TLG 2102 005 :: DIDYMUS CAECUS :: Commentarii in Ecclesiasten (5–6)

DIDYMUS CAECUS Scr. Eccl.
(Alexandrinus: A.D. 4)

Commentarii in Ecclesiasten (5–6)

Source: Kramer, J. (ed.), Didymos der Blinde. Kommentar zum Ecclesiastes, pt. 3 [Papyrologische Texte und Abhandlungen 13] Bonn: Habelt, 1970: 2–86.

Citation: Codex page — (line)

145

[καὶ περισσεία γῆς] | ἐν παντί ἐστιν βασιλ[ε]ὺ̣ς
1τοῦ ἀγροῦ εἰργασμένου. πρὸς τὸ ῥητόν· οὐδεὶς κύριος καὶ | δεσπότης καὶ ἄρχων ἀγροῦ ἐστιν ἠρη‐ μωμένου “ἀκάνθας καὶ τριβόλους̣” φέ|ροντος· τοῦ εἰργα̣[σμ]έ̣νου δὲ ἀγροῦ
3ἐστι̣ν βασιλεύς. βασιλέα δὲ τὸν κτήτορα λέγει. | ὡς πρὸς τὸ ῥητ[όν]· ἐ̣ὰ̣ν ἴδῃς εἰργασμένον ἀγρόν, ἴσθι ὅτι ἔχει δεσπότην̣
5καὶ | βασιλέα, ὥσπ̣[ερ], ἐ̣ὰ̣ν̣ ἴδῃς τέθριππον διευθυνόμενον ἡνιοχικῶς, φαν|‐ τασίαν ἡνιόχ[ου λαμ]βάνεις, καὶ ἐὰ̣[ν] ναῦν θεωρήσῃς οἰακιζομένην καὶ ὃ̣ν | δεῖ τρόπον π[ηδαλι]ουχουμένην, λαμβάνεις ἔννοιαν κυ̣βερνήτου, κἂν | μὴ ὁρᾷς αὐ[τ]ό̣[ν. κ]α̣[ὶ] ἁπαξαπλῶ̣[ς] οἱ εἰσάγ[ο]ν̣τ̣ε̣ς̣ τ̣[ὸ] πρόνοιαν θεοῦ ἄρχειν | τῶν ὅλων [λέγουσιν, ἐ]ὰν κατασκευάζωσιν, ὅτι ἔστιν πρόνοια, ὅτι· ὥσπερ |
10ὕφασμα φ[ανερῶς δ]ε̣ί̣κνυσιν, ὅτι ἔστιν ὑφάντης, κἂν μὴ φανῇ κἂ〈ν〉 φαί‐ νηται, | οὕτως ὁ [ἀγρὸν εἰργ]ασμέν[ον] βλέπων φαντασίαν δέχεται, ὅτι ἡγού‐ μενον | καὶ ἄρχ[οντα ἔχει].
12 ἐπερ()· περὶ τίνος οὖν λέγει κατὰ τὸ ῥητόν; περὶ τῶν ἀγρῶν | τῶν ἀ̣[.].[].....[.]τ̣ων βασιλέα λέγων, τὸν δεσπότην, τὸν κτήτορα, τὸν γεοῦ|χον, ὀ̣[νο]μ̣ά̣ζ̣ε[ι κατα]χ̣ρ̣ηστικώτερον βασιλέα. τὸν κύριον
15καὶ δεσπότην | [ποτ]ὲ̣ [οὕτω λέγομεν. δυν]α̣τ̣ὸ̣ν̣ δὲ καὶ οὕτω δημοσιώτερον εἰ‐ πεῖν· ὅταν ἴ|[δῃς ψυχὴν ὥσπερ ἀγρὸν εἰργασ]μ̣ένην, τεθηλυῖαν, γενήματα καὶ ξύλα καὶ | [..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ...]δ̣[..]κ̣[...]κ̣[..
ε̣[..]η̣[...] |2

146

γενημάτων πληθύς. ὁ μὲν γὰρ “ἑκατόν, ὁ δὲ ἑξήκοντα, ὁ δὲ τριάκοντα ἐκαρ̣‐ ποφόρησεν”. ὅταν | ἴδῃς οὖν ψυχὴν οὕτω γεωργουμένην καὶ “σπείρασαν ἐν δάκρυσιν” {καὶ} | καὶ ἑτοίμως ἔχουσαν πρὸς τὸ “ἐν ἀγαλλιάσει θερίσαι”, τούτου τοῦ εἰργας|μένου ἔστιν βασιλεύς, λόγος ἡγούμενος, λόγος κρατῶν καὶ
5βασιλεύων. λημπτέον δὲ καὶ κατὰ ἄλλην ἀναγω[γ]ήν· ἡ ἐκκλησία | τοῦ θεοῦ ἡ κατὰ τὰ δόγματα τὰ εὐσεβῆ καὶ τὰ ἠθικ[ὰ] ἔργα καὶ οἱ μετ|ίοντες αὐτὰ λέγονται ἀγρός. ὅτα[ν] ο̣ὖν κατὰ καν[όν]α ἐκκλησιαστι|κὸν καὶ θεσμὸν καὶ τὰ φρονήματ[α] ἔ̣χ̣ῃ καὶ ὁ πρακτ[ι]κὸς βίος, τούτου τοῦ | ἀγροῦ ἔστιν βασιλεύς· εἰργασμένος γ[ά]ρ̣
10[ἐ]στιν. ὅταν δ[ὲ ἴ]δῃς ἑτεροδιδας|καλοῦντας καὶ “ἐκκλησίαν πονηρευομένων”, [ἴ]σ̣[θ]ι̣ [ὅ]τι̣ μὴ ἀληθῶς | εἴργασται οὗτος ὁ ἀγρός, οὐκ ἔχει βασιλέα̣ [τοῦ]‐ τον τὸν ἐπα̣ι̣ν̣[ο]ύμενον, ἀλλὰ | τύραννόν τινα ἢ λ̣ῃ̣[στ]ή̣ν̣. οἱ γὰρ λῃστ[αὶ μὲ]ν̣ καὶ οἱ [τύραν]νοι μάλιστα | τὰ ἔρημα μ̣ε̣ταδιώκουσιν. καὶ κατ[ὰ δι]αφόρου[ς ἐπι]ν̣οίας ἡ ψυχὴ | ὁτὲ μὲ[ν ἀγρός, ὁ]τὲ δὲ [π]ό̣λ̣ι̣ς
15λέγ[ε]ται. λέ̣γ̣[ετα]ι̣ δ̣[ὲ περὶ] αὐτῆς· ”[τ]οῦ ποτα|μοῦ τὰ̣ [ὁ]ρ̣μ̣[ή]ματα εὐφραί‐ νουσιν τὴν π̣[όλιν τοῦ θεοῦ”. καὶ] ἔτι· “δ[ε]δοξασμέ|να ἐ̣[λαλήθ]η περὶ σοῦ, ἡ πόλις τοῦ θεοῦ”. ἡ οὕ[τω διακειμένη ψυχὴ κ]α̣ὶ̣ ὁ̣ κ̣α̣|νό̣ν[α ἔχω]ν̣ λ̣ό̣γ̣ο̣ν̣ ὀρ̣‐
17θ̣ὸ̣ν̣ ἑτοίμως δ̣έ̣χ̣[ετ]α̣[ι..... ..... ..... ...] |4

147

φυλάττετα̣[ι] γοῦν ἐνίοτε κα[ὶ] ὁ̣ κόσμος τῆς̣ λέξεως καὶ ἐκ τῶν κατ’ ἀ[να]|‐ γωγὴν λ̣α̣μβανομένων, ἐνίοτε δὲ ἑτέρως ἢ ὡς ἡ ἀκολούθη̣σ̣[ις] | βούλετα[ι, τ]ινὰ ἀφορμὴν λάβωμεν ἀποστῆναι τῆς ἱστορίας. ⟦αγα⟧ | ἀγαπῶν ἀρ[γ]ύριον οὐ πλησθή̣[σ]εται ἀργυρίου.
5 ὡς πρὸς τὸ ῥητόν· ὁ ὀρε|κτικὸς τ̣[ῶ]ν χρημάτων οὐδέποτε πληροῦται, ἀ̣λ̣λ̣’ εἰ οἷόν τε ἦν αὐτῷ | τὰ πάντ̣[α] ὑφ’ ἑαυτὸν ἔχ[ει]ν, ἠγάπησεν ἂν τοῦτο· 〈οὐκ〉 ἀνόρεκτος οὖν | ἐστιν το[ύτ]ων. δύναται λεχθῆναι περὶ ἀργυρ[ί]ου ὧδε οὐκ ἐπαινετοῦ. | ὁ γὰρ ἀγ[απῶ]ν “τὰ λόγια κ̣υ̣ρ̣ί̣ο̣υ̣” ὄντα “ἀργύριον πεπ〈υ〉ρωμένον” πληρω|θήσετ[αί] π̣[ο]‐
10τε. οὐ γὰρ ἀ̣ε̣[ὶ] “ἐ̣κ μέρους” γιγνώσκει οὐδὲ τ̣ῶν̣ ”[ἐ]κ̣ τοῦ πλη|ρώματος̣” [μετα]λαβὼν [μ]έ̣νει ἐν τῷ “ἀ̣πὸ το̣ῦ̣ π̣ληρ[ώ]ματος̣”, ἀλλὰ κατ|αντήσετ[αί π]ο‐ τε εἰς τὸ “πρόσωπον πρ[ὸς π]ρό[σ]ωπ[ον]” π̣ροσ[βα]λεῖν τῇ | ἀληθείᾳ [κ]α̣ὶ
12αὐτὸ τὸ “πλήρωμα̣” τ[ῆ]ς γνώμ[ης τοῦ] Χ[ριστοῦ] κ̣τ̣ᾶ̣σθαι. | περὶ ψεκτ[οῦ τ]οίνυν ἀργυρίου ἐστὶν̣ ὁ [λ]ό̣γ̣ος̣. δεη̣[....] .[....].στιν |
14-15οὗτος κα. [..... .].δ̣ι̣ς πᾶς φαῦλος̣ λ̣[...].[..... ... ο]ὐδέπο|τε πληροῖ̣
16[..... ...]. εὑρισκόμενος̣ [...]δ̣.[..... ...] ἐ[ὰ]ν γ̣[ο]ῦ[ν] | [..].[..] ε[..... ...κ]α̣ταλύεται πᾶν σόφισ̣μ̣[α αὐ]τ̣ο̣ῦ̣ [..... ..... ...] | [.....
17..... ..... ....]δ̣[....]....κ̣αὶ̣ μ̣..τ̣.ς̣ καὶ [..... .....]..|6

148

ἐν ἑαυτῷ, ὥστε οὕτω̣ς̣ κ̣ορέννυται ἀεὶ ἔχω[ν] τὸ θεραπεῦον τ̣ὸ̣ δίψος. “ὁ πί|‐ νων”, φησίν, “ἐκ τ[οῦ ὕ]δ̣ατος τούτου διψήσ̣ει πάλιν”. εἰ με[τ]ὰ τὸ πιεῖν | διψᾷ, ο̣ὐ̣ κορένν[υ]ται. ἀλλὰ ἄκουε πάλιν ἑτέρᾳ διαν[οί]ᾳ τοιαῦτα | λεγόμενα ῥήμ̣[ατ]α̣· ἡ σοφία
5φησίν· “ὁ πίνων με πάλ[ι]ν διψάσει | καὶ ὁ τρώγων μ̣[ε πά]λιν πεινάσει”. τοῦτο λέγει ὅτι· ἐπει[δ]ὴ ὁ πίνων | τῆς σοφίας οὐ [τὸ τέλ]ειον αὐτ̣ῆ̣ς ἄφνω [π]ίνει, ἀλλὰ καθ’ ὁλ[ίγο]ν θεωρήμα|τα προσλαμβάν̣[ει] κ̣[αὶ] θεραπεύει τὸ πρ[ο]‐ λαβὸν δίψος, πάλιν διψήσει | οὐκ αὐτ̣ῶν ἐκε̣ί̣[νω]ν̣ ὧν ἔπιεν, ἀλλὰ τῶν μετ’ ἐκεῖνα, ἵ̣ν̣’ ᾖ δύναμιν | ἔχον τὸ λεχθὲν [παρ]ά̣ τινι· “ἃ μεμάθηκας, διατή‐
10ρει ταῖ[ς] μελέταις, | προσλάμβανε{ι} δ[ὲ ταῖς] ἐπιστήμαις”. εἰ προσλαμβά‐ ν[ει], κορεσθεὶς πάλιν | διψᾷ, πάλιν πε[ιν]ᾷ. | [κ]αὶ τίς ἠγάπησεν ἐν π[λή]θ̣[ει] αὐτοῦ γένημα; καί
12γε τοῦτο ματα[ιότ]ης. ἔστιν | ὅστις ἠγ̣[άπ]η̣[σ]ε̣[ν πλῆ]θ̣ο̣ς γενήματος. τὸ “τὶς” ὧδε [τὸν λ]εγόμενον | παρά τισιν ἰ̣[δίω]ς̣ ποιὸν σημαίνει, ὃν ἕτερ[οι ἄτομο]ν καλοῦ‐
15σιν. | ἔδει δὲ κα̣τὰ γ[έν]η̣μα τ̣[ὸ τῆς] διοικούσης προνοίας̣ [ἐν πλήθε]ι̣ [εἶ‐ ναι κα]ὶ̣ | τοῦ γεν[ήματος, ὃ τῷ] ἀ̣νθρώπῳ ἡ π̣[ρ]όνοια παρέχε[ι, ἐπιθυμῆσαι.
..... ...] | κεν [....]αρομεν[..].[..... ..... ..... ....] |8

149

[οὐ] | περὶ τὸ πνεῦμα, περὶ δὲ τὴν σάρκα. “ὁ σπείρων” οὖν “εἰς τ̣ὴν σάρ‐ κα” πολλὰ | σπείρει, τουτέστιν πέρα τοῦ δέοντος. ἔχομεν σάρκα, καὶ δεῖ
3-4αὐτῇ οὕ|τως χρᾶσθαι ὡς σαρκί, ὑπωπιάζειν αὐτήν, δουλαγωγεῖν. ὅταν | δὲ
5προσπά̣θωμεν τῇ σαρκί, καὶ προαίρεσιν σαρκίνην καὶ διάθεσιν | κτώμεθα. ὁ εἰς τὴν σάρκα ταύτην σπείρων καρποὺ〈σ〉 φέρει{ν} ἀπωλεία̣ς. | κατέ{ι}λεξεν τὰ ἔργα τῆς σαρκὸς ὁ ἀπόστολος, ὡς ἔρις καὶ φαρμακίαι | καὶ αἱρέσεις καὶ
7ἐρισχελίαι καὶ τὰ ἄλλα εἰσίν. ἐπερ()· ο̣ὐ̣ δὲ ἐννοῆσαι δυ|νάμεθα “πλῆθος δυνάμεως” ἐπαινετῶς; διὰ τὸ ματαίως τοῦτο | σπουδάζεσθαι. τὸ γὰρ γένημα ἐκεῖνο μένει εἰς
10τὸν αἰῶνα—“ἐσκόρ|πισεν, ἔδωκεν τοῖς πένησιν· ἡ δικαιοσύνη αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα”— | εἰ μὴ ἄρα κ[α]ὶ ἐπὶ αἱρετικῶν γνωμῶν λάβωμεν τὸ τοι‐ οῦτο, ὅτι ἐκεῖνοι | ἐπαγγέλλονται “σπείρειν εἰς δικαιοσύνην”, οὐ τὴν ἀληθινήν, ἀλλὰ τὴν | ἐπίπλαστον̣, τὴν δοκοῦσαν δικαιοσύνην· τοῦτο⟦υ⟧ τὸ γ̣ένημ̣[α οὖν μαται]|ότης ἐστίν, [κἂ]ν πολὺ δοκῇ εἶναι. λαβέ μοι τινὰ κ[ε‐
15κ]τημένον | πολλὰ [γενήμ]ατα κατὰ τὸ ῥητόν, α[ὐτ]ὸν δὲ ἐκ[εῖ]να [ἔχο]ντα μόνα | ...[..] ἐ̣π̣ι̣θ̣[υμ]ῆ̣[σα]ι [αὐ]τ̣ὸν καὶ χορτάσαι κ̣[ατ’] ὀλίγον [ἔξεστ]ι̣[ν, ο]ὐκ ἔστιν | [..... ..... ..... ..... ..] μάταιόν ἐστ̣[ιν]. οὐδὲ γὰρ ὅ̣λ̣ο̣ν̣
[ἀν]αλῶσαι | [ταῦτα δύναται. ——]10

150

σκοτίαν, καὶ μ[άτ]αια ἐκείνου ἡ σπουδὴ καὶ ὁ πόθος κενὸς γέγονεν. | ἐν πλήθει ἀγαθοσύ[νης] ἐπληθύνθησαν οἱ [ἐσ]θίον‐
2τες αὐτήν.
3-4καταλλή|λως ἀγαθοσύνην τὴν ἡδονὴν λαμβ̣[ά]ν̣ομεν· ἐπεὶ γὰρ ἀδιάφορά | ἐστιν
5τὰ ἀγαθ[ά]—τ̣ὰ μὲν περὶ ψυχήν, τ̣ὰ̣ δὲ περὶ σῶμα, τὰ δὲ περὶ τὰ | ἐκτός. τὰ περ[ὶ ψ]υχὴν οὐ τοσοῦτον ἡδον[ὴ]ν ἐγείρει, ὅσον πόνον καὶ ἱδρῶ|τα πρὸς τὰ κα̣λ̣ά. τὰ γὰρ περὶ σῶμα κ[αὶ] τὰ ἐκτὸς ἡδ[ο]νῆς εἰσιν | πεπληρωμένα καὶ ποιητικά. ἐάν τι[ς] ο̣ὖ̣ν ἔχῃ τὰ ἐγεί[ρο]ντα πολλὴν | ἡδονήν, “πλῆθος ἀγαθο‐ σύνης” ἔχει, νο[μι]ζομένην ἀγαθοσύνην, | ἐπεὶ καὶ τὰ ἐφ’ [οἷς] ἥ̣δεται, δο‐
10κεῖ ἀγαθὰ εἶνα[ι, ο]ὐκ ὄντα ἀληθῶς καὶ | κυρίως ἀγαθ[ά]. οὐδὲν οὖν ἀγαθόν ἐστι̣ν̣, ὃ μὴ ποιεῖ ἀγαθὸν τὸν | ἔχοντα. οὐδὲν [ἀγα]θὸν σὺν ἁμαρτίᾳ εἶνα[ι] δ̣[ύ]ναται, σὺν ὑγιείᾳ δὲ καὶ ἰσχύ|ι καὶ εὐμορφ[ίᾳ] δ̣ύ‐ ναται εἶναι ἁμαρτία. οὐδεὶς σὺν [ἀγ]αθῷ ἁμαρτάνει, | σὺν ὑγιείᾳ δὲ [ἁμαρ]‐ τάνομεν. οὐκ ἄρα ἀγαθὸν ἡ ὑγιεία. [ὧ]δε καὶ συλλογισμῷ | ἐδείχθη τ̣[ὸ] πρ[ό‐
14βλη]μ̣α.
14ἐπερ()· μέμεικται ἡ ἀναγωγὴ τῷ [ῥ]ητῷ;
15τό, ὅτι | πολλοὶ [σπ]ου[δ]ά̣ζουσιν περὶ παίδευσίν τινα καὶ ἥ̣δ̣ο̣νται πάνυ|
16-17ἐπ’ αὐτὴ[ν τ]ὴ̣[ν “ψ]ευδώνυμον γνῶσιν”. ἐν τῷ π̣[λήθ]ε̣[ι] τῆς ἡδονῆς | ταύ‐
18της πλη̣θύνονται. οἱ ἐσθίοντες αὐτὴν δοκο[ῦσιν ἔχ]ε̣[ιν τ]ί̣[..].|..η̣ν̣[.... κα]τα‐
18λαμβάνε̣ι̣ τὸ πλῆ[θος ..... ..... ..... ..... ....] |12

151n

[καὶ τί ἀνδρεία τῷ παρ’ αὐτῆς ——]

