|
TLG 2102 049 :: DIDYMUS CAECUS :: Commentarii in Psalmos 36.15–19 DIDYMUS CAECUS Scr. Eccl. Commentarii in Psalmos 36.15–19 Cf. et 2102 019 Citation: Codex page — (line) | ||
248 | τῇ καρδίᾳ]] | |
| 1 | 36,15 ἡ ῥομφαία αὐτῶν εἰσέλθοι εἰς τὴν | |
|---|---|---|
| 1 | καρδίαν αὐτῶν, καὶ τὰ τόξα αὐτῶν συντρι‐ | |
| 1 | βείησαν. εὖ δὲ καὶ τὸ φάναι· “ἡ ῥομφαία αὐτῶν εἰσέλθοι εἰς τὴν καρδί‐ | |
| 2 | αν αὐτῶν”. αὕτη ἡ ῥομφαία ἡ ἐπιβλαβής, ἡ πολεμίων οὔκ ἐστιν συν‐ φυὴς τῇ καρδίᾳ· ἔξωθεν ἐπεισέρχεται. | |
| 3 | τοιοῦτό[ν τι] γοῦν καὶ ἐν Ἰσαίᾳ γέγραπται· ”[ἡ] θλῖψις ὑμῶν πόρρωθεν ἥξει”. ἀλλοτρία ἐστὶν ἡ θλῖψις, ἔξωθέν ἐστιν ἐπιγινο‐ | |
| 4 | μένη. ἡ δὲ “βασιλεία τοῦ θ(εο)ῦ ἐντός” ἐστιν τῆς κα̣ρδίας τῶν ἐ‐ | |
| 4 | χόντων αὐτήν. | |
| 4 | 36,16 κρεῖσσον ὀλίγον τῷ δικαίῳ ὑπὲρ | |
| 5 | πλοῦτον ἁμαρτωλῶν πολύν. | |
| 5 | ἐν τοῖς ἀνωτέρω εἰς τό· ”[μὴ παρ]αζήλου ἐν πονηρευομένοις μη‐ δὲ ζήλου τοὺς ποιοῦντας τὴν ἀνομίαν”, καὶ εἰς τό· “μὴ πα[ρα‐ | |
| 6 | ζή]λου ὥστε πονηρεύεσθαι”, ἐλέγομεν· [ἐὰ]ν ἴδῃς τινὰ ἔχοντα τὰ σω‐ ματικὰ ἀγαθὰ καὶ τὰ ἐκτός, “μὴ παραζήλου” τοῦ μιμεῖσθαι ἐκεῖ‐ | |
| 7 | ν̣[ον εἰ]δὼς ὅτι οὔκ εἰσιν παράμον[α· ὁ γὰρ] ἀποβαλὼν σῶμα οὐκ ἔχει τὰ σώματος ἀγαθά—ὑγίεια δὲ καὶ ἰσχὺς {καὶ πλοῦτος} σώματος ἀγα‐ | |
| 8 | [θά εἰ]σιν—, ὁ ἔξω τοῦ βίου τού〈του〉 γενόμενος τὰ̣ ἐκτὸς ἀγαθὰ οὐκ ἔχει ἔτι, πλοῦτον, ἀξίωμα, ἀρχήν, δοξάριον. μόνα τὰ ψυχῆς ἀγαθὰ | |
| 9 | παράμονά ἐστιν. εἰ μὴ ὁ ἔχων αὐτὰ ἐκβάλλει, οὐδεὶς αἴρει αὐτὰ ἀπ’ | |
| 9 | αὐτοῦ. | |
| 10 | τοῦτο οὖν λέγει· κἂν πολλὰ ἔχῃ ὁ ἁμαρτωλός, ὀλίγον δὲ ὁ δί‐ | 98 |
| 10 | καιος, τὸ πρὸς τὴν διοίκησιν ἀρκοῦν, κρεῖ[σσό]ν ἐστιν τοῦτο. δυνατὸν δὲ καὶ τοῦτο ὅτι· κἂν ὀλίγην τινὰ ἀρετὴν ἔχῃ τις ἐν | |
| 11 | εἰσαγωγῇ αὐτῆς τυγχάνων, κρείττω ἐστὶν τοῦ πλού[του] οὗ ἔχουσιν οἱ | |
