TLG 2109 008 :: Pseudo–MACARIUS :: Sermo 28 (recensio expletior)

Pseudo–MACARIUS Scr. Eccl., vel Symeon vel Macarius–Symeon
(Mesopotamius: A.D. 4)

Sermo 28 (recensio expletior)

Source: Klostermann, E., Berthold, H. (eds.), Neue Homilien des Makarius/Symeon [Texte und Untersuchungen 72] Berlin: Akademie–Verlag, 1961: 160, 162, 164, 166–170.

Citation: Page — (line)

160

(4)

Ἡγοῦμαι κἀμοὶ νῦν ἁρμόζειν τὰ τοῦ προφήτου φάσκειν, ὅτι «ἐκαρ‐
5τέρησα ὡς ἡ τίκτουσα», ἀεὶ ὀρεγόμενος τῆς ἐν σοὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος προκοπῆς, οὐ λόγῳ καὶ σκιαῖς εὑρισκομένης ἀλλ’ ἐνεργείᾳ «ἀληθείας» καὶ «δυνάμει θεοῦ» ἐπιτελουμένης κατ’ αὐτὴν τὴν τοῦ δεσπότου ἀπό‐ φασιν, ὅτι ἡ βασιλεία οὐκ «ἐν λόγῳ» «ἀλλ’ ἐν» ἔργῳ καὶ «δυνάμει», καὶ πάλιν· «ἡ βασιλεία» «ἐντὸς ὑμῶν ἐστιν». οἱ μὲν γὰρ ἐν σχήματι τὸν
10Χριστὸν φιλοσοφοῦσιν, ἄλλοι δὲ καὶ ἐν λόγῳ, ἕτεροι δὲ καὶ ἐν αὐτῷ τῷ ἔργῳ, οἱ γὰρ «ἐν δυνάμει θεοῦ» λίαν σπάνιοι. εἰσὶ δὲ οὗτοι, ἐφ’ οὓς τὸ «πνεῦμα» τὸ «ἅγιον ἐπελεύσεται» καὶ «δύναμις ὑψίστου ἐπισκι‐ άσει».
19εἰκὸς γὰρ πᾶσαν ψυχὴν ἀποδιδράσκουσαν μὲν τὴν ἐκ τῆς δοθεί‐
20σης καταδίκης τῇ Εὔᾳ λύπην, μεταδιώκουσαν δὲ τὴν χαρὰν τῆς Μα‐ ρίας παρθενευθῆναι ἀμώμως καὶ ἀμέμπτως τῷ ἀχράντῳ νυμφίῳ
Χριστῷ160

162

ὥσπερ γὰρ διὰ τοῦ χοϊκοῦ φρονήματος καὶ τῶν σαρκικῶν παθῶν ἐπιγινώσκομεν ἑαυτοὺς υἱοὺς τῆς Εὔας καὶ τοῦ Ἀδάμ, οὕτως ἡμᾶς χρὴ ἐπιγνῶναι τὴν υἱοθεσίαν διὰ τοῦ ἐπουρανίου φρονήματος καὶ τῶν παθῶν τοῦ Χριστοῦ. «ἑαυτοὺς» γὰρ «πειράζετε», «ἑαυτοὺς δοκιμά‐
5ζετε», «εἰ ἐστὲ ἐν τῇ πίστει», εἰ «Ἰησοῦς Χριστὸς» οἰκεῖ «ἐν ὑμῖν». εἰ γὰρ φοροῦντες «τὴν εἰκόνα τοῦ χοϊκοῦ» ᾐσθανόμεθα τῆς ἐνεργείας τῶν πονηρῶν καὶ αἰσχρῶν καὶ ῥυπαρῶν λογισμῶν, πόσῳ μᾶλλον ἡμᾶς χρὴ φορέσαντες «τὴν εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίου» αἰσθάνεσθαι τῆς ἐνερ‐ γείας τοῦ ἁγίου καὶ προσκυνητοῦ πνεύματος.
13 γινωσκέτω οὖν ἡ φρονίμη παρθένος, ὅτι οὕτως ὀφείλει ἔχειν ἐν ἑαυτῇ τὸν Χριστὸν καθάπερ καὶ ἡ Μαρία, καὶ ὡς ἐκείνη ἐν τῇ γαστρί,
15σὺ ἐν τῇ καρδίᾳ, καὶ τότε δυνήσῃ συνετῶς ψάλλειν καὶ λέγειν· «διὰ τὸν φόβον σου, κύριε, ἐν γαστρὶ ἐλάβομεν καὶ ὠδινήσαμεν καὶ ἐτέκομεν πνεῦμα σωτηρίας». οὕτω καὶ ὁ Ἐκκλησιαστὴς εἴρηκεν· ὅτι «ὡς ὀστᾶ κυοφορούσης» οὕτως «ἡ ὁδὸς τοῦ πνεύματος». εἰ οὖν ἔχεις «τὸν θησαυρὸν τοῦτον» ἐν τῷ ὀστρακίνῳ σου σκεύει,
20εἰ «ὁ εἰπών· ἐκ σκότους φῶς λάμψαι, ἔλαμψεν» ἐν τῇ καρδίᾳ σου «πρὸς φωτισμὸν τῆς γνώσεως» τοῦ εὐαγγελίου, εἰ «εἰρήνη τοῦ θεοῦ» βρα‐ βεύει ἐν τῇ καρδίᾳ σου ἀδιαλείπτως, εἰ διώξας κατείληφας τὴν «εἰρή‐ νην» σὺν τῷ ἁγιασμῷ, εἰ «εἰς τὸν ἔσω» σου «ἄνθρωπον» κατῴκησεν ὁ Χριστός, εἰ «ὁ πατὴρ» σὺν τῷ μονογενεῖ αὐτοῦ ἐποίησε «μονὴν» παρὰ
25σοί, εἰ κατηξιώθης τοῦ μακαρισμοῦ διὰ τῆς ἐν καρδίᾳ καθαρότητος, εἰ ἐγένου «ναὸς θεοῦ» «καὶ τὸ πνεῦμα» αὐτοῦ ᾤκησεν ἐν σοί, εἰ «ἐν πληροφορίᾳ πίστεως» ἐρραντισμένην ἔχεις τὴν καρδίαν «ἀπὸ συνειδή‐ σεως πονηρᾶς», εἰ «ὁ θεὸς τῆς εἰρήνης» ἡγίασέν σε ὁλοτελῆ «καὶ ὁλό‐
κληρόν» σου «τὸ πνεῦμα» καὶ τὴν ψυχὴν «καὶ τὸ σῶμα ἀμέμπτως», εἰ162

164

εἶ παρθένος φρονίμη ἔχουσα τὴν λαμπάδα καὶ τὸ ἔλαιον ἐν τῷ ἀγγείῳ, εἰ οἶδας, τί ἐστιν· «αἱ ὀσφύες ὑμῶν περιεζωσμέναι καὶ οἱ λύχνοι και‐ όμενοι», εἰ ἐνεδύσω τὸ «ἔνδυμα» τοῦ «γάμου», εἰ τούτων πάντων διὰ τῆς ἐν καρδίᾳ ἐνεργείας πεῖραν ἔλαβες, δυνήσῃ ἀξίως νυμφευθῆναι
5τῷ ἐπουρανίῳ νυμφίῳ, εἰ δὲ μήγε, κἂν ἐγὼ σιωπήσω, «οἱ λίθοι
κεκράξονται».164

166

Τοιγαροῦν μαρτύρομαι ἐνώπιον αὐτοῦ τοῦ δεσπότου μου καὶ 〈τοῦ〉 προσκυνητοῦ πνεύματος ἁγίου, ὅτι ὥσπερ ἡ ἐπίγειος παρθένος, κἂν δέξηται ἀρραβῶνα, κἂν μετὰ τὸν ἀρραβῶνα δῶρα πολλά, κἂν πάσης τῆς οὐσίας κυριεύσῃ, μὴ τύχῃ δὲ τῆς σαρκικῆς ἐκείνης κοινωνίας,
5ξένη ἐστὶ τοῦ ἐπονομασθέντος αὐτῇ ἀνδρὸς—οὕτω καὶ ἡ Χριστῷ παρ‐ θενευομένη ψυχή, κἂν δέξηται ἀρραβῶνα διὰ τοῦ βαπτίσματος («ἀρ‐ ραβὼν» γάρ ἐστι τέλειος «τῆς» μελλούσης «κληρονομίας» τὸ βάπτισμα) καὶ μετὰ τὸ βάπτισμα εὐθὺς δέξηται δόματα πολλά, λόγου ἢ ἑρμη‐ νείας ἢ ἰάσεως ἢ τινὸς ἄλλου χαρίσματος, μὴ καταξιωθῇ δὲ τῆς συν‐
10αφείας τοῦ ἀφθάρτου νυμφίου, ξένη αὐτῷ τυγχάνει. τὸ χρῖσμα γὰρ τῆς «ἀγαλλιάσεως» καὶ τὸ «ἔνδυμα» τοῦ «γάμου» οὐκ ἐν χαρίσμασιν ἐπιγινώσκεται, ἀλλ’ ἐν αὐτῇ τῇ υἱοθεσίᾳ ἐν ᾗ ἡ ἄτρεπτος ἀγάπη. ἔχουσα οὖν τὸν ἀρραβῶνα τοῦ βαπτίσματος τὸ μὲν «τάλαντον» τέλειον ἔχεις, μὴ ἐπεργασαμένη δὲ ἀτελὴς ἔσῃ, οὐ μόνον δὲ ἀλλὰ καὶ στερηθήσῃ
15αὐτοῦ. μὴ τοίνυν λογίζου ψωμίσασά σου «τὰ ὑπάρχοντα» εἶναί τι. εἰ δὲ καὶ λόγον ἔχεις λαλοῦσα «ταῖς γλώσσαις τῶν ἀγγέλων καὶ τῶν ἀνθρώπων», μὴ ἐπαίρου· οὐδέπω γὰρ «τὸ τέλειον» εἴληφας. ἐὰν δὲ καὶ «ἑρμηνείαν» ἔχῃς, μὴ ἐναπομείνῃς. εἰ δὲ καὶ «πᾶσαν τὴν πίστιν» κέκτησαι, ἐλθὲ ἐπὶ τὴν «ἀγάπην» τὴν μὴ συγχωροῦσάν σοι πεσεῖν.
20«ἡ» γὰρ «ἀγάπη οὐδέποτε πίπτει», ἄτρεπτος γὰρ οὖσα ἀπαθεῖς καὶ ἀσαλεύτους ἐργάζεται τοὺς αὐτὴν ποθήσαντας. οὐκοῦν τὰ χαρίσματα οἰκονομίας ἕνεκεν ἐπιτελεῖται κατὰ τὴν διαίρεσιν τῆς τοῦ θεοῦ βου‐ λήσεως τοῖς ἔτι νηπίοις καὶ ἀτελέσιν, ἡ δὲ ἀγάπη (ὡς προεῖπον) ἀπα‐ θεῖς καὶ ἀτρέπτους τοὺς καταξιωθέντας αὐτῆς καθίστησιν, «θεὸς»
25γάρ ἐστιν, ὡς ἐν ταῖς καθολικαῖς μεμαθήκαμεν. πᾶσα οὖν ψυχὴ ἐν‐ εργουμένη ὑπὸ λογισμῶν ῥυπαρῶν καὶ ἐνθυμήσεων πονηρῶν οὐ Χρι‐ στῷ παρθενεύεται, μοιχεύεται γὰρ ὑπὸ τοῦ ἐναντίου. ἡ δὲ καθαρῶς ἐπιθυμήσασα παραστῆναι τῷ κυρίῳ ἐν ἁγνότητι καρδίας διάγει, κα‐ θώς φησιν ὁ νυμφαγωγός· «ἡρμωσάμην γὰρ ὑμᾶς ἑνὶ ἀνδρὶ παρθένον
30ἁγνὴν παραστῆσαι τῷ Χριστῷ· φοβοῦμαι δὲ μή πως, ὡς ὁ ὄφις ἐξ‐166