151

τὰ ἀγαθὰ αἱρετώτερόν ἐστ[ιν] τ̣οῦ ἐλαττοῦντος. | ὅτι ἀρχὴ τοῦ ὁρᾶν ὀφθαλμο[ῖς α]ὐτοῦ. ἐλέγομεν ὅτι ἡ κυρίως̣ ἀνδρεία | ἕξις ἐστὶν παρασκευαστι̣[κὴ] τ̣οῦ γενναίως φέρειν τὰ ἐπίπονα. ἔχει γὰρ | ἀρετὴν σὺν α〈ὐτῇ〉 καὶ τὸ κρ[ίνε]ι̣ν. σὺν φρο‐
4νήσει γὰρ ἔστιν.
5 πολλάκις γὰρ ἐλέ|χθη, ὅτι αἱ ἀρεταὶ ἔχοντα[ι ἀ]λ̣λήλων. πάντως ὁ ἔχων ἀν‐ δρείαν ἔχει καὶ | λόγον θεωρητικόν· κἂ[ν π]οιὰ ὑπομείνῃ καὶ ποιὰ μή, ἀδοξί‐ αν οὐχ ὑπο|μένει. οὐ σ̣εμνύνεται δ̣[ὲ ἐπὶ] τῷ πάνυ ἀκολασταίνειν ἢ καταπονεῖν| τοὺς ἀσθενεστέρους· ἐ[πιτ]ά̣σεως δέ ἐστιν τοῦτο. ὑπερβολὴ τῆς ἀν|δρείας πολλάκις ἐλέχθη εἶ[ν]αι ἡ θρασύτης. ἔστιν τις οὖν
10ἀνδρεία “τιν[όσ]”| ἀνδρεία, ο̣ὐ̣κ ἀπολελυμ̣έ̣νως ἀνδρεία. ὧδε οὖν οὐ [π]ερὶ τῆς κυρίως | ἀνδρείας λέγει, ἀλλὰ ἧς ἔ̣χ̣[ε]ταί τις, ὅτε νομίζει ἔχειν ἀνδρεία〈ν〉. μᾶλλο[ν] | θρασύς ἐστιν οὗτος. λαμβάνομεν δὲ πολλάκις καὶ τὴν ἀνδρείαν μ[ε]|‐ τά τινος προ̣σ̣θήκης, ἀνδρεῖος περὶ τὰ ἀγωνίσματα, περὶ τοὺς πολέμ[ους], | ἀνδρεῖος περ[ὶ] τ̣[ὸ] ναυτιλλεύεσθαι· καὶ οὐκ ἔχε̣ι ἔπαινον̣ αὕτη ἡ ἀνδρεία. |
15-16ἀσθένεια ἔστιν· κἂν ἀσθενής τις γένηται τῷ σώματι, τ̣[λ]η̣τικῶς δὲ | καὶ
17μακροθ̣[ύμως] φέρῃ τὰ ἐπίπονα—ὑπογραμμὸ̣[ς] γέγονεν τούτου | ..[..].[..] ὁ Ἰ̣ώ̣β, [ὃς] ἀ̣[σ]θενῶν καὶ λελωβημένος ὅλον τ̣ὸ̣ [σῶμ]α καὶ σχέ|[δον ἐν θανατῷ
18γενόμ]ε[νο]ς̣ ...αν τὴν αὐτὴν τῆς ψ[υχ]ῆ[ς ἀν]δ̣ρείαν εἶχ̣[εν]. |14

152

“ἀρχὴ ζωῆς ἄρτος καὶ ὕδωρ καὶ ἱμάτιον καὶ ο̣[ἶ]κος περιβάλλων ἀσχημοσύνην”. | τὰ αἴτια τοῦ ζῆν ταῦτά ἐστιν. καὶ οὕτω ἀρχὴ ζωῆς̣ εἴρηται τὰ τοιαῦτα τὰ φυ‐ λα|κτικά. καὶ̣ ἐνταῦθα τὴν αἰτίαν σημαίνει τὸ τῆς ἀρχῆς ὄνομα. τὸ αἴτιον | οὖν τοῦ ὁρᾶν ἡ ὄψις ἐστίν, οἱ ὀφθαλμοί. τοῦτο οὖν λέγει ὅτι—
5ἵνα καὶ συν|ημμένως αὐτὸ νοήσω—τοῦτο λέγει ὅτι· φέρε εἰπεῖν, ἀνδρίζεταί τις χρώμενος | [τα]ῖς συνφύτοις αἰσθήσεσιν· τὴν ἀρχὴν τοῦ αἰσθάνεσθαι ἀπὸ τῶν αἰς|[θή]σεων ἔχει· οὐκ ἐξ ἰδίας δὲ ἀνδρείας ἔχει ταύτας φυλαττομένας. πολλοὶ γὰρ | κ̣αὶ ἀνδρεῖοι καὶ ἰσχυροὶ ἀπέβαλον τὰς ὄψεις, ἐστερήθησαν ἀκο‐ ῆς, τῶν | [ἄλ]λων αἰσθήσεων.
9ἐπερ()· τὴν ἀναγωγήν· “καὶ 〈τ〉ί ἀνδρεί〈α〉”.
10 οὐ λέγω πάλιν τὴν | [ἀ]νδρείαν τὴν ἀρετήν “τινος” εἶναι—εἰ δὲ καὶ λέ‐ γεταί ποτέ “τινος” σωφροσύνη | [ὡ]ς̣ τοῦ Ἰωσήφ—ἀλλὰ τὴν περὶ τὰ μάταια ἀνδρείαν “τινος” λέγω “ἀνδρείαν”, οὐκ ἀπο|[λε]λυμένως. πρὸς ἀναγωγὴν τὸ “ἀρχὴ{ν} τοῦ ὁρᾶν ὀφθαλμοί”. λέγω ὅτι | ε[ἰ]σὶν πε‐ φωτισμένοι τῆς ψυχῆς ὀφθαλμοί, περὶ ὧν γράφει ὁ ἀπόστολος | ”[π]εφωτισ‐
15μένοι τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς καρδίας ὑμῶν”. [π]ερὶ τούτων λέγεται· | “πρὸς σὲ ἦρα τοὺς ὀφθαλμούς μου τὸν κατοικοῦντα ἐν τῷ οὐρανῷ”. τούτων | τῶν
16ὀφθαλμῶν ἡ ἀρχὴ τοῦ ὁρᾶν ἐστιν. εἴ τις οὐκ ἔ[χει “νοῦ]ν Χριστοῦ”, οὐδὲ ὀρθῶς | ὁρᾶν δύναται, εἴ τις οὐ πεφώτισται ὑπὸ τοῦ ἀληθινο̣[ῦ φ]ω̣τ̣[ός ..] .[..].α̣ | [..... ....]ε̣[.....].π̣.[.].. αὐτοῦ .[...]ε̣[..... ..... ... ......
18.....] |16

153n

[γλυκὺς ὕπνος τοῦ δούλου, εἰ ὀλίγον καὶ εἰ πολὺ φάγε‐ ται· καὶ τῷ ἐμπλησθέντι τοῦ πλουτῆσαι οὐκ ἔστιν ἀφί‐ ων αὐτὸν τοῦ ὑπνῶσαι. ——]

153

[τὸ μὲν ὑπνῶσαι ἐξ ἑαυτοῦ] λαμβάνει, τὸ δὲ φαγεῖν καὶ π̣ι̣εῖν παρ’ ἄλλου λαμ‐ [βά]νει. κἂν ὀ̣λίγον οὖν φά|γῃ, κἂν πολύ, παρ’ αἰτίαν τ[ο]ῦ δεσπότου τοῦτο γίνεται. τὸ μέντοι ὑπνῶσαι | ἐξ ἑαυτοῦ ἔχει, ἐκ τῆς φύσεως. καὶ ἐπεὶ σὺν ἀμεριμνίᾳ κοιμᾶται οὐκ | ἔχων φροντίδα περὶ κτῆσιν καὶ φυλακὴν πλούτου,
5γλυκὺν ἔχει τὸν ὕπνον. | ἀλλὰ [ὁ] χρήματα πολλὰ ἔχων οὐδὲ τούτου ἀπολαύει. ἐπερ()· τὴν ἀναγωγήν· | “γλυκὺς ὁ ὕπνος τοῦ δούλου”. ἐλέγομεν τοῦτο, ὅτι δοῦλόν ἐστιν τὸ σῶμα | τῆς ψυχῆς. τὸ σῶμα αὐτὸ καθ’ ἑαυτὸ ᾗ σῶμα οὐκ ἔχει φροντίδα, ἢ σὺν ἀ|ναπαύσει ἔχει τὴν κοίμησιν τὴν κατάλληλον. ἡ δὲ ψυχὴ ὅταν περὶ | κτῆσιν ἔχῃ, πολλὴν “ψευδώνυμον γνῶσιν”
10συνάγῃ, τὰ ἀργύρια [ἐκεῖ]|να τὰ “ἀποδεδοκιμασμένα”, ἀπόλλυσιν καὶ τὸν πλοῦτον καὶ τὸν ὕπνον, | τὴν φυσικὴν ἀνάπαυσιν. ἑκάστου γὰρ ἡ κατὰ φύσιν ἀνάπαυσις “ὕ[πν]οσ”| αὐτοῦ λέγεται καὶ κοίμησις. {ἰδοὺ} λέγει γοῦν ὅτι· ”〈ἰδοὺ〉 ὁ μισθός”, φησίν, ὁ ἀγ[ν]ω̣|μονηθεὶς “ἐργ[ά]του”, ἐὰν κοιμηθῇ ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ κτήτορος, κατηγορεῖ α[ὐ]τοῦ. | μὴ τὸ ἀργύριον καθεύδει· τὸ
15μεῖνα〈ι〉 ἐν τῇ οἰκίᾳ ⟦οἴκοι⟧ “ὕπνον” αὐτοῦ εἴρη|κεν. τὸ σῶμα οὖν ἔχει τὴν κατὰ φύσιν διανάπαυσιν, οὐ τὴν ἀκόλαστον | λέγω, [ο]ὐ τὴν ἄπληστον ἐπιθυμίαν περὶ τροφάς, ἀλλὰ τὴν κατάλλη|[λον ..... ..
17...] τοῦτο δὲ ἰστέον· τὰ ἠθικῶς λε[γόμ]ε[ν]α ἀγα[θά ....] |18

154

ἐπεὶ πάλιν οὐδὲ φρο[νο]ῦ̣σιν περὶ τῆς ψυχῆς ὡ̣ς ὑφεστηκυίας. τινὲς δὲ [τ]ὰς | ἀλληγορίας, ὧν ἐστιν καὶ ὁ Ἀπολινάριος, ἀναζωγραφήσεις αὐτὰς νομίζουσιν |
3-4εἶναι ἐ̣π̣ι̣πολ{λ}ὺ ἐκ τῶν αἰσθητῶς γινομένων. ἐὰν ἀκούσῃ, ὅτι “ἠγέρθη | νε‐
5κρός”, αὐτὸ τοῦτο τὴν ψυχὴν ἀποβαλών, ἡ ἀσεβοῦσα εἰς ἔσχατον θά|νατον καταβέβηκεν. ὁ σωτὴρ οὖν ἐάν τινα τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς ἀσεβείας | ἀποστή‐ σῃ, εἰργάσατο ἀνάστασι〈ν〉. ὁ εἰδὼς τὴν ψυχήν—παράδοξον λέγω ἀν|τικειμέ‐ νως φρονοῦντα ἄρτι—ὁ τὸ μέγεθος τῆς ψυχῆς ἐπιστάμενος καὶ | τῆς σω‐ τηρίας αὐτῆς, παρ’ οὐδὲν τίθεται τὸ σῶμα καὶ τὸ εἰς ὄψιν ἀπο|καταστα‐
10θῆναι ἄνθρωπον 〈καὶ ἐξ〉 χωλότητος εἰς τὸ ἀνεμποδίστως | περιπατεῖν. δικαιω‐ 〈θεῖ〉σα 〈γ〉ὰ〈ρ〉 ἡ θυγάτηρ τοῦ ἀρχισυναγώγου “οὐ τέθνηκεν”. πάλιν | οἱ δὲ κατὰ ψυχὴν ἀναστάντες εἰς ἀεὶ αὐτὴν ἔχουσιν. ἐκεῖνα μάταιά | ἐστιν, ὡς πρός τινα λόγον, οὐχ ἁπλῶς μάταια, ἀλλὰ̣ [ὡ]ς̣ πρὸς ὑπεροχὴν | τῶν μειζό‐ νων, ὥσπερ καὶ τὸ “ματαιότης τῶν ματαιοτήτων” ἀποδέδοται, ὅτι | τὰ
14πρόσκαιρα τοῦ θεοῦ δημιουργήματα πολὺ κάλλος ἔχουσ[ι]ν. αὐτῷ γοῦν τῷ |
15σώματι κα̣ὶ̣ τ̣α̣ῖς ἁρμονίαις αὐτοῦ ὄψει, ὅτι ἔργον ἐστὶν οὐδενὸς δυνα|‐ μένου ποιῆσ̣α̣ι̣ [εἰ μ]ὴ τοῦ θεοῦ. ὡς μέντοι πρὸς τ〈ὰ〉 ἀόρατα καὶ τὰ ἄνω ματαιό|τ̣ης̣ ἐ[σ]τ̣ί̣ν̣. [οὐ] δ̣ὲ̣ αὐτῇ οὖν ἡ ψυχὴ ὑπετάγη· οὐκ ἔστ[ιν πρόσ‐
17καιρόν] τι |20

155

λέγει ὅτι τρό[π]ον τινὰ δοῦλός ἐστιν, ὑπήκοός ἐστιν [καὶ ἰ]δ̣ιώτης τῇ γνώσει— πλου|τεῖ δὲ ὁ πολλὰ θεωρήματα συνάξας—καὶ γλυκύς ἐστιν το[ύ]του τοῦ δο‐ κ[ο]ῦντος εἶναι | δούλου καὶ δουλοπρεποῦς ὁ ὕπνος, κἂν ὀλίγα νοήσ[ῃ] κἂν
3πολλά. καὶ ἐὰν | ἔχῃ τὴν πρᾶξιν, ἵνα ᾖ{ν} οὗτος δοῦλος τῷ “δουλείας” ἔχειν “πνεῦ‐
5μα”, οὔπω ”[υἱό]ς” ἐστιν. | ὑπόκειται τῷ φόβῳ τῆς κρίσεως καὶ “ἀπέχεται” τοῦ κακοῦ—εἴ γε ἀπέχε̣σθαι αὐτὸν εἰπεῖν | δεῖ—“φόβῳ κολ[ά]σεως”. οὗτος οὖν δοῦλός ἐστιν φόβῳ ἐπηρμένου νόμου. ἄλλος | δὲ δοκῶν ἐ[ν πο]λλοῖς εἶναι, ἐσφαλμένος δέ, ἔχει τὸν μὴ ἐπιτρέποντα αὐτὸν | κοιμηθῆ[ναι, τ]ὴν μέριμναν
8τὴν ματαίαν. | ἔστιν ἀρρωστία, [ἣν] εἶδον ὑπὸ τὸν ἥλιον, πλοῦτον
10φυλατ̣τόμενον τῷ παρ’ αὐτ[ο]ῦ | εἰς κακίαν [αὐτοῦ],
10καὶ ἀπολεῖται ὁ πλοῦτος ἐκεῖνος ἐν περισπασμῷ
10πονηρ[ῷ]. | τὰ τοιαῦτα [λέ]γ̣[ει]· πρὸς τί ἐστιν ὁ πλοῦτός τινος; ἔστιν δηλονότι κἀκεῖ‐ ν̣[ος] | τοῦ πλούτου κ̣[ύριος. οὗ]τ̣ος οὖν ὁ παρά τινι γλυκασμὸς αὐτοῦ ἐστιν, καὶ αὐτὸς [κύριός] |ἐστιν τοῦ πλ[ούτο]υ̣· ὥσπερ αὐτὸς δύναται χρήσασθαι κα‐ λῶς τῷ πλούτῳ, | κρατῶν αὐτο[ῦ καὶ μ]ὴ δουλεύων αὐτῷ, τουτέστιν τῷ μαμωνᾷ,
15{τ}οὕτω καὶ πλοῦ|τος δύναται [κ]ρ̣[ατ]ῆσ̣αι τοῦ ἔχοντος· καὶ οὐαὶ ἐκείνῳ· ἔστιν ὅταν φιλάργυ|ρος γένηται, ὅταν δο̣ῦλος μαμωνᾶ. λέγει γοῦν, ὅτι ἐστὶν τοιοῦτος “πλοῦτος | φυλατ̣τ̣[ό]με[ν]ος [τ]ῷ παρ’ αὐτοῦ”. οὐχ ἁπλῶς αὐτὸ̣ν̣ πλοῦτον εἴ‐ ρηκεν, ἀλλὰ | ”[φυλαττόμενον αὐτῷ”. οὗτ]ός ἐστιν ὁ πλοῦτος̣ τ[οῦ] ἔχον̣‐
18[τ]ο̣ς. ο[ὕ]τω κ[α]ὶ [.].[.]..... [ |22

156

ὡς πάντα τὰ ἐπίπ[ον]α ὑπὲρ κτήσεως αὐτοῦ ἀναδέχεσθαι. καὶ τό γε δεινὸν | τῆς ἀρρωστίας ἔνι[δ]ε· οὐδὲ αὐτὸς αὐτοῦ ἀπολαύει οὐδέ τις τῶν̣ διαδόχων | αὐτοῦ.
3ἐπερ()· οὐχ “ὁ πλοῦτος ἐκεῖνος ἀπολεῖται ἐν περισπασμῷ πονηρ[ῷ]”; ἔστιν | πλοῦτο̣ς ἀπολλύμενος ἄφνω ἢ ἁρπαγῆς γενομένης ὑπὸ πολε̣[μί]‐
5ων | ἢ λῃστῶν ἰσχυσάντων λαθεῖν καὶ λαβεῖν αὐτόν. οὐκ [ἔστ]ι[ν] ο̣ὗτος
6-7λαμ|βανόμενος ἐν περισπασμῷ. ὅταν δέ τις κινητὸν πλοῦτον ἕνεκα | κερδῶν
8πολλῶν ναυκληρῇ 〈ἢ〉 τὰ ἄλλα ποίῃ, πολλάκις ἀπόλλυται ἐν τῷ | περισπασμῷ. λέγομεν δὲ τὸ περισπᾶσθαι τὸ ἔχειν περὶ ἐκεῖνα̣. ἔστιν ὅτε | εἴχομεν
9ἐν χερσίν· “περισπασμὸν πονηρὸν ἔδωκεν ὁ θεὸς τοῖς υἱοῖς τοῦ ἀνθρώ‐
10που”. | ἀγοράζει πολλάκις παῖδας καὶ ἀποθνῄσκουσιν, πλοῖα ποιεῖ καὶ ναυαγοῦσιν, | σπείρει καὶ ἀπόλλυσιν καὶ τὸ σπέρμα. ἐν περισπασμῷ οὖν ἀπολεῖται, | οὐκ ἐν ἀσωτίᾳ, οὐκ ἐν ἀργίᾳ χειρῶν. | καὶ ἐγέννησεν υἱόν, καὶ οὐκ ἔστιν ἐν χειρὶ αὐ‐
13τοῦ οὐδέν. κα[θ]ὼς ἐξῆλθεν ἀπὸ γας|τρὸς μητρὸς αὐτοῦ γυμνός, ἐπιστρέψει τοῦ πορευθῆναι ὡς
14ἥκει.
15 προ|φασίζονται οἱ ἄνθρωποι, ὅτε πλοῦτον συνάγουσιν, τέκνα. καὶ ἀδι‐ κοῦσιν γοῦν | ἐνίοτε καὶ ἁρπάζουσιν καὶ τὰ ἄλλα ποιοῦσιν καὶ λέγου‐ σ[ι]ν, ὅτι “τῶν παιδίων | ἕ[ν]εκα [το]ῦτο ποιῶ”. ὥσπερ δὲ τ̣ὰ̣ ἄλλα ἡδέα πολλ̣ά̣κ̣[ις ..... ..... ..].[.].... | [..... ..... ..].α̣υ̣σ̣α̣[.....] πολλὰ
18πα[ι]δ̣[ία ..... ..... ..... ..... .....] |24

157

(1-2)

