TLG 2042 073 :: ORIGENES :: Homiliae in Job (fragmenta in catenis, typus II) (e codd. Marc. gr. 21, 538)

ORIGENES Theol., Origenes Adamantius
(Alexandrinus Caesariensis: A.D. 2–3)

Homiliae in Job (fragmenta in catenis, typus II) (e codd. Marc. gr. 21, 538)

Cf. et 2042 057, 086

Citation: Volume — page — (line)

17

.

57

(37t)

ΩΡΙΓΕΝΟΥΣ ΕΞΗΓΗΤΙΚΑ
38tΕΙΣ ΤΟΝ ΙΩΒ.
41tΚΕΦ. Αʹ.
42nΣτίχ. ιʹ. Οὐ σὺ περιέφραξας τὰ ἔξω αὐτοῦ;
43Πόθεν οἶδας, ὅτι πέφρακται; Οὗτος ὁ ἀντίδικος
ἡμῶν ὁ διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπορεύε‐57

17

.

60

ται, ζητῶν καταπιεῖν τινα. Ἦλθεν οὖν καὶ περὶ τὸν Ἰὼβ, βουλόμενος τὰ αὐτὰ ποιῆσαι. Ὕστερον λαβὼν ἐξουσίαν, ταῦτα πεποίηκε. Καὶ ὅτι πάντα πε‐ ριπεφραγμένα ἦν, καὶ ταῦτα νοήσας ἐκ τοῦ κεκωλύ‐
5σθαι· βουλόμενος ποιεῖν τὰ περὶ τοῦ Ἰὼβ, εἶπε· Σὺ περιέφραξας τὰ ἔσω αὐτοῦ καὶ τὰ ἔξω αὐτοῦ. Πάν‐ τα οὖν ἐφ’ ὅσον οὐ δίδοται τῷ διαβόλῳ, σὺ περιέ‐ φραξας.
9nΣτ. ιηʹ. Ἔτι τούτου λαλοῦντος, ἄλλος ἄγγελος
10nλέγων τῷ Ἰώβ· Τῶν υἱῶν σου καὶ τῶν θυγατέ‐
11nρων σου ἐσθιόντων καὶ πινόντων, παρὰ τῷ ἀδελ‐
12nφῷ αὐτῶν τῷ πρεσβυτέρῳ,
13nΣτ. ιθʹ. Ἐξαίφνης πνεῦμα μέγα ἐπῆλθεν ἐκ τῆς
14nἐρήμου, καὶ ἥψατο τῶν τεσσάρων γωνιῶν τῆς
15nοἰκίας, καὶ ἔπεσεν ἡ οἰκία ἐπὶ τὰ παιδία σου,
16nκαὶ ἐτελεύτησαν. Ἐσώθην δὲ ἐγὼ μόνος, καὶ
17nἦλθον τοῦ ἀπαγγεῖλαί σοι.
18 Τὰς μὲν οὖν καμήλους πεποίηκε γενέσθαι ὑπὸ τοὺς ἱππεῖς, τοὺς ὄνους δὲ καὶ τὰ ζεύγη τῶν βοῶν
20ὑπὸ τοὺς αἰχμαλωτίζοντας· τὰ πρόβατα δὲ ἐμίσει. Διὰ τοῦτο πῦρ ἐπ’ αὐτὰ κατήγαγεν. Ἀλλὰ καὶ τοῖς υἱοῖς ἐπεβούλευσε, καιρὸν ἐζήτει τοῦ αὐτοὺς ἀπολέ‐ σαι. Εἰ εὑρήκει ἀναγινώσκοντας, οὐκ ἂν ἥψατο τῆς οἰκίας, οὐδὲ τόπον εἶχε τοῦ αὐτοὺς ἀποκτεῖναι. Εἰ
25εὑρήκει προσευχομένους, οὐδὲν ἠδύνατο ποιῆσαι κατ’ αὐτῶν. Ἀλλ’ ὅτε εὗρεν εὐκαιρίαν, ἴσχυσε. Ποῖος οὖν ὁ καιρός; Μέθη ἦν, συμπόσιον ἦν. Τὸ, τῶν γω‐ νιῶν τῆς οἰκίας ἅψασθαι τὸ πνεῦμα, ἐπίστησον, ὅτι ἐν ταῖς τῶν γωνιῶν πλατείαις οἱ ὑποκριταὶ ἑστῶτες
30προσεύχονται· πᾶς δὲ ὁ μὴ ἐπιβεβηκὼς εὐθείας ὁδοῦ, ταῖς γωνίαις κέχρηται. Πλατεῖα δὲ γωνία ἡ πολλὴ καὶ ἀνειμένη κακία.
33tΚΕΦ. Βʹ.
34nΣτίχ. βʹ. Καὶ εἶπεν ὁ Κύριος τῷ διαβόλῳ· Πό‐
35nθεν σὺ ἔρχῃ;
36 Ἑώρα ὁ Θεὸς, ὅπως αἰσχυνθεὶς διεπονεῖτο ὁ Σατα‐ νᾶς. Ὅταν δὲ ἐπερωτῶν ἴδῃ ἀγνωμονοῦντα, τότε ἐλέγχει κακουργοῦντα, ὡς ἤλεγξε τὸν Κάϊν.
40nΣτ. θʹ. Χρόνου δὲ προβεβηκότος, εἶπεν αὐτῷ ἡ
41nγυνὴ αὐτοῦ.
42 Ὅρα τὸ κακοῦργον. Ὅτε πολὺς διῆλθε χρόνος, τότε ἐπιτίθεται· τότε γὰρ μάλιστα τῆς δυνάμεως ἐξασθε‐ νεῖ. Διπλᾶ τὰ τῆς ἀσθενείας ἦν, τῷ τε τὸν φέροντα
45ἀσθενέστερον γενέσθαι τῷ μήκει τοῦ χρόνου, καὶ τῷ τὴν ἐλπίδα ἀπογνωσθῆναι μᾶλλον. Καὶ μετ’ ὀλίγα· Μὴ τοίνυν τοῦτο ἴδωμεν, ὅτι γυνὴ, ἀλλὰ τί συμβου‐ λεύει. Τοῦτο καὶ τοῖς νῦν ἀνθρώποις παραινῶ, μὴ πρὸς τὰ τῶν προσώπων ἀξιώματα βλέπειν, ἀλλὰ πρὸς

17

.

60

(50)

τὸν τρόπον τῆς συμβουλῆς. Γυνή ἐστιν ἵνα βοηθῇ, οὐχ ἵνα ὑποσκελίζῃ.
51nΣτ. θʹ. Εἶπεν αὐτῷ ἡ γυνὴ αὐτοῦ· Μέχρι τί‐
52nνος καρτερήσεις;
53 Τὸ πάντων μηχανημάτων τῶν προλαβόντων ἰσχυ‐ ρότερον ὕστερον ὁ διάβολος προσάγει. Εἴθε καὶ ταύ‐
55την ἔλαβες! Εἴθε μετὰ τῶν παίδων κατέχωσας! Τινὲς
δέ φασιν οὐδὲ τῆς γυναικὸς εἶναι τὰ ῥήματα, ἀλλ’ αὐ‐59

17

.

61

τὸν εἰς αὐτὴν τυπωθέντα ταῦτα φθέγγεσθαι· οὐδὲ γὰρ ἦν τὴν γυναῖκα τοῦ Ἰὼβ τοιαύτην εἶναι· πλὴν εἴ τις λέγοι, συμφορᾷ περιτραπεῖσαν, τοιαύτην αὐτὴν γενέ‐ σθαι. Καὶ μετ’ ὀλίγα· Εἰκὸς οὐ ταύτην πρώτην γε‐
5γενῆσθαι τὴν συμβουλὴν, ἀλλὰ πολλάκις πολλὰ τού‐ των ἀκοῦσαι χαλεπώτερα παρὰ τῆς γυναικός. Ὅρα διαβολικὴν ἀπάτην. Ἐνενόησε τὴν Εὔαν. Τοῦτο, φησὶ, τὸν πρῶτον κατήνεγκεν ἄνθρωπον· τοῦτο καὶ τούτου περιγενέσθαι δυνήσεται. Ἀλλ’, ὦ ἄθλιε καὶ ἀνόητε!
10ἐκεῖνον ἥττονα γαστρὸς εὑροῦσα, ἰὸν ἔσπειρε τὸν ἑαυ‐ τῆς. Τοῦτον δὲ ὁρᾷς φιλοσοφοῦντα, καὶ αὐτῆς περι‐ γενόμενον τῆς φύσεως. Οὐκ ἐπέκαμψεν αὐτὸν χρη‐ μάτων ἀπώλεια, οὐδὲ παίδων θάνατος ἄωρος, οὐδὲ βάσανος σώματος ἀπαραμύθητος, οὐδὲ χρόνου μῆκος
15τοσοῦτον. Καὶ τὸν ὑπὸ πραγμάτων οὐχ ἁλόντα, τοῦ‐ τον ὑπὸ λόγων προσδοκᾷς χειρώσασθαι;
17tΤοῦ αὐτοῦ.
18 Τί τὸν ἀθλητὴν ἐκλύεις; Τί καταστέλλεις τὰς χεῖ‐ ρας; δέον εἰπεῖν κατὰ τὸν Ἀπόστολον· Ἔτι μικρὸν,
20ἔτι μικρόν.
21nΣτ. θʹ. Ἀλλ’ εἶπόν τι ῥῆμα εἰς Κύριον, καὶ
22nτελεύτα.
23 Μετὰ τὸ τὴν τραγῳδίαν ἀκριβῶς διηγήσασθαι, τότε τὴν ἀναίσχυντον ἐπιφέρει συμβουλήν. Καὶ οὐδὲ αὐ‐
25τῷ φανερῶς εἶπε, Βλασφήμησον. Οἱ γὰρ πονηρὰ συμ‐ βουλεύοντες οὐ τολμῶσιν ἀνακεκαλυμμένην εἰσά‐ γειν τὴν συμβουλήν. Τί λέγεις, ὦ γύναι; Δέον ἐξι‐ λεώσασθαι, δέον καταλλάξαι, παροξῦναι μᾶλλον παρ‐ αινεῖς; Εἰ γὰρ ὁ Θεὸς ταῦτα ἐποίησε, παρακαλέσαι
30αὐτὸν, οὐ βλασφημῆσαι δεῖ. Πόθεν δὲ δῆλον, ὅτι καὶ ἐρώμενον τελευτήσω; Πλὴν ὅρα ὅπως εἶχε περὶ τῆς βλασφημίας ἡ γυνή. Ὥσπερ παραχρῆμα αὐτὴν θάνατον ἐπάγειν ἱκανὴν ἡγεῖτο.
34nΣτ. ιʹ. Εἰ τὰ ἀγαθὰ ἐδεξάμεθα ἐκ χειρὸς Κυ‐
35nρίου, τὰ κακὰ οὐχ ὑποίσομεν;
36 Ὁ γὰρ μακάριος οὗτος, πανταχόθεν βαλλόμενος, ἀσφαλέστερον ἵστατο, καὶ μυρία βέλη δεχόμενος, οὐκ ἐνεδίδου. Ἀλλ’ ἐκένωσε μὲν τοῦ διαβόλου τὴν βελοθή‐ κην, αὐτὸς δὲ οὐ κατέπεσεν, οὐδὲ ὑπεσκελίσθη. Ἀλλ’
40ὥσπερ ἄριστος κυβερνήτης, οὔτε μαινομένης τῆς θα‐ λάσσης, καὶ τῶν κυμάτων διεγειρομένων κατεποντί‐ ζετο, οὔτε γαλήνης οὔσης ῥᾳθυμότερος ἐγίνετο. Ἀλλ’ ἐν ἑκατέρᾳ τῇ τῶν καιρῶν διαφορᾷ ἴσην τὴν ἑαυτοῦ τέχνην διετήρησε. Καὶ οὔτε πλοῦτος ἑαυτὸν ἐφύ‐
45σησεν, οὔτε πενία ἐταπείνωσεν, οὔτε, κατὰ ῥοῦν τῶν πραγμάτων φερομένων, ὕπτιος ἦν καὶ ἀναπεπτωκὼς, οὔτε, ὅλης σχεδὸν τῆς οἰκείας ἀνατραπείσης, καὶ πανολεθρίας γενομένης, διεταράχθη, καὶ τὴν ἀνδρίαν ἤλεγξε τὴν ἑαυτοῦ. Ἀκουέτωσαν πλούσιοι, ἀκουέτω‐

17

.

61

(50)

σαν πένητες· ἑκατέροις γὰρ τὸ διήγημα χρήσιμον, καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ἡ ἱστορία λυσιτελής· καὶ τοῖς ἐν εὐημερίᾳ, καὶ τοῖς ἐν συμφοραῖς. Ἑκάτερα γὰρ τὰ ὅπλα μεταχειρίσας ὁ τῆς εὐσεβείας ἀγωνιστὴς, ὁ τῆς οἰκουμένης στεφανίτης, ἐν ἑκατέροις τὸ τρόπαιον
55ἔστησε· καὶ πρὸς πᾶν εἶδος πολέμου τοῦ δαίμονος61

17

.

64

ἐπελθόντος ἐκείνου, πρὸς ἅπαντα παρετάξατο, καὶ ἐν πᾶσιν ἀνεκηρύττετο. Καὶ καθάπερ στρατιώτης γεν‐ ναῖος, καὶ εἰδὼς νυκτομαχεῖν, τειχομαχεῖν, πεζομα‐ χεῖν, ναυμαχεῖν, καὶ τοξεύειν, καὶ δόρυ σείειν, καὶ
5σφενδόναις καὶ ἀκοντίοις, καὶ παντὶ τρόπῳ μάχης περιγίνεσθαι τῆς ἐναντίων καὶ πανταχοῦ κρα‐ τεῖν· οὕτω δὴ καὶ ὁ γενναῖος ἐκεῖνος ἅπαντα πειρα‐ σμὸν μετὰ πολλῆς ἤνεγκε τῆς ἀνδρίας, τὸν ἀπὸ πε‐ νίας, τὸν ἀπὸ λιμοῦ, τὸν ἀπὸ νόσου, τὸν ἐξ ὀδύνης,
10τὸν ἀπὸ παίδων ἀπωλείας, τὸν ἀπὸ τῶν φίλων, τὸν ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν, τὸν ἀπὸ τῆς γυναικὸς, τὸν ἀπὸ τῶν οἰκετῶν. Οὐ γὰρ ἦν ἀνθρωπίνη συμφορὰ, ἣ μὴ εἰς τὸ σῶμα ἐξεκενώθη ἐκείνου. Ἀλλ’ ