆ(ς) Φοινίκης πόλει στῆναι. ἣν κατελθὼν εὗρεν· ἐπὶ γὰρ τὴν τα(ύ)τ(η)ς πρώτης ζήτησιν ἔφη παραγεγονέναι, ὅπως ῥύσ(η)ται αὐτὴν τῶν δεσμῶν. ἣν λυτρωσάμενος ἅμα ἑαυτῷ περιῆγε, φάσκων τοῦτο εἶναι τὸ ἀπολωλὸς πρόβατον, ἑαυτὸν δὲ λέγων τὴν ὑπὲρ πάντα δύναμιν εἶναι.
5ὁ δὲ ψυδρὸς ἐρασθεὶς τοῦ γυναίου τούτου, Ἑλένης καλουμένης, ὠνησάμενος εἶχε, καὶ τοὺς μαθητὰς αἰδούμενος τοῦτον τὸν μῦθον

6

.

19

.

5

ἔπλασεν. οἳ δὲ αὖθις, μιμηταὶ τοῦ πλάνου καὶ μάγου Σίμωνος γινόμενοι, τὰ ὅμοια δρῶσιν, ἀλογίστως φάσκοντες δεῖν μίγνυσθαι 〈καὶ〉 λέγοντες· πᾶσα γῆ γῆ, καὶ οὐ διαφέρει ποῦ τι〈σ〉 (σπ)είρει, πλὴν ἵνα σπείρῃ. ἀλλὰ καὶ μακαρίζουσιν ἑαυτοὺς ἐπὶ τῇ ξ(έ)νῃ μίξει, ταύτην εἶναι226
5λέγοντες τὴν τελείαν ἀγάπην καὶ 〈τοῦτο〉 τό· ἅγιος ἁγίῳ κολλη(τ)ὸς ἁγιασθήσεται· οὐ γὰρ μὴ〈ν〉 κρατεῖσθαι αὑτοὺς ἔτι τινὶ νομιζομένῳ κακῷ· λελύτρωνται γάρ. Τὴν δὲ Ἑλένην λυτρωσάμενος οὕτως τοῖς ἀνθρώποις σωτηρίαν

6

.

19

.

6

παρέσχε διὰ τῆς ἰδίας ἐπιγνώσεως. κακῶς γὰρ διοικούντων τῶν ἀγγέ‐ λων τὸν κόσμον διὰ τὸ φιλαρχεῖν αὐτούς, εἰς ἐπανόρθωσιν ἐληλυθέναι αὑτὸν ἔφη μεταμορφούμενον καὶ ἐξομοιούμενον ταῖς ἀρχαῖς καὶ ταῖς ἐξουσίαις καὶ τοῖς ἀγγέλοις, ὡς καὶ ἄνθρωπον φαίνεσθαι αὐτὸν μὴ
5ὄντα ἄνθρωπον, καὶ παθεῖν δὴ ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ [καὶ] δεδοκηκέναι μὴ πεπονθότα· ἀλλὰ 〈καὶ〉 φανέντα Ἰουδαίοις μὲν ὡς υἱόν, ἐν δὲ τῇ Σαμαρείᾳ ὡς πατέρα, ἐν δὲ τοῖς λοιποῖς ἔθνεσιν ὡς πνεῦμα ἅγιον ὑπο‐ μένειν δὴ αὑτὸν καλεῖσθαι οἵῳ ἂν ὀνόματι καλεῖν βού(λω)νται οἱ

6

.

19

.

7

ἄνθρωποι. τοὺς δὲ προφήτας ὑπὸ τῶν κοσμοποιῶν ἀγγέλων ἐμπνευσθέν‐ τας εἰρηκέναι τὰς προφητείας· διὸ μὴ φροντίζειν αὐτῶν τοὺς εἰς τὸν Σίμωνα καὶ τὴν Ἑλένην πεπιστευκότας ἕως νῦν, πράσσειν τε 〈ὅ〉σα βούλονται ὡς ἐλευθέρους. κατὰ γὰρ τὴν αὐτοῦ χάριν σῴζεσθαι αὑτοὺς

6

.

19

.

8

φάσκουσι, μηδέν〈α〉 δὲ εἶναι αἴτιον δίκης εἰ πράξει τι κακόν. οὐ
γάρ ἐστί 〈τι〉 φύσει κακὸν ἀλλὰ θέσει· ἔθεντο γάρ, φησίν, οἱ ἄγγελοι οἱ τὸν κόσμον ποιήσαντες ὅσα ἐβούλοντο, διὰ τῶν τοιούτων λόγων δουλοῦν νομίζοντες τοὺς αὐτῶν ἀκούοντας. λύσ〈ε〉ιν δὲ αὖθις λέγει227
5τὸν κόσμον ἐπὶ λυτρώσει τῶν ἰδίων ἀνθρώπων.

6

.

20

.

1

Οἱ οὖν τούτου μαθηταὶ μαγεία(ς) ἐπιτελοῦσι καὶ ἐπαοιδαῖς 〈χρῶν‐ ται〉, φίλτρα τε καὶ ἀγώγιμα (κ)αὶ τοὺς λεγομένους ὀνειροπόμπους δαίμονας ἐπιπέμπουσι πρὸς τὸ ταράσσειν οὓς βούλονται· ἀλλὰ καὶ τοὺς λεγομένους παρέδρους ἀσκοῦσιν. εἰκόνα τε τοῦ Σίμωνος ἔχουσιν εἰς
5Διὸς μορφὴν καὶ τῆς Ἑλένης ἐν μορφῇ Ἀθηνᾶς, καὶ ταύτας προσκυ‐

6

.

20

.

2

νοῦσι, τὸν μὲν καλοῦντες κύριον, τὴν δὲ κυρίαν· εἰ δέ τις ὀνόματι καλέσει παρ’ αὐτοῖς ἰδὼν τὰς εἰκόνας ἢ Σίμωνος ἢ Ἑλένης, ἀπόβλητος γίνεται, ὡς ἀγνοῶν τὰ μυστήρια. οὗτος ὁ Σίμων μαγείαις πολλοὺς πλανῶν ἐν τῇ Σαμαρείᾳ ὑπὸ τῶν ἀποστόλων ἠλέγχθη· καὶ ἐπάρατος
5γενόμενος, καθὼς ἐν ταῖς Πράξεσι γέγραπται, ἀπευδοκήσας ὕστερον ταὐτὰ ἐπεχείρησεν, ἕως καὶ τῇ Ῥώμῃ ἐπιδημήσας ἀντέπεσε τοῖς ἀποστό‐ λοις· πρὸς ὃν πολλὰ Πέτρος ἀντικατέστη, μαγείαις πλανῶντα πολλούς.

6

.

20

.

3

Οὗτος ἐπὶ τέλει ἐλθὼν ἐν τ(ῇ) Γί(τ)τῃ, ὑπὸ πλάτανον καθεζόμενος ἐδίδασκε. καὶ δὴ λοιπὸν ἐγγὺς τοῦ ἐλέγχεσθαι γινόμενος διὰ τὸ ἐγχρονί‐ ζειν, ἔφη ὅτι εἰ χωσθείη ζῶν ἀναστήσεται τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ. καὶ δὴ τάφρον κελεύσας ὀρυγῆναι ὑπὸ τῶν μαθητῶν ἐκέλευσε χωσθῆναι· οἱ
5μὲν οὖν τὸ προσταχθὲν ἐποίησαν, ὁ δὲ ἀπέμεινεν ἕως νῦν· οὐ γὰρ

6

.

20

.

4

ἦν ὁ Χριστός. οὗτος δὴ καὶ ὁ κατὰ τὸν Σίμωνα μῦθος· ἀφ’ οὗ Οὐαλεν‐ τῖνος τὰς ἀφορμὰς λαβὼν ἄλλοις ὀνόμασι〈ν ὅμοια〉 καλεῖ· ὁ γὰρ Νοῦς
καὶ ἡ Ἀλήθεια καὶ Λόγος καὶ Ζωὴ καὶ Ἄνθρωπος καὶ Ἐκκλησία, οἱ Οὐαλεντίνου αἰῶνες, ὁμολογουμένως εἰσὶν αἱ Σίμω(ν)ος ἓξ ῥίζαι· Νοῦς,228
5Ἐπίνοια, Φωνή, Ὄνομα, Λογισμὸς καὶ Ἐνθύμη(σ)ις. ἀλλ’ ἐπεὶ ἱκανῶς ἡμῖν δοκεῖ ἐκτεθεῖσθαι τὴν Σίμωνος μυθ(ο)ποιΐαν, ἴδωμεν τί λέγει καὶ Οὐαλεντῖνος.

6

.

21

.

1

Ἔστι μὲν οὖν ἡ Οὐαλεντίνου αἵρεσις Πυθαγορικὴν ἔχουσα καὶ Πλατωνικὴν τὴν ὑπόθεσιν. καὶ γὰρ Πλάτων ὅλως ἐν τῷ Τιμαίῳ τὸν Πυθαγόραν ἀπεμάξατο—τοιγαροῦν καὶ ὁ Τίμαιος αὐτός ἐστιν αὐτῷ Πυθαγόρειος ξένος. —διὸ δοκεῖ ὀλίγα τῆς Πυθαγορείου καὶ Πλατωνικῆς

6

.

21

.

2

ὑπομνησθέντας ὑποθέσεως ἄρξασθαι καὶ τὰ Οὐαλεντίνου λέγειν. εἰ γὰρ καὶ ἐν τοῖς πρότερον ὑφ’ ἡμῶν πεπονημένοις ἔγκεινται καὶ τὰ Πυθαγόρᾳ καὶ Πλάτωνι δεδοκημένα, ἀλλά γε καὶ νῦν οὐκ ἀλόγως ὑπομνησθήσομαι δι’ ἐπιτομῆς τὰ κορυφαιότατα τῶν αὐτοῖς ἀρεσκομένων, πρὸς τὸ εὐεπί‐
5γνωστα γενέσθαι τὰ Οὐαλεντίν(ῳ) δόξαντα διὰ τῆς ἐγγίονος παραθέ‐

6

.

21

.

3

σεως ὁμοῦ καὶ συγκρίσεως, τῶν μὲν πάλαι ἀπ’ Αἰγυπτίων ταῦτα παρα‐ λαβόντων καὶ τοὺς Ἕλληνας μεταδιδαξάντων, τοῦ δὲ παρὰ τούτων, ὅτι 〈δὲ〉 παρ’ αὐτῶν 〈ἦν〉 διαψευσαμένου ἰδίαν τε δόξαν συστῆσαι πεπειραμένου, σπαράξαντος μὴν τὰ ἐκείνων, ὀνόμασι καὶ ἀριθμοῖς ἰδίως
5τε καλέσαντος καὶ μέτροις διορίσαντος, ὅπως αἵρεσιν Ἑλληνικὴν ποικί‐ λην μέν, ἀσύστατον δὲ καὶ οὐκ ἀνήκουσαν Χριστῷ συστήσῃ.

6

.

22

.

1

Ἡ μὲν οὖν ἀρχὴ τῆς ὑποθέσεώς ἐστιν ἐν τῷ Τιμαίῳ τῷ Πλάτωνι σοφία Αἰγυπτίων· ἐκεῖθεν γὰρ ὁ Σόλων τὴν ὅλη(ν) ὑπόθεσιν περὶ τῆς 〈τοῦ〉 κόσμου γενέσεως καὶ φθορᾶς πα(λ)αιῷ τινι λόγῳ καὶ προφητικῷ, ὥς φησιν ὁ Πλάτων, τοὺς Ἕλληνας ἐδίδαξε, παῖδας νέους ὄντας καὶ

6

.

22

.

2

πρεσβύτερον ἐπισταμένους μάθημα θεολογούμενον οὐδέν. ἵν’ οὖν παρα‐
κολουθήσωμεν τοῖς λόγοις οἷς καταβέβληται Οὐαλεντῖνος, προεκθήσο‐ μαι νῦν τίνα ἐστὶν ἃ Πυθαγόρας ὁ Σάμιος μετὰ τῆς ὑμνουμένης ἐκείνης παρὰ τοῖς Ἕλλησι 〈σι〉γῆς φιλοσοφεῖ, εἶθ’ 〈ὡσ〉αύτως ταῦτα ἃ 〈παρὰ〉229
5Πυθαγόρου λαβὼν καὶ Πλάτωνος Οὐαλεντῖνος σεμνολογῶν ἀνατίθησι Χριστῷ καὶ πρὸ τοῦ Χριστοῦ τῷ Πατρὶ τῶν ὅλων καὶ Σιγῇ, τῇ συνεζευγμένῃ τῷ Πατρί.

6

.

23

.

1

Πυθαγόρας τοίνυν ἀρχὴν τῶν ὅλων ἀγέννητον ἀπεφήνατο τὴν μονάδα, γεννητὴν δὲ τὴν δυάδα καὶ πάντας τοὺς ἄλλους ἀριθμούς. καὶ τῆς μὲν δυάδος πατέρα φησὶν εἶναι τὴν μονάδα, πάντων δὲ τῶν γεννωμένων

6

.

23

.

2

μητέρα 〈τὴν〉 δυάδα, γεννητὴν γεννητῶν· καὶ 〈γὰρ〉 Ζαράτας ὁ Πυθα‐ γόρου διδάσκαλος ἐκάλει τὸ μὲν ἓν πατέρα, τὰ δὲ δύο μητέρα. (γ)εγέν‐ νηται γοῦν ἐκ μὲν μονάδος δυὰς κατὰ τὸν Πυθαγόραν, καὶ ἔστιν ἡ μὲν μονὰς ἄρρεν καὶ πρώτη, ἡ δὲ δυὰς θῆλυ 〈καὶ δευτέρα〉. παρὰ τῆς δυάδος
5δὲ πάλιν, ὡς ὁ Πυθαγόρας λέγει, 〈γίνεται〉 ἡ τριὰς καὶ οἱ ἐφεξῆς ἀριθμοὶ

6

.

23

.

3

μέχρι τῶν δέκα. τοῦτον γὰρ οἶδε μόνον τέλειον ἀριθμὸν 〈ὁ〉 Πυθαγόρας, τὸν δέκα· τὸν γὰρ ἕνδεκα καὶ δώδεκα προσθήκην καὶ ἐπαναποδισμὸν τῆς δεκάδος, οὐκ ἄλλου τινὸς ἀριθμοῦ γένεσιν 〈εἶναι〉 [τὸ προστιθέ‐ μενον]. πάντα δὲ σώματα στερεὰ ἐξ ἀσωμάτων γεννᾷ· τῶν τε γὰρ σωμά‐
5των καὶ ἀσωμάτων ὁμοῦ στοιχεῖον εἶναί φησι καὶ ἀρχὴν τὸ σημεῖον, ὅ ἐστιν ἀμερές. γίνετ(αι) δέ, φησίν, ἐκ σημείου γραμμὴ καὶ 〈ἐκ γραμμῆς ἐπιφάνεια,〉 ἐπιφάνεια δὲ ῥυεῖσα εἰς βάθος στερεὸν ὑφέστηκε, φησί,

6

.

23

.

4

σῶμα. ὅθεν καὶ ὅρκος τίς ἐστι τοῖς Πυθαγορικοῖς ἡ τῶν τεσσάρων
στοιχείων συμφωνία· ὀμνύουσι δ’ οὕτως·
ναὶ μὰ τὸν ἁμετέρᾳ κεφαλᾷ παραδόντα τετρακτύν,
πηγὴν ἀενάου φύσεως ῥι(ζώμ)ατ’ ἔχουσαν.		230
5ἔστι γὰρ ἡ τετρακτὺς τῶν φυσικῶν καὶ στερεῶν σωμάτων ἀρχή, ὡς ἡ

6

.

23

.

5

μονὰς τῶν νοητῶν. ὅτι δὲ καὶ ἡ τετρακτὺς γεννᾷ, φησί, τὸν τέλειον ἀριθμόν, ὡς ἐν τοῖς νοητοῖς 〈ἡ μονάσ〉, τὸν δέκα, διδάσκουσιν οὕτως· εἰ ἀρξάμενος ἀριθμεῖν λέγει τις ὅτι ἕν, καὶ ἐπιφέρει δύο, ἔπειτα ὁμοίως τρία, ἔσονται ταῦτα ἕξ· πρὸς δὲ τούτοις ἔτι τέσσαρα, ἔσται [ὁμοίως] τὸ
5πᾶν δέκα· τὸ γὰρ ἕν, δύο, τρία, τέσσαρα γίνετα(ι) δέκα, ὁ τέλειος ἀριθμός. οὕτως, φησί, κατὰ πάντα (ἐ)μιμήσατο ἡ τετρακτὺς τὴν νοητὴν μονάδα, τέλειον ἀρι(θ)μὸν γεννῆσαι δυνηθεῖσαν.

6

.

24

.

1

Δύο οὖν κατὰ τὸν Πυθαγόραν εἰσὶ κόσμοι· εἷς μὲν νοητός, ὃς ἔχει τὴν μονάδα ἀρχήν, εἷς δὲ αἰσθητός· τούτου δέ ἐστι〈ν ἀρχὴ ἡ〉 τετρακτύς, ἔχουσα ἰῶτα, τὴν «μίαν κεραίαν», ἀριθμὸν τέλειον. καὶ ἔστι κατὰ τοὺς Πυθαγορικοὺς τὸ ι, ἡ μία κεραία, πρώτη καὶ κυριωτάτη καὶ τ(ῶ)ν
5νοητῶν 〈καὶ τῶν αἰσθητῶν〉 οὐσία, νοητῶς καὶ αἰσθητῶς λαμβανομένη.

6

.

24

.

2

〈ᾗ δ’ ἔστι〉 συμβεβηκότα γένη ἀσώματα ἐννέα, ἃ χωρὶς εἶναι τῆς οὐσίας οὐ δύναται· ποιὸν καὶ ποσὸν καὶ πρός τι καὶ ποῦ καὶ (π)ό(τ)ε καὶ κεῖσθαι καὶ ἔχειν καὶ ποιεῖν καὶ π(ά)σχειν. ἔστιν οὖν ἐννέα τὰ συμβεβηκότα τῇ οὐσίᾳ, οἷς συναριθμουμένη ἔχει τὸν τέλειον ἀριθμόν, τὸν δέκα.

6

.

24

.

3

Διό(π)ερ διῃρημένου τοῦ παντός, ὡς εἴπομεν, εἰς νοητὸν καὶ αἰσθητὸν
κόσμον, ἔχομεν καὶ ἡμεῖς ἀπὸ τοῦ νοητοῦ τὸν λόγον, ἵνα τῷ λόγῳ τὴν τῶν νοητῶν καὶ ἀσωμάτων καὶ θείων ἐποπτεύωμεν οὐσίαν. αἰσθήσεις δέ, φησίν, ἔχομεν πέντε—ὄσφρησιν, ὅρασιν, ἀκοήν, γεῦσιν καὶ ἁφήν—,231
5[ἐν] αἷς τῶν αἰσθητῶν ἐρχόμεθα εἰς γνῶσιν. καὶ οὕτω, φησίν, ἐστὶ διῃρη‐

6

.

24

.

4

μένος 〈ὁ〉 αἰσθητὸς ἀπὸ τοῦ νοητοῦ κόσμου. καὶ ὅτι ἔχομεν γνώσεως ὄργανον πρὸς ἑκάτερον αὐτῶν, ἐντεῦθεν κατανοῶμεν. οὐδέν, φησί, τῶν νοητῶν γνωστὸν ἡμῖν δύναται γενέσθαι δι’ αἰσθήσεως. ἐκεῖνο γὰρ «οὔτε ὀφθαλμὸς εἶδεν οὔτε οὖς ἤκουσεν» οὔτ’ ἔγνω, φησί, τῶν ἄλλων αἰσθή‐

6

.

24

.

5

σεων οἱαδητισοῦν. οὐδ’ αὖ πάλιν, 〈φησί,〉 τῷ λόγῳ εἰς γνῶσιν τῶν αἰσθητῶν οὐχ οἷόν τε ἐλθεῖν τινος, ἀλλὰ δεῖ 〈ἡμᾶσ〉 ὅτι 〈τι〉 λευκόν ἐστιν ἰδεῖν, καὶ γεύσασθαι ὅτι 〈τι〉 γλυ(κ)ύ, καὶ ὅτι 〈τι〉 ᾠδικὸν ἢ δύσηχον ἀκούσαντας εἰδέναι· (κ)αὶ εἴ τι τῶν ὀσμῶν ἐστιν εὐῶδες ἢ ἀηδές, ὀσφρή‐

6

.

24

.

6

σεως ἔργον, οὐ λόγου. ὡσαύτως δὲ ἔχει καὶ τὰ τῆς ἁφῆς· σκληρὸν γὰρ ἢ ἁπαλόν, ἢ θερμὸν ἢ ψυχρὸν οὐχ οἷόν τέ ἐστιν ἀκούσαντα〈σ〉 εἰδέναι, ἀλλὰ γὰρ τῶν τοιούτων ἐστὶ κρίσις ἡ ἁφή. Τούτων οὕτως ὑφεστηκότων ἡ διακόσμησις, 〈φησί,〉 τῶν γεγονότων

6

.

24

.

7

καὶ γινομένων ἀριθμητικῶς γινομένη θεωρεῖται. ὃν γὰρ τρόπον ἀπὸ μονάδος ἀρξάμενο(ι) κατὰ προσθήκην (δυ)άδων ἢ τριάδων καὶ τῶν ἑξῆς ἀθροιζομένων ἀριθμῶν ἕν τι σύστημα ποιοῦμεν μέγιστον ἀριθμοῦ, εἶτα πάλιν ἀπὸ τοῦ κατὰ [τὴν] σύνθεσιν ἀθροισθέντος ἀφαιρέσει τινὶ καὶ
5ἀναποδισμῷ λύσιν τῶν συνεστώτων ἀριθμητικῶς ἐργαζόμεθα,

6

.

25

.

1

οὕτω φησὶ καὶ τὸν κόσμον ἀριθμητικῷ τινι καὶ μουσικῷ δεσμῷ δεδε‐ μένον ἐπιτάσει καὶ ἀνέσει, καὶ προσθήκῃ καὶ ἀφαιρέσει ἀεὶ καὶ διὰ παντὸς ἀδιάφθορον φυλαχθῆναι. τοιγαροῦν καὶ περὶ τῆς διαμονῆς τοῦ
κόσμου ἀποφαίνονται τοιοῦτόν τινα τρόπον οἱ Πυθαγορικοί·232
5ἦ γὰρ καὶ πάρος ἦν, καί 〈γ’〉 ἔσ〈σε〉ται, οὐδέ ποτ’, οἴω, τούτων ἀμφοτέρων κεν〈ε〉ώσεται ἄσπετος αἰών.

6

.

25

.

2

τίνων δὲ τούτων; τοῦ νείκους καὶ τῆς φιλίας. ἀπεργάζεται δὲ αὐτοῖς ἡ φιλία ἄφθαρτον 〈καὶ〉 ἀίδιον τὸν κόσμον, ὡς ὑπονοοῦσιν—ἔστι γὰρ ἡ οὐσία καὶ ὁ κόσμος ἕν—, τὸ δὲ νεῖκος διασπᾷ καὶ διαφέρει καὶ πολλὰ

6

.

25

.

3

πειρᾶται καταδιαιροῦν τὸν κόσμον ποιεῖν. ὥσπερ 〈γὰρ〉 εἴ τις ἀριθμη‐ τικῶς τὴν μυριάδα εἰς χιλιάδας καὶ ἑκατοντάδας καὶ δεκάδας, καὶ δραχμὴν εἰς ὀβολοὺς καὶ κοδράντας μικροὺς κατακερματίσας τέμνει, οὕτω τὸ νεῖκος τὴν οὐσίαν τοῦ κόσμου, φησί, τέμνει εἰς ζῷα, φυτά,
5μέταλλα καὶ τὰ τούτοις παραπλήσια. καὶ ἔστι τῆς γενέσεως τῶν γενο‐ μένων πάντων κατ’ αὐτοὺς δημιουργὸς τὸ νεῖκος· ἡ δ’ αὖ φιλία, ἐπιτρο‐ πεύουσα καὶ προνοουμένη τοῦ παντός, [ἵνα μένῃ καὶ εἰς τὸ ἕν,] 〈τὰ〉 διῃρημένα καὶ τοῦ παντὸς ἀπεσπασμένα συνάγουσα καὶ 〈τὰ ὑπὸ τοῦ νείκους γενόμενα〉 ἐξάγουσα τοῦ βίου, προσάγει καὶ προστίθησι τῷ

6

.

25

.

4

παντί, ἵνα μένῃ καὶ ἔσται ἕν. οὐ παύσεται οὖν οὔτε τὸ νεῖκος τὸν κόσμον διαιροῦν, οὔτε ἡ φιλία τὰ διῃρημένα τῷ κόσμῳ προσνέμουσα. 〈τοι〉αύτη τίς ἐστιν, ὡς ἔο(ικ)ε, κατὰ Πυθαγόραν ἡ τοῦ κόσμου διαμονή. Λέγει δὲ Πυθαγόρας εἶναι ἀπορρωγάδας τοῦ ἡλ(ί)ου τοὺς ἀστέρας,
5καὶ τὰς ψυχὰς τῶν ζῴων ἀπὸ τῶν ἄστρων φέ(ρ)εσθαι. εἶναι δὲ αὐτὰς
θνητὰς μέν, ὅταν ὦσιν ἐν τῷ σώματι—οἱονεὶ ἐγκατορωρυγμένας [ὡς] ἐν τάφῳ—, ἀνίστασθαι δὲ καὶ γίνεσθαι ἀθανάτους, ὅταν τῶν σωμάτων ἀπολυθῶσιν. ὅθεν ὁ Πλάτων ἐρωτηθεὶς ὑπό τινος· τί ἐστι φιλοσοφία, ἔφη· χωρισμὸς ψυχῆς ἀπὸ σώματος,233

6

.

26

.

1

Πυθαγόρου καὶ 〈ἐν〉 τούτῳ τῶν λόγων γενόμενος μαθητὴς 〈καὶ〉 ἐν οἷς λέγει [καὶ] δι’ αἰνιγμάτων [καὶ τοιούτων λόγων]· «ἐκ τῆς ἰδίης ἐὰν ἀποδημῆς, μὴ ἐπιστρέφου· εἰ δὲ μή, Ἐριννύες Δίκης ἐπίκουροί σε μετε‐

6

.

26

.

2

λεύσονται», ἰδίην καλῶν τὸ σῶμα, Ἐριννύας δὲ τὰ πάθη. ἐὰν οὖν, φησίν, ἀποδημῇς, τουτέστιν ἐὰν ἐξέρχῃ ἐκ τοῦ σώματος, μὴ αὐτοῦ ἀντιποιοῦ· ἐὰν δὲ ἀντιποιήσῃ, πάλιν σε τὰ πάθη καθείρξουσιν εἰς σῶμα. εἶναι γὰρ οὗτοι τῶν ψυχῶν μετενσωμάτωσιν νομίζουσιν, ὡς καὶ ὁ Ἐμπεδοκλῆς

6

.

26

.

3

πυθαγορίζων λέγει. δεῖ γάρ, φησί, τὰς φιληδόνους ψυχάς, ὡς ὁ Πλάτων λέγει, ἐὰν ἐν 〈τῷ〉 ἀνθρώπου πάθει γενόμεναι μὴ φιλοσοφήσωσι, διὰ πάντων 〈τῶν〉 ζῴων καὶ φυτῶν ἐλθεῖν πάλιν εἰς ἀνθρώπινον σῶμα· καὶ ἐὰν μὲν φιλοσοφή(σ)ῃ κατὰ τὸ αὐτὸ τρίς, εἰς τὴν τοῦ συννόμου
5ἄστρου φύσιν ἀνελθεῖν, ἐὰν δὲ μὴ φιλοσοφήσῃ, πάλιν ἐπὶ τὰ αὐτά. δύνασθαι οὖν φησί ποτε τὴν ψυχὴν καὶ θνητὴν γενέσθαι, ἐὰν ὑπὸ τῶν Ἐριννύων κρατῆται—τουτέστι τῶν παθῶν—, καὶ ἀθάνατον, ἐὰν τὰς Ἐριννῦς ἐκφύγῃ, ἅ ἐστι 〈τὰ〉 πάθη.

6

.

27

.

1

Ἀλλ’ ἐπεὶ καὶ τὰ σκοτεινῶς ὑπὸ τοῦ Πυθαγόρου λεγόμενα π(ρ)ὸς τοὺς μαθητὰς δι’ ὑποσυμβόλων ἐνήρ〈γ〉μεθα λέγειν, δοκεῖ καὶ τῶν ἑτέρων ὑπομνησθῆναι, διὰ τὸ καὶ τοὺς αἱρεσιάρχας τοιούτῳ τινὶ τρόπῳ
ἐπικεχειρηκέναι ὁμιλεῖν δι’ ὑποσυμβόλων, καὶ τοῦτο οὐκ ἰδίων, ἀλλ’234

6

.

27

.

2

〈ἀπὸ τῶν〉 Πυθαγορείων πλεονεκτήσαντας λόγων. διδάσκει οὖν ὁ Πυθα‐ γόρας τοὺς μαθητὰς λέγων· «τὸν στρωματόδεσμον δῆσον»· ἐπεὶ 〈ὡσ〉 οἱ ὁδοιπορεῖν μέλλοντες εἰς δέρμα δεσμοῦσι τὰ ἱμάτια αὑτῶν (π)ρὸς ἑτοιμασίαν τῆς ὁδοῦ, οὕτως ἑτοίμους εἶναι θέλει τοὺς μαθ(η)τά(ς), ὡς
5καθ’ ἑκάστην στιγμὴν τοῦ θανάτου ἐφεστηκέναι μέλλοντος μηδὲν ἔχοντας

6

.

27

.

3

τῶν μαθη〈μά〉των ἐνδεές. διόπερ ἐξ ἀνάγκης ἅμα τῷ ἡμέραν γενέσθαι ἐδίδασκε διακελεύεσθαι αὑτοῖς τοὺς Πυθαγορείους «δεσμεύειν τὸν στρω‐ ματόδεσμον», τουτέστιν ἑτοίμους εἶναι πρὸς θάνατον. «Πῦρ μαχαίρῃ μὴ σκάλευε»· τὸν τεθυμωμένον ἄνθρωπον λέγων μὴ

6

.

27

.

4

ἐρέθιζε· πυρὶ γὰρ ἔοικεν ὁ θυμούμενος, μαχαίρᾳ δὲ 〈ὁ〉 λόγος. «σάρον μὴ ὑπέρβαινε»· μικροῦ πράγματος μὴ καταφρόνει. «φοίνικα ἐν οἰκίᾳ μὴ φύτευε»· φιλονεικίαν ἐν οἰκίᾳ μὴ κατασκεύαζε· μάχης γὰρ καὶ δια‐ φορᾶς ἐστιν ὁ φοῖνιξ σημεῖον. «ἀπὸ δίφρου μὴ ἔσθιε»· βάναυσον τέχνην
5μὴ μεταχει(ρ)ίζου, ἵνα μὴ δουλεύσῃς τῷ σώματι ὄντι φθαρτῷ, ἀλλὰ ποιοῦ τὸν βίον ἀπὸ λόγων· ἐνέσται γάρ σοι καὶ τρέφειν τὸ σῶμα καὶ

6

.

27

.

5

τὴν ψυχὴν ποιεῖν κρείττονα. «ἀπὸ ὁλ〈οκλήρ〉ου ἄρτου μὴ ἀπόδακνε»·
τὰ ὑπάρχοντά σου μὴ μειοῦ, ἀλλ’ ἀπὸ τῆς προσόδου ζῆθι, φύλασσε δὲ τὴν οὐσίαν ὡς ἄρτον ὁλόκληρον. «κυάμους μὴ ἔσθιε»· ἀρχὴν πόλεως μὴ ἀποδέχου—κυάμοις γὰρ ἐκληροῦντο τὰς ἀρχὰς κατ’ ἐκεῖνον τὸν235
5χρόνον. —

6

.

28

.

1

Ταῦτα μὲν οὖν καὶ τὰ τοιαῦτα οἱ Πυθαγόρειοι λέγουσιν, οὓς μιμού‐ μενοι οἱ αἱρετικοὶ μεγάλα νομίζονταί τισι λέγειν. δημιουργὸν δὲ εἶναι τῶν γενομένων πάντων φησὶν ὁ Πυθαγόρειος λόγος τὸν μέγ(αν) γεω‐ μέτρην καὶ ἀριθμητὴν ἥλιον, καὶ ἐστηρίχθαι τοῦτον 〈μέσον〉 ἐν ὅλῳ,
5τῷ κόσμῳ, καθάπερ ἐν τῷ (σ)ώματι 〈τὴν〉 ψυχήν, ὥς φησιν ὁ Πλάτων.

6

.

28

.

2

πῦρ γάρ ἐστιν 〈ὁ〉 ἥλιος, 〈ὡς καὶ ἡ〉 ψυχή, σῶμα δὲ ἡ γῆ. «χωρισθὲν δὲ πυρὸς οὐδὲν ἄν ποτε ὁρατὸν γένοιτο, οὐδὲ ἁπτὸν ἄνευ τινὸς στερεοῦ, στερεὸν δὲ οὐκ ἄνευ γῆς· ὅθεν ἐκ πυρὸς καὶ γῆς», «〈ὕδωρ〉 ἀέρα τε ὁ θεὸς ἐν μέσῳ θέμενος» τὸ τοῦ παντὸς ἐδημιούργησε σῶ(μ)α. ἀριθμεῖ
5δέ, φησί, καὶ γεωμετρεῖ τὸν κόσμον ὁ ἥλιος τοιοῦτόν τινα τρόπ(ο)ν·

6

.

28

.

3

ὁ μὲν κόσμος ἐστὶν ὁ αἰσθητὸς εἷς, περὶ οὗ λέγομεν τὰ νῦν· διῄρηκε δ’ αὐτόν, ἀριθμητικός τις ὢν καὶ γεωμέτρης, εἰς μοίρας δώδεκα· καὶ ἔστι ταῖς μοίραις ταύταις ὀνόματα· Κριός, Ταῦρος, Δίδυμοι, Καρκίνος, Λέων, Παρθένος, Ζυγός, Σκορπίος, Τοξότης, Αἰγόκερως, Ὑδροχόος,

6

.

28

.

4

Ἰχθύες. πάλιν τῶν δώδεκα μοιρῶν ἑκάστην διαιρεῖ εἰς μοίρας τριάκοντα, αἵτινές εἰσιν ἡμέραι μηνός. πάλιν αὖ τῶν [τῶν] τριάκοντα μοιρῶν ἑκάστην μοῖραν διαιρεῖ εἰς λεπτὰ ἑξήκοντα, καὶ τῶν λεπτῶν 〈ἕκαστον εἰσ〉 λεπτὰ [καὶ] ἔτι λεπτότερα. καὶ τοῦτο ἀεὶ ποιῶν [καὶ] μὴ παυόμενος,236
5ἀλλ’ ἀθροίζων ἐκ τούτων 〈τῶν〉 μοιρῶν τῶν διῃρημένων καὶ ποιῶν ἐνια(υ)τόν, καὶ αὖθις ἀναλύων καὶ διαιρῶν τὸ συγκείμενον, τὸν μέγαν 〈καὶ〉 ἀθάνατον ἀπεργάζεται κόσμον.

6

.

29

.

1

Τοιαύτη τις, ὡς ἐν κεφαλαίοις εἰπεῖν ἐπελθόντα, ἡ Πυθαγόρου καὶ Πλάτωνος συνέστηκε δόξα, ἀφ’ ἧς Οὐαλεντῖνος, οὐκ ἀπὸ τῶν εὐαγγελίων, τὴν αἵρεσιν τὴν ἑαυτοῦ συναγαγών, ὡς ἐπιδείξομεν, δικαίως 〈ἂν〉 Πυθαγορικὸς καὶ Πλατωνικός, οὐ Χριστιανός, λογισθείη.
5Οὐαλεντῖνος τοίνυν καὶ Ἡρακλέων καὶ Πτολεμαῖος καὶ πᾶσα ἡ τούτων σχολή, οἱ Πυθαγόρου καὶ Πλάτωνος μαθηταί, ἀκολουθήσαντες τοῖς καθηγη(σ)αμένοις ἀριθμητικὴν τὴν διδασκαλίαν τὴν ἑαυτῶν κατεβάλοντο.

6

.

29

.

2

καὶ γὰρ τούτ(οις) ἐστὶν ἀρχὴ τῶν πάντων μονὰς ἀγέννητος, ἄφθαρτος, ἀκατάληπτος, ἀπερινόητος, γόνιμος καὶ πάντων τῆς γενέσεως αἰτία τῶν

6

.

29

.

3

γενομένων· καλεῖται δὲ ὑπ’ αὐτῶ(ν) ἡ προειρημένη μονὰς Πατήρ. διαφορὰ δέ τις εὑρίσκεται πολλὴ παρ’ αὐτ(οῖ)ς· οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν, —ἵν’ ᾖ παντάπασι καθαρὸν τὸ δόγμα τοῦ Οὐαλεντίνου Πυθαγορικόν—ἄθηλυ〈ν〉 καὶ ἄζυγον καὶ μόνον τὸν Πατέρα νομίζουσιν εἶναι· οἱ δ(ὲ) ἀδύνατον
5νομίζοντες εἶναι ἐξ ἄ(ρ)ρενος μόνου γένεσιν ὅλως τῶν γεγενημένων γενέσθαι τινός, καὶ τῷ Πατρὶ τῶν ὅλων, ἵνα γένηται πατήρ, Σιγὴν ἐξ

6

.

29

.

4

ἀνάγκης συναριθμοῦσι [τὴν] σύζυγον. ἀλλὰ περὶ μὲν Σιγῆς, πότερόν ποτε σύζυγός ἐστιν ἢ οὐκ ἔστιν, αὐτοὶ πρὸς ἑαυτοὺς τοῦτον ἐχέτωσαν τὸν ἀγῶνα, τὰ δὲ νῦν [αὐτοῖς] ἡμεῖς, φυλάττοντες τὴν Πυθαγόρειον ἀρχήν, μίαν οὐσίαν καὶ ἄζυγον, ἄθηλυ〈ν〉, ἀπροσδεῆ, μνημονεύσαντες237
5ὅς’ ἐκεῖνοι διδάσκουσιν ἐροῦμεν.

6

.

29

.

5

Ἦν 〈μέν〉 γε ὅλως, φησί, γεν〈ν〉ητὸν οὐδέν, Πατὴρ δὲ ἦν μόνος, ἀγέννητος, οὐ τόπον ἔχων, οὐ χρόνον, οὐ σύμβουλον, οὐκ ἄλλην τινὰ κατ’ οὐδένα τῶν τρόπων νοηθῆναι δυναμένην οὐσίαν· ἀλλὰ ἦν μόνος, ἠρεμῶν, ὡς λέγουσι, καὶ ἀναπαυόμενος αὐτὸς ἐν ἑαυτῷ, μονάς. ἐπεὶ
5δὲ ἦν γόνιμος, ἔδοξεν αὐτῷ ποτε τὸ κάλλιστον καὶ τελεώτατον ὃ εἶχεν ἐν ἑαυτῷ γεν〈ν〉ῆσαι καὶ προαγαγεῖν· φιλέρημος γὰρ οὐκ ἦν. ἀγάπη γάρ, φησίν, ἦν ὅλος, ἡ δὲ ἀγάπη οὐκ ἔστιν ἀγάπη, ἐὰν μὴ ᾖ τὸ ἀγαπώ‐

6

.

29

.

6

μενον. προέβαλεν οὖν καὶ ἐγέν〈ν〉ησεν 〈ἐν〉 ἀρχῇ ὁ Πατήρ, ὅσπερ ἦν μονάς, Νοῦν καὶ Ἀλήθειαν, τουτέστι δυάδα, ἥτις κτ〈ίστ〉ρια καὶ ἀρχὴ γέγονε καὶ μήτηρ πάντων τῶν ἐντὸς πληρώματος καταριθμουμένων

6

.

29

.

7

αἰώνων ὑπ’ αὐτῶν. προβληθεὶς δὲ ὁ Νοῦς καὶ ἡ Ἀλήθεια ἀπὸ τοῦ Πατρός, ἀπὸ γονίμου γόνιμος, προέβαλε καὶ αὐτὸς Λόγον καὶ Ζωήν, τὸν Πατέρα μιμούμενος· ὁ δὲ Λόγος καὶ ἡ Ζωὴ προβάλλουσιν Ἄνθρωπον καὶ Ἐκκλησίαν.
5Ὁ δὲ Νοῦς καὶ ἡ Ἀλήθεια, ἐπεὶ εἶδον τὸν Λόγον καὶ τὴν Ζωήν, τὰ ἴδια γεννήματα, γόνιμα γεγενημένα, ηὐχαρίστησαν τῷ Πατρὶ τῶν

6

.

29

.

8

(ὅλω)ν καὶ προσφέρουσιν αὐτῷ τέλειον ἀριθμόν, αἰῶνας δέκα. τούτου δέ, φησί, τελειότερον ἀριθμὸν ὁ Νοῦς καὶ ἡ Ἀλήθεια τῷ Πατρὶ
προσενεγκεῖν οὐκ ἠδυνήθησαν· ἔδει γὰρ τέλειον ὄντα τὸν Πατέρα ἀριθμῷ δοξάζεσθαι τελείῳ· τέλειος δέ ἐστιν ὁ δέκα, ὅτι πρῶτος τῶν κατὰ πλῆθος238
5γενομένων 〈αἰώνων〉 οὗτός ἐστι τέλειος. τελειότερος δὲ ὁ Πατήρ, ὅτι ἀγέννητος ὢν μονάς, διὰ τῆς πρώτης 〈καὶ〉 μιᾶς συζυγίας τοῦ Νοῦ καὶ τῆς Ἀληθείας πάσας τὰς τῶν γενομένων προβαλεῖν εὐπόρησε ῥίζας.

6

.

30

.

1

Ἰδὼν οὗν καὶ αὐτὸς ὁ Λόγος καὶ ἡ Ζωὴ ὅτι ὁ Ν(οῦ)ς καὶ ἡ Ἀλήθεια δεδόξακαν τὸν Πατέρα τῶν ὅλων ἐν ἀριθμῷ τ(ελ)είῳ, δοξάσαι καὶ αὐτὸς ὁ Λόγος μετὰ τῆς Ζωῆς ἠθέλησε τὸν ἑαυτοῦ πατέρα καὶ τὴν μητέρα,

6

.

30

.

2

τὸν Νοῦν καὶ τὴν Ἀλήθειαν. ἐπεὶ δὲ γεν〈ν〉ητὸς ἦν ὁ Νοῦς καὶ ἡ Ἀλήθεια, καὶ οὐκ εἶχε τὸ πατρικὸν τέλειον, τὴν ἀγεννησίαν, οὐκέτι 〈ἐν〉 τελείῳ ἀριθμῷ ὁ Λόγος καὶ ἡ Ζωὴ δοξάζουσι τὸν ἑαυτῶν πατέρα τὸν Νοῦν, ἀλλὰ γὰρ ἐν ἀτελεῖ· δώδεκα γὰρ αἰῶνας προ〈σ〉φέρουσιν ὁ Λόγος καὶ

6

.

30

.

3

ἡ Ζωὴ τῷ Νοῒ καὶ τῇ Ἀληθείᾳ. αὗται γοῦν πρῶται κατὰ Οὐαλεντῖνον ῥίζαι τῶν αἰώνων γεγόνασι· Νοῦς καὶ Ἀλήθεια, Λόγος καὶ Ζωή, Ἄνθρωπος καὶ Ἐκκλησία· δέκα δὲ οἱ τοῦ Νοὸς καὶ τῆς Ἀληθείας, δύο καὶ δέκα δὲ οἱ τοῦ Λόγου καὶ τῆς Ζωῆς, εἴκοσι καὶ ὀκτὼ οἱ

6

.

30

.

4

πάντες. οἷς 〈δὲ τοὺς δέκα〉 καλοῦσιν, ὀνόματα ταῦτα· Βύθ〈ι〉ος καὶ Μίξις, Ἀγήρατος καὶ Ἕνωσις, Αὐτοφυὴς καὶ Ἡδονή, Ἀκίνητος καὶ Σύγκρασις, Μονογενὴς καὶ Μακαρία. οὗτοι οἱ δέκα αἰῶνες, οὓς τινὲς μὲν ὑπὸ τοῦ Νοῦ καὶ τῆς Ἀληθείας 〈γεννηθῆναι〉 λέγουσι, τινὲς δὲ ὑπὸ

6

.

30

.

5

τοῦ Λόγου καὶ τῆς Ζωῆς. ἕτεροι δὲ τοὺς δώδεκα ὑπὸ τοῦ Ἀνθρώπου καὶ τῆς Ἐκκλησίας, ἕτεροι δὲ ὑπὸ τοῦ Λόγου καὶ τῆς Ζωῆς· οἷς ταῦτα τὰ
ὀνόματα χαρίζονται· Παράκλητος καὶ Πίστις, Πατρικὸς καὶ Ἐλπίς, Μητρικὸς καὶ Ἀγάπη, Ἀείνους καὶ Σύνεσις, Ἐκκλησιαστικὸς καὶ239
5Μακαριότης, Θελητὸς καὶ Σοφία.

6

.

30

.

6

Ἐπεὶ δὲ τῶν δεκαδύο ὁ δωδέκατος κ(αὶ) νεώτατος πάντων τῶν εἰκοσιοκτὼ αἰώνων, θῆλυς ὢν καὶ καλούμενος (Σο)φία, κατενόησε, 〈φησί,〉 τὸ πλῆθος καὶ τὴν δύναμιν τῶν γεγεν〈ν〉ηκότων αἰώνων, καὶ ἀνέ(δ)ραμεν εἰς τὸ βάθος τὸ τοῦ Πατρός, καὶ ἐνόησεν ὅτι οἱ μὲν ἄλλοι
5πάντες α(ἰ)ῶνες γεννητοὶ ὑπάρχοντες κατὰ συζυγίαν γεννῶσιν, ὁ δὲ

6

.

30

.

7

Πατὴρ μόνος ἄζυγος ἐγέννησεν, ἠθέλησε 〈δὴ〉 μιμήσασθαι τὸν Πατέρα καὶ γεννῆσαι καθ’ ἑαυτὴν δίχα τοῦ συζύγου, ἵνα μηδὲν ᾖ ἔργον ὑποδεέσ‐ τερον τοῦ Πατρὸς εἰργασμένη· ἀγνοοῦσα ὅτι ὁ μὲν 〈Πατήρ,〉 ἀγέννητος ὑπάρχων, 〈καὶ〉 ἀρχὴ τῶν ὅλων 〈ὢν〉 καὶ ῥίζα καὶ βάθος καὶ βυθός,
5δυνατῶς ἔχει γεννῆσαι μόνος, γεν〈ν〉ητὴ δὲ οὖσα ἡ Σοφία καὶ μετὰ

6

.

30

.

8

πλείονας γενομένη, τὴν τοῦ ἀγεννήτου δύναμιν οὐ δύναται ἔχειν. ἐν μὲν γὰρ τῷ ἀγεν〈ν〉ήτῳ, φησίν, ἐστὶ πάντα ὁμοῦ, ἐν δὲ τοῖς γεν〈ν〉ητοῖς τὸ μὲν θῆλύ ἐστιν οὐσίας προβλητικόν, τὸ δὲ ἄρρεν μορφωτικὸν τῆς ὑπὸ τοῦ θήλεως προβαλομένης οὐσίας. προέβαλεν οὖν ἡ Σοφία τοῦτο

6

.

30

.

9

μόνον ὅπερ ἠδύνατο, οὐσίαν ἄμορφον καὶ ἀκατασκε〈ύα〉στον. καὶ τοῦτό ἐστι, φησίν, ὃ λέγει Μωϋσῆς· «ἡ δὲ γῆ ἦν ἀόρατος καὶ ἀκατασκεύαστος». αὕτη 〈δ’〉 ἔστι, φησίν, «〈ἡ γῆ〉 ἡ ἀγαθὴ» 〈ἢ〉 «ἡ ἐπουράνιος Ἱερουσα‐ λήμ», εἰς ἣν ἐπηγγείλατο ὁ θεὸς εἰσαγαγεῖν τοὺς υἱοὺς Ἰσραήλ, λέγων·
5«εἰσάξω ὑμᾶς εἰς γῆν ἀγαθή(ν), ῥέουσα〈ν〉 μέλι καὶ γάλα».240

6

.

31

.

1

Γενομένης οὖν ἐντὸς πληρώματος ἀγνοίας κατὰ τὴν Σοφίαν καὶ ἀμορφίας κατὰ τὸ γέν〈ν〉ημα τῆς Σοφίας, θόρυβος 〈καὶ φόβοσ〉 ἐγένετο ἐν τῷ πληρώματι [οἱ αἰῶνες οἱ γενόμενοι], ὅτι παραπλησίως ἄμορφα καὶ ἀτελῆ γενήσεται τῶν αἰώνων τὰ γεννήματα, καὶ φθορά τις καταλήψεται

6

.

31

.

2

οὐκ εἰς μακρὰν πάντας τοὺς αἰῶνας. κατέφυγον οὖν πάντες οἱ αἰῶνες ἐπὶ δέησιν τοῦ Πατρός, ἵνα λυπουμένην τὴν Σοφίαν ἀναπαύσῃ· ἔκλαιε γὰρ καὶ κατωδύρετο ἐπὶ τῷ γεγεν〈ν〉ημένῳ ὑπ’ αὐτῆς ἐκτρώματι—οὕτω γὰρ 〈αὐτὸ〉 καλοῦσιν· —ἐλεήσας οὖν ὁ Πατὴρ τὰ δάκρυα τῆς Σοφίας
5καὶ προσδεξάμενος τῶν αἰών(ων) τὴν δέησιν, ἐπιπροβαλεῖν κελεύ(ει)— οὐ γὰρ αὐτός, φησί, προέβαλεν, ἀλλὰ ὁ Νοῦς (κ)αὶ ἡ Ἀλήθεια—Χριστὸν καὶ Πνεῦμα ἅγιον εἰς μόρφωσιν καὶ διόρθωσιν τοῦ ἐκτρώματος, καὶ

6

.

31

.

3

παραμυθίαν καὶ διαν(ά)παυσιν τῶν τῆς Σοφίας στεναγμῶν. καὶ γίνονται τριάκοντα 〈οἱ〉 αἰῶνες μετὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος· τινὲς μὲν οὖν αὐτῶν ταύτῃ εἶναι θέλουσι τὴν τριακοντάδα τῶν αἰώνων, τινὲς δὲ συνυπάρχειν τῷ Πατρὶ Σιγὴν καὶ σὺν αὐτοῖς καταριθμεῖσθαι

6

.

31

.

4

τοὺς αἰῶνας θέ(λο)υσι(ν). ἐπιπροβληθεὶς οὖν ὁ Χριστὸς καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα ὑπὸ τοῦ Νοῦ καὶ τῆς (Ἀ)ληθείας, εὐθέως τὸ ἔκτρωμα τὸ ἄμορφον τοῦτο τῆς Σοφίας μονογενὲς καὶ δίχα συζύγου γεγεν〈ν〉ημένον ἀποχωρίζει τῶν ἄλλων αἰώνων, ἵνα μὴ βλέποντες αὐτὸ ταράσσωνται
5διὰ τὴν ἀμορφίαν οἱ τέλειοι αἰῶνες.

6

.

31

.

5

Ἵν’ οὖν μηδ’ ὅλως τοῖς αἰῶσι τοῖς τελείοις καταφανῇ τοῦ ἐκτρώματος ἡ ἀμορφία, πάλιν καὶ ὁ Πατὴρ ἐπιπροβάλλει αἰῶνα ἕνα, τὸν Σταυρόν· ὃς γεγεννημένος μέγας—ὡς 〈ἐκ〉 μεγάλου καὶ τελείου πατρός—, εἰς φρουρὰν καὶ χαράκωμα τῶν αἰώνων προβεβλημένος, Ὅρος γίνεται
5τοῦ πληρώματος, ἔχων ἐντὸς ἑαυτοῦ πάντας ὁμοῦ τοὺς τριάκοντα αἰῶνας·

6

.

31

.

6

〈τοσ〉οῦτοι γάρ εἰσιν οἱ προβεβλημένοι. καλεῖται δὲ Ὅρος μὲν οὗτος,
ὅτι ἀφορίζει ἀπὸ τοῦ πληρώ(μ)ατος ἔξω τὸ ὑστέρημα, Μετοχεὺς δέ, ὅτι μετέχει καὶ τοῦ ὑστερήματος, Σταυρὸς δέ, ὅτι πέπηγεν ἀκλινῶς καὶ ἀμετανοήτως, ὡς μὴ δύνασθαι μηδὲν τοῦ ὑστερήματος καταγενέσθαι241
5ἐγγὺς τῶν ἐντὸς πληρώματος αἰώνων.

6

.

31

.

7

Ἔξω οὖν τοῦ Ὅρου, τοῦ Σταυροῦ, τοῦ Μετοχέως ἐστὶν ἡ καλουμένη κατ’ αὐτοὺς Ὀγδοάς, ἥτις ἐστὶν ἡ ἐκτὸς πληρώματος Σοφία· ἣν ὁ Χριστὸς 〈ὁ〉 ἐπιπροβληθεὶς ὑπὸ τοῦ Νοῦ καὶ τῆς Ἀληθείας ἐμόρφωσε καὶ ἀπειργάσατο τέλειον αἰῶνα, οὐδέν 〈τ〉ι τῶν ἐντὸς πληρώματος

6

.

31

.

8

χείρον(α) δυν(άμ)ε(νο)ν γενέσθαι. ἐπειδὴ δὲ μεμόρφωτο ἡ Σοφία 〈ἡ〉 ἔξω, καὶ οὐχ οἷόν τε ἦν 〈κατ’〉 ἴσον τὸν Χριστὸν καὶ τὸ ἅγιον 〈Πνεῦμα, τὸ〉 ἐκ τοῦ Νοὸς προβεβλημένον καὶ τῆς Ἀληθείας, ἔξω τοῦ πληρώματος μένειν, ἀνέδραμεν ἀπὸ τῆς μεμορφωμένης ὁ Χριστὸς καὶ τὸ ἅγιον
5Πνεῦμα πρὸς τὸν Νοῦν καὶ τὴν Ἀλήθειαν, 〈ἵν’〉 ἐντὸς τοῦ Ὅρου ᾖ, μετὰ τῶν ἄλλων αἰώνων δοξάζων τὸν Πατέρα.

6

.

32

.

1

Ἐπεὶ οὖν μία τις ἦν εἰρή(ν)η καὶ συμφωνία πάντων τῶν ἐντὸς πλ(η)ρώματος αἰώνων, ἔδοξ(εν) αὐτοῖς μὴ 〈ἀρκεῖν〉 μόνον κατὰ συζυγίαν δεδοξακέναι τὸν 〈Β〉υ〈θ〉όν, δοξάσαι 〈δὲ〉 καὶ διὰ προσφορᾶς καρπῶν πρεπόντων τῷ Πατρί. πάντες οὖν ηὐδόκησαν οἱ τριάκοντα αἰῶνες ἕνα
5προβαλεῖν αἰῶνα, κοινὸν τοῦ πληρώματος καρπόν, ἵν’ ᾖ 〈σύμβολον〉 τῆς

6

.

32

.

2

ἑνότητος αὐτῶν καὶ τῆς ὁμοφροσύνης καὶ εἰρήνης. καὶ μόνος ὑπὸ πάντων 〈τῶν〉 αἰώνων προβεβλημένος τῷ Πατρί, οὗτός ἐστιν ὁ καλούμενος παρ’ αὐτοῖς κοινὸς τοῦ πληρώματος Καρπός. τὰ μὲν οὖν ἐντὸς πληρώ‐ ματος ἦν οὕτως, καὶ προβέβλητο ὁ κοινὸς τοῦ πληρώματος Καρπός,
5ὁ Ἰησοῦς—τοῦτο γὰρ ὄνομα αὐτῷ—, «ὁ ἀρχιερεὺς ὁ μέγας». Ἡ δὲ ἔξω τοῦ πληρώματος Σοφία, ἐπιζητοῦσα τὸν Χριστὸν τὸν μεμορφωκότα 〈αὐτὴν〉 καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, ἐν φόβῳ μεγάλῳ κατέστη ὅτι ἀπολεῖται κεχωρισμένη τοῦ μορφώσαντος αὐτὴν καὶ στηρίσαντος.242

6

.

32

.

3

καὶ ἐλυπήθη καὶ ἐν ἀπορίᾳ ἐγένετο πολλῇ, λογιζομένη τίς ἧν ὁ μορφώσας, τί τὸ ἅγιον Πνεῦμα, ποῦ ἀπῆλθε, τίς ὁ κωλύσας αὐτοὺς συμπαρεῖναι, τίς ἐφθόνησε τοῦ καλοῦ καὶ μακαρίου θεάματος ἐκείνου· 〈καὶ〉 ἐπὶ τούτοις καθεστῶσα τοῖς πάθεσι τρέπεται ἐπὶ δέησιν καὶ ἱκετείαν τοῦ

6

.

32

.

4

ἀπολιπόντος αὐτήν. δεομένης οὖ(ν αὐ)τῆς κατηλέησεν ὁ Χριστὸς ὁ ἐντὸς πληρώματος ὢν κα(ὶ οἱ ἄ)λλοι πάντες αἰῶνες, καὶ ἐκπέμπουσιν ἔξω τοῦ πληρώματος τὸν κοινὸν τοῦ πληρώματος Καρ(π)ὸν σύζυγον τῆς ἔξω Σοφίας καὶ διορθωτὴν παθῶν ὧν ἔπαθεν ἐπιζητοῦσα τὸν Χριστόν.

6

.

32

.

5

Γενόμενος οὖν ἔξω τοῦ πληρώματος 〈ὁ κοινὸς τοῦ πληρώματοσ〉 Καρπὸς καὶ εὑρὼν αὐτὴν ἐν πάθεσι τοῖς πρώτοις τέτρασι—[καὶ] φόβῳ καὶ λύπῃ καὶ ἀπορίᾳ καὶ δεήσει—, διωρθώσατο τὰ πάθη αὐτῆς, διορθούμενος δὲ ἑώρα ὅτι ἀπολέσθαι αὐτά, αἰώνια (ὄ)ντα καὶ τῆς
5Σοφίας ἴδια, οὐ καλόν, οὐδ’ 〈αὖ〉 ἐν πάθεσιν εἶνα(ι) τὴν Σοφίαν τοιού‐

6

.

32

.

6

τοις—ἐν φόβῳ καὶ λύπῃ 〈καὶ〉 ἀπορίᾳ 〈καὶ〉 ἱκετείᾳ. —ἐποίησεν οὖν, ὡς τηλικοῦτος αἰὼν καὶ παντὸς τοῦ πληρώματος ἔκγονος, ἐκστῆναι τὰ πάθη ἀπ’ αὐτῆς, καὶ ἐποίησεν αὐτὰ ὑποστατὰς οὐσίας. καὶ τὸν μὲν φόβον ψυχικὴν ἐποίησεν 〈οὐσίαν〉 [ἐπιθυμίαν], τὴν δὲ λύπην ὑλικήν,
5τὴν δὲ ἀπορίαν δαιμόνων· τὴν δὲ ἐπιστροφῆς 〈ἐπιθυμίαν〉 καὶ δέησιν καὶ ἱκετείαν 〈καὶ〉 〈ἐπάν〉οδον καὶ μετάνοιαν [καὶ] δύναμιν ψυχικῆς
οὐσίας 〈ἐποίησεν〉, ἥτις καλεῖται δεξιά.243

6

.

32

.

7

〈Ἀρχὴν δὲ ἔχουσιν ἡ ψυχὴ καὶ〉 ὁ δημιουργὸς ἀπὸ τοῦ φόβου. τοῦτ’ ἔστιν ὃ λέγει, φησίν, ἡ γραφή· «ἀρχὴ σοφίας φόβος κυρίου». αὕτη γάρ 〈ἐστιν ἡ〉 ἀρχὴ τῶν τῆς Σοφίας παθῶν· ἐφοβήθη γάρ, εἶτα ἐλυπήθη, εἶτα ἠπόρησε, καὶ οὕτως ἐπὶ δέησιν καὶ ἱκετείαν κατέφυγεν.
5ἔστι δὲ πυρώδης, φησίν, ἡ ψυχικὴ οὐσία· καλεῖται δὲ καὶ Τόπος ὑπ’ αὐτῶν, καὶ Ἑβδομάς, καὶ «παλαιὸς τῶν ἡμερῶν». καὶ ὅσα τοιαῦτα 〈αἱ γραφαὶ〉 λέγουσι περὶ τοῦ θεοῦ, ταῦτα 〈θέλει〉 εἶναι τοῦ ψ〈υχ〉ικοῦ, ὅν

6

.

32

.

8

φησιν εἶναι τοῦ κόσμου δημιουργόν. 〈καὶ ὅτι〉 ἐστὶ δὴ πυρώδης, λέγει, φησί, καὶ Μωϋσῆς· «κύριος ὁ θεός σου πῦρ ἐστι φλέγον καὶ κατανα‐ λίσκον»· καὶ γὰρ τοῦτο οὕτως γεγράφθαι θέλει. διπλῆ δέ τίς ἐστι, φησίν, ἡ δύναμις τοῦ πυρός· ἔστι γὰρ πῦρ παμφάγον, κατ(ασ)βεσθῆναι
5μὴ δυνάμενον 〈*〉 κατὰ τοῦτο τοίνυν τὸ μέρος θνητή [τίς] ἐστιν ἡ

6

.

32

.

9

ψυχή, μεσότης τις οὖσα· [ἔστι γὰρ ἑβδομὰς καὶ κατάπαυσις·] ὑποκάτω γάρ ἐστι τῆς Ὀγδοάδος, ὅπου ἐστὶν ἡ Σοφία ἡ μεμορφωμένη καὶ ὁ κοινὸς τοῦ πληρώματος Καρπός, ὑπεράνω δὲ τῆς ὕλης, ἧ〈σ〉 ἐστι
δημιουργός. ἐὰν 〈οὖν〉 ἐξομοιωθῇ τοῖς ἄνω, τῇ Ὀγδοάδι, ἀ(θ)άνατος244
5ἐγένετο καὶ 〈ἀν〉ῆλθεν εἰς τὴν Ὀγδοάδα, ἥτις ἐστί, φησίν, «Ἱερου‐ σαλὴμ ἐπουράνιος»· ἐὰν δὲ ἐξομοιωθῇ τῇ ὕλῃ, τουτέστι τοῖς πάθεσι τοῖς ὑλικοῖς, φθαρτὴ ἔσται καὶ ἀπώλετο.

6

.

33

.

1

Ὥσπερ οὖν τῆς ψυχικῆς οὐσίας ἡ πρώτη καὶ μεγίστη δύναμις γέγονεν 〈ὁ δημιουργός, ἡ〉 εἰκὼν 〈τοῦ Πατρός, οὕτως τῆς ὑλικῆς οὐσίας ὁ〉 διά‐ βολος, «ὁ ἄρχων τοῦ κόσμου τούτου», τῆς δὲ τῶν δαιμόνων οὐσίας— ἥτις ἐστὶν ἐκ τῆς ἀπορίας—ὁ Βεελζεβούλ, 〈«ὁ ἄρχων τῶν δαιμόνων».
5ἔστι δ’〉 ἡ Σοφία ἄνωθεν ἀπὸ τῆς Ὀγδοάδος ἐνεργοῦσα ἕως τῆς Ἑβδομάδος. οὐδὲν 〈γὰρ〉 οἶδεν, λέγουσιν, ὁ δημιουργὸς ὅλως, ἀλλ’ ἔστιν ἄνους καὶ μωρὸς κατ’ αὐτούς, καὶ τί πράσσει ἢ ἐργάζεται οὐκ οἶδεν. ἀγνοοῦντι δὲ αὐτῷ ὅ τι δὴ ποιεῖ, ἡ Σοφία ἐνήργησε πάντα καὶ ἐνίσχυσε, καὶ ἐκείνης ἐνεργούσης αὐτὸς ᾤετο ἀφ’ ἑαυτοῦ ποιεῖν τὴν
10κτίσιν τοῦ κόσμου. ὅθεν ἤρξατο λέγειν· «ἐγὼ ὁ θεός, καὶ πλὴν ἐμοῦ
ἄλλος οὐκ ἔστιν».245

6

.

34

.

1

Ἔστιν οὖν [ἡ] κατὰ Οὐαλεντῖνον τετρακτύς,
πηγὴ [τῆς] ἀενάου φύσεως ῥιζώματ’ ἔχουσα, καὶ ἡ Σοφία, ἀφ’ ἧς ἡ κτίσις ἡ ψυχικὴ καὶ ὑλικὴ συνέστηκε νῦν. καλεῖται δὲ ἡ μὲν Σοφία πνεῦμα, ὁ δὲ δημιουργὸς ψυχή, ὁ διάβολος δὲ
5«ὁ ἄρχων τοῦ κόσμου», Βεελζεβοὺλ 〈δὲ〉 «ὁ 〈ἄρχων〉 τῶν δαιμόνων».

6

.

34

.

2

ταῦτά ἐστιν ἃ λέγουσιν. ἔτι 〈δὲ〉 πρὸς τούτοις, ἀριθμητικὴν ποιούμενοι τὴν πᾶσαν αὑτῶν διδασκαλίαν, ὡς προεῖπον, (τοὺ)ς ἐντὸς πληρώματος αἰῶνας τρι(ά)κοντα πάλιν ἐπιπροβεβ〈λ〉ηκέναι αὑτοῖς κα(τ)’ ἀναλογίαν αἰῶνας ἄλλους 〈φασίν〉, ἵν’ ᾖ τὸ πλήρωμα ἐν ἀριθμῷ τελείῳ συνηθροισ‐

6

.

34

.

3

μένον. ὡς γὰρ οἱ Πυθαγορικοὶ διεῖλον 〈τὸν κόσμον〉 εἰς 〈μοίρασ〉 δώδεκα καὶ τριάκοντα καὶ ἑξήκοντα, καὶ λεπτὰ λεπτῶν εἰσιν ἐκείνοις, 〈ὡσ〉 δεδήλωται, οὕτως οὗτοι τὰ ἐντὸς πληρώματος ὑποδιαιροῦσι(ν). ὑποδιῄρηται δὲ καὶ τὰ ἐν τῇ Ὀγδοάδι, καὶ προβεβλήκασιν ἡ Σοφία,
5ἥτις ἐστὶ «μήτηρ πάντων τῶν ζώντων» κατ’ αὐτούς, καὶ ὁ κοινὸς τοῦ πληρώματος Καρπὸς ἑβδομήκοντα λόγο〈υ〉ς, οἵτινές εἰσιν ἄγγελοι ἐπουράνιοι, πολιτευόμενοι ἐν «Ἱερουσαλὴμ τῇ ἄνω, τῇ ἐν οὐρανοῖς»·

6

.

34

.

4

αὕτη γάρ ἐστι, 〈φησίν, ἡ〉 Ἱερουσαλὴμ ἡ ἔξω Σοφία, καὶ ὁ νυμφίος
αὐτῆς ὁ κοινὸς τοῦ πληρώματος Καρπός. Προέβαλε 〈δὲ〉 καὶ ὁ δημιουργὸς ψυχάς· αὕτη γάρ 〈ἐστιν ἡ δύναμισ〉 οὐσία ψυχῶν. οὗτός ἐστι κατ’ αὐτοὺς Ἁβρα〈ὰ〉μ καὶ ταύτα〈σ〉 τοῦ246
5Ἁβραὰμ τὰ τέκνα. ἐκ τῆς ὑλικῆς οὐσίας οὖν καὶ διαβολικῆς ἐποίησεν

6

.

34

.

5

ὁ δημιουργὸς ταῖς ψυχαῖς τὰ σώματα. τοῦτό ἐστι, 〈φησί,〉 τὸ εἰρημένον· «καὶ ἔπλασεν ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς λαβών, καὶ ἐνεφύσησεν εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς· καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν». οὗτός ἐστι κατ’ αὐτοὺς «ὁ ἔσω ἄνθρω‐
5πος», ὁ ψυχικός, ἐν τῷ σώματι κατοικῶν τῷ χοϊκῷ, ὅ ἐστιν 〈ἄνθρω‐ ποσ〉 ὑλικός, φθαρτός, τελείως ἐκ τῆς διαβολικῆς οὐσίας πεπλασμένος.

6

.

34

.

6

ἔστι δὲ οὗτος ὁ ὑλικὸς ἄνθρωπος κατ’ αὐτοὺς οἱονεὶ πανδοχεῖον ἢ κατοικητήριον ποτὲ μὲν ψυχῆς μόνης, ποτὲ δὲ ψυχῆς καὶ δαιμόνων, ποτὲ δὲ ψυχῆς καὶ λόγων· οἵτινες εἰσι λόγοι ἄνωθεν κατεσπαρμένο(ι) ὑπ(ὸ) τ(ο)ῦ κοινοῦ τοῦ πληρώματος Καρποῦ καὶ τῆς Σοφίας εἰς τοῦτον
5τὸν κόσμον, κατοικοῦντες ἐν (σώμα)τι χοϊκῷ μετὰ ψυχῆς, ὅταν δαίμονες μὴ συνοικῶσι τῇ ψυχῇ.

6

.

34

.

7

Τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ γεγραμμένον ἐν τῇ γραφῇ· «τούτου χάριν κάμπτω τὰ γόνατά μου πρὸς τὸν θεὸν καὶ πατέρα καὶ κύριον τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ», «ἵνα δῴη ὑμῖν» ὁ θεὸς «κατοικῆσαι τὸν Χριστὸν» «εἰς τὸν ἔσω ἄνθρωπον», τουτέστι τὸν ψυχικόν, οὐ τὸν
5σωματικόν, «ἵνα ἐξισχύσητε νοῆσαι» «τί τὸ βάθος», ὅπερ ἐστὶν ὁ Πατὴρ τῶν ὅλων, «καὶ τί τὸ πλάτος», ὅπερ ἐστὶν ὁ Σταυρός, ὁ Ὅρος τοῦ πληρώματος, «καὶ τί τὸ μῆκος», τουτέστι τὸ πλήρωμα τῶν αἰώνων.247

6

.

34

.

8

διὰ τοῦτο «ψυχικός», φησίν, «ἄνθρωπος οὐ δέχεται τὰ τοῦ πνεύματος τοῦ θεοῦ· μωρία γὰρ αὐτῷ ἐστι». μωρία δέ, φησίν, ἐστὶν ἡ δύναμις τοῦ δημιουργοῦ· μωρὸς γὰρ ἦν καὶ ἄνους, καὶ ἐνόμιζεν αὐτὸς δημιουργεῖν τὸν κόσμον, ἀγνοῶν ὅτι πάντα ἡ Σοφία, ἡ Μήτηρ, ἡ Ὀγδοάς, ἐνήργει
5αὐτῷ πρὸς τὴν κτίσιν τοῦ κόσμου οὐδὲν εἰδότι.

6

.

35

.

1

Πάντες οὖν οἱ προφῆται καὶ ὁ νόμος ἐλάλησαν ἀπὸ τοῦ δημιουργοῦ, μωροῦ, λέγει, θεοῦ, μωροὶ οὐδὲν εἰδότες. διὰ τοῦτο, φησί, λέγει ὁ σωτήρ· «πάντες οἱ πρὸ ἐμοῦ ἐληλυθότες κλέπται καὶ λῃσταί εἰσι», καὶ ὁ ἀπόστολος· «τὸ μυστήριον», «ὃ ταῖς προτέραις γενεαῖς οὐκ ἐγνωρίσ‐

6

.

35

.

2

θη». οὐδεὶς γάρ, φησί, τῶν προφητῶν εἴρηκε περὶ τούτων οὐδέν, ὧν ἡμεῖς λέγομεν· ἠγνοεῖτο γὰρ πάντα, ἅτε δὴ ἀπὸ μόνου τοῦ δημιουργοῦ λελαλημένα. Ὅτε οὖν τέλος ἔλαβεν ἡ κτίσις, 〈φησί,〉 καὶ ἔδει λοιπὸν γενέσθαι
5«τὴν ἀποκάλυψιν τῶ(ν) υἱῶν τοῦ θεοῦ»—τουτέστι τοῦ δημιουργοῦ—, 〈καὶ ἀνακαλύψαι τὴν πνευματικὴν οὐσίαν,〉 τὴν ἐγκεκαλυμμένην, ἥν, φησίν, ἐγκεκάλυπτο ὁ ψ(υ)χ(ι)κὸς ἄνθρωπος καὶ εἶχε «κάλυμμα ἐπὶ

6

.

35

.

3

τὴν κα(ρ)δί(αν) 〈αὐτοῦ〉»· ὁπότε οὖν ἔδει ἀρθῆναι τὸ κάλυμ〈μ〉α καὶ ὀφθῆναι ταῦτα τὰ μυστήρια, γεγέν〈ν〉ηται ὁ Ἰησοῦς διὰ Μαρίας τῆς παρθένου, κατὰ τὸ εἰρημένον· «πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σέ»—
πνεῦμα 〈δ’〉 ἔστιν ἡ Σοφία—, «καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι»—248
5ὕψιστος 〈δ’〉 ἔστιν ὁ δημιουργός· —«διὸ τὸ γεννώμενον ἐκ σοῦ ἅγιον

6

.

35

.

4

κληθήσεται». γεγέν〈ν〉ηται γὰρ οὐκ ἀπὸ ὑψίστου μόνου, ὥσπερ οἱ κατὰ τὸν Ἀδὰμ κτισθέντες 〈ἄνθρωποι〉 ἀπὸ μόνου ἐκτίσθησαν τοῦ ὑψίστου— τουτέστι [τῆς Σοφίας καὶ] τοῦ δημιουργοῦ· —ὁ δὲ Ἰησοῦς, «ὁ καινὸς ἄνθρωπος», [ὁ] ἀπὸ Πνεύματος ἁγίου 〈καὶ τοῦ ὑψίστου〉—τουτέστι τῆς
5Σοφίας καὶ τοῦ δημιουργοῦ—, ἵνα τὴν μὲν πλάσιν καὶ κατασκευὴν τοῦ σώματος αὐτοῦ ὁ δημιουργὸς καταρτίσῃ, τὴν δὲ οὐσίαν αὐτοῦ τὸ Πνεῦμα παράσχῃ τὸ ἅγιον, καὶ γένηται λόγος ἐπουράνιος ἀπὸ τῆς Ὀγδοάδος, γεν〈ν〉ηθεὶς διὰ Μαρίας.

6

.

35

.

5

Περὶ τούτου 〈οὖν〉 ζήτησις μεγάλη ἐστὶν αὐτοῖς καὶ σχισμάτων καὶ διαφορᾶς ἀφορμή· καὶ γέγονεν ἐντεῦθεν ἡ διδασκαλία αὐτῶν διῃρη‐ μένη, καὶ καλεῖται ἡ μὲν ἀνατολική τις διδασκαλία κατ’ αὐτούς, ἡ δὲ

6

.

35

.

6

Ἰταλιωτική. οἱ μὲν 〈οὖν〉 ἀπὸ τῆς Ἰταλίας, ὧν ἐστιν Ἡρακλέων καὶ Πτολεμαῖος, ψυχικόν φασι τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ γεγονέναι, καὶ διὰ τοῦτο ἐπὶ τοῦ βαπτίσματος τὸ πνεῦμα ὡς περιστερὰ κατελήλυθε— τουτέστιν ὁ λόγος ὁ τῆς μητρὸς ἄνωθεν, τῆς Σοφίας—, καὶ γέγωνε τῷ
5ψυχικῷ καὶ ἐγήγερκεν αὐτὸν ἐκ νεκρῶν. τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ εἰρημένον· «ὁ ἐγείρας Χριστὸν ἐκ νεκρῶν ζωοποιήσει καὶ τὰ θνητὰ σώματα ὑμῶν», 〈τουτέστι〉 [καὶ] τὰ ψυχικά, 〈οὐ καὶ τὰ χοϊκά〉. ὁ χοῦς γὰρ «ὑπὸ

6

.

35

.

7

κατάραν» ἐλήλυθε· «γῆ γάρ», φησίν, «εἶ κ(αὶ εἰς γ)ῆν ἀπελεύσῃ». οἱ δ’ αὖ ἀπὸ τῆς ἀνατολῆς λέγουσιν, ὧν ἐστιν Ἀξιόνι(κο)ς καὶ 〈Β〉αρδησιά‐ νης, ὅτι πνευματικὸν ἦν τὸ σῶμα τοῦ σωτῆρος· Πνεῦμα γὰρ ἅγιον ἦλθεν ἐπὶ τὴν Μαρίαν—τουτέστιν ἡ Σοφία—καὶ «ἡ δύναμις τοῦ ὑψίστου»—249
5〈τουτέστιν〉 ἡ δημιουργικὴ τέχνη—, ἵ〈ν〉α διαπλασθῇ τὸ ὑπὸ τοῦ Πνεύ‐ ματος τῇ Μαρίᾳ δοθέν.

6

.

36

.

1

Ταῦτα οὖν ἐκεῖνοι ζητείτωσαν καθ’ αὑτοὺς καὶ εἴ τινι ἄλλῳ γενή〈σε〉ται φίλον ζητεῖν. ἀλλ’ ἔτι λέγουσι· διώρθωτο μὲν 〈οὖν〉 τὰ κατὰ τοὺς αἰῶνας ἔσω σφάλματα, διώρθωτο δὲ καὶ 〈τὰ〉 κατὰ τὴν Ὀγδοάδα—〈τουτέστι〉 τὴν ἔξω Σοφίαν—, διώρθωτο δὲ καὶ 〈τὰ〉 κατὰ

6

.

36

.

2

τὴν Ἑβδομάδα. ἐδιδάχθη γὰρ ὑπὸ τῆς Σοφίας ὁ δημιουργὸς ὅτι οὐκ ἔστιν αὐτὸς θεὸς μόνος, ὡς ἐνόμιζε, «καὶ πλὴν αὐτοῦ ἕτερος οὐκ ἔστιν», ἀλλ’ ἔγνω διδαχθεὶς ὑπὸ τῆς Σοφίας τὸν κρείττονα. κατηχ〈ή〉θη γοῦν ὑπ’ αὐτῆς καὶ ἐμυήθη καὶ ἐδιδάχθη τὸ μέγα τοῦ Πατρὸς καὶ τῶν
5αἰώνων μυστήριον, καὶ ἐξεῖπεν αὐτὸ οὐδενί. τοῦτ’ ἔστιν, [ὡς] φησίν, ὃ 〈ὁ θεὸσ〉 λέγει πρὸς Μωϋσῆν· «ἐγὼ ὁ θεὸς Ἁβραὰμ καὶ ὁ θεὸς Ἰσαὰκ καὶ ὁ θεὸς Ἰακώβ, καὶ τὸ ὄνομα 〈τοῦ θεοῦ〉 [μου] οὐκ ἀπήγγειλα αὐτοῖς»· τουτέστιν τὸ μυστήριον οὐκ εἶπα οὐδὲ ἐξηγησάμην τίς ἐστιν ὁ θεός, ἀλλ’ ἐφύλαξα παρ’ ἐμαυτῷ ἐν ἀποκρύφῳ τὸ μυστήριον ὃ ἤκουσα
10παρὰ τῆς Σοφίας.

6

.

36

.

3

Ἔδει οὖν 〈ἤδη〉 διωρθωμένων τῶν ἄνω κατὰ τὴν αὐτὴν ἀκολουθίαν
καὶ τὰ ἐνθάδε τυχεῖν διορθώσεως. τούτου χάριν ἐγεννήθη Ἰησοῦς ὁ σωτὴρ διὰ τῆς Μαρίας, ἵνα διορθώσεται 〈τὰ〉 ἐνθάδε. ὥσπερ 〈γὰρ〉 ὁ Χριστός, ὁ ἄνωθεν ἐπιπροβληθεὶς ὑπὸ τοῦ Νοὸς καὶ τῆς Ἀληθείας,250
5διωρθώσατο τὰ πάθη τῆς ἔξω Σοφίας—τουτέστι τοῦ ἐκτρώματος—, 〈οὕτωσ〉 πάλιν καὶ ὁ διὰ Μαρίας γεγεν〈ν〉ημένος 〈Χριστὸσ〉 ὁ σωτὴρ

6

.

36

.

4

ἦλθε διορθώσασθαι τὰ πάθη τῆς ψυχῆς. εἰσὶν οὖν κ(α)τ’ (αὐ)τ(οὺς) τρεῖς Χριστοί· ὁ ἐπιπροβληθεὶς ὑπὸ τ(οῦ Νοὸς) καὶ τῆς Ἀληθείας μετὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, καὶ ὁ κοινὸς τ(ο)ῦ πληρώματος Καρπὸς Ἰ(ησοῦ)ς, ὁ 〈σύ〉ζυγος τῆς ἔξω Σοφίας—ἥτις καλεῖται καὶ αὐτὴ Πνεῦμα ἅγιον,
5ὑποδεέστερον 〈δὲ ὂν〉 τοῦ πρώτου—, καὶ τρίτος ὁ διὰ Μαρίας γεννηθεὶς εἰς ἐπανόρθωσιν τῆς κτίσεως τῆς καθ’ ἡμᾶς.

6

.

37

.

1

Διὰ πλειόνων 〈οὖν〉 νομίζω αὐτάρκως τὴν Οὐαλεντίνου αἵρεσιν Πυθαγόρειον οὖσαν ὑποτετυπῶσθαι· δοκεῖ δὲ καὶ δι’ ἐλ(α)χί(στ)ων τὰ δοκοῦντα αὐτοῖς ἐκθέμενον παύσασθαι. Πλάτων τοίνυν περὶ τοῦ παντὸς ἐκτιθέμενος μυστήρια γράφει πρὸς Διονύσιον τοιοῦτόν τινα τρόπον,

6

.

37

.

2

λέγων· «Φραστέον δή σοι δι’ αἰνιγμάτων, ἵν’ 〈ἄν〉 τι ἡ δέλτος ἢ πόντου 〈ἢ γῆσ〉 ἐν πτυχαῖς πάθῃ, ὁ ἀναγνοὺς μὴ γνῷ. ὧδε γὰρ ἔχει· περὶ τὸν πάντων βασιλέα πάντα ἐστὶ κἀκείνου ἕνεκα πάντα κἀκεῖνος αἴτιος πάντων τῶν καλῶν· δεύτερον 〈δὲ〉 πέρι τὰ δεύτερα, καὶ τρίτον

6

.

37

.

3

πέρι τὰ τρίτα». «τοῦ δὴ βασιλέως πέρι 〈καὶ〉 ὧν εἶπον, οὐδέν ἐστι
τοιοῦτον. τὸ δὴ μετὰ τοῦτο ἡ ψυχὴ» «ἐπιζητεῖ μαθεῖν ὁποῖα ἄττα ἐστί, βλέπουσα εἰς τὰ ἑαυτῆς συγγενῆ, ὧν οὐδὲν ἱκανῶς ἔχει». «τοῦτ’ ἔστιν, ὦ παῖ Διονυσίου καὶ Δωρίδος, τὸ ἐρώτημα ὃ πάντων αἴτιόν ἐστι κακῶν,251
5μᾶλλον δὲ ἡ περὶ τούτου φροντὶς ἐν τῇ ψυχῇ ἐγγινομένη, ἣν ἐὰν

6

.

37

.

4

μή τις ἐξαιρεθῇ, τῆς ἀληθείας ὄντως οὐ μή ποτε τύχῃ». «ὃ δὲ θαυμασ‐ τὸν αὐτοῦ γέγον〈εν,〉 ἄ〈κου〉σον. εἰ〈σὶ〉 γὰρ ἄνδρες ταῦτα ἀκηκοότες 〈καὶ πλείους, δυνατοὶ μὲν〉 μαθεῖν, δυνατοὶ δὲ μνημονεῦσαι καὶ βασανίσα〈ντεσ〉 πάντῃ πάντως κρῖναι, γέροντες ἤδη», οἵ φασι τὰ μὲν
5τότε πιστὰ εἶναι δόξαντα νῦν ἄπιστα, τὰ δὲ τότε ἄπιστα νῦν τοὐναντίον. «πρὸς ταῦτα οὖν σκοπῶν εὐλαβοῦ μή ποτέ σοι μεταμελήσῃ τῶνδε

6

.

37

.

5

ἀναξίως ἐκπεσόντων». «διὰ τοῦτο ἐγὼ περὶ τούτων γέγρ(α)φ(α) (οὐ)δὲν 〈πώποτε〉, οὐδὲ ἔστι Πλάτωνος σύγγραμμα οὐδὲν οὐδὲ ἔσται [πώποτ(ε)], (τ)ὰ δὲ νῦν λεγόμενα Σωκράτους ἐστὶ καλοῦ καὶ νέου γεγονότος». Τούτοις περιτυχὼν Οὐαλεντῖνος ὑπεστήσατο τὸν πάντων βασιλέα, ὃν
5ἔφη 〈ὁ〉 Πλάτων οὕτως, Πατέρα καὶ Βυθὸν καὶ παστ〈ὴν καὶ πη〉γὴν

6

.

37

.

6

τῶν ὅλων αἰώνων. δεύτερον πέρι τὰ δεύτερα τοῦ Πλάτωνος εἰρηκότος, τὰ δεύτερα Οὐαλεντῖνος τοὺ〈σ〉 ἐντὸς Ὅρου [τὸν ὅρον] ὑπέθετο πάν‐ τας αἰῶνας, καὶ τρίτον πέρι τὰ τρίτα 〈τοῦ Πλάτωνος εἰρηκότος, τὰ τρίτα〉 τὴν ἔξω τοῦ Ὅρου καὶ τοῦ πληρώματος διαταγὴν συνέθηκε
5πᾶσαν. καὶ δεδήλωκεν αὐτὸ δι’ ἐλαχίστων Οὐαλεντῖνος ἐν ψαλμῷ,
κάτωθεν ἀρξάμενος, οὐχ ὥσπερ ὁ Πλάτων ἄνωθεν, λέγων οὕτως·252

6

.

37

.

7

 Θέρος Πάντα κρεμάμενα πνεύματι βλέπω, πάντα δ’ ὀχούμενα πνεύματι νοῶ· σάρκα μὲν ἐκ ψυχῆς κρεμαμένην,
5ψυχὴν δ’ ἀέρος ἐξεχομένην, ἀέρα δ’ ἐξ αἴθρης κρεμάμενον· ἐκ δὲ βυθοῦ καρποὺς φερομένους,
ἐκ μήτρας δὲ βρέφος φερόμενον.253

6

.

37

.

8

οὕτως ταῦτα νοῶν· σάρξ ἐστιν ἡ ὕλη κατ’ αὐτούς, ἥτις κρέμαται ἐκ τῆς ψυχῆς, 〈τουτέστι〉 τοῦ δημιουργοῦ· ψυχὴ δὲ ἀέρος ἐξέχεται, τουτέστιν ὁ δημιουργὸς τοῦ Πνεύματος 〈τοῦ〉 ἔξω πληρώματος· ἀὴρ δὲ αἴθρης ἐξέχεται, τουτέστιν ἡ ἔξω Σοφία τοῦ ἐντὸς Ὅρου καὶ παντὸς πληρώ‐
5ματος 〈Πνεύματοσ〉. ἐκ δὲ βυθοῦ καρποὶ φέρονται, 〈τουτέστιν〉 ἡ ἐκ τοῦ

6

.

37

.

9

Πατρὸς πᾶσα προβολὴ τῶν αἰώνων γενομένη. τὰ μὲν οὖν τῷ Οὐαλεν‐ τίνῳ δοκοῦντα ἱκανῶς λέλεκται· 〈λοιπὸν δὲ καὶ τὰ τοῖς τῆσ〉 σχολῆς προκόψασιν ἐξειπεῖν, ἄλλου ἄλλως δογματίσαντος τὰ δόξαντα αὐτοῖς.

6

.

38

.

1

Σεκοῦνδος μέν〈τοι〉 τις, κατὰ τὸ αὐτὸ ἅμα τῷ Πτολεμαίῳ γενό‐ μενος, οὕτως λέγει· τετράδα εἶναι δεξιὰν καὶ τετράδα ἀριστεράν, καὶ φῶς καὶ σκότος· καὶ τὴν ἀποστᾶσάν τε καὶ ὑστερήσασαν δύναμιν οὐκ ἀπὸ τῶν τριάκοντα αἰώνων λέγει γεγενῆσθαι, ἀλλ’ ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν.

6

.

38

.

2

Ἄλλος δέ τις ἐπιφανὴς διδάσκαλος αὐτῶν οὕτως λέγει· ἦν ἡ πρώτη ἀρχὴ ἀνεννόητος, ἄρρητός τε καὶ ἀνωνόμαστος, ἣν Μονότητα καλεῖ. ταύτῃ δὲ (σ)υ(νυπά)ρχειν δύναμιν, ἣν 〈καὶ αὐτὴν〉 ὀνομάζει Ἑνό(τη)τα. αὕτη ἡ Ἑνότης ἥ τε Μονότης, 〈τὸ ἓν οὖσαι,〉 προήκαντο μὴ προέμεναι
5ἀρχὴν ἐπὶ πάντων νοητήν, ἀγέν〈ν〉ητον τε καὶ ἀόρατον, ἣν Μονάδα

6

.

38

.

3

καλεῖ. ταύτῃ τῇ Μονάδι συνυπάρχει δύναμις ὁμοούσιος αὐτῇ, ἣν καὶ αὐτὴν ὀνομάζει τὸ Ἕν. αὗται αἱ τέσσαρες δυνάμεις προήκαντο τὰς λοι‐
πὰς τῶν αἰώνων προβολάς. Ἄλλοι δὲ πάλιν αὐτῶν τὴν πρώτην καὶ ἀρχέγονον Ὀγδοάδα τούτοις254
5τοῖς ὀνόμασιν ἐκάλεσαν· 〈πρῶτον Προαρχήν, ἔπειτα Ἀνεννόητον, τὴν〉

6

.

38

.

4

δὲ 〈τρίτην Ἄρρητον, καὶ τὴν〉 τετάρτη(ν) Ἀόρατον. καὶ ἐκ μὲν τῆς πρώτης Προαρχῆς προβεβλῆσθαι πρώτῳ καὶ πέμπτῳ τόπῳ Ἀρχήν, ἐκ δὲ τῆς Ἀνεννοήτου δευτέρῳ καὶ ἕκτῳ 〈τόπῳ〉 Ἀκατάληπτον, ἐκ δὲ τῆς Ἀρρήτου τρίτῳ καὶ ἑβδόμῳ τόπῳ Ἀνωνόμαστον, ἐκ δὲ τῆς Ἀοράτου
5Ἀγέννητον, πλήρωμα τῆς πρώτης Ὀγδοάδος. ταύτας βούλονται τὰς δυνάμεις προϋπάρχειν τοῦ Βυθοῦ καὶ τῆς 〈Σι〉γῆς.

6

.

38

.

5

Ἀλλὰ δὲ περὶ αὐτοῦ τοῦ Βυθοῦ διάφοροι γνῶμαι 〈παρ’ αὐτοῖς·〉 οἱ μὲν 〈γὰρ〉 αὐτὸν ἄζυγον λέγουσι, μήτε ἄρρενα μήτε θῆλυν, ἄλλοι δὲ τὴν Σιγὴν θήλειαν αὐτῷ συμπαρεῖναι, καὶ εἶναι ταύτην 〈τὴν〉 πρώτην συζυγίαν. οἱ δὲ περὶ τὸν Πτολεμαῖον δύο συζύγους αὐτὸν ἔχειν λέγουσιν,
5ἃς καὶ διαθέσεις καλοῦσιν, Ἔννοιαν καὶ Θέλησιν· πρῶτον γὰρ ἐνε‐

6

.

38

.

6

νοήθη τι προβαλεῖν, ὥς φασιν, ἔπειτα ἠθέλησε. διὸ καὶ τῶν δύο τούτων διαθέσεων καὶ δυνάμεων, τῆς τε Ἐννοίας καὶ τῆς Θελήσεως, ὥσπερ 〈συγ〉κραθεισ〈ῶν〉 εἰς ἀλλήλας ἡ προβολὴ τοῦ τε Μονογενοῦς καὶ τῆς Ἀληθείας κατὰ συζυγίαν ἐγένετο. οὕστινας τύπους καὶ εἰκόνας τῶν δύο
5διαθέσεων τοῦ Πατρὸς προελθεῖν, 〈ἐκ〉 τῶν ἀοράτων ὁρατάς, τοῦ μὲν

6

.

38

.

7

Θελήματος τὸν Νοῦν, τῆς δὲ Ἐννοίας τὴν Ἀλήθειαν. καὶ διὰ τοῦτο τοῦ
ἐπιγενητοῦ Θελήματος ὁ 〈μὲν〉 ἄρρην εἰκών 〈ἐστι〉, τῆς δὲ ἀγεννήτου Ἐννοίας ὁ θῆλυς, ἐπεὶ τὸ Θέλημα ὥσπερ δύναμις ἐγένετο τῆς Ἐννοίας. ἐν〈ε〉νόει μὲν γὰρ ἀεὶ ἡ Ἔννοια τὴν προβολήν, οὐ μέντοι γε προβάλ‐255
5λειν (αὐ)τὴ καθ’ αὑτὴν ἠδύνατο ἃ ἐνενόει· ὅτε δὲ ἡ τοῦ Θελήματος δύναμις 〈ἐπ〉εγ(ένε)τ(ο), τότε 〈ὃ〉 ἐνενόει προβάλλει.

6

.

39

.

1

Ἄλλος δέ τις διδάσκαλος αὐτῶν, Μάρκος 〈τοὔνομα,〉 μαγικῆς ἔμπειρος, ἃ μὲν διὰ κυβείας δρῶν, ἃ δὲ καὶ διὰ δαιμόνων, ἠπάτα πολλούς. οὗτος ἔλεγεν ἐν αὑτῷ τὴν μεγίστην ἀπὸ τῶν ἀοράτων καὶ

6

.

39

.

2

ἀκατωνομάστων τόπων εἶναι δύναμιν. καὶ δὴ πολλάκις λαμβάνων ποτήριον ὡς εὐχαριστῶν καὶ ἐπὶ πλεῖον ἐκτείνων τὸν λόγον τῆς ἐπι‐ κλήσεως, πορφύρεον τὸ κέρασμα ἐποίει φαίνεσθαι καί ποτε ἐρυθρόν, ὡς δοκεῖν τοὺς ἀπατωμένους Χάριν τινὰ κατιέναι καὶ αἱματώδη δύναμιν
5παρέχειν τῷ πόματι. Ὁ δὲ πανοῦργος τότε μὲν πολλοὺς ἔλαθε, νυνὶ δὲ ἐλεγχόμενος

6

.

39

.

3

παύσεται· φάρμακον γάρ τι τοιαύτην δυνάμενον χρόαν παρασχεῖν λαθραίως ἐνιῶν τῷ κεράσματι, ἐπὶ πολὺ φλυαρῶν ἀνέμενεν, ὅπως τῆς ὑγρότητος μεταλαβὸν λυθῇ καὶ ἀναμιγὲν ἐπιχρώσῃ τὸ πόμα. τὰ δὲ δυνάμενα τοῦτο παρασχεῖν φάρμακα ἐν τῇ κατὰ μάγων βίβλῳ προείπο‐
5μεν ἐκθέμενοι. οἷς πολλοὺς πλανῶντες ἀφανίζουσιν· οἷς 〈δ’〉 ἔ〈στ〉ι φίλον περιεργότερον τῷ εἰρημένῳ προσεπισχεῖν, εἴσονται τὴν Μάρκου
πλάνην.256

6

.

40

.

1

Ὃς καὶ ποτήριον πάλ〈ιν〉 ἕτερον κιρνῶν ἐδίδου γυναικὶ εὐχαριστεῖν αὐτὸς παρεστώς· καὶ ἕτερον 〈ποτήριον〉 κρατῶν, ἐκείνου μεῖζον, κενόν, καὶ εὐχαριστησάσης τῆς ἀπατωμένης δεξάμενος 〈τὸ μικρότερον,〉 ἐπέχει εἰς τὸ μεῖζον, καὶ πολλάκις ἀντεπιχέων ἕτερον εἰς ἕτερον ἐπέλεγεν

6

.

40

.

2

οὕτως· «ἡ πρὸ τῶν ὅλων, 〈ἡ〉 ἀνεννόητος καὶ ἄρρητος Χάρις πληρώσαι σου τὸν ἔσω ἄνθρωπον καὶ πληθύναι ἐν σοὶ τὴν γνῶσιν αὐτῆς, ἐγκα‐ τασπείρουσα τὸν κόκκον τοῦ σινάπεως εἰς τὴν ἀγαθὴν γῆν». καὶ τοιαῦτά τινα ἐπειπὼν καὶ ἐκστήσας τήν τε ἀπατωμένην καὶ τοὺς παρόν‐
5τας, [ὡς] θαυματοποιὸς ἐνομίζετο, τοῦ μείζονος ποτηρίου πληρουμένου ἐκ τοῦ μικροτέρου, ὡς καὶ ὑπερχεῖσθαι πλεονάζον.

6

.

40

.

3

Καὶ τούτου δὴ τὴν τέχνην ὁμοίως ἐ〈ν〉 τῇ προειρημένῃ βίβλῳ ἐξεθέμεθα, δείξαντες πλεῖστα φάρμακα δυνάμενα αὔξησιν παρασχεῖν ἐπιμιγέντα οὕτως ὑγραῖς οὐσίαις, μάλιστα 〈δ’〉 οἴνῳ κεκερασμένῳ. ὧν ἑν〈ί〉 τι〈σ〉 φαρμάκῳ [ἐν] τὸ κενὸν ποτήριον κρύβδην ἔν(δοθ)εν
5(π)α(ρα)χρίσ(ας), ὡς μηδὲν ἔχον δείξας, ἐπιχέων ἐκ το(ῦ) (πλήρ)ους καὶ ἐπαναχέων, ἀναλυομένου τοῦ φαρμάκου ὑπὸ τῆς τῷ ὑγρῷ μίξεως, ὄντος φυσώδους, πλεονασμὸς τοῦ κεράσματος ἐγίνετο. καὶ ἐπὶ τοσοῦτον
ηὔξανεν, ἐς ὅσον 〈τὸ ποτήριον〉 ἐπαναχυνόμενον ἐκινεῖτο, τοιαύτης257

6

.

40

.

4

οὔσης τῆς τοῦ φαρμάκου φύσεως. ὃ εἰ ἀπόθοιτό τις πληρωθέν, μετ’ οὐ πολὺ εἰς τὸ κατὰ φύσιν μέτρον πάλιν τραπήσεται, τῆς τοῦ φαρμάκου δυνάμεως σβεσθείσης τῇ τοῦ ὑγροῦ παραμονῇ. διὸ μετὰ σπουδῆς τοῖς παροῦσι προσεδίδου πίνειν, οἱ δὲ ὡς θεῖόν τι καὶ θεῷ μεμελημένον
5φρίσσοντες ἅμα καὶ σπεύδοντες ἔπινον.

6

.

41

.

1

Τοιαῦτα δὴ καὶ ἕτερα ἐπεχείρει ὁ πλάνος ποιεῖν· διὸ ὑπὸ τῶν ἀπατωμένων ἐδοξάζετο, καὶ ποτὲ 〈μὲν〉 αὐτὸς ἐνομίζετο προφητεύειν, ποτὲ δὲ καὶ ἑτέρους ἐποίει, ὁτὲ μὲν καὶ διὰ δαιμόνων ταῦτα ἐνεργῶν, ὁτὲ δὲ καὶ κυβεύων, ὡς προείπομεν. πολλὰς τοίνυν ἐξαφανίσας, [καὶ]
5πολλοὺς τοιούτους 〈εἶναι,〉 μαθητὰς αὐτοῦ γενομένους, προεβίβασεν, εὐκόλους μὲν εἶναι διδάξας πρὸς τὸ ἁμαρτάνειν, ἀκινδύνους δὲ διὰ τὸ εἶναι 〈αὐτοὺσ〉 τῆς τελείας δυνάμεως καὶ μετέχειν τῆς ἀνεννοήτου ἐξουσίας.

6

.

41

.

2

Οἷς μετὰ τὸ 〈πρῶτον〉 βάπτισμα καὶ ἕτερον ἐπαγγέλλονται, ὃ καλοῦ‐ σιν ἀπολύτρωσιν, καὶ ἐν τούτῳ ἀναστρέφοντες κακῶς τοὺς αὐτοῖς παραμένοντας ἐπ’ ἐλπίδι τῆς ἀπολυτρώσεως, 〈ὡσ〉 δυναμένους μετὰ τὸ

6

.

41

.

3

ἅπαξ βαπτισθῆν〈αι ἁμαρτάνον〉τας πάλιν τυχεῖν ἀφέσεως. 〈οἳ〉 καὶ διὰ τοῦ τοιούτου πανουργήματος συνέχειν δοκο(ῦ)σι τοὺς ἀκροατάς· οὓς ἐπὰν 〈οὖν〉 νομίσωσι δεδοκιμάσθαι καὶ δύνασθαι φυλάσσειν αὐτοῖς τὰ πιστά, τότε ἐπὶ 〈τὸ πρῶτον〉 λουτρὸν ἄγουσι, μηδὲ τούτῳ μόνῳ ἀρκού‐
5μενοι, ἀλλὰ καὶ ἕτερον [τι] ἐπαγγελ〈λ〉όμενοι, πρὸς τὸ συγκρατεῖν

6

.

41

.

4

αὐτοὺς τῇ ἐλπίδι, ὅπως ἀχώριστοι ὦσι. λέγουσι γοῦν τι φωνῇ ἀρρήτῳ, ἐπιτιθέντες χεῖρα τῷ τὴν ἀπολύτρωσιν λαβόντι, ὃ φάσκουσιν ἐξειπεῖν
εὐκόλως μὴ δύνασθαι εἰ μή τις εἴη ὑπερδόκιμος, ἢ ὅτε τελευτῶν〈τι〉258

6

.

41

.

5

πρὸς τὸ οὖς ἐλθὼν λέγει ὁ ἐπίσκοπος. καὶ τοῦτο δέ 〈ἐστι〉 πανούργημα πρὸς τὸ ἀεὶ παραμένειν τοὺς μαθητὰς τῷ ἐπισκόπῳ, γλιχομένους μαθεῖν τὸ τί ποτε εἴη (ἐ)κ(εῖν)ο, τὸ ἐπ’ ἐσχάτων λεγόμενον, δι’ οὗ 〈τῶν〉 τελείων ἔσται ὁ μανθάνων. ἃ τούτου χάριν ἐσιώπη(σ)α, μή π(ο)τέ τις
5κακοηθίζεσθαί με αὐτοὺς νομίσῃ· καὶ γὰρ οὐ τοῦτο ἡμῖν πρόκειται, ἀλλ’ ἢ τὸ δεῖξαι, ὅθεν τὰς ἀφορμὰς λαβόντες τὰ δόξαντα αὐτοῖς συνεστήσαντο.

6

.

42

.

1

Καὶ γὰρ καὶ ὁ μακάριος πρεσβύτερος Εἰρηναῖος, παρρησιαίτερον τῷ ἐλέγχῳ 〈αὐτῶν〉 προσενεχθείς, τὰ τοιαῦτα λούσματα καὶ ἀπολυτρώσεις ἐξέθετο, ἁδρομερέστερον εἰπὼν ἃ πράσσουσιν· οἷ〈σ〉 ἐντυχόντες τινὲς αὐτῶν ἤρνηνται οὕτως παρειληφέναι, ἀεὶ ἀρνεῖσθαι μανθάνοντες. διὸ
5φροντὶς ἡμῖν γεγένηται ἀκριβέστερον ἐπιζητῆσαι καὶ ἀνευρεῖν λεπτο‐ μερῶς ἃ καὶ ἐν τῷ πρώτῳ λουτρῷ παραδιδόασιν, 〈οὕτω〉 τὸ τοιοῦτο

6

.

42

.

2

καλοῦντες, καὶ ἐν τῷ δευτέρῳ, ὃ ἀπολύτρωσιν καλοῦσιν. ἀλλ’ οὐδὲ τὸ ἄρρητον αὐτῶν ἔλαθεν ἡμᾶς, ταῦτα δὲ συγκεχωρήσθω Οὐαλεντίνῳ καὶ τῇ αὐτοῦ σχολῇ. Ὁ δὲ Μάρκος μιμούμενος τὸν διδάσκαλον καὶ αὐτὸς ἀναπλάσσει
5ὅραμα, νομίζων οὕτως δοξασθήσεσθαι· καὶ γὰρ Οὐαλεντῖνος φάσκει ἑαυτὸν ἑωρακέναι παῖδα νήπιον ἀρτιγέν〈ν〉ητον· οὗ πυθόμενος ἐπεζήτει τίς ἂν εἴη, ὁ δὲ ἀπεκρίνατο λέγων ἑαυτὸν εἶναι τὸν Λόγον· ἔπειτα προσθεὶς τραγικόν τινα μῦθον, ἐκ τούτου συνιστᾶν βούλεται τὴν ἐπι‐ κεχειρημένην αὐτῷ αἵρεσιν.

6

.

42

.

3

Τούτῳ δὲ ὅμοια τολμῶν ὁ Μάρκος λέγει 〈κατ〉εληλυθέναι πρὸς αὐτὸν σχήματι γυναικείῳ τὴν Τετράδα—ἐπειδή, φησί, τὸ ἄρρεν αὐτῆς
ὁ κόσμος φέρειν οὐκ ἠδύνατο—καὶ μηνῦσαι αὑτὴν ἥτις ἦν καὶ τὴν τῶν πάντων γένεσιν, ἣν οὐδενὶ πώποτε οὔτε θεῶν οὔτε ἀνθρώπων259

6

.

42

.

4

ἀπεκάλυψε, τούτῳ μόνῳ διηγήσασθαι, οὕτως εἰποῦσα〈ν〉· ὅτε τὸ πρῶτον ὁ Πατήρ, 〈οὗ πατὴρ οὐδεὶς ἦν,〉 [αὐτοῦ] ὁ ἀνεν〈ν〉όητος καὶ ἀνούσιος, ὁ μήτε ἄρρεν μήτε θῆλυ, ἠθέλησεν αὐτοῦ τὸ ἄρρητον ῥητὸν γενέσθαι (κ)αὶ τὸ ἀόρατον μορφωθῆναι, ἤνοιξε τὸ στόμα καὶ προήκατο Λόγον
5ὅμοιον αὐτῷ· ὃς παραστὰς ἐπέδειξεν αὐτῷ ὃ ἦν, αὐτὸς τοῦ ἀοράτου

6

.

42

.

5

μορφὴ φανείς. ἡ δὲ ἐκφώνησις τοῦ ὀνόματος ἐγένετο τοιαύτη· ἐλάλησε λόγον τὸν πρῶτον τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ, ἥτις ἦν «ἀρχή», καὶ ἦν ἡ συλλαβὴ αὐτοῦ στοιχείων τεσσάρων· ἔπειτα συνῆψε τὴν δευτέραν, καὶ ἦν καὶ αὐτὴ στοιχείων τεσσάρων· ἑξ〈ῆσ〉 ἐλάλησε τὴν τρίτην, ἥτις ἦν
5στοιχείων δέκα· καὶ τὴν τετάρτην ἐλάλησε, καὶ ἦν [καὶ] αὐτὴ στοιχείων

6

.

42

.

6

δώδεκα. ἐγένετο οὖν τοῦ ὅλου ὀνόματος ἡ ἐκφώνησις στοιχείων 〈μὲν〉 τριάκοντα, συλλαβῶν δὲ τεσσάρων. ἕκαστον δὲ τῶν στοιχείων ἴδια γράμματα καὶ ἴδιον χαρακτῆρα καὶ ἰδίαν ἐκφώνησιν καὶ σχήματα καὶ εἰκόνας ἔχειν, καὶ μηθὲν αὐτῶν εἶναι ὃ τὴν ἐκείνου καθορᾷ μορφήν,
5οὗπερ αὐτὸ στοιχεῖόν ἐστι〈ν· ἀλλ’ οὐδὲ γινώσκειν αὐ〉τόν, οὐδὲ μὴν τὴν τοῦ πλησίον αὑτοῦ ἕκαστον ἐκφώνησιν γινώσκειν, ἀλλ’ ὃ [μὴ δὲ] 〈αὐτὸσ〉 ἐκφωνεῖ, ὡς τὸ πᾶν ἐκφωνοῦντα, [ὅτι] τὸ 〈ὅλον〉 ἡγεῖσθαι

6

.

42

.

7

ὀνομάζειν [αὐτόν]. ἕκαστον γὰρ αὐτῶν, μέρος ὂν τοῦ ὅλου, τὸν ἴδιον ἦχον ὡς τὸ πᾶν ὀνομάζειν, καὶ μὴ παύσασ〈θαι〉 ἠχοῦντα, μέχρις ὅτου ἐπὶ τὸ ἔσχατον γράμμα τοῦ ἐσχάτου στοιχείου μονογλωττήσαντα καταν‐
τήσαι. τότε δὲ 〈καὶ〉 τὴν ἀποκατάστασιν τῶν ὅλων ἔφη γενέσθαι,260
5ὅταν τὰ πάντα κατελθόντα εἰς τὸ ἓν γράμμα, μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἐκφώνησιν ἠχήσῃ· τῆς δὲ ἐκφωνήσεως εἰκόνα τὸ ἀμὴν ὁμοῦ λεγόντων

6

.

42

.

8

ἡμῶν ὑπέθετο εἶναι. τοὺς δὲ 〈φθόγγουσ〉 ὑπάρχειν τοὺς μορφοῦντας τὸν ἀνούσιον καὶ ἀγέν〈ν〉ητον Αἰῶνα· καὶ εἶναι τούτους μορφάς, ἃς ὁ κύριος ἀγγέλους εἴρηκε, τὰς «διηνεκῶς βλεπούσας τὸ πρόσωπον τοῦ πατρός».

6

.

43

.

1

Τὰ δὲ ὀνόματα τῶν στοιχείων τὰ κοινὰ καὶ ῥητὰ αἰῶνας καὶ λόγους καὶ ῥίζας καὶ σπέρματα καὶ πληρώματα καὶ καρποὺς ὠνόμασε, τὰ 〈δὲ〉 καθ’ ἕ〈να〉 αὐτῶν καὶ ἑκάστου ἴδια ἐν τῷ ὀνόματι τῆς Ἐκκ(λησ)ί(ας) ἐμπερι〈ε〉χόμενα (ν)οεῖσθαι 〈ἔφη〉.

6

.

43

.

2

Ὧν στοιχείων τοῦ ἐσχάτου στοιχείου τὸ ὕστατον γράμμα φωνὴν προήκατο τὴν ἑαυτοῦ· οὗ ὁ ἦχος ἐξελθὼν 〈κατ’〉 εἰκόνα τῶν στοιχείων στοιχεῖα ἴδια ἐγέννησεν, ἐξ ὧν τά τε ἐνταῦθα διακεκο〈σ〉μῆσθαί φησι καὶ τὰ πρὸ τούτων γεγεν〈ν〉ῆσθαι. τὸ μέντοι γράμμα αὐτό, οὗ ὁ ἦχος
5ἦν συνεπακολουθῶν τῷ ἤχῳ κάτω, ὑπὸ τῆς συλλαβῆς τῆς ἑαυτοῦ ἀνειλῆφθαι ἄνω λέγει, εἰς ἀναπλήρωσιν τοῦ ὅλου· μεμενηκέναι δὲ εἰς

6

.

43

.

3

τὰ κάτω τὸν ἦχον, ὥσπερ ἔξω ῥιφέντα. τὸ δὲ στοιχεῖον αὐτό, ἀφ’ οὗ τὸ γράμμα σὺν τῇ ἐκφωνήσει τῇ ἑαυτοῦ κατῆλθε κάτω, γραμμάτων φησὶν εἶναι τριάκοντα· καὶ ἓν ἕκαστον τῶν τριάκοντα γραμμάτων ἐν ἑαυτῷ ἔχειν ἕτερα γράμματα, δι’ ὧν τὸ ὄνομα τοῦ γράμματος ὀνομάζεται· καὶ
5μὴν πάλιν τὰ ἕτερα δι’ ἄλλων ὀνομάζεσθαι γραμμάτων, καὶ τὰ ἄλλα δι’ ἄλλων, ὥστε εἰς ἄπειρον ἐκπίπτειν τὸ πλῆθος 〈ἰ〉δίᾳ τῶν γραμμάτων
γραφέντων.261

6

.

43

.

4

Οὕτως δ’ ἂν σαφέστερον μάθοι τις τὸ λεγόμενον· τὸ δέλτα στοιχεῖον γράμματα ἔχει ἐν ἑαυτῷ πέντε· 〈αὐτό τε〉 τὸ δέλτα καὶ τὸ ει καὶ τὸ λάμβδα καὶ τὸ ταῦ καὶ τὸ ἄλφα· καὶ αὐτὰ ταῦτα τὰ γράμματα δι’ ἄλλων

6

.

43

.

5

〈γράφεται γραμμάτων, καὶ τὰ ἄλλα δι’ ἄλλων〉. εἰ οὖν ἡ πᾶσα ὑπό‐ στασις τοῦ δέλτα εἰς ἄπειρον ἐκπίπτει, ἀεὶ ἄλλων ἄλλα γράμματα γεννώντων καὶ διαδεχομένων ἄλληλα, πόσῳ μᾶλλον ἐκείνου τοῦ στοι‐ χείου μείζον’ εἶναι τὸν πό〈ν〉τον τῶν γραμμάτων; καὶ εἰ τὸ ἓν γράμμα
5ἄπειρον 〈οὕτ〉ως, ὁρᾶτε ὅλου τοῦ ὀνόματος τὸν βυθὸν τῶν γραμμάτων, ἐξ ὧν τὸν Προπάτορα ἡ Μάρκου φιλοπονία—μᾶλλον δὲ ματαιοπονία—

6

.

43

.

6

βούλεται συνιστᾶν. διὸ καὶ τὸν Πατέρα, ἐπιστάμενον τὸ ἀχώρητον αὑτοῦ, δεδωκέναι τοῖς στοιχείοις—ἃ καὶ αἰῶνας καλεῖ—ἑνὶ ἑκάστῳ αὐτῶν τὴν ἰδίαν ἐκφώνησιν ἐκβοᾶν, διὰ τὸ μὴ δύνασθαι ἕνα τὸ ὅλον ἐκφωνεῖν.

6

.

44

.

1

Ταῦτα δὲ σαφηνίσασαν αὐτῷ τὴν Τετρακτὺν εἰπε〈ῖν〉· «θέλω δέ σοι καὶ αὐτὴν ἐπιδεῖξαι τὴν Ἀλήθειαν· κατήγαγ(ον) γὰρ α(ὐ)τὴ(ν) ἐκ (τ)ῶν ὕπερθεν δωμάτων, ἵνα ἴδῃς αὐτὴν γυμνὴν καὶ καταμάθῃς αὐτῆς τὸ κάλλος, ἀλλὰ καὶ ἀκούσῃς αὐτῆς λαλούσης καὶ θαυμάσῃς τὸ φρόνημα

6

.

44

.

2

αὐτῆς. ὅρα οὖν κεφαλήν», φησίν, «ἄνω τὸ πρῶτον, ἄλφα ω, τράχηλον [τὸ] δὲ β ψ, ὤμους 〈ἅμα χερσὶ〉 γ χ, στήθη δέλτα φ, 〈διά〉φραγμα ε 〈υ〉, κοιλίαν ζ τ, αἰδοῖα η ς, μηροὺς θ ρ, γόνατα ι π, κνήμας κ ο, σφυρὰ λ ξ, πόδας μ ν». τοῦτ’ ἔστι τὸ σῶμα τῆς κατὰ τὸν Μάρκον262
5Ἀληθείας, τοῦτο τὸ σχῆμα τοῦ στοιχείου, οὗτος ὁ χαρακτὴρ τοῦ

6

.

44

.

3

γράμματος. καὶ καλεῖ τὸ στοιχεῖον τοῦτο Ἄνθρωπον· εἶναι δὲ πηγήν φησι〈ν αὐτὸ〉 παντὸς λόγου, καὶ ἀρχὴν πάσης φωνῆς, καὶ παντὸς ἀρρήτου ῥῆσιν, καὶ τῆς σιωπωμένης Σιγῆς στόμα. «καὶ τοῦτο 〈μὲν〉 τὸ σῶμα αὐτῆς· σὺ δὲ μετάρσιον ἐγείρας 〈τὸ〉 τῆς διανοίας νόημα, τὸν
5〈αὐτο〉γεν〈ν〉ήτορα καὶ π〈ατ〉ροπάτορα Λόγον ἀπὸ στομάτων Ἀληθείας ἄκουε».

6

.

45

.

1

Ταῦτα δὲ ταύτης εἰπούσης, προσβλέψασαν αὐτῷ τὴν Ἀλήθειαν καὶ ἀνοίξασαν τὸ στόμα λαλῆσαι λόγον· τὸν δὲ λόγον ὄνομα γενέσθαι, καὶ (τ)ὸ ὄνομα εἶναι τοῦτο ὃ γινώσκομεν καὶ λαλοῦμεν, Χριστὸν Ἰησοῦν·

6

.

45

.

2

ὃ καὶ ὀνομάσασαν αὐτὴν παραυτίκα σιωπῆσαι. προσδοκῶντος δὲ τοῦ Μάρκου πλεῖον αὐτὴν μέλλειν τι λέγειν, π(άλι)ν ἡ Τετρακτὺς παρελ‐ θοῦσα εἰς τὸ μέσον φησίν· «ὡς [ἡ] 〈ἀ〉πίθ〈α〉ν〈ον〉 ἡγήσω τὸν λόγον [τοῦτον] 〈ὃν〉 ἀπὸ στομάτων τῆς Ἀληθείας ἤκουσας· οὐ τοῦτο ὅπερ
5οἶδας καὶ δοκεῖς ἔχειν πάλαι [τοῦτ’] ἐστὶν ὄνομα· φωνὴν γὰρ ἔχεις

6

.

45

.

3

μόνον αὐτοῦ, τὴν δὲ δύναμιν ἀγνοεῖς. Ἰησοῦς μὲν γάρ ἐστιν ἐπίσημον ὄνομα, ἓξ ἔχον γράμματα, ὑπὸ πάντων 〈τῶν〉 τῆς κλήσεως ἐπικαλούμε‐
νον· τὸ δὲ παρὰ τοῖς [πέντε] αἰῶσι τοῦ πληρώματος, πολυμερὲς τυγχά‐ νον, ἄλλης ἐστὶ μορφῆς καὶ ἑτέρου τύπου, γινωσκόμενον ὑπ’ ἐκείνων263
5τῶν συγγενῶν (αὐτοῦ), ὧν τὰ μεγέθη παρ’ αὐτῷ ἐστι διὰ π(αν)τός».

6

.

46

.

1

«Ταῦτα 〈οὖν〉 τὰ παρ’ ὑμῖν εἰκοσιτέσσαρα γράμματα ἀπορροίας γίνωσκε ὑπάρχειν τῶν τριῶν δυνάμ(εων) [(καὶ)] εἰκ(ον)〈ικ〉άς, τῶν ἐμπεριεχουσῶν τὸν ὅλον [καὶ] τῶν ἄνω στοιχείων ἀριθμόν. τ(ὰ) μὲν γὰρ ἄφωνα γράμματα ἐννέα νόμισον εἶναι τοῦ Πατρὸς καὶ τῆς Ἀληθείας,
5διὰ τὸ ἀφώνους αὐτοὺς εἶναι, τουτέστιν ἀρρήτους καὶ ἀνεκλαλήτους·

6

.

46

.

2

τὰ δὲ ἡμίφωνα, ὀκτὼ ὄντα, τοῦ Λόγου καὶ τῆς Ζωῆς, διὰ τὸ μέσα ὥσπερ ὑπάρχειν τῶν τε ἀφώνων καὶ τῶν φωνηέντων καὶ ἀναδεδέχθαι τῶν μὲν ὕπερθεν τὴν ἀπόρ〈ρο〉ιαν, τῶν δὲ ὑπ’ αὐτὰ τὴν ἀναφοράν· τὰ δὲ φωνήεντα καὶ αὐτά, ἑπτὰ ὄντα, τοῦ Ἀνθρώπου καὶ τῆς Ἐκκλησίας,
5ἐπεὶ διὰ τοῦ Ἀνθρώπου ἡ φωνὴ προελθοῦσα ἐμόρφωσε τὰ ὅλα· ὁ γὰρ

6

.

46

.

3

ἦχος τῆς φωνῆς μορφὴν αὐτοῖς περιεποίησεν. ἔστιν οὖν ὁ μὲν Λόγος [ὁ] ἔχων καὶ ἡ Ζωὴ [ἡ] τὰ ὀκτώ, ὁ δὲ Ἄνθρωπος καὶ ἡ Ἐκκλησία τὰ ἑπτά, ὁ δὲ Πατὴρ καὶ ἡ Ἀλήθεια τὰ ἐννέα. Ἐπὶ δὲ τοῦ ὑστερήσαντος λόγου ὁ ἀφεδρασθεὶς ἐν τῷ Πατρὶ
5κατῆλθεν, ἐκπεμφθεὶς ἐπὶ τὸν ἀφ’ οὗ ἐχωρί〈σ〉θη ἐπὶ διορθώσει τῶν πραχθέντων, ἵνα ἡ τῶν πληρωμάτων ἑνότης, ἐπ〈ὶ〉 τῷ 〈ἴσῳ〉 ἀριθμῷ

6

.

46

.

4

οὖσα, καρποφορῇ μίαν ἐν πᾶσι τὴν ἐκ πάντων δύναμιν. καὶ οὕτως ὁ τῶν ἐπτὰ τὴν τῶν ὀκτὼ ἐκομίσατο δύναμιν, καὶ ἐγένοντο οἱ τρεῖς τόποι ὅμοιοι τοῖς ἀριθμοῖς, ὀγδοάδες ὄντες· οἵτινες τρὶς ἐφ’ ἑαυτοὺς ἐλθόντες τὸν τῶν εἰκοσιτεσσάρων ἀνέδειξαν ἀριθμόν».264
5Τὰ μέντοι τρία στοιχεῖα, 〈ἅ〉 φησιν αὐτὸς τῶν τριῶν ἐν συζυγίᾳ δυνάμεων ὑπάρχειν, ἅ ἐστιν ἕξ, ἀφ’ ὧν ἀπερ〈ρ〉ύη τὰ εἰκοσιτέσσαρα στοιχεῖα, τετραπλασιασθέντα τῷ τῆς ἀρρήτου Τετράδος λόγῳ τὸν αὐτὸν

6

.

46

.

5

〈αὐ〉τοῖς ἀριθμὸν ποιεῖ. ἅπερ φησὶ τοῦ ἀνωνομάστου ὑπάρχειν· φορεῖσ‐ θαι δὲ αὐτὰ ὑπὸ τῶν τριῶν δυνάμεων εἰς ὁμοιότητα τοῦ ἀοράτου, ὧν στοιχείων εἰκόνας εἰκόνων [ὧν] 〈τὰ παρ’ ἡμῖν〉 τρία διπλᾶ γράμματα ὑπάρχειν· ἃ συναριθμούμενα τοῖς εἰκοσιτέσσαρσι στοιχείοις δυνάμει τῇ
5κατὰ ἀναλογίαν τὸν τῶν τριάκοντα ποιεῖ ἀριθμόν.

6

.

47

.

1

Τούτου τοῦ λόγου καὶ τῆς οἰκονομίας ταύτης καρπόν φησιν «ἐν ὁμοιώματι εἰκόνος» πεφηνέναι ἐκεῖ(νον) τὸν μετὰ τὰς ἓξ ἡμέρας τέταρ‐ τον ἀναβάντα εἰς τὸ ὄρος καὶ γενόμενον ἕκτον, τὸν καταβάντα καὶ κρατηθέντα ἐν τῇ Ἑβδομάδι, ἐπίσημον Ὀγδοάδα ὑπάρχοντα καὶ

6

.

47

.

2

ἔχοντα ἐν ἑαυτῷ τὸν ἅπαντα τῶν στοιχείων ἀριθμόν. ὃν ἐφανέρωσεν,
ἐλθόντος αὐτοῦ ἐπὶ τὸ βάπτισμα, ἡ τῆς περιστερᾶς κάθοδος, ἥτις ἐστὶν ω καὶ ἄλφα, δι’ ἀρι(θ)μοῦ δηλουμένη ὀκτακοσίων ἑνός. καὶ διὰ265

6

.

47

.

3

τοῦτο Μωσέα ἐν τῇ ἕκτῃ ἡμέρᾳ λέγειν τὸν ἄνθρωπον γεγονέναι· καὶ τὴν οἰκονομίαν δὲ τοῦ πάθους ἐν τῇ ἕκτῃ τῶν ἡμερῶν—ἥτις ἐστὶν ἡ παρασκευή—, 〈ἐν〉 ᾗ τὸν ἔσχατον ἄνθρωπον εἰς ἀναγέννησιν τοῦ πρώτου ἀνθρώπου πεφηνέναι. ταύτης τῆς οἰκονομίας ἀρχὴν καὶ τέλος

6

.

47

.

4

τὴν ἕκτην ὥραν εἶναι, ἐν ᾗ προσηλώθη τῷ ξύλω. τὸν γὰρ τέλειον Νοῦν, ἐπιστάμενον τὸν τῶν ἓξ ἀριθμὸν δύναμιν ποιήσε〈ωσ〉 καὶ ἀναγεννήσεως ἔχοντα, φανερῶσαι «τοῖς υἱοῖς τοῦ φωτὸς» τὴν διὰ τοῦ φανέντος ἐπισήμου εἰς 〈αὐ〉τὸν [δι’ αὐτοῦ] γενομένην ἀναγέννησιν. ἔνθεν καὶ τὰ
5διπλᾶ γράμματα τὸν ἀριθμὸν ἐπίσημον ἔχειν φησίν· ὁ γὰρ ἐπίσημος ἀριθμὸς συγκερασθεὶς τοῖς εἰκοσιτέσσαρσι στοιχείοις τὸ τριακονταγράμ‐ ματον ὄνομα ἀπετέλεσε.

6

.

48

.

1

Κέχρηται δὲ διακόνῳ τῷ τῶν ἑπτὰ ἀριθμῶν μεγέθει, ἵνα τῆς αὐτο‐ βουλήτου 〈βουλῆσ〉 φανερωθῇ ὁ καρπός. τὸν μέντοι ἐπίσημον 〈τοῦτον ἀριθμὸν〉 ἐπὶ τοῦ παρόντος, φησί, τὸν ἐπὶ τοῦ ἐπισήμου μορφωθέντα νόησον, τὸν ὥσπερ μερισθέντα 〈ἢ διχοτομηθέντα〉 καὶ ἔξω μείναντα. ὃς
5τῇ ἑαυτοῦ δυνάμει τε καὶ φρονήσει διὰ τῆς 〈ἀπ’〉 αὐτοῦ προβολῆς τοῦτον 〈τὸν〉 [τὴν ζωὴν] τῶν ἑπτὰ δυνάμεων μιμήσει τῆς Ἑβδομάδος δυνάμεως ἐψύχωσε κόσμον καὶ ψυχὴν ἔθετο εἶναι τοῦ ὁρωμένου παντός.266

6

.

48

.

2

κέχρηται μὲν οὖν καὶ 〈αὐτὸσ〉 οὗτος τῷδε 〈τῷ〉 ἔργῳ ὡς αὐθαιρέτως ὑπ’ αὐτοῦ γενομένῳ, τὰ 〈δὲ〉 † διακονεῖ, † μιμήματα ὄντα τῶν ἀμιμήτων, τὴν ἐνθύμησιν τῆς Μητρός. Καὶ ὁ μὲν (π)ρῶτος οὐρανὸς φθέγγεται τὸ ἄλφα, ὁ δὲ μετὰ τοῦτον
5τὸ ει, ὁ δὲ τρίτος τὸ ἦτα, (ὁ) δ(ὲ) τέταρτος καὶ [ὁ] μέσος τῶν ἐπτὰ τὴν τοῦ ἰῶτα δύναμιν, ὁ δὲ πέμπτος τὸ ου, ἕκτος δὲ τὸ υ, ἕβδομος δὲ

6

.

48

.

3

καὶ τέταρτος ἀπὸ τοῦ μέσου τὸ ω. αἳ δὲ δυνάμεις πᾶσαι εἰς ἓν συμπλα‐ κεῖσαι ἠχοῦσι καὶ δοξάζουσιν ἐκεῖνον ὑφ’ οὗ προεβλήθησαν, ἡ δὲ δόξα τῆς ἠχήσεως ἀνεπέμφθη πρὸς τὸν Προπάτορα. ταύτης μέν(τ)οι τῆς δοξολογίας τὸν ἦχον εἰς τὴν γῆν φερόμενόν φησι πλάστην γενέσθαι καὶ
5γεν〈ν〉ήτορα τῶν ἐπὶ τῆς γῆς. Τὴν δὲ ἀπόδειξιν 〈φέρει〉 ἀπὸ τῶν ἄρτι γεν〈ν〉ωμένων βρεφῶν, ὧν ἡ ψυχὴ ἅμα τῷ ἐκ μήτρας προελθεῖν ἐπιβοᾷ ὁμοίως ἑνὸς ἑκάστου τῶν267

6

.

48

.

4

στοιχείων τούτων τὸν ἦχον. καθὼς οὖν 〈αἱ〉 ἐπτά, φησίν, δυνάμεις δοξάζουσι τὸν Λόγον, οὕτω καὶ ἡ ψυχὴ ἐν τοῖς βρέφεσι κλαίουσα 〈καὶ θρηνοῦσα δοξάζει αὐτόν〉. διὰ τοῦτο δέ φησι καὶ τὸν Δα(βὶ)δ εἰρηκέ‐ ναι· «ἐκ στόματος νηπίων καὶ θηλαζόντων κατηρτίσω αἶνον» καὶ πάλιν·
5«οἱ οὐρανοὶ διηγοῦνται δόξαν θεοῦ». ἐπὰν δὲ ἐν πόνοις γένηται ἡ ψυχή, [ὡς] ἐπιβοᾷ οὐδὲν ἕτερον ἢ τὸ ω, ἐφ’ ᾧ ἀνίεται, ὅπως γνωρίσασα ἡ ἄνω ψυχὴ τὸ συγγενὲς αὐτῆς, βοηθὸν αὐτῇ καταπέμψῃ.

6

.

49

.

1

Καὶ περὶ τούτων μὲν οὕτως· περὶ δὲ τῆς τῶν εἰκοσιτεσσάρων στοι‐ χείων γενέσεως οὕτως λέγει· τῇ Μονότητι συνυπάρχειν Ἑνότητα, ἐξ ὧν δύο προβολαί, Μονάς τε καὶ τὸ Ἕν· δὶς δύο οὖσαι, τέσσαρες ἐγένοντο— δὶς γὰρ δύο τέσσαρες. —καὶ πάλιν αἱ δύο καὶ τέσσαρες εἰς τὸ αὐτὸ
5συντεθεῖσαι τὸν τῶν ἓξ ἐφανέρωσαν ἀριθμόν, οὗτοι δὲ οἱ ἓξ τετρα‐

6

.

49

.

2

πλασιασθέντες τὰς εἰκοσιτέσσαρας 〈ἀπεκύησαν μορφάσ〉. καὶ τὰ μὲν τῆς 〈πρώτησ〉 τετράδος ὀνόματα, ἅγια ἁγίων νοούμενα καὶ μὴ δυνάμενα
λεχθῆναι, γινώσκεσθαι δὴ ὑπὸ μόνου τοῦ Υἱοῦ—ταῦτα ὁ Πατὴρ 〈οἶ〉δε τίνα ἐστί. —τὰ 〈δὲ ἄλλα, τὰ μετὰ σεμνότητος καὶ〉 μετὰ ἐ〈ν〉τρο‐268
5πῆς καὶ μετὰ πίστεως ὀνομαζόμενα παρ’ αὐτῷ, ἐστὶ ταῦτα· Ἄρρητος καὶ Σιγή, Πατὴρ καὶ Ἀλήθεια.

6

.

49

.

3

Ταύτης δὲ τῆς τετράδος ὁ σύμπας ἀριθμός ἐστι στοιχείων εἰκοσιτεσ‐ σάρων· ὁ γὰρ Ἄρρητος ἔχει στοιχεῖα ἑπτ(ά), ἡ 〈δὲ〉 Σ〈ε〉ιγὴ πέ(ντ)ε, καὶ ὁ Πατὴρ πέντε, καὶ 〈ἡ〉 Ἀλήθεια ἑπτά. ὡσαύτως δὲ καὶ ἡ δευτέρα τετράς, Λόγος καὶ Ζωή, Ἄνθρωπος καὶ Ἐκκλησία, τὸν αὐτὸν ἀριθμὸν

6

.

49

.

4

τῶν στοιχείων ἀνέδειξαν. καὶ τὸ τοῦ Σωτῆρος 〈δὲ〉 ῥητὸν ὄνομα 〈Ἰησοῦσ〉 γραμμάτων ὑπάρχειν ἕξ, τὸ δὲ 〈ἄρ〉ρητον αὐτοῦ—〈τὸ〉 ἐπ’ ἀριθμῷ τῶν κατὰ ἓν 〈στοιχεῖον〉 γραμμάτων—[τουτέστι τὸν Ἰησοῦν] στοιχείων ἐστὶν εἰκοσιτεσσάρων· Υἱὸς δὲ Χρ〈ε〉ιστὸς 〈γραμμάτων〉
5δώδεκα, τὸ δὲ ἐν τῷ Χριστῷ ἄρ(ρ)ητον γρ(αμμ)άτων τριάκοντα— καὶ αὐτὸ 〈ἐπὶ〉 τοῖς ἐν αὐτῷ γράμμασι κατὰ ἓν στοιχεῖον ἀριθμουμένοις·

6

.

49

.

5

τὸ γὰρ Χρ〈ε〉ιστός ἐστι στοιχείων ὀκτώ· τὸ μὲν γὰρ χεῖ τριῶν, τὸ δὲ ῥ〈ῶ〉 δύο, καὶ τὸ ει δύο, καὶ 〈τὸ〉 ἰ〈ῶτα〉 τεσσάρων, τὸ 〈δὲ〉 σ〈ῖγμα〉
πέντε, καὶ τὸ τ〈αῦ〉 τριῶν, τὸ δὲ ου δύο, καὶ τὸ 〈σὰ〉ν τριῶν 〈*〉 οὕτως τὸ ἐν τῷ Χριστῷ ἄρρητον 〈ὄνομα〉 φάσκουσι στοιχείων 〈εἶναι〉269
5τριάκοντα. —καὶ διὰ τοῦτο δέ φασιν αὐτὸν λέγειν· «ἐγὼ τὸ ἄλφα καὶ τὸ ω», ἐπιδεικνύντα τὴν περιστεράν, τοῦτον ἔχουσαν τὸν ἀριθμόν, ὅ ἐστιν ὀκτακόσια ἕν.

6

.

50

.

1

Ὁ δὲ Ἰησοῦς ταύτην [μὲν] ἔχει, 〈φησί,〉 τὴν ἄρρητον γένεσιν· ἀπὸ γὰρ τῆς μητρὸς τῶν ὅλων, τῆς πρώτης τετράδος, ἐν θυγατρὸς τόπῳ προῆλθεν ἡ δευτέρα τετράς, καὶ ἐγένετο ὀγδοάς, ἐξ ἧς προῆλθεν ἡ

6

.

50

.

2

δεκάς· οὕτως ἐγένετο [ἰῶτα εἶτα] δεκαοκτώ. ἡ οὖν δεκάς, ἐπισυνελ‐ θοῦσα τῇ ὀγδοάδι καὶ δεκαπλασίονα αὐτὴν ποιήσασα, τὸν τῶν ὀγδοή‐ κοντα 〈προεβίβασεν ἀριθμόν· καὶ τὰ ὀγδοήκοντα〉 πάλιν δεκαπλασιά‐ σασα τὸν τῶν ὀκτακοσίων ἀριθμὸν ἐγέννησεν· ὥστε εἶναι τὸν ἅπαντα
5τῶν γραμμάτων ἀριθμόν, ἀπὸ ὀγδοάδος εἰς δεκά〈δα〉 προελθόντα, [εἶναι] η καὶ π καὶ ω, ὅ ἐστιν Ἰησοῦς. τὸ γὰρ Ἰησοῦς ὄνομα κατὰ τὸν

6

.

50

.

3

ἐν τοῖς γράμμασιν ἀριθμόν ἐστιν ὀκτακόσια ὀγδοηκονταοκτώ. 〈διὸ〉 καὶ τὸ〈ν〉 ἀλφάβητον δὲ τὸ〈ν〉 Ἑλληνικὸν ἔχει〈ν〉 μονάδας ὀκτὼ
〈καὶ δεκάδας ὀκτὼ〉 καὶ ἑκατοντάδας ὀκτώ, τὴν τῶν ὀκτακοσίων ὀγδοηκονταοκτὼ ψῆφον ἐπιδεικνύοντα, τουτέστι τὸν Ἰησοῦν, ἐκ πάντων270
5συνεστῶτα τῶν ἀριθμῶν. καὶ διὰ τοῦτο ἄλφα 〈καὶ ω〉 ὀνομάζεσθαι αὐτόν, τὴν ἐκ πάντων 〈αὐτοῦ〉 γένεσιν σημαίνοντα.

6

.

51

.

1

Περὶ δὲ τῆς τούτου δημιουργίας ο(ὕ)τως λέγει· ἀπὸ τῆς τετράδος τῆς δευτέρας δυνάμεις ἀπορ〈ρ〉υεί(σ)α(ς) δεδημιουργηκέναι τὸν ἐπὶ γῆς φανέντα Ἰησοῦν· καὶ τοῦ 〈μὲν〉 Λόγου τὸν τό〈πο〉ν ἀναπεπληρω‐ κέναι τὸν ἄγγελον Γαβριήλ, τῆς δὲ Ζωῆς τὸ ἅγιον Πνεῦμα, τοῦ δὲ
5Ἀνθρώπου τὴν τοῦ ὑψίστου δύναμιν, τῆς δὲ Ἐκκλησίας τὴν παρθένον, οὕτως 〈τε〉 ὁ κατ’ οἰκονομίαν διὰ τῆς Μαρίας γενεσιουργεῖται παρ’ αὐτῷ ἄνθρωπος, 〈ὃν ὁ Πατὴρ τῶν ὅλων διελθόντα διὰ μήτρας ἐξελέ‐

6

.

51

.

2

ξατο διὰ Λόγου εἰς ἐπίγνωσιν αὐτοῦ〉. ἐλθόντος δὲ αὐτοῦ εἰς τὸ ὕδωρ, κατελθεῖν εἰς αὐτὸν ὡς περιστερὰν τὸν ἀναδραμόντα ἄνω καὶ πληρώ‐ σαντα τὸν δωδέκατον ἀριθμόν, ἐν ᾧ ὑπάρχει τὸ σπέρμα τούτων τῶν

6

.

51

.

3

συσπαρέντων αὐτῷ καὶ συγκαταβάντων καὶ συναναβάντων. ταύτην δὲ τὴν δύναμιν τὴν καταβᾶσαν εἰς αὐτὸν 〈σπέρμα〉 φησὶν εἶναι τοῦ Πατρός, ἔχον ἐν ἑαυτῷ καὶ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱόν, τήν τε διὰ τούτων
γινωσκομένην ἀνονόμαστον δύναμιν τῆς Σιγῆς καὶ τοὺς ἅπαντας αἰῶνας.271

6

.

51

.

4

Καὶ τοῦτο εἶναι τὸ πνεῦμα τὸ [ἐν αὐτῷ] φω〈νῆ〉σαν διὰ τοῦ στό‐ ματος τοῦ Ἰησοῦ, τὸ ὁμολογῆσαν ἑαυτὸ Υἱὸν ἀνθρώπου καὶ φανερῶσαν τὸν Πατέρα· κατελθὸν μέντοι γε εἰς τὸν Ἰησοῦν ἡνῶσθαι αὐτῷ. 〈καὶ〉 καθεῖλε μὲν τὸν θάνατον, φησίν, ὁ ἐκ 〈τῆσ〉 οἰκονομίας σωτὴρ 〈Ἰη‐

6

.

51

.

5

σοῦσ〉, ἐγνώρισε δὲ τὸν Πατέρα Χριστόν [Ἰησοῦν]. εἶναι οὖν τὸν Ἰησοῦν ὄνομα μὲν τοῦ ἐκ τῆς οἰκονομίας ἀνθρώπου λέγει, τεθεῖσθαι δὲ 〈εἰσ〉 ἐξομοίωσιν καὶ μόρφωσιν τοῦ μέλλοντος εἰς αὐτὸν κατέρχεσθαι Ἀνθρώπου· ὃν χωρήσαντα αὐτὸν ἐσχηκέναι, αὐτόν τε [εἶναι] τὸν
5Ἄνθρωπον, αὐτόν 〈τε〉 τὸν Λόγον, 〈καὶ〉 [αὐτὸν] τὸν Πατέρα καὶ 〈τὸν〉 Ἄρρητον καὶ τὴν Σιγὴν καὶ τὴν Ἀλήθειαν καὶ Ἐκκλησίαν καὶ Ζωήν.

6

.

52

.

1

Ταῦτα μὲν οὖν πρόδηλα εἶναι πᾶσιν ἐλπίζω τοῖς ὑγιαίνοντα νοῦν κεκτημένοις ὄντα ἄκυρα καὶ μακρὰν τῆς κατὰ θεοσέβειαν γνώσεως 〈ἀπεμφαίνοντα〉, ὄντα μέρη ἀστρολογικῆς ἐφευρέσεως καὶ ἀριθμητικῆς Πυθαγορείου, καθὼς οἱ φιλομαθεῖς εἴσεσθε, ἐν τοῖς προμεριμνηθεῖσιν

6

.

52

.

2

ἡμῖν ἐκκειμένων τούτων τῶν δογμάτων. ἵνα δὲ σαφέστερον τούτους ἐπιδείξωμεν οὐ Χριστοῦ μαθητάς, ἀλλὰ Πυθαγόρου καὶ τῶν περὶ τὰ μετέωρα [τῶν] ἀστρ〈ολόγ〉ων ἀπ(ῃο)λημένων, ὅσα 〈ἐν〉 ἐπιτομῇ δυνατόν ἐστιν ἐκθήσομαι. λέγουσι γὰρ ταῦτα·
5Ἐκ (μ)ονάδος καὶ δυά(δ)ος τὰ ὅλα συνεστάναι· καὶ ἀπὸ [μὲν]
μονάδος ἕως τῶν τεσσάρων ἀριθμοῦντες οὕτως γεννῶσι τῆν δεκάδα.272

6

.

52

.

3

πάλιν δ’ αὖ 〈ἡ〉 δυὰς 〈ἀφ’ αὑτῆσ〉 προελθοῦσα ἕως τοῦ ἐπισήμου, οἷον δύο καὶ τέσσαρες καὶ ἕξ, τὴν δωδεκάδα ἐπέδειξε. καὶ πάλιν ἀπὸ τῆς δυάδος 〈ὁμοίωσ〉 ἀριθμούντων ἡμῶν ἕως τῶν δέκα ἡ τριακοντὰ〈σ〉

6

.

52

.

4

ἀνεδείχθη, ἐν ᾗ ὀγδοὰς καὶ δεκὰς καὶ δωδεκάς. τὴν οὖν δωδεκάδα, διὰ τὸ ἐπίσημ(ον) ἐσχηκέναι συνεπακολουθῆσαν αὐτῇ, τὸ ἐπίσημον πάθος 〈λέγουσι〉. καὶ διὰ τοῦτο, περὶ τὸν δωδέκατον ἀριθμὸν τοῦ σφάλματος γενομένου, τὸ πρόβατον ἀποσκιρτῆσαν πεπλανῆσθαι, 〈ἐπειδὴ τὴν ἀποστα‐
5σίαν ἀπὸ δωδεκάδος φάσκουσι γεγενῆσθαι〉. ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῆς δε‐

6

.

52

.

5

κάδος· καὶ ἐπὶ τούτων τὴν δραχμὴν λέγουσιν, ἣν ἀπολέσασα γυνή, ἅψασα λύχνον ἐζήτει. τὴν δὲ ἐπὶ ἑνὶ προβάτῳ ἀπώλειαν καὶ τὴν 〈ἐπὶ μιᾶς δραχμῆσ〉 συντιθέντες, 〈τὸν〉 τῶν ἐνενήκοντα ἐννέα ἑαυτοῖς ἀριθμὸν μυθεύουσιν, ὡς τῶν ἕνδεκα ἐπισυμπλεκομένων τοῖς ἐννέα ποιεῖν τὸν τῶν
5ἐνενήκοντα ἐννέα ἀριθμόν· καὶ τούτου χάριν λέγεσθαι τὸ ἀμήν, περιέχον
ἀριθμὸν ἐνενήκοντα ἐννέα.273

6

.

52

.

6

Ἄλλον δὲ ἀριθμὸν οὕτω λέγουσι· τὸ ἦτα στοιχεῖον σὺν 〈μὲν〉 τῷ ἐπισήμῳ ὀγδοάδα εἶναι, ἀπὸ τοῦ ἄλφα ὀγδόῳ κείμενον τόπῳ· εἶτα πάλιν ἄνευ τοῦ ἐπισήμου ψηφίζοντες τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν τῶν στοιχείων καὶ συντιθέντες μέχρι τοῦ ἦτα, τὸν 〈τῶν〉 τριάκοντα ἀριθμὸν ἐπιδεικ‐

6

.

52

.

