TLG 2063 005 :: GREGORIUS THAUMATURGUS :: Epistula canonica

GREGORIUS THAUMATURGUS Scr. Eccl.
(Neocaesariensis: A.D. 3)

Epistula canonica

*Canon xi spurius est

Citation: Section — (line)

t

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ
5ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΤΗ ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ ΤΩΝ ΒΑΡΒΑΡΩΝ ΕΙΔΩΛΟΘΥΤΑ ΦΑΓΟΝΤΩΝ Η ΚΑΙ ΕΤΕΡΑ ΤΙΝΑ ΠΛΗΜΜΕΛΗΣΑΝΤΩΝ

1

(1t)

Περὶ τῶν μιαροφαγησάντων ἐν τῆ κατα‐
2tδρομῆ καὶ περὶ τῶν διαφθαρεισῶν γυναι‐
3tκῶν ὑπὸ τῶν βαρβάρων.
1Οὐ τὰ βρώματα ἡμᾶς βαρεῖ, ἱερὲ
πάπα, εἰ ἔφαγον οἱ αἰχμάλωτοι ταῦ‐ τα, ἅπερ παρετίθεσαν αὐτοῖς οἱ κρα‐ τοῦντες αὐτῶν· μάλιστα ἐπειδὴ εἷς19
5λόγος παρὰ πάντων, τοὺς καταδρα‐ μόντας τὰ ἡμέτερα μέρη βαρβάρους εἰδώλοις μὴ τεθυκέναι· ὁ δὲ ἀπό‐ στολος φησί· ‘Τὰ βρώματα τῇ κοι‐ λίᾳ, καὶ ἡ κοιλία τοῖς βρώμασιν· ὁ
10δὲ θεὸς καὶ ταύτην καὶ ταῦτα καταρ‐ γήσει‘. Ἀλλὰ καὶ ὁ σωτὴρ ὁ πάντα καθαρίζων τὰ βρώματα· ‘Οὐ τὸ εἰσπορευόμενον, φησί, κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὸ ἐκπορευόμε‐
15νον‘. Καὶ τὸ τὰς γυναῖκας τὰς αἰχμαλώ‐ τους διαφθαρῆναι, ἐξυβριζόντων τῶν βαρβάρων εἰς τὰ σώματα αὐτῶν· ἀλλ’ εἰ μὲν καὶ πρότερον κατέ‐
20γνωστό τινος ὁ βίος, ‘πορευομένης ὀπίσω ὀφθαλμῶν τῶν ἐκπορνευόν‐ των‘ κατὰ τὸ γεγραμμένον, δῆλον ὅτι ἡ πορνικὴ ἕξις ὕποπτος καὶ ἐν καιρῷ τῆς αἰχμαλωσίας, καὶ οὐ προ‐
25χείρως δεῖ ταῖς τοιαύταις κοινω‐
νεῖν τῶν εὐχῶν. Εἰ μέντοι τις ἐν ἄκρᾳ σωφροσύνῃ ζήσασα, καὶ κα‐ θαρὸν καὶ ἔξω πάσης ὑπονοίας ἐπι‐ δεδειγμένη βίον τὸν πρότερον, νῦν20
30περιπέπτωκεν ἐκ βίας καὶ ἀνάγκης ὕβρει, ἔχομεν παράδειγμα τὸ ἐν τῷ Δευτερονομίῳ, τὸ ἐπὶ τῇ νεάνιδι, ἣν ἐν τῷ πεδίῳ εὗρεν ἄνθρωπος καὶ βιασάμενος αὐτὴν ἐκοιμήθη μετ’
35αὐτῆς· ‘Τῇ νεάνιδι οὐ ποιήσετε, φησίν, οὐδέν, οὐκ ἔστι τῇ νεάνιδι ἁμάρτημα θανάτου, ὅτι, ὡς εἴ τις ἀναστῇ ἄνθρωπος ἐπὶ τὸν πλησίον αὐτοῦ καὶ θανατώσει αὐτοῦ τὴν
40ψυχήν, οὕτω τὸ πρᾶγμα τοῦτο· ἐβόησεν ἡ νεᾶνις καὶ ὁ βοηθῶν οὐκ ἦν αὐτῇ‘.

2

(t)

Κατὰ πλεονεξίας.
1Ταῦτα μέντοι τοιαῦτα. Δεινὴ δὲ ἡ πλεονεξία καὶ οὐκ ἔστι δι’ ἐπιστολῆς μιᾶς παραθέσθαι τὰ θεῖα γράμματα, ἐν οἷς οὐ τὸ λῃστεύειν
5μόνον φευκτὸν καὶ φρικῶδες καταγ‐ γέλλεται, ἀλλὰ καθόλου τὸ πλεονε‐ κτεῖν καὶ ἀλλοτρίου ἐφάπτεσθαι ἐπὶ αἰσχροκερδείᾳ, καὶ πᾶς ὁ τοιοῦτος ἐκκήρυκτος ἐκκλησίας θεοῦ· τὸ δὲ21
10ἐν καιρῷ τῆς καταδρομῆς ἐν τοσαύτῃ οἰμωγῇ καὶ τοσούτοις θρήνοις τολ‐ μῆσαί τινας τὸν καιρὸν τὸν πᾶσιν ὄλεθρον φέροντα νομίσαι ἑαυτοῖς κέρδους καιρὸν εἶναι, ἀνθρώπων ἐ‐
15στὶν ἀσεβῶν καὶ θεοστυγῶν, οὐδὲ ὑπερβολὴν ἀτοπίας ἐχόντων. Ὅθεν ἔδοξε τοὺς τοιούτους πάντας ἐκκηρῦξαι, μήποτε ἐφ’ ὅλον ἔλθῃ τὸν λαὸν ἡ ὀργή, καὶ ἐπ’ αὐτοὺς
20πρῶτον τοὺς προεστῶτας τοὺς μὴ ἐπιζητοῦντας· ‘Φοβοῦμαι γὰρ, ὡς ἡ γραφὴ λέγει, μὴ συναπολέσῃ ἀ‐ σεβὴς τὸν δίκαιον‘· ‘Πορνεία γάρ, φησί, καὶ πλεονεξία, δι’ ἃ ἔρχεται
25ἡ ὀργὴ τοῦ θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείασ‘· ‘μὴ οὖν γίνεσθε συμ‐ μέτοχοι αὐτῶν· ἦτε γάρ ποτε σκό‐ τος, νῦν δὲ φῶς ἐν κυρίῳ· ὡς τέκνα φωτὸς περιπατεῖτε· ὁ γὰρ καρπὸς
30τοῦ φωτὸς ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνη καὶ δικαιοσύνῃ καὶ ἀληθείᾳ, δοκιμάζον‐ τες τί ἐστιν εὐάρεστον τῷ κυρίῳ, καὶ μὴ συγκοινωνεῖτε τοῖς ἔργοις τοῖς ἀκάρποις τοῦ σκότους, μᾶλλον δὲ22
35καὶ ἐλέγχετε· τὰ γὰρ κρυφῆ γινό‐ μενα ὑπ’ αὐτῶν αἰσχρόν ἐστι καὶ λέγειν· τὰ δὲ πάντα ἐλεγχόμενα ὑπὸ τοῦ φωτὸς φανεροῦται‘. Τοιαῦτα μὲν ὁ ἀπόστολος. Ἐὰν δὲ διὰ τὴν
40προτέραν πλεονεξίαν τὴν ἐν τῇ εἰ‐ ρήνῃ γενομένην δίκην τιννύντες, ἐν αὐτῷ τῷ καιρῷ τῆς ὀργῆς πάλιν πρὸς τὴν πλεονεξίαν ἐκτραπῶσί τι‐ νες, κερδαίνοντες ἐξ αἵματος καὶ
45ὀλέθρου ἀνθρώπων ἀναστάτων γε‐ νομένων ἢ αἰχμαλώτων ἢ πεφονευ‐ μένων, τί ἕτερον προσδοκᾶν χρὴ ἢ ὡς ἐπαγωνιζομένους τῇ πλεονεξίᾳ ἐπισωρεῦσαι ὀργὴν καὶ ἑαυτοῖς καὶ

2

(50)

παντὶ τῷ λαῷ;

3

(t)

[Περὶ τοῦ Ἄχαρ]
1Οὐκ ἰδοὺ Ἄχαρ ὁ τοῦ Ζαρᾶ πλημ‐ μελείᾳ ἐπλημμέλησεν ἀπὸ τοῦ ἀνα‐ θέματος καὶ ἐπὶ πᾶσαν συναγωγὴν
Ἰσραὴλ ἐγενήθη ἡ ὀργή; Καὶ οὗτος23
5εἶς μόνος ἥμαρτε· μὴ μόνος ἀπέ‐ θανεν ἐν τῇ ἁμαρτίᾳ αὐτοῦ; Ἡμῖν δὲ πᾶν τὸ μὴ ἡμέτερον, ἀλλὰ ἀλλό‐ τριον τῷ καιρῷ τούτῳ κέρδος ἀνά‐ θεμα νενομίσθαι προσήκει. Κἀκεῖνος
10μὲν ὁ Ἄχαρ ἐκ τῆς προνομῆς ἔλαβε, καὶ αὐτοὶ νῦν ἐκ προνομῆς· κἀκεῖνος μὲν τὰ τῶν πολεμίων, οἱ δὲ νῦν τὰ τῶν ἀδελφῶν, κερδάναντες ὀλέ‐ θριον κέρδος.

