TLG 2102 002 :: DIDYMUS CAECUS :: Commentarii in Job (5.1–6.29)

DIDYMUS CAECUS Scr. Eccl.
(Alexandrinus: A.D. 4)

Commentarii in Job (5.1–6.29)

Source: Henrichs, A. (ed.), Didymos der Blinde. Kommentar zu Hiob, pt. 2 [Papyrologische Texte und Abhandlungen 2] Bonn: Habelt, 1968: 14–194.

Citation: Codex page — (line)

>>“ἐπικάλεσαι δέ, εἴ [τί]ς σοι ὑπακούσε‐
20>>ται, ἢ εἴ τινα ἁ[γί]ων ἀγγέλων ὄ‐ >>ψῃ.” προτροπὴ[ν] ὡς ἔοικε προσ‐ άγει τῷ ἁγίῳ πρ[ὸ]ς μετάνοιαν ὁ‐ ρῶσαν, ἵν’ ἐκ το[ύ]του ἐπὶ παράκλη‐ σιν ἐλθὼν τύχῃ τοῦ ἐπικουροῦ(ν)‐
25τος καὶ ἐπακούσαντος. παρίστησι(ν) >δὲ καὶ τό· “εἴ τινα ἁγίων ἀγγέλω(ν) >ὄφει” ἐπιστάμενον αὐτόν, ὅτι εἰ‐ σὶν οὐχ ἅγιοι ἄγ[γ]ελοι. εἰ γὰρ μὴ τοῦτο ἐγίγνωσκεν, περιττὴ ἡ
30προσθήκη· ὥσπερ διαστέλλων ἅγιον ἀπὸ μὴ τοιούτου τοῦτό φη‐ σιν. εἰσὶν δὲ οἱ λέγοντες, ὅτι ταῦ‐ τα εἰρωνευόμενος λέγει. τῆς ἀρχῆς

113

πάλιν τῆ[ς ἐσφαλμένης ἔχεται λέγων, ὅτι [ 10—15 δι’ ἁ‐ μαρτίας [ 15—20 ἵνα γνω[ 15—20
5>>“καὶ γὰρ ἄφρ[ονα ἀναιρεῖ ὀργή, >>πεπλαν[ημένον δὲ θανατοῖ >>ζῆλος.” πρ[ 15—20 σιν οὕτως [ 15—20 λεσαι. εἰ χ[ 15—20
10σαι σοι ἀφρ[ 15—20 πεσοντ̣[ 15—20 καλεῖν τ̣[ 15—20
βοήθειαν [ 15—20 καὶ αυτη[ 15—2014
15ται ὅταν [ 15—20 τινες καὶ .[ 15—20 λου ἀντὶ τοῦ̣ κ̣[ 10—15 τοῦνται τοιαυτ[ 10—15 τῶν δυσαρεστού[ντων τῇ τοῦ θ(εο)ῦ προ‐
20νοίᾳ· διὰ τί ἐγώ γε̣ [τοσούτοις ἀνι‐ αροῖς περ[ι]πίπτω [ 8—12 τε καὶ τὴ[ν τ]ιμὴ[ν 6—10 κα‐ >τὰ τὸ λεγό[με]νον· ”[μὴ παραζή‐ >λου ἐν πο[ν]ηρευομ[ένοις μη‐
25>δὲ ζήλου [το]ὺς ποιο[ῦντας τὴν >ἀνομίαν.” [.]α̣ι ζῆλος [ 5—10 του ὅμοιος̣ αὐτοῦ ο̣.[ 5—10 δευτέραν δὲ ἀπόδ[οσιν 2—6 τα πρὸς τὴν πρώτη[ν 5—10
30κἂν κατ’ εἰρωνείαν .[ 5—10 >τό· “ἐπικάλεσαι δέ, εἴ τί[ς σοι ὑπακού‐ >σεται”, δόξει οἰκείως εἰ̣[ρηκέ‐ ναι ὅτι οὐχ̣ ὑ̣πακου....[ 4—6

114

15—20 ]λος ὡς εἴρη‐ >>ται. “ἐγὼ δὲ ἑώρακα ἄ]φρονας ῥί‐ >>ζαν βάλλοντας, ἀλλ’ εὐθέω]ς̣ ἐβρώθη αὐ‐ >>τῶν ἡ δίαιτα.” ]
514—18 ]νους ὑπὸ τῶ(ν) 14—18 ῥ]ίζας δυνα– 14—18 ]τ̣ο πολυσχι–
14—18 ] παντὶ ἀνε– 14—18 ] πολύρριζος ει16
1014—18 ]νέχειν καὶ 10—14 ἀνθρώ]πινα λέγει 12—16 συ]μβαῖνον εὐ‐ θέως γὰρ ἐβρώθη α]ὐτῶν ἡ δίαι‐ τα 12—16 ]. ἐπὶ τὸ πολύ
1514—18 ].τα ὡς τὸν ὑ– 12—16 ].νε̣υ̣όμενον με– 12—16 ]ι̣ν καὶ τὸν πλού‐ σιον πολλάκις εἰς π]ενίαν μεταβάλλε‐ σθαι 8—12 ].τι δὲ περιόντος
208—10 ]αινει ἀλλὰ γοῦν του 6—8 κ]ατὰ ζ[ῆν] τοῦτο ἐλθό(ν)‐ 6—8 ].τα τ[ῆς] ἀλαζονείας 4—6 τοι]αύτην τ[ὸ θ]εῖον γράμ‐ μα γὰρ] τὴν νό[η]σιν παρίστησι(ν)
25ἐν ψαλμ]οῖς ἀπὸ ἁγ̣[ίο]υ λεγόμενο(ν)· >“εἶδον] ἀσεβῆ{ν} ὑπερυψού‐ >μενον] καὶ ἐπαιρόμενον ὡς >τὰς κέδρ]ους τοῦ Λι[β]άνου· καὶ παρῆλθο(ν) >καὶ ἰδοὺ] οὐκ ἦν, καὶ ἐζήτησα αὐ‐
30>τὸν καὶ οὐ]χ εὑρέθη{ν} ὁ τόπος αὐτοῦ.” 5—8 ] γὰρ τὸ κακὸν οὐδ’ ὑφιστά‐ μενον ...]πειτ..μ̣αι̣ εἰ μὴ ἐν τῆι

115

προαιρ[έσε]ι τοῦ ἐ[νερ]γ̣[οῦν]τ̣[ος. ἂν γοῦν [ἐκ]εῖνος π[ροαιρούμεν]ο̣ς παύσητ[αι, ο]ὐκέτι τὸ [κακὸν σύ]στα‐
σιν ἔχει .[.]δη δι[..... ..].ς̣18
5ἐστιν ἡ π[ρο]αιρετ[ικὴ αὐτοῦ] ὕπα̣ρ̣‐ >ξις. “σύντρ[ιψ]ο̣ν̣ τ̣[ὸν β]ρα‐ >χίονα τοῦ̣ [ἁ]μαρτω[λοῦ καὶ π]ο̣ν̣η̣‐ >ροῦ, ζητηθήσεται [ἡ ἁμ]α̣ρ̣τία >αὐτοῦ· καὶ οὐ μὴ εὑρ̣[εθῇ] δι̣’ αὑτή(ν).”
10διὰ γὰρ [τ]ὸ̣ ἀνυπ[όστατο]ς εἶναι οὐχ εὑρίσ[κ]εται· οὐ γὰ̣[ρ οὐσί]α̣ ἐ̣σ̣τ̣ὶ̣(ν̣) ἡ κακία, ἀλλ’ ἐν πρ[οαιρέσ]ε̣ι̣ γ̣ε̣γ̣ε̣ν̣‐ νημένη ἔχει τὸ ε[ἶναι. πά]λιν παυ‐ σαμένη[ς τ]ῆς πλάν̣[ης] κ̣α̣ὶ̣ ἡ̣ κ̣α̣‐
15κία συναπέρχεται. ἀ̣[λλὰ γοῦ]ν̣ πε‐ ρὶ τῆς καθ[ό]λου κακίας [εἴρηται· >“καὶ ἐψεύσατο ἡ ἀδικ[ία ἑαυτήν.” ὥσπερ γὰ[ρ] λέγομε[ν πολλά]κις ψεύδεσθα[ι] πόρον̣ [τὴν γῆν τὸ]ν̣
20οἰκεῖον καὶ [τ]ὸν ἀγαθ̣[όν, οὕτως κ]α̣ὶ̣ ἡ κακία ψ[ε]ύδεσθα[ι λέγεται αὑτὴν μηκέτι ἐξα[..... ... >γινομένης, ὅταν “ἀ[ποδρᾷ ...]. >πᾶσα ὀδύ[ν]η καὶ λύ[πη καὶ σ]τ̣ε̣‐
25>ναγμός”. β[ι]βρώσκετ[αι δὲ ἡ δία]ι̣‐ τα τῆς κο[λ]άσεως ἐπ[ιτελουμ]έ̣‐ >>νης. “π[ό]ρρω γένοιν[το οἱ υἱοὶ] αὐ‐ >>τῶν ἀπὸ [σ]ωτηρίας. κολ[αβρισθ]εί̣‐ >>ησαν δὲ ἐπὶ θύραις ἡ̣[σσόνων
30>>καὶ οὐκ ἔσται ὁ ἐξαιρο[ύμενος.” παίδευσίν τινα ἐπεύχ[εται γενέσ]θαι̣

116

το[ῖς ἀλάζοσιν], ἵνα τ[ὰ ἡ]δέα καὶ τὰ ἀ(ν)‐ θ[ρώπινα ἀγ]αθὰ ἀπ[οστ]ῇ αὐτῶν, ἅ‐ π[ερ “σωτηρία]ν” ἐκάλ[εσ]εν· οὕτω γὰρ συμ[βήσεταί τι]ς αὐτ[οῖς] πόνος. λέγε[ι20
5δέ· “κ[ολαβρ]ισθείη[σα]ν”, εὐτελισθεί‐ η[σαν ὑπὸ ἐλ[αττό[ν]ων ταπεινού‐ με[νοι μηδ]ενὸς ὄ[ν]τος τοῦ βοη‐ θοῦν[τος. συ]μφέρει γὰρ τῶι ὑπερη‐ φάνω[ι ταπ]είνωσισ, πρῶτον μέ(ν),
10ἵνα τ[οιούτ]ῳ ἀργία τ[ῆς] ἀμέτρου κακία[ς γέ]νηται, ἔπ[ει]τα, ὅπως καὶ ὡς̣ [.....]αι μεταπαιδευθῇ. τὸ δὲ κ[ολαβ]ρισθείη[σ]αν παρῆκτα[ι ἀπ[ὸ] τ̣[οῦ κό]λου, ὅ ἐστ[ι]ν̣ κολοβοῦ· λέ‐
15γετ[αι γὰρ] κ̣όλοβρο[ν τ]ὸν μικρὸν ε]ἶ̣ν̣[αι χ]οῖρον. >>“ἃ [γὰρ ἐκεῖν]οι συνήγαγον, δίκαιοι ἔδοντ[αι.” οὗ̣[τος καίτοι] ἀνθρωπ[ί]νως αὐτὸ λέ‐ γω[ν εὖ παρ]έ̣χοι τὸ[ν] ἀπολογισμὸ(ν)
20φά[σκων, ὡ]ς ἅπερ [οἱ] ἀσεβεῖς συν‐ ά[γουσιν, ο]ἱ δίκαιο[ι φ]άγονται, εἰ μ[ὴ φαίνεταί] ποτέ τι σ[υ]μβαῖνον πα‐ ράδοξον· οὐ]δὲ γὰρ πάντως τοῦτο οὕτ[ως ἔχο]ν εὑρίσκε[τ]αι. ἐν δὲ ταῖς
25>θεί[αις Πα]ροιμίαις λ[έ]γεται· “θησαυ‐ >ρίζ[εται δι]καίοις πλ[ο]ῦτος ἀσεβῶ(ν)”, ὅπ[ερ πάλι]ν οὐκ ἀν[α]γκαίως ἐπὶ ἱ‐ στο[ρίας δ]εχόμεθα. ἐ[π]ειδὴ δὲ πα‐
ροι[μιω]δῶς εἴρητ[αι], ἀκολούθως22
30λέγονται] πλουτοῦν Ἰ[ο]υδαῖοι νό‐ μον τε καὶ] προφήτας ἔχοντες, οἷς οὐκ ἐχρ]ήσα〈ν〉το δεόντως. οὗτος ὁ πλ̣ο̣[ῦτος] δ’ ἐπὶ τὰ ἔθνη μετέστη·

117

>“ἀρθήσετ[α]ι” γὰρ ὁ ἀμπελὼν “καὶ δοθή‐ >σεται ἔθν[ει] ποιοῦντι τοὺς καρποὺς >>αὐτοῦ”. “αὐτοὶ δὲ ἐκ κακῶν οὐκ >>ἐξαίρετο[ι ἔ]σονται, ἐκ̣[σι]φ̣ω̣νισθ[εί‐
5>>η αὐτῶν [ἡ] ἰσχύς.” λ[έ]γει, ὅτι οὐ μό‐ νον προ[σα]φαιρ[οῦν]τα[ι] τὸν πλοῦ‐ τον οἱ ἀσ[εβ]εῖς, ἀλλ[ὰ] ἐκ κακῶν οὐδέποτ[ε ἐ]ξαιρε[θεί]ησαν. τῶν δ’ αὐτῶν κα[ὶ] ἡ δύνα̣[μ]ις αὐτῶν
10παντ[ελῶς] κενωθ[εί]η, ἀπὸ με‐ ταφορ[ᾶς τῶ]ν σιφ[ωνι]ζ[ο]μένω(ν) πρὸς τὸ [μ]η̣δὲν [ἔτι] ὑ̣γρὸν ὑπο‐ λείπεσθα[ι. τ]αῦτα μ[ὲ]ν ε̣ἰ̣ ἀρατικῶς λέγει, σ̣[υν]επίσκεψ[αι. ο]ἶδε 〈δέ〉, ὅτι
15συμβήσ[ετ]αι ταῦτ[α τ]οῖς φαύλοις οὐ πάντως· πολλ[οὶ γ]ὰρ ἐν εὐγη‐ ρίᾳ τέλος τοῦ ζῆν τούτο〈υ〉 ἐδέξ[αν‐ το. εἰ δὲ καὶ διάλημψιν ἔχων μέλλοντος αἰῶν[ος] καὶ κολάσε‐
20ως ταῦτα λέγει, ἐ[πισκ]έψει καὶ τοῦτο. ἃ μέντοι ὁ ἅ[γιος] πε‐ ρὶ τῶν πλουτούν[τω]ν ἀδίκως τοιάδε παραινῶν τὸν π[ρο]σέχοντά [φη‐
>σιν· “μὴ φοβοῦ ὅτα[ν] πλο[υ]τ̣ή̣σ̣ῃ̣24
25>ἄν(θρωπ)ος, ὅτι οὐκ ἐν τῶι ἀποθνῄσκει(ν) >αὐτὸν λήμψεται τ[ὰ] πάντα >οὐδὲ συνκατα{λα}βή[σ]εται [α]ὐ̣τῷ >ἡ δόξα τοῦ πλούτο[υ α]ὐτοῦ.” δι’ ὅ‐ λου δὲ τοῦ λόγου ἑαυ[το]ῦ οὗτος
30κακὰ λέγει τὰ ἐπίπονα· πενίαν, >>νόσον, ἀδοξίαν, ἀτιμίαν. “οὐ >>γὰρ μὴ ἐξέλθῃ ἐκ τῆς γῆς κόπος, >>οὐδὲ ἐξ ὀρέων ἀναβλασ[τ]ήσει

118

>>πόνος, ἀλλὰ ἄν(θρωπ)ος γ[εν]νᾶται πόν[ῳ, >>νεοσσοὶ δὲ γυπῶν [τ]ὰ ὑψηλὰ πέ‐ >>τ̣[ο]ν̣[τ]α̣ι.” τὰς [ἀ]ρὰς ἃς [ἐπ]ηράσατο κα‐ τὰ τῶ[ν] ἀσ[ε]βῶν ἢ [ἃς ε]ἶπεν αὐτοῖ[ς
5ἕπεσθαι δ[εῖ]ξαι β[ου]λόμενος, ὅτι εὐλόγ[ως] ἐπο[ιή]σατο, φησίν· ἀν(θρώπ)ων γά[ρ] ἐστιν τ[ὸ πε]ριπίπτει(ν) θλιβηρο[ῖς] καὶ οὐκ ἀψύχων. δύ‐ ναται δ[ὲ] καὶ ὡς π[αρα]κλητικὸς
10εἶνα[ι ὁ λόγ]ος, ὡς [καὶ ἔ]θος ἐστὶν λέγειν τ[οῖς] πολ[λοῖς ὅ]τι· οὐκ ἔξω τῆς ἀνθ[ρ]ωπίνη[ς π]έπονθας φύσεως· [κα]ὶ γὰρ ἐν [πό]νῳ τὸ ζῆ(ν) ἔχομεν. [κ]αὶ αὐτὸ δ[ὲ] τὸ γεννη‐
15θῆναι ἡ[μᾶ]ς πόνωι καὶ κακοπα‐ θε]ίᾳ γίν[ε]ται, καὶ τῶν γεννών‐ των μυρ[ί]α ὅσα ὑφισταμένων καὶ τῶν [γεν]νωμένων ἐν μό‐
χθῳ δια[γόν]των. εἰ δὲ δύνασαι26
20παρεμ[βάλ]λειν τὸν περὶ τοῦ ἀπὸ γέννης [τ]υφλοῦ λόγον τούτωι, σ[υ]νεπίσ[κ]εψαι. περὶ γὰρ ἐκείνου >“ἠρώτησ[α]ν τὸν Ἰ(ησοῦ)ν οἱ μαθηταὶ >αὐτοῦ· ο[ὗ]τ[ο]ς ἥμαρτεν ἢ οἱ γονεῖς
25>αὐτοῦ, ἵνα τυφλὸς γεννηθῇ;”. >“νεοσσοὶ [δ]ὲ γυπῶν τὰ ὑψηλὰ >πέτοντ[α]ι” ὅμοιον τῷ λέγειν, ὅ‐ τι ἀψύχων οὐχ ἅπτεται κάκωσις. καὶ νεοττοὶ δὲ γυπῶν, φησίν,
30ἐν ὕψει πέτονται, ἀντὶ τοῦ· ἀτα‐ λαίπωροί εἰσιν—οὐ γὰρ ἐν κακίᾳ ζῶ‐

119

σιν—, ἵνα ὃ λέγει τοιοῦτον ᾖ· τὰ ἄψυ‐ χα καὶ τὰ ἄλογα—διὰ τῶν νεοσσῶν γὰρ τῶν [γ]υπῶν τὰ ἄλογα σημαί‐ νειν φαί[ν]εται—οὐ δέχετα[ι] πεῖ‐
5ραν ἀνταποδόσεως, ἀνθρώπου διὰ τὰς ἁμαρτία[ς το]ιούτων πα‐ ραπολα[ύο]ντος, ὅ[π]ερ λέγει τῆι οἰ‐ κείᾳ ἀρχῇ ἑπόμεν[ο]ς. >>“οὐ μὴν δέ, [ἀ]λλ’ ἐγὼ δεηθήσομαι κυ‐
10>>ρίου, κ[(ύριο)ν δὲ] τὸν πάν[τω]ν δεσπό‐ >>την ἐπ[ικαλ]έσωμ[αι].” αἰτιασάμε‐ νος το[ὺς ἄφ]ρον[ας κ]αὶ τὰ ἑξῆς εἰ‐ πὼν π[ερὶ α]ὐτῶν [ἐγ]ὼ δέ, φησί(ν), οὐ χαίρ[ομ]αι ὡς ἐκ[εῖ]νοι, ἀλλ’ ἅτε
15πρόνοι[α]ν ἐπιστ[άμ]ενος καὶ εἰ‐
δὼς δεσπότην [τῶ]ν πάντων τὸν θ(εὸ)ν ἐπικαλοῦμαι αὐτόν, π[ρέ‐ πειν το[ῦ]το ἡγούμενοσ. κατανό‐ ησον δέ, εἰ μὴ δι[άλ]ημψιν ὡς28
20περὶ δικαίου ἑαυ[τοῦ] ἐξαποστ[ε]ῖ‐ λαι βουλόμενο[ς ταῦ]τά φησιν. >>“τὸν ποιοῦντα μεγάλα καὶ ἀνεξι‐ >>χνίαστα, ἔνδοξά τε καὶ ἐξαί[σι]α, >>ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθ[μό]ς. τὸν δι‐
25>>δόντα ὑετὸν ἐπὶ τὴν γῆν, ἀποστέλ‐ >>λοντα ὕδωρ ἐπὶ τὴν ὑπ’ οὐρανό(ν).” προνοητὴν ὁμολογ〈εῖ〉 τῶν ὅλω(ν) καὶ δημιουργὸν τὸ[ν] θεόν. οὐκ ἀ‐ πεικ〈ὸ〉ς δὲ αὐτὸν ταύτας ἔχειν τὰς
30διαλήμψεις, ἄνδρ[α] σοφὸν τὰ ἀν‐ θρώπινα. ἔχει δὲ καὶ περὶ ἀορά‐ των καὶ ὁρατῶν διάλημψιν, περὶ

120

ἀνεξ〈ιχν〉ιάστων λέγων καὶ μεγάλων καὶ ἐνδόξων ὑετοῦ τε καὶ ὕδατος, ὅπερ ὕδωρ ε[ἰ] διαστέ[λ]λοι τοῦ ὑετοῦ, τὰ ἐκ π[η]γῶν καὶ χε[ι]μάρρων καὶ
5φλεβίων [εἴ]η̣ λέγων̣. ἔχεις δὲ καὶ πολλαχοῦ τ[ῶν] γραφῶν ταύτας τὰς ἐννοί[ας] συνε[τώ]τατα, οὐχ ἥκιστα δὲ κ[αὶ] παρὰ Παύλῳ γράφο(ν)‐ >τι· “ἐν Χ(ριστ)ῷ ἔκτισται τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ
10>ἀόρατα [καὶ τὰ] ἐπίγεια κ[αὶ ἐ]πουράνι‐ >α.” δεῖ δὲ [καὶ] τοῦτο λ[ογίζ]εσθαι, ὅτι
ἐκ τῶν τῷ [ἁγί]ῳ Ἰὼ[β συ]μβεβηκό‐ των ὡ[ς] ἄ[ν]θρωπ[ος εἰ]ς φόβον ἀ‐ χθεὶς θα[υμ]άζει τὰ [τῆς] προνοίας30
15ἔργα. τὸ δ’ ”[οὐκ] ἔστιν ἀ[ρι]θμὸς” νο‐ εῖν δεῖ ὅτ[ι ἄν]θρωπο[ς]· θ(εὸ)ς γὰρ τὰ πά(ν)‐ τ[α] οἶδεν. καὶ οὐδὲν θαυμαστόν, >ὅ]που καὶ Σαλομών φησιν· “ὁ θ(εὸ)ς >δέδωκέν μοι τῶν ὄντων γνῶσι(ν)
20>ἀληθῆ ε[ἰδέ]ναι σύστασιν κόσμου >καὶ ἐνέργ[εια]ν στοιχείων, ἀρχὴ(ν) >καὶ τέλος καὶ μεσότητα χρόνου, >τροπῶν ἀλλαγὰς” καὶ τὰ ἑξῆς. οὐ‐ δὲ γὰρ τὰ [φύ]σει μὴ ἀριθμητὰ καὶ
25θ(ε)ῷ ἀναρ[ι]θμητά ἐστιν, περὶ οὗ λέ‐ >γεται· “ὁ ἀριθμῶν πλήθη ἄστρω(ν), >καί· “ὑμῶν δὲ αἱ τρίχες τῆς κεφα‐ >λῆς ἠρίθμηνται”, ἅπερ καὶ τοῖς ἀξίοις εἰδέναι πρὸς τὸ συμφέρο(ν)
30δίδοται, ὡς περὶ Σολομῶντος εἴρηται. >>“τὸν ποιοῦντα ταπεινοὺς εἰς ὕψος >>καὶ ἀπολωλότας ἐξεγείροντα.”