7

νύουσιν. ἀρξάμενος γάρ τις ἀπὸ τοῦ ἄλφα 〈καὶ τελευτῶν〉 εἰς τὸ ἦτα 〈κατὰ〉 τὸν ἀριθμὸν τῶν στοιχείων, ὑπεξαιρούμενος 〈δὲ〉 τὸ ἐπίσημον 〈καὶ ἐπισυντιθεὶς τὴν ἐπαύξησιν τῶν γραμμάτων〉, εὑρήσει 〈τὸν τῶν〉 τριάκοντα ἀριθμόν. 〈καὶ ἐντεῦθεν ἀποδεικνύουσι τὴν Ὀγδοάδα μητέρα
5τῶν τριάκοντα αἰώνων.〉 ἐπεὶ οὖν ἐκ τῶν τριῶν δυνάμεων ἥνωται ὁ τῶν τριάκοντα ἀριθμός, 〈τρὶσ〉 αὐτὸς γενόμενος τὰ ἐνενήκοντα ἐποίησε —τρὶς γὰρ τριάκοντα ἐνενήκοντα—. 〈καὶ αὐτὴ δὲ ἡ τριὰς ἐφ’ ἑαυτὴν

6

.

52

.

8

συντεθεῖσα ἐννέα ἐγέννησεν.〉 οὕτως ἡ ὀγδοὰς τὸν τῶν ἐνενήκοντα ἐννέα ἀπεκύησεν ἀριθμόν. —〈τουτέστιν〉 ἐκ 〈τῆσ〉 πρώτης ὀγδοάδος καὶ δωδεκά(δ)ος καὶ δεκάδος· ἧς ποτὲ μὲν ὡς ὁλοκλήρου συνάγοντες τὸν ἀριθμὸν ποιοῦσι τριακοντάδα· ποτὲ δὲ 〈τῆς δωδεκάδοσ〉 τὸν δωδέ‐
5κατον ὑφαιροῦντες ψηφίζουσι(ν) ἕνδεκα, καὶ ὁμοίως 〈τῆς δεκάδος ὑφαιροῦντεσ〉 τὸν δέκατον ψηφίζουσιν ἐννέα, ταῦτά τε ἐπισυμπλέκοντες [καὶ δεκαπλασιάσαντες] ἀριθμὸν ἐπιτελοῦσι 〈τὸν〉 τῶν ἐνενήκοντα
ἐννέα. —274

6

.

52

.

9

Ἐπειδὴ δὲ ὁ δωδέκατος αἰὼν καταλείψας τοὺς 〈ἄνω〉 ἕνδεκα καὶ ἀποστὰς κάτω ἐχώρησε, φάσκουσι κατάλληλον καὶ τοῦτο· ὁ γὰρ τύπος τῶν γραμμάτων διδάσκει. ἑνδέκατον γὰρ τῶν γραμμάτων κεῖσθαι τὸ λ, ὅ ἐστιν ἀριθμὸς τῶν τριάκοντα, 〈καὶ〉 κεῖσθαι αὐτὸ κατ’ εἰκόνα
5τῆς ἄνω οἰκονομίας, ἐπειδὴ ἀπὸ τοῦ ἄλφα—χωρὶς τοῦ ἐπισήμου— αὐτῶν τῶν γραμμάτων ὁ ἀριθμὸς ἕως τοῦ λ συντ(ε)θειμένος 〈κατὰ〉 τὴν παραύξησιν τῶν γραμ(μά)τω(ν) σὺν αὐτῷ τῷ λ τὸν 〈τῶν〉 ἐνενή‐

6

.

52

.

10

κοντα ἐννέα ποιεῖ ἀριθμόν. ὅτι δὲ τὸ λ, ἑνδεκάτῳ κείμενον τόπῳ, ἐπὶ τὴν τοῦ ὁμοίου αὐτῷ κατῆλθε ζήτησιν, ἵνα ἀναπληρώσῃ τὸν δωδέκατον ἀριθμόν, καὶ εὑρὸν αὐτὸν ἐπληρώθη, φανερὸν εἶναι ἐξ αὐτοῦ τοῦ σχήματος τοῦ στοιχείου. τὸ γὰρ Λ, ὥσπερ ἐπὶ τὴν τοῦ ὁμοίου αὐτῷ
5ζήτησιν παραγενόμενον, καὶ εὑρὸν 〈καὶ εἰς ἑαυτ〉ὸ[ν] ἁρπάσαν 〈αὐτόν〉, τὴν τοῦ δωδεκάτου ἀνεπλήρωσε χώραν, τοῦ Μ στοιχείου ἐκ δύο Λ [καὶ

6

.

52

.

11

η] συγκειμένου. διὸ δὴ καὶ φ〈ε〉ύγειν αὐτοὺς διὰ τῆς γνώσεως τὴν τῶν ἐνενήκοντα ἐννέα χώραν—τουτέστι τὸ ὑστέρημα—, τύπον ἀριστερᾶς χειρός, μεταδιώκειν δὲ τὸ ἕν, ὃ προστεθὲν τοῖς ἐνενήκοντα ἐννέα εἰς
τὴν δεξιὰν αὐτοὺ〈σ〉 χεῖρα μετέ〈στησεν.275
5Αὐτὴν δὲ τὴν κτίσιν κατ’ εἰκόνα τῶν ἀοράτων ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ, ὡς ἀγνοοῦντος αὐτοῦ, κατε〉σκευάσθαι διὰ τῆς Μητρὸς 〈οὕτωσ〉 λέγουσι·

6

.

53

.

1

Πρῶτον μὲν τὰ τέσσαρα στοιχεῖά [ἃ] φασιν—πῦρ, ὕδωρ, γῆν, ἀέρα— εἰκόνα προβεβλῆσθαι τῆς ἄνω τετράδος· τάς τε ἐνεργείας αὐτῶν συναριθμοῦντες, οἷον θερμόν, ψυχρόν, ὑγρόν, ξηρόν, λέγουσιν ἀκριβῶς

6

.

53

.

2

ἐξεικονίζειν τὴν ὀγδοάδα. ἑξῆς 〈δὲ〉 δέκα δυνάμεις οὕτω καταριθμοῦσιν· ἑπτὰ 〈μὲν〉 σώματα κυκλοειδῆ, ἃ καὶ οὐρανοὺς καλοῦσιν, ἔπειτα τὸν περιεκτικὸν αὐτῶν κύκλον, ὃν καὶ ὄγδοον οὐρανὸν ὀνομάζουσι, πρὸς δὲ

6

.

53

.

3

τούτοις ἥλιόν τε καὶ σελήνην. καὶ ταῦτα δέκα ὄντα τὸν ἀριθμὸν εἰκόνας λέγουσιν εἶναι τῆς ἀοράτου δεκάδος, τῆς ἀπὸ Λόγου καὶ Ζωῆς 〈προελ‐ θούσησ〉. τὴν 〈δὲ〉 δωδεκάδα 〈μηνύεσθαι〉 διὰ τοῦ ζῳδιακοῦ καλου‐ μένου κύκλου· τὰ γὰρ δώδεκα ζῴδια φανερώτατα τὴν τοῦ Ἀνθρώπου
5καὶ τῆς Ἐκκλησίας θυγατέρα Δωδεκάδα ἀποσκιάζειν λέγουσι.

6

.

53

.

4

Καὶ ἐπεὶ ἀντ〈επ〉εζεύχθη, φασί, τῇ τῶν ὅλων [ἀνα]φορᾷ, ὠκυτάτῃ ὑπαρχούσῃ, ὁ ὑπερ〈τε〉θεὶς ο(ὐ)ρανός, ὁ πρὸς αὐτῷ τῷ κύτει βαρύνων καὶ ἀντιταλαντεύων τὴν ἐκείνων ὠκύτητα τῇ ἑαυτοῦ βραδυτῆτι, ὡς ἐν τριάκοντα ἔτεσι τὴν περίοδον ἀπὸ σημείου ἐπὶ σημεῖον ποιεῖσθαι,
5εἰκόνα λέγουσιν αὐτὸν τοῦ Ὅρου, τοῦ τὴν τριακοντώνυμον Μητέρα

6

.

53

.

5

αὐτῶν περιέχοντος. τὴν σελήνην τε πάλιν, τὸν 〈ἑαυτῆσ〉 οὐρανὸν ἐκπεριε〈ρ〉χομένην ἐν τριάκοντα ἡμέραις, διὰ τῶν ἡμερῶν τὸν ἀριθμὸν τῶν 〈τριάκοντα〉 αἰώνων ἐκτυποῦν. καὶ τὸν ἥλιον δέ, ἐν δώδεκα μησὶν ἐκπεριε〈ρ〉χόμενον καὶ τερματίζοντα τὴν κυκλικὴν αὑτοῦ ἀποκατάστα‐276

6

.

53

.

6

σιν, 〈διὰ τῶν δώδεκα μηνῶν〉 τὴν δωδεκάδα φανεροῦν. καὶ αὐτὰς δὲ τὰς ἡμέρας, δώδεκα ὡρῶν τὸ μέτρον ἐχούσ(ας), τύπον τῆς φαεινῆς δωδεκάδος εἶναι. καὶ αὐτοῦ δὲ τοῦ ζῳδιακοῦ κύκλου τὴν περίμετρον εἶναι μοιρῶν τριακοσίων ἑξήκοντα· ἕκαστον 〈γὰρ〉 ζῴδιον μοίρας ἔχειν

6

.

53

.

7

τριάκοντα· οὕτω δὴ καὶ διὰ τοῦ κύκλου τὴν εἰκόνα τῆς συναφείας τῶν δώδεκα πρὸς 〈τὰ〉 τριάκοντα τετηρῆσθαι λέγουσιν. ἔτι μὴν καὶ τὴν γῆν εἰς δώδεκα κλίματα διῃρῆσθαι φάσκοντες, καὶ καθ’ ἓν ἕκαστον κλίμα ἀνὰ μίαν δύναμιν ἐκ τῶν οὐρανῶν κατὰ κάθετον ὑποδεχομένην καὶ
5ὡμοιωμένα τίκτουσαν τέκνα τῇ καταπεμπούσῃ [κατὰ] τὴν ἀπόρροιαν δυνάμει, τύπον 〈εἶναι〉 τῆς ἄνω δωδεκάδος.

6

.

54

.

1

Πρὸς δὲ τούτοις, θελήσαντά 〈φασι〉 τὸν δημιουργὸν τῆς ἄνω Ὀγδοάδος τὸ ἀπέραντον καὶ αἰώνιον καὶ ἀόριστον καὶ ἄχρονον μιμή‐ σασθαι, καὶ μὴ δυνηθέντα τὸ μόνιμον αὐτῆς καὶ [τὸ] ἀΐδιον ἐκτυπῶσαι, διὰ τὸ καρπὸν α(ὐ)τὸν εἶναι ὑστερήματος, εἰς [τοῦτο] χρόνους καὶ
5καιρούς, ἀριθμούς τε πολυετεῖς [πρὸς] τὸ αἰώνιον αὐτῆς 〈κατα〉τεθεῖσ‐
θαι, οἰόμενον ἐν τῷ πλήθει τῶν χρόνων μιμήσασθαι αὐτῆς τὸ ἀόριστον.277

6

.

54

.

2

ἐνταῦθα δὲ λέγουσιν, ἐκφυγούσης αὐτὸν τῆς ἀληθείας, ἐπηκολουθη‐ κέναι τὸ ψεῦδος, καὶ διὰ τοῦτο, πληρωθέντων τῶν χρόνων, κατάλυσιν λαβεῖν αὐτοῦ τὸ ἔργον.

6

.

55

.

1

Ταῦτα μὲν οὖν οἱ ἀπὸ τῆς Οὐαλεντίνου σχολῆς περί τε τῆς κτίσεως καὶ περὶ τοῦ παντὸς λέγουσιν, ἑκάστοτε καινότερόν 〈τι〉 ἐπιγεννῶντες· καὶ τοῦτο καρποφορίαν νομίζουσιν, εἴ τις μεῖζον 〈ψεῦσμα〉 ὁμοίως

6

.

55

.

2

ἐφευρὼν τερατ(ουρ)γ(εῖν) δόξει. καὶ ἐκ τῶν γραφῶν ἕκαστα πρὸς τοὺς προειρημένους ἀριθμοὺς ἐφευρίσκοντες σύμφωνα, κατηγοροῦσι Μωσέως καὶ τῶν προφητῶν, φάσκοντες ἀλ〈λ〉ηγορικῶς αὐτοὺς τὰ μέτρα τῶν αἰώνων λέγειν· ἃ παρατιθέναι μοι οὐκ ἔδοξε〈ν, ὄν〉τα φλύαρα καὶ ἀσύ‐
5στατα, ἤδη τοῦ μακαρίου πρεσβυτέρου Εἰρηναίου δεινῶς καὶ πεπονη‐ μένως [ὡς] τὰ δόγματα αὐτῶν διελέγξαντος. παρ’ οὗ καὶ 〈ἡμεῖς τὰ〉 αὐτῶν ἐφευρήματα 〈μεταλαβόντες ἐξεθέμεθα,〉 ἐπιδεικνύντες αὐτοὺς 〈ἐκ τῆσ〉 Πυθαγορείου φιλοσοφίας καὶ ἀστρολόγων (π)εριε(ργ)ίας ταῦτα σφετερισαμένους ἐγκαλεῖν Χριστῷ [ὡς] ταῦτα παραδεδωκέναι.

6

.

55

.

3

ἀλλ’ ἐπεὶ ἱκανῶς νομίζω καὶ τὰ τούτων φλύαρα δόγματα ἐκτεθεῖσθαι, σαφῶς τε ἐπιδεδεῖχθαι τίνων εἶεν μαθηταὶ Μάρκος τε καὶ Κολάρβασος, οἱ τῆς Οὐαλεντίνου σχολῆς διάδοχοι γενόμενοι, ἴδωμεν τί λέγει καὶ
Βασιλείδης.278

7

pinax

t

ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΣΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ Ζ

7

pinax

1

Τάδε ἔνεστιν ἐν τῇ ἑβδόμῃ τοῦ κατὰ πασῶν αἱρέσεων ἐλέγχου·

7

pinax

2

Τίς ἡ δόξα Βασιλείδου, καὶ ὅτι τοῖς Ἀριστοτέλους δόγμασι καταπλα‐ γεὶς ἐξ αὐτῶν τὴν αἵρεσιν συνεστήσατο.

7

pinax

3

Καὶ τίνα Σατορνεῖλος λέγει, ὁ Βασιλείδῃ σχε〈δ〉ὸν 〈συν〉ακμάσας.

7

pinax

4

Πῶς καὶ 〈Μέν〉ανδρος ἐπεβάλετο εἰπεῖν ὑπὸ ἀγγέλων τὸν κόσμον γεγονέναι.

7

pinax

5

Τίς ἡ Μαρκίωνος ἀπόνοια, καὶ ὅτι τὸ δόγμα αὐτο〈ῦ〉 οὐ καινὸν οὐδὲ ἐξ ἁγίων γραφῶν, ἀλλὰ Ἐμπεδοκλέους (τ)υγχάνει.

7

pinax

6

Πῶς Καρποκράτης ματαιάζει, καὶ αὐτὸς ὑπὸ ἀγγέλων τὰ ὄντα φάσκων γεγενῆσθαι.

7

pinax

7

Ὅτι Κήρινθος μηδὲν ἐκ γραφῶν 〈λαβών〉, ἀλλ’ ἐκ τῶν Αἰγυπτίοις δοξάντων, 〈τὴν〉 δόξαν συνεστήσατο.

7

pinax

8

Τίνα τὰ τοῖς Ἐβιωναίοις δοκοῦντα, καὶ ὅτι ἔθεσιν Ἰουδαϊκοῖς μᾶλλον προσέχουσι.

7

pinax

9

Πῶς καὶ ὁ Θεόδοτος πεπλάνηται, ἃ μὲν 〈ἐκ〉 τῶν Ἐβιωναίων ἐρα‐ νισάμενος, 〈ἃ δ’ ἐκ τοῦ Κηρίνθου〉.

7

pinax

10

Καὶ τίνα Κέρδωνι ἔδοξε, καὶ αὐτῷ τὰ Ἐμπεδοκλέους εἰπόντι καὶ κακῶς προβιβάσ(α)ντι τὸν Μαρκίωνα.

7

pinax

11

Καὶ πῶς Λουκιανός, μαθητὴς γενόμενος Μαρκίωνος, ἀπηρυθριασ[ε]μέ‐ νως τὸν θεὸν ἐβλασφήμησεν.

7

pinax

12

Ὅτι καὶ Ἀπελ〈λ〉ῆς, 〈καὶ αὐτὸς Μαρκίωνοσ〉 γενόμενος μαθητής, οὐ τὰ αὐτὰ τῷ διδασκάλῳ ἐδογμάτισεν, ἀλλὰ ἐκ φυσικῶν δογμάτων
κινηθεὶς τὴν οὐσίαν τοῦ παντὸς ὑπέθετο.279

7

.

13

.

1

Πελάγει κλυδωνιζομένῳ ὑπὸ βίας ἀνέμων ἐοικότα [ὁρῶντες] τὰ τῶν αἱρετικῶν δόγματα ἐχρῆν τοὺς ἀκροατὰς 〈ὁρμῶντασ〉 παραπλεῖν, ἐπιζη‐ τοῦντας τὸν εὔδιον λιμένα. τὸ γὰρ τοιοῦτον πέλαγός ἐστι καὶ θηριῶδες καὶ δύσβατον, ὡς 〈φέρ’〉 εἰπεῖν τὸ Σικελιωτικόν, ἐν ᾧ μυθεύεται 〈καὶ〉
5Κύκλωψ καὶ Χάρυβδις καὶ Σκύλ(λ)α (καὶ) (Πλ)α(γκταὶ) 〈καὶ〉 τὸ Σει‐ ρήνων ὄρος, ὃ διαπλεῦσαι τὸν Ὀδυσσέα φάσκουσιν Ἑλλήνων οἱ ποιηταὶ πανούργως χρησάμενον τῇ τῶν π〈α〉ραξέ〈ν〉ων θηρ〈ί〉ων δεινότητι· διά‐

7

.

13

.

2

φορος γὰρ ἡ τούτων ὠμότης πρὸς τοὺς διαπλέοντας ἦν. αἱ δὲ Σειρῆνες λιγὺ ᾄδουσαι καὶ μουσικῶς ἠπάτων τοὺς παραπλέοντας, πείθουσαι ἡδείᾳ φωνῇ προσάγειν τοὺς ἀκροωμένους. τοῦτο 〈δὲ〉 μαθόντα φασὶ τὸν Ὀδυσσέα κατακηρῶσαι τὰς ἀκοὰς τῶν ἑταίρων, ἑαυτὸν δὲ τῷ ξύλῳ προσδήσαντα
5παραπλεῦσαι ἀκινδύνως τὰς Σειρῆνας, 〈καίπερ〉 κατακούσαντα τῆς τού‐

7

.

13

.

3

των ᾠδῆς. ὃ ποιῆσαι τοῖς ἐντυγχάνουσιν συμβουλὴ 〈ἐμή〉, καὶ ἢ τὰ ὦτα κατακηρώσα(ν)τας δι’ ἀσθένειαν διαπλεῦσαι τὰ τῶν αἱρετικῶν δόγματα, μηδε〈νὸσ〉 κατακούσαντας 〈τῶν〉 πείθειν εὐκόλως δυναμένων πρὸς ἡδο‐ νήν, ὡς 〈τὸ〉 λιγυρὸν ᾆσμα 〈τῶν〉 Σειρήνων, ἢ ἑαυτὸν τῷ ξύλῳ Χριστοῦ
5προσδήσαντα, πιστῶς κατακούσαντα μὴ ταραχθῆναι, πεποιθότα ᾧ προσ‐ εσφίγγετ〈ο〉, καὶ ἑστηκέν〈αι〉 ὀρθόν.

7

.

14

.

1

Ἐπειδὴ οὖν ἐν ταῖς πρὸ ταύτης βίβλοις ἓξ ἐκτεθείμεθα τὰ 〈τοῖσ〉 πρό‐
τερον 〈δοκοῦντα〉, δοκεῖ νῦν 〈καὶ〉 τὰ Βασιλείδου μὴ σιωπᾶν 〈ὄν〉τα Ἀριστοτέλους τοῦ Σταγειρίτου δόγματα, οὐ Χριστοῦ. ἀλλ’ εἰ καὶ πρό‐ τερον 〈ὑφ’ ἡμῶν〉 ἔκκειται τὰ Ἀριστοτέλει δοκοῦντα, οὐδὲ νῦν ὀκνήσο‐280
5μεν προϋποθέσθαι ἐν συντόμῳ, πρὸς τὸ τοὺς ἐντυγχάνοντας διὰ τῆς 〈τού〉των ἐγγίονος ἀντιπαραθέσεως συνιδεῖν εὐκόλως τὰ ὑπὸ Βασιλείδου 〈εὑρεθέντα〉 ὄντα Ἀριστοτελικὰ σοφιστεύματα.

7

.

15

.

1

Ἀριστοτέλης μὲν οὖν τὴν οὐσίαν διαιρεῖ τριχῶς· ἔστι γὰρ αὐτῆς τὸ μέν τι γένος, τὸ δέ τι εἶδος [ὡς], τὸ δέ τι ἄτομον. ἄτομον δὲ οὐ διὰ σμικρότητα σώματος ἐκεῖνος λέγει, ἀλλὰ 〈τὸ〉 φύσει τομὴν ἀναδέξασθαι

7

.

15

.

2

μηδ’ ἡντιναοῦν δυνάμενον. τὸ δὲ γένος ἐστὶν οἱονεὶ σωρός τις, ἐκ πολλῶν καὶ διαφόρων καταμεμιγμένος σπερμάτων, ἀφ’ οὗ γένους οἱονεί τινος σωροῦ πάντα τὰ τῶν γεγονότων εἴδη διακέ〈κρ〉ιται. καὶ ἔστι τὸ γένος ἓ(ν) ὂν πᾶσι τοῖς γεγενημένοις ἀρκοῦν. ἵνα δὲ σαφὲς ἔσται τὸ λεγ(ό)‐
5μεν(ο)ν, δείξω διά του παραδείγματος, δι’ οὗ ἐπὶ τὴν ὅλην τοῦ Περιπά‐ του θεωρίαν ἀναδραμεῖν ἔσται.

7

.

16

.

1

Λέγομεν εἶναι ζῷον ἁπλῶς, οὐχὶ τὶ ζῷον· ἔστι δὲ τοῦτο τὸ ζῷον οὐ βοῦς, οὐχ ἵππος, οὐκ ἄνθρωπος, [οὐ θεός,] οὐκ ἄλλο τι τῶν ὁτιδήποτε ἔστι δηλοῦν, ἀλλ’ ἁπλῶς ζῷον. ἀπὸ τούτου 〈δὲ〉 τοῦ ζῴου αἱ πάντων

7

.

16

.

2

τῶν κατὰ μέρος ζῴων ἰδέαι τὴν ὑπόστασιν ἔχουσι, καὶ ἔστι πᾶσι τοῖς ζῴοις τοῖς γεγενημένοις ἐν 〈ε〉ἴδεσι τοῦτο τὸ ἀν〈ε〉ίδεον ζῷον 〈ἀρχή〉,
καὶ τῶν γεγενημένων οὐδὲ ἕν 〈ἐστιν〉. ἔστι γὰρ ζῷον ἄνθρωπος, ἀπ’ ἐκείνου τοῦ ζῴου λαμβάνων τὴν ἀρχήν, καὶ ζῷον ἵππος, ἀπ’ ἐκείνου τοῦ281
5ζῴου λαμβάνων τὴν ἀρχήν. ὁ 〈οὖν ἄνθρωπος καὶ〉 ἵππος καὶ βοῦς καὶ κύων καὶ τῶν ἄλλων ζῴων ἕκαστον ἀπὸ τοῦ ζῴου τοῦ ἁπλῶς λαμβάνει τὴν ἀρχήν, ὅ ἐστι τούτων οὐδὲ ἕν.

7

.

17

.

1

Εἰ δὲ οὐκ ἔστι τούτων οὐδὲ ἓν ἐκεῖνο τὸ ζῷον, ἐξ οὐκ ὄντων 〈γε〉 γέγονεν κατ’ Ἀριστοτέλην ἡ τῶν γεγενημένων ὑπόστασις. 〈ἐκεῖνο〉 γὰρ τὸ ζῷον, ὅθεν ταῦτα 〈τὰ ζῷα〉 ἐλήφθη κατὰ μέρος, ἐστὶν οὐδὲ ἕν· οὐδὲ ἓν δὲ ὄν, γέγονε τῶν ὄντων μία τις ἀρχή. τίς δὲ ὁ ταύτην καταβεβλημένος
5τὴν 〈μὴ〉 οὖσαν τῶν γεγονότων ἀρχήν, ὕστερον ἐροῦμεν, ἐπὶ τὸν οἰκεῖον ἐρχόμενοι τούτου λόγον.

7

.

18

.

1

Ἐπειδὴ 〈δ’〉 ἔστιν ἡ οὐσία τριχῇ 〈διῃρημένη〉, ὡς ἔφην, 〈εἰσ〉 γένος, εἶδος, ἄτομον, καὶ ἐθέμεθα τὸ ζῷον εἶναι γένος, τὸν δὲ ἄνθρωπον εἶδος, τῶν πολλῶν ζῴων ἤδη κεχωρισμένον, [ἔτι] συγκεχυμένον δὲ ὅμως ἔτι καὶ μήπω μεμορφωμένον εἰς εἶδος οὐσίας ὑποστατῆς, ὀνόματι μορφώσας
5τὸν ἀπὸ τοῦ γένους 〈κατὰ μέροσ〉 ληφθέντα ἄνθρωπον ὀνομάζω 〈αὐτὸ〉ν Σωκράτην ἢ Διογένην ἤ τι τῶν πολλῶν ὀνομάτων ἕν· καὶ ἐπειδὰν ὀνό‐ ματι καταλάβω τὸν ἄνθρωπον, εἶδος 〈ἀπὸ〉 γένους γεγενημένον, ἄτομον

7

.

18

.

2

καλῶ τὴν τοιαύτην οὐσίαν. ἐτμήθη γὰρ τὸ μὲν γένος εἰς εἶδος, τὸ δὲ εἶδος εἰς ἄτομον, τὸ δὲ ἄτομον, ἐπειδὰν γένηται ὀνόματι κατειλημμένον, οὐχ οἷόν 〈τε〉 τμηθῆναι κατὰ φύσιν εἰς ἄλλο τι, ὡς ἐτέμομεν τῶν προ‐
λελεγμένων ἕκαστον.282
5Ταύτην Ἀριστοτέλης «〈τὴν〉 πρώτως καὶ κυριώ(τα)τα καὶ μάλιστα 〈λεγομένην〉 (οὐ)σί(α)ν» κ(α)λ(εῖ), «τὴ(ν) μήτε καθ’ ὑποκειμένου τινὸς

7

.

18

.

3

λεγομένην μήτ’ ἐν ὑποκειμένῳ 〈τινὶ〉 οὖσαν». καθ’ ὑποκειμένου 〈δὲ〉 λέγει [οἷον εἰ] τὸ γένος—ὅπερ ἔφη〈ν〉 ζῷον—, 〈τὸ〉 κατὰ πάντων τῶν κατὰ μέρος ὑποκειμένων ζῴων—οἱονεὶ βοός, ἵππου, 〈ἀνθρώπου,〉 καὶ τῶν ἐφεξῆς—κοινῷ ὀνόματι λεγόμενον. ἀληθὲς γάρ ἐστιν εἰπεῖν ὅτι ζῷον
5ἄνθρωπός ἐστι, καὶ ζῷον ἵππος, καὶ ζῷον [ἔστι] βοῦς, καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον. τοῦτ’ ἔστι τὸ καθ’ ὑποκειμένου, τὸ ἓν ὄν, κατὰ πολλῶν καὶ

7

.

18

.

4

διαφόρων τοῖς 〈ε〉ἴδεσι δυνάμενον ὁμοίως λέγεσθαι. οὐδὲ〈ν〉 γὰρ δια‐ φέρει ἵππος ἀνθρώπου ᾗ ζῷον, ο〈ὐ〉δὲ βοῦς· ὅρος γὰρ ὁ τοῦ ζῴου πᾶσιν ἁρμόζει τοῖς ζῴοις, ὁμοίως λεγόμενος. τί γάρ ἐστι ζῷον ἂν ὁριζώμεθα, πάντα τὰ ζῷα 〈ὁ〉 κοινὸς καταλήψεται ὅρος. ζῷον δ’ ἔστιν οὐσία ἔμψυ‐
5χος, αἰσθητική· τοῦτο 〈οὖν〉 βοῦς, ἵππος, ἄνθρωπος, 〈καὶ〉 τῶν ἄλλων ἕκαστον.

7

.

18

.

5

«Ἐν ὑποκειμένῳ δέ», φησίν, ἐστὶν, «ὃ ἔν τινι μὴ ὡς μέρος ὑπάρχον ἀδύνατον χωρὶς εἶναι τοῦ ἐν ᾧ ἐστι». 〈τοῦτ’ ἔστι〉 τῶν συμβεβηκότων τῇ οὐσίᾳ ἕκαστον. ὃ καλεῖται πο(ι)ότης, καθ’ ὃ ποιοί τινες λεγόμεθα— οἷον λευκοί, [γλαυκοί,] μέλανες, δίκαιοι, ἄδικοι, σώφρονες, 〈ἄφρονες,〉
5καὶ τὰ τούτων παραπλήσια. —τούτων γὰρ ἓν αὐτὸ καθ’ αὑτὸ [τῷ] 〈ἀ〉δύ‐
νατόν ἐστι γενέσθαι, ἀλλὰ δεῖ ἔν τινι εἶναι.283

7

.

18

.

6

Εἰ δὲ οὔτε τὸ ζῷον, ὃ κατὰ πάντων λέγω τῶν καθ’ ἕκαστα ζῴων, οὔτε 〈τὰ〉 συμβεβηκότα, ἃ ἐν πᾶσιν οἷς συμβέβηκεν εὑρίσκεται, δυνατά 〈ἐστιν〉 αὐτὰ καθ’ αὑτὰ γενέσθαι, ἐκ τούτων δὲ συμπληροῦται τὰ ἄτομα, 〈ἐκ〉 τῶν οὐκ ὄντων γέ ἐστιν ἡ τριχῇ διῃρημένη οὐσία, οὐκ ἐξ ἄλλων,
5συνεστῶσα. «〈ἡ〉 πρώτως» ἄρα «καὶ κυριώτατα καὶ μάλιστα λεγομένη οὐσία», 〈ἣ〉 ἐκ τούτων ὑπάρχει, ἐξ οὐκ ὄντων κατὰ τὸν Ἀριστοτέλην ἐστὶν 〈γεγενημένη〉.

7

.

19

.

1

Ἀλλὰ περὶ μὲν τῆς οὐσίας ἀρκέσει τὰ λεγόμενα 〈τὸ〉 νῦν. οὐ μόνον δὲ ἡ οὐσία καλεῖται [τὸ] γένος, εἶδος, ἄτομον, ἀλλὰ καὶ ὕλη καὶ εἶδος καὶ στέρησις· διαφέρει δὲ οὐδέ〈ν〉, ἐν το〈ῖς α〉ὐτοῖς μενούσης τῆς τομῆς. τοιαύτης δὲ οὔσης τῆς οὐσίας, ἔστιν ἡ τοῦ κόσμου διαταγὴ γεγενημένη

7

.

19

.

2

κατ’ αὐτὸν τοιοῦτόν τινα τρόπον. ὁ κόσμος ἐστὶ κατ’ Ἀριστοτέλην διῃρημένος εἰς μέρη πλείονα καὶ (δ)ι(άφορα· καὶ ἔ)στι (τ)οῦ κόσμου 〈τὸ μὲν〉 μέρος τοῦθ’, ὅπερ ἐστὶν ἀπὸ τῆς γῆς μέχρι τῆς σελήν(ης), ἀπρο‐ νόητον, ἀκυβέρνητον, ἀρκούμενον μόνῃ τῇ φύσει τῇ ἑαυτοῦ· τὸ δὲ μετὰ
5τὴν σελήνην 〈μέροσ〉 μέχρι τῆς ἐπιφανείας τοῦ οὐρανοῦ ἐν πάσῃ τάξει

7

.

19

.

3

καὶ προνοίᾳ καὶ κυβερνήσει 〈ἐστὶ〉 τεταγμένον. ἡ δ’ ἐπιφάνεια 〈τοῦ οὐρανοῦ〉, πέμπτη τις οὖσα οὐσία, φυσικῶν 〈ἐστιν〉 ἀπηλλαγμένη στοι‐ χείων πάντων, ἀφ’ ὧν ὁ κόσμος τὴν σύστασιν ἔχει, καὶ ἔστιν αὕτη [τίς] ἡ πέμπτη κατὰ τὸν Ἀριστοτέλην οὐσία οἱονεὶ οὐσία τις ὑπερκόσμιος.
5Καὶ γέγονεν αὐτῷ κατὰ τὴν διαίρεσιν τοῦ κόσμου καὶ ὁ 〈περὶ〉 τῆς

7

.

19

.

4

φιλοσοφίας διῃρημένος λόγος. Φυσικὴ γάρ τις ἀκρόασις αὐτῷ γέγονεν, ἐν ᾗ πεπόνηται περὶ τῶν φύσει καὶ οὐ προνοίᾳ διοικουμένων ἀπὸ τῆς γῆς μέχρι τῆς σελήνης πραγμάτων. γέγονε δὲ αὐτῷ καὶ Μετὰ τὰ φυσικὰ περὶ τῶν μετὰ 〈τὴν〉 σελήνην ἰδία τις ἄλλη οὕτως ἐπιγραφομένη πραγμα‐284
5τεία λόγων. γέγονε δὲ αὐτῷ 〈καὶ〉 περὶ 〈τῆσ〉 πέμπτης οὐσίας ἴδιος λόγος, ὅς ἐστιν αὐτῷ θεολογούμενος. τοιαύτη τίς 〈ἐστι〉 καὶ ἡ διαίρεσις τῶν λόγων, ὡς τύπῳ περιλαβεῖν, 〈τῆσ〉 κατ’ Ἀριστοτέλην φιλοσοφίας.

7

.

19

.

5

(Ὁ) δὲ Περὶ ψυχῆς αὐτῷ λόγος ἐστὶν ἀσαφής· ἐν τρισὶ γὰρ συγ‐ γράμ〈μ〉ασιν ὅλοις οὐκ ἔστιν εἰπεῖν σαφῶς ὅ τι φρονεῖ περὶ ψυχῆς Ἀριστοτέλης. ὃν γὰρ ἀποδίδωσι 〈περὶ〉 τῆς ψυχῆς ὅρον ἔστιν εἰπεῖν

7

.

19

.

6

ῥᾴδιον, τὸ δὲ ὑπὸ 〈τοῦ〉 ὅρου δεδηλωμένον ἐστὶ δυσεύρετον. ἔστι γάρ, φησί, ψυχὴ φυσικοῦ σώματος ὀργανικοῦ ἐντελέχεια· ἣ τίς ποτ’ ἔστι〈ν εὑρεῖν〉, λόγων 〈πάνυ πολλῶν〉 δεῖται καὶ μεγάλης ζητήσεως. ὁ δὲ θεός, ὁ πάντων τούτων τῶν ὄντων καλῶν αἴτιος, οὗτος τῆς ψυχῆς ἐστι [πάνυ
5πολλῶν], καὶ 〈ἐν〉 μακροτέρῳ λόγῳ θεωροῦντι, γνωσθῆναι χαλεπώτερος.

7

.

19

.

7

ὁ γὰρ ὅρος, ὃν Ἀριστοτέλης ἀποδίδωσι περὶ τοῦ θεοῦ, χαλεπὸς μὲν οὐκ ἔστι〈ν εἰπεῖν〉, γνωσθῆναι [νοηθῆναι] δ’ ἔστιν ἀμήχανος. νόησις γάρ, φησίν, ἐστὶ νοήσεως· ὅπερ ἐστί· παντάπασιν οὐκ ὤν. ὁ δὲ κόσμος ἄφθαρτος 〈καὶ〉 ἀίδιος κατ’ Ἀριστοτέλην ἐστίν· οὐδὲν γὰρ ἔχει πλημ‐

7

.

19

.

8

μελὲς ἐν αὑτῷ, προνοίᾳ καὶ φύσει κυβερνώμενος. καταβέβληται δὲ Ἀριστοτέλης οὐ μόνον περὶ φύσεως καὶ κόσμου καὶ προνοίας καὶ θεοῦ λόγους, ἀλλὰ γὰρ γέγονεν αὐτῷ καὶ πραγματεία τις λόγων ἠθικῶν· ἐπιγράφε〈ται〉 δὲ ταῦτα Ἠθικὰ βιβλία, δι’ ὧν σπουδαῖον ἐκ φαύλου
5τὸ τῶν ἀκροωμένων ἦθος ἐργάζεται.285

7

.

19

.

9

Ἐὰν 〈οὖν〉 ὁ Βασιλείδης εὑρεθῇ μὴ τῇ δυνάμει μόνῃ ἀλλὰ καὶ τοῖς λόγοις αὐτοῖς καὶ τοῖς ὀνόμασι τὰ τοῦ Ἀριστοτέλους δόγματα εἰς τὸν εὐαγγελικὸν καὶ σωτήριον ἡμῶν λόγον μεθαρμοζόμενος, τί λείψει ἢ τὰ ἀλλότρια ἀποδόντας 〈ἡμᾶσ〉 ἐπιδεικνύναι τοῖς τούτου μαθηταῖς ὅτι ἐθνι‐
5κοὺς ὄντας αὐτοὺς «Χριστὸς οὐδὲν ὠφελήσει».

7

.

20

.

1

Βασιλείδης τοίνυν καὶ Ἰσίδωρος, ὁ Βασιλείδου παῖς γνήσιος καὶ μαθητής, φασὶν εἰρηκέναι Ματθίαν αὐτοῖς λόγους ἀποκρύφους, οὓς ἤκουσε παρὰ τοῦ σωτῆρος κατ’ ἰδίαν διδαχθείς. ἴδωμεν οὖν πῶς κατα‐ φανῶς Βασιλείδης ὁμοῦ καὶ Ἰσίδωρος καὶ πᾶς ὁ τούτων χορὸς οὐχ
5ἁπλῶς καταψεύδο〈ν〉ται μόνου Ματθίου, ἀλλὰ γὰρ καὶ τοῦ σωτῆρος αὐτοῦ.

7

.

20

.

2

Ἦν, φησί, ποτὲ 〈ὅτε〉 ἦν οὐδέν· ἀλλ’ οὐδὲ τὸ «οὐδὲν» ἦν τι τῶν ὄντων, ἀλλὰ Ψιλῶς καὶ ἀνυπονοήτως 〈καὶ〉 δίχα παντὸς σοφίσματος ἦν ὅλως οὐδέν. ὅταν δὲ λέγω, φησί, τὸ «ἦν», οὐχ ὅτι ἦν λέγω, ἀλλ’ ἵνα σημάνω

7

.

20

.

3

τοῦτο ὅπερ βούλομαι δεῖξαι [λέγω, φησίν], ὅτι ἦν ὅλως οὐδέν. ἔστι δέ, φησίν, ἐκεῖνο ἁπλῶς οὐκ ἄρρητον, 〈ὃ «ἄρρητον»〉 ὀνομάζεται· «ἄρρη‐ τον» γὰρ αὐτὸ καλοῦμεν, ἐκεῖνο δὲ οὐκ ἄρρητον. καὶ δὲ τὸ οὐκ ἄρρητον «οὐκ ἄρρητον» ὀνομάζεται, ἀλλ’ ἔστι, φησίν, «ὑπεράνω παντὸς ὀνόματος
5ὀνομαζομένου».286

7

.

20

.

4

Οὐδὲ γὰρ τῷ κόσμῳ, φησίν, ἐξαρκεῖ τὰ ὀνόματα—οὕτως ἐστὶ πο‐ λυσχιδής—, ἀλλ’ ἐπιλέλοιπε· καὶ οὐ〈δέν τι μᾶλλον〉 δέχομαι, φησί, κατὰ πάντων 〈πραγμάτων〉 εὑρεῖν κυρίως ὀνόματα. ἀλλὰ δὴ 〈δεῖ〉 τῇ διανοίᾳ, (οὐ) τοῖς (ὀν)όμασι, τῶν ὀνομαζομένων τὰς ἰδιότητας ἀρρήτως ἐκλαμβά‐
5νειν· ἡ γὰρ ὁμωνυμία ταραχήν, 〈φησίν,〉 ἐμπεποίηκε καὶ πλάνην 〈περὶ〉 τῶν πραγμάτων τοῖς ἀκροωμένοις.

7

.

20

.

5

Τοῦτο 〈οὖν〉 πρῶτον σφετέρισμα καὶ κλέμμα 〈ἀπὸ〉 τοῦ Περιπάτου λαβόντες ἀπατῶσι τὴν ἄ〈γ〉νοιαν τῶν συναγελαζομένων ἅμ’ αὐτοῖς. πολλαῖς γὰρ γενεαῖς Ἀριστοτέλης Βασιλείδου γεγενημένος πρότ〈ερ〉ος, τὸν περὶ τῶν ὁμωνύμων ἐν ταῖς Κατηγορίαις καταβέβληται λόγον· ὃν ὡς
5ἴδιον οὗτοι καὶ καινόν τινα, καὶ τῶν Ματθίου λόγων κρυφίων τινῶν ἕν〈α〉 διασαφοῦσιν.

7

.

21

.

1

Ἐπεὶ 〈οὖν〉 οὐδέν, 〈φησίν, ἦν,〉 οὐχ ὕλη, οὐκ οὐσία, οὐκ ἀνούσιον, οὐχ ἁπλοῦν, οὐ σύνθετον, οὐ νοητόν, οὐκ αἰσθητόν, οὐκ ἄνθρωπος, οὐκ ἄγγελος, οὐ θεός, οὐδὲ ὅλως τι τῶν ὀνομαζομένων ἢ δι’ αἰσθήσεως λαμβανομένων ἢ νοητῶν πραγμάτων, ἀλλ’ οὕτω καὶ ἔτι λεπτομερ‐
5〈εστέρ〉ως πάντων ἁπλῶς περιγεγραμμένων, 〈ὁ〉 οὐκ ὢν θεός—ὃν Ἀριστοτέλης καλεῖ νόησιν νοήσεως, οὗτοι δὲ οὐκ ὄντα—ἀνοήτως, ἀναισθήτως, ἀβουλ〈ήτ〉ως, ἀπροαιρέτως, ἀπαθῶς, ἀνεπιθυμήτως κόσμον

7

.

21

.

2

ἠθέλησε ποιῆσαι. τὸ δὲ «ἠθέλησε» λέγω, φησί, σημασίας χάριν 〈τὸ〉 ἀθελήτως καὶ ἀνοήτως καὶ ἀναισθήτως· «κόσμον» δὲ οὐ τὸν κατὰ διαίρε‐ σιν γεγενημένον καὶ ὕστερον κατὰ πλάτος διεστῶτα, ἀλλὰ γὰρ σπέρμα287

7

.

21

.

3

κόσμου. τὸ δὲ σπέρμα τοῦ κόσμου πάντα εἶχεν ἐν ἑαυτῷ, ὡς ὁ τοῦ σινά‐ πεως κόκκος ἐν ἐλαχίστῳ συλλαβὼν ἔχει πάντα ὁμοῦ 〈κεχυμένα〉· τὰς ῥίζας, τὸ πρέμνον, τοὺς κλάδους, τὰ φύλλα, τὰ ἀνεξαρίθμητα [μετὰ] 〈πλήθη〉 τῶν κόκκων (ἀπ)ὸ τοῦ φυτοῦ γεννώμενα, σπέρματα πάλιν
5〈γινόμενα〉 ἄλλων καὶ ἄλλων πολλάκις φυτῶν [κεχυμένα].

7

.

21

.

4

Οὕτως 〈οὖν ὁ〉 οὐκ ὢν θεὸς ἐποίησε κόσ(μ)ον οὐκ ὄν〈τα〉 ἐξ οὐκ ὄντων, 〈οὐκ ὂν〉 καταβαλόμενος καὶ ὑποστήσας σπέρμα τι ἕν, ἔχον πᾶσαν

7

.

21

.

5

ἐν ἑαυτῷ τὴν (τ)οῦ (κ)όσ(μ)ου (πα)νσπερμίαν. ἵνα δὲ καταφανέστερον ποιήσω τοῦτο ὅπερ ἐκεῖνοι λέγουσι· καθάπερ ᾠὸν ὄρνιθος ἐκποικιλ‐ λ〈ομέν〉ου τινὸς καὶ πολυχρωμάτου, οἱονεὶ τοῦ ταῶνος ἢ ἄλλου τινὸς ἔτι μᾶλλον πολυμόρφου καὶ πολυχρωμάτου, ἓν ὂν [οὕτως] ἔχει ἐν ἑαυτῷ
5πολλὰς οὐσιῶν πολυμόρφων καὶ πολυχρωμάτων καὶ πολυσυστάτων ἰδέας, οὕτως ἔχει τὸ καταβληθέν, φησίν, ὑπὸ τοῦ οὐκ ὄντος θεοῦ οὐκ ὂν σπέρμα 〈τὴν πανσπερμίαν〉 τοῦ κόσμου, πολύμορφον ὁμοῦ καὶ πολυούσιον.

7

.

22

.

1

Πάντα οὖν ὅσα ἔστιν, 〈φησίν,〉 εἰπεῖν ἢ ἔτι μὴ εὑρόντα παραλιπεῖν, ὅσα τῷ μέλλοντι γενέσθαι ἀπὸ τοῦ σπέρματος κόσμῳ ἔμελλεν ἁρμόζειν, ἀναγκαίως καιροῖς ἰδίοις κατὰ προσθήκην αὐξανομένῳ, [ὡς] ὑπὸ τηλι‐
κούτου καὶ τοιούτου θεοῦ, ὁποῖον οὐκ εἰπεῖν οὐ〈δὲ〉 νοήσει δυνατὴ288
5γέγονε χωρῆσαι ἡ κτίσις, [καὶ] 〈γενέσθαι προβεβουλευμένα ὡς οὐκ ὄντα〉 ἐνυπῆρχε τεθησαυρισμένα τῷ σπέρματι, καθάπερ νεογενεῖ παιδίῳ ὀδόντας ὕστερον ὁρῶμεν προσγίνεσθαι καὶ πατρικὴν οὐσίαν καὶ φρένας καὶ ὅσα παραυξανομένῳ ἐκ νέου κατὰ μικρὸν ἀνθρώπῳ γίνεται, ἃ μὴ πρότερον ἦν.

7

.

22

.

2

Ἐπεὶ δὲ ἦν ἄπορον εἰπεῖν προβολήν τινα 〈ἐκ〉 τοῦ μὴ ὄντος θεοῦ γεγονέναι, τὸ οὐκ ὂν 〈σπέρμα παρεισάγει〉· φεύγει γὰρ πάνυ καὶ δέδοικε τὰς κατὰ προβολὴν 〈γεγενημένασ〉 τῶν γεγονότων οὐσίας ὁ Βασιλείδης. ποίας γὰρ προβολῆς, 〈φησί,〉 χρεία ἢ ποίας ὕλης ὑποθέσεως, ἵνα κόσμον
5〈ὁ〉 θεὸς ἐργάσηται, καθάπερ ὁ ἀράχνης τὰ μηρύματα, ἢ θνητὸς ἄνθρω‐ πος χαλκὸν ἢ ξύλον ἢ 〈ἄλλο〉 τι τῶν τῆς ὕλης μερῶν ἐργαζόμενος λαμ‐

7

.

22

.

3

βάνει; ἀλλὰ «εἶπε», φησί, «καὶ ἐγένετο». καὶ τοῦτό ἐστιν, ὡ〈σ〉 λέγουσιν οἱ ἄνδρες οὗτοι, τὸ λεχθὲν ὑπὸ Μωσέως· «γενηθήτω φῶς. καὶ ἐγένετο φῶς». πόθεν, φησί, γέγονε τὸ φῶς; ἐξ οὐδενός. οὐ γὰρ γέγραπται, φησί, πόθεν, ἀλλ’ αὐτὸ μόνον 〈τὸ γενόμενον〉 ἐκ τῆς φωνῆς τοῦ λέγοντος.
5ὁ δὲ λέγων, φησίν, οὐκ ἦν, οὐδὲ τὸ λεγόμενον ἦν.

7

.

22

.

4

Γέγονε〈ν οὖν〉, φησίν, ἐξ οὐκ ὄντος τὸ 〈οὐκ ὂν〉 σπέρμα τοῦ κόσμου, ὁ λόγος ὁ λεχθεὶς «γενηθήτω φῶς». καὶ τοῦτο, φησίν, ἐστὶ τὸ λεγ(ό)μενον ἐν τοῖ(ς) εὐαγγελίοις· «ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει

7

.

22

.

5

πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον». 〈πᾶς γὰρ ὁ κόσμοσ〉 λαμ‐ βάνει τὰς ἀρχὰς ἀπὸ τοῦ σπέρματος ἐκείνου καὶ φωτίζεται. —τοῦτο 〈δ’〉 ἔστι τὸ σπέρμα, 〈τ〉ὸ ἔχον ἐν ἑαυτῷ πᾶσαν τὴν πανσπερμίαν, ὅ φησιν Ἀριστοτέλης γένος εἶναι, εἰς ἀπείρους τεμνόμενον ἰδέας, ὡς τέμνομεν
5ἀπὸ τοῦ ζῴου βοῦν, ἵππον, ἄνθρωπον, ὅπερ 〈δ’〉 ἔστιν οὐκ ὄν. —289

7

.

22

.

6

Ὑποκειμένου τοίνυν τοῦ κοσμικοῦ σπέρματος 〈οὕτως ὡσ〉 ἐκεῖνοι λέγουσιν, ὅ τι ἂν λέγω, φησίν, μετὰ ταῦτα γεγονέναι, μὴ ἐπιζήτει πόθεν· εἶχε γὰρ πάντα τὸ σπέρμα ἐν ἑαυτῷ τεθησαυρισμένα καὶ κατακείμενα οἷον οὐκ ὄν〈τα〉, ὑπὸ [τε] τοῦ οὐ(κ) (ὄν)τος θεοῦ γενέσθαι προβεβου‐

7

.

22

.

7

λευμένα. ἴδωμεν οὖν τί λ(έγ)ουσιν πρῶτον ἢ τί δεύτερον ἢ τί τρίτον 〈τ〉ὸ ἀπὸ τοῦ σπέρματος τοῦ κοσμικοῦ γεγενημένον. ἦν 〈οὖν〉, φησίν, ἐν αὐτῷ τῷ σπέρματι υἱότης τριμερής, κατὰ πάντα τῷ οὐκ ὄντι θε〈ῷ〉 ὁμοούσιος, γεν〈ν〉ητὴ ἐξ οὐκ ὄντων. ταύτης τῆς υἱότητος τῆς τρ(ι)χῇ
5διῃρημένης τὸ μέν τι ἦν λεπτομερές, τὸ δὲ 〈παχυμερές, τὸ δὲ〉 ἀπο‐ καθάρσεως δεόμενον.

7

.

22

.

8

Τὸ μὲν οὖν λεπτομερὲς εὐθέως πρῶτον, ἅμα τῷ γενέσθαι τοῦ σπέρ‐ ματος τὴν πρώτην καταβολὴν ὑπὸ τοῦ 〈οὐκ〉 ὄντος, διέσφυξε καὶ ἀνῆλθε καὶ ἀνέδραμε κάτωθεν ἄνω, ποιητικῷ τινὶ χρησάμενον τάχει·
ὡσεὶ πτερὸν ἠὲ νόημα,
5καὶ ἐγένετο, φησί, πρὸς τὸν οὐκ ὄντα· ἐκείνου γὰρ δι’ ὑπερβολὴν κάλ‐ λους καὶ ὡραιότητος πᾶσα φύσις ὀρέγεται, ἄλλη δὲ ἄλλως.

7

.

22

.

9

Ἡ δὲ παχυμερεστέρα ἔτι μένουσα ἐν τῷ σπέρματι, μιμητική τις οὖσα, ἀναδραμεῖν μὲν οὐκ ἠδυνήθη· πολὺ γὰρ ἐνδεεστέρα 〈οὖσα〉 τῆς λεπτο‐

7

.

22

.

10

μερείας, ἧς εἶχεν ἡ δι’ αὑτῆς υἱ(ό)τ(ης) ἀναδραμοῦσα, ἀπελίπετο. 〈ἀν〉‐ επτέρωσεν οὖν αὑτὴν ἡ υἱότης ἡ παχυμερεστέρα τοιούτῳ τινὶ πτερῷ, ὁποίῳ διδάσκαλος ὢ〈ν〉 Ἀριστοτέλους Πλάτων ἐν Φαίδ(ω)νι τὴν ψυχὴν πτεροῖ, καὶ καλεῖ τὸ τοιοῦτο Βασιλείδης οὐ πτερὸν ἀλλὰ Πνεῦμα ἅγιον,

7

.

22

.

11

ὃ εὐεργετεῖ ἡ υἱότης ἐνδυσαμένη καὶ εὐεργετεῖται. εὐεργετεῖ μὲν 〈οὖν
καὶ εὐεργετεῖται〉, ὅτι καθάπερ ὄρνιθος πτερὸν αὐτὸ καθ’ αὑτὸ 〈καὶ〉 τοῦ ὄρνιθος ἀπηλλαγμένον οὐκ ἂν γένοιτό ποτε ὑψηλὸν οὐδὲ μετάρσιον, οὐδ’ αὖ ὄρνις ἀπολελυμένος τοῦ πτεροῦ οὐκ ἄν ποτε γένοιτο ὑψηλὸς290
5οὐδὲ μετάρσιος, τοιοῦτόν τινά τοι λόγον ἔσχεν ἡ υἱότης πρὸς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον καὶ τὸ Πνεῦμα πρὸς τὴν υἱότητα.

7

.

22

.

12

Ἀναφερομένη γοῦν ὑπὸ τοῦ Πνεύματος ἡ υἱότης ὡς ὑπὸ πτεροῦ, ἀνα‐ φέρει τὸ πτερόν, τουτέστι τὸ Πνεῦμα, καὶ πλησίον γενομένη τῆς λεπτο‐ μεροῦς υἱότητος καὶ τοῦ θεοῦ τοῦ οὐκ ὄντος καὶ δημιουργήσαντος 〈κόσ‐ μον οὐκ ὄντα〉 ἐξ οὐκ ὄντων, ἔχειν μὲν αὐτὸ μεθ’ αὑτῆς οὐκ ἠδύνατο·

7

.

22

.

13

ἦν γὰρ οὐχ ὁμοούσιον οὐδὲ φύσιν εἶχε [μετὰ] τῆς υἱότητος. ἀλλὰ ὥσπερ ἐστὶ παρὰ φύσιν καὶ ὀλέθριος τ(οῖς ἰ)χθύσιν ἀὴρ καθαρὸς καὶ ξηρός, οὕτω τῷ Πνεύματι τῷ ἁγίῳ ἦν παρὰ φύσιν ἐκεῖνο τὸ ἀρρήτων ἀρρη‐ τότερον καὶ «παντὸς ὀνόματος ἀνώτερον» τοῦ οὐκ ὄντος ὁμοῦ θεο〈ῦ〉
5καὶ τῆς υἱότητος χωρίον. Κατέλιπεν οὖν αὐτὸ πλησίον 〈γενομένη ἡ〉 υἱότης ἐκείνου τοῦ μακα‐ ρίου καὶ νοηθῆναι μὴ δυναμένου [μὴ] μηδὲ χαρακτηρισθῆναί τινι λόγῳ χωρίου, οὐ 〈μέντοι〉 παντάπασιν ἔρημον οὐδὲ ἀπηλλαγμένον τῆς υἱότη‐

7

.

22

.

14

τος. ἀλλὰ γὰρ ὥσπερ μύρον εὐωδέστατον εἰς ἄγγος ἐμβληθέν, εἰ καὶ ὅτι μάλιστα ἐπιμελῶς ἐκκενωθείη, ὅμως ὀσμή τις ἔτι μένει τοῦ μύρου καὶ καταλείπεται, κἂν ᾖ κεχωρισμένον τοῦ ἀγγείου, καὶ μύρου ὀσμὴν τὸ ἀγγεῖον 〈ἔχ〉ει καὶ μὴ 〈ἔχον〉 μύρον, οὕτως τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον μεμέ‐
5νηκε 〈μὲν〉 τῆς υἱότητος ἄμοιρον καὶ ἀπηλλαγμένον, ἔχει δ’ ἐν ἑαυτῷ

7

.

22

.

15

μύρου παραπλησίαν τὴν δύναμιν, 〈τὴν τῆς υἱότητοσ〉 ὀσμήν. καὶ τοῦτό ἐστι, 〈φησί,〉 τὸ λεγόμενον· «ὡς μύρον ἐπὶ κεφαλῆς τὸ καταβαῖνον ἐπὶ
τὸν πώγωνα τὸν Ἀ(α)ρώ(ν)»· 〈τουτέστιν〉 ἡ ἀπὸ τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου φερομένη ὀσμὴ ἄνωθεν κάτω μέχρι τῆς ἀμορφίας καὶ τοῦ διαστή‐291
5ματος τοῦ καθ’ ἡμᾶς, ὅθεν ἤρξατο ἀνελθεῖν ἡ υἱότης, οἱονεὶ ἐπὶ 〈τῶν〉

7

.

22

.

16

πτερύγων ἀετοῦ, φησί, καὶ τῶν μεταφρένων 〈ἀν〉ενεχθεῖσα. σπεύδει γάρ, φησί, πάντα κάτωθεν ἄνω, ἀπὸ τῶν χειρόνων ἐπὶ τὰ κρείττονα, οὐδὲν δὲ οὕτως ἀνόητόν ἐστι τῶν 〈ἐν〉 τοῖς κρείττοσιν, ἵνα μὴ 〈μένῃ, ἀλλὰ〉 κατέλθῃ κάτω. ἡ δὲ τρίτη υἱότης, φησίν, ἡ ἀποκαθάρσεως δεομένη,
5μεμένηκε〈ν ἐν〉 τῷ μεγάλῳ τῆς πανσπερμίας σωρῷ, 〈καὶ αὐτὴ〉 εὐερ‐ γετοῦσα καὶ εὐεργετουμένη· τίνα δέ τοι τρόπον εὐεργετεῖται καὶ εὐερ‐ γετεῖ, ὕστερον ἐροῦμεν, κατὰ τὸν οἰκεῖον αὐτοῦ γενόμενοι λόγον.

7

.

23

.

1

Ἐπεὶ οὖν γέγονε πρώτη καὶ δευτέρα ἀναδρομὴ τῆς υἱότητος καὶ μεμένηκεν αὐτοῦ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον τὸν εἰρημένον τρόπον, στερέωμα

7

.

23

.

2

τῶν ὑπερκοσμίων καὶ τοῦ κόσμου μεταξὺ τεταγμένον—διῄρηται γὰρ ὑπὸ Βασιλείδου τὰ ὄντα εἰς δύο τὰς προεχεῖς καὶ πρώτας διαιρέσεις, καὶ καλεῖται κατ’ αὐτὸν τὸ μέν τι κόσμος, τὸ δέ τι ὑπερκόσμια· τὸ δὲ μεταξὺ τοῦ κόσμου καὶ τῶν ὑπερκοσμίων 〈τεταγμένον καλεῖ〉 μεθόριον Πνεῦμα
5[τοῦτο], ὅπερ ἐστὶ καὶ ἅγιον καὶ τῆς υἱότητος ἔχει μένουσαν ἐν ἑαυτῷ

7

.

23

.

3

τὴν ὀσμήν—, 〈γενηθ〉έντος οὖν 〈οὕτωσ〉 τοῦ στερεώματος, ὅ ἐστιν ὑπερ‐ άνω τοῦ οὐρανοῦ, διέσφυξεν καὶ ἐγεν〈ν〉ήθη ἀπὸ τοῦ κοσμικοῦ σπέρ‐ ματος καὶ τῆς πανσπερμίας τοῦ σωροῦ ὁ μέγας ἄρχων, ἡ κεφαλὴ τοῦ κόσμου, κάλλος τε καὶ μέγεθος ἡ δύναμις 〈λα〉ληθῆναι μὴ δυναμένη·
5ἀρρήτων γάρ, φησίν, ἐστὶν ἀρρητότερος καὶ δυνατῶν δυνατώτερος καὶ σοφῶν σοφώτερος καὶ ὅ τι ἂν εἴπῃς τῶν καλῶν παντὸς κρείττων.

7

.

23

.

4

Οὗτος 〈οὖν〉 γεννηθεὶς ἐπῆρεν ἑαυτὸν καὶ μετεώρισε καὶ ἠνέχθη
[ὅλος] ἄνω μέχρι τοῦ στερεώματος [ἔστη], τῆς δὴ ἀναδρομῆς καὶ τοῦ ὑψώματος τὸ στερέωμα τέλος εἶναι νομίσας καὶ μηδὲν εἶναι μετὰ ταῦτα ὅλως [μὴ δὲ εἶναι] ἐπινοήσας. ἐγένετο μὲν 〈γὰρ τῶν〉 ὑποκειμένων πάν‐292
5των—ὅσα ἦν λοιπὸν κοσμικά—σοφώτερος, δυνατώτερος, ἐκπρεπέστε‐ ρος, φωτεινότερος, παν〈τὸσ〉 ὅ τι ἂν εἴπῃς 〈τῶν〉 καλῶν διαφέρων, χωρὶς μόνης τῆς ὑπολελειμμένης υἱότητος ἔτι ἐν τῇ πανσπερμίᾳ· ἠγνόει

7

.

23

.

5

γὰρ ὅτι ἐστὶν αὐτοῦ σοφωτέρα καὶ δυνατωτέρα καὶ κρείττων. νομίσας οὖν αὐτὸς εἶναι κύριος καὶ δεσπότης καὶ «σοφὸς ἀρχιτέκτων», τρέπεται εἰς τὴν καθ’ ἕκαστα κτίσιν τοῦ κόσμου. καὶ πρῶτον μὲν ἠξίωσε μὴ εἶναι μόνος, ἀλλὰ ἐποίησεν ἑαυτῷ καὶ ἐγέννησεν ἐκ τῶν ὑποκειμένων

7

.

23

.

6

υἱόν, ἑαυτοῦ πολὺ κρείττονα καὶ σοφώτερον. —ταῦτα δὲ ἦν πάντα προ‐ βεβουλευμένος ὁ οὐκ ὢν θεός, ὅτε τὴν πανσπερμίαν κατεβάλε〈το〉. — ἰδὼν οὖν τὸν υἱόν, ἐθαύμασε καὶ ἠγάπησε καὶ κατεπλάγη· τοιοῦτον γάρ τι κάλλος ἐπε〈φαί〉νετο 〈τοῦ〉 υἱοῦ τῷ μεγάλῳ ἄρχοντι. καὶ ἐκάθισεν

7

.

23

.

7

αὐτὸν ἐκ δεξιῶν 〈αὑτοῦ〉 ὁ ἄρχων· 〈καὶ〉 αὕτη ἐστὶν ἡ κατ’ αὐτοὺ〈σ〉 Ὀγδοὰς λεγομένη, ὅπου ἐστὶν ὁ μέγας ἄρχων καθήμενος. πᾶσαν οὖν τὴν ἐπουράνιον κτίσιν, τουτέστι τὴν αἰθέριον, αὐτὸς εἰργάσατο ὁ δη‐ μιουργός, ὁ μέγας 〈καὶ〉 σοφός· ἐνήργει δὲ αὐτῷ καὶ ὑπετίθετο ὁ υἱὸς
5ὁ τούτου γενόμενος, ὢν αὐτοῦ τοῦ δημιουργοῦ πολὺ σοφώτερος.

7

.

24

.

1

—Αὕτη 〈δ’〉 ἔστιν ἡ κατ’ Ἀριστοτέλην σώματος φυσικοῦ ὀργανικοῦ ἐν(τ)ελέχεια, ψυχὴ ἐνεργοῦσα τῷ σώματι, ἧς δίχα τὸ σῶμα ἐργάζεσθαι οὐδὲν δύναται μεῖζον καὶ ἐπιφανέστερον καὶ δυνατώτερον καὶ σοφώτε‐ ρον [τῆς ψυχῆς]. ὃν λόγον οὖν Ἀριστοτέλης ἀποδέδωκε περὶ τῆς ψυχῆς
5καὶ τοῦ σώματος πρότερος 〈ὤν, τοῦτον〉 Βασιλείδης περὶ τοῦ μεγάλου

7

.

24

.

2

ἄρχοντος καὶ τοῦ κατ’ αὐτὸν υἱοῦ διασαφεῖ. τόν τε γὰρ υἱὸν ὁ ἄρχων κατὰ Βασιλείδην γεγέν〈ν〉ηκεν, τήν τε ψυχὴν ἔργον καὶ ἀποτέλεσμα 〈τοῦ σώματ〉ός φησιν εἶναι ὁ Ἀριστοτέλης, φυσικοῦ σώματος ὀργανικοῦ ἐντελέχειαν. ὡς οὖν ἡ ἐντελέχεια διοικεῖ τὸ σῶμα, οὕτως ὁ υἱὸς διοικεῖ293
5κατὰ Βασιλείδην τὸν ἀρρήτων ἀρρητότερον θεόν. —

7

.

24

.

3

Πάντα οὖν ἐστι προνοούμενα καὶ διοικούμενα ὑπὸ [τῆς μεγάλης] τοῦ ἄρχοντος τοῦ μεγάλου τὰ αἰθέρια—ἅτινα μέχρι 〈τῆσ〉 σελήνης ἐστίν· ἐκεῖθεν γὰρ ἀὴρ αἰθέρος διακρίνεται. —κεκοσμημένων οὖν πάν‐ των τῶν αἰθερίων πάλιν, 〈φησίν,〉 ἀπὸ τῆς πανσπερμίας ἄλλος ἄρχων
5ἀνέβη, μείζων μὲν [τοι] πάντων τῶν ὑποκειμένων χωρὶς μέντοι τῆς καταλελειμμένης υἱότητος, πολὺ δὲ ὑποδεέστερος τοῦ πρώτου ἄρχοντος.

7

.

24

.

4

ἔστι δὲ καὶ οὗτος ἄρρητος ὑπ’ αὐτῶν λεγόμενος, καὶ καλεῖται ὁ τόπος οὗτος Ἑβδομάς. καὶ πάντων τῶν ὑποκειμένων οὗτός ἐστι 〈ποιητὴς καὶ〉 διοικητὴς καὶ δημιουργός, ποιήσας καὶ αὐτὸς ἑαυτῷ υἱὸν ἐκ τῆς παν‐ σπερμίας [καὶ αὐτὸς] ἑαυτοῦ φρονιμώτερον καὶ σοφώτερον, παραπλη‐

7

.

24

.

5

σίως τοῖς ἐπὶ τοῦ πρώτου [ἄρχοντος] λελεγμένοις. τὰ δ’ ἐν τῷ διαστή‐ ματι τούτῳ ὁ σωρὸς αὐτός ἐστι, φησί, καὶ ἡ πανσπερμία. καὶ γίνεται κατὰ φύσιν τὰ γινόμενα, ὡς φθάσαν〈τα〉 τεχθῆναι ὑπὸ τοῦ τὰ μέλλοντα γενέσθαι ὅτε δεῖ καὶ οἷα δεῖ καὶ ὡς δεῖ λελογισμένου 〈οὐκ ὄντος θεοῦ〉.
5καὶ τούτων ἐστὶν ἐπιστάτης ἢ φροντιστὴς ἢ δημιουργὸς οὐδείς· ἀρκεῖ γὰρ αὐτοῖς ὁ λογισμὸς ἐκεῖνος, 〈ὃν〉 ὁ οὐκ ὢν 〈θεὸσ〉 ὅτε 〈κόσμον〉 ἐποίει ἐλογίζετο.

7

.

25

.

1

Ἐπεὶ οὖν τετέλεσται κατ’ αὐτοὺς ὁ κόσμος ὅλος καὶ τὰ ὑπερκόσμια, καὶ ἔστιν ἐνδεὲς οὐδέν, λείπεται δὴ ἐν τῇ πανσπερμίᾳ ἡ υἱότης ἡ τρίτη,
ἡ καταλελει(μ)μένη 〈εἰς τὸ〉 εὐεργετεῖν καὶ εὐεργετεῖσθαι ἐν τῷ σπέρματι. καὶ 〈ἔ〉δει τὴν ὑπολελειμμένην υἱότητα ἀποκαλυφθῆναι καὶ ἀποκατασθῆ‐294
5ναι 〈καὶ〉 ἄνω 〈ἀν〉ελθεῖ〈ν〉 ὑπὲρ τὸ μεθόριον Πνεῦμα πρὸς τὴν υἱότητα τὴν λεπτομερῆ καὶ 〈τὴν〉 μιμητικὴν καὶ τὸν οὐκ ὄντα, ὡς γέγραπται, φησί· «καὶ ἡ κτίσις αὐτὴ» «συστενάζει καὶ συνωδίνει 〈μέχρι τοῦ νῦν〉»,

7

.

25

.

2

«τὴν ἀποκάλυψιν τῶν υἱῶν τοῦ θεοῦ 〈ἀπ〉εκδεχομένη». υἱοὶ δὲ 〈τοῦ θεοῦ〉, φησίν, ἐσμὲν ἡμεῖς οἱ πνευματικοί, ἐνθάδε καταλελειμμένοι 〈εἰς τὸ〉 διακοσμῆσαι καὶ διατυπῶσαι καὶ διορθώσασθαι καὶ τελειῶσαι τὰς ψυχὰς τὰς φύσιν ἐχούσας μένειν ἐν τούτῳ τῷ διαστήματι.
5«Μέχρι μὲν οὖν Μωσέως ἀπὸ Ἀδὰμ ἐβασίλευσεν ἡ ἁμαρτία 〈ἐν

7

.

25

.

3

κόσμῳ〉», καθὼς γέγραπται, 〈φησίν〉· ἐβασίλευσεν γὰρ ὁ μέγας ἄρχων, ὁ ἔχων τὸ τέλος αὐτοῦ μέχρι 〈τοῦ〉 στερεώματος, 〈ὁ〉 νομίζων «αὐτὸς εἶναι θεὸς μόνος καὶ ὑπὲρ αὐτὸν εἶναι μηδέν〈α〉». πάντα γάρ, 〈φησίν,〉 ἦν φυλασσόμενα ἀποκρύφῳ σιωπῇ. τοῦτο, φησίν, ἐστὶ «τὸ μυστήριον,
5ὃ ταῖς προτέραις γενεαῖς οὐκ ἐγνωρίσθη». ἀλλὰ ἦν ἐν ἐκείνοις τοῖς χρόνοις βασιλεὺς καὶ κύριος, ὡς ἐδόκει, τῶν ὅλων ὁ μέγας ἄρχων,

7

.

25

.

4

ἡ Ὀγδοάς. ἦν δὲ καὶ τούτου τοῦ διαστήματος βασιλεὺς καὶ κύριος 〈ὁ ἄλλος ἄρχων,〉 ἡ Ἑβδομάς· καὶ ἔστιν ἡ μὲν Ὀγδοὰς ἄρρητος, ῥητὸς δὲ ἡ Ἑβδομάς. οὗτός ἐστι, φησίν, ὁ τῆς Ἑβδομάδος ἄρχων ὁ λαλήσας τῷ Μωϋσῇ καὶ εἰπών· «ἐγὼ ὁ θεὸς Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ
5καὶ Ἰακώβ, καὶ τὸ ὄνομα τοῦ θεοῦ οὐκ ἐδήλωσα αὐτοῖσ»—οὕτως γὰρ θέλουσι γεγράφθαι—, τουτέστι τοῦ ἀρρήτου τῆς Ὀγδοάδος ἄρχοντος

7

.

25

.

5

θεοῦ. πάντες οὖν οἱ προφῆται οἱ πρὸ τοῦ σωτῆρος, φησίν, ἐκεῖθεν
ἐλάλησαν. Ἐπεὶ οὖν ἔδει ἀποκαλυφθῆναι, φησίν, ἡμᾶς, τὰ τέκνα τοῦ θεοῦ, περὶ ὧν «ἐστέναξε», φησίν, «ἡ κτίσις καὶ ὤδινεν», «ἀπεκδεχομένη295
5τὴν ἀποκάλυψιν», ἦλθε τὸ εὐαγγέλιον εἰς τὸν κόσμον, καὶ διῆλθε διὰ «πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας 〈καὶ δυνάμεως καὶ〉 κυριότητος 〈καὶ〉 παντὸς

7

.

25

.