εἰς οὐρα̣νὸν ὥ̣στε ἐπὶ γῆς περιπατοῦντα ἔχειν τὸ π[ολ]ίτευμα ἐν οὐρανῷ. | εἶ‐
3δον οὖν σπ̣ο̣υ̣δάζοντα περὶ πλοῦτον, καὶ οὐδὲν ὤνησεν αὐτὸν ὁ πλοῦτος. | οὐδὲ γὰρ ἀ̣[πέλα]υ̣σεν αὐτοῦ οὐδὲ ὃν ἔσχεν υἱὸν ἐνκρατὴς τούτου γέγ[ο]ν̣εν, | ἀλλὰ
5πάντ[ῃ π]ένης ἐστὶν καὶ οἷός ἐστιν γεννηθείς. ἐγεννήθη δ[ὲ οὐ] μετὰ | χρη‐
5μάτων, οὐ μετὰ ἀμφίων.
5 ἐπερ()· “ἐν χειρὶ τοῦ υἱοῦ”; ἀντὶ τοῦ “ἐν τῇ ἐξουσίᾳ | τοῦ υἱοῦ οὐδέν ἐστιν”. εἰώθαμεν γοῦν λέγειν, ὅτι ὑπὸ χεῖρα ἔχει τὸν πλοῦτον. | ὅταν οὖν ᾖ ἡ̣μέρα τοῦ θανατοῦ, πάλιν ἐπιστρέ‐ φει οὐ μετὰ ἀξιώμα|τος, οὐ μετὰ ἀρχῆς, μηδὲν αἴρων τῶν ἐκ τοῦ βίου· μόνα τις ἀγαθὰ τὰ τῆς̣ | ψυχῆς ἆραι δ[ύ]ναται.
10 περὶ δὲ τῶν αἰσθητῶν καὶ ἀνθρωπίνων λέγετα[ι]· | “μὴ φοβοῦ, ὅταν πλουτή‐ σῃ ἄνθρωπος καὶ ὅταν πληθυνθῇ ἡ δόξα τοῦ οἴκου αὐ[το]ῦ, | ὅτι οὐκ ἐν τῷ [ἀ]‐ ποθνῄσκειν αὐτὸν λήμψεται τὰ πάντα”. ὧδε ἡ πρόφα̣|σις ἡ λέγο[υ]σα “ο[ὐ] λήμ‐ ψεται τὰ πάντα” οὐκ ἔστιν μερικὴ ἀπόφασις, ἀλλὰ | καθόλου ἀντὶ [τ]οῦ “οὐ‐ δέν”. ἐὰν δὲ θελήσῃς καὶ κυριο̣λεκτῆσαι καὶ στερη|τικὴν με[ρ]ικὴν [α]ὐτὴν
15λαβεῖν, τοῦτο λέγει, ὅ̣τι ἔστιν, ἃ λαμβάνει τις· ἐὰν εὐ|εργητήσῃ χρήματα ἔχων, ἐὰν δόξαν ἔχων καὶ ἀξίωμα ὀρέξῃ ἀδυνάτοις | [π]ει̣ρ̣[αθῇ βοηθε]ῖ[ν, ἀ]πὸ τῶν σπουδασμάτων, αἴρει μεθ’ ἑα̣υ̣[το]ῦ̣ τ̣α̣ῦ̣τ̣α̣, τὴν εὐποιί|[αν .....
17..... ....]ε̣..[...] ο̣ὐ̣δ̣έ̣ν̣α̣ τ̣ό̣τ̣ε̣ δ̣ε̣[..]ε[...]ι[..... ..... .....] |26

158

οἷος ἐγεννήθη μ[έ]χ̣ρι θανάτου. εἰ οὖν “περισσείᾳ αὐτοῦ ε̣ἰ̣[ς] ἄνεμον μο̣χθεῖ”, οὐ | μένει, ἃ συνάγε̣[ι]. | καί γε πᾶσαι αἱ ἡμέραι αὐτοῦ ἐν σκότει καὶ ἐν πέν‐ θει καὶ θυμῷ πολλῷ καὶ ἀρρωστίᾳ | κα[ὶ χ]όλῳ.
4δύναται περὶ τοῦ υἱοῦ ταῦτα λέγεσθαι ἢ κα[ὶ περὶ ἀ]μφοτέρων. |
5 ἐπερ()· “καὶ ἐγέννησεν τὸν υἱόν, καὶ οὐκ ἔστιν ἐν χειρὶ αὐτοῦ 〈οὐδέν〉. καθ̣ὼς ἐξῆλθεν ἀπὸ | γαστρὸ̣ς μητρὸς 〈αὐτοῦ γυμνός, ἐπιστρέψει τοῦ πορευθῆναι
6ὡς ἥκει〉”. πολλοὶ κεκτημένοι τὰ τῆς “ψευδωνύμου γνώσεωσ”| ἢ τῆς Ἑλληνικῆς φιλοσο‐ φίας οὐκ ἔσχον τοὺς υἱοὺς τούτων ἐραστάς, | ἀλλὰ οἱ υἱοὶ αὐτῶν συναπέρχονται αὐτοῖς, οὕτω μηδὲν κεκτημένοι. | πολλοὶ γοῦν ἰδιῶται σοφῶν γεγόνασιν υἱοί.
10οὗτος οὖν ὁ υἱ[ὸς] ὡς ἦλθεν | οὕτω ἀπέρχεται. ἄνευ παιδεύσεως τοιαύτης ἦλθεν, καὶ χωρὶς αὐτῆς ἀπέρ|χεται. δυνατὸν δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι γεννᾷ τις αὐτὸ〈ν〉 οὕ‐ τω νομιζόμενος σοφός, | γεννᾷ τινα κατὰ κακίαν, κατὰ ἀκολασίαν, τὰ ἄλλα ε̣[ἴ]‐ δη τ[ῆ]ς κακίας, καὶ | ἐξέρχεται γυμνὸς ἀφ’ ὧν ὁ πατὴρ ἐσπούδασεν. ἐσ[πο]ύ̣‐ δα̣[σ]εν δὲ ὁ πατὴρ | οὐ πάν[τ]ω[ς π]ε̣ρ̣ὶ̣ τ̣ὰ ε̣ἴ̣δη τῆς κακίας, ἀλλὰ περὶ [τὴν]
15δ̣ό̣[ξαν] κ[αὶ] “ψευδώνυ|μον γνῶσιν”. δοκεῖ δὲ ἐκεῖνός πως, κἂν αιρει τῇ [..]ει[..]λ̣ε̣[..... ..]τα ὅπως | ποτὲ ἐνταῦ[θ]α μ̣έ̣ν̣ῃ ταῦτα.
16ἐπερ()· τοῦ πα[τ]ρό[ς]; [οὐ] ψ[εκτῶς] κεκλη|μένον, ἀ̣λ̣λ̣ὰ̣ γ̣ο̣ῦν ἀντὶ τ̣[ο]ῦ ἐπαι[ν]ε[τοῦ] λ̣έγ̣ε̣ι̣ [.....
........]....|[..... .σπου]δ̣ά̣σ̣ει[.]ε̣..[..... ..... ..... ..... ..... ....] |28

159

λέγω δέ, ὅτι ἡ σ[ο]φία μήτηρ ἐστὶν τοῦ σοφοῦ. “ἐδικαιώθη γὰρ [ἡ σοφί]α̣ ἀπὸ τῶν τέ|κνων αὐτῆς”. τέκνα δὲ σοφίας οἱ σοφοί. “καὶ ὁδηγήσει σε ἡ μ[ήτηρ] σου”, ἡ σοφία. | καὶ πάλιν αἱ ἕξεις καὶ αἱ χειρίσται καὶ αἱ κρείττους λέ‐ γοντα̣[ι μ]ητέρες τῶν | πεποιωμένων κατ’ αὐτάς. οὕτω γοῦν καὶ “υἱὸς ἀπωλεί‐
5ας” τις λέγεται κ[α]ὶ “υἱὸς | ἐχιδνῶν” καὶ “θανάτου”, καὶ “υἱὸς φωτὸς” καὶ ἄλλος “υἱὸς εἰρήνης”. ἐνταῦ|θα μητέρα τὴν ψεκτὴν λαμβάνομεν, ἐπεὶ οὐκ ἔστιν πρόσωπον σπου|δα〈ῖ〉ον τὸ περὶ οὗ ὁ λόγος. κατὰ τὴν ἀναγωγὴν ψεκτὴν ἔχει μητέρα· καθ̣ὼς | ἀπετέλεσεν οὖν ἡ μήτηρ αὐ‐ τοῦ, ἡ κακία, οὕτως εἰσέρχεται οὐδὲν ὧδε̣ {κε} | κεκτημένος ἐναντία οἷς πάρ‐
10εσχεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ ὁ συναγαγῶν πλοῦ|τον μοχθηρὸν καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ, ἡ τε‐
10κοῦσα αὐτὸν ἕξις. ἐπιστρέψει τοῦ | πορευθῆναι ὡς ἥκει, καὶ οὐδὲν
11λήμψεται ἐν μοχθῷ αὐτοῦ. τὸ τῆς ἱστορίας φανερόν· οὐδὲν λαμβάνει ὧν ἐμόχθησεν. ἀφίησιν αὐτὰ καὶ οὐκ οἶδεν | ἐνίοτε, εἰ καὶ ἐπ̣’ ἐχθροὺς αὐτοῦ ἔρχεται. “θησαυρίζει”, φησίν, “καὶ οὐ γιγνώσκει, τίνι | συνάγει αὐτά”.
15 τὸ δ̣ὲ τῆς ἀναγωγῆς ἐλέχθη ἤδη, ὅτι οὐδὲν ὧν πλουτεῖ ὁ κατὰ | κακίαν πα‐ τὴρ αὐτοῦ καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ ἀποφέρει. λοιπὸν δύναται καὶ ἐπαι|νετὴ μήτηρ λ̣η̣[μ]φ̣θῆναι· ὧδε προσελήλυθεν τῇ θεοσεβ[είᾳ], ἵ̣ν̣α κτήσηται | ....[..... .....]
17.π̣[..]κ̣[..] μ̣ὴ̣ σ̣[.....]ς ἀπολα̣ύ̣ε̣ι̣ν̣ τ̣ο̣ [..... .]ον κ[α]ὶ [..] |30

160n

[καί γε τοῦτο πονηρὰ ἀρρωστία· ὥσπερ γὰρ παρεγένε‐ το, οὕτω καὶ ἀπελεύσεται. ——]

160

οὕτω δεῖ [λαμ]βάνειν· ἐὰν τὸ εἰσελθεῖν εἰς τόπον τοπικὴν εἴσοδον σημαίνει, | καὶ τὸ ἐξ[ελθ]εῖν. οὐ γὰρ λέγω, ὅτι ὁ εἰσελθὼν εἰς τὴν πόλιν ταύτην ἐξῆλθεν | ἀπὸ κακίας, ἀλλὰ ἀπὸ ἄλλης χώρας ἢ πόλεως ε[ἰ]σ̣ῆλθεν ὧδε. καὶ | τίς ἡ περισσεία αὐτοῦ, ᾗ μοχθεῖ εἰς ἄνεμον.
5 ὁ μόχθος αὐτοῦ εἰς ἄνεμον | γίνεται, τουτέστιν διὰ φύσημον ἀνατρεπόμενός ἐστιν ὁ πλοῦτος | αὐτοῦ· οὐ γιν[ό]μενος αὐτ〈οῦ〉 ἐνκρατής, οὐ κατέχων, ὥστε καὶ εἰς υἱὸν | παραπέμψαι.
7καί γε πᾶσαι αἱ ἡμέραι αὐτοῦ ἐν σκότει καὶ ἐν πέν‐
7θει. |
8-9σκότος ὧδε τὴν ἄγνοιαν λέγει καὶ τὴν ἀσάφειαν τῶν πραγμάτων. | πενθεῖ δὲ
10ἀποτυγχάνων ὧν ποθεῖ, ἐξ ὧν νομίζει καὶ ἱλαρὰν ζωὴν | ἔχειν. καὶ ὑ̣φ[ί]σταταί τινα. πένθος γὰρ ἐπὶ θανάτῳ ἐγείρεται. τρόπον | τινὰ οὖν καὶ ζ̣ῶν̣ τέθνηκεν, “καὶ αἱ ἡμέραι αὐτοῦ πᾶσαι ἐν σκότει καὶ | πένθει” 〈εἰσίν〉. “ἡ δὲ σπαταλῶ‐ σα”, φησίν, “ζῶσα τέθνηκεν”. εἰ τέθνηκεν, | οὐκ ἔστιν ἀξία τοῦ πενθεῖσθαι, οὐ πένθος ἐπ’ αὐτὴν ἐ̣γ̣είρειν δεῖ. ζῇ μὲν | γὰρ τὸ κενὸν ζῆν, τέθνηκεν δὲ ἀπο‐
15βαλοῦσα τὸ σωτήριον ζῆν, τὴν | μακαρί[α]ν̣ ζ̣ωήν, ὡσεὶ μὴ ἐσπατάλα ζῶσα κατ̣ὰ τ̣ὴν ἀνθρωπίνην | [ζω]ὴ̣[ν αὐτῆ]ς̣. ε̣ἰ̣ καὶ ταύτην̣ [..... ..]...[..].[..... .....
16..]....|32

161

καὶ πίνοντος. ἐξ ὧν ἐμ[ό]χθη[σ]εν, κ[..]ο[.]η ἐστιν. ἐπερ()· τὴν ἀναγωγήν· “ἰδοὺ εἶδον | ἐγ̣ὼ̣ [ἀ]γαθόν, ἔστιν καλ[όν]”. [τοῦ]τ̣ο τὸ ἀγαθὸν ὠφέλιμ[ον ἅ]μα καὶ ἐπαινετὸν | ὄν· ἅμα γὰρ καὶ ἀγαθὸν καὶ [καλὸν] αὐτ[ὸ] ἔ̣[λε]γεν. ἔστιν δὲ̣ τὸ̣ μὲν ἐπαινετὸν | κ[αλό]ν, τὸ δὲ ὠφελητι‐
5[κὸν] καὶ α[ἱρε]τ̣ὸν ἀγαθόν. ἐά̣[ν] τ̣ις φάγῃ τὸν ἄρτον | τ̣ῆ̣ς̣ ζ̣[ωῆς] τοῦ καρπ[οῦ] τοῦ ”[ξύλο]υ τῆς̣ [ζ]ω̣ῆς” καὶ τὰς σ[άρκ]ας Ἰησοῦ, δείκνυσιν | τῇ ψυχῇ αὐτοῦ ἀγαθὸν κ[αὶ κα]λ̣όν, λ̣έ̣γ̣ω δὲ μετερχομ[έν]ῳ ἀγαθόν. αὐτὸ δὲ | τὸ σπ[ουδα]ζ[ό]‐ μενον ἔ̣χ̣ε̣ι̣ν̣ [ἀγαθό]ν ἐστιν. μὴ γὰρ πᾶς ὁ ὠ̣φ̣ε̣λούμενος ἐπ[α]ι|νεῖτα[ι] παρὰ τῶν ἀνθρώπων. π̣ο̣[λ]λ̣οὶ γοῦ[ν τῶ]ν φιλοσ[ά]ρ̣[κω]ν οὐκ ἐπαι|νοῦσ̣[ιν] οὐδὲ ἀποδέχον̣‐
10[ται] τὸ τέμνεσθαι ἰατρικ[ῶς κα]ὶ καίεσθαι. ἀγα|θόν ἐστιν, οὐ̣ κ[αλόν] τῷ ὑφ[ιστα]μέν[ῳ] ὠφελείας [ἐκ τούτων φ]έρειν γίνεται. | μὴ [γὰρ] πᾶ̣ν [ἀγαθὸ]ν κα‐ λὸν κ[αὶ αἱρε]τ̣όν ἐστιν. λέγεται ε̣ἰ̣ς̣ τ̣ὸ δ̣[..... .]ν καλὸν λέγου|[σιν.. ..... ..... ..]..ι̣[..] τ̣ὸ̣ [ἐ]π̣αινεῖσ̣θ̣αι, οὐ μὴν ἀγ̣αθ̣[όν] ἐ[σ]τ[ιν]. οὐ γὰρ οἷόν | [τε
13βελτιοῦν].
13[ἐπερ()·] ἡ ἀν[αγωγή]· “ἐν μόχ[θῳ] αὐ̣τοῦ, ᾧ [μ]οχ̣[θ]εῖ ὑ̣π̣[ὸ] τὸν ἥλιον”. | [μοχθεῖ πονῶν καὶ κ]άμνω[ν ὑπ]ὲρ κτή[σ]εως ἀρ̣ε[τῆς] κ̣[αὶ] ἐ̣π̣ι̣σ̣[τ]ή̣μης θεί|‐
15-16[ας. καὶ διὰ τὸ ἁμαρ]τ̣ά̣[νει]ν̣ ἀπολείπεταί τίς̣ [ποτε σ]ο̣φ̣ί̣α̣ς̣ ..τι τῷ | [.....
17..... .....].[..].[.] ἁπλῶς καὶ [οὐ]δὲν ...οντος̣ ..... | θ[..]εται αὐτ[όν]. ἐ̣[ὰν οὖν] τοιοῦτόν [τι] ἐσθίῃ κ[αὶ] π̣ί̣[νῃ, μοχθεῖ. καὶ] κ̣α̣τ̣[ὰ τ]ὴ̣ν̣ | ἀναγωγὴν τὸ αὐτ[ὸ γίν]ε̣[τα]ι δ̣ι̣ὰ̣ τὸ ἐν[δεῆ] τροφῆ̣ς̣ ε̣ἶ̣ν̣α̣ι̣ καὶ π̣[οτοῦ]—ἐ̣[ὰ]ν̣ |γοῦν οὕτω φά‐
20γῃ καὶ διψῇ ἡ ψυχὴ αὐτοῦ ἀγαθ[ο]σύνην. ὅσοι γὰρ εὖ [με]τα|χειρίζονται ἀρε‐ τὴν καὶ θέλουσ̣ιν δῆθεν εἶναι φρόνιμοι οὐ δ[ι’ αὐ]τ̣ὸ | τὸ καλόν, [ἀλ]λ’ ἕνεκα τοῦ νομίζεσθαι εἶναί τ̣ι̣, ἐσθίουσιν μὲν [καὶ] | πίνουσιν, ἀναγιγνώσκουσιν καὶ
ἐπιστά[νου]σιν τοῖς ἀναγνώς|μασιν, οὐ δεικνύουσιν δὲ τῇ ψυχῇ αὐτῶν ἀγ[α]θ[όν]. οὐ γάρ, ὅτι ἀγ[α]θ[όν] | ἐστιν, μεταχειρίζονται αὐτό, ἀλλ’ [ὅτι] φέρει αὐτοῖς34
25ἔπα[ι]νον· οὐκ ἀγαθ[όν], | ἐὰν μὴ οὕτως ἔχ〈ω〉σιν τὴν ἀρετή[ν], ὡς δεῖ αὐτὴν ἔχειν. ἐσθίουσιν | μὲν καὶ πίνουσιν τοῦ περισπᾶσθα[ι]. | ἀρ[ι]θμὸν ἡμερῶν ζωῆς αὐτοῦ, ὧν ἔδ̣[ω]κεν αὐτῷ ὁ
27θεός, ὅτι αὐτὸ μερὶς αὐτοῦ. |

162

(1-2)

τοῦτο λέγει πρὸς τὸ ῥητόν· ἐ[κ] π̣ρ̣ο̣νοίας ἐπεμετρήθη, ὁ χρόνος τοῖς | ἀνθρώ‐
3ποις τῆς ζωῆς· καὶ οἱ μ[ὲ]ν̣ πολλὰ ἔτη ζῶσιν, οἱ δὲ ὀλίγα. | μακάριον γάρ ἐστιν τὸν ἐ̣[σχη]κότα πλοῦτον—πρὸς ἐκείνους | λέγω—ἀπολαῦσαι αὐτοῦ ἐν̣
5[τ]οῖ[ς π]λ̣είστοις ἔτεσιν̣, οἷς ζῇ ἐν τῷ βίῳ τού|τῳ· τουτέστιν ἡδὺ αὐτῷ ἐστ[ιν τυ]χόντα ἐξ ὧν δύ̣ναται “φαγεῖν καὶ πιεῖν”, | ἀπολαύειν αὐτοῦ τὸν “ἀριθ‐ μ̣[ὸ]ν τῶν ἡμερῶν τῆς ζωῆς αὐτοῦ”. οὐχ ἑ|αυτῷ πολυετὴς ἢ ὀλιγοέτη[ς ἦ]ν, κρί‐ σει θεοῦ ἐπεμετρή[θ]η ἑκάστῳ ἔτη̣ | τοσάδε. τοῦτο οὖν “μερὶς αὐτοῦ̣” [ἐστι]ν τὸ διὰ βίου ἀπολαύε̣ι̣[ν] τ̣ῶν ἡδέων, | περὶ ὧν πονε̣[ῖ] καὶ κάμνει. [ἐπὶ] τῆς
9ἱστορίας τοῦτο.
10 ἐὰν κατὰ ἀναγω|γήν, τοῦτο λέγει, ὅτι ἐὰν πο̣ν̣[ήσ]ῃ τις ὑπὲρ κτήσεως τῶν ἀ̣ληθῶς̣ ἀγα|θῶν καὶ ἔχῃ αὐτὰ παρα[μέν]ο̣ντα πάντα τὸν τῆς ζωῆς ἑαυτοῦ̣ β[ί‐ ο]ν, | πρὸς καλοῦ αὐτῷ ἔσται. [μ]ε̣τ̣[α]τεθήσεται γὰρ ἀπὸ ἀρετῆ[ς] ε̣ἰ̣ς̣ ἕτερον τ̣[όπο]ν̣, | ε̣ἰ̣ς̣ ἕτερον χω[ρί]ο̣ν. ὅ[τ]ε̣ ἐ̣ν̣ τ̣ῇ γραφῇ κεῖται πολ[υ]χρονιωτέροις̣ [ἐπ]α̣ι̣|νουμένη ἢ ψε[γομέν]η̣ ζ̣[ωὴ
15κεῖτ]αι ὀλιγοχρονι̣ω̣τέροι[ς], οὐ [κ]ατὰ τὸν [χρόν]ον | τοῦτον τὸν πρόχειρον [τὸν μ]ετρούμενον ὑπὸ ἡ̣λί̣[ο]υ̣ λαμβάν[ωμε]ν̣ | τ̣α̣[ῦτα, ἀλ]λὰ̣ “δίκαιοι”, φη̣[σί]ν, ”[ποιή]σουσιν ἐν̣ πλούτῳ [ἔτη πολλά]”. κ[αὶ ἔ]τ̣ι̣· ”[ἔτη] | ἀ[σεβ]ῶ̣ν ὀλιγωθή‐
17σ̣ε̣[ται”. οὐ] φαίνεται τ̣[οῦτο κατὰ τ]ὴ̣ν̣ ἱστορίαν. οὕτω | γοῦν λαμβάνομεν α[ὐτ]ά· [εἰ] “δίκαιοι” πλουτοῦσιν “ἐν πλούτῳ ἔτη πολλά”, | ὁ πλοῦτος αὐτῶν οὗτος φωτισμός ἐστιν. ὁ δὲ φωτισμὸ[ς ἐ]π̣ι̣μετρεῖ36
20αὐ|[τ]οῖς “ἔτη”, ἔτη οὐ ταῦτα [τ]ὰ ἐξ ἡλίου τοῦ αἰσθητοῦ μετρού[μεν]α̣, ἀλλὰ | [ὑ]πὸ τοῦ “ἡλίου τῆ[ς δι]καιοσύνης”. οὕτω γοῦν τὸν “τιμήσ[αν]τ̣[α τ]ὸν πατέ‐ ρα | καὶ τὴν μητέρα” λέγει εὖ ἔχειν ὅτι {ὅτι} “μακροχρόνιο[ς” ἢ κα]ὶ̣ π̣ολυ‐ ήμε|ρός ἐστιν. κ̣[αὶ ο]ὐκ εὑρίσκεται τοῦτο ἀδιάπτωτον ἐ[πὶ τῆς ἱσ]τ̣ορίας. |
24-25πολλοὶ γοῦν [τι]μ̣ῶντες γονέας ὠκύμοροι ἐξῆλθ̣ο̣[ν ἐκ] τ̣[οῦ] βίου. | οἱ κατὰ τὸ
26εὐαγγέλιον “δίκαιοι” τυγχάνοντες “ἐν πλούτῳ π̣[ο]ι̣ο̣ῦ̣[σιν] ἔτη πολλά”, | τῶν

163

δὲ ἀσεβῶν τὰ “ἔτη”, κἂν πολυχρόνιον ζ〈ω〉ὴν ἔ̣[χωσιν ἐν]ταῦθα, | “ὀλιγοῦται”. λέγω· ἔχει τις πλοῦτον ἐν [ψ]ε̣υδέσιν νοήμασιν· οὐ παραμενεῖ | αὐτῷ φωτί‐ ζο̣ν̣τα̣ μετὰ ταῦτα· ὠλιγώ[θη] ἄρα τὰ ἔτη τοῦ οὕτω φωτιζομένου· | μέχρι γὰρ τῆς παρούσης ζωῆς ἀπο[λαύ]ει τοῦ δοκοῦντος φωτισμοῦ· | οἱ δὲ “δίκαιοι” καὶ
5μετὰ τ̣αῦτα ἔχ〈ου〉σιν τὸν [φ]ωτισμόν. “ἐκλάμψ〈ου〉σιν” γὰρ “οἱ δίκαιοι | ὡς
5ὁ ἥλιος”. “ἥλιον” τὸν “τῆς δικαιοσύνης” λέγει. | καί γε πᾶς ἄνθρωπο̣ς̣, ᾧ ἔδωκεν αὐτῷ ὁ θεὸς π[λοῦ‐ το]ν καὶ ὑπάρχοντα καὶ ἐξουσίαν ἐν | αὐτῷ τοῦ φ[α]‐
7γεῖν ἀπ’ αὐτοῦ καὶ λαβε[ῖν τ]ὸ̣ μέρος αὐτοῦ καὶ τοῦ εὐφρανθῆ|ναι ἐν μόχθ̣ῳ αὐτοῦ—τοῦτο δόμα θεοῦ̣
8[ἐ]στιν. ἀνθρώπῳ ἐδόθη πλοῦτος, | ἵνα φάγ̣ῃ [κα]ὶ εὐφρανθῇ ἐξ αὐτοῦ, καὶ [το]ῦ̣το τὸ δό‐
10μα ἐκ̣ θ̣εοῦ ἔσχεν. καὶ πολλά|κις χρᾶται [τῷ] δ̣ό̣ματι καὶ ἀπολαύε[ι τῶ]ν ἐνόν‐ των, ἐνίοτε δὲ ἀπο|τυγχ[ά]ν̣ε̣ι̣ τ̣[ούτ]ων, πῇ μὲν αὐτὸς διὰ πολ̣[λὴ]ν φειδωλίαν μηδὲν πρὸς τὸ | εὐ̣φ[ρα]ν̣θ̣[ῆ]ν̣α̣ι̣ ἀναλίσκων, πῇ δὲ ὑ̣[πὸ] ν̣όσου κωλυόμενος ἢ ὑ|πὸ [ἄ]λ̣[λ]η̣ς τι[ν]ὸς περιστάσεως. τὸ ῥητὸ[ν το]ῦ̣[τ]ό ἐστιν· εἰ ἔ̣λαβέν τις χρήματα, | ἵν[α] ὠ̣φ[ελῇ], καὶ τοῦτο ἔδ[ο]‐
15ξεν εἶναι δό[μα θ]εοῦ. δί[δωσ]ιν δὲ [..π]ρὸς τὰς | π̣[..]αι[....]ς̣ τῶν αἰτουμένων. ἐπερ()· [τί ἐσ]τ̣ι̣ν τὸ “ἐν μόχθῳ”; —ἔ̣καμε̣〈ν〉 | [ἐ]κ̣ [μόχθ]ο̣υ.38
16 ἐπερ()· εἰ δ[όμ]α θεοῦ ἦ̣ν; ἔλεγο[ν ὃ] κ̣[αὶ ὁ ἀπό]σ̣τολος λέγει· ”[ὅτι π]ρ̣ο̣ε̣|θέμην πολλάκις ἐ[λθ]ε[ῖν π]ρ[ὸ]ς̣ ὑμᾶς”. δ̣[ιὰ τί οὖν; “ἵν]α̣ τι μετα[δῶ ὑμῖ]ν̣ | χάρισμα [π]νευματικόν”. κα[ὶ] ἔλεγον [ὅτ]ι ο[ὐ πά]ντ̣α τ̣ὰ̣ δ̣[ιδόμενα] | πνευμα[τικὰ] ὑπὸ θεοῦ χαρίσματά
20εἰσιν. ὅτ̣α̣ν̣ τις λαμβάνῃ “λόγον σο|φίας”, “λ[όγον] γ̣νώσεως” καὶ ἄλλην τινὰ ἀρετήν, πνευματικὴν | χάριν ἔ[λαβε]ν· οὐ μέντοι, ἐὰν πλοῦτόν τι[ς ἢ ὑ]γίειαν ἤ τι τῶν τ[οι]ού|των λ̣[άβῃ· δ]ό̣μα μὲν θεοῦ καὶ χ̣[άρ]ισμα ἔλαβεν, οὐ πνευματι‐
22κὸν δέ. | κύριος “θ[ανατοῖ κ]αὶ ζῳοποιεῖ”. ἐὰν “ζῳοποιῇ”, σῖτον, οἶνον, τοῦτ[ο τὸ] ζ̣ῇν | παρέσχ[ηκεν, οὐ δόμ]α τι πνευματ̣[ι]κ̣ὸν δέ. κύριος “καθιστᾷ βασιλεῖς
25καὶ | μεθι[στᾷ”. αἱ ἀρ]χαὶ αἱ διδόμεναι τ[οῖ]ς ἡγεμονεύουσιν, οὐ μὴν “χ[αρ]ίς|‐ ματ[α πνευματικά” εἰσι]ν̣. καὶ τὸ ὧδ[ε ὂ]ν χάρισμα, ⟦η⟧ τὸ δόμα, οὐκ ἔστ[ι]ν |

164

πνευματικόν, τὸ{ν} αἰσθητὸν καὶ ἀ[ν]θ̣ρώπινον. ἐπερ()· ἡ ἀναγωγή· “καί γε πᾶς ἄνθρωπος | ᾧ ἔδωκεν ὁ θεός”. ἔτι τέως το[ῦ ῥ]ητοῦ ἔχομαι. ἐὰν ἔχῃ χρήματα πολλά, | ἐὰν ἔχῃ μυριάδας σίτου καὶ οἴνους π̣[ολ]λούς, οὐχ ὅλα δύναται φαγεῖν [ἢ] πιεῖν, ἀλλ’ ἔ|χει τι δόμα· ὃ
5δύναται δέξασθαι, τὴν [α]ὐτάρκη τροφήν, τὴν μέχρι τ[ο]ῦ κορέσαι, | καὶ τὸ πο‐
5τὸν ὡσαύτως, “τοῦτο” μὲν “δ[όμ]α θεοῦ ἐστιν”. ἐάν τις οὖν πέρ[α] τοῦ δέοντος | ἐσθίῃ ἢ πίνῃ, οὐχ ὡς δόμα θεοῦ αὐτ[ὰ] ἔχει, ἀλλ’ ὡς δόματα ἡδονῆς. πρὸς δὲ τὴν | ἀναγωγὴν οὕτως· δίδωσιν ὁ θεὸς σοφ[ί]αν καὶ τὸν ἐν σοφίᾳ “πλοῦ‐ τον̣”. κ̣α̣ὶ̣ τὰ “ὑπάρ|χοντα”, τὰ θεωρήματα τῆς σοφίας, ἵνα φάγῃ καὶ πίῃ ὁ ἄνθρω‐ πος ἀφ’ ὧν ἔλαβεν, | τὸν ἄρτον τῆς σοφίας, ἵν’ ᾖ τὸ “ὕδωρ” αὐτῆς, “ὃν ἐκέρασεν”
10εἰς κρατῆρα “οἶνον”. | καὶ “τοῦτό” γε “δόμα θεοῦ ἐστιν”. ἐὰ[ν] ὡς δεῖ λάβῃ τὸ
πνευματικόν, ἔστιν λοιπὸν | τὸ χάρισμα τοῦτο “μερὶς αὐτοῦ”. [ο]ἶ̣δας, ὅτι τὰ μέρη κυρίως κατὰ ἀναλογίαν | δίδονται. οὐ πᾶς ὁ ἔχων ταύτη[ν], ἣν εἶπον, κτῆσιν καὶ τὰ “ὑπάρχοντα” τὰ | ἀλληγορούμενα καὶ [τ]ὸν “πλοῦτο[ν]”, οὕτως ἔχει ὡς ἄλλος, ἀλλ’ ἑκάστῳ κατὰ τὴν | δύνα‐40
14μιν ἐπιμερ̣ί̣ζ̣ε̣ται.
15 ἐὰν οὖν ἀθλοθέτης [π]αρέχῃ τρο̣φὰς ἀθληταῖς | καὶ τοῖς περ[ὶ] ἆ̣[θ]λ̣ον— [ἔ]χ̣ει γὰρ καὶ ἄλλο[υς] ὡσανεὶ δορυφόρους—ἑκάστῳ κατ[ὰ ἀν]αλο|γίαν
16δίδω[σ]ι̣[ν], ἄ̣λ̣λ̣ῳ [μὲν] ἀθλητ[ῇ] ⟦λι⟧ κρέως λίτρας ἑπτά—καὶ τοῦτό ἐστιν τ[ὸ δό]μ̣α | αὐτοῦ—ἄλλῳ τέτταρα· καὶ τῷ μὴ ἀθλοῦντ̣ι̣ δ̣ί̣δωσιν δύο. δ̣ό̣μ̣[α οὖ]ν̣ ἑκάστῳ δίδοται | πρ̣ὸ̣ς τὴν δύναμιν καὶ τὴν ἕξ[ιν] α̣ὐ‐
18τοῦ. οὕτω καὶ ἡ παραβολὴ τῶν ταλάντων | ἐν τῷ εὐαγγελίῳ γέγονεν. δέ[δω]‐
20κεν ἑκάστῳ τῶν δούλων αὐτοῦ τὰ [θη]τ̣ικὰ αὐτοῦ | ἀργύρια, “ἑκάστῳ κα‐
20τὰ [τ]ὴ̣ν ἰδίαν δύναμιν, τῷ μὲν πέντε, τῷ δὲ δύο, τῷ δὲ ἕν”. | ἐπειδὴ δὲ πώς ποτε χρᾶτα[ι λ]έ̣ξει ἀνθρωπικωτέρᾳ, οἶδας ὅτι ε[ἰσὶν εἰς] ε̣ὐ̣ωχίας | αἰ[σ]θητὰς καλούμενοι οὐκ ἐπὶ τῷ μόνον φαγεῖν, ἀλλὰ κ[αὶ τῷ λύπ]ας ἆραι· | καὶ [τ]αῦτα οὖν τ[ὰ π]νευματικὰ τροφεῖα. καὶ λαμβάνει τις ε̣[ὐφραν]θῆναι | καὶ “μέρος” λαμβάν[ει, ἵ]ν̣α παραμένῃ αὐ‐
25τῷ. οὐ μόνον ἐκ τῆς ἐ̣[π’ ὀλίγον πρ]ο̣σβολῆς | μόνης εὐφραίνεται καὶ τρέφεται καὶ πίνει, ἀλλὰ καὶ παραμο[νίμως. διατ]ελεῖ γοῦν | πίνων ἐκ
26τῆς πηγῆς καὶ τοῦ ὕδατος, οὗ Ἰησοῦς δίδωσιν, καὶ μ[ένει αὐτῷ. ἔχ]ε̣[ι]
γ̣ὰ̣ρ | ἐν ἑαυτῷ γενομένην εἰς ζωὴν αἰώνιον πηγήν.42

165

 καὶ πάλιν· “δ[ιάνοιξον τ]ο̣ὺς | ὀφθαλμούς σου καὶ ἐνπλήσθητι ἄρτων”. ὁ διοίγων τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ “ἔσω | ἀνθρώπου” “πλ[η]σ̣θήσεται ἄρτων”. καὶ οἱ ἄρτοι οὖν οὕτω μένουσιν ὡς “ἡ πηγὴ ἡ ἀλλομέ|νη εἰς ζωὴ̣[ν] α̣ἰ̣ώνιον”. γέγονεν δὲ καὶ̣ [ἐ]φ̣’ ἱστορίᾳ χρησίμως τοῦτο, ὅτε ὀλίγην | δραχμὴν [ἔ]χου‐
5σα ἀλεύρου ἡ χήρα ἡ ἐν Σάραπτε τῆς Σ〈ιδω〉νίας θρέψασα καὶ τὸν | Ἠλίου⟦ν⟧
5ἔ̣σ̣χ̣εν ἐκείνην ἀνέκλειπτ[ο]ν, ἕως οὗ εὐθηνία ἐξ 〈ὑετοῦ〉 γεγένηται. | ὅτι οὐ πολλὰ̣ μ̣νησθήσεται τὰς ἡμέρας τῆς [ζ]ωῆς αὐτοῦ, ὅτι ὁ θεὸς περισπᾷ αὐτὸν ἐν | εὐφροσύνῃ
7καρδίας αὐτοῦ. ἔδ̣ει ἐν τῇ ἡμέ̣〈ρ〉ᾳ τῆς ζωῆς πολλὰ μνημονεύειν | τὰ μετὰ τα̣ῦτα, τὰ διαδε̣ξ̣ό̣‐ μ̣ε̣ν̣α̣, ὅτι τοῖς ἐνταῦθα σπουδαζομένοις ἐπιγίνεταί | τ̣ινα μείζονα. οὐ πολ‐
10λὰ οὖν μνημονεύει, ἀλλὰ μέχρι τοῦ π̣άροντος ἔχει τὴν | ἐλπίδα λέγων·
10“φάγωμεν καὶ πίωμ̣ε̣ν, αὔριον γὰρ ἀπο[θ]νῄσκομεν”. | ἐπερ()· τοῦτο οὖν “ὅτι ὁ θεὸς περισπᾷ αὐτόν”; περισπᾷ ἐν τούτοις, ἐπεὶ τὰ προηγούμενα οὐ θέλει | κτήσασθαι, οὐδὲ πονεῖ περὶ ἀναλήμψεως αὐτῶν. ὅπως μὴ ἀκίνητος | ἡ ψυχὴ γένηται, δίδοται αὐτῇ ἄλλα. εἶπον δὲ τ̣οῦτ̣ο̣ ἐν ἀρχῇ [τ]οῦ βιβλίου, ὅτε εἰχόμη̣ν̣· | “περισπασμὸν πονηρὸν ἔδωκεν ὁ θεός”.
15 ἐ̣π̣ε̣ρ̣()· τὴν ἀναγ[ωγήν]· “ὅτι οὐ πολλὰ | μνημονεύει τ̣[ὰ]ς̣ ἡμέρας̣ τ̣ῆς ζωῆς αὐτοῦ, ὅτι ὁ θεὸς περ̣[ισ]π̣[ᾷ αὐτὸν] ἐν εὐφρο|σύνῃ κ[α]ρ̣δί̣ας α̣ὐ̣τοῦ̣”. ἡ κ[υ]ρ̣ίως καὶ ἀληθῶς ζωὴ̣ τ̣ο̣ῦ̣τ̣ο̣ τ̣ὸ κ̣[α]τ̣ὰ̣ φιλοσο|φίαν καὶ ἀρετήν ἐ̣σ̣τ̣ιν ζῆν. οὐ πολλὰ δὲ μνημο̣ν̣ε̣ύ̣ο̣υσιν ο̣ἱ ἄνθρωποι, οὐ περὶ | πολλοῦ τ[ο]ῦ̣το ποιοῦσιν· τοῖς περισπ̣ῶσιν καὶ τὰ ἥδ̣ε̣α̣ φέρουσιν ἐπιστάνουσιν | μόνοις
20[κ]α̣ὶ ἃ συνάγουσιν, μόνα περὶ ταῦτα σπ̣[ου]δ̣άζουσιν. ἔδει δὲ πολλὰ μνης|θῆ‐
20ναι π.[...] τῶν ἐνόντων τὰ ἐσόμενα τῇ [ζωῇ] ἑαυτοῦ τῇ ἀληθῶς. καὶ ὧδε | οὖν κοι̣[νή ἐστ]ιν ἡ ζωὴ ἡ καθ’ ἣν αἰσθανόμεθα, καθ’ ἣν συνε‐ ζευγμένην ἔχο|μεν τὴ[ν ψυ]χ̣ὴν τῷ σώματι καὶ καθ’ ἣν κινεῖται καὶ αἰσθ̣ητι‐ κῶς τὰ ἄλογα | ζῷα. [ἰδία δ]ὲ̣ [τ]ο̣ῦ̣ ἀνθρώπου ἐστὶν ἡ κατὰ λόγον καὶ θεωρίαν44
23θεϊκήν. ἐπερ()· | ταύτη[ς οὐ μέ]μ̣νηται;
25οὐ μέμνηται τῶν συντελούντων εἰς ταύτην τὴν | ζωή[ν, ἐὰν μάταιό]ν̣ τι
25ἔχῃ. πάλιν ὧδε “καρδία” ἡμῖν ἐστιν ὁ ἀληθῶς νοῦς | ὁ̣ ὁρῶ[ν τὸν θεόν. ἀ]μέλει γοῦν ὁ ἅγιος “ἐν παρρησίᾳ” πρὸς τὸν θεὸν λέγει· “οὐκ ἐκολ|λήθη [μοι καρ‐