| 11 | ἁμαρτωλοί. πάλιν καὶ οὕτως· εἰσίν τινες τὴν ἐκκλησιαστικὴν γνώμην μετι‐ | |
| 12 | όντες οὐ πλουσίως, οὐχ ἁβρ[ῶς, ἀλ]λ’ ἐν εἰσαγωγῇ αὐτῆς ὄντες μό‐ νον. κἂν πλουτοῦσιν οὖν οἱ ἑτερόδοξοι καὶ δοκῶσιν ἰσχυροὶ τῷ | |
| 13 | λόγῳ εἶναι καὶ ταῖς ἐπιχε[ιρήσ]εσιν ἱκανοὶ καὶ πρὸς τὸ σοφίσασθαι καὶ ἐριστικοὺς λόγους κατασκευάσαι, ἀλλ’ ὁ πλοῦτ〈οσ〉 ἐκείνων θᾶτ‐ | |
| 14 | τον ἀποπίπτε, μ[έ]χ[ρι] τ̣οῦ παρόντος ζῆν ἔχει τὴν ἐπαγγελίαν· τὸ | |
| 15 | γὰρ ὀλίγον, ὃ κέκτηται ὁ δίκαιος, παραμένει αὐτῷ, συναπέρχεται | |
| 15 | αὐτῷ, οὐδέποτε [ἐ]κτὸς αὐτοῦ γίνεται, ἀλλὰ μᾶλλον προσθήκην λήμ‐ ψεται τοῦτο. ἀλλ’ ἐπεὶ “οὐκ ὠφελήσουσιν θησαυροὶ ἀνόμους, δι‐ | |
| 16 | καιοσύνη δὲ ῥύσε[τ]αι ἐκ θανάτου”, κἂν ὀλίγον ἔχῃ δικαιοσύνης ὁ σπουδαῖος, πολὺ ἔχει· εἰ γὰρ “ὑπὲρ πλοῦτον ἁμαρτωλῶν” ἐστιν, | |
| 17 | οὔκ ἐστιν ὀλίγον, ὡς δὲ πρὸς τὸ τέλειον τοῦ σπουδαζομένου τῷ δι‐ καίῳ ὀλίγον ἐστίν, καὶ ὑπεραίρει τὸν πλοῦτον τῶν ἁμαρτωλῶν. | |
| 18 | 36,17 ὅτι βραχίονες ἁμαρτωλῶν συντριβή‐ | |
| 18 | σονται, ὑποστηρίζει δὲ τοὺς δικαίους ὁ | |
| 18 | κ(ύριο)ς. κἂν τοίνυν πολὺν πλοῦτον ἔχωσιν, οἱ βραχίονες αὐτῶν συντρί‐ | |
| 19 | βονται, αἱ πράξεις καὶ αἱ πρακτικὰ δυνάμεις. καὶ ὅτι οὐ περὶ | |
| 20 | αἰσθητῶν ὁ λόγος, οὐχ ὁρῶμεν ἐκ παντὸς τρόπου τοὺς [ἁ]μαρτωλοὺς συντριβὴν βραχιόνων ὑφισταμένους οὐδὲ ἐκτὸς ταύτης μένοντας | |
| 21 | τοὺς σπουδαίους. | 100 |
| 21 | ὑποστηρίζει οὖν ὥ[στ]ε μηδὲ συντριβὴν παθεῖν μηδὲ ἄλλο τι τῶν κακούντων. καὶ ὁ ἅγιος δὲ λέγει· “καὶ ἐγένετο κ(ύριο)ς ἀντιστή‐ | |
| 22 | ριγμά μου”, καὶ π[άλ]ιν ἐν τῷ ᾄσματι τῶν ὁρᾶται “ἡ ἀνα‐ βαίνουσα λελευκατισμένη” νύμφη “ἐπιστηριζομένη ἐπὶ τὸν ἀδελφι‐ | |
| 23 | [δὸν] αὐτῆς”. τὸ ὑποστηριχθῆναι καὶ ἐπιστηριχθῆναι ταὐτόν ἐστιν. 36,18a γιγνώσκει κ(ύριο)ς τὰς ὁδοὺς τῶν | |
| 24 | ἀμώμων. | |