6

ὀνόματος ὀνομαζομένου». ἦλθε δὲ οὕτως, καί〈περ〉 οὐδὲν κατῆλθεν ἄνωθεν, οὐδ’ ἐξέστη ἡ μακαρία υἱότης ἐκείνου τοῦ ἀπερινοήτου καὶ μακαρίου οὐκ ὄντος θεοῦ. ἀλλὰ γὰρ καθάπερ ὁ νάφθας ὁ Ἰνδικός, ὀφθεὶς μόνον ἀπὸ πάνυ πολλοῦ διαστήματος, συνάπτει πῦρ, οὕτω κάτωθεν,
5ἀπὸ τῆς ἀμορφίας τοῦ σωροῦ, διήκουσιν, 〈φησίν,〉 αἱ δυνάμεις ἄνω

7

.

25

.

7

μέχρι τῆς υἱότητος. ἅπτει μὲν γὰρ καὶ λαμβάνει τὰ νοήματα κατὰ τὸν 〈ν〉άφθαν τὸν Ἰνδικόν—οἷον ἄφθασ〈τόσ〉 τις ὤν—ὁ τοῦ μεγάλου τῆς Ὀγδοάδος ἄρχοντος υἱὸς ἀπὸ τῆς μετὰ τὸ μεθόριον 〈Πνεῦμα〉 μακαρίας υἱότητος· ἡ γὰρ ἐν μέσῳ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἐν τῷ μεθορίῳ
5〈μένουσα〉 τῆς υἱότητος δύναμις ῥέοντα καὶ φερόμενα τὰ νοήματα 〈ἀπὸ〉 τῆς 〈μακαρίασ〉 υἱότητος μεταδίδωσι τῷ υἱῷ τοῦ μεγάλου ἄρχοντος.

7

.

26

.

1

Ἦλθεν οὖν τὸ εὐαγγέλιον [πρῶτον] ἀπὸ τῆς υἱότητος, φησίν, διὰ τοῦ παρακαθημένου τῷ 〈μεγάλῳ〉 ἄρχοντι υἱοῦ τὸ 〈πρῶτον〉 πρὸς τὸν ἄρχοντα, καὶ ἔμαθεν ὁ ἄρχων ὅτι οὐκ ἦν 〈αὐτὸσ〉 θεὸς τῶν ὅλων, ἀλλ’ ἦν γεννητὸς καὶ ἔχων ὑπεράνω 〈αὑτοῦ〉 τὸν τοῦ ἀρρήτου καὶ
5〈ἀ〉κατονομάστου οὐκ ὄντος καὶ τῆς υἱότητος κατακείμενον θησαυρόν·

7

.

26

.

2

καὶ ἐπέστρεψε καὶ ἐφοβήθη, συνιεὶς ἐν οἵᾳ ἦν ἀγνοίᾳ. τοῦτό ἐστι, φησίν, τὸ εἰρημένον· «ἀρχὴ σοφίας φόβος κυρίου»· ἤρξατο γὰρ σοφίζεσθαι 〈ὁ ἄρχων〉, κατηχούμενος ὑπὸ τοῦ παρακαθημένου 〈αὐτῷ〉 υἱοῦ 〈καὶ〉 διδασκόμενος τίς ἐστιν ὁ οὐκ ὤν, τίς ἡ υἱότης, τί τὸ ἅγιον296
5Πνεῦμα, τίς ἡ τῶν ὅλων κατασκευὴ 〈καὶ〉 ποῦ ταῦτα 〈πάντα〉 ἀπο‐

7

.

26

.

3

κατασταθήσεται. αὕτη ἐστὶν «ἡ σοφία ἐν μυστηρίῳ λεγομένη», περὶ ἧς, φησίν, ἡ γραφὴ λέγει· «οὐκ ἐν διδακτοῖς ἀνθρωπίνης σοφίας λόγοις, ἀλλ’ ἐν διδακτοῖς πνεύματος 〈λεγομένη〉». κατηχηθεὶς οὖν, φησίν, ὁ 〈μέγασ〉 ἄρχων καὶ διδαχθεὶς καὶ φοβηθείς, ἐξωμολογήσατο περὶ

7

.

26

.

4

ἁμαρτίας, ἧς ἐποίησε μεγαλύνων ἑαυτόν. τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ εἰρημένον· «τὴν ἁμαρτίαν μου ἐγνώρισα καὶ τὴν ἀνομίαν μου ἐγὼ γινώσκω· ὑπὲρ ταύτης» «ἐξομολογήσομαι εἰς τὸν αἰῶνα». Ἐπεὶ οὖν κατήχητο μὲν ὁ μέγας ἄρχων, κατήχητο δὲ καὶ δεδίδακτο
5πᾶσα ἡ τῆς Ὀγδοάδος κτίσις καὶ ἐγνωρίσθη τοῖς ἐπουρανίοις τὸ μυστή‐ ριον, ἔδει λοιπὸν καὶ ἐπὶ τὴν Ἑβδομάδα ἐλθεῖν τὸ εὐαγγέλιον, ἵνα καὶ ὁ τῆς Ἑβδομάδος ἄρχων παραπλησίως διδαχθῇ καὶ εὐαγγελισθήσεται.

7

.

26

.

5

ἐπέλαμψεν 〈οὖν〉 ὁ υἱὸς τοῦ μεγάλου ἄρχοντος τῷ υἱῷ τ(οῦ) ἄρχοντος τῆς Ἑβδομάδος τὸ φῶς, ὃ εἶχεν ἅψας αὐτὸς ἄνωθεν, ἀπὸ τῆς υἱότητος, καὶ ἐφωτίσθη ὁ υἱὸς τοῦ ἄρχοντος τῆς Ἑβδομάδος, καὶ εὐηγγελίσατο τὸ εὐαγγέλιον τῷ ἄρχοντι τῆς Ἑβδομάδος, καὶ ὁμοίως κατὰ τὸν πρῶτον
5λόγον καὶ αὐτὸς ἐφοβήθη καὶ ἐξωμολογήσατο.

7

.

26

.

6

Ἐπεὶ οὖν καὶ τὰ ἐν τῇ Ἑβδομάδι πάντα πεφώτιστο καὶ διήγγελτο τὸ εὐαγγέλιον αὐτοῖς—κτίσεις γάρ εἰσι κατ〈ὰ〉 [αὐτὰ] τὰ διαστήματα καὶ
〈κόσμοι〉 κατ’ αὐτοὺς ἄπειροι, καὶ ἀρχαὶ καὶ δυνάμεις καὶ ἐξουσίαι· περὶ ὧν μακρός ἐστι παρ’ αὐτοῖς πάνυ λόγος 〈καὶ〉 διὰ πολλῶν λεγό‐297
5μενος· ἔνθα καὶ τριακοσίους ἑξήκοντα πέντε οὐρανοὺς φάσκουσι, καὶ τὸν μέγαν ἄρχοντα αὐτῶν εἶναι τὸν Ἀβρασάξ, διὰ τὸ περιέχειν τὸ ὄνομα αὐτοῦ ψῆφον τξεʹ, ὡς δὴ τοῦ ὀνόματος τὴν ψῆφον περιέχειν πάντα,

7

.

26

.

7

καὶ διὰ τοῦτο τὸν ἐνιαυτὸν 〈ἐκ〉 τοσούτων ἡμερῶν συνεστάναι· —ἀλλ’ ἐπεί, φησίν, ταῦθ’ οὕτως ἐγένετο, ἔδει λοιπὸν καὶ τὴν ἀμορφίαν 〈τὴν〉 καθ’ ἡμᾶς φωτισθῆναι, καὶ τῇ υἱότητι τῇ ἐν τῇ ἀμορφίᾳ καταλελειμμένῃ οἱονεὶ ἐκτρώματι ἀποκαλυφθῆναι «τὸ μυστήριον, ὃ ταῖς προτέραις γενεαῖς
5οὐκ ἐγνωρίσθη», καθὼς γέγραπται, φησίν· «κατὰ ἀποκάλυψιν ἐγνωρίσθη μοι τὸ μυστήριον» καὶ «ἤκουσα ἄρρητα ῥήματα, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ εἰπεῖν».

7

.

26

.

8

Κατῆλθεν 〈οὖν〉 ἀπὸ τῆς Ἑβδομάδος τὸ φῶς, τὸ κατελθὸν ἀπὸ τῆς Ὀγδοάδος ἄνωθεν τῷ υἱῷ 〈τοῦ ἄρχοντοσ〉 τῆς Ἑβδομάδος, ἐπὶ τὸν Ἰησοῦν, τὸν υἱὸν τῆς Μαρίας, καὶ ἐφωτίσθη συνεξαφθεὶς τῷ φωτὶ τῷ

7

.

26

.

9

λάμψαντι εἰς αὐτόν. τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ εἰρημένον· «Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σέ», 〈τουτέστι τὸ φῶσ〉 τὸ ἀπὸ τῆς υἱότητος διὰ τοῦ μεθορίου Πνεύματος ἐπὶ τὴν Ὀγδοάδα καὶ τὴν Ἑβδομάδα διελθὸν μέχρι τῆς Μαρίας, «καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι», 〈τουτέστιν〉
5ἡ δύναμις τῆς 〈δια〉κρίσεως, 〈ἡ κατελθοῦσα〉 ἀπὸ τῆς ἀκρωρείας 〈τῆς
υἱότητοσ〉 ἄνωθεν 〈διὰ〉 τοῦ δημιουργοῦ μέχρι τῆς κτίσεως, ὅ ἐστι τοῦ298

7

.

26

.

10

Ἰ(ησ)οῦ. μέχρι δ’ ἐκείνου φησὶ συνεστηκέναι τὸν κόσμον οὕτως, μέχρις οὗ πᾶσα ἡ υἱότης, ἡ καταλελειμμένη ἐν 〈τῇ〉 ἀμορφίᾳ εἰς τὸ εὐεργετεῖν τὰς ψυχὰς καὶ εὐεργετεῖσθαι, δια〈με〉μορφωμένη κατακολουθήσῃ τῷ Ἰησοῦ καὶ ἀναδράμῃ καὶ 〈ἀν〉έλθῃ ἀποκαθαρισθεῖσα καὶ γενομένη
5λεπτομερεστάτη, ὡς δύνασθαι δι’ αὑτῆς ἀναδραμεῖν, ὥσπερ ἡ πρώτη 〈υἱότησ〉. πᾶσαν γὰρ ἔχει τὴν δύναμιν συνεστηριγμένην φυσικῶς τῷ φωτὶ τῷ λάμψαντι ἄνωθεν κάτω.

7

.

27

.

1

Ὅταν οὖν 〈ἀν〉έλθῃ, φησί, πᾶσα 〈ἡ〉 υἱότης καὶ ἔσται ὑπὲρ τὸ μεθό‐ ριον [τὸ] Πνεῦμα, τότε ἐλεηθήσεται ἡ κτίσις· «στένει γὰρ μέχρι τοῦ νῦν καὶ βασανίζεται», καὶ «μένει τὴν ἀποκάλυψιν τῶν υἱῶν τοῦ θεοῦ», ἵνα πάντες ἀνέλθωσιν ἐντεῦθεν οἱ τῆς υἱότητος ἄνθρωποι. ἐπειδὰν
5〈οὖν〉 γένηται τοῦτο, ἐπάξει, φησίν, ὁ θεὸς ἐπὶ τὸν κόσμον ὅλον τὴν μεγάλην ἄγνοιαν, ἵνα μ〈έν〉ῃ πάντα κατὰ φύσιν καὶ μηδὲν μηδενὸς

7

.

27

.

2

τῶν παρὰ φύσιν ἐπιθυ〈μήσῃ〉. ἀλλὰ γὰρ πᾶσαι αἱ ψυχαὶ τούτου τοῦ διαστήματος, ὅσαι φύσιν ἔχουσιν ἐν τούτῳ 〈ὡσ〉 ἀθάνατοι διαμένειν μόνῳ, μενοῦσιν οὐδὲν ἐ〈π〉ιστάμεναι τούτου τοῦ διαστήματος διάφορον οὐ〈δὲ〉 βέλτιον· οὐδὲ ἀκοή τις ἔσται τῶν ὑπερκειμένων ἐν τοῖς ὑποκειμένοις οὐδὲ
5γνῶσις, ἵνα μὴ τῶν ἀδυνάτων αἱ ὑποκείμεναι ψυχαὶ ὀρεγόμεναι βασα‐ νίζωνται, καθάπερ 〈οἱ〉 ἰχθύ〈ε〉ς ἐπιθυμήσα〈ντε〉ς ἐν τοῖς ὄρεσι μετὰ τῶν προβάτων νέμεσθαι· ἐγένετο 〈γὰρ〉 ἄν, φησίν, αὐτοῖς ἡ τοιαύτη ἐπιθυμία

7

.

27

.

3

φθορά. ἔσται οὖν, φησίν, ἄφθαρτα πάντα τὰ κατὰ χώραν μένοντα, φθαρτὰ δὲ εἰ ἐκ τῶν κατὰ φύσιν ὑπερπηδᾶν καὶ ὑπερβαίνειν βούλοιντο 〈τόπων〉. Οὕτως οὐδὲ〈ν〉 ὁ ἄρχων τῆς Ἑβδομάδος γνώσεται τῶν ὑπερκειμένων· καταλήψεται γὰρ καὶ τοῦτον ἡ μεγάλη ἄγνοια, ἵνα ἀποστῇ ἀπ’ αὐτοῦ299
5«λύπη καὶ ὀδύνη καὶ στεναγμός»· ἐπιθυμήσει γὰρ οὐδενὸς τῶν ἀδυνάτων

7

.

27

.

4

οὐδὲ λυπηθήσεται. καταλήψεται δὲ ὁμοίως καὶ τὸν μέγαν ἄρχοντα τῆς Ὀγδοάδος ἡ ἄγνοια αὕτη, καὶ πάσας τὰς ὑποκειμένας αὐτῷ κτίσεις παραπλησίως, ἵνα μηδὲν κατὰ μηδένα 〈τόπον〉 ὀρέγηται τῶν παρὰ φύσιν τινὸς μηδὲ ὀδυνή〈σε〉ται. καὶ οὕτως ἡ ἀποκατάστασις ἔσται πάντων,
5κατὰ φύσιν τεθεμελιωμένων μὲν ἐν τῷ σπέρματι τῶν ὅλων ἐν ἀρχῇ, ἀποκαταστα〈θησο〉μένων δὲ 〈εἰς τόπους ἰδίουσ〉 καιρο〈ῖ〉ς ἰδίοις.

7

.

27

.

5

Ὅτι δέ, φησίν, ἕκαστον ἰδίους ἔχει καιρούς, ἱκανῶς ὁ σωτὴρ 〈μαρτυρεῖ〉 λέγων· «οὔπω ἥκει ἡ ὥρα μου», καὶ 〈δὴ καὶ〉 οἱ μάγοι 〈οἱ αὐτοῦ〉 τὸν ἀστέρα τεθεαμένοι. ἦν γάρ, φησί, καὶ αὐτὸς ὑπὸ 〈τοῦ οὐκ ὄντος θεοῦ κατὰ τὸν καιρὸν〉 γενέσεως [ἀστέρων] καὶ 〈τὴν〉 ὥραν

7

.

27

.

6

ἀποκαταστάσεως ἐν τῷ μεγάλῳ προλελογισμένος σωρῷ. οὗτός ἐστιν ὁ κατ’ αὐτοὺς νενομι〈σ〉μένος «ἔσω ἄνθρωπος», 〈ὁ〉 πνευματικὸς ἐν τῷ ψυχικῷ. ὅ ἐστιν 〈ἡ τρίτη〉 υἱότης, ἐνταῦθα ἀπολιποῦσα τὴν ψυχήν— οὐ〈χ ὡσ〉 θνητήν, ἀλλὰ 〈ὡσ〉 αὐτοῦ μένουσαν κατὰ φύσιν, κα〈θά〉περ
5〈καὶ〉 ἡ προτ〈έρ〉α υἱότης ἄνω λέλοιπεν τὸ ἅγιον Πνεῦμα τὸ μεθόριον,
ἐν 〈τῷ〉 οἰκείῳ τόπῳ—, ἰδίαν τότε περιβεβλημένη ψυχήν.300

7

.

27

.

7

Ἵνα δὲ μηδὲν τῶν κατ’ αὐτοῦ〈σ〉 παραλείπωμεν, ὅσα καὶ περὶ εὐαγ‐ γελίου λέγουσιν ἐκθήσομαι. εὐαγγέλιόν ἐστι κατ’ αὐτοὺς ἡ τῶν ὑπερ‐ κοσμίων γνῶσις, ὡς 〈προ〉δεδήλωται, ἣν ὁ μέγας ἄρχων οὐκ ἠπίστατο. ὡς οὖν ἐδηλώθη αὐτῷ ὅτι καὶ τὸ Πνεῦμα ἅγιόν ἐστι [τουτέστι] τὸ
5μεθόριον, καὶ ἡ υἱότης, καὶ θεός, ὁ τούτων αἴτιος πάντων, ὁ οὐκ ὤν, ἐχάρη ἐπὶ τοῖς λεχθεῖσι, 〈φησί,〉 καὶ ἠγαλλιάσατο, 〈καὶ〉 τοῦτ’ ἔστι κατ’ αὐτοὺς τὸ εὐαγγέλιον.

7

.

27

.

8

Ὁ δὲ Ἰησοῦς γεγένηται κατ’ αὐτοὺς ὡς προειρήκαμεν· γεγενημένης δὲ τῆς γενέσεως τῆς προδεδηλωμένης, γέγονε πάντα ὁμῶς κατ’ αὐτοὺς τὰ περὶ τὸν σωτῆρα ὡς ἐν τοῖς εὐαγγελίοις γέγραπται. γέγονε δὲ ταῦτα, φησίν, ἵνα ἀπαρχὴ τῆς φυλοκρινήσεως γένηται τῶν συγκεχυμένων ὁ

7

.

27

.

9

Ἰησοῦς. ἐπεὶ γάρ ἐστιν ὁ κόσμος διῃρημένος εἰς Ὀγδοάδα—ἥτις ἐστὶν ἡ κεφαλὴ τοῦ παντὸς κόσμου, κεφαλὴ δὲ [τοῦ παντὸς κόσμου] 〈τῆς Ὀγδοάδοσ〉 ὁ μέγας ἄρχων—, καὶ εἰς Ἑβδομάδα—ἥτις ἐστὶν ἡ κεφαλὴ 〈τοῦ ὑποσελήνου κόσμου, κεφαλὴ δὲ〉 τῆς Ἑβδομάδος ὁ
5δημιουργὸς τῶν ὑποκειμένων—, καὶ εἰς τοῦτο τὸ διάστημα τὸ καθ’ ἡμᾶς, ὅπου ἐστὶν ἡ ἀμορφία, ἀναγκαῖον ἧν τὰ συγκεχυμένα φυλοκρι〈νη〉θῆναι

7

.

27

.

10

διὰ τῆς τοῦ Ἰησοῦ διαιρέσεως. ἔπαθεν οὖν τοῦτο ὅπερ ἦν αὐτοῦ σωματικὸν μέρος· ὅ〈περ〉 ἦν τῆς ἀμορφίας, καὶ ἀπεκατέστη εἰς τὴν ἀμορφίαν. ἀνέστη δὲ τοῦτο ὅπερ ἦν ψυχικὸν αὐτοῦ μέρος· ὅπερ ἦν τῆς Ἑβδομάδος, καὶ ἀπεκατέστη εἰς τὴν Ἑβδομάδα. ἀνέστηκεν δὲ
5τοῦτο ὅπερ ἦν τῆς ἀκρωρείας οἰκεῖον τοῦ μεγάλου ἄρχοντος, καὶ ἔμεινε παρὰ τὸν ἄρχοντα τὸν μέγαν. ἀνηνέγκ〈ατ〉ο δὲ ἄνω μέχρι 〈τοῦ στερεώ‐
ματοσ〉 τοῦτο ὅπερ ἦν τοῦ μεθορίου Πνεύματος, καὶ ἔμεινεν ἐν τῷ301

7

.

27

.

11

μεθορίῳ Πνεύματι. ἀπεκαθάρθη δὲ ἡ υἱότης ἡ τρίτη δι’ αὐτοῦ, ἡ ἐγκατα‐ λελειμμένη 〈ἐν τῇ ἀμορφίᾳ〉 πρὸς τὸ εὐεργετεῖν καὶ εὐεργετεῖσθαι, καὶ ἀνῆλθε πρὸς τὴν μακαρίαν υἱότητα, διὰ πάντων τούτων διελθοῦσα. Ὅλη δὲ αὐτῶν ἡ ὑπόθεσις 〈περὶ〉 σύγχυσιν 〈καὶ〉 οἱονεὶ πανσπερμίας
5〈σωρὸν〉 καὶ φυλοκρίνησιν καὶ ἀποκατάστασιν τῶν συγκεχυμένων εἰς τὰ

7

.

27

.

12

οἰκεῖα 〈*〉. τῆς 〈γὰρ〉 οὖν φυλοκρινήσεως ἀπαρχὴ γέγονεν ὁ Ἰησοῦς, καὶ τὸ πάθος οὐκ ἄλλου τινὸς χάριν γέγονεν 〈ἀλλ’ ἢ〉 ὑπὲρ τοῦ φυλοκρινηθῆναι τὰ συγκεχυμένα. τούτῳ γὰρ τῷ τρόπῳ φησὶν ὅλην τὴν υἱότητα, τὴν καταλελειμμένην ἐν τῇ ἀμορφίᾳ πρὸς τὸ εὐεργετεῖν
5καὶ εὐεργετεῖσθαι, δεῖν φυλοκρι〈νη〉θῆναι, ᾧ τρόπῳ καὶ ὁ Ἰησοῦς

7

.

27

.

13

πεφυλοκρίνηται. ταῦτα μὲν οὖν ἐστιν ἃ καὶ Βασιλείδης μυθεύει, 〈ὃσ〉 σχολάσας κατὰ τὴν 〈τῶν〉 Αἰγυπτ〈ί〉ων 〈χώραν〉 καὶ παρ’ αὐτῶν τὴν τοιαύτην σοφίαν διδαχθείς, ἐκαρποφόρησε τοιούτους καρπούς.

7

.

28

.

1

Σατορνεῖλος δέ τις, συνακμάσας τῷ Βασιλείδῃ κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον, διατρίψας δ’ ἐν Ἀντιοχείᾳ τῆς Συρίας, ἐδογμάτισε τοιαῦτα ὁποῖα καὶ Μένανδρος. λέγει γὰρ ἕνα Πατέρα ἄγνωστον τοῖς πᾶσιν ὑπάρχειν,

7

.

28

.

2

τὸν ποιήσαντα ἀγγέλους, ἀρχαγγέλους, δυνάμεις, ἐξουσίας· ὑπὸ δὲ ἑπτά
τινων ἀγγέλων τὸν κόσμον γεγενῆσθαι καὶ πάντα τὰ ἐν αὐτῷ. καὶ τὸν ἄνθρωπον δὲ ἀγγέλων εἶναι ποίημα, ἄνωθεν, ἀπὸ τῆς αὐθεντίας, φω〈τει〉νῆς εἰκόνος ἐπιφανείσης. ἣν κατασχεῖν μὴ δυνηθέντες, διὰ τὸ302
5παραχρῆμα, φησίν, ἀναδραμεῖν ἄνω, ἐκέλευσαν ἑαυτοῖς λέγοντες·

7

.

28

.

3

«ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν». οὗ γενομένου, φησί, καὶ 〈μὴ〉 δυναμένου ἀνορθοῦσθαι τοῦ πλάσματος διὰ τὸ ἀδρανὲς τῶν ἀγγέλων, ἀλλὰ ὡς σκώληκος σκαρίζοντος, οἰκτείρασα αὐτὸν ἡ ἄνω δύναμις διὰ τὸ ἐν ὁμοιώματι αὐτῆς γεγονέναι 〈ἔ〉πεμψε σπινθῆρα ζωῆς,

7

.

28

.

4

ὃς διήγειρε τὸν ἄνθρωπον καὶ 〈ἀνώρθωσε καὶ〉 ζῆν ἐποίησε. τοῦτον οὖν τὸν σπινθῆρα τῆς ζωῆς μετὰ τὴν τελευτὴν ἀνατρέχειν πρὸς τὰ ὁμόφυλα λέγει, καὶ τὰ λοιπά, ἐξ ὧν ἐγένετο, εἰς ἐκεῖνα ἀναλύεσθαι. Τὸν δὲ σωτῆρα ἀγέν〈ν〉ητον ὑπέθετο καὶ ἀσώματον καὶ ἀνείδεον,

7

.

28

.

5

δοκήσει δ’ ἐπιπεφηνέναι ἄνθρωπον. καὶ τὸν τῶν Ἰουδαίων θεὸν ἕνα τῶν ἀγγέλων εἶναί φησι· καὶ διὰ τὸ βούλεσθαι τὸν Πατέρα καταλῦσαι πάντας τοὺς ἄρχοντας 〈αὐτοῦ〉 παραγενέσθαι τὸν Χριστόν, ἐπὶ καταλύσει τοῦ τῶν Ἰουδαίων θεοῦ καὶ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν πειθομένων αὐτῷ. εἶναι δὲ τούτους

7

.

28

.

6

〈τοὺσ〉 ἔχοντας τὸν σπινθῆρα τῆς ζωῆς ἐν αὑτοῖς. δύο γὰρ γένη τῶν ἀνθρώπων ὑπὸ τῶν ἀγγέλων πεπλάσθαι ἔφη, τὸ μὲν πονηρόν, τὸ δὲ ἀγαθόν· καὶ ἐπειδὴ οἱ δαίμονες τοῖς πονηροῖς ἐβοήθουν, ἐληλυθέναι τὸν σωτῆρα ἐπὶ καταλύσει τῶν φαύλων ἀνθρώπων καὶ δαιμόνων, ἐπὶ
5σωτηρίᾳ δὲ τῶν ἀγαθῶν.303

7

.

28

.

7

Τὸ δὲ γαμεῖν καὶ γεν〈ν〉ᾶν ἀπὸ τοῦ Σατανᾶ φησιν εἶναι. οἱ πλείους δὲ τῶν ἀπ’ ἐκείνου καὶ ἐμψύχων ἀπέχονται, διὰ τῆς προσποιητοῦ ταύτης ἐγκρατείας 〈πλανῶντες πολλούσ〉. τὰς δὲ προφητείας ἃς μὲν ἀπὸ τῶν κοσμοποιῶν ἀγγέλων λελαλῆσθαι, ἃς δὲ ἀπὸ τοῦ Σατανᾶ· ὃν καὶ αὐτὸν
5ἄγγελον, ἀντιπράττοντα τοῖς κοσμοποιοῖς ὑπέθετο, μάλιστα δὲ τῷ τῶν Ἰουδαί(ων) θεῷ. ταῦτα μὲν οὖν 〈καὶ〉 ὁ Σατορνεῖλος.

7

.

29

.

1

Μαρκίων δὲ ὁ Ποντικός, πολὺ τούτων 〈ὢν〉 μανικώτερος, τὰ πολλὰ τῶν πλειόνων 〈γραφῶν〉 παραπεμψάμενος, ἐπὶ τὸ ἀναιδέστερον ὁρμήσας δύο ἀρχὰς τοῦ παντὸς ὑπέθετο, ἀγαθὸν 〈θεόν〉 τινα λέγων καὶ τὸν ἕτερον πονηρόν. καὶ αὐτὸς δὲ νομίζων καινόν τι παρεισαγαγεῖν, σχολὴν

7

.

29

.

2

(ἐ)σκεύασεν ἀπονοίας γέμουσαν καὶ κυνικοῦ βίου, ὤν τις μάχιμος. ὃς νομίζων λήσεσθαι τοὺς πολλοὺς ὅτι μὴ Χριστοῦ τυγχάνει μαθητὴς ἀλλ’ Ἐμπεδοκλέους, πολὺ αὐτοῦ προγενεστέρου τυγχάνοντος, ταὐτὰ ὁρίσας

7

.

29

.

3

ἐδογμάτισε δύο εἶναι τὰ τοῦ παντὸς αἴτια, νεῖκος καὶ φιλίαν. τί γάρ φησιν ὁ Ἐμπεδοκλῆς περὶ τῆς τοῦ κόσμου διαγωγῆς, εἰ καὶ προείπομεν, ἀλλά γε καὶ νῦν πρὸς τὸ ἀντιπαραθεῖναι τῇ τοῦ κλεψιλόγου αἱρέσει
οὐ σιωπήσομαι.304

7

.

29

.

4

Οὗτός φησιν 〈οὖν〉 εἶναι τὰ πάντα στοιχεῖα, ἐξ ὧν ὁ κόσμος συνέστηκε καὶ ἔστιν, ἕξ· δύο μὲν ὑλικά, γῆν καὶ ὕδωρ· δύο δὲ ὄργανα, οἷς τὰ ὑλικὰ κοσμεῖται καὶ μεταβάλλεται, πῦρ καὶ ἀέρα· δύο δὲ τὰ ἐργαζόμενα τοῖς ὀργάνοις τὴν ὕλην καὶ δημιουργοῦντα, νεῖκος καὶ φιλίαν, λέγων
5ὧδέ πως·
τέσσαρα τῶν πάντων ῥιζώματα πρῶτον ἄκουε·
Ζεὺς 〈αἰθὴρ〉 Ἥρη τε φερέσβιος ἠδ’ Ἀϊδωνεὺς
Νῆστίς θ’, ἣ δακρύοις τέγγει κρούνωμα βρότειον.

7

.

29

.

5

Ζεύς ἐστι, 〈φησί,〉 τὸ πῦρ, Ἥρη δὲ φερέσβιος ἡ γῆ, ἡ φέρουσα τοὺς πρὸς τὸν βίον καρπούς, Ἀϊδωνεὺς δὲ ὁ ἀήρ, ὅτι πάντα δι’ αὐτοῦ βλέπο〈ν〉τες μόνον αὐτὸν οὐ καθορῶμεν, Νῆστις δὲ τὸ ὕδωρ· μόνον γὰρ τοῦτο, «ὄχημα τροφῆς», 〈τουτέστιν〉 αἴτιον, γιν(ό)μενον πᾶσι τοῖς

7

.

29

.

6

τρεφομένοις, αὐτὸ καθ’ αὑτὸ τρέφειν οὐ δύναται τὰ τρεφόμενα. εἰ γὰρ ἔτρεφε, φησίν, οὐκ ἄν ποτε λιμῷ κατελήφθη τὰ ζῷα, ὕδατος ἐν τῷ κόσμῳ πλεονάζοντος ἀεί. διὰ τοῦτο 〈οὖν〉 Νῆστιν καλεῖ τὸ ὕδωρ,

7

.

29

.

7

ὅτι τροφῆς αἴτιον γινόμενον, τρέφειν οὐκ εὐτονεῖ τὰ τρεφόμενα. ταῦτα μὲν οὖν ἐστιν, ὡς τύπῳ περιλαβεῖν, τὰ συνέχοντα τοῦ κόσμου τὴν ὅλην ὑπόθεσιν· ὕδωρ καὶ γῆ, ἐξ ὧν 〈ἐστι〉 τὰ γινόμενα, πῦρ καὶ πνεῦμα, 〈τουτέστι〉 τὰ ὄργανα, καὶ τὰ δραστήρια, νεῖκος δὴ καὶ φιλία, τὰ
5δημιουργοῦντα τεχνικῶς.305

7

.

29

.

8

Καὶ ἡ μὲν φιλία εἰρήνη τίς ἐστι καὶ ὁμόνοια καὶ στοργή, ἕνα τέλειον 〈καὶ〉 κατηρτισμένον εἶναι προαιρουμένη τὸν κόσμον· τὸ δὲ νεῖκος ἀεὶ

7

.

29

.

9

διασπᾷ τὸ ἓν καὶ κατακερματίζει καὶ ἀπεργάζεται ἐξ ἑνὸς πολλά. ἔστι μὲν οὖν τὸ μὲν νεῖκος αἴτιον τῆς κτίσεως πάσης—ὅ φησιν «οὐλόμενον» εἶναι, τουτέστιν ὀλέθριον· μέλει γὰρ αὐτῷ, ὅπως διὰ παντὸς αἰῶνος ἡ κτίσις αὑτὴ συνεστήκῃ—, καὶ ἔστι πάντων τῶν γεγονότων τῆς γενέσεως
5δημιουργὸς καὶ ποιητὴς τὸ νεῖκος τὸ ὀλέθριον, τῆς δ’ ἐκ τοῦ κόσμου τῶν γεγονότων ἐξαγωγῆς καὶ μεταβολῆς καὶ εἰς τὸ ἓν ἀποκαταστάσεως

7

.

29

.

10

ἡ φιλία. περὶ ὧν ὁ Ἐμπεδοκλῆς 〈φησιν〉 ὅτι ἐστὶν ἀθάνατα 〈τὰ〉 δύο καὶ ἀγέν〈ν〉ητα καὶ ἀρχὴν τοῦ γενέσθαι μηδέποτε εἰληφότα· ἀλλὰ 〈δὴ〉 λέγει τοιοῦτόν τινα τρόπον·
ἦ γὰρ καὶ πάρος ἦν, καί 〈γ’〉 ἔσ〈σε〉ται, οὐδέ ποτ’, οἴω,
5
τούτων ἀμφοτέρων κεν〈ε〉ώσεται ἄσπετος αἰών. τίνων 〈δὲ〉 τούτων; τοῦ νείκους καὶ τῆς φιλίας· οὐ γὰρ ἤρξα〈ν〉το γενέσθαι, ἀλλὰ προῆσαν καὶ ἔσονται ἀεί, διὰ τὴν ἀγεννησίαν φθορὰν ὑπομεῖναι μὴ δυνάμενα. Τὸ δὲ πῦρ 〈καὶ τὸ ὕδωρ〉 καὶ ἡ γῆ καὶ ὁ ἀὴρ θνῄσκοντα καὶ

7

.

29

.

11

ἀναβιοῦντα. ὅταν μὲν γὰρ ἀποθάνῃ τὰ ὑπὸ τοῦ νείκους γενόμενα, παραλαμβάνουσα αὐτὰ ἡ φιλία πρ(ο)σάγει καὶ προστίθησι καὶ προσοικειοῖ τῷ παντί, ἵνα μένῃ τὸ πᾶν ἕν, ὑπὸ τῆς φιλίας ἀεὶ διακοσμούμενον μονο‐

7

.

29

.

12

τρόπως καὶ μονοειδῶς. ὅταν δὲ ἡ φιλία ἐκ πολλῶν ποιήσῃ τὸ ἓν καὶ
τὰ διεσπασμένα προσοικοδομήσῃ τῷ ἑνί, πάλιν τὸ νεῖκος ἀπὸ τοῦ ἑνὸς ἀποσπᾷ καὶ ποιεῖ πολλά, τουτέστιν πῦρ, ὕδωρ, γῆν, ἀέρα, τά 〈τ’〉 ἐκ τούτων γεννώμενα ζῷα καὶ φυτὰ καὶ ὅσα μέρη τοῦ κόσμου κατανοοῦμεν.306

7

.

29

.

13

καὶ περὶ μὲν τῆς τοῦ κόσμου ἰδέας, ὁποία τίς ἐστιν ὑπὸ τῆς φιλίας κοσμου‐ μένη, λέγει τοιοῦτόν τινα τρόπον·
οὐ γὰρ ἀπὸ νώτοιο δύο κλάδοι ἀίσ〈σ〉ονται,
οὐ πόδες, οὐ θοὰ γοῦν’, οὐ μήδεα γεν〈ν〉ήεντα,
5ἀλλὰ σφαῖρος ἔην 〈μοῦνός τε〉 καὶ ἶσος [ἐστὶν] 〈ἑ〉αυτῷ.

7

.

29

.

14

τοιοῦτον 〈οὖν〉 τι 〈τέλειον〉 καὶ κάλλιστον εἶδος τοῦ κόσμου ἡ φιλία ἐκ πολλῶν ἓν ἀπεργάζεται· τὸ δὲ νεῖκος, τὸ τῆς [τῶν] κατὰ μέρος διακοσμήσεως αἴτιον, ἐξ ἑνὸς ἐκείνου ἀποσπᾷ καὶ ἀπεργάζεται πολλά. Καὶ τοῦτό ἐστιν ὃ λέγει περὶ τῆς ἑαυτοῦ γεννήσεως ὁ Ἐμπεδοκλῆς·
5
τὴν καὶ ἐγὼ 〈νῦν〉 εἶμι, φυγὰς θεόθεν καὶ ἀλήτης, [τουτέστι] θεὸν καλῶν τὸ ἓν καὶ τὴν ἐκείνου ἑνότητα, ἐν ᾧ ἦν πρὶν ὑπὸ τοῦ νείκους ἀποσπασθῆναι καὶ γενέσθαι ἐν τοῖς πολλοῖς τούτοις,

7

.

29

.

15

τοῖς κατὰ τὴν τοῦ νείκους διακόσμησιν 〈γεγονόσι〉. «νείκει» γάρ, φησί, 〈«μαινομένῳ πίσυνος», νεῖκοσ〉 μαινόμενον καὶ τετα〈ρα〉γμένον καὶ ἄστατον τὸν δημιουργὸν το〈ῦ〉δε τοῦ κόσμου ὁ Ἐμπεδοκλῆς ἀποκαλῶν.
αὕτη γάρ ἐστιν, 〈φησίν,〉 ἡ καταδίκη καὶ ἀνάγκη τῶν ψυχῶν, ὧν ἀποσπᾷ307
5τὸ νεῖκος ἀπὸ τοῦ ἑνὸς καὶ δημιουργεῖ καὶ 〈ἀπ〉εργάζεται 〈πολλάσ〉, λέγων τοιοῦτόν τινα τρόπον·

7

.

29

.

16

〈ὅρκον θ’〉 ὅς κ’ ἐπίορκον ἁμαρτήσας ἐπομόσ〈σ〉ῃ,
δαίμονες οἵτε μακραίωνος λελάχασι βίοιο —δαίμονας τὰς ψυχὰς λέγων, μακραίωνας 〈δέ〉, ὅτι εἰσὶν ἀθάνατοι καὶ μακροὺς ζῶσιν αἰῶνας—,

7

.

29

.

17

τρίς μιν μυρίας ὧρας ἀπὸ μακάρων ἀλάλησθαι —μάκαρας καλῶν τοὺς (σ)υνηγμένους ὑπὸ τῆς φιλίας ἀπὸ τῶν πολλῶν εἰς τὴν ἑνότη(τ)α τοῦ κόσμου τοῦ νοητοῦ· —τούτους οὖν φησιν ἀλάλησθαι [καὶ]
5
φυομένους παντοῖα διὰ χρόνου [ε]ἴδεα θνητῶν,
ἀργαλέας βιότ(οιο) (μ)εταλλάσσοντα κελεύθους. ἀργαλέας [δὲ] κελεύθους φησὶν εἶναι τῶν ψυχῶν τὰς εἰς τὰ σώματα

7

.

29

.

18

μεταβολὰς καὶ μετακοσμήσεις· τοῦτ’ ἔστιν ὃ λέγει·
ἀργαλέας βιότοιο μεταλλάσσοντα κελεύθους. μεταλλάσσουσι γὰρ αἱ ψυχαὶ σῶμα ἐκ σώματος, ὑπὸ τοῦ νείκους μετα‐ βαλλόμεναι καὶ κολαζόμεναι καὶ οὐκ ἐώμεναι 〈μετα〉βαίνειν εἰς τὸ ἕν.		308
5ἀλλὰ 〈δὴ〉 κολάζεσθαι ἐν πάσαις κολάσεσιν ὑπὸ τοῦ νείκους τὰς ψυχάς, μεταβαλλομένας σῶμα ἐκ σώματος, 〈φησὶ λέγων ὧδέ πωσ〉·

7

.

29

.

19

αἰθέριον 〈μὲν〉 γάρ σφε μένος [ψυχὰς] πόντονδε [ἐχθονὸς] διώκει, πόντος δ’ ἐ(ς) χθονὸς οὖδας ἀπέπτυσε, γαῖα δ’ ἐς αὐγὰς ἠελίου φαέθοντος, ὁ δ’ αἰθέρος ἔμβαλε δίναις·
5ἄλλος δ’ ἐξ ἄλλου δέχεται, στυγέουσι δὲ πάντες.

7

.

29

.

20

αὕτη 〈δή〉 ἐστιν ἡ κόλασις ᾗ κολάζει 〈τὰς ψυχὰσ〉 ὁ δημιουργός, καθάπερ χαλκεύς τις 〈ὁ〉 μετακοσμῶν σίδηρον καὶ ἐκ πυρὸς εἰς ὕδωρ μεταβάπτων. πῦρ γάρ ἐστιν ὁ αἰθήρ, ὅθεν εἰς πόντον—〈τουτέστιν ὕδωρ〉— μεταβάλλει τὰς ψυχὰς ὁ δημιουργός. χθὼν δὲ ἡ γῆ· ὅθεν φησίν· ἐξ
5ὕδατος εἰς γῆν, ἐκ γῆς δ’ εἰς τὸν ἀέρα. τοῦτ’ ἔστιν ὃ λέγει·

7

.

29

.

21

γαῖα δ’ ἐς αὐγὰς
ἠελίου φαέ(θο)ντος, ὁ δ’ αἰθέρος ἔμβαλε δίναις·
ἄλλος 〈δ’〉 ἐξ ἄλλου δέχεται, στυγέουσι δὲ πάντες. Μισουμένας οὖν τὰς ψυχὰς καὶ βασανιζομένας καὶ κολαζομένας ἐν
5τῷδε τῷ κόσμῳ κατὰ τὸν Ἐμπεδοκλέα συνάγει ἡ φιλία, ἀγαθή τις οὖσα καὶ κατοικτείρουσα τὸν στεναγμὸν αὐτῶν καὶ τὴν ἄτακτον καὶ πονηρὰν «τοῦ νείκους τοῦ μαινομένου» κατασκευήν, καὶ ἐξάγειν 〈αὐτὰσ〉 κατ’ ὀλίγον ἐκ τοῦ κόσμου καὶ προσοικειοῦν τῷ ἑνὶ σπεύδουσα, καὶ
κοπιῶσα, ὅπως τὰ πάντα εἰς τὴν ἑνότητα καταντήσῃ ὑπ’ αὐτῆς ἀγόμενα.309

7

.

29

.

22

Διὰ τὴν τοιαύτην οὖν τοῦ ὀλεθρίου νείκους διακόσμησιν τοῦδε τοῦ μεμερισμένου κόσμου πάντων 〈τῶν〉 ἐμψύχων ὁ Ἐμπεδοκλῆς τοὺς ἑαυτο(ῦ) μαθητὰς ἀπέχεσθαι παρακαλεῖ· εἶναι γάρ φησι τὰ σώματα τῶν ζῴων τὰ ἐσθιόμενα ψυχῶν κεκολασμένων οἰκητήρια. καὶ ἐγκρατεῖς
5〈δ’〉 εἶναι τοὺς τῶν τοιούτων λόγων ἀκροωμένους τῆς πρὸς γυναῖκα ὁμιλίας διδάσκει, ἵνα μὴ συνεργάζωνται καὶ συνεπιλαμβάνωνται τῶν ἔργων ὧν δημιουργεῖ τὸ νεῖκος, τὸ τῆς φιλίας ἔργον λύον ἀεὶ καὶ διασπῶν.

7

.

29

.

23

Τοῦτον 〈οὖν〉 εἶναί φησιν ὁ Ἐμπεδοκλῆς νόμον μέγιστον τῆς τοῦ παντὸς διοικήσεως, λέγων ὧδέ πως·
ἔστιν Ἀνάγκη〈σ〉 χρῆμα, θεῶν ψήφισμα παλαιόν,
ἀίδιον, πλατέεσ〈σ〉ι κατεσφρηγισμένον ὅρκοις·
5Ἀνάγκην καλῶν τὴν ἐξ ἑνὸς εἰς πολλὰ κατὰ τὸ νεῖκος καὶ ἐκ πολλῶν εἰς ἓν κατὰ τὴν φιλίαν μεταβολήν· θεοὺς δέ, ὡς ἔφην, τέσσαρας μὲν θνητούς, πῦρ, ὕδωρ, γῆν, ἀέρα, δύο δὲ ἀθανάτους, ἀγεννήτους, πολεμίους

7

.

29

.

24

ἑαυτοῖς διὰ παντός, τὸ νεῖκος καὶ τὴν φιλίαν. καὶ τὸ μὲν νεῖκος ἀδικεῖν διὰ παντὸς καὶ πλεονεκτεῖν καὶ ἀποσπᾶν τὰ τῆς φιλίας καὶ ἑαυτῷ προσνέμειν, τὴν δὲ φιλίαν ἀεὶ καὶ διὰ παντός, ἀγαθήν τινα οὖσαν καὶ τῆς ἑνότητος ἐπιμελουμένην, τὰ ἀπεσπασμένα τοῦ παντὸς καὶ βεβασα‐
5νισμένα καὶ κεκολασμένα ἐν τῇ κτίσει ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ ἀνακαλεῖσθαι καὶ προσάγειν 〈τῷ παντὶ〉 καὶ ἓν ποιεῖν.

7

.

29

.

25

Τοιαύτη 〈δή〉 τις [ἡ] κατὰ τὸν Ἐμπεδοκλέα ἡμῖν ἡ τοῦ κόσμου γένεσις καὶ φθορὰ καὶ σύστασις, ἐξ ἀγαθοῦ καὶ κακοῦ συνεστῶσα,
φιλοσοφεῖται. εἶναι δέ φησι καὶ νοητὴν τρίτην τινὰ δύναμιν, ἣν κἂν ἐκ τούτων 〈τῶν πολλῶν〉 ἐπινοεῖσθαι δύνασθαι, λέγων ὧδέ πως·310

7

.

29

.

26

εἰ γάρ κέν σφ’ ἀδινῇσιν ὑπὸ πραπίδεσ〈σ〉ιν ἐρείσας εὐμενέως (κ)αθαρῇσιν ἐποπτεύ〈σ〉ῃς μελέτῃσιν, ταῦτά τέ σοι μάλα πάντα δι’ αἰῶνος παρέσονται, ἄλλα τε πόλλ’ ἀπὸ τῶνδ’ ἐκτή(σ)εαι· αὐτὰ γὰρ αὔξει
5ταῦτ’ εἰς ἦθος ἕκαστον, ὅπη φύσις ἐστὶν ἑκάστῳ. εἰ δὲ σύ γ’ ἀλλοίων ἐπορέξεαι, οἷα κατ’ ἄνδρας μυρία δειλὰ πέλονται ἅ τ’ ἀμβλύνουσι μερίμνας, ἦ ς’ ἄφαρ ἐκλείψουσι περιπλομένοιο χρόνοιο σφῶν αὐτῶν ποθέοντα φίλην ἐπὶ γέν〈ν〉αν ἱκέσθαι·
10πάντα γὰρ ἴσθι φρόνησιν ἔχειν καὶ νώματος 〈α〉ἶσαν.

7

.

30

.

1

Ἐπειδὰν οὖν Μαρκίων ἢ τῶν ἐκείνου κυνῶν τις ὑλακτῇ κατὰ τοῦ δημιουργοῦ, τοὺς ἐκ τῆς ἀντιπαραθέσεως ἀγαθοῦ καὶ κακοῦ προφέρων λόγους, δεῖ αὐτοῖ(ς) λέγειν ὅτι τούτους οὔτε Παῦλος ὁ ἀπόστολος οὔτε Μάρκος ὁ κολοβοδάκτυλος ἀνήγγειλαν—τούτων γὰρ οὐδε〈ὶσ〉 ἐν τῷ
5〈κατὰ〉 Μάρκον εὐαγγελίῳ γέγραπται—, ἀλλὰ Ἐμπεδοκλῆς Μ〈έ〉τωνος
Ἀκραγαντῖνος· ὃν συλαγωγῶν 〈Μαρκίων〉 μέχρι νῦν λανθάνειν ὑπελάμβανε τὴν διαταγὴν πάσης τῆς κατ’ αὐτὸν αἱρέσεως ἀπὸ τῆς Σικελίας εἰς τοὺς εὐαγγελικοὺς λόγους μεταφέρων αὐταῖς 〈ταῖσ〉 λέξεσι.311

7

.

30

.

2

φέρε δέ, ὦ Μαρκίων, καθάπερ τὴν ἀντιπαράθεσιν πεποίηκας ἀγαθοῦ καὶ κακοῦ, ἀντιπαραθῶ κἀγὼ σήμερον κατακολουθῶν τοῖς σοῖς, οἷς ὑπολαμβάνεις, δόγμασι. δημιουργὸν 〈οὖν〉 φῂς εἶναι τοῦ κόσμου πονηρόν· εἶτ’ οὐκ ἐγκαλύπτῃ τοὺς Ἐμπεδοκλέο〈υ〉ς λόγους τὴν ἐκκλησίαν κατηχῶν;

7

.

30

.

3

ἀγαθὸν φῂς εἶναι θεὸν 〈τὸν〉 καταλύοντα τὰ τοῦ δημιουργοῦ ποιήματα· εἶτ’ οὐ καταφανῶς τὴν Ἐμπεδοκλέους φιλίαν εὐαγγελίζῃ τοῖς ἀκροωμένοις 〈ὡσ〉 τὸν ἀγαθόν; «κωλύεις γαμεῖν», τεκνοῦν, «ἀπέχεσθαι βρωμάτων, ὧν ὁ θεὸς ἔκτισεν εἰς μετάληψιν 〈μετὰ εὐχαριστίασ〉 τοῖς πιστοῖς καὶ
5ἐπεγνωκόσι τὴν ἀλήθειαν». 〈εἶτ’ οὐ〉 τοὺς Ἐμπεδοκλέους λανθάνεις

7

.

30

.

4

διδάσκων Καθαρμούς; ἑπόμενος γὰρ ὡς ἀληθῶς κατὰ πάντα τούτῳ, τὰ βρ(ώ)ματα παραιτεῖσθαι τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς διδάσκεις, ἵνα μὴ φάγωσι σῶμά τι, λείψανον 〈ὂν〉 ψυχῆς ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ κεκολασμέ‐ νης. λύεις τοὺς ὑπὸ τοῦ θεοῦ συνηρμοσμένους γάμους, τοῖς Ἐμπεδοκλέους
5ἀκολουθῶν δόγμασιν, ἵνα σοι φυλαχθ(ῇ) τ(ὸ) τῆς φιλίας ἔργον ἓν 〈καὶ〉 ἀδιαίρετον· διαιρεῖ γὰρ ὁ γάμος κατὰ Ἐμπεδοκλέα τὸ ἓν καὶ ποιεῖ πολλά, καθὼς ἀπεδείξαμεν.

7

.

31

.

1

Ἡ μὲν οὖν πρώτη καὶ καθαριωτάτη Μαρκίωνος αἵρεσις, ἐξ ἀγα(θ)οῦ καὶ κακοῦ τὴν σύστασιν ἔχουσα, Ἐμπεδοκλέους ἡμῖν εἶναι πεφανέρωται· ἐπεὶ δ’ ἐν τοῖς καθ’ ἡμᾶ(ς) χρόνοις νῦν καινότερόν τι ἐπεχείρησε Μαρκιωνιστής τις Πρέπων, 〈ὢν〉 Ἀσ〈σ〉ύριος, πρὸς (Β)αρδησιάνην τὸν
5Ἀρμένιον ἐγγράφως ποιήσασθαι λόγους περὶ τῆς αἱρέσεως 〈τετολμηκώσ〉,312

7

.

31

.

2

οὐδὲ τοῦτο σιωπήσομαι. τρίτην 〈τινὰ οὖν〉 φάσκων δίκαιον εἶναι ἀρχήν, καὶ μέσην ἀγαθοῦ καὶ κακοῦ τεταγμένην, οὐδ’ οὕτως δὴ ὁ Πρέπων τὴν

7

.

31

.

3

Ἐμπεδοκλέους διαφυγεῖν ἴσχυσε δόξαν. κόσμον γάρ φησιν εἶναι ὁ Ἐμπεδοκλῆς 〈τοῦτον〉, τὸν ὑπὸ τοῦ νείκους διοικούμενον τοῦ πονηροῦ, καὶ ἕτερον νοητόν, τὸν ὑπὸ τῆς φιλίας, καὶ εἶναι ταύτας τὰς διαφερούσας ἀρχὰς δύο, ἀγαθοῦ καὶ κακοῦ· μέσον δὲ εἶναι τῶν διαφόρων ἀρχῶν
5〈τούτων τὸν〉 δίκαιον λόγον, καθ’ ὃν συγκρίνεται τὰ διῃρημένα ὑπὸ τοῦ

7

.

31

.

4

νείκους καὶ προσαρμόζεται κατὰ τὴν φιλίαν τῷ ἑνί. τοῦτον δὲ [αὐτὸν] τὸν δίκαιον λόγον, τὸν τῇ φιλίᾳ συναγωνιζόμενον, Μοῦσαν ὁ Ἐμπεδοκλῆς προσαγορεύει καὶ αὐτὸν αὑτῷ συναγωνίζεσθαι παρακαλεῖ, λέγων ὧδέ πως·
5εἰ γὰρ ἐφημερίων ἕνεκέν τινος, ἄμβροτε Μοῦσα, ἡμετέρας μελέτας 〈ἅδε τοι〉 διὰ φροντίδος ἐλθεῖν, εὐχομένῳ νῦν αὖτε παρίστασο, Καλλιόπεια, ἀμφὶ θεῶν μακάρων ἀγαθὸν λόγον ἀμφαίνοντι.

7

.

31

.

5

Τούτοις κατακολουθῶν 〈οὖν λόγοισ〉 Μαρκίων τὴν γένεσιν τοῦ σωτῆρος ἡμῶν παντάπασ(ιν) παρῃτήσατο, ἄτοπον εἶναι νομίζων ὑπὸ τὸ πλάσμα τοῦ ὀλεθρίου τούτου νείκους γεγονέναι τὸν λόγον τὸν τῇ φιλίᾳ συναγωνιζόμενον—τουτέστι τῷ ἀγαθῷ· —ἀλλὰ 〈γάρ φησι〉
5χωρὶς γενέσεως «〈ἐν〉 ἔτει πεντεκαιδεκάτῳ τῆς ἡγεμονίας Τιβερίου
Καίσαρος» κατεληλυθότα αὐτὸν ἄνωθεν, μέσον ὄντα κακοῦ καὶ ἀγαθοῦ,313

7

.

31

.

6

«διδάσκειν ἐν ταῖς συναγωγαῖς». εἰ γὰρ μεσίτης ἐστίν, ἀπήλλακται, φησί, πάσης τῆς τοῦ κακοῦ φύσεως. —κακὸς δ’ ἔστιν, ὡς λέγει, ὁ δημιουργὸς καὶ τούτου τὰ ποιήματα· διὰ τοῦτο ἀγέν〈ν〉ητος κατῆλθεν ὁ Ἰησοῦς, φησίν, ἵνα ᾖ πάσης ἀπηλλαγμένος κακίας. —ἀπήλλακται
5δέ, φησί, καὶ τῆς τοῦ ἀγαθοῦ φύσεως, ἵνα ᾖ μεσίτης, ὡς, φησίν, ὁ Παῦλος 〈*〉 καὶ ὡς αὐτὸς ὁμολογεῖ 〈λέγων〉· «τί με λέγετε ἀγαθόν; εἷ〈σ〉 ἐστιν ἀγαθός».

7

.

31

.

7

Ταῦτα μὲν οὖν 〈ἐστι〉 τὰ Μαρκίωνι δόξαντα, δι’ ὧν ἐπλάνησε πολλούς· τοῖς 〈γὰρ〉 Ἐμπεδοκλέους λόγοις χρησάμενος καὶ τὴν ὑπ’ ἐκείνου ἐφηυρημένην φιλοσοφίαν ἰδίᾳ δόξῃ μετάγων, αἵρεσιν ἄθεον συνεστήσατο.

7

.

31

.

8

ἣν ἱκανῶς ἠλέγχθαι ὑφ’ ἡμῶν νομίζω μηθέν τε 〈ἀνέλεγκτον〉 κατα‐ λελεῖφθαι, ὧν κλεψιλογήσαντες παρ’ Ἑλλήνων τοὺς Χριστοῦ μαθητὰς ἐπηρεάζουσιν ὡς 〈ἂν〉 τούτων αὐτοῖς γενομένους διδασκάλους. ἀλλ’ ἐπεὶ καὶ τὰ τούτου ἱκανῶς ἡμῖν δοκεῖ ἐκτεθεῖσθαι, ἴδωμεν τί λέγει 〈καὶ〉
5Καρποκράτης.

7

.

32

.

1

Καρποκράτης τὸν μὲν κόσμον καὶ τὰ ἐν αὐτῷ ὑπὸ ἀγγέλων πολὺ ὑποβεβηκότων τοῦ ἀγεν〈ν〉ήτου Πατρὸς γεγενῆσθαι λέγει, τὸν δὲ Ἰησοῦν ἐξ Ἰωσὴφ γεγεν〈ν〉ῆσθαι, καὶ ὅμοιον τοῖς 〈λοιποῖσ〉 ἀνθρώποις γεγονότα
δικαιότερον τῶν λοιπῶν γενέσθαι. τὴν γὰρ ψυχὴν αὐτοῦ, εὔτονον καὶ314
5καθαρὰν γεγονυῖαν, διαμνημονεῦσαι τὰ ὁρα〈θέν〉τα [μὲν] αὐτῇ ἐν τῇ μετὰ τοῦ ἀγεν〈ν〉ήτου θεοῦ περιφορᾷ· καὶ διὰ τοῦτο ὑπ’ ἐκείνου αὐτ(ῇ) κατα‐ πεμφθῆναι δύναμιν, ὅπως τοὺς κοσμοποιοὺς ἐκφυγεῖν δι’ αὐτῆς δυνηθῇ,

7

.

32

.

2

[ἦν] καὶ διὰ πάντων χωρήσασαν ἐν πᾶσί τε ἐλευθερωθεῖσαν 〈ἀν〉εληλύθῃ πρὸς αὐτόν, 〈καὶ τὰσ〉 τὰ ὅμοια αὐτῇ ἀσπαζομένας 〈ὁμοίωσ〉. τὴν δὲ τοῦ Ἰησοῦ λέγουσι ψυχήν, ἐννόμως ἠσκημέ(ν)ην ἐν Ἰουδαϊκοῖς ἔθεσι, καταφρονῆσαι αὐτῶν, καὶ διὰ τοῦτο δυνάμεις ἐπιτετελεκέναι, δι’ ὧν
5κατήργησε τὰ ἐπὶ κολάσε〈σ〉ι πάθη προσόντα τοῖς ἀνθρώποις.

7

.

32

.

3

Τὴν οὖν ὁμοίως ἐκείνῃ τῇ τοῦ Χριστοῦ ψυχῇ δυναμένην καταφρονῆσαι τῶν κοσμοποιῶν ἀρχόντων ὁμοίως λαμβάνειν δύναμιν πρὸς τὸ πρᾶξαι τὰ ὅμοια. διὸ καὶ εἰς τοῦτο το〈ῦ〉 τύφου κατεληλύθασιν, ὥστε τοὺς μὲν 〈αὐτῶν〉 ὁμοίους αὐτῷ εἶναι λέγειν τῷ Ἰησοῦ, τοὺς δ’ ἔτι καὶ
5〈αὐτοῦ〉 δυνατωτέρους, τινὰς δὲ καὶ διαφορωτέρους τῶν ἐκείνου μαθητῶν,

7

.

32

.

4

οἷον Πέτρου καὶ Παύλου καὶ τῶν λοιπῶν ἀποστόλων. τούτους δὲ κατὰ μηδὲν ἀπολείπεσθαι τοῦ Ἰησοῦ· τὰς γὰρ ψυχὰς αὐτῶν, ἐκ τῆς 〈αὐτῆσ〉 ὑπερκειμένης ἐξουσίας παρούσας καὶ διὰ τοῦτο ὡσαύτως καταφρονούσας τῶν κοσμοποιῶν, [διὰ] τῆς αὐτῆς ἠξιῶσθαι δυνάμεως καὶ αὖθις εἰς
5τὸ αὐτὸ χωρῆσαι. εἰ δέ τις ἐκείνου πλέον καταφρονήσειεν τῶν ἐνταῦθα,
δύνασθαι διαφορώτερον αὐτοῦ ὑπάρχειν.315

7

.

32

.

5

Τέχνας οὖν μαγικὰς ἐξεργάζονται 〈καὶ αὐτοὶ〉 καὶ ἐπαοιδάς, φίλτρα τε καὶ χαριτήσια, παρέδρους τε καὶ ὀνειροπόμπους καὶ τὰ λοιπὰ κακουργήματα, φάσκοντες 〈αὑτοὺσ〉 ἐξουσίαν ἔχειν πρὸς τὸ κυριεύειν ἤδη τῶν ἀρχόντων καὶ ποιητῶν τοῦδε τοῦ κόσμου, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ

7

.

32

.

6

τῶν ἐν αὐτῷ ποιημάτων ἁπάντων. —οἵτινες καὶ αὐτοὶ εἰς διαβολὴν τοῦ θείου τῆς ἐκκλησίας ὀνόματος 〈ὡς ἂν Χριστιανοὶ〉 πρὸς τὰ ἔθνη ὑπὸ τοῦ Σατανᾶ προεβλήθησαν, ἵνα κατ’ ἄλλον καὶ ἄλλον τρόπον τὰ ἐκείνων ἀκούοντες ἄνθρωποι, καὶ δοκοῦντες ἡμᾶς πάντας τοιούτους
5ὑπάρχειν, ἀποστρέφωσι τὰς ἀκοὰς αὐτῶν ἀπὸ τοῦ τῆς ἀληθείας κηρύγ‐ ματος, 〈ἢ καὶ〉 βλ(έ)ποντες τὰ ἐκείνων ἅπαντα〈σ〉 ἡμᾶς βλασφημῶσιν. —

7

.

32

.

7

Εἰς τοσοῦτον δὲ μετενσωματοῦσθαι 〈ἀεὶ〉 φάσκουσι τὰς ψυχάς, 〈εἰσ〉 ὅσον πάντα τὰ ἁμαρτήματα πληρώσωσιν· ὅταν δὲ μηδὲν λείπῃ 〈αὐτῇ〉, τότε ἐλευθερωθεῖσαν ἀπαλλαγῆναι πρὸς ἐκεῖνον τὸν ὑπεράνω τῶ(ν) (κο)σμοποιῶν ἀγγέλων θεόν. καὶ οὕτως 〈δὲ〉 σωθήσεσθαι πάσας

7

.

32

.

8

τὰς ψυχάς· [εἰ] τινὲς μὲν φθάσασαι ἐν μιᾷ παρουσίᾳ ἀναμιγῆναι πάσαις 〈ταῖσ〉 ἁμαρτίαις οὐκέτι μετενσωματοῦνται, 〈τινὲς δὲ σῶμα ἐκ σώματος μετ〉αλλά〈σσουσαι〉 πάντα 〈τε〉 ὁμοῦ 〈ἐκπληρώσασαι καὶ〉 ἀποδοῦσαι τὰ ὀφλήματα, ἐλευθερωθήσονται τοῦ μηκέτι γενέσθαι ἐν σώματι.
5Τούτων 〈δέ〉 τινες καὶ καυτηριάζουσι τοὺς ἰδίους μαθητὰς ἐν τοῖς ὀπίσω μέρεσι τοῦ λοβοῦ τοῦ δεξιοῦ ὠτός. καὶ εἰκόνας δὲ κατασκευάζουσι
τοῦ Χριστοῦ, λέγοντες ὑπὸ Πιλάτου τῷ καιρῷ ἐκείνῳ 〈γε〉γενῆσθαι.316

7

.

33

.

1

Κήρινθος δέ τις, 〈καὶ〉 αὐτὸς Αἰγυπτίων παιδείᾳ ἀσκηθείς, ἔλεγεν οὐχ ὑπὸ τοῦ πρώτου 〈θεοῦ〉 γεγονέναι τὸν κόσμον, ἀλλ’ ὑπὸ δυνάμεώς τινος 〈πολὺ〉 κεχωρισμένης τῆς ὑπὲρ τὰ ὅλα ἐξουσίας καὶ ἀγνοούσης τὸν ὑπὲρ 〈τὰ〉 πάντα θεόν. τὸν δὲ Ἰησοῦν ὑπέθετο μὴ ἐκ παρθένου
5γεγεν〈ν〉ῆσθαι, γεγονέναι δὲ αὐτὸν ἐξ Ἰωσὴφ καὶ Μαρίας υἱόν, ὁμοίως τοῖς λοιποῖς ἅπασιν ἀνθρώποις, καὶ δικαιότερον γεγονέναι καὶ σοφώτερον

7

.

33

.

2

〈πάντων〉. καὶ μετὰ τὸ βάπτισμα κατελθεῖν εἰς αὐτὸν [τὸν] 〈ἐκ〉 τῆς ὑπὲρ τὰ ὅλα αὐθεντίας τὸν Χριστὸν ἐν εἴδει περιστερᾶς· καὶ τότε κηρῦξαι τὸν 〈ἄ〉γνωστον πατέρα καὶ δυνάμεις ἐπιτελέσαι. πρὸς δὲ τῷ τέλει ἀποπτῆναι τὸν Χριστὸν ἀπὸ τοῦ Ἰησοῦ, καὶ τὸν 〈μὲν〉 Ἰησοῦν
5πεπονθέναι καὶ ἐγηγέρθαι, τὸν δὲ Χριστὸν ἀπαθῆ διαμεμενηκέναι, πνευματικὸν ὑπάρχοντα.

7

.

34

.

1

Ἐβιωναῖοι δὲ ὁμολογοῦσι τὸν 〈μὲν〉 κόσμον ὑπὸ τοῦ ὄντως θεοῦ γεγονέναι, τὰ δὲ περὶ τὸν Χριστὸν ὁμοίως τῷ Κηρίνθῳ καὶ Καρποκράτει μυθεύουσιν. ἔθεσιν Ἰουδαϊκοῖς 〈δὲ προσέχουσι καὶ〉
ζῶσι 〈τὰ πάντα〉 κατὰ 〈τὸν〉 νόμον, 〈οὕτω〉 φάσκοντες δικαιοῦσθαι.317

7

.

34

.

2

καὶ 〈γὰρ〉 τὸν Ἰησοῦν λέγουσι δεδικαιῶσθαι ποιήσαντα τὸν νόμον· διὸ καὶ Χριστὸν αὐτὸν 〈καὶ υἱὸν〉 [τοῦ] θεοῦ ὠνομάσθαι [καὶ Ἰησοῦν], ἐπεὶ μηδεὶς τῶν 〈προφητῶν〉 ἐτέλεσε τὸν νόμον· εἰ γὰρ καὶ ἕτερός τις πεποιήκει τὰ ἐν 〈τῷ〉 νόμῳ προστεταγμένα, ἦν ἂν ἐκεῖνος [ὁ] Χριστός.
5δύνασθαι δὲ καὶ ἑαυτοὺς ὁμοίως ποιήσαντας 〈τὸν νόμον〉 Χριστοὺς γενέσθαι· καὶ γὰρ καὶ αὐτὸν ὁμοίως ἄνθρωπον εἶναι 〈κοινὸν〉 πᾶσι λέγουσιν.

7

.

35

.

1

Θεόδοτος δέ τις, ὢν Βυζάντιος, εἰσήγαγεν αἵρεσιν καινὴν φάσκων τὰ μὲν περὶ τῆς τοῦ παντὸς ἀρχῆς σύμφωνα ἐκ μέρους τοῖς τῆς ἀληθοῦς ἐκκλησίας, ὑπὸ τοῦ θεοῦ 〈δὴ τὰ〉 πάντα ὁμολογῶν γεγονέναι, τὸν δὲ Χριστόν—ἐκ τῆς τῶν γνωστικῶν [καὶ] Κηρίνθου καὶ Ἐβίωνος σχολῆς

7

.

35

.

2

ἀποσπάσας—φάσκει τοιούτῳ τινὶ τρόπῳ πεφηνέναι. [καὶ] τὸν μὲν Ἰησοῦν εἶναι ἄνθρωπον ἐκ παρθένου γεγενημένον κατὰ βουλὴν τοῦ πατρός, βιώσαντά τε κοινῶς πᾶσιν ἀνθρώποις καὶ εὐσεβέστατον γεγονότα· ὕστερον 〈δ’〉 ἐπὶ τοῦ βαπτίσματος ἐπὶ τῷ Ἰορδάνῃ κεχωρηκέ‐
5ναι 〈αὐτὸν〉 τὸν Χριστόν, ἄνωθεν κατεληλυθότα ἐν εἴδει περιστερᾶς. ὅθεν 〈φησὶν〉 οὐ πρότερον «τὰς δυνάμεις ἐν αὐτῷ ἐνηργηκέναι» ἢ ὅτε
κατελθὸν ἀνεδείχθη ἐν αὐτῷ τὸ πνεῦμα, ὃ εἶναι τὸν Χριστὸν προσαγο‐ ρεύει. θεὸν δὲ οὐδέποτε τὸν Χριστὸν γεγονέναι αὐτὸς θέλει, 〈τῶν δὲ ἀπ’ αὐτοῦ τινὲς μὲν〉 ἐπὶ τῇ καθόδῳ τοῦ πνεύματος, ἕτεροι δὲ μετὰ τὴν318
10ἐκ νεκρῶν 〈αὐτοῦ〉 ἀνάστασιν.

7

.

36

.

1

Διαφόρων δὲ γενομένων ἐν αὐτοῖς ζητήσεων 〈ἐ〉πεχείρησέ τις, καὶ αὐτὸς Θεόδοτος καλούμενος, τραπεζίτης τὴν τέχνην, λέγειν δύναμίν τινα τὸν Μελχισεδὲκ εἶναι με(γ)ίστην, καὶ τοῦτον εἶναι μείζονα τοῦ Χριστοῦ, οὗ κατ’ εἰκόνα φάσκουσι τὸν Χριστὸν τυγχάνειν. καὶ αὐτοὶ
5〈δὲ〉 ὁμοίως τοῖς προειρημένοις Θεοδοτιανοῖς ἄνθρωπον εἶναι λέγουσι τὸν Ἰησοῦν, καὶ κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον τὸν Χριστὸν εἰς αὐτὸν κατελη‐ λυθέναι.

7

.

36

.

2

Γνωστικῶν 〈μὲν〉 δὴ διάφοροι 〈αἱ〉 γνῶμα(ι), ὧν οὐκ ἄξιον καταριθ‐ μεῖν 〈πάσασ〉 τὰς φλυάρους δόξας ἐκρίναμεν, οὔσας πολλὰς 〈καὶ〉 ἀλο‐ γίας τε καὶ βλασφημίας γεμούσας· ὧν πολὺ σεμνότερον περὶ τὸ θεῖον

7

.

36

.

3

οἱ φιλοσοφήσαντες ἀφ’ Ἑλλήνων ἠνέχθησαν. πολλῆς δὲ αὐτοῖς συστάσεως κακῶν αἴτιος γεγένηται Νικόλαος, εἷς τῶν ἑπτὰ εἰς διακο‐ νίαν ὑπὸ τῶν ἀποστόλων κατασταθείς. ὃς ἀποστὰς τῆς κατ’ εὐθεῖαν
διδασκαλίας ἐδίδασκεν ἀδιαφορίαν βίου τε καὶ βρώσεως· οὗ τοὺς319
5μαθητὰς ἐνυβρίζον〈τασ〉 τὸ ἅγιον πνεῦμα διὰ τῆς Ἀποκαλύψεως Ἰωάννης ἤλεγξε〈ν ὡσ〉 «πορνεύοντας καὶ εἰδωλόθυτα ἐσθίοντας».

7

.

37

.

1

Κέρδων δέ τις, καὶ αὐτὸς 〈τὰσ〉 ἀφορμὰς ὁμοίως παρὰ τούτων λαβὼν καὶ Σίμωνος, λέγει τὸν ὑπὸ Μωσέως καὶ προφητῶν κεκηρυγ‐ μένον θεὸν μὴ εἶναι πατέρα Ἰησοῦ Χριστοῦ· τοῦτον μὲν γὰρ ἐγνῶσθαι, τὸν δὲ τοῦ Χριστοῦ πατέρα εἶναι ἄγνωστον· καὶ τὸν μὲν εἶναι δίκαιον,

7

.

37

.

2

τὸν δὲ ἀγαθόν. τούτου δὲ τὸ δόγμα ἐκράτυνε Μαρκίων, τάς τε ἀντι‐ παραθέσεις ἐπιχειρήσας καὶ ὅσα αὐτῷ ἔδοξεν εἰς τὸ τὸν ἁπάντων δημιουργὸν δυσφημῆσαι. ὁμοίως δὲ καὶ Λουκιανὸς ὁ τούτου μαθητής.

7

.

38

.

