TLG 2050 002 :: EUNAPIUS :: Fragmenta historica

EUNAPIUS Hist. Soph.
(Sardianus: A.D. 4–5)

Scholia: Cf. ARETHAS Philol. et Scr. Eccl. (2130 X01)

Fragmenta historica

Source: Dindorf, L. (ed.), Historici Graeci minores, vol. 1. Leipzig: Teubner, 1870: 205–274.

Citation: Volume — page — (line)

1

.

205

Ἀνεγνώσθη Εὐναπίου Χρονικῆς ἱστορίας τῆς μετὰ Δέξιππον νέας ἐκδόσεως ἐν βιβλίοις τεσσα‐ ρεσκαίδεκα. ἄρχεται μὲν τῆς ἱστορίας ἀπὸ τῆς Κλαυ‐ δίου βασιλείας, ἐς ὃν Δεξίππῳ ἡ ἱστορία καταλήγει,
5ἀποτελευτᾷ δὲ εἰς τὴν Ὁνωρίου καὶ Ἀρκαδίου τῶν Θεοδοσίου παίδων βασιλείαν, ἐκεῖνον τὸν χρόνον τέ‐ λος τῆς ἱστορίας ποιησάμενος, ὃν Ἀρσάκιος μὲν τοῦ χρυσοῦ τῆς ἐκκλησίας στόματος Ἰωάννου ἀπελαθέν‐ τος εἰς τὸν ἀρχιερατικὸν θρόνον ἀνηγμένος ἱερά‐
10τευεν, ἡ δὲ τοῦ βασιλεύοντος Ἀρκαδίου γυνὴ κατὰ γαστρὸς ἔχουσα καὶ ἀμβλώσασα τὸν βίον ἀπέλιπεν. οὗτος ὁ Εὐνάπιος Σαρδιανὸς μὲν γένος ἐστί· τὰς γὰρ ἐν Λυδίᾳ Σάρδεις ἔσχε πατρίδα· δυσσεβὴς δὲ τὴν θρησκείαν ὤν, τὰ Ἑλλήνων γὰρ ἐτίμα, τοὺς μὲν εὐ‐
15σεβείᾳ τὴν βασιλείαν κοσμήσαντας παντὶ τρόπῳ καὶ ἀνέδην κακίζων διασύρει, καὶ μάλιστά γε τὸν μέγαν Κωνσταντῖνον, ἐξαίρει δὲ τοὺς δυσσεβεῖς, καὶ τῶν ἄλλων πλέον Ἰουλιανὸν τὸν παραβάτην, καὶ σχεδόν τι τὸ τῆς ἱστορίας αὐτῷ εἰς τὸ ἐκείνου ἐγκώμιον
20συντεθὲν ἐξεπονήθη. ἔστι δὲ καλλιεπὴς τὴν φράσιν, εἰ περιέλοι τις αὐτῷ τῶν λόγων τὸ ἀλεκτρυονῶδες
καὶ ἐλαφωδέστερον καὶ συωδέστερον, καὶ δὴ καὶ205

1

.

206

τοὺς ἱερακώδεις καὶ κορακώδεις καὶ πιθηκώδεις καὶ τὸ ποταμῶδες δάκρυον καὶ τὰ ὅμοια· τούτοις γὰρ καὶ τὴν ἄλλην τῶν ὀνομάτων περιλυμαίνεται καὶ διανοθεύει εὐγένειαν. καὶ τροπαῖς μὲν κέχρηται
5παραβόλως, ὅπερ ὁ τῆς ἱστορίας οὐκ ἐθέλει νόμος, ἀφαιρεῖται δὲ τὸ λυποῦν ἡ τῆς λέξεως ἔμφασις τὰ πολλὰ καὶ ἀστειότης. τῇ συνθήκῃ δὲ καὶ τῷ σαφεῖ πρὸς ἱστορίαν καὶ ταῖς περιόδοις συμμέτρως καὶ οἰκείως ἔχει· πλὴν ἐνιαχοῦ δικανικώτερον μᾶλλον ἢ
10ἱστορικώτερον μεστοῖ καὶ περιβάλλει τὸν λόγον. νεωτερίζει δ’ οὐκ ὀλίγα καὶ περὶ τὰς συντάξεις, πλὴν οὐκ εἰς τὸ ἄχαρι οὐδ’ εἰς τὸ ταῖς μεθόδοις λαβὴν ἐπιδοῦναι. Δύο δὲ πραγματείας τὴν αὐτὴν περιεχούσας ἱστο‐
15ρίαν συνεγράψατο, πρώτην καὶ δευτέραν. καὶ ἐν μὲν τῇ πρώτῃ πολλὴν κατὰ τῆς καθαρᾶς ἡμῶν τῶν Χρι‐ στιανῶν πίστεως κατασπείρει βλασφημίαν καὶ τὴν Ἑλληνικὴν ἀποσεμνύνει δεισιδαιμονίαν, πολλὰ τῶν εὐσεβῶν βασιλέων καθαπτόμενος· ἐν δὲ τῇ δευτέρᾳ,
20ἣν καὶ νέαν ἔκδοσιν ἐπιγράφει, τὴν μὲν πολλὴν ὕβριν καὶ ἀσέλγειαν, ἣν κατὰ τῆς εὐσεβείας ἐσκέδαζεν, ὑποτέμνεται, τὸ δὲ λοιπὸν τῆς συγγραφῆς σῶμα συνείρας νέαν ἔκδοσιν, ὡς ἔφημεν, ἐπιγράφει, ἔτι πολλὰ τῆς ἐκεῖσε λύσσης ὑποφαίνουσαν. ἀμφοῖν δὲ
25ταῖς ἐκδόσεσιν ἐν παλαιοῖς ἐνετύχομεν βιβλίοις, ἰδίως ἑκατέρᾳ ἐν ἑτέρῳ τεύχει καὶ ἑτέρῳ συντεταγμένῃ· ἐξ ὧν αὐτῶν καὶ τὴν διαφορὰν ἀναλεξάμενοι ἔγνω‐ μεν. συμβαίνει οὖν ἐν τῇ νέᾳ ἐκδόσει πολλὰ τῶν χωρίων διὰ τὰς γεγενημένας τῶν ῥητῶν περικοπὰς
30ἀσαφῶς ἐκκεῖσθαι, καίτοι φροντιστής ἐστι τοῦ σα‐ φοῦς· ἀλλ’ ὅτῳ τρόπῳ λέγειν οὐκ ἔχω, μὴ καλῶς
κατὰ τὰς περικοπὰς ἁρμόσας τοὺς λόγους ἐν τῇ δευ‐206

1

.

207

τέρᾳ ἐκδόσει τὸν νοῦν λυμαίνεται τῶν ἀναγινωσκο‐ μένων. ἐν οἷς καὶ τὸ τέλος. [Photius Bibl. cod. 77.] Εἴποι δ’ ἄν τις οὐ γράψαι αὐτὸν ἱστορίαν, ἀλλὰ μεταγράψαι τὴν Εὐναπίου, τῷ συντόμῳ μόνον δια‐
5φέρουσαν, καὶ ὅτι οὐχ, ὥσπερ ἐκεῖνος, οὕτω καὶ οὗ‐ τος Στελίχωνα διασύρει. τὰ δ’ ἄλλα κατὰ τὴν ἱστο‐ ρίαν σχεδόν τι ὁ αὐτὸς καὶ μάλιστα ἐν ταῖς τῶν εὐσεβῶν βασιλέων διαβολαῖς. δοκεῖ δέ μοι καὶ οὗτος δύο ἐκδόσεις, ὥσπερ κἀκεῖνος, πεποιηκέναι· ἀλλὰ
10τούτου μὲν τὴν προτέραν οὐκ εἶδον· ἐξ ὧν δὲ ἣν ἀνέγνωμεν ἐπέγραψε Νέας ἐκδόσεως συμβαλεῖν ἦν καὶ ἑτέραν αὐτῷ, ὥσπερ καὶ τῷ Εὐναπίῳ, ἐκδε‐ δόσθαι. σαφὴς δὲ μᾶλλον οὗτος καὶ συντομώτερος, ὥσπερ ἔφημεν, Εὐναπίου· καὶ ταῖς τροπαῖς, εἰ μὴ
15σπάνιον, οὐ κεχρημένος. [Idem cod. 98, de Zosimo.]
16tΙΣΤΟΡΙΑ Η ΜΕΤΑ ΔΕΞΙΠΠΟΝ.
17tΝΕΑ ΕΚΔΟΣΙΣ.
18nΠΡΟΟΙΜΙΟΝ.
19Δεξίππῳ τῷ Ἀθηναίῳ κατὰ τοὺς Ἀθήνησιν ἄρ‐
20χοντας, ἀφ’ οὗ παρὰ Ἀθηναίοις ἄρχοντες, ἱστορία συγγέγραπται, προσαριθμουμένων καὶ τῶν Ῥωμαϊ‐ κῶν ὑπάτων, καὶ πρό γε αὐτῶν τῶν ὑπάτων τε καὶ ἀρχόντων ἀρξαμένης τῆς γραφῆς. τὸ δὲ ἓν κεφά‐ λαιον τῆς ἱστορίας τὰ μὲν ἀνωτέρω καὶ ὅσα τὸ ποιη‐
25τικὸν νέμεται γένος ἀφεῖναι καὶ ἐπιτρέψαι τῷ πιθανῷ καὶ μᾶλλον ἀναπείθοντι τὸν ἐντυγχάνοντα, τὰ δὲ προϊόντα καὶ ἐπὶ πλέον μαρτυρούμενα συνενεγκεῖν καὶ κατακλεῖσαι πρὸς ἱστορικὴν ἀκρίβειαν καὶ κρίσιν
ἀληθεστέραν. βιάζεται γοῦν καὶ συναριθμεῖται τὸν207

1

.

208

χρόνον ἔς τε τὰς ὀλυμπιάδας περιγράφων καὶ τοὺς ἐντὸς ἑκάστης ὀλυμπιάδος ἄρχοντας. πρόθυρα δὲ κάλλους ἀνάμεστα προθεὶς τῆς συγγραφῆς καὶ προ‐ ΐων τά τε ἔνδον ἐπιδείξας σεμνότερα, τὸ μὲν μυ‐
5θῶδες καὶ λίαν ἀρχαῖον ἀφαιρεῖ καὶ ἀφίησιν ὥσπερ φάρμακον παλαιὸν καὶ ἀδόκιμον ἐς τοὺς συντε‐ θεικότας· Αἰγυπτίους δὲ χρόνους ἀναλεγόμενος καὶ συνωθούμενος ἐπὶ τὰ πρῶτα καὶ παλαιότερα τῶν παρ’ ἑκάστοις ἀρχῶν, τοὺς ἡγεμόνας καὶ πατέρας
10τῆς ἱστορίας ἐκτίθησιν, ἔνδηλος ὢν καὶ σχεδόν τι μαρτυρόμενος ὅτι τῶν ἀπιστουμένων ἕκαστον ἕτε‐ ρος προλαβὼν εἴρηκεν. καὶ περιφέρει γε τὴν ἱστο‐ ρίαν ἐκ πολλῶν καὶ παντοδαπῶν τῶν ταῦτα εἰρηκό‐ των ὥσπερ ῥῶπόν τινα καὶ ποικίλον καὶ χρήσιμον
15ἐς ἓν μυροπώλιον τὴν ἰδίαν ἐξήγησιν κατακεκλει‐ μένην καὶ συνηγμένην. πάντα δέ, ὅσα πρός τε τὸ κοινὸν ἁπάντων ἀνθρώπων ἀξιόλογα καὶ κατ’ ἄνδρα δι’ ἀρετὴν περιττοῦ τινος ὀνόματος τετυχηκότα, λά‐ βρως ἐπιδραμὼν καὶ διαθέμενος τῷ λόγῳ, τελευτῶν
20ἐς Κλαύδιον καταλύει τὴν συγγραφήν, καὶ Κλαυδίου τῆς βασιλείας ἔτος τὸ πρῶτον, ἐς ὃ δὴ καὶ τῆς βασι‐ λείας ἤρχετο καὶ ἐτελεύτα, ἐνιαυτὸν ἄρξας Ῥωμαίοις ἕνα· οἱ δὲ καὶ ἕτερον αὐτῷ χαρίζονται. εἶτα ὀλυμ‐ πιάδας καταλογίζεται τόσας καὶ τόσας καὶ ὑπάτους
25καὶ ἄρχοντας ἐπὶ ταύταις, τὴν χιλιάδα τῶν ἐτῶν ὑποβαλών, ὥσπερ ἀγωνιῶν, εἰ μὴ πολλῶν λίαν ἐτῶν ἀποδοίη λόγον τοῖς ἐντυγχάνουσιν. ἐγὼ δὲ ὁ τοῦτο τὸ ἔργον ἐς νοῦν βαλόμενος, ὑπ’ αὐτοῦ Δεξίππου ταῦτα ἔχων ἐκδιδάσκεσθαι καὶ συλλαμβάνειν ὅσος
30καὶ ἡλίκος ὁ κίνδυνος κατὰ τὸν ἐνιαυτὸν ἕκαστον ἱστορίαν γράφειν, καὶ πρὸς τοὺς ἐντυγχάνοντας ὁμο‐
λογεῖν ὅτι ταῦτα οὐκ ἔστιν ἀληθῆ κατὰ τοὺς χρό‐208

1

.

209

νους, ἀλλὰ τῷ μὲν οὕτως, τῷ δὲ ἑτέρως ἔδοξε, καὶ περιφανῶς ἑαυτοῦ κατηγορεῖν, ὥσπερ ἐκεῖνος, ὅτι χρονικὴν ἱστορίαν γράφων πλανωμένην τινὰ καὶ με‐ στὴν τῶν ἀντιλεγόντων, ὥσπερ ἀπρόεδρον ἐκκλη‐
5σίαν, ἐκτίθησι τὴν γραφήν, ὀξέως δὲ καὶ τῆς Βοιω‐ τίας ἀκούων παροιμίας, ὅτι οὕτως αὐλεῖν οὐ πρέπει, κἀκεῖνα προσελογιζόμην ὅτι τέλος ἱστορίας καὶ σκο‐ πὸς ἄριστος τὰ πραχθέντα ὅτι μάλιστα δίχα τινὸς πάθους ἐς τὸ ἀληθὲς ἀναφέροντα γράφειν, οἱ δὲ
10ἀκριβεῖς λογισμοὶ τῶν χρόνων, ὥσπερ ἄκλητοι μάρ‐ τυρες, αὐτομάτως ἐπεσιόντες ἐς ταῦτα ὠφελοῦσιν οὐδέν. τί γὰρ Σωκράτει πρὸς σοφίαν καὶ Θεμιστο‐ κλεῖ πρὸς δεινότητα συντελεῖται παρὰ τῶν χρόνων; ποῦ δὲ ἐκεῖνοι καλοὶ κἀγαθοὶ διὰ θέρος ἦσαν; ποῦ
15δὲ τὰς ἀρετὰς ἐφ’ ἑαυτῶν, καθάπερ τὰ φύλλα, πρὸς τὴν ὥραν τοῦ ἔτους αὐξανομένας καὶ ἀπορρεούσας παρείχοντο; ἀλλ’ ἴσως ἕκαστος αὐτῶν τὸ γοῦν ἐς φύσιν καὶ δύναμιν ἀγαθὸν διαρκῶς καὶ συνεχῶς ἐν ταῖς ἐνεργείαις ἀπεδίδου καὶ διέσωζεν. τίς οὖν λό‐
20γος πρὸς ἱστορίας τέλος εἰδέναι καὶ γιγνώσκειν ὅτι τὴν ἐν Σαλαμῖνι ναυμαχίαν ἐνίκων οἱ Ἕλληνες κυνὸς ἐπιτέλλοντος; τί δ’ ὄφελος ἦν τοῖς ἐντυγχάνουσιν ἐς ὠφέλειαν ἱστορικῆς χρείας, εἰ κατὰ ταύτην ἐτέχθη τὴν ἡμέραν ὁ δεῖνα καὶ μελοποιὸς ἀνέσχεν ἢ τραγῳ‐
25δὸς ἄριστος; εἰ γὰρ ἔσχατος ὅρος τῶν περὶ τὴν ἱστο‐ ρίαν καλῶν τὸ πολλῶν καὶ ἀπείρων πραγμάτων ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ καὶ διὰ βραχείας ἀναγνώσεως πεῖραν λαβεῖν καὶ γενέσθαι γέροντας ἔτι νέους ὄντας δι’ ἐπιστήμην τῶν προγεγονότων, ὥστε τίνα μὲν φευ‐
30κτέον, τίνα δὲ αἱρετέον, εἰδέναι, τοὐναντίον ἔμοιγε δοκοῦσι ποιεῖν οἱ περιττοῖς καὶ ἀπηρτημένοις ἐπεσ‐
οδίοις ὥσπερ ξενικοῖς ἡδύσμασι τὸ τῆς ἱστορίας ἐδώ‐209

1

.

210

διμον καὶ χρήσιμον ἀνατρέποντες καὶ διαφθείροντες ἁλμυρῷ λόγῳ πότιμον ἀκοήν. κωλύει μὲν γὰρ ἴσως οὐδὲν καὶ περιττόν τι μαθεῖν, ἄλλως τε, ὥς φησιν αὐτὸς Δέξιππος, τῶν μὲν χρονικῶν ἢ πάντων ἢ τῶν
5πλείστων διαπεφωνημένων, τῶν δὲ ὑπερώρων καὶ φανερῶν πράξεων συμπεφωνημένων. τίς γὰρ οὕτω περιβόητος ἅπασιν ὅσοι λόγων ἥψαντο καὶ κατέλιπον λόγους ὡς Λυκοῦργος Λακεδαιμόνιος; ἐς ὃν καὶ ἡ τοῦ θεοῦ μαρτυρία διὰ στόματος ἅπασι θεὸν ἄντι‐
10κρυς ἀνακαλοῦντος ἐπὶ τῷ θεῖναι τοὺς νόμους. τίς δὲ τῶν ταῦτα εἰρηκότων ἑτέρῳ συμφέρεται περὶ τῶν ἡνίκα ἐτίθει τοὺς νόμους χρόνων; ἀλλὰ πάντες, ὥσ‐ περ οἰκίαν ἢ στῦλον δοκιμάζοντες ἤ τι τῶν ὁμοίων, ὅτι μὲν ἔστι καὶ γέγονε συντίθενται καὶ κατανεύ‐
15ουσι, περὶ δὲ τοῦ πότε [ἀπορίᾳ addit Nieb.] παντο‐ δαπῇ ἐμπεπλήκασι τὰ βιβλία. ὁπότε καὶ Θουκυδίδης ὁ πάντων ἀκριβέστατος τὸν μέγαν καὶ πολυύμνητον ἐκεῖνον πόλεμον ἀρχήν τινα καὶ προφάσεις φησὶ λα‐ βεῖν πρὸς δευτέραν κίνησιν ἐκ διαφορᾶς ἡμερῶν, ἣ
20περὶ πόλεων ἁλώσεως αὐτοῖς ἐγένετο, καὶ οὐδὲ αὐ‐ τὸς ἔχει διαιτᾶν σαφῶς καὶ ἀκριβῶς τίνες ἐπεκάλουν δικαιότερον, ἀλλ’ ἐπὶ τὰς ἡμέρας ἐλθὼν ὑποδηλοῖ καὶ παραδείκνυσιν ὅτι κενή τίς που καὶ ἀχρεῖος ἡ περὶ τοὺς χρόνους διατριβὴ καὶ σχολή.
25 Τοιαῦτά τινα καὶ πλείω ἕτερα πρὸς ἐμαυτὸν ἐκ‐ κλησιάσας καὶ βουλευσάμενος, καὶ τοῖς ἐς τὰ χρονικὰ σπεύδουσιν καὶ ἀνεστηκόσιν ὅμοιά τινα παρεγγυῶν, ὡς ἡ περὶ τὰς ὥρας καὶ ἡμέρας ἀκρίβεια πλουσίων οἰκονόμοις τισὶ καὶ λογισταῖς πρέπει, καὶ νὴ Δία γε
30τοῖς ἐς τὰ οὐράνια κεχηνόσι, καὶ ὅσοι πρὸς ἀριθμῷ φανερῶς κάθηνται, αὐτὸς δὲ προαγορεύων πόρρωθεν
τοῖς ἐντυγχάνουσιν ὅτι πιστεύσας ἐμαυτῷ δύνασθαι210

1

.

211

γράφειν γεγονότα τε καὶ γιγνόμενα πρὸς τόδε τὸ ἔρ‐ γον ὥρμησα, τὸ μὲν κατ’ ἐνιαυτὸν καὶ καθ’ ἡμέραν ὥσπερ ἀπροσδιόνυσόν τινα ῥῆσιν παραιτησάμενος, τὸ δὲ κατὰ χρόνους, οἳ τοῖς βασιλεῦσι περιγράφον‐
5ται, κρίνας ἀληθέστερον. ἀναγνώσεται γοῦν τις ὅτι ταῦτα ἐπὶ τοῦδε τοῦ βασιλέως ἢ τοῦδ’ ἐπράττετο· καθ’ ὃν δὲ ἐνιαυτὸν καὶ ἡμέραν, ἕτερος ἐς τὴν ἀπά‐ την χορεύεταί τις· ἐγὼ δὲ καὶ τὸ πιστεύειν ἐμαυτῷ γράφω, ἀνδράσιν ἑπόμενος, οἳ τοῦ καθ’ ἡμᾶς βίου
10μακρῷ προεῖχον· κατὰ παιδείαν καὶ διατεταμένως ἐνῆγον μὴ σιωπᾶν τὰ κοινὰ τῶν ἔργων καὶ ὅσα ὁ καθ’ ἡμᾶς ἔφερε χρόνος καὶ τὰ πρὸ ἡμῶν μετὰ τὴν Δεξίππου γραφὴν οὔπω λόγου τε καὶ ἱστορίας ἐμφα‐ νοῦς τετυχηκότα. ἐγίγνετο δὲ ἐκείνοις τε κἀμοὶ κοι‐
15νὸν τὸ ἔργον τόδε, καὶ πάντα γε ἐς τὸν Ἰουλιανὸν ἀναφέρειν ἐδόκει, ὃς ἐβασίλευσε μὲν ἐφ’ ἡμῶν, τὸ δὲ ἀνθρώπινον αὐτὸν ὥσπερ τινὰ θεὸν προσεκύνουν ἅπαντες. λόγου δὲ ἦν ἄξιον καὶ καλῶς ἔχειν ἐδόκει, καθάπερ τοῖς ἕνεκεν ἐρωμένης ........ νοῦσι ποιη‐
20ταῖς οἳ γενομένοις ἀρίστοις, οὕτω καὶ ἡμῖν ἀρχήν τινα καὶ γένεσιν προθεμένοις τὴν ... παρόντα καὶ ... τῶν προ ... ἐδόκει .... φὴν ... κόντων χρόνων ... μένον καὶ ... ψυχῆς ἀναφέρουσι ... τὸ εἴδωλον ... δεῖν ... ἐν ἀλλοτρίοις.
25 Ὅτι ἐξουσία ἐστὶ ... πονηρᾶς ... ὑπὸ λόγου ... παρακινεῖ καὶ ... χρόνον ... χρηματίζει ... ἀρχὰς ... γὰρ μήποτε ... οὕτω δὲ τι ... [Exc. de sentent. (cod. p. 263, 264, 313, 314) p. 248—253 Mai., 56—61 Niebuhr.]
29nΑΥΡΗΛΙΑΝΟΣ.
30[Σελευκίς· ὄρνεόν ἐστιν εὔπεπτον καὶ ἀκόρεστον
καὶ πανοῦργον [καὶ τὰς ἀκρίδας χανδὸν λαφύσσον211

1

.

212

addunt libri praeter A. et Photium] Photius s. Suidas. „Haec verba credo Suidam hausisse ex Eunapio, quod Zosimus I, 57, 6, in ea parte Historiae quam e Nostro sumpsit, Σελευκιάδας memoret, αἳ ταῖς ἀκρίσι συμ‐
5περιίπτανται καὶ τοῖς στόμασι ταύτας δέχονται.“ BOISS. Sed quum gl. sit Photii Eunapium non excerpentis, vix haec sunt illius.
8nΠΡΟΒΟΣ.
9Κατακαίνειν, ἀναιρεῖν, φονεύειν. “ὁ δὲ τοξότης
10ἠφίει βέλος, εὔστοχος ὢν τοσούτους κατακαίνειν, ὅσα ἠφίει βέλη,” Εὐναπιός φησιν. [Suidas.]
12nΚΑΡΙΝΟΣ.
13 Καρῖνος, Κάρου τοῦ βασιλέως υἱός, γενόμενος ἐν ἐξουσίᾳ καὶ βουλήσεως κύριος, ἀνέδραμε τηλικοῦ‐
15τον κακὸν ἐς τυραννίδα ὥστε ἀπέδειξε χρυσὸν τὴν τραγῳδουμένην τυραννίδα· οὕτω καὶ τοὔνομα τοῖς ἔργοις μακρῷ παρῆλθε. παίδων μὲν γὰρ εὖ γεγο‐ νότων ὕβρεις διὰ τὸ σύνηθες οὐδὲ ὕβρεις ἐνομί‐ σθησαν, ἀλλ’ ἦν ἐγκύκλιον αὐτῷ καὶ πρόχειρον
20τοιαῦτα ἁμαρτάνειν· ὁ δὲ ἐγκλήματά τε ἀνέπλαττε καὶ ἐδίκαζε τοῖς ἀδικουμένοις καὶ τῶν δικαζομένων οὐδεὶς ἐσώζετο, ὅπου γε πολλῆς οὔσης καὶ ἀδιηγή‐
του τῆς φθορᾶς παρανηλίσκοντό τινες τῶν εὐδαι‐212

1

.

213

μόνων, ὥσπερ ἐν κοινοῖς δείπνοις ἀλεκτορίδες, ἐς τὴν Καρίνου τρυφήν. μεμνῆσθαι δὲ τῶν κατακοπτο‐ μένων ἔφασκε, τῶν μὲν ὡς οὐκ ἐπῄνεσαν αὐτοῦ τὸ κάλλος, τῶν δὲ ὅτι λέγοντα, ὅτε ἦν μειράκιον, οὐκ
5ἐθαύμασαν, ὡς ἐβούλετο· ἀπώλλυντο δέ τινες καὶ γελάσαντες ἐναντίον αὐτοῦ ποτε. καὶ πάντα ἦν αὐ‐ τοῦ βαρύτερα διοσημίας, καὶ ἐλύττα ἐν μέσοις τοῖς ὑπηκόοις. [Suidas.]
9nΔΙΟΚΛΗΤΙΑΝΟΣ.
10 [Suidas v. ἐσχατιά· “ὁ Διοκλητιανὸς λόγον ποιού‐ μενος τῶν πραγμάτων ᾠήθη δεῖν καὶ δυνάμεσιν ἀρ‐ κούσαις ἑκάστην ἐσχατιὰν ὀχυρῶσαι καὶ φρούρια ποιῆσαι”. Eunapio haec vindicanda probabiliter cen‐ set Reitemeier. ad Zosimum II, 34, 2: Τῆς γὰρ Ῥω‐
15μαίων ἐπικρατείας ἁπανταχοῦ τῶν ἐσχατιῶν τῇ Διο‐ κλητιανοῦ προνοίᾳ κατὰ τὸν εἰρημένον ἤδη μοι (sc. in libri I parte nunc deperdita) τρόπον πόλεσι καὶ φρουρίοις καὶ πύργοις διειλημμένης, κτλ. Ex ipso Zosimo Suidiana fluxisse putavit Valesius ad Ammian.
20Marcell. XXIII, 5, 2, p. 256. MÜLLERUS.] [Idem: Ἰόβειοι καὶ Ἑρκούλειοι, ὀνόματα τάξεων. τάγματα γάρ τινα δαίμονος ἐπώνυμα. Ἰόβις γὰρ παρὰ Ἰταλοῖς ὁ Ζεύς, Ἑρκούλιος δὲ ὁ Ἡρακλῆς.
Eunapium de his narrasse ex eoque haec hausisse lexi‐213

1

.