166

δία] σκανβή”. πάλιν ἄλλοι ἔχουσιν ”[κ]αρδίας σαρκίνας, | ἐν αἷς γράφει τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ τοῦ ζῶντ[ο]ς”. σαρκίνας δὲ λέγει τὰς εὐείκτους, τὰς | τα‐
2χέως δεχομένας τὴν γραφὴν τ[ο]ῦ̣ πνεύματος. δύναται δὲ καὶ †ἐαν ὑπὸ τῶν†| κατὰ τὸ ῥητόν, ὥστε τὴν αὑτοῦ καρδ[ία]ν εὐφραί̣νει. εἵλατο γὰρ καρ[δ]ίαν ἔχειν | θηρεύουσαν ἡδονάς.
5 δεῖ τοὺς λόγους̣ π̣ρὸς τοὺς λέγοντας ἐκλαμβάνειν. | εἰ σοφός ἐστιν ὁ λέ‐ γων, σοφῶς αὐτῶν ἀκούειν δεῖ. εἰ σοφὸς ὢν προσω|ποποιεῖται καὶ ἕτερον πρόσωπον καὶ κατάλληλον φέρει τῷ ἀνθρώπῳ ἐκείνῳ, | ὁμιλίαν δεῖ πάλιν ἐκεί‐ νου ἀκοῦσαι. ἐπεὶ αὐτὸς ὁ ἀπόστολος λέγ̣ε̣[ι]· “κἂν φά|γωμεν, κἂν πίωμεν, οὔτε ὑστερούμεθα οὔτε π̣ε̣ρ̣ι̣σσεύομεν”, ᾗ Χριστιανοί | ἐσμεν ἢ σοφ[οὶ] ἢ
10“δοῦλοι Χριστοῦ”, οὐκ ἔχομεν προσθήκην ἢ ἀφαίρεσιν | ἐκ τοῦ φαγεῖν ἔ[τι] τ̣ι. ὅταν δὲ λέγῃ· “φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀπο|θνῄσκομεν”, ὁ̣ αὐτός ἐστιν ὁ γράφων, ὁ αὐτός ἐστιν ὁ λέγων, ἀλλ’ οὐκ ἀπὸ ἰδίου | π̣ροσώ‐ που, οὐχ ὡς ἀπόστολος λέγει, ἀλλὰ 〈πρόσωπον〉 ἐδέξατο τῶν λεγόντων, | ὅτι
13πέρα τοῦ 〈πάρ〉ο̣ν̣τος βίου τούτου οὐκ ἔστιν 〈ἡ〉 μετὰ ταῦτα {ἡ} ζωή. | ἔστ̣ι̣ν̣ πονηρία, ἣν εἶδον ὑπὸ τὸν ἥλιον, καὶ πο̣λ̣λ̣ή̣46
15ἐστιν παρὰ τὸν ἄνθρωπον· | ἀνήρ, ᾧ δώσει αὐτῷ ὁ
15θεὸς πλοῦτον καὶ ὑπάρχοντ̣α καὶ δόξαν. | ταύται[ς] κ̣[α]τ̣έ|χεται πονηρίαις· καὶ ταύτην “εἶδον ὑπὸ τὸν ἥλιον̣” κ̣α̣[ὶ] μάλιστα [ἐν] τ[οῖς] ἀ̣ν̣θρώποις | π̣ε̣ρ̣[ισσ]ε̣ύει. καὶ ἐν τοῖς ἀλόγοις ζῴοις ἔστιν διαφορὰν εὑρεῖν· οὐ πάντ〈ε〉ς οἱ ἵπποι | οὕτω φιλοκαλοῦνται ὡς ο̣[ἱ] εἰς ἀγῶνας ἢ εἰς πολέμους παρ[ιστ]ά̣μενοι. | καὶ ἐπὶ τῶν ὄνων καὶ κυνῶν
20〈ὁμοίωσ〉. πολλὴ δέ ἐστιν ἡ διαφορὰ [π]ερὶ τὸν | ἄνθρωπον. ἐκεῖνα μὲν γὰρ ἀλλο[ίως ἔ]χουσιν. τὸ οὕτως ἀναπαύεσθαι [.....]εια ἐστιν | ἡ ἐκκα[.]ο̣υ̣μένη. ὧδε δὲ προαίρεσίς ἐστιν προαίρεσις πε[ρισπ]ω̣μένη, | προαίρεσις οὐ δυνα‐ μένη κρῖναι τὰ ὠφελοῦντα καὶ μὴ ὠφ[ελοῦντα]· γνῶσίς | ἐστιν ἐσφαλμένη τὸ νομίζειν, ὅτι ἐν πλούτῳ καὶ δόξῃ δύνα[ταί τι παρ]ά̣γειν | παρὰ τοὺς ἀνθρώ‐
25πους, ὅτι ἐκ τῶν ἐναντίων καταδύεται, ἐξ ἀδοξ̣[ίας καὶ πε]νίας. | μεγάλη οὖν ἐστιν, ἐπε̣ὶ̣ [τῇ] π̣ροαιρέσει λαμβάνεται. δοκεῖ δὲ λα[μβάνειν τὸ] οὐδ’ | εὐποιοῦν
26οὐδὲ κακοῦν· [κ]άκωσιν δὲ ταύτην, ἣν δύναταί τις [λαβεῖν, οὐ] φέρει. |

167

 ἐὰν ἔχῃ λογισμὸν ὀρθόν, δ̣ο̣κεῖ παρὰ τὸ πάντων ἀνθρώπων γένος ἔχειν τι προὔ|‐ χον ὁ “ἀνήρ”. [ο]ὐχ οὕτω ἐστὶν ἡ̣ γυνὴ ὡς ὁ ἀνήρ, οὐχ οὕτως ὁ παῖς ὡς ὁ εἰς ἄνδρα | ἐληλυθώ̣ς. εἰ τοίνυν “ἀνὴρ” ταῦτα καλῶς φέρει, πολλῷ πλέον οἱ ὑπο‐ δεέστερ[ο]ι | τοῦ ἀνδρός.
4“ἔστιν”, φησίν, “αὐτῷ πλοῦτος καὶ δόξα”, καὶ οὐδὲν ἐκ τούτων πλέον
5ἔχει. | ἐνῆν ἔχειν πλέον ἐξ αὐτῶν. ὁ σοφός, ἐὰν ἔχῃ “πλοῦτον”, ἑτέρως χρᾶται τῷ πλούτῳ | ἢ ὁ πολὺς ἄνθρωπος· ὁ “δόξαν” ἔχων, οὐ μέγα φρον〈εῖ〉 ἐπὶ τῇ δόξῃ, ἀλλὰ καὶ συνεπι|κοσμεῖ αὐτή̣ν. ἔσχεν ποτὲ δόξαν ὁ Ἰωσήφ, καὶ συνεπεκόσμησεν αὐτὴν ἡ ἰδία | ἀρετή. καὶ οἱ ἄλλοι σοφο̣ὶ̣ κ̣α̣θ’ ἡμᾶς τοῦτ̣ο
8ἐποίησαν. ὁ μέντοι κεχηνὼς | περὶ τὰ τείχη καὶ ἄλλως τῶν προσκαίρων κ̣ἂ̣ν̣ καὶ ὀλίγα48
10φρ[ον]τ̣ίσας, ἐκεῖνος ἐν τούτοις | ναυαγεῖ· καὶ ἐν τοῖς ναυαγίοις οὐδὲ πενί̣αν καλῶς φ[έρει ο]ὐδὲ πλοῦτον | ο̣ὐδὲ δόξαν· ἐξ οὗ παρίσταται ταῦτα τῷ ἰ̣δ̣ίῳ λόγῳ ὄντα ἀ[δι]ά̣φορα. εἰ γὰρ δύνα̣|ταί τις αὐτο[ῖ]ς εὖ χρή̣σασθαι καὶ χειρόνως, τῷ ἰδίῳ λόγῳ οὔ[τ]ε̣ ἀγαθὰ οὔτε κακά | ε̣ἰσιν. δύνα̣νται μέν‐ τοι̣ χρῆσιν ἔχειν ἀγαθὴν καὶ χρῆσιν ἐπίλημπτον, λημ̣π̣|τὴν καὶ ψεγομένην.
15καὶ οὐ θαυμαστόν, εἰ ἡμεῖς τοῦτο λέγομεν. καὶ ὁ Αἰγύπτι[ο]ς | ἐκεῖν̣ο̣[ς
15ὃν] λέγουσ[ι]ν, Τρισμέγιστος λέγει, ὅτι {οὐ} λύει τὴν εἱμαρμένην ὁ σο‐ φός· | ο̣ὐ̣κ̣ ἔ̣[στιν ὑ]π̣ὸ̣ τ̣ὴ̣ν̣ ἀ̣ν̣άγκην, οὐδὲ ὑπὸ τὸν κόσμον ἔστιν, ἀλλὰ ἄνω γέγο̣[ν]εν | τοῦ οὐρανοῦ, ἄνω γέγ̣[ο]ν̣[εν] ἡ δι̣ά̣νοια τῶν φαινομένων. τοὺς [ἀ]γελαίους οὖν | ἀνθρώπους λέγουσιν ὑπ’ αὐτὴν εἶναι. ὁ οὖν ὑπ[ε]ρ[ανα]βε‐ βηκὼς τὸν ἀνθρώπ[ι]|νον βίον [κ]α̣ὶ δυνάμενος εἰπεῖν· “σκοπῶ ο[ὐ τὰ] φαι‐
20νόμενα, ἀλλὰ τὰ μὴ βλε|πόμενα” τ[ῷ] τὰ φαινόμενα πρόσκαιρα εἶναι, [αἰώ‐ ν]ια δὲ τὰ μὴ φαινόμενα, οὐκ | ἀρρωστεῖ [ἐν α]ὐτοῖς, οὐδὲ πλοῦτος αὐτὸν [ἐ]πα[ίρει ο]ὐ̣δὲ πενία καταδύει, οὐκ ἐξ | ἀδ[ο]ξίας δ[οκεῖ μέγ]α κακὸν κε‐ κτῆσθαι. ἐκ δὲ τιμῆς καὶ εὐκλείας τῆς παρὰ τοῖς | π[ο]λλοῖς [οὐδ]ὲ̣ν̣ νομί‐
23ζει ἔχειν.
23〈ἐπερ()·〉 τὴν ἀναγωγήν; εἰσὶν πλουτοῦντες καὶ δοξα|ζομέν[οι ἐν τῇ] “σοφίᾳ τοῦ αἰῶνος τούτου καὶ
25τῶν ἀρχόντων τῶν καταρ|[γ]ουμένω[ν”. οὗτο]ι οὐ δεόντως χρῶνται οὐδὲ τῇ δόξῃ οὐδὲ τῇ φρονήσει. καὶ | [διὰ] τ̣οῦτ[ο ἐν ἁμαρ]τίᾳ μεγάλῃ ἐξετάζονται. ὁ γὰρ σοφός, κἂν λείπηταί τινος | [τού]τ̣ων, [μεγαλο]ψύχως φέρων, οὐκ

168

ἔστιν ὑπὸ πονηρίαν· ὅλως οὐ νοσεῖ | καὶ ὑγιαίνων ἐστίν, κατὰ ἀρετὴν
1ὑγιαίνει. “πλοῦτον” καὶ “ὑπάρχοντα” οὕτω | ἄκουε· ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον “ὑπάρχοντα” λέγεται τὰ κινητ̣ά̣· τὰ καὶ κειμήλια | καλοῦσιν. οὐ μόνον δὲ ταῦτα οὗτος κέ‐ κτηται, ἀλλὰ καὶ “πλοῦτον” τὸν ἐν περιουσίᾳ, | τὸν ἐν κτήμασιν, ἐν χωρί‐50
5οις, ἐν οἰκίαις. πρὸς τῷ πλούτῳ οὖν καὶ̣ τοῖς ὑπάρ|χουσιν καὶ δόξα αὐτῷ δέ‐
5δοται. πρὸς δὲ διάνοιαν εἴρηται, ὅτι πολλάκις τις ἐν | ψευδωνύμῳ γνώσει καὶ ἐπὶ δόξῃ δοξάζεται καὶ ἐπὶ τούτοις με[γα]φρονῶν, | ὅτι σοφός ἐστιν, ὅτι δοκεῖ συνετὸς εἶναι καὶ οὐκ “ἐξουσιάζεται ἐν τούτοις”· ἐνίοτε | ὧν θέλει ἀπο‐
8τυγχ̣ά̣νει. καὶ δοκεῖ “οὐδὲν αὐτοῦ ὑστερεῖ〈ν〉 τῇ ψυχῇ”, νομίζει πάντα | “πλοῦτον” ψυχι[κὸν] κεκτῆσθαι, πᾶσαν “δόξαν”, καὶ οὐκ ἔχει ἐξουσίαν τοῦ
10χρήσασθαι | αὐτοῖς. λαβέ μ[οί] τ̣ινα λαβόντα ἀρχὴν μεγάλην, περιπεσόντα δὲ κακώσει, | ὥστε ἀ‐ πρόϊτον ε̣[ἶ]ν̣αι· οὐ χρᾶται τῇ ἐξουσίᾳ τῆς ἀρχῆς. καὶ ἔγνωμεν γοῦν | ἡμεῖς
12πολλάκι[ς τ]ο̣ι̣ο̣ύ̣τους. πρὸς ἀναγωγὴν δὲ τοῦτο· ἔστιν εὑρεῖν ἄνθρωπον πλου|τοῦντα, ὡς εἴρηται
13κατ’ ἀλληγορίαν, καὶ οὐκ ἔχουσιν 〈πλέον τι〉. οὐδεὶς αὐτοὺς ἀποδέχεται, | οὐδεὶς ἐπαιν̣ε̣ῖ̣, [ο]ὐ̣ φέ̣ρ̣ουσιν ὄνησιν. ἡμεῖς δὲ καὶ τοιούτους ἀνθρώπους
15ἔγν̣ωμεν | πολλὰ ἐπιστ̣α̣μ̣έ̣[νου]ς· θεωροῦντες ὡς δεῖ καὶ τίποτε, καὶ ὣς̣ ἀ̣η‐
15δεῖς εἰσι[ν]. | καὶ οὐκ̣ ἔστιν ὑστερῶν τῇ ψυ̣χῇ αὐτοῦ ἀπὸ π[ά]ντων, ὧν ἐπιθυμεῖ, καὶ [οὐ]κ̣ [ἐ]ξουσιάσει | αὐτῷ ὁ θεὸς
17φαγεῖν ἀπ’ αὐτοῦ. ὧν ἐπιθυμεῖ οὐ[δ]ὲν πρόσεστιν αὐτ〈ῷ〉. τοῦτο λέγει ὅτι | ὁ θεὸς οὐ δέδω‐
18κεν αὐτῷ ἐξουσίαν, εἰ καὶ ὣς β̣ούλεται χ̣ρήσασθαι αὐτοῖς̣, [ὅ]τι οὐ καλῶς̣ |
μετέρχεται τὴν ἐπιθυμίαν̣.52
20 [ὧ]δε ὁ πλούσιος ὁ μετὰ Λαζάρου μ[ν]ημονευ|όμενος εἶχε πάντα, κ̣α̣[ὶ “ὑπ‐ άρχο]ν̣τα καὶ πλοῦτον καὶ δόξαν”. κ[αὶ] ἔλαβεν | “ἐξουσιάσαι” αὐτῶν ἐνταῦ‐ θα, μετὰ ταῦ〈τα〉 δ̣ὲ̣ ἀφαίρεσις αὐτῶν γέγονεν̣ [καὶ τ]ῆς ἐπ’ αὐτο̣ῖ̣ς̣ | ἡδονῆς· καὶ ὁ ἀκούσας· “ἄφρων, ταύτῃ τῇ νυκτὶ ἀπαιτοῦσιν τὴν [ψυχ]ήν σου | ἀπό σου.
23ἃ δὲ ἡτοίμασας, τίνι ἔσται;” ἕτεροι δὲ ἔχοντες ταῦτα δαψιλῶς καὶ | πλουσίως πάνυ οὐκ ἐπιτρέπονται αὐ‐
25τῶν πλησθῆναι· κωλύονται ἀπό|λαυσιν αὐτῶν ἔχειν ἤτοι διὰ νόσου ἢ δι’ ἄλ‐
25λην περίστασιν. | ὅτι ἀνὴρ ξένος φάγεται αὐτόν· καί γε τοῦτο μα‐
26ταιότης καὶ ἀρρωστία ἐστίν. | ταῦτα τὰ σπουδάσματα, τὸν “πλοῦτον”, ὃν συνηγίοχεν, τὰ “ὑπάρχ[ο]ντ[α]” |

169

φάγεται. κατὰ πολλοὺς δὲ τρόπους καὶ τοῦτο συμβαίνει· ἐνίοτε λῃσταῖς πε‐ ριπίπτει | καὶ αἴρεται αὐτοῦ ὁ πλοῦτος. πολλάκις ὁ ἐνκληθεὶς παρὰ βασιλεῖ ἀφαιρεῖται, καὶ εἰς | ἄλλους ἔρχεται τὰ αὐτοῦ καὶ καταδυναστεύεται πα‐ ρά τινος, καὶ ἕτερος ἀπολ[α]ύει | ἐκείνω〈ν〉, εἰς ἃ ἔκαμεν αὐτός.
5 κατ’ ἀναγωγήν· πολλοὶ πολλάκις κέχρηνται 〈οἷσ〉 ἄλλοι | συνεγράψαντο λό‐ γοις οὐκ ὄντες τῆς γν̣ώ̣μ̣ης καὶ τῆς δόξης αὐτῶν. πολλάκις | γοῦν σοφοὶ εὑ‐
6ρίσκουσιν βιβλία, εἰς ἃ ἐπόνεσαν ἄλλοι, καὶ χρῶνται αὐτοῖς καὶ {οἱ ἄ̣λ̣‐ λ̣οι} | ἐντρέφονται αὐτοῖς καὶ δοξάζονται, ὅταν δύνωνται αὐ̣τ̣ὰ ἀνατρέψαι. “καί γε | τοῦτο ματαιότης”· ματαιότης ἐστὶν τὸ μὴ κρατεῖν καὶ μὴ ἀπ[ο‐
8λαῦ]σαι τῶν ἰδίων. | ἐὰν γεννήσῃ ἀνὴρ ἑκατόν, καὶ ἔτη πολλὰ ζήσεται
9καὶ πλῆθος, ὅτι ἔ[σ]ονται ἡμέραι αὐτοῦ. |
10εἶπεν τὰ ἐκτὸς σπουδάσματα τοῖς ἀνθρώποις, “πλοῦτον, ὑπάρ̣[χ]ο̣ντα, δό‐
ξαν”. εἶτα | λέγει καὶ περὶ τὸ τεκνο〈ῦ〉ν· αὐτὸ γίνεται ἀρρωστία μεγάλη. κ̣α̣ὶ̣ 〈ὑπερ〉βολῇ κέχρηται· | “ἐὰν ἑκατόν τις γεννήσῃ”. μὴ ὅλως ἑκατόν τις γεννᾷ. δῶμεν δέ, ὅτι [τις ἑκατὸν δύ]ναται γεννῆ|σαι ἐκ διαφόρων γυ‐ ναικῶν· οὐδ̣ὲ τοῦτο πλέον τι αὐτῷ [παρέχει]. οἱ βασι|λεῖς γοῦν πολλῶν παί‐54
15δων γίνονται πα[τέρ]ες, καὶ ὄ[νησιν οὐ πρ]ο̣οίσει τοῦτο. | μὴ γὰρ ἐ̣ὰ̣ν ἓν παιδίον ἔχῃ, πάντως ἀ[ποτυ]γχάνετα̣ι· π̣λ̣[έ]ο̣ν̣ δ̣ὲ̣ ο̣[ὐ]κ̣ [ἔχει αὐτοῦ], | καὶ
16ἐὰν χίλιά τις ἔ̣χ̣ῃ· μὴ γὰρ πά̣ν̣τ̣ω̣[ς σώζοντα]ι ἐν τοῖς πολέμοις. καὶ ἔτη | πολλὰ ζήσεται.
17 καταλλήλως εἶπεν τ[ὰ τοιαῦτα], “πλοῦτον, ὑπάρχοντα, δ[ό]ξαν” καὶ τὰ ἄλλ[α]. | καὶ λέγει τὰ σωματικὰ ἀγαθά. [κἂν μὴ ἐν] λ̣ύπαις τις γένηται καὶ ἔτη πολλὰ | ζήσῃ, ἐπει[δ]ὴ 〈ἡ〉 ζωὴ αὐτοῦ πολὺν χρόνον [ἔμειν]εν, ματαία
20ἐστιν μέχρι τοῦ | πάροντος [βί]ο̣υ̣ ἔχουσα τὴν ἐπαγγελία[ν. διὰ τοῦ]το μα‐
20ταίως σπουδάζει. ἐπερ()· | τὴν ἀναγωγήν; ἐάν τις διὰ παιδεύσεω[ς] πολλοὺς τέκῃ καὶ δόξῃ πολυχρό|νιος εἶ[ναι] ἐν ᾗ σπουδάζει ἔχειν ζωῇ, οὐ [γί]νεται ἀμετάπτωτος. δύναται | ἀφαιρε‐ θῆναι τῶν τέκνων· οἷον Ἄ[ρειο]ς οὗτος ὁ καθ’ ἡμᾶς 〈ἐ〉γέννα πολλοὺς | κα‐
24τὰ διδασκαλίαν καὶ μίμησιν βίου. σχε̣[δ]ὸ̣ν γ̣οῦν πάντες ὑπ’ αὐτὸν ἦσαν, |
25καὶ ἐτράπη, καὶ πάντες αὐτὸν κατέλει̣ψαν, καὶ οὐκ ἔσχεν ἄ〈λλ〉ους ἀν‐ θρώπους | οὕτω μισοῦντας ὡς τοὺς γεννηθέντας ὑπ’ αὐτοῦ. πλῆθος ὅ τι ἔσονται ἡ|μέραι ἐτῶν αὐτοῦ.