1

Ἀπελ〈λ〉ῆς δέ, καὶ 〈αὐτὸσ〉 τούτων 〈μαθητὴσ〉 γενόμενος, οὕτως λέγει· εἶναί τινα θεὸν ἀγαθόν, καθὼς καὶ Μαρκί(ων) ὑπέθετο· τὸν δὲ 〈τὰ〉 πάντα κτίσαντα εἶναι δίκαιον—ὃς τὰ γενόμενα ἐδημιούργησε· — καὶ τρίτον 〈δὲ εἶναι ἕτερον〉, τὸν Μωσεῖ λαλήσαντα—πύρινον δὲ τοῦ‐
5τον εἶναι· —εἶναι δὲ καὶ τέταρτον ἕτερον, 〈τὸν τῶν〉 κακῶν αἴτιον·

7

.

38

.

2

τούτους δὲ ἀγγέλους ὀνομάζει. νόμον δὲ καὶ προφήτας δυσφημεῖ, ἀνθρώπινα καὶ ψευδῆ φάσκων εἶναι τὰ γεγραμμένα· τῶν δὲ εὐαγγελίων καὶ τοῦ ἀποστόλου τὰ ἀρέσκοντα αὐτῷ αἱρεῖται. Φιλουμένης δέ τινος λόγοις προσέχει ὡς προφήτιδος 〈ἐν ταῖς καλουμέναισ〉 Φανερώσ〈εσι〉.320
5Τὸν δὲ Χριστὸν ἐκ τῆς ὕπερθεν δυνάμεώς 〈φησι〉 κατεληλυθέναι,

7

.

38

.

3

τουτέστι τοῦ ἀγαθοῦ 〈θεοῦ〉, κἀκείνου αὐτὸν εἶναι υἱόν. τοῦτον δὲ οὐκ ἐκ παρθένου γεγενῆσθαι, οὐδ’ 〈αὖ〉 ἄσαρκον εἶναι 〈τὸν ἐν σαρκὶ〉 φανέντα λέγει, ἀλλ’ ἐκ τῆς τοῦ παντὸς οὐσίας μεταλαβόντα μερῶν σῶμα πεποιηκέναι—τουτέστι θερμοῦ καὶ ψυχροῦ, καὶ ὑγροῦ καὶ
5ξηροῦ—, καὶ ἐν τούτῳ τῷ σώματι λαθόντα τὰς κοσμικὰς ἐξουσίας βεβιωκέναι ὃν ἐβίωσε χρόνον ἐν 〈τῷ〉 κόσμῳ.

7

.

38

.

4

Αὖθις δὲ ὑπὸ Ἰουδαίων ἀνασκολοπισθέντα θανεῖν, καὶ μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἐγερθέντα φανῆναι τοῖς μαθηταῖς 〈αὑτοῦ καὶ〉 δείξαντα τοὺς τύπους τῶν ἥλων καὶ τὴν πλευρὰν πείθειν ὅτι αὐτὸς εἴη καὶ οὐ φάντασ‐

7

.

38

.

5

μα· ἀλλὰ 〈γὰρ〉 ἔνσαρκος ἦν. σάρκ(α) 〈γοῦν〉, φησίν, δείξας ἀπέδωκε γῇ, ἐξ ἧσπερ ἦν οὐσίας· μηδὲν 〈γὰρ〉 ἀλ〈λό〉τριον πλεονεκτῶν, ἀλλὰ πρὸς καιρὸν χρησάμενος, ἑκάστοις τὰ ἴδια ἀπέδωκε, λύσας πάλιν τὸν δεσμὸν τοῦ σώματος—〈τουτέστι〉 θερμῷ τὸ θερμόν, ψυχρῷ τὸ ψυχρόν,
5ὑγρῷ τὸ ὑγρόν, ξηρῷ τὸ ξηρόν· —καὶ οὕτως ἐπορεύθη πρὸς τὸν ἀγαθὸν πατέρα, καταλιπὼν τὸ τῆς ζωῆς σπέρμα εἰς τὸν κόσμον διὰ τῶν μαθητῶν 〈αὑτοῦ〉 τοῖς πιστεύουσι.

7

.

38

.

6

Δοκεῖ 〈οὖν〉 ἡμῖν καὶ τα(ῦτ)α ἱκανῶς ἐκτεθεῖσθαι· ἀλλ’ ἐπεὶ μηδὲν παραλιπεῖν ἀνέλεγκτον ἐκρίναμεν τῶν ὑπὸ τῶν 〈αἱρετικῶν〉 δεδογ‐
ματισμένων, ἴδωμεν τί καὶ τὸ τοῖς Δοκηταῖς 〈δόγμα〉 ἐπινενοημένον.321

8

pinax

t

〈ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΣΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ〉 Η

8

pinax

1

Τάδε ἔνεστιν ἐν τῇ ὀγδόῃ τοῦ κατὰ πασῶν [τῶν] αἱρέσεω(ν) ἐλ(έγ)‐ χου·

8

pinax

2

Τίνα τοῖς Δοκηταῖς τὰ δοκοῦντα, καὶ ὅτι ἐκ φυσικῆς φιλοσοφίας ἃ λέγουσιν ἐδογμάτισαν.

8

pinax

3

Πῶς ὁ Μονόϊμος ληρεῖ, ποιηταῖς καὶ γεωμέτραις καὶ ἀριθμητικοῖς προσέχων.

8

pinax

4

Πῶς 〈ὁ〉 Τατιανὸς κεκί(ν)ηται ἐκ τῶν Οὐαλεντίνου καὶ Μαρκίωνος δοξ〈ῶν τ〉ὰς ἑαυτοῦ συνιστᾶν, ὅ〈τι〉 τε 〈ὁ〉 Ἑρμογένης τοῖς Σωκράτους δόγμασι κέχρηται, οὐ τοῖς Χριστοῦ.

8

pinax

5

Πῶς πλανῶ(ντ)αι οἱ τὸ πάσχα τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ ἐπιτελεῖν φιλονεικοῦντες.

8

pinax

6

Τίς ἡ πλάνη τῶν Φρυγῶν, νομιζόντων Μοντανὸν καὶ Πρισκίλλαν καὶ Μαξιμίλλαν προφήτας.

8

pinax

7

Τίς ἡ τῶν Ἐγκρατιτῶν κενοδοξία, καὶ ὅτι οὐκ ἐξ ἁγίων γραφῶν τὰ δόγματα αὐτῶν συνέστηκεν, ἀλλ’ ἐξ αὑτῶν καὶ ἐκ τῶν παρ’ Ἰνδοῖς
γυμνοσοφιστῶν.322

8

.

8

.

1

Ἐπεὶ [οἱ] πολλοί, τῇ τοῦ κυρίου συμβουλίᾳ μὴ χρώμενοι, τὴν δοκὸν ἐν τῷ ὀφθαλμῷ ἔχοντες 〈ἄλλους ποιεῖν〉 ὁρᾶν ἐπαγγέλ〈λ〉ονται τυφλώτ‐ τοντες, δοκεῖ ἡμῖν μηδὲ τὰ τούτων δόγματα σιωπᾶν, ὅπως κἂν διὰ τοῦ ὑφ’ ἡμῶν γινομένου ἐλέγχου [πρὸς] αὐτῶν αἰδεσθέντες ἐπιγνῶσιν ὡς
5συνεβούλευσεν ὁ σωτὴρ ἐξαιρεῖν τὴν δοκὸν πρῶτον, εἶτα διαβλέπειν

8

.

8

.

2

τὸ κάρφος τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ. αὐτάρκως οὖν καὶ ἱκανῶς ἐκθέμενοι τὰ τῶν πλειόνων 〈δόγματα〉 ἐν ταῖς πρὸ ταύτης βίβλοις ἑπτά, νῦν 〈καὶ〉 τὰ 〈τῶν〉 ἀκολούθων οὐ σιωπήσομεν, τὸ ἄφθονον τῆς χάριτος τοῦ ἁγίου πνεύματος ἐπιδεικνύντες, καὶ τοὺς τῷ δοκεῖν «〈τὴν〉
5ἀσφάλειαν λόγων» κεκτῆσθαι 〈θέλοντασ〉 ἐλέγξομεν· οἳ ἑ(α)υτοὺς Δοκητὰς ἀπεκάλεσαν, δογματίζοντες ταῦτα.

8

.

8

.

3

Θεὸν εἶναι τὸν πρῶτον οἱονεὶ σπέρμα συκῆς, μεγέθει μὲν ἐλάχιστον παντελῶς, δυνάμει δὲ ἀπειρομέγεθες, ἀνήριθμον [ἐν] πλήθει, πρὸς γένεσιν ἀπροσδεές· φοβουμένων καταφυγή〈ν〉, γυμνῶν σκέπη〈ν〉, αἰσχύνης ἐπικάλυμ〈μ〉α· (κ)αρπὸν ζητούμενον, ἐφ’ ὃν ἦλθεν ὁ ζητῶν,
5φησί, τρίς, καὶ οὐχ εὗρε· διὸ 〈καὶ〉 κατηράσατο, φησίν, τῇ συκῇ, ὅτι τὸν γλυκὺν ἐκεῖνον καρπὸν οὐχ εὗρεν ἐν αὐτῇ [καρπὸν ζητούμενον].

8

.

8

.

4

Τοιούτου δὲ ὄντος, ὡς εἰπεῖν τύπῳ, καὶ τηλικούτου, μικροῦ καὶ 〈παμ〉μεγέθους, κατ’ ἐκείνους τοῦ θεοῦ, γέγονεν ὁ κόσμος, ὡς ἐκείνοις δοκεῖ, τοιοῦτόν τινα τρόπον· ἁπαλῶν 〈ἤδη〉 γενομένων (τ)ῶν κλάδων
τῆς συκῆς προῆλθε 〈τὰ〉 φύλλα, ὥσπερ ἔστιν ὁρ〈ᾶν τῷ βουλ〉ομένῳ,323
5(ἑ)πομένως δὲ ὁ καρπός, ἐν ᾧ τὸ ἄπειρον καὶ [τὸ] ἀνεξαρίθμητον

8

.

8

.

5

θησαυριζόμενον φυλάσσεται σπέρμα συκῆς. τρία οὖν εἶναι δοκοῦμεν τὰ πρώτως ὑπὸ τοῦ σπέρματος γενόμενα τοῦ συκίνου· πρέμνον, ὅπερ ἐστὶν ἡ συκῆ, 〈καὶ〉 φύλλα καὶ καρπόν, τὸ σῦκον, ὡς προειρήκαμεν· οὕτως, φησί, τρεῖς γεγόνασιν αἰῶνες ἀπὸ τῆς πρώτης ἀρχῆς, τῶν ὅλων ἀρχαί.
5καὶ τοῦτο, φησίν, οὐκ ἐσιώπησεν οὐδὲ Μωϋσῆς, λέγων ὅτι οἱ λόγοι τοῦ θεοῦ τρεῖς εἰσιν· «σκότος, γνόφος, θύελ〈λ〉α, καὶ οὐ προσέθηκεν»·

8

.

8

.

6

οὐδὲν γάρ, φησίν, ὁ θεὸς τοῖς τρισὶ προσέθηκεν αἰῶσιν, ἀλλ’ αὐτοὶ πάντα τοῖς γενητοῖς πᾶσιν ἐπήρκεσαν καὶ ἐπαρκοῦσι· μένει δὲ ὁ θεὸς αὐτὸς καθ’ ἑαυτόν, πολὺ τῶν τριῶν αἰώνων κεχωρισμένος. Τούτων 〈οὖν〉, φησί, τῶν 〈τριῶν〉 αἰώνων 〈τὴν〉 ἀρχὴν γενέσεως
5λαβόν〈των〉 ὡς λέλεκται, κατ’ ὀλίγον 〈ἕκαστοσ〉 ηὔξησε καὶ ἐμεγα‐

8

.

8

.

7

λύνθη καὶ ἐγένετο τέλειος. τὸ δὲ τέλειον εἶναι δοκοῦσιν ἀριθμούμενον δέκα· ἴσων οὖν γεγονότων ἀριθμῷ καὶ τελειότητι τῶν 〈τριῶν〉 αἰώνων, ὡς ἐκεῖνοι δοκοῦσι, τριάκοντα γεγόνασιν αἰῶνες οἱ πάντες, ἕκαστος αὐτῶν ἐν δεκάδι πληρούμενος. εἰσὶ δὲ ἀλλήλων 〈ἀ〉διαίρετοι, 〈ἀρχὴν
5μὲν〉 (καὶ) τιμὴν ἔχοντες οἱ τρεῖς πρὸς ἑαυτοὺς μίαν, θέσει 〈δὲ〉 μόνῃ διαφέροντες, ὅτι τὸ μέν ἐστι πρῶτον, τὸ δὲ δεύτερον, τὸ δὲ τούτων

8

.

8

.

8

τρίτον. ἡ δὲ θέσις αὐτοῖς διαφορὰν δυνάμεως παρέσχεν· ὁ μὲν γὰρ ἔγγιστα τῷ πρώτῳ θεῷ, τῷ οἱονεὶ σπέρματι, 〈τῇ〉 θέσει τυχών, τῶν ἄλλων γονιμωτέραν ἔσχε δύναμιν, δεκάκις [αὐτὸς] αὑτὸν μεγέθει μετρή‐ σας ὁ ἀμέτρητος· ὁ δὲ τῇ θέσει τοῦ πρώτου γενόμενος δεύτερος, ἑξάκις
5αὑτὸν κατέλαβεν ὁ ἀκατάληπτος· ὁ δὲ ἤδη τρίτος τῇ θέσει 〈τυχών〉, εἰς ἄπειρον διάστημα διὰ τὴν αὔξησιν τῶν ἀδελφῶν γενόμενος, τρὶς 〈αὑ‐ τὸν〉 νοήσας 〈ὁ ἀνεννόητοσ〉, ἑαυτὸν οἱονεὶ δεσμόν τινα τῆς ἑνότητος
αὐτῶν ἔδησεν αἰώνιον.324

8

.

9

.

1

Καὶ τοῦτο εἶναι δοκοῦσιν οὗτοι τὸ λελεγμένον ὑπὸ τοῦ σωτῆρος· «ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι» καὶ «〈τὸ〉 πεσὸν εἰ(ς) τὴν γῆν τὴν καλὴν καὶ ἀγαθὴν ἐποίει 〈καρπὸν〉 ὃ μὲν ἑκατόν, ὃ δὲ ἑξήκοντα, ὃ δὲ τριάκοντα». καὶ διὰ τοῦτο εἴρηκε, φησίν· «ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέ‐

8

.

9

.

2

τω», ὅτι ταῦτα οὐκ ἔστι πάντων ἀκούσματα. οὗτοι 〈δὲ〉 [πάντες] οἱ αἰῶνες, οἵ τε τρεῖς καὶ οἱ ὑπ’ αὐτῶν ἀπειράκις ἄπειροι 〈προβεβλημέ‐ νοι〉, πάντες εἰσὶν αἰῶνες ἀρσενοθήλεις. Αὐξηθέντες οὖν καὶ μεγαλυνθέντες καὶ γενόμενοι 〈τέλειοι〉 οὗτοι
5πάντες 〈οἱ αἰῶνεσ〉, ἐξ ἑνὸς ἐκείνου τοῦ πρώτου σπέρματος 〈τῆς συκῆς γεγονότες, οἱονεὶ συμβόλου〉 τῆς συμφωνίας αὐτῶν καὶ τῆς ἑνότητος, [οἱ πάντες] εἰς ἕνα ὁμοῦ γενόμενοι αἰῶνα, τὸν μέσον αὐτῶν, γέν〈ν〉ημα κοινὸν [οἱ πάντες] ἐγέν〈ν〉ησαν ἐκ παρθένου Μ〈αρ〉ίας, τὸν ἐν μεσό‐ τητι [Μαρίας] σωτῆρα πάντων, ἰσοδύναμον κατὰ πάντα τῷ σπέρματι
10τῷ συκίνῳ, πλὴν ὅτι γεν〈ν〉ητὸς οὗτος, τὸ δὲ πρῶτον σπέρμα ἐκεῖνο,

8

.

9

.

3

ὅθεν γέγονεν ἡ συκῆ, ἐστὶν ἀγέν〈ν〉ητον. κεκοσμημένων 〈μὲν〉 οὖν τῶν τριῶν αἰώνων ἐκείνων παναρέτως καὶ παναγίως, ὡς δοκοῦσιν οὗτοι διδάσκοντες, καὶ τοῦ παιδὸς ἐκείνου τοῦ μονογενοῦς—γέγονε γὰρ μόνος τοῖς ἀπείροις αἰῶσιν ἐκ τριγενοῦς· τρεῖς γὰρ αὐτὸν ἐγέννησαν
5ὁμοφρονοῦντες αἰῶνες ἀμέτρητοι—, κεκόσμητο μὲν 〈δὴ〉 ἀνενδεῶς 〈καὶ〉 πᾶσα ἡ νοητὴ φύσις. Φῶς δὴ ἦν ἅπαντα ἐκεῖνα τὰ νοητὰ καὶ αἰώνια· φῶς δὲ οὐκ ἄμορ‐ φον οὐδὲ ἀργὸν οὐδὲ οἱου〈δ〉ήτινος ἐπιποιοῦντος δεόμεν(ο)ν, ἀλλὰ
ἔχον ἐν ἑαυτῷ κατὰ τὸ πλῆθος τῶν ἀπειράκις ἀπείρων 〈αἰώνων καὶ〉325
10κατὰ τὸ παράδειγμα τῆς συκῆς ἀπείρους ἰδέας ζῴων πολυποικίλων, τῶν ἐκεῖ 〈τεθησαυρισμένων. ὃ οὖν〉 κατέλαμψεν ἄνωθεν εἰς τὸ ὑ(π)ο‐

8

.

9

.

4

κείμενον χάος· τὸ δὲ φωτισθὲν ὁμοῦ καὶ μορφωθὲν (ἐ)κείναις ταῖς ἄνωθεν πολυποικίλοις ἰδέαις, πῆξιν ἔλαβε καὶ ἀνεδέξατο τὰς ἰδέας τὰς ἄνωθεν ἁπάσας ἀπὸ τοῦ τρίτου αἰῶνος τοῦ τριπλασιάσαντος αὑτόν. Ὁ δὲ αἰὼν οὗτος ὁ τρίτος, τοὺς χαρακτῆρας βλέπων πάντας ἀθρόως
5τοὺς ἑαυτοῦ εἰς τὸ ὑποκείμενον κάτω σκότος κατειλημμένους, τήν τε δύναμιν τοῦ σκότους οὐκ ἀγνοῶν καὶ τὸ ἀφελὲς τοῦ φωτὸς ὁμοῦ καὶ ἄφθονον, οὐκ εἴασεν ἐπὶ πολὺ τοὺς φωτεινοὺς χαρακτῆρας ἄνωθεν ὑπὸ

8

.

9

.

5

τοῦ σκότους κάτω κατασπασθῆναι, ἀλλὰ γὰρ ὑπέταξε τοῖς αἰῶσι στε‐ ρέωμα οὐρανοῦ κάτωθεν «καὶ διεχώρισεν ἀνὰ μέσον τοῦ σκότους καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ φωτός· καὶ ἐκάλεσε τὸ φῶς ἡμέραν»—ὃ ἦν ὑπεράνω τοῦ στερεώματος—«καὶ τὸ σκότος ἐκάλεσε νύκτα»〈—ὃ ἦν ὑποκάτω τοῦ

8

.

9

.

6

στερεώματος—〉. πασῶν οὖν, ὡς ἔφην, τῶν ἀπείρων τοῦ τρίτου αἰῶνος ἰδεῶν ἀπειλημμένων ἐν τούτῳ τῷ κατωτάτῳ σκότῳ καὶ αὐτοῦ τοῦ τοιού‐ του αἰῶνος ἐναπεσφράγισται μετὰ τῶν λοιπῶν τὸ ἐκτύπωμα, πῦρ ζῶν ἀπὸ φωτὸς γενόμενον· ὅθεν ὁ μέγας ἄρχων ἐγένετο, περὶ οὗ λέγει
5Μωϋσῆς· «ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν οὐρανὸν (καὶ) τὴν γῆν».

8

.

9

.

7

Τοῦτον 〈οὖν〉 λέγει Μωϋσῆς πύρινον θεόν, 〈τὸν〉 ἀπὸ τοῦ βάτου λαλήσαντα, τουτέστιν ἀπὸ τοῦ σκοτεινοῦ ἀέρος—βάτος γάρ ἐστι, 〈φησί,〉 πᾶς ὁ σκότει ὑποκείμενος ἀήρ. —βάτον δέ, φησίν, εἴρηκε Μωϋσῆς, ὅτι ἄνωθεν κάτω πᾶσαι διέβησαν τοῦ φωτὸς αἱ ἰδέαι, βατὸν ἔχουσαι

8

.

9

.

8

τὸν ἀέρα. οὐδὲν δὲ ἧττον καὶ ἡμῖν, 〈φησίν,〉 ὁ λόγος ἀπὸ τοῦ βάτου γνωρίζεται· φωνὴ γάρ ἐστι σημαντικὴ τοῦ λόγου πλησσόμενος ἀήρ, οὗ δίχα λόγος ἀνθρώπινος οὐ γνωρίζεται. οὐ μόνον δὲ ὁ λόγος ἡμῖν ἀπὸ τοῦ βάτου—τουτέστιν ἀέρος—νομοθετεῖ καὶ συμπολιτεύεται, ἀλλὰ γὰρ
5καὶ ὀσμαὶ καὶ χρώματα διὰ τοῦ ἀέρος ἡμῖν τὰς δυνάμεις τὰς ἑαυτῶν
ἐμφανίζουσιν.326

8

.

10

.

1

Οὗτος οὖν ὁ πυροειδὴς (θεός), ὁ πῦρ ἀπὸ φωτὸς γενόμενος, πεποίηκε τὸν κόσμον οὕτως ὥς φησι Μωϋσῆς, αὐτὸς ὢν ἀνυπόστατος, σκότος ἔχων τὴν οὐσίαν 〈καὶ〉 ἐνυβρίζων ἀεὶ τοῖς ἄνωθεν κάτω κατειλημμένοις τοῦ φωτὸς αἰωνίοις χαρακτῆρσι. μέχρι μὲν οὖν τῆς τοῦ σωτῆρος
5φανερώσεως πολλή τις ἦ(ν) πλάνη τῶν ψυχῶν ὑπὸ τοῦ θεοῦ τοῦ 〈ἀπὸ〉 φωτὸς 〈γεγονότοσ〉, τοῦ πυρώδους, τοῦ δημιουργοῦ. ψυχαὶ γὰρ αἱ ἰδέαι καλοῦνται, ὅτι ἀπ(ο)ψυγεῖσαι 〈καὶ καταπεσοῦσαι ἀπὸ〉 τῶν ἄνω ἐν σκότει διατελοῦσι, μεταβαλλόμεναι 〈ἀεὶ〉 ἐκ σώματος εἰς σῶμα καὶ

8

.

10

.

2

ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ φρουρούμενα〈ι〉. ὅτι δὲ τοῦθ’ οὕτως ἔχει, φησίν, ἔνεστι καὶ ἐκ τοῦ Ἰὼβ κατανοῆσαι λέγοντος· «καὶ ἐγὼ πλανῆτις καὶ 〈λάτρισ〉, τόπον ἐκ τόπου μεταβαίνουσα καὶ οἰκίαν ἐξ οἰκίας» καὶ 〈ἐκ〉 τοῦ σωτῆρος λέγοντος· «καὶ εἰ θέλετε δέξασθαι, αὐτός ἐστιν Ἠλίας ὁ
5μέλλων ἔρχεσθαι. ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω». ἀπὸ δὲ τοῦ σωτῆρος μετενσωμάτωσις πέπαυται πίστις τε κηρύσσεται εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν τοιοῦτόν τινα τρόπον.

8

.

10

.

3

Ὁ μονογενὴς υἱὸς ἐκεῖνος ὁ τῶν 〈τριῶν〉 αἰώνων, τὰς ἄνωθεν ἰδέας βλέπων [τὰς ἄνωθεν] μεταβαλλομένας ἐν τοῖς σκοτεινοῖς σώμασι, ῥύσασθαι κατελθὼν ἠθέλησεν. εἰδὼς δὲ ὅτι τὸ πλήρωμα τῶν ὅλων αἰώνων 〈αἰώνιον〉 οὐδὲ〈ν〉 [οἱ αἰῶνες οἱ ἀθρόον] ἰδεῖν ὑπομένουσιν,
5ἀλλὰ καταπλαγέντες ὡς φθαρτοὶ φθορὰν ὑπομενοῦσι, μεγέθει καὶ δόξῃ 〈τῆς αὐτοῦ〉 δυνάμεως κατειλημμένοι, συστείλας ἑαυτὸν ὡς 〈ἂν〉 ἀστραπὴν μεγίστην ἐν ἐλαχίστῳ σώματι 〈ἀφανὴς ἐγένετο〉. μᾶλλον δὲ ὡς 〈τὸ〉 φῶς 〈τῆσ〉 ὄψεως, 〈τὸ〉 ὑπὸ τοῖς βλεφάροις συνεσταλμένον, ἐξικνεῖται μέχρις οὐρανοῦ καὶ τῶν ἀστέρων ἐπιψαῦσαν τῶν ἐκεῖ πάλιν327

8

.

10

.

4

ἑαυτὸ συστέλλει ὑπὸ τοῖς βλεφάροις τῆς ὄ(ψε)ως, ὅτε βούλεται· καὶ τοῦτο ποιοῦν τὸ φῶς τῆς ὄψεως καὶ πανταχῇ γινόμενον καὶ πάντα 〈ὁρῶν〉 ἡμῖν ἐστιν ἀφανές, μ(όν)ον δὲ ὁρῶμεν ἡμεῖς 〈τῆσ〉 ὄψεως βλέ‐ φαρα, κανθοὺς λευκούς, ὑμένας· 〈ἶ〉ριν πολύπτυχον πολυκτηδόνα,
5χιτῶνα κερατοειδῆ, ὑπὸ δὲ τοῦτον κόρην ῥαγοειδῆ, ἀμφιβληστροειδῆ, δισκοειδῆ, καὶ εἴ τινες ἄλλοι τοῦ φωτὸς τῆς ὄψεώς εἰσι χιτῶνες, οὓς

8

.

10

.

5

ἐστολισμένον κέκρυπται· οὕτως, φησίν, ὁ μονογενὴς παῖς ἄνωθεν 〈ὁ〉 αἰώνιος ἐπενδυσάμενος κατὰ ἕνα ἕκαστον 〈τοὺσ〉 τῶν τριῶν αἰώνων αἰῶνα〈σ〉 καὶ γενόμενος ἐν τριακοντάδι αἰώνων εἰσῆλθεν εἰς τόνδε τὸν κόσμον, τηλικοῦτος ὢν ἡλίκον εἴπομεν· ἀφανής, ἄγνωστος, ἄδοξος,
5ἀπιστούμενος.

8

.

10

.

6

Ἵν’ οὖν, 〈ὥσ〉 φασιν οἱ Δοκηταί, καὶ τὸ σκότος ἐπενδύσηται τὸ ἐξώ‐ τερον [τὴν σάρκα φησίν], ἄγγελος 〈ὁ〉 συνοδεύσας αὐτῷ ἄνωθεν τὴν

8

.

10

.

7

Μαριὰμ εὐηγγελίσατο, φησίν, ὡς γέγραπται, 〈καὶ〉 ἐγεν〈ν〉ήθη τὸ ἐξ αὐτῆς ὡς γέγραπται. γεννηθὲν δ’ ἐνεδύσατο [αὐ]τὸ ἄνωθεν ἐλθόν, καὶ πάντα ἐποίησεν οὕτως ὡς ἐν τοῖς εὐαγγελίοις γέγραπται· ἐλούσατο
〈δὴ〉 εἰς τὸν Ἰορδάνην [ἐλούσατο δὲ], τύπον καὶ σφράγισμα 〈σώματοσ〉328
5λαβὸν ἐν τῷ ὕδατι 〈ἀντὶ〉 τοῦ γεγεν〈ν〉ημένου σώματος ὑπὸ τῆς παρθένου· ἵν’, ὅταν ὁ ἄρχων κατακρίνῃ τὸ ἴδιον πλάσμα «θανάτῳ [τῷ] σταυροῦ», 〈ἡ〉 ψυχὴ ἐκείνη, 〈ἡ〉 ἐν τῷ σώματι τραφεῖσα, «ἀπεκδυσα‐ μένη» τὸ σῶμα καὶ «προσηλώσασα 〈αὐτὸ〉 πρὸς τὸ ξύλον» καὶ «θριαμβεύσασ〈α〉 δι’ αὐτοῦ τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ἐξουσίας», «μὴ εὑρεθῇ
10γυμνή», ἀλλ’ ἐνδύσηται τὸ ἐν τῷ ὕδατι, ὅτε ἐβαπτίζετο, ἀντὶ τῆς σαρκὸς

8

.

10

.

8

ἐκείνης ἐκτετυπωμένον σῶμα. τοῦτό ἐστι, φησίν, ὃ λέγει ὁ σωτήρ· «ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἐξ ὕδατος καὶ πνεύματος, οὐκ εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν», ὅτι «τὸ γεγεν〈ν〉ημένον ἐκ τῆς σαρκὸς σάρξ ἐστιν».
5Ἀπὸ τῶν τριάκοντα οὖν αἰώνων τριάκοντα ἰδέας ἐνεδύσατο· διὰ τοῦτο ἐπὶ τριάκοντα ἔτη, 〈φησί,〉 γέγονεν ἐπὶ τῆς γῆς ὁ αἰώνιος ἐκεῖνος,

8

.

10

.

9

〈ἐν〉 ἐκάστου αἰῶνος ἰδέᾳ ἐνιαυτῷ φανερούμενος. εἰ〈σ〉ὶ δέ γε ἀπὸ ἑκάστου τῶν τριάκοντα αἰώνων ἅπασα(ι) 〈αἱ〉 ἰδέα(ι) (κ)ατειλημμέναι ψυχαί, καὶ φύσιν ἔχει τούτων ἑκάστη νοεῖν τὸν [κατὰ φύσιν] Ἰησοῦν, ὃν ἐκεῖνος ὁ μονογενὴς ὁ αἰώνιος ἀπὸ τῶν αἰωνίων τόπων ἐνεδύσατο.

8

.

10

.

10

εἰσὶ δὲ οὗτοι διάφοροι· 〈καὶ〉 διὰ τοῦτο τοσαῦται αἱρέσεις, 〈φησί,〉 ζητοῦσι τὸν Ἰησοῦν περιμαχήτως, καὶ ἔστι πάσαις αὐταῖς οἰκεῖος, ἄλλῃ δὲ ἄλλος 〈φανερούμενος, ὡσ〉 ὁρώμενος ἀπ’ ἄλλου τόπου. ἐφ’ ὃν ἑκάστη φέρεται, φησίν, καὶ σπεύδει, δοκοῦσα τοῦτον εἶναι μόνον, ὅς
5ἐστιν αὐτῆς συγγενὴς ἴδιος καὶ πολίτης· ὃν ἰδοῦσα 〈τὸ〉 πρῶτον, 〈ὡσ〉 ἴδιον ἐγνώρισ〈ε〉 μόνον ἀδελφόν, τοὺς δὲ ἄλλους 〈ὡσ〉 νόθους 〈ἀπέβα‐

8

.

10

.

11

λεν〉. οἱ μὲν οὖν ἐκ τῶν ὑποκάτω τόπων τὴν φύσιν ἔχοντες τὰς ὑπὲρ
αὐτοὺς ἰδέας τοῦ σωτῆρος ἰδεῖν οὐ δύνανται· οἱ δὲ ἄνωθεν, φησίν, ἀπὸ τῆς δεκάδος τῆς μέσης καὶ τῆς πρώτης, τῆς ἀρίστης, ὅθεν ἐσμὲν ἡμεῖς, 〈ὡσ〉 λέγουσιν, οὐκ ἐκ μέρους ἀλλ’ ὅλον αὐτοὶ τὸν Ἰησοῦν τὸν329
5σωτῆρα ἴσασι· καὶ εἰσὶν 〈οἱ〉 ἄνωθεν τέλειοι μόνοι, οἱ δὲ ἄλλοι πάντες ἐκ μέρους.

8

.

11

.

1

Ταῦτα μὲν οὖν αὐτάρκη νομίζω εἶναι τοῖς εὖ πεφρονηκόσι πρὸς ἐπί‐ γνωσιν τῆς τῶν Δοκητῶν πολυπλόκου καὶ ἀσυστάτου αἱρέσεως. οἳ περὶ 〈ὕ〉λης μὴν ἀβάτου καὶ ἀκαταλήπτου λόγους ἐπικεχειρημένους ποιή‐ σαντε(ς) Δοκητὰς ἑαυτοὺς προσηγόρευσαν. οὓς οὐ〈χ ὅτι〉 τῷ δοκεῖν
5εἶναί τινας κατενοοῦμεν ματαΐζοντας, ἀλλὰ 〈ὡσ〉 τὴν ἐκ τοσαύτης ὕλης δοκὸν ἐν ὀφθαλμῷ φερομένους διελέγχομεν, εἴ πως διαβλέψαι δυνηθῶ‐

8

.

11

.

2

σιν, εἰ δ’ οὔ, κἂν 〈εἰσ〉 τὸ μὴ ἑτέρους τυφλῶσαι. ὧν τὸ δόγμα πάλαι οἱ Ἑλλήνων σοφισταὶ προεσοφίσαντο κατὰ 〈τὰ〉 πολλά, ὡς ἔστιν ἐπιγ(ν)ῶ‐ (ν)αι τοὺς ἐντυγχάνοντας. ταῦτα μὲν οὖν τοῖς Δοκηταῖς τὰ δόξαντα· τίνα δὲ καὶ Μονοΐμῳ δοκεῖ, οὐ σιωπήσομεν.

8

.

12

.

1

Μονόϊμος ὁ Ἄραψ (οὐ) μακρὰν τῆς τοῦ μεγαλοφώνου ποιητοῦ δόξης γεγένη(τ)αι, (τ)οιοῦτόν τινα τὸν ἄνθρωπον νομίσας, ὁποῖον ὁ ποιητὴς τὸν Ὠκεανόν, οὕτω πως λέγων·

8

.

12

.

2

Ὠκεανὸς γένεσίς τε θεῶν γένεσίς τ’ ἀνθρώπων. ταῦτα 〈οὖν〉 ἄλλοις λόγοις μεταστήσας λέγει ἄνθρωπον εἶναι τὸ〈ν〉 π〈ρῶτ〉ον—〈ὅσ〉 ἐστιν 〈ἡ〉 ἀρχὴ τῶν ὅλων—ἀγέν〈ν〉ητον, ἄφθαρτον,
ἀίδιον, καὶ υἱὸν ἀνθρώπου τοῦ προειρημένου γεν〈ν〉ητὸν καὶ παθητόν,330

8

.

12

.

3

ἀχρόνως γενόμενον, ἀβουλήτως, ἀπροορίστως· τοιαύτη γάρ 〈ἐστι〉, φησίν, ἡ δύναμις ἐκείνου τοῦ ἀνθρώπου. 〈τοι〉οῦτον 〈οὖν〉 ὄντα αὐτὸν

8

.

12

.

4

τῇ δυνάμει γενέσθαι τὸν υἱὸν λογισμοῦ καὶ βουλήσεως τάχιον. καὶ τοῦτό ἐστι, φησί, τὸ εἰρημένον ἐν ταῖς γραφαῖς· «ἦν καὶ ἐγένετο». ὅπερ ἐστίν· [ὁ] ἦν ἄνθρωπος, καὶ ἐγένετο υἱὸς αὐτοῦ, ὡς 〈ἄν〉 τις εἴποι· ἦν πῦρ, καὶ ἐγένετο φῶς ἀχρόνως καὶ ἀβουλήτως καὶ ἀπροορίστως,
5ἅμα τῷ εἶναι τὸ πῦρ.

8

.

12

.

5

Ὁ δὲ ἄνθρωπος οὗτος μία μονάς ἐστιν, 〈φησίν·〉 ἀσύνθετος, συνθετή, ἀδιαίρετος, διαιρετή, πάντα φίλη, πάντα μαχίμη, πάντα εἰρηνική, πάντα πρὸς ἑαυτὴν πολέμιος· ἀνόμοιος, ὁμοία, οἱονεί τις ἁρμονία μουσική· πάντα ἔχουσα ἐν ἑαυτῇ, ὅς’ ἄν τις εἴπῃ 〈ἢ〉 καὶ
5παραλείπῃ μὴ νοήσας· πάντα ἀναδεικνύουσα, πάντα γεννῶσα· αὕτη

8

.

12

.

6

μήτηρ, αὕτη πατήρ, τὰ δύο ἀθάνατα ὀνόματα. ὑποδείγματος δὲ χάριν, τοῦ τελείου ἀνθρώπου 〈τούτου〉 κατανόει, φησί, 〈τὴν〉 μεγίστην εἰκόνα 〈ὡσ〉 «ἰῶτα ἕν», τὴν «μίαν κεραίαν»· ἥτις ἐστὶ [κεραία μία] ἀσύνθετος, ἁπλῆ, μονὰς εἰλικρινής, ἐξ οὐδενὸς ὅλως τὴν σύνθεσιν ἔχουσα· 〈καὶ αὖ〉

8

.

12

.

7

συνθετή, πολυειδής, πολυσχιδής, πολυμερής. ἡ ἀμερὴς ἐκείνη μία 〈μονάσ〉, φησίν, ἐστὶν ἡ πολυπρόσωπος καὶ μυριόμματος καὶ μυριώνυ‐ μος μία τοῦ ἰῶτα κεραία, ἥτις ἐστὶν εἰκὼν τοῦ τελείου ἀνθρώπου
ἐκείνου, τοῦ ἀοράτου.331

8

.

13

.

1

Ἔστιν οὖν, φησίν, ἡ 〈μία〉 μονάς, ἡ μία κεραία, καὶ δεκάς· δύναμις γὰρ αὕτη το〈ῦ〉 ἰῶτα, τῆς μιᾶς κεραίας, 〈ἐν ᾗ ἐστιν ἡ παντὸς ἀριθμοῦ ὑπόστασις· μονὰσ〉 καὶ δυὰς καὶ τριὰς καὶ τετρὰς καὶ πεντὰς καὶ ἑξὰς καὶ ἑπτὰς (καὶ) ὀγδοὰς καὶ ἐν〈νε〉ὰς μέχρι τῶν δέκα· οὗτοι γάρ, φησίν,
5εἰσὶν οἱ πολυσχιδεῖς ἀριθμοὶ 〈οἱ〉 ἐν ἐκείνῃ κατοικοῦντες τῇ ἁπλῇ καὶ

8

.

13

.

2

ἀσυνθέτῳ τοῦ ἰῶτα κεραίᾳ μιᾷ. καὶ τοῦτό ἐστι, 〈φησί,〉 τὸ εἰρημένον· «ὅτι πᾶν τὸ πλήρωμα ηὐδόκησε κατοικῆσαι» ἐπὶ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώ‐ που «σωματικῶς»· αἱ γὰρ τοσαῦται τῶν ἀριθμῶν συνθέσεις ἐξ ἁπλῆς καὶ ἀσυνθέτου τῆς μιᾶς κεραίας τοῦ ἰῶτα σωματικαὶ γεγόνασι, φησίν,
5ὑποστάσεις.

8

.

13

.

3

Γέγονεν οὖν, φησίν, ἀπὸ τοῦ τελείου ἀνθρώπου ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, «ὃν ἔγνωκεν οὐδείς»· φαντάζεται γὰρ 〈αὐτόν〉, φησίν, ὡς γέν〈ν〉ημα 〈τῆσ〉 θηλείας ἡ κτίσις πᾶσα, τὸν υἱὸν ἀγνοοῦσα. οὗ υἱοῦ 〈δὲ〉 ἀκτῖνες ἀμυδραὶ πάνυ, ἐμπελάζουσαι τῷδε τῷ κόσμῳ, συνέχουσι, 〈φησί,〉 καὶ

8

.

13

.

4

συγκρατοῦσι τὴν μεταβολήν, 〈τουτέστι〉 τὴν γένεσιν. τὸ δὲ κάλλος ἐκείνου τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου μέχρι νῦν, 〈φησί,〉 πᾶσίν ἐστιν ἀκατά‐ ληπτον ἀνθρώποις, ὅσοι περὶ τὸ γέν〈ν〉ημα τῆς θηλείας εἰσὶ πεπλανη‐ μένοι. γέγονεν οὖν, φησίν, ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου οὐδὲν τῶν ἐνθάδε,
5οὐδ’ ἔσται πώποτε· τὰ δὲ γεγονότα πάντα οὐκ ἀπὸ ὅλου, ἀλλ’ ἀπὸ μέρους τινὸς γέγονε τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου. ἔστι γάρ, φησίν, ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἰῶτα ἕν, μία κεραία, ῥυεῖσα ἄνωθεν, πλήρης ἀποπληροῦσα, πάντα ἔχουσα ἐν ἑαυτῇ, ὅσα καὶ ὁ ἄνθρωπος ἔχει, ὁ πατὴρ τοῦ υἱοῦ
τοῦ ἀνθρώπου.332

8

.

14

.

1

Γέγονεν οὖν 〈ὁ〉 κόσμος, ὥς φησι Μωϋσῆς, ἐν ἓξ ἡμέραις, τουτέστιν ἐν ἓξ δυνάμεσι, ταῖς 〈κατειλημμέναισ〉 ἐν τῇ μιᾷ κεραίᾳ τοῦ ἰῶτα· 〈ἡ δὲ〉 ἑβδόμη, 〈ἡ καὶ〉 κατάπαυσις καὶ σάββατον, ἀπὸ τῆς Ἑβδομά‐ δος γέγονε τῆς ἐκεῖ. 〈*〉 γῆς καὶ ὕδατος καὶ ἀέρος καὶ πυρός, ἐξ ὧν ὁ

8

.

14

.

2

κόσμος ἀπὸ τῆς κεραίας γέγονε τῆς μι(ᾶς). οἵ τε γὰρ κύβοι καὶ τὰ 〈εἰκοσάεδρα καὶ τὰ〉 ὀκτάεδρα καὶ 〈αἱ〉 πυραμίδες καὶ πάντα τὰ τού‐ τοις παραπλήσια σχήμα〈τα〉, ἐξ ὧν συνέστηκε πῦρ, ἀή(ρ), ὕδωρ, γῆ, ἀπὸ τῶν ἀριθμῶν γεγόνασι τῶν κατειλη(μ)μέν(ων) ἐν ἐκείνῃ τῇ ἁπλῇ
5τοῦ ἰῶτα κεραίᾳ, ἥτις ἐστὶν υἱὸς ἀνθρώπου, 〈ἐκ〉 τελείου τέλειος.

8

.

14

.

3

Ὅταν οὖν, φησίν, ῥάβδον λέγῃ Μωϋσῆς στρεφομένην ποικίλως εἰς τὰ πάθη τὰ κατὰ τὴν Αἴγυπτον—ἅτινα, φησίν, ἐστὶ τῆς κτίσεως ἀλ〈λ〉η‐ γορού〈μενα〉 σύμβολα—, οὐκ εἰς πλείονα πάθη τῶν δέκα σχηματίζει τὴν ῥάβδον, ἥτις ἐστίν, 〈φησίν, ἡ τοῦ〉 ἰῶτα μία κεραία, ἁπλῆ 〈καὶ〉
5ποικίλη. αὕτη 〈δέ〉, φησίν, ἐστὶν ἡ δεκάπληγος ἡ κοσμικὴ κτίσις·

8

.

14

.

4

πάντα γὰρ πλησσόμενα γεννᾶται καὶ καρποφορεῖ, καθάπερ αἱ ἄμπελοι. «ἄνθρωπος 〈γὰρ〉 ἐξ ἀνθρώπου ἐξέσ〈σ〉υται», φησίν, «καὶ ἀποσπᾶται, πληγῇ τινι μεριζόμενος», ἵνα γένηται. κἂν εἴπῃ〈σ〉 νόμον, ὃν ἔθηκε Μωϋσῆς παρὰ θεοῦ λαβών, κατὰ τὴν κεραίαν ἐκείνην τὴν μίαν ὁ νόμος
5ἐστί, 〈φησίν,〉 ἡ δεκάλογος ἀλληγοροῦσα τὰ θεῖα τῶν ὅλων μυστήρια.

8

.

14

.

5

πᾶσα γάρ, φησίν, ἡ γνῶσις τῶν ὅλων δεκάπληγός ἐστι καὶ δεκάλογος· ἣν οἶδεν οὐδεὶς τῶν περὶ τὸ γέν〈ν〉ημα τῆς θηλείας πεπλανημένων. κἂν εἴπῃς πεντάτευχον 〈ἢ〉 ὅλον τὸν νόμον, ἔστιν, 〈φησίν,〉 ἀπὸ τῆς
πεντάδος τῆς ἐν τῇ μιᾷ κεραίᾳ κατειλημμένης.333

8

.

14

.

6

Τὸ δὲ ὅλον ἐστί, φησί, τοῖς μὴ πεπηρωμένοις παντελῶς τὴν διάνοιαν μυστήριον, καινὴ καὶ μὴ παλαιουμένη «ἑορτὴ νόμιμος, αἰώνιος εἰς τὰς γενεὰς ἡμῶν», «κυρίου τοῦ θεοῦ πάσχα», «διατηρούμενον» τοῖς δυνα‐ μένοις βλέπειν «〈ἕωσ〉 ἐναρχομένης τῆς 〈τεσσαρεσκαι〉δεκάτης», ἥτις
5ἐστὶν ἀρχὴ δεκάδος, ἀφ’ ἧς, φησίν, ἀριθμοῦμεν. ἡ γὰρ μονὰς ἕως τῆς 〈τετράδος τῆς ἐν τῇ〉 τεσσαρεσκαιδεκάτῃ ἐστί, 〈φησί,〉 τὸ κεφάλαιον τῆς μιᾶς 〈κεραίασ〉, τοῦ τελείου ἀριθμοῦ· τό τε γὰρ ἕν, δύο, τρία, τέσσαρα γίνεται δέκα, ὅπερ ἐστίν, 〈φησίν,〉 ἡ μία κεραία.

8

.

14

.

7

〈Τὴν〉 δὲ ἀπὸ τῆς τεσσαρεσκαιδεκάτης [φησὶν] «ἕως 〈ἡμέρασ〉 μιᾶς καὶ εἰκάδος» ἑβδομάδα λέγει 〈τὴν〉 ὑπάρχουσαν ἐν τῇ μιᾷ κεραίᾳ τοῦ κόσμου [τὴν] κτίσιν, ἄζυμον 〈οὖσαν〉 ἐν τοῖς ἅπασιν. τί γὰρ 〈ἂν〉 δεηθείη, φησίν, ἡ μία κεραία οὐσίας τινὸς οἱονεὶ ζύμης ἔξωθεν εἰς
5«τὸ πάσχα τοῦ κυρίου», «τὴν αἰώ(ν)ιον ἑορτήν», ἥτις ἐστὶν «εἰς τὰς γενεὰς» δεδομένη; ὅλος γὰρ ὁ κόσμ(ο)ς (κα)ὶ πάντα 〈τὰ〉 τῆς κτίσεως

8

.

14

.

8

στ〈οιχ〉εῖα πάσχα ἐστίν, 〈φησίν,〉 ἑορτὴ κυρίου. χαίρει γὰρ ὁ θεὸς τῆς κτίσεως τῇ μεταβολῇ, 〈φησίν,〉 ἥτις ὑπὸ τῶν δέκα πληγῶν τῆς κεραίας ἐνεργεῖται τῆς μιᾶς· ἥτις ἐστὶ Μωσέως ῥάβδος ὑπὸ τοῦ θεοῦ δεδομένη. ᾗ τοὺς Αἰγυπτίους πλήσσων 〈ὁ θεὸσ〉 μεταβάλλει τὰ σώματα, καθάπερ
5τὴν χεῖρα Μωσέως 〈εἰς χιόνα, καὶ〉 τὸ ὕδωρ εἰς αἷμα, καὶ τὰ λοιπά. τούτοις 〈δὲ〉 παραπλησίως 〈τὰσ〉 ἀκρίδας—ὅπερ ἐστὶ χόρτος—〈τὴν〉 τῶν στοιχείων εἰς σάρκα μεταβολὴν λέγει· «πᾶσα» γὰρ «σὰρξ χόρτος», 〈ὡς,〉 φησίν, 〈γέγραπται〉.334

8

.

14

.

9

Οὐδὲν δὲ ἧττον καὶ τὸν ὅλον νόμον οἱ ἄνδρες οὗτοι τοιοῦτόν τινα τρόπον ἐκδέχονται, τάχα που κατακολουθήσαντες, ὡς ἐγὼ δοκῶ, Ἑλλήνων 〈σοφοῖσ〉 τοῖς λέγουσιν οὐσίαν εἶναι καὶ ποιὸν καὶ ποσὸν καὶ πρός τι καὶ ποῦ καὶ πότε καὶ κεῖσθαι καὶ ἔχειν καὶ ποιεῖν καὶ πάσχειν.

8

.

15

.

1

Τοιγαροῦν Μονόϊμος αὐτὸς ἐν τῇ πρὸς Θεόφραστον ἐπιστολῇ διαρ‐ ρήδην λέγει· «〈Εἰ θέλεις ἐπιγνῶναι τὸ πᾶν,〉 καταλιπὼν ζητεῖν θεὸν κατὰ κτίσιν καὶ τὰ τούτοις παραπλήσια, ζήτησον αὐτὸν ἀπὸ 〈σ〉εαυτοῦ, καὶ μάθε τίς ἐστιν ὁ πάντα ἁπαξαπλῶς ἐν σοὶ ἐξιδιοποιούμενος καὶ

8

.

15

.

2

λέγων· [ὁ θεός μου,] ὁ νοῦς μου, ἡ διάνοιά μου, ἡ ψυχή μου, τὸ σῶμά μου· καὶ μάθε πόθεν ἐστὶ τὸ λυπεῖσθαί 〈σε〉 καὶ τὸ χαίρειν, καὶ τὸ ἀγαπᾶν καὶ τὸ μισεῖν· καὶ τὸ γρηγορεῖν 〈σε〉 μὴ θέλοντα καὶ τὸ νυστά‐ ζειν μὴ θέλοντα, καὶ τὸ ὀργίζεσθαι μὴ θέλοντα καὶ τὸ φιλεῖν μὴ
5θέλοντα. καὶ ἂν 〈πάντα〉 ταῦτα», φησίν, «ἐπιζητήσῃς ἀκριβῶς, εὑρήσεις αὐτὸν ἐν 〈σ〉εαυτῷ, ἓν 〈ὄντα〉 καὶ πολλά, κατὰ τὴν κεραίαν ἐκείνην 〈τὴν μίαν〉, ἀφ’ ἑαυτοῦ τὴν διέξοδον εὑρών».

8

.

15

.

3

Ταῦτα μὲν οὖν ἐκεῖνοι· οἷς οὐκ ἀνάγκην ἔχομεν τὰ παρ’ Ἕλλησι προμεμεριμνημένα παρατιθέναι, οὖσι προδήλοις τοῖς ὑπ’ αὐτῶν λεγομέ‐ νοις 〈ὅτι〉 τὴν σύστασιν ἔχει ἐκ γεωμετρικῆς τέχνης καὶ ἀριθμητικῆς· ἣν γενναιότερον οἱ Πυθαγόρ(ου) μαθηταὶ διέθεντο, καθὼς ἔστι τοῖς
5ἐντυγχάνουσιν ἐπιγνῶ(ν)α(ι) ἐν τοῖς τόποις, οἷς προδιηγησάμεθα περὶ πάσης σοφίας Ἑλλήνων. ἀλλ’ ἐπεὶ καὶ τὰ Μονοΐμου αὐτάρκως διελή‐ λεγκται, ἴδωμεν τίνα καὶ οἱ λοιποὶ τεχνάζονται, ἑαυτῶν βουλόμενοι
〈τὸ〉 ὄνομα μάταιον ὑψοῦν.335

8

.

16

.

1

Τατιανὸς δὲ καὶ αὐτός, γενόμενος 〈μὲν〉 μαθητὴς Ἰουστίνου τοῦ μάρτυρος, οὐχ ὅμοια τῷ διδασκάλῳ ἐφρόνησεν, ἀλλὰ καινά τινα ἐπι‐ χειρήσας ἔφη αἰῶνας 〈εἶναί〉 τινας ἀοράτους, ὁμοίως τοῖς ἀπὸ Οὐαλεν‐ τίνου μυθολογήσας. γάμον δὲ φθορὰν εἶναι παραπλησίως Μαρκίωνι
5λέγει, τόν τε Ἀδὰμ φάσκει μὴ σῴζεσθαι διὰ τὸ ἀρχηγὸν παρακοῆς γεγονέναι. καὶ ταῦτα μὲν 〈οὖν καὶ〉 Τατιανός.

8

.

17

.

1

Ἑρμογένης δέ τις, καὶ αὐτὸς νομίσας τι καινὸν φρονεῖν, ἔφη τὸν θεὸν ἐξ ὕλης συγχρόνου καὶ ἀγενήτου 〈τὰ〉 πάντα πεποιηκέναι· ἀδυνά‐ τως γὰρ ἔχειν τὸν θεὸν μὴ οὐκ ἐξ ὄντων τὰ γενόμενα ποιεῖν. εἶναι δὲ τὸν 〈μὲν〉 θεὸν ἀεὶ κύριον καὶ ἀεὶ ποιητήν, τὴν δὲ ὕλην ἀεὶ δούλην

8

.

17

.

2

καὶ 〈ἀεὶ〉 ποιουμένην, οὐ πᾶσαν δέ· ἀεὶ γὰρ ἀγρίως καὶ ἀτάκτως φερομένην ἐκόσμησε〈ν ὁ θεὸσ〉 τούτῳ τῷ λόγῳ. δίκην λ(έβητ)ος ὑπο‐ καιομένου βράζουσαν ἰδὼν ἐχώρισε κατ(ὰ) μέρος, καὶ τὸ μὲν ἐκ τοῦ παντὸς λαβὼν ἡμέρωσε, τὸ δὲ 〈λοιπὸν〉 εἴασεν ἀτάκτως φέρεσθαι. καὶ
5τὸ 〈μὲν〉 ἡμερωθὲν τοῦτο εἶναι 〈τὸν〉 κόσμον λέγει, τὸ δὲ ἄγριον μένον
καὶ 〈ἄτακτον〉 ὕλην καλεῖσθαι ἄκοσμον. —ταύτην 〈οὖν〉 οὐσίαν εἶναι τῶν ἀπάντων λέγει, ὡς καινὸν φέρων 〈τὸ〉 δόγμα τοῖς αὑτοῦ μαθηταῖς· οὐκ ἐνενόει δὲ ὅτι Σωκρατικὸς ὁ μῦθος οὗτος τυγχάνει, ὑπὸ Πλάτωνος ἐξειργασμένος βέλτιον ἢ ὑπὸ Ἑρμογένους. —336

8

.

17

.

3

Τὸν (δ)ὲ Χριστὸν υἱὸν εἶναι ὁμολογεῖ τοῦ τὰ πάντα κτίσαντος θεοῦ καὶ (τοῦ)τ(ον) ἐκ παρθένου γεγεν〈ν〉ῆσθαι καὶ πνεύματος [μὲν ὁμολογεῖ] κατὰ τὴν τῶν εὐαγγελίων φωνήν. ὃν μετὰ τὸ πάθος ἐγερθέντα ἐν σώματι πεφηνέναι τοῖς 〈αὑτοῦ〉 μαθηταῖς καὶ ἀνερχόμενον εἰς τοὺς
5οὐρανοὺς ἐν τῷ ἡλίῳ τὸ σῶμα καταλελοιπέναι, αὐτὸν δὲ πρὸς τὸν

8

.

17

.

4

πατέρα πεπορεῦσθαι. μαρτυρίᾳ δὲ χρῆται 〈τῇδε〉, νομίζων ὑπὸ τοῦ ῥητοῦ συνηγορεῖσθαι, οὗπερ ὁ ψαλμῳδὸς Δαβὶδ λέγει· «ἐν τῷ ἡλίῳ ἔθετο τὸ σκήνωμα αὐτοῦ· καὶ αὐτὸς ὡς νυμφίος ἐκπορευόμενος ἐκ παστοῦ αὐτοῦ ἀγαλλιάσεται ὡς γίγας δραμεῖν ὁδὸν 〈αὐτοῦ〉». ταῦτα μὲν
5οὖν καὶ Ἑρμογένης ἐπεχείρει.

8

.

18

.

1

Ἕτεροι δέ τινες, φιλόνεικοι τὴν φύσιν, ἰδιῶται τὴν γνῶσιν, μαχιμώ‐ τεροι τὸν τρόπον, συ〈νι〉στάνουσι δεῖν τὸ πάσχα τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ τοῦ πρώτου μηνὸς φυλάσσειν κατὰ τὴν τοῦ νόμου διαταγήν, ἐν ᾗ 〈δ’〉 ἂν ἡμέρᾳ ἐμπέσῃ, ὑφορώμενοι τὸ γεγραμμένον ἐν 〈τῷ〉 νόμῳ, [ὡς]
5ἐπικατάρατον ἔσεσθαι τὸν μὴ φυλάξαντα οὕτως 〈ὡσ〉 διαστέλλεται· οὐ προσέχουσι δὲ ὅτι Ἰουδαίοις ἐνομοθετεῖτο, τοῖς μέλλουσι τὸ ἀληθι‐
νὸν πάσχα ἀναιρεῖν, τὸ εἰς ἔθνη χωρῆσαν καὶ πίστει νοούμενον, οὐ337

8

.

18

.

2

γράμματι συντηρούμενον. οἳ μιᾷ ταύτῃ προσέχοντες ἐντολῇ οὐκ ἀφορῶ‐ σιν εἰς τὸ εἰρημένον ὑπὸ τοῦ ἀποστόλου, ὅτι «διαμαρτύρομαι παν(τὶ) περιτεμνομένῳ ὅτι ὀφειλέτης ἐστὶ τοῦ πάντα τὸν νόμον ποιῆσαι». ἐν δὲ τοῖς ἑτέροις οὗτοι συμφωνοῦσι πρὸς πάντα τὰ τῇ ἐκκλη(σίᾳ) ὑπὸ τῶν
5ἀποστόλων παραδεδομένα.

8

.

19

.

1

Ἕτεροι δέ, καὶ αὐτοὶ αἱρετικώτεροι τὴν φύσιν, Φρύγες τὸ γένος, προληφθέντες ὑπὸ γυναίων ἠπάτηνται, Πρισκίλ〈λ〉ης τινὸς καὶ Μαξι‐ μίλλης καλουμένων. ἃς προφήτιδας νομίζουσιν, ἐν ταύταις τὸ παράκλη‐ τον πνεῦμα κεχωρηκέναι λέγοντες, καί τινα πρὸ αὐτῶν Μοντανὸν
5ὁμοίως δοξάζουσιν ὡς προφήτην. ὧν βίβλους ἀπείρους ἔχοντες πλανῶν‐ ται, μήτε τὰ ὑπ’ αὐτῶν λελαλημένα λόγῳ κρίνοντες, μήτε τοῖς κρῖναι δυναμένοις προσέχοντες, ἀλλ’ ἀκρίτως τῇ πρὸς αὐτοὺς πίστει προσφέ‐ ρονται, πλεῖόν τι δι’ αὐτῶν φάσκοντες [ὡς] μεμαθηκέναι ἢ ἐκ 〈τοῦ〉

8

.

19

.

2

νόμου καὶ προφητῶν καὶ τῶν εὐαγγελίων. ὑπὲρ δὲ ἀποστόλους καὶ πᾶν χάρισμα ταῦτα τὰ γύναια δοξάζουσιν, ὡς τολμᾶν λέγειν τινὰς αὐτῶν πλεῖόν τι 〈ἢ ἐν τῷ〉 Χριστῷ ἐν τούτοις γεγονέναι. οὗτοι τὸν μὲν θεὸν πατέρα τῶν ὅλων καὶ πάντων κτίστην ὁμοίως τῇ ἐκκλησίᾳ ὁμολογοῦσι
5καὶ ὅσα τὸ εὐαγγέλιον περὶ τοῦ Χριστοῦ μαρτυρεῖ, καινίζουσι δὲ νηστείας καὶ ἑορτὰς καὶ ξηροφαγίας καὶ ῥαφανοφαγίας, φάσκοντες ὑπὸ τῶν γυναίων δεδιδάχθαι.

8

.

19

.

3

Τινὲς δὲ αὐτῶν τῇ τῶν Νοητιανῶν αἱρέσει συντιθέμενοι, τὸν πατέρα αὐτὸν εἶναι 〈καὶ〉 τὸν υἱὸν λέγουσι, καὶ τοῦτον ὑπὸ γένεσιν καὶ πάθος
καὶ θάνατον ἐληλυθέναι. περὶ τούτων 〈δὲ〉 αὖθις λεπτομερέστερον ἐκθήσομαι· πολλοῖς γὰρ ἀφορμὴ κακῶν γ(ε)γένηται ἡ τούτων αἵρεσις.338

8

.

19

.

4

ἱκανὰ μὲν οὖν καὶ τὰ περὶ τούτων εἰρημένα κρίνομεν, δι’ ὀλίγων τὰ πολλὰ φλύαρα αὐτῶν βιβλία τε καὶ (ἐ)πιχειρήματα 〈ἐν〉 πᾶσιν ἐπιδεί‐ ξαντες ἀσθενῆ ὄντα καὶ μηδενὸς λ(όγ)ου ἄξια, οἷς οὐ χρὴ προσέχειν τοὺς ὑγιαίνοντα νοῦν κεκτημένους.

8

.

20

.

1

Ἕτεροι δέ, ἑαυτοὺς ἀποκαλοῦντες Ἐγκρατίτας, τὰ μὲν περὶ τοῦ θεοῦ καὶ τοῦ Χριστοῦ ὁμοίως [καὶ] τῇ ἐκκλησίᾳ ὁμολογοῦσι, περὶ δὲ 〈τὴν〉 πολιτείαν πεφυσιωμένως ἀναστρέφονται, ἑαυτοὺς διὰ βρωμάτων 〈ἀπο‐ χῆσ〉 δοξάζειν νομίζοντες, ἀπεχόμενοι ἐμψύχων, ὑδροποτοῦντες καὶ
5γαμεῖν κωλύοντες, καὶ τῷ λοιπῷ βίῳ καταξήρως προσέχοντες, μᾶλλον 〈ἂν〉 Κυνικοὶ ἢ Χριστιανοὶ οἱ τοιοῦτοι κρινόμενοι. οὐ προσέχουσι δὲ τοῖς διὰ τοῦ ἀποστόλου Παύλου εἰς αὐτοὺς προειρημένοις· ὃς προφη‐

8

.

20

.

2

τεύων τὰ μέλλοντα ὑπό τινων μάτην καινίζεσθαι, οὕτως ἔφη· «Τὸ δὲ πνεῦμα ῥητῶς λέγει· ἐν ὑστέροις καιροῖς ἀποστήσονταί τινες τῆς ὑγιαι‐ νούσης διδασκαλίας, προσέχοντες πνεύμασι πλάνοις καὶ διδασκαλίαις δαιμονίων, ἐν ὑποκρίσει ψευδολόγων, κεκαυστηριασμένων τὴν ἰδίαν
5συνείδησιν, κωλυόντων γαμεῖν, ἀπέχεσθαι βρωμάτων, ἃ ὁ θεὸς ἔκτισεν εἰς μετάληψιν μετὰ εὐχαριστίας τοῖς πιστοῖς καὶ ἐπεγνωκόσι τὴν ἀλή‐ θειαν. ὅτι πᾶν κτίσμα θεοῦ καλόν, καὶ οὐδὲν ἀπόβλητον μετὰ εὐχα‐ ριστίας λαμβανόμενον· ἁγιάζεται γὰρ διὰ λόγου θεοῦ καὶ ἐντεύξεως».

8

.

20

.

3

ἱκανὴ μὲν οὖν αὕτη ἡ φωνὴ τοῦ μακαρίου Παύλου πρὸς ἔλεγχον τῶν οὕτως βιούντων καὶ σεμνυνομένων 〈ὡσ〉 δικαίων, 〈καὶ〉 εἰς τὸ δεῖξαι ὅτι
καὶ τοῦτο αἵρεσις. Εἰ δὲ καὶ ἕτεραί τινες αἱρέσεις ὠνομάζοντο, 〈οἷον〉 Καϊνῶν, Ὀφιτῶν339
5ἢ Νοαχιτῶν καὶ ἑτέρων τοιούτων, οὐκ (ἀν)αγκαῖον ἥγημαι 〈καὶ〉 τὰ ὑπ’ αὐτῶν λεγόμενα [ἢ γινόμενα] ἐκθέσθαι, ἵ(ν)α μὴ κἂν [ἐν] 〈διὰ〉

8

.

20

.

4

τοῦτό τινος αὑτοὺς [ἢ] λόγου ἀξίους ἡγῶνται. ἀλλ’ ἐπεὶ καὶ τὰ περὶ τούτων αὐτάρκη δοκεῖ 〈ἡμῖν〉 εἶναι, παρέλθωμεν ἐπὶ τὴν πᾶσι τῶν κακῶν αἰτίαν 〈γενομένην〉 αἵρεσι〈ν〉 Νοητιανῶν, 〈ὅπωσ〉 τήν τε ῥίζαν αὐτῆς ἀναπτύξαντες καὶ τὸν ἐνδ〈ομ〉υχοῦντα ἰὸν εἰ〈σ〉 φανερὸν 〈ἀγα‐
5γόντες καὶ δι〉ελέγξαντες, παύσωμεν τῆς τοιαύτης πλάνης τοὺς ἀπαγομέ‐
νους ὑπὸ πνεύματος βιαίου δίκην χειμ(άρ)ρ(ου).340

9

pinax

t

〈ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΣΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ〉 Θ

9

pinax

1

〈Τ〉άδε ἔνεστιν ἐν τῇ ἐννάτῃ τοῦ κατὰ πασῶν αἱρέσεων ἐλέγχου·

9

pinax

2

Τίς ἡ Νοητοῦ βλάσφημος ἀφροσύνη, καὶ ὅτι 〈τοῖσ〉 δόγμασιν Ἡρακλείτου τοῦ σκοτεινοῦ προσέσχεν, οὐ τοῖς Χριστοῦ.

9

pinax

3

Καὶ πῶς Κάλλιστος, μίξας τὴν Κλεομένους, μαθητοῦ 〈τοῦ〉 Νοητοῦ, καὶ 〈τὴν〉 Θεοδότου αἵρεσιν, ἑτέραν καινοτέραν αἵρεσιν συνεστήσ〈ατ〉ο, καὶ τίς ὁ τούτου βίος.

9

pinax

4

Τίς ἡ καινὴ ἐπιδημία τοῦ ξένου δαίμονος Ἠλχασαΐ, καὶ ὅτι 〈ἐστὶ〉 σκέπη τῶν ἰδίων σφαλμάτων τὸ δοκεῖν προσέχειν 〈τῷ〉 νόμῳ, τῷ δὲ ὄντι γνωστικοῖς δόγμασιν ἢ καὶ ἀστρολογικοῖς καὶ μαγείαις πρόσκειται.

9

pinax

5

Τίνα τὰ 〈παρὰ〉 Ἰουδαίοις ἔθη, καὶ πόσαι τούτων διαφοραί.341

9

.

6

.

1

Πολλοῦ τοίνυν τοῦ κατὰ πασῶν αἱρέσεων γενομένου ἡμῖν ἀγῶνος, μηθέν γε ἀνεξέλεγκτον καταλιποῦσι, περιλείπεται νῦν ὁ μέγιστος ἀγών, ἐκδιηγήσασθαι καὶ διελ〈έ〉γξαι τὰς ἐφ’ ἡμῖν ἐπαναστάσας αἱρέσεις, δι’ ὧν τινες ἀμαθεῖς καὶ τολμηροὶ διασκεδαν〈ν〉ύειν ἐπεχείρησαν τὴν
5ἐκκλησίαν, μέγιστον τάραχον κατὰ πάντα τὸν κόσμον [ἐν] πᾶσι 〈τ〉οῖς πιστοῖς ἐμβάλλοντες. δοκεῖ γοῦν ἐπὶ τὴν ἀρχηγὸν τῶν κακῶν γενομένην γνώμην ὁρμήσαντας διελέγξαι τίνες αἱ ταύτης ἀρχαί, ὅπως εὔ(γν)ωστοι αἱ ἐκφυάδες αὐτῆς ἅπασι γενόμεναι καταφρονηθῶσι.

9

.

7

.

1

Γεγένηταί τις ὀνόματι Νοητός, τῷ γένει 〈ὢν〉 (Σ)μυρναῖος· οὗτος εἰσηγήσατο αἵρεσιν ἐκ τῶν Ἡρακλείτου δογμ(ά)των. οὗ διάκονος καὶ μαθητὴς γίνεται Ἐπίγονός τις τοὔνομα, ὃς τῇ Ῥώμῃ ἐπιδημήσας ἐπέ‐ σπειρε τὴν ἄθεον γνώμην. ᾧ μαθητεύσας Κλεομένης, καὶ βίῳ καὶ τρόπῳ
5〈ὢν〉 ἀλλότριος τῆς ἐκκλησίας, ἐκράτυνε τὸ δόγμα, κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ Ζεφυρίνου διέπειν νομίζοντος τὴν ἐκκλησίαν, ἀνδρὸς ἰδιώτου καὶ

9

.

7

.

2

αἰσχροκερδοῦς. 〈ὃσ〉 τῷ κέρδει προσφερομένῳ πειθόμενος συνεχώρει τοῖς προσιοῦσι τῷ Κλεομένει μαθητεύεσθαι, καὶ αὐτὸς ὑποσυρόμενος τῷ χρόνῳ ἐπὶ ταῦτα ὡρμή〈σα〉το, συμβούλου καὶ συναγωνιστοῦ τῶν κακῶν ὄντος αὐτῷ Καλλίστου—οὗ τὸν βίον καὶ τὴν ἐφευρεθεῖσαν

9

.

7

.

3

αἵρεσιν μετ’ οὐ πολὺ ἐκθήσομαι. —τούτων 〈οὖν〉 κατὰ διαδοχὴν διέ‐ μεινε τὸ διδασκαλεῖον κρατυνόμενον καὶ ἐπαῦξον διὰ τὸ συναίρεσθαι αὐτοῖς τὸν Ζεφυρῖνον καὶ τὸν Κάλλιστον, καίτοι ἡμῶν μηδέποτε 〈αὐτοῖσ〉 συγχωρησάντων, ἀλλὰ πλειστάκις ἀντικαθεστώτων πρὸς αὐ‐
5τοὺς καὶ διελεγξάντων καὶ ἄκοντας βιασαμένων τὴν ἀλήθειαν ὁμολο‐ γεῖν· οἳ πρὸς μὲν ὥραν αἰδούμενοι καὶ ὑπὸ τῆς ἀληθείας συναγόμενοι ὡμολόγουν 〈αὐτήν〉, μετ’ οὐ πολὺ δὲ ἐπὶ τὸν αὐτὸν βόρβορον ἀνε‐ κυλίοντο.342

9

.

8

.

1

Ἀλλ’ ἐπεὶ τῆς γενεαλογίας αὐτῶν τὴν διαδοχὴν ἐπεδείξαμεν, δοκεῖ λοιπὸν καὶ τῶν δογμάτων 〈αὐτῶν〉 τὴν κακοδιδασκαλίαν ἐκθέσθαι, πρότερον 〈μὲν〉 τὰ Ἡρακλείτῳ τῷ σκοτεινῷ δόξαντα παραθεμένους, ἔπει〈τα δὲ〉 καὶ τὰ τούτων Ἡρακλείτεια μέρη ὄντα φανερώσαν〈τας.
5οἷς οὐκ〉 ἐντυχόντες οἱ νῦν προστάται τῆς αἱρέσεως οὐκ ἴσασιν ὄντα

9

.

8

.

2

τοῦ σκοτεινοῦ, νομίζοντες εἶναι Χριστοῦ· οἷς 〈δ’〉 εἰ ἐνέτυχον, κἂν οὕτω δυσωπηθέντες 〈ἐ〉παύσαντ’ ἂν τῆς ἀθέου δυσφημίας. ἀλλ’ εἰ καὶ πρότερον ἔκκειται ὑφ’ ἡμῶν ἐν τοῖς Φιλοσοφο〈υ〉μένοις ἡ δόξα Ἡρα‐ κλείτου, ἀλλά γε δοκεῖ προσαν〈τι〉παραθεῖναι καὶ νῦν, ὅπως διὰ τοῦ
5ἐγγίονος ἐλέγχου φανερῶς διδαχθῶσιν οἱ τοῦ 〈Νοη〉τοῦ, 〈ἑαυτοὺσ〉
νομίζοντες Χριστοῦ εἶναι μαθητάς, οὐκ ὄντας 〈δέ〉, ἀλλὰ τοῦ σκοτεινοῦ.343

9

.

9

.