214

cographum suspicatur Boissonadus, collato Zosimo III, 30, 4: Ἐτετάχατο δὲ ἐν τούτῳ Ἰοβιανοὶ καὶ Ἑρκου‐ λιανοί. ταγμάτων δὲ ταῦτα ὀνόματα, παρὰ Διο‐ κλητιανοῦ καὶ Μαξιμιανοῦ καταστάντα, φερόντων
5τὰς τούτων ἐπωνυμίας· ὁ μὲν γὰρ Διός, ὁ δὲ Ἡρα‐ κλέους ἐπώνυμον εἶχε. Et II, 42, 3: Ἰοβιανῶν καὶ Ἑρκουλιανῶν· τάγματα δὲ ταῦτα (δαίμοσιν supplen‐ dum censet Boiss.) ἐπώνυμα. Ceterum conf. Valesius in Ammian. XXV. 6, 2, et Schwarzium in Mamertini Paneg.
10p. 93. MÜLLERUS.]
11nΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ.
12 Κωνσταντῖνος μὲν οὖν καὶ Ἀβλάβιον τιμῶν ἐκο‐ λάζετο, καὶ ὅπως γε ἐτελεύτα ἐν τοῖς περὶ ἐκείνου γέγραπται. Ἀβλαβίῳ δὲ τὸν παῖδα κατέλιπε Κων‐
15στάντιον, συμβασιλεύσαντα μὲν αὐτῷ, διαδεξάμενον δὲ τὴν ἀρχὴν τοῦ πατρὸς σὺν Κωνσταντίνῳ καὶ Κών‐ σταντι τοῖς ἀδελφοῖς. ἐν δὲ τοῖς κατὰ τὸν θειότατον Ἰουλιανὸν ἀκριβέστερον ταῦτα εἴρηται. [Eunapius Vit. Aedesii p. 25 Boiss.].
20nΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΣ.
21 ....... ἀλλ’ ἡ μὲν παροιμία φησὶ τὸ θέρος ἐπὶ τῇ καλάμῃ φαίνεσθαι· τότε δὲ ὁ Κωνστάντιος ἐδείκνυ
τοῦ πατρὸς ὤν.214

1

.

215

Ὅτι κατὰ τὸν Ἰουλιανὸν τὸν Καίσαρα δοκοῦν τῷ αὐτῷ Κωνσταντίῳ βεβουλεῦσθαι καλῶς ὁ χρόνος τὴν πεῖραν ἐς τὸ ἐναντίον ἔστρεφε, ταῖς τοῦ Καί‐ σαρος ἀρεταῖς συνενθουσιώσης ἤδη τῆς τύχης, καὶ
5σχεδὸν ἑκάστης ἡμέρας ξένα καὶ ποικίλα φερούσης τῷ βασιλεῖ διηγήματα· ἐφ’ οἷς ὁ Κωνστάντιος δα‐ κνόμενος ἤδη καὶ δυσφορῶν ὑπὸ φθόνου, τοὺς ἡγου‐ μένους τῶν φύσει πολεμίων ἐπετείχιζε τῷ Καίσαρι, καὶ τὴν ἑαυτοῦ προσετίθει τοῖς ἐχθροῖς δύναμιν,
10μόνα ὁρῶν τὰ ἡδέα, καὶ τὸ οἰκεῖον ξένον ὑπολαμβά‐ νων, εἰ σὺν τῷ Καίσαρι σώζοιτο, καὶ τὸ ξένον οἰ‐ κεῖον, εἰ καταλύοι μεθ’ ἑαυτοῦ τὸν Καίσαρα· ὥστε ὁ πόλεμος ἐς τὸ ὕπουλον μεταβαλὼν καὶ τὸ φύσει πολέμιον ἐποίει σύμμαχον. [Exc. de sentent. (cod.
15p. 121) p. 253 Mai., 61—62 Niebuhr.]
16nΠΡΟΟΙΜΙΟΝ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΛΟΓΟΥ.
17 Τὰ μὲν οὖν ἀπὸ τῆς Δεξίππου συγγραφῆς ἐς τοὺς Ἰουλιανοῦ καθήκοντα [καιροὺς] ὡς ἐνῆν μά‐ λιστα διὰ τῶν ἀναγκαίων ἐπιτρέχουσιν ἱκανῶς ἐν
20τοῖς ἔμπροσθεν δεδήλωται· φέρεται δὲ ἐντεῦθεν ὁ λόγος ἐφ’ ὅνπερ ἐφέρετο ἐξ ἀρχῆς, καὶ ἀναγκάζει γε τοῖς ἔργοις ἐνδιατρίβειν ὥσπερ τι πρὸς αὐτὸν ἐρωτι‐ κὸν πεπονθότας, οὔτι μὰ Δία τεθεαμένους ἢ πεπει‐ ραμένους· κομιδῇ γὰρ ἦν ὁ γράφων τάδε παῖς, ἡνίκα
25ἐβασίλευσεν· ἀλλὰ δεινόν τι χρῆμα καὶ ἀπαραίτητον ἐς ἔρωτα τὸ κοινὸν ἀνθρώπων ἁπάντων πάθος καὶ τὸ τῆς περὶ αὐτοῦ δόξης ἀστασίαστον. πῶς γὰρ ἦν σιωπᾶν ὑπὲρ ὧν οὐδεὶς ἔφερε σιωπᾶν (σιωπήν Nieb.); πῶς δὲ μὴ λέγειν ὅσα καὶ οἱ μὴ δυνάμενοι λέγειν ἀπὸ
30στόματος ἔφραζον, ἐς γλυκεῖάν τινα καὶ χρυσῆν δια‐
τριβὴν τὴν ἐκείνου ἀναφέροντες (μνήμην addit Nieb.,215

1

.

216

ἀρχὴν Herwerden.); καὶ ὁ μὲν πολὺς ἄνθρωπος ταῦτα πάσχοντες ὅμως ἔλαττον ἐς τὸ γράφειν ἐξεβιάζοντο· τὸ δὲ ἐξαίρετον καὶ ὅ,τιπερ ἦν ἐν παιδείᾳ γνωρι‐ μώτατον, οὐδὲ ἀφιέντα ἠφίεσαν, ἀλλ’ ἐνέκειντο παρα‐
5θαρσύνοντες ὡς ἐπιληψόμενοι (συνεπιλ. Bekk.) τοῦ πόνου. ὁ δὲ ἐς τὰ μάλιστα γεγονὼς αὐτῷ γνώριμος, ὁ Περγαμηνὸς ἀνὴρ Ὀρειβάσιος, ἐκ φυσικῆς φιλοσο‐ φίας ἰατρικὴν ἐπιτάττειν ἄριστος καὶ δρᾶν ἔτι θειό‐ τερος, καὶ ἀσεβήσειν ἐβόα περιφανῶς, εἰ μὴ συγ‐
10γράφοιμι· καὶ τῶν γε πράξεων, πάσας δὲ ἠπίστατο παρὼν ἁπάσαις, μάλα ἀκριβῶς ὑπόμνημα συνετέλει πρὸς τὴν γραφήν· ὥστε οὐκ ἦν ἀναβολὴ καὶ βουλο‐ μένῳ ῥᾳθυμεῖν. Τοῦτο ἐγένετο τὸ εὐτύχημα, καὶ πάντα ὥσπερ
15ὀστράκου μεταπεσόντος ἐπὶ τὸ βέλτιον ἐχώρησε Ῥω‐ μαίοις. [Exc. de sentent. (cod. p. 121, 122) p. 254—255 Mai., 62—63 Niebuhr. Postrema ex Eunapio affert Suidas v. ὀστράκου περιστροφή.]
19nΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ ΚΑΙΣΑΡ.
20 Ἐξιστάμενος, ἀντὶ τοῦ παραχωρῶν. “ὁ οὖν Μάρ‐ κελλος κύριος ἦν τῶν πραγμάτων, ὀνόματος μόνου καὶ σχήματος τῷ Ἰουλιανῷ ἐξιστάμενος, τὴν δὲ ἀληθε‐ στέραν αὐτὸς ἀρχὴν μεταχειριζόμενος”. [Suidas. Eu‐ napii haec esse animadvertit Valesius ad Ammian. Marcell.
25XVI, 4, 3.] [Ὅτι φησὶν Εὐνάπιος περὶ τοῦ παραβάτου Ἰου‐ λιανοῦ·] Τῆς δὲ στρατείας ταύτης σφοδροτάτης τε ἅμα καὶ κλεινοτάτης τῶν πρὸ αὐτῆς γενομένων τὴν διήγησιν ἐς τήνδε τὴν γραφὴν ἐντείνοντες οὐ πει‐
30σόμεθα ταὐτὸν τοῖς ἐν ἡμέρᾳ δᾷδας ἀνασχοῦσιν, ἵνα
τι κρυπτόμενον ἀνεύρωσιν, οὐδὲ ὑπὲρ ὧν ἱκανῶς216

1

.

217

ἅμα καὶ συνενθουσιῶν τοῖς ἑαυτοῦ καλοῖς βιβλίδιον ὅλον τῇδε ἀναθεὶς τῇ μάχῃ διῆλθεν ὁ βασιλικώτατος καὶ ἐν λόγοις Ἰουλιανός, αὐτοὶ παραβαλούμεθα καὶ συνεκθήσομεν ἑτέραν γραφὴν τὰ αὐτὰ σημαίνουσαν,
5ἀλλὰ τοῖς μὲν βουλομένοις τὸ μέγεθος τῶν ἐκείνου λόγων τε καὶ ἔργων ἀνασκοπεῖν τὸ περὶ τούτων βι‐ βλίον [ἀναγιγνώσκειν] ἐπιτάξομεν, καὶ πρὸς ἐκείνην φέρεσθαι τὴν ἀκτῖνα τῆς συγγραφῆς, ἐκ τῆς ἐνερ‐ γείας τῶν τότε ὑπ’ αὐτοῦ πραχθέντων ἐπὶ τὴν τοῦ
10λόγου δύναμιν ἀπορρυεῖσαν καὶ διαλάμψασαν· αὐτοὶ δὲ ὅσον οὐ πρὸς ἅμιλλαν μειρακιώδη καὶ σοφιστικήν, ἀλλ’ ἐς ἱστορικὴν ἀκρίβειαν ἀναστῆσαι καὶ διαπλάσαι τὸν λόγον, ἐπιδραμούμεθα τὰ γεγενημένα, συνάπτον‐ τες τοῖς εἰρημένοις τὰ ἐχόμενα. [Exc. de sentent. (cod.
15p. 122) p. 255 Mai., 63—64 Niebuhr.] Ὅτι Ἰουλιανὸς τοὺς ἀρχομένους καὶ τοὺς πολε‐ μίους ἐδίδασκεν ἀρεταῖς τίσι δεῖ τὸν ὄντως βασιλέα κρατεῖν, καὶ ὡς ἀνδρεία μὲν καὶ ῥώμη καὶ χειρῶν κράτος πρὸς τοὺς ἀνθεστηκότας μόνον τῶν πολεμίων
20χρήσιμα, δικαιοσύνη δὲ μετ’ ἐξουσίας ὥσπερ πηγή τις οὖσα τῶν ἀρετῶν καὶ τοὺς μὴ παρόντας χειροή‐ θεις ἐμποιεῖ (τε ποιεῖν Bekk.) καὶ δουλοῦσθαι πέφυκε. τοιαύτας ὑποτείνων ἀρετὰς καὶ σπέρματα φιλοσοφίας ἐς τοὺς ὑπηκόους ἅπαντας ἀπὸ βήματος ἐπέταττε Ῥω‐
25μαίοις μηδένα Σαλίων ἀδικεῖν μηδὲ δῃοῦν ἢ σί‐ νεσθαι τὴν ἰδίαν χώραν. ἰδίαν δ’ ἀπέφαινε πᾶσαν αὐτοὺς δεῖν ὑπολαμβάνειν, ἣν ἄνευ μάχης καὶ πό‐ νων ἔχουσιν· ὡς ἀναγκαῖον εἶναι πολεμίαν τὴν τῶν πολεμούντων ἡγεῖσθαι καὶ νομίζειν, οἰκείαν δὲ τὴν
30τῶν προσκεχωρηκότων. Ὅτι εἰώθει Ἰουλιανὸς* ἀρχὴν νίκης, οὐ πολέμου
τίθεσθαι. [Ibid. (cod. p. 284) p. 256 Mai., 64—65 Niebuhr.]217

1

.

218

Τοῦτον δεξάμενος ἑταῖρον [ἐφ’] ἑαυτῷ συνιστά‐ μενον εἶχεν· εἶτ’ ἄλλος προσῄει, καὶ πλῆθος ἦν· καὶ καθάπερ οἱ Πυθαγόρειοί φασι, μονάδος ἐπὶ δυάδα κινηθείσης οὐκέτι τὴν τῶν ἀριθμῶν ἠρεμεῖν φύσιν,
5ἀλλὰ διαχεῖσθαι καὶ ῥεῖν ἐς πολύ, οὕτω Χαριέττω‐ νος Κερκίωνα προσλαβόντος αἵ τε πράξεις ἐπὶ πολὺ προῄεσαν καὶ ὁ τῶν συνισταμένων ὄχλος ἀνὰ λόγον ἠκολούθει ταῖς πράξεσιν. [Ibid. (cod. p. 284) p. 257 Mai., 65 Nieb.]
10 Ἀνεῖχεν, ἐκώλυε. “Χαριέττων μὲν οὖν καὶ πρὸ τούτου φανερός τις ὢν καὶ ἀνυπόστατος τῷ τε πλεο‐ νάζοντι τοῦ δραστηρίου φοβῶν, ἀνεῖχεν ἀπὸ λῃστείας ἅπαντας.” [Suidas. Eunapio haec vindicavit Valesius ad Ammian. XXII, 11. Conf. Zosimus III, 7, 4.]
15 Ἐδόκει γὰρ τὸ σῶμα γιγαντώδης εἶναι καὶ τὸν θυμὸν θηριώδης καὶ ἐς ἀγχίνοιαν τῶν συλλῃστευόν‐ των ἁπάντων πολυπλοκώτερος. [Suidas v. γιγαντώδης. Haec ex eodem fonte ducta esse censet Maius, collato Zosimo III, 7, 1, qui de Chariettone: Ἀνήρ τις ἦν μέγεθος
20σώματος ὑπὲρ τοὺς ἄλλους ἅπαντας ἔχων καὶ τὴν ἀνδρείαν ἀνάλογον τῷ σώματι.] Ὅτι τοῦ Ἰουλιανοῦ ἐς τὴν πολεμίαν χωροῦντος, καὶ τῶν Χαμάβων ἱκετευόντων φείδεσθαι καὶ ταύ‐ της ὡς οἰκείας, ὁ Ἰουλιανὸς συνεχώρει, καὶ τὸν βα‐
25σιλέα σφῶν προελθεῖν κελεύσας, ἐπειδὴ προῆλθε καὶ ἐπὶ τῆς ὄχθης εἶδεν ἑστηκότα, ἐπιβὰς πλοίου, τὸ πλοῖον ἔξω ἔχων τοξεύματος, ἑρμηνέα ἔχων διε‐ λέγετο τοῖς βαρβάροις. ἐκείνων δὲ πάντα ποιεῖν ὄντων ἑτοίμων, ὁρῶν εὐπρόσωπόν τε ἅμα καὶ ἀναγ‐
30καίαν αὑτῷ τὴν εἰρήνην· Χαμάβων γὰρ μὴ βου‐ λομένων ἀδύνατόν ἐστι τὴν τῆς Βρεττανικῆς νήσου
σιτοπομπίαν ἐπὶ τὰ Ῥωμαϊκὰ φρούρια διαπέμπεσθαι·218

1

.

219

καμπτόμενος ὑπὸ τῆς χρείας χαρίζεται τὴν εἰρήνην, καὶ ὅμηρα ᾔτει λαβεῖν πίστεως ἕνεκεν. τῶν δὲ ἱκα‐ νοὺς εἶναι τοὺς αἰχμαλώτους λεγόντων, ἐκείνους ἔφη τὸν πόλεμον αὐτῷ δεδωκέναι· καθ’ ὁμολογίαν γὰρ μὴ
5λαβεῖν· νυνὶ δὲ ζητεῖν παρ’ αὐτῶν τοὺς ἀρίστους, εἰ μὴ τεχνάζουσι περὶ τὴν εἰρήνην. τῶν δὲ ἱκετευ‐ όντων καὶ ἀξιούντων εἰπεῖν οὓς βούλεται, μεταλαβὼν αὖθις τὸν τοῦ βασιλέως αὐτῶν αἰτεῖται παῖδα, πλατ‐ τόμενος, ὃν εἶχεν αἰχμάλωτον, ὥσπερ οὐκ ἔχων.
10ἐνταῦθα ὅ τε βασιλεὺς αὐτῶν καὶ οἱ βάρβαροι πρη‐ νεῖς ἐκταθέντες οἰμωγῇ τε ἀφθόνῳ καὶ ὀλοφύρσει προσεκέχρηντο, δεόμενοι μηδὲν ἀδύνατον ἐπιτάτ‐ τεσθαι· ἀδύνατον δὲ αὐτοῖς εἶναι καὶ τοὺς πεσόντας ἀναστῆσαι καὶ ὁμήρους δοῦναι τοὺς τετελευτηκότας.
15γενομένης δὲ σιωπῆς, ὁ τῶν βαρβάρων βασιλεὺς ἀνα‐ βοήσας μέγιστον ὅσον, Εἴθε ἔζη μοι, ἔφη, ὁ παῖς, ἵνα σοι δοθεὶς ὅμηρος, ὦ Καῖσαρ, δουλείαν ηὐτύχει τῆς ἐμῆς βασιλείας εὐδαιμονεστέραν. ἀλλ’ ὑπὸ σοῦ τέ‐ θνηκεν, ἀτυχήσας ἴσως καὶ τὸ ἀγνοηθῆναι. πολέμῳ
20γὰρ ἐπίστευσε τὸ σῶμα νέος ὤν, ὃν σὺ μόνον ἀντά‐ ξιον εἰρήνης ὑπολαμβάνεις. καὶ νῦν, ὦ βασιλεῦ, σὺ μὲν ἐξαιτεῖς ὡς ὄντα, ἐγὼ δ’ ἄρχομαι θρηνεῖν, συνο‐ ρῶν τίνα οὐκ ἔχω. παῖδα γὰρ ὀδυρόμενος ἕνα καὶ κοινὴν εἰρήνην τῷ παιδὶ συναπολώλεκα. κἂν μὲν
25πιστεύσῃς τοῖς ἐμοῖς ἀτυχήμασι, παραμυθίαν ἔχει μοι τὸ πάθος ὡς ὑπὲρ ἁπάντων ἠτυχηκότι· ἂν δὲ ἀπι‐ στήσῃς, καὶ πατὴρ ἀτυχὴς καὶ βασιλεὺς ὀφθήσομαι. τοῖς γὰρ ἐμοῖς κακοῖς οὐκ ἀκολουθήσει μὲν ὁ παρὰ τῶν ἄλλων ἔλεος, ὅσπερ ἅπασιν ὀφείλεται τοῖς ἐν
30τοιούτοις καθεστηκόσι, προσκείσονται δὲ αἱ κοιναὶ συμφοραί. καὶ οὐ παραιτήσομαι τοῖς ἄλλοις ἀτυ‐
χῶν, ἀλλὰ κοινωνεῖν ἐμοὶ τῶν δεινῶν ἀναγκάσω,219

1

.

220

τοσοῦτον ἀπολαύων τῆς βασιλικῆς ἐξουσίας ὅσον ἀτυχεῖν μόνος μὴ δύνασθαι. τούτων ἀκούων ὁ βα‐ σιλεὺς τήν τε ψυχὴν ἔπαθε καὶ τοῖς λεγομένοις συμ‐ παθῶς ἐξεδάκρυσε. καὶ καθάπερ ἐν τοῖς δράμασιν,
5ὅταν ἐς ἄπορον καὶ δύσλυτον αἱ τῶν ὑποκειμένων ἔργων πλοκαὶ τελευτήσωσιν, ὁ καλούμενος ἀπὸ μη‐ χανῆς θεὸς ἐπεσόδιος ἐς μέσον ἕλκεται, πάντα συμ‐ περαίνων καὶ καταστρέφων ἐπὶ τὸ σαφέστερον καὶ εὔκριτον, οὕτω καὶ αὐτὸς ἐπὶ πράγμασιν ἀμηχάνοις
10καὶ δυσεξόδοις, μετ’ οἰμωγῆς ἁπάντων τὴν μὲν εἰ‐ ρήνην αἰτούντων, τὸν δὲ ἐπιζητούμενον ὅμηρον ἀπα‐ γορευόντων μὴ ἔχειν, τόν τε νεανίσκον παραγα‐ γὼν ἅπασιν ἔδειξε βασιλικῶς παρ’ αὐτῷ διαιτώμενον καὶ διαλεχθῆναι τῷ πατρὶ κελεύσας ὅσα ἐβούλετο
15περιεσκόπει τὸ πραχθησόμενον. τὰ δὲ ἐπὶ τούτοις ἦν ἄξια τούτων. οὐκ ἔτεκεν ὁ ἥλιος τοιαύτην ἡμέραν, οἵαν τότε ἐξῆν τοῖς παροῦσιν ὁρᾶν καὶ ἱστορεῖν. οἱ μὲν γὰρ ἀπὸ θορύβου καὶ θρήνων ἐκπλήξει καὶ θάμ‐ βει συνδεθέντες ἐς τὸ ἀκίνητον ἐπάγησαν, ὥσπερ
20Ἰουλιανοῦ δείξαντος αὐτοῖς οὐ τὸν νεανίσκον, ἀλλ’ εἴδωλον. ὁ δὲ βασιλεύς, ἐπεὶ ἡσυχία μυστηρίων ἁπάντων ἐγένετο σταθερωτέρα, βαρὺ φθεγξάμενος ἐς μέσον, “τοῦτον, εἶπεν, ὁ μὲν ὑμέτερος, ὡς ὑμεῖς ὑπολαμβάνετε, πόλεμος ἀπολώλεκε, θεὸς δὲ ἴσως καὶ
25τὸ Ῥωμαίων σέσωκε φιλάνθρωπον. ἕξω δὲ αὐτὸν ὅμηρον, οὐ παρ’ ὑμῶν καθ’ ὁμολογίαν, ἀλλὰ παρὰ τοῦ πολέμου λαβὼν καὶ τῷ κρατεῖν ἀρκούμενος. καὶ οὗτος μὲν οὐδενὸς ἀτυχήσει τῶν καλλίστων ἐμοὶ συνών, ὑμεῖς δὲ πειρώμενοι παραβαίνειν τὰς συνθή‐
30κας ἀποτεύξεσθε πάντων. φημὶ δὲ οὐχ ὅτι κολάσο‐ μαι τὸν ὅμηρον, ὃν οὐδὲ ἐνέχυρον παρ’ ὑμῶν εἴληφα
τῆς εἰρήνης, ἀλλ’ ἀνδρείας ἀπόδειξιν καθ’ ὑμῶν220

1

.

221

ἔχω· ὃ καὶ ἄλλως ἄνισον καὶ θεομισές, τοὺς οὐδὲν ἀδικοῦντας ὑπὲρ τῶν ἀδικούντων δάκνειν καὶ σπα‐ ράττειν, ὥσπερ τὰ θηρία τοὺς ἀπαντῶντας, ὅταν ὑφ’ ἑτέρων διώκηται· ἀλλ’ ὅτι πρῶτον μὲν ἄρξετε χει‐
5ρῶν ἀδίκων, οὗ μείζων ὄλεθρος οὐκ ἔστιν ἀνθρώ‐ ποις, κἂν δοκῶσι πρὸς τὸ βραχὺ καὶ παρὸν ἐπιτυγχά‐ νειν· δεύτερον δὲ ὅτι πρὸς Ῥωμαίους ὑμῖν ὁ λόγος ἔσται κἀμὲ τὸν ἄρχοντα τούτων, ὃν οὔτε πολεμοῦντες οὔτε εἰρήνην αἰτοῦντες ἐνικήσατε”. προσεκύνησαν
10ἐπὶ τούτοις ἅπαντες καὶ ἀνευφήμουν, θεόν τινα ἐπὶ τοῖς λόγοις ἡγούμενοι. σπεισάμενος γοῦν καὶ τὴν τοῦ Νεβισγάστου μητέρα μόνον αἰτήσας, ἐκείνων ὁμολογούντων τε ἅμα καὶ δόντων, ἀνέζευξεν ἐπὶ τοι‐ αύταις πράξεσι, μετοπώρου τε ἑστηκότος καὶ χειμῶνος
15ἤδη συνισταμένου καὶ διαψύχοντος. [Exc. de legat. p. 15—17 ed. Par., p. 41—45 Niebuhr.] Ὅτι Βαδομάριός τις δυνάμει καὶ τόλμῃ προεῖχε Γερμανῶν, καὶ ἐς τοῦτο ὑπετύφετο μεγαλαυχίας ὥστε ἐτύγχανε μὲν ὅμηρον τὸν ἑαυτοῦ δεδωκὼς υἱόν, ἕως
20ἂν ἀποδῷ τοὺς αἰχμαλώτους, οὓς ἐκ τῆς καταδρομῆς εἶχε συνηρπασμένους, τούτους δὲ οὐκ ἀποδιδοὺς ἀπῄτει τὸν ὅμηρον, πολλὰ ἀπειλῶν, εἰ μὴ λάβοι. ἀπο‐ πέμπει δὴ τοῦτον Ἰουλιανὸς αὐτῷ, τοσοῦτον ἐπιθεὶς ὡς οὐκ ἔστιν ἀξιόπιστον ἓν μειράκιον ὑπὲρ πολλῶν
25εὐγενεστέρων ὁμηρεῦον παρ’ αὐτῷ, ἀλλ’ ἢ τοὺς αἰχμαλώτους ἀποδιδόναι προσῆκον, ὄντας ὑπὲρ τρισ‐ χιλίους, τοῖς αὐτίκα ἥξουσι πρέσβεσιν, ἢ ἀδικοῦντα εἰδέναι. ταῦτα ἔγραφέ τε καὶ τὴν πρεσβείαν ἔστελλε. καὶ αὐτὸς εἵπετο τῇ πρεσβείᾳ ἀπὸ Νεμέτων ἄρας ἐπὶ
30τὸν Ῥῆνον. ἤδη τε ἦν πρὸς τοῖς Ῥαυράκοις, ὅ ἐστι φρούριον. [Ibid. p. 17 ed. Par., 45 Niebuhr.]
[Ὅτι φησὶν ὁ Εὐνάπιος περὶ Ἰουλιανοῦ·] Ἐνταῦθα221

1

.

222

δὲ γενομένους μεμνῆσθαι προσῆκεν ὡς νῦν ἡ γραφὴ περιέχει τὰ τοῦ Καίσαρος ἔργα, ταῦτα δὲ ἐγίγνετο Κωνσταντίου βασιλέως βασιλεύοντος· ὥσπερ οὖν ἐν τοῖς κατὰ Κωνστάντιον ἀμφοτέρων μεμνημένη τὰ τοῦ
5προκειμένου Κωνσταντίου μᾶλλον εἷλκε καὶ παρῆγεν ἐς τὸν λόγον, οὕτως ἐπειδὴ τὸν λόγον ἐκ τῆς γενέ‐ σεως ἐς Ἰουλιανὸν ἐλθόντα τὸν Καίσαρα νῦν ἀνα‐ γράφει, ἐπιμνήσεται πάλιν, ἐς ὅσον ἂν ἐγχωρῇ, τῶν κατὰ τοὺς παραπίπτοντας καιροὺς ἐς τὸν Καίσαρα
10Κωνσταντίῳ συντεθειμένων τε καὶ μεμηχανημένων. Ὁ μὲν γὰρ Ῥωμαῖος Μάριος τὸν ἀντίπαλον Σύλ‐ λαν διπλοῦν θηρίον ἀποκαλῶν, ἀλώπεκα καὶ λέοντα, μᾶλλον ἔφασκε φοβεῖσθαι τὴν ἀλώπεκα· Κωνσταντίῳ δὲ λέων μὲν οὐδεὶς παρῆν, πολλαὶ δὲ ἀλώπεκες κύ‐
15κλῳ περιτρέχουσαι διεθορύβουν τὸν Καίσαρα. Πᾶσα δὴ βία τὴν γραφὴν κατὰ μικρὰ καὶ ἐπὶ Κωνστάντιον φέρεσθαι καὶ τῶν ὑπ’ ἐκείνου πραττο‐ μένων ἕκαστον ἀναγαγεῖν ἐπὶ καιροὺς καθ’ οὓς ἐγί‐ γνετο καὶ συνέπιπτεν.
20 Τότε δὴ ὁ Κωνστάντιος ἐφ’ οἷς (χαίρειν addit Nieb.) ἔδει δυσφορῶν καὶ ὅσα ἔπραττεν Ἰουλιανὸς ἔλεγχον τῆς ἰδίας βασιλείας ὑπολαμβάνων, τάς τε δηλουμέ‐ νας ἐπινικίους ἑορτὰς ἐς πένθος καὶ συμφορὰν μετέ‐ βαλε καὶ διοιστρούμενος ὑπὸ φθόνου καὶ λύττης
25πρὸς τὸν ἐμφύλιον ἐξώγκωτο πόλεμον. Ἔοικε μὲν οὖν καὶ ἄλλως ὁ χρόνος ἐν ταῖς μα‐ κραῖς περιόδοις καὶ κινήσεσι πολλάκις ἐπὶ τὰ αὐτὰ καταφέρεσθαι συμπτώματα, καθάπερ οἱ τῷ Δαρείῳ συστάντες ἐπὶ τοὺς μάγους ἦσαν ἑπτὰ καὶ οἱ πολ‐
30λοῖς ὕστερον χρόνοις Ἀρσάκῃ κατὰ Μακεδόνων συν‐ εγερθέντες ἴσοι τὸν ἀριθμὸν ἔτυχον.
Συνορῶσι δὲ ὅτι θερμότητος μὲν δεῖται καὶ ὁρ‐222

1

.