167

ηπάτησεν Εὔαν ἐν τῇ πανουργίᾳ αὐτοῦ, οὕτω φθαρῇ τὰ νοήματα ὑμῶν». ὅσων οὖν τὰ νοήματα φθείρεται, ἐν τῇ κοινωνίᾳ τῆς τοῦ διαβόλου φθορᾶς εἰσι καὶ οὐκ ἐν τῇ κοινωνίᾳ τῆς τοῦ σωτῆρος ἀφθαρσίας· «τίς γὰρ κοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος» ἢ «τίς συγκατάθεσις ναῷ θεοῦ
5μετὰ εἰδώλων»; ὥστε πιστεύσωμεν τούτοις, ἵνα καὶ ἀψευδῶς ἀναγι‐ νώσκωμεν· «ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός». ἐν οἷς γὰρ Χριστὸς οὐκ ἐνοικεῖ, νεκροὶ ὑπάρχοντες οὐκ αἰνοῦσι γνησίως τὸν θεόν, ἐπειδὴ ἐν τῷ προφήτῃ· «οὐχ οἱ νεκροὶ αἰνέσουσί σε, κύριε». βασιλευ‐ σάτω τοίνυν «ἡ ζωὴ τοῦ Ἰησοῦ» ἐν τῇ θνητῇ σαρκὶ ἡμῶν. κτησώμεθα
10ἐν ἑαυτοῖς «πνεῦμα Χριστοῦ», ἵνα ὦμεν αὐτοῦ· «εἴ τις» γάρ φησι «πνεῦ‐ μα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὐκ ἔστιν αὐτοῦ». ἐξολοθρεύσωμεν τὰ ἐν ἡμῖν ἔθνη· εἴπωμεν τῷ θεῷ «διασκόρπισον ἔθνη τὰ τοὺς πολέμους θέλοντα», «ἄστραψον ἀστραπὴν καὶ σκορπιεῖς αὐτούς», ἑαυτῶν γὰρ κατηγοροῦμεν οὐ τῶν Ἰσραηλιτῶν, λέγοντες· «οὐκ ἐξωλόθρευσαν τὰ
15ἔθνη, ἃ εἶπε κύριος αὐτοῖς». ἑαυτῶν κατηγοροῦμεν, οὐ τῶν εἰδώλων· «ὦτα» γὰρ ἔχομεν καὶ οὐκ ἀκούομεν, «ὀφθαλμοὺς» ἔχομεν καὶ οὐ βλέ‐ πομεν, οὐδὲ γάρ ἐστι πνεῦμα ἐν ἡμῖν. Ὥστε εὐξώμεθα «πεφωτισμένους τοὺς ὀφθαλμοὺς» τῆς διανοίας ἡμῶν γενέσθαι, ἵνα γνῶμεν τί ἐστιν· «ἀποκάλυψον τοὺς ὀφθαλμούς
20μου, καὶ κατανοήσω τὰ θαυμάσιά σου ἐκ τοῦ νόμου σου». βοήσωμεν ἐκ καρδίας «ῥαββουνί», ἵνα ἀναβλέψωμεν. ὁ ἀναβλέπων εἰ καὶ «ἐν σαρκί» ἐστιν «οὐ κατὰ σάρκα» στρατεύεται· «τὰ γὰρ ὅπλα τῆς στρα‐ τείας» αὐτοῦ «οὐ σαρκικὰ ἀλλὰ δυνατὰ τῷ θεῷ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυ‐ ρωμάτων, λογισμοὺς καθαιροῦντες καὶ πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ
25τῆς γνώσεως τοῦ θεοῦ». ἐπάρωμεν «χεῖρας ὁσίους» ἐν προσευχαῖς ἀπαραλείπτως «χωρὶς ὀργῆς καὶ διαλογισμῶν». γενώμεθα συμφυλέται τοῦ κυρίου τοῦ ἀνατείλαντος ἐκ τῆς φυλῆς «Ἰούδα». ἰουδαίσωμεν ἐν τῷ κρυπτῷ· «οὐ γὰρ ὁ ἐν τῷ φανερῷ Ἰουδαῖος», «ἀλλ’ ὁ ἐν τῷ κρυπτῷ», ὁ διὰ τῆς ἀργίας τῶν ματαίων λογισμῶν καὶ ῥυπαρῶν ἐννοιῶν σαββα‐
30τίζων πάντοτε καὶ περιτομὴν δεξάμενος ἐν τῷ ἔσω αὐτοῦ ἀνθρώπῳ.167