1

Ἡράκλειτος μὲν οὖν φησιν εἶναι τὸ πᾶν διαιρετὸν ἀδιαίρετον, γενη‐ τὸν ἀγένητον, θνητὸν ἀθάνατον, λόγον αἰῶνα, πατέρα υἱόν, θεὸν δί‐ καιον· «οὐκ ἐμοῦ ἀλλὰ τοῦ λόγου ἀκούσαντας ὁμολογεῖν σοφόν ἐστιν

9

.

9

.

2

ἓν πάντα εἶναι», ὁ Ἡράκλειτός φησι. καὶ ὅτι τοῦτο οὐκ ἴσασι πάντες οὐδὲ ὁμολογοῦσιν, ἐπιμέμφεται ὧδέ πως· «οὐ ξυνιᾶσιν ὅκως διαφερό‐ μενον ἑωυτῷ ὁμολογέει· παλίντροπος ἁρμονίη, ὅκωσπερ τόξου καὶ

9

.

9

.

3

λύρης». ὅτι δὲ λόγος ἐστὶν ἀεὶ τὸ πᾶν καὶ διὰ παντὸς ὤν, οὕτως λέγει· «τοῦ δὲ λόγου τοῦδ’ ἐόντος ἀεὶ 〈ἀ〉ξ〈ύν〉ετοι γίνονται ἄνθρωποι, καὶ πρόσθεν ἢ ἀκοῦσαι καὶ ἀκούσαντες τὸ πρῶτον· γινομένων γὰρ πάντων κατὰ τὸν λόγον τόνδε ἀπείροισιν ἐοίκασι πειρώμενοι καὶ ἐπέων καὶ
5ἔργων τοιουτέων, ὁκοῖα ἐγὼ διηγεῦμαι διαιρέων 〈ἕκαστον〉 κατὰ φύσιν

9

.

9

.

4

καὶ φράζων ὅκως ἔχει». ὅτι δέ ἐστι παῖς τὸ πᾶν καὶ δι’ αἰῶνος αἰώνιος βασιλεὺς τῶν ὅλων, οὕτως λέγει· «αἰὼν παῖς ἐστι παίζων, πεσσεύων· παιδὸς ἡ βασιληίη». ὅτι δέ ἐστιν ὁ πατὴρ πάντων τῶν γεγονότων γενητὸς ἀγένητος, κτίσις δημιουργός, ἐκείνου λέγοντος ἀκούομεν· «πόλε‐
5μος πάντων μὲν πατήρ ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, καὶ τοὺς μὲν θεοὺς ἔδειξε, τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε, τοὺς δὲ ἐλευθέ‐

9

.

9

.

5

ρους». ὅ(τ)ι δέ ἐστιν 〈*〉 «ἁρμονίη, ὅκωσπερ τόξου καὶ λύρης». ὅτι δέ ἐ(στιν) ἀφανὴς [ὁ] ἀόρατος ἄγνωστος ἀνθρώποις, ἐν τούτοις λέγει· «ἁρμονίη ἀφανὴς φανερῆς κρείττων»· ἐπαινεῖ 〈γὰρ〉 καὶ προθαυμάζει πρὸ τοῦ γινωσκομένου τὸ ἄγνωστον καὶ ἀόρατον αὐτοῦ τῆς δυνάμεως.344
5ὅτι δέ ἐστιν ὁρατὸς ἀνθρώποις, καὶ οὐκ ἀνεξεύρετος, ἐν τούτοις λέγει· «ὅσων ὄψις ἀκοὴ μάθησις, ταῦτα», φησί〈ν〉, «ἐγὼ προτιμέω», τουτέστι τὰ ὁρατὰ τῶν ἀοράτων. 〈ταὐτὸ δὲ καὶ〉 ἀπὸ τῶν τοιούτων αὐτοῦ λόγων

9

.

9

.

6

κατανοεῖν ῥᾴδιον· «ἐξηπάτηνται», φησίν, «οἱ ἄνθρωποι πρὸς τὴν γνῶσιν τῶν φανερῶν παραπλησίως Ὁμήρῳ, ὃς ἐγένετο τῶν Ἑλλήνων σοφώ‐ τερος πάντων· ἐκεῖνόν τε γὰρ παῖδες φθεῖρας κατακτείνοντες ἐξηπάτη‐ σαν εἰπόντες· ὅσα εἴδομεν καὶ ἐλάβομεν, ταῦτα ἀπολείπομεν, ὅσα δὲ
5οὔτε εἴδομεν οὔτ’ ἐλάβομεν, ταῦτα φέρομεν».

9

.

10

.

1

Οὕτως 〈οὖν〉 Ἡράκλειτος ἐν ἴσῃ μοίρᾳ τίθεται καὶ τιμᾷ τὰ ἐμφανῆ τοῖς ἀφανέσιν, ὡς ἕν τι τὸ ἐμφανὲς καὶ τὸ ἀφανὲς ὁμολογουμένως ὑπάρχον· 〈ἔσ〉τι γάρ, φησίν, «ἁρμονίη [ἡ] ἀφανὴς φανερῆς κρείττων», καὶ 〈αὖ·〉 «ὅσων ὄψις ἀκοὴ μάθησισ»—τουτέστι τὰ ὄργανα—, «ταῦτα»,

9

.

10

.

2

φησίν, «ἐγὼ προτιμέω», οὐ τὰ ἀφανῆ προτιμήσας. τοιγαροῦν οὐδὲ σκότος οὐδὲ φῶς, οὐδὲ πονηρὸν οὐδὲ ἀγαθὸν ἕτερόν φησιν εἶναι ὁ Ἡράκλειτος, ἀλλὰ ἓν καὶ τὸ αὐτό. ἐπιτιμᾷ γοῦν Ἡσιόδῳ, ὅτι ἡμέραν καὶ νύκτα 〈οὐκ〉 οἶδεν· ἡμέρα γάρ, φησί, καὶ νύξ ἐστιν ἕν, λέγων ὧδέ
5πως· «διδάσκαλος δὲ πλείστων Ἡσίοδος· τοῦτον ἐπίστανται πλεῖστα

9

.

10

.

3

εἰδέναι, ὅστις ἡμέρην καὶ εὐφρόνην οὐκ ἐγίνωσκεν· ἔστι γὰρ ἕν». καὶ ἀγαθὸν 〈δὲ〉 καὶ κακὸν 〈ἕν φησιν εἶναι〉· «οἱ γοῦν ἰατροί», φησὶν ὁ Ἡράκλειτ(ος), «τέμνοντες, καίοντεσ»—〈τουτέστι〉 πάντῃ βασανίζοντες κακῶς τοὺς ἀρρωστοῦντας—, «ἐπαιτιῶνται μηδέν’ ἄξιον μισθὸν345
5λαμβάνειν»—παρὰ τῶν ἀρρωστούντων—, «ταὐτὰ ἐργαζόμενοι, τὰ

9

.

10

.

4

ἀγαθὰ καὶ τὰς νόσους». καὶ εὐθὺ δέ, φησίν, καὶ στρεβλὸν 〈ἓν καὶ〉 τὸ αὐτό ἐστι· «γνάφων», φησίν, «ὁδὸς εὐθεῖα καὶ σκολιή»—〈τουτέστιν〉 ἡ τοῦ ὀργάνου τοῦ καλουμένου κοχλίου ἐν τῷ γναφείῳ περιστροφὴ εὐθεῖα καὶ σκολιή· ἄνω γὰρ ὁμοῦ καὶ κύκλῳ περιέ〈ρ〉χεται—«μία ἐστί»,
5φησί, «καὶ ἡ αὐτή». καὶ τὸ ἄνω καὶ τὸ κάτω ἕν ἐστι, 〈φησί,〉 καὶ τὸ

9

.

10

.

5

αὐτό· «ὁδός», 〈φησίν,〉 «ἄνω κάτω μία καὶ ὡυτή». καὶ τὸ μιαρόν φησιν καὶ τὸ καθαρὸν ἓν καὶ ταὐτὸ εἶναι, καὶ τὸ πότιμον καὶ τὸ ἄποτον ἓν καὶ τὸ αὐτό [εἶναι]· «θάλασσα», φησίν, «ὕδωρ καθαρώτατον καὶ μιαρώτατον· ἰχθύσι μὲν πότιμον καὶ σωτήριον, ἀνθρώποις δὲ ἄποτον καὶ ὀλέθριον».

9

.

10

.

6

Λέγει δὲ ὁμολογουμένως 〈καὶ〉 τὸ ἀθάνατον εἶναι θνητὸν καὶ τὸ θνητὸν ἀθάνατον διὰ τῶν τοιούτων λόγων· «ἀθάνατοι θνητοί, θνητοὶ ἀθάνατοι· ζῶντες τὸν ἐκείνων θάνατον, τὸν δὲ ἐκείνων βίον τεθνεῶτες». λέγει δὲ καὶ σαρκὸς ἀνάστασιν, ταύτης 〈τῆσ〉 φανερᾶς, ἐν ᾗ γεγενήμεθα,
5καὶ τὸν θεὸν οἶδε ταύτης τῆς ἀναστάσεως αἴτιον 〈εἶναι〉, οὕτως λέγων· «ἔνθα δ’ ἐόντι ἐπανίστασθαι καὶ φύλακας γίνεσθαι ἐγερτὶ ζώντων καὶ346

9

.

10

.

7

νεκρῶν». λέγει δὲ καὶ 〈τὴν〉 τοῦ κόσμου κρίσιν καὶ πάντων τῶν ἐν αὐτῷ διὰ πυρὸς γίνεσθαι· «πάντα» γάρ, φησί, «τὸ πῦρ ἐπελθὸν κρινεῖ καὶ καταλήψεται». λέγει δὲ καὶ φρόνιμον τοῦτο εἶναι τὸ πῦρ καὶ τῆς διοικήσεως τῶν ὅλων αἴτιον, λέγων οὕτως· «τάδε πάντα οἰακίζει»—
5τουτέστι κατευθύνει—«κεραυνός», κεραυνὸν τὸ πῦρ λέγων τὸ αἰώνιον. καλεῖ δὲ αὐτὸ «χρησμοσύνην καὶ κόρον»· χρησμοσύνη δέ ἐστιν ἡ δια‐

9

.

10

.

8

κόσμησις κατ’ αὐτόν, ἡ δὲ ἐκπύρωσις κόρος. ἐν δὲ τούτῳ τῷ κεφαλαίῳ πάντα ὁμοῦ τὸν ἴδιον νοῦ(ν) ἐξέθετο, ἅμα δὲ καὶ τὸν τῆς Νοητοῦ αἱρέσεως, 〈ὃν〉 δι’ ὀλίγων ἐπέδειξα οὐκ ὄντα Χριστοῦ ἀλλὰ Ἡρα‐ κλείτου μαθητήν. τὸν γὰρ ποιητὸν κόσμον αὐτὸν δημιουργὸν καὶ ποιητὴν
5ἑαυτοῦ γινόμενον οὕτ(ω) (λ)έγει· «ὁ θεὸς ἡμέρη εὐφρόνη, χειμὼν θέρος, πόλεμος εἰρήνη, κόρος λιμόσ»—τἀναντία 〈γὰρ〉 ἅπαντα, οὗτος ὁ νοῦς· — «ἀλλοιοῦται δὲ ὅκωσπερ 〈πῦρ〉, 〈ὃ〉 ὁκόταν συμμιγῇ θυώμασιν, ὀνο‐ μάζεται καθ’ ἡδονὴν ἑκάστου».

9

.

10

.

9

Φανερὸν δὴ πᾶσι 〈γίνεται〉 τοὺς 〈ἀ〉νοήτους Νοητοῦ διαδόχους καὶ τῆς αἱρέσεως προστάτας, εἰ καὶ Ἡρακλείτου λέγοις ἂν αὐτοὺς μὴ
γεγονέναι ἀκροατάς, ἀλλά γε τὰ Νοητῷ δόξαντα αἱρουμένους ἀναφαν‐ δὸν ταὐτὰ ὁμολογεῖν. λέγουσι γὰρ οὕτως· ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν θεὸν εἶναι347
5〈τὸν〉 πάντων δημιουργὸν καὶ 〈τὸν〉 πατέρα, εὐδοκήσαντα μὲν πεφηνέ‐

9

.

10

.

10

ναι τοῖς ἀρχῆθεν δικαίοις, ὄντα 〈δὲ〉 ἀόρατον. ὅτε μὲν γὰρ οὐχ ὁρᾶται, ἐστὶν ἀόρατος, 〈ὅτε δὲ ὁρᾶται, ὁρατός· καὶ〉 ἀχώρητος μὲν ὅτε μὴ χωρεῖσθαι θέλει, χωρητὸς δὲ ὅτε χωρεῖται· οὕτως 〈δὲ καὶ〉 κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον 〈ἐστὶν〉 ἀκράτητος καὶ κρατητός, ἀγέν〈ν〉ητος 〈καὶ γεννη‐
5τόσ〉, ἀθάνατος καὶ θνητός. πῶς 〈οὖν〉 οὐχ Ἡρακλείτου οἱ τοιοῦτοι δειχθήσονται μαθηταί; μὴ 〈αὐ〉τῇ δὴ τῇ λέξει, 〈ἰ〉δίᾳ 〈δὲ〉 φθάσας ἐφι‐ λοσόφησεν ὁ σκοτεινός; Ὅτι δὲ καὶ τὸν αὐτὸν υἱὸν εἶναι λέγει καὶ πατέρα, οὐδεὶς ἀγνοεῖ·

9

.

10

.

11

λέγει γὰρ οὕτως· ὅτε μὲν οὖν μὴ 〈γε〉γένητο ὁ πατήρ, δικαίως πατὴρ προσηγόρευτο· ὅτε δὲ ηὐδόκησε γένεσιν 〈ἐκ παρθένου〉 ὑπομεῖναι, γεν〈ν〉(η)θεὶς ὁ 〈πατὴρ〉 υἱὸς ἐγένετο αὐτὸς ἑαυτοῦ, οὐχ ἑτέρου. οὕτως γοῦν δοκεῖ μοναρχίαν συνιστᾶν, ἓν καὶ τὸ αὐτὸ φάσκων ὑπάρχειν
5πατέρα καὶ υἱόν, γινόμενον οὐχ ἕτερον ἐξ ἑτέρου, ἀλλ’ αὐτὸν ἐξ ἑαυτοῦ· ὀνόματι μὲν πατέρα καὶ υἱὸν καλούμενον κατὰ χρόνων τροπήν, ἕνα δὲ 〈ὄντα. καὶ〉 τοῦτον εἶναι τὸν φανέντα, καὶ γένεσιν ἐκ παρθένου ὑπομεί‐ ναντα, καὶ ἐν ἀνθρώπο(ις) ἄνθρωπον ἀναστραφέντα· υἱὸν μὲν 〈γὰρ〉 ἑαυτὸν τοῖς ὁρῶσιν ὁμολογοῦντα διὰ τὴν γενομένην γένεσιν, πατέρα δὲ

9

.

10

.

12

〈ὄντα〉 [εἶναι] καὶ τοῖς χωροῦσιν (μ)ὴ ἀποκρύψαντα. 〈καὶ〉 τοῦτον 〈εἶναι τὸν〉 πάθει 〈προσελθόντα καὶ〉 ξύλῳ προσπαγ(έ)ντα καὶ ἑαυτῷ
τὸ πνεῦμα παραδόντα· 〈τὸν〉 ἀποθανόντα καὶ μὴ ἀποθανόντα καὶ ἑαυτὸν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστήσαντα· τὸν ἐν μνημείῳ ταφέντα καὶ348
5λόγχῃ τρωθέντα καὶ ἥλοις καταπαγέντα. τοῦτον 〈οὖν〉 τὸν τῶν ὅλων θεὸν καὶ πατέρα 〈υἱὸν〉 εἶναι λέγει Κλεομένης καὶ ὁ τούτου χορός, Ἡρακλείτειον σκότος ἐπεισάγοντες πολλοῖς.

9

.

11

.

1

Ταύτην τὴν αἵρεσιν ἐκράτυνε Κάλλιστος, ἀνὴρ ἐν κακίᾳ πανοῦργος καὶ ποικίλος πρὸς πλάνην, θηρώμενος τὸν τῆς ἐπισκοπῆς θρόνον. 〈ὃσ〉 τὸν Ζεφυρῖνον, ἄνδρα ἰδιώτην καὶ ἀγράμματον καὶ ἄπειρον τῶν ἐκκλη‐ σιαστικῶν ὅρων—ὃν πείθων δόμασι καὶ ἀπαιτήσεσιν ἀπειρημέναις ἦγεν
5εἰς ὃ 〈ἐ〉βούλετο, ὄντα δωρολήπτην καὶ φιλάργυρον—, ἔπειθεν ἀεὶ στά‐ σεις ἐμβάλ〈λ〉ειν ἀνὰ μέσον τῶν ἀδελφῶν, αὐτὸς τὰ ἀμφότερα μέρη ὕστερον «κερκώπων λόγοις» πρὸς ἑαυτοῦ φιλίαν κατασκευάζων· καὶ τοῖς μὲν 〈τὴν〉 ἀλήθειαν [λέγων ὅμοια] φρονοῦσι ποτὲ κατ’ ἰδίαν 〈λέγων〉 τὰ ὅμοια φρονεῖν ἠπάτα 〈αὐτούσ〉, πάλιν δ’ αὖ τοῖς τὰ Σαβελ‐
10λίου 〈φρονοῦσιν〉 ὁμοίως. ὃν καὶ αὐτὸν ἐξέστησε, δυνάμενον κατορ‐

9

.

11

.

2

θοῦν· ἐν 〈μὲν〉 γὰρ τῷ ὑφ’ ἡμῶν παραινεῖσθαι οὐκ ἐσκληρύνετο, ἡνίκα δὲ σὺν τῷ Καλλίστῳ ἐμόναζεν, ὑπ’ αὐτοῦ ἀνεσείετο πρὸς τὸ δόγμα τοῦ Κλεομένους ῥέπειν, φάσκοντος τὰ ὅμοια φρονεῖν. ὁ δὲ τότε μὲν τὴν πανουργίαν αὐτοῦ οὐκ ἐνόει, αὖθις δὲ ἔγνω, ὡς διηγήσομαι μετ’ οὐ
5πολύ.349

9

.

11

.

3

Αὐτὸν δὲ τὸν Ζεφυρῖνον παράγων ἔπειθε δημοσίᾳ 〈ποτὲ μὲν〉 λέγειν· «ἐγὼ οἶδα ἕνα θεὸν Χριστὸν Ἰησοῦν, καὶ πλὴν αὐτοῦ ἕτερον οὐδένα γεν〈ν〉ητὸν καὶ παθητόν», ποτὲ δὲ λέγειν· «οὐχ ὁ πατὴρ ἀπέθανεν, ἀλλὰ ὁ υἱός», οὕτως 〈τε〉 ἄπαυστον τὴν στάσιν ἐν τῷ λαῷ διετήρησεν. οὗ
5τὰ νοήματα γνόντες ἡμεῖς οὐ συνεχωροῦμεν 〈αὐτῷ, ἀλλὰ δι〉ελέγχοντες καὶ ἀντικαθιστάμενοι 〈πρὸς αὐτὸν ἀντηγωνιζόμεθα〉 ὑπὲρ τῆς ἀληθείας. ὃς 〈δὲ〉 εἰς ἀπόνοιαν χωρῶν διὰ τὸ πάντας αὐτοῦ τῇ ὑποκρίσει συντρέ‐ χειν, ἡμᾶς δὲ οὔ, ἀπεκάλει ἡμᾶς διθέους, ἐξεμῶν παρὰ βίαν τὸν ἐνδο‐ μυχοῦντα αὐτῷ ἰόν.

9

.

11

.

4

Τούτου 〈οὖν〉 τὸν βίον δοκεῖ ἡμῖν, ἀγαπητοί, ἐκθέσθαι, ἐπεὶ κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον ἡμῖν ἐγεγόνει, ὅπως διὰ τοῦ φανῆναι τοῦ τοιούτου τὴν ἀναστροφὴν εὐεπίγνωστος καὶ γελοία τοῖς νοῦν ἔχουσιν εὐθὺς γένηται ἡ διὰ τούτου ἐπικεχειρημένη αἵρεσις. οὗτος ἐμαρτύρησεν ἐπὶ
5Φουσκιανοῦ ἐπάρχου ὄντος 〈τῆσ〉 Ῥώμης, ὁ δὲ τρόπος τῆς αὐτοῦ μαρτυρίας τοιόσδε ἦν.

9

.

12

.

1

Οἰκέτης ἐτύγχανε Καρποφόρου τινός, ἀνδρὸς πιστοῦ ὄντος ἐκ τῆς Καίσαρος οἰκίας. τούτῳ ὁ Καρποφόρος, ἅτε δὴ ὡς πιστῷ, χρῆμα οὐκ ὀλίγον κατεπίστευσεν, ἐπαγγειλάμενος κέρδος προσοίσειν ἐκ πραγμα‐ τείας τραπεζιτικῆς· ὃς λαβὼν τράπεζαν ἐπεχείρησεν ἐν τῇ λεγομένῃ
5Πισκίνῃ πουπλικῇ. ᾧ οὐκ ὀλίγαι παραθῆκαι τῷ χρόνῳ ἐπιστεύθησαν ὑπὸ χηρῶν καὶ ἀδελφῶν προσχήματι τοῦ Καρποφόρου· ὁ δὲ ἐξαφανίσας τὰ πάντα ἠπόρει. οὗ ταῦτα πράξαντος οὐκ ἔλιπεν ὃς ἀπαγγείλῃ τῷ Καρ‐

9

.

12

.

2

ποφόρῳ, ὁ δὲ ἔφη ἀπαιτ〈ήσ〉ειν λόγους παρ’ αὐτοῦ. ταῦτα 〈δὲ〉 συνι‐ δὼν ὁ Κάλλιστος καὶ τὸν παρὰ τοῦ δεσπότου κίνδυνον ὑφορώμενος, ἀπέδρα τὴν φυγὴν κατὰ θάλασσαν ποιούμενος· ὃς εὑρὼν πλοῖον ἐν τῷ Πόρτῳ ἕτοιμον πρὸς ἀναγωγήν, ὅποι 〈ἂν〉 ἐτύγχανε πλέον ἀνέβ(η)350
5πλευσόμενος. ἀλλ’ οὐδὲ οὕτως λαθεῖν δεδύνηται· οὐ γὰρ ἔλιπεν ὃς

9

.

12

.

3

ἀπαγγείλῃ τῷ Καρποφόρῳ τὸ γεγενημένον. ὁ δὲ ἐπιστὰ(ς) κατὰ τὸν λιμένα ἐπειρᾶτο ἐπὶ τὸ πλοῖον ὁρμᾶν κατὰ 〈τὰ〉 μεμ(η)νυμένα· τοῦτο γὰρ ἦν ἑστὸς ἐν μέσῳ τῷ λιμένι. τοῦ δὲ πορθμέως βραδύνοντος, ἰδὼν πόρρωθεν ὁ Κάλλιστος τὸν δεσπότην, ὢν ἐν τῷ πλοίῳ καὶ γνοὺς ἑαυτὸν
5συνειλῆφθαι, ἠφείδησε τοῦ ζῆν καὶ ἔσχατα ταῦτα λογισάμενος 〈εἶναι〉

9

.

12

.

4

ἔρριψεν ἑαυτὸν εἰς τὴν θάλασσαν. οἱ δὲ ναῦται καταπηδήσαντες εἰς τὰ σκάφη ἄκοντα αὐτὸν ἀνείλοντο, τῶν δὴ ἀπὸ τῆς γῆς μεγάλα βοώντων, καὶ οὕτως τῷ δεσπότῃ παραδοθεὶς ἐπανήχθη εἰς τὴν Ῥώμην. ὃν ὁ δεσπότης εἰς πιστρῖνον κατέθετο.

9

.

12

.

5

Χρόνου δὲ διελθόντος, ὡς συμβαίνει γίνεσθαι, προσελθόντες ἀδελφοὶ παρεκάλουν τὸν Καρποφόρον, ὅπως ἐξαγάγῃ τῆς κολάσεως τὸν δραπέ‐ την, φάσκοντες αὐτὸν ὁμολογεῖν ἔχειν παρά τισι χρῆμα ἀποκείμενον.

9

.

12

.

6

ὁ δὲ Καρποφόρος, ὡς εὐλαβής, τοῦ μὲν ἰδίου ἔλεγεν ἀφειδεῖν, τῶν δὲ παραθηκῶν φροντίζειν—πολλοὶ γὰρ αὐτῷ ἀπεκλαίοντο λέγοντες ὅτι τῷ αὐτοῦ προσχήματι ἐπίστευσαν τῷ Καλλίστῳ ἃ πεπιστεύκεισαν—,

9

.

12

.

7

καὶ πεισθεὶς ἐκέλευσεν ἐξαγαγεῖν αὐτόν. ὁ δὲ μηδὲν ἔχων ἀποδιδόναι, καὶ πάλιν ἀποδιδράσκειν μὴ δυνάμενος διὰ τὸ φρουρεῖσθαι, τέχνην θανάτου ἐπενόησε καὶ σαββάτῳ, σκηψάμενος ἀπιέναι ὡς ἐπὶ χρεώστας, ὥρμησεν ἐπὶ τὴν συναγωγὴν τῶν Ἰουδαίων συνηγμένην καὶ στὰς κατε‐
5στασίαζεν αὐτῶν. οἱ δὲ καταστασιασθέντες (ὑ)π’ αὐτοῦ, ἐνυβρίσαντες αὐτὸν καὶ πληγὰς ἐμφορήσαντες ἔσ(υ)ρον ἐπὶ τὸν Φουσκιανόν, ἔπαρχον

9

.

12

.

8

ὄντα τῆς πόλεως. ἀπεκρίναντο δὲ τάδε· Ῥωμαῖοι συνεχώρησαν 〈μὲν〉 ἡμῖν τοὺς πατρῴους νόμους δημοσίᾳ ἀναγινώσκειν, οὗτος δὲ ἐπεισελ‐ θὼν ἐκώλυε καταστασιάζων ἡμῶν, φάσκων εἶναι Χριστιανός. τοῦ δὲ Φο〈υ〉σκιανοῦ πρὸ βήματος τυγχάνοντος καὶ τοῖς ὑπὸ 〈τῶν〉 Ἰουδαίων
5λεγομένοις κατὰ τοῦ Καλλίστου ἀγανακτοῦντος, οὐκ ἔλιπεν ὁ ἀπαγγεί‐

9

.

12

.

9

λας τῷ Καρποφόρῳ τὰ πρασσόμενα. ὁ δὲ σπεύσας ἐπὶ τὸ βῆμα τοῦ
ἐπάρχου ἐβόα· δέομαι, κύριε Φουσκιανέ, μὴ σ〈ὺ〉 αὐτῷ πίστευε· οὐ γάρ ἐστι Χριστιανός, ἀφορμὴν δὲ ζητεῖ θανάτου χρήματά μου πολλὰ ἀφανί‐ σας, ὡς ἀποδείξω. τῶν δὲ Ἰουδαίων ὑποβολὴν τοῦτο νομισάντων, ὡς351
5ζητοῦντος τοῦ Καρποφόρου ταύτῃ τῇ προφάσει ἐξελέσθαι αὐτόν, μᾶλλον ἐπιφθόνως κατεβόων τοῦ ἐπάρχου. ὁ δὲ κινηθεὶς ὑπ’ αὐτῶν, μαστιγώσας αὐτὸν ἔδωκεν εἰς μέταλλον Σαρδονίας.

9

.

12

.

10

Μετὰ χρόνον δέ, ἑτέρων ἐκεῖ ὄντων μαρτύρων, θελήσασα ἡ Μαρκία, οὖσα φιλόθεος παλ〈λ〉ακὴ Κομόδου, ἔργον τι ἀγαθὸν ἐργάσασθαι, προσκαλεσαμένη τὸν μακάριον Οὐΐκτορα, ὄντα ἐπίσκοπον τῆς ἐκκλη‐ σίας κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ, ἐπηρώτα 〈αὐτὸν〉 τίνες εἶεν 〈οἱ〉 ἐν Σαρδονίᾳ
5μάρτυρες· ὁ δὲ πάντων ἀναδοὺς τὰ ὀνόματα τὸ τοῦ Καλλίστου οὐκ

9

.

12

.

11

ἔδωκεν, εἰδὼς τὰ 〈τε〉τολμημένα παρ’ αὐτοῦ. τυχοῦσα οὖν τῆς ἀξιώ‐ σεως ἡ Μαρκία παρὰ τοῦ Κομόδου, δίδωσι τὴν ἀπολύσιμον ἐπιστολὴν Ὑακίνθῳ τινί, σπάδοντι 〈ὄντι〉 πρεσβυτέρῳ· ὃς λαβὼν διέπλευσεν εἰς τὴν Σαρδονίαν καὶ ἀποδοὺς τῷ κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ τῆς χώρας ἐπιτρο‐

9

.

12

.

12

πεύοντι ἀπέλυσε τοὺς μάρτυρας πλὴν τοῦ Καλλίστου. ὁ δὲ γονυπετῶν καὶ δακρύων ἱκέτευε καὶ αὐτὸς τυχεῖν ἀπολύσεως. δυσωπηθεὶς οὖν ὁ Ὑάκινθος ἀξιοῖ τὸν ἐπίτροπον 〈ἀπολῦσαι καὶ αὐτόν〉, φάσκων θρέψας εἶναι Μαρκίας 〈καὶ〉 τασσόμεν(ο)ς αὐτῷ τὸ ἀκίνδυνον· ὁ δὲ πεισ(θ)εὶς

9

.

12

.

13

ἀπέλυσε καὶ τὸν Κάλλιστον. οὗ παραγενομένου ὁ Οὐΐκτωρ πάνυ ἤχθετο ἐπὶ τῷ γεγονότι, ἀλλ’ ἐπεὶ εὔσπλαγχνος ἦν, ἡσύχαζε· φυλασσόμενος δὲ τὸν ὑπὸ πολλῶν ὄνειδον—οὐ γὰρ ἦν μακρὰν τὰ ὑπ’ αὐτοῦ τετολμη‐ μένα—, ἔτι δὲ καὶ τοῦ Καρποφόρου ἀντιπίπ〈τ〉(ο)ντος, πέμπει αὐτὸν
5καταμένειν ἐν Ἀνθείῳ, ὁρίσας αὐτῷ μηνιαῖόν τι εἰς τροφάς.

9

.

12

.

14

Μεθ’ οὗ κοίμησιν Ζεφυρῖνος, 〈ὡσ〉 σ(υ)ναράμεν(ον) αὐτὸν 〈θ〉έλων
〈ἔχειν〉 πρὸς τὴν κατάστασιν τοῦ κλήρου, ἐτίμησε〈ν ἐπὶ〉 τῷ ἰδίῳ κακῷ, καὶ τούτου 〈χάριν〉 μεταγαγὼν ἀπὸ τοῦ Ἀνθείου εἰς τὸ κοιμη‐ τήριον κατέστησεν. ᾧ ἀεὶ συνὼν 〈ὁ Κάλλιστοσ〉 καί, καθὼς φθάσας352
5προεῖπον, ὑποκρίσει αὐτὸν θεραπεύων ἐξηφάνισε, μήτε κρῖναι τὰ λεγό‐ μενα δυνάμενον, μήτε νοοῦντα τὴν τοῦ Καλλίστου ἐπιβουλήν, πάντα αὐτῷ πρὸς ἃ 〈αὐτὸσ〉 ἥδετο ὁμιλοῦντος.

9

.

12

.

15

Οὗτο〈σ〉 μετὰ τὴν τοῦ Ζεφυρίνου τελευτὴν νομίζων τετυχηκέναι οὗ ἐθηρᾶτο, τὸν Σαβέλλιον ἀπέωσεν ὡς μὴ φρονοῦντα ὀρθῶς, δεδοικὼς ἐμὲ καὶ νομίζων οὕτω δύνασθαι ἀποτρίψασθαι τὴν πρὸς τῆς ἐκκλησίας 〈κατ’ αὐτοῦ〉 κατηγορίαν ὡς [μὴ] ἀλλοτρίως φρονοῦν〈τοσ〉· ἦν οὖν

9

.

12

.

16

γόης καὶ πανοῦργος καὶ ἐπὶ χρόνον συνήρπασε πολλούς. ἔχων δὲ καὶ τὸν ἰὸν ἐγκείμενον ἐν τῇ καρδίᾳ 〈αὐτοῦ〉 καὶ εὐθέως μηδὲν φρονῶν, ἅμα δὲ καὶ αἰδούμενος 〈μὴ〉 τὰ ἀληθῆ λέγειν, διὰ τὸ δημοσίᾳ ἡμῖν ὀνειδίζοντα εἰπεῖν· «δίθεοί ἐστε», ἀλλὰ καὶ διὰ τὸ ὑπὸ τοῦ Σαβελλίου
5συχνῶς κατηγορεῖσθαι ὡς παραβάντα τὴν πρώτην πίστιν, ἐφεῦρεν αἵρεσιν τοιάνδε, λέγων τὸν Λόγον αὐτὸν εἶναι υἱόν, αὐτὸν καὶ πατέρα, ὀνόματι μὲν 〈υἱὸν καὶ πατέρα〉 καλούμενον, ἓν δὲ ὄν〈τα〉, τὸ πνεῦμα

9

.

12

.

17

ἀδιαίρετον· οὐ 〈γὰρ〉 ἄλ〈λ〉ο 〈μὲν〉 εἶναι πατέρα, ἄλλο δὲ υἱόν, ἓν δὲ καὶ τὸ αὐτὸ 〈πνεῦμα〉 ὑπάρχειν. καὶ τὰ πάντα γέμειν τοῦ θείου πνεύ‐ ματος, τά τε ἄνω καὶ 〈τὰ〉 κάτω. καὶ εἶναι τὸ ἐν τῇ παρθένῳ σαρκωθὲν
πνεῦμα οὐχ ἕτερον παρὰ τὸν πατέρα, ἀλλὰ ἓν καὶ τὸ αὐτό. καὶ τοῦτο353
5εἶναι τὸ εἰρημένον· «οὐ πιστεύεις ὅτι ἐγὼ ἐν τῷ πατρὶ καὶ ὁ πατὴρ ἐν

9

.

12

.

18

ἐμοί;» τὸ μὲν γὰρ βλεπόμενον, ὅπερ ἐστὶν ἄνθρωπος, τοῦτο εἶναι τὸν υἱόν, τ(ὸ) δὲ ἐν τῷ υἱῷ χωρηθὲν πνεῦμα, τοῦτ〈ο〉 εἶναι τὸν πατέρα. οὐ γάρ, φησίν, ἐρῶ δύο θεούς, πατέρα καὶ υἱόν, ἀλλ’ ἕνα· ὁ γὰρ ἐξ 〈ἑ〉αυτοῦ γενόμενος πατήρ, προσλαβόμενος τὴν σάρκα ἐθεοποίησεν
5〈αὐτὴν〉 ἑνώσας ἑαυτῷ καὶ ἐποίησεν ἕν, ὡς καλεῖσθαι πατέρα καὶ υἱὸν ἕνα θεόν. καὶ τοῦτο, ἓν ὂν πρόσωπον, μὴ δύνασθαι εἶν(αι) δύο, καὶ

9

.

12

.

19

οὕτως τὸν πατέρα συμπεπονθέναι τῷ υἱῷ. οὐ γὰρ θέλει λέγειν τὸν πατέ(ρα) πεπονθέναι καὶ ἓν εἶναι πρόσωπον, 〈οὕτως νομίζων〉 ἐκφυγεῖν τὴν εἰς τὸν πατέρα βλασφημίαν ὁ ἀνόητος καὶ ποικίλος· ὃ〈σ〉 ἄνω κάτω σχεδιάζων βλασφημίας, ἵνα μόνον κατὰ τὴν ἀλήθειαν λέγειν
5δοκῇ, ποτὲ μὲν εἰς τὸ Σαβελλίου δόγμα ἐμπίπτων, ποτὲ δὲ εἰς τὸ Θεο‐ δότου οὐκ αἰδεῖται.

9

.

12

.

20

Τοιαῦτα 〈οὖν〉 ὁ γόης τολμήσας συνεστήσατο διδασκαλεῖον, κατὰ τῆς ἐκκλησίας οὕτως διδάξας· καὶ πρῶτος τὰ〈σ〉 πρὸς τὰς ἡδονὰς 〈ἁμαρτίασ〉 τοῖς ἀνθρώποις συγχωρεῖν ἐπενόησε, λέγων πᾶσιν 〈τοῖσ〉 ὑπ’ αὐτῷ ἀφίεσθαι 〈τὰσ〉 ἁμαρτίας. ὁ γὰρ παρ’ ἑτέρῳ τινὶ συναγόμενος
5[καὶ λεγόμενος] Χριστιανός, εἴ τι ἂν ἁμάρτῃ, φησίν, οὐ λογίζεται αὐτῷ

9

.

12

.

21

ἡ ἁμαρτία, εἰ προσδράμοι τῇ τοῦ Καλλίστου σχολῇ. οὗ τῷ ὅρῳ ἀρεσ‐ κόμενοι πολλοὶ 〈τὴν〉 συνείδησιν πεπηγότες, ἅμα τε καὶ 〈οἱ〉 ὑπὸ πολλῶν αἱρέσεων ἀποβληθέντες, τινὲς δὲ καὶ ἐπὶ καταγνώσει ἔκβλητοι τῆς ἐκκλησίας ὑφ’ ἡμῶν γενόμενοι, προσχωρήσαντες αὐτῷ ἐπλήθυναν τὸ
5διδασκαλεῖον αὐτοῦ. Οὗτος ἐδογμάτισεν ὅπως, εἰ ἐπίσκοπ(ο)ς ἁμάρτοι τι, εἰ καὶ πρὸς354

9

.

12

.

22

θάνατον, μὴ δέῃ κατατίθεσθαι. ἐπὶ τούτου 〈οὖν〉 ἤρξαντο ἐπίσκοποι καὶ πρεσβύτεροι καὶ διάκονοι δίγαμοι καὶ τρίγαμοι καθίστασθαι εἰς κλή‐ ρους. εἰ δὲ καί τις ἐν κλήρῳ ὢν γαμοίη, μένειν 〈δεῖν ἔφη〉 τὸν τοιοῦτον ἐν τῷ κλήρῳ ὡς μὴ ἡμαρτηκότα, ἐπὶ τ(ού)τῳ φάσκων εἰρῆσθαι τὸ ὑπὸ
5τοῦ ἀποστόλου ῥηθέν· «σὺ τίς εἶ ὁ κρίνων ἀλλότριον οἰκέτην;» ἀλλὰ καὶ 〈τὴν〉 παραβολὴν τῶν ζιζανίων πρὸς τοῦτο ἔφη 〈λε〉λέχθαι· «ἄφετε τὰ ζιζάνια συναύξειν τῷ σίτῳ», τουτέστιν 〈μένειν〉 ἐν τῇ ἐκκλη‐

9

.

12

.

23

σίᾳ τοὺς ἁμαρτάνοντας. ἀλλὰ καὶ τὴν κιβωτὸν τοῦ Νῶε εἰς ὁμοίωμα 〈τῆσ〉 ἐ(κ)κλησίας ἔφη γεγονέναι, ἐν ᾗ 〈ἦσαν〉 καὶ κύνες καὶ λύκοι καὶ κόρα(κ)ες (καὶ) πάντα τὰ καθαρὰ καὶ ἀκάθαρτα, οὕτω φάσκων δεῖν εἶναι 〈καὶ〉 ἐν 〈τῇ〉 ἐκκλησίᾳ. ὁμοίως 〈δὲ〉 καὶ ὅσα πρὸς τοῦτο δυνατὸς
5ἦν συνάγειν, οὕτως ἡρμήνευσεν. Οὗ οἱ ἀκροαταὶ ἡσθέντες τοῖς δόγμα〈σι〉 διαμένουσιν ἐμπαίζοντες

9

.

12

.

24

ἑαυτοῖς τε καὶ πολλοῖς. ὧν τῷ διδασκαλείῳ συρρέουσιν ὄχλοι· διὸ καὶ πληθύνονται, γαυριώμενοι ἐπὶ ὄχλοις 〈συρρέουσι〉 διὰ τὰς ἡδονάς, ἃς οὐ συνεχώρησεν ὁ Χριστός. οὗ καταφρονήσαντες οὐδέν〈α〉 ἁμαρτεῖν κωλύουσι, φάσκοντες αὐτὸν ἀφιέναι τοῖς εὐδοκοῦσι. καὶ γὰρ καὶ γυναι‐
5ξὶν ἐπέτρεψεν, εἰ ἄνανδροι εἶεν καὶ ἡλικίᾳ γε [τε] 〈εἰς ἄνδρα ἐκ〉‐
καίο〈ι〉ντο, 〈αἱ〉 ἐν ἀξίᾳ, εἰ 〈τὴν〉 ἑαυτῶν ἀξίαν [ἣν] μὴ βούλοιντο καθαιρεῖν διὰ τοῦ νομίμως γαμηθῆναι, ἔχει〈ν〉 ἕνα, ὃν ἂν αἱρήσωνται, σύγκοιτον, εἴτε οἰκέτην εἴτε ἐλεύθερον, καὶ τοῦτον κρίνειν ἀντὶ ἀνδρὸς355

9

.

12

.

25

〈τὴν〉 μὴ νόμῳ γεγαμημένην. ἔνθεν ἤρξα〈ν〉το ἐπιχειρεῖν 〈αἱ〉 πισταὶ λεγόμεναι ἀτοκίοις φαρμάκοις καὶ 〈τῷ〉 περιδεσμεῖσθαι πρὸς τὸ τὰ συλλαμβανόμενα καταβάλλειν, διὰ τὸ μήτε ἐκ δούλου βούλεσθαι ἔχειν τέκνον, μήτε ἐξ εὐτελοῦς, διὰ τὴν 〈αὐτῶν〉 εὐγένειαν καὶ ὑπέρογκον
5οὐσίαν. ὁρᾶτε εἰς ὅσην ἀσέβειαν ἐχώρησεν ὁ ἄνομος, μοιχείαν καὶ φόνον ἐν τῷ αὐτῷ διδάσκων. καὶ ἐπὶ τούτοις τοῖς τολμήμασιν ἑαυτοὺς οἱ ἀπηρυθριασμένοι καθολικὴν ἐκκλησίαν ἀποκαλεῖν ἐπιχειροῦσι, καί

9

.

12

.

26

τινες νομίζοντες εὖ πράττειν συντρέχουσιν αὐτοῖς. ἐπὶ τούτου 〈δὲ〉 πρώτως τετόλ(μ)ηται αὐτοῖς 〈καὶ τὸ〉 δεύτερον βάπτισμα. ταῦτα μὲν οὖν ὁ θαυμασιώτατος Κάλλιστος συνεστήσατο· οὗ διαμένει τὸ δι(δ)ασ‐ καλεῖον, 〈μὴ〉 φυλάσσον τὰ ἔθη καὶ τὴν παράδοσιν, μὴ διακρῖνον
5τίσιν (δ)εῖ κοινωνεῖν, πᾶσιν 〈δὲ〉 ἀκρίτως προσφέρον τὴν κοινωνίαν. ἀφ’ οὗ (καὶ) τὴν τοῦ ὀνόματος μετέσχον ἐπίκλησιν, 〈ὡσ〉 καλεῖσθαι διὰ
τὸν πρωτοστατήσαν〈τα〉 τῶν τοι(ού)των ἔργων Κάλλιστον Καλλιστιανοί.356

9

.

13

.

1

Τούτου 〈οὖν〉 κατὰ πάντα τὸν κόσμον διηχηθείσης τῆς διδασκαλίας, ἐνιδὼν τὴν πραγματείαν ἀνὴρ δόλιος καὶ ἀπονοίας γέμων, Ἀλκιβιάδης τις καλούμενος, οἰκῶν ἐν Ἀπαμείᾳ τῆς Συρίας, γοργότερον ἑαυτὸν καὶ εὐφυέστερον ἐν κυβείαις κρίνας τοῦ Καλλίστου, ἐπῆλθε τῇ Ῥώμῃ
5φέρων βίβλον τινά, φάσκων ταύτην ἀπὸ Σηρῶν τῆς Παρθίας παρειλη‐

9

.

13

.

2

φέναι τινὰ ἄνδρα δίκαιον 〈ὀνόματι〉 Ἠλχασαΐ· ἣν παρέδωκέν τινι λεγομένῳ Σοβιαΐ, χρηματισθεῖσαν ὑπὸ ἀγγέλου. οὗ τὸ 〈μὲν〉 ὕψος σχοίνων κδʹ—ὃ γίνεται μίλια ϙϛʹ—, τὸ δὲ πλάτος αὐτοῦ σχοίνων δʹ, καὶ ἀπὸ ὤμου εἰς ὦμον σχοίνων ϛʹ〈—ὃ γίνεται μίλια εἰκοσιτέσσαρα—〉.
5τὰ δὲ ἴχνη τῶν ποδῶν αὐτοῦ ἐπὶ μῆκος 〈μὲν〉 σχοίνων γʹ ἡμίσους—ὃ
γίνεται μίλια δεκατέσσαρα—, τὸ δὲ πλάτος σχοίνου ἑνὸς ἡμίσους, τὸ δὲ357

9

.

13

.

3

ὕψος ἡμισχοίνου. εἶναι δὲ σὺν αὐτῷ καὶ θήλειαν, ἧς τὰ μέτρα κατὰ τ(ὰ) προειρημένα εἶναι λέγει· καὶ τὸν μὲν ἄρσενα υἱὸν εἶναι τοῦ θεοῦ, τὴν δὲ θήλειαν καλεῖσθαι ἅγιον πνεῦμα. Ταῦτα 〈δὲ〉 τερατολογῶν νομίζει ταράσσειν τοὺς μωροὺς λέγων

9

.

13

.

4

τοῦτον εὐηγγελίσθαι τοῖς ἀνθρώποις καινὴν ἄφεσιν ἁμαρτιῶν ἔτει Τραϊανοῦ βασιλείας τρίτῳ. καὶ 〈δεύτερον〉 βάπτισμα 〈δὲ〉 ὁρίζει—ὃ καὶ αὐτὸ διηγήσομαι—, φάσκων τοὺς ἐν πάσῃ ἀσε〈λ〉γείᾳ καὶ 〈ἐν παντὶ〉 μιασμῷ καὶ ἀνομήματι ἐμφυρέντας, εἴ τις πιστ(ὸ)ς εἴη, ἐπι‐
5〈σ〉τρέψαντα καὶ τῆ(ς) βίβλου 〈ταύτησ〉 ἀκούσαντα καὶ πιστεύσαντα [ὁρίζει] 〈καὶ〉 βαπτίσματι 〈ἐκ δευτέρου προσελθόντα〉 λαμβάνειν ἄφεσιν ἀμαρτιῶν. Ταῦτα δὲ ἐτόλμησε τεχνάσαι τὰ πανουργήματα ἀπὸ τοῦ προειρημέ‐

9

.

13

.

5

νου δόγματος ἀφ(ο)ρμὴν λαβών, οὗ παρεστήσατο Κάλλιστος· ἡδομέ‐ νου(ς) γὰρ κατανοήσας πολλοὺς ἐπὶ 〈τῇ〉 τοιαύτῃ ἐπαγγελίᾳ, εὐ(κ)αίρως ἐνόμισεν 〈ἔχειν πρὸς τὸ ὅμοια〉 ἐπιχειρεῖν. καὶ τούτῳ δὲ ἡμεῖς ἀν‐ τ(ιστά)ντες οὐκ εἰάσαμεν ἐπὶ πολὺ πλανηθῆναι πολλούς, ἐλέγξαντες
5εἶναι τοῦτο πνεύματος νόθου ἐνέργειαν καὶ ἐπίνοιαν πεφυσιωμένης καρδίας, καὶ τοῦτον λύκου δίκην ἐπεγηγερμένον 〈εἶναι〉 πλανωμένοις προβάτοις πολλοῖς, 〈ἃ〉 ἀποπλανῶν διεσκόρπισεν ὁ Κάλλιστος.

9

.

13

.

6

Ἀλλ’ ἐπεὶ ἠρξάμεθα 〈τὰ τοῦ Ἠλχασαῒ διηγεῖσθαι〉, καὶ τὰ τούτου δόγματα οὐ σιωπήσομεν, εἰς φανερόν τε ἀγαγόντες πρότερον τὸν 〈κατὰ
τοῦτον〉 βίον καὶ δείξαντες τὴν νομιζομένην ἄσκησιν προσποιητὴν ὑπάρχουσαν, αὖθις 〈δὲ〉 καὶ τῶν ῥητῶν 〈αὐτοῦ τὰ〉 κεφάλαια παραθή‐358
5σομαι, ἵνα τοῖς αὐτοῦ ἐγγράφοις ὁ ἐντυγχάνων ἐνατενίσας ἐπιγνοίη, τίς καὶ ὁποία εἴη ἡ τούτῳ τετολμημένη αἵρεσις.

9

.

14

.

1

Οὗτος 〈τὴν τοῦ〉 νόμου πολιτείαν προβάλλεται δελεάσματος δίκην, φάσκων δεῖν περιτέμνεσθαι καὶ κατὰ 〈τὸν〉 νόμον ζῆν τοὺς πεπιστευκό‐ τας. ἀποσπᾷ 〈δέ〉 τινα 〈καὶ ἐκ〉 τῶν προειρημένων αἱρέσεων· τὸν Χριστὸν γὰρ λέγει ἄνθρωπον 〈εἶναι καὶ〉 κοινῶς πᾶσι γεγονέναι· τοῦτον
5δὲ οὐ νῦν πρῶτον ἐκ παρθένου γεγεν〈ν〉ῆσθαι 〈θέλει〉, ἀλλὰ καὶ πρό‐ τερον, καὶ αὖθις πολλάκις γεννηθέντα καὶ γεννώμενον πεφηνέναι καὶ φαίνεσθαι, ἀλλάσσοντα 〈σώματα κατὰ〉 γενέσεις καὶ μετενσωματούμε‐ νον, ἐκείνῳ τῷ Πυθαγορείῳ δόγματι χρώμενος.

9

.

14

.

2

Τοσοῦτον δὲ πεφυσίωνται, ὡς καὶ προγνωστικοὺς ἑαυτοὺς λέγειν, δηλον〈ότι〉 μέτροις καὶ ἀριθμοῖς τῆς προειρημένης Πυθαγορείου τέχνης 〈ὡσ〉 ἀφορμα〈ῖ〉ς χρωμένους. οὗτοι καὶ μαθηματικοῖς καὶ ἀστρολογι‐ κοῖς καὶ μαγικοῖς προσέχουσιν ὡς ἀληθέσι, κα(ὶ) τούτοις χρώμενοι τα‐
5ράσσουσι τοὺς ἄφρονας, 〈ὡσ〉 νομίζειν αὐτοὺς λόγου δυνατοῦ μετέχειν.

9

.

14

.

3

ἐπαοιδὰς δὲ καὶ ἐπιλόγ(ου)ς τινὰς διδάσκουσι πρός τε κυνοδήκτους καὶ δαιμον(ι)ῶντας καὶ ἑτέραις νόσοις κατεχομένους· ὧν οὐδὲ ταῦτα σιωπήσομεν. ἱκανῶς οὖν τὰς ἀρχὰς αὐτῶν διηγησάμενος, τάς τε αἰτίας τῶν τολμημάτων, παρελεύσομαι ἐ(π)ιδιηγησόμενος τὰ ἔγγραφα 〈αὐ‐
5τῶν〉, δι’ ὧν εἴσονται οἱ ἐντυγχάνοντες τόν τε λῆρον κ(α)ὶ τὰ ἄθεα
αὐτῶν ἐπιχειρήματα.359

9

.

15

.

1

Τὸ μὲν οὖν 〈δεύτερον〉 βάπτισμα τοῖς ἀπ’ αὐτ(οῦ) (γενομ)ένοις οὕτως παραδίδωσι, τοιάδε λέγων τοῖς ἀπατωμένοις· «εἴ τις οὖν, τέκνα, 〈ἐ〉πλησίασεν οἱῳδήποτε ζῴῳ, ἢ ἄρρενί 〈τινι〉, ἢ ἀδελφῇ, ἢ θυγατρί, ἢ ἐμοίχευσεν, ἢ ἐπόρνευσε, καὶ θέλει ἄφεσιν λαβεῖν τῶν ἁμαρτιῶν, ἀφ’
5οὗ ἂν ἀκούσῃ τῆς βίβλου ταύτης, βαπτισάσθω ἐκ δευτέρου ἐν ὀνόματι τοῦ μεγάλου καὶ ὑψίστου θεοῦ καὶ ἐν ὀνόματι 〈τοῦ〉 υἱοῦ αὐτοῦ, 〈τοῦ〉

9

.

15

.

2

μεγάλου βασιλέως, 〈καὶ〉 καθαρισάσθω καὶ ἁγνευσάτω. καὶ 〈τότε〉 ἐπιμαρτυρησάσθω αὑτῷ τοὺς ἑπτὰ μάρτυρας, 〈τοὺσ〉 γεγραμμένους ἐν τῇ βίβλῳ ταύτῃ· ‚〈ἰδοὺ μαρτύρομαι〉 τὸν οὐρανὸν καὶ τὸ ὕδωρ καὶ τὰ πνεύμα〈τα〉 τὰ ἅγια καὶ τοὺς ἀγγέλους τῆς προσευχῆς καὶ τὸ ἔλαιον
5καὶ τὸ ἅλας καὶ τὴν γῆν‛.» Ταῦτά 〈ἐστι〉 τὰ θαυμάσια μυστήρια τοῦ Ἠλχασαΐ, τὰ ἀπόρρητα καὶ μεγάλα, ἃ παραδίδωσι τοῖς ἀξίοις μαθηταῖς. οἷς οὐκ ἀρκεῖται ὁ ἄνομος, ἀλλ’ «ἐπὶ δύο καὶ τριῶν μαρτύρων» ἐνσφραγίζει τὰ ἑαυτοῦ

9

.

15

.

3

κακά, πάλιν οὕτως λέγων· «πάλιν λέγω, ὦ μοιχοὶ καὶ μοιχαλίδες [καὶ ψευδοπροφῆται], ἐὰν θέλητε ἐπιστρέψαι, ἵνα ἀφεθήσονται ὑμῖν αἱ
ἁμαρτίαι καὶ ὑμῖν εἰρήνη 〈ἔσται〉 καὶ μέρος μετὰ τῶν δικαίων, ἀφ’ οὗ ἂν ἀκούσητε τῆς βίβλου ταύτης, [καὶ] βαπτίσθητε ἐκ δευτέρου σὺν τοῖς360
5ἐνδύμασιν 〈ὑμῶν ἐν ὀνόματι τοῦ μεγάλου καὶ ὑψίστου θεοῦ〉 〈*〉».

9

.

15

.

4

Ἀλλ’ ἐπει〈δὴ καὶ〉 ἐπαοιδαῖς τούτους εἴπομεν χρῆσθαι ἐπί τε κυνο‐ δήκτων καὶ ἑτέρων, 〈ἐξ αὐτῶν〉 δείξομεν. λέγει γὰρ οὕτως· «ἄν τιν’ οὖν ἄνδρα ἢ γυναῖκα ἢ νεώτερον ἢ νεωτέραν κύων (λυ)σσῶν καὶ μαινόμε‐ νος—ἐν ᾧ ἐστι πνεῦμα διαφθορᾶς—δάκῃ ἢ περι(σχ)ίσῃ ἢ προσψαύσῃ,
5ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ δραμέτω σὺν παντὶ τῷ φορέματι 〈αὐτοῦ〉 καὶ καταβὰς

9

.

15

.

5

εἰς ποταμὸν ἢ εἰς πηγήν, ὅπου ἐὰν ᾖ τόπος βαθύς, βαπτισάσθω 〈σὺν〉 παντὶ τῷ φορέματι αὐτοῦ, καὶ προσευξάσθω τῷ μεγάλῳ καὶ ὑψίστῳ θεῷ ἐν καρδίας πίστει. καὶ τότε ἐπιμαρτυρησ(ά)σθω 〈αὑτῷ〉 τοὺς ἑπτὰ μάρτυρας, τοὺς γεγραμμένους ἐν τῇ βίβλῳ ταύτῃ· ‚ἰδοὺ μαρτύρομαι τὸν
5οὐρανὸν καὶ τὸ ὕδωρ καὶ τὰ (πνεύμα)τα τὰ ἅγια καὶ τοὺς ἀγγέλους τῆς

9

.

15

.

6

προσευχῆς καὶ τ(ὸ) ἔλαιον καὶ τὸ ἅλας καὶ τὴν γῆν. τούτους τοὺς ἑπτὰ μάρτυρας μαρτύρομαι ὅτι οὐκέτι ἁμαρτήσω· οὐ μοιχεύσω, οὐ κλέψω, οὐκ ἀδικήσω, οὐ πλεονεκτήσω, οὐ μισήσω, οὐκ ἀθετήσω, οὐδὲ ἐν πᾶσι πονηροῖς εὐδοκήσω‛. ταῦτα οὖν εἰπὼν βαπτισάσθω 〈πάλιν〉 σὺν παντὶ
5τῷ φορέματι αὐτοῦ ἐν ὀνόματι τοῦ μεγάλου καὶ ὑψίστου θεοῦ».

9

.

16

.

1

〈Καὶ〉 ἕτερα δὲ πλεῖστα φλυαρεῖ, ταὐτὰ καὶ ἐπὶ φθισικῶν ἐπιλέγειν διδάσκων, καὶ βαπτίζεσθαι ἐν ψυχρῷ τεσσαρακοντάκις ἐπὶ ἡμέρας ἑπτά, 〈καὶ〉 ὁμοίως καὶ ἐπὶ δαιμονώντων. ὦ σοφίας ἀμιμήτου καὶ ἐπαοιδῶν δυνάμεως μεμεστωμένων· τίς 〈γὰρ〉 οὐκ ἐκπλαγήσεται τῇ
5τοιαύτῃ καὶ τοσαύτῃ δυνάμει τῶν λόγων; Ἀλλ’ ἐπειδὴ καὶ ἀστρολογικῇ πλάνῃ κεχρῆσθαι αὐτοὺς ἔφημεν, ἐξ361

9

.

16

.

2

αὐτῶν δείξομεν. φησὶ γὰρ οὕτως· «εἰσὶν ἀστέρες πονηροὶ τῆς ἀσεβείας· τοῦτο νῦν ὑμῖν εἴρηται, εὐσεβεῖς καὶ μαθηταί· φυλάσσεσθε ἀπὸ τῶν ἡμερῶν τῆς ἐξουσίας [ἀρχῆς] αὐτῶν, καὶ μὴ ποιεῖτε τὴν καταρχὴν τῶν ἔργων 〈ὑμῶν〉 ἐν ταῖς ἡμέραις 〈τῆς ἀρχῆσ〉 αὐτῶν, καὶ μὴ βαπτί‐
5ζετε ἄνδρα ἢ γυναῖκα ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς ἐξουσίας αὐτῶν. ὁπόταν 〈οὖν〉

9

.

16

.

3

διαπορεύηται 〈παρ〉ὲξ αὐτοὺς ἡ σελήνη καὶ συνοδεύῃ αὐτοῖς, 〈τ〉αύτην τὴν ἡμέραν φυλάσσεσθε, ἕως οὗ ἐκπορεύεται ἀπ’ αὐτῶν, καὶ τότε βαπτίζετε καὶ ἐνάρχεσθε ἐν πάσῃ ἀρχῇ τῶν ἔργων ὑμῶν. ἔτι δὲ τιμήσατε τὴν ἡμέραν τοῦ σαββάτου, ἐπειδή ἐστιν ἡμέρα μί(α) ἐξ (α)ὐτῶν.

9

.

16

.

4

ἀλλὰ καὶ τὴν τρίτην σαββάτου φυλάσσεσθε μὴ κατάρχεσθαι, ἐπειδὴ πάλιν πληρουμένων τριῶν ἐτῶν Τραϊανοῦ Καίσαρος, ἀφότε ὑπέταξε(ν) ἑαυτοῦ τῇ ἐξουσίᾳ τοὺ〈σ〉 Πάρθου〈σ〉, [ὅτε ἐπληρώθη τρία ἔτη] ἀγγρίζε(τ)αι ὁ πόλεμος μεταξὺ τῶν ἀγγέλων τῆς ἀσεβείας τῶν ἄρκτων·
5διὰ τοῦτο ταράσσονται πᾶσαι βασιλεῖαι τῆς ἀσεβείας».

9

.

17

.

1

Ταῦτα τοίνυν τ(ὰ) μεγ(ά)λα κ(α)ὶ ἀπόρρητα μυστήρια ἄλογον ἡγού‐ μενος καταπατεῖσθαι ἢ εἰς πολλοὺς π(α)ραδίδοσθαι, συμβουλεύει ὡς πολυτελεῖς μαργαρίτας φυλάσσειν, οὕτω λέγων· «τοῦτον δὲ τὸν λόγον μὴ ἀναγινώσκετε πᾶσιν ἀνθρώποις, καὶ ταύτας τὰς ἐντολὰς φυλάξατε
5ἐπιμελῶς, ὅτι οὐ πάντες ἄνδρες πιστοὶ οὐδὲ πᾶσαι γυναῖκες ὀρθαί».362

9

.

17

.

2

Ταῦτα δὲ 〈τὰ μυστήρια〉 οὐδὲ Αἰγυπτίων σοφοὶ ἐν ἀδύτοις ἐχώρησαν, οὐδὲ ὁ σοφὸς Ἑλλήνων Πυθαγόρας ἐχώρησεν, 〈ὃς τοῦ Ἠλχασαῒ πρότερος ἦν·〉 εἰ γὰρ 〈τῷ ὄντι〉 τετυχήκει κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ 〈ὁ〉 Ἠλχασαΐ, τίς ἀνάγκη Πυθαγόραν ἢ Θαλῆν ἢ Σόλωνα ἢ τὸν σοφὸν
5Πλάτωνα ἢ καὶ τοὺς λοιποὺς Ἑλλήνων σοφοὺς μαθητεύειν Αἰγυπτίων ἱερεῦσιν, ἔχοντας τὴν τοιαύτην καὶ τοσαύτην σοφίαν παρὰ Ἀλκιβιάδῃ,

9

.

17

.

3

[ἃ] τῷ θαυμασιωτάτῳ ἑρμηνεῖ τοῦ δυστήνου Ἠλχασαΐ; δοκεῖ τοίνυν ἱκανὰ εἶναι τὰ εἰρημένα πρὸς ἐπίγνωσι(ν) τῆς τούτων μανίας τοῖς ὑγιαίνοντα νοῦν κεκτημέ(ν)οις· διὸ πλείοσι ῥητοῖς 〈αὐτῶν〉 οὐκ ἔδοξε χρῆσθαι, οὖσι πλείστοις καὶ καταγελάστοις.
5Ἀλλ’ ἐπεὶ μηδὲ ταῦτα παρελείπομεν, τὰ ἐφ’ ἡμῶν ἐπεγηγερμένα, τά τε πρὸ ἡμῶν οὐκ ἐσιωπήσαμεν, δοκεῖ—ἵνα διὰ πάντων ὦμεν πεπορευ‐ μένοι μηδέν 〈τε〉 ἀνεκδιήγητον καταλείπωμεν—εἰπεῖν τίνα καὶ τῶν

9

.

17

.

4

Ἰουδαίων 〈τὰ ἔθη〉 καὶ τίνες αἱ ἐν τούτοις διαφοραί. ἔτι γὰρ ταῦτα νομίζω περιλείπεσθαι· ἃ μηδὲ αὐτὰ σιωπ(ή)σας, ἐπὶ τὴν ἀπόδειξιν τοῦ περὶ ἀληθείας λόγου χωρήσω, ὅπως μετὰ τὸν πολὺν ἀγῶνα τοῦ κατὰ πασῶν αἱρέσεων λόγου, ἐπὶ 〈τὸν〉 τῆς βασιλείας στέφανον ὁρμήσαντες,
5εὐ(σε)β(ῶ)ς τὰ ἀληθῆ πιστεύοντες μὴ ταρασσώμεθα.

9

.

18

.

1

Ἰουδαίων μὲν ἀρχῆθεν ἓν ἦν ἔθος· εἷς γὰρ ὁ τούτοις δοθεὶς παρὰ θεοῦ διδάσκαλος Μωσῆς (κ)αὶ εἷς ὁ διὰ τούτου 〈δοθεὶσ〉 νόμος, μία δὲ ἔρημος χώρα καὶ ἓν ὄρος τ(ὸ) Σιν(ᾶ)· εἷς γὰρ ὁ τούτοις νομοθετήσας θεός. αὖθις δέ, διαβάντες τὸν Ἰορδάνην ποταμὸν καὶ τὴν δορύκτητον
5γῆν κληρονομήσαντες, διαφόρως τὸν τοῦ θεοῦ νόμον διέσπασαν, ἄλλος ἄλλως ἐπινοῶν τὰ εἰρημένα, καὶ οὕτως διδασκάλους ἑαυτοῖς ἐπεγείραν‐ τες 〈καὶ〉 δόξας αἱρέσεων ἐφευρόντες εἰς μερισμὸν ἐχώρησαν. ὧν τὴν

9

.

18

.

2

διαφορὰν ἐκθήσομαι· εἰ δὲ καὶ εἰς πλεῖστα μέρη διεσπάσθησαν τῷ μακρῷ χρόνῳ, ἀλλά γε τὰ κεφαλαιωδέστερα αὐτῶν ἐκθήσομαι, δι’ ὧν
καὶ τὰ λοιπὰ οἱ φιλομαθεῖς εἴσονται εὐκόλως. Τρία γὰρ παρ’ αὐτοῖς εἴδη διαιρεῖται, καὶ τοῦ μὲν αἱρετισταί εἰσι363

9

.

18

.

3

Φαρισαῖοι, τοῦ δὲ Σαδδουκαῖοι, τρίτοι δὲ Ἐσ〈σ〉ηνοί. οὗτοι τὸν βίον σεμνότερον ἀσκοῦσι, φιλάλληλοι ὄντες καὶ ἐγκρατεῖς, πάσης τε ἐπι‐ θυμίας ἔργον ἀποστρέφονται, ἀπεχθῶς καὶ πρὸς 〈τὸ〉 τὰ τοιαῦτα ἀκ(ο)ῦ‐ σαι ἔχοντες, γάμον τε ἀπαγορεύουσι. τοὺς δὲ ἀλλοτρίους παῖδας ἀναλαμ‐
5βάνοντες τεκνοποιοῦνται καὶ πρὸς τὰ ἴδια ἤθη ἄγουσιν, οὕτως ἀνατρέ‐ φοντες καὶ ἔτι τοῖς μαθήμασι προβιβάζοντες, οὐ τὸ γαμεῖν κωλύοντες, ἀλλ’ αὐτοὶ γάμου ἀπεχόμενοι. γυναῖκας δέ, εἰ καὶ τῇ αὐτῇ προαιρέσει βούλοιντο προσέχειν, οὐ προσδέχονται, κατὰ μηδένα τρόπον γυναιξὶ
πιστεύοντες.364

9

.

19

.

1

Καταφρονοῦσι δὲ πλούτου καὶ τὸ πρὸς τοὺς δεομένους κοινωνεῖν οὐκ ἀποστρέφο(ντ)αι, ἀλλ’ οὐδέ τις παρ’ αὐτοῖς ὑπὲρ τὸν ἕτερον πλουτεῖ. ν(ό)μος γὰρ παρ’ αὐτοῖς τὸν προσιόντα τῇ αἱρέσει τὰ ὑπάρ‐ χοντα πωλοῦντα 〈τὰ χρήματα〉 τῷ κοινῷ προσφέρειν· ἃ ὑποδεχόμενος

9

.

19

.

2

〈ὁ〉 ἄρχων διανέμει ἅπασι πρὸς τὰ δέοντα· οὕτως οὐδ(εὶ)ς ἐνδεὴς παρ’ αὐτοῖς. ἐλαίῳ δὲ οὐ χρῶνται, μολυσμὸν ἡγούμ(ενοι) τὸ ἀλ(εί)φεσθαι. χειροτονοῦνται δὲ οἱ ἐπιμεληταί, οἱ πάντων 〈τῶν〉 κοινῶ(ν) (φ)ρο(ντί)‐ ζ(ο)ντ(ες). πάντες δὲ ἀεὶ λευχειμονοῦσι.

9

.

20

.

1

Μία δὲ αὐτῶν οὐκ ἔστι πόλι(ς), ἀλλ’ ἐν ἑκάστῃ μετοικοῦσι πολλοί. καὶ εἴ τις ἀπὸ ξένης παρῇ τῶν αἱρετιστῶν, πάντα αὐτῷ κοινὰ ἡγοῦνται, καὶ οὓς οὐ πρότερον ᾔδεσαν, ὡς οἰκείους καὶ συνήθεις προσδέχονται. περιΐασι δὲ τὴν πατρῴαν γῆν ἑκάστοτε ἀποδημοῦντες μηδὲν φέροντες

9

.

20

.

2

πλὴν ὅπλου. ἔχουσι δὲ καὶ κατὰ πόλεις προεστῶτα, ὃς τὰ συναγόμενα εἰς τοῦτο ἀναλίσκει, ἐσθῆτα καὶ τροφὰς αὐτοῖς παρασκευάζων. κατα‐ στολὴ δὲ αὐτῶν καὶ σχῆμα κόσμιον. χιτῶνας δὲ δύο ἢ διπλᾶς ὑποδέσεις οὐ κτῶνται· ἐπὰν δὲ τὰ παρόντα παλαιωθῇ, τότε ἕτερα προσίενται.
5οὐδὲν δὲ ὅλως οὔτε ἀγοράζουσιν οὔτε πωλοῦσιν, ὃ δ’ ἂν ἔχῃ τις τῷ
μὴ ἔχοντι δούς, ὃ οὐκ ἔχει λαμβάνει.365

9

.

21

.

1

Παραμένουσι δὲ εὐτάκτως καὶ ἐπιμόνως εὐχόμενοι ἕωθεν, μηδὲν πρότερον φθεγξ(ά)μενοι εἰ μὴ τὸν θεὸν ὑμνήσωσι· καὶ οὕτω, προ〈σ〉ελ‐ θόντες ἕκ(α)στοι ἐφ’ ὃ βούλονται, πράττουσι, καὶ ἕως ὥρας πέμπτης

9

.

21

.

2

πράξαντες ἐπανίασιν. ἔπειτα πάλιν συνελθόντες εἰς ἕνα τόπον, περιζώ‐ μασί τε λινοῖς περιζωσάμενοι—πρὸς τὸ καλύψασθαι τὴν αἰσχύνην—, οὕτως ὕδατι ψυχρῷ ἀπολούονται. καὶ μετὰ τὸ οὕτως ἁγνίσασθαι εἰς ἓν οἴκημα συνίασιν—οὐδεὶς δὲ 〈τῶν〉 ἑτερ(ο)δόξων σύνεισιν ἐν τῷ οἴκῳ—

9

.

21

.

3

καὶ περὶ ἀριστοποιΐαν χωροῦσι. καθισάντων δὲ κατὰ τάξιν μεθ’ ἡσυχίας προσφέρονται ἄρτοι, ἔπειτα ἕν τι προσφάγιον, ἐξ οὗ ἑκάστῳ τὸ αὔταρ‐ κες μέρος. οὐ πρότερον δὲ γεύ(σετ)αί (τις) (α)ὐτῶν, εἰ μὴ ἐπ(εύ)ξεται εὐλογῶν ὁ ἱερεύς. μετὰ (δὲ) τὸ ἄριστον ἐπεύχεται πάλιν· ἀρχόμενοί τε

9

.

21

.

4

καὶ [πάλιν] παυόμενοι ὑμνοῦσι τὸν θεόν. ἔπειτα τὰς ἐσθῆτας, (ἃ)ς (ἔν)‐ δ(ον) συνεστιώμενοι ἀμφιέν〈ν〉υνται, ἀποθέμεν(οι) ὡ(ς) (ἱ)εράς—εἰσὶ δὲ λιναῖ—〈καὶ〉 τὰς ἐν τῇ προόδῳ πάλιν ἀναλαμβάνοντες ἐπὶ τὰ φίλα ἔργα ὁρμῶσιν ἕως δείλης. δειπνοῦσι δὲ ὁμοίως τοῖς προειρημένοις

9

.

21

.

5

πάντα ποιήσαντες. οὐδεὶς δὲ πώποτε κραυγάσει ἤ τις ἑτέρα θορυβώδης ἀκουσθήσεται φωνή, ἠρέμα δὲ ἕκαστοι λαλοῦντες εὐσχημόνως ἕτερος τῷ ἑτέρῳ τὴν ὁμιλίαν συγχωρεῖ, ὡς τοῖς ἔξωθεν μυστήριόν τι καταφαί‐ νεσθαι τὴν τῶν ἔνδον σιωπήν. νήφουσι δὲ πάντοτε, πάντα μέτρῳ καὶ366
5ἐσθίοντες καὶ πίνοντες.

9

.

22

.