223

μῆς τὸ ἀσφαλές· τὸ γὰρ τῆς ἀνάγκης παρὰ πόδας ἑστὸς ἐπίσκεψιν ἥκιστα ἐνδεχόμενον προχειρότερον ἀπαιτεῖ τὸν κίνδυνον. Ὅτι περὶ τῆς στρατείας τῆς κατὰ Ναρδινῶν
5(Ἀλαμανῶν Bekk.) πολυτρόπου γενομένης ἐκτίθησι μὲν αὐτὸς Ἰουλιανός, ἄλλα δὲ ἀλλαχοῦ καὶ πρὸς πολ‐ λοὺς ἀναφράζων ἐν ἐπιστολαῖς. πρός τινα γοῦν Κυλ‐ λήνιον καὶ ταῦτα ἐξηγούμενον τὰ μὲν ἐπιτιμῶν ὡς διαμαρτάνοντα τῆς ἀληθείας φαίνεται, καὶ παρεκτί‐
10θησί γε τὰ πραχθέντα ὅπως γέγονε· φάσκων δὲ μὴ δεῖσθαι τοῦ τά τε ἔργα λέγοντος, οὐδὲ γὰρ Παλαμή‐ δην Ὁμήρου προσδεηθῆναί φησιν ἐς δόξαν, καὶ τὰς ἀλλοτρίας συγγραφὰς τῶν ἰδίων ἔργων ὑπὸ μεγα‐ λοψυχίας παραιτούμενος, αὐτὸς ὅμως διὰ μέγεθος
15τῶν πεπραγμένων πρὸς τὸ λέγειν αὐτὰ κατασειόμε‐ νος, οὐδὲ συγγραφὴν ἁπλῆν, ἀλλ’ ἔπαινον ἀκριβῆ τινα καὶ λαμπρὸν ἑαυτοῦ διέξεισιν αὐτοκέλευστος, καὶ πρὸς πολλοὺς αὐτὰ διὰ τῶν ἐπιστολῶν ὑμνῶν. [Exc. de sentent. (cod. p. 285, 286) p. 257—259 Mai.,
1965—67 Niebuhr.]
19nΙΟΥΛΙΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ.
20 Ὅτι μετὰ τὴν Ἰουλιανοῦ τῆς βασιλείας ἀναγό‐ ρευσιν πρεσβεῖαι πανταχόθεν συνέβαινον καὶ στέ‐ φανοι πολλοὶ χρυσοῖ αὐτῷ παρὰ τῶν ἐθνῶν ἀνε‐ κομίζοντο. ἐνταῦθα καὶ οἱ τὴν Ἰωνίαν οἰκοῦντες ἔτυχον ὅσων ἐδεήθησαν, καὶ πλειόνων καὶ ἐλαττό‐
25νων. Λυδοὶ δὲ καὶ εὐχῆς κρεῖττον ἔπραττον, Εὐνα‐ πίου μὲν τοῦ ῥήτορος ὑπὲρ αὐτῶν πρεσβεύοντος, εὐημερήσαντος δὲ οὕτω κατὰ τὴν πρεσβείαν ὥστε
καὶ δίκῃ τινὶ περιμαχήτῳ συνειπεῖν, ᾗ ὁ βασιλεὺς223

1

.

224

αὐτὸν ἐκέλευεν. ὁ δὲ ἐνίκα καὶ τὴν δίκην· καὶ ἐκ Κλαζομενῶν δὲ Πείσων εὐδοκίμει λέγων. [Exc. de legat. p. 17—18 Par., 46 Niebuhr.] Ὅτι ἐπὶ τὸν Ἰουλιανὸν πολλαὶ δίκαι ἐχώρουν,
5χανδὸν ἐμφορουμένων τῶν ἀνθρώπων τῆς δικαιοσύ‐ νης τοῦ κρίνοντος· ἀναβολαί τε οὐκ ἦσαν ἐπ’ αὐταῖς, ὅσαι νόμιμον ἐκ τῶν συνήθων γραμμάτων τὸ ἄδικον ἴσχουσιν ἐς βοήθειαν τῶν ἀδικούντων καὶ προειλη‐ φότων, ἀλλ’ ἢ παραχρῆμα ἔδει τὸ ἴσον ἐλέγχεσθαι
10κατὰ φύσιν ἢ τὸ μέλλον καὶ διωθούμενον ἐς τὸν χρόνον ὕποπτον ἦν. βαρὺς μὲν οὖν καὶ λυπηρὸς ἐτύγχανε, καὶ ἐπὶ τοῖσδε καὶ τὸ τῶν πονηρῶν ἔθνος καὶ ἀδικούντων διηγείρετο· οὐ γὰρ ἀδικεῖν ἐξῆν οὐδὲ λανθάνειν ἀδικοῦσι. βαρύτερον δὲ αὐτὸν ἀπε‐
15δείκνυε τοῖς μοχθηροῖς καὶ τὸ εὐπρόσοδον. οἷα γὰρ προϊόντος μὲν πολλάκις διὰ τὰς ἱερομηνίας καὶ θυ‐ σίας, ἡμέρου δὲ φύσει πρὸς πᾶσαν ἔντευξιν τυγχά‐ νοντος, ἀκώλυτον ἦν τοὺς δεομένους λόγου τυχεῖν. ὁ μὲν οὖν ἐλάχιστον τῆς ὑπὸ τῶν πονηρῶν ταύτης
20βλασφημίας τε καὶ ὀργῆς ᾐσθάνετο καὶ ἐφρόντιζε. [Suidas v. Ἰουλιανὸς ex Eunapio, ut coniecit Küsterus. Conf. Ammian. Marcellin. XXII, 10, 1.] Ὅτι Σαλούστιος ὁ τῆς αὐλῆς ἔπαρχος ἐπὶ Ἰου‐ λιανοῦ ἀνὴρ ἦν διαφερόντως περιττὸς ἐς φιλαν‐
25θρωπίαν· ᾧ γε τοσοῦτον ἡμερότητος καὶ πρᾳότητος ὑπῆρχεν ἐς ἅπαντας ὥστε καὶ τὸν Μάρκελλον ἐκεῖνον, τὸν ἡνίκα ἦν Καῖσαρ ὑβριστικῶς αὐτῷ χρησάμενον, πάνυ περιδεᾶ ὄντα διὰ τὰ προγεγενημένα, καίτοι τοῦ παιδὸς ἐλεγχθέντος ἐπανίστασθαι διὰ τὴν πρὸς
30Κωνστάντιον φιλίαν, τῷ νεανίσκῳ τὴν δίκην ἐπέ‐ θηκε, τὸν δὲ Μάρκελλον καὶ διαφερόντως ἐτίμησε.
[Suidas v. Σαλούστιος. „Totum hunc locum ex Eunapio224

1

.

225

excerptum esse suspicatur Valesius ad Ammian. Mar‐ cellin. XXII, 11, 2; qui recte etiam monuit Suidam hic omnia confundere et ad Salustium male referre ea quae Iuliano conveniant.“ Kuster.]
5 Ὅτι κρατεῖν ὡς ἐπίπαν εἴωθεν ἐν μὲν τοῖς ἀπεί‐ ροις τὸ πλέον, ἐν δὲ τοῖς ἐπιστήμοσι τὸ γεγυμνασμέ‐ νον· οὐ γὰρ ἐν τοῖς μετὰ τέχνης ἀπαντᾷ τὸ παράλο‐ γον τῆς τύχης, ἀλλ’ ἐν τοῖς ἀτέχνοις χώραν ἔχει τὸ αὐτόματον, ὥσπερ κἀν ταῖς ἄλλαις ἐπιστήμαις ὁρῶ‐
10μεν τὸ προτεθὲν οὐχ ὑπὸ τῶν ἀπείρων, ἀλλ’ ὑπὸ τῶν μελετησάντων ἐκτελούμενον ὡς ὠφείλετο. Ὅτι πᾶν ἔργον κρεῖττον ἀπορρήτως στρατηγού‐ μενον· ὅστις δὲ ἐν πολέμῳ κρύπτει τὰ πλείονα, κρείτ‐ των ἐστὶν ἢ ὁ μετ’ ἔργων θρασύτητος φανερῶς ἐπιών.
15 Ὅτι ὁ κυνικὸς Ἡράκλειος ἀκροασόμενον ἐκάλει τὸν Ἰουλιανὸν ὡς ἐς τὴν βασιλείαν ὠφελήσων αὐτόν. ὁ δὲ θαυμάσας τὸ τῆς ὑποσχέσεως ὕψος ἑτοίμως ὑπή‐ κουσεν. ἐπεὶ δὲ παρὰ δόξαν ἀπήντησεν, ὁ Ἰουλιανὸς ἀντιγράψας λόγον τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν ἐξέφηνε καὶ τὸ
20τῆς φύσεως ἀνυπέρβλητον. οἱ δὲ ἀκούσαντες κατα‐ πλαγέντες τὴν δύναμιν τοῦ λόγου καθάπερ θεοῦ προσεκύνησαν τὴν φιλανθρωπίαν, ὅτι τὸν βασιλικὸν θυμὸν διέλυσε λογικῇ φιλοτιμίᾳ. ὁ δὲ καὶ ἑτέρῳ λόγῳ τὸν αὐτὸν κυνικὸν ἐτίμησεν. [Exc. de sentent. (cod.
25p. 286) p. 259 Mai., 67—68 Niebuhr.] “Μάξιμός τε καὶ Πρίσκος λόγου μὲν μετειχέτην, τῆς δὲ τῶν κοινῶν καὶ ὑπαίθρων πραγμάτων πείρας
ἐλάχιστον.” καὶ αὖθις· “ὡς ἂν ὕπαιθρόν τινα καὶ ἔν‐225

1

.

226

νομον ἀγωνισάμενος μάχην,” τουτέστι προφανῆ. [Suidas v. ὕπαιθρον. Posteriorem locum plenius ha‐ bet v. νεωτερίζειν, ubi: “ὁ δὲ βάρβαρος οὐδὲ ἐπὶ τὴν νεωτερίζουσαν τὰ πράγματα τύχην ἔσχεν ἀνε‐
5νεγκεῖν τὴν αἰτίαν, ὡς ἂν ἔννομόν τινα καὶ ὕπαιθρον ἀγωνισάμενος μάχην.”] Τότε δὲ ἴλη τῶν καταφράκτων ἱππέων ὑπὲρ τοὺς τετρακοσίους ἐς τοὺς ὀπισθοφύλακας κατερράγη. [Sui‐ das v. ἴλη.]
10 Οἱ δὲ τῶν Πάρθων οἰσυΐνας ἀσπίδας ἔχοντες καὶ κράνη οἰσύινα πλοκήν τινα πάτριον πεπλεγμένα. [Suidas v. οἰσύινος.] Ὅτι τῷ Ἰουλιανῷ ἤκμαζεν ὁ πρὸς Πέρσας πόλε‐ μος, τάς τε Σκυθικὰς κινήσεις ὥσπερ ἐν κωφῷ ἔτι κύ‐
15ματι συνετίθει πόρρωθεν ἢ θεοκλυτῶν ἢ λογιζόμενος. λέγει οὖν ἐπιστέλλων, “Σκύθαι δὲ νῦν μὲν ἀτρεμοῦσιν, ἴσως δὲ οὐκ ἀτρεμήσουσιν.” ἐς τοσόνδε ἐξικνεῖτο χρό‐ νον ἡ τῶν μελλόντων αὐτῷ πρόνοια ὥσθ’ ὅτι τὸν ἐπ’ αὐτοῦ μόνον καιρὸν ἡσυχάσουσι προγιγνώσκειν.
20 Ὅτι τὸ πρὸ Κτησιφῶντος πεδίον ὀρχήστραν πο‐ λέμου πρότερον ἀποδείξας, ὡς ἔλεγεν Ἐπαμεινώνδας, Διονύσου σκηνὴν ἐπεδείκνυ Ἰουλιανός, ἀνέσεις τινὰς τοῖς στρατιώταις καὶ ἡδονὰς ποριζόμενος. Ὅτι τοσαύτη ἐν τοῖς προαστείοις Κτησιφῶντος
25ἀφθονία τῶν ἐπιτηδείων ἦν ὥστε τὴν περιουσίαν κίνδυνον τοῖς στρατιώταις φέρειν μήποτε ὑπὸ τρυ‐ φῆς διαφθαρῶσιν. Ὅτι ἔοικε τὸ ἀνθρώπινον καὶ ἄλλως ἐπίφορον εἶναι καὶ κάταντες πρὸς τὸ βάσκανον. καὶ οἱ στρα‐
30τιῶται οὐκ ἔχοντες ὅπως ἐπαινῶσιν ἀξίως τὰ πρατ‐ τόμενα, “τοὺς Ἀχαιούς, φασίν, ἔκρινον ἀπὸ πύργου”,
στρατηγικός τις καὶ περιττὸς ἐς φρόνησιν ἕκαστος226

1

.

227

εἶναι βουλόμενοι. καὶ τοῖς μὲν ὕλη τις ὑπῆν φλυα‐ ρίας· ὁ δὲ τῶν ἐξ ἀρχῆς ἐχόμενος λογισμῶν ἐπὶ τὴν οἰκείαν ἀνέστρεφεν. [Exc. de sentent. (cod. p. 286, 171) p. 260 Mai., 68—69 Niebuhr.]
5 Ὥσπερ δὲ ἐν πολέμῳ καὶ τοσούτων ἐπικειμένων ἄρχοντος δεόμενον τὸ στρατόπεδον τὴν αἵρεσιν περιε‐ σκόπει. καὶ καθάπερ οἱ ἰατρικοί φασι κατὰ ταὐτὸν γενομένων δυεῖν ἀλγημάτων τὸ ἔλαττον ὑπὸ τοῦ σφοδροτέρου λύεσθαι, οὕτω καὶ τότε θεωρεῖν ἐξῆν
10ὡς τὴν ὑπεροχὴν τοῦ κατὰ τὸν βασιλέα πάθους ὁ τοῦ πολέμου φόβος παρὰ πόδας ἑστὼς καταμαραίνων ἀπήμβλυνεν. τὸ μὲν γὰρ γεγενημένον ἦν φανερόν, τὸ δὲ ὅπως εἴκαζεν ἄλλος ἄλλως, ἠπίστατο δὲ οὐδὲ εἷς. πλὴν ἓν τοῦτό γε ᾔδεσαν ὡς αἱρεῖσθαι προσῆκέ
15σφισιν ἄρχοντας. εἰ δὲ καὶ πλῆθος ἦσαν, τοῦτο γοῦν ἠπίσταντο σαφῶς ὅτι ἄρχοντος μὲν εὐπορήσουσι, τοιοῦτον δὲ οὐδὲ εἰ πλάττοι θεός, εὑρήσουσιν, ὅς γε διὰ φύσεως ἐξουσίαν καὶ τὸ ἰσομέγεθες τῷ θείῳ ἀγωγῆς τε ἀνάγκην ἐβιάσατο πρὸς τὸ χεῖρον ἕλκου‐
20σαν, καὶ ἐκ τοσούτων ἀνενεγκὼν κυμάτων οὐρανόν τε εἶδε καὶ ἐπέγνω τὰ ἐν αὐτῷ καλά, τοῖς τε ἀσωμά‐ τοις ὁμιλήσας σῶμα ἔχων ἔτι. καὶ βασιλείας τε ἔτυ‐ χεν οὐχ ὅτι ἤρα βασιλείας, ἀλλ’ ὅτι τὸ ἀνθρώπειον ἑώρα δεομένους βασιλεύεσθαι, φιλοστρατιώτης τε ἦν
25διαφερόντως, οὐχ ὅτι ἐβούλετο δημαγωγεῖν, ἀλλ’ ὅτι τοῦτο ἠπίστατο τοῖς κοινοῖς συμφέρειν. [Ταῦτα ληρεῖν ἀνέχῃ, ἐμβρόντητος τῷ ὄντι καὶ ἀνεπιγνώμων τῶν πεφλυαρημένων; τίς γὰρ τῶν ἐγ‐ γενῶν Ἕλλησι δογμάτων οὐρανίων μεμύηται μυστη‐
30ρίων θεατὴν ὑπάρξαι τὸν ἀπαλλαττόμενον τῆς ἐν‐ τεῦθεν βιοτῆς ἢ συνόμιλον ἀσωμάτων γενέσθαι; καὶ
τίνες οἱ ἀσώματοι οὗτοι, εἰ μή που Γανυμήδης καὶ227

1

.

228

Ζεὺς ὁ Γανυμήδους ἐκ Τρώων ἐραστής, δι’ οὗ καὶ Ἥρα παραγκωνίζεται ἡ ἀδελφὴ καὶ γαμετὴ τῷ Φρυγὶ μειρακίῳ; ἀλλὰ τὰ μὲν κλέψας ἔχεις τῶν Χριστιανι‐ κῶν ὀργίων, τὰς ἀσωμάτους φημὶ φρατρίας· ἐπεὶ
5τῶν γε σῶν δογμάτων μὴ οὐχὶ καὶ ἐμπαθέστερον τῶν κατὰ τὸν φθαρτὸν τοῦτον βίον ἀκρατεστάτων οἱ κατ’ οὐρανόν σοι ἁλοῖεν μάκαρες βιοῦντες· οἷς Ἥβη μὲν οἰνοχοεῖ, οἱ δὲ πολλῷ τῷ νέκταρι μεθυσκόμενοι τὰ ἀπαίσια διεξίασι Τρώων πόλιν εἰσορόωντες. πρὸς
10τίνας καὶ τῶν καθ’ Ἕλληνας ἑαυτὸν ἀναφέρων φι‐ λοσόφων ἤρα βασιλείας; πρὸς Ἀντισθένη; πρὸς Διο‐ γένη; ἀλλὰ τούτοις μὲν ἴσμεν οὕτως ἀπραγμοσύνης μέλον ὡς τὴν κυνῶν ἐζηλωκότας ζωὴν καὶ τῇ τού‐ των ἐγκαλλωπίζεσθαι κλήσει. οὕκουν ἐπανορθῶν τὸν
15ἀνθρώπινον βίον εἵλετο βασιλεύειν, ὅστις μηδ’ ἐπα‐ νώρθωσέ τι, εἰ μὴ πρῶτον μὲν φιλοδοξίας κακῷ λυττήματι ἀχάριστος περὶ τὸν εὐεργέτην διαγιγνόμε‐ νος, ἔπειτα καὶ ὅπως τοῖς ἄγουσιν αὐτὸν δαίμοσι τὸ ὀλέθριον ἀφοσιούμενος σέβας λάθοι πρὸς τῶν ὑπ’
20αὐτοῦ σπουδαζομένων δαιμόνων τοιούτου καὶ τέλους κυρῆσαι, ἀξίου καὶ τῆς ἐκείνων ἀπάτης καὶ τῆς ἑαυ‐ τοῦ ἐμπληξίας.] [Exc. de sentent. (cod. p. 171, 172) p. 261—263 Mai., 69—71 Niebuhr. Ad ea quae Chri‐ stianus zelotes subiecit, in margine adscriptum: Στη‐
25λιτευτικὸς κατὰ Εὐναπίου.] Ὅτι πρὸς τὸν Ὀρειβάσιον εἰπόντα ὡς οὐ χρὴ τὸν θυμόν, κἂν ἐπεσπέσῃ, διὰ τῶν ὀμμάτων καὶ τῆς φω‐ νῆς ἐκφορεῖσθαι, “Ὅρα τοίνυν, εἶπεν, ἐπειδὴ καλῶς λέγεις, εἰ τοῦτο ἐγκαλέσεις ἔτι δεύτερον.”
30 Ὅτι φασὶν Ἀλεξάνδρου θειάζοντος ἑαυτὸν ἐκ Διὸς Ὀλυμπιάδα θρυπτομένην φάσκειν, “Οὐ παύ‐
σεται τὸ μειράκιον διαβάλλον με πρὸς τὴν Ἥραν;”228

1

.

229

Ὅτι προσαγορεύων ὁ θεὸς τὸν Ἰουλιανόν φησιν, Ὦ τέκος ἁρμελάταο θεοῦ, μεδέοντος ἁπάντων. Ὅτι ὁ Ἰουλιανὸς ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς ἴδιον [πατέρα addit Mai.] ἀνακαλεῖ τὸν ἥλιον, οὐχ ὥσπερ Ἀλέξανδρος
5διαβάλλεται φάσκων πρὸς τὴν Ἥραν ὅτι Ὀλυμπιὰς αὐτὸν ἐκ Διὸς ἀνελομένη τοῦτο οὐκ ἀπεκρύπτετο, ἀλλ’ οὗτός γε ἐπὶ ταῖς τοῦ θεοῦ μαρτυρίαις αἰωρού‐ μενος ἐς τὸν Πλάτωνα ὑποφέρεται, ὥσπερ ὁ ἐκείνου Σωκράτης φησί, “Μετὰ μὲν Διὸς ἡμεῖς, ἄλλοι δὲ
10μετ’ ἄλλου του θεῶν,” ταύτην (ταύτῃ Nieb.) καὶ αὐτὸς ἐς τὴν ἡλιακὴν βασιλείαν τινὰ καὶ χρυσῆν σειρὰν ἀναφέρων καὶ συναπτόμενος. [Exc. de sentent. (cod. p. 172) p. 263—264 Mai., 71—72 Niebuhr.] Ὁ δὲ Ἰουλιανὸς ὁ παραβάτης, καίπερ τοσούτοις ἐμ‐
15βεβηκώς, τῆς τε περὶ λόγους ἥπτετο φιλοτιμίας καὶ τὸν τῆς Ἀντιοχείας σοφιστήν, ᾧ Λιβάνιος ὄνομα, διαφε‐ ρόντως ἐθαύμασεν, τὰ μὲν ἴσως ἐπαινῶν, τὰ δὲ ὅπως λυποίη τὸν μέγαν σοφιστὴν Προαιρέσιον, προτιμῶν ἕτερον. Ἀκάκιος γοῦν τις αὐτῷ τῶν περὶ τὴν ῥη‐
20τορικὴν δεινῶν καὶ ὁ ἐκ Φρυγίας Τουσκιανὸς ἀεὶ πρὸς ταῦτα ἐπεκάλουν καὶ διεμέμφοντο τὰς κρίσεις. [Suidas v. Λιβάνιος. Eunapio vindicat Boissonadus.] [Περὶ τῆς τελευτῆς Ἰουλιανοῦ τοῦ παραβάτου τοῦ ἀθέου χρησμὸς ἦν τοιοῦτος·]
25ἀλλ’ ὁπότε (ὁπόταν Suidas) σκήπτροισι τεοῖς Περ‐
σήιον αἷμα ἄχρι Σελευκείης κλονέων ξιφέεσσι δαμάσσῃς, δὴ τότε σὲ πρὸς Ὄλυμπον ἄγει πυριλαμπὲς ὄχημα ἀμφὶ θυελλείῃσι κυκώμενον ἐν στροφάλιγξι,
30λυσάμενον (ῥίψαντα S.) βροτέων ῥεθέων πολύτλη‐
τον ἀνίην.229

1

.

230

ἥξεις δ’ αἰθερίου φάεος πατρώιον αὐλήν, ἔνθεν ἀποπλαγχθεὶς μεροπήιον ἐς δέμας ἦλθες. τούτοις ἀρθέντα τοῖς ἔπεσιν αὐτὸν καὶ λογίοις μάλα ἡδέως φησὶν ἀπολιπεῖν τὸ θνητὸν καὶ ἐπίκη‐
5ρον. πρόκεινται δὲ τῶν λογίων ἄλλαι τινες εὐχαί τε καὶ θυσίαι περὶ τοὺς θεούς, ἃς ἐκείνῳ μὲν δρᾶν ἀναγκαῖον ἦν ἴσως, ἐς δὲ ἱστορικὸν τύπον καὶ βάρος φέρειν οὐκ ἦν εὔλογον· τὸ γὰρ [γράφειν addit Nieb.] καθ’ ἕκαστα οὐκ ἦν ἀλήθειαν τιμῶντος, ἀλλὰ διὰ
10πολυπραγμοσύνην ἐς λῆρον ἀποφερομένου καὶ παρο‐ λισθάνοντος. [Exc. de sentent. (cod. p. 172, 173) p. 265 —266 Mai., 72 Niebuhr. Idem oraculum Suidas v. Ἰου‐ λιανὸς affert, praemissis verbis quae uncis inclusimus.] Ἔστι δὲ καὶ ὁ χρησμὸς ὁ δοθεὶς αὐτῷ, ὅτε περὶ
15Κτησιφῶντα διῆγε, γηγενέων ποτὲ φῦλον ἐνήρατο μητιέτα Ζεὺς ἔχθιστον μακάρεσσιν Ὀλύμπια δώματ’ ἔχουσι. Ῥωμαίων βασιλεὺς Ἰουλιανὸς θεοειδὴς μαρνάμενος Περσῶν πόλιας καὶ τείχεα μακρὰ
20 ἀγχεμάχων διέπερσε πυρὶ κρατερῷ τε σιδήρῳ, νωλεμέως δ’ ἐδάμασσε πόλεις τε καὶ ἔθνεα πολλά. ἀλλὰ καὶ ἑσπερίων ἀνδρῶν Ἀλαμανικὸν οὖδας ὑσμίναις πυκιναῖσιν ἑλὼν ἀλάπαξεν ἀρούρας. [Suidas v. Ἰουλιανός. Pro ἐδάμασσε πόλεις κτλ. codd.
25ABEV ἐδάμασσε καὶ ἔθνεα πολλὰ καὶ ἄλλα. Tum ὅρρα pro ἀλλά, i. e. ὅς ῥα, ut Antholog. Pal. XIV, 148.]
27nΙΟΒΙΑΝΟΣ. ΟΥΑΛΗΣ. ΟΥΑΛΕΝΤΙΝΙΑΝΟΣ.
28 [Ὅτι φησὶν ὁ Εὐνάπιος,] Περὶ μὲν οὖν τῶν παλαι‐ οτέρων καὶ ὅσα πρὸ ἡμῶν ἀνάγκη συγχωρεῖν τοῖς
30γράψασιν ἢ τοῖς πρὸ (περὶ Nieb.) ἐκείνων λόγοις ἐς230

1

.

231

ἡμᾶς κατὰ μνήμην ἄγραφον ἐς διαδοχὴν περιφερο‐ μένοις καὶ καθήκουσιν· ὅσα δὲ ἐφ’ ἡμῶν αὐτῶν γέ‐ γονεν, ἀλήθειαν τιμῶντι, καθά φησι Πλάτων, παρα‐ δοτέον τοῖς ἐντυγχάνουσιν. [Exc. de sentent. (cod.
5p. 173) p. 266 Mai., 72—73 Niebuhr.] Ὅτι Βαλεντινιανοῦ ἀνάρρησις ἐν Νικαίᾳ τῆς Βι‐ θυνίας γίγνεται, πρεσβεῖαί τε, ὅσαι συνεπεφοιτήκε‐ σαν ἐπὶ τοῦτον τοὺς χρυσοῦς ἔχουσαι στεφάνους, πρὸς ἐκεῖνον ἀνεφέροντο. καὶ πρὸς πάσας ἀπεφαί‐
10νετο μὲν οὐδέν, ἐπιτρέχων ῥᾳδίως οὑτωσὶ καὶ συν‐ τόμως, ἐπηγγέλλετο δὲ ἅπασιν ὡς [τι?] ποιήσων αὐτίκα μάλα. [Exc. de legat. p. 18 Par., 46 Niebuhr.] Σαλούστιος, ἔπαρχος πραιτωρίων· ὃς προεβάλετο βασιλέα Βαλεντινιανόν. ὁ δὲ βασιλεύσας διεδέξατο
15αὐτόν, καὶ ἔθηκε προθέματα, ἵνα, εἴ τίς τι ἠδίκηται παρ’ αὐτοῦ, προσέλθῃ τῷ βασιλεῖ. οὐδεὶς δὲ προσ‐ ῆλθεν· ἦν γὰρ ἁγνότατος ὁ Σαλούστιος. οὗτος δὲ ὁ Βαλεντινιανὸς τὸν πραιπόσιτον Ῥοδανὸν (καὶ τὸν πραιπόσιτον ἔκαυσε Χρυσάφιον, Suid. v. προθέματα),
20ἀδικήσαντα Βερονίκην τινὰ χήραν, ἧς προσελθούσης τῷ βασιλεῖ ἔδωκε δικαστὴν Σαλούστιον· ὁ δὲ κατε‐ δίκασε τὸν πραιπόσιτον· καὶ τούτου καταφρονήσαν‐ τος, τὸν πραιπόσιτον ἐν τῷ ἱππικῷ πυρὶ παραδίδωσι καὶ τὴν κτῆσιν πᾶσαν τοῦ ἀρχιευνούχου τῇ χήρᾳ
25δίδωσι· καὶ φοβηθέντες πάσης ἀδικίας ἀπέσχοντο. [Suidas v. Σαλούστιος. Partem huius loci, ex uberiori narratione male contracti, habet Suidas v. προθέματα, ubi praepositus ille non Rhodanus, sed Chrysaphius dicitur.] Ὅτι Φίλιππος ὁ Μακεδὼν τὸ μέτρον ἰδὼν τοῦ
30σφετέρου σώματος, ἐν παλαίστρᾳ γὰρ ἐπεπτώκει, δια‐231

1

.

232

ναστὰς ἀπὸ τοῦ πτώματος σώφρονα ἀφῆκε λόγον ὡς ὀλίγην κατασχήσων γῆν εἶτα ἐπιθυμοίη τῆς ἁπάσης. Ὅτι τὸν Θησέα φασὶν οἱ παλαιοὶ ζηλωτὴν Ἡρα‐ κλέους γενόμενον μικρὰ τῆς μιμήσεως ἐκείνης ἀπο‐
5κερδᾶναι. Ὅτι τοῦ Προκοπίου τοῦ συγγενοῦς Ἰουλιανοῦ στασιάσαντος καὶ τυραννίδι ἐπιθεμένου Ἡράκλειος ὁ κυνικὸς προσελθὼν αὐτῷ καὶ κατακροτήσας εὖ μάλα τῇ βακτηρίᾳ τοὔδαφος, “ἄλκιμος ἔσσο, φησίν, ἵνα
10τίς σε καὶ ὀψιγόνων εὖ εἴπῃ.” [Exc. de sentent. (cod. p. 173) p. 267 Mai., 73 Niebuhr.] Ὁ δὲ Προκόπιος τοὺς χαριεστέρους ἀναλαβὼν ἐπὶ τὸν βασιλέα Οὐάλεντα διὰ Φρυγίας συνηπείγετο. [Suidas v. χαριεστέρους.]
15 Ὥσπερ οὖν οἱ φυσικοί φασι πάσης κινήσεως εἶ‐ ναι τέλος ἀκινησίαν, ἣ ταῖς ἄλλαις κινήσεσι τὸ κι‐ νεῖσθαι δίδωσιν αὐτὴ μένουσα, οὕτως ἄν τις ὑπέλαβε καὶ τότε τὸν πρεσβύτην Ἀρβιτίωνα παρατυχόντα τὴν τοῦ βασιλέως ἄτακτον καὶ κυματώδη φορὰν ἐς ὁμα‐
20λὸν καὶ λεῖον καταστορέσαι τοῦ λογισμοῦ πάθος· μικροῦ γὰρ ἐξέστη διὰ δειλίαν τῶν κοινῶν πραγμάτων. [Exc. de sentent. (cod. p. 173) p. 267 Mai., 73 Niebuhr.] Μικροῦ τὰ πράγματα μετακινήσαντος Ὁρμίσδου τοῦ Πέρσου. [Suidas v. μικροῦ.]
25 Μικροῦ τὰ πράγματα μετακινήσαντος, ἀντὶ τοῦ, παρ’ ὀλίγον, παρὰ μικρόν. [Suidas v. μικροῦ δεῖν. Conf. Zosimus IV, 8, 1.] Μεγαλόψυχον γὰρ καὶ λίαν θεοειδὲς τὸ καὶ τῶν αἰτίων φείσασθαι, οὐκ ἔξω δὲ τῆς ἀνθρωπίνης φύ‐
30σεως τὸ μὴ καὶ τῶν ἀναιτίων. τὸ μὲν γὰρ ξένον τῆς τιμωρίας λόγῳ γίγνεται τῆς ἀρχῆς, ἵνα φόβῳ συνέχη‐
ται τὸ ἀρχόμενον· τὸ δὲ ὑπεροπτικὸν τῆς κολάσεως232

1

.

233

δι’ ἀρετῆς ὑπεροχὴν γίγνεται, ὡς τῆς βασιλικῆς ἀρχῆς διὰ μέγεθος καὶ ὄγκον ἀρκούσης ἑαυτῇ καὶ ἄνευ τιμωρίας. ἀλλὰ ταῦτα μέν, ὅπῃ γνώμης ἔχει τις καὶ κρίνει, οὕτως ἐχέτω.
5 Ὅτι ὁ Ποσειδώνιος ἔλεγεν ἀπελθόντος Ἀλεξάν‐ δρου τὸ στρατόπεδον ἐοικέναι τῶν Μακεδόνων ἐκτε‐ τυφλωμένῳ τῷ Κύκλωπι. [Exc. de sentent. (cod. p. 173) p. 267—268 Mai., 74 Niebuhr.] Αἰλιανός. Οὗτος ἐπὶ Οὐάλεντος ἐστρατήγησεν·
10ἦν δὲ ἐκ Συέδρων· ἐλεύθερος δὲ ὢν ἄγαν καὶ ἀνε‐ στηκὼς ἐκ παιδὸς τὴν ψυχὴν γενόμενος, ἀφθόνως ἐχορηγήθη τὰ παρὰ τοῦ σώματος· τὰ γὰρ ὄργανα συν‐ επεπήγει καὶ ἐνέτρεχε τοῖς τῆς ψυχῆς κινήμασιν, ὥσθ’ ἅμα τι πρᾶξαι ἐδέδοκτο καὶ ἐπέπρακτο· καὶ
15παιδείας οὔτε ἐντὸς ἦν οὔτε ἄμοιρος, ἀλλ’ ἦν ἀγροι‐ κότερος, ὅσον θυμοειδέστερος, καὶ τὸ θηριῶδες τοῦ θυμοῦ καὶ ἄγριον οὐκ ἐξημέρωτο καὶ κατείργαστο ὑπὸ τοῦ λόγου. [Suidas. „Totum hunc locum ex Historia deperdita Eunapii depromptum esse discimus e Suida v.
20ἀνεστηκώς: ubi fragmenti huius pars addito scriptoris istius nomine adducitur.“ Kuster. Prima verba usque ad ἐκ παιδός iterum Suidas v. Συέδρων apponit.] Ὅτι τῷ βασιλεῖ Οὐάλεντι ἡσυχίαν ἀπὸ τῶν οἰ‐ κείων καὶ τῶν ὀθνείων ἄγοντι τὸ ἐπίλεκτον ἀγγέλ‐
25λεται τῶν Σκυθῶν στράτευμα πλησίου ἤδη που τυγ‐ χάνειν, οὓς ὁ Προκόπιος ἐς συμμαχίαν ἐξεκεκλήκει παρὰ τοῦ Σκυθῶν βασιλέως. γαύρους εἶναι τὰ φρο‐ νήματα ἔλεγον τοὺς προσιόντας καὶ περιφρονητι‐ κοὺς τῶν ὁρωμένων (Ῥωμαίων Boiss.), ὀλιγώρους
30τε πρὸς τὸ ἀκόλαστον μεθ’ ὕβρεως καὶ πολὺ τὸ ἀγέρωχον καὶ θερμὸν ἐπὶ πᾶσιν ἔχοντας. ὁ δὲ βασι‐
λεὺς συντόμως αὐτοὺς ἀποτεμὼν τῆς ἐπὶ Σκύθας233

1

.

234

ὑποστροφῆς κατεῖχεν ἐντὸς ἀρκύων, καὶ τὰ ὅπλα παραδοῦναι κελεύσας. οἱ δὲ ἔδοσαν, τὴν τῆς γνώμης ὑπεροψίαν μέχρι τοῦ κινῆσαι τὰς κόμας (κώμας Wyt‐ tenb.) ἐπιδειξάμενοι. διασπείρας οὖν αὐτοὺς κατὰ
5τὰς πόλεις ἐν ἀδέσμῳ κατεῖχε φρουρᾷ, καὶ καταφρό‐ νησιν ἐνεποιεῖτο τοῖς θεωμένοις αὐτῶν τὰ σώματα πρός τε μῆκος ἀχρεῖον ἐλαυνόμενα καὶ βαρύτερα τοῖς ποσί, κατά τε τὸ μέσον διεσφιγμένα, ᾗπέρ φησιν Ἀριστοτέλης τὰ ἔντομα. δεχόμενοι δ’ οὖν αὐτοὺς ἐς
10τὰς οἰκίας οἱ τὰς πόλεις οἰκοῦντες καὶ πειρώμενοι τῆς ἀσθενείας, τὴν ἑαυτῶν ἐξαπάτην γελᾶν ἠναγκά‐ ζοντο. τούτους ἀπῄτει τοὺς γενναίους ὁ Σκυθῶν βασιλεύς. καὶ ἦν τὸ πρᾶγμα δριμὺ καὶ πρὸς τὸν τοῦ δικαίου λόγον οὐκ εὐδιαίτητον. ὁ μὲν γὰρ ἔφασκε
15βασιλεῖ δεδωκέναι κατὰ συμμαχίαν καὶ ὅρκους· ὁ δὲ ἀπέφασκε βασιλέα μὴ τυγχάνειν καὶ αὐτὸν οὐκ ὀμω‐ μοκέναι. ἐκείνου δὲ προστιθέντος τὸν Ἰουλιανόν, καὶ ὅτι διὰ τὴν ἐκείνου ἐδεδώκει συγγένειαν, καὶ τὰ τῶν πρέσβεων ἀξιώματα προστιθέντος, ὁ βασιλεὺς ἀντε‐
20φώνει, τούς τε πρέσβεις ἔχειν τὴν δίκην καὶ τοὺς παρόντας ὡς πολεμίους κατέχεσθαι, πολεμίῳ πρὸς συμμαχίαν ἥκοντας. ἐκ τούτων δὲ τῶν προφάσεων ὁ Σκυθικὸς ἀνεγείρεται πόλεμος, τῷ μὲν ἀξιώματι τῶν συνιόντων ἐθνῶν καὶ τοῖς μεγέθεσι τῶν παρα‐
25σκευῶν ἐπὶ μέγα προβήσεσθαι καὶ χωρήσειν πολυ‐ τρόπων συμφορῶν καὶ ἀτεκμάρτου τύχης προσδοκη‐ θείς, τῇ δὲ τοῦ βασιλέως ὀξύτητι καὶ προνοίᾳ κατ‐ ενεχθεὶς ἐπὶ τὸ σταθερὸν καὶ ἀσφαλέστερον. [Exc. de legat. p. 18—19 Par., 46—48 Niebuhr. Ex postrema
30huius fragmenti parte quaedam delibavit Suidas v. ἀτέ‐ κμαρτον· Εὐνάπιος δὲ λέγει· “τῷ τε (l. μὲν) ἀξιώματι
τῶν συνιόντων ἐθνῶν καὶ τοῖς μεγέθεσι τῶν παρα‐234

1

.

235

σκευῶν ἐπὶ μέγα προβήσεσθαι (adde καὶ χωρήσειν) πολυτρόπων συμφορῶν καὶ ἀτεκμάρτου τύχης προσ‐ δοκηθείσης (l. προσδοκηθείς). Quae sequuntur apud Eunapium item habet Suidas v. σταθερόν. MÜLLERUS.]
5 Ὁ δὲ Θεόδωρος ὁ κατειλεγμένος τοῖς νωταρίοις ἐν δίκῃ ἐτιμᾶτο παρὰ τοῦ βασιλέως· τό τε γὰρ εὖ γεγονέναι προσῆν αὐτῷ καὶ τὸ εὖ πεφυκέναι πρὸς ἀρετὴν ἅπασαν, τό τε σῶμα συνήνθει ταῖς ἀρεταῖς, καὶ τὸ ἐπαφρόδιτον ἐν ταῖς συνουσίαις κόσμος ἐδόκει
10τῶν ἀρετῶν ἐμμελής τις εἶναι καὶ παναρμόνιος. ἀλλ’ ἔλαθεν, ᾗ φησιν Ὅμηρος, ὑπὸ τῶν ἰδίων διαφθαρεὶς καλῶν. τὸ γὰρ ἀνθρώπινον, καὶ ὅσοι περὶ στρατείας ἐπὶ τὰ κέρδη καὶ τὰς κοινὰς τύχας ἐπτοημένοι καὶ κεχηνότες, τὴν ἡμερότητα καταμαθόντες αὐτοῦ καὶ
15τὸ πρὸς τὰς ὁμιλίας εὐκρατὲς καὶ πρόχειρον, ταχὺ μάλα τὴν ἄμαχον καὶ φοβερὰν καὶ τοῖς νοῦν ἔχουσι κολακείαν ὑποδύντες καὶ προβαλόμενοι καθάπερ ἑλέ‐ πολίν τινα καὶ μηχανὴν ἄφυκτον, ἐξέωσαν τῶν ἀσφα‐ λῶν καὶ σωτηρίων λογισμῶν τὸν νεανίσκον καὶ
20κατέσεισαν ἐς τὸν μανιώδη καὶ σφαλερὸν τῆς βασι‐ λείας ἔρωτα. Ὅτι φιλοχρηματίαν φασὶ πηγήν τινα πάσης κα‐ κίας τυγχάνειν, οὐδὲ τῇ κακίᾳ πότιμόν τε καὶ χρή‐ σιμον· ἐξ ἐκείνης γὰρ τῆς ἀρχῆς καὶ ἀπὸ τῆς τῶν
25χρημάτων περιττῆς ἐπιθυμίας τὸ τῆς ψυχῆς ἄλογον ἀρδόμενον ἔριν τ’ ἀνέφυσεν ἀνθρώποις καὶ μάχην· ἔρις δὲ αὐξηθεῖσα πολέμους ἀνεβλάστησε καὶ φόνους· φό‐ νων δὲ ὁ φυόμενος καρπὸς φθορὰ τοῦ γένους καὶ ὄλε‐ θρος· ἃ δὴ καὶ ἐπὶ Οὐάλεντος συνεπράττετο. [Exc. de
30sentent. (cod. p. 173, 174) p. 268—269 Mai., 74—75 Niebuhr.] Οὗτος περὶ τοὺς χρόνους Οὐάλεντος ἐς τὴν
Ἀσίαν ἐκπέμπεται ἀνθύπατος· τὴν δὲ βασιλικὴν235

1

.

236

γλῶτταν ἐπεπίστευτο. πέμπεται δὲ ὅμως τὸν ποιη‐ τικὸν καὶ μυθώδη Ἔχετον, καὶ εἰ δή τις ἄλλος ἐκ Σικελίας ἢ Θετταλίας τοιοῦτος, χρυσὸν ἀποδείξων καὶ πανήγυριν. ἦν δὲ ἡ μανία οὐ θύραθεν, ἀλλ’
5ἔνδοθεν ἐλύττα καὶ ἐμαίνετο, ἀνὴρ φύσει πονηρὸς καὶ ἐξουσίαν ἔχων καὶ τὴν ἐν ταῖς κολάσεσιν ἀγριό‐ τητα καταλιπὼν εὐδοκιμοῦσαν ἐν τοῖς βασιλείοις οὐκ ἔστιν ὅ,τι παρανομίας ἀπέλιπε καὶ ἀσελγείας, ἀλλ’ ἐπὶ τοσόνδε παραφορᾶς ἐρρύη καὶ φόνων ὥστε
10καὶ Μάξιμον ξίφει διέφθειρε, Κοίρανον Αἰγύπτιον ἐπισφάξας αὐτῷ, καὶ ἔτι θερμὸς ὢν καὶ ζέων τῷ λύ‐ θρῳ πάντας συνανῄρει καὶ κατέφλεγε. [Suidas v. Φῆστος. Eunapio locum primi vindicarunt Valesius ad Ammian. XXIX, 2, 22, Kusterus ad Suidam, Hemster‐
15huis ad Lucian. Necyom. c. 4. Nonnulla huius fragm. Suidas repetit vv. Ἔχετος, θύραθεν. MÜLLERUS.] Σιμωνίδης· οὗτος ἦν ἐπὶ Ἰοβιανοῦ τοῦ βασιλέως διὰ φιλοσοφίαν πᾶσιν ἐπισημότατος. Πατρίκιος· οὗτος ἤκμασεν ἐπὶ Ἰοβιανοῦ βασι‐
20λέως· ἦν δὲ ἐκ Λυδίας· ὅστις τῆς ἀπὸ τῶν φαινομένων ἢ καὶ παρατρεχόντων σημείων τεκμάρσεως ἀκριβὴς ἦν ἐξεταστής. Ἱλάριος ὁ ἐκ Φρυγίας· ἐπὶ Ἰοβιανοῦ βασιλέως Ῥωμαίων· κατὰ παιδείαν μὲν ἦν ἀνὴρ οὐ γνώριμος,
25κοινωνεῖν δὲ αὐτῷ θεὸς ἐδόκει τῆς τοῦ μέλλοντος προ‐ γνώσεως, ὥστε ἦν μάντις ἄριστος. [Suidas sine nomine.] Κατὰ μὲν οὖν τὰ πρῶτα τῆς συγγραφῆς, οὐδε‐ νὸς οὐδὲν σαφὲς λέγειν ἔχοντος ὅθεν τε ὄντες οἱ Οὖννοι ὅπῃ τε κείμενοι τὴν Εὐρώπην πᾶσαν ἐπέδραμον καὶ
30τὸ Σκυθικὸν ἔτριψαν γένος, ἐκ τῶν παλαιῶν συν‐ τιθέντι κατὰ τοὺς εἰκότας λογισμοὺς εἴρηται· τὰ δὲ
ἐκ τῶν ἀπαγγελλομένων δοξάζοντι πρὸς τὸ ἀκριβές,236

1

.

237

ὡς ἂν μὴ τοῦ πιθανοῦ τὴν γραφὴν ἀπαρτήσαιμεν μηδὲ παραφέροι πρὸς τὴν ἀλήθειαν ὁ λόγος. ἡμεῖς δὲ οὐ ταὐτὸν πάσχοντες τοῖς ἐκ παίδων οἰκίαν μικρὰν καὶ φαύλην οἰκήσασιν, εἶτα διὰ τύχης εὔροιαν μεγά‐
5λων καὶ λαμπρῶν ἐπιλαβομένοις οἰκοδομημάτων, ὅμως [δὲ] διὰ συνήθειαν τὰ ἀρχαῖα θαυμάζουσι καὶ περιστέλλουσιν, οὕτως αὐτοὶ τὰ προειρημένα γεγρά‐ φθαι συγχωρήσαντες ἑτέρων ἀποστε[ρούμεθα] πάλιν, ἀλλὰ μᾶλλον ὥσπερ οἱ κατά τινα θεραπείαν σώματος
10τὰ πρῶτα χρησάμενοί τινι φαρμάκῳ δι’ ὠφελείας ἐλπίδα, κᾆτα τὸ κρεῖττον πείρᾳ δοκιμάσαντες ἐπ’ ἐκεῖνο μεθίστανται καὶ ῥέπουσιν, οὐ τῷ δευτέρῳ τὸ πρότερον ἀναιροῦντες, ἀλλὰ τῷ δεδοξασμένῳ κακῶς καὶ τὸ ἀληθὲς ἐπεσάγοντες, καὶ καθάπερ φῶς ἀπὸ
15λαμπάδος διὰ τῆς ἡλιακῆς ἀκτῖνος ἀφανίζοντες καὶ ἀμβλύνοντες, ὁμοίως ἐπιθήσομεν τοῖς εἰρημένοις τἀληθέστερα, κἀκεῖνα διὰ τὴν ἱστορικὴν δόξαν συγ‐ χωρήσαντες μένειν καὶ ταῦτα διὰ τὴν ἀλήθειαν ἐφελ‐ κυσάμενοι καὶ παραζεύξαντες. [Exc. de sentent. (cod.
20p. 174, 283) p. 269—270 Mai., 75—76 Niebuhr.] Ὅτι τῶν Σκυθῶν ἡττηθέντων καὶ ὑπὸ τῶν Οὔν‐ νων ἀναιρεθέντων καὶ ἄρδην ἀπολλυμένων (τὸ πλῆ‐ θος), οἱ μὲν ἐγκαταλαμβανόμενοι σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις διεφθείροντο, καὶ οὐδεμία φειδὼ τῆς περὶ
25τοὺς φόνους ἦν ὠμότητος. τὸ δὲ συναλισθὲν καὶ πρὸς φυγὴν ὁρμῆσαν πλῆθος μὲν (ἦν?) οὐ πολὺ τῶν εἴ‐ κοσι μυριάδων ἀποδέουσαι (ἀποδέον, ὅσοι?) συνῆλθον [τῶν] ἐς τὸ μάχιμον ἀκμαζούσας (ἀκμαζόντων?). *κι‐ νηθέντες [νικηθέντες Hoesch.] καὶ ταῖς ὄχθαις ἐπι‐
30στάντες χεῖράς τε ὤρεγον πόρρωθεν μετ’ ὀλοφυρμῶν καὶ βοῆς καὶ προέτεινον ἱκετηρίας, ἐπιτραπῆναι τὴν
διάβασιν παρακαλοῦντες καὶ τὴν σφῶν συμφορὰν237

1

.

238

ὀδυρόμενοι καὶ προσθήκην τῇ συμμαχίᾳ παρέξειν ἐπαγγελλόμενοι. οἱ δὲ ταῖς ὄχθαις ἐπιτεταγμένοι Ῥω‐ μαίων οὐδὲν ἔφασαν πράξειν ἄνευ βασιλέως γνώμης. ἐντεῦθεν ἀναφέρεται μὲν ἐπὶ τὸν βασιλέα ἡ γνῶσις·
5πολλῆς δὲ ἀντιλογίας γενομένης, καὶ πολλῶν ἐφ’ ἑκάτερα γνωμῶν ἐν τῷ βασιλικῷ συλλόγῳ ῥηθεισῶν, ἔδοξε τῷ βασιλεῖ. καὶ γὰρ ὑπῆν τι ζηλοτυπίας αὐτῷ πρὸς τοὺς συμβασιλεύοντας, οἳ παῖδες μὲν ἦσαν ἀδελ‐ φοῦ· καὶ γέγραπται οὕτω πρότερον· τὴν βασιλείαν
10δὲ διῃρῆσθαι κατὰ σφᾶς ἐδόκουν, τὴν διανομὴν οὐκ ἀνενεγκόντες ἐπὶ τὸν θεῖον. τούτων δὴ ἕνεκα, καὶ ὡς μεγάλῃ προσθήκῃ τὸ Ῥωμαϊκὸν αὐξήσων, δεχθῆ‐ ναι κελεύει τοὺς ἄνδρας τὰ ὅπλα καταθεμένους. πρὶν δὲ τὴν διάβασιν ἐκ βασιλέως ἐπιτραπῆναι, Σκυ‐
15θῶν οἱ τολμηρότατοι καὶ αὐθάδεις βιάσασθαι τὸν πόρον ἔγνωσαν, καὶ βιαζόμενοι κατεκόπησαν. οἱ δὲ διαφθείραντες τὸν ἀποδασμὸν τοῦτον τῆς τε ἀρχῆς παρελύθησαν καὶ περὶ τοῖς σώμασιν ἐκινδύνευσαν, ὅτι πολεμίους διέφθειραν. οἵ τε παραδυναστεύοντες
20βασιλεῖ καὶ δυνάμενοι μέγιστον κατεγέλων αὐτῶν τὸ φιλοπόλεμον καὶ στρατηγικόν, πολιτικοὺς δὲ οὐκ ἔφασαν εἶναι. ὁ μὲν γὰρ βασιλεὺς ἐξ Ἀντιοχείας ἐπέτρεπεν αὐτοῖς τὴν ἀχρεῖον ἡλικίαν πρῶτον ὑπο‐ δεξαμένοις καὶ παραπέμψασιν ἐς τὴν Ῥωμαϊκὴν ἐπι‐
25κράτειαν, καὶ ταύτην ἐς ὁμηρείαν ἀσφαλῶς κατέχου‐ σιν, ἐπιστῆναι ταῖς ὄχθαις, καὶ μὴ πρότερον τοὺς μαχίμους δέξασθαι διαβαίνοντας, μηδὲ τὰ πλοῖα παρασχεῖν ἐς τὴν περαίωσιν, εἰ μὴ τὰ ὅπλα καταθέ‐ μενοι γυμνοὶ διαβαίνοιεν. οἱ δὲ ταῦτα ἐπιτραπέντες,
30ὁ μὲν ἐκ τῶν διαβεβηκότων ἤρα παιδαρίου τινὸς λευ‐ κοῦ καὶ χαρίεντος τὴν ὄψιν, ὁ δὲ ἥλω γυναικὸς εὐ‐
προσώπου τῶν αἰχμαλώτων, ὃς δὲ ἦν αἰχμάλωτος238

1

.

239

ὑπὸ παρθένου, τοὺς δὲ τὸ μέγεθος κατεῖχε τῶν δώ‐ ρων, τά τε λινᾶ ὑφάσματα καὶ τὸ τῶν στρωμάτων ἐπ’ ἀμφότερα θυσανοειδές· ἕκαστος δὲ ἁπλῶς αὐτῶν ὑπελάμβανε καὶ τὴν οἰκίαν καταπλήσειν οἰκετῶν καὶ
5τὰ χωρία βοηλατῶν καὶ τὴν ἐρωτικὴν λύτταν τῆς περὶ ταῦτα ἐξουσίας. νικηθέντες δὲ ὑπὸ τούτων νί‐ κην αἰσχίστην καὶ παρανομωτάτην, ὥσπερ τινὰς εὐεργέτας καὶ σωτῆρας παλαιοὺς μετὰ τῶν ὅπλων ἐδέξαντο. οἱ δὲ τοσοῦτον ἀκονιτὶ πρᾶγμα διαπεπραγ‐
10μένοι καὶ τὴν οἴκοι συμφορὰν εὐτυχήσαντες, οἵ γε ἀντὶ τῆς Σκυθῶν ἐρημίας καὶ τοῦ βαράθρου τὴν Ῥωμαϊκὴν ἀρχὴν ἀπελάμβανον, εὐθὺς πολὺ τὸ βάρ‐ βαρον ἐν τῷ παρασπόνδῳ καὶ ἀπίστῳ διέφαινον. ἡ μὲν γὰρ ἄχρηστος ἡλικία προλαβοῦσα κατὰ τὴν διά‐
15βασιν μετὰ βαθείας σπουδῆς καὶ φροντίδος τῶν ταῦτα βεβουλευμένων ἐς τὰ ἔθνη κατεχεῖτο καὶ διεσπείρετο. οἰκέται δὲ καὶ γυναῖκες καὶ παῖδες ἐκείνων, οἱ μὲν βασιλικὰ παράσημα ἔχοντες, τὰς δὲ ἦν ἁβροτέρας ὁρᾶν ἢ κατὰ αἰχμάλωτον. παῖδες δὲ αὐτῶν καὶ τὸ
20οἰκετικὸν πρός τε τὴν εὐκρασίαν τῶν ἀέρων ἀνέδρα‐ μον καὶ παρὰ τὴν ἡλικίαν ἥβησαν, καὶ πολὺ τὸ ἐπιφυόμενον ἦν πολέμιον γένος. οἱ μὲν οὖν παλαιοὶ μῦθοι λέγουσι περὶ τὴν Βοιωτίαν καὶ τὴν Κολχίδα, δρακοντείων ὀδόντων κατασπαρέντων, ἐν ὅπλοις ἅμα
25τῷ σπόρῳ τοὺς ἄνδρας ἀναπάλλεσθαι (ἀνατέλλεσθαι Wytt.)· ὁ δὲ καθ’ ἡμᾶς χρόνος καὶ τὸν μῦθον τοῦτον ἐς φῶς καὶ ἔργον συνήγαγε καὶ ὀφθῆναι κατηνάγκα‐ σεν. οὐ γὰρ ἔφθασαν τοῦ Σκυθικοῦ γένους ἐς τὴν ἐπικράτειαν τὴν Ῥωμαϊκὴν οἱ παῖδες ὥσπερ ὀδόντες
30διασπαρέντες καὶ πάντα ἦν μεστὰ θυμοῦ καὶ μανίας καὶ φόνων, ἀνελθόντων αὐτῶν ἐς ἡλικίαν μάχιμον
παρὰ τὸν χρόνον. τὸ δὲ ἀκμάζον τῆς Σκυθικῆς ἀλκῆς239

1

.