168

τοιγαροῦν περιτέμωμεν τὴν ἀκάθαρτον ἀκροβυστίαν τῆς «καρδίας» τὸ περιττὸν τοῦ νοὸς ἐκτεμόντες, ὅπερ ἔστι «τὸ κέντρον τοῦ θανάτου ἡ ἁμαρτία» ἡ παρασπαρεῖσα διὰ τοῦ ἐχθροῦ ἐν τῇ παρακοῇ. δεξώμε‐ θα ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν τὸν ἐν πνεύματι θεοῦ νόμον, ὃν ἐπηγγείλατο
5λέγων· «διδοὺς νόμους μου ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν, καὶ ἐπιγράψω αὐτοὺς ἐπὶ ταῖς διανοίαις αὐτῶν» καὶ παρὰ τοῦ Δαβίδ· «ὁ νόμος τοῦ θεοῦ ἐν καρδίαις αὐτῶν, καὶ οὐχ ὑποσκελισθήσεται τὰ διαβήματα αὐτῶν». εἰ οὖν βούλει μὴ ὑποσκελίζεσθαι, δέξαι τὸν ἐν τῷ κρυπτῷ τοῦ θεοῦ νόμον, τὸν διὰ τοῦ ἁγιασμοῦ εἰς ἀπάθειάν σε καθιστῶντα.
10ταῦτά ἐστι τὰ ἡμέτερα, μᾶλλον δὲ τὰ τοῦ θεοῦ, νοῦν μὲν ἔχοντα ἀληθῆ, λέξιν δὲ ἁπλῆν. τούτων καταξιωθέντες εὐχώμεθα «νοῦν Χριστοῦ» ἔχειν καὶ «ἐν καινότητι ζωῆς» περιπατεῖν, μὴ ἄλλα ἐν τῇ καρδίᾳ δεικ‐ νύντες ἕτερα δὲ ἐν τῇ ἐπιφανείᾳ. μισητὸν γὰρ παρὰ θεῷ τὸ ψευδὲς καὶ δολερὸν ἦθος. διὸ καὶ ὁ κύριος σαφῶς καὶ εὐκρινῶς ὑπέδειξε «τὰ κοι‐
15νοῦντα τὸν ἄνθρωπον» ἔνδοθεν «ἐκ τῆς καρδίας» ἐκπορεύεσθαι, καὶ πάλιν τὸν Φαρισαῖον κατακρίνων, μᾶλλον δὲ ἕκαστον ἡμῶν, ὡς τυ‐ φλὸν ὄντα κατὰ τὸν ἔσω ἄνθρωπον μυστηρίων θείων, φησίν· «Φαρι‐ σαῖε τυφλέ, τὸ ἔσωθεν τοῦ ποτηρίου πλῦνον, ἵνα γένηται καὶ τὸ ἔξω‐ θεν καθαρόν». ὁ γὰρ ἐπὶ τὴν ἄκραν λαμπρότητα τῶν ἐντὸς τὴν σπου‐
20δὴν θέμενος, τουτέστι περὶ τὸν νοῦν καὶ τὴν ψυχὴν διὰ παντὸς ἀσχολού‐ μενος, καὶ τὸν ἔξω συνεκπλύνει δηλαδή. παρακαλῶ οὖν μὴ ἐναπο‐ μείνωμεν τοῖς ἔξωθεν ἤθεσι καὶ σχήμασιν, «ναὸς θεοῦ» καθαρὸς γενώ‐ μεθα, ἀκούσωμεν τοῦ παραινοῦντος ἡμῖν· «ἵνα γένησθε ἄμεμπτοι καὶ ἀκέραιοι, τέκνα θεοῦ ἀμώμητα»· ἄμωμος γάρ ἐστιν ὁ μὴ ἐν καρδίᾳ
25ἀνομίας ἐργαζόμενος, ὁ μὴ ἔχων «σπίλον ἢ ῥυτίδα ἤ τι τῶν τοιούτων», ὁ εἰδὼς τί ἐστι· «πᾶσα ἡ δόξα τῆς θυγατρὸς τοῦ βασιλέως ἔσωθεν» καὶ οὐκ ἔξωθεν, ὁ ἀψευδῶς λέγων· «ἔδωκας εὐφροσύνην εἰς τὴν καρδίαν μου», ὁ σημειωθεὶς ὑπὸ τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ, μᾶλλον δὲ ὁ ἐνεργηθείς, ὁ ἀγωνιζόμενος φθάσαι «εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον
30ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ», ὁ τὴν παρ’ ἀνθρώποις εὐδο‐168