| 24 | γιγνώσκει ὁ θ(εὸ)ς τὰ καλά, ἀγνοεῖ δὲ τὰ κακά. τὸ γιγνώσκειν | |
| 25 | καὶ ἀγνοεῖν ἐνταῦθα οὐκ ἀντὶ τοῦ ἐπίστασθαι καὶ μή· οὐ μόνον | |
| 25 | γὰρ τῶν ἀμώμων τὰς ὁδοὺς γιγνώσκει ὁ θ(εό)ς, ἀλλὰ καὶ τὰς τῶν ἄλλων. λέγει γοῦν· “τὰς ὁδοὺς αὐ[τῶν δέ]δωκα εἰς κεφαλὰς αὐτῶν”. | |
| 26 | εἰ ἠγνόει αὐτῶν τὰς ὁδούς, οὐκ ἐδίδει αὐτὰς εἰς κεφαλὰς αὐτῶν, τουτέστιν οὐκ ἀνταπεδίδου αὐτοῖς [αὐτά]ς̣. τὸ πειραθῆναι οὖν ὧ‐ | |
| 27 | δε σημαίνει τὸ γιγνώσκειν, ὥσπερ καὶ ἐν τῷ Ἐκκλησιαστῇ· “ὁ φυ‐ λάσσων ἐντολὴν οὐ γνώσεται ῥῆμα πονηρόν”. καὶ τίνα μᾶλλον δεῖ εἰδέναι τὸ ῥῆμα τὸ πονηρὸν ἢ τὸν γιγνώσκοντα τὴν ἐντολήν; μὴ | |
| 29 | ἀγαθὸν ῥῆμα θ(εο)ῦ; τοῦτο οὖν λέγει· ὁ φυλάσσων ἐντολὴν οὐ πειρα‐ | |
| 30 | θήσεται πονηροῦ ῥήματος. οὕτως ἀκουστέον καὶ τοῦ· “ἔγνω κ(ύριο)ς | |
| 30 | τοὺς ὄντας αὐτοῦ”. “ἀλλὰ τότε μὲν οὐκ εἰδότες θ(εὸ)ν ἐδουλεύετε | |
| 30 | τοῖς φύσει μὴ οὖσιν θεοῖς, [ν]ῦν δὲ γνόντες θ(εό)ν, μᾶλλον δὲ γνωσθέντες ὑπὸ θ(εο)ῦ”. τὸν ἄρα γιγνώσκοντα ἑαυτὸν ὁ θ(εὸ)ς γι‐ | |
| 31 | γνώσκει. ἄμωμος γοῦν ἐστιν ὁ πάντῃ ἀναμάρτητος. μῶμος δὲ ἡ κακία. ἀ‐ | |
| 32 | μέλει γοῦν τῇ “μὴ ἐχούσῃ σπίλον ἢ ῥυτίδα” νύμφῃ ἑαυτοῦ ὁ θ(εὸ)ς | |
| λόγος λέγει· “ὅλη καλὴ ἡ πλησίον μου, καὶ μῶμος οὐκ ἔστιν ἐν σοί”. | 102 | |
| 33 | 36,18b καὶ ἡ κληρονομία αὐτῶν εἰς τὸν | |
| 33 | αἰῶνα ἔσται. τῶν ἀμώμων δηλονότι· οὐ γὰρ προσκαίρων ἐφίενται· εἰ γὰρ δί‐ | |
| 34 | καιοί εἰσιν καὶ ἄμω[μοι], ἔ[ξ]ω γέγοναν τῆς προσκαίρου ἀπολαύσεως | |
| 35 | τῆς ἁμαρτίας “οὐ σκοποῦντες ἔτι τὰ βλεπόμενα ὄντα πρόσκαιρα | |
| 35 | ἀλλ[ὰ τὰ μ]ὴ βλεπόμενα τυγχάνοντα αἰώνια”. “ἡ κληρονομία” οὖν “αὐτῶν εἰς τὸν αἰῶνα ἔσται”. ἐλέχθη | |
| 36 | δὲ ἄνω, ὅτι “οἱ πραεῖς κληρονομοῦσιν τὴν γῆν”. “οἱ” γὰρ “ὑπο‐ μένοντες τὸν κ(ύριο)ν αὐτοὶ κληρονομήσουσιν τὴν γῆν”. αὕτη ἐστὶν | |