4

(1t)

Περὶ τῶν ἐν τῇ καταδρομῆ τὰ τῶν ὁμο‐
2tφύλων ἁρπασάντων πράγματα.
1Μηδεὶς ἐξαπατάτω ἑαυτὸν, μήτε ὡς εὑρών· οὔτε γὰρ εὑρόντι κερ‐ δαίνειν ἔξεστι· φησὶ τὸ Δευτερο‐ νόμιον· ‘Μὴ ἰδὼν τὸν μόσχον τοῦ
5ἀδελφοῦ σου καὶ τὸ πρόβατον πλα‐ νώμενον ἐν τῇ ὁδῷ, περιίδῃς αὐ‐ τά· ἀποστροφῇ ἀποστρέψεις αὐτὰ τῷ ἀδελφῷ σου. Ἐὰν δὲ μὴ ἐγγί‐ ζῃ ὁ ἀδελφός σου πρὸς σέ, μηδὲ
10ἐπιστῇ αὐτόν, συνάξεις αὐτά, καὶ ἔσται μετὰ σοῦ, ἕως ἂν ἐκζητή‐ σῃ αὐτὰ ὁ ἀδελφός σου καὶ ἀ‐ ποδώσεις αὐτά. Καὶ οὕτω ποιήσεις τὴν ὄνον αὐτοῦ, καὶ οὕτω ποιήσεις24
15τὸ ἱμάτιον αὐτοῦ, καὶ οὕτω ποιήσεις κατὰ πᾶσαν ἀπώλειαν τοῦ ἀδελφοῦ σου, ὅσα ἂν ἀπόληται παρ’ αὐτοῦ καὶ εὕρῃς αὐτά‘. Ταῦτα τὸ Δευ‐ τερονόμιον. Ἐν δὲ τῇ Ἐξόδῳ, οὐ
20μόνον ἐὰν τὰ τοῦ ἀδελφοῦ τις εὕρῃ, ἀλλὰ καὶ ἐχθροῦ· ‘Ἀποστροφῇ, φη‐ σίν, ἀποστρέψεις αὐτὰ εἰς τὸν οἶκον τοῦ κυρίου αὐτῶν‘. Εἰ δὲ ἐν εἰρήνῃ ἄρα ῥᾳθυμοῦντος καὶ τρυφῶντος καὶ
25τῶν ἰδίων ἀμελοῦντος ἀδελφοῦ ἢ ἐχθροῦ κερδάναι οὐκ ἔξεστι, πόσῳ μᾶλλον δυστυχοῦντος καὶ πολεμίους φεύγοντος καὶ κατὰ ἀνάγκην τὰ ἴδια ἐγκαταλείποντος;

5

(1t)

[Περὶ τῶν ἁρπαζόντων τὰ ἀλλότρια ἀντὶ
2tτῶν ἰδίων]
1Ἄλλοι δὲ ἑαυτοὺς ἐξαπατῶσιν, ἀντὶ
τῶν ἰδίων τῶν ἀπωλομένων ἃ εὗρον ἀλλότρια κατέχοντες· ἵνα, ἐπειδὴ αὐτοὺς Βοράδοι καὶ Γότθοι τὰ πο‐25
5λέμου εἰργάσαντο, αὐτοὶ ἄλλοις Βο‐ ράδοι καὶ Γότθοι γίνωνται. Ἀπεστείλαμεν οὖν τὸν ἀδελφὸν καὶ συγγέροντα Εὐφρόσυνον διὰ ταῦτα πρὸς ὑμᾶς, ἵνα κατὰ τὸν ἐνθάδε
10τύπον καὶ αὐτοῦ δῴη ὁμοίως, καὶ ὧν δεῖ τὰς κατηγορίας προσίεσθαι καὶ οὓς δεῖ ἐκκηρῦξαι τῶν εὐχῶν.

6

(1t)

Περὶ τῶν βίᾳ κατεχόντων τοὺς ἐκ τῶν
2tβαρβάρων ἀποφυγόντας αἰχμαλώτους.
1Ἀπηγγέλη δέ τι ἡμῖν καὶ ἄπιστον ἐν τῆ χώρᾳ ὑμῶν γενόμενον, πάντως που ὑπὸ ἀπίστων καὶ ἀσεβῶν καὶ μὴ εἰδότων μήτε ὄνομα κυρίου· ὅτι
5ἄρα εἰς τοσοῦτόν τινες ἀπανθρω‐ πίας καὶ ὠμότητος προεχώρησαν,
ὥστε τινὰς τοὺς διαφυγόντας αἰχ‐ μαλώτους βίᾳ κατέχειν. Ἀποστεί‐ λατέ τινας εἰς τὴν χώραν, μὴ καὶ26
10σκηπτοὶ πέσωσιν ἐπὶ τοὺς τὰ τοιαῦτα πράσσοντας.