240

καὶ γενναιότητος, τοῖς ὑποδεξαμένοις ἀντὶ τῶν ἐκ‐ βεβληκότων ἐς ἐπανάστασιν εὐθὺς ἐγερθὲν καὶ μαχό‐ μενον, πολὺ δεινότερα καὶ τραγικώτερα συνετόλμησεν ὧν ἔπαθεν. ἡ μὲν γὰρ Θρᾴκη πᾶσα καὶ ἡ συνεχὴς
5αὐτῇ χώρα Μακεδονία καὶ Θετταλία τοιαύτη τίς ἐστι καὶ οὕτω πολυύμνητος ὥστε οὐδὲ εἷς κατὰ (καὶ Wytt.) ταῦτα ἀναγράφειν ὁ λόγος ἦν. τοσαύτην δὲ οὖσαν αὐτὴν καὶ οὕτω πολυάνθρωπον, εὐδαίμονά τε ἅμα καὶ εὔανδρον, ἡ τῶν Σκυθῶν ἄπιστος καὶ παράλογος
10ἐπανάστασις ἐξαπιναίως καὶ παραχρῆμα τῆς διαβά‐ σεως συντολμηθεῖσα καὶ ἀνοιδήσασα κατεστόρεσεν ἐς τοσόνδε καὶ καθημάξευσε ταῖς συμφοραῖς ὥστε χρυσὸν ἀποδειχθῆναι πρὸς τὰ Θρᾴκια πάθη τὴν Μυ‐ σῶν παροιμιώδη λείαν. δόξαν δ’ αὐτοῖς στασιάζειν,
15ἀξιομάχου μὴ παρούσης δυνάμεως ἐς ἄμυναν, τῷ τε πλήθει πρὸς ἀνθρώπους ἀφυλάκτους καὶ ἀνόπλους ἐφάνησαν φοβερώτατοι καὶ τῷ φονικωτάτῳ πρὸς τὸ κρατούμενον πάντα ἀνδρῶν ἐχήρωσαν. περιειστήκει δὲ ἐς ἴσον λόγον καὶ Σκύθας Οὔννων μὴ φέρειν
20ὄνομα καὶ Ῥωμαίους Σκυθῶν. πόλεις γοῦν εὐαρίθμη‐ τοι καὶ ὀλίγαι τινὲς διεσώθησαν καὶ ἔτι σώζονται τειχῶν ἕνεκεν καὶ οἰκοδομημάτων· ἡ δὲ χώρα καὶ (κατὰ Wytt.) τὸ πλεῖστον ἀπανάλωται, καί ἐστιν ἀοί‐ κητον καὶ ἄβατον διὰ τὸν πόλεμον. βασιλεὺς δὲ
25ἐπειδὴ τούτων ἐπύθετο τῶν ἀδιηγήτων κακῶν, πρὸς μὲν τοὺς Πέρσας ἀναγκαίαν εἰρήνην συνθέμενος, ἑαυτῷ δὲ πολεμήσας ἐπὶ μεταγνώσει τῆς ὑποδοχῆς, τῷ θυμῷ τε ὑπερέζεσε καὶ πρὸς τὸν πόλεμον ἐντεί‐ νων (ἐντύνων B.) ἑαυτὸν προκαταπέμπει τὸ Σαρα‐
30κηνῶν ἱππικὸν ὡς ἀντισχῆσον τοῖς βαρβάροις. ἤδη γὰρ καὶ τὴν Κωνσταντίνου πόλιν κατέτρεχον, καὶ
τείχεσιν ἠνώχλουν περικαθήμενοι, πολέμιόν τε οὐδὲν240

1

.

241

ὁρῶντες ἐς ἀντίπαλον μάχην καὶ τοῖς φρονήμασιν ἐς πᾶσαν ὕβριν ὠλισθηκότες. ὃ δὴ καὶ περιφανῶς ἔδοξε κάλλιστα στρατηγῆσαι κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ἡ τύχη. [Exc. de legat. p. 19—21 Par., 48—52 Nieb.]
5 Ὁ δὲ βασιλεὺς τούτους δεξάμενος κτήματά τε αὐτοῖς καὶ χώραν ἀπένειμε, καὶ προβόλους τε ὑπε‐ λάμβανε γενναίους καὶ ἀδαμαντίνους ἔχειν πρὸς τὰς ἐκείνῃ τῶν Οὔννων ἐμβολάς. [Suidas v. προβόλος.] Ὅτι Μαρκιανὸς ἀνὴρ ἐς ἀρετὴν ἅπασαν ὥσπερ
10τις κανὼν ἠκριβωμένος. [Exc. de sentent. (cod. p. 283) p. 270 Mai., 76 Niebuhr.] Μουσώνιος ἐπὶ Ἰοβιανοῦ ἦν βασιλέως. πάντα ὅσα ἦν ἄριστα μικρὰ ἐφαίνοντο πρὸς τὸν ὄγκον Μουσωνίου καὶ τὴν σὺν τῷ δραστηρίῳ τῆς γνώμης βαθύτητα·
15δι’ ἃ κατὰ λόγον εὐδοκιμῶν τήν τε ἁλιτενῆ χώραν τῆς Ἀσίας ἐπῆλθε καὶ ὁ τὴν ἀνθύπατον καὶ μείζονα ἔχων ἀρχὴν πρὸς τὰς ἐπιδημίας ἐξίστατο, κἀκεῖνος ἅπαντα ἐπιὼν ἐν ὀλίγαις ἡμέραις τὴν θάλατταν ἐπλήρωσε τῶν ἀπὸ τῆς Ἀσίας ἐσφορῶν. ἐπεκάλει δὲ οὐδεὶς ἄδικον
20οὐδὲν τοῖς γιγνομένοις· ἀλλὰ παιδιά τις ἦν ἅπασι τοῖς καταβάλλουσι τὰ ἐσφερόμενα· Εὐνάπιος γὰρ ὁ ἐκ Φρυγίας ῥήτωρ ἐπεστάτει τοῖς πραττομένοις. [Suidas.] Φιλόκαλος γὰρ ὢν καὶ φιλάγαθος ὁ Μουσώνιος τοὺς πανταχόθεν καθεῖλκε παρ’ ἑαυτόν, ὥσπερ ἡ
25μαγνῆτις λίθος τὸν σίδηρον. οὐκ ἦν δὲ βασανίζειν ὁποῖός τις ὁ δεῖνα, ἀλλὰ Μουσωνίου φίλον ἀκούσαντα ὅτι καλὸς κἀγαθὸς ἦν εἰδέναι. Ὅτι συνηρτῆσθαι τοῦ πολέμου δοκοῦντος Μου‐ σώνιος ἵππον ἐπιβὰς ἐξῄει τῶν Σάρδεων. καὶ ὁ Θεό‐
30δωρος τὸν συγγραφέα μεταπεμψάμενος ἐδάκρυσε τὴν ἔξοδον, καὶ ἀνδρὶ τἄλλα γε ἀτεράμονι καὶ ἀτέγκτῳ
δάκρυα κατεχεῖτο τῶν παρειῶν ἀκρατέστερον.241

1

.

242

Ὅτι τὸ ἐς Μουσώνιον ἐπίγραμμα τὸ παρὰ Θεο‐ δώρου τοιοῦτόν ἐστιν· ἔνθα μὲν Αἴας κεῖται ἀρήιος, ἔνθα δ’ Ἀχιλλεύς, ἔνθα δὲ Πάτροκλος θεόφιν μήστωρ ἀτάλαντος,
5 ἔνθα δ’ ἐπὶ τρισσοῖσι πανείκελος ἡρώεσσι ψυχὴν καὶ βιότοιο τέλος Μουσώνιος ἥρως. Ὅτι οἱ Ῥωμαῖοι κατεκόπησαν παρὰ Ἰσαύρων, καὶ τούτῳ ὥσπερ δράματι μεγάλῳ καὶ τραχεῖ τὸ κατὰ Μουσώνιον ἐπεισόδιον οὐκ ἔλαττον ὁ δαίμων ἐπή‐
10νεγκεν. ἐνταῦθά που τῆς συγγραφῆς ἀφώρισται τὸ πραχθέν, ὅτι τοῖς χρόνοις παρέτεινε καὶ συγκατέστρε‐ ψεν ἐπὶ τὰ προειρημένα, ὥστε τοῖς καιροῖς μὴ πολὺ παραλλάττειν ἐς τὸ τέλος τὴν γραφήν. [Exc. de sen‐ tent. (cod. p. 283) p. 270—271 Mai., 76—77 Niebuhr.
15Ex postremis quaedam citat Suidas v. δρᾶμα et ἐπεισό‐ διον.] Ὅτι ὁ βασιλεὺς Οὐάλης κατὰ τὸν καιρὸν ἡνίκα οἱ Σκύθαι τὴν Μακεδονίαν ἐπέτρεχον παρελθὼν ἐς τὴν πόλιν τὰς πανταχόθεν δυνάμεις συνήγειρεν, ὡς
20μέγα τι καὶ παράδοξον ἐργασόμενος. ὅσον δὲ παιδεία [ἡ διὰ] ἀναγνώσεως ἰσχύει πρὸς τοὺς πολέμους καὶ ἡ διὰ τῆς ἱστορίας ἀκριβὴς θεωρία πρὸς ἄμαχόν τινα καὶ γραμμικὴν ἔκβασιν τελευτῶσι καὶ συνηναγκασμέ‐ νην καὶ τότε ὁ χρόνος ἀπέδειξεν. πολλῶν γὰρ ἐπὶ
25πολλοῖς μαρτυρούντων, καὶ τῆς πείρας πόρρωθεν βοώσης ὅτι οὔτε πολλοῖς οὔτε ὀλίγοις μάχεσθαι προσῆκεν ἀπεγνωκόσιν ἑαυτῶν καὶ πρὸς κίνδυνον ἑτοίμως ἔχουσιν, ἀλλ’ ὅτι τοιαῦτα στρατόπεδα κατα‐ λύειν συμφέρει χρονοτριβοῦντα τὸν πόλεμον καὶ πε‐
30ρικόπτοντα τὰς ἀφορμὰς τῶν ἐπιτηδείων, ὅπως ὑφ’ ἑαυτῶν πολεμοῖντο δι’ ἔνδειαν πολλοὶ τυγχάνοντες,
καὶ μὴ πρὸς τύχην ἀποκινδυνεύωσιν, ἀλλ’ ἐν ἀπόρῳ242

1

.

243

καὶ τὸ κινδυνεύειν ἔχωσιν, ἐπὶ τοῖς ἐναντίοις οὔσης τῆς ἐπιχειρήσεως· * Ὡς δὲ ἦν τοιούτων ἀρετῶν ἡ κτῆσις *—σπα‐ νιώτερον δὲ οὐδὲν ἀρετῆς ἐν βίοις διεφθαρμένοις καὶ
5ἀγωγαῖς ἐπὶ τὸ χεῖρον προκατειλημμέναις. [Exc. de sen‐ tent. (cod. p. 283, 284) p. 271—272 Mai., 77—78 Niebuhr.] Σεβαστιανός. οὗτος ἐπὶ Οὐάλεντος ἦν· ἐγένετο δὲ ἐπὶ τούτου ἀνδρῶν πολεμικῶν ζήτησις· εὑρέθη δὲ οὗτος ὁ ἀνὴρ πάσης ἐλπίδος κρείττων, οὐδεμιᾶς ἀρε‐
10τῆς ἀποδέων· οὐδενὸς γὰρ μὴ ὅτι τῶν καθ’ αὑτὸν ἀνθρώπων [ἐλείπετο], ἀλλὰ καὶ τοῖς παλαιοῖς δίκαιος ἦν παραβάλλεσθαι, καὶ τούτων τοῖς ἄγαν εὐδοκιμοῦ‐ σιν ἐς ἅπαντας· ὅς γε φιλοπόλεμος μὲν ὢν ἥκιστα φιλοκίνδυνος ἦν, οὐ δι’ ἑαυτόν, τῶν ἀρχομένων δὲ
15ἕνεκεν· χρημάτων δὲ αὐτῷ πλήθους ἔμελεν, ὅσα τὸ σῶμα διὰ τῶν ὅπλων κοσμήσειν ἔμελλε· τροφὴν δὲ προῄρητο σκληρὰν καὶ τραχεῖαν καὶ ὅση καμόντι ἤρκει καὶ ὁρμωμένῳ πρὸς κάματον οὐκ ἦν κώλυμα. φιλοστρατιώτης δὲ ὢν διαφερόντως στρατιώταις οὐκ
20ἐχαρίζετο, ἀλλὰ πᾶσάν τε ἀφῄρει πλεονεξίαν τὴν ἀπὸ τῶν οἰκείων, καὶ τὸ ἁρπακτικὸν ἐπὶ τοὺς πολεμίους ἔτρεπεν· ἐκόλαζε δὲ ἰσχυρῶς τοὺς παραβαίνοντας ταῦτα, καὶ τοῖς πειθομένοις ἐς τὸ εἶναι (?) συνηγω‐ νίζετο· ἁπλῶς δὲ εἰπεῖν, ὑπόδειγμα καὶ χαρακτῆρα
25παρεῖχεν ἑαυτὸν ἀρετῆς· γεγονὼς δὲ ἐπὶ μεγάλαις καὶ λαμπραῖς στρατηγίαις, ὥσπερ ὁ Ῥοδίων κολοσσός, διὰ μέγεθος καταπληκτικὸς ὤν, οὐκ ἔστιν ἐράσμιος, κἀκεῖνος διὰ τὸ ἀφιλοχρήματον θαυμαστὸς ὢν οὐκ ἔσχε χάριν· προσκεκρουκὼς δὲ διὰ γνώμης ὀρθότητα
30τοῖς κατακοιμισταῖς εὐνούχοις τῶν βασιλέων, εὔκολος ὢν διὰ πενίαν καὶ κοῦφος ἐς μετανάστασιν, διεδέχθη
τῆς στρατηγίας. [Suidas.]243

1

.

244

Ὅτι Σεβαστιανὸς τὴν ἡγεμονίαν παρὰ τοῦ βασι‐ λέως Οὐάλεντος εἰληφὼς παρὰ τὴν πάντων ὑπόνοιαν δισχιλίους ᾔτησεν ὁπλίτας. τὴν δὲ ἐξουσίαν τῆς αἱ‐ ρέσεως αὐτὸς ἐπιτραπείς, τοῦ βασιλέως καὶ χάριν
5προσομολογήσαντος, ὅτι κινδυνεύσει περὶ δισχιλίους, εἶτα ἐρομένου τὴν αἰτίαν, δι’ ἣν ὀλίγους αἰτοίη, τὰ λοιπὰ ὁ Σεβαστιανὸς ἔφη τὸν πόλεμον εὑρήσειν· τοῖς γὰρ εὖ πράττουσι πολλοὺς προσθήσεσθαι· πλῆθος δὲ μετακαλεῖν ἐξ ἀναγωγίας δύσκολον· ὀλίγων δὲ ἀρ‐
10χομένων ἐς τὸ καλὸν μεταπλασθέντων, καὶ τῆς ἀγωγῆς ἐπιτυγχανούσης, τοὺς κατὰ μικρὸν προσιόντας ῥᾷον ἐπὶ τὸ κρεῖττον ἐνταθήσεσθαι. [Exc. de sentent. (cod. p. 284) p. 272—273 Mai., 78 Niebuhr. Suidae locum Eu‐ napio vindicavit Valesius ad Ammian. XXXI, 11. Nonnulla ex
15eo iterum affert Suidas vv. κολοσσὸς et προσκεκρουκώς.]
16nΘΕΟΔΟΣΙΟΣ.
17 Ὁ δὲ βασιλεὺς Θεοδόσιος, παραλαβὼν τοσαύτην ἀρχὴν καὶ βασιλείαν, συνεμαρτύρησε τοῖς παλαιοῖς ἡλίκον ἐστὶ κακὸν ἐξουσία καὶ ὅτι πρὸς τὰ πάντα
20στεγανόν τε καὶ μόνιμον πλὴν εὐτυχίας ἄνθρωπος. οὐ γὰρ ἔφθασε παρελθὼν ἐπὶ τὴν ἀρχήν, καὶ καθά‐ περ μειράκιον νεόπλουτον πατρὸς ἐπὶ χρόνῳ πολλὰ χρήματα σεσωρευκότος διὰ σωφροσύνην καὶ φειδώ, ἀθρόως κυριεῦσαν τῶν πραγμάτων σφοδρόν τινα καὶ
25παντοῖον ὄλεθρον κατὰ τῶν εὑρεθέντων μαίνεται, οὕτω καὶ τότε ἦν ὁρῶντα ἐπισκοπεῖν ὥσπερ ἐκ πε‐ ριωπῆς, τόν γε ἔμφρονα, μηδένα τρόπον ἀμελούμε‐ νον κακίας καὶ ἀκολασίας ἐς τὴν κοινὴν τῶν πραγμά‐ των διαφθοράν.
30Ἀπορία γὰρ πρὸς ἐσφορὰς ἀκίνδυνον. [Exc. de
sentent. (cod. p. 284) p. 272—273 Mai., 78—79 Niebuhr.]244

1

.

245

[Καὶ Θεοδόσιος ὁ βασιλεὺς ἐκμελὴς ἦν καὶ πάσῃ ῥᾳθυμίᾳ ἐκκείμενος. Suidas v. ἐκμελές.] Verba Eunapii agnoscit Boissonadus. Idem ad rerum statum, qui Theo‐ dosii temporibus erat, spectare censet sequentia apud
5Suidam: Σιρομάστης, σκεῦός τι σιδηροῦν, λαβὴν ξυλίνην ἔχον παρὰ τοῖς τελώναις εἰς ἔρευναν. Εὐνάπιος· “ὥστε ὁ σιρομάστης μᾶλλον εὐδοκίμει τοῦ δόρατος.” Ῥύμη, ὁρμὴ βιαία. Εὐνάπιος· “τοσαύτη τις ἦν
10πρὸς τὸ ἀσελγέστερον ῥύμη τε καὶ φορὰ ὥστε οἱ ἄρχοντες τῶν πολεμίων ἦσαν πολεμιώτεροι.” Conf. Zosim. IV, 29, 3: Οἱ τὰς πόλεις οἰκοῦντες πενίᾳ τε καὶ ἀρχόντων κακίᾳ τρυχόμενοι δυστυχῆ καὶ οἴκτι‐ στον ἔτριβον βίον κτλ.
15 Ἐπέκλυσεν, ἐκαθάρισεν ἢ ἀντὶ τοῦ ἐπέρρευσε. “τοσαῦτα καὶ τοιαῦτα ἐπέκλυσε κακὰ ὥστε χρυσὸς ἦν καὶ λευκή τις ἡμέρα κρατῆσαι τοὺς βαρβάρους.” Eunapii esse coniiciunt Hemsterhusius ad Luciani Ne‐ cyom. 4 et Boissonadus.]
20 Ὅτι οἱ Νικοπολῖται τῶν ἄλλων Θρᾳκῶν κατεγέ‐ λασαν, οἳ τῷ φόβῳ τῆς βασιλείας τὰ δεινὰ ἔπασχον, τὸ μὲν βοηθῆσον ἀεὶ δι’ ἐλπίδος λεπτῆς εἰκάζοντες, τὸ δὲ τῶν κινδύνων ἐνεστηκὸς πείρᾳ καὶ ὄψει διὰ μαλακίαν ὑπομένοντες. οὔτε γοῦν αὐτοὶ φρουράν
25τινα στρατιωτικὴν πεμφθήσεσθαι προσεδόκησαν οὔτε ἐν ἑτέροις ἔθεντο τὴν σωτηρίαν, ἀλλὰ τῶν μὴ δυνα‐ μένων ἑαυτοῖς ἀμύνειν περιφρονήσαντες ἐς ἐλευθε‐ ρίαν ἐπικίνδυνον ἀπέστησαν. Ὅτι ἐπὶ Θεοδοσίου οἱ βάρβαροι τὴν Θρᾴκην ἐδῄ‐
30ωσαν κατὰ μικρόν. [Exc. de sentent. (cod. p. 284) p. 274 Mai., 79 Niebuhr.]
Πολὺ διεστῶτας ἀλλήλων χωρεῖν ἐκέλευεν, ὅπως245

1

.

246

μὴ δουποίη τὰ ὅπλα, μήτε τῷ παραστάτῃ θλιβόμενα μήτε τῷ φέροντι διὰ τὸν συνωθισμὸν περικτυπού‐ μενα. [Suidas v. παραστάτης.] Ὁ δὲ φέρων γράμματα ἐν χαλκῷ, στέατι περι‐
5πεπλασμένα, καθεὶς ἐν πήρᾳ, ἐπιθεὶς δὲ καὶ ἄλλους ἄρτους ὁμοίως (καὶ ἄρτους ὁμοίους Casaubonus), ὡς μή τινα γνῶναι τὸ ἀπόρρητον. [Suidas v. στέατα. Ad eundem locum spectare videntur quae Suidas habet v. καθείς, ἐμβαλών, χαλάσας. “καθείς τε τὴν χεῖρα
10ἐς τὴν πήραν ἀναιρεῖται τὴν ἐπιστολήν.”] Ἀβρογάστης, Φράγγος, ὃς κατὰ ἀλκὴν σώματος καὶ θυμοῦ τραχύτητα φλογοειδὴς ἦν, δευτεραγωνι‐ στὴς τυγχάνων Βαύδωνος. ἄλλως τε ἦν καὶ πρὸς σωφροσύνην πεπηγώς τε καὶ διηρθρωμένος, καὶ πρὸς
15χρήματα πόλεμον πολεμῶν ἄσπονδον. διέφερε γοῦν τῶν εὐτελῶν στρατιωτῶν ὅσον γε ἐς πλοῦτον οὐδέν· καὶ διὰ τοῦτο ἐδόκει τῷ βασιλεῖ Θεοδοσίῳ χρήσιμος, ὅς γε πρὸς τὸν Οὐαλεντινιανοῦ τρόπον, ἀρρενωπὸν ὄντα καὶ δίκαιον, καὶ τὸ παρ’ ἑαυτοῦ βάρος ἐπετίθει,
20καθάπερ ὀρθὸν καὶ ἀστραβῆ τινα κανόνα τοῖς βα‐ σιλείοις, πρὸς τὸ μηδὲν τῶν περὶ τὴν αὐλὴν παρα‐ βλάπτεσθαι ἢ ἁμαρτάνεσθαι. [Suidas. „Eustathius Il. p. 513, 20 locum hunc (Ἀβρ. —φλογοειδὴς ἦν) de Abro‐ gasto, quem Ἀβρογάστην vocat, ex Suida, ut opinor,
25αὐτολεξεὶ descripsit.“ Kuster. Partem affert Zonaras. Eunapio vindicavit Boissonadus.] Τοιοῦτον δέ τι ἱστόρηται γενέσθαι κατὰ τὴν Νέ‐ ρωνος βασιλείαν, ἀλλὰ περὶ μίαν πόλιν. φασὶ γὰρ τραγῳδόν τινα διὰ τὴν Νέρωνος ἐς ταῦτα φιλοτι‐
30μίαν ἐκπεσόντα τῆς Ῥώμης εἶτα πλανᾶσθαι, δόξαν αὐτῷ καὶ τὸ τῆς φωνῆς πλεονέκτημα πρὸς ἀνθρώπους
ἡμιβαρβάρους ἐπιδεικνύναι, καὶ παρελθεῖν ἐς ταύ‐246

1

.

247

την (Ἵσπαλιν Bernays.) μεγάλην πόλιν καὶ πολυάν‐ θρωπον, συναγεῖραί τε αὐτοὺς ἐς θέατρον. καὶ συν‐ ελθόντων τὴν μὲν πρώτην ἡμέραν σφαλῆναι τῆς ἐπιδείξεως· οὐδὲ γὰρ τὴν ὄψιν ὑπομείναντας τοὺς
5θεατάς, ἅτε ἄρτι καὶ πρῶτον ἑορακότας, φεύγειν θλιβομένους περὶ ἀλλήλοις καὶ πατουμένους. ὡς δὲ ὁ τραγῳδὸς ἰδίᾳ τοὺς πρώτους αὐτῶν ἀπολαβὼν τήν τε τοῦ προσωπείου φύσιν ἐδείκνυ καὶ τοὺς ὀκρίβαν‐ τας, ὑφ’ ὧν τὸ μέγεθος ἐς ὕψος παρατείνεται, καὶ
10συνέπειθεν οὕτως ἀνασχέσθαι καὶ τλῆναι τὴν ὄψιν, τότε παρελθὼν ἐς ἀνθρώπους καὶ ὣς μόλις ὑφιστα‐ μένους τὴν θέαν, τὸ μὲν πρῶτον ἐπιεικῶς καὶ με‐ τρίως τῆς φωνῆς αὐτοὺς διέγευσε καὶ τοῦ μέλους· Εὐριπίδου δὲ τὴν Ἀνδρομέδαν ὑπεκρίνετο· προϊὼν
15δὲ σφοδρότερόν τε ἤχησε καὶ ὑφῆκεν αὖθις, εἶτα ἐπήγαγεν ἁρμονίαν σύντονον, ἐπὶ ταύτῃ δὲ πάλιν ἐς τὴν γλυκεῖαν περιήνεγκεν. ὥρα δὲ ἦν θέρους ὅ,τι‐ περ ἀκμαιότατον καὶ τὸ θέατρον κατείχετο. καὶ ὁ τραγῳδὸς ἀναπαυσαμένους ἠξίου σφᾶς φοιτᾶν ἐπὶ τὴν
20ἀκρόασιν περὶ λήγουσαν καὶ ἀποψύχουσαν ἡμέραν· οἱ δὲ πρὸ ποδῶν πεσόντες καὶ καλινδούμενοι πάσας ἠφίεσαν φωνὰς μήποτε αὐτοὺς ἀποστερῆσαι τοιαύτης μακαριότητος καὶ ἡδονῆς. ἐνταῦθα ὁ τραγῳδὸς ἀφεὶς ἑαυτὸν ἐπὶ τὴν σκηνὴν καὶ τὸ πάθος, —καίτοι γε
25τὰ πλεῖστα περιῄρητο τῆς τραγῳδίας πρὸς ἀνθρώ‐ πους ἀξυνέτους, ὄγκος τε καὶ βαρύτης λέξεων καὶ τὸ περὶ ταῦτα εἶδος καὶ ἡ τοῦ μέτρου χάρις τό τε τῶν ἠθῶν ἐναργές, ὀξύτατόν τε καὶ ἐπιφορώτατον ἐς ἀκοῆς κίνησιν, καὶ πρὸς τούτοις τὸ γιγνώσκεσθαι
30τὴν ὑπόθεσιν, —ἀλλ’ ὅμως τούτων ἁπάντων γεγυ‐ μνωμένος ἐς τοσόνδε τῇ τε εὐφωνίᾳ καὶ τῷ μέλει
μόνῳ κατεκράτησεν ὥστε οἱ μὲν ἀνεχώρουν προσ‐247

1

.

248

κυνοῦντες ὡς θεὸν καὶ τὰ ἐξαίρετα τῶν παρὰ σφίσιν αὐτοῖς δῶρα ἐκόμιζον, καὶ τὸν πλοῦτον ὁ τραγῳδὸς ἐβαρύνετο. μετὰ δὲ τὴν ἑβδόμην τῆς ἐπιδείξεως ἡμέ‐ ραν νόσημα κατέσκηψεν ἐς τὴν πόλιν, καὶ πάντες
5οὐ τὰς λέξεις σαφῶς, ἀλλὰ τὸ μέλος, ὡς ἕκαστος εἶχε δυνάμεως καὶ φύσεως, ἐκβοῶντες, καὶ διαρροίας ἀκρατοῦς ἅμα ἐπιπεσούσης ἐν τοῖς στενωποῖς παρε‐ θέντες ἔκειντο, κακῶς ὑπὸ τῆς Ἀνδρομέδας ἐπιτρι‐ βόμενοι, καὶ ἐχηρώθη ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν ἡ πό‐
10λις, ὥστε ἐκ τῶν προσοίκων ἐποικισθῆναι. ἀλλ’ ἐπ’ ἐκείνων μὲν εὐφωνίαν τε ἦν αἰτιάσασθαι καὶ ἀέρος ὑπερβάλλουσαν θερμότητα, ἣ τὸ μέλος διὰ τῆς ἀκοῆς ἐπὶ τὰ κύρια τῶν ψυχικῶν ὀργάνων συνέτηξε καὶ διέκαυσεν· ἐπὶ δὲ τῶν καθ’ ἡμᾶς ἀνθρώπων αἱ μὲν
15αἰτίαι τοῦ πάθους εὐθεώρητοι· περὶ τὰ ἔντερα γὰρ ἦσαν ἅπασαι καὶ ὑπὸ γαστέρα· τὸ δὲ καί τινας τῶν οὐκ ἀνοήτων πρὸς τοῦτο ὠλισθηκέναι οὐκ ἐς φυσι‐ κὴν ἄν τις εἰκότως, ἀλλ’ ἐς θειοτέραν ἀνενέγκοι κί‐ νησιν, ποινηλατεῖσθαι σαφῶς τὸ ἀνθρώπινον. [Exc.
20de sentent. (cod. p. 127, 128) p. 274 Mai., 79—82 Niebuhr.] Φυλαὶ μὲν γὰρ τῶν πολεμίων τὴν ἀρχὴν διεβε‐ βήκεσαν ἄπειροι, καὶ πλείους ἐπιδιέβαινον, οὐδενὸς κωλύοντος· ἀλλ’ ἐν τοσούτοις κακοῖς κέρδος αὐτοῖς
25ἐδόκει γνήσιον τὸ δωροδοκεῖσθαι παρὰ τῶν πολεμίων εἶχε δὲ ἑκάστη φυλὴ ἱερά τε οἴκοθεν τὰ πάτρια συν‐ εφελκομένη καὶ ἱερέας τούτων καὶ ἱερείας· ἀλλὰ στεγανή τις ἦν λίαν καὶ ἀδαμάντινος ἡ περὶ ταῦτα σιωπὴ καὶ τῶν ἀπορρήτων ἐχεμυθία, ἡ δὲ ἐς τὸ φα‐
30νερὸν προσποίησις καὶ πλάσις ἐς τὴν τῶν πολεμίων ἀπάτην διηρτυμένη. καί τινας ὡς ἐπισκόπους αὐτῶν
ἐς τὸ θαυμαζόμενον σχῆμα καταστολίσαντες καὶ περι‐248

1

.