170

 τοῦτο λέγει· “ἔζησεν ἐτῶν χιλίων καθόδους”. | πλῆθος ἡμερῶν αὐτῷ{ν} γεγένηται. τὸ πολυήμερον δὲ οὐδὲν αὐτὸν | ὠ̣φ̣ελήσει, ἐπεὶ οὕτως αὐτὸ λαμβάνει κατὰ τὸν χρόνον τοῦτον τὸν | [ὑ]π̣ὸ ἡλίου μετρούμενον. ἄλλος δὲ “μακροχρόνιος γίνεται ἐπὶ τῆς γῆς | [τ]ῆς ἀγαθῆς”, καὶ ὠφελε[ῖ]
4τοῦτον τὸ πλῆθος τῶν ἡμερῶν.56
5 ἀμέλει γοῦν | ἐπαγγελίας τρόπῳ λέγεται· “μακρότητι ἡμερῶν ἐμπλήσω αὐτόν”. εἰ “κάλλι|ον ἀναλῦσαι καὶ σὺν Χριστῷ εἶναι” κα̣[ὶ] ἀποκλαίεται ὁ παραμείνας ἐν τῷ σώμα|τι χρόνον πολὺν ὥστε λέγειν· “οἴμοι ὅτι ἡ παροικία μου ἐμακρύν‐ θη”, πῶς | εὐλογίας τρόπῳ δέδοται τὸ μακροήμερον καὶ τὸ πλῆθος τῶν ἡμερῶν; τοῦτο οὖν | λέγει· ὁπόσα ἐὰν ζήσῃ ἄνθρωπος ἔτη ἐν τῇ ζωῇ ταύτῃ, περιγράφε‐
10ταί ποτε· | καὶ οὐδὲν αὐτὸν ὠφελήσει τὸ πλῆθος τῶν ἡμερῶν. ἐνίοτε γὰρ ἐν τῷ πλή|θει τῶν ἡμερῶν α̣ὐ̣τοῦ καὶ πλείονα ἁμαρτήματα αὐτοῦ εὑρίσκεται καὶ |
12-13τὰ ὑψ̣ώ̣ματα π̣ολλά. ὁ δὲ ἐκείνα̣[ς] τὰς ἡμέρας ἔχων πληθυνομένας | τὰς ἀν[α‐
14τ]ο[λαῖ]ς̣ [ἡλίου] τ̣ῆς δικαιοσύνης κατασκευαζομένας, ὡς προεῖπον | ὀλίγῳ [πρό‐
15τερον], ὑπερβὰς τὸ ε[ἶ]ναι ὑπὸ τὸν αἰσθητὸν ἥλιον ἔχει ἀπό|λ[αυσιν τ]ῶ̣ν̣ ἄν[ω. ὅ]σ̣ον προσε̣λήλυθέν τις τῇ ἀρετῇ, ἐφωτίσθη ὑ|π’ αὐ[τῆ]ς. [καὶ] αἱ ἡμέραι π̣[ο]λ̣λ̣α̣ὶ̣ γ̣ί̣ν̣[ον]τ̣α̣ι̣, ὅσον διακατέχει τὴν ἀ̣ρετήν. | ἐ[ὰν τού]τ̣[ου] ἀ̣ποστῇ τοῦ
17β[ίου, ἀπὸ τα]ύ̣της π̣λ̣ῆ̣θ̣ο̣ς̣ ἡ̣μ̣ε̣ρῶν ἔχει. ἡμέρας | ο[ὖν λέγ]ο̣μεν ὧδε τὰς ὑ̣[πὸ ἡλί]ου τῆς δικαιοσύν〈η〉ς φωτιζομένας. | κ[αὶ] ὥσ̣π̣[ερ] ἐπὶ τῶν αἰσθητ[ῶν ἡμ]ε̣ρ̣ῶν πλῆ[θ]ος λέγεται τῆς [γ]ῆς ἐπικυ|‐
20[κλουμ]έν[η]ς̣ πολλάκις καὶ [.......]ς πολλάκις τὸν ἡλιακὸν κύκλον, | [ο]ὕ̣τ̣ω̣ κ[.....] τῇ ἀρετῇ ε̣[..... ....]α̣ καθ’ ἑαυτάς. καὶ τὸ ἔστιν̣· [ἐκ το]ῦ β[ί‐ ου] μ̣ε̣τὰ | [ἀρ]ετ̣ῆς [μακ]ροήμερος γί[νετ]α̣ι καὶ πολυχρόνιος καὶ μακά[ριος]. ε̣ἰ̣ τ̣[ῶν] | ἡμερῶν [το]ύτων ἐν ἀρ̣ε̣[τῇ πειρ]ᾶ̣ται, οὐδέπω ἐτῶν ἄλλων ἐ̣π̣[ιθυ‐ μεῖ. ἐὰν] | ἡ [μ]αταιότ̣[ης] γ̣ε ἀποστῇ ἀ̣π̣[ὸ τῆς] ζωῆς, ἐπεὶ τὴν ἐλπίδα ἔχει
25ἐπ̣[ὶ τ]ῷ [θε]ῷ, |[ ]ν̣ κ̣[ ]ρ̣ω π̣α̣σῶν αὐτῶν [γ]ίνετα[ι] καὶ μάταιόν ἐστιν αὐτῷ τὸ ἔτ̣η [πολ]λ̣ὰ̣ ζ̣ῇ[ν]. | ἔτη πο[λ]λὰ π[ερι]γράφεται [γά]ρ, ἡ δὲ μακαρία ζωὴ μα‐
26κραίων ἐστίν, αἰ̣[ών]ι[ό]ς ἐστιν. |58

171

(1-2)

〈τὸ〉 ἀποστολικὸν βούλομαι παραγαγεῖν δοκοῦν τισιν εἶναι κατὰ τὴν | ἱστο‐
3ρίαν. “ἡ εὐσέβεια”, φησίν, “πρὸς πάντα ἐστὶν ὠφέλιμος, ἐπαγγελίαν̣ | ζωῆς
3ἔχουσα τῆς νῦν καὶ τῆς μελλούσης”. ὅταν λέγῃ· ”[τ]ῆ̣ς νῦν”, οὐ ταύτης λέ‐ γ[ε]ι̣, | περὶ ἧς ὁ ἀπόστολος λέγει· “εἰ ἐν ταύτῃ τῇ ζωῇ ἠλπικότες ἐσμὲν μό‐
5νον̣”, | ἀλλὰ τὴν δυναμένην κατὰ ἀρετὴν ἐνταῦθα ὑπάρξαι, περὶ ἧς ἄν | τις εἴποι “ἐκ μέρους” εἶναι. ὅτι δὲ ἔχουσιν ἀπεντεῦθεν οἱ μακάριοι | ταύτην τὴν ζωήν, σαφῶς δείκνυται ἐκ τοῦ· “ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ ἔχει ζωὴν | αἰώνιον”, καὶ “αὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰ‐ ώνιος ζωή, ἵνα γιγνώσκωσίν σε τὸν μόνον | ἀληθινὸν θεὸν καὶ ὃν ἀπέστειλας
9Ἰησοῦν Χριστόν”.
10 οὐ ταύτην μόνη̣ν̣ ἔχει τὴν ζωὴν | ἡ ἐπαγγελία τῆς εὐσεβείας, τὸ ὧδε μακαρί‐ ως ζῆσαι, τὸ ὧδε ἐν πρακτικῷ | καὶ θεωρητικῷ βίῳ διαγαγεῖν, ἀλλὰ καὶ δ̣[ι]α̣‐ δέχεται ταύτην ζωή, ὡς τὸ ”〈ἐκ〉 μέρους” | τ̣ὸ ὅλον κατα[δ]έχεται, ὡς τὸ “δι’ ἐσόπτρου” τὸ “πρόσωπον πρ[ὸς πρ]όσωπ̣ον”, εἴ τίς | ἐστιν αἰώνιος, εἴ τις μα‐ κραίων ἐστίν· τὴν δὲ ζωὴν τ[αύτην τὴν] π̣ρόσκαι|ρ̣ον οὐ διαδέχεται ἄλλη
15ζωή, ἐκείνοις λ̣έ̣[γ]ω̣ τοῖς μόν[ην ταύτην νο]μ̣ίσασιν | εἶνα̣[ι]. “ἐν ταύτῃ γὰρ τῇ ζωῇ ἠλπικότες μ̣[ό]ν̣ῃ” εἶπαν· “φά̣γ̣ωμε̣ν̣ [καὶ πίωμε]ν̣”. | εἰ δὲ καὶ διαδέ‐
16χε̣[ται] ο̣ὕ̣τ̣ω̣ς̣ τ̣ι̣, ἀλλ’ οὐ[χ ἡ μακραί]ω̣ν ζωή. “εἰς τ[ὴν λίμ]νην | γοῦν τοῦ π̣υρὸς” ἀπ[έ]ρ̣χονται καὶ “δί̣[κην πυρὸς ὑ]π̣‐ έχουσιν” με[γάλην, ὅπ]ου | 〈ἐν〉 μοίρᾳ τοῦ [θα]νάτου γεγένη̣νται, τῆς [ζωῆς
18ταύτη]ς δηλονότι δ̣[ίκας δόντε]ς. καὶ ἡ ψυχὴ αὐτοῦ οὐκ ἐνπλ̣[η]σθήσεται ἀπὸ τῆς ἀγα‐60
19θοσύνη[ς, καί γε] τ̣[α]φὴ οὐκ ἐγένε[το] α̣ὐτ[ῷ]. |
20 ὡ[ς συ]νβ̣[ε]β̣[η]κότα λέγει “πλοῦτον κα[ὶ ὑπάρχοντ]α καὶ δόξα[ν”. το]ύτω[ν οὐ]κ | ἐ[μπίμπ]λ̣αται. ὡς ὁ ἀγαπῶν ἀργύριον [ἔτι πλείονα] ἔχε[ι]ν θέ[λει χ]ρή‐ ματα | καὶ τ̣[ὰ ἄλλα, οὕ]τω καὶ ὁ δαψιλῶς θέλων ζῆ[ν. οὐδέπω γ]ὰρ θέλει φ[αν]‐ τασθῆν̣[α]ι | θ[άνατον]. καὶ ἡ ἀναγωγὴ δὲ αὐτοῦ το[ῦτο· ὃς ἂ]ν [δο]ξάζηται δ[ῆθ]εν ὡς σοφὸς | “ψ[ευ‐
24δών]υ̣μον” ἔχων “γνῶσιν”, ἔτι πλέο̣[ν] θ[έ]λ̣ε[ι] δ̣ο̣ξάζεσθα[ι. ἐ]ὰν ζῇ δ̣[ῆθεν] |
25κα̣[τὰ “ψε]υδώνυμον γνῶσιν”, ἤθελεν ἀεὶ οὕτως [ἔ]χ̣ειν. κ[αί γ]ε̣ οὐκ ἐγένετ[ο α]ὐ̣|τῷ [ταφή].

172

 λ̣[έ]γ̣ε̣ι ὅτι “ἔζησεν πολλῶν ἐτῶν καθόδους”. ἐγέν[ετο ἔτη] χίλια, | πάντων τῶν ἡδέων πεπλήρωται, οὐδενὸς ἀποτυγχάνει· καὶ πολλάκις | ἄ̣[ν]ευ ταφῆς βάλ‐ λεται. “ἀ̣γαθὸν τὸ ἔκτρωμα ὑπὲρ τοῦτον”, ᾧ μηδὲν ἡδὺ | ὑ̣π̣ῆρχεν· οὐδὲ πλοῦτον εἶ̣χεν τὸ ἀνά〈β〉λωμα οὐδὲ ὑπάρχοντα οὐδὲ ἐδοξάσθη, | καὶ ἀγαθότερόν ἐστιν
4ὑπὲρ τοῦτο〈ν〉, ὅτι οὐ πεπείραται ὅλως τούτ〈ων〉. τοῦτο ὡς πρὸς τὸ ῥητόν. |
5 ὡς δὲ πρὸς ἀναγωγὴν τοῦτο, ὅτι πεπλούτηκεν ἐν πολλοῖς ἐκείνοις, τὴν 〈τ〉α‐ φὴν | οὐχ εὗρεν τὴν περιγράφουσαν τὴν προτέραν ζωήν. λέγει γοῦν ὅτι· “ἐξ οἴκου | θεοῦ σου ἐξολεθρεύσω τὰ γλυπτὰ καὶ χωνευτά· θήσομαι ταφήν σου”. τινὲς οὕτω | ἔστιξαν, ὅτι “τὰ γλυπτὰ θήσομαι ταφήν σου”, οὐχὶ δὲ “ἐξολεθρεύσω” ταῦτα. καὶ ὅταν | τ̣ὸ τῇ ψυχῇ σου 〈συμφέρῃ〉,
10τ̣ό̣τε τίθεμαί σου ταφήν. βαπτίζῃ γὰρ καὶ συνθά〈π〉τῃ 〈μετὰ〉 τῶν | ἐξωλε‐
10θρευμένων. ἀμέλει γοῦν μετ[ὰ] τ̣ὸ̣ “θήσομαι ταφήν σου” λέγει· “ἑόρταζε Ἰούδα | τὰς ἑορτάς σου”. λοιπὸν ἐν ἑορτῇ γίνεται εὐχὰς σπουδάζειν. ὁ πάλαι πεπληρω|μέ‐ νος γλυπτῶ̣[ν] καὶ χωνευτῶν ἐν ταφῇ ὑπεβλήθη ὥστε “συνταφῆναι τῷ | Χριστῷ”.62
13λο[ι]πὸν [δὲ κέ]κ̣ληκεν εἰς 〈τὸ〉 ἑορτὴν ποιεῖ〈σθ〉αι, εἰς τὸ εὖ πράττειν. οὐ‐ δὲν γὰρ | ἕτερ̣ό̣ν ἐσ̣τ̣ι̣ν̣ [ἡ ἑορτὴ] ἢ̣ τὸ τὰ δέον[τ]α̣ πράττειν, προστίθεμεν δὲ
15ἡμεῖς καὶ τὸ | τά̣δ̣ε̣ [ἢ τάδε π]ονεῖν. πρὸς τὴν ἀναγωγὴν οὖν τό· ἐσπούδασ̣εν πολλὰ καὶ ἐπλού|τη[σεν, ὡς] ἐνόμι‐ ζεν ἐν ψ̣[ευδεῖ] γνώμῃ, 〈οὐ〉 γ̣νώσ̣ε̣ι̣ ἐναρέτῳ συν̣π̣ε̣|πλ̣η̣[ρωμένο]ς, “καὶ οὐκ
17ἐγέν[ετο αὐτῷ τα]φή”. | εἶπον̣ [ἀγαθὸν ὑπ]ὲρ αὐτὸν τὸ ἔκτρ[ωμα, ὅτι] ἐ̣ν μα‐ ται[ό]τητι ἦ[λθ]εν καὶ ἐν [σ]κότει πορεύ|ετ[αι].
19[κ]ατὰ τὸ ῥητὸν ὑπὲ[ρ τὸν πλο]υτήσαντα ἐ̣[ν] πάσ[ῃ] κτήσει, ὃ̣ς̣ μηδὲν |
20[ἀπο]λ̣εί[πει] αὐτοῦ τῶν π[ερισσευμάτ]ω̣ν, μὴ κινητόν, [μ]ὴ ἀκίν[η]τον, μὴ δό‐ ξα|[σμ]α̣, μὴ ἀξ[ίωμ]α· κα[ὶ] τεθν̣[ηκὼς ἐὰν το]ύ̣των ἐκτὸς πάντων εὑρεθῇ, ”[εἶ]‐ π̣α | τ̣[ὸ] ἔ̣κτρω[μα] ὑπὲρ τ[ο]ῦτον̣ ἀ̣[γαθόν”, ὅ ἐστι]ν̣ ὁ μὴ ὅλως πειραθεὶς τοῦ
22β̣ί[ου τούτο]υ. | πρ[ὸ]ς δὲ τὴ̣[ν] ἀ̣ναγωγὴν οὕτ̣[ω λημπ]τ̣έον, ὡς καὶ ἐν τοῖς ὀλίγῳ πρ̣[όσθεν ἐλέγ]ετο | τ̣[ὸ] “καλὸν̣ [ἦν] αὐτῷ, εἰ οὐκ ἐγ[εννήθη]”. ἀγαθὸν οὖν ὑπὲρ ἀμ‐
25φοτέρους, [τοὺς βίον] ἄ̣|[γο]ν̣τας ἔτ̣[ι κ]αὶ τοὺς τεθνη[κότ]ας̣, ὃ̣ς̣ οὔπω ἐγέ‐
25νετο. ὅτι ἐν ματαιότ[ητι ἦλθε]ν̣ | κ̣αὶ ἐν σκ[ότει] π̣ορεύεται. ο[ἱ ἄ]λ̣λοι ἄνθρωποι, ὅταν εὖ τεχθέντες καὶ εὖ̣ [ἀνα]τ̣ρα|φέντες ὦ[σιν, κ]α̣κῶς

173

χρησάμενοι τοῖς δοθεῖσιν ὧδε ἔσχον τὴν μ[αταιότ]η̣τα· | τὸ δὲ ἔκτρωμα καὶ αὐτὴν τὴν γένεσιν ματαίως ἔσχεν· συνελήμφθη ο̣ὐχ | ἵνα ζήσῃ, οὐχ ἵνα ἔνβρυον γένηται,
ἀλλ’ ἵνα εὐθέως φθαρῇ ἡ γονή, εὐθέως ὅ̣[τ]α̣ν | παρῇ ἡ σύνλημψις. ἐν σκότει οὖν πάλιν οὐκ ἦλθεν εἰς ἀνθρώπους, οὐκ ἐγνώσθη, [ὅτ]ι̣ | “ἐν 〈ματαιότη‐64
4τι〉 ἦλθεν καὶ ἐν σκότει πορεύεται”. οὐδὲν ἔπραξ〈ε〉ν οὐδὲ ἐνόησ〈ε〉ν οὐ̣δ̣ὲ̣ |
5ἐγνωκώς τι τῶν ἀνθρωπίνων ἔσχεν γνῶναι. καὶ διὰ τοῦτο ὡς ἦλθεν | μετὰ ἀγνοί‐ ας καὶ τῷ μὴ πεπείρασθαι τούτων, οὕτω πάλιν πορεύεται. | πολύς ἐστιν περὶ ὧν ὁ λόγος καὶ ζητούμενος παρὰ πολλοῖς τοῖς 〈ἀ〉δ̣ηλοῦσιν | ὅτι, εἰ τὰ συνλήμματα γίνεται, ἵνα γεννηθῶσιν ἄνθρωποι, εἰ καὶ ἐπὶ θεῷ ἐστιν | τὸ δοῦναι τέκνον καὶ μή, καὶ τὸ πολυχρόνιον εἶνα〈ι〉 ἢ ὀλιγοχρόνιον, πῶς τι|‐
10να εἰς συνλήμματα οὐ τελεσφορεῖται, οὐκ ἀποτίκτεται, ἄλλα δέ—καὶ τοῦτο |
11-12πραχθέν—δύο ἢ τριῶν ὡρῶν ζῇ, δῶμεν δέ, ὅτι καὶ δέκα ἔτη. μὴ ἀκρίτως̣ | ταῦτα
13γίνεται; οὐκ ἔστιν “τὰ κρίματα” ταῦτα “ἀβύσσῳ πολλῇ” [ἐο]ι̣κότα; μόνον | καθ‐ όλου ἴσμεν, ὅτι οὐ ματαίως γεγένηται· εἰ καὶ ματα[ιότητα] ἔσ̣χεν τῷ | μηδὲ
15γεννηθῆναι μηδὲ ἀνατραφῆν[α]ι, μάλιστα ὁ [ἡμῶν γε]ννητὴς οὐ | ματαίως [τα]ῦτα ποιεῖ. διὰ τί οὐ γιγνωσκόμενον ἐκεῖνό [ἐστιν; ὅτ]ι̣ ἔ[χομε]ν̣ | λογ̣ι̣[σμ]ο̣ὺ̣ς̣ ἀν‐ θρώπων. ὑπὲρ σωτηρίας̣ [δὲ κ]α̣ὶ̣ [τ]ο̣ῦ̣τ̣ο̣ γ̣ί̣ν̣ε̣τ̣α̣ι̣, [ἣν δίδωσιν ὁ θεὸ]ς̣ | ἑκάστῳ. λύει δὲ τ̣[αῦτ]α πάντα τὸ μὴ̣ [τ]ὴ̣ν̣ [αὐτὴν δίκ]ην δοῦναι τὴν̣ [ψυχὴν αὐτο]ῦ̣. | εἰ
18γὰρ συνσπείρ̣εται, μ[άται]ά εἰσ[ι]ν ὅλα τα[ῦτα. ἀ]λ̣[λὰ κρί]σει θεοῦ τὰ συνλήμ‐ [ματα γίν]ε|ται· καὶ ὁ θεὸς λ[έ]γει διδ[όν]αι τέκ̣να. κα[ὶ] εἴ [π]ο̣[τε γοῦν] τι‐
20νες αἰτοῦσιν [παρὰ α]ὐ|τοῦ τέκνα, τ̣ὰ δόμα̣τα τοῦ θεοῦ συνκρίσε̣[ις. εἰ πολλα]‐ χῶς ἔτυχέν [τις αὐτῶν], | λόγῳ [εὔχ]ετ̣α[ι], λόγῳ δὲ τῷ τῆς σοφίας [καὶ γνώσε‐
ως, δόμ]ατα ἔχειν. λ[..]σ̣ο̣[...]|που̣[..]λ̣ε̣[.]ς̣ λόγος ἡ ἀκολουθία ὑπ̣ο̣β̣[.....]. [κατ]ὰ̣ τὴν ἀναγω[γὴν] λ̣οιπ̣[ὸ]ν̣, | ὅτ[ι ἐγεν]ν̣ήθ̣η̣σαν—τίνες δῆθεν ἢ 〈αἱ τῆς66
23θείας διδασκαλίας γοναί〉—συνλ̣η̣μ̣φ̣θ̣ε̣ῖ̣σ̣α̣ι̣, ἵ̣να τ̣[ε]χθῶσ[ιν], καὶ ε̣[ὐθέω]ς | ἐβλ[άβησα]ν. οὕτως οὖν ἀνήχθη καὶ τὸ ἐ[ν εὐαγγ]ελίῳ λεγόμενον̣. [θ]λ̣ίψεως |
25πολλ[ῆς] ἐρχομένης λ̣έγει· “οὐαὶ ταῖς ἐν γαστ[ρὶ ἐχο]ύσαις καὶ τα[ῖ]ς θ[ηλα]‐ ζ̣ούσαις”. | ἡ ἐν [γαστ]ρὶ ἔχουσα τὴν θλῖψιν λαβοῦσα κ[α]ὶ μὴ ἐνέγκασα ἐξα̣[μ‐ βλί]σκει. κ[αὶ] ματ̣αί̣ως ἐκ̣εῖνο συνελήμφθη. ἐ[ν]ίαι δὲ ἐγεννήθησαν μέν, [ἀλλὰ

174

ο]ὐ τέλειαι | γεγένηνται, ἀλλὰ τὴν θηλαζουσῶν ἔ̣φερον †ηλιαν†· καὶ πάλιν ταχὺ τῆς ψυχῆς | [γ]ε̣νομένης 〈εἰς θλῖψιν〉 ἐβλάβησαν, νεοπαγῆ ἐχούσ〈ησ〉 ἀρετήν, ἐν κατηχήσει πρώτ〈ῃ〉 | τ̣[υγ]χ̣ανούσ〈ησ〉. δυ̣[να]τ̣ὸν δὲ καὶ ὡσ̣α̣νεὶ ἱστορίαν λαβεῖν τοῦτο· τῆς θλίψεως | [ἐ]κ̣είνης τῆς
5μνημονευομένης ἐν τῷ εὐαγγελίῳ ἐπελθούσης χρεία ἦν | φυγῆς. ὡς πρὸς τὸ ῥητὸν 〈τὸ〉 ὅλον λαβ̣έ̣· αἱ ἐν γαστρὶ ἔχουσαι ἐνεποδίζοντο | ὀξεῖ δρόμῳ χρήσασθαι καὶ
6κατελαμβάνοντο. ἠρέμα δὲ καὶ τὸν Ῥωμαί|ων πόλεμον αἰνίττεται τὸν κατὰ τῶν Ἑβραίων. ἐν γα‐ στρὶ ἔχουσα οὐ δύναται | κ̣ακοπαθῆσαι ἢ ἐν τῷ φεύγειν ἢ ἐν τ̣ῷ μὴ τρέφεσθαι ὡς ἡ ἄλλη γυνὴ ἡ θ〈η〉λά|ζουσα.
10τὴν ἐπ̣ί̣τ̣[α]σιν οὖν τοῦ λιμοῦ καὶ τ〈ὰ〉ς μεγάλας κακίας ἐν τοῖς | θ̣ρήνοις
10αἰνίττεται, ὅτι καὶ “γυναῖκες οἰκτίρμονες” ἔφαγον “τὰ παιδία ἑαυτῶν”. | ἐ̣νεχώρει γὰρ ἄλλας μὴ οἰκτίρμονας οὔσας χρήσασθαι ἁπλῶς τροφῇ τῷ εὑρις|‐
12-13κομένῳ, κἂ̣ν̣ π[αι]δίον ᾖ{ν} αὐτό{υ}· ἀλλὰ τὴν ἐπίτασιν τῆς κακώσεως καὶ | τοῦ
14σπανίζ[ειν τὰ ἀν]α̣γκαῖα σημαίνει. αἱ συνδιατιθέμεναι οὖν οὐ μόνον | πρὸς τὰ
14τέκν[α, ἀλλὰ] κ̣α̣ὶ̣ πρὸς τοὺς ἄλλους, τὰ παιδία ἑαυ[τ]ῶν ἑψήσασαι ἔφαγον. |68
15 τοιαύτη{ν} μν[ημονεύ]ετ̣αι ἐν ἐκείνῃ τῇ Μαριάμμῃ ἐν τοῖς περὶ τῆς ἁλώσεως | τῆς [Ἱερουσαλήμ. αὕτη φι]λόπαις ἦν—μόνον δὲ ἦν παιδίον—ἦν δὲ καὶ τ[ῶ]ν εὐπόρων | κ[αὶ τῶν πά]ν̣υ̣ π̣λ̣ο̣[υ]σ̣ί̣ω̣ν̣. πολὺ δ[έ, οἶ]μ̣αι, εὐπορ[ίας] ἀ̣[νή]λ̣ω̣σ̣ε̣ν̣ [εἰς] τ̣ρο[φ]ή̣ν̣· ἐ|ν[ίοτε αἶγα ἠγ]όραζεν ἢ ἔριφ[όν τινα]. κ̣αὶ̣ [ὑπὸ τ]ῶν ἁρπαζόν‐ [τω]ν ἐν τῇ σ̣τ̣ά̣σ̣ει καὶ χειρό|ν[ως τοῖ]ς πολεμικοῖς γέγ[ονεν] ἀ̣π̣[ορία]. καὶ εἰ
20ἦσαν αἰ[σθ]ηθέντες̣ κάπνου οἱ | στ[ασιαστ]αὶ εἰσήρχοντ̣[ο καὶ κ]α̣θ̣ε̣[ῖ]λον τὰ [δε]ῖ̣π̣[να]. λαβοῦ[σα] οὖν τὸν παῖδα | ἑα[υτῆς—ἦν] δὲ ὡς τριετή[ς—ἔδω]κ̣ε̣[ν] αὐτῷ λόγου[ς] τ̣[ι]ν̣ά̣[ς], ἐν οἷς κ[αὶ το]ῦτο ἔλεγεν, | ὅ[τι] “ἄ̣μ̣ε̣[ιν]όν ἐστίν σε ὑ[π’ ἐμοῦ] φ[αγ]ῆναι ἢ κακὸν [δ]ι̣ά̣λλαξ[α]ι̣ [κα]ὶ δουλείαν | [ὑπ]ο̣μ̣ε̣ῖ̣ν̣[αι]
23παρὰ τῶ̣ν π[ολεμίων]. ἴ̣θ̣ι οὖν καὶ γίνου μο[ι] τρ〈ο〉φή”. [καὶ σφαγιάσ]α̣σα ὤπτη|[σεν] α̣[ὐτό]. μ̣[ικρῷ δ]ὲ ὕστερον ε̣ἰ̣σ̣ε̣π̣ή̣[δω]ν οἱ στασιασταὶ καὶ οὐκ [ἐ]κώ‐
25λ̣υ̣σ̣[εν α]ὐτ[οὺς εἰσι]έναι, | ἀλλ’ [ἔ]λ̣ε̣[γ]ε̣ν̣ [αὐτ]οῖς, ὅτ[ι]· “δεῦτε, φ[ά]γ̣ε̣‐
25[τε τὸ ἥ]μισυ”. καὶ ὡσανεὶ ἐνίκησεν αὐτού[ς]. | καὶ [ἐν σ]κ̣ότει ὄν̣[ομ]α̣ αὐτο̣ῦ καλυφ̣[θήσετ]αι, καί γε ἥλιον οὐχ εἶδεν κ[αὶ οὐκ ἔ]γνω | [ἀνάπ]αυσιν,
27τούτῳ ὑπὲρ τοῦτον. [το]ῦτο λέγει, ὅτι ὅλως οὐδέ[ν ἐστ]ι[ν οὗτος. τὸ] “σ̣κότος” | [δὲ] δ̣η̣λ̣ο̣[ῖ]

175

τὸ̣ [ἄγνω]στον τὸ̣ “ὄνομ[α]”, τ̣ὴ̣ν̣ ἄ̣γνοιαν τὴν [π]ε̣ρὶ̣ [α]ὐ̣τ̣[οῦ διὰ] τ̣ὸ̣ μὴ | ἔ‐ γνωσθαι. ἦλθεν εἰς ἡμᾶς οὐδὲ αἰσθητὴν οὐδὲ ἀ[ν]ηγ̣μένην ἐν σκότει | 〈ὁδ〉όν.
2 τό· καί γε ἥλιον οὐχ εἶδεν. οὐδὲ α[ἰ]σθήσει κέχρ[η]τ̣αι οὐδὲ ἀνάπα̣[υ]σι[ν] | ἄλλην ἔσχεν. τὸν γὰρ ἥλιον ὄψει ἔστιν θ[ε]άσασθαι. οὐχ εἶδεν οὖν τοῦτον· ε[ἰ δ]ὲ | ταύτης τῆς αἰσθήσεως
5οὐκ ἔσχεν ἀντίλ[η]μ̣ψιν, φανερόν, ὅτι οὐδὲ τῶν | ἄλλων. οὐ καθόλου δὲ λέγω τοῦτο· “τούτῳ ὑπὲρ τοῦτον”, τὸν παρὰ τὸν ἡγη|σάμενον “πλοῦτον καὶ δόξαν” καὶ πολ[υ]παιδίαν ἐσχηκότα καὶ ζωὴν πολυ|χρόνιον, ἐπεί‐ περ τούτων πειραθεὶς ἔξω [π]άντων γέγονεν καὶ οὐδὲ ταχέ|ως ἠξιώθη. τὸ ἔκ‐ τρωμα οὐδὲ〈ν〉 ἔσχεν αὐτῶ̣[ν] τούτων, ἐκεῖνος οὐδὲ τὰ αὐτὰ | αὐτῷ πέπονθεν.70
9ἐπερ()· τὴν ἀναγωγήν· “καί [γ]ε ἥ̣λιον οὐκ ἔγνω”.
10 συμφώνως | πάλιν λαμβάνεις τὴν ἀναγωγήν, ὅτι πολλοὶ πειραθέντες 〈τῶν〉 ἡδέ‐ ων {τῶν} | μεταδιώκουσιν δόξαν, ἄλλος δὲ οὐδὲ τὴν ἀρ[χ]ὴν̣ αὐτῶν ἐπειράθη. οὗ‐ τος ἀγαθό|τερός ἐστιν ὑπὲρ ἐκεῖνον. ἐκεῖνος γὰρ ὑπὲρ ὧ[ν] ἐ̣σπούδασεν κ[αὶ] ἔ̣σ̣[χ]εν, “λόγον | δώσει” καὶ τιμωρ̣ηθήσεται. οὗτος δὲ τοῦτο ο̣ὐ̣χ̣ ὑφίσταται [οὐδ]ὲ τὴν ἀρχὴν | ἐντραπεὶς τοῦ ἀνθρώπο[υ] κ̣[...]νοις ἢ πεῖραν αὐτῶ[ν] ἐ̣[σχ]η̣‐
15κώς. π̣ά̣[λιν] οὐδὲ ἐν | ἀγνοίᾳ τελευτήσαν̣τ̣α̣ ἄνθρωπον κρείττονα [εἶ]ν̣α̣[ι ἡ]γ̣[εῖ]‐ τ̣[α]ι [παντός], τοῦ̣ δ̣ὲ [ἐν τ]ῇ | ψευδωνύμῳ γνώσει κρί̣[ν]αν[το]ς ἔχειν πάντ[α]. ε̣π̣ι̣[.....]κ̣[.....] | [.]κ̣[.]ν̣α̣[....]...[..... ...] Πέτρος αἰνί[ττετ]α̣ι̣ ἐ̣ν̣ [τῇ ἐ]π̣ι̣[στο]λ̣ῇ τῇ δευτ[έρᾳ]· |“κρεῖττον ἦν αὐτ̣ο̣ῖ̣ς̣ μὴ ἐγν[ωκέ]ν̣[αι τ]ὴ̣ν̣ ὁδὸν τ[ῆς] δ[ι‐ καιοσύνη]ς ἢ ἐπιγνο[ῦσιν] | ἀνακάμψαι [εἰς τ]ὰ ὀπίσ[ω ἀ]πὸ τ̣ῆς παρα[δοθείσης
20αὐτοῖ]ς ἁγίας ἐντολ[ῆς]”. | μὴ γὰρ καθάπαξ λέγει καλ[ὸν εἶν]αι τὸ [μ]ὴ̣ ἐ̣γ̣[νω‐ κ]έ̣ν̣[αι τὴ]ν̣ ὁδὸν τῆς δικαιο[σύνης], | ἀλλὰ κρεῖττον μὴ ἐ̣γ̣νωκ[έναι ἢ γν]όντα κ̣ατα̣[φρονῆσαι] αὐτῆς. οὐκ ἄ[λλα εἴρη]|κεν 〈ὥσπερ〉 περὶ τοῦ Ἰούδ̣[α] {ὥσπ̣[ερ]} ὁ σωτήρ· “καλὸν [ἦν αὐτῷ, εἰ οὐ] γεγέ[ν]νητο”. [κα]|λὸν ἦν αὐτῷ, εἰ μὴ̣ κέκλη‐ τ[ο]· εἰ μὴ κέκλη̣το, [οὐ προέδωκε]ν̣. οὐκ ἂν ἑτ̣[έρως] | καλὸν ἦν [τῷ] Σαο̣ύ̣λ̣, εἰ̣
25μ̣ὴ βασιλεύσας ἦν· οὐ περ̣[ιέπι]π̣τ̣[ε]ν γ̣ὰρ τοῖς ἀνό̣[μοις], | οἷς περιέπ̣[εσ]εν
25β[α]σιλεύσας. | καὶ τί ἔζησεν χιλίων ἐτῶν καθόδους, καὶ ἀγαθο‐72
26σ[ύνην οὐκ] εἶδεν; ε̣ἰ̣ [ἔζ]η̣σεν | χιλίων ἐτῶν κ̣α[θό]δ̣ο̣[υ]ς̣, τ̣ότε πατὴρ χι[λί]ων παιδίων ἦν· “ἐὰν γεννή[σῃ ἄ]νθρωπος | ἑκατόν”. τὸ ζ̣ῆσα̣[ι οὖ]ν̣ [ὡ]ς̣ ὄ̣ν̣ο̣μ̣α̣ σύμφων[ον τῇ γε]ν̣ν̣ήσει λαβέ. ο[ὐχὶ δ]ὲ ἂν̣ | γένοιτο σύν[λ]ημ̣[ψις σπέρματο]ς̣ καὶ βρέ‐

176

φ̣ο[υς οὐ γινομ]ένης σπορ[ᾶς αὐτοῦ]· | [ο]ὕτως οὐκ ἂν γένοιτο ταῦτα μὴ κατ‐ ελθούσης ψυχῆς. κατὰ τῆς συνστάσεως τῆς | [γ]ε̣ν̣ο̣μένης τὰ αἴτια δύ[ο] εἰ‐ σίν· τοῦ δὲ σώματος γάμος, τῆς δὲ ψυχῆς “κάθοδος”. | [κατ]ὰ το[ι]ά̣δε καὶ
3τό.
3 πάλιν λ[έγουσι]ν οὕτως “κ[α]θόδους” περιόδους ἐτῶν. ἕκαστος ἐνιαυτὸς | [ἔχ]ει τινὰ ἀρχήν, ἣν καλοῦμεν “κάθοδον” αὐτοῦ. κἂν πολυέτης οὖν τις γέ‐
5γονεν ἐκ | τοῦ πλήθο〈υ〉ς ἐνιαυτῶν, διέπεσαν ἐ[ν τ]ῇ ζωῇ ᾗ ἔσχεν τῇ περι‐ σπουδαστῷ, ἥτις | ἐλεεινοὺς ποιεῖ τοὺς μεταδιώκο[ντα]ς· οὐδὲν ἐκ τούτου κερδαίνει ἵνα ἴσον ᾖ | τὸ γενέσθαι χιλίων ἐτῶν 〈τῷ〉 ζῆσ̣α̣ι̣ [χ]ιλίων ἐτῶν
7καθόδους· ὧδε περίοδος ἵνα ᾖ. [ἐπ]ερ()· ὡς κατὰ τὸ ῥητὸν καὶ ἀπίθανο̣ν̣ [καὶ] ἀδύνατον; οὐκ ἔστιν ἀπίθανον οὐδὲ | ἀδύνατον· ὑπερβ̣ολῆς τρόπῳ ε̣ἴ̣ρ̣η̣[τα]ι. τ̣ὰ δὲ
10κατ’ ὑπερβολὴν λεγόμενα οὐκ εἰσὶν | ἀπίθανα καὶ ἀδύνατα—ἀδύνατα μὲν
10ἐνίοτε, οὐ μὴν ἀπίθανα. λέξει τις γὰρ | οὕτω· εἰ δύναται̣ ἄνθρωπος 〈γεννῆσαι〉 δ̣έκα̣, δύναται καὶ ἑκατὸν γεννῆσαι, καὶ τοσαῦτα | ἔτη ζῆσαι, εἰ ἔζ[η]σεν πεντήκοντα. ἐγγὺς
γοῦν τῶν χιλίων ἔζησ[α]ν οἱ πρότερον Μαθου|σαήλ. ὑπερβο[λ]ὴ̣ οὖν ἐστιν̣ λόγ[ο]ς ἐμφάσεως ἕνεκα [ὑ]π̣ε̣ρ̣α̣ί̣ρ̣ω̣ν̣ τὸ ἀληθές. | ὅταν74
14τὸ ὕψος τῶν κατασκευασθέντων πόλεων ὑπ̣ὸ̣ [τῶν] πρὸ τ̣ο̣ῦ Ἰσραὴλ κατεχόντων |
15〈τὴν γ〉ῆν λέγητ̣[α]ι̣, ὅ̣τ̣ι̣ “εἴδομεν πόλεις ἐκεῖ τειχήρεις, ὧν τὰ τεί[χη ἕως τ]οῦ οὐρανοῦ”, ὑπερ|[β]ο̣λ̣ι̣κ̣ῶ̣ς̣ ἐ̣λ̣έχθη. οἶδεν δὲ καὶ ὁ ἀπόστολος τὸν λ̣ό̣γ̣ο̣ν̣ τῆς ὑπερβολῆς καὶ τὴν | [χρῆσιν το]ῦ ὀνό̣μ̣α̣τ̣ο̣ς̣. “καὶ ἔτι κ[αθ’] ὑπερβο̣‐ [λὴν] ὁ̣δ̣[ὸ]ν̣ ὑμῖν δίδωμι· ἐὰν | ἔ̣χ̣[ω πᾶσα]ν τὴν γνῶσ[ιν καὶ εἰδῶ τὰ μ]υ̣στή‐ [ρια π]άντ[α, ἀγ]ά̣π̣[ην δὲ] μ[ὴ] ἔχω, ο[ὐ]|[δὲν ὠ]φελοῦμαι”. μὴ [γὰρ συμφέρει
20γνῶ]σ̣[ιν] γ̣ιν[ώ]σ̣[κειν κ]α̣[ὶ τὰ μυ]στήρ̣ι̣[α π]άντα ἄνευ θείας | [ἀγάπη]ς. “εἰ πᾶσαν ἔχ[ομεν τὴν πίστιν ὥ]στ[ε] μ̣ε̣θ̣[ιστάν]ε̣ι̣ν̣ ὄρη ἀγάπην οὐκ ἔχον|[τες, καὶ]
21τὸ μέγεθος [πίστεως ο]ὐ̣[δ]έ̣ν̣ [ἐσ]τ̣ι̣ν̣”. [λέγει ἀ]γ̣[άπην μεί]ζ̣[ον]α̣ καὶ πίστεως | [εἶναι· καὶ] δ̣ὸς αὐτὴν εἰπ[εῖν τὰ ὄρη μεθιστάνει]ν̣· [ο]ὐ̣ ψεύ[δεται τοῦτο, εἰ] καὶ ὑπεραίρει τὸ ἀλη|[θές, ὥστε τ]υχεῖν ἀπισ[τίας. καὶ λ]έ̣[γει πάλιν]· “καὶ ἦν̣ [Ἀ]σ̣α̣〈ὴλ〉 κο̣ῦ̣φος τοῖς ποσὶν | [αὐτο]ῦ̣ ὡ̣[σεὶ δ]ορκὰς ἐν ἀ[γ]ρ̣[ῷ”. ταχὺς]
24ἦ̣ν.
25 [καὶ κατ]ὰ ἀλληγ̣ο̣[ρ]ί̣[α]ν̣ [πο]λλάκις ὁ βίος τῶν | [ἀ]ν̣θρώπω[ν κ]αὶ ἡ πολι‐ τεία̣ αὐτῶ̣[ν θάλαττα ὀ]νομάζ[εται]. δύναται ὧδε κύματα | δ̣η̣λ̣[οῦ]ν̣ τὰ συμ‐ βα̣ί̣ν̣ο̣[ντα ἀνθρώπῳ. καὶ λ]έγ̣ει ὅτι ..... τῶν κριμ[ά]των τῶν | [α]ὐ̣τ̣ῷ [συμ‐ β]α̣ι̣νόντων “ἕ[ως εἰς οὐρανοὺς] ἀνα[βαίν]ε̣[ι”] κ̣α̣[ὶ] “κατ̣αβαίνει ἕως | [ε]ἰ̣ς
28ἀβ[ύσσους]”. ..οὐκ ἔ̣σ̣τιν [..... .....].ω̣ν [..... .]ν[...]..ν. |76

193

τῷ ἑξῆς χρ̣όνῳ [..... ..... ...]. ἀνθρώπῳ τυγχαν̣[.... .].η̣..[.....] τ̣ί̣ π̣ε̣[ρ]ι̣[σσὸ]ν̣ | τῷ ἀνθρώπῳ; [..... ..... .οὖ]ν̣ καθόλο[υ] π̣[ερὶ τοῦ ἀ]νθρώπου [λ]έ̣γ̣ει, ο̣ὐ̣κ̣ [..].[.]α̣ι̣ | ο[ὐ]κ̣ εἰσὶν̣ κ̣αθόλ[ου... ..... ..] τῶν πραγμάτων [....]τ̣ο̣. ἔτου[ς] κ̣α[ὶ ἐνι]αυτοῦ τ̣ο̣ῦ̣ [..].[.].μους̣ [.]μ̣[........ ...]εται. ὅταν [....].ι̣ς̣ τ̣ὸ̣ ..ριω̣[..]ας̣ ..πολε |
5[..... ..... ..... .....]εται. ὧδε δὲ περὶ [.]..καθόλου ..... ..[.]...[....] | δυν̣[.....]..[..... ..... ....]ε̣.[..]ν οἱ Ἰο̣υ̣δα̣ῖοι ἰσχυρότερ[οι ....]αι [...] | [....].[..]π̣ρ̣[..... ..... τ]ο̣ῖς [αὐ]θένταις τὰ λ̣όγ̣ι̣α τ̣ο̣[ῦ] θεοῦ κ[α]ὶ [.....] | .α̣ι̣[...].ω[..... .....] “μερ[ὶ]ς αὐτοῦ”. ἐκ[λήθ]η̣σ̣α̣ν̣ δὲ οἱ ἀπὸ τῶν Ἑλ̣[λ]ή̣ν̣ω̣ν̣ | π̣ι̣[σ]τ̣εύσαντες [..... ....].[.].ε̣ρ̣ωσιν π̣.λ̣..λ̣ό̣γων ο[ἱ Ἰ]ουδα[ῖ]ο̣ι̣ ὧ̣[δ]ε̣ |
10μ̣ερὶς ὄντες̣ [....]σ̣ε̣[... πολί]τ̣ευμα ἅγιον καὶ τὰ ἄλλα, ἀλλ’ ἥτ̣τ̣ω ..[.].ε̣υ̣[ο]ν̣|‐ τες τὰ πράγμ̣α̣[τ]α̣ τ̣ὰ [.....] φωνηθέντα ἐφ’ οἷς ἐκλήθ̣η̣[σαν ..] κ̣[α]|‐ τὰ τοῦτο οὖν “τί π̣ε̣ρ̣[ισσ]ό̣ν” ἐ̣σ̣[τιν εἰ]π̣εῖν, ἐὰν πρῶτόν τις κληθ̣ῇ κα[ὶ] μ.[...] | [..]..[...].[...].[..... ....]ε̣[.....].. α̣ὐτὸ κατ̣είλ̣ηφ̣ε̣ν̣ [.].[.]ε̣[..]..[..]μ̣[...] | κεναι ποτὲ̣ [.....]...[....] ..πλεονε̣κτημα̣χ ..[..... ..... .]ρ̣[.].. |
15ζωῆς μ̣...[...]σ̣ε[..... ..... ...] περὶ τῆς ἐντ[α]ῦ̣θ̣[α] διαγ̣ωγῆ[ς] καὶ ζωῆς | λέγει· τὸ ζῆν τοῦτο ἔχομεν μετὰ σαρκὸς ὄντες καὶ ἔ̣τ̣ι ἐν̣ τ̣α̣ύτῃ δ̣[ι]άγοντες. | ὑπὸ χρόνον ἐστίν, ὑπὸ ἀριθμὸν ἡμ〈ερ〉ῶν ἐστιν. τὸ δὲ ἀληθῶ[ς] ζῆ̣ν αἰώνιόν | ἐστιν· αἰώνιος δέ ἐστιν καὶ ἀπέραντος ἡ τοιαύτη ζωή. περὶ τ̣ῆ[ς] οὖν ἐνταῦθα |
ζωῆς τῆς ἐνύλου λέγει. |78
20καὶ ἐποίησεν αὐτὰς ἐν σκιᾷ· ὅτι τίς ἀπαγγελεῖ τῷ ἀνθρώ‐ πῳ τί ἔσται ὀπ[ί]σω α[ὐ]τοῦ | ὑπὸ τὸν ἥλιον. ἡ ζωὴ τ[ῶ]ν̣ ἀνθρώπων, ἣν ἐνταῦθα περιέπουσι[ν], σκ[ιώ]δ̣ης | ἐστίν. ἔχεις ἐν τῷ εὐαγγελίῳ [π]ρ̣ὸς τοῦ σωτῆρος λεγόμενον· “ζ[η]τεῖτε̣”, φ̣ησίν, | “πρῶτον τὴν δικαιοσύνην [καὶ τ]ὴ̣ν βασιλείαν τοῦ θεοῦ, καὶ πάντ̣[α τ]αῦτα π̣ρος|τεθήσε‐
24ται ὑμῖν”.
25ἀδύνατό[ν ἐ]στιν σκιὰν εἶναι μὴ προϋπάρχ[ο]ντος̣ [σ]ώματος. | δεῖ εἶναι σῶμα, ἵν’ οὕτως ἐπακ[ο]λουθήσῃ σκιά. ὁ βίος οὖν ὁ ἐντ[αῦ]θα σ[κι]ά ἐστιν | οὔσης

194

προηγο[υ]μ̣ένης ζωῆς, [ἧ]ς ἐπακολούθημά ἐστιν ἡ ὧδε γ[ιν]ομέ̣[ν]η. | δι[ὰ] τ̣α̣ῦ̣[τα
1λέγ]ετ̣α̣[ί] που· α[ἱ] ἡμέραι ἡμῶν ὡς σκι[ά”. καὶ ἔτι ἔλεγεν ὁ Ἰ]ὼβ πρότερον· “σκιά | ἐστιν ὁ β̣ί̣ο̣[ς] τ̣ῶν ἀνθρώπων ἐπὶ τῆς γῆς”. ὁ ἐπ̣[ὶ τῆς γῆς βίος ἢ ἡ] ἔν‐ υλος ζωή, ἡ | πρόσκ̣αιρος, ἡ μετὰ σαρκός, αὕτη “σκιά” ἐσ[τιν τῆς ἄνω ζωῆς. γ]ε̣νητὸν πρᾶγμά | ἐστιν, ε[ὐ]κί̣νητον, εὐπαράγωγον. ο[ὕτω καὶ ὁ ἀπόστολος] τὴν
5σκιώ[δ]η | ζωὴν δεῖξ̣αι θέλων ἔλεγεν· “εἰ ἐν ταύτ[ῃ τῇ ζωῇ ἠλπικότες ἐσ]μὲν μ̣όνον, | ἐλεειν[ό]τεροι πάντων ἀνθρώπων ἐσμέν”. ἔσ[τ]ω γ̣[οῦν τις ἐλπίδα] ἔχ[ω]ν ἐπὶ σκιὰν | φαινο̣μένου βοηθοῦντος, ἐν ἐσόπ‐ τρῳ τὶς κ̣[ατανοῶν τὸ πρ]όσωπον βασι|λέως οὐ πάρο̣ντος, εἰ ὠφελήσει αὐτὸν ἡ σκιὰ [ἢ τὸ φαινόμενον]. μὴ γὰρ δύναται | αὐτῷ ὑπαρχ[θ]ῆναι, ἃ δύναται ὑπαρχ‐
10[θ]ῆναι αὐτ̣[ῷ πα]ρ̣ὰ̣ β̣ασιλέως ἀληθ〈οῦ〉ς | το̣ῦ κα̣τὰ νό̣μους ἄρχοντος. ὁ βίος οὖν ἡμ[ῶν σκι]ώδης ἐστίν. ἀγαπητὸν δὲ | γ̣νόντα τοῦτο, ὅτι σκιώδης ἐστὶν ὁ βίος οὗτ[ος, αὐτῷ] πρ[ο]σσχεῖν ὡς πράγματι | μὴ παραμόνῳ, ὡς ἄλλοθεν ἀρκούμεν[ο]ν̣, [καὶ τ]ο̣ῦ̣τ̣ο̣ δ̣ε̣ῖ̣ σ̣κοπ̣εῖν ὅ̣τι ἄλλος ἐστὶν | βίος, ᾧ ἐπακολουθεῖ ὁ σκιώδης, καὶ κατ’ ἐκ̣[εῖ]ν̣[ο]ν ζῆν καὶ πράττειν. οὕτ̣ω̣ γὰρ | “ἀρέσαι τὶς θεῷ δύ‐
14νατ̣α̣ι”.80
15 διὰ τοῦ “τίς ἀπαγγελε[ῖ] ἀνθρώπῳ” τί ἐπακολουθεῖ αὐτῷ | ἔτι ὄν[τ]ι ὑ̣πὸ τὸν ἥλι[ο]ν, ἀναιρεῖται ἔνθεν πᾶσα μαντική, πᾶσα πρόγνωσις | ἀνθρωπίνη. οὐ μάτην γὰρ προσκεῖται τὸ “ὑπὸ̣ τ̣ὸν ἥλιον”. οἱ γὰρ ὑπεραναβε|βηκότες τὸν ἥλιον τοῦ‐ τον καὶ τῷ ἡλίῳ τῆς δικαιοσύνης προσπελάσαντες | ὡς λεχθῆναι περὶ αὐτῶν ὅτι “ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρὸς | αὐτῶν”, ἀπαγγεῖλαι δύ‐
19νανται, “τί ἔσται ὀπίσω”, τί διαδέχεται αὐ[τ]〈ού〉ς.
20 καὶ ὅπερ | εἶπον̣ [καὶ] νῦν ἐρῶ· ἐλέγομεν, ὅτι ἄγνοιαν ἔχο̣μ̣εν τῶν τοῦ θεοῦ κριμάτων, ἐπεὶ τυγ|χάν[ουσι]ν̣ “ἀνεξερεύνητα. τὰ κρίματα τοῦ θεο[ῦ ἄ]β̣υσσός ἐστιν πολλή”. ἡ δὲ ἄβυσσος | ἀκατά[λη]μ̣πτός ἐστιν ἢ δυσκαταλημπτός. κ̣[αὶ ἔ]λ̣ε‐ γον, ὅτι ἔστωσάν τινες ὑπὸ | βασιλέ̣[ω]ς δικαιοτάτου καταδ̣ικασθέν[τε]ς̣ ἐν νή‐ σῳ, ἕκαστος κατὰ τὸ ἁ|μάρτη̣[μα] ἑαυτοῦ, καὶ πάντες ἴσμεν, ὅτι κ[ατ]εδικάσθη‐
25σαν δικαίως, οὐ μὴν | ὅσδε [διὰ τ]ί. οὕτω καὶ ὧδε ἔχομεν εἰπεῖν.

195

 κα[ὶ] ἔνπαλιν ἐξ ἀρχόντων πολλοὶ | εἰς ἰδιωτισμὸν [ἐ]τ̣ρ̣[άπησαν. α]ὐτὸς οὗτος ὁ ἐκκλησιαστὴς λ[έγ]ει· “εἶδο̣ν δ[ο]ύ̣λους | ἐπὶ ἵππους κα[ὶ ἄρχοντας] περιπα‐ τοῦντας”, καὶ οὐκ ἔχομε̣ν̣ εἰπεῖν, διὰ τ̣ί ὅσδε τόδε ἔχει. ἔχο̣[μεν δὲ καθ]όλου τοῦτο εἰπεῖν, ὅτι διαπίπτει τ̣ὰ τῶν ἀνθρώπων. | ἐὰν δὲ ὑπερβ[αίνοντες ταῦτα
5ἄνω γ]ενώμεθα μηκέτι σκοπο̣ῦ̣ντες τὰ πρός|καιρα καὶ φ[αινόμενα, τότ]ε̣ ἀναρ‐ τήσομεν ἑαυτοὺς τῷ θεῷ, τὰ τηνικάδε | δυνάμε[νοι γ]νῶ[ναι, ἃ ἐπακο]λ̣ουθεῖ τῷ μετὰ ταῦτα. ἕκαστος δὲ πρὸς τὴν π[ρ]ᾶξιν | καὶ πρὸς τὴν ἐρ[γασίαν μισθὸν] ἀπο‐ λαμβάνει. εἴρηται δὲ τοῦτο πρὸς τὸν θεὸν ὑπὸ τοῦ | ψαλμῳδοῦ· “σὺ ἀ̣π̣[ο]δ̣ώ̣[σεις] ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ”. κἂν γοῦν φανερὰ ὦσιν | τὰ ἔργα, ἀλλά γ’ ο̣ὐ̣κ̣ [ἐ]‐
9π̣ι̣σ̣[τάμε]θα, ποίᾳ διαθέσει αὐτὰ ἐνεργοῦσιν.82
10 ἐπερ()· “καὶ ἐποίη|σεν αὐτὰς ἐν σκιᾷ”. ἡ ἀνα̣γ̣ω̣γ̣ή̣; [λέγει το]ῦτο· “οἱ ἐκλάμψαντες ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασι|λείᾳ τοῦ πατρὸς ἑ‐ αυτῶν” [ἐν ταῖς ἀ]ληθιναῖς ἡμέραις διήγαγον. ἐπαγγελίας γοῦν | τρόπῳ πρός τινα εἶ[πεν περί] τινος· “μακρότητι ἡμερῶν ἐνπλήσω αὐτόν”. | α̣ἱ̣ μ̣[α]κραὶ αὗται ἡμέραι αἱ πρὸς τοῦ φωτὸς τοῦ ἀληθινοῦ γινόμεναι οὐκ εἰσὶν | σκιώ‐
14δεις, πρωτότυποί εἰσι[ν]· σκιώδεις δέ εἰσιν ἡμέραι, ἃς δυνάμ[ε]θα ἔτι σάρ|‐
15κα περικείμενοι ἀναδέξασθαι. τότε “ἐκ μέρους” τις γιγνώσκει, ὅτε οὔπω | “τὸ τέλειον ἐλήλυθεν”, ὅτε ἐν “ἀρραβῶνι πνεύματος” καὶ τοῦ φωτὸς τοῦ ἀληθινοῦ | τυγχάνει. “ἐποίησεν οὖν ταύτας τὰς ἡμέρας ἐν σκιᾷ” τις, ἀλλ’ οὐκ οἶδεν, τί ὀ̣πίσω̣ | αὐτοῦ ἔσται, εἰ ὑπερβήσεται τὴν σκιὰν ἢ καταπεσεῖ‐
18ται κα〈τ〉’ αὐτῆς. καὶ ἵνα ἐξ | ἄλλου παραδείγματος τὴν θεωρίαν λάβωμεν· οἱ Ἰουδαῖοι γε‐
20γένηνται {ἐν σκιᾷ} | “ἐν σκιᾷ” ἡμερῶν, οὐκ ἐν αὐταῖς ταῖς ἡμέραις. ἑρ‐ μηνεύει γὰρ τὰς ἡμέρας τὰς | προηγουμένας καὶ ἀληθινὰς Μω[ΰ]σης λέγων· “αὕτη ἡ ζωή σου καὶ αὕτη ἡ μα|κρότης τῶν ἡμερῶν σου, ἀγαπᾶν [κ]ύριον̣ τὸν θεόν σου ἐξ ὅλης καρδίας σ̣ου καὶ ὅ|λης ψυχῆς σου”. ἡ ἀγάπη δὲ ἡ πρὸς θε‐ ὸν “ἐ̣[ξ] ὅλης ψυχῆ[ς] καὶ ἐξ ὅλης διαθέσεως” | γινομένη οὐκ αὔξησιν τῶν
25ἡμε̣ρ̣[ῶ]ν̣ τούτων [ἐ]ργάζ〈ε〉ται. πολλοὶ γὰρ σπου|δαῖοι καὶ θεοσεβεῖς ἄνθρω‐ ποι ταχέως μετετέθησαν [τ]οῦ βίου, καὶ ἄλλοι ἐμακροη|μέρευσαν φαυλότατοι̣.
26ὅτι τίς ἀπαγγελεῖ τῷ ἀνθρώπῳ, τ[ί] ἔσται ὀπίσω αὐτοῦ
ὑπὸ τὸν | ἥλιον.84

196

ἀμφιβόλου οὔσης τῆς λέξεως ἑκατέρ[ω]ς αὐτὴν ἐκλαβεῖν δεῖ, | ἵνα ἦ τοῦτο
1“τί ἀπαγγελήσεται αὐτῷ ὑπὸ τὸν ἥλιο[ν” καὶ “τί]ς̣ ἔτι ὑπὸ τὸν ἥλιον ὢν | δύναται ἀπαγγεῖλαι”. ἀμφότερα δέ ἐστιν [ἀληθῆ].
2 [ἐπερ()· ἡ ἀ]ν[α]γ̣ωγή̣; ἡ ἀναγωγὴ | αὕτη ἐστίν· 〈καὶ〉 τῷ ἀνθρώπῳ {καὶ} σπουδάζοντι τὰ αὐτῷ [ἀλη‐ θῶς ἡ]δέα ἔχειν “τίς ἀπαγγελεῖ | αὐτῷ, τί ἔσται ὀπίσω αὐτοῦ ὑπὸ τὸν ἥλι‐
5ον”. δύ[ναται ὧδε λέγε]σθαι τὰ διαλάμ|ποντα, τὰ ἀνάγοντα ἀπὸ τῆς σκιᾶς, τὰ χειραγω̣[γοῦντα ἐκ τῶ]ν̣ προσκαίρων | ἐπὶ τὰ αἰώνια.
6 δυνατὸν δὲ καὶ περὶ τῆς “σκιᾶς” τῆ[ς δικαιοσύνης ἐ]κ̣λαβεῖν τοῦτο, ὅτι | “τίς αὐτῷ ἀπαγγέλει, τί ἔσται αὐτῶν ὑπὸ τὸν ἥλιον”, ἔτι π̣λ̣[ησιάζον]τι τῇ δικαιοσύνῃ. | οὐκέτι γὰρ ὑπὸ τὸν “ἥλιον τῆς δικαιοσύνης” ἐστὶν [αὐτὸς] ο̣ὗ̣‐ τ̣[ος] ὁ ὑπερβὰς τὴν σκι|ὰν καὶ ἐν αὐτῇ τῇ ἀληθείᾳ γενόμενος “πρόσ[ωπον
10πρὸς πρ]όσωπον” αὐτὴν | ὁρῶν.86