7

(1t)

Περὶ τῶν ἐγκαταλεχθέντων τοῖς βαρβάροις
2tκαὶ ἄτοπά τινα κατὰ τῶν ὁμοφύλων
3tτολμησάντων.
1Τοὺς μὲν οὖν ἐγκαταλεχθέντας τοῖς βαρβάροις καὶ μετ’ αὐτῶν ἐν τῆ αἰχμαλωσίᾳ ὄντας, ἐπιλαθομένους ὄτι ἦσαν ποντικοὶ καὶ χριστιανοί,
5ἐκβαρβαρωθέντας δὲ ὡς καὶ φονεύειν τοὺς ὁμοφύλους ἢ ξύλῳ ἢ ἀγχόνη, ὑποδεικνύναι δὲ ἢ ὁδοὺς ἢ οἰκίας ἀγνοοῦσι τοῖς βαρβάροις, καὶ τῆς ἀκροάσεως ἀπεῖρξαι δεῖ, μέχρις ἂν
10κοινῇ περὶ αὐτῶν τι δόξῃ συνελ‐ θοῦσι τοῖς ἁγίοις, καὶ πρὸ αὐτῶν
τῷ ἁγίῳ πνεύματι.27

8

(1t)

Περὶ τῶν οἴκοις ἀλλοτρίοις ἐπελθεῖν
2tτολμησάντων ἐν τῇ τῶν βαρβάρων ἐπι‐
3tδρομῇ.
1Τοὺς δὲ οἴκοις ἀλλοτρίοις ἐπελθεῖν τολμήσαντας, ἐὰν μὲν κατηγορη‐ θέντες ἐλεγχθῶσι, μηδὲ τῆς ἀκροά‐ σεως ἀξιῶσαι· ἐὰν δὲ ἑαυτοῖς ἐξεί‐
5πωσι καὶ ἀποδῶσιν, ἐν τῇ τάξει τῶν ὑποστρεφόντων ὑποπίπτειν αὐ‐ τούς.

9

(1t)

Περὶ τῶν ἐν τῷ πεδίῳ ἢ ἐν τοῖς ἰδίοις
2tοἴκοις εὑρόντων τὰ ὑπὸ τῶν βαρβάρων
3tκαταλειφθέντα.
4Τοὺς δὲ ἐν τῷ πεδίῳ εὑρόντας τι
5ἢ ἐν ταῖς ἑαυτῶν οἰκίαις, καταλει‐ φθέντα ὑπὸ τῶν βαρβάρων, ἐὰν μὲν κατηγορηθέντες ἐλεγχθῶσιν, ὁμοίως ἐν τοῖς ὑποπίπτουσιν· ἐὰν δὲ ἑαυ‐ τοῖς ἐξείπωσι καὶ ἀποδῶσι, καὶ τῆς
10εὐχῆς ἀξιῶσαι.28

10

(t)

Περὶ τοῦ μὴ ἀπαιτεῖν εὕρητρα.
1Τοὺς δὲ τὴν ἐντολὴν πληροῦντας ἐκτὸς αἰσχροκερδείας πάσης πλη‐ ροῦν δεῖ, μήτε μήνυτρα ἢ σῶστρα ἢ εὕρητρα ἢ ᾧ ὀνόματι ταῦτα κα‐
5λοῦσιν, ἀπαιτοῦντας.

11

(t)

Περὶ τῶν τόπων τῆς μετανοίας.
1Ἡ πρόσκλαυσις ἔξω τῆς πύλης τοῦ εὐκτηρίου ἐστίν, ἔνθα ἑστῶτα τὸν ἁμαρτάνοντα χρὴ τῶν εἰσιόντων δεῖσθαι πιστῶν ὑπὲρ αὐτοῦ εὔχεσθαι.
5Ἡ ἀκρόασις ἔνδοθι τῆς πύλης ἐν τῷ νάρθηκι, ἔνθα ἑστάναι χρὴ τὸν ἡμαρτηκότα ἕως τῶν κατηχουμέ‐ νων καὶ ἐντεῦθεν ἐξέρχεσθαι· ἀκού‐ ων γάρ, φησί, τῶν γραφῶν καὶ τῆς
10διδασκαλίας ἐκβαλλέσθω καὶ μὴ ἀξιούσθω προσευχῆς. Ἡ δὲ ὑπό‐ πτωσις, ἵνα ἔσωθεν τῆς πύλης τοῦ ναοῦ ἱστάμενος, μετὰ τῶν κατηχου‐ μένων ἐξέρχηται. Ἡ σύστασις, ἵνα29
15συνίσταται τοῖς πιστοῖς καὶ μὴ ἐξέρχηται, μετὰ τῶν κατηχουμένων. Τελευταῖον δὲ ἡ μέθεξις τῶν ἁ‐
γιασμάτων.30