249

κρύψαντες, καὶ πολλῆς αὐτοῖς τῆς ἀλώπεκος ἐπι‐ χέαντες, ἐς τὸ μέσον προηφίεσαν, πανταχοῦ τὸ ἀφύ‐ λακτον διὰ τῶν καταφρονουμένων ὅρκων παρ’ ἐκεί‐ νοις, παρὰ δὲ τοῖς βασιλεῦσι σφόδρα φυλαττομένων,
5ὑποτρέχοντες καὶ κατασκευάζοντες. ἦν δὲ καὶ τῶν καλουμένων μοναχῶν παρ’ αὐτοῖς γένος, κατὰ μίμη‐ σιν τῶν παρὰ τοῖς πολεμίοις ἐπιτετηδευμένον, οὐδὲν ἐχούσης τῆς μιμήσεως πραγματῶδες καὶ δύσκολον, ἀλλὰ ἐξήρκει φαιὰ ἱμάτια σύρουσι καὶ χιτώνια πο‐
10νηροῖς τε εἶναι καὶ πιστεύεσθαι. καὶ τοῦτο ὀξέως συνεῖδον οἱ βάρβαροι τὸ θαυμαζόμενον παρὰ τοῖς Ῥωμαίοις ῥᾳδίως ἐς παραγωγὴν ἐπιτηδεύσαντες· ἐπεὶ τά γε ἄλλα μετὰ βαθύτητος καὶ σκέπης ὅτι μάλιστα στεγανωτάτης τῶν ἀπορρήτων τὰ παρὰ σφίσιν ἱερὰ
15γεννικῶς τε καὶ ἀδόλως φυλάττοντες [διετέλουν addit Nieb.]. οὕτω δὲ ἐχόντων τούτων, ὅμως ἐς τοσαύτην ἄνοιαν ἐξεπεπτώκεσαν ὥστε συμπεπεῖσθαι σαφῶς καὶ ἀμάχως τοὺς δοκοῦντας νοῦν ἔχειν ὅτι Χριστιανοί τέ εἰσι καὶ πάσαις ταῖς τελεταῖς ἀνέχοντες. [Exc. de
20sentent. (cod. p. 128, 319) p. 277—278 Mai., 82—83 Niebuhr.] Ὅτι ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ βασιλέως ἐς τοῦτο ἤδη συνέπεσεν ἅπαντα καὶ περιηνέχθη κατά τινα βίαν ἀπαραίτητον καὶ ἀνάγκην ἀνυπόστατον καὶ θεήλα‐
25τον ὡς καὶ τὸ τῶν ὄνων γένος, μὴ ὅτι τῶν ἵππων, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐλεφάντων γενέσθαι τιμιώτερον. ὁ μὲν οὖν Μακεδὼν Φίλιππος ἀναζευγνύναι μέλλων περὶ ἑσπέραν ἥδη, εἶτα πυθόμενος ὡς οὐ δυνατόν, εἰπόν‐ των τῶν κωλυόντων χιλὸν οὐχ ὑπάρχειν ἱκανὸν τοῖς
30ὑποζυγίοις, ἀνέζευξε τοῦτ’ εἰπών, ὡς οὐδὲν βασιλέως ἀτυχέστερον, ὃς καὶ πρὸς τὸν τῶν ὄνων καιρὸν ζῆν
ἀναγκάζεται. ὁ δὲ καθ’ ἡμᾶς χρόνος ἐκινδύνευσεν249

1

.

250

ὄντως ἐπὶ τοῖς ὄνοις σαλεύειν. [Exc. de sentent. (cod. p. 319) p. 279 Mai., 83 Niebuhr.] Τοῦ βασιλέως Γρατιανοῦ τὰ μὲν καθ’ ἕκαστον καὶ οἷός τις ἦν οὔτε δυνατὸν ἦν περιεργάζεσθαι· τὰ
5γὰρ ἐν τοῖς βασιλείοις ἐπικρύπτεται καὶ μάλα στεγα‐ νῶς· οὔτε πολυπραγμονοῦσι συμμαθεῖν· τὰ γὰρ ἀπαγγελλόμενα παρ’ ἑκάστου, πολλὰς καὶ πολυμόρ‐ φους τὰς διαφορὰς ἔχοντα, μόνην τὴν ἀλήθειαν ὥσπερ τινὰ θησαυρὸν ἀπόρρητον οὐ διεγύμνου καὶ ἀπεκά‐
10λυπτεν. ὥσπερ οὖν τοῖς γράφουσι τὰς εἰκόνας καὶ τὸ δοθὲν παράδειγμα χαρακτηρίζουσιν ἐπιτείνει τὴν περὶ τὸ πρόσωπον ὁμοιότητα μικρά τινα τῶν ὑποκει‐ μένων συμβόλων, καὶ ἢ ῥυτὶς ἐπὶ τοῦ μετώπου δια‐ κεχαραγμένη ἤ τις ἴονθος παρανατέλλων παρὰ τὸ
15γένειον ἢ τοιοῦτό τι μικρὸν καὶ παρημελημένον τῶν κατὰ τὴν ὄψιν, ὃ παροφθὲν μὲν οὐχ ὑπογράφει τὸ εἶδος, ἀκριβωθὲν δὲ μόνον αἴτιον τῆς ὁμοιότητος γίγνεται, οὕτως ἔξεστι καὶ ἐπὶ τοῦδε τοῦ βασιλέως συλλαμβάνειν οἷός τις ἦν, νέος τε ὢν καὶ ἐν ἐξουσίᾳ
20βασιλικῇ τραφεὶς ἐκ παιδὸς καὶ μὴ μεμαθηκὼς οἷον τὸ ἄρχον καὶ οἷον τὸ ἀρχόμενον· τοῦτο γὰρ μάλιστα διαφαίνει τὸ τῆς φύσεως μέγεθος, ὅταν τὴν προτε‐ θεῖσαν ἀγωγὴν καὶ συνήθειαν ἡ φύσις ἐπὶ τὸ κρεῖτ‐ τον ἐξώσῃ καὶ βιάσηται. ἔξεστι δὲ μαθεῖν ἐκ τῶν
25ὑποκειμένων παραδειγμάτων, ἐς ἃ συνωμολόγουν ἅπαντες καὶ ἀντέλεγεν οὐδὲ εἷς τῶν ληρεῖν συνει‐ θισμένων καὶ τὸν κοινὸν φλήναφον ἠσκηκότων. [Exc. de sentent. (cod. p. 319) p. 279—280 Mai., 83—84 Niebuhr.]
30 Ὅτι ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ Μαξίμου στασιάσαντος καὶ βαρβάρων κατὰ Ῥωμαίων ἐκστρατευσάντων φήμη
κατέσχε τοὺς βαρβάρους ὡς οἱ Ῥωμαῖοι στρατὸν ὅτι250

1

.

251

πλεῖστον συλλέγουσι. καὶ συλλογισάμενοι τὸ δεινὸν οἱ βάρβαροι ἐπὶ τὸ σύνηθες ἀνέδραμον σόφισμα, καὶ κατέδυσαν ἐπὶ τὰς Μακεδονικὰς λίμνας. καὶ συμφα‐ νές γε ἅπασι κατέστη ὡς ἡ Ῥωμαίων βασιλεία, τρυ‐
5φὴν μὲν ἀρνουμένη, πόλεμον δὲ αἱρουμένη, οὐδὲν ἀφίησι τῆς γῆς τὸ ἀνήκοον καὶ ἀδούλωτον. ἀλλὰ δεινόν γέ τι χρῆμα ταῖς τῶν ἀνθρώπων φύσεσιν ὁ θεὸς ἐγκατέμιξεν, ὥσπερ τοῖς ὀστακοῖς τὴν ἐπικίν‐ δυνον χολὴν καὶ τοῖς ῥόδοις τὰς ἀκάνθας, οὕτω ταῖς
10ἐξουσίαις συγκατασπείρας τὴν ἡδονὴν καὶ ῥᾳθυμίαν, δι’ ἥν, πάντα ἐξὸν ἐς μίαν μεταστῆσαι πολιτείαν καὶ συναρμόσαι τὸ ἀνθρώπινον, αἱ βασιλεῖαι τὸ θνητὸν σκοποῦσαι πρὸς τὸ ἡδὺ καταφέρονται, τὸ τῆς δόξης ἀθάνατον οὐκ ἐξετάζουσαι καὶ παρεκλέγουσαι. [Exc.
15de sentent. (cod. p. 319, 320) p. 280—281 Mai., 84 —85 Niebuhr. Conf. Eunapii epitomen in Zosimi IV, 45, 4 seqq.]. Ὅτι ὀλισθηρόν, ὡς ἔοικε, καὶ σφαλερώτερον ἄν‐ θρωπος πρὸς τιμὴν ἢ συμφοράν. θεραπεύσαντες γὰρ
20τὸν Τατιανὸν οἱ περὶ τὸν βασιλέα Θεοδόσιον, τιμάς τε ὑπερφυεῖς ἐκ τοῦ βασιλέως καὶ μεταγνώσεις ἐπὶ τοῖς γεγενημένοις ἐνσπόνδους ποιησάμενοι, καὶ περὶ τῶν μελλόντων οὐρανομήκεις ἐλπίδας ὑποσπείραντες, τοῦτον παρέπεισαν ἀγαγεῖν τὸν υἱὸν αὑτοῦ Πρόκλον
25τοὔνομα· ὃν ἐς τὸ δεσμωτήριον συνέκλεισαν, καὶ τὸν Τατιανὸν ἐπὶ Λυκίας ἀπέπεμψαν τοῦ παιδὸς χηρώ‐ σαντες. [Exc. de sentent. (cod. p. 320) p. 281 Mai., 85 Niebuhr.] Ὅτι ἐπὶ Θεοδοσίου τοὺς πρώτους χρόνους τῆς
30βασιλείας τὸ τῶν Σκυθῶν ἔθνος ἐξελαυνόμενοι τῆς χώρας ὑπὸ τῶν Οὔννων διεβεβήκεσαν τῶν φυλῶν
ἡγεμόνες, ἀξιώματι καὶ γένει προήκοντες. οὗτοι ταῖς251

1

.

252

τιμαῖς τοῦ βασιλέως ἐξωγκωμένοι καὶ πάντα ἐφ’ ἑαυ‐ τοῖς ὁρῶντες κείμενα, στάσιν ἐν ἀλλήλοις οὐ μικρὰν ἤγειραν, οἱ μὲν ἀγαπᾶν καὶ δέχεσθαι τὴν παροῦσαν εὐδαιμονίαν κελεύοντες, οἱ δὲ τὸν οἴκοι γεγονότα
5φυλάττειν ὅρκον αὐτοῖς καὶ μὴ παραβαίνειν ἐκείνας τὰς συνθήκας. αὗται δὲ ἦσαν ἀσεβέσταται καὶ βαρ‐ βαρικὸν ἦθος ἐς ὠμότητα παρατρέχουσαι, παντὶ τρόπῳ Ῥωμαίοις ἐπιβουλεύειν καὶ πάσῃ μηχανῇ καὶ δόλῳ τοὺς ὑποδεξαμένους ἀδικεῖν, κἂν τὰ μέγιστα
10ὑπ’ αὐτῶν εὖ πάσχωσιν, ὡς ἂν τῆς ἐκείνων ἁπάσης χώρας ἐγκρατεῖς γένωνται. περὶ τούτου μὲν οὖν ἦν αὐτοῖς ἡ στάσις, καὶ διανεμηθέντες ἀπερράγησαν, οἱ μὲν τὰ χείρω προθέμενοι τῆς βουλῆς, οἱ δὲ τὰ εὐσε‐ βέστερα, ἐπικρύπτοντες δὲ ἑκατέρα στάσις τὴν πρό‐
15φασιν τῆς ὀργῆς ὅμως. καὶ ὁ βασιλεὺς τιμῶν οὐκ ἔληγεν, ἀλλ’ ὁμοτραπέζους εἶχε καὶ ὁμοσκήνους, καὶ πολὺ τὸ φιλόδωρον ἐς αὐτοὺς ἦν· οὐδαμοῦ γὰρ ἐξε‐ φέρετο καὶ παρεγυμνοῦτο τὰ τῆς φιλονεικίας. ἦν δὲ ἡγεμὼν τῆς μὲν θεοφιλοῦς καὶ θείας μερίδος Φρά‐
20βιθος, ἀνὴρ νέος μὲν κατὰ τὴν ἡλικίαν, γεγονὼς δὲ ἐς ἀρετὴν καὶ ἀλήθειαν ἁπάντων ἀνθρώπων κάλλι‐ στος. θεούς τε γὰρ ὡμολόγει θεραπεύειν κατὰ τὸν ἀρχαῖον τρόπον καὶ οὐδεμίαν ὑπέστη πλάσιν ἐς ἀπά‐ την καὶ διάκρουσιν, ἀλλὰ γυμνὴν καὶ καθαρὰν διέ‐
25φαινε τὴν ψυχὴν ἐπὶ τοῦ βίου, ἐχθρὸν ὑπολαμ‐ βάνων
ὁμῶς Ἀΐδαο πύλῃσιν ὅς χ’ ἕτερον μὲν κεύθῃ ἐνὶ φρεσίν, ἄλλο δὲ εἴπῃ. γυναῖκα οὖν ᾔτησε Ῥωμαίαν εὐθύς, ἵνα μηδὲν ὑβρίζῃ
30διὰ σώματος ἀνάγκην. καὶ ὁ βασιλεὺς ἐπέτρεψε τὸν
γάμον, καὶ ὁ πατὴρ τῆς κόρης, ἐτρέφετο γὰρ ὑπὸ252

1

.

253

πατρί, καὶ τὸ πρᾶγμα ἐθαύμασε, μακάριον ἑαυτὸν ὑπολαμβάνων, εἰ τοιοῦτον ἕξει γαμβρόν. τῶν μὲν οὖν ὁμοφύλων ὀλίγοι τινὲς τὴν εὐσέβειαν καὶ ἀρετὴν ἀγασθέντες τοῦ νεανίσκου πρὸς τὴν ἐκείνου γνώμην
5ἐχώρησαν καὶ συνειστήκεσαν, οἱ δὲ πολλοὶ καὶ δυνα‐ τώτεροι τῶν δεδογμένων ἐξ ἀρχῆς ἀπρὶξ εἴχοντο, καὶ πρὸς τὴν ὠδῖνα τῆς ἐπιβουλῆς σφαδᾴζοντες ἐμεμή‐ νεσαν· ὧν ἦρχεν Ἐρίουλφος, ἀνὴρ ἡμιμανὴς καὶ τῶν ἄλλων λυττωδέστερος. συμποσίου δὲ προτεθέντος
10αὐτοῖς παρὰ τοῦ βασιλέως ἁδροτέρου καὶ πολυτελε‐ στέρου, τὴν παροιμίαν ἀποδείξαντες ἀληθῆ τὴν λέ‐ γουσαν “οἶνος καὶ ἀλήθεια,” τοῦ Διονύσου καὶ τότε ῥήξαντος αὐτοῖς παρὰ πότον τὴν ἐπικρυπτομένην στάσιν, διαλύεται μὲν τὸ συμπόσιον ἀτάκτως καὶ
15διὰ θυρῶν ἐχώρουν τεθορυβημένοι καὶ παρακεκινη‐ κότες· ὁ δὲ Φράβιθος δι’ ἀρετῆς ὑπερβολὴν τὸ καλὸν καὶ δίκαιον κάλλιον ἅμα καὶ θεοφιλέστερον ὀφθήσε‐ σθαι νομίζων, εἰ προσθείη τάχος, οὐ περιμείνας ἕτερον καιρόν, ἀλλὰ σπασάμενος τὸ ξίφος τῆς πλευ‐
20ρᾶς Ἐριούλφου διήλασε. καὶ ὁ μὲν ἔκειτο πεσών, ὀνειροπολήσας τὴν ἄδικον ἐπιβουλήν· οἱ δὲ *** [Exc. de legat. p. 21—22 Par., 52—54 Niebuhr.] Συμποσίου δὲ προτεθέντος αὐτοῖς παρὰ τοῦ βα‐ σιλέως ἁδροτέρου καὶ πολυτελεστέρου, τὴν παροι‐
25μίαν ἀπέδειξαν ἀληθινὴν τὴν λέγουσαν· “οἶνος καὶ ἀλήθεια τοῦ Διονύσου.” διὸ καὶ τὸν θεὸν εἰκότως Λυαῖον καλοῦσιν, ὡς οὐ μόνον διαλύοντα τὰς λύπας, ἀλλὰ καὶ τὸ στεγανὸν τῶν ἀπορρήτων διαχέοντα καὶ διακαλύπτοντα. καὶ τότε ῥήξαντος αὐτοῖς παρὰ πότον
30τὴν βουλήν, διαλύεται τὸ συμπόσιον ἀτάκτως. [Exc. de sentent. (cod. p. 320) p. 281 Mai., 85—86 Niebuhr.]
Ἐπ’ ἤματι, ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ. “ὁ δὲ Θεοδόσιος τὴν253

1

.

254

βασίλισσαν θανοῦσαν ἐπ’ ἤματι σχεδόν τι ἐδάκρυσεν. ἀνάγκη γὰρ καὶ ὁ προκείμενος πόλεμος (contra Euge‐ nium) συνεσκίαζεν αὐτῷ τὸ περὶ τὴν γυναῖκα πάθος.” [Suidas.]
5nΑΡΚΑΔΙΟΣ ΚΑΙ ΟΝΩΡΙΟΣ.
6 Ὅτι οἱ παῖδες Θεοδοσίου ἐπὶ τῆς βασιλείας αὐ‐ τοῦ ἔστησαν. εἰ δὲ τὸ ἀληθέστερον, ὅπερ ἐστὶ σκο‐ πὸς ἱστορίας, προστιθέναι δεῖ τοῖς γεγενημένοις, τὸ μὲν ὄνομα ἦν τῶν βασιλέων, τὸ δὲ ἔργον τῶν μὲν
10κατὰ τὴν ἑῴαν Ῥουφίνου, τὰ δὲ ἑσπέρια Στελίχωνος ἐς ἅπασαν ἐξουσίαν· οὕτω γοῦν οἱ μὲν βασιλεῖς ἐπε‐ τάττοντο παρὰ τῶν ἐπιτροπευόντων τὰς ἀρχάς, οἱ δὲ ἐπιτροπεύοντες ἀεὶ πρὸς ἀλλήλους ἐπολέμουν ὥσπερ βασιλεύοντες, φανερῶς μὲν οὐκ ἐναντίας χεῖρας καὶ
15ὅπλα ἀράμενοι, κρύφα δὲ ἀπάτης καὶ δόλου μηδὲν ὑπολείποντες· διὰ γὰρ μαλακίαν καὶ ἀσθένειαν ψυ‐ χῆς τὸ διέρπον καὶ ὕπουλον τῶν μηχανημάτων αὐτοῖς ὡς ἀνδρεῖον ... [Exc. de sentent. (cod. p. 320) p. 281 —282 Mai., 86 Niebuhr.]
20 Ῥουφῖνος. οὗτος ἐπὶ Θεοδοσίου ἦν, βαθυγνώμων ἄνθρωπος καὶ κρυψίνους. ἦσαν δὲ οὗτός τε καὶ Στε‐ λίχων ἐπίτροποι τῶν Θεοδοσίου παίδων. ἄμφω [δὲ] τὰ πάντα συνήρπαζον, ἐν τῷ πλούτῳ τὸ κράτος τι‐ θέμενοι, καὶ οὐδεὶς εἶχεν ἴδιον οὐδέν, εἰ μὴ τούτοις
25ἔδοξε· δίκαι τε ἅπασαι πρὸς τούτων ἐδικάζοντο, καὶ πολὺς ἦν ὄχλος τῶν περιθεόντων, εἴ πού τινι χωρίον ὑπάρχοι παντομιγές τε καὶ εὔκαρπον· καὶ ὁ δεσπό‐ της εὐθὺς συνήρπαστο, κατηγορίας πεπλασμένης εὐλόγου, διά τινων ὑφειμένων ἐνηδρευμένος. καὶ ὁ
30ἀδικούμενος ἠδικεῖτο, τοῦ ἀδικοῦντος κρίνοντος. ἐς
τοῦτο (τοσοῦτον Suidas v. ἀμετροκάκου) δὲ ὁ Ῥουφῖνος254

1

.

255

ἐχώρησεν ἀμετροκάκου πλεονεξίας ὥστε καὶ ἀνδρά‐ ποδα δημόσια ἀπημπόλει καὶ ὅσα δημόσια δικαστήρια Ῥουφίνῳ πάντες ἐδίκαζον. καὶ ὁ τῶν κολάκων περὶ αὐτὸν ὄχλος ἦν πολύς. οἱ δὲ κόλακες χθὲς μὲν καὶ
5πρῴην δεδρακότες τοῦ καπηλείου καὶ τοῦ τὰ βάθρα καλλύνειν καὶ τοὔδαφος κορεῖν, ἄρτι δὲ χλαμύδας τάς τε εὐπαρύφους ἐνδεδυκότες καὶ περόναις χρυ‐ σαῖς διαπεπερονημένοι καὶ σφραγῖσι χρυσοδέτοις διε‐ σφιγμένοι ***. τὰ δὲ πολλὰ κατὰ Ῥουφίνου εὕροις
10ἐν τῇ τοῦ Σαρδιανοῦ Εὐναπίου Χρονογραφίᾳ. [Sui‐ das. Eiusdem loci particulas Suidas exhibet vv. παν‐ τομιγές, ἀμετροκάκου, βάθρα, καλλύνων, περόνη. In brevius Eunapii locus contractus est in Exc. Ioannis Antiocheni p. 849 Vales. MÜLLERUS.]
15 Ἀμείλικτον, ἀπηνῆ, ἀκαμπῆ. καὶ ἀμείλικτος, ἀπάνθρωπος. Εὐνάπιος· “οὕτως ἀμείλικτοι ἦσαν ἄμφω κατὰ τὴν ἀλήθειαν, καὶ τὸ ἔργον ἐχώρει περι‐ φανέστερον.” [Suidas.] Primo Arcadii anno Alarichus per Thermopylas in
20Graeciam irrumpens Boeotiam et Atticam vastavit, ipsas‐ que oppugnare aggressus est Athenas, quas tutabatur cum Achille Minerva. De his ad Historiarum suarum volumina Eunapius lectorem ablegat in Vita Maximi p. 52: ... καὶ οὐκ ἐς μακρὰν πολλῶν καὶ ἀδιηγήτων
25ἐπικλυσθέντων κακῶν, ὧν τὰ μὲν ἐν τοῖς διεξοδικοῖς τῆς ἱστορίας εἴρηται, τὰ δέ, ἐὰν ἐπιτρέπῃ τὸ θεῖον, λελέξεται, ὅτε Ἀλάριχος ἔχων τοὺς βαρβάρους διὰ τῶν Πυλῶν παρῆλθεν, ὥσπερ διὰ σταδίου καὶ ἱππο‐ κρότου πεδίου τρέχων. τοιαύτας αὐτῷ τὰς πύλας
30ἀπέδειξε τῆς Ἑλλάδος ἥ τε τῶν τὰ φαιὰ ἱμάτια ἐχόν‐ των ἀκωλύτως προσπαρεσελθόντων ἀσέβεια καὶ ὁ
τῶν ἱεροφαντικῶν θεσμῶν παραρραγεὶς νόμος καὶ255

1

.

256

σύνδεσμος. Ubi ad hoc velim attendas, Eunapium, quum saepius in Vitis ad Historias suas lectorem ab‐ leget, adeo ut eas iam in publicum editas esse con‐ sentaneum sit, hoc loco, ubi de Alarichi temporibus
5sermo est, ita loqui, ut eorum memoriam tum nondum ab eo consignatam esse appareat. MÜLLERUS.] Εὐτρόπιος ὁ εὐνοῦχος, ἐπίτροπος Θεοδοσίου τοῦ βασιλέως. καί φησιν Εὐνάπιος· “ὁ μὲν γὰρ Ῥουφῖ‐ νος, ἀνήρ τε ὢν ἢ δοκῶν καὶ ἐν ἀξιώμασι γεγονὼς
10καὶ ποικίλαις ὁμιλήσας τύχαις, οὐ παρὰ λόγον οὐδὲ τοῦ πρέποντος ἐκτὸς ἐδόκει κατεξανίστασθαι τῆς νεωτεριζούσης ἅπαντα τύχης· ὁ δὲ θαλαμηπόλος εὐ‐ νοῦχος παραλαβὼν τὸ ἐκείνου κράτος ἐς τοσόνδε κατέσεισεν ἅπαντα καὶ κατεβρόντησεν ὥστε οὐ μό‐
15νον Ῥουφῖνος ἦν αὐτός, ἀλλ’ ὁ τοῦ μύθου Σαλμωνεὺς μικρόν τι χρῆμα πρὸς αὐτὸν ἦν. ὅς γε ὢν εὐνοῦχος ἀνὴρ εἶναι κατεβιάζετο. καὶ οἱ μὲν μῦθοί φασι τὴν Γοργόνα φανεῖσαν ἅμα τε φαίνεσθαι καὶ τοὺς ἰδόν‐ τας μεταβάλλειν ἐς λίθον· ὁ δὲ καθ’ ἡμᾶς βίος λῆρόν
20τινα περιττὸν καὶ φλήναφον τὸν μῦθον ἀπέδειξε.” καὶ πολὺν καταχέει διασυρμὸν ὁ ἱστορικὸς τουτουῒ τοῦ εὐνούχου, τοῦ βίου αὐτοῦ ἐπάξιον. [Suidas.] Ὁ δὲ Εὐτρόπιος καιροῦ καὶ τύχης ἀμέτρως τε καὶ χανδὸν ἀρυόμενος καὶ κατεμφορούμενος καὶ πο‐
25λυπραγμονῶν, ὥστε οὐκ ἔλαθε πατὴρ παῖδα μισῶν ἢ ἀνὴρ γυναῖκα ἢ μήτηρ τέκνον, ἀλλ’ ἐξηκοντίζετο ἅπαντας πρὸς τὴν ἐκείνου γνώμην. [Suidas v. χαν‐ δόν. Eunapio locum vindicavit Maius. Pro ἐξηκοντίζετο ἅπαντας ad Thes. Stephani correxi ἐξηκοντίζοντο ἅπαν‐
30τες.] Μυριέλικτος, ὁ πολλάκις ἑλίξεσι στρεφόμενος.
Εὐνάπιος· “ὁ βαρὺς καὶ μυριέλικτος ἐκεῖνος ὄφις,256

1

.