121

μεταβαίνει καὶ ἐπὶ τὴν κατὰ ἀν‐ θρώπους πρόνοιαν καὶ τοῦτο διακείμενος περὶ τοῦ θ(εο)ῦ τῶν ὅ‐ λων, ὅτι αὐτὸς ἐξ ὕψους [τ]απεινοῖ
5ἐκ πενήτων πλ[ο]υσίους, ἐξ ὑπη‐
κόων ἄρχον[τας, ἐ]κ νοσούντων {ἄρχοντ[ας]} 〈ὑγιαίνοντασ ἀπεργαζόμενοσ〉32
7καὶ τὸ [ἔμ]παλιν. δῆλο(ν), ὅτι καὶ τῷ [ὄ]ντι τα[ῦτ]α κα̣ὶ̣ φαινό‐ μενα καὶ νοούμενα ὑπάρχει
10συμφ[έροντα], τούτῳ [τῷ] ὑπὸ ἁγί‐ >ου εἰρ[ημ]ένῳ· “κ[(ύριο)ς κ]α̣θιστᾷ βασι‐ >λεῖς κα̣[ὶ με]θιστᾷ”, [καὶ] τῷ· “δι’ ἐμοῦ >βασιλ[εῖς β]ασιλε[ύου]σιν”, καὶ τῷ· >“ὁ ἐγείρ[ω]ν ἀπὸ γῆ̣[ς] πτωχὸν καὶ
15>ἀπὸ κοπ[ρί]ας ἀνυ[ψ]ῶν πένητα.” τῆς ὑψώσεως δ[ὲ τ]ῆς ἐκ θ(εο)ῦ [π]ρο‐ οίμιον ἡ ἐξ ἡμῶ[ν] ταπειν[οφρ]ο‐ >σύνη· “ὁ” γὰρ “ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑ‐ >ψωθήσεται καὶ [ὁ ὑ]ψῶν ἑαυτὸ(ν)
20>ταπεινωθήσετ[αι.” κ]αὶ πάλιν· ”[ὁ] >θ(εὸ)ς ὑπερηφάνο[ις ἀ]ντιτάσσεται, >ταπεινοῖς δὲ δίδωσιν χάριν.” “ἀ‐ πολωλότας” δὲ “ἐξεγείρεσθ[αι]” λέ‐ γει τοὺς ἐν περ[ιστ]άσεσι κατα‐
25στάντας καὶ μετα[β]ολῆς πειρα‐ θέντας παυούση[ς] μὲν τὰ θλι‐ βηρά, ἀντιδιδούσ[η]ς δὲ τὰ τῆς ἀναπαύσεως, ὅπερ καὶ τῷ μα‐ καρίῳ Ἰὼβ συμβέβηκεν ἑδραί‐
30ῳ διαμείναντι ἐν τοῖς τῆς ψυ‐ χῆς ἐναρέτοις ἔργοις. εἰ δὲ τὸν ἀπολωλότα ἀντὶ τοῦ ἁμαρτή‐
σαντος λάβοις, καὶ τούτους ἐξεγείρει34

122

θ(εὸ)ς “μετανοίας τόπον” διὰ διδασκ[α‐ λίας παρέχων. ἀλλ’ ὁ Ἰὼβ ὁ μακάρι‐ ος οὐκ ἀπολώλει τοιαύτην ἀπώ‐ λειαν, ἵνα καὶ τοιαύτης ἐγέρσε‐
5ως δεηθ[ῇ]. >>“διαλάσσον[τα] βουλὰς πανούργω(ν), >>καὶ οὐ μὴ [πο]ιήσουσ[ι]ν αἱ χεῖρες αὐ‐ >>τῶν ἀλη[θέ]ς.” διὰ πάντων περὶ θ(εο)ῦ κατὰ τ[ὸ]ν δυνατ[ὸ]ν ἑαυτῷ τρό‐
10πον δ[ιέξ]ε̣ισιν ἐν[νοία]ις ἀνθρω‐ πίναις ο[ὐκ] ἀπιθαν[ῶ]ς ἐν πολ‐ λοῖς κινο[ύμ]ενος. δ[ιεξ]ελθὼν περὶ προ[νοί]ας θ(εο)ῦ [καὶ] ὅτι 〈δι’〉 αὐτοῦ ἀδοξί[αι κ]αὶ δόξα[ι συ]μβαίνου‐
15σιν καὶ τ[α]πεινοῦταί τ[ις] οὐκ ἄνευ αὐτοῦ, μέτ[ει]σιν ἐπὶ τὸ δεῖξαι, ὅτι κἂ]ν μεγ[ά]λῃ ποικιλίᾳ συνέσεως ἄν(θρωπ)οι χρή[σ]ωνται, θ(εο)ῦ ἐστι τὸ τέλος παρασχ[εῖν]. σημαίνει γοῦν αὐ‐
20>τῷ τὸ “δια[λάσ]σοντα βουλὰς πα‐ >νούργων”, [ὅ]τι κἂν βουλεύσων‐ ται καὶ νομίσωσιν ἑαυτῶν ἄν(θρωπ)οι πανοῦργο[ν] ἀναντίρρητον καὶ βέ‐ βαιον, ἐξα[λ]άττει ταῦτα θ(εὸ)ς πρὸς
25τὸ συμφέ[ρ]ον ἑκάστῳ ποιῶν. ἦ πολλάκις [ἄ]ν(θρωπ)οι ἐλπίσαντες οὐκ ὀλίγα ἀπέ[τ]υχον καὶ μὴ προσδο‐
κηθέντα [ἔ]σχον θ(εο)ῦ διοικοῦντος, οὐκ ἀνθρωπίνως οἰκονομοῦ(ν)‐36
30τος. οὐδ’ αὖ τοιοῦτοι οὐδ’ ἐν ταῖς πράξεσιν ἑαυτῶν ἀληθές τι ἔχο〈υ‐ σιν〉, ὅσοι ἐφ’ ἑαυτοῖς βαλλόμενοι

123

αὐτάρκεις πρὸς πάντα διὰ τῶν ἰ‐ δίων βουλῶν ἐτόπασαν εἶναι. δεῖ δὲ εἰδέναι, ὅτι ἐν τῆι θείᾳ γρα‐ φῇ οὐ μόνον ἐπὶ ψεκτοῦ ἀλλὰ καὶ
5ἐπαινετοῦ τὸ τῆ[ς] πανουργίας ὄνομα κεῖται. ὅ[ταν] γὰρ λέγηται >περὶ τῆ[ς] σοφίας· ”[ἵν]α δῷ ἀκάκοις >πανουργίαν”, δῆ[λ]ον, ὡς φρόνη‐ σιν λέγει καὶ πρ[ᾶ]γμα ἐπαίνου
10ἄξιον· [το]ιοῦτον γὰ̣ρ̣ ὑπὸ σοφίας >δίδοτ[αι. κ]αὶ πάλ[ιν]· “πανοῦργος >κακῶν [ἐ]περχομ[έ]νων ἀπεκρύ‐ >βη” δηλοῖ συνετ[ο]ῦ πρᾶξιν, ἥ‐ τις πρὸς [α]ὐτοῦ ἐπ[ι]τελεῖται με‐
15τανοία[ς] τρόπῳ, [ὅ]ταν ἐπιφο‐ ρὰ κακῶν προ[σδό]κιμος ᾖ, ὅπερ οἱ Νινευῖτ[αι] ποιή[σαν‐ τες διέφυγον τὴ[ν] ἀπειλήν· κρύπτεται γὰρ [τὴν ὀ]ργὴν μετα‐
20νοίᾳ ταύτην διαδιδ[ράσκ]ων. ὅτι καὶ ψεκτῶς ἡ πανου[ργία] κεῖται, δη‐ >λοῦται ἐν τῷ· “φοβοῦμαι, μή >πως ὡς ὁ ὄφις ἐξη[π]άτησε[ν] Εὕ‐
>αν ἐν τῇ πανουρ[γί]ᾳ αὐτοῦ, φθα‐38
25>ρῇ τὰ νοήματα ὑμῶν.” “χεῖρας” δὲ τὰς πράξεις ἔχ[ο]μεν σημαι‐ νομένας ἐν τῇ [γρ]αφῇ, ὡς καὶ οὗτος φαίνεται ν[ε]νοηκώς. ὅ‐ >ταν γὰρ λέγῃ· “ἄκανθαι φύονται
30>ἐν χειρὶ τοῦ μεθύσου”, οὐ τὸ μέρος τοῦ σώματος ἐκλαμβάνομεν ὄν

124

—οὐ γὰρ ἐπὶ τούτῳ ἄκανθαι φύονται—, ἀλλὰ τὰς π[ρ]άξεις, καθ’ ἃς ἁμαρτά‐ >νει. “οὐ ποιήσουσιν” οὖν “αἱ χεῖρες >αὐτῶν ἀληθές”, τοῦ θ(εο)ῦ μὴ ἐῶν‐
5τος τὰς ἐκβ[ά]σεις τῶν βουλευμά‐ των αὐτῶ[ν π]ληροῦσθαι. >>“ὁ καταλαμ[βά]νων σ[ο]φοὺς ἐν τῆι >>φρονήσε[ι], βουλὴν δὲ πολυπλό‐ >>κων ἐξέσ[τη]σεν.” ἤτοι τῆι φρο‐
10νήσει τῇ ἰδίᾳ τὰς τ[ῶ]ν σοφῶ(ν) μηχαν[άς] φησιν [αὐ]τὸν κατα‐ λαμβάνε[ι]ν ἢ τῇ τῶν ἀπ’ αὐ‐ τοῦ μετε[σ]χηκότων τῆς φρονή‐ σεως, ᾗ 〈Ἐ〉λ[ισ]αῖε τὴν [σ]οφιστείαν
15τοῦ Γιεζί, [ὃν] κατείληφεν μηχα‐ νώμεν[ον] λαθεῖν αὑτὸν λέγω[ν· >“οὐκ ἀπῆλ[θ]εν ὁ δοῦλός σου δε‐ >ξιὰν ἢ ἀ[ρισ]τεράν.” πρὸς ὃν κατα‐ λαβὼν α[ὐτο]ῦ τὸ κίνημα εἶπε(ν)·
20>“οὐχὶ ἡ κα[ρδία] μου μετὰ σοῦ ἦν;” vacat ἀλλὰ καὶ τὴ(ν) βουλὴν τῶν πλεκόντων πανουρ‐ γίας ἐξίστ[η]σιν ὡς τοῦ Ἀχιτοφέλ, εὐξαμέν[ου] τοῦ μακαρίου Δα(υὶ)δ40
25>καὶ λέγοντος· “διασκέδασόν μοι >τὴν βουλ[ὴ]ν 〈τοῦ〉 Ἀχιτοφέλ.” οὐ μὴ(ν) δέ, ἀλλὰ κ[αὶ] τὴν “τῶν παρανόμω(ν) πρεσβυτ[έ]ρων” καὶ τῆς Αἰγυπτί‐ ας ἐξέστη[σε] βουλὴν κατὰ σωφρο‐
30σύνης βουλευσαμένων οὕτως, ὡς τὴν μὲν Σωσάνναν διὰ τὸ πο‐ >λύπλοκον αὐτῶν εἰπεῖν· “στενά

125

>μοι πάντοθεν”, τὸ[ν] δὲ Ἰωσὴφ νε‐ ανικῷ καὶ φρονήμ[α]τι καὶ κινή‐ ματι διαδρᾶναι τὰς τῆς Αἰγυπτί‐ ας παρανόμου γυ[ν]αικὸς μηχα‐
5>>νάς. “ἡμέρ[ας] συναντήσε‐ >>ται αὐτοῖς σκότο[ς, τὸ] δὲ μεσημβ‐ >>ρινὸν ψηλαφήσ[αισ]αν ἴσα νυκτί, >>ἀπόλοιντο δὲ ἐ[ν] πολέμῳ.” [λ]έγει, ὅτι ὅσοι ὑπὲρ τ[ὴ]ν ἑαυτ〈ῶ〉ν δύ‐
10ναμιν [ἐ]πιχειρο[ῦσι]ν ὡς οἴεσθαι, ὅτι χωρὶ[ς] ἐπιπν[οί]ας θ(εο)ῦ τι κατα‐ λαμβάνουσιν, οὐδ[ὲ]ν εὑρίσκουσι(ν), σκότῳ συνεχόμενοι ἀσαφίας ψηλαφῶντες καθ[ά]περ ἐν νυκτὶ
15τὰ πράγματα, οὐδ[ὲ]ν ὅλως ἀκρι‐
βείας συνιδεῖν δ[υν]άμενοι. ὥσ‐ περ γὰρ ὑπόχυμ[α ὀ]φθαλμοῖ[ς ἐ]πι‐ κείμενον κωλύει [τ]ὴν ὁρατικὴ(ν) δύναμιν, οὕτω [τοιοῦ]τον περὶ τὸ(ν)42
20νοῦν πάθος π[οιεῖ κ]αὶ ἐν τοῖς φω‐ τεινοῖς καὶ φανε[ροῖς] ἀβλεπτεῖ(ν). ἐπιτεταμένως δὲ αὐτῶν ση‐ μαίνει τὴν ἄγν[ο]ιαν γίν[ε]σθαι τῷ καὶ ἐ〈ν μ〉εσημβ[ριν]ῷ καιρῷ ἀ‐
25βλεπτεῖν. λέγοις δὲ [ἂ]ν καὶ αὐτὸ〈ν〉 τ〈ῷ〉 πεπιστευκότ〈ι〉 [μ]ὲν τῶι κη‐ ρύγματι τῷ εὐαγγε[λ]ικῷ, ἐν ἁμαρ‐ τίαις δὲ ἔτι ἐνκαλε[ῖν] δυναμέ‐ νῳ φωτὸς μεγάλ[ου] παρόντος
30μὴ ὁρᾶν· ᾗ μὲν γ[ὰ]ρ πιστεύει, φῶς αὐτῷ φαίνεται, ᾗ δὲ οὐ χρῆ‐ ται πρὸς τὸ δέον τῶι φωτί, τυφλώτ‐ τει. γέγονε δὲ ταῦτα συμβολικῶς

126

τοῖς Αἰγυπ[τ]ίοις· τρεῖ〈σ〉 γὰρ ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας ὅλας ἐφεξῆς ἐ[ν σκότει διέτριψαν. καὶ ὅτι παρὰ τὴν αὑτῶν αἰτίαν τοῦτ’ ἔπασχ[ον,
5οὐ πᾶσιν ἁ̣[πλ]ῶς ἀφεγγὴς ἦν ἡ [ἡ‐ μέρα ἀλλ[ὰ] αὐτοῖς μόνοις, τῶν Ἰσδραηλ[ι]τῶν οὐδὲν τοιοῦ‐ το πασχό〈ν〉τω[ν]. ἀλλὰ καὶ οἱ κατὰ Σοδο‐ μὰ ἄνδρ[ες] ἀορασίᾳ πληγέντες
10αἰσθητῇ [συ]μβολι[κῶς] ἐδείκνυ(ν)‐
το τυφλώ[τ]τειν κα[τ]ὰ τὴν διάνοι‐ αν. καὶ οἱ̣ ἐν [τ]α〈ῖ〉ς Βασιλείαις δὲ ἀο‐ ρασίᾳ πλη[γ]έντες, ο[ἳ] καί vacat44
13vacat
13vacat
13vacat ο]ὐ̣κ̣ ἀναγ[κα]στῶς δὲ ἐρεῖς καὶ τοὺς
15κατὰ τῆς [ἀλ]ηθείας γινομένους διὰ σοφισ[τικ]ῶν καὶ πιθανῶν λό‐ γων πε[ριπί]πτειν ἐν ἡμέραι σκότῳ κ[αὶ μ]〈ε〉σημβρίᾳ καθάπερ ἐν νυκτί, ἀλλ’ ἐπὰν ὁ συνιστάμε‐
20νος τῇ ἀλ[η]θείᾳ ταῖς ἀποδείξεσι(ν) τὸ σαθρὸ[ν] αὐτῶν τῆς πιθανό‐ τητος ἐλέ[γ]χῃ, πρὸς ἃς μὴ δυνά‐ μενοι ἀντιστῆναι τυφλοῖς καὶ ἀνοήτο[ις] ἐοίκασιν. οἳ καὶ ἐν πο‐
25λέμῳ τῷ [κ]ατὰ τὸν ἀγῶνα τὸν ὑπὲρ τῆ[ς] ἀληθείας ἀπόλλυν‐ ται. ὧν σύμβολα οἵ τε Αἰγύπτιοι ὑ‐ πὸ Φαραὼ στρατευόμενοι καὶ ἡτ‐ τηθέντες ὑπὸ τῶν Ἰσδραηλιτῶ(ν) θ(εο)ῦ

127

βοηθείᾳ καὶ Γολιὰθ ὑπὸ τοῦ Δα(υὶ)δ καὶ πάντες, ὅσοι ὑπὸ τῶν θεραπευτῶ(ν) τοῦ θ(εο)ῦ καὶ κατὰ τὸ αἰσθητὸν ἡττήθη‐ σαν. οὗτοι γὰρ δεῖγμ[α ἐ]κφέρουσιν τοῦ
5μηδὲ τοὺ[ς] κατὰ δ[ιά]νοιαν πολεμί‐ ους τῶν σοφῶν δ[ύν]ασθαι πρὸς τὴ(ν)
πρεσβευομένην [ὑ]π’ αὐτῶν ἀλή‐ θειαν. οὐ μὴν ἀλλ[ὰ κ]αὶ τὸ κατὰ Μω‐ σέα τούτου σαφέστα[τ]όν ἐστι δεῖγμα,46
10ὅτε πρὸ[ς Ἀ]μαλῆκα [ἐ]πολέμει. ἡνί‐ κα γὰρ αἱ χεῖρες κα[θ]εῖντο, τροπὴ ἐγίγνετο νίκης γι[γ]νομένης ὅ‐ τε ἄνω πρὸς θ(εὸ)ν ἐκ[τ]εταμέναι ἐτύγχανον. ἐξ οὗ π[α]ρίσταται, ὡς
15ὁ τῷ ὑψηλῷ φρο[νή]ματι τῆς ἀ‐ ληθείας ἐπερειδ[όμ]ενος ἀήττη‐ τος ὢν καὶ “τὴν ψε[υδ]ώνυμον γνῶσιν” πατεῖ. ὁ δ[ὲ κ]άτω περὶ τὰ γήϊνα στρεφό[μεν]ος τυφλώτ‐
20των καὶ ἀγνοία[ι σκο]τωθεὶς τὴ(ν) διάνοιαν ἧτταν [ὑ]πομένει χαλεπωτάτην. >>“ἀδύνατος δὲ ἐξέλθ[οι ἐ]κ χειρὸς δυ‐ >>νάστου.” εἴη μὲν ταῦτ[α] καὶ κα〈τὰ〉 τὸ σχῆ‐
25μα τῆς λέξεωσ οὕτ[ω] δηλο〈ῦντα〉 εὐκτι‐ κά, ἵν’ ᾖ τὸ λεγόμενον· γένοιτο τοὺς ἀσθενεῖς τυχε[ῖ]ν βοηθείας, ὡς διαφυγεῖν τῶν δυνατῶν τὰς χεῖρασ. δυνατὸν [κα]ὶ ὡς ἀπὸ διη‐
30γ〈ή〉σεως αὐτὸ φέρεσθαι, ἵν’ ᾖ οὕτως· >“ὁ ποιῶν μεγάλα καὶ ἀνεξιχνίαστα, >ἔνδοξά τε καὶ {εν} ἐξαίσια, ὧν οὐκ ἔστι(ν)

128

>ἀριθμός, ὁ διδοὺς ὑετὸν ἐπὶ τὴν γῆ[ν, >ὁ ἀποστέλλ[ω]ν ὕδωρ ἐπὶ τὴν ὑπ’
>οὐρανόν, ὁ [τ]απεινοὺς ὑψῶν, ὁ ἀπ[ο‐ >λωλότας ἐξ[ε]γείρων”, ὡς εἴρηται, κα[ὶ48
5τὰ ἑξῆς. πά[ν]τας οὗτος καὶ τοὺς ἀδυ‐ νάτους ἐκ [χε]ιρὸς δυνατῶν ῥύ‐ εται. ἔχομ[ε]ν τοῦτο ἐν ταῖς Βασιλεί‐ αις, ὁπην[ίκ]α γὰρ ὁ Σαοὺλ τὸν Δα(υὶ)δ ἐδίωκεν ο[ὕτ]ως, ὡς εἰς 〈σ〉πήλαιον
10αὐτὸν ὑπ[ο]κρύπτεσθαι, ἐν ᾧ καὶ ηὐλίσθη [ὁ Σα]ούλ. καὶ [τ]ί τὸ παράδο‐ ξον; περισ[τοι]χισθεὶς γὰρ ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν δ[υ]νάμει θείᾳ διεσώθη, ὡς καὶ τὸν [ἐ]χθρὸν ὑπὸ χεῖρα αὐ‐
15τῷ δοθῆν[αι], εἰ καὶ ἀρετῇ ἀμνη‐ σ〈ι〉κακίας ὑ[πε]ρεῖδεν τὴν κατὰ τοῦ ἀντιπ[ά]λου σφαγήν, οὐ μό‐ νον μὴ κ[αθ]ελὼν ἀλλὰ καὶ παι‐ δεύων ἀ[πο]στῆναι τῆς μοχθη‐
20>ρίας. ἀπο[τεμ]ὼν γὰρ αὐτοῦ “τὸ >πτερύγι[ον τ]ῆς διπλοΐδος” ἔδει‐ ξεν αὐτῷ, [ὅ]τι καὶ τὴν κεφαλὴν ἀποτεμ[εῖ]ν ἐδύνατο. ἀμφότε‐ ρα οὖν π[αι]δεύει, καὶ τὴν τοῦ θ(εο)ῦ
25περὶ τοὺ[ς] ἑαυτοῦ θεράποντας κηδεμονίαν καὶ τὴν ἑαυτοῦ ἀνεξικακίαν, ἐφ’ ἣν εἰς μίμη‐ σιν αὐτο[ῦ] προκαλεῖται τὸν ἐ‐ χθρὸν δ[ιδ]άσκων αὐτόν, ὅτι τοὺς
30ἀδυνάτ[ου]ς ὁ θ(εὸ)ς ἐξαιρεῖται ἀπὸ
τῶν δυνατῶν καὶ ἐπιβούλω(ν). >>“εἴη δὲ ἀδυ[ν]άτῳ ἐλπίς, ἀδίκου δὲ >>στόμα ἐνφραχθείη.” καὶ πρὸς50

129

τὸ̣ν τῆς π̣ρ̣[ονο]ίας λ[όγον ἁ]ρμόζει ἡ] λέξι[ς. εἰ ἀδύνατός ἐστιν] λει‐ πόμεν[ος δυν]ά̣με[ως], μὴ ἀπο‐ δοκιμαζέτω ἑαυτόν, μὴ πᾶσαν
5π]ροσδοκίαν ἀποστ[ρε]φέσθω· κ̣α̣ὶ̣ τ̣[οῖς ἀδυνά]τοις [γὰρ ἐ]λπίς ἐστιν. ἐ[μφράσ]σετ[αι δὲ κ]αὶ τοῦ ἀ]δίκο[υ τὸ στόμα, ὅταν] ὑπ’ ἀλα[ζονείας ἐπιφυσόμενο]ς̣ κ̣α‐
10τ̣ὰ̣ τῶν [ἀδικουμένων θεά]σ̣η̣‐ ται] αὐτ[οὺς διαφυγόντας τὴν] ἀπ’ αὐ‐ τοῦ βίαν [καὶ πρὸς τοῦτο ἐν]δό‐ ξους γεγ[ενημένουσ .....]τα μὲ(ν) οὖν ο[ 15 ].[.]ς̣
15κοιναὶ [ 15 ] μεμ‐ πτὰς ἰδ[ 12 ἐ]κ τῶν ἁγίων [ 16 ]ι̣λ .]ισαπ[ 16 ] ὑ‐ πὸ φαι[ 16 ].ς
20.]υτ̣ου[ 16 ]ω(ν) ...]ν̣[ 16 ]νο(ν) 18 ]αχως θαρ– 20—24 ]υ 18 ]αντες
2518 ]ἀλλὰ καὶ
18 τ]οὺς ἰδό(ν)– 15 ]ν δὲ καὶ 20 ] ἐ̣κλα– 18 ].[.]ν̣αι52
30>10 “τὴν ἰσχὺ]ν τῶ(ν) >ἐ̣[θνῶν προνομεύσω καὶ τῇ] σ̣[οφ]ί̣‐ >[ᾳ τῆς συνέσεως ἀφελῶ ὅρια ἐθνῶ]ν̣, >τὴν οἰκουμένην ὅ[λην καταλ]ήμ‐

130

>ψομαι [τῇ] χειρὶ ὡς νοσσιὰν καὶ ὡ‐ >ς ᾠὰ κ[ατα]λελει[μ]μέ[ν]α ἀρῶ”, ἅπερ ὑπ’ ἀλ[αζο]νείας [π]ρ̣[ά]τ̣τ̣[ε]ται μονο(ν)‐ ουχὶ λέ[γ]ων· ἡ πᾶσα οἰκουμένη
5ὥσπ̣[ερ ...]μεα.[...].. λόγον [. ων[.....]εικ[..... .]μμεν̣.. πο[.....]..[..... ..]πω πτερ[ω‐ θεν[ 14 ἀλ]λ’ εὐχει̣‐ ρωτ[ 16 ]“διαφεύ‐
10ξετ[αι” 15 ]ἀλλα ἀ̣‐ π[ 15 τὰ]ς ἐλπ[ί‐ δας [ 15 ] διαφυγεῖν κατ[ 15 ]του ἐχω[. π̣.[ 16 ] διὰ τὴν ἀ‐
15κακία[ν 15 ] ἀσπίδων τ[ 18 ]λιου μη[. >κ̣[ 15 “δέδ]ωκεν [ἐ‐ >ξ[ουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπά]νω ὄφεω[ν >κ[αὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ] πᾶσαν τ[ὴν
20>δ[ύναμιν τοῦ ἐχθροῦ.” κα]ὶ γ[ὰ]ρ ο[..
προ.[ 18—22 β[ 20—24 >τα αν[ 14 “καὶ τὴν >ἔκβα[σιν τοῦ δύνασθαι ὑπενεγ‐54
25>κεῖν” [ 20—22 ο..[ 20—24 μ.[ 20—24 χωρη[ 12—14 ]λω[ 3—5 >“μὴ δ[οξασθήσεται ἀξί]ν[η ἄν]ε̣[υ
30>τ[ο]ῦ κ[όπτον]τ[ος ἐν αὐτ]ῇ;” η̣[.]η ο.[. τ[..... ..] μὴ γὰρ σὺ εἶ ὁ κόπτων. προη‐

131

γουμέν̣[ω]ς ἀξίνῃ λόγ[ον ἐ]πέχεις. ὁ τῆς προ̣ν̣οίας λόγο[ς πα]ραδίδω‐ σιν, τίνα [...].ται .[...]ισιν. μὴ ἐπὶ σαυτῷ σ̣[.].εσο π[εποι]θώς· ἀξί‐
5νη γὰρ ὑπά[ρχει]ς. ἐγώ [εἰμ]ι ὁ κόπτω(ν) >ἐν σοί. “μ[ὴ ὑ]ψ̣ωθήσε̣[ται] πρίω(ν) >ἄνευ το[ῦ ἕλκον]τος [αὐτόν];” παρε{μ}‐ λημφθ[ 15 π]ρίσῃς τὰ μηκ[ 15 ]ο̣ντα
10δένδρ[α 15 ]ν. ἐγὼ γάρ εἰμ[ι 15 ]σ̣εως ἕλκων κ[ 8 ἐν τῷ ψαλ]μῷ >οα λέγε[ι· “ὅτι ἐρρύσατο πτω]χὸ(ν) >ἐκ χειρ[ὸς δυνάστου καὶ πέν]ητα
15>ὧι οὐχ [ὑπῆρχεν βοηθός. φεί]σε[τ]αι >πτωχο[ῦ καὶ πένητος, ἐκ τ]όκου >καὶ ἐξ ἀδ[ικίας λυτρώσεται] τὰς
>ψυχὰς α[ὐτῶν” 10 ]..ο εἰργάσα[το 10 ] σταυ‐56
20ρῷ τόκ[ 15 ]ι̣(ν) οτα[.]σιδ[ 15 ]η‐ σαμεν[ 14 ]. χαρι‐ σα[με]ν[ 14 “ἀδ]ύνατο(ν) ἐκ δυν[άστου χειρός” .....].. ἅ‐
25π[α]ξ δὲ̣ [ 14 ]ες σκο‐ πης..[ 14 ]ουκου ρ̣ουσε̣.[..]μο̣[ 10 ἁ]μαρ‐ τ]άνοντες ἑαυ[ 12 τ]ῶ(ν) ἁμαρ[τ]ημάτων [ 14
30ὅπερ διὰ τοῦ χρε.[..... ..]κ̣ους δ[η]λ̣οῦται, τοῦ β[..... ἐπου]ρά‐ νια, οὐ δ〈ὲ〉 φαινόμενα [..... ..] [.. λου ἐκ τοῦ καὶ κατὰ τ[..... .....

132

ὁρμᾶν. [ἐλ]πὶς δὲ ὑπάρχ[ο]υσα τοῖς ἀδυ‐ νατο[ῦσιν ἔ]λεγχός ἐστιν κατὰ τῶν Νοβα[τια]νῶν, ο̣ἳ μετάνοιαν ἐξαι‐ ροῦν[τε]ς̣ καὶ τὰς ἐλπίδας ἐκκό‐
5πτου[σι]. οἳ ὤφειλον κἂν παρὰ τοῦ [Ἐλιφὰ]ζ παιδε[υθ]ῆναι φυσι‐ κο[..... .]εινομ[ένο]υ, ὅτι ἐλπί‐ δα [ 10 ].[.. σ]ωτηρίας καὶ με[ 12 ] γάρ τις ἑκου‐58
10σι[ 12 α]ὐτῶν καὶ α[ 12 ἐ]στίν. “ἐμ‐ φ[ραχθείη δὲ τὸ στό]μα τοῦ ἀδί‐ κο[υ” 12 ]κουμενη(ν) ολ[ 12 ]ι̣ κόρης μὲ(ν)
15σ̣τ̣[ 14 ] ὑπερβαι‐ ν̣[ 14 ]ινα νεανί‐ ου δ̣[ὲ 10 ]ης ἐπιρρε‐ π[ 12 ]ύντος τοῦ το[ 8 “πᾶσα] ἀδικία ἐμ‐
20φράξει τὸ στόμα αὐτῆ]ς”, ὅπερ ἀν‐ τ[ὶ τοῦ ἀδίκου εἴρηται]. πολλάκι〈σ〉 γὰρ [ 12 ]μ[.]υσιν οιπ[ 12 ].[...]. εἰ γο[ῦν Παῦλος γράφει π]ερὶ τῆς ἀ‐
25γάπ[ης, τὰ ῥήματα οὐκ] αὐτῇ [ἀ]λλὰ τῷ [ἔχοντι αὐτὴν ἐφ]αρμόζει. >φη[σὶν γάρ· “ἡ ἀγ]άπ[η] οὐ 〈περπε〉ρεύ‐ >ε[ται, οὐ φυσιοῦ]ται” ου̣[.]ε̣πετ[.. >τ[..... καὶ ταῦ]τα δὲ περ̣[ὶ] τ̣[οῦ] ἔχο[ν‐
30>τος [κυριολε]κτεῖται· “ἡ ἀγάπη οὐ‐ >δέ[ποτε πίπ]τει”. ἀρετὴ δ[ὲ οὐ] πί‐ π[τει, ἀλλ’ ὁ ἔ]χων αὐτήν. “ἐμφρα‐
χ[θείη” οὖν “τῇ] ἀδικίᾳ τὸ στόμα αὐτῆς”60

133

τουτέστιν ὁ ἄδικος, ὅς ἐστιν ὁ διάβο‐ λος μηκέτι ἔχων τι λέγειν, ὅπερ >καὶ ὁ Παῦλος γράφει λέγων· “ἵνα >καὶ ὁ ἐξ ἐναντίας ἐντρα[π]ῇ μη‐
5>δὲν ἔχων περὶ ὑμῶν λέγειν”, ἀντὶ τοῦ· καθ’ ἡμῶν. >>“μακάριος ἄν(θρωπ)ος ὃν ἤλεγξε[ν ὁ] κύριος, >>νουθέτημα δὲ παντ[οκρά]τορος >>μὴ ἀπα[ναίνο]υ. αὐτ[ὸς γὰρ ἀλ]γεῖ(ν)
10>>ποιεῖ κα[ὶ πάλιν ἀποκαθίστ]ησι(ν), >>ἔπαισε[ν, καὶ αἱ χεῖρες αὐτοῦ] ἰά‐ >>σαντο.” [ 18 ].α̣‐ ται ἐχο̣[ 18 π]ρο‐ φήτου [ 18 ]εν
15ἐν τι[ 20—22 κηδομ[ε]νο̣[ 16 μων τ[οῦ]το δε̣[ 14 ]ι χαλεπωτατ[ 12 κατὰ ἀπόδο[σιν 7 ]ι̣ν
20>γίνεται. λέγ[εται γάρ· “καὶ] οὐκ >ἐπισκέψομα[ι ἐπὶ τὰς θυγ]ατέ‐ >ρας αὐτῶν, ὅτα[ν] πορνε[ύ]σω‐ >σιν ο[ὐ]δ’ ἐπὶ τὰς νύμφας αὐτῶ(ν) >ὅτ[αν μ]οιχεύσωσιν.” καὶ παρατη‐
25ρο[ῦ, ὅτι ἐ]πὶ μὲν τῶν θυγ[ατέ]ρω(ν) τ[ὸ πορ]νεύειν εἴρητα[ι, ἐ]πὶ δὲ νυμφῶν τὸ μοιχεύ[ειν. ἀλ]λὰ
καὶ τ[ὸ ἐν] Παροιμ[ί]α[ις λεγό]με‐ >νον· “ὃν ἀγαπᾷ [κ]ύ̣[ριος παιδε]ύ̣‐62
30>ει, μα[στι]γοῖ δὲ πάν[τα υἱὸν ὃ]ν >π[α]ραδέχεται” τὴν [αὐτὴ]ν ὑ‐ π[οβ]άλλει διάνοια[ν. καὶ εἷ]ς ἐ[κ τῶν ἁγίων προθυμ[ίαν εἰς τοῦ‐ το ἔχων παρρησιαζ[όμενος

134

μετανοίας λόγους τῷ θ(ε)ῷ προσφέ‐ >ρων ἔλεγεν· “ἐγὼ εἰς μάστιγας >ἕτοιμος”· οἶδα γάρ, ὅτι συμφερό(ν)‐ τως παρὰ σοῦ γίνετα[ι], καθὰ καὶ
5ἰατρῷ συνετῷ λέγοι τις· ἐγὼ καὶ πρ[ὸ]ς τομὴν ἕτοιμός εἰμι θαρρῶ(ν) σου̣ [τῇ] ἀλήμπτῳ τέχνῃ. ἔτι οὖ(ν) τῆ[ς α]ὐτῆς ἀρχῆς ἐχόμενος τρό‐ π[ον τινὰ 10 ] Ἰὼβ παρα‐
10κ[ 16 ] ὡς πρὸς ἀ‐ ν̣[ 15 ἔλ]εγχον κα‐
>λ[ 15 ]ο̣ εἶδος. “αὐ‐ >τ[ὸς γὰρ ἀλγεῖν ποιε]ῖ καὶ πάλι(ν) >ἀπ[οκαθίστησιν” ....]ς κα[ὶ] πε‐64
15ρ[ὶ 10 ]ω. [ἀ]λλα [.].α [ 10 ]ς̣ αὐθ̣[ε]ντικὰ κω‐ 12 τὸ]ν θ(εό)ν. αὐτὸς δὲ ἐκ >βο[ 8 ὁ] Μωσῆς φησιν· “ἐ‐ >γὼ [ἀποκτένν]ω καὶ ζῆν ποι‐
20>ήσ[ω, πατάξ]ω κἀ[γ]ὼ ἰάσο‐ >μ[α]ι̣.” ο̣ὐδὲ [γὰ]ρ κατὰ [τοὺ]ς Μ[α]νι‐ χαίους ἄλλος μὲν [ἀλγεῖ]ν̣ π̣[ο]ιεῖ, ἄλλος δὲ ἰᾶται· εἷς γά[ρ ἐστι]ν ὁ ἰ‐ ώ[μ]ενος, ὃς καὶ τὴν [τῶν κ]ακω‐
25τι[κῶ]ν ἐπαγωγὴν ἐ̣[πέτρ]εψε(ν) π[ρὸς τὸ]ν σκοπὸν π̣ρ̣[ονο]ίας ἄ‐ γω[ν τὰ] δαιμόνια [...]οι γὰρ [. π̣[..... ...] αὐτο̣ῦ̣ δ[υ]ναμ[. ν̣[..... ὑ]πάρχουσι[...] τ̣ὰ̣ τῆ[ς
30κα[κώσε]ως πρὸς ὑγ[εῖ]αν ἐπ[ά]γου‐ >>σι[.... “ἑ]ξάκις ἐξ ἀναγ[κῶ]ν >>σε [ἐξελεῖ]ται, ἐν δὲ τῷ ἑβδόμῳ >>οὐ μὴ ἅψ]ηταί σου κακόν.” ἐπι‐

135

στάνων τῷ εἰρημένῳ καὶ λο‐ γιζόμεν[ο]ς, ὡς ὁ Ἐλιφὰζ οὐκ ἔστι τῶ(ν) ἁγίων, ἀ[π]ορήσειεν ἄν τις, πῶς τοιοῦτο[ι λ]όγοι παρ’ αὐτοῦ [λέγ]ον‐
5ται, οἳ καὶ πρὸς ἁγίων ῥηθεῖεν. λε‐ κτέον οὖν πρὸς τοῦτο, ὅτι οἱ κατὰ
θ(εὸ)ν σοφο̣ὶ̣ καὶ πρὸ τοῦ νόμου καὶ τῆς ἐνγράφου διδασκαλίας πολ‐ λὰ ἀγρά[φ]ως μετὰ σοφία̣[ς ἔλ]εγο(ν),66
10ἅπερ ὕσ[τε]ρόν [τις ἐγ]γρά[φως π]αρα‐ δέδωκ[ε]ν̣ θείᾳ γε̣ [χορ]ηγ[ίᾳ. εἰκ]ὸς οὖν, ὅτ[ι κα]ὶ οἱ [τοῦ Ἰ]ὼ̣β φ̣[ίλοι ἔ]χον‐ τες διηρ[θ]ρωμ[ένη]ν ἔ[νν]οιαν ἐμέμν[η]ντο τῶ[ν] ὑπὸ ἁ[γί]ων δια‐
15τε]θ̣έν[τω]ν λ̣[όγω]ν̣. καὶ̣ [τοῦ]τό ἐ‐ στ[ι]ν τὸ [ἐν]άγο̣[ν αὐ]τ̣οὺς̣ [εἰς] τὸ συ‐ νετοὺς προφέρειν λό̣[γου]ς, εἰ καὶ ἔν τισιν διημάρ[τ]α̣ν̣ο̣ν̣. ὃ ὑπο‐ βάλλουσιν τοί[νυ]ν οἱ ἐκτεθέν‐
20τες στίχοι, τοῦτ’ ἔσ[τ]ιν· ἐς ὅσον 〈τι〉ς ὑ‐ πὸ τὸν ἐν ἓξ ἡμέραις γεγενη‐ μένον ὑπάρχει κόσμον, τὰς 〈ἐν〉 [αὐ]τῷ ὑπομένει ἀν[ί]ας καὶ θλίψεις. κἂν γὰρ ἅγιος τις ὑπάρ‐
25χῃ, ἔχει τὴν ἐκ τοῦ σώμα[τος τῆς χρείας ἀνάγκην, ἧς [ἀπ]αλ‐ λάττεται ὑπερβὰς τ[ὸν κόσ]μο(ν) καὶ ἐν 〈ἑ〉βδοματικῇ ἀναπ[αύσ]ει
γεγενημένος. τοῦτο δη[λοῦτ]αι68
30ἐκ τοῦ· “ἀπέδρα ὀδύνη κ[αὶ λύ]πη κα[ὶ] στεναγμός.” καὶ κατ[ὰ ταύτ]η(ν) γὰρ τὴν διάνοιαν ο[ὐκ ἀπεμ]φαί‐

136

νει ἐκλαβεῖν τὸ ῥητόν. οὐχ ἅπτε‐ ται γὰρ κάκωσις τοῦ [ὑ]περβάντος τὸν κόσμον, ἐπεὶ τοῦ καὶ ἀφιλάρ‐ γυρον ἔχοντος τρόπον καὶ ἀ‐
5κτήμονος οὐχ ἅπτεται ζημί‐ α, τοῦ ἅπτεται συνετῶς νοου‐ μένου ὡς καὶ πρότερον ἐπε‐ σ[η]μηνάμεθα πλείονα τῆς λ[έξε]ως σημαιν[ού]σης· ἐν μὲ(ν)
10>γὰρ τ]ῷ· “π[άντων] ἅψα[ι]” τὸν προσ‐ εγγισ]μὸ̣[ν κ]α̣ὶ αὐτὴ[ν] τὴν ἁφὴ(ν) >δ[ηλο]ῖ, ἐν [δὲ τ]ῶ̣ι· ”〈ὁ〉 ἁπ[τ]όμενος >ὑμῶν ὡ[ς] ὁ ἁπτόμενος τῆς >κό[ρ]ης τοῦ [ὀφ]θαλμ[οῦ α]ὐτο[ῦ]” τὴ(ν)
15κα[τ]ά τιν[ος ἐ]πιφ[ορὰ]ν κα[ὶ ὁ]ρ‐ μὴν δηλ[οῖ] καὶ ἐπι[β]ουλήν, κἂν μὴ δι’ αὑτοῦ αὐτὴν ὁ ἀδικῶν ἐνεργῇ. νοηθείη δὲ καὶ οὕτως· ὁ ἔτι ἐπιπρ[ο]κόπτων ὡς δι’ ἔρ‐
20γων καὶ πράξεων ἐπὶ τὸ τέλος ἐπείγεσθαι, οὗτος ἂν ἐν ἓξ ἀνάγ‐ καις εἴη βιαστής τις γιν[ό]με‐ >νος· “βιασταὶ” γὰρ “ἁρπάζο[υσι] τὴ(ν) >βασιλείαν”. ἐπειδὰν δὲ τελειό‐
25τ[ητ]ος ἐφίκηται, οὐκέτι τῆς δι‐ ὰ [πό]νου καὶ ἱδρῶτος το̣ῦ̣ ἐνδεί‐ ᾳ [προκο]πῆ〈σ〉 συνισταμένου δε‐ ή[σε]ται 〈βίασ〉 τῇ τελειότητι διαναγ̣[καζ‐ ό̣[με]νος. τοῦτο τοί〈νυν〉 συμ[β]ολικῶς70
30ἐ[ν τ]ῷ [π]ατριάρχῃ δείκν[υτ]αι Ἰ[ακὼ]β μὲν πρότερον καλ[ο]υμέ‐ ν[ῳ διὰ τὸ] “πτερνίζειν” τὰ πάθη, ὕστερον] δὲ Ἰσδραὴλ διὰ τὸ θε‐

137

ωρίᾳ σχολάζειν μετὰ τὴν πρὸς τὰ πάθη πάλην. τοῦτο γοῦν καὶ τοῖς μαθηταῖς ἑαυτοῦ Ἰ(ησοῦ)ς ἔλεγε(ν)· >“οὐκέτι ἐστὲ ἐκ τοῦ κόσμου τού‐
5>του” ὑπε[ρ]πηδήσασιν {ε} αὐτόν. εἰ δέ τις ἐνσταίη ὡς μὴ ὑποβαλλο‐ μένης ἀνηγμένης θεωρίας πρὸς τοῦ εἰρημένου ὑπὸ τοῦ Ἐλιφάζ, δίκαιος ἂν εἴη τὴν δι‐72
10άνοιαν ἀποδοῦναι καὶ [λέγ]ει(ν), εἰ ο〈ὕτ〉ω[ς μ]ήποτε νοῦν ἔ̣[χει]ν̣ οἴ‐ εται, ὅτ[ι ἕ]ως ἕκτης θλίψεως συ(ν)‐ χωρεῖ ἀν(θρώπ)ῳ θ(εὸ)ς θλίβεσθαι τὸ ἕ‐ βδομο[ν ο]ὐκέτι συνχωρῶν,
15πεῖρα[ν αὐ]τοῦ ἔχοντος ὡς πολλά‐ κις] ἄν(θρωπ)[οι] πολλοῖς̣ π̣ειρασμοῖς ε̣ἰ̣σ̣ενέπεσαν· οὐ γὰρ ἀπεικὸς τοῦτο. >>“ἐν λιμῷ ῥύσεταί σε ἐκ θανάτου, ἐν
20>>πολέμῳ δὲ ἐκ χειρὸς σιδήρου >>λύσει σε.” εἴποι μὲν ἄν τις, ὡς οὐδὲν ἀπεοικὸς τὸν νομίσαν‐ τα δι’ ἁμαρτίας τὸν πάσχοντα πάσχειν νομίσαι, 〈ὅτι〉 καὶ ὁ{τι} νου‐
25θετούμενος ὑπὸ κ(υρίο)υ μετὰ τὴν νουθεσίαν εὐθὺς τοιούτων ἀ‐ ξιοῦται ὡς καὶ ὑπὸ 〈θ(εο)ῦ ἐν〉 λιμῷ ἐκ θανάτου ῥύεσθαι καὶ ἐν πολέ‐ μῳ ἐκ σιδήρου ὑπὸ θ(εο)ῦ λύεσθαι,
30τούτου ἀναντιρρήτου μὴ ὑπάρ‐ χοντο[ς]· πολλοὶ γὰρ ἐπαπέθανο(ν) σπουδ[α]ῖοι ἐν λιμῷ καὶ οὐ πάν‐
τες οἱ ἐν πολέμῳ ἀπολλύμε‐ νοι φαῦλοι, τοῦ λόγου κατὰ ἀν[α‐74

138

γωγὴν ἔχοντος τὸ ἀναντίρρητο(ν). >τὸ γὰρ λεγόμενον ἐν Ψαλμοῖς· “νε‐ >ώτερος ἐγενάμην· καὶ γὰρ ἐγή‐ >ρασα καὶ οὐκ εἶδον δί[κ]αιον ἐνκα‐
5>ταλελειμμένον [ο]ὐδὲ τὸ σπέρ‐ >μα αὐτοῦ ζητοῦν ἄρτους. ὅ[λ]ην τὴν ἡ‐ >μέραν ἐλεᾷ καὶ δα[ν]ίζει” ἀλη‐ θὲς καὶ ἀναγκαῖον [κ]ατὰ διάνοι‐ αν λαμβανόμενο[ν]· οὐδὲ γὰρ
10δ[ί]καιος δέεται τῶ[ν] τρεφόντω(ν) ψυχὴν πλήρης ὑπ[ά]ρχων τοῦ “ζωοποιοῦντος πν(εύματο)[ς]”. ἀλλὰ καὶ τὸ σπέρμα αὐτοῦ τὸ κ[α]τὰ τὴν θεί‐ αν ἀπογέννησι[ν τ]ικτό[μ]ενο(ν)
15〈οὐχ〉 ὑποκείσεται ταύτῃ [τ]ῇ ἐνδείαι τῶν τροφῶν· μιμητὴς γὰρ ὁ σπο[υ‐ δαῖος γινόμενος τοῦ Χ(ριστο)ῦ
17a>κατὰ] τὸν Παῦλον λέγοντα· “μιμηταί μου γίνεσθε
17b>καθὼς κἀγὼ Χ(ριστο)ῦ
17βρῶμα ἔχει τὸ τοῦ θ(εο)ῦ θέλημα ἐν ταῖς ἐν‐ τολαῖς καὶ δικαιώμασιν αὐτοῦ
20πορευόμενος. ὁ δ’ αὐτὸς ἐλεεῖ καὶ δανίζει οὐκ ἀπηγορευμέ‐ νον δάνιον—πῶς γὰρ οἷόν τε; τὸ γὰρ ἀργύριον αὐτοῦ οὐκ ἔδωκε(ν)
ἐπὶ τόκῳ—, ἀλλὰ παίδευσιν θεί‐76
25αν καὶ διδασκαλίαν, ἐξ ἧς προ‐ κοπὴ καὶ κέρδος τοῖς ἀκούουσι(ν) γίνεται καὶ τῷ διδάσκοντι. το[ῖς γοῦν γνωρίμοις Ἰ(ησοῦ)ς σπεύδουσι >μὴ ἔχειν “χαλκὸν εἰς [τ]ὰς ζ[ώ]νας”
30μηδ’ ὅλως τι ἔχειν ὡ[ς] παρρησια‐ >ζομένους εἰπεῖν· “ἀργύριον καὶ

139

>χρυσίον οὐχ ὑπάρχει μοι”, φησί(ν)· >“τὸν θέλοντα ἀπὸ σοῦ δανίσασθαι >μὴ ἀποστραφῇς”, δηλονότι ὡς προ‐ είρηται. ὁ φαῦλος οὖν δανιζό‐
5μενος οὐκ ἀποτιννύει. πολλοὺς γὰρ λόγο[υς] εἰς παίδευσιν ἄγον‐ τας ἀκούων οὐδὲν εἰς ἔργον προ‐ >φέρει. ἀλ[λ]ὰ καὶ τό· “δανιεῖς ἔθνε‐ >σι πολλο[ῖς]”, λεγόμενον ἐν προ‐
10>στάξει· “σ[ὺ] δὲ οὐ δανιῇ”, οὐκ ἔχο(ν) ἱστορία[ν]—πῶς γὰρ οἷόν τε ἦν διαβῆν[αι] ἔθνη πολέμια ἐπὶ τῷ τοκίζ[ει]ν; ἀλλὰ καὶ τῶν Ἰσδρα‐ ηλι]τῶν [δ]ανιζομένων εἴρη‐
15>τ̣α〈ι〉· “τῷ ἀ[δε]λφῷ σου οὐκ ἐκτοκιεῖς”, >καί· ἐὰν ἐνεχυράσῃς, “πρὸ δυθμῶν >ἡλίου ἀποδώσεις αὐτό”, ὅπερ δείκνυσιν αὐτοὺς ἐν χρείᾳ ὄντας— ἔχει διάνοιαν, ὡς τὸν θεῖον
20ἔχοντα πλοῦτον παιδεύειν δεῖ
πάντα τὸν προσιόντα αὐτὸν μὴ εἰς τὴν τοῦ χρῄζοντος ἐρχό‐ μενον κατάστασιν. ὅτι γὰρ ἐλί‐ μωξαν δίκαιοι καὶ ἐν πολέμωι78
25πολλὰς ὑπέμειναν θλίψεις δῆλον τῷ ἀναγνόντι τὰς βασι‐ λικὰς ἱστορίας, τῶν μὲν υἱῶν τῶν προφητῶν λιμωττόντω(ν) καὶ Λαζά[ρ]ου, Δα(υὶ)δ δὲ ἐν πολλαῖς
30περιστάσεσι γενομένου, δηλο(ν)‐ ό]τι τροφὴν ψυχικὴν ἔχοντες >κατὰ τὸ εἰρημένον· “διάνοιξον το[ὺς

140

>ὀφθαλμούς σου καὶ ἐμπλήσθητι ἄρ‐ >των”, καὶ ἐκτὸς πειρασμοῦ τοῦ κα‐ τὰ διάνοιαν εὑρισκόμενοι, οὐκ ἐ‐ ώμενοι θάνατον ψυχῆς ὑπομέ‐
5νειν ἢ δεσμὰ ἁμαρτίας ἐκτὸς τῆς ἀπειλῆς γιγνόμεν[οι], καθ’ ἣν ἐπά‐ >γεται ”〈οὐ〉 λιμὸς ἄρ[το]υ 〈οὐδὲ δίψα〉 ὕδατος, >ἀλλὰ τοῦ ἀκοῦσαι λ[όγ]ον κ(υρίο)υ” πινό(ν)‐ των ἐκ τοῦ ὕδατος [οὗ] Ἰ(ησοῦ)ς παρέχει
10>τῶν δικαίων, ὃ καὶ ”[ἐ]ν αὐτοῖς γί‐ >νεται πηγὴ ὕδα[το]ς ἁλλομέ‐ >νου εἰς ζωὴν αἰώ[νι]ον”. >>“ἀπὸ μάστιγος γλώσσης σε κρύψει καὶ >>οὐ μὴ φοβηθῇς ἀπ[ὸ] κακῶν ἐρχο‐
15>>μένων.” περὶ τοῦ [νου]θετ[ουμέ‐ νου ἀπὸ κ(υρίο)υ καὶ ὡ[σα]νεὶ μετ[ανο‐
ήσαντος ταῦτα πάλιν λέγει ἑ‐ πόμενος τῇ οἰκείᾳ ἀρχῇ οὐκ ὄν‐ τος οὐδὲ τούτου ἀναγκαίου οὗ80
20λέγει. πολλοὶ γὰρ πολλάκις ἐλοι‐ δορήθησαν δίκαιοι, ὧν ἐστιν ὁ Ἰωσὴφ ὑπὸ τῆς Αἰγυπτίας ὁ σώ‐ φρων εἰς ἀκολασίαν καταμαρ‐ τυρούμενος καὶ Σωσαννά, ἥτις
25ὑπέμεινεν μάστιγας τὰς ἀπὸ “τῶν ἀνόμων πρεσβυτέρων” κα‐ κηγορίας. εἰ 〈γ〉οῦν τὸ μὴ διαβλη‐ θῆναι ἢ λοιδορηθῆναι οἴεται >τὸ “ἀπὸ μάστιγος γλώττης κρύπ[τε‐
30>σθαι”, οὐκ ἀληθὴς ὁ λόγος οὕτως ἔχων ἀληθότητα, [ὅ]τι τὸν κα‐ τὰ θ(εὸ)ν ζῶντα οὐ δύναται ἑλεῖ(ν) κακηγορία ἢ λοιδορία μάστ[ι]ξ γλώττης ὀνομαζομένη, τῆς