| 37 | ἡ εἰς τὸν αἰῶνα ἐσομένη κληρονομία· εἰ μὴ ἑαυτῷ τις αὐτὴν ἀποβά‐ | |
| 37 | λῃ, οὐδεὶς δύναται ἆραι αὐτὴν ἀπ’ αὐτοῦ. | |
249 | τινὲς βούλονται ἐκ τούτου κατασκευάζειν δῆθεν ἀμετάπτωτον εἶ‐ | |
| 1 | [ναι τ]ὴν ἀρετήν. καὶ Ἄρειος ὅτε ἤμελλεν τοῦ σχίσματος τούτου ἀ‐ πὸ τοῦ φρονήματος ἄρχεσθαι, τοιαῦτα προκατεσκεύαζεν ἔτι ἔσω ὢν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ καὶ ἔλεγεν τὴν ἀρετὴν ἀμετάπτωτον εὖναι. ἐχρᾶτο | |
| 3 | δὲ ἐκείνοις τοῖς ῥητοῖς· ‘“ἡ ἀγάπη οὐδέποτε πίπτε”, ἀμετάπτω‐ | |
| 3 | τό[ς] ἐστιν ἡ ἀγάπη‘. τοῦτο δὲ κ[ατ]εσκεύαζεν, ἐπεὶ ἤμελλεν λέγειν τρεπτὸν εἶναι τὸν υ(ἱό)ν. καὶ ἔλεγεν· ‘διὰ τοῦτο οὐ μεταπίπτε, ἐ‐ | |
| 4 | πεὶ σκεπ[άζ]εται ὑπὸ τῆς τοῦ θ(εο)ῦ χειρός. οὐκ αὐτὸς ἀμετάπτωτός | |
| 5 | ἐστιν, ἀλλ’ ἡ φρουρὰ οὐ διαπίπτει‘. καὶ ὅσους ἐὰν ἐνηνόχεις τε‐ | |
| 5 | λείους ἄνδρας, ἔλεγ[εν ἀ]εί· ‘οὐκ ἦν τέλειοσ‘, οἷον· ‘ὁ Δα(υὶ)δ οὐκ ἦν τέλειος, ὁ διάβολος οὐκ ἦν τέλειοσ‘. καὶ συνῆγεν αὐτοῖς | |
| 6 | ὁ λόγος μηδένα τέλειον εἰπεῖν. | 104 |
| 6 | ηδε[...] “κ[αὶ] οὐδεὶς ἁρπάζει ἐκ τῆς χειρὸς τ[οῦ π(ατ)ρ(ό)ς]”. ἀδύνατον δὲ τὸν φρουρούμενον ὑπὸ θ(εο)ῦ ἁρπαγῆναι ὑπό τινος, ἀλ‐ | |
| 7 | λὰ πείσεται τοῦτο, [ἐ]ὰν [α]ὐτὸς ἔξω τῆς χειρὸς γένηται. [οἷον ὁ Ἰο]ύδας ὅταν ἐξῆλθεν ἀπὸ τοῦ Ἰ(ησο)ῦ, ἔξω τῆς χειρὸς γέγονεν | |
| 8 | καὶ οὕτως ἡρπάγη. | |
| 8 | ἐλέχ[θ]η δὲ καὶ τοῦτο ἑτέρῳ παραδείγματι ὅτι· τὰ ὑ[ψι]πετῆ πε‐ τεινὰ οὐ δύναται ἰξευθῆναι· ὅταν δὲ διά τινα λιχνότητα περὶ τὰ | |
| 9 | κάτω κ[ατ]έλθωσιν, τότε δύνανται εὐχείριστα εἶναι. οὕτω ὁ ὑπὸ τὴν | |
| 10 | χεῖρα τοῦ θ(εο)ῦ ὢν οὐ δύναται ἁρπαγῆναι· ὁ δὲ ἔξω γινόμενος αὐ‐ | |
| 10 | τῆς ἁρπά[ζ]εται. “αὐτοί”, φησίν, “ἐκ τῆς χειρός σου ἀπώσθησαν”. πότε δὲ τοῦτο ὑπῆρκται; ὅτε ἀνήκοοι γέγοναν τοῦ θ(εο)ῦ· “ἀπώσε‐ | |