257

καθάπερ ὑπὸ τῆς Μηδείας ὑποψιθυριζόμενος καὶ τὴν ψυχὴν κεκαρωμένος παρέδωκεν ἑαυτόν.” Καρωθεὶς .. καὶ κεκαρωμένος. “ὁ δὲ τὴν καρ‐ δίαν ταῖς τιμαῖς ἤδη κεκαρωμένος παρέδωκεν ἑαυτὸν
5ἐς τὴν ὁδόν.” [Suidas.] Περισπειραθείς, περιπλακείς, περιελιχθείς. “ὁ δὲ εὐνοῦχος κατεκράτει τῶν βασιλείων, καὶ περι‐ σπειρασάμενος νὰς αὐλὰς συνέσφιγγεν ἅπαντα, καθά‐ περ τις γενναῖος ὄφις, καθελίττων ἐς τὴν ἑαυτοῦ
10χειάν.” περὶ Εὐτροπίου λέγει. [Suidas.] Τιμάσιος. οὗτος ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ βασιλέως ἦν· ὃν ὁ Εὐτρόπιος ἐπιστῆσαι τοῖς πράγμασι βουλό‐ μενος ἐκ τῆς Ἀσίας μετακαλεῖ πρὸς τὰ βασίλεια. ὁ δὲ γαῦρός τε ἀνὴρ ὢν καὶ ἀγέρωχος καὶ στρατείαις
15ὡμιληκώς, καὶ τοῦτο πρῶτον ἀγαθὸν ἡγούμενος τῶν ἐν ἀνθρώποις, τιμὴν καὶ δόξαν καὶ πλοῦτον ἐπικλύ‐ ζοντα, καὶ τὸ ἔχειν ἑαυτῷ ὅ,τι βούλοιτο κεχρῆσθαι καὶ ἀδεῶς, διά τε μέθην νύκτα καὶ ἡμέραν οὐκ εἰ‐ δέναι, οὔτε ἀνατέλλοντα καὶ δυόμενον καθορᾶν ἥλιον,
20ἴσα καὶ οὐρανοῦ εἶναι νομίσας τὴν μετάκλησιν, ἐκ τῶν ἀλύπων καὶ διακεχυμένων πρὸς ὀλιγωρίαν δια‐ τριβῶν ἀπορρήξας ἑαυτὸν καὶ κατατείνας τὴν ψυχὴν ἐς φιλοδοξίαν, βαρὺς ἀναστὰς ἐκ Παμφυλίας ἐπὶ Λυδίαν ἀνέστρεφεν, ὡς ἂν δή τις βασιλεύων ἢ τόν
25γε βασιλέα καὶ τὸν εὐνοῦχον κατὰ πάρεργόν τι παι‐ διὰν (παρ. π. τινα Suidas v. παιδιά) θησόμενος, εἰ βούλοιτο. [Suidas, qui quaedam hinc repetit vv. γαῦ‐ ρος et παιδιά.] .... ρασε καθάπερ ἐξ οὐρανοῦ πρὸς τὴν γῆν διε‐
30νεχθέν, καὶ κατὰ τοῦτον ἐς τὰ ἀνθρώπινα. ὁ μὲν οὖν Βάργος τὴν ἀρχὴν πιστευθεὶς παρὰ τοῦ εὐνού‐
χου ἐξῄει μάλα φαιδρὸς καὶ γεγηθὼς ἐπὶ τὴν ἀρχήν,257

1

.

258

ὡς ἂν ἀρχὰς ὑποθησόμενος ἑαυτῷ τινας πάλιν, καὶ μετὰ πολλῶν καὶ διεφθαρμένων στρατιωτῶν, πρὸς τὸ πολεμεῖν τοῖς εὐεργέταις· τῷ γὰρ περιόντι τῆς τόλ‐ μης καὶ τῷ μεγέθει τῶν ἐγχειρουμένων πολλοὺς ἤδη
5περιπεφευγὼς κινδύνους, ἐς τὸ ἀκίνδυνον ἤδη πρὸς ἅπαντα καὶ λίαν εὐτυχὲς τὴν τόλμαν ἐξεβιάζετο. συνετώτερος δ’ ὢν (sc. ὁ εὐνοῦχος) κατὰ πόδας ᾔει πρὸς τὴν ἐπιβουλήν, καὶ δῆτα γυνὴ συνῴκει τῷ Βάργῳ· ταύτην διὰ καθειμένων ἀνθρώπων πάλαι
10πρὸς τὸν ἄνδρα τὸν λεγόμενον ἀλλοτρίως ἔχουσαν διά τινος ἠρτυμένης καὶ συνεσκιασμένης ἐπιβουλῆς, ἐπὶ τὸν ἄνδρα ὥσπερ ἔχιδναν νωθρὰν καὶ ὑπὸ κρύ‐ ους κατεψυγμένην ταῖς ὑποκειμέναις ἐπαγγελίαις ἀνέστησαν καὶ ὤρθωσαν. καὶ τέλος φυγὼν καὶ συλ‐
15ληφθεὶς τὴν τῶν ἀχαρίστων ὑπέσχε δίκην. καὶ ὁ μὲν ἑαυτὸν μανικώτατον καὶ τὸν εὐνοῦχον φρονιμώτατον [ἀποδείξας Nieb.] ἔκειτο μαρτυρῶν ἡλίκον ἐστὶ τὸ τῆς ἀχαριστίας παρὰ θεῷ ἔγκλημα. [Exc. de sentent. (cod. p. 78, 79) p. 282—283 Mai., 86—87 Niebuhr.]
20 Ὅτι ὁ εὐνοῦχος τοῦτον τοσοῦτον ὄντα καὶ τηλι‐ κοῦτον ἐκβαλὼν τοῦ βίου, εὐνοῦχος ἄνδρα καὶ δοῦ‐ λος ὕπατον καὶ θαλαμηπόλος τὸν ἐπὶ τοῖς στρατοπέ‐ δοις γεγενημένον, μέγα δή τι καὶ ὑπὲρ ἄνδρας ἐφρό‐ νει· καὶ μή τίς γε τὸ Ἀβουνδαντίου πάθος, κἀκείνου
25τελέσαντος ἐς ὑπάτους ... [Exc. de sentent. (cod. p. 79) p. 283 Mai., 87 Niebuhr.] Ἀπίθανον μὲν γὰρ τὸ γραφόμενον· πλὴν εἴ τις ἕτερος αὐτὰ γράφειν ἱκανός ἐστι, θαυμάζω αὐτὸν ἔγωγε τῆς ἀνδρείας, καὶ ἀνδρεῖος ἀποφαινέσθω μοι
30τῆς ἀνεξικακίας χάριν. ἀλλ’ εἰκὸς μὲν τοὺς τὰ ἀκρι‐ βέστερα γράψαντας κατὰ χρόνους καὶ κατὰ ἄνδρας
καὶ προσποιουμένους ἀσφαλῶς τι λέγειν, ἔς τε χάριν258

1

.

259

καὶ ἀπέχθειαν ἅμα φέρειν τὴν συγγραφήν· τῷ δὲ ταῦτα γράφοντι οὐ πρὸς ταῦτα ἔφερεν ἡ ὁδός, ἀλλ’ ὡς ὅτι μάλιστα ἀνατρέχοι καὶ στηρίζοιτο πρὸς ἀλήθειαν. ἐπεὶ καὶ κατὰ τούσδε τοὺς χρόνους ἤκουον καὶ συνεπυν‐
5θανόμην ὡς ὁ δεῖνα καὶ ὁ δεῖνα γράφουσιν ἱστορίαν· οὓς ἐγὼ οὔτι νεμεσητὸν λέγω, ἀλλὰ ἐπίσταμαί γε σα‐ φῶς ἄνδρας ἀγερώχους τε καὶ σκιρτῶνας καὶ ἀληθείας τοσοῦτον ἀφεστηκότας ὅσον ἐντὸς εἶναι ἀναγωγίας. καὶ οὐκ ἐκείνοις μέμφομαι, τῆς δὲ ἀνθρωπίνης κρί‐
10σεως τὸ λίαν ἀκρατὲς καὶ ὀλισθηρὸν καταμέμφομαι, ὅτι θελγόμενοι καὶ καταγοητευόμενοι τὸ καθ’ ἕκαστον, ἂν ὀνόματος μνησθῇ τις περιττοῦ καὶ τοῖς πολλοῖς γνωρίμου, καί τι τῶν περὶ τὴν αὐλὴν τὴν βασιλικὴν ἀκριβέστερον ὑπορύξαντες ἐξενέγκωσιν ἐς τοὺς πολ‐
15λούς, τόν τε κροτοθόρυβον ἔχουσιν ὡς ἀληθῆ λέγον‐ τες καὶ πάντα εἰδότες καὶ πολὺς περὶ αὐτοὺς ὁ συνθέων ὅμιλος, μαρτυροῦντες ῥᾳδίως ὅτι ταῦτα οὕτως ἔχει, καὶ τὴν ἀρετὴν τὴν τῆς συγγραφῆς ἐς τόδε συμβιασάμενοι καὶ κατατείναντες, ὡς ἄρα τοῦτό
20ἐστιν αἰθέριον καὶ οὐρανόμηκες, ὅπερ αὐτοὶ διὰ βίου τινὰ χλιδὴν * ἴδωσι καθ’ ἁπλότητα χαυνότερον ἐπαι‐ νοῦντες, ἐς τὸ πιστευόμενον καὶ δημῶδες συνάγουσι καὶ καταβιάζονται. ἀλλ’ ὅμως εἰ καὶ ἀπίθανόν πως εἴρηται, πολλά τε αὐτοῦ τερατωδέστερα καὶ μυθω‐
25δέστερα προτέθειται καὶ ἅπαντα ἦν τῆς ἡλιακῆς κινήσεως ἀληθέστερα· μαρτυρεῖ δὲ αὐτὸς ὁ ἥλιος τοῖς εἰρημένοις. καὶ ῥηθήσεταί γε (μὲν Bekk.) ἴσως ἕτερα τούτων πολυπλανέστερα καὶ βαθυπλοκώτερα πρὸς ἀπιστίαν· ἀλλ’ ἐξαγγελεῖ γε αὐτὰ ἡ συγγραφὴ με‐
30τριώτερον, καὶ ταῦτα ὑπὲρ τῶν λεγομένων καὶ ὅτι γε φίλος θεὸς καὶ φίλη ἀλήθεια. ἀλλ’ οὐκ οἶδα ὅστις
γίγνομαι ταῦτα γράφων· πολὺ γὰρ τὸ φροντίζειν259

1

.

260

ἀληθείας· ἀλλ’ ὅ γε τοῖς γεγραμμένοις ἀκολουθῶν καὶ πειθόμενος ἀκρίβειάν τε προσκυνήσει καὶ ἀλή‐ θειαν. [Exc. de sentent. (cod. p. 79, 80) p. 283—285 Mai., 87—89 Niebuhr. Haec e libri alicuius prooemio
5petita videntur.] Ὅτι κατὰ τοὺς χρόνους Εὐτροπίου τοῦ εὐνούχου τῶν μὲν περὶ τὴν ἑσπέραν οὐδὲν ἀκριβῶς γράφειν [ἐξῆν] ἐς ἐξήγησιν. τό τε γὰρ διάστημα τοῦ πλοῦ καὶ μῆκος μακρὰς ἐποίει τὰς ἀγγελίας καὶ διεφθαρ‐
10μένας ὑπὸ χρόνου, καθάπερ ἐς χρόνιον καὶ παρέλ‐ κουσάν τινα νόσον καταβεβλημένας· οἵ τε πλανώμενοι καὶ στρατευόμενοι εἰ μέν τινες ἦσαν τῶν περὶ τὰ κοινὰ καὶ δυναμένων εἰδέναι, πρὸς χάριν καὶ ἀπέ‐ χθειαν καὶ τὰ καθ’ ἡδονὴν ἕκαστος κατὰ (καὶ Bekk.)
15βούλησιν ἐπέστελλεν. εἰ γοῦν τις αὐτῶν συνήγαγε τρεῖς ἢ τέτταρας τἀναντία λέγοντας ὥσπερ μάρτυρας, πολὺ τὸ παγκράτιον ἦν τῶν λόγων καὶ ὁ πόλεμος ἐν χερσίν, ἀρχὰς λαβὼν ἀπὸ ῥηματίων καὶ ὑποθέρμων καὶ συγκεκαυμένων. ταῦτα δὲ ἦν· “Σὺ πόθεν ταῦτα
20οἶδας; ποῦ δέ σε Στελίχων εἶδε; σὺ δὲ τὸν εὐνοῦχον εἶδες ἄν;” ὥστε ἔργον ἦν διαλύειν τὰς συμπλοκάς. τῶν δὲ ἐμπόρων οὐδὲ εἷς λόγος ἦν πλείονα ψευδο‐ μένων ὅσῳ κερδαίνειν βούλονται, ἀλλ’ ὅσα τῷ σο‐ φωτάτῳ μάρτυρι κατὰ Πίνδαρον χρόνῳ τὴν ἀκρι‐
25βεστέραν κατάληψιν. [Exc. de sentent. (cod. p. 80, 215) p. 285—286 Mai., 89—90 Niebuhr. „Verba τὴν ἀκριβεστέραν κατάληψιν, a quibus aliud folium (215) incipit, cum iis quae praecedunt, omnino non cohaerere videntur.“ NIEBUHR.]
30 Ὅτι ἐπὶ τὰς Ἀσιανὰς συμφορὰς στρέψω τὴν συγ‐ γραφήν· τοιοῦτο γὰρ ὁ μακρὸς αἰὼν οὐδὲν ἤνεγκεν,
οὐδέ τις περὶ τὸν βίον τὸν ἀνθρώπινον ἐνεοχμώθη260

1

.

261

τοιαύτη φορὰ καὶ κίνησις. ἀλλ’ ὅμως οὕτως εἶχε, καὶ τὸ ἀληθὲς ἀσιώπητον, ὡς ἀδικοίη γε ἄν τις, εἰ διὰ τὸ ἀπίθανον τἀληθῆ μὴ γράφοι. καὶ τοῦτό γε οὐδὲν διαφέρον ἐδόκει μοι τοῦ πιεῖν τι τῶν δριμέων καὶ
5πικρῶν ἐπὶ σωτηρίᾳ· ἀλλ’ ὥσπερ ἐκεῖνα κατακερα‐ σθέντα τοῖς σώμασιν ἀηδῶς τέλος ἔχει τὴν ὑγίειαν καὶ σωτηρίαν, οὕτω καὶ τὰ τερατευθέντα πρὸς τὸ παράλογον οὐ τῆς γραφῆς ἐστιν ἀηδὲς ἁμάρτημα, ἀλλὰ γλυκύ τι καὶ πότιμον διὰ τὴν ἀλήθειαν τοῖς
10ἀκριβῶς ἐξετάζειν βουλομένοις γίγνεται. Καὶ οὗτος μὲν ἐσώζετο καλῶς πονηρὸς ὤν· ὅμως δέ, τὸν σπλῆνα γὰρ ἐνόσει, διετέθη καλῶς ὑπὸ τῆς συνεχοῦς ἱππασίας, κατεπράϋνέ τε καὶ τὸ λιθῶδες ὑπεμάλαξε. καὶ ὁ μὲν ἀπῄει τῷ τε σφετέρῳ σώματι
15πολεμῶν ἢ πολεμήσων καὶ τοῖς περὶ τὴν αὐλὴν ἐπαγγέλλων ἀληθέστερον πόλεμον. Ἡ δὲ Λυδία πλησιόχωρος οὖσα τὰ δεύτερα ἔμελλε τοῦ ὀλέθρου φέρεσθαι. Πλὴν ὅσα γε τούτοις ἐν ἐλπίσιν ἦν τὸ σώζεσθαι·
20ἐλπὶς γὰρ ἐν ἀπορρήτοις ἔτι ζῶσι παραμύθιον. Ἐπὶ τά γε ἐν τοῖς ἔργοις ξίφη καὶ βάρβαροι— οὐ κατὰ τὴν ἔννομον ἀπαίτησιν, καὶ γὰρ ἐκείνη τὸ διπλάσιον ὑπερέβαλεν, ἀλλὰ κατὰ τὴν βαρβαρικὴν καὶ ἄμετρον πλεονεξίαν. —ἀκινδύνως εἶχε πρὸς
25ἕτερον. Ὅτι οὐχ οὕτω παρακεκινηκότες καὶ διεφθαρμέ‐ νοι τὴν γνώμην, ἀλλὰ δι’ ὑπεροχὴν κακῶν, ἐς Ἰου‐ λιανοῦ καιροὺς καὶ χρόνους τὸν εὐνοῦχον ἀνέθεσάν τινες Εὐτρόπιον. ὥσπερ οὖν τῶν ἰατρῶν ἐστιν ἀκού‐
30ειν ὅτι τοῖς φιλοζώοις βέλτιόν ἐστι σπλῆνα νοσεῖν ἢ κάμνειν ἧπαρ, καὶ ὅσον ὑπὲρ ἥπατος διὰ πνεύμονος
ἐπὶ καρδίαν περατοῦται καὶ διέσφιγκται, οὕτω καὶ τότε261

1

.

262

συνέβαινεν, ὡς ἐν αἱρέσει τῶν αἰσχίστων, εὐδοκιμεῖν εὐνοῦχον μανέντα πρὸς παράθεσιν τῶν ἐπιλαβουσῶν συμφορῶν. Ὅμως ὁ Γαΐνας διαφθείρας τὸν πολέμιον· ἐπο‐
5λέμει γὰρ εὐνούχῳ μάλα ἐντεταμένως· οὕτω σφόδρα γενναῖός τις ἦν· ἐξ ὧν ἐδόκει κατωρθωκέναι, διὰ τούτων ἥττητο. ὑγρότερος γὰρ ὑπὸ τοῦ κατορθώμα‐ τος καὶ μαλακώτερος γενόμενος, ὡς ἂν ἤδη τὴν Ῥω‐ μαϊκὴν ἀρχὴν συνῃρηκὼς καὶ τοῖς ποσὶν ἐπεμβαίνων
10αὐτῆς, μαλακώτερος ἦν ἀμφαφάασθαι· καὶ πρὸς τὸν Ἀργίβολον (l. Τριβίγιλθον) ἐπρεσβεύετο, ὡς τὸ σπου‐ δαζόμενον αὐτοῖς ἔχει τέλος. Ὅτι Γαΐνας καὶ Ἀργίβολος (l. Τριβίγιλθος) ... ὁ μὲν ἡγούμενος, ὁ δὲ ἐφεπόμενος [post hunc versum
15perierunt versus 12. V. 3 ne una quidem littera dis‐ tingui potest; v. 4 legi ab initio ... άρρησεν (f. ἐθάρ‐ ρησεν) ἄλλος ....; v. 5 quatuor ultima vocabula sunt ἐπὶ τὸ πραττόμενον οὐδέν; v. 6 primum vocabulum est ἐπινοῶν, reliqua funditus perierunt. HERWERDEN.].
20 Οὐδὲ αὐτὸς ἕτερον ἐπένθει· σφαγεὶς δὲ ἔκειτο, μηδὲ τὸν θάψοντα ἔχων καὶ κατορύξοντα. [Exc. de sentent. (cod. p. 115, 116) p. 286—287, 90—92 Nie‐ buhr. Verba οὐχ οὕτω—ἀλλὰ p. 261, 26 servavit Suidas v. παρακινοῦντα.]
25 Λέων. οὗτος στρατηγὸς ἐπέμφθη παρὰ Εὐτρο‐ πίου τοῦ εὐνούχου κατὰ τῶν βαρβάρων, εὔκολος ὢν καὶ διὰ μελέτην μέθης εὐπαράγωγος· ἦν γὰρ αὐτῷ τὸ ἀνδρεῖον ἐπὶ τούτῳ συνηναγκασμένον, πλείους ἔχειν παλλακίδας τῶν στρατιωτῶν καὶ πλείονα πί‐
30νειν ἢ ὅσα πάντες ἄνθρωποι πίνουσι. [Suidas. Conf. idem v. εὐπαράγωγος, ubi εὐκολώτερος.]
Ἀπεστάτει, ἀπεῖχεν, ἀπεχωρίζετο. Εὐνάπιος·262

1

.

263

“καὶ γὰρ οὐκ ἀπεστάτει τῆς τοῦ Λέοντος ἐπωνυμίας· οὕτω γὰρ καὶ τὸ ζῷον ποιεῖν εἴωθεν.” Διηυχενίζετο, τὸν αὐχένα ὄρθιον εἶχεν. Εὐνά‐ πιος· “ὁ δὲ ἐπὶ τὰ λειπόμενα τῶν πραγμάτων διεξα‐
5νιστάμενος ἀνωρθοῦτο καὶ διηυχενίζετο πρὸς τὸν λεγόμενον Λέοντα, ὅπως αὐτὸν φονεύσειεν.” [Idem.] Σουβαρμάχιος. οὗτος τῶν δορυφόρων ἦν ἡγε‐ μών, πιστότατος τῷ εὐνούχῳ Εὐτροπίῳ, εἴπερ τις ἄλλος· ἔπινε δὲ πλείονα οἶνον ἢ ὅσον ἠδύνατο χω‐
10ρεῖν· ἀλλ’ ὅμως τὰ περὶ γαστέρα διὰ συνήθειαν οὕτω καὶ γυμνασίαν ἰσχυρὰν καὶ νεανικὴν πάντα φέρειν ἐπὶ τὴν φυσικὴν τῶν ὑγρῶν ἔκκρισιν. ἀεὶ γοῦν ἦν, πεπωκώς τε καὶ οὐ πεπωκώς, μεθύων· τὴν δὲ μέθην παρεκάλυπτε σφαλερὸν διαβαίνων τοῖς ποσὶ καὶ πρὸς
15τὴν πτῶσιν πολεμῶν ὑφ’ ἡλικίας διὰ νεότητα καὶ συνι‐ στάμενος. ἦν δὲ βασιλικοῦ μὲν γένους, Κόλχος ἀκρι‐ βὴς τῶν ὑπὲρ Φᾶσιν καὶ Θερμώδοντα, τοξότης ἄρι‐ στος, εἴ γε μὴ κατετόξευεν αὐτὸν τὸ περιττὸν τῆς τρυφῆς. [Suidas.]
20 Ὅτι Πέρσης ἦν ἐν Ῥώμῃ ἔπαρχος πρὸς χλευασίαν καὶ γέλωτα τὴν Ῥωμαϊκὴν παραφέρων εὐτυχίαν· σανίδας δὴ πολλὰς μικρὰς πρὸς τὸ ἥμισυ σταδίου συγκομισάμενος, καὶ εἰκόνα τινὰ τῶν ἔργων ὑπογρά‐ ψαι βουλόμενος, πάντα ἐνετίθει γελοῖα ταῖς γραφαῖς,
25καὶ ἀπορρήτως τὰ γραφόμενα κατεχλεύαζε διὰ τῆς εἰκόνος. ἀνδρείαν μὲν γὰρ βασιλέως καὶ ῥώμην στρα‐ τιωτῶν ἢ πόλεμον ἐμφανῆ καὶ νόμιμον οὐδαμοῦ τὰ γραφόμενα παρεδήλου καὶ συνῃνίττετο· χειρὸς δέ τινος ὡς ἂν ἐκ νεφῶν προτεινομένης ἐπίγραμμα ἦν
30τῇ χειρί· “θεοῦ χεὶρ ἐλαύνουσα τοὺς βαρβάρους.” αἰσχρὸν τοῦτο καταγράφειν, ἀλλ’ ἀναγκαῖον. καὶ
πάλιν ἑτέρωθι· “βάρβαροι τὸν θεὸν φεύγοντες.” καὶ263

1

.

264

τούτων ἕτερα παχύτερα κ ... δ’ ἕτερα κωθωνιζομέ‐ νων γραφέων φλήναφον, οὗ καὶ πρότερον ἡ συγγραφὴ μέμνηται, τῆς ἀκμαζούσης ἀρετῆς .. τὸ σῶμα .. τῆς ψυχῆς .. πλέον κατὰ σῶμα διαλυόμενον ἤδη .. ἀπο ..
5[Exc. de sentent. (cod. p. 92) p. 288 Mai., 116 Nie‐ buhr.] Ἑλλανοδίκαι, οἱ κριταὶ οἱ καθήμενοι ἐς τοὺς ἀγῶνας. Εὐνάπιος οὕτω· “καὶ τότε ὁ μέγιστος Ἑλλα‐ νοδίκης Γαΐνας τὸν Ῥωμαϊκὸν ὄλεθρον ἠθλοθέτει.”
10[Eadem v. ἠθλοθέτει, ubi ἕως ὁ.] Πολυάνδριον. “ὁ δὲ Γαΐνας ἐξεχώρει τῆς πό‐ λεως, καταλιπὼν αὐτὴν πολυάνδριον καὶ πολυτελῆ τάφον, οὔπω τεθαμμένων τῶν ἐνῳκηκότων” [Suidas. Eunapii esse Maius vidit.]
15 Φράβιθος. οὗτος στρατηγὸς ἦν τῆς ἀνατολῆς, ὃς ἀκμάζων τὴν ἀρετὴν ἐνόσει τὸ σῶμα, τῆς ψυχῆς ὑγιαινούσης πλέον· καὶ τό γε σῶμα διαλυόμενον ἤδη καὶ ἀποκολλώμενον ἐς τὴν λύσιν συνεγόμφου καὶ διέπλεκεν ἐς πῆξίν τινα καὶ ἁρμονίαν, ὅπως ἂν
20ἀρκέσειε τῷ καλῷ· ὃς τοὺς λῃστὰς ῥᾳδίως συνεῖλεν, ὥστε μικροῦ καὶ τὸ ὄνομα τῆς λῃστείας ἐκ τῆς μνείας τῶν ἀνθρώπων ἐκπεσεῖν· ἦν δὲ Ἕλλην τὴν θρη‐ σκείαν. [Suidas. Eunapio locum vindicavit Boissonadus.] Λίβερνα, εἶδος πλοίου· καράβια. “πηξάμενος
25δρομάδας τριακοντήρεις Λιβερνίδων τύπῳ.” [Suidas. „Haec verba anonyma credidi posse pertinere ad eum Eunapii Historiae locum, ubi de classe agebat, quam sibi Fravithus comparavit. Nunc legimus apud Zosimum V, 20, πλοῖα fuisse αὐτῷ πρὸς ναυμαχίαν ἀρκοῦντα,
30Λίβερνα ταῦτα καλούμενα κτλ.“ BOISSON.] Ὅτι Φράβιθος ὁ στρατηγὸς Ῥωμαίων νικήσας
Γαΐναν περὶ τὴν Χερρόνησον διαμένοντα, καὶ τοῦτον264

1

.

265

μὴ διώξας, ἀσφαλὴς γὰρ ἦν ἐπὶ τῇ νίκῃ κερδαίνων τὸ ἔργον καὶ Λακωνικός τις, * ἦν ὅτι τύχην εἰδέναι καὶ μὴ πέραν τοῦ μετρίου ποιεῖσθαι τὴν δίωξιν. καὶ οὗτος μὲν ἀσφαλέστερον βουλευόμενος ἡλίκον ἐστὶ
5τοῖς ἄλλοις τὸ καλῶς στρατηγεῖν ἔδειξεν· οἱ δὲ πολ‐ λοὶ καὶ ὅσον ἠλίθιον καὶ πηλοῦ παχύτερον, στρατη‐ γικοί τινες εἶναι βουλόμενοι καὶ τὸ γεγονὸς ὑποση‐ μαίνοντες διελήρουν καὶ παρεφλυάρουν, τὰς ὀφρῦς ἀνασπῶντες καὶ διαφλεγόμενοι φθόνῳ πρὸς ἀπίθα‐
10νόν τινα καὶ μυθώδη καταστραφῆναι (καταστροφὴν?) ἀπὸ μιᾶς γλώττης καὶ πάθους, ὁμόφωνοι κατὰ (παρὰ Bekk.) δόξαν ὑπὸ δειλίας γεγονότες καὶ τῷ παρα‐ λόγῳ πληγέντες, τὸν Φράβιθον ἐπεφήμιζον νικᾶν μὲν εἰδέναι, νίκῃ δὲ οὐκ εἰδέναι χρῆσθαι. ὁ γοῦν
15Φράβιθος διέπλευσεν ἐπὶ τὴν Χερρόνησον· ἐγκατέ‐ λαβεν | ..... χειρούμενον καὶ ἐποίησεν αἰχμάλωτον ὀπίσω σωτηρίας .. προσηκόντως τύχωσι· θέαμα τῆς νίκης ἄξιον | .. καὶ οὗτοι (?) μὲν (πρᾶγμα ὀλέθρου?) .. ἐστὶ καὶ ὑπέσπειρον ἐς τὰ βασίλεια τῷ | λόγῳ
20ποικίλλοντές τε καὶ περιγράφοντες ὡς βάρβαρος βαρ‐ βάρῳ | καὶ μύστης μύστῃ παρέχων διαφυγὴν καὶ σωτηρίαν· ὁ δὲ Φράβιθος μάλα φαιδρῶς γελάσας πρὸς .. ἐπὶ Κωνσταντίνου πόλιν οὕτω τῆς φήμης τὸ ἀφανὲς καὶ σκοτεινὸν ὑφέρπον τῆς προφερομένης ἔς
25τε τύχας ἀλγεινὰς .. παρελθὼν ἐς τὰ βασίλεια φαι‐ δρὸς καὶ γεγηθὼς ἁπάντων (ἐκπεπληγ?)μένων πρὸς τὸ παράλογον τῆς τύχης καὶ θεὸν ὁρᾶν ὑπολαμβα‐ νόντων μᾶλλον ἢ ἄνθρωπον· οὕτως ὅτι ἐστὶ τὸ νικᾶν καὶ χεῖρας ἔχειν οὐκ ᾔδεσαν· πρὸς τὸν βασιλέα μετὰ
30ἐλευθερίας .. εἰ μὴ διατεινάμενος ἐξεβόησεν [dimidia fere versus pars deest] τῶν καταφρυαττομένων φθό‐
νων καὶ νηστείαις καθάρματα ειταπο . μενι πόσον265

1

.

266

[distinguere sibi videbatur Herwerdenus. In ceteris la‐ cunis misera codicis est conditio] πόσον ὁ θεὸς δύνα‐ ται θεῷ μὲν ὅτε βού[λεται] τὸ δυν[ατὸν] ἐκείνου κακῶς .. τηλικοῦτον ἐν .. κατα πε .. ἔργον οἶσθα, βα‐
5σιλεῦ. τοῦτο δὲ τὸ ἔργον .. ἀλλότριον τῆς Ῥωμαϊκῆς ἀρχῆς. τοῦ δὲ .. ἐπινεύοντος πρόσωπον, διὰ γὰρ ἁπλότητα πολλὴν συμπαθήσας πρὸς τὰ λεγόμενα .. τα τῶν εὐνούχων εἶπεν ὅτι προσῆκόν ἐστιν ἐπινεύειν .... τοῦ δὲ βασιλέως τοῦτο εἰπόντος ὡς αἰτεῖν
10ἀνάγκη δωρεάν, ὁ Φράβιθος ἔφησεν ἐπιτραπῆναι κατὰ τὸν πάτριον νόμον ἱερατεύειν θεόν. ὁ δὲ βα‐ σιλεὺς δι’ ὑπεροχὴν βασιλικῆς ἀρετῆς καὶ τὴν ὑπα‐ τείαν ἐπέτρεψεν· ὁ δ’ ἐδέξατο. Ὅτι Φαμέας ὁ Μίλκων (l. Ἱμίλκων) ἐπικαλούμε‐
15νος, μυρία παρέχων κακὰ Ῥωμαίοις, εἶτα Σκιπίωνος στρατηγοῦντος οὐ (οὐδὲν Nieb.) δυνάμενος, τὴν δὲ αἰτίαν ἐρωτώμενος ἐξεῖπε, τὰ μὲν πρόβατα εἶναι ταὐτά, τὸν δὲ ποιμένα σφοδρότερον καὶ τοῦ Ἄργου πολυωπέστερον. [Exc. de sentent. (cod. p. 116, 63, 64)
20p. 288—290 Mai., 92—94 Niebuhr.] Ἱέραξ ἦν, ὄνομα δὲ τοῦτο ἀνθρώπου κύριον, ὃν εἶδεν ὁ συγγραφεὺς καὶ διελέχθη πρὸς αὐτόν, καὶ τὴν ψυχήν τε ἀνεμάξατο διὰ τῶν λόγων καὶ συνε‐ λόντι γε εἰπεῖν Ἀλεξανδρεὺς ἦν κορακώδης μὲν κατὰ
25τὸ ἄπληστον ἐς τροφήν· προσῆν δὲ αὐτῷ καὶ τρυφή· πρὸς δὲ ἡδονὰς ἀλεκτρυονώδης, καὶ οἷός τις ἂν Ἀλεξανδρεὺς ἀσελγέστατος γένοιτο καὶ εἴ γέ τι Ἀλε‐ ξανδρέως ἀσελγέστερον. ἀλλ’ ὅμως ὁ συγγραφεὺς αἰδεσθῆναι τὴν τοσαύτην ἀναίδειαν καὶ ἰταμότητα
30συμπείσας ἐφ’ οἷς ἦν λόγοις ᾤχετο ἀπιών, τεθηπό‐ των τῶν παρόντων, ὅτι ἄνθρωπος ἐξ Ἀλεξανδρείας
γλῶττάν τε ἐπέσχε καὶ φλυαρίαν ἐπέστησε καὶ τὸ266

1

.

267

πρόσωπον κατέβαψεν ἐρυθήματι. [Exc. de sentent. (cod. p. 64) p. 290—291 Mai., 94—95 Niebuhr.] Ἀρβαζάκιος Ἴσαυρος, ἐπὶ Ἀρκαδίου τοῦ βασι‐ λέως, ὃν Ἁρπαζάκιον ἐκάλουν διὰ τὸ πλεονεκτικόν.
5ἦν μὲν γὰρ ἐξ Ἀρμενίας, τοῖς τρισὶν ἅμα συγκατειλημ‐ μένος πάθεσιν, ὥσπερ Ἡφαιστείοις δεσμοῖς ἀρρήκτοις, ἀλύτοις, καὶ ἔμενέ γε ἐν αὐτοῖς ἔμπεδον· ταῦτα δὲ ἦν ἐρωτομανία καὶ μέθη καὶ πλεονεξία. οὕτω δὲ ἐς ἔσχα‐ τον ὅρον τὰς ἑαυτῷ δοκούσας ἀρετὰς ἐπετήδευεν ὥστε
10οὐκ ἄν τις ἐπίστευσε [μὴ] πειραθείς, ὅτι τὰς τρεῖς ἐκείνας οὕτως ἐς ἄκρον ἐξήσκησε· μουσουργοῖς μὲν γὰρ συνέζη τοσαύταις ὅσας οὔτε ἐκεῖνος ἀριθμεῖν ἔσχεν οὔτε ἕτερός τις τῶν διακονουμένων· καὶ οἵ γε προσήκοντες αὐτῷ λογισταὶ τῶν στρατιωτικῶν ἔργων
15τὸν μὲν ἀριθμὸν τῶν στρατιωτῶν ᾔδεσαν, τὸ δὲ πλῆ‐ θος τῶν ἑταιρῶν καὶ τὸν ἐκ τῶν χειρῶν ἀριθμὸν αὐτοῦ διέφυγεν. ὥσπερ οὖν Ὀρόντην τὸν Πέρσην φασὶν εἰπεῖν ὅτι τῶν δακτύλων ὁ μικρότατος καὶ μύρια σημαίνει καὶ ἕνα ἀριθμόν, οὕτω κἀκεῖνοι τὰς
20ἑταίρας κατὰ μονάδας καὶ μυριάδας ἠρίθμουν. [Suidas, qui partem horum repetit vv. Ἡφαιστείοις, μουσουργοί.] Ὁ δὲ πρὸς τὸν Ἰωάννην ἐπιστρέψας τὸν λόγον, “ἀλλὰ σύγε, εἶπε, πάντων εἶ τῶν κακῶν αἴτιος, τούς τε βασιλέας διατέμνων ἐκ τῆς σφῶν αὐτῶν κολλή‐
25σεως καὶ τὸ θεοπρεπέστατον ἔργον καὶ οὐρανόμηκες ὑπορύττων καὶ κατασείων ταῖς σαῖς μηχαναῖς ἐς διά‐ λυσιν καὶ φθοράν. ἔστι δὲ πανόλβιόν τι χρῆμα καὶ τεῖχος ἄρρηκτον καὶ ἀδαμάντινον τοὺς βασιλέας ἐν δύο σώμασι μίαν βασιλείαν ἔχοντας φαίνεσθαι.” καὶ
30οἱ παρόντες τούτων λεγομένων τὰς μὲν κεφαλὰς ἐπέσειον ἡσυχῇ καὶ δεδοικότες· ἐδόκει γὰρ αὐτοῖς
ἄριστα λέγεσθαι· τὸν δὲ Ἰωάννην τρέμοντες καὶ πρὸς267

1

.

268

τὰ σφέτερα κέρδη κεχηνότες· ἡ γὰρ ἀκολασία (dubium an hoc sit in codice) καὶ τοῖς πονηροῖς, ᾗπερ εἴρηται, τιμὴν ἐχαρίζετο· τῆς κοινῆς σωτηρίας ἀμελήσαντες, καὶ προστησάμενοι σφῶν αὐτῶν τὸν Ἰωάννην, τεχνι‐
5κὸν δή τινα ἱερακοτρόφον, τὸν Φράβιθον ἀφείλοντο τῆς ψυχῆς. [Exc. de sentent. (cod. p. 64) p. 291—292 Mai., 95 Niebuhr.] Παμφυλία γοῦν ὑπὸ τῶν Ἰσαυρικῶν πολέμων πορθουμένη χρυσὸν ἐνόμισε τὰς Ἰσαυρικὰς συμφοράς·
10καὶ καθάπερ ἐν ταῖς διοσημίαις ἀστραπῆς κεραυνὸς φοβερώτερος· ἡ μὲν γὰρ ἐφόβησε μόνον, ὁ δὲ διέ‐ φθειρεν· οὕτω καὶ τοὺς Ἰσαυροὺς φρικωδεστάτους ὄντας ἀκοῦσαί τε καὶ ἰδεῖν ἄνθος ἀπέδειξε καὶ τρυ‐ φερώτατόν τι καὶ χλοερὸν ἔαρ ὁ βέλτιστος ἐξ Ἀλεξαν‐
15δρείας Ἱέραξ, οὕτω πάντα ἀνερευνησάμενος καὶ συναρπάσας ἀθρόως ἐπὶ τῷ Φραβίθου φόνῳ. —καὶ παραλαβὼν ὑπὸ μάλης ἐπειρᾶτο διαφεύγειν κατὰ ῥύμην καὶ φοράν. ἀλλ’ οὐκ εἶχεν ἀλαοσκοπίην ὁ Λύ‐ κιος Ἑρεννιανὸς βικάριος ὤν· ἀετὸς δὲ γενόμενος
20αὐτὸν συνήρπασε τὸν Ἱέρακα, καὶ μόλις ἀφῆκεν, εἰ μὴ τετρακισχιλίους ἐκεῖνος αὐτῷ χρυσοῦς ἀπέτισεν. [Exc. de sentent. (cod. p. 64, 77) p. 292 Mai., 95—96 Nieb.] Ὅτι ἐπὶ Πουλχερίας τῆς βασιλίσσης ἐξέκειτο δη‐ μοσίᾳ πιπρασκόμενα τὰ ἔθνη τοῖς βουλομένοις ὠνεῖ‐
25σθαι τὰς ἀρχάς· πᾶσι δὲ ἐπιπράσκοντο μεγάλα τε καὶ μικρὰ φανερῶς ἐπὶ τῶν δημοσίων τραπεζῶν, ὥσπερ ἄλλο τι τῶν ἐπ’ ἀγορᾶς ὠνίων. ὁ βουλόμενος Ἑλ‐ λήσποντον ἀδικεῖν εἶχεν Ἑλλήσποντον πριάμενος, καὶ ἄλλος Μακεδονίαν ἢ Θρᾴκην, καὶ ὅπως ἕκαστος ἐνό‐
30σει πρὸς τὸ ἄδικον ἢ ἐχθροὺς ἔχων. ἐξῆν δὲ καὶ καθ’ ἕκαστον ἔθνος τὴν μοχθηρίαν ὠνεῖσθαι τὴν ἑαυτοῦ
πρὸς τὸ βλάπτειν τοὺς ὑπηκόους καὶ πολλὰ συλλαμ‐268

1

.

269

βάνειν ἔθνη· τοῦτο γὰρ ὁ βικάριος ἐδύνατο καὶ ἡ ἀνθύπατος ἀρχή. καὶ δέος ἦν οὐδὲν τῶν ἀθλίων γραμμάτων τοῖς νόμοις ἐντεθνηκότων ὡς δεῖ τὸν ἐπὶ χρήμασι δικάζοντα κολάζεσθαι· ἀλλ’ οἱ μὲν νόμοι
5κατὰ τὸν Σκύθην Ἀνάχαρσιν οὐκ ἀραχνίων ἦσαν ἀσθενέστεροι καὶ λεπτότεροι μόνον, ἀλλὰ καὶ κονιορ‐ τοῦ παντὸς πρὸς τὸ ῥεῖν εὐκόλως καὶ διανεμοῦσθαι παραφορώτεροι. ὁ δὲ τὸ ἔθνος ἢ τὰ ἔθνη παραλα‐ βών, δύο τινὰς ἢ τρεῖς στρατιώτας συνεφελκόμενος
10κατὰ τὴν πλαγίαν ἐσιόντας θύραν, μὴ βουλόμενος μανθάνειν ὅτι | τοῦτο πράττουσιν, ἀλλ’ ἐπιδεικνύ‐ μενος ὅτι (βίᾳ?) διὰ τούτων τῶν | σιωπώντων κηρύκων, εἰ δὴ κήρυγμα σιωπώμενον γίγνεται, πρὸς πάντας περιήγγελλεν, ὥς φησιν Ὅμηρος· “κλήδην
15εἰς ἀγορὴν κικλήσκειν ἄνδρα ἕκαστον μηδὲ βοᾶν, αὐτὸς δὲ μετὰ πρώτοισι πονεῖτο·” καὶ ὁ ἄρχων διὰ τῶν ἀφθόγγων τούτων κηρύκων πρὸς τὸ οὖς ἑκά‐ στῳ περιήγγελλεν ὡς πριάμενος εἴη τοὺς ὑπηκόους τόσου καὶ τόσου χρυσίου, καὶ πᾶσά γε ἀνάγκη
20τοῦτο καταβάλλειν ἢ πράγματα ἔχοντας ἐπιτρίβε‐ σθαι θανάτοις καὶ δημεύσεσιν. οἱ μὲν οὖν ἔχον‐ τες καὶ συντελεῖς ἐκ προϋπαρχούσης οὐσίας κατε‐ τίθεσαν οἰμώζοντες τὸ ἀργύριον· οἱ δὲ ἀποροῦντες δημοσίᾳ κατεδαπανῶντο ταῖς μάστιξι τὰ σώματα·
25πρόφασις δὲ ἦν ἑτέρα τις. εὑρέθη γὰρ γένος ἀν‐ θρώπων δι’ ἀπορίαν καὶ ἀπόνοιαν ὀξυθάνατον καὶ φιλοκίνδυνον, οἳ τὰς ὕβρεις οὐκ ἐνεγκόντες ἐπὶ κατηγορίᾳ τῆς λῃστείας ὥρμησαν ἐπὶ τὸν τῆς αὐλῆς ἔπαρχον. κἀκεῖνος ἂν ἐπὶ τὸ πρᾶγμα διεσχηματισμέ‐
30νος πάλαι καὶ αὐτὸς ἕτερα τοιαῦτα πάσχων τόν τε κατηγορηθέντα συνήρπασε καὶ τοὺς κατηγορήσαντας
ὡς παρρησίαν ἔχοντας ἐπῄνεσεν ὁπωσποτοῦν (?) τοι‐269

1

.

270

αῦτα γένοιτο· καὶ πρὸς τὸν ἀγῶνα τῆς κρίσεως ἐλ‐ θούσης, ἔφρασεν ἂν διὰ τοῦ πιστοτάτου τῶν εὐνού‐ χων· “ἄπιτε, ὦ βέλτιστοι, πάνυ θαυμάζοντες ὅτι μετὰ τῶν κεφαλῶν ἄπιτε· κατηγορεῖν γὰρ ἀρχομένοις
5οὐκ ἔξεστιν.” οἱ μὲν ἀπῄεσαν ψηλαφῶντες τὰς κεφα‐ λὰς ἐπὶ τοῖς λόγοις καὶ ἀγαπῶντες, ὅτι ἔχουσι συνηρ‐ μοσμένας· ὁ δὲ νικήσας τὴν Καδμείαν μακρῷ πλέον ἦν ἀθλιώτερος καὶ τὴν ἀρχὴν πριάμενος ὅλης τῆς ὑπαρ‐ χούσης οὐσίας καὶ τὸ κέρδος τῆς ἀρχῆς προσκατα‐
10βαλὼν ταῖς τοσαύταις ἐνέδραις καὶ λόχοις. πᾶσαι γοῦν οἰκίαι πρὸς τοῦτον ἐκενοῦντο ἂν τὸν δόλον· καὶ ῥᾷστα ἦν ὁρᾶν τοὺς ἄρξαντας δεδημευμένους, ὥσπερ που καὶ ὁ κωμικός φησιν· “ἄρξαντος ἀνδρὸς δημόσια τὰ χρήματα.” ὁ δὲ ἀγνοῶν τίς κωμικός, οὐδὲ ἀνα‐
15γιγνώσκειν ἄξιος τὴν (...) γραφήν. οὕτω γοῦν καὶ ὁ Ἑρεννιανὸς τότε τὸν Ἱέρακα τῷ πολλὰ μὲν ὑφε‐ λέσθαι, πλείονα δὲ καταβαλεῖν συλλαβὼν ἀπέδειξε δικαίας ἀποτίνοντα τιμωρίας τοῦ κατὰ Φράβιθον φόνου. ὁ δὲ Ἱέραξ καλούμενος ὑπὸ τοῦ πλείονα κατα‐
20θέντος ὥσπερ ἀετοῦ συνειλημμένος ἀηδὼν ἦν Ἡσιό‐ δειος οὐ δυναμένη πρὸς κρείττονα ἀντιφερίζειν. καὶ αὐτὸς δὲ ὁ ἀετὸς οὐδὲν διέφερεν ἀηδόνος, πλὴν ὅσα καὶ ἐς τὸν τοῦ μύθου κολοιὸν ἐτέλει, τῶν ἰδίων πτε‐ ρῶν ὥσπερ ἀλλοτρίων ἐστερημένος.
25 Ὅτι ἐπὶ τῆς αὐτῆς βασιλίδος οὐκ ἦν τινα παρὰ τὴν Κωνσταντίνου πόλιν μὴ τοῦτο ἀκοῦσαι· “τί δὲ σύ, πάντων ἀνδρῶν θαυμασιώτατε, [πόλε]ων οὐκ ἄρ‐ χεις καὶ ἐθνῶν;” καὶ ὁ λόγος ἦν τοῦ κατὰ τὸν μῦθον ἰοῦ τῶν διψάδων δυνατώτερος. [Exc. de sentent. (cod.
30p. 77, 78) p. 292—295 Mai., 96—99 Niebuhr.] Ὁ δὲ Στελίχων οὐκ ἐφόνευσε τοὺς ἀνθρώπους,
ἀλλὰ ζῆν αἰσχρῶς ἠνάγκαζε, πάντα ἀφαιρούμενος,270

1

.

271

καὶ πρὸς τὸ βαρύτατον, ὥς φησι Μένανδρος, τὴν πενίαν φορτίον .....ιαλλει.θ.. οι λέγων καὶ συ‐ στέλλων. Ὅτι ὕπατον ὅμως διὰ φιλαρχίαν ᾑροῦντο αὐτὸν
5συνάπαντες οἱ χρήματα ἔχοντες ζῆν μᾶλλον ἢ τοὺς ... δεῖν πυρὶ καὶ φόνῳ καὶ σιδήρῳ πάντα δαπανή‐ σασθαι ... τῆς ... χῆς ἐν τῷ διαφαίνεσθαι ὅτι μόνος Στελίχων ὑπὲρ ἀνθρωπίνην ἐν ... [Exc. de sentent. (cod. p. 77) p. 294—295 Mai., 96—99 Niebuhr.]
10nSEDIS INCERTAE.
11 Γυναικῶν δὲ ὕβρις καὶ τὸ ἀτάσθαλον ἐς παῖδας εὖ γεγονότας συνεκυρώθη καὶ νόμος εἶναι. [Suidas v. ἀτάσθαλα. Videntur haec petita esse ex eodem loco, unde de Carino fragmentum 4. Certe eandem ibi sen‐
15tentiam habes eademque pene verba. MÜLLERUS. Rectius ibidem ὕβρεις.] Εἴτε φιλοχρήματος εἴη καὶ δοῦλος τῶν βαλλαν‐ τίων· καὶ ταῦτα σαφῶς ἐκπυνθανόμενοι πρὸς ταῦτα διεστρατήγουν τὸν πόλεμον. [Suidas v. βαλλάντιον.]
20 Τοσούτου δὲ οἰδοῦντος καὶ ὑποφυομένου κακοῦ. [Suidas v. οἰδοῦσαν.] Τῶν δὲ Ῥωμαίων ἐπ’ αὐτὸ τοῦτο βιαζομένων ἄπορον αὐτοῖς ἀποδεῖξαι καὶ πλῆθος καὶ θέσιν καὶ βέλη καὶ μηχανὰς καὶ μεγέθη ποταμῶν, πρὸς τὸ μὴ
25ἡττᾶσθαι σφῶν καὶ ὁμολογεῖν εἶναι χείροσιν. [Suidas v. θέσεις. Locus mutilus, ut videtur.] “Οὗτοι μὲν ὧδε μένοντες ὑπεμόσχευον τὸν πό‐ λεμον·” ἀντὶ τοῦ ὑπέτρεφον, ὑπεφύτευον. [Suidas v. μοσχεύων.]
30Πέτρα δέ τις ἀπεσπασμένη ἐς τόξου ῥῦμα, του‐
τέστιν ἕλκυσμα. [Suidas v. ῥῦμα.]271

1

.

272

Ζεῦγμα, ἡ τοῦ ποταμοῦ διάβασις, ἡ γέφυρα. [Sui‐ das v. ζεῦγμα.] Τῶν αὐτῶν ἐθῶν (ἐτῶν Kusterus) γυναῖκά τινα στείλας ἐσθῆτι λευκῇ καὶ στέμμασιν, ὡς δὴ μελεδωνὸν
5οὖσαν τῆς Συρίας οὕτω δὴ καλουμένης θεοῦ. [Suidas v. μελεδωνός.] Καὶ οἱ μὲν αὐτοὺς διέφθειρον σχοινίοις ἀποτρα‐ χηλίζοντες. [Suidas v. ἀποτρ.] Καὶ τἄλλα πάθη κατὰ τὴν ἐκμελῆ λύραν ἐθερα‐
10πεύετο. [Suidas v. ἐκμελές.] Πρὸς τὸ ἀφανὲς καὶ ἀόριστον τῆς χώρας ἐκπε‐ σόντες, πρὸς τοὺς φόνους καὶ πρὸς τὴν λείαν ἀπα‐ γορεύοντες. [Suidas v. ἀπαγορεύει.] Οὔτε ἄλλως τὸ μεγαλοπρεπὲς κατὰ τὴν δίαιταν
15ἐν ταῖς μάχαις ἐστὶ φιλοκίνδυνον. [Suidas v. μεγαλοπρ.] Τὸν πάντα βίον αὐτοῦ συντεκμηράμενος ἐκ τῶν ἐναργῶν περὶ αὐτὸν συμβόλων τε καὶ σημείων. [Suidas v. συντεκμηράμενος.] Ὡς κατά τινας διαμέτρους κεραίας κεχιῶσθαι
20τὴν γλῶτταν ταῖς ἀντιτύποις συμβολαῖς τῶν ἀκίδων. [Suidas v. διάμετρος.] Κατὰ τούτους τοὺς χρόνους ὑπὸ τῆς ἀνδρώδους γυναικὸς ἔργον τι κατετολμήθη καὶ συνεπράχθη γεν‐ ναῖον οὕτω καὶ ἀνδρῶδες ὥστε ἄπιστον εἶναι διε‐
25νεγκεῖν ἐς τὴν διήγησιν. [Suidas v. διενεγκεῖν.] Καὶ οἱ μὲν παιδιάν τινα ἐκ τῶν πολεμίων ἡγού‐ μενοι τοσοῦτον ἐδυσχέραινον ὅσον ἠναγκάζοντο βοᾶν καθ’ οὓς ἐμβάλοιεν. [Suidas v. παιδιά.] Ὁ δὲ τὰ φρονήματα καὶ τοὺς θυμοὺς τῶν στρα‐
30τιωτῶν ἀνηρέθιζε, καὶ διαυχενίζεσθαι πρὸς τὸ ἀγέ‐ ρωχον ταῖς μελέταις ἐξεκάλει καὶ φιλοκίνδυνον.
[Suidas v. διαυχενίζεσθαι. Idem: Διηυχενίζετο, ὑψηυ‐272

1

.

273

χένει “ἕτερα δὲ οὐ πολύ τι μείω ἀνωρθοῦτο καὶ διηυ‐ χενίζετο, ἀλλὰ τούτων βαρύτερα καὶ κεραυνῷ προσ‐ εμφερῆ.” Quae Eunapio tribuit verbis ἀνωρθοῦτο καὶ διηυχενίζετο uso fr. 76.]
5 Ὁ δὲ τὰ φρονήματα καὶ τοὺς θυμοὺς τῶν στρα‐ τιωτῶν ἀνηρέθιζεν. [Suidas v. ἀνηρέθιζεν.] Ὁ δὲ τὰς δυνάμεις ἤθροισε, τὸ χρῆμα τῆς δια‐ βάσεως ἐπισπέρχων ἤδη καὶ συμβιαζόμενος καὶ πλὴν ἀγαθῆς ψυχῆς σῶμα οὐκ ἔχων. [Suidas v. χρῆμα.]
10 Εὐνάπιος δὲ λέγει ψιλὸν καὶ [al. δὲ] οἷον κοῦφον. [Suidas v. ψιλός. Qui etiam quae addit: αὐξίλια δὲ οἱ Ῥωμαῖοι τὰ τέλη ταῦτα προσαγορεύουσι, τὸ τῆς βοη‐ θείας ὀξὺ καὶ παρὰ τὰς χρείας εὐκίνητον οὕτω προσ‐ αγορεύοντες, Eunapii putat Bernhardy.]
15 Ἀνῆψεν, ἀνεκρέμασε θεοῖς. Εὐνάπιος. [Suidas.] Sequuntur fragmenta auctoris nomine non insignita, quae Eunapii esse viri docti censuerunt. Εὐτόκιος ἀπὸ Θρᾴκης ἐλθὼν οὔτε γνώμην ἐπιει‐ κής τις ἦν οὔτε γένους εὖ ἥκων, ἀλλὰ στρατιώ‐
20της μὲν ὁ τυχών, πολλὰ δὲ χρήματα κοινὰ τοῦ ἰδίου τάγματος ὑποκλέψας ᾤχετο φεύγων εἰς τὴν Παλαι‐ στίνην. ἐπεχείρησε μὲν οὖν Ἐλευθεροπολίταις ἑαυ‐ τὸν ἐγκαταλέξαι, τῆς βουλῆς μετασχὼν ἐπὶ χρήμασι μεγάλοις. καὶ γὰρ ἐγλίχετο τὴν τύχην μεταβαλεῖν εἰς
25τὸ εὐγενέστερον· καίτοι ἔδει πρότερον μετατίθεσθαι τὴν προαίρεσιν εἰς τὸ κρεῖττον. ἀλλ’ ὅμως οἱ Ἐλευ‐ θεροπολῖται τὸ πλῆθος ὑπιδόμενοι τῶν χρημάτων οὐ προσεδέξαντο τὸν Εὐτόκιον. ὁ δὲ μετεχώρησεν ἐς τὴν Ἀσκάλωνα· καὶ ὁ τότε πρωτεύων Κρατερὸς
30εὐμενῶς αὐτὸν ὑπεδέξατο μετὰ τῶν χρημάτων, πολι‐ τικῆς τε μετέδωκεν ἐλευθερίας. οἱ δὲ Θρᾷκες ὑστέρῳ
χρόνῳ κατὰ πύστιν ἥκοντες ἐπὶ τὸν Εὐτόκιον ἀπῄ‐273

1

.

274

τουν τὸν Κρατερὸν αὐτόν τε τὸν Εὐτόκιον καὶ τὰ χρήματα· ὁ δὲ οὐ μεθίει τὸν ἄνδρα· τῶν δὲ στρα‐ τιωτῶν ἐπὶ δίκην τὸ πρᾶγμα φερόντων, ὁ Κρατερὸς ὑπεραγωνίζεται τοῦ Εὐτοκίου, καὶ περιγίνεται τῶν
5Θρᾳκῶν· ἐφ’ ᾧ καὶ χρησμὸς ἐξέπεσεν ἔχων ὧδε [Suidas v. Εὐτόκιος. Eunapio tribuit Kusterus. Res tanto incertior, quum de Eutocio illo eiusque aetate non constet. Niebuhrius suspicatur ab hoc Eutocio mathematicum, qui sub Iustiniano scripsit, duxisse genus. MÜLLERUS.]
10 Τὸ κόσμιον καὶ ἡσύχιον μετὰ τοῦ δραστηρίου αὐτῷ ἐτέτακτο καὶ τοῦ ἀνδρώδους· ἐπιεικὴς γὰρ ὢν καὶ πρός γ’ ἔτι ἀπράγμων, ὅμως εἰς ἀγῶνα πραγμά‐ των ἐμβεβηκὼς ἐξ ἀνάγκης οὐδενὸς ἐλείπετο τῶν περὶ ταῦτα καλινδουμένων. [Suidas v. δραστήριον. Eunapio
15tribuit Boissonadus.] Περικαῶς τῆς γυναικὸς ἔχων. [Suidas v. περι‐ καῶς. Haec Eunapio tribuo, adverbio περικαῶς uso in Sophistis p. 111. BOISSON. Idem de eiusdem glossis Ἐμφέρεια, ὁμοιότης. Μεσαιπόλιος, ὠμογέρων, μιξο‐
20πόλιος, „haec referri posse ad Eunapium putavi ex hac Zosimi, qui Eunapium saepissime exprimit, sententia I, 51: Ἄνδρα μεσαιπόλιον, ἐμφέρειάν τινα πρὸς τὴν τοῦ βασιλέως ἰδέαν δοκοῦντά πως ἔχειν, εὑρών. Sed po‐ tuit Suidas ipsa Zosimi verba respicere.“]
25 Alia apud Suidam anonyma fragmenta, quae inter‐ pretes incerta pleraque coniectura ad Eunapium retu‐ lerant, Bernhardy indicavit in indice p. 1971, cuius etiam conf. annot. ad v. μουσομανία. Vocabula quae‐
dam Eunapiana habet Photius supra p. 207.274