141

ἀρετῆς αὐ[τ]ὸν ἀπὸ τοῦ ἔνοχον τοῖς λεγομένοις ἀποδει{δη}χθῆναι καὶ κρυπ[το]ύσης. ὁ δ’ αὐτὸς οὗτος οὐδὲ κακ[ῶ]ν προσδοκίαν δεδίτ‐
5τεται κατ[ὰ] τὸν μακάριον Παῦλο(ν) >λέγων· “τ[ίς] ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ >τῆς ἀγάπ[ης] τοῦ θ(εο)ῦ; θλῖψις ἢ στε‐ >νοχωρί[α ἢ] διωγμὸς ἢ λιμὸς ἢ γυ‐ >μνό〈τη〉ς ἢ μ[ά]χαιρα;” ὑπερ[ν]ι[κ]ᾷ γὰρ
10ταῦτα τῇ τῆς ἀρετῆς περιουσίᾳ.
οὐδὲν δ’ [ἧ]ττον καὶ ἀπὸ σοφισμά‐ των τῆ[ς ἐπ]εψευσμένης σοφίας >ὁ τοιοῦτο[ς] κρυβήσεται, τ[οῦ] θ(εο)ῦ “τὴ(ν) >βουλὴν [τῶ]ν πολυπλόκ[ων] ἐξι‐82
15>στῶντ[ος]” ἀπὸ τῶν χρω[μ]ένω(ν) >αὐτῇ. τῷ [δ]έ· “καὶ οὐ φοβηθ[ήσ]ῃ ἀ‐ >πὸ κακῶν ἐρχομένων” ἴσον δυνατὸν τὸ προφητικὸ[ν ο]ὕτως >ἔχον· “ἡ θλῖψις ὑμῶν πό[ρ]ρωθε(ν)
20>ἥξει” καὶ ὅπερ οὕτω νοηθείη· τὸ ἀγαθὸν ἐξ ἡμῶν ἐστιν. εἴρη‐ >ται γάρ· “ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶ(ν) >ἐντὸς ὑμῶν ἐστιν”. ἔχομεν γὰρ ἐπιτηδειότητα πρὸς ἀρετήν,
25ἥντινα “βασιλείαν” κέκληκε(ν). τὸ δ’ ἐπιζήμιον καὶ κακωτικὸ(ν) ἔξωθεν ἐπέρχεται καὶ τὸ τῆς ἁ‐ μαρτίας αἶσχος. ὁ γὰρ ἄν(θρωπ)ος “κατ’ εἰκόνα” θ(εο)ῦ γενόμενος ἔχει
30ἐν αὑτῷ τὰ σπέρματα τοῦ καλοῦ. παρατραπεὶς δὲ τῷ κακῶι περι‐ τυγχάνει οὐ λαβὼν ἀφορμὰς παρὰ θ(εο)ῦ [εἰ]ς τοῦτο. >>“ἀδίκων καὶ ἀνόμων κατα[γ]ελάσε[ι,

142

>>ἀπὸ δὴ θηρίων ἀγρί[ω]ν οὐ μὴ φοβη‐ >>θῇς. θῆρες γὰρ ἄγρ[ιο]ι εἰρηνεύ‐ >>σουσίν σοι.” σαφές ἐσ[τι]ν, ὅτι περὶ τοῦ ἐκ τῆς νουθε{τη}[σί]ας γεγενη‐
5μένου δικαίου τα[ῦ]τα λέγει, ἐκ τοῦ ἀδίκου καὶ ἀν[όμ]ων αὐτὸν καταγελᾶν, δηλ[ῶ]ν ὅτι· διαφυ‐ γὼν τὰς παρ’ αὐτ[ῶ]ν ἐπιβουλὰς διαχλευάσεις αὐ[το]ὺς πολλὰ κα‐84
10τὰ σοῦ βεβουλ[ευ]μένους. τοῦτο δὲ πρὸς δι[καί]ου οὐκ ἂν γέ‐ ν[οι]το· οὐ γὰρ χλε[υασ]τικὸς ὁ σπου‐ δ[αῖ]ος, ἀλλὰ συμπ[α]θὴς λέγων >μ[ᾶ]λλον ὡς ὁ Π[αῦλος]· “λύ{μ}πη
15>μ[οί] ἐστιν μεγάλ[η κ]αὶ ἀδιάλειπτος >ὀδύνη τῆι καρδίᾳ μου”, ἃ περ〈ὶ〉 δι‐ κα[ίο]υς ἀμελεῖς ἔφασκεν. εἰ μὴ τὸ [α]ὐτὸ καταγελᾶν [ο]ὕτω τις ἐκ‐ λάβοι, ὅτι τοῦ πράγματος γέλω‐
20τος ἀξίου τοὺς ματαίως ἐπιχειροῦ(ν)‐ τας ἀποδεικνύντος ὁ σπουδαῖ‐ ος καταγελᾶν λέγεται. >τὸ δ’ “ἀπὸ θηρίων ἀγρίων οὐ μὴ φο‐ >βηθῇς” καὶ τὸ ἑξῆς ἐντρεχῶς εἰ‐
25ρημένον οὕτως ἂν ἐξ ὧν οἱ ἅ‐ γιοι ἐπειράθησαν πλείονος σαφηνείας τύχοι. ὧν ὅμοια ἴσω[ς καὶ αὐτὸς ἔμαθεν γεγενημέν[α. οἱ γὰρ τῷ Δανιὴλ ἐπιπεμφθέν‐
30τες λέοντες οὐδὲν αὐτῷ φόβο(ν) παρέσχον πρὸς θ(εὸ)ν ἔχοντι τὰς ἐλπίδας. ἀλλὰ καὶ εἰρήνευον πρὸς

143

αὐτὸν ὅλ[ως] αὐτὸν ἐν μηδε[νὶ] λυ‐ πήσαντ[ες]. ὧν ὅμοια ἀνα[λ]έ‐ ξει ὁ φιλό[κα]λος ἐκ τῶν γραφ[ῶ]ν, ὡς τὸν ἀ[πο]θανόντα προ[φ]ή‐86
5την, ὃν ο[ὐ μό]νον 〈οὐ〉 κατέφαγ[εν ὁ λέων [ἀλλ]ὰ καὶ ἐφυλάττ[ετο] οὐ‐ δὲ τοῦ ὄν[ου] προσψαύων, [τὰ κ]α‐ τὰ τὸν Ἐλ[ισα]ῖον, ὃς καθάπ[ερ β]α‐ σιλεὺς τ[ὰ ἐν] τάξει θῆρα[ς κατ]ὰ
10τῶν ὑβριστῶν ἤγαγεν [αὐτ]ὸς οὐδὲν ὑ[π’ αὐ]τῶν βεβλαμ[μένο]ς. σοὶ δὲ εἰρ[ην]εύουσιν, φη[σίν, οἱ ὄντες το[ιοῦ]τοι κατὰ φύσι[ν. δυνα‐ τὸν δὲ κ[αὶ ἀ]νθρώπους [ἢ δαί‐
15μονας ἀ[ντὶ] θηρῶν λα[βεῖν >κατὰ τὸ εἰ[ρη]μένον· “μὴ π[αραδῷς >θηρίοις ψ[υ]χὴν ἐξομολ[ογου‐ >μένην [σοι].” δῆλον γάρ, ὡ[ς περὶ ὁρατῶν [οὐ] τοῦτο λέγει, ἀ̣[λλὰ
20οἷόν τε [νο]εῖν ψυχῆς ἄγ̣[ρια >θηρία. ἀ[λλὰ] καὶ “ὁ διάβολο[ς ὡς λέ‐ >ων περ[ι]πατεῖ ζητῶν [τίνα >καταπί[ῃ”. κ]αὶ πάλιν· “τὰς μ[ύλας >τῶν λεόντων συνέθλα[σεν
25>κύριος.” ἀ[φ]’ ὧν θηρίων ὁ δ[ίκαι‐
ος ῥύετ[α]ι μηδὲν τῶν [βουλη‐ μάτων [α]ὐτῶν διαπραττ[όμε‐ νος. τὸ δὲ μέγεθος τῆς ἀ[νδρείας τῶν ἁγ[ί]ω̣ν τοῦτ’ ἔστιν, ὅ[τι χα‐88
30λε]πόν τι̣ [τὸ] χειροῦν ταῖς ἀδ[ικίαι]ς >πο]λεμ[οῦ]ντας. ὁ γὰρ σω(τὴ)ρ “δ[έδω‐ >κ]εν ἐξο[υσ]ίαν πατεῖν ἐπά[νω ὄφ]εω[ν

144

>κ[αὶ] σκορπίων καὶ [ἐπὶ] πᾶσαν τὴ(ν) >δ[ύν]αμιν τοῦ ἐχθρ[οῦ.” ὅ]τι δὲ καὶ ὁ Ἐ‐ λ[ιφ]ὰζ οἶδεν ἀντι[κει]μένας ἐνερ‐ γ[εία]ς παρεθέμεθα [ἤδ]η̣ πρὸ τούτο̣υ̣,
5>ὅτε] ἔλεγεν· “ἢ εἴ τι[να] ἁγίων ἀγ‐ >>γ̣[έλ]ων ὄψῃ.” “εἶτ[α γνώ]σῃ ὅτι εἰ‐ >>ρην]εύσει σου ὁ οἶ[κος], ἡ δὲ δίαιτ̣α̣ >>τ[ῆς σ]κηνῆς σου ο̣[ὐ μὴ] ἁμάρτῃ̣. >>γνώ]σῃ δὲ ὅτι πο[λὺ τὸ] σπέρμα
10>>σου, τ]ὰ̣ δὲ τέκνα [σου ἔ]σται ὥσπερ >>τὸ] πανβότανο[ν το]ῦ ἀγροῦ.” οτο̣ ...]ν διηγημ[...]νενυπο̣ν ...].η τὴν ἀλή[θει]αν δι’ ἱστορί‐ ας τ]ρόπου ἀπα[γγελλ]όμενον
15...]οῦμεν, εἰ τὰ [οἱο]ν̣εὶ ἱστορι‐ κῶς] ἀπαγγελλό[με]να δυνατά ἐστι]ν ὑπάρξαι ἡμ̣[ῖν] ἢ ἀσύμφο‐ ρα ἢ] συμφέροντα. κ[αὶ ν]ῦν οὖν ο̣[ἶ‐ κον] τοῦ Ἰὼβ μηκέ[τι ἔ]χοντος
20—αὐτὸ]ς γὰρ ἐν τοῖς ἑ[ξῆ]ς φησιν· “ἀ‐ πω]λόμην δὲ κα[ὶ ἔξ]οικος ἐ[γε‐
νόμ]ην”—φησὶν πρ[ὸς] αὐτὸν ἐ̣π̣[ὶ >κοπ]ρίας ἐρριμμέν[ον]· “εἶτα γ[νώ‐ >σῃ, ὅ]τι εἰρηνεύσει [σ]ου 〈ὁ〉 οἶκος.” πά‐90
25λιν γὰ]ρ τὰ περὶ αὐτὸν ἀφανισθέ(ν)‐ τα μ]όνης τῆς γυνα[ι]κὸς ὑπο‐ λειπ]ομένης τέκνα [τ]ε μὴ ἔχ[ον‐ τα α]ὐτὸν ἔτι ἐπιστά[μ]ενός φ[η‐ >σιν]· “γνώσῃ δὲ ὅτι π[ο]λὺ τὸ [σπέρ‐
30>μα] σου, τὰ δὲ τέκν[α σο]υ ἔσ[ται >ὡς] τὸ πανβόταν[ον] τοῦ [ἀγροῦ.” οὐδ]ὲ γὰρ διέκειτο ὡ̣ς̣ τε[κνοποι‐ οῖ ὁ] οὕτω βεβλαμμ[έ]νος κ[αὶ ἀγέν‐

145

νητος· οὗτος γ̣[ὰρ τοὺς] ἰχῶρας καὶ σκώληκ[ας ᾐσθάνε]το. ποία〈ν〉 δὲ “δί‐ αιτα〈ν〉 σκηνῆ̣[ς” ἔλεγε]ν̣ μὴ διαμαρ‐ τεῖν τοῦ μ[ὴ ἔχον]τος ὅλως μη‐
5δὲ σκηνὴ[ν ἀλλ’ ἀ]περριμ〈μ〉ένου; ὅθεν γε τῆ[ς ἱστορί]ας πάνυ γε βι‐ αζομένη̣[ς ἐπὶ τ]ῶν αἰσθητῶ(ν) ἀναχωρήσ[εων νοε]ρῶς μεθοδευ‐ τέον τὴν δ[ιάνοι]αν, μάλιστα
10ὅτι ἐν τοῖς π[ροτρέ]χ̣ουσιν ἐφά‐ σκομεν μὴ [ἀνη]κούστους εἶ‐ ναι αὐτοὺς κ[αὶ τ]ῆς κατὰ τρόπο(ν) διδασκαλίας· ο[ὐ γὰρ] φαῦλοι φαί‐ νονται· ὑπὲρ [ἀγνοία]ς γὰρ προσ‐
15τάττεται Ἰὼβ [θ(ε)ῷ προσα]γα̣[γεῖν] θυ‐ σίαν ὑπὲρ αὐτ[ῶν 6—10
ἁμαρτήματα .[ 8—12 τε δὴ καὶ φίλοι τ̣[ 8—12 τηλικούτου ου[ 8—1292
20καὶ ἀρετῆς δια[ 8—12 ]υ τοῖς ἑπομένοι̣[ς 8—12 ]. γιγνώσκειν ὡ[ς ..... ... μί]α αἰτία τῶν ἐπα[γωγῶ]ν ὑπ[άρχ]ει ἐσφάλησαν. λ[έγεται] οὖν [ὅτι·
25τῶν “ἀγρίων θ[ηρίων]” ὡς ἀ[ποδέ‐ δοται “εἰρην[ευόντω]ν σ[οι]” κ̣α[ὶ ὁ “οἶκος” τῆς σῆς δια[νοίας “εἰ]ρη[νε]ύσ[ει” καὶ “ἡ δίαιτα τ[ῆς σκην]ῆς σου”, ὅ‐ περ ἐστὶν ἡ ἐν π[ροκο]πῇ σου
30βελτίωσις, “οὐ διαμα[ρτ]ήσεται”. πρὸς δὲ τούτο[ις] “γνώ[σ]ῃ”, ὅτι ἐν λογισμοῖς ἀγα[θ]όν σου̣ ”[σ]πέρμα” πληθύνει ἀποτελού[μ]ενον εἰς

146

τέκνων γέν[εσιν κ]αὶ γινόμενον. ὡς “τὸ πανβ[ότανο]ν τοῦ ἀγροῦ” δι‐ ά τε τὸ ζώπ[υρον τ]ῆς ἀρετῆς καὶ ἐ‐ πὶ πλεῖστο[ν αὐ]ξ̣άνεσθαι. καὶ τῷ
5ὄ̣〈ν〉τι ἔχομ[εν ἐν] τοῖς θείοις γράμ‐ μασιν καὶ π[ρὸς] ἁγίων οἶκον λε‐ γόμενον τ[ὴν ἕ]ξιν, τὴν πολι‐ τείαν, τὴν [ἀρετ]ή̣ν, καθὰ περὶ τῶ(ν) μαιῶν τῶν [Ἑβρα]ίων ἀναγέγρα‐
10>πται ὅτι· “ἐπ[εὶ ἐφο]βοῦντο αἱ μαῖαι >τὸν θεόν, ἐπ[οί]ησαν αὑταῖς οἰ‐
>κίας”, ὅπερ [δη]λοῖ τὴν ἐκ τοῦ φό‐ βου τοῦ θ(εο)[ῦ ἀρετὴ]ν παρ’ αὐτῶν κατα‐ σκε]υα[σμένην. οὐ]δὲ γὰρ ἄοικοι ἐτύγ‐94
15χανο]ν [πρὸ το]ύτου. καὶ τὸ ἐν Πα‐ >ροιμίαις λ]εγόμενον· “οἰκία〈ι〉 >τῶν παρανόμω]ν ὀφειλήσουσιν κα‐ >θαρισμόν, οἰκί]α〈ι〉 δὲ δικαίων δε‐ >κταί.” οὐ γὰρ π]ερὶ αἰσθητῶν, ἀλλὰ
20π[ερὶ τῶν ἐν διαν]οίᾳ ἕξεων ταῦτα εἴρηται, καθάρ]σεως δεομένω(ν) τ[ῶν] φα[ύλων], τῶν δὲ ἐναρέ‐ τ[ω]ν δεκ[τῶν τ]υγχανόντων, τοῦ] δεκ[τοῦ δη]λοῦντος οὐ τό τινι
25αἱρε]τόν, [ἀλλὰ τὸ] ἄξιον ἐπαίνου· τ[ὸ γ]ὰρ ἀ[γαθὸν αἱ]ρετόν ἐστιν κἂ(ν) μηδε[ὶς αὐτὸ αἱ]ρῆται, καὶ δεκτό(ν)
ἐστιν [κἂ]ν μηδεὶς αὐτὸ δέχηται. >καὶ τὸ [π]ερὶ τοῦ “φοβουμένου” δὲ96
30>“τὸν κ[ύ]ριον [κα]ὶ ἐν ταῖς ἐντολαῖς

147

>αὐτοῦ σφόδρα θέλοντος” εἰρημένο(ν)· >“πλοῦτος καὶ δόξ[α] ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ” οὐ περὶ αἰσθητ[οῦ ο]ἴκου ἢ δόξης λέγε‐ ται· πολλῶν γὰ[ρ] θ(εὸ)ν φοβουμένω(ν)
5οὔτε δόξαν ἀν[θρ]ωπίνην οὔτε οἶ‐ κον πλούσιον [ἐχ]όντων ὡς Ἠλίας, >ὡς Ἐλισαῖος [καὶ οἱ] ὅμοιοι, τοῦ “πλου‐ >τοῦντος ἐν [ἔργοι]ς ἀγαθοῖς” καὶ “ἐν >παντὶ λόγῳ [καὶ] πάσῃ γνώσει”, ὡς
10Παῦλος γρά[φει], πλοῦτον καὶ δό‐ ξαν ἐν τῶι οἴ[κῳ τ]ῆς διανοίας ἔ‐ χοντος καὶ τῇ̣ [πο]λιτείᾳ διὰ πασῶ(ν) τῶν ἀρετῶν κ̣[εκο]σ̣μημένου. ἔτι δὲ καὶ τὸ εὐαγ[γέλι]ον σαφηνίζει
15>τὸν τοιοῦτον ο̣[ἶκο]ν· λέγει γάρ· “ὃς >ἂν ἀκούσῃ το[ὺς λό]γους μου καὶ >ποιήσῃ, ὅμοιό[ς ἐ]στιν ἀνδρὶ φρο‐ >νίμῳ, ὅστις ᾠ[κοδ]όμησεν τὴν >οἰκίαν αὐτοῦ ἐπὶ τὴν πέτραν,
20>καὶ κατέβη ἡ βροχή, ἔπνευσαν >οἱ ἄνεμοι, ἦλθ[ο]ν οἱ ποταμοί, >καὶ οὐκ ἐσείσθη” ἡ̣ [οἰκί]α, ἥτις ἐστὶν ἡ τοῦ ἐναρέτου̣ [ἕξις] τοῦ το[ὺ]ς λό‐ γους τοῦ κ(υρίο)υ εἰς ἔ[ργα μ]εταβαλόν‐
25τος, ὅστις ἀχείμ̣[αντος] διαμ[έ]νει
μηδὲν ὑπὸ [τῶν] ἀ[ν]τικειμένω(ν) ἐνεργειῶν βλ[απ]τόμενος. ἐπὶ “τὴν πέτραν” γὰρ “τὸν Χ(ριστὸ)ν” τὴν ἑ‐ αυτοῦ ὁ τοιοῦτος ἕξιν [τ]ε καὶ προ‐98
30αίρεσιν ἐθεμελ[ίω]σεν. [τ]ῷ γὰρ ὁ‐ μολογήσαντι αὐτὸν εἴρηται ὑπ’

148

αὐτοῦ· “σὺ εἶ Πέτρος, καὶ ἐ̣π̣ὶ̣ ταύτῃ τῆι πέτρᾳ οἰ[κο]δομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν”, [το]ῦ ἀκούοντος τῶν λό‐ γων ὡς ἔτυχ[εν] καὶ μὴ συνάπτον‐
5τος πράξεις [τοῖς] λόγοις “ἀνδρὶ μω‐ ρῷ ὁμοιουμ[έ]νου, ὃς ᾠκοδόμη‐ σεν τὴν οἰκ[ίαν] αὐτοῦ ἐπὶ τὴν ἄμμον”, ὅ ἐ[στιν τ]ὴν ἕξιν ἐπὶ τὰ ῥευστὰ τ[οῦ βίου] πράγματα
10σπορὰς ἢ [....]μ̣ο..νωσιν οὐκ ἐπιδεχόμε[να]. διόπερ οὗτος ἀ‐ βέβαιος ὢν [ταχ]είαν ἔχει τὴν πτῶ‐ σιν ὀλίγου [σταλ]έντος πειρασμοῦ, ἤτοι διὰ π[αρ’ ἄλ]λου διδασκαλίας
15ἢ διὰ περ[ιστά]σεώς τινος ὑπὸ πνεύματ[ος π]ονηροῦ ἐπαγο‐ μένης. ὁ τ[ὸν ἐ]παινετὸν οἶκο(ν) στάσιν ἑδ[ραί]αν ἔχων καθὰ Μω‐ σῆς ἀκούσε[ται] πρὸς τοῦ θ(εο)ῦ. “σὺ δ’
20αὐτοῦ στῆθι μετ’ ἐμοῦ.” καὶ περὶ αὐτοῦ ὁ σωτὴρ λέγει· “εἰσίν τινες τῶν ὧδε ἑστ[η]κότων, οἳ οὐ μὴ γεύ‐
σωνται θ[ανά]του.” τοιοῦτον οὖ(ν) καὶ ὁ Ἰὼβ [οἶκο]ν εἶχεν, ὃν “οἰκο‐100
25δομήσα[ς” βέβ]αι{αι}ον “ὁ φρόνιμος ἐπὶ τὴν [πέτρα]ν ἐθεμελίωσεν”. ὃν ἔχον[τες ἐπ’ ἴ]σης καὶ οἱ μα‐ θηταὶ τ[ο]ῦ [Χ(ριστο)ῦ ἀ]κίνητον εἶχον τὴν στ[άσ]ιν τηροῦντες τοὺς 〈σ〉ωτη‐
30ριώδε[ις] λόγους. “εἰρηνεύει” δ’ “ὁ οἶ‐ κος” τῆ[ς] διανοίας ἀσυνχύτου καὶ ἀκ[α]μάν[το]υ μὲν οὔσης, τῆς

149

ἀρετῆς τὴν εἰρήνην ἐργαζομέ‐ νης δ[ι]ὰ τὸ ἀντακολουθεῖν αὐτάς· ἀσύ[μφ]ωνον γ[ὰρ] οὐδὲν ἐν τῶι σπο[υδ]αίῳ. περ[ὶ τῶ]ν ἀρετῶν οἰκεί‐
5>ως λ[εχ]θείη τὸ [π]αροιμιῶδες· “σο‐ >φαὶ γυναῖκες ᾠ[κ]οδόμησαν οἶ‐ >κον, ἡ δὲ ἄφ[ρω]ν κατέσκαψεν >ταῖς χερ[σὶν αὐτῆ]ς.” ἡ γὰρ κακία τα‐ χείαν τ[ῶν οἰκο]δομημάτων
10ἐργάζετ[αι δια]στροφήν. μία μὲν οὖν [ἀρετὴ] πρὸς οἰκο‐ δομὴν οἰ[κίας οὐ]κ ἔστιν αὐτάρ‐ κης. διὰ τοῦτ[ο πλ]ηθυντικῶς εἴ‐ ρηται· “γυνα[ῖκες] ᾠκοδόμησαν
15οἶκον.” μία δὲ [κακ]ία πρὸς διαστρο‐ φὴν ἱκανή. [εἴρη]ται γοῦν· ἐάν τις πάσας τὰς δ[ικ]αιοσύνας ποιή‐ σῃ, μίαν δὲ π[αρα]νομίαν ποι〈ή〉‐
σῃ, ἀθετοῦνται πᾶσαι αἱ δ[ι]και‐102
20οσύναι αὐτοῦ. οὐκέτι γὰρ ἵ[σ]ταν‐ ται οὐδὲ παραμένουσιν μιᾶς εἰσ‐ ελθούσης κακίας. τοῦ δ’ αὐτοῦ ἐνα‐ ρέτου τυγχάν[ει] “μηδὲ τὴν δίαι‐ ταν τῆς σκην[ῆς αὐ]τοῦ διαμαρ‐
25τεῖν”. εὐκτέον [γὰρ π]ροκόπτοντι, ὅπερ διὰ τῆς σ[κην]ῆς δη[λ]οῦται, μὴ πταῖσαι μ[ηδὲ ἁμ]αρτεῖν· ἐν‐ δέχεται γὰρ ἕω[ς ἔτι] προκόπτει, τοῦ ἐν οἴκῳ διά[γον]το[ς] εἰρηνεύο(ν)‐
30τος ἤδη διὰ τὴν τελε[ι]ότητα, ἐκ τοῦ προκόπτειν τοῦ [κ]αρπωσα‐ >μένου καὶ ψάλλοντ[ο]ς· “δι‐ >ελεύσομαι ἐν [τ]όπῳ σ[κ]ηνῆς θαυ‐

150

>μαστῆς ἕω[ς] τοῦ οἴκου τοῦ θ(εο)ῦ”, ἐν ᾧ ὁ φθάσας τῷ ε̣[ἰ]ς̣ τὴν ακ̣[.].ριαν τ[ῆ]ς ἀρετῆς [ἐλ]ηλυθέ[ναι] δυσκί‐ νητός ἐστι [κα]ὶ βεβαιό[τα]τος. τοῦ‐
5>το δηλοῦτα[ι ἐ]κ τοῦ· “π[ᾶς ὁ] γεγεν‐ >νημένος [ἐ]κ τοῦ θ(εο)ῦ [ἁ]μαρτίαν >οὐ ποιεῖ.” κα[ὶ τὴν] αἰ[τί]αν ἀποδι‐ >δοὺς ἐπιφέ̣[ρει· “ὅτι σπ]έρμα αὐτοῦ >ἐν αὐτῷ μέ[νει”, λέγων τ]ὸ̣ ποιῆσαν
10αὐτόν. περ[ὶ γὰρ τοιο]ύτου καὶ ἐν εὐ‐ >αγγελίῳ εἴ[ρηται· “οὐ]δεὶς δύναται >ἁρπάσαι ἐκ [τῆς] χ[ε]ιρὸς τοῦ πατρός >μου.” καὶ οὐ τ[οῦτο] ἔ[φ]αμεν, ὡς ἀμετά‐
πτωτός ἐ[στιν ὁ] ἐνάρετος, ἀλλ’ ὅ‐104
15τι .[.] δυσμ[ετάπ]τωτός ἐστιν. πα‐ ρ’ ἑαυτὸν [δὲ ἔ]ξ̣ω γένοιτο τῆς χει‐ >ρὸς τοῦ θ(εο)ῦ μ̣[ε]τ̣απίπτων· “αὐτοὶ” >γάρ φησιν ”[ἐκ τ]ῆς χειρός σου ἀπώ‐ >σθ[η]σαν”, ἀνάξιοι δηλονότι γε‐
20γενημένοι τοῦ φρουρεῖσθαι ὑπὸ τῆς θ(εο)ῦ χειρός, ὅπερ Ἰούδας πέ‐ πονθεν αὐτ[ὸ]ς ἐξελθὼν ἐκ τῆς σκεπα‐ ζούσης το[ῦ θ(εο)ῦ] χειρός. οὐ γὰρ εἴρη‐ >κε[ν]· οὐδε[ὶς ἐξελ]εύσεται, ἀλλ’· “οὐ‐
25>δε[ὶ]ς δύν[αται] ἁρπάσαι ἐκ τῆς >χε[ι]ρὸς τ[οῦ πατρός] μου.” αὐτὸς δ’ ἀπω‐ θεῖται τ[οὺ]ς [ἑαυτ]οὺς ἀποσπάσα(ν)‐ >τας πρό[τ]ερο[ν. εἴρ]ηται γάρ· “ἀπώσε‐ >ται αὐτο[ὺ]ς ὁ θ(εό)ς, ὅτι οὐκ εἰσήκουσα(ν)
30>αὐτοῦ”, τ[ο]ῦ φυλαττομένου ὑπ’ αὐ‐ τοῦ γιγνώσκο[ν]τ〈ο〉ς, ὅτι “πολὺ τὸ σπέρ‐

151

μα” αὐτοῦ τυγχάνε̣ι̣. ἀγαθὴ γ[ὰ]ρ γῆ ἡ τοῦ [σ]πουδαίου διάνοια τὰς ἀ‐ πὸ τ[οῦ νυ]μφίου λ[όγο]υ σπορὰς οἰκείως καὶ [προ]θύμω[ς] δεχομένο[υ] ἢ αὐ‐
5τὸς τ[οὺς] μαθητ[ευ]ομένους διὰ τοῦ δο[θ]έντος αὐτῷ λόγου κατα‐
σπειρῶν. λέγε[τ]αι δὲ πολλάκις καὶ τὸ σπ[έρμα τ]έκνον· “σπέρμα Ἀβραὰμ” [τέκνα αὐ]τ̣οῦ vacat106
9vacat
10οὐ πάντ[ω]ς τοῦ [σ]πέρματος ἤδη καὶ τέκνου τυγ[χ]άνοντος. τῶν γοῦν Ἰουδαί[ων α]ὐχούντων σπέρ‐ μα Ἀβραὰμ ε[ἶναι] οὐκ εἰπὼν ὁ >σ(ωτ)ὴρ ὅτι· ψεύδε[σθε], ἐπήγαγεν· “εἰ
15>τέκνα τοῦ Ἀβ[ραά]μ ἐστε, τὰ ἔργα >τοῦ Ἀβραὰμ π[οιεῖ]τε· οὐ γὰρ πάν‐ >τες οἱ ἐξ Ἰσδρα[ὴλ] οὗτοι τοῦ Ἰσδρα‐ >ήλ. οὐδ’ ὅτι εἰσὶν σπέρμα το̣ῦ̣ Ἀβρα‐ >ὰμ πάντως τ[έ]κνα.” λέγε[ι ο]ὖν αὐ‐
20τοῖς ὡς μὴ οὖσι[ν] Ἀβραὰμ τέκνοις· >“τὰς ἐπιθυμίας [τ]οῦ πατρὸς ὑμῶ(ν) >θέλετε ποιεῖν.” [ο]ἱ [δ]ὲ ποιοῦντες τὰς ἐπιθυμία[ς τοῦ] διαβό[λ]ου πα‐ τέρα αὐτὸν ἐπ[ιδεχ]όμενοι οὔκ
25εἰσιν Ἀβραὰ[μ τέκν]α. μακάριος γὰρ ὁ σπέρμ[α Ἀβρ]α̣ὰ̣μ τυγχάνω(ν) κατὰ τὸ τὰς ἀρ[ετὰς] τῆς θεοσεβείας ἔχειν καὶ τέκνον γ[ε]νόμενος διὰ τοῦ μορφοῦσθαι [κ]αὶ μὴ ἀμ‐
30βλωθρίδιον γ[ε]νέσθ[αι] ἀλλ’ ἀπο‐

152

τίκτεσθαι. ἔστ[ι]ν δ’ ὅτε καὶ ἐκ παραλ‐ λήλου τὸ σπέρμα καὶ τ[ὸ] τέκνον λέγεται ὡς κ[αὶ] ἐν τῷ ν[ῦν] ἐκτεθέ(ν)‐
τι. τοῦ οὖν ἁγ[ίο]υ ἡ διά[νοι]α, ἣν ἀ‐108
5γρὸν δεῖ νο[εῖ]ν, ἀναβ[λασ]τάνει γεννήματα ἀναλο[γ]οῦντα “τῷ παμβοτάνῳ τοῦ ἀγροῦ” καὶ πλήθει ὑπε[ρβάλλον]τα καὶ ζω‐ τικῇ δυνάμ[ει, ἵν’ οὕ]τως “ὁμοιω‐
10θῇ” κατὰ τὸ εὐ[αγ]γελ[ικ]ὸν οὗτος ὁ “ἄν(θρωπ)ος τῇ βασι[λεί]ᾳ τῶ[ν] οὐρανῶν” ἐν τῷ ἀγρῷ τῇ ἑαυτ[οῦ] καρδίᾳ σπεί‐ ρων, ἵνα καρποφορήσῃ “ἕκατον, ἑξήκοντ[α, τριά]κοντα” κα〈τ〉’ ἀρχὰς
15καὶ μέσα κ[αὶ τ]ελευταῖα, “σπείρω(ν) ἐν δάκρυσ[ι”, ἵ]να “ἐν ἀγαλλιάσει θερίσῃ” κα[ὶ “ἐκ]ζητῶν τὸν κ(ύριο)ν, ἵνα ἔλθῃ αὐτῷ [γεν]νήματα δικαιοσύ‐ >>νης”. “ἐλ[εύσ]ῃ δὲ ἐν τάφῳ ὥσ‐
20>>περ σῖτος ὥρ[ι]μος κατὰ καιρὸν θε‐ >>ριζόμενος ἢ ὥσπε〈ρ〉 θημωνιὰ 〈ἅ〉‐ >>λωνος καθ’ ὥ[ρ]αν συνκομισθεῖ‐ >>σα.” οὐδὲν [ἔ]στιν τῶν ὄντων ὃ μὴ ἔχει οἰ[κ]εῖ[ον] τέλος, κἂν ἐπὶ τέ‐
25χνης λάβη[τα]ι. ἡ φύσις καὶ ἡ τέ‐ χνη τέλ[ος ἔχε]ι καὶ σκοπόν· φύ‐ εται γὰρ ἄ[μπελ]ος διὰ τὴν ἀνθρώ‐ που ἀπόλ[α]υ[σιν ε]ὔλογον καὶ οἰκο‐ δομεῖτα[ι] τεχνίτης εἰς τὸ τελέσαι
30οἰκίαν σ[κ]οπὸν ἔχων πρὸς οἴκη‐ σιν. καὶ ἵνα μὴ πολὺς ὁ λόγος γέ‐
νηται, ἐδημιουργήθη ὁ ἄν(θρωπ)ος, ἵνα κατ’ ἀρετ[ὴ]ν ζῇ. τοῦτο αὐτὸ ὁ ὑ‐110

153

>μνῳδὸς θεωρήσας ἔλεγεν· ”[γ]νώ‐ >ρισόν [μο]ι κ(ύρι)ε τὸ πέρας μου καὶ τὸ(ν) >ἀριθ[μὸ]ν τῶν ἡ[μ]ερῶν μου, τίς >ἐστ[ιν, ἵ]να γνῶ τ[ί] ὑστερῶ ἐγώ”, ἵν[α] λέ‐
5γῃ τ[οιοῦ]τον ἠ[ρέ]μα ὅτι· διὰ τοῦτο γέγον[α, ἵ]να κατ’ ἀρετὴν ζῶ καὶ τῆς σοφίας [τ]ῆς σῆς [μ]ετέχων πάν‐ τα καὶ λέ[γω τε καὶ] πράττω κατ’ αὐ‐ τήν. ἐπει[δὴ δὲ ἐν] πολλῷ λιπόμε‐
10νον ἐμ[α]υτ[ὸν ὁ]ρῶ, ὅπερ διὰ με‐ τριότητ[α] λέγε[ι], “τὸ πέρας μου γνώρισ[ό]ν μο̣ι̣”, [μ]έχρι πόσου χρό‐ νου ἐνταῦθα μένω, ἵνα σπουδά‐ σω ἐν αὐτ[ῷ τὰ ὑστ]ερήματά μου
15ἀναπληρώσ[ων. κ]ατὰ ταύτην τὴ(ν) διάνοιαν καὶ ἐ̣[ν τ]ῷ Ἐκκλησιαστῇ >εἴρηται· “μὴ γ[ίνο]υ σκληρός, ἵνα >μὴ ἀποθάνῃ[ς] ἐν οὐ καιρῷ >σου”, ὅπερ δηλ[οῖ ὅ]τι· ἐπεὶ διὰ τὸ καρ‐
20ποφορεῖν ἀρετὴν γέγονας, μὴ μέλλε πρὸς αὐτήν, μήποτε ἀτε‐ λὴς ἀπέλθῃς. ὅπερ πάλιν εὐχόμε‐ >νος ὁ Δα(υί)δ φησιν· “μὴ ἀναγάγῃς >με ἐν ἡμίσει ἡμερῶν μου.” ἀλλὰ
25>καὶ ὁ Ἀβραὰμ [εἴρη]ται “πρεσβύτε‐ >ρος καὶ πλήρη[ς ἡμ]ερῶν”. καὶ ἐὰν
ἁπλούστερον [τοῦτο] λάβωμεν, πολλοὶ τῶν [πο]λλ[ῶ]ν τῶν πρὸ αὐ‐ τοῦ καὶ πλείονα ἔτη ἔζησαν112
30καὶ οὔτε πρεσβύτεροι ἤκουσαν οὔτε πλήρης ἡμερῶν. πλήρης δ’ ἡμερῶν ἐστιν ὁ τοὺς φωτισμοὺς “τοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσ[ύ]νης” ἀνελλι‐

154

πῶς λαβών. καὶ πρε〈σ〉βύτερος οὗ‐ τός ἐστιν πρεσβείοις ἐ[κεί]νοις τε‐ τιμημένο[ς, π]ερὶ ὧν [λέ]γεται· >“γῆρας γὰρ τ[ί]μιον οὐ τ[ὸ πο]λυχρό‐
5>νιον οὐδὲ ἀ[ρι]θμῷ ἐ[τῶν] μεμέ‐ >τρηται, πολιὰ δέ ἐστ[ιν] φρόνησις >ἀν(θρώπ)οις καὶ γῆ[ρ]ας βίος [ἀ]κηλίδωτος. ἐπεὶ τοίνυν ”[ὁ Ἀβραὰ]μ ἐπίστευ‐ σεν τῷ θ(ε)ῷ” ὡ[ς “τὴν π]ίστιν αὐ‐
10τοῦ εἰς δικα[ιοσύ]νη[ν] λογισθῆ‐ ναι” καὶ “πλή[ρ]ης ἡ[μ]ερῶν” ἦν καὶ “πρεσβύτερος”, εἰκότως “τ{ρ}α‐ φεὶς ἐν γήρ[ει κ]αλῷ” ἐκοιμήθη. ὅτι δὲ πλή[ρη]ς ἡμερῶν οὕτω
15νοεῖται κα[ὶ ἐ]ξ ἑτέρων ἔστιν βε‐ >βαιωθ〈ῆ〉ναι· “τ[ίμ]α”, φησίν, “τὸν π(ατέ)ρα >σου καὶ τὴν [μη]τέρα σου, ἵνα εὖ >σοι γένητα[ι κα]ὶ ἔσῃ μακροχρό‐ >νιος ἐπὶ τῆς {εις} γῆς ἣν ὁ κ(ύριο)〈σ〉 δίδωσίν
20>σοι.” καὶ οὐκ ἔστιν τοῦτο ἀναντί‐ ρρητον· πολλοὶ γὰρ πολλὴν ἐνδει‐
ξάμενοι τιμὴν πρὸς γονέας ὠ‐ κύμοροι ἐτ[ελ]εύτησαν καὶ ἄλλοι ἀτιμάζον[τες] μητέρας καὶ πατέ‐114
25ρας πολυ[χρόνι]οι γεγένηνται· ἀλλὰ καὶ ἐν Ψ[αλ]μοῖς λέγεται πε‐ >ρὶ “τοῦ κατ[οι]κοῦντος ἐν βοηθείᾳ >ὑψίστου”· “μακρότητι ἡμερῶν ἐμ‐ >πλήσω αὐτὸν καὶ δείξω αὐτῷ τὸ
30>σωτήριόν μου”, ὅπερ δηλοῖ τελείωσι(ν)· οὐδὲ γὰρ τὴν ἐνταῦθα παραμονὴ(ν)

155

>ἐπὶ πλεῖστον· “ἡρπάγη” γάρ φ[η]σιν, ”〈μ〉ὴ >κακία [ἀλ]λάξῃ σύνεσιν αὐτοῦ”. ταῦ‐ τα δ[ὲ πά]ντα ἡμῖν εἴρηται θέλου‐ σιν [δεῖξ]αι, ὅτι ἐπ[ί] τινι τέλει γίνεται
5τὰ γ[ινόμ]ενα κα̣ὶ̣ παρὰ πολλῶν, πολλ̣[ῷ] δὲ πλέ[ο]ν ὑπὸ θ(εο)ῦ. καὶ ὁ Ἐ‐ λιφὰζ ο[ὖ]ν τοῦτο ἐπιστάμενος ἅτε ἐντ[ρεχὴς] καὶ συνετός φησι(ν) τὰ ἐ〈κ〉κ[είμενα τῇ] διανοίᾳ κινού‐
10μενος [τοιαύτῃ], ὅτι πράως καὶ πρὸς ἐπ[ιστροφ]ὴν τὴν νουθεσί‐ αν δεξ[άμενο]ς τέλος ἀγαθὸν ἕ‐ ξει καὶ τ[ίμιον], ὅπερ δηλοῦται >αὐτῷ διὰ τ[ό· “ἐλεύσ]ῃ ἐν τάφῳ ὥσ‐
15>περ σῖτος ὥρ[ιμο]ς κατὰ καιρὸν >θεριζόμενος.” χ̣[ωρ]εῖ δὲ αὐτῷ κατ’ ἀκολουθία[ν ὁ λ]όγος ἀπὸ τοῦ· >“μακάριος ἀν[ήρ], ὃν ἤλεγξεν
>κ(ύριο)ς”, ὅτε καὶ πρ[ο]τρέπεται αὐτὸν116
20μὴ “ἀναίνεσθαι παντοκράτο‐ ρος νουθέτημα”, ὡς αὐτοῦ καὶ “τύ‐ πτοντος καὶ ἰωμένου ἑξάκις τε ἀπὸ ἀναγκῶν ῥυομένου λιμοῦ καὶ πολέμου, ἀ̣[πὸ] μάστιγος γλώσ‐
25σης καὶ σιδήρ[ου ἀ]ποκρύπτον‐ τος”, ἐξ οὗ συμβήσ[ε]ται τοῦτον, ᾧ ταῦτα γίν[ε]ται, μὴ φοβεῖσθαι κακῶν ἐπιφορὰν καὶ τὰ ἑξῆς. ἐ‐ φ’ οἷς ἅπασιν, φησίν, τέλος ἀγα‐
30θὸν διαδέξεται καιρίως καὶ ὡ‐ ρίμως καθὰ σῖτος ἐν ἅλωνι συν‐ αγόμενος. μακάριον δέ ἐστιν σῖ‐

156

τον τοιοῦτον εἶναι, πε[ρὶ] οὗ ὁ σ(ωτ)ήρ >φησιν· “τὸ καλὸν σπέ[ρμ]α υἱοὶ τῆς >βασιλείας εἰ[σί]ν.” καὶ π[ερὶ τ]αὐτοῦ· >“ἐὰν μὴ ὁ κόκ[κ]ος τοῦ σ[ίτου] πεσὼ(ν)
5>εἰς τὴν γῆν ἀποθάν[ῃ, αὐ]τὸς μό‐ >νος μένει. ἐὰν δὲ ἀ[πο]θάνῃ, >πλείονα κα[ρ]πὸν [φέ]ρει.” καρπὸς δὲ τούτου το[ῦ κόκκου ο]ὐκ αἰσθητὰ γεννήματά [ἐστιν, ἀλλ’] ἄν(θρωπ)οι “υἱοὶ
10βασιλείας”. μ[έγα ἐστὶ] δὲ καὶ τὸ >μὴ ἀκοῦσαι· “ἐ[κτίλαι σ]ε καὶ μετ‐ >αναστεύσαι σε [ἀπὸ σκη]νώματος >καὶ τὸ ῥίζωμ[ά σου ἐκ] γῆς ζώντω(ν)”, ἀλλ’ οὕτω π[ληρω]θῆναι ἀρετῶ(ν)
15ὡς ὁ πληρού[μ]ενος σῖτος καὶ και‐ ρίως θεριζ[όμ]ενός τε καὶ συνα‐ γόμενος. κε[ῖται] δ’ ἐκ παραλλή‐ λου ὁ καιρὸς [καὶ] ἡ ὥρα ὡς ἐν τῶι· >“φυλάξετε τὸν νόμον τοῦτον118
20>κατὰ καιροὺς ὡρῶν ἀφ’ ἡμερῶ(ν) >εἰς ἡμέρας.” ἄμητος δ’ ἐστὶν πνευ‐ >ματικὸς ψυχῆ[ς] τελείωσις. “πορευ‐ >όμενοι” γὰρ “ἐπορεύοντο καὶ ἔκλαι‐ >ον αἴροντ[ες τὰ] σπέρματα αὐτῶ(ν)”,
25ὅπερ δηλο[ῖ τὴ]ν διὰ πόνων καὶ ἀσκήσεων αὐτῶν ἀρχὴν τῆς ἀ‐ >ρετῆς. “ἐρχ[ό]μενοι δὲ ἥξουσιν ἐν >ἀγαλλιάσει αἴροντες τὰ δράγματα >αὐτῶν”, ὅπερ σημαίνει ὡς προ‐
30είρηται τὴν τελείωσιν. τοῦτο γὰρ δηλοῖ τὸ “συνκομισθεῖσα”. ἐπ’ ἀσφα‐ λοῦς γὰρ λοιπόν ἐστιν τῷ ὄντι̣ ὁ τέ‐

157

λειος. [τοῦτο] καλῶς παρὰ τοῦ σ(ωτῆ)ρ(ο)ς
1μαν‐ >θάν[ομε]ν λέγοντος· “οὗ τὸ πτύο(ν) >ἐν [τῇ χει]ρὶ αὐτ[ο]ῦ καὶ διακ[α]θαρι‐ >εῖ τ[ὴν ἅλ]ωνα αὐτοῦ καὶ συνάξει
5>τὸν [σῖτον] εἰς ἀποθήκην, τὸ δὲ ἄ‐ >χυρον κ[α]τακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ.” δῆλον δ[έ, ὡς ο]ὐ περὶ αἰσθητῶν ταῦ‐ τα λέγετ[αι· “ἀσβέσ]τῳ” γὰρ “πυρὶ” ἄχυ‐ ρον ο[ὐ καίεται], ἀλλ’ οὐδὲ περὶ
10αἰσθητῆ[ς θημ]ωνιᾶς φαίνεται διαλαμ[βάνω]ν—οὐ γὰρ ἄν(θρωπ)ος θημω‐ νιά ἐστι[ν—ἀλλ]ὰ τὴν ὡς εἴπομεν τελείωσιν [καὶ πλήρ]ωσιν. ἔχομε(ν) δὲ σοφῶς ἐν τ̣[ῷ ᾄ]σματι τῶν ᾀσμά‐120
15των εἰρημέν[ον] περὶ τῆς νύμ‐ φης, ἥτις ἐστ[ὶν ἡ] ἐκκλησία ἢ ἡ >τελεία ψυχή· “ὁ [ὀμ]φαλός σου ὡς >κρατὴρ πεπλ[η]ρωμένος· κρᾶ‐ >μα κοιλίας σου ὡς θημωνιὰ ἅλω‐
20>νός σου πεφραγμένη ἐν κρί‐ >νοις.” καὶ ὅτι ἡ ψυχὴ οὐκ ἔχει ταύ‐ την τὴν συνήθως λεγομένη(ν) κοιλίαν δῆλ[ο]ν, περὶ ἧς λέγεται· >“τὰ βρώματα τῇ [κο]ιλίᾳ καὶ ἡ κοι‐
25>λία τοῖς βρώμ[ασιν]”, ἀλλὰ ἐκείνη〈ν〉 >περὶ ἧς γέγραπτα[ι]· “τὸν νόμον >σου ἐν μέσῳ τῆς κ[οι]λίας μου”, καί· >“ἀπὸ τοῦ φόβου σο[υ ἐ]ν γαστρὶ ἐλά‐ >βομεν καὶ ὠδινήσαμεν καὶ 〈τ〉ετό‐
30>καμεν.” αὐτὴ δ’ αὕτη ἡ ψυχὴ καὶ “ὀμφαλὸν” ἔχει τὸ τ[ῆ]ς διανοίας μεσαίτατον, ὅπερ κέκραται122

158

>κατὰ τὸν “ὑπὸ τῆς σοφί[ας κερ]ασθέν‐ >τα οἶνον” τὰ θε[ῖ]α νοή[ματα] καὶ ὑπερ‐ αναβεβηκότα. [κ]αὶ ἐπε̣[ὶ οὐχ οἷ]ά τε ἦν ταῦτα διανοηθῆ[ναι ἀ]ν(θρώπ)οις,
5ἀνθρωπίναις λέξε[σιν συνε]κερά‐ σθησαν, ἵν’ οὕτως ἐ[φί]κωνται τοῦ “κράματος” λαβέ[σθαι γυ]μ̣νῶν ἀκού‐ ειν τῶν τῆς [σοφίας μ]ὴ δυνάμε‐
νοι. δύναται δ[ὲ καὶ τὴ]ν̣ ἐ{α}νανθρώ‐124
10πησιν δηλοῦσ[θαι δι]ὰ τοῦ κρατῆ‐ ρος, ἀλλὰ καὶ τῇ τ[.....]ῃ λέγεσθαι ὅτι· παλαιὰν κα̣[ὶ καιν]ὴν γραφή(ν), ὅ ἐστιν κρατ[ήρ, ἔχ]εις ἐν τῷ μεσαι‐ τάτῳ τοῦ ἡγε[μο]νικοῦ σου. ἔχεις δὲ
15καὶ “κοιλίαν” [θ]ημωνιᾷ ἐοικυῖαν “πεφραγμένη[ν ἐ]ν κρίνοις”. ἐπεὶ γὰρ διὰ τοῦ χ[ρώ]ματος τοῦ κρίνου λευκότης μὲν [ἔ]ξωθεν, ἔσωθε(ν) δὲ νεκρῷ χρώματι ὅμοιον ἔχει,
20εἴη ἂν δηλοῦ[ν], ὅτι ἡ τελεία ψυχὴ λευκὴ κατὰ τὸν [λ]όγον γίνεται, πε‐ >ρὶ οὗ εἴρηται· “ἀ[δ]ελφιδός μου λευ‐ >κός”, ἐκ τῆς ἀ[πὸ] τῆς ἀσκήσεως νε‐ κρότητος [θαν]ατωμένη.
25>>“ἰδοὺ ταῦτα ο[ὕ]τως ἐξιχνιάσαμεν, >>ταῦτά ἐστ[ι]ν ἃ 〈ἀ〉κηκόαμεν. σὺ δὲ >>γνῶθι σε[α]υτῷ εἴ τι ἔπραξας.” βεβαι‐ οῦται τὸ προειρημένον, ὅτι συνε‐ τὸς ὢν καὶ ἐκ παλαιῶν ἴσως ἀκού‐
30σας ἁγίω[ν], οἳ ἀγράφως θεῖα ἐπαί〈δ〉ευ‐
ον, ἐνή[γ]ετο εἰς τ〈ὸ〉 λέγειν τινὰ λό‐126

159

γον ἔχο̣[ντ]α̣, ὧν καὶ παραπλή[σ]ια ἐ(ν) τοῖς θ[είοις γρ]άμμασιν εὑρίσκ[ο]ντες παρ[εθέμε]θα. δ[ι]ὰ γὰρ τοῦ “ἐ[ξι]χνι‐ άσαμ[εν” τὸ σ]υνετ[ὸν] ἑαυτοῦ ἐπιδεί‐
5κνυτ[αι, διὰ] δὲ τοῦ “ἀκηκόαμ[ε]ν” τὴ(ν) παρ’ ἑτέρ[ω]ν παίδευσιν, εἰ μή τις λέγοι, ὅτι τ[ὴν] ἀκοὴν λέγει τὴν ὡσανεὶ ἐ̣[μπει]ρ̣ίαν καὶ γνῶσι(ν) τῶν πρα[γμάτω]ν. ἔτι δὲ τῇ αὐτῆι
10ἑπόμεν[ος ἀρχ]ῇ καὶ διακείμενος, ὅτι δι’ ἁμ[αρτίας] πέπονθεν, ἐπή‐ >γαγεν· “σὺ [δὲ γν]ῶθι σεαυτῷ εἴ τι ἔ‐ >πραξας”, ἵ[να ᾖ καὶ δ]ιὰ τούτου ἐμφαί‐ νων ὅτι· επ[...]ν ἃ εἶπον περὶ
15ἁμαρτανόντ[ων]· ἐ̣γὼ οὐ γὰρ ἡγοῦ‐ μαι δίκαιον τ[ιμ]ωρεῖσθαι. οὐκ οἶ‐ δα δὲ τὸ καθ’ ἕ[καστ]ον τῶν ἁμαρτη‐ μάτων. “σὺ δὲ [γν]ῶθι”, ὅ ἐστιν ὅτι· γνοὺς μετανόησον, [ὅ]περ πάλιν διακει‐
20μένου ὡς πε[ρὶ] ἁμαρτόντος ἦν. μίαν γὰρ αἰτίαν τῶ[ν ἐ]παγωγῶν ᾤετο. >>“ὑπολαβὼν δὲ Ἰ[ὼ]β λέγει· εἰ γάρ τις >>ἱστῶν στήσαι μ[ο]υ τὴν ὀργήν, τὰς >>δὲ ὀδύνας μου [ἄραι] ἐν ζυγῷ ὁμο‐
25>>θυμαδόν. καὶ δ[ὴ ἄ]μμου παραλίας >>βαρυτέρα ἔσται.” ὥσ[πε]ρ ἐκ τῶν ἄλ‐ λων πάντων οὕτ[ω κ]αὶ ἐκ τῶν προ‐ κειμένων τὸ μεγ[αλό]ψυχον τοῦ Ἰὼβ δείκνυται, γεν[ν]αίως καὶ πά‐128
30νυ γε ἀνδρείως φέ[ρον]τος τὰς πε‐ ριστάσεις. πολλοὶ γάρ, [ὅτ]αν ἐν περι‐ στατικοῖς καὶ ἀνιαροῖς [γ]ένωνται,

160

ὡς περιττοὺς ἡγοῦν[ται τοὺ]ς παρα‐ καλ[ο]ῦντας καὶ κατα[.....]α̣ν αἰτι‐ ῶν[τ]αι. οὗτος δ[ὲ] παρε[σκεύασ]ται καὶ πρὸ[ς] ἀπόκρισιν .υτ[.....]μ̣αυτω
5τῶ[ν] περιστάσεων .[....]ν̣. λέγοι ἂν οὖν τὰ προκεί[μ]ε[να] πρὸς >τὰ ὑπὸ τοῦ Ἐλιφὰζ εἰ[ρημέ]να· “νῦν δὲ >ἥκ[ει] ἐπὶ σὲ πόν[ος καὶ] ἥψατό σου, >σὺ δὲ ἐσπούδα[σας” πρὸς] ἀπόδειξιν
10ἅμα τοῦ μὴ ἔξω [τῶν ἁ]μαρτημά‐ των ταῦτα ὑφ[ίστασθα]ι̣ πρὸς τού‐ των καὶ μετριό[τητος], ὑποτιθεὶς ἑαυτὸν ἀμφ[ιβάλλει]ν καίτοι τοῦ συγγραφικοῦ [πνεύ]ματος μαρτυ‐
15ροῦντος αὐτ[ῷ ὡ]ς “ἄμεμπτος” εἴη. λέγει οὖν ὅτ[ι· εἴ τις] καθάπερ ἐν ζυ‐ γῷ στῆσαι τὰ [ἡμ]έτερα θελήσοι πταίσματα κα[ὶ τ]ὴν ἐπαχθεῖσαν ὀργήν, βαρυτέ[ρ]αν αὐτὴν εὑρή‐
20σει τῶν ἡμετ[έρ]ων πταισμάτω(ν).
ᾔδει γὰρ ὁ ἅγιο[ς ὡς ο]ὐχ ἁμαρτιῶν ἕνεκεν ταῦτα [ὑ]φίστατο ἀλλ’ ἀγω‐ νίσματος, ὅπο[υ] γε ἐν τοῖς ἑξῆς ἔ‐ >φασκεν· “οἶδ[α ὅτι] δίκαιος ἀναφα‐130
25>νοῦμαι.” δ[ιόπερ] τοὺς φίλους 〈ἐ〉να‐ γαγεῖν εἰς [τὴν] τοιαύτην γνῶσι(ν) ἐσπούδ[αξε]ν. εἰ δὲ καὶ τὸ “στῆσαι” τὴν παῦ[λα]ν σημαίνει, συνεπί‐ σκεψαι. ν[οη]θείη δὲ καὶ οὕτως· λέ‐
30γεται ζυγ[ὸς] ἐπικείμενος τῷ αὐχέ‐ νι τῶν π[αθ]όντων ζῴων. εἴη ἂν οὖν λέγ[ω]ν· εἴ τις ἐθέλοι σὺν ἐμοὶ ἑλκύσαι τὸν τῶν παθημάτων ζυγό(ν),

161

ὥστε κουφίσαι με 〈ἀ〉π’ αὐτῶν τῆι κοινω‐ νίᾳ. ἀλλ’ ὅρα, μὴ τοῦτο ἀνάξιον ὂν τοῦ ἁγίου ἐπὶ τὴν πρώτην ἀπόδο‐ σιν ἡμᾶς ἀνάγει{ν}. παράλιον δὲ
5ἄμμον π〈α〉ρείληφεν διὰ τὸ ὑγροτέ[ρ]α(ν) >>εἶναι. “ἀλλ’ ὡς ἔοικεν τὰ ῥ[ή‐ >>ματά μού ἐστιν φαῦλα. βέλη γὰρ >>κυρίου ἐν τῶι σώματί μού ἐστ[ιν, >>ὧν ὁ θυμὸς αὐτῶν ἐκπίνει μ[ου
10>>τὸ αἷμα. ὅταν ἄρξωμαι λα[λεῖν, >>κεντοῦσί με.” ἐπεὶ ὁ Ἐλιφὰζ π̣ι̣σ‐ τοὺς λόγους τοὺς πρώτους, τοῦ Ἰὼβ δόξαντος αὐτῷ τῷ Ἐλιφὰζ [... ἐξ ἀποδυσπετήσεως εἰρῆσθαι [τὰ
15πάντα, εἶπεν πρὸς τὸν Ἰὼβ δ[ια‐
κείμενος, ὅτι ἁμαρτιῶν ἕνε[κεν πέπονθεν, φησίν· ὡς ἔοικεν, [τὰ ῥήματά μου εὐτελῆ ἐστιν οὐ[δὲν πι‐ στευόμενα. ἐπάγει δὲ ἀκολο[ύ‐132
20>θως, διὸ αὐτῷ ἀπιστεῖ, λέγων· “β[έλη >γὰρ κ(υρίο)υ ἐν τῶι σώματί μου ἐστι[ν”, ἵνα ᾖ ὃ δ[ηλοῖ] τοιοῦτον· διὰ τ[οῦτο τὰ ῥήματά μου φαῦλά ἐστιν, ὅ[τι βέλη κ(υρίο)υ ἐπὶ τῷ σώματί μου ὑ[πάρ‐
25χει. εἰώθασιν γὰρ οἱ πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων ὑπερορᾶν τὰ π〈αρὰ〉 τῶν ἐν περιστάσεσιν καὶ πενίᾳ πιεσθέντων λεγόμενα ῥήμα‐ τα, κἂν συνετὰ ᾖ{ν}. τοῦτο αὐτὸ δη‐
30λοῦται ἐν τῷ λογίῳ τῷ φάσκοντι· >“πτωχὸς ἐλάλησ〈ε〉ν καὶ εἶπ〈α〉ν· τίς >οὗτος;”. ὅτι δὲ βέλη τὰ περιστατικῶς ἐκ προνοίας πεμπόμενα λέγεται,

162

ἔστιν ἐκ πλειόνων μαρτυρ〈εῖ〉σθαι· ἐν Δευτερονομίῳ Μωσῆς ἐν τῇ μεγάλῃ ᾠδῇ λέγει ἐκ προσώπου >τοῦ θ(εο)ῦ· “μεθύσω τὰ βέλη μου ἀφ’
5>αἵματος καὶ ἡ μάχαιρά μου κατα‐ >φάγεται αἷμα τραυματιῶν”, βέλη
κ]αὶ μάχαιρα τὰς κολάσεις λέγω(ν). κ]αὶ πάλιν ἐν αὐτῇ τῇ βίβλωι λέ‐ >γ]ει· “καὶ τὰ βέλη μου συντελέσει134
10>αὐ]τούς”, τοῦ συντελέσει δηλοῦν‐ τος· πληρώσει τὰ τῆς κολάσεως. καὶ] τοῦτο δὲ ἐπὶ συμφέροντι γί]νεται. θυμὸν δὲ βελῶν ἐν‐ τ]αῦθα οὐ τῶν ἀψύχων, ἀλλὰ τὴ(ν)
15ἐ]πίπονον καὶ σφοδράν τε καὶ π]ικρὰν ἐπιφορὰν τῶν ἀνιαρῶ(ν) φ]ησιν, ἣν ἐκπίνειν τὸ αἷμα λέ‐ γ]ει δηλῶν, ὡς τὴν ζωτικὴν αὐτοῦ δύ‐ ν]αμιν προσαφαιρεῖται τὰ τῆς
20κο]λάσεωσ. τὸ δ’· “ὅταν ἄρξωμαι λα]λεῖν, κεντοῦσί με” ὡς ἐν ἀπο– ..].ς εἴη ἂν ὑποβάλλον διάνοι‐ α]ν τοιαύτην· ὅτε ὁ νοῦς πρὸς τ〈ὸ〉(ν) τῶν ὅλων τέταται θ(εὸ)ν καὶ τὴν
25ἐκείνου θεωρίαν, τρόπον τινὰ λήθη τῶν ἀνθρωπίνων γίνε‐ ται. ἀπὸ τῆς τοιαύτης καταστάσε‐ ως καὶ ὁ μακάριος Δα(υὶ)δ ἔψαλλεν >ὅτι· “ἐπελαθόμην τοῦ φαγεῖν τὸ(ν)
30>ἄρτον μου”, καὶ Παῦλος “ἕως τρίτου >οὐρανοῦ” φησιν ”〈ἁρπαγῆναι〉 εἴτε ἐν σώματι >οὐκ οἶδα εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος

163

>οὐκ οἶδα”. ἐπειδὰν δὲ ὡς ἄν(θρωπ)οι πε‐ ρὶ τὰ ἐπίπονα σχολὴν 〈οὐ〉 βραχείαν
παρασχῶσιν, τότε δὴ αὐτῶν οὐ μετρίως καθάπτεται. τοῦτ’ οὖν αὐ‐136
5τὸς παραιτούμενος τρόπον τινὰ παιδεύει καὶ τοὺς φίλους ἄνω ἔ‐ χειν τὸ φρόνημα καὶ μικρὰ φρο(ν)‐ τίζειν τῶν ἐπιπόνων τῇ θ[εω‐ ρίᾳ σχολάζοντας. ἀκολούθω[ς δ]ὲ
10καὶ ἡ φρουροῦσα τοὺς ἁγίους [δύ]να‐ μις ὀλίγον ἐνδίδωσιν αὐτ[ο]ῖς αἴσθησιν γενέσθαι πόνων, [ἵνα οὕ‐ τως εὔλογος ἡ δόσις τοῦ στεφ[άνο]υ γένηται.
15>>“τί γάρ; μὴ διὰ κενῆς κεκράξετα[ι ὄνο]ς >>ἄγριος ἀλλ’ ἢ τὰ σῖτα ζητῶν; [εἰ δὲ καὶ >>ῥήξει φωνὴν βοῦς ἐπὶ πάτ[νη]ς >>ἔχων τὰ βρώματα; εἰ βρωθή[σ]ε‐ >>ται ἄρτος ἄνευ ἁλός; εἰ δὲ κα[ὶ] ἔ‐
20>>στιν γεῦσις ἐν ῥήμασι κενο[ῖς; >>οὐ δύναται γὰρ παύσασθαί [μου >>ἡ ψυχή. βρόμον γὰρ ὁρῶ τὰ σ[ῖτά >>μου ὥσπερ ὀσμὴν λέοντος.” [πρὸς τὴν παρ’ ἐκείνου γεγενημένη[ν
25αὐτῷ οἷον ἐπίπληξιν ἐπὶ τῶ(ν) λόγων τῶν εἰρημένων ὑπὸ τοῦ Ἰὼβ αὐτὸς λέγει ὡς ἐρώτησι(ν) προσάγων, ἵνα ἐξ ὧν ἀποκρίνε‐ ται μηκέτι μέμφηται τὸν διὰ
30τὰ ἐπίπονα βοῶντα καίτοι τοῦ
Ἰὼβ οὐδὲν ἀποδυσπετήσεως138

164

>εἰπόντος. ἐρωτᾷ· “τί οὖν; μηδὲ διὰ κε‐ >νῆς κεκράξεται ὄνος ἄγριος ἀλλ’ ἢ >τὰ σῖτα ζητῶν;”, ὅ ἐστιν· μὴ ματαίως φωνὴν ἀφίησιν ἐνδεόμενος τρο‐
5φῆς ὄνος ἄγριος; ἀλλ’ οὐδὲ ὁ βοῦς κρά‐ ζει ἐπὶ τῆς φάτνης τῶν βρωμάτω(ν) κειμένων. ὥστε μηδ’ ἐμὲ αἰτιῶ, εἰ] κράζω κατὰ τὴν σὴν ὑπόλημ‐ ψ[ι]ν διὰ τὰ ἀνιαρ〈ὰ〉 φύσεως ἀσθε‐
10ν[ο]ῦς ὑπαρχούσης, ἵνα ᾖ ἄγων αὐ‐ τὸν εἰς συμπάθειαν πρὸς τὸ μὴ μέ]μφεσθαι τὸν ὀδυνώμενον εἰ κ]ράζει· οὐ γὰρ ἀναίσθητον εἶναι δε]ῖ τὸν ἅγιον, κἂν καρτερῶς φέ‐
15ρῃ] τὰ θλίβοντα· αὕτη γὰρ ἀρετή ἐ‐ στι]ν, ὅταν αἴσθησιν τῶν ἐπιπό‐ ν]ων δεχόμενός τις ὑπερφρο‐ ν]ῇ τῶν ἀλγηδόνων διὰ θ(εό)ν. >τὸ δ’ ἑξῆς· “εἰ βρωθήσεται ἄρτος ἄνευ
20>ἁ]λός” παρεμβεβλημένον ὑπὸ τοῦ] μακαρίου καὶ διὰ τοῦτο ἀσαφία(ν) ἐ]ργασάμενον εἴη ἂν κατ’ ἡμετέ‐ ρ]αν δύναμιν τοιοῦτο· οὐ δύνα‐ τ[α]ι ὠφελία ψυχῆς καὶ τροφὴ ταύ‐
25της ὑπάρξαι μὴ πόνου καὶ θλίψε‐ ως γεγενημένου. τούτῳ ὅμοιο(ν) >τό· “διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς
>εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν >οὐ(ρα)νῶν”, ἵν’ ᾖ ὁ μὲν ἄρτος δηλῶ(ν)140
30τὴν ὠφελίαν, τὸ δ’ ἅλας τὸν πόνο(ν), οὗ χωρὶς ἀρετὴν κατορθωθῆναι ἀδύνατον. ἀπὸ τῆς αὐτῆς διανοί‐

165

>ας καὶ τό· “εἰ δὲ καὶ ἔστιν γεῦσις ἐν ῥήμα‐ >σι κενοῖς;”. ἅπας λόγος πράξεως ἐσ[τ]ε‐ ρημένος 〈ἐ〉ναρέτου μάταιός ἐστι(ν) καὶ κενός. τούτου παραστατικόν ἐ‐
5>στιν τό· “οὐ γὰρ ἐν λόγῳ ἡ βασιλεί‐ >α τοῦ θ(εο)ῦ, ἀλλ’ ἐν δυνάμει.” οὐκ ἐν διακένοις ὑποσχέσεσιν, ἀλλ’ ἐν λόγῳ ἐνεργεῖ τὰ τῆς σωτηρί[ας ὑπάρχει. μὴ τοίνυν ἐμὲ νο[μί‐
10ζετε διακένους προφέρειν [λό‐ γους μηδὲ ὑμεῖς, ὦ φίλοι, τοῦ̣τ̣ο ζηλοῦτε. διὰ γὰρ τοῦτο, ἐπεὶ ο[ὐ]δὲ(ν) κενὸν ἐμοὶ καὶ μάταιον π[έπρακ̣‐ >ται, “οὐ δύναταί μου παύσασθ[αι
15>ἡ ψυχὴ” τοῦ τόνου τοῦ πρὸς τὸν [ἀν‐ τίπαλον· σκοπὸς γάρ μοί ἐστι[ν οὐ κενός, ἀλλ’ ἐλπίδα σωτήριον [ἔχ]ω(ν). ε̣ἰ̣ γὰρ τὰ σῖτα τὰ ἡμέτερα καὶ δι[ὰ τ]ὸ δυσῶδες τοῦ τραύματος βρόμ[ο]υ
20λέοντος πεπλήρωται, οὐ παύ[σε‐ >ταί μου ἡ ψυχή. οὐδὲν γὰρ “ἡμ[ᾶς >χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ [Χ(ριστο)ῦ, >θλῖψις ἢ στενοχωρία ἢ διωγμὸ[ς
>ἢ λιμὸς” καὶ τὰ ἑξῆς. πάντες [γὰρ ἅγι‐142
25οι ἐν Παύλῳ ἀναβοῶσιν. εἰ δὲ κ[αὶ τὴν τοῦ διαβόλου κατ’ αὐτοῦ ἔν‐ στασιν ἐμποδίζειν αὐτοῦ τὴν ἀ‐ ρετὴν βουλομένου σημαίνοι δ[ι‐ ὰ τὸν βρόμον εἰ〈ωθ〉ότα σῖτα αὐτοῦ ὑ‐
30πάρχειν, συνεπίσκεψαι. >>“εἰ γὰρ δῴη καὶ ἔλθῃ μου ἡ αἴτησις καὶ >>τὴν ἐλπίδα μου δῴη ὁ κύ(ριο)ς, ἀρξάμε‐ >>νος ὁ κύριος τρωσάτω με, εἰς τέλος

166

>>δὲ μή με ἀνελέτω.” ὁ τρῶσιν καθ’ ἑαυτοῦ αἰτούμενος οὐκ ἀποκάμνω(ν) τὴν αἴτησιν ἑαυτοῦ ἐλθεῖν εὔ‐ χεται, ἀλλὰ τὸ〈ν〉 ἴδιον ἀποπλη‐
5ρωθῆναι σκοπόν. ἦν δὲ οὗτος τὸ πέρας τοῦ κατορθώματος ἀνύ‐ σαι ἢ καὶ φανῆναι τοῖς φίλοις δι‐ ὰ τὴν αὐτῶν ὠφελίαν τὴν αἰ‐ τ]ίαν τῶν πόνων, ὅτι ἀγωνίσμα‐
10τος χάριν ἐπήχθησαν. οὕτω γὰρ ἂν οὐδὲ εἰς τὸν δίκαιον ἡμάρ‐ τ]ανον, ἀλλὰ καὶ ζῆλον θεῖον ἐδέ‐ χο]ντο μιμήσασθαι σπεύδοντες ὑ]πομονὴν καὶ ἀνδρείαν τῶι
15ἁ]γίωι κατορθουμένην, δι’ ἣν καὶ >ἔλ]εγεν· “εἰ γὰρ δῴη”—ἀντὶ τοῦ· εἴ‐ >θ]ε γὰρ δῴη κ(ύριο)ς—“καὶ ἔλθῃ μου ἡ αἴτη‐ >σι]ς, καὶ τὴν ἐλπίδα μου δῴη ὁ
κ(ύριο)ς”. δι’ ἀμφότερα γὰρ εὔχεται, ἵνα144
20κ]αὶ αὐτὸς τὸν στέφανον τοῦ ἀ‐ γῶ]νος δέξηται κἀκεῖνοι μὴ ματαίαν τὴν ὑπομονὴν τῶν ἐπ]ιπόνων νομίσωσιν. ἰδεῖν δὲ αὐτοῦ ἔστιν καὶ θαυμάσαι τὸ
25καὶ ἐν τοῖς τηλικούτοις πόνοις ἀνδρεῖον, ὅτι πρῶτον μὲν οὐκ ἀ‐ πείρηκεν τὴν πρὸς τὸν φίλον ἀπόκρισιν ἔχων πρόφασιν τὴν περὶ τοὺς πόνους σχολήν, ἀλλὰ
30καὶ πάλιν καθάπερ γενναῖος ἀθλη‐ τὴς {φησιν} πολεμικῶς κατὰ τοῦ ἀν‐

167

τικειμένου ἱστάμενος καὶ εἰδώς, ὅτι οὐ χωρὶς τῆς ἐκ θ(εο)ῦ συνχωρήσε‐ ως γέγονεν ἡ κατ’ αὐτοῦ ἐπαγω‐ >γή, φησίν· “ἀρξάμενος ὁ κ(ύριο)ς τρωσά‐
5>τω με, μόνον μὴ εἰς τέλος ἀνελέ‐ >τω με”, ἀντὶ τοῦ· τὴν ἔκβασιν τῶ(ν) θλίψεων ὑπενεγκεῖν χαρισάσθω. >τούτῳ ὅμοιόν ἐστιν τό· “καὶ μὴ εἰσ‐ >ενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν”, ὅ‐
10περ ἑρμηνεύεται πολλάκις [ἀ]ν‐ τὶ τοῦ· μὴ ὑποπεσεῖν τοῖς ἀπατῶ[σ]ιν ἐνγένηται. ὅρα δὲ καὶ τὴν [θ]ε[ί‐ αν πληροφορίαν. ὅτι ἔλθε[ι τὰ τῆς εὐχῆς ἐλπίζει, οὐ παντὸς [εἰ‐
15δότος, εἰ συμφερόντως εὔχεται,
ἢ μόνον τῶν ἁγίων. κατὰ τὸ βού‐ λημα τοῦ θ(εο)ῦ ζῶντες δέχονται καὶ “πληροφορίαν τῆς ἐλπίδος”. ὅτι δὲ οὐ περὶ τῆς ζωῆς τῆς ἐνταῦ‐146
20>θα φοβούμενος λέγει τό· “εἰς τέλος >δὲ μή με ἀνελέτω”, σαφὲς ἐκ το[ῦ >εἰρηκέναι αὐτόν· “θάνατος ἀν‐ >δρὶ ἀνάπαυσις.” αἰσθητικὸς ὢν οὖν ὁ ἅγιος τρῶσιν ὑπὸ θ(εο)ῦ ἐκδέχε‐
25ται παιδευτὴν αὐτὸν ἄριστον ἐ‐ πιστάμενος οὐχ ὡς κολαστέ‐ ος, ἀλλ’ ὡς δοκίμιον ἐξαιτούμε‐ >νος, καθὸ ὁ ψαλμῳδός φησιν· “δ[ο‐ >κίμασόν με κ(ύρι)ε καὶ πείρασόν με”,
30καὶ τὸ παροιμιῶδες δὲ λόγιον· >“μαστιγοῖ δὲ πάντα υἱὸν ὃν παρα‐ >δέχεται.” τοῦτο δὲ γίνεται, ἵνα μὴ

168

κολαστέος γένηται οὐ συνεπαισθη‐ θεὶς τῇ παιδεύσει. οὐ γὰρ παραιτεῖ‐ ται ἔλεγχον ὁ ἅγιος ὅλον αὑτὸν τῷ θ(ε)ῷ ἐκδούς, “εἰδὼς ὅτι vacat
4a〈ἡ θλῖψις ὑπομονὴν κατεργάζεται,〉
4b〈ἡ δὲ ὑπομονὴ δοκιμήν,〉
5vacat ἡ δοκιμὴ ἐλπί〈δ〉α· ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει”. >>“εἴη δέ μου πόλις >>τάφος, ἐφ’ ἧς ἐπὶ τει〈χ〉έων ἡλλόμη(ν) >>ἐπ’ αὐτῆς, οὐ μὴ φείσωμαι.” ὁ τῶν ἀνθρωπίνων ἁπάντων δοξῶ(ν)
10τ[ε] καὶ πολιτειῶν καὶ τῶν ὁμοίω(ν) κ[α]ταφρονήσας “σκύβαλα” τὰ πάν‐ τ[α] διὰ τὴ〈ν〉 σωτήριον ἐλπίδα “ἡγού‐ με]νος” τὰς πολιτικὰς δόξας “τά‐ φον” οἴεται ἀποθανὼν αὐταῖς148
15>ὡς Παῦλος ὁ λέγων· “ζῶ δὲ οὐκ‐ >έτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χ(ριστό)ς.” ἐπὶ γὰρ ταύτας τὰς ἀνθρωπίνας δόξας μεγάλα κομπάζοντες καθάπερ ἐπὶ τειχέων ἁλλόμενοι οἱ μο‐
20χθηροὶ ἐπιπηδῶσιν, εἰ καὶ μὴ ὁ ἅγιος. δῆλον γάρ, ὅτι τῷ ἀνθρω‐ πίνῳ προσώπῳ ταῦτα προσά‐ πτων εἴρηκεν. μετριόφρων γὰρ ε]ἰ καί τις ἄλλος ὁ μακάριος, “ἄμεμ‐
25πτος” μαρτυρηθεὶς εἶναι καὶ “δί‐ καιος”. εἴη δὲ καὶ ταῦτα λέγων ὅτι· εἰ καὶ καθάπερ εὖ τετειχισμένη πό‐ λις ἐτύγχαν〈ο〉ν πλούτῳ καὶ δόξῃ καμών, ἀλλά 〈γ〉ε ἐμοὶ ταῦτα τέθνη‐
30κεν οὐ βαρείαν αὐτῶν τὴν στέρη‐ σιν λογιζομένῳ. διὸ καὶ οὐ φείδο‐ μαι τούτων. ὅλως αὐτῶν μηδέ‐ να πόθον ἔχω τεθνηκὼς αὐτοῖς,

169

ἐξ οὗ ζῶ ζωὴν μακαρίαν. καλὸν γὰρ “ἀποθνῄσκειν τῇ ἁμαρτίᾳ”, ἵνα τῷ θ(ε)ῷ ζήσωμεν καὶ μὴ καθά‐ περ ἡ “σπαταλῶσα χήρα” ζῶντες
5θανάτῳ τῆς ἁμαρτίας παραδοθῶ‐ >>μεν. “οὐ γὰρ ἐψευσάμην ῥήμα‐ >>τα ἅγια θ(εο)ῦ μου.” διὰ τοῦτο πάντα τὰ ἀνθρώπινα τάφον ἡγοῦμαι τεθνηκὼς αὐτοῖς, ἐπεὶ οὐκ ἐψευ‐150
10σάμην τὰ τοῦ θ(εο)ῦ ἅγια ῥήματα, ἤ‐ τοι διὰ τὸ 〈ἐν〉 μηδενὶ πταῖσαι ἀλλὰ “δί‐ καιος” εἶναι—τοῦτο λέγει κατ[ὰ] τ[ὸν >λέγοντα· “οὐδὲν ἐμαυτῷ σ[ύνοιδ]α”— ἢ ὅτι τὰ εἰρημένα ἐν μαρτυρ[ία]ς
15μέρει πρὸς τοῦ θ(εο)ῦ οὐ ψευδῆ ἔδει‐ >ξεν καθὸ εἴρηται περὶ αὐτοῦ· “καὶ >οὐκ ἔδωκεν ἀφροσύνην θ(ε)ῷ.” τοῖς γὰρ λόγοις τοῦ θ(εο)ῦ τοῖς μαρτυροῦ‐ σιν αὐτῷ τὸ ἐν ἀρετῇ ὂν ὁ τρόπος
20αὐτοῦ σύμφωνος εὑρίσκετο. δι[ό‐ περ καὶ τὰς ἐναρέτους ἑαυτοῦ π[ρ]ά‐ ξεις τοῦ θ(εο)ῦ λέγει κατὰ τὸν λέγο[ν‐ >τα· “οὐκ ἐγὼ δέ, ἀλλὰ ἡ χάρις τοῦ θ(εο)ῦ >σὺν ἐμοί.” δεικτικὸν δὲ καὶ π[ρὸς
25τοῦ θεοῦ πεπαιδεῦσθαι αὐτὸν τὸ >λέγειν· “οὐ γὰρ ἐψευσάμην ῥήμ[α‐ >τα ἅγια θ(εο)ῦ μου.” οὐδὲν δ’ ἧττον κα[ὶ ἄτυφος φαίνεται ἐκ τοῦ θ(εο)ῦ ἐνε[ρ‐ >γῶς δεικνὺς τό· “ἐπὶ δὲ σῇ σοφίᾳ μ[ὴ
30>ἐπαίρου.” θ(εο)ῦ γὰρ τὰ πάντα ὁμολο‐ γεῖ. χρήσιμον γὰρ τὸ μὴ ἐφ’ ἑαυτῷ βάλλεσθαι, ὅπερ πάλι〈ν〉 παραινεῖ λό‐
>γος θεῖος· “μὴ καυχάσθω ὁ σοφὸς ἐν152

170

>τῇ σοφίᾳ αὐτοῦ μηδὲ ὁ ἰσχυρὸς ἐν >τῇ ἰσχύι αὐτοῦ μηδὲ ὁ πλούσιος >ἐν τῷ πλούτῳ αὐτοῦ, ἀλλ’ ἢ ἐν τού‐ >τῳ καυχάσθω 〈ὁ〉 καυχώμενος τοῦ
5>συνίειν καὶ γιγνώσκειν τὸν κ(ύριο)ν.” ἔχομεν παραδείγματα ἐν ταῖς γραφαῖς τῶν ἀσυνέτως καυχωμέ‐ νων καὶ ἐφ’ ἑαυτοῖς πεποιθότω(ν) 〈Γ〉ολιὰδ καὶ Φαραώ, οἵτινε[ς ο]ὐχ ἅ‐
10περ ἤλπισαν πεπό〈ν〉θασ[ι]ν ”〈σ〉βεσθεί‐ σης αὐτῶν τῆς ὑπερηφανίας”. “εἶ]ν̣α̣ι̣ φάσκοντες” δὲ “σοφοὶ μωραί‐ νο]νται” κατὰ τὸ λόγιον. ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν πλούτῳ ἀλαζονευο‐
15>μένων λέγεται· “μὴ φοβοῦ, ὅταν >πλουτήσῃ ἄν(θρωπ)ος καὶ ὅταν πλη‐ >θυνθῇ ἡ δόξα το〈ῦ〉 [ο]ἴκου αὐτοῦ, >ὅτι οὐκ ἐν τῷ ἀποθνῄσκειν αὐ‐ >τὸν λήμψεται τὰ πάντα.” ἢ γὰρ
20αὐτὸς αὐτὰ καταλείψει ἢ αὐτὰ αὐτὸν μεταβολῆς γεγενημέ‐ νης. ἀλλὰ ὁ ἅγιος οὐδὲν ἐφ’ ἑ‐ αυ]τῷ βαλλόμενος θ(ε)ῷ πάντα
ἀνατίθησιν.154
25>>”[τ]ίς γάρ μου ἡ ἰσχύς, ὅτι ὑπομένω; >>ἢ τίς μου ὁ χρόνος, ὅτι ἀνέχεταί >>μου ἡ ψυχή; μὴ ἰσχὺς λίθων ἡ ἰ‐ >>σχύς μου; ἢ αἱ σάρκες μού εἰσιν >>χάλκειαι; ἦ οὐκ ἐπ’ αὐτῷ ἐπεποίθει(ν);
30>>βοήθεια δὲ ἀπ’ ἐμοῦ ἄπεστιν. ἀπεί‐ >>πατό με ἔλεος, ἐπισκοπὴ δὲ κ(υρίο)υ 〈ὑ〉περεῖ‐ >>δέν με.”

171

παιδεῦσαι τοὺς φίλους ἀγαπητικὸς ὢν βούλεται, ὡς οὐ διά τι ἀνθρώπι‐ νον τὴν τοσαύτην ἐπιφορὰν τῶ(ν) ἀνιαρῶν ὑπομένει, καὶ παραστῆ‐
5σαι αὐτῷ ὅτι· εἰ μὴ λογισμῷ θείῳ, ὅσον ἧκεν εἰς ἀνθρωπίνην ἀσθέ‐ νειαν, οὐκ ἂν {οὐκ} ἀνήνεγκα ταῦ‐ τα—διὰ ποίαν γάρ, φησίν, ἰσχὺν ταῦτα ὑ‐ πο[μ]ένω λογίσασθε, ἢ διὰ ποῖον
10χρόνον βιῶσαι δυνήσομαι ταῦ‐ τα ὑφιστάμ〈ενοσ〉. ἡ ἰσχὺς δέ μ[ο]ι ἢ λί‐ θ[ο]υ ἐστὶν ἢ χαλκείας ἔχω τ[ὰς σάρκα]ς, ὥστε μὴ ἐπαισθάνεσθα[ι τὸν πό]νο(ν) αὐτοῖς; —ἵνα μὴ περὶ ἀν[αι]σθή[τ]ου
15διακείμενοι εὐτελίζωσι τὴν καρτερίαν. εἰσὶ γὰρ οἱ καὶ περὶ τῶ(ν) μαρτύ[ρ]ων διανοούμενοι, ὅτι τῶν ἀλγηδόνων οὐκ ἐπαισθά‐ νονται, ὅπερ παραιρεῖται αὐ[τῶ](ν)
20τὴν ἀρετήν. ἀλλὰ κἀκεῖνα [αὐ‐ τοῖς ἐνθεῖναι τῆι διανοίᾳ β[ού‐ λεται, ὅτι οὐ δι’ ἁμαρτίας πάσχ[ει, >λέγων· “ἦ οὐκ ἐπ’ αὐτῷ ἐπεπ[οίθει](ν);” πρὸς δὲ τούτοις ἠρέμα κα[ὶ τὴν156
25ἀπὸ θ(εο)ῦ συνχώρησιν αἰνιττ[όμε‐ >νος ἐπάγει· “βοήθεια δὲ ἄπεστ[ιν. >ἀπείπατό με ἔλεος, ἐπισκοπ[ὴ δὲ >κυρίου ὑπερεῖδέν με”, ἵν’ ἐκ τού[των κατανοήσωσιν, ὅτι καὶ ταῦτα συν‐
30ειδὼς εἰς ἑαυτὸν γεγενημένα ὁ ἅγιος φέρει γενναίως ἱστάμενος πρὸς τὸν ἐξαιτησάμενον, πεπι‐

172

στευκώς, ὅτι εἰ καὶ ἔπαισεν αὐτὸν κ(ύριο)ς συνχωρήσας τῷ ἐξαιτήσαντι, ἀλλ’ ἐπαμύνει καρτερήσαντι. τοιοῦ‐. τον γὰρ καὶ ὁ μακάριος Δα(υὶ)δ ψάλ‐
5>λει λέγων· “ὑπομένων ὑ〈πέ〉μεινα >τὸν κ(ύριο)ν, καὶ προσέσχεν μοι.” δυ‐ νατὸν δὲ καὶ τὴν αὐτῶν ἐλέγ‐ χοντα διάλημψιν ταῦτα λέγει(ν) ὅτι· ὑμεῖς οὕτω νομίζετε, ὅτι
10καὶ ἡ βοήθεια καὶ ἡ ἐπισκοπὴ κ(υρίο)υ ὑπερεῖδέν με. αὐτὸς οἶδεν, ὅτι το]ύ̣[τῳ] θ(εὸ)ς δοκιμασίας χάριν αὐτὸ(ν) >παρέ]δωκεν, ὡς “μακάριος ἀνὴρ >ὃ]ς ὑ[π]ομένει πειρασμόν, ὅτι δό‐
15>κιμ[ος] γενάμενος λήμψεται τὸ(ν)
>στέφανον τῆς ζωῆς, ὃν ἐπηγ‐ >γείλατο τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν.” >>“οὐ προσεῖδόν με οἱ ἐγγύτατοί μου, >>ὥσπερ χειμάρρους ἐκλείπων ἢ ὥσ‐158
20>>περ κῦμα παρῆλθόν με.” καὶ τοῦ‐ τ]ο αὐτῷ πρὸς δοκιμασίαν συνέ‐ β]αινεν· οὐ γὰρ μικρὰ ἀνία ἐν τοῖς θ]λιβηροῖς ἀπουσία τῶν φίλων. ταύ]την ὑπομένων τὴν θλῖψι(ν)
25>κ]α[ὶ] Δα(υὶ)δ ὁ ἅγιος ἔψαλλεν· “κατεν‐ >ό]ουν εἰς τὰ δεξιὰ καὶ ἐπέβλεπο(ν), >κ]αὶ οὐκ ἦν ὁ ἐπιγιγνώσκων με.” ε]ἰ̣ δὲ καὶ τὰς ἀοράτους δυνάμεις ἁ]γίας διὰ τὸ τὴν ἀρετὴν αὐτοῦ με‐
30γάλην φανῆναι ὀλίγον παρελ‐ θούσας αὐτὸν δηλοῖ, συνεπίσκε‐ ψαι· συντρέχει γὰρ αὕτη ἡ διάνοια >τῇ ἀποδοθείσῃ εἰς τό· “ἐπισκοπὴ

173

>δὲ κυρίου ὑπερεῖδέν με.” ὡς γὰρ ὁ τῶν ὅλων κ(ύριο)ς οὐ μισῶν οὐκ ἐπε‐ σκέπτετο αὐτόν, ἀλλὰ πρὸς τὸ δεῖξαι τῶι ἀντικειμένῳ, ὅτι πρὸς
5ἀνθρώπου ἀρετὴν ἡ κακία αὐτοῦ οὐ δύναται, οὕτω μήποτε καὶ αἱ θεῖαι δυνάμεις, τὸ βούλημα τοῦ θ(εο)ῦ ἀξιωθεῖσαι εἰδέναι τὸ περὶ τὸν Ἰὼβ συνχωρῆσαι τὸν ἀγῶνα γε‐
10νέσθαι, ἵνα λαμπρότερον τοῦ
μακαρίου φανῇ τὸ κατόρθωμα. >>“οἵτινές με διευλαβοῦντ[ο, ν]ῦ̣[ν ἐπι‐ >>πεπτώκασίν μοι.” ἠρέ[μα μὲν ἴ‐ σως τούτους ἐλέγχει 〈ὅτι〉· ἀγ[νο]ο[ῦν‐160
15τες τὴν αἰτίαν τῶν ἐπ[αγ]ωγῶν ἐπιβαίνετέ μοι τολμῶντες τοι‐ αῦτα λέγειν, ἃ πρότερον οὐκ εἰ‐ ρ]ήκατ[ε]. εἰκὸς δ’, ὅτι καὶ πολλοὶ τῶ(ν) ἄλλων διὰ τὸ πάθος κατεφρό[ν]ου(ν)
20αὐτοῦ, καὶ τοῦτο τοῦ ἐξαιτησα[μέ‐ νου ὑποβάλλοντοσ. ὅρα δέ, μ]ὴ ὥσπερ ἀποδεδώκαμεν τὰς θεί‐ ας δυνάμεις ὀλίγου αὐτὸν π[αρ‐ εληλυθέναι ἵνα γνωσθῇ [αὐτοῦ
25ἡ ἀρετή, οὕτω συνεχωρή[θησαν τῶν ἐναντίων δυνάμεω[ν καὶ ἄλλαι ἐπιπηδᾶν αὐτῷ καὶ π[ροσ‐ πολεμεῖν. >>“ὥσπερ χιὼν ἢ κρύσταλλος πεπη[γώς,
30>>καθὼς τακεῖσα θέρμης γενομέ‐ >>νης οὐκ ἐπεγνώσθη ὅπερ ἦν, >>οὕτω κἀγὼ κατελείφθην ὑπὸ πά(ν)‐ >>των. ἀπωλόμην δὲ καὶ ἔξοικος

174

>>ἐγενόμην.” ὑπερβάτως εἴρηται τό· “ὥσπερ χιὼν ἢ κρύσταλλος πεπη‐ γώς, καθὼς τακεῖσα”, οὕτως ἀποδι‐ δόμενον· καθὼς τακεῖσα χιὼν ἢ
5κρύσταλλος. οἰκεῖον δὲ καὶ τὸ πα‐ ράδειγμα πρὸς τὴν ὑπερβολὴν τῆς μεταβολῆς αὐτοῦ ἄγνωστο(ν) αὐτὸν παντελῆ ποιούσης κατὰ τὴν χιόνα ἢ κρύσταλλ[ο]ν τὴν ἀ‐162
10πὸ διακαύσεως διαλυομ[έ]νην καὶ οὕτως ἄγνωστον πο[ιο]ῦ̣σ̣αν τ]ὸ̣[ν τ]όπον ὅπου ἐτύγχαν̣ε̣ν̣. εὖ δὲ] καὶ τὸ τοιούτῳ χρήσασθ̣[αι π]α[ρα]δείγματι· καθὼς ἡ χιὼν
15καὶ [κ]ρύσταλλος ἀδιάκρ〈ιτ〉ον ποιοῦ‐ σι τὸν τόπον ὑπὸ θέρμης̣ δ̣ι̣α̣λυ‐ όμενα, οὕτω καὶ φίλος δοκῶν εἶναι πειρασμῶν ἐν[σ]τάντ[ω](ν) φανεροῦται, καὶ ὅπερ πρὸ τ〈ο〉ύτου
20ἔ]κρυπτεν, φανερὸν καθίστησι(ν). ἐνστάντος θλιβηροῦ καιροῦ ἀν‐ τικειμένω〈ν〉 δὲ τῶν σχηματι‐ ζ]ομένων φίλων εἶναι οἱ ἅγι‐ οι ἔ]χουσι
24a〈βεβαιότητα, πρὸς τοὺς ἀγαπωμένουσ〉
24b〈ἔχοντες καὶ ἐν ἀνέσει καὶ ἐν〉
24c〈περιστάσει τοῦτον τὸν ὅρον τῆσ〉
24d〈φιλίας ἀδιάστροφον φυλάττοντες.〉
24e〈καὶ οὐ θαῦμα, ὅπου γε καὶ πρὸσ〉
24f〈τοὺς ἐχθροὺς τὴν ἀγάπην ἐκτείνουσι,〉
24μετὰ τῶν μισούντων
25τὴ]ν εἰρήνην εἰρηνικοὶ ὄντεσ
κα]τὰ τὸ ὑπὸ κ(υρίο)υ διὰ τοῦ προφήτου >λ]εγόμενον· “εἴπατε, ἀδελφοὶ ἡ‐ >μῶν, τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς, ἵνα τὸ >ὄνομα κ(υρίο)υ δοξασθῇ, αὐτοὶ δὲ αἰ‐164
30>σχυνθήσονται.” ἅπαξ δὲ ἐπεὶ πε‐ ρὶ φιλίας ὁ λόγος τὴν ἀρχὴν ἐδέ‐ ξατο, ἀκόλουθον τὰς διαφορὰς διαγνῶναι τῆς φιλίας. ἡ μὲν οὖν

175

τίς ἐστιν ἡ δι’ αὐτὸ τὸ καλόν, ἣν καὶ ἅγιοι κατορθοῦσιν, ἡ δέ τις διὰ τὸ χρή‐ σιμον, οἷον ὅταν τις φέρε ἰατροῦ φίλος ὑπάρχῃ δι’ αὐτὸ τοῦτο. αὕτη δ’
5ἡ φιλία εἰ καὶ μὴ τελεία ἐστίν, ἀλλὰ γοῦν οὐκ ἔχει τὸ ψεκτὸν ἀνθρω‐ πίνη τις ὑπάρχουσα. ἑτέρα δὲ εἰ μὴ διὰ τὸ ἡδύ, οὗ μηκέτι ὑπάρχον‐ τος [μ]ηδ’ ὁ φίλος ἔστιν, καὶ διὰ φιλο‐
10δ[οξία]ν, ἵνα δοκῶσι τοῖς πολλοῖς μ[ει]ζ̣ό̣νων εἶναι φίλοι αὐτοὶ οὐ‐ δὲν προ]σφέροντες εἰς φ[ιλ]οτ̣[ι]μί‐
αν ἐκεί]νων. εἰ δὲ καὶ ὁ διὰ [τὸ χρή]σι‐ μον αἱρο]ύμενος φίλον [ἀβεβα]ιό‐166
15τατος κα]τὰ τὸ μηκέτι ητ[..] ηδ[...... χ]ρείας ὑπαρχούσης ἀντιποι‐ εῖσθαι φ]ιλίας ἐξαλάττων κατὰ τοῦ‐ το], π̣ρ̣[οαι]ρεῖται τὰ χρήσιμα πρὸ τῶν ἡ]δέων, ἃ καὶ ὑπὸ μέμψιν ἐστίν.
20ε]ἰς τὴ[ν] ὄντως φιλίαν προτρ[έπ]ω(ν) >ὁ λόγος [φ]ησίν· “φίλον σὸν καὶ φί[λον >πατρ[ῷ]ον μὴ ἐνκαταλίπῃς.” “ὁ >γὰρ πρ[ό]σφατος οὐκ ἔστιν ὅμο[ιο]ς >αὐτῷ.” πρόσφατον λέγω τὸν ἀ[βέ‐
25βαιον, “ἀρχαῖον” ἢ πατρῷον [τὸν ἔχοντα βεβαιότητα, ἄλλω[ς τε καὶ εἰ καὶ κατὰ χρόνον λαμβάνοις .[... τ.ς ὁ δ[ι]ὰ πείρας ἐλθὼν ἀμ[ελεῖ τοῦ προσφάτου· ὁ γὰρ τὰς καρδίας ὄν[τως
30ἐπιστάμενος ἐκ τῆς πείρας .. >ω̣ς ποιεῖται τὴν ἐπίκρισιν. τὸ δ’ “ἀ‐ >πωλόμην δὲ καὶ ἔξοικος ἐγενάμη(ν)” φησὶν πρὸς τὴν διάλημψιν τὴν

176

τῶν πολλῶν ἀπώλειαν λογιζομέ‐ νων τὴν πάντων ἀφαίρεσιν κτημάτων χρημάτων καὶ ὅτι ἐ‐ πὶ κοπρίας ἐτύγχανεν. διὸ καὶ ἔξ‐
5οικος ἐγεγόνει καὶ πά[ντ]ων αὐ‐
τὸν τῶν οἰκείων καταλελ[οι]πότω(ν). >>“ἴδετε ὁδοὺς Θαιμανῶν, ἀτραποὺς >>Ἀσεβῶν οἱ διορῶντες. καὶ αἰσχύ‐ >>νην ὀφειλήσουσιν ο[ἱ ἐ]π[ὶ] πόλε‐168
10>>σιν καὶ χρήμασι πεπο[ιθότες.” ἐγὼ μέν, φησίν, ταῦτα ὑπ[έστην με]τα‐ π[εσ]ὼν ἀπὸ πλούτου [καὶ πολυπαι‐ δίας κ]αὶ δόξης καὶ τῶν [ἄλλων ἀν‐ θρωπ]ί̣νων. καὶ ὅμως [οὐδὲν αὐ‐
15τ]ῶ[ν τ]εθαυμακὼς οὐ ξ[ενίζομαι. καὶ γὰρ οἱ ἅγιοι τῇ φύσει [τῶν ἀδια‐ φόρων ἐπιβάλλοντες [οὐ βαρείαν τὴν τούτων ἀφαίρεσι[ν λογίζον‐ ται καὶ τοὺς ἄλλους προτ[ρ]επ[όμε‐
20νοι καθὰ καὶ Δα(υὶ)δ ὁ μακά̣[ρ]ι̣ος ψ[άλλ]ω̣(ν) >“πλοῦτος ἐὰν ῥέῃ μὴ π[ροσ]τίθε[σθ]ε >κ]αρδία〈ν〉.” καὶ πάλιν· “μὴ π[ε]πο[ίθα]τε >ἐπ’ ἄρχοντας καὶ ἐφ’ υἱοὺ[ς] ἀν[(θρώπ)ων, >οἷ]ς οὐκ ἔστιν σωτηρία.” δ[ι]ορθ[ούμ]ε‐
25νο]ς οὖν αὐτοὺς ἠρέμα [ὁ] ἅγιο[ς οὕ‐ >τω] ποιεῖ τὸν λόγον λέγων· [“ἴδετε >ὁδο]ὺς Θαιμανῶν, ἀτραποὺς Σ[αβῶν οἱ >δ]ιορῶντες”, ὅ ἐστιν· μ[ε]τὰ δι[ανο]ί‐ ας ὁ]ρῶντες, ἵν’ ᾖ πᾶς αὐτοῦ ὁ ν[οῦς
30το]ιοῦτος· ἐγὼ δὲ ἔξοικο[ς] ἐγεν[όμ]η(ν) κ]αὶ πάντων ἀφῃρέθη[ν]. κατα[νοή‐ σατε τὰς ὁδοὺς τῶν Θαιμανῶν, τὰς ἀτραποὺς τῶ〈ν〉 Σαβῶν κατ[α‐
κρίνατε, κἂν εὐπαθῶσ[ι]ν, λογ[ι]ζ̣ό̣[μ]ε̣‐170

177

νοι ὅτι πλούτῳ κα[ὶ δόξ]ῃ πε‐ ποιθότες οὐκ ὀρθὰς ὁδ[οὺς] ἢ ἀτρα‐ ποὺς ἔχουσιν. ταῦτα δὲ [ἔλε]γεν ὑπ‐ ηχῶν καὶ τοῖς φίλοις [οἰο]μένοις
5ὅτι ὁ περιπίπτων ἐν [περι]στάσε‐ σι[ν] ἐκ κακίας ταύταις [ἐνέ]χεταιὅτ[ι]· ὑμεῖς εἰ καὶ βασιλεῖς ἐ[στε κ]αὶ οὐ πε‐ ρι[επέσε]τε δυσπρ[αγίᾳ, ἀλ]λὰ κατα‐ ν[οήσατε] τὰς ὁδοὺ[ς τῶ]ν Θαιμα‐
10ν[ῶν καὶ] Σαβῶν, ὁδ̣[οὺς α]ὐτῶν ρ̣[.....]σ̣ετε, ὅτι π[εποι]θότες ἐπ[ὶ τοῖς] ἀνθρωπίν[οις αἰ]σχύνη(ν) ὀφλ[ισκ]άνετε. εἰ δὲ κα[ὶ τ]ὰς ἑρμη‐ νείας [τῶ]ν ὀνομάτων [ἐκ]λαβεῖν
15θέλοις, γένοι〈το〉 ἂν νόησις {τ} αὕτη, Θαιμανῶν μὲν ἑρμηνευομέ‐ νων ἐκλιπόντων, Σαβῶν δὲ ἐ‐ πι〈σ〉τ[ρ]εφόντων. προτρέπεται οὖν τοὺς ἐκλιπόντας ἀρετὴν
20καταθεάσασθαι, οἳ καὶ ἐν πλούτωι πεποίθασιν, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐπι〈σ〉τρέ‐ φοντας τὴν φύσιν τῶν πραγμά‐ των κατανοεῖν προτρεπόμενος, ὅτι οὐ πάντως 〈ἐ〉ν εὐετηρίᾳ ἀεὶ
25οὕτω διαμένει, ἀλλὰ καὶ ὑποστρέ‐ φει πολλάκις. διὸ αἰσχύνη ὑπάρ‐ χει τὸ πεποιθέναι ἐπὶ χρήμασιν
ἢ πόλεσιν, πόλεις λέγων τὰς δό‐ ξας τὰς ἀνθρωπίνας καὶ τὸ ὡσανεὶ172
30ἐν ἀσφαλεῖ εἶναι. εἰ δὲ ἐπαινετοὶ εἶεν οἱ ἐκλιπόντες, προτρέπεται ὅτι· κατανοήσατε, ὡς εἰσὶ καὶ ἄλλοι κακὰ ἀπολιπόντες καὶ οὐ πάντως τοῖς ἀνθρωπίνοις πλουτοῦντες.