1

Πάντες μὲν οὖν τῷ προεστῶτι προσέχουσι καὶ ὅς’ ἂ〈ν〉 κελεύσῃ ὡς νόμῳ πείθονται. ἐσπουδάκασι δὲ πρὸς τὸ ἐλεεῖν καὶ βοηθεῖν τοῖς καταπονουμένοις. πρὸ δὲ πάντων ὀργῆς ἀπέχουσι καὶ θυμοῦ καὶ πάντων τῶν ὁμοίων, ἐπίβουλα ταῦτα τοῦ ἀνθρώπου κρίνοντες. οὐδεὶς
5δὲ ὄμνυσι παρ’ αὐτοῖς, ὅσα δ’ ἄν τις εἴπῃ, τοῦτο ὅρκου ἰσχυρότερον κρίνεται· εἰ δὲ ὀμόσει τις, καταγινώσκεται 〈ἤδη, φασίν,〉 ὡς μὴ πιστευ‐

9

.

22

.

2

θεὶς 〈δίχα θεοῦ〉. σπουδάζουσι δὲ περὶ τὰς τοῦ νόμου ἀναγνώσεις καὶ προφητῶν, ἔτι δὲ καὶ εἴ τι σύνταγμα εἴη 〈τῶν〉 πιστῶν. πάνυ δὲ περι‐ έργως ἔχουσι περὶ βοτάνας καὶ λίθους, περιεργότεροι ὄντες πρὸς τὰς
τούτων ἐνεργείας, φάσκοντες μὴ μάτην ταῦτα γεγονέναι.367

9

.

23

.

1

Τοῖς δὲ βουλομένοις τῇ αἱρέσει μαθ(η)τεύ(ειν) οὐκ εὐθέως τὰς παρα‐ δόσεις ποιοῦνται, εἰ μὴ πρό(τ)ερον δοκ(ι)μάσωσιν· ἐπ’ ἐνιαυτὸν γὰρ 〈αὐτοῖσ〉 τὰς ὁμοίας τροφὰς παρατιθέασιν, ἔξω τῆς ἑαυτῶν σ(υνό)δου (οὖ)σιν ἐν ἑτέρῳ οἴκῳ, ἀξινάριόν τε καὶ τὸ λινοῦν περίζωμα κα(ὶ)

9

.

23

.

2

(λ)ευκὴν ἐσ(θ)ῆτα δόντες. ἐπειδὰν 〈δὲ〉 τούτῳ τῷ χρόνῳ πεῖραν (ἐ)γκρα‐ (τεί)ας δῷ, πρόσεισιν ἔγγιον τῇ διαίτῃ καὶ καθαρωτέρως ἀπολ(ούετα)ι ἢ τὸ πρότερον, οὐδέπω δὲ σὺν αὐτοῖς 〈τῆσ〉 τροφῆς μεταλαμβάνει. μετὰ γὰρ τὸ δεῖξαι εἰ ἐγκρατεύεσθαι δύναται, ἐπὶ ἔτη ἄλλα δύο δοκιμάζεται
5τοῦ τοιούτου [γὰρ] τὸ ἦθος, καὶ φανεὶς ἄξιος οὕτως εἰς αὐτοὺς 〈ἐγ〉κρί‐ νεται.

9

.

23

.

3

Πρὶν δὲ αὐτοῖς συνεστιαθῇ, ὅρκοις φρικτοῖς ὁρκίζεται· πρῶτον μὲν εὐσεβήσειν τὸ θεῖον, ἔπειτα τὰ πρὸς ἀνθρώπους δίκαια φυλάξειν καὶ κατὰ μηδένα τρόπον ἀδικήσειν τινά· μηδένα τε μήτε ἀδικοῦντα μήτε ἐχθρὸν μισήσειν, προσεύχεσθαι δὲ ὑπὲρ αὐτῶν, 〈καὶ〉 συναγωνίζεσθαι
5[αὐτῶν] τοῖς δικαίοις. τὸ πιστὸν πᾶσι 〈μὲν〉 παρέξειν, μάλιστα 〈δὲ〉

9

.

23

.

4

τοῖς κρατοῦσιν· οὐ γὰρ δίχα θεοῦ συμβαίνει〈ν〉 τινὶ τὸ ἄρχειν. κἂν
αὐτὸς ἄρχῃ, μηδέποτε ὑπερηφανεύσασθαι ἐν 〈τῇ〉 ἐξουσίᾳ, μηδὲ ἀγ〈λαοῖσ〉 ἐσθήσε〈σ〉ιν ἤ τινι κόσμῳ πλείον〈ι〉 τοῦ 〈συν〉ήθους χρή‐ σασθαι. φιλαλήθη τε 〈ἀεὶ〉 εἶναι, τὸν δὲ ψευδόμ(εν)ο(ν) ἐλέγχειν· μηδὲ368
5κλέπτειν μηδὲ συνείδησιν ἐπὶ ἀνόμῳ κέρδει μολύνειν. 〈καὶ〉 μηδὲν ἀπο‐ κρύπτειν τοὺς συναιρεσιώτας, ἑτέροις δὲ μηδὲν ἐξειπεῖν, κἂν μέχρι θανάτου τις βιάζηται. πρὸς τούτοις ὄμνυσι μη(δ)ενὶ μεταδοῦναι τῶν δογμάτων ἑτέρως ἢ ὡς αὐτὸς μετέλαβε.

9

.

24

.

1

Τοιούτοις οὖν ὅρκοις δεσ(μεύο)υσι τ(οὺς) προσερχομένους. εἰ δέ τις ἐν ἁμαρτήματί τιν(ι) (μεγάλῳ ληφθ)ῇ, ἀποβάλλεται τοῦ δώματος, ὁ δὲ

9

.

24

.

2

ἀποβληθεὶς δεινῷ μόρῳ ἔσθ’ ὅτε διαφθείρεται. τοῖς γὰρ ὅρκοις καὶ τοῖς ἔθεσιν ἐνδεδεμένος, (οὐ)δὲ τῆς παρὰ τοῖς ἄλλοις τροφῆς δύναται μεταλ(α)μβάνειν. ἔσθ’ ὅτε οὗν τὸ σῶμα λιμῷ δι(α)φθείρ(ο)υσιν· (ὅθ)εν ἐν ἐσχάτοις ποτὲ 〈ὄντας καὶ〉 (ἤδ)η ἐκλείποντας ἐλεοῦσι πολλούς, 〈τῶν
5ἁμαρτημάτων〉 αὐτῶν ἱκανὴν 〈τὴν〉 μέχρι θανάτου ἐπιτιμίαν ἡγούμενοι.369

9

.

25

.

1

Περὶ δὲ τὰς κρίσεις ἀκριβέστατοι καὶ δίκαιοι· δικάζουσι δὲ συνελ‐ θόντες οὐκ ἐλάττους τῶν ἑκατόν, τὸ δὲ ὁρισθὲν ὑπ’ αὐτῶν ἀκίνητον. τιμῶσι δὲ τὸν νομοθέτην μετὰ τὸν θεὸν 〈μάλιστα〉, καὶ εἴ τις εἰς τοῦτον βλασφημήσει, κολάζεται 〈θανάτῳ〉. τοῖς δὲ ἄρχουσι καὶ πρεσβυτέροις
5ὑπακούειν διδάσκονται. εἰ δὲ ἐπὶ τὸ αὐτὸ δέκα καθέζονται, οὐ λαλήσει

9

.

25

.

2

εἷς, εἰ μὴ τοῖς ἐννέα δόξει. καὶ τὸ πτύσαι δὲ εἰς μέσον ἢ τὸ δεξιὸν μέρος φυλάττονται. τὸ δὲ τῷ σαββάτῳ ἀπέχεσθαι ἔργου φροντίζουσι μᾶλλον πάντων Ἰουδαίων· οὐ μόνον γὰρ τροφὰς αὐτοῖς παρασκευάζονται 〈πρὸ〉 μιᾶς ἡμέρας—πρὸς τὸ μὴ πῦρ ἅπτειν—, ἀλλ’ οὐδὲ σκεῦός 〈τι〉 μετατι‐

9

.

25

.

3

θέασιν οὐδὲ ἀποπατήσουσι—τινὲς δὲ οὐδὲ κλινιδίου χωρίζονται. —ταῖς δὲ ἄλλαις ἡμέραις ἐπὰν ἀποπατῆσαι θέλοιεν, βόθρον ὀρύξαντες πο‐ διαῖον τῇ σκαλίδι—τοιοῦτον γάρ ἐστι τὸ ἀξινάριον, ὃ τοῖς προσιοῦσι μαθητεύεσθαι πρώτως διδόασι—καὶ περικαλύψαντες τὸ ἱμάτιον ἱζά‐
5νουσι, φάσκοντες μὴ δεῖν ὑβρίζειν τὰς αὐγάς 〈τοῦ θεοῦ〉· ἔπειτα τὴν ἀνασκαφεῖσαν γῆν ἐπεμβάλ〈λ〉ουσιν εἰς τ(ὸ)ν βόθρον· καὶ τοῦτο ποιοῦσιν ἐκλεγ(όμεν)οι (τοὺς) ἐρημοτέρους τόπους. ἐπὰν δὲ τοῦτ(ο) (ποιήσωσ)ιν,
εὐθὺς ἀπολούονται, ὡς μιαινούσης τῆς ἐκκρίσεως.370

9

.

26

.

1

Διῄρηνται δὲ (κ)ατὰ (χρ)όνον καὶ οὐχ ὁμοίως τὴν ἄσκησιν φυλάτ‐ τουσιν, εἰς τέσσ(αρ)α μέρη διαχωρισθέντες. —ἕτεροι γὰρ αὐτῶν τὰ ὑπὲρ τὸ δέον (ἀ)σκοῦσιν, ὡς μηδὲ νόμισμα βαστάζειν, λέγοντ(ες) μὴ δεῖν εἰ(κό)να ἢ φέρειν ἢ ὁρᾶν ἢ ποιεῖν· διὸ οὐδὲ εἰς πόλιν τι(ς) αὐτῶν
5εἰσπορεύεται, ἵνα μὴ διὰ πύλης εἰσέλθῃ, ἐφ’ ᾗ ἀνδριάντες ἔπεισιν,

9

.

26

.

2

ἀθέμιτον τοῦτο ἡγούμενος τὸ ὑπὸ εἰκόνας παρελθεῖν. ἕτεροι δέ, ἐπὰν ἀκούσωσί τινος περὶ θεοῦ διαλεγομένου καὶ τῶν τούτου νόμων, εἰ ἀπερίτμητος εἴη, παραφυλάξας 〈τις αὐτῶν〉 τὸν τοιοῦτον ἐν τόπῳ τινὶ μόνον, φονεύειν ἀπειλεῖ εἰ μὴ περιτμηθείη· οὗ, εἰ μὴ βούλοιτο πείθε‐
5σθαι, οὐ φείδεται ἀλλὰ καὶ σφάζει· ὅθεν ἐκ τοῦ συμβαίνοντος 〈καὶ〉 τὸ ὄνομα προσέλαβον, Ζηλωταὶ καλούμενοι, ὑπό τινων δὲ Σικάριοι. ἕτεροι δὲ αὐτῶν οὐδένα κύριον ὀνομάζουσι πλὴν τὸν θεόν, εἰ καὶ

9

.

26

.

3

αἰκίζοιτό τις 〈αὐτῶν〉 ἢ καὶ ἀναιροῖτο. —τοσοῦ(το)ν δὲ οἱ μετέπειτα ἐλάττους τῇ ἀσκήσει γεγένη〈ν〉ται, ὥστε τοὺς τοῖς ἀρχαίοις ἔθεσιν ἐμμένοντας μηδὲ προσψαύειν αὐτῶν· ὧν εἰ ψαύσαιεν, εὐθέως ἀπολούον‐ ται, ὥς τινος ἀλλοφ(ύ)λ(ου) ψαύσαντες.
5Εἰσὶ δὲ καὶ μακρόβιοι οἱ πλεῖστοι, ὥστε καὶ πλέον 〈ἢ〉 ἑκατὸν ἔτεσι
ζῆν· φα(σὶν) οὖν 〈τούτου〉 εἶναι αἴτιον τό τε τῆς ἄκρας θεοσεβείας 〈αὐτῶν〉 καὶ τὸ (κ)αταγνωσθῆ〈ναι〉 〈τοῦ〉 ἀμέτρως προσφέρεσθαι 〈τῇ371

9

.

26

.

4

διαίτῃ, ὡσ〉 ἐγκρατιστάς 〈τε〉 εἶναι καὶ ἀοργήτους. θανάτου δὲ κατα‐ φρονοῦσι, χαίροντες ἡνίκα μετὰ συνειδήσεως ἀγαθ(ῆς) (τ)ε(λ)ευτῶσιν. εἰ δὲ καὶ αἰκίζοιτό τις τῶν τοιούτων, (ἵν)α ἢ τὸν νόμον δυσφημήσῃ ἢ εἰδωλόθυτον φάγῃ, οὐ π(οι)ήσει, ὑπομένων θανεῖν καὶ βασάνους βαστά‐
5(σ)αι, ἵνα τὸ συνειδὸς μὴ παρέλθῃ.

9

.

27

.

1

Ἔρρωται δὲ παρ’ αὐτοῖς καὶ ὁ τῆς ἀναστάσεως λόγος· ὁμολογοῦσι γὰρ καὶ τὴν σάρκα ἀναστήσεσθαι καὶ ἔσεσθαι ἀθάνατον, ὃν τρόπον ἤδη ἀθάνατός ἐστιν ἡ ψυχή. ἣν χωρισθεῖσαν 〈τοῦ σώματοσ〉 νῦν [ἔστιν] εἰς ἕνα χῶρον εὔπνουν καὶ φωτεινὸν 〈ἀναφέρεσθαι καὶ ἐκεῖ〉 ἀναπαύεσθαι
5ἕως κρίσεως· ὃν χῶρον Ἕλληνες 〈τούτων〉 ἀκούσαντες μακάρων

9

.

27

.

2

νήσους ὠνόμασαν. —ἀλλὰ καὶ ἕτερα τούτων δόγματα πολλ〈ὰ〉 οἱ τῶν Ἑλλήνων 〈σοφοὶ〉 σφετερισάμενοι ἰδίας δόξας συνεστήσαντο· ἔστι γὰρ ἡ κατὰ τούτους ἄσκησις περὶ τὸ θεῖον ἀρχαιοτέρα πάντων ἐθνῶν, ὡς δείκνυσθαι πάντας τοὺς περὶ θεοῦ εἰπεῖν τετολμηκότας ἢ περὶ τῆς τῶν
5ὄντων δημιουργίας μὴ ἑτέρωθεν παρειληφέναι τὰς ἀρχὰς ἢ ἀπὸ τῆς

9

.

27

.

3

Ἰουδαϊκῆς νομοθεσίας. ὧν μάλιστα Πυθαγόρας καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς παρ’ Αἰγυπτίοις τούτοις μαθητευθέντες 〈τὰς ἀρχὰσ〉 παρέλαβον· λέγουσι γὰρ καὶ κρίσιν ἔσεσθαι, καὶ τοῦ παντὸς ἐκπύρωσιν, καὶ τοὺς ἀδίκους κολασθήσεσθαι εἰς ἀεί. —ἀσκεῖται δὲ ἐν αὐτοῖς 〈καὶ〉 τὸ προφητεύειν372
5καὶ προλέγειν τὰ ἐσόμενα.

9

.

28

.

1

(Ἔ)στι μὲν οὖν καὶ ἕτερον Ἐσ〈σ〉ηνῶν τάγμα· 〈οἳ〉 τοῖς μὲν αὐτοῖς ἤθεσι καὶ διαίτῃ χρώμενοι, ἑνὶ δὲ τούτων ἐνδιαλ〈λ〉ά(ττ)ουσι, [(τ)οὺ(ς)] (τ)ῷ γαμεῖν, δεινόν τι λέγοντες δρᾶν τοὺς ἀ〈πο〉ποιήσα(ντα)ς γάμον· πρὸς 〈γὰρ〉 τὴν ἀναίρεσιν τοῦ βίου γίνεσθαι τοῦτο καὶ μὴ δεῖν ἐκκόπ‐
5τειν τὴν τῶν τέκ(νω)ν διαδοχὴν φάσκοντες, ὡς εἰ πάντες τοῦτο φρονή‐

9

.

28

.

2

σειαν, ἐκκοπήσεσθαι ῥᾳδίως τὸ πᾶν γένος ἀνθρώπων. δοκιμάζουσι μέντοι τρι(ε)τίᾳ τὰς γαμετάς· ἐπὰν δὲ τρὶς καθαρθῶσιν εἰς (πεῖρα)ν το(ῦ) δύνασθαι τίκτειν, οὕτως ἄγονται. ταῖς 〈δ’〉 ἐγκύμοσιν οὐχ ὁμιλοῦ‐ σιν, ἐπιδεικνύμενοι τὸ μὴ δι’ ἡδονὴν γαμεῖν, ἀλλὰ διὰ τέκνων χρείαν.
5ὁμοίως δὲ καὶ αἱ γυναῖκες ἀπολούονται, καὶ αὐταὶ ἐπέν〈δυμ〉α ἐνδυό‐ μεναι λινοῦν, ὃν τρόπον οἱ ἄνδρες τὰ περιζώματα. ταῦτα μὲν οὖν 〈τὰ〉
κατὰ Ἐσ〈σ〉ηνοὺς 〈ἔθη〉.373

9

.

28

.

3

Ἕτεροι δέ, καὶ αὐτοὶ τῶν Ἰουδαίων ἐθῶν ἀσκηταί, καὶ κατὰ γένος καὶ κατὰ νόμους 〈τῶν ἄλλων διαφέρουσι,〉 Φαρισαῖοι καλούμενοι. ὧν τὸ μὲν πλεῖστον μέρος ἐστὶ κατὰ πάντα τόπον, πάντων μὲν Ἰουδαίων καλουμένων, διὰ δὲ τὰς ἰδίως δοξαζομένας γνώμας ὀνόμασι κυρίοις ἐπι‐

9

.

28

.

4

καλουμένων. οὗτοι μὲν οὖν τὴν ἀρχαίαν παράδοσιν διακρατοῦντες, ἐπὶ τοῖς κατὰ 〈τὸν〉 νόμον καθαροῖς καὶ μὴ καθαροῖς ἐπιεικῶς ἐξετάζοντες διαμένουσι, τά τε τοῦ νόμου ἑρμηνεύουσι, διδασκάλους εἰς ταῦτα προβι‐ βάζοντες.

9

.

28

.

5

Οὗτοι εἱμαρμένην εἶναι λέγουσι, καὶ τινὰ μὲν κατ’ ἐξουσίαν εἶναι, τινὰ δὲ κατὰ τὴ(ν) εἱμαρμένην, ὡς τινὰ μὲν ἐφ’ ἡμῖν, τινὰ δὲ τῆς εἱμαρ‐ μένης· θεὸν (δ)ὲ πάντων εἶναι αἴτιον καὶ μηδὲν ἄνευ θελήματος αὐτοῦ διοικεῖσθαι ἢ συμβαίνειν. οὗτοι καὶ σαρκὸς ἀνάστασιν ὁμολογοῦσι, καὶ
5ψυχὴν ἀθάνατον 〈οὖσαν〉, καὶ κρίσιν ἐσομένην καὶ ἐκπύρωσιν, καὶ δικαίους μὲν ἀφθάρτους ἔσ(εσ)θαι, ἀδίκους δὲ εἰς ἀεὶ κ(ο)λασθήσεσθαι
ἐν πυρὶ ἀσβέστῳ.374

9

.

29

.

1

Ταῦτα μὲν οὖν καὶ Φαρισαῖο(ι). Σαδδουκαῖοι δὲ τὴν μὲν εἱμαρμένην ἀν(αι)ροῦσι (καὶ) τὸ(ν) (θ)εὸν μηδέν τι κακὸν δρᾶν ἢ ἐφορᾶν ὁμολογοῦ‐ (σι)ν, εἶναι δὲ ἐν ἀνθρώπων ἐξουσίᾳ τὸ αἱρεῖ(σ)θαι τὸ ἀγαθὸν ἢ 〈τὸ〉 κακόν. ἀνάστασιν δὲ οὐ μόνον ἀρνοῦνται σαρκός, ἀλλὰ καὶ ψυχὴν μὴ

9

.

29

.

2

διαμένειν νομίζουσι. τ(αύ)τ(ῃ) (δὲ) εἶναι μόνον τὸ ζῆν 〈λέγουσι〉 καὶ τοῦτο δὴ εἶναι οὗ χάριν ἐγένετο (ἄ)νθρωπος, ἔν τε 〈τού〉τῳ πληροῦσθαι τὸν τῆς ἀναστάσεως λ(όγ)ον, ἐν τῷ καταλείψαντα ἐπὶ γῆς [τὰ] τέκνα τελευτᾶν. μετὰ δὲ θάνατον μηδέν〈α〉 〈δεῖν〉 ἐλπίζειν παθεῖν ἢ κακὸν
5ἢ ἀγαθόν· λύσιν γὰρ ἔσεσθαι καὶ ψυχῆς καὶ σώματος, καὶ εἰς τὸ μὴ

9

.

29

.

3

εἶναι χωρεῖν τὸν ἄνθρωπον, καθ’ ὃ καὶ τὰ λοιπὰ ζῷα. ὅ τι δ’ ἂν δράσῃ ἄνθρωπος ἐν τῷ βίῳ κακὸν [ἄνθρωπος] καὶ διαλάθῃ, κεκέρδηκε, τὴν ὑπὸ ἀνθρώπων διαφυγὼν κόλασιν· ὅ τι δ’ ἂν κτήσηται καὶ πλουτήσας δοξασθῇ, 〈καὶ〉 τοῦτο κεκέρδηκε· μέλειν γὰρ θεῷ μηδὲν τῶν κατὰ ἕνα.

9

.

29

.

4

καὶ οἱ μὲν Φαρισαῖοι φιλάλληλοι, οἱ δὲ Σαδδουκαῖοι φίλαυτοι. αὕτη ἡ αἵρεσις περὶ τὴν Σαμάρειαν μᾶλλον ἐκρατύνθη. καὶ αὐτοὶ δὲ τοῖς τοῦ νόμου ἔθεσι προσέχουσι, λέγοντες δεῖν 〈τὸν ἄνθρωπον〉 οὕτω ζῆν, ἵνα καλῶς βιώσῃ καὶ τέκνα ἐπὶ γῆς καταλείπῃ. προφήταις δὲ οὐ προσέχου‐
5σιν, ἀλλ’ οὐδὲ ἑτέροις τισὶ σοφοῖς, πλὴν μόνῳ τῷ διὰ Μωσέως 〈δοθέν‐ τι〉 νόμῳ, μηδὲν ἑρμηνεύοντες. ταῦτα μὲν οὖν ἃ καὶ οἱ Σαδδουκαῖοι
αἱρετίζουσιν.375

9

.

30

.

1

Ἐπεὶ τοίνυν καὶ τὰς παρὰ Ἰουδαίοις διαφορὰς ἐκτεθείμεθα, εὔλογον δοκεῖ καὶ τὴν ἄσκησιν τούτων τῆς θεοσεβείας μὴ παρασιωπᾶν. ἔστι μὲν οὖν κατὰ πάντας Ἰουδαίους ἡ κατὰ τὴν θεοσέβειαν πραγματεία τε‐

9

.

30

.

2

τραχῆ· θεολογική, φυσική, ἠθική, ἱερουργική. καὶ τὸν μὲν θεὸν ἕνα εἶ(ν)αι λέγουσι, δημιουργόν τε τοῦ παντὸς καὶ κ(ύριον), ποιήσ(α)ντα πάντα οὐ πρότερον ὄντ(α), οὐδὲ ἔκ τινος ὑποκειμένης συγχρόνου οὐσίας, ἀ(λ)λ(ὰ) θελήσαντα καὶ κτίσαντα. εἶναι δὲ ἀγγέλους καὶ τούτους
5γ(εν)ομένους πρὸς λειτουργίαν τῆς κτίσεως, ἀλλὰ καὶ πνεῦμα ἐξουσια‐ στικ(όν), πρὸς δόξαν καὶ αἶνον θεῷ ἀεὶ παραμένον. τὰ πάντα (δ)ὲ ἐν τῇ κτίσει αἴσθησιν ἔχειν καὶ μηδὲν εἶναι ἄψυχον.

9

.

30

.

3

Ἤθους δὲ ἀντιποιοῦνται σεμνοῦ καὶ σώφρονος βίου, καθὼς ἔστιν ἐκ τῶν νομ〈ίμ〉ων 〈αὐτῶν〉 ἐπιγνῶναι· ταῦτα δὲ πάλαι ἀκριβαζόμενα ἦν παρ’ α〈ὐ〉τοῖς, ἀρχῆθεν, 〈οὐ〉 νεωστὶ τὸν νόμον παρειληφόσιν, ὡς τὸν ἐντυγχάνοντα καταπλαγῆναι ἐπὶ τοσαύτῃ σωφροσύνῃ καὶ ἐπιμελείᾳ τοῦ
5περὶ τὸν ἄνθρωπον νομοθετουμένου ἤθους.

9

.

30

.

4

Ἱερουργικὴ δὲ λειτουργία ἄκρως ἐξήσκητο παρ’ αὐτοῖς, εὐσχημόνως πρὸς τὸ θεῖον προσφερομένοις, καθὼς τοῖς βουλομένοις ῥᾴδιόν ἐστιν, ἐντυχοῦσι τῇ περὶ τούτων ἐξαγορευούσῃ βίβλῳ, μαθεῖν, ὡς σεμνῶς καὶ ὁσίως τῷ θεῷ ἀπάρχεσθαι τῶν παρ’ αὐτοῦ δεδωρημένων εἰς χρῆσιν καὶ
5ἀπόλαυσιν ἀνθρώπων κελευόμενοι, εὐτάκτως καὶ παραμόνως ἐλειτούρ‐ γουν. τούτων δέ τιν(α) οἱ Σαδδουκαῖοι ἀπαγορεύουσιν· οὐ γὰρ βούλονται ἀγγέλους ἢ πνεύματα ὑπάρχειν.

9

.

30

.

5

Οἱ δὲ πάντες ὁμοίως Χριστὸν προσδέχονται· τοῦ μὲν 〈γὰρ〉 νόμου καὶ τῶν προφητῶν 〈αὐτὸν〉 παρεσόμενον προκηρυξάντων, τῶν δὲ
Ἰουδαίων τὸν καιρὸν τῆς παρουσίας μὴ ἐπιγνόντων, 〈δέον〉 ἐπιμένειν τὴν ὑπόνοιαν τοῦ δοκεῖν μὴ τὰ εἰρ(η)μένα περὶ τῆς παρ(ου)σί(α)ς τετε‐376
5λέσθαι, προσδοκᾶν τε ἔτι τοῦ〈τον〉 π(α)ρεσόμενον, διὰ τὸ 〈τὸν〉 παρόντα μὴ ἐπεγ(ν)ωκέναι. καὶ τὰ σύμβολα τῶν καιρῶν τοῦ 〈τοῦτον〉 ἤδη παραγεγονέναι ὁρῶντας ταράττεσθαι, αἰδεῖσθαι δὲ ὁμολογεῖν ἐ(ληλυθέν)αι, ἐπεὶ αὐτόχειρες αὐτοῦ γεγένηνται, ἀγανακτοῦντας 〈ὡσ〉 ἐλεγχομένους ὑπ’ αὐτοῦ ὅτι τοῖς νόμοις μὴ ὑπήκουσαν.

9

.

30

.

6

Καὶ τὸν μὲν οὕτως ἀποσταλέντα ὑπὸ τοῦ θεοῦ Χριστὸν οὐκ εἶναι τοῦτον λέγουσιν, ἐλεύσεσθαι δὲ ἕτερον, τὸν οὔ〈πω παρ〉όντα, ἐν ᾧ τὰ [μὲν] σύμβολα ἐκ μέρους, ὅσα ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται προέφηναν,

9

.

30

.

7

〈τελεσθήσεσθαι〉, ὁμολογοῦσι. τινὰ δὲ καὶ πλανώμενοι νομίζουσι· γένε‐ σιν μὲν γὰρ αὐτοῦ ἐσομένην λέγουσιν ἐκ γένους Δαβίδ, ἀλλ’ οὐκ ἐκ παρθένου καὶ ἁγίου πνεύματος, ἀλλ’ ἐκ γυναικὸς καὶ ἀνδρός, ὡς πᾶσιν ὅρος γεν〈ν〉ᾶσθαι ἐκ σπέρματος, φάσκοντες τοῦτον ἐσόμενον βασιλέα
5ἐπ’ αὐτούς, ἄνδρα πολεμιστὴν καὶ δυνατόν. ὃς ἐπισυνάξας τὸ πᾶν ἔθνος Ἰουδαίων πάντα 〈τε〉 τὰ ἔθνη πολεμήσας, ἀναστήσει αὐτοῖς τὴν Ἱερου‐ σαλὴμ πόλιν βασιλίδα· εἰς ἣν ἐπισυνάξει ἅπαν τὸ ἔθνος 〈Ἰουδαίων〉 καὶ πάλιν ἐπὶ τὰ ἀρχαῖα ἔθη ἀποκαταστήσει, βασιλεύων καὶ ἱερατεύων

9

.

30

.

8

καὶ κατοικῶν ἐν πεποιθήσει ἐν χρόνοις ἱκανοῖς. ἔπειτα ἐπαναστῆσαι κατ’ αὐτοῦ πόλεμον 〈τὰ ἔθνη〉 ἐπισυναχθέντα 〈λέγουσιν〉, ἐν ἐκείνῳ 〈τε〉 τῷ πολέμῳ πεσεῖν τὸν Χριστὸν ἐν μαχαίρῃ. ἔπειτα μετ’ οὐ πολὺ τὴν συντέλειαν καὶ ἐκπύρωσιν τοῦ παντὸς ἐπιστῆναι, καὶ οὕτως τὰ περὶ
5τὴν ἀνάστασιν δοξαζόμενα ἐπιτελεσθῆναι τάς τε ἀμοιβὰς ἑκάστῳ
κατὰ τὰ πεπραγμένα ἀποδοθῆναι.377

9

.

31

.

1

Δοκεῖ μὲν 〈οὖν〉 ἡμῖν ἱκανῶς τὰ πάντα Ἑλλήνων τε καὶ βαρβάρων δόγματα ἐκτεθεῖσθαι μηδέν τε ἀπολελοιπέναι μ(ή)τε τῶν φιλοσοφουμέ‐ νων μήτε τῶν ὑπὸ αἱρετικῶ(ν) φα(σκ)ομένων ἀναπόδεικτον· ὧν ἐξ αὐτῶν τῶν ἐκτεθέντων φανερὸς γεγένηται ὁ ἔλεγχ(ο)ς 〈ὡσ〉 ἢ κλεψι‐
5λογησάντων ἤ τινα 〈καὶ〉 ἐρανισαμένων, αὐτά 〈τε〉 τὰ ὑπὸ Ἑλλήνων

9

.

31

.

2

πεπονημένα παραθεμένων ὡς θεῖα. διὰ πάντων οὖν 〈τούτων〉 διαδρα‐ μόντες καὶ μετὰ πολλοῦ πόνου ἐν ταῖς ἐννέα βίβλοις τὰ πά(ν)τα δόγ‐ ματα ἐξειπόντες, πᾶσι τε ἀνθρώποις ἐφόδιον ἐν βίῳ 〈οὐ〉 μικρὸν κατα‐ λιπόντες καὶ τοῖς παροῦσιν οὐκ ὀλίγης χαρᾶς καὶ θυμηδίας φιλομάθειαν
5παρασχόντες, εὔλογον ἡγούμεθα ὥσπερ κορυφὴν τοῦ παντὸς 〈ἐλέγχου τὸν〉 περὶ ἀληθείας λόγον ἐπενέγκαι καὶ τοῦτον ἐν μιᾷ βίβλῳ τῇ δεκάτῃ περιγράψαι, ὅπως ὁ ἐντυγχάνων μὴ μόνον 〈τὴν〉 ἀνατροπὴν τῶν τετολ‐ μηκότων αἱρέσεις συστήσασθαι ἐπιγνοὺς καταφρονήσῃ τῶν ματαίων, ἀλλὰ καὶ τὴν τῆς ἀληθείας δύναμιν ἐπιγνοὺς ἀξίως θεῷ πιστεύσας
10σωθῆναι δυνηθῇ.378

10

pinax

t

〈ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΣΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ〉 Ι

10

.

1

.

1

Τάδε ἔνεστιν ἐν τῇ δεκάτῃ τοῦ κατὰ πασῶν αἱρέσεων ἐλέγχου·

10

.

2

.

1

Ἐπιτομὴ πάντων τῶν φιλοσόφων.

10

.

3

.

1

Ἐπιτομὴ πασῶν 〈τῶν〉 αἱρέσεων.

10

.

4

.

1

Καὶ ἐπὶ πᾶσι, τίς ὁ τῆς ἀληθείας λόγος.379

10

.

5

.

1

Τὸν λαβύρινθον τῶν αἱρέσεων οὐ βί(ᾳ) διαρρήξαντες, ἀλλὰ μόνῳ ἐλέγχῳ 〈καὶ〉 ἀληθείας δυνάμει διαλύσαντες, πρόσιμεν ἐπὶ τὴν τῆς ἀληθείας ἀπόδειξιν. τότε γὰρ 〈μόνον τὰ〉 τῆς πλάνης ἔντεχνα σοφίσματα ἀσύστατα φανερωθήσεται, ἐπὰν ὁ τῆς ἀληθείας ὅρος ἐπιδειχθῇ· 〈ὃσ〉
5οὐκ ἀπὸ σοφίας Ἑλ(λ)ήνων ἀρχὰς μεταλαβών, οὐδ’ Αἰγυπτ(ί)ων δόγμα‐ 〈τα〉 τά 〈τ’〉 ἐν αὐτοῖς μετ’ ἀξιοπιστίας θρ(η)σκευόμενα μάταια ὡς ἄρρητα διδαχθείς, οὐδὲ Χαλδαίων ἀσυστάτῳ περιερ(γ)ίᾳ σοφισθείς, οὐδὲ Βαβυλωνίων ἀλογίστῳ μανίᾳ δι’ ἐν(εργεί)ας (δ)αιμόνων καταπλα‐ γείς, ἀλλ’ ᾧ ὑπάρχει τρόπῳ ὅρος ἀληθής, ὢν ἀφύλακτός τε καὶ ἀκαλ‐

10

.

5

.

2

λώπιστος, μόνον φανεὶς ἐλέγξει τὴν πλάνην. περὶ οὗ εἰ καὶ πλειστάκις ἀποδείξεις ἐποιήσαμεν καὶ ἱκανῶς τὸν τῆς ἀληθείας κανόνα 〈καὶ〉 ἀφθόνως τοῖς βουλομένοις 〈ἐπιγνῶναι〉 ἐπεδείξαμεν, ἀλλά γε καὶ νῦν οὐκ ἄλογον ἐκρίναμεν ἐπὶ πᾶσι τοῖς Ἕλλησι καὶ αἱρετικοῖς δεδοκη‐
5μένοις ὡσεὶ κορωνίδα τῶν βίβλων ἐπενέγκαι ταύτην τὴν ἀπόδειξιν διὰ τῆς δεκάτης βίβλου.

10

.

6

.

1

Συμπεριλαβόντες τοίνυν τὰ πάντων τῶν παρ’ Ἕλλησι σοφῶν δόγ‐ ματα ἐν τέσσαρσι βίβλοις, τά τε τοῖς αἱρεσιάρχαις 〈δόξαντα〉 ἐν πέντε, νῦν τὸν περὶ ἀληθείας λόγον ἐν μιᾷ ἐπιδείξομεν, ἀνακεφαλαιούμενοι πρῶτον τὰ πᾶσι δεδοκημένα. οἱ μέν γε τῶν Ἑλλήνων δογματισταὶ
5τὴν φιλοσοφίαν τριχῇ διελόντες οὕτως ἐφιλοσόφησαν, οἱ μὲν φυσικήν,

10

.

6

.

2

οἱ δὲ ἠθικήν, οἱ δὲ διαλεκτικὴν 〈αὐτὴν〉 προσαγορεύσαντες. καὶ οἱ μὲν τὴν φυσικὴν 〈προτιμήσαντεσ〉 οὗτοι γεγένηνται, οὕτως τε διηγήσαντο. Οἱ μὲν ἐξ ἑνὸς 〈ἐγέννησαν〉 τὰ πάντα, οἱ δὲ ἐκ πλειόνων· καὶ τῶν ἐξ ἑνὸς οἱ μὲν ἐξ ἀποίου, οἱ δὲ ἐκ [τοῦ] ποιοῦ· καὶ τῶν ἐκ ποιοῦ οἱ μὲν ἐκ

10

.

6

.

3

πυρός, οἱ δὲ ἐξ ἀέρος, οἱ δὲ ἐξ ὕδατος, ἄλλοι δὲ ἐκ γῆς. καὶ (τ)ῶν ἐκ πλειόνων οἱ μὲν ἐξ ἀριθμητῶν, 〈οἱ δὲ ἐξ ἀπείρων· καὶ τῶν ἐξ ἀριθ‐ μητῶν〉 οἱ μὲν ἐκ δυ(εῖ)ν, οἱ δὲ ἐ(κ) τεσσάρων, οἱ δὲ ἐκ πέντε, οἱ δὲ ἐξ ἕξ. καὶ τῶν ἐ(ξ) ἀ(π)είρων οἱ μὲν ἐξ ὁμοίων τοῖς γεν〈ν〉ωμένοις,380
5οἱ δὲ ἐξ ἀνομοίων· καὶ [πρὸς] τούτων οἱ μ(ὲ)ν ἐξ (ἀ)π(α)θῶν, οἱ δὲ ἐκ παθητῶν.

10

.

6

.

4

〈Ἐξ〉 ἀποίου μὲν οὖν καὶ ἑνὸς σώματος τὴν τῶν ὅλων συνεστήσαντο γένεσιν οἱ Στωϊκοί· ἀρχὴ γὰρ τῶν ὅλων κατ’ αὐτούς ἐστιν ἡ ἄποιος ὕλη καὶ δι’ ὅλων τρεπ〈τ〉ή, μεταβαλλούσης τε αὐτῆς γίνεται πῦρ, ἀήρ, ὕδωρ, γῆ. ἐξ ἑνὸς δὲ καὶ ποιοῦ γεγενῆσθαι τὰ πάντα θέλουσιν οἵ τε περὶ
5τὸν Ἵππασον καὶ Ἀναξίμανδρον καὶ Θαλῆ τὸν Μιλήσιον. 〈ὧν〉 Ἵππα‐ σος μὲν ὁ Μεταπόντιος καὶ Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος ἐκ πυρὸς ἀπεφή‐ ναντο τὴν γένεσιν, Ἀναξίμανδρος δὲ ἐξ ἀέρος, Θαλῆς δὲ ἐξ ὕδατος, Ξενοφάνης δὲ ἐκ γῆς·
ἐκ γῆς γάρ—φησί—πάντ’ ἔστι, καὶ εἰς [τὴν] γῆν πάντα τελευτᾷ.

10

.

7

.

1

Ἐκ πλειόνων δὲ καὶ ἀριθμ〈ητ〉ῶν, δυεῖν μέν, γῆς τε καὶ ὕδατος, τὰ ὅλα συνεστηκέναι φησὶ 〈ν〉 ὁ ποιητὴς Ὅμηρος, ὁτὲ μὲν λέγων·
Ὠκεανόν τε θεῶν γένεσιν καὶ μητέρα Τηθύν, ὁτὲ δέ·		381
5ἀλλ’ ὑμεῖς 〈μὲν〉 πάντες ὕδωρ καὶ γαῖα γένοισθε.

10

.

7

.

2

συμφέρεσ〈θαι〉 δ’ αὐτῷ δοκεῖ καὶ ὁ Κολοφώνιος Ξενοφάνης· φησὶ γάρ·
πάντες 〈γὰρ〉 γαίης 〈τε〉 καὶ ὕδατος ἐ〈κ〉γενόμε〈σ〉θα. ἐκ γῆς δὲ καὶ α〈ἰθ〉έρος Εὐριπίδης, ὡς πάρεστιν ἐπιγνῶναι ἐκ τοῦ λέγειν αὐτόν·
5αἰθέρα καὶ γαῖαν πάντων γενέτειραν ἀείδω.

10

.

7

.

3

ἐκ τεσσάρων δὲ Ἐμπεδοκλῆς, οὕτως λέγων·
τέσσαρα τῶν πάντων ῥιζώματα πρῶτον ἄκουε·
Ζεὺς α〈ἰθ〉ὴρ Ἥρη τε φερέσβιος ἠδ’ Ἀϊδωνεὺς
Νῆστίς θ’, ἣ δακρύοις σπένδει (κ)ρούνωμα βρότειον.

10

.

7

.

4

ἐκ πέντε δὲ Ὄκελ〈λ〉ος ὁ Λευ(κ)ανὸς καὶ Ἀριστοτέλης· συμπαρ‐ έλαβο(ν) γὰρ τοῖ(ς) (τέ)σσ(α)ρσι στοιχείοις τὸ πέμπτον καὶ κυκλοφορη‐ τικὸν σῶμα, ἐ〈ξ οὗ〉 λέγουσιν εἶ(ν)αι τὰ οὐράνια. ἐκ δὲ τῶν ἓξ τὴν τῶν πάντων ὑπέθεντο γένεσιν οἱ περὶ τὸν Ἐμπεδοκλέα. ἐν οἷς μὲν γὰρ
5λέγει·
τέσσαρα τῶν πάντων ῥιζώματα πρῶτον ἄκουε,382

10

.

7

.

5

ἐκ τεσσάρων ποιεῖ τὴν γένεσιν· ὅταν δὲ προσθῇ·
Νεῖκός τ’ οὐλόμενον δίχα τῶν, ἀτάλαντον ἁπάντῃ,
καὶ Φιλίη μετὰ 〈τ〉οῖσιν, ἴση μῆκός τε πλάτος τε, ἓξ [καὶ] παραδίδωσι τὰς τῶν ὅλων ἀρχάς· τέσσαρας μὲν 〈τὰσ〉 ὑλικάς,
5γῆν, ὕδωρ, ἀέρα, πῦρ, δύο δὲ τὰς δραστηρίους, φιλίαν καὶ νεῖκος. Ἐξ ἀπείρων δὲ ἐδογμάτισαν τὴν τῶν πάντων γένεσιν οἱ περὶ Ἀναξα‐ γόραν τὸν Κλαζομένιον καὶ Δημόκριτον καὶ Ἐπίκουρον, καὶ ἄλλοι

10

.

7

.

6

παμπληθεῖς—ὧν ἐκ μέρους πρότερον ἐμνήσθημεν. —ἀλλ’ ὁ μὲν Ἀνα‐ ξαγόρας ἐξ ὁμοίων τοῖς γεννωμένοις, οἱ δὲ περὶ τὸν Δημόκριτον καὶ Ἐπίκουρον ἐξ ἀνομοίων τε καὶ ἀπαθῶν—τουτέστιν ἐκ τῶν ἀτόμων—, οἱ δὲ περὶ τὸν Ποντικὸν Ἡρακλείδην καὶ Ἀσκληπιάδην ἐξ ἀνομοίων
5〈μέν〉, παθητῶν δέ—καθάπερ τῶν ἀνάρμων ὄγκων. —

10

.

7

.

7

Οἱ δὲ περὶ τὸν Πλάτωνα ἐκ τριῶν· 〈καὶ〉 εἶναι ταῦτα λέγουσι θεὸν καὶ ὕλην καὶ παράδειγμα. τὴν δὲ ὕλην μερίζει εἰς τέσσαρας ἀρχάς, πῦρ, ὕδωρ, γῆν, ἀέρα· θεὸν δὲ τὸν ταύτης εἶναι δημιουργόν, τὸ δὲ παρά‐
δειγμα νοῦν 〈τοῦ θεοῦ〉.383

10

.

8

.

1

Πεπεισμένοι τοίνυν ὅτι πᾶσι τούτοις ὁμολογουμένως ἄπορος εὑρίσκε‐ ται ὁ τῆς φυσιολογίας λόγος, αὐτοὶ περὶ τῶν τῆς ἀληθεία(ς) παραδειγ‐ μά(τ)ων, ὡς ἕστι καὶ 〈ὡσ〉 πεπιστεύκαμεν, ἀόκνως ἐροῦμε(ν), πλ(ὴ)ν καὶ τὰ τοῖς αἱρεσιάρχαις 〈δόξαντα ἐν〉 ἐπιτομῇ πρότερον ἐκθέ(μ)ενοι,
5ἵνα καὶ διὰ ταύτης εὔ(γν)ωστα τὰ πάντων δόγματα παραστήσαντες φανερὰν καὶ εὔγνωστον τὴν ἀλήθειαν ἐπιδείξωμεν.

10

.

9

.

1

Ἀλλ’ ἐπεὶ οὕτως δοκεῖ, ἀρξώμεθα πρῶτον ἀπὸ τῶν τοῦ ὄφεως λειτ‐ ουργῶν. Ναασ〈σ〉ηνοὶ 〈οὖν〉 ἄνθρωπον καλοῦσι τὴν πρώτην τῶν ὅλων ἀρχήν, τὸν αὐτὸν 〈δὲ〉 καὶ υἱὸν ἀνθρώπου. τοῦτον δὲ τριχῇ διαιροῦσιν· ἔστι [μὲν] γὰρ αὐτοῦ, φασί, τὸ μὲν νοερόν, τὸ δὲ ψυχικόν, τὸ δὲ χοϊκόν.

10

.

9

.

2

καλοῦσι δὲ αὐτὸν Ἀδάμαν καὶ νομίζουσι τὴν [εἰς] αὐτοῦ γνῶσιν εἶναι ἀρχὴν τοῦ δύνασθαι γνῶναι θεόν. καὶ ταῦτα 〈δὲ〉 πάντα 〈φασί〉, τὰ νοερὰ καὶ τὰ ψυχικὰ καὶ τὰ χοϊκά, κεχωρηκέναι εἰς τὸν Ἰησοῦν, καὶ

10

.

9

.

3

ὁμοῦ δι’ αὐτοῦ λελαληκέναι τὰς τρεῖς οὐσίας τοῖς τρισὶ γένεσι. τοῦ 〈γὰρ〉 παντὸς οὗτοι φάσκουσι τρί〈α〉 γένη 〈εἶναι〉, ἀγγελικόν, ψυχικόν, χοϊκόν, καὶ τρεῖς εἶναι ἐκκλησίας, ἀγγελικήν, ψυχικήν, χοϊκήν· ὀνόματα δὲ αὐταῖς ἐκλεκτή, κλητή, αἰχμάλωτος. ταῦτά ἐστι τὰ κατ’ αὐτοὺς
5κεφάλαια, ὡς ἐν ὀλίγῳ ἔστι καταλαβεῖν, ταῦτά 〈τέ〉 φασιν παραδεδωκέ‐ ναι τὸν Ἰάκωβον, τὸν ἀδελφὸν τοῦ κυρίου, τῇ Μαριάμνῃ, καταψευδό‐
μενοι ἀμφοτέρων.384

10

.

10

.

1

Οἱ δὲ Περάται, Ἀδέμης ὁ Καρύστιος καὶ Ε〈ὐ〉φράτης 〈ὁ〉 Περατι‐ κός, λέγουσιν ἕνα εἶναι κόσμον τινά—οὕτως καλοῦντες τοῦτον—, τρ(ι)χῇ διῃρημένον. ἔστι δὲ 〈τῆσ〉 τριχῇ διαιρέ(σ)εως παρ’ αὐ(τ)οῖς [τὸ μὲν ἓν μέρος] οἱονεὶ μία ἀρχ(ή), καθαπερ(εὶ) πηγὴ μεγάλη, εἰς

10

.

10

.

2

ἀπείρους τομὰς τῷ (λ)όγῳ τμηθῆναι δυναμένη. ἡ δὲ πρώτη τομὴ καὶ προσεχεστέρα κατ’ αὐτούς ἐστιν ἡ τριάς· καὶ 〈τὸ μὲν ἓν μέροσ〉 καλεῖται ἀγαθὸν τέλειον, μέγεθος πατρικόν· τὸ δὲ δεύτερον μέρος τῆς τριάδος 〈αὐτῶν〉 οἱονεὶ δυνάμεων ἄπει(ρ)όν τι πλῆθος, 〈ἐξ αὑτῶν γεγε‐
5νημένων· τὸ δὲ〉 τρίτον ἰδικόν. καὶ ἔστι τὸ μὲν πρῶτον ἀγέννητον, 〈ὅπερ ἐστὶν ἀγαθὸν τέλειον· τὸ δὲ δεύτερον αὐτογενές· τὸ δὲ τρίτον γεννητόν.〉 ὅθεν διαρρήδην λέγουσι τρεῖς θεούς, τρεῖς λόγους, τρεῖς

10

.

10

.

3

νοῦς, τρεῖς ἀνθρώπους· ἑκάστῳ γὰρ μέρει τοῦ κόσμου, τῆς διαιρέσεως διακεκριμένης, διδόασι καὶ θεοὺς καὶ λόγους 〈καὶ νοῦσ〉 καὶ ἀνθρώ‐ πους καὶ τὰ λοιπά. Ἄνωθεν δέ, ἀπὸ τῆς ἀγεννησίας καὶ τῆς τοῦ κόσμου πρώτης τομῆς,
5ἐπὶ συντελείᾳ λοιπὸν τοῦ κόσμου καθεστηκότος, κατεληλυθέναι ἐν τοῖς Ἡρώδου χρόνοις τριφυῆ τινα ἄνθρωπον καὶ τρισώματον καὶ τριδύνα‐ μον, καλούμενον Χριστόν, ἀπὸ τῶν τριῶν ἔχοντα τοῦ κόσμου μερῶν ἐν

10

.

10

.

4

αὑτῷ πάντα τὰ 〈τοῦ κόσμου〉 συγκρίματα καὶ τὰς δυνάμεις. καὶ τοῦτο εἶναι θέλουσι τὸ εἰρημένον· «ἐν ᾧ κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματι〈κῶσ〉». κατενεχθῆναι γὰρ ἀπὸ τῶν ὑπερκειμένων
κόσμων δύο, τοῦ τε ἀγεννήτου καὶ τοῦ αὐτογεννήτου, εἰς τοῦτον τὸν385
5κόσμον ἐν ᾧ ἐσμεν ἡμεῖς παντοίων δυνάμεων σπέρματα. κατεληλυθέναι δὲ τὸν Χριστὸν ἄνωθεν, ἀπὸ 〈τῆσ〉 ἀγεννησίας, ἵνα διὰ τῆς καταβάσεως

10

.

10

.

5

αὐτοῦ πάντα σωθῇ τὰ τριχῇ διῃρημένα· ἃ μὲν γάρ, φησίν, ἐστὶν ἄνωθεν κατενηνεγμένα, ἀνελεύσεται δι’ αὐτοῦ, τὰ δὲ ἐπιβουλεύσαντα τοῖς κατεν‐ ηνεγμένοις 〈ἄνωθεν〉 ἀφίε〈τα〉ι εἰκῇ καὶ κολασθέντα ἀποπέμπεται. δύο δὲ εἶναι μέρη ἃ σῳζόμενα λέγει, τὰ ὑπερκείμενα 〈καὶ〉 ἀπαλλαγέντα
5τῆς φθορᾶς· τὸ δὲ τρίτον ἀπόλ〈λ〉υσθαι, ὃ κόσμον ἰδι〈κ〉ὸν καλεῖ. ταῦτα 〈τοίνυν〉 καὶ οἱ Περάται.

10

.

11

.

1

〈Τ〉οῖς δὲ Σηθιανοῖς δοκεῖ ὅτι τῶν ὅλω(ν) εἰσὶ τρεῖς ἀρχαὶ περιω‐ ρισμέναι, ἑκάστη δὲ τῶν ἀρχῶν 〈ἀπείρους ἔχει δυνάμεις. δυνάμεις δὲ αὐτῶν λογιζέσθω ὁ ἀκούων τοῦτο αὐτοὺς λέγειν· πᾶν ὅ τι νοήσει ἐπι‐ νοεῖς ἢ καὶ παραλείπεις μὴ νοηθέν, τοῦτο ἑκάστη τῶν ἀρχῶν〉 πέφυκε
5[δύνασθα(ι)] (γ)ενέσθαι, ὡς ἐν ἀνθρωπίνῃ ψυχῇ πᾶσα ἡτισοῦν διδ(α)σ‐ κομένη τέχνη· οἷον εἰ, 〈φασίν, ἐγγὺσ〉 γένοιτο 〈τὸ〉 παιδίον αὐλητῇ 〈δύνασθαι〉 [γενέσθαι] αὐλεῖν, ἢ γεωμέτρῃ γεωμετρεῖ(ν), καὶ 〈ἄλλῃ〉

10

.

11

.

2

τινὶ τέχνῃ ὁμοίως. αἱ δὲ τῶν ἀρχῶν, φασίν, οὐσίαι εἰσὶ φῶς καὶ σκό‐ τ(ος)· τούτων δέ ἐστιν ἐν μέσῳ πνεῦμα ἀκέραιον. τὸ δὲ πνεῦμα, τὸ τεταγμένον ἐν μέσῳ τοῦ σκότους, ὅπερ ἐστὶ κάτω, καὶ τοῦ φωτός, ὅπερ ἐστὶν ἄνω, 〈ὡσ〉 λέγουσιν, οὐκ ἔστι πνεῦμα ὡς ἄνεμος ἢ ῥιπὴ ἢ λεπτή
5τις αὔρα νοηθῆναι δυναμένη, ἀλλ’ οἱονεί τις ὀσμὴ μύρου ἢ θυμιάματος ἐκ συνθέσεως κατασκευαζομένου, λεπτὴ διοδεύουσα δύναμις ἀνεπινοήτῳ

10

.

11

.

3

τινὶ καὶ κρείττονι λόγου φορᾷ εὐωδίας. ἐπεὶ τοίνυν ἐστὶν ἄνω τὸ φῶς καὶ κάτω τὸ σκότος καὶ τούτων μέσον τὸ πνεῦμα, τὸ δὴ φῶς 〈ὡσ〉
ἀκτὶς ἡλίου ἄνωθεν 〈πέφυκεν〉 ἐλλάμπειν εἰς τὸ ὑποκείμενον σκότος· ἡ δὲ τοῦ πνεύματος εὐωδία, μέσην ἔχουσα τάξιν, φέρεται καὶ ἐξικνεῖται386
5〈πανταχῇ〉, ὥσπερ ἡ τῶν θυμιαμάτων ἐπὶ τῷ πυρὶ ὀσμὴ 〈πανταχῇ〉 φέρεται. τοιαύτης δὲ οὔσης τῆς δυνάμεως τῶν διῃρημένων τριχῶς, τοῦ πνεύματος καὶ τοῦ φωτὸς ὁμοῦ ἡ δύναμίς ἐστι κάτω ἐν τῷ σκότει τῷ ὑποτεταγμένῳ.

10

.

11

.

4

Τὸ δὲ σκότος ὕδωρ εἶναί φασι φοβερόν, εἰς ὃ κατέσπασται 〈καὶ〉 μετενήνεκται εἰς 〈τὴν〉 τοιαύτην φύσιν μετὰ τοῦ πνεύματος τὸ φῶς. φρόνιμον οὖν τὸ σκότος ὂν καὶ γινῶσκον ὅτι, ἂν ἀπαρθῇ ἀπ’ αὐτοῦ τὸ φῶς, μενεῖ τὸ σκότος ἔρημον, ἀφανές, ἀλαμπές, ἀδύναμον, ἄπρακτον,
5ἀσθενές. 〈οὕ〉τω δὴ πάσῃ συνέσει καὶ φρονήσει βιάζεται κατέχειν εἰς ἑαυτὸ τὴν λαμπηδόνα καὶ τὸν σπινθῆρα τοῦ φωτὸς μετὰ τῆς τοῦ πνεύματος εὐωδίας.

10

.

11

.

5

Εἰκόνα 〈δὲ〉 τούτου ταύτην παρεισάγουσι, λέγοντες· ὥσπερ ἡ κόρη τοῦ ὀφθαλμοῦ 〈ἐκ τῶν μὲν〉 ὑποκειμένων ὑδάτων σκοτεινὴ φαίνεται, φωτίζεται δὲ ὑπὸ τοῦ πνεύματος, οὕτως ἀντιποιεῖται τὸ σκότος τοῦ πνεύματος 〈καὶ τοῦ φωτόσ〉. ἔχει δὲ παρ’ (ἑ)αυτῷ πάσας τὰς δυνάμεις
5〈αὐτῶν〉, βουλομένας ἀφίστασθαι κα(ὶ) ἀνιέναι. εἰσὶ δὲ αὗται ἀπειράκις ἄπειροι· ἐξ ὧν τὰ π(άν)τα ἐκτυπο(ῦτ)αι καὶ γίνεται, ἐπιμιγνυμένων

10

.

11

.

6

〈τῶν δυνάμεων ἀλλήλαισ〉 δίκην σφραγίδων· ὥσπερ γὰρ σφραγὶς ἐπι‐ κοινωνήσασα κηρῷ τὸν τύπον ἐποίησεν, αὐτὴ παρ’ ἑαυτῇ ἥτις ἦν μένουσα, οὕτως καὶ αἱ δυνάμεις ἐπικοινωνήσασαι 〈ἀλλήλαισ〉 τὰ πάντα ἀπεργάζονται γένη ζῴων, 〈ὄντα〉 ἄπειρα. γεγονέν〈αι〉 οὖν 〈φασιν〉 ἀπὸ
5τῆς πρώτης συνδρομῆς τῶν τριῶν ἀρχῶν μεγάλης σφραγῖδος ἰδέαν, οὐρανὸν καὶ γῆν, εἶδος ἔχουσαν παραπλήσιον μήτρᾳ, 〈τὸν〉 ὀμφαλὸν ἐχούσῃ μέσον. οὕτως δὲ καὶ τὰς λοιπὰς ἐκτυπώσεις τῶν πάντων 〈ζῴων〉
ἐκτετυπῶσθαι, ὥσπερ οὐρανὸν καὶ γῆν μήτρᾳ παραπλησίους.387

10

.

11

.

7

Ἐκ δὲ τοῦ ὕδατος γεγονέναι φασὶ πρωτόγονον ἀρχήν, ἄνεμο〈ν〉 〈σ〉φοδρὸν καὶ λάβρον καὶ πάσης γενέσεως αἴτιον, βρασμόν τινα καὶ

10

.

11

.

8

κίνησιν ἐργαζόμενον τῷ κόσμῳ ἐκ τῆς τῶν ὑδάτων κινήσεως. τοῦτον δὲ ἀποτελεῖν εἶδος σύρματι ὄφεως παραπλήσιον, πτερωθέν, εἰς ὃ 〈ἀ〉φ‐ ορῶν ὁ κόσμος πρὸς γένεσιν ὁρμᾷ ὀργήσας ὡς μήτρα, καὶ ἐντεῦθεν

10

.

11

.

9

θέλουσι συνίστασθαι τὴν τῶν ὅλων γένεσιν. τοῦτο δὲ 〈τὸ〉 σύρμα ἀνέμου εἶναι λέγουσι τέλειον θεόν, 〈ὃν〉 ἐκ τῆς τῶν ὑδάτων 〈κινήσεωσ〉 καὶ τῆς τοῦ πνεύματος εὐωδίας καὶ 〈τῆς τοῦ〉 φωτὸς λαμπηδόνος γεγο‐ νέναι καὶ εἶναι γέν〈ν〉ημα θηλείας, νοῦν. τὸν 〈οὖν〉 ἄνωθεν σπινθῆρα,
5κάτω ἀναμεμιγμένον ἐν τοῖς πολυσυγκρίτοις 〈τοῦ〉 σώματος, σπεύδειν ἐκφεύγειν, ἐκφυγόντα 〈δὲ ἄνω〉 πορεύεσθαι, καὶ τὴν λύσιν οὐχ εὑρίσκειν διὰ τὴν ἐν τοῖς ὕδασι δέσιν. διὸ ἐβόα ἐκ τῆς τῶν ὑδάτων μίξεως, κατὰ τὸν ψαλμῳδόν, ὡς λέγουσι.

10

.

11

.

10

Πᾶσα οὖν ἡ φροντὶς τοῦ ἄνω φωτός ἐστιν, ὅπως ῥύσηται τὸν κάτω σπινθῆρα ἀπὸ τοῦ κάτω πατρός, 〈τοῦ〉 ἀνέμου, ἐπεγείραντος βρασμὸν καὶ τάραχον καὶ ἑαυτῷ νοῦν 〈τέλειον υἱὸν〉 ποιήσαντος, οὐκ ὄντα αὐτοῦ, 〈ὡσ〉 φάσκουσιν, ἴδ〈ι〉ον 〈κα〉τὰ 〈οὐσίαν〉. τὸν 〈οὖν〉 ἄνωθεν τέλειον
5λόγον τοῦ φωτὸς αὑτὸν ἀπομορφώσαντα εἴδει ὄφεως κεχωρηκέναι ἐν μήτρᾳ, ἵνα τὸν νοῦν ἐκεῖνον, τὸν ἐκ τοῦ φωτὸς σπινθῆρα ἀνα(λ)αβεῖν

10

.

11

.

11

δυνηθῇ. καὶ τοῦτο εἶναί 〈φασι〉 τὸ εἰρημένον· «ὃς ἐν μορφῇ θεοῦ ὑπάρ‐
χων οὐχ ἁρπ(α)γμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα θεῷ, ἀλλ’ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφ(ὴν) δούλου λαβών». καὶ ταύτην εἶναι τὴν 〈δουλικὴν〉 μορφὴν οἱ κακοδαίμονες θέλουσι καὶ πολυπή(μ)ονες Σηθιανοί. ταῦτα μὲν οὖν καὶ388
5οὗτοι λέγουσιν.

10

.

12

.

1

Ὁ δὲ πάνσοφος Σίμων οὕτως λέγει· ἀπέραντόν 〈τινα〉 εἶναι δύναμιν, ταύτην 〈δὲ〉 ῥίζωμα τῶν ὅλων εἶναι. ἔστι δέ [φησιν] ἡ ἀπέραντος δύναμις, τὸ πῦρ, κατ’ αὐτὸν οὐδὲν ἁπλοῦν, καθάπερ οἱ πολλοὶ ἁπλᾶ λέγοντες εἶναι τὰ [δὲ] τέσσαρα στοιχεῖα καὶ τὸ πῦρ ἁπλοῦν εἶναι νενο‐
5μίκασιν, ἀλλ’ εἶναι τοῦ πυρὸς τὴν φύσιν διπλῆν 〈τινα〉· καὶ τῆς διπλῆς ταύτης καλεῖ τὸ μέν τι κρυπτόν, τὸ δέ 〈τι〉 φανερόν· κεκρύφθαι δὲ τὰ κρυπτὰ ἐν τοῖς φανεροῖς τοῦ πυρός, καὶ τὰ φανερὰ τοῦ πυρὸς ὑπὸ τῶν κρυπτῶν γεγονέναι.

10

.

12

.

2

Πάντα δέ, φησί, νενόμισται τὰ μέρη τοῦ πυρός, ὁρατὰ καὶ ἀόρατα, «φρόνησιν ἔχειν». γέγονεν οὖν, φησίν, ὁ κόσμος ὁ γεννητὸς ἀπὸ τοῦ ἀγεννήτου πυρός. ἤρξατο δέ, φησίν, οὕτως γίνεσθαι· ἓξ ῥίζας τὰς πρώτας τῆς ἀρχῆς τῆς γενέσεως ὁ γεννητὸς ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τοῦ πυρὸς
5ἐκείνου λαβών. ταύτας γάρ 〈φησι τὰσ〉 ῥίζας γεγονέναι κατὰ συζυγίαν ἀπὸ τοῦ πυρός, ἅστινας καλεῖ Νοῦν καὶ Ἐπίνοιαν, Φωνὴν καὶ Ὄνομα,

10

.

12

.

3

Λογισμὸν καὶ Ἐνθύμησιν. εἶναι δὲ ἐν ταῖς ἓξ ῥίζαις 〈ταύταις πᾶσαν〉 ὁμοῦ τὴν ἀπέραντον δύναμιν 〈δυνάμει, οὐκ ἐνεργείᾳ, ἥντινα ἀπέραντον δύναμιν〉 εἶναί φησι τὸν ἑστῶτα στάντα στησόμενον. ὃς 〈ἐὰν μὲν〉 ἐξει‐ κονισθῇ, 〈ὢν〉 ἐν ταῖς ἓξ δυνάμεσιν, ἔσται οὐσίᾳ, δυνάμει, μεγέθει,
5ἀποτελέσματι μία καὶ 〈ἡ〉 αὐτὴ τῇ ἀγεννήτῳ καὶ ἀπεράντῳ δυνάμει, οὐδὲν ὅλως ἔχουσα ἐνδεέστερον ἐκείνης τῆς ἀγεννήτου καὶ ἀπαραλ‐

10

.

12

.

4

〈λ〉άκτου καὶ ἀπεράντου δυνάμεως. ἐὰν δὲ μείνῃ δυνάμει μόνον ἐν ταῖς ἓξ δυνάμεσι καὶ μὴ ἐξεικονισθῇ, ἀφανίζεται, φησί, καὶ ἀπόλλυται, οὕτως ὡς ἡ δύναμις ἡ γραμματικὴ 〈ἢ〉 ἡ γεωμετρικὴ 〈ἐν〉 ἀνθρώπου ψυχῇ ὑπάρξασα, μὴ προσλαβοῦσα τεχνίτην τὸν διδάξοντα. αὑτὸν δὲ389
5εἶναι ὁ Σίμω(ν) λέγει τὸν ἑστῶτα στάντα στησόμενον, ὄντα δύναμιν τὴν ὑπὲρ τὰ πάντα. τα(ῦ)τα τοίνυν καὶ ὁ Σίμων.

10

.

13

.

1

Ὁ δὲ Οὐαλεντῖνος (κ)αὶ οἱ ἀπὸ τῆς τούτου σχολῆς εἶναι λέγουσι τὴν τοῦ π(α)ντὸς ἀρχὴν Πατέρα. καὶ ἐναντίᾳ δὲ δόξῃ προσφέρονται· οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν μόνον 〈τὸν Πατέρα νομίζουσιν〉 εἶναι καὶ γεννητικόν, οἱ δὲ ἀδυνάτως 〈νομίζοντεσ〉 ἔχειν γεννᾶν ἄνευ θηλείας, καὶ τούτῳ

10

.

13

.

2

σύζυγον προστιθέασι Σιγήν, Βυθὸν αὐτὸν ὀνομάσαντες. ἐκ τούτου 〈οὖν καί, ὥσ〉 τινες, ἐκ τῆς συζύγου προβολὰς γεγονέναι ἕξ· Νοῦν καὶ Ἀλή‐ θειαν, Λόγον καὶ Ζωήν, Ἄνθρωπον καὶ Ἐκκλησίαν, καὶ εἶναι ταύτην τὴν Ὀγδοάδα πρωτογενέτειραν. 〈ταύτην δέ,〉 τάς τε ἐν〈τ〉ὸς τοῦ Ὅρου
5προβολὰς γεγενημένας πάλιν καλεῖσθαι 〈τὰ〉 ἐντὸς πληρώματος 〈καὶ εἶναι πρῶτα〉· δεύτερα δὲ 〈εἶναι〉 τὰ ἐκτὸς πληρώματος, καὶ τρί〈τ〉α

10

.

13

.

3

τὰ ἐκτὸς τοῦ Ὅρου, ὧν ἡ γέννησις τὸ ὑστέρημα ὑπάρχει. τὸ〈ν〉 δὲ 〈πατέρα τῶν ὅλων〉 ἐκ τοῦ ἐν ὑστερήματι προβληθέντος αἰῶνος γεγο‐ νέναι 〈θέλει〉, καὶ τοῦτον εἶναι δημιουργὸν λέγει, μὴ βουλόμενος αὐτὸν πρῶτον εἶναι θεόν, ἀλλὰ δυσφημῶν τε αὐτὸν καὶ τὰ ὑπ’ αὐτοῦ γεγενη‐
5μένα. Τὸν δὲ Χριστὸν ἐκ τοῦ ἐκτὸς πληρώματος 〈Πνεύματος ἁγίου καὶ δημιουργοῦ γεννηθέντα〉 κατεληλυθέναι ἐπὶ σωτηρίᾳ τοῦ ἀποπλανηθέν‐ τος πνεύματος, ὃ κατοικεῖ ἐν «τῷ ἔσω ἡμῶν ἀνθρώπῳ», ὃν σῳζόμενόν390

10

.

13

.

4

φησι τούτου χάριν τοῦ ἐνοικοῦντος. τὴν δὲ σάρκα μὴ σῴζεσθαι θέλει, «δερμάτινον χιτῶνα» 〈αὐτὴν〉 ἀποκαλῶν καὶ «ἄνθρωπον φθειρόμενον». ταῦτα 〈δὲ〉 ἐν ἐπιτομῇ ἐξεῖπον, πολλῆς ὕλης κατ’ αὐτοὺς τυγχανούσης καὶ διαφόρων γνωμῶν. οὕτως οὖν δοκεῖ καὶ τῇ Οὐαλεντίνου σχολῇ.

10

.

14

.

1

Βασιλείδης δὲ καὶ αὐτὸς λέγει εἶναι θεὸν οὐκ ὄντα, πεποιηκότα κόσμον ἐξ οὐκ ὄντων οὐκ ὄντα, οὐκ ὂν καταβαλόμενόν τι σπέρμα, ὡσεὶ κόκκον σινάπεως ἔχοντα ἐν ἑαυτῷ 〈τὰς ῥίζας,〉 τὸ πρέμνον, τὰ φύλλα, τοὺς κλάδους, τὸν καρπόν, ἢ ὡς ᾠὸν ταοῦ ἔχον ἐν ἑαυτῷ τὴν τῶν
5χρωμάτων ποικίλην πληθύν. καὶ τοῦτο εἶναί φησι τὸ τοῦ κόσμου

10

.

14

.

2

σπέρμα, ἐξ οὗ τὰ πάντα γέγονεν· εἶχεν γὰρ ἐν ἑαυτῷ τὰ πάντα 〈τεθη‐ σαυρισμένα καὶ κατακείμενα ο〉ἷον οὐκ ὄντα, ὑπὸ τοῦ οὐκ ὄντος θεοῦ γενέσθαι προβεβουλευμένα. Ἦν οὖν, φησί〈ν〉, ἐν αὐτῷ τῷ σπέρματι υἱότης τριμερής, κατὰ
5πάν〈τα〉 τῷ οὐκ ὄντι θεῷ ὁμοούσιος, γεννητὴ ἐξ οὐκ ὄντων. ταύτης τῆς υἱότητος 〈τῆσ〉 τριχῇ διῃρημένης τὸ μέν τι ἦν λεπτομερές, τὸ δὲ παχυ‐

10

.

14

.

3

μερές, τὸ δὲ ἀπο(κ)αθάρσεως δε(ό)μενον. τὸ μὲν οὖν λεπτομερὲς εὐθέως πρῶτον, ἅμα τῷ γενέσθαι τοῦ σπέρματος τὴν πρώτην καταβολὴν ὑπὸ τοῦ οὐκ ὄντος, διέσφυξε καὶ ἀνῆλθεν ἄ(ν)ω, καὶ ἐγένετο πρὸς τὸν οὐκ ὄντα· ἐκείνου γὰρ πᾶσα φύσις ὀρέγεται δι’ ὑπερβολ(ὴ)ν κάλλους, ἄλλη391

10

.

14

.

4

δὲ ἄλλως. ἡ δὲ παχυμερεστέρα ἔτι μένουσα ἐν τῷ σπέρματι, μιμητική τις οὖσα, ἀναδραμεῖν μὲν οὐκ ἠδυνήθη—πολὺ γὰρ ἐνδεεστέρα ἦν τῆς λεπτομεροῦς—, ἀνεπτέρωσε δὲ αὑτὴν τῷ Πνεύματι τῷ ἁγίῳ· τοῦτο γὰρ

10

.

14

.

5

εὐεργετεῖ ἡ υἱότης ἐνδυσαμένη καὶ εὐεργετεῖται. ἡ δὲ τρίτη υἱότης ἀποκαθάρσεως δεῖται· αὕτη μεμένηκεν ἐν τῷ 〈μεγάλῳ〉 τῆς πανσπερ‐ μίας σωρῷ, καὶ αὐτὴ εὐεργετοῦσα καὶ εὐεργετουμένη. Εἶναι δὲ 〈τὸ μέν〉 τι καλούμενον κόσμον, τὸ δέ 〈τι〉 ὑπερκόσμια·
5διαιρεῖται γὰρ ὑπ’ αὐτοῦ 〈τὰ ὄντα〉 εἰς δύο τὰς πρώτας διαιρέσεις. τὸ δὲ τούτων μέσον καλεῖ μεθόριον Πνεῦμα ἅγιον, ἔχον 〈ἐν ἑαυτῷ μένου‐

10

.

14

.