| 11 | ται” γὰρ ”[αὐτο]ὺς ὁ θ(εό)ς, ὅτι οὐκ εἰσήκουσαν αὐτοῦ”. 36,19 οὐ καταισχυνθήσονται ἐν καιρῷ πο‐ | |
| 12 | νηρῷ καὶ ἐν ἡμέραις λιμοῦ χορτασθήσονται. οἱ ἄμωμοι ἐν ὁδῷ, ὧν ὁ θ(εὸ)ς γιγνώσκει τὰς ὁδούς, “οὐ κατ‐ | |
| 13 | αισχύνονται ἐν καιρῷ πονηρῷ”, [το]υτέστιν ἐν θλιβηρῷ· πολλάκις γὰρ ἐν τοῖς θλιβηροῖς καιροῖς πολλοὶ αἰσχύνην ὀφλισκάνουσιν, | |
| 14 | ὡς ἂν ἐν μαρτυρίῳ τινὲς θύσωσιν. πονηρός ἐστιν ὁ καιρὸς τῷ πόνους | |
| 15 | ἐνποιεῖν· οὐ γὰρ ὧδε τὸ ἐναντίον τῷ ἀγαθῷ δηλοῦται διὰ τοῦ πο‐ | |
| 15 | νηροῦ, ἀλλὰ τὸ ἐπίπονον, τὸ ἐπιβλαβές. “ἐν καιρῷ” οὖν “πονηρῷ οὐ καταισχύνονται” οἱ ἄμωμοι ἐν ταῖς | |
| 16 | ὁδοῖς ἑαυτῶν. ἐάν τις θλίψεως καταλαβούσης ἀγεννῶς διατεθεὶς ἐλεγχθῇ, καταισχύνθη ἐν καιρῷ πονηρῷ. γέγονεν πονηρὸς καιρὸς κατὰ Σωσάννης· | |
| ἐπιβουλὴ γὰρ ἦν εἰς θάνατον ἐπιφέρουσα, καὶ οὐ καταισχύνθη· ἀνε‐ | 106 | |
| 18 | δείχθη γὰρ αὐτῆς ἡ ἀρετή, ἡ σωφροσύνη αὐτῆς πεφανέρωται. γίνεται δὲ ὁ καιρὸς πονηρὸς ἐκ τῶν πραττομένων· τοῦτο γὰρ ὁ θεσπέσιος | |
| 19 | ἀπόστολος γράφει λέγων· “ἐνστήσονται καιροὶ χαλεποί· ἔσονται γὰρ | |
| 19 | οἱ ἄν(θρωπ)οι φίλαυτοι”. | |
| 20 | “καὶ ἐν ἡμέραις λιμοῦ [χορ]τασθήσονται”. καὶ ἐπ’ ἱστορίας | |
| 20 | πολλάκις τοῦτο συνέβη· κατέλαβεν λιμὸς ὅλον τὸ Ἑβραίων ἔθνος ἐν τῇ ἐρήμῳ, καὶ ὁ θ(εὸ)ς οὐρα[νίου]ς̣ ἄρτους ἔβρεξεν αὐτοῖς καὶ κρέας· | |
| 21 | “τὸ πρωϊνὸν ἄρτους καὶ ἑσπέραν κρέας”. καίτοι κατὰ τὴν ἱστορίαν ταῦτα οὐ [γέγον]εν· μάννα γὰρ ἦν τὸ ῥέον καὶ πρωῒ καὶ ἑσπέρας· | |
| 22 | ἀλλ’ αὐτὸ τὸ μάν[ν]α τροφὴ ἦν μετακιρνωμένη πρὸς τὴν ἐπιθυμίαν τοῦ ἐσθίοντος. πολλάκις δὲ πᾶσαν τροφὴν ‘ἄρτον‘ ὀνομάζει, ὡς ὅ‐ | |
| 23 | τ[α]ν περὶ Μωσέως λέγηται, ὅτι ὅλας “τεσσαράκοντα ἡμέρας ἄρτον οὐκ ἔφαγεν καὶ ὕδωρ οὐκ ἔπιεν”. οὐ τοῦτο λέγει, ὅτι ἄρτον μὲν | |
| 25 | οὐκ ἤσθιεν τὸν συνήθως τρέφοντα, ἄλλα δέ τινα ἤσθιεν—οὐδὲ γὰρ | |
| 25 | ἤσθιεν ἄλλο τι—, ἀλλὰ πᾶσαν ξηρὰν τροφὴν διὰ τοῦ ἄρτου σημαίνει καὶ τὴν ὑγρὰν διὰ [τοῦ ὕδατ]ος. οὕτω καὶ ὁ σωτὴρ ἐν τῇ ἐρήμῳ | |
| 26 | τεσσεράκοντα ἡμέρας καὶ τεσσεράκοντα νύκτας οὐκ ἔφαγεν οὐδὲ ἔπιεν. Ἠλίας καταλαβούσης λ[ιμοῦ ἐ]τράφη θ(εο)ῦ διὰ κοράκων πέμποντος | |
| 27 | αὐτῷ τὸ πρωῒ ἄρτους καὶ τὸ ἑσπέραν κρέα. | |
| 27 | καὶ ὅλως ὁ δίκαιος ἀεὶ ἔχει τρέφοντα θ(εό)ν· “ὁ θ(εὸ)ς ὁ τρέφων με ἐκ νεότητός μου”. | |
| 28 | καὶ πρὸς ἀναγωγὴν δὲ ῥητέον· πολλάκις λόγου σωτηριώδους σπάνις καταλαμβάνει ἢ μὴ εἶναι τὸν ἄρτον τὸν τρέφοντα τὴν ψυχήν. κατὰ | |
| 29 | ἀπειλὴν δὲ ὁ θ(εὸ)ς ἐπαγγέλλεται λιμὸν ἐπάξειν, “οὐ λιμὸν ἄρτου | |
| 30 | οὐδὲ δίψαν ὕδατος. ἀλλὰ λιμὸν τοῦ ἀκοῦσαι λόγον κ(υρίο)υ”. ὅταν | 108 |
| 30 | λιμὸς ἐπαχθῇ τῷ ἄρτον μὴ εἶναι καὶ ὕδωρ μὴ εἶναι, ὁ σοφὸς ἔχει ἄρ‐ τους ἐν ἑαυτῷ· ἐντολὴν γὰρ ἔχει “διανοῖξαι τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ | |
| 31 | πληρωθήσεσθαι ἄρτου”. οὐ πάντως δὲ ὁ τούτους τοὺς αἰσθητοὺς ὀφθαλ‐ μοὺς διανοίξας πληροῦται ἄρτων, ἀλλ’ ὁ τὸ ὄμμα τῆς ψυχῆς διανοίξας. ὅταν τις “ἑαυτῷ φωτίσῃ φῶς γνώσεως”, ἔχει τοὺς ὀφθαλμοὺς διην‐ | |
| 33 | οιγμένους· “οὐ λιμοκτονήσει” γὰρ “κ(ύριο)ς ψυχὴν δικ[αίου]”. λέ‐ γονται δὲ αἱ λέξεις αὗται ἀμφότεραι παροιμιωδῶς, ὅθεν οὐ περὶ | |
| 34 | αἰσθητοῦ ἄρτου λέγει ταῦτα, ἀλλὰ περὶ τοῦ κατὰ πν(εῦμ)α κ[αὶ τὴ]ν | |
| 35 | ψυχήν. ὁ δίκαιος οὖν ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν “ἄρτον τῆς ζωῆς” καὶ | |
| 35 | “πηγὴν ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον” οὐ λιμώττει· ὥσπερ γάρ τις λαμβάνει “πηγὴν” ἔχειν “ἐν ἑαυτῷ ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζω‐ | |
| ὴν αἰώνιον”, οὕτω διανοίξας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ πληροῦται ἄρτων | 110 | |