169

ξίαν ἀποφεύγων, μεταδιώκων δὲ τὴν ἀπὸ τοῦ θεοῦ δόξαν τὴν ἐνερ‐ γοῦσαν τῇ καθαρᾷ καρδίᾳ. ὥσπερ γὰρ ἐνεργεῖ τὸ ἀπαύγασμα τῆς δόξης τοῦ ἡλίου τούτου ταῖς σαρκικαῖς ὄψεσιν, οὕτως ἐνεργεῖ ἡ δόξα τοῦ ἁγίου πνεύματος τοῖς κατὰ τὸν ἔσω ἄνθρωπον καθαροῖς ὄμμασιν—
5ὥστε ὁ σπουδάζων διὰ τῶν κατορθωμάτων τοῦ ἔξω ἀνθρώπου καὶ τῆς ματαίας αὐτοῦ δυνάμεως δικαιωθῆναι τοιοῦτός ἐστιν ὡς ὁ «ζῆλον θεοῦ» ἔχων «ἀλλ’ οὐ κατ’ ἐπίγνωσιν» ὡς ὁ ὀφείλων εἶναι διδάσκαλος κατὰ «τὸν χρόνον» καὶ «πάλιν» χρῄζων διδαχῆς, ὡς ὁ «στερεᾶς τροφῆς» καταξιοῦσθαι ὀφείλων, μετέχων δὲ «γάλακτος», ὡς
10ὁ ἀρξάμενος «πνεύματι, νῦν» δὲ «σαρκὶ» ἐπιτελῶν. γινωσκέτω τοίνυν ὁ τοιοῦτος, ὅτι «πᾶσα ἡ» τοῦ ἔξω ἀνθρώπου «δικαιοσύνη» «ὡς ῥάκος ἀποκαθημένης» ἐλογίσθη παρὰ τῷ προφήτῃ καὶ παρὰ τῷ ἀποστόλῳ δὲ «σκύβαλα». Ἡμῖν δὲ γένοιτο τῇ τοῦ θεοῦ {{δικαιοσύνῃ ὑποταγῆναι τῇ ἐν τῷ
15ἔσω ἀνθρώπῳ ἐπιτελουμένῃ, ἐν ᾧ τὸ τοῦ Χριστοῦ βῆμα ἅμα τῷ ἀχράντῳ ἁγιαστηρίῳ ἔστηκεν.}} «τοῦτο» γάρ ἐστι «κόπος ἐνώπιόν μου» (φησίν) «ἕως εἰσέλθω εἰς τὸ ἁγιαστήριον τοῦ θεοῦ», {{ὅπως «τὸ μαρ‐ τύριον τῆς συνειδήσεως» καυχήσηται «ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ» τοῦ}} λυτρουμένου ἐκ φθορᾶς τὴν ζωὴν ἡμῶν καὶ {{καθαρίζοντος
20τὴν συνείδησιν ἡμῶν ἀπὸ «νεκρῶν ἔργων», ἵνα «τῷ πνεύματι» τοῦ θεοῦ λατρεύσωμεν}} καὶ μὴ «ἐν σαρκὶ» ὦμεν «πεποιθότες», {{ἵνα γνῶμεν τί προσκυνοῦμεν κατὰ τὸν εἰπόντα· «ἡμεῖς προσκυνοῦμεν ὃ οἴδαμεν»}}. τούτων γὰρ ὁ μάρτυς ἐν οὐρανῷ πιστός, ἐπειδὴ «κατενώπιον τοῦ θεοῦ ἐν Χριστῷ λαλοῦμεν», οὐχ ἕτερόν τι φρονοῦντες ἢ ὅτι «καλὸν τὴν καρδίαν
25χάριτι βεβαιοῦσθαι» καὶ «μὴ διδαχαῖς ποικίλαις καὶ ξέναις» παραφέ‐ ρεσθαι. εὐχόμεθα δὲ ῥυσθῆναί σε τῆς παρὰ ἀνθρώπων εὐδοξίας τῆς ὡς ἔοικε πανούργως καὶ σοφῶς παγιδευούσης, μὴ κτήσασθαι τὴν ἐκ τῆς τοῦ θεοῦ δυνάμεως κυβέρνησιν, ἵνα μήτε τῷ φαυλισμῷ τῶν ἀν‐ θρώπων ποτὲ ἡττηθῇς, μήτε πάλιν τῷ μακαρισμῷ ἐπαρθῇς. {{πείσθητι
30τῷ ὁδηγοῦντί σε}} «εἰς πᾶσαν» αὐτοῦ «τὴν ἀλήθειαν». κοινωνησάτω169

170

ἡ ψυχή σου τῷ Χριστῷ, ὡς κοινωνεῖ νύμφη νυμφίῳ· «τὸ» γὰρ «μυστή‐ ριον τοῦτο μέγα ἐστίν, ἐγὼ δὲ λέγω εἰς Χριστὸν καὶ εἰς τὴν» ἄμωμον ψυχήν}}· οὐδεὶς γὰρ ἀπογράφεται ἐν τῇ «ἐκκλησίᾳ» τῶν «ἐν οὐρανοῖς πρωτοτόκων» εἰ μὴ ἡ ἄμωμος ψυχή, καὶ οὐδεὶς «στεφανοῦται ἐὰν μὴ
5νομίμως ἀθλήσῃ».170