6

σαν〉 τὴν ὀσμὴν τῆς υἱότητος. ἀπὸ 〈οὖν〉 τῆς πανσπερμίας τοῦ σωροῦ 〈καὶ〉 τοῦ κοσμικοῦ σπέρματος διέσφυξε καὶ ἐγεννήθη ὁ μέγας ἄρχων, ἡ κεφαλὴ τοῦ κόσμου, κάλλει καὶ μεγέθει ἀνεκλαλήτῳ. οὗτος ὑψώσας ἑαυτὸν ἄχρι τοῦ στερεώματος ᾠήθη μὴ εἶναι ἑαυτοῦ ἐπάνω ἕτερον, καὶ
5ἐγένετο πάντων τῶν ὑποκειμένων φωτεινότερος καὶ δυνατώτερος πλὴν 〈μόνησ〉 τῆς ὑπολελειμμένης υἱότητος 〈ἔτι ἐν τῇ πανσπερμίᾳ〉, ἣν ἠγνόει οὖσαν αὐτοῦ σοφωτέραν.

10

.

14

.

7

Οὗτος ο〈ὖν〉 τραπεὶς ἐπὶ τὴν τοῦ κόσμου δημιουργίαν πρῶτον γεννᾷ υἱὸν αὑτῷ, αὑτοῦ 〈πολὺ〉 κρείττονα, καὶ τοῦτον ἐκ δεξιῶν αὑτοῦ ἐκά‐ θισε· καὶ ταύτην οὗτοι φάσκουσι τὴν Ὀγδοάδα. αὐτὸς οὖν 〈ὁ δημιουρ‐

10

.

14

.

8

γὸσ〉 τὴν οὐράνιον κτίσιν ἅπασαν ἐργάζεται. ἕτερος δὲ ἄρχων ἀπὸ τῆς πανσπερμίας 〈πάλιν〉 ἀνέβη, μείζων μὲν πάντων τῶν ὑποκειμένων χωρὶς τῆς ἐγκαταλελειμμένης υἱότητος, πολὺ δὲ ἐλάττω〈ν〉 τοῦ προτέ‐
ρου· ὃν καλοῦσιν Ἑβδομάδα. οὗτός ἐστι πάντων τῶν ὑφ’ αὑτὸν ποιητὴς392
5καὶ δημιουργὸς καὶ διοικητής, καὶ αὐτὸς ἑαυτῷ ποιήσας υἱὸν 〈ἑαυτοῦ〉

10

.

14

.

9

φρονιμώτερον καὶ σοφώτερον. ταῦτα δὲ πάντα κατὰ προλογισμὸν εἶναι ἐκείνου τοῦ οὐκ ὄντος 〈θεοῦ〉 λέγουσιν. εἶναι δὲ κόσμους καὶ διαστή‐ ματα ἄ(π)ειρα. 〈Ἐπὶ〉 δὲ τὸν Ἰησοῦν τὸν ἐκ Μαρίας κεχωρηκέναι τὴν 〈τοῦ〉 εὐαγ‐
5γελίου δύναμι(ν), τὴν κατελθοῦσαν 〈ἄνωθεν〉 καὶ φωτίσασαν τόν τε τῆς Ὀγδοάδος 〈ἄρχοντοσ〉 υἱὸν καὶ 〈τὸν〉 τῆς Ἑβδομάδος 〈ἄρχοντοσ〉, ἐπὶ τῷ φωτίσαι καὶ φυλοκρινῆσαι καὶ καθαρίσαι τὴν καταλελειμμένην

10

.

14

.

10

υἱότητα εἰς τὸ εὐεργετεῖν τὰς ψυχὰς καὶ εὐεργετεῖσθαι. καὶ αὑτοὺς εἶναι υἱοὺς 〈τοῦ θεοῦ〉 φασιν, 〈οἳ〉 [ὅπου] τούτου χάριν εἰσὶν ἐν 〈τῷ〉 κόσμῳ 〈καταλελειμμένοι〉, ἵνα διδάξαντες τὰς ψυχὰς καθαρίσωσι καὶ ἅμα τῇ υἱότητι ἀνέλθωσι πρὸς τὸν ἄνω Πατέρα, 〈ὅπ〉οι ἡ πρώτη ἐχώρησεν
5υἱότης. καὶ ἕως τούτου συνεστάναι φάσκουσι τὸν κόσμον, ἕως πᾶσαι αἱ ψυχαὶ ἅμα τῇ υἱότητι χωρήσωσι. ταῦτα δὴ καὶ Βασιλείδης τερατο‐ λογῶν οὐκ αἰσχύνεται.

10

.

15

.

1

〈Ἰ〉ουστῖνος δὲ καὶ αὐτὸς ὅμοια τούτοις τολμῶν οὕτως λέγει· τρεῖς εἶναι ἀρχὰς τῶν ὅλων ἀγεννήτους, ἀρρενικὰς δύο, θηλυ〈κὴ〉ν μίαν. τῶν δὲ ἀρρενικῶν ἡ μέν τις ἀρχὴ καλεῖται ἀγαθός, αὐτὸ μόνον οὕτω λεγόμενος, προγνώστης τῶν ὅλων, ἡ δὲ ἑτέρα πατὴρ πάντων τῶν
5γεννητῶν, ἀπρόγνωστος καὶ ἄγνωστος καὶ ἀόρατος—Ἐλωεὶμ δὲ καλεῖ‐

10

.

15

.

2

ται, φησίν, 〈οὗτος ὁ πατήρ〉. —ἡ 〈δὲ〉 θήλεια ἀπρόγνωστος, ὀργίλη, δίγνωμος, δισώματος—καθὼς ἐν τοῖς περὶ αὐτοῦ λόγοις λεπτομερῶς
διηγησάμεθα· —τὰ μὲν 〈γὰρ〉 ἄνω αὐτὴν μέχρι βουβῶνός 〈φησιν〉 εἶναι παρθένον, ἀπὸ δὲ βουβῶνος τὰ κάτω ἔχιδνα〈ν〉. καλεῖται δὲ ἡ τοιαύτη393
5〈κόρη〉 Ἐδὲμ καὶ Ἰσραήλ. ταύτας φάσκει ἀρχὰς εἶναι τῶν ὅλων, ἀφ’ ὧν τὰ πάντα ἐγένετο.

10

.

15

.

3

Τὸν Ἐλωεὶμ δὲ ἀπρογνώστως ἐλθεῖν εἰς ἐπιθυμίαν τῆς μιξοπαρθέ‐ νου, καὶ ἐπιμιγέντα 〈αὐτῇ〉 γεννῆσαι 〈ἑαυτῷ〉 ἀγγέλους δώδεκα· τούτων 〈δὲ〉 τὰ ὀνόματα 〈*〉 καὶ οἱ μὲν πατρικοὶ 〈ἄγγελοι τῷ πατρὶ〉 συναί‐ ρονται, οἱ δὲ μητρικοὶ τῇ μητρί. τούτους 〈δὲ τοὺς ἀγγέλους φησὶν〉 εἶναι
5τοῦ 〈παραδείσου ξύλα,〉 ἀλληγορικῶς εἰρηκότος Μωσέως τὰ ἐν τῷ νόμῳ γεγραμμένα.

10

.

15

.

4

Πεποιῆσθαι δὲ τὰ πάντα ὑπὸ τοῦ Ἐλωεὶμ καὶ τῆς Ἐδέμ, καὶ τὰ μὲν θηρία ἅμα τοῖς λοιποῖς 〈ζῴοις γενέσθαι〉 ἀπὸ τοῦ θηριώδους μέρους 〈τῆς Ἐδέμ,〉 τὸν δὲ ἄνθρωπον ἀπὸ τῶν ἄνωθεν τοῦ βουβῶνος 〈ἀνθρω‐ ποειδῶν μερῶν〉. καὶ τὴν μὲν Ἐδὲμ κατατεθεῖσθαι ἐν αὐτῷ τὴν ψυχήν—
5ἥτις αὐτῆς δύναμις ἦν—, 〈τὸν δὲ Ἐλωεὶμ τὸ πνεῦμα—ὅ τι αὐτοῦ δύναμις ἦν—〉.

10

.

15

.

5

Τοῦτον δὲ φάσκει μαθόντα 〈*〉 ἀνεληλυθέναι πρὸς τὸν ἀγαθὸν καὶ καταλελοιπέναι τὴν Ἐδέμ. ἐφ’ ᾧ ὀργισθεῖσαν ταύτην πᾶσαν [τὴν] ἐπι‐ βουλὴν ποιεῖσθαι κατὰ τοῦ π(ν)εύματος τοῦ Ἐλωείμ, ὅπερ κατέθετο ἐν τῷ ἀνθρώπῳ. καὶ τούτου χάριν ἀπεσταλκέναι τὸν πατέρα 〈Ἐλωεὶμ〉
5τὸν Βαρούχ, διαταττόμενον 〈λαλεῖν〉 τοῖς προφήταις, ἵνα ῥυσθῇ τ(ὸ)

10

.

15

.

6

πνεῦμα τοῦ Ἐλωείμ, καὶ πάντας ὑποσεσύρθαι ὑπὸ τῆς Ἐδέμ. ἀλλὰ καὶ τὸν Ἡρακλέα φάσκει προφήτην γεγονέναι, ἡττῆσθαι δὲ αὐτὸν ὑπὸ τῆς Ὀμφάλης—τουτέστιν ὑπὸ τῆς Βάβελ, ἣν 〈καὶ〉 Ἀφροδίτην ὀνομά‐ ζουσιν. —394
5Ὕστερον δὲ «ἐν ταῖς ἡμέραις Ἡρώδου» γεγονέναι τὸν [δὲ] Ἰησοῦν,

10

.

15

.

7

υἱὸν Μαρίας καὶ Ἰωσήφ, ᾧ τὸν Βαροὺχ φάσκει λελαληκέναι. καὶ τούτῳ δὲ ἐπιβεβουλευκέναι τὴν Ἐδέμ, μὴ δεδυνῆσθαι δὲ αὐτὸν ἀπατῆσαι, καὶ τούτου χάριν πεποιηκέναι 〈αὐτὸν〉 σταυρωθῆναι· οὗ τὸ πνεῦμα ἀνελη‐ λυθέναι πρὸς τὸν ἀγαθὸν λέγει. καὶ πάντων δὲ οὕτως τῶν τοῖς μωροῖς
5καὶ ἀδρανέσι λόγοις 〈αὐτοῦ〉 πειθομένων 〈τὸ μὲν πνεῦμα τοῦ Ἐλωεὶμ〉 σωθήσεσθαι, τὸ δὲ σῶμα καὶ τὴν ψυχὴν τῆς Ἐδὲμ καταλείψεσθαι, ἣν καὶ γῆν Ἰουστῖνος ὁ ἄφρων καλεῖ.

10

.

16

.

1

Οἱ δὲ Δοκηταὶ τοιαῦτα λέγουσιν· εἶναι τὸν πρῶτον θεὸν ὡς σπέρμα συκῆς, ἐκ δὲ τούτου ἐληλυθέναι τρεῖς αἰῶνας, ὡς τὸ πρέμνον καὶ τὰ φύλλα καὶ τὸν καρπόν. τούτους δὲ προβεβληκέναι τριάκοντα αἰῶνας, ἕκαστον 〈δέκα〉· ἡνῶσθαι δὲ αὐτοὺς κατὰ δέκα πάντας, μόνον δὲ
5θέσει διαφέρειν τινὰς τινῶν 〈ὡσ〉 πρώτους, 〈δευτέρους καὶ τρίτουσ〉. προβεβλῆσθαι δὲ 〈αὐτοὺσ〉 ἀπειράκις ἀπείρους αἰῶνας, καὶ εἶναι τοὺς

10

.

16

.

2

πάντας ἀρρενοθήλεας. τούτους δὲ βουλευσαμένους, 〈πάντασ〉 ὁμοῦ συνελθόντας εἰς τὸν μέσον αἰῶνα γεννῆσαι ἐκ παρθένου Μαρίας σωτῆρα τῶν πάντων, κατὰ πάντα ὅμοιον τῷ πρώτῳ [σώματι ἐν] σπέρ‐ ματι 〈τῷ〉 συκίνῳ, ἑν〈ὶ〉 δὲ τούτῳ ἥττονα, τῷ γεννητὸν εἶναι· τὸ γὰρ
5〈πρῶτον〉 σπέρμα, ὅθεν ἡ συκῆ, ἀγέννητον.

10

.

16

.

3

Ἦν οὖν τὸ μέγα τῶν αἰώνων 〈πλήρωμα〉 φῶς ὅλον, οὐδεμίαν ἐπι‐
δεχόμενον κόσμησιν, ἔχον ἐν ἑαυτῷ πάντων τῶν ζῴων ἰδέας· τοῦτο 〈δὲ〉 ἐπιφοιτῆσαν εἰς τὸ ὑποκείμενον χάος παρεσχηκέναι αἰτίαν 〈πᾶσι〉 τοῖς γεγονόσι καὶ οὖσι· καταβα〈σῶ〉ν γὰρ ἄνωθεν 〈ἁπασῶν τῶν〉 ἰδεῶν395

10

.

16

.

4

αἰωνίων ἀπεμάξατο τὸ κάτω χάος τὰς μορφάς. ὁ δὲ τρίτος αἰών, ὁ ἑαυτὸν τριπλασιάσας, ὁρῶν τοὺς χαρακτῆρας αὑτοῦ πάντας κατασπωμέ‐ νους εἰς τὸ κάτω σ(κ)ότος, οὐκ ἀγνοῶν τήν τε τοῦ σκότους δεινότητα καὶ τὴν τ(ο)ῦ φωτὸς ἀφειλότητα, ἐποίησεν οὐρανόν, καὶ μέσον πήξας

10

.

16

.

5

«διεχώρισεν ἀ(νὰ) μέσον τοῦ σκότους καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ φωτός». πασῶν οὖν τῶν ἰδεῶν τοῦ τρίτου αἰῶνος καὶ αὐτοῦ τὸ ἐκτύπωμα κρατεῖσθαί φασιν ὑπὸ τοῦ σκότους, 〈ὃ〉 πῦρ [ὢν αὖθις] ζῶν ἀπὸ [τοῦ] φωτὸς γενόμενον ὑπῆρξεν. ἐξ οὗ φάσκουσι τὸν μέγαν ἄρχοντα γεγονέναι, περὶ
5οὗ Μωϋσῆς ὁμιλεῖ, λέγων εἶναι τοῦτον θεὸν πύρινον καὶ δημιουργόν. ὃς καὶ τὰς ἰδέας πάντων 〈τῶν ζῴων〉 μεταβάλλει ἀεὶ εἰς σώμα〈τα〉, ταύτας τὰς 〈ἰδέασ〉 ψυχὰς 〈καλοῦντεσ〉.

10

.

16

.

6

Οὗ χάριν 〈φ〉άσκουσι τὸν σωτῆρα παραγενηθῆναι, ἐπιδεικνύντα τὴν ὁδὸν δι’ ἧς φεύξονται αἱ κρατούμεναι ψυχαί. ἐνδεδύσθαι δέ 〈φασι〉 τὸν Ἰησοῦν τὴν δύναμιν ἐκείνην τὴν μονογενῆ· διὸ μὴ δύνασθαι θεαθῆναι ὑπό τινος 〈τῶν αἰώνων〉, μεταλλ〈αξ〉ομένων διὰ τὸ μέγεθος
5τῆς δόξης 〈αὐτοῦ〉. πάντα δὲ συμβεβηκέναι αὐτῷ φασι καθὰ ἐν τοῖς
εὐαγγελίοις γέγραπται.396

10

.

17

.

1

Οἱ δὲ περὶ 〈Μο〉νόϊμον τὸν Ἄραβά φασιν εἶναι τὴν τοῦ παντὸς ἀρχὴν 〈τὸν〉 πρῶτον ἄνθρωπον καὶ υἱὸν 〈τοῦ〉 ἀνθρώπου· καὶ τὰ γενόμενα 〈πάντα〉, καθὼς Μωσῆς λέγει, μὴ ἀπὸ τοῦ πρώτου ἀνθρώπου γεγονέναι, ἀλλ’ ἀπὸ τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, οὐχ ὅλου 〈δέ〉, ἀλλ’ ἐκ

10

.

17

.

2

μέρους 〈τινὸσ〉 αὐτοῦ. εἶναι γὰρ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἰῶτα—ὅ ἐστι δεκάς, κύριος ἀριθμός, ἐν ᾧ ἐστιν ἡ [τοῦ] παντὸς ἀριθμοῦ ὑπόστασις, δι’ οὗ πᾶς ἀριθμὸς συνέστηκεν καὶ ἡ τοῦ παντὸς γένεσις, πῦρ, ἀήρ, ὕδωρ, γῆ· —τοῦτον δὴ οὕτως 〈εἶναι〉 ἰῶτα ἕν, [καὶ] κεραία〈ν〉 μία〈ν〉,
5[τέλειον ἐκ τελείου] ῥυεῖσα〈ν〉 [κεραία] ἄνωθεν, πάντα ἔχουσα〈ν〉 [ὅσα καὶ] 〈ἐν ἑ〉αυτῇ ὅσα καὶ ὁ ἄνθρωπος ἔχει, ὁ πατὴρ τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώ‐ που.

10

.

17

.

3

Γεγονέναι οὖν φησι τὸν κόσμον Μωϋσῆς ἐν ἓξ ἡμέραις, τουτέστιν ἐν ἓξ δυνάμεσιν, 〈ταῖς ἐν τῇ μιᾷ κεραίᾳ τοῦ ἰῶτα κατειλημμέναις 〈*〉 γῆς καὶ ὕδατος καὶ ἀέρος καὶ πυρός,〉 ἐξ ὧν ὁ κόσμος ἀπὸ τῆς κεραίας γέγονε τῆς μιᾶς. οἵ τε γὰρ κύβοι καὶ τὰ 〈εἰκοσάεδρα καὶ τὰ〉 ὀκτάεδρα
5καὶ αἱ πυραμίδες καὶ πάντα τὰ τούτοις παραπλήσια σχήματα [ἴσα ἦν], ἐξ ὧν συνέστηκε πῦρ, ἀήρ, ὕδωρ, γῆ, ἀπὸ τῶν ἀριθμῶν γεγόνασι τῶν κατειλημμένων ἐν ἐκείνῃ τῇ ἁπλῇ τοῦ ἰῶτα κεραίᾳ, ἥτις ἐστὶν υἱὸς

10

.

17

.

4

ἀνθρώπου, 〈τέλειος ἐκ τελείου〉. ὅταν οὖν, φησί, ῥάβδον λέγῃ Μωϋσῆς
στρεφομένην 〈ποικίλωσ〉 εἰς 〈τὰ πάθη τὰ κατὰ τὴν〉 Αἴγυπτον, τὰ πάθη καταλέγει τοῦ κόσμου τῷ ἰῶτα ἀλληγορουμένως, οὐδὲ 〈εἰσ〉 πλείον〈α〉 〈τ〉ῶν δέ〈κα〉 παθῶν 〈τὴν ῥάβδον〉 ἐσχημάτισεν.397

10

.

17

.

5

«Εἰ δέ», φησί, «θέλεις ἐπιγνῶναι τὸ πᾶν, ἐν σεαυτῷ ζήτησον τίς ὁ λέγων· ἡ ψυχή μου, ἡ σάρξ μου, ὁ νοῦς μου· καὶ 〈τίς ὁ〉 ἐν 〈σοὶ〉 ἕκαστον κατιδιοποιούμενος ὡς ἕτερος 〈σε〉αυτοῦ· τοῦτον 〈οὖν〉 νοή‐ 〈σεισ〉, τέλειον ἐκ τελείου, πάντα ἴδια ἡγούμενον, τὰ οὐκ ὄντα καλού‐
5μενα καὶ τὰ [πάντα] ὄντα». ταῦτα μὲν οὖν καὶ Μονοΐμῳ δοκεῖ.

10

.

18

.

1

Τατιανὸς δὲ παραπλησίως τῷ Οὐαλεντίνῳ καὶ τοῖς ἑτέροις φησὶν αἰῶνας εἶναί τινας ἀοράτους, ἐξ ὧν ὑπό τινος 〈τῶν〉 κάτω τὸν κόσμον δεδημιουργῆσθαι καὶ 〈πάντα〉 τὰ ὄντα. κυνικωτέρῳ δὲ βίῳ ἀσκεῖται 〈καὶ〉 σχεδὸν οὐδὲν Μαρκίωνος ἀπεμφαίνει πρὸς [τε] τὴν δυσφημίαν
5〈κατά τε τῆς γεννήσεωσ〉 καὶ τῆς περὶ γάμων νομοθεσίας.

10

.

19

.

1

〈Μ〉αρκίων δὲ ὁ Ποντικὸς καὶ Κέρδων ὁ τούτου διδάσκαλος καὶ αὐτοὶ ὁρίζουσιν εἶναι τρεῖς τὰς τοῦ παντὸς ἀρχάς· ἀγαθόν, δίκαιον, ὕλην.
τινὲς δὲ τούτων μαθηταὶ 〈καὶ τετάρτην〉 προστιθέασι, λέγοντες ἀγαθόν,398

10

.

19

.

2

δίκαιον, πονηρόν, ὕλην. οἱ δὲ πάντες τὸν μὲν ἀγαθὸν οὐδὲν ὅλως πεποιηκέναι, τὸν δὲ δίκαιον—〈ὃν〉 οἱ μὲν 〈καὶ〉 [τὸν] πονηρόν, οἱ δὲ μόνον δίκαιον ὀνομάζουσι—πεποιηκέναι [δὲ] τὰ πάντα φάσκουσιν ἐκ τῆς ὑποκειμένης ὕλης. πεποιηκέναι δὲ οὐ καλῶς, ἀλλ’ ἀλόγως· ἀνάγκη

10

.

19

.

3

γὰρ τὰ γενόμενα ὅμοια εἶναι τῷ πεποιηκότι. διὸ καὶ ταῖς παραβολαῖς ταῖς εὐαγγελικαῖς χρῶνται, οὕτως λέγοντες· «οὐ δύναται δένδρον καλὸν καρποὺς πονηροὺς ποιεῖν» καὶ τὰ ἑξῆς, εἰς τοῦτο φάσκων εἰρῆσθαι 〈ταῦτα〉, τὰ ὑπ’ αὐτοῦ κακῶς νοθευόμενα.
5Τὸν δὲ Χριστὸν υἱὸν εἶναι τοῦ ἀγαθοῦ 〈θέλει〉 καὶ ὑπ’ αὐτοῦ πεπέμφθαι ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ψυχῶν. ὃν «〈τὸν〉 ἔσω ἄνθρωπον» καλεῖ, ὡς ἄνθρωπον 〈αὐτὸν〉 φανέντα λέγων, οὐκ ὄντα ἄνθρωπον, καὶ ὡς ἔνσαρ‐ κον, οὐκ 〈ὄντα〉 ἔνσαρκον, δοκήσει 〈τε〉 πεφηνότα, οὔτε γένεσιν ὑπομεί‐

10

.

19

.

4

ναντα οὔτε πάθος ἀλλ’ ἢ τῷ δοκεῖν. σάρκα δὲ οὐ θέλει ἀνίστασθαι. γάμον δὲ φθορὰν εἶναι λέγει, κυνικωτέρῳ βίῳ προσάγων τοὺς μαθητάς, ἐν τούτῳ νομίζων λυπεῖν τὸν δημιουργόν, εἰ τῶν ὑπ’ αὐτοῦ γεγονότων
ἢ ὡρισμένων ἀπέχοιτο.399

10

.

20

.

1

Ἀπελλῆς δέ, ὁ τούτου μαθητ(ή)ς, ἀπαρεσθεὶς τοῖς ὑπὸ τοῦ διδασκά‐ λου εἰρημένοις, καθὰ προείπομεν, ἄλλῳ λόγῳ ὑπέθετο τέσσαρας εἶναι θεούς, ὧν ἕνα φάσκει 〈ἀγαθόν〉—ὃν οὔτε 〈ὁ νόμος οὔτε〉 οἱ προφ(ῆ)‐ ται ἔγνωσαν· οὗ εἶναι υἱὸν τὸν Χριστόν—, ἕτερον δὲ τὸν δημιουργὸν τοῦ
5παντός—ὃν οὐ θεὸν 〈ἀλλὰ δύναμιν θεοῦ〉 εἶναι θέλει—, ἕτερον δὲ πύρινον—τὸν 〈Μωσεῖ〉 φανέντα—, ἕτερον δὲ πονηρόν· οὓς ἀγγέλους καλεῖ· προσθεὶς δὲ τὸν Χριστὸν καὶ πέμπτον ἐρεῖ.

10

.

20

.

2

Προσέχει δὲ 〈ἐν〉 βίβλῳ, ἣ〈ν〉 Φανερώσεις καλεῖ, Φιλουμένης τινὸς 〈λόγοισ〉, ἣν προφῆτιν νομίζει. τὴν δὲ σάρκα τὸν Χριστὸν οὐκ ἐκ τῆς παρθένου λέγει προσειληφέναι, ἀλλ’ ἐκ τῆς παρακειμένης τοῦ κόσμου οὐσίας. οὗτος κατὰ τοῦ νόμου καὶ τῶν προφητῶν συντάγματα ἐποίησε,
5«καταλύειν αὐτοὺς» ἐπιχειρῶν ὡς ψευδῆ λελαληκότας καὶ θεὸν μὴ ἐγνωκότας. σάρκας δὲ ἀπόλ〈λ〉υσθαι ὁμοίως Μαρκίωνι λέγει.

10

.

21

.

1

Κήρινθος δέ, ὁ ἐν τῇ Αἰγύπτῳ ἀσκηθείς, 〈καὶ〉 αὐτὸς οὐχ ὑπὸ τοῦ πρώτου θεοῦ τὸν κόσμον γεγονέναι ἠθέλησεν, ἀλλ’ ὑπὸ δυνάμεώς τινος ἀγγελικῆς, πολὺ κεχωρισμένης καὶ διεστώσης τῆς ὑπὲρ τὰ ὅλα αὐθεν‐

10

.

21

.

2

τίας καὶ ἀγνοούσης τὸν ὑπὲρ 〈τὰ〉 πάντα θεόν. τὸν δὲ Ἰησοῦν λέγει μὴ ἐκ παρθένου γεγεν〈ν〉ῆσθαι, γεγονέναι δὲ αὐτὸν ἐξ Ἰωσὴφ καὶ Μαρίας
υἱόν, ὁμοίως τοῖς λοιποῖς 〈ἅπασιν〉 ἀνθρώποις, καὶ δι(ε)νηνοχέναι ἐν400

10

.

21

.

3

δικαιοσύνῃ καὶ σωφροσύνῃ καὶ συνέσει ὑπὲρ πάντας τοὺς λοιπούς. καὶ μετὰ τὸ βάπτισμα κατεληλυθέναι εἰς αὐτὸν ἐκ τῆς ὑπὲρ τὰ ὅλα αὐθεν‐ τίας τὸν Χριστὸν ἐν εἴδει περιστερᾶς· καὶ τότε κηρῦξαι τὸν ἄγνωστον πατέρα καὶ δυνάμεις ἐπιτελέσαι. πρὸς δὲ τῷ τέλει, 〈κατὰ τὸν καιρὸν〉
5τοῦ πάθους ἀποπτῆναι τὸν Χριστὸν ἀπὸ τοῦ Ἰησοῦ· πεπονθέναι 〈μὲν οὖν καὶ ἐγηγέρθαι〉 τὸν Ἰησοῦν, τὸν δὲ Χριστὸν ἀπαθῆ 〈δια〉μεμενηκέ‐ ναι, πνευματικὸν ὑπάρχοντα.

10

.

22

.

1

Ἐβιωναῖοι δὲ τὸν μὲν κόσμον ὑπὸ τοῦ ὄντως θεοῦ γεγονέναι λέγουσι, τὰ δὲ 〈περὶ τὸν〉 Χριστὸν ὁμοίως Κηρίνθῳ. ζῶσι δὲ 〈τὰ〉 πάντα κατὰ 〈τὸν〉 νόμον Μωϋσῆ, οὕτω φάσκον(τ)ες δικαιοῦσθαι.

10

.

23

.

1

Θεόδοτος (δὲ) ὁ Βυζάντιος εἰσηγήσατο αἵρεσιν τοιάνδε, φάσκων τὰ μὲν ὅλα ὑπὸ τοῦ ὄντως θεοῦ γεγονέναι, τὸν δὲ Χριστόν, ὁμοίως τοῖς προειρημένοις γνωστικοῖς, φάσκει τοιούτῳ τινὶ τρόπῳ πεφηνέναι. εἶναι μὲν τὸν Ἰησοῦν ἄνθρωπον κ(οι)νὸν πᾶσιν, ἐν δὲ τούτῳ διαφέρειν, ὅτι
5κατὰ βουλὴν θεοῦ γεγένηται ἐκ παρθένου, ἐπισκιάσαντος τοῦ ἁγίου

10

.

23

.

2

πνεύματος 〈τ〉ὸν ἐν τῇ παρθένῳ σαρκωθέντ(α)· ὕστερον δὲ ἐπὶ τοῦ βαπτίσματος κατεληλυθέναι τὸν Χριστὸν ἐπὶ τὸν Ἰησοῦν ἐν εἴδει περισ‐ τερᾶς. ὅθεν φησὶ μὴ πρότερον «τὰς δυνάμεις 〈ἐν〉 αὐτῷ ἐνεργηθῆναι».
θεὸν δὲ οὐκ εἶναι τὸν Χριστὸν θέλει. καὶ τοιαῦτα 〈δὴ καὶ〉 Θεόδοτος.401

10

.

24

.

1

Ἕτεροι δὲ [καὶ] ἐξ αὐτῶν πάντα τοῖς προειρημένοις 〈Θεοδοτιανοῖς ὁμοίωσ〉 λέγουσι〈ν〉, 〈ἐν〉 ἑν〈ὶ δὲ〉 μόνῳ ἐνδιαλλάξαντες, ἐν τῷ τὸν Μελχι‐ σεδὲκ ὡς δύναμίν τινα ὑπειληφέναι, φάσκοντες αὐτὸν ὑπὲρ πᾶσαν δύναμιν ὑπάρχειν· οὗ κατ’ εἰκόνα [δὲ] εἶναι τὸν Χριστὸν θέλουσιν.

10

.

25

.

1

Οἱ δὲ Φρύγες, ἐκ Μοντανοῦ τινος καὶ Πρισκίλλης καὶ Μαξιμίλλης τὰς ἀρχὰς τῆς αἱρέσεως λαβόντες, προφήτιδας τὰ γύναια νομίζουσι καὶ προφήτην τὸν Μοντανόν. 〈οὗτοι〉 τὰ μὲν περὶ τῆς τοῦ παντὸς ἀρχῆς καὶ δημιουργίας ὀρθῶς λέγουσι [νομίζουσι], καὶ τὰ περὶ τὸν Χριστὸν
5οὐκ ἀλλοτρίως παρειλήφασιν, ἐν δὲ τοῖς προειρημένοις 〈προφήταισ〉 σφάλλονται· ὧν τοῖς λόγοις ὑπὲρ τὰ εὐαγγέλια προσέχοντες πλανῶνται, 〈καὶ〉 νηστείας καινὰς [καὶ] 〈παρὰ τὰσ〉 παραδόσεις ὁρίζοντες.

10

.

26

.

1

Ἕτεροι δὲ 〈ἐξ〉 αὐτῶν, τῇ τῶν Νοητιανῶν αἱρέσει προσκείμενοι, τὰ μὲν περὶ τὰ γύναια καὶ 〈τὸν〉 Μοντανὸν ὁμοίως δοκοῦσι, τὰ δὲ περὶ 〈τὸν〉 τῶν ὅλων πατέρα δυσφημοῦσιν, 〈τὸν〉 αὐτὸν εἶναι υἱὸν καὶ πατέρα λέγοντες, ὁρατὸν καὶ ἀόρατον, γεννητὸν καὶ ἀγέννητον, θνητὸν
5καὶ ἀθάνατον, τούτων τὰς ἀφορμὰς ἀπὸ Νοητοῦ τινος λαβόντες.402

10

.

27

.

1

Ὁμοίως δὲ καὶ Νοητός, τῷ μὲν γένει ὢν Σμυρναῖος, ἀνὴρ 〈δὲ〉 ἀκριτόμυθος καὶ ποικίλος, εἰσηγήσατο τοιάνδε αἵρεσιν—ἐξ Ἐπιγόνου τινὸς εἰς Κλεομένην χωρήσασαν καὶ οὕτως ἕως νῦν ἐπὶ τοῖς διαδόχοις διαμείνασαν—, λέγων ἕνα 〈εἶναι θεὸν〉 τὸν πατέρα καὶ τὸν τῶν ὅλων
5〈δημιουργόν〉 [τοῦτον πάντα πεποιηκότα]· ἀφανῆ μὲν 〈γὰρ〉 τοῖς

10

.

27

.

2

ἀνθρώποις γεγονέναι ὅτε ἠβούλετο, φανῆναι δὲ τότε ὅτε ἠθέλησε. καὶ τοῦτον εἶναι ἀόρατον 〈μὲν〉 ὅταν μὴ ὁρᾶται, ὁρατὸν δὲ ὅταν ὁρᾶται· ἀγέννητον μὲν ὅταν μ(ὴ) γεννᾶται, γεννητὸν δὲ ὅταν γεννᾶται ἐκ παρθέ‐ νου· ἀπαθῆ 〈μὲν〉 καὶ ἀθάνατον, ὅταν (μ)ὴ π(ά)σχῃ μηδὲ θνῄσκῃ,
5ἐπὰν δὲ πάθει προσέλθῃ, πάσχειν καὶ θνῄσκειν. τοῦτον 〈οὖν〉 τὸν πατέ‐ (ρ)α αὐτὸν 〈καὶ〉 υἱὸν ὀνομάζουσι, κατὰ καιροὺς καλούμενον πρὸς τὰ συμβαίνοντα.

10

.

27

.

3

Τούτων τὴν αἵρεσιν ἐκράτυνε Κάλλιστος—οὗ τὸν βίον ἐκτεθείμεθα ἀσφαλῶς—, ὃς καὶ αὐτὸς αἵρεσιν ἀπεγέννησεν. ἐξ ὧν 〈οὗν〉 ἀφορμὰς λαβὼν καὶ αὐτὸς ὁμολογεῖ ἕνα εἶναι θεὸν τὸν πατέρα καὶ τὸν δημιουρ‐ γὸν τοῦ παντός· τοῦτον δὲ εἶναι 〈τὸν Λόγον〉, ὀνόματι μὲν υἱὸν 〈καὶ
5πατέρα〉 λεγόμενον καὶ ὀνομαζόμενον, οὐσίᾳ δὲ 〈ἓν〉 ὄντα, 〈τὸ πνεῦμα ἀδιαίρετον〉. πνεῦμα γάρ, φησίν, ὁ θεὸς 〈ὤν〉, οὐχ ἕτερόν ἐστι παρὰ τὸν

10

.

27

.

4

Λόγον ἢ ὁ Λόγος παρὰ τὸν θεόν· ἓν οὖν τοῦτο πρόσωπον, ὀνόματι μὲν μεριζόμενον, οὐσίᾳ δὲ οὔ. τοῦτον 〈οὖν〉 τὸν Λόγον, 〈ὃν〉 ἕνα [εἶναι]
θεὸν ὀνομάζει, [καὶ] σεσαρκῶσθαι λέγει· καὶ τὸν μὲν κατὰ σάρκα ὁρώ‐ μενον καὶ κρατούμενον υἱὸν εἶναι θέλει, τὸ δὲ 〈αὐτῷ〉 ἐνοικοῦν 〈πνεῦ‐403
5μα〉 πατέρα, ποτὲ μὲν τῷ Νοητοῦ δόγματι προσρηγν(ύ)μενος, ποτὲ δὲ τῷ Θεοδότου, μηδέν 〈τε〉 ἀσφαλὲς κρατῶν. ταῦτα τοίνυν 〈καὶ〉 Κάλλιστος.

10

.

28

.

1

〈Ἑ〉ρμογένης δέ τις, καὶ αὐτὸς θελήσας τι 〈καινὸν〉 λέγειν, ἔφη τὸν θεὸν ἐξ ὕλης συγχρόνου 〈καὶ ἀγενήτου〉 καὶ ὑποκειμένης τὰ πάντα πεποιηκένα(ι)· ἀδυνάτως γὰρ ἔχειν τὸν θεὸν μὴ οὐχὶ ἐξ ὄντων τὰ γενό‐ μενα ποιεῖν.

10

.

29

.

1

Ἕτεροι δέ τινες, ὡς καινόν τι παρεισάγοντες, ἐκ πασῶν αἱρέσεων 〈μύθουσ〉 ἐρανισάμενοι, ξένην βίβλ(ον) 〈ἐ〉σκευάσαντο, 〈ἀπὸ〉 Ἠλχασαΐ τινος ἐπονομαζομένην. οὗτοι 〈περὶ〉 τὴν μὲν ἀρχὴν τοῦ παντὸς ὁμοίως 〈ἡμῖν〉 ὁμολογοῦσιν, ὑπὸ τοῦ θεοῦ 〈τὰ πάντα λέγοντεσ〉 γεγονέναι,

10

.

29

.

2

Χριστὸν δὲ ἕνα οὐχ ὁμολογοῦσιν, ἀλλ’ εἶναι τὸν μὲν ἄνω ἕνα, αὐτὸν δὲ μεταγγίζεσθαι ἐν σ(ώ)μασί 〈τε〉 π(ο)λλ(οῖς) πολλάκι(ς) καὶ νῦν δὴ ἐν τῷ Ἰησοῦ. ὁμο(ί)ως (δὲ) 〈τὸν Ἰησοῦν〉 ποτὲ μὲν ἐκ τοῦ θεοῦ 〈θέλουσι〉 γεγενῆσθαι, ποτὲ δὲ πνεῦμα γεγονέναι, ποτὲ μὲν ἐκ πα(ρ)θένου, ποτὲ
5δὲ οὔ. καὶ τοῦτον δὲ μετέπειτα ἀεὶ ἐν σώμασι μ(ετ)αγγίζεσθα(ι) καὶ ἐν

10

.

29

.

3

πολλοῖς κατὰ καιροὺς δείκνυσθαι. χρῶνται δὲ 〈καὶ〉 ἐπα(οι)δαῖς καὶ 〈δαιμόνων ἐπικλήσεσι καὶ〉 βαπτίσμασιν ἐπὶ τῇ τῶν στοιχείων ὁμολογίᾳ. σεσόβηνται δὲ περ(ὶ) ἀ(στρ)ολογίαν καὶ μαθηματικὴν καὶ μαγικήν, 〈καὶ〉 προγν(ω)στικοὺς δὲ ἑαυτοὺς λέγουσιν.404

10

.

30

.

1

〈**〉 〈κελεύσαντοσ〉 τοῦ θεοῦ μετοικεῖ ἐκ Μεσοποταμίας πόλεως Χαρρὰν εἰς τὴν νῦν μὲν Παλαιστίνην καὶ Ἰουδαίαν προσαγορευομένην χώραν, τότε δὲ Χαναανῖτιν, περὶ ἧς καὶ κατὰ τοῦτο τὸ μέρος τὸν λόγον

10

.

30

.

2

οὐκ ἀμελῶς παρεδώκαμεν ἐν ἑτέραις βίβλοις. διὰ τούτου τοίνυν γίνεται ἡ καταρχὴ τῆς κατὰ τὴν Ἰουδαίαν αὐξήσεως, ἥτις τὴν προσηγορίαν μετέσχεν 〈τοῦ ὀνόματοσ〉 ἐξ Ἰούδα, παιδὸς τοῦ Ἰακὼβ τοῦ τετάρτου· οὗ καὶ 〈Ἰσραὴλ τὸ ὄνομα〉 κέκληται, διὰ τὸ ἐξ αὐτοῦ τὸ βασιλικὸν

10

.

30

.

3

γένος 〈εἶναι. Ἁβραὰμ μὲν οὖν〉 μετο(ι)κεῖ τῆς Μεσοποταμίας 〈ἐτῶν γενόμενος οεʹ, καὶ〉 ἑκατοντούτης γενόμενος 〈γεννᾷ τὸν Ἰσαάκ· ὁ δὲ Ἰσαὰκ ἐτῶν〉 γενόμενος ξʹ γεννᾷ τὸν Ἰακώβ· ὁ δὲ Ἰακὼβ ἐτῶν πϛʹ γεννᾷ τὸν Λευΐ· ὁ δὲ Λευῒ ἐτῶν μʹ γεννᾷ τὸν Κάαθ· ὁ δὲ Κάαθ ἐτῶν

10

.

30

.

4

〈ἐγένετο δʹ〉 ἡνίκα συγκατῆλθε τῷ Ἰακὼβ εἰς Αἴγυπτον. γίνεται τοίνυν πᾶς ὁ χρόνος ὃν παρῴκησεν Ἁβραὰμ καὶ πᾶν τὸ αὐτοῦ γένος κατὰ τὸν
Ἰσαὰκ [τῇ] ἐν τῇ τότε καλουμένῃ Χαναανίτιδι γῇ ἔτη σιεʹ. Τούτου δὲ γίνεται 〈πατὴρ〉 Θάρρα, τούτου Ναχώρ, τούτου Σερούχ,405
5〈τούτου Ῥαγαύ, τούτου Φάλεκ, τούτου Ἔβερ,〉 ὅθεν καὶ τὸ Ἑβραίους καλεῖσθαι 〈τοὺς Ἰουδαίους. ἐπὶ δὲ τοῦ Φάλεκ διεσπάρησαν οἱ ἔκγονοι

10

.

30

.

5

τοῦ Νῶε·〉 ἦσαν δὲ οὗτοι οβʹ, 〈ἐξ ὧν καὶ οβʹ〉 ἔθνη· ὧν καὶ τὰ ὀνόματα ἐκτεθείμεθα ἐν ἑτέραις βίβλοις, μηδὲ τοῦτο παραλιπόντες, κατὰ 〈τὸν ἡμέτερον〉 τρόπον βουλόμενοι τοῖς φιλομαθέσιν ἐπιδεικνύναι ἣν ἔχομεν στοργὴν περὶ τὸ θεῖον τήν τε ἀδίστακτον γνῶσιν, ἣν ἐν πόνοις κεκτή‐
5μεθα, περὶ τὴν ἀλήθειαν.

10

.

30

.

6

Τούτου δὲ τοῦ Ἔβερ γίνεται πατὴρ Σάλα, τούτου δὲ Καϊνάν, τούτου δὲ Ἀρφαξ〈ά〉δ· οὗ γίνεται 〈πατὴρ〉 Σήμ, τούτου δὲ Νῶε. ἐφ’ οὗ ὁ κατὰ πάντα 〈τὸν〉 κόσμον γίνεται κατακλυσμός, οὗ οὔτε Αἰγύπτιοι οὔτε Χαλδαῖοι οὔτε Ἕλληνες μέμνηνται—ὧν κατὰ τόπους ὅ τε ἐπὶ τοῦ
5Ὠγύγου καὶ 〈ὁ ἐπὶ τοῦ〉 Δευκαλίωνος γεγένηνται κατακλυσμοί. —εἰσὶν

10

.

30

.

7

οὖν 〈ἀπὸ τοῦ Ἔβερ〉 [καὶ] ἐπὶ τούτου γενεαὶ πέντε, ἔτη υϙεʹ. οὗτος εὐσεβέστατος γενόμενος καὶ θεοφιλής, μόνος ἅμα 〈τῇ〉 γυναικὶ καὶ 〈τοῖς τρισὶ〉 τέκνοις καὶ ταῖς τούτων τρισὶ γυναιξὶ διέφυγε τὸν γενόμε‐ νον κατακλυσμόν, ἐν κιβωτῷ διασωθείς, ἧς καὶ τὰ μέτρα καθ〈αρ〉ῶς
5ἐκτεθείμεθα καὶ τὰ λείψανα ἕως νῦν ἀποδείκνυται ἐν ὄρεσιν Ἀραρὰδ406

10

.

30

.

8

καλουμένοις, οὖσι πρὸς τὴν τῶν Ἀδιαβηνῶν χώραν. ἐνιδεῖν οὖν ἔστι τοῖς φιλοπόνως ἱστορεῖν βουλομένοις, ὡς φανερῶς ἐπιδέδεικται τὸ τῶν θεοσεβῶν γένος ἀρχαιότερον 〈ὂν〉 πάντων Χαλδαίων, Αἰγυπτίων, Ἑλλήνων. τί δὲ καὶ τοὺς ἐπάνω τοῦ Νῶε καὶ θεοσεβεῖς καὶ θεοῦ
5(ὁ)μιλητὰς ὀνομάζειν νῦν χρή, ἱκανῆς οὔσης [τῆς] πρὸς τὸ προκείμενον ταύτης τῆς περὶ ἀρχαιότητος μαρτυρίας;

10

.

31

.

1

Ἀλλ’ ἐπεὶ οὐκ ἄλογον 〈ἐ〉δόκει ἐπιδεῖξαι ταῦτα τὰ περὶ σοφίαν ἠσχολημένα ἔθνη μεταγενέστερα ὄντα τῶν θεὸν σεβασάντων, εὔλογον 〈κρίνομεν νῦν〉 εἰπεῖν καὶ πόθεν τὸ γένος αὐτοῖς καὶ πόθεν, μετοικήσαν‐ τες 〈ἐν〉 ταύταις ταῖς χώραις, οὐ τὸ ὄνομα ἐξ αὐτῶν τῶν χωρῶν
5μετέσχον, ἀλλ’ αὐτοὶ προσεποίησαν ἐκ τῶν πρώτως ἀρξάντων καὶ

10

.

31

.

2

〈τὴν γῆν〉 κατοικησάντων. γίνονται 〈μὲν οὖν〉 τῷ Νῶε τρεῖς παῖδες· Σήμ, Χάμ, Ἰάφεθ, ἐκ τούτων 〈δὲ〉 πᾶν γένος ἀνθρώπων πεπλήθυνται καὶ πᾶσα χώρα κατοικεῖται. ῥῆμα γὰρ θεοῦ ἐπ’ αὐτοὺς ἴσχυσεν εἰπόντος· «αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ πληρώσατε τὴν γῆν». τοσοῦτον 〈οὖν〉
5δυνηθέντος ἑνὸς ῥήματος γεννῶνται ἐκ τῶν τριῶν παῖδες κατὰ γένος

10

.

31

.

3

οβʹ· ἐκ μὲν τοῦ Σὴμ κεʹ, ἐκ δὲ τοῦ Ἰάφεθ ιεʹ, ἐκ δὲ τοῦ Χὰμ λβʹ. τῷ δὲ Χὰμ γίνονται παῖδες ἐκ τῶν προειρημένων λβʹ οὗτοι· Χανάν, ἐξ οὗ Χαναναῖοι, Με〈σ〉τραείμ, ἐξ οὗ Αἰγύπτιοι, Χούς, ἐξ οὗ Αἰθίοπες, Φούδ, ἐξ οὗ Λίβυες. οὗτοι 〈ἐν μὲν〉 τῇ κατ’ αὐτοὺς φωνῇ ἕως νῦν τῇ τῶν
5προγόνων προσηγορίᾳ καλοῦνται, εἰς δὲ τὸ Ἑλληνικὸν οἷς νῦν ὀνόμασι κέκληνται 〈μετ〉ονομάζονται.

10

.

31

.

4

Εἰ δὲ μήτε τὸ οἰκεῖσθαι τὰς τούτων χώρας πρότερον [ἦν], μήτε
ἀρχὴν γένος 〈τι〉 ἀνθρώπων δείκνυται, οὗτοι δὲ 〈οἱ〉 υἱοὶ τοῦ Νῶε ἀνδρὸς θεοσεβοῦς γίνονται 〈μαθηταί〉, ὡς καὶ αὐτὸς μαθ(η)τὴς γεγένη‐ ται ἀνδρῶν θεοσεβῶν—οὗ χάριν διέφυγε πολλοῦ ὕδατος πρόσκαιρον407
5ἀπειλήν—, πῶς οὐ προγενέστεροι ἦσαν 〈οἱ〉 θεοσεβεῖς πάντων Χαλ‐ δαίων, Αἰγυπτίων, Ἑλλήνων—ὧν πατὴρ ἐκ τούτου 〈τοῦ〉 Ἰάφεθ

10

.

31

.

5

γεννᾶται, 〈τὸ〉 ὄνομα Ἰωύαν, ἐξ οὗ Ἕλληνες καὶ Ἴωνες; —εἰ δὲ τὰ περὶ φιλοσοφίαν ἀπασχοληθέντα ἔθνη πολλῷ μεταγενέστερα τοῦ τῶν θεοσεβῶν γένους καὶ 〈τοῦ〉 κατακλυσμοῦ πάντως δείκνυται, πῶς οὐχὶ καὶ 〈τὰ〉 βάρβαρα καὶ ὅσα ἐν 〈τῷ〉 κόσμῳ γνωστά τε καὶ ἄγνωστά

10

.

31

.

6

〈ἐστιν ἔθνη〉 νεώτερα τούτων φανήσεται; τούτου τοίνυν τοῦ λόγου κρατήσαντες μάθετε, Ἕλληνες, Αἰγύπτιοι, Χαλδαῖοι καὶ πᾶν γένος ἀνθρώπων, τί τὸ θεῖον καὶ 〈τίσ〉 ἡ τούτου εὔτακτος δημιουργία, παρ’ ἡμῶν τῶν φίλων τοῦ θεοῦ καὶ μὴ κομπῷ λόγῳ τοῦτο ἠσκηκότων, ἀλλ’
5ἐ〈ν〉 ἀληθείας γνώσει καὶ ἀσκήσει σωφροσύνης εἰς ἀπόδειξιν αὐτοῦ λόγους ποιουμένων.

10

.

32

.

1

Θεὸς εἷς, ὁ πρῶτος καὶ μόνος καὶ ἁπάντων ποιητὴς καὶ κύριος, σύγ‐ χρονον ἔσχεν οὐδέν· οὐ χάος ἄπειρον, οὐχ ὕδωρ ἀμέτρητον, οὐ γῆν στερράν, οὐκ ἀέρα πυκνόν, οὐ πῦρ θερμόν, οὐ πνεῦμα λεπτόν, οὐκ οὐρανοῦ μεγά‐
λου κυανέαν ὀροφήν· ἀλλ’ ἦν εἷς, μόνος 〈ἐφ’〉 ἑαυτοῦ. ὃς θελήσας408
5ἐποίησε τὰ ὄντα, οὐκ ὄντα πρότερον πλὴν ὅτε 〈αὐτὸσ〉 ἠθέλησε ποιεῖν. ὃς ἔμπειρος ὢν τῶν ἐσομένων—πάρεστι γὰρ αὐτῷ καὶ πρόγνωσις—,

10

.

32

.

2

διαφόρους τέ〈σσαρασ〉 τοῖς ἐσομένοις ἀρχὰς πρότερον ἐδημιούργει— πῦρ καὶ πνεῦμα, ὕδωρ καὶ γῆν—, ἐξ ὧν διάφορον τὴν ἑαυτοῦ κτίσιν ἐποίει, καὶ τὰ μὲν μονοούσια, τὰ δὲ ἐκ δύο, τὰ δὲ ἐκ τριῶν, τὰ δὲ ἐκ

10

.

32

.

3

τεσσάρων συνεδέσμει. καὶ τὰ μὲν ἐξ ἑνὸς ἀθάνατα ἦν—λύσις γὰρ 〈αὐτοῖσ〉 οὐ παρακολουθεῖ· τὸ γὰρ ἓν οὐ λυθήσεται πώποτε—, τὰ δὲ ἐκ δύο ἢ τριῶν ἢ τεσσάρων λυτά. διὸ καὶ θνητὰ ὀνομάζεται· θάνατος γὰρ τοῦτο κέκληται, ἡ τῶν δεδεμένων λύσις.

10

.

32

.

4

Ἱκανὸν οὖν νῦν 〈ἐστι ταῦτα〉 τοῖς εὗ φρονοῦσιν ἀποκεκρίσθαι—οἳ εἰ φιλομαθήσουσι καὶ τὰς τούτων οὐσίας καὶ τὰς αἰτίας τῆς κατὰ 〈τὸ〉 πᾶν δημιουργίας ἐπιζητήσουσιν, εἴσονται ἐντυχόντες ἡμῶν 〈τῇ〉 βίβλῳ

10

.

32

.

5

περιεχούσῃ Περὶ τῆς τοῦ παντὸς οὐσίας· —τὸ δὲ νῦν ἱκανὸν 〈δοκεῖ〉 εἶναι ἐκθέσθαι τὰς αἰτίας. ἃς οὐ γνόντες Ἕλληνες κομπῷ τῳ λόγῳ τὰ μέρη τῆς κτίσεως ἐδόξασαν, τὸν κτίσαντα ἀγνοήσαντες. 〈ἀφ’〉 ὧν ἀφορ‐ μὰς σχόντες οἱ αἱρεσιάρχαι, ὁμοίοις λόγοις τὰ ὑπ’ ἐκείνων προειρημένα
5μετασχηματίσαντες, αἱρέσεις καταγελάστους συνεστήσαντο.409

10

.

33

.

1

Οὗτος οὖν 〈ὁ〉 μόνος καὶ κατὰ πάντων θεὸς Λόγον πρῶτον ἐννοη‐ θεὶς ἀπογεννᾷ· οὐ 〈δὲ〉 Λόγον ὡς φωνήν, ἀλλ’ ἐνδιάθετον τοῦ παντὸς λογισμόν. τοῦτον 〈οὖν〉 μόνον ἐξ ὄντων ἐγέννα· τὸ γὰρ ὃν αὐτὸς ὁ πατὴρ

10

.

33

.

2

ἦν, ἐξ οὗ τὸ γεννηθέν. 〈κ〉αὶ αἴτιον τοῖς γινομένοις Λόγος ἦν, ἐν 〈ἑ〉αυ‐ τῷ φέρων τὸ θέλειν τοῦ γεγεν〈ν〉ηκότος, οὐκ ἄπειρός 〈τε ὢν〉 τῆς τοῦ πατρὸς ἐννοίας. ἅμα γὰρ τῷ ἐκ τοῦ γεννήσαντος προελθεῖν, πρωτότοκος τούτου γενόμενος, 〈ὡσ〉 φωνὴν εἶχεν ἐν ἑαυτῷ τὰς ἐν τῷ πατρικῷ
5〈νῷ〉 ἐννοηθείσας ἰδέας. ὅθεν κελεύοντος πατρὸς γίνεσθαι 〈τὸν〉 κόσ‐ μον, τὸ κατὰ ἓν Λόγος ἀπετέλει τὸ ἀρέσκον θεῷ.

10

.

33

.

3

Καὶ τὰ μὲν (ἐ)πὶ γενέσει πλη(θ)ύνοντα ἄρσενα καὶ θήλεα εἰργάζετο, ὅσα δὲ πρὸς ὑπηρεσίαν καὶ λειτουργίαν 〈ἐστίν〉, ἢ ἄρσενα [ἢ] θηλειῶν

10

.

33

.

4

μὴ προσδεόμενα, ἢ οὔτε ἄρσενα οὔτε θήλεα. καὶ γὰρ αἱ τούτων πρῶται οὐσίαι, 〈αἱ〉 ἐξ οὐκ ὄντων γενόμεναι—πῦρ καὶ πνεῦμα, ὕδωρ καὶ γῆ—, οὔτε ἄρσενα οὔτε θήλεα ὑπάρχει, 〈οὐδ’ ἐξ〉 ἑκάστη〈σ〉 τούτων δύν〈α〉‐ ται προελθεῖν ἄρσενα καὶ θήλεα, πλὴν εἰ βούλοιτο ὁ κελεύων θεός, ἵνα

10

.

33

.

5

Λόγος ὑπουργῇ. ἐκ πυρὸς 〈καὶ πνεύματος μὲν οὖν〉 εἶναι ἀγγέλους ὁμο‐ λογῶ, καὶ οὐ τούτοις παρεῖναι θηλείας λέγω· ἥλιον δὲ καὶ σελήνην καὶ
ἀστέρας ὁμοίως ἐκ πυρὸς καὶ πνεύματος, καὶ οὔτε ἄρσενας οὔτε θηλείας410

10

.

33

.

6

〈εἶναι〉 νενόμικα. ἐξ ὕδατος δὲ ζῷα νηκτὰ εἶναι θέλω καὶ πτηνά, ἄρσενα καὶ θήλεα—οὕτω〈σ〉 γὰρ ἐκέλευσεν ὁ θεός, θελήσας γόνιμον εἶναι τὴν ὑγρὰν οὐσίαν· —ὁμοίως 〈δὲ〉 ἐκ γῆς ἑρπετὰ καὶ θηρία καὶ παντοδαπῶν ζῴων 〈γένη〉, ἄρσενα καὶ θήλεα—οὕτως γὰρ ἐνεδέχετο ἡ
5τῶν γεγονότων φύσις. —ὅσα γοῦν ἠθέλησεν ποιεῖν ὁ θεός, ταῦτα Λόγῳ

10

.

33

.

7

ἐδημιούργει, ἑτέρως γενέσθαι μὴ δυνάμενα ἢ ὡς ἐγένετο. ὅτε δὲ 〈ὅσα〉 ἠ〈θέλησεν〉 ὡς ἠθέλησε καὶ ἐποίησεν, ὀνόμασι〈ν〉 〈αὐτὰ〉 καλέσας ἐσήμηνεν. Ἐπὶ 〈δὲ〉 τούτοις τὸν πάντων ἄρχοντα δημιουργῶν, ἐκ πασῶν σύνθε‐
5τον οὐσιῶν ἐσκεύασεν. οὐ〈χ ὅτι δὲ〉 θεόν 〈σε〉 θέλων ποιεῖν ἔσφηλε〈ν〉, (οὐ)δὲ ἄγγελον—μὴ πλανῶ—, ἀλλ’ ἄνθρωπόν 〈σε θελήσας ἐποίησεν〉. εἰ γὰρ θεόν σε ἠθέλησε ποιῆσαι, ἐδύνατο· ἔχεις (το)ῦ Λόγου τὸ παράδειγ‐ μα· 〈ἀλλ’〉 ἄνθρωπον θέλων, ἄνθρωπόν σε ἐποίησεν. εἰ δὲ θέλεις καὶ θεὸς γενέσθ(αι), ὑπάκουε τῷ πεποιηκότι καὶ μὴ ἀντίβαινε νῦν, ἵνα ἐπὶ

10

.

33

.

8

τῷ μικρῷ πιστὸς εὑρεθ〈εὶσ〉 καὶ τὸ μέγα πιστευθῆναι δυνηθῇ〈σ〉. τού‐ του 〈δὲ〉 ὁ Λόγος μόνος ἐξ αὐτοῦ· διὸ καὶ θεός, οὐσία ὑπάρχων θεοῦ. ὁ
δὲ κόσμος ἐξ οὐδενός· διὸ οὐ θεός· οὗτος 〈γὰρ〉 ἐπιδέχεται καὶ λύσιν, ὅτε βούλεται ὁ κτίσας. ὁ δὲ κτίσας θεὸς κακὸν οὐκ ἐποίει οὐδὲ ποιεῖ,411

10

.

33

.

9

〈ἀλλὰ〉 καλὸν καὶ ἀγαθὸν 〈μόνον〉· ἀγαθὸς γὰρ ὁ ποιῶν. ὁ δὲ γενόμε‐ νος ἄνθρωπος ζῷον αὐτεξούσιον 〈μὲν〉 ἦν, οὐκ ἄρχον 〈δέ〉· οὐ νοῦν ἔχον, οὐκ ἐπινοίᾳ καὶ ἐξουσίᾳ καὶ δυνάμει πάντων κρατοῦν, ἀλλὰ δοῦλον καὶ πάντα ἔχον τὰ ἐναντία. ὃς τῷ αὐτεξούσιος ὑπάρχειν τὸ
5κακὸν ἐπιγεννᾷ, ἐκ συμβεβηκότος ἀποτελούμενον [μὲν] οὐδέν 〈τε ὄν〉, ἐὰν 〈αὐτὸ〉 μὴ ποιῇς. ἐν γὰρ τῷ θέλειν καὶ ν(ομ)ίζειν τι κακὸν τὸ κακὸν ὀνομάζεται, οὐκ ὂν ἀπ’ ἀρχῆς, ἀλλ’ ἐπιγενόμενον.

10

.

33

.

10

Ο(ὗ) αὐτεξουσίου 〈οὖν〉 ὄντος νόμος ὑπὸ θεοῦ ὡρίζετο, οὐ〈δὲ〉 μάτην. εἰ γὰρ μὴ εἶχεν (ἄ)νθρωπος τὸ θέλειν καὶ τὸ μὴ θέλειν, τί καὶ νόμος ὡρί‐ ζετο; ὁ νόμος γὰρ (ἀ)λόγῳ ζῴῳ οὐχ ὁρισθήσεται, ἀλλὰ χαλινὸς καὶ μάστιξ· ἀνθρώπῳ δὲ ἐντολὴ καὶ πρόστιμον τοῦ ποιεῖν τὸ προστεταγ‐
5μένον καὶ μὴ ποιεῖν. τούτῳ 〈οὖν〉 νόμος ὡρίσθη διὰ δικαίων ἀνδρῶν 〈τῶν〉 ἐπάνωθεν· ἔγγιον 〈δὲ〉 ἡμῶν διὰ τοῦ προειρημένου Μωϋσέως, ἀνδρὸς εὐλαβοῦς καὶ θεοφιλοῦς, νόμος ὡρίζετο πλήρης σεμνότητος καὶ

10

.

33

.

11

δικαιοσύνης. τα〈ῦτα〉 δὲ πάντα διῴκει ὁ Λόγος ὁ θεοῦ, ὁ πρωτόγονος πατρὸς παῖς, ἡ πρὸ ἑωσφόρου φωσφόρος φωνή. ἔπειτα δίκαιοι ἄνδρες γεγένηνται, φίλοι θεοῦ· οὗτοι προφῆται κέκληνται διὰ τὸ προφαίνειν τὰ

10

.

33

.

12

μέλλοντα. οἷς οὐκ 〈ἐφ’〉 ἑνὸς καιροῦ λόγος ἐγένετο, ἀλλὰ διὰ πασῶν γενεῶν αἱ τῶν προλεγόντων φωναὶ εὐαπόδεικτοι παρίσταντο. 〈καὶ〉 οὐκ
ἐκεῖ 〈δὲ〉 μόνον, ἡνίκα τοῖς παροῦσιν ἀπεκρίναντο, ἀλλὰ καὶ 〈ὅτε〉 διὰ πασῶν γενεῶν τὰ ἐσόμενα προεφήναντο. ὅτι τὰ μὲν παρῳχημένα λέγον‐412
5τες ὑπεμίμνῃσκον τὴν ἀνθρωπότητα, τὰ δὲ ἐνεστῶτα δεικνύντες, μὴ ῥᾳθυμεῖν 〈ἡμᾶσ〉 ἔπειθον, τὰ δὲ μέλλοντα προλέγοντες, τὸν κατὰ ἕνα ἡμῶν, ὁρῶντας 〈τὰ〉 πρὸ πολλοῦ προειρημένα 〈πληρωθῆναι〉, ἐμφόβους καθίστων, προσδοκῶντας καὶ τὰ μέλλοντα 〈πληρωθήσεσθαι〉.

10

.

33

.

13

Τοιαύτη 〈δὴ〉 ἡ καθ’ ἡμᾶς πίστις, ὦ πάντες ἄνθρωποι, οὐ κενοῖς ῥήμασι〈ν〉 〈ἡμῶν〉 πειθομένων, οὐδὲ σχεδιάσμασι καρδίας συναρπαζο‐ μένων, οὐδὲ πιθανότητι εὐεπείας λόγων θελγομένων, ἀλλὰ δυνάμει θείᾳ λελαλημένοις λόγοις οὐκ ἀπειθούντων. καὶ ταῦτα 〈δὲ〉 θεὸς ἐκέλευε
5Λόγῳ, ὁ δὲ Λόγος ἐφθέγγετο λέγων 〈τοῖς προφήταισ〉, δι’ αὐτῶν ἐπι‐ στρέφων τὸν ἄνθρωπον ἐκ παρακοῆς· οὐ βίᾳ 〈δὲ〉 ἀνάγκης δουλαγω‐ γῶν 〈αὐτόν〉, ἀλλ’ «ἐπ’ ἐλευθερίᾳ» ἑκουσίῳ προαιρέσει «καλῶν».

10

.

33

.

14

Τοῦτον 〈οὖν〉 τὸν Λόγον ἐν ὑστέροις 〈καιροῖσ〉 ἀπέστειλεν ὁ πατήρ, οὐκέτι διὰ προφητῶν 〈αὐτὸν〉 λαλεῖν, οὐ σκοτεινῶς κηρυσσόμενον ὑπο‐ νοεῖσθαι [θέλων], ἀλλ’ αὐτοψεὶ φανερωθῆναι τοῦτον 〈θέλων〉 [λέγων], ἵνα 〈ὁ〉 κόσμος ὁρῶν δυσωπηθῇ οὐκ〈έτι〉 ἐντελλόμενον διὰ προσώπου
5προφητῶν, οὐδὲ δι’ ἀγγέλου φοβοῦντα ψυχήν, ἀλλ’ αὐτὸν παρόντα τὸν413

10

.

33

.

15

λελαληκότα. τοῦτον ἔγνωμεν ἐκ παρθένου σῶμα ἀνειληφότα καὶ «τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον» διὰ καινῆς πλάσεως πεφορηκότα. 〈τοῦτον ἴσμεν〉 ἐν βίῳ διὰ πάσης ἡλικίας ἐληλυθότα, ἵνα πάσῃ ἡλικίᾳ αὐτὸς νόμος γενηθῇ καὶ σκοπὸν τὸν ἴδιον ἄνθρωπον πᾶσιν ἀνθρώποις ἐπιδείξῃ
5παρών, καὶ 〈ἵνα〉 δι’ αὑτοῦ ἐλέγξῃ, ὅτι μηδὲν ἐποίησεν ὁ (θ)εὸς πονηρὸν καὶ 〈ὅτι〉 ὡς αὐτεξούσιος ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὸ θέλειν καὶ

10

.

33

.

16

τὸ μὴ θέλειν, δυνατὸς ὢν ἐν ἀμφοτέροις. 〈τ〉οῦτον ἄνθρωπον ἴσμεν 〈ἐκ〉 τοῦ καθ’ ἡμᾶς φυράματος γεγονότα· εἰ γὰρ μὴ ἐκ τοῦ αὐτοῦ 〈ἡμῖν φυράματοσ〉 ὑπῆρξε, μάτην νομοθετεῖ μιμεῖσθαι τὸν διδάσ‐ καλον. εἰ γὰρ ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος ἑτέρας ἐτύγχανεν οὐσίας, τί τὰ
5ὅμοια κελεύει ἐμοί, τῷ ἀσθ(ενεῖ) πεφυκότι, καὶ πῶς οὗτος ἀγαθὸς καὶ

10

.

33

.

17

δίκαιος; 〈ἀλλ’〉 ἵνα δὴ μὴ ἕτερος παρ’ ἡμᾶς νομισθῇ, (καὶ) κάματον ὑπέμεινε, καὶ πεινῆν ἠθέλησε, καὶ διψῆν οὐκ ἠρνήσατο, καὶ ὕπνῳ ἠρέμησε, καὶ πάθει οὐκ ἀντεῖπε, καὶ θανάτῳ ὑπήκουσε, καὶ ἀνάστασιν ἐφανέρωσεν, ἀπαρξάμενος ἐν πᾶσι τούτοις τὸν ἴδιον ἄνθρωπον, ἵνα
5〈καὶ〉 σὺ πάσχων μὴ ἀθυμῇς, ἀλλ’ ἄνθρωπον σεαυτὸν ὁμολογῶν προσ‐
δοκᾷς καὶ σὺ ὃ τούτῳ παρέσχε 〈θεό〉ς.414

10

.

34

.

1

Τοιοῦτος ὁ περὶ τὸ θεῖον ἀληθὴς λόγος, ὦ ἄνθρωποι Ἔλληνές τε καὶ βάρβαροι, Χαλδαῖοί τε καὶ Ἀσσύριοι, Αἰγύπτιοί τε καὶ Λίβυες, Ἰνδοί τε καὶ Αἰθίοπες, Κελτοί τε καὶ οἱ στρατηγοῦντες Λατῖνοι, πάντες τε οἱ τὴν Εὐρώπην, Ἀσίαν τε καὶ Λιβύην κατοικοῦντες. οἷς σύμβουλος
5ἐγὼ γίνομαι, φιλανθρώπου Λόγου ὑπάρχων μαθητὴς [καὶ] φιλάνθρωπος,

10

.

34

.

2

ὅπως προσδραμόντες διδαχθῆτε παρ’ ἡμῶν, τίς ὁ ὄντως θεὸς καὶ 〈τίσ〉 ἡ τούτου εὔτακτος δημιουργία, μὴ προσέχοντες σοφίσμασιν ἐντέχνων λόγων, μηδὲ ματαίοις ἐπαγγελίαις κλεψιλόγων αἱρετικῶν, ἀλλ’ ἀληθείας ἀκόμπου ἁπλότητι σεμνῇ.
5Δι’ ἧς ἐπιγνώσεως ἐκφεύξεσθε ἐπερχομένην πυρὸς κρίσεως ἀπειλήν, καὶ Ταρτάρου ζοφεροῦ ὄμμα ἀφώτιστον, ὑπὸ Λόγου φωνῆς μὴ κατα‐ λαμφ〈θ〉έν, καὶ βρασμὸν ἀεννάου λίμνης γεννητρίας φλογός, καὶ
ταρταρούχων ἀγγέλων κολαστῶν 〈φοβερὸν〉 ὄμμα, ἀεὶ μένον ἐν ἀπειλῇ, καὶ σκώληκα, σώματος ἀπουσίαν, 〈ἀπαύστωσ〉 ἐπιστρεφόμενον ἐπὶ τὸ415
10ἐκβράσαν σῶμα ὡς ἐπιστροφήν.

10

.

34

.

3

Καὶ ταῦτα μὲν ἐκφεύξῃ θεὸν τὸν 〈ὄντωσ〉 ὄντα διδαχθείς, ἕξεις δὲ ἀθάνατον τὸ σῶμα καὶ ἄφθαρτον ἅμα 〈τῇ〉 ψυχῇ. 〈καὶ τὴν δὲ〉 βασι‐ λείαν 〈τῶν〉 οὐρανῶν ἀπολήψῃ, ὁ ἐν γῇ βιοὺς καὶ 〈τὸν〉 ἐπουράνιον βασιλέα ἐπιγνούς, ἔσῃ τε ὁμιλητὴς θεοῦ καὶ «συγκληρονόμος Χριστοῦ»,

10

.

34

.

4

οὐκ〈έτι〉 ἐπιθυμίαις καὶ πάθεσι καὶ νόσοις δουλούμενος. γέγονας γὰρ
θεός· ὅσα 〈μὲν〉 γὰρ ὑπέμεινας πάθη ἄνθρωπος ὤν, ταῦτα 〈ἐ〉δίδου 〈σοι θεόσ〉, ὅτι ἄνθρωπος εἶς· ὅσα δὲ παρακολουθεῖ θεῷ, ταῦτα παρέ‐ χειν 〈σοι〉 ἐπήγγελται θεὸς ὅταν θεοποιηθῇς, ἀθάνατος γενηθείς.416
5〈Καὶ〉 τοῦτ’ ἔστι τὸ «γνῶθι σεαυτόν», ἐπιγνοὺς 〈ἐν σεαυτῷ〉 τὸν πεποιηκότα θεόν· τῷ γὰρ ἐπιγνῶναι αὐτὸν ἐπιγνωσθῆναι συμβέβηκε τῷ καλουμένῳ ὑπ’ αὐτοῦ. μὴ φιλεχθ〈ρ〉ήσητε τοίνυν ἑαυτοῖς, ἄνθρωποι,

10

.

34

.

5

μηδὲ 〈περὶ〉 τὸ παλινδρομεῖν διστάσητε. Χριστὸς γάρ ἐστιν ὁ κατὰ πάντων θεός· ὃς τὴν ἁμαρτίαν ἐξ ἀνθρώπων ἀποπλύνειν προσέταξε, νέον «τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον» ἀποτελῶν, «εἰκόνα» τοῦτον 〈τοῦ θεοῦ〉 καλέσας ἀπ’ ἀρχῆς, διὰ τύπου 〈«ὁμοίωσιν»〉 τὴν εἰς σὲ ἐπιδεικνύμενος
5στοργήν. οὗ προστάγμασιν ὑπακούσας σεμνοῖς, καὶ ἀγαθοῦ ἀγαθὸς γενόμενος μιμητής, ἔσῃ 〈ὡσ〉 ὅμοιος ὑπ’ αὐτοῦ τιμηθείς. οὐ γὰρ
πτωχεύει θεός· 〈ὃσ〉 καὶ σὲ θεὸν ποιήσει εἰς δόξαν αὐτ(οῦ).417