178

εἰ οὖ[ν ἐπι]στῆσαι θελή[σε]τε, ὅτι τὰ πράγ[μ]ατα πολλὴν δέχεται τὴ(ν) μετα[βο]λὴν ἀπολαμβανόντω(ν) πολλά̣[κις] πολλῶν ὧν ἐστερήθη‐
5σαν, οὐ[κ] ἂν ὡς ἐπὶ μονίμοις ἐπε‐ >ποθε̣[ῖτ]ε̣ τεθηπότες αὐτ[ά. “ὁ”] γὰρ >“πεπο[ιθὼς] ἐπὶ πλούτωι οὗ[το]ς πε‐ >σεῖται, ὁ [δὲ ἀν]τιλαμβαν[όμεν]ος δι‐ >καίων [οὗ]τος ἀνατ[ελεῖ”, κα]θὰ
10ὁ μὲ[ν Λάζα]ρος εἰς κόλ[πον Ἀβ]ρα‐ ὰμ ἀ[νέτε]ιλεν, ὁ δὲ π[λούσιο]ς τῇ κολ̣[άσ]ει παραδέδο[ται π]εσὼν ἐπ’ αὐτ[ή]ν, ὃς διὰ ἀλαζ[ονεί]αν παρ‐ εώρα τ[ὸ]ν Λάζαρον. καὶ γὰρ ὁ λό‐
15γος πα[ρ]ετηρήσατο, ὅτι “πρὸς τῷ πυ‐ λῶνι” α̣[ὐ]τοῦ “ἐβέβλητο” καὶ ὅτι σφό‐ δρα πλούσιος, ἵνα μὴ πρόφασι(ν) ἔχοι ὅτι· ἠγνόουν αὐτὸν ἢ [ο]ὐκ εἶ‐ χον τὰ αὐτάρκη. καλῶς δὲ καὶ τὸ
20“ἀνατέλλει”. ὡς γὰρ τὰ σπειρόμενα φθορὰν ὑ〈πο〉μένοντα ὕστερον ἐξ‐
ανθεῖ, οὕτως ὁ περιστάσεσ[ι] πιεσθεὶς καὶ ὑπομείνας ἕξει τῆς [κ]αρτε‐ >ρίας μισθὸν τὴν ἀνατολήν, “ἐκ‐174
25>λάμπων ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασι‐ >λείᾳ τοῦ π(ατ)ρ(ό)ς”. πεποιθὼς γὰρ ἦν ἐπὶ κ(ύριο)ν προτραπεὶς ἐκ τῶν εἰρη‐ >μένων· “εὐλογημένος ὁ ἄν(θρωπ)ος >ὃς πέποιθεν ἐπὶ τῷ κ(υρί)ῳ· οἱ πεποι‐
30>θότες ἐπὶ κύριον ὡς ὄρος Σιών”, >καὶ λέγων· “ἐπὶ τῷ κ(υρί)ῳ πέποιθα”, οὐκ “ἐπὶ χρήμασιν ἢ πόλε[σι]ν” ἀν‐ θρωπίναις, ἀλλ’ ἐπὶ τῷ θείῳ πλού‐

179

>τῳ καὶ “τῇ πόλει τοῦ βασιλέως τοῦ με‐ >γάλου”, ἧς “οἱ θεμέλιοι ἐν τοῖς ὄρεσιν >τοῖς ἁγίοις”, χρήματα λογιζόμε‐ >νος τὰ λόγια κ(υρίο)υ “ἐπιθυμητὰ ὑπὲρ
5>χρυσίον καὶ λίθον τίμιον πολύ”. >>“ἄταρ δὴ καὶ ὑμεῖς ἐπέβητέ μοι ἀνε‐ >>λεημόνως.” καὶ τοὺς ἐπ’ αἰτίᾳ ψε‐ κτῇ περιπεσόντας σκυθρωποῖς νουθετῶν τις οὐκ ἐλέγχει κατὰ
10λόγον κινούμενος. οὐ τοῦτο γὰρ πρόκειται, ἀλλὰ μᾶλλον εἰς ἀν‐ δρεία[ν] προτρέπεσ[θ]αι καὶ γενναί‐ ως ἐ[νε]γκεῖν. τὸ γὰρ [λ]έγειν· ‘διὰ τί γὰρ ἡ[μ]άρτανες;‘ βαρῦναί ἐστιν μᾶλ‐
15λον ἢ πόνων κουφίσαι. καὶ γὰρ τῷ ὄντι ἀνελεημόνως ἐπέστη‐
σαν αὐτῷ ἐκ τοῦ πεπλανῆσθαι περὶ τὴν αἰτίαν τῆς ἐπαγωγῆς καὶ ὅτι τὸν μὴ ὑποκείμενον ἐ‐176
20λέγχῳ ἐλέγχειν ἐπειρῶντο. >>“ὥστε ἰδόντες τὸ ἐμὸν τραῦμα φο‐ >>βήθητε.” κηδεμονικώτατα ὁ ἅγιος καὶ πρὸς τοὺς μὴ ὀρθῶς δια‐ κειμένους πρὸς αὐτὸν προσφέ‐
25ρεται ἀπὸ τῶν καθ’ ἑαυτὸν κἀκεί‐ νους διορθούμενος καὶ ἐκ τῆς αὐ‐ τῶν διαλήμψεως δεχόμενος τὴν ἀρχὴν τῆς παραινέσεως· εἰ γὰρ πᾶς ὁ ἁμαρτάνων σκυθρω‐
30πο[ῖς] περιπίπτει καὶ ὁ περιπε‐ σὼν ἐξ ἁμαρτιῶν τοῦτ’ ἔπ〈αθ〉εν, καὶ ὑμεῖς φοβήθητε ἐκ τοῦ ἡμε‐ τέρου τραύματος τὸν φόβον δε‐ χόμενοι. καὶ γὰρ δῆλον αὐτοῖς ὑ‐

180

>πῆρχεν ὅτι “οὐδεὶς καθαρὸς ἀπὸ ῥύ‐ >που τῶν ἀν(θρώπ)ων”. καὶ ταῦτα μὲν ὁ μα‐ κάριος ὡς πρὸς τὴν ἐκείνων διά‐ λημψιν διορθωτικῶς λέγει, χρή‐
5σιμα δὲ καὶ πρὸς συμπάθειαν καὶ πρὸς τὸ μὴ χαυνοῦσθαι τὰ ῥητά. >>“τί γάρ; μή τι ὑμᾶς ᾔτησα ἢ τῆς παρ’ >>ὑμῶν ἰσχύος ἐπιδέομαι, ὥστε >>με σῶσαι ἐκ χειρὸς ἐχθρῶν ἢ ἐκ
10>>χειρὸς δυναστῶν ῥύσεσθαί με;”
τὸ ἄλογον τῆς ἐπιπλήξεως τῆς κα‐ θ’ ἑαυτοῦ [ἐ]λέγχων φη[σὶν] ὅτι· εἰ μὲν ἐμο[ῦ] ἐξαιτουμέ[νου] παρ’ ὑ‐ μῶν τι οἷον εὐχὴν εἰς θ[εὸ]ν ἐφά‐178
15σκε{σ}τε μὴ δύνασθαι ἀν[ε]νεγκεῖ(ν) τὴν ὑπὲρ ἐμοῦ εὐχὴν διὰ τὸ ἐν ἁμαρτίᾳ εἶναι, λόγον τιν[ὰ] εἶχε(ν). ἐπεὶ δὲ τοῦτο οὐ γέγονεν, μάταιος ὁ κατ’ ἐμοῦ ἔλεγχος. καὶ τοῦτο αὐτὸ
20ἔχομεν ἐν τοῖς θείοις γράμμασι(ν). γίνεται γάρ ποτε εὐχὴ ἐπὶ τῶν ἐπιτηδείως ἐχόντων εἰς μετά‐ νοιαν, ὑπὲρ δὲ τῶν ἀντιτεινό(ν)‐ των οὐκ ἔχει λόγον τὸ γιν[ό]μενο(ν).
25αὐτίκα γοῦν καὶ τῷ προφήτηι φη‐ >σὶν ὁ θεός· “καὶ σὺ μὴ προσεύχου >περὶ τοῦ λαοῦ τούτου.” καὶ ἐφεξῆς τὸν λογισμόν φησιν τοῦ μὴ δεῖ(ν) ἀναφέρειν πρὸς αὐτὸν εὐχὴ〈ν〉 λέ‐
30>γων· “οὐχ ὁρᾷς 〈τί〉 οὗτοι ποι[ο]ῦ̣σιν; >ο〈ἱ〉 υἱοὶ αὐτῶν συλλέγουσι ξ[ύ]λα καὶ >οἱ πατέρες καίουσιν πῦρ καὶ 〈αἱ〉 γυ‐ >ναῖκες ποιοῦσιν χαυῶνας τῇ >στρατιᾷ τοῦ οὐ(ρα)νοῦ”, κοινῷ ἁμαρτή‐
35ματι κοινὴν σπουδὴν εἰσαγαγόν‐

181

τες· διόπερ μὴ προσεύχου περὶ αὐ‐ τῶν. δεῖ οὖν, εἴ ποτε πρεσβεία θεῷ ἀναπέμπεται ὑπὸ ἁγίου περί
τινος, συντρέχειν κἀκεῖνον ὑπὲρ180
5οὗ ἡ πρεσβεία γίνεται. ἐὰν γὰρ ἐναντίως τῷ πρεσβεύοντι ποι‐ ῇ, ὅμοιόν τι ποιεῖ περὶ ὧν λέ‐ >γεται· “εἷς οἰκοδομῶν καὶ εἷς κα‐ >θελών. τί ὠφέλησαν πλέον ἢ κό‐
10>πους;” ἄλλως τε καὶ ὡσανεὶ καται‐ σχυνεῖται ὁ πρεσβεύων. τούτου μαρτ[υ]ρία τὰ κατὰ Μωσέα· ἀνελ‐ θόν[τι γ]ὰρ αὐτῷ πρὸς θ(εὸ)ν εἴρηται τοῦ λαοῦ κάτω παραβαίνοντος·
15>“σπεύσας κατάβηθι· ὁ λαός σου >ἥμ[α]ρτεν.” καὶ παρατήρησαι τὸ ε[ἰρη]μένον· ὅτε γὰρ ἐπέμπετο κ[αὶ ἄ]ρξαι αὐτῶν καὶ στρατηγῆ‐ σ[αι καὶ] νομοθετῆσαι, αὐτὸς ὁ θ(εὸ)ς
20>ἐκ προσώπου τοῦ ἰδίου λέγει· “πο‐ >ρεύου καὶ ἐξάγαγε τὸν λαόν μου.” ἄξ[ιος] γὰρ ἦν αὐτοῦ λαὸς εἶναι. ὅτ[ε ἀ]πέστη τῆς πρὸς αὐτὸν εἰλι‐ κρ[ιν]οῦς θεραπείας, οὐκέτι θ(εο)ῦ ἀλλ’
25>ἀν[θρ]ώπου ἐστίν. φησὶν γάρ· “ὁ λα‐ >ός [σο]υ ἥμαρτεν”, καὶ {οὐ} τούτῳ φιλαν‐ θρ[ω]πευόμενος. ἑαυτοῦ γὰρ ἀνά‐ ξ[ιον] τ[ὸ]〈ν〉 λαὸν θεασάμενος οὐ π[αν]τελῶς ἀπέρριψεν, ἀλλὰ πά‐
30λ[ιν αὐ]τὸν ὑπὸ Μωσέα ἀφίησι(ν), ἀ[νάγω]ν αὐτὸν εἰς τὴν περὶ αὐ‐
τ[οῦ κ]ηδεμονίαν διὰ τοῦ λέγειν· >“ὁ λ[α]ός σου”, ἵν’ οὕτω πρεσβεύσηται ὑπ[ὲ]ρ αὐτῶν καὶ πάλιν αὐτοὺς182
35ἐπ[ισ]τρέψῃ 〈ἐκ〉 τῆς πλάνης, ὃ καὶ γέ‐

182

γονεν. εἶπεν γοῦν εὐχόμενος· >“εἰ μὲν ἀφεῖς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτί‐ >αν αὐτῶν, ἄφες. εἰ δὲ μή, ἐξαλεῖψο(ν) >κἀμὲ ἐκ τῆς βίβλου σου ἧς ἔγραψας.”
5>ὅμοιον τούτῳ Παῦλος λέγει· “ηὐ‐ >χόμην γὰρ ἐγὼ ἀνάθεμα εἶναι >ὑπὲρ τῶν ἀδελφῶν μου τῶν συγ‐ >γενῶν μου κατὰ σάρκα.” καὶ ὅτι προ‐ θέσει ἀγαθῇ οἱ ἅγιοι ὑπέρ τινω(ν)
10εὔχονται, κἂν φαῦλοι ὦσιν, μά‐ λιστα ὅταν ἐνοῦσαν ᾖ̣ α̣ὐτοῖς εἰς μετάνοιαν ἐπιτηδ[ειό]τητα θεάσασθαι, ταῦτα εἴρητα[ι]. ἐμ‐ >φαίνει δὲ 〈τό〉· “μή τι ὑμᾶς ᾔτησα;” καὶ
15τὸ ἀδυνάτους αὐτοὺς εἶ[ν]αι ἐπα‐ μῦναι· οἶδα γὰρ ὅτι θ(εο)ῦ μ[όνο]υ ἐστὶ(ν) τὸ σῶσαι τοῦ καὶ τὴν συ[γχώ]ρη‐ σιν δεδωκότος. ἐπιστη[μο]νι‐ κῶς γὰρ οἱ ἅγιοι καὶ τὰς αἰτήσεις
20ποιοῦνται. >>“διδάξετέ με, ἐγὼ δὲ κωφ[εύσω]. εἴ >>τι πεπλάνημαι, φράσε[τέ] μοι.” καὶ τοῦτο μετὰ πλείστης [ὅση]ς πρα‐ ότητος ὁ ἅγιος παιδεύε[ι αὐ]τούς,
25πῶς χρήσωνται λόγοις [πρ]ὸς τοὺς ἐν περιστάσει λέγων· δι[δάσκ]ει(ν) ὀφείλετε, οὐκ ἐλέγχει〈ν〉 ἀ[καίρω]ς, εἰ μὴ καὶ τοῦτο πρὸς πα[ίδευ]σι(ν) ποιεῖ κατὰ τὸ λεγόμεν[ον ὑπὸ] Παύ‐184
30>λου· “ἔλεγξον, ἐπιτίμησο[ν, π]αρα‐ >κάλεσον”. ἔτι δὲ καὶ μετ[ριότ]ητος χαρακτὴρ ὑπάρχων ἀπαι[τεῖ] καὶ παρὰ τοιούτων λόγον διδ[ασ]καλί‐

183

ας, μή που εὕρῃ τι χρήσιμον. εἰ δὲ οὕτω ποιεῖ ὁ ἅγιος, οὐ δεῖ τινα ὑ‐ περηφανεύεσθαι καὶ ὀκνεῖν πα‐ ρ’ ὁτουοῦν παιδεύεσθαι.
5>>“ἀλλ’ ὡς ἔοικεν, φαῦλα ἀληθινοῦ >>ῥήματα.” ἔλεγχός ἐστιν οὗτος κατὰ τῶν ὑπερορώντων τ〈ὰ〉ς τῶν δικαίων ἢ ἄλλως ὀρθῶν ἀ(ν)‐ θρώπων γνώμας, ὅπερ ὑπερή‐
10φανοι ποιεῖν εἰώθασιν, οὐ γνώ‐ μῃ καὶ βίῳ προαιρέσει ὀρθῇ προσ‐ έχοντες, ἀλλὰ τοῖς ἔξωθεν κα‐ >τὰ τ[ὸ] εἰρημένον· “πλούσιος ἐλά‐ >λη[σ]εν καὶ πάντες ἐσίγησαν
15>καὶ ᾔνεσαν τὸν λόγον αὐτοῦ, >πτωχὸς ἐλάλησ〈ε〉ν καὶ εἶπαν· ‘τίς >ο[ὗτο]ς;‘.” καὶ δῆλα ταῦτα ἐκ τῆς ἐ‐ ν̣[αργ]είας. δῆλον δὲ ὅτι ἀληθινὸς ἦ[ν ὁ] μακάριος, 〈ὃ〉 καὶ θ(εὸ)ς μαρτυρεῖ.
20τὸ δὲ “φαῦλα” ἀντὶ τοῦ εὐτελῆ, λε‐ γο[μ]ένου ποτὲ τοῦ φαύλου ἀντὶ >>κ[ακο]ῦ. “οὐ γὰρ παρ’ ὑμῶν ἰ‐ >>σχ[ὺ]ν αἰτοῦμαι.” τοῦτο σύμφω‐ >ν[ον] τοῖς ἄνω, ἔνθα ἔλεγεν· “τί186
25>γά[ρ]; μή τι ὑμᾶς ᾔτησα;” διὰ μέ‐ >σου εἰρημένο〈υ〉 τοῦ· “διδάξετέ >με” ἕως τοῦ· “ἀλλ’ ὡς ἔοικεν”. καὶ α̣[ὐτο]ῖς οὖν ἐκείνην τὴν διάνοι‐ α[ν ἐφαρ]μοστέον.
30>>“οὐδ[ὲ ὁ ἔ]λεγχος ὑμῶν ῥήμασί με >>π[αύσ]ει.” λόγος γὰρ χωρὶς ἔργων π[ρο]φερόμενος ἀβέβαιός ἐστι(ν) κα[ὶ] ἄπιστος, ἄλλως 〈τ〉ε καὶ μὴ ἀ‐ λη[θ]ῶς προϊὼν ἔτι τὸ ἀσθενὲς ἔχει.

184

φησὶν ὅτι· ὑμεῖς τοιούτωι ἐλέγχωι χρώμενοι οὐ παύετέ με οὔτε τοῦ τὰ ἀληθῆ προφέρειν οὔτε ἀπο‐
κάμνειν πρὸς ἀρετήν.188
5>>“οὐδὲ γὰρ ὑμῶν φθέγμα ῥήματος >>ἀνέξομαι.” καὶ τοῦτο ἀνδρείας· πολλοὶ γὰρ πολλάκις τῶν ἐν περι‐ στάσεσιν φορτικῶν ἀκούον‐ τες λόγων ἀποκάμνουσιν, ὥσ‐
10τε καὶ δι’ αὐτοὺς ἐξασθενεῖν. ἀλλ’ ὁ ἅγιος οὔτε τὸν ἔλεγχον τὸν ἀ‐ πὸ τῶν φίλων οὔτε το[ὺς] λόγους πρὸς ὀλιγωρίαν ἐδέξα[το], ὅλως μηδὲ τὴν ἀρχὴν καταδεχόμε‐
15νος αὐτὰ ὡς δυνάμενα αὐτὸν >>σεῖσαι. “πλὴν ὅτι ἐπ’ ὀ[ρφα]νῷ >>ἐπιπίπτετε, ἐνάλλεσ[θε] δὲ ἐ‐ >>πὶ φίλῳ ὑμῶν.” διὰ τοῦ[το οὐ] δέ‐ χομαι ὡς ὀρθοὺς γινομέν[ου]ς τοὺς
20παρ’ ὑμῶν ἐλέγχους, ὅτι καθά‐ περ ὀρφανῷ καὶ ἀβοηθή[τῳ] ἐπι‐ πίπτετε μὴ ἐνορῶντ[ες] ἁπά(ν)‐ των βοηθῷ, ἀλλὰ καὶ ἐνά[λλ]εσθε
ἐπὶ φίλῳ τὰ τῆς φιλίας κα[θ]ήκο(ν)‐190
25τα μὴ ἐπιγιγνώσκοντες. [ὠ]φέ‐ λιμον τὸ ῥητὸν πρὸς τὸ μὴ ἐπεμ‐ βαίνειν ταῖς ἑτέρων δ[υσπ]ρα‐ >>γίαις. “νυ〈ν〉ὶ δὲ εἰσβλέψας ε[ἰς π]ρό‐ >>σωπα ὑμῶν οὐ ψεύσομ[αι.”
30διδακτικὸν τὸ ῥητὸν πρὸ[ς τὸ μὴ περὶ] ἀ‐ πόντων προφέρειν λό[γους καταλαλιᾶς, ἀλλ’ εἰς πρόσω[π]ον >λέγειν ἃ δεῖ. εἴρηται γάρ· “μ[ὴ] κα‐ >ταλάλει μηδὲ ἡδέως ἄκ[ου]ε κα‐

185

>ταλαλοῦντος.” εὐπαρρησίαστο(ν) >δὲ καὶ τὸ λέγειν· “οὐ ψεύσομαι”, κα‐ θὰ καὶ Παῦλος·
3a>“ὅτι οὐ ψεύδομαι”.
3>>“καθίσατε δὴ καὶ >>μὴ εἴη ἄδικον. καὶ πάλιν τῷ
5>>δικαίῳ συνέρχεσθε.” ἐπιτρεπτι‐ κὰ ταῦτα καὶ ἀνεξίκακα παιδεύ‐ οντα σχολῇ καὶ προσοχῇ, ὃ δηλοῦ‐
ται διὰ τοῦ “καθίσατε”, 〈καὶ〉 ἐξετάσει φ〈θ〉έγ‐ γεσθαι. τοῦτο καὶ ἀλλαχόσε εἴρη‐192
10>ται· “πρὶν ἐξετάσῃς μὴ μέμψῃ.” >μέγα δὲ καὶ τὸ ἐπίταγμα τό· “μὴ >εἴη ἄδικον.” μέγα γὰρ τὸ μὴ ἐν λόγῳ ἀδικεῖν καθὸ εἴρηται· “εἴ >τις ἐν λόγῳ οὐ πταίει, οὗτος δυ‐
15>νατὸς χαλιναγωγῆσαι καὶ ὅλο(ν) >τ[ὸ] σ̣[ῶ]μα.” “πάλιν τῷ δικαίῳ συνέρ‐ >χ[εσ]θε.” τὸ πάλιν ὡς πρότερον α[ὐτ]ῶν ὅτε οὐκ ἦν ἐν περιστά‐ σει συνερχομένων παιδεύει,
20ὅτ̣ι 〈δεῖ〉 αὐτοὺς μὴ ἐκ τῆς τῶν θλι‐ β[ηρ]ῶν ποιεῖσθαι ἀνάγκης τ[ὴν] ἐπίκρισιν, ἀλλὰ πρὸς τὸ δί‐ κ[αι]ον ἀποβλέποντας. εὐλαβῶς δὲ καὶ τὴν ὑπόσχεσιν ἀποπλη‐
25>ροῖ λέγων· “εἰσβλέψας εἰς πρόσω‐ >πα ὑμῶν οὐ ψεύσομαι”, παραινῶ(ν) αὐτ]οῖς σχολάσαι τῆι ζητήσει τοῦ
δ̣[ικα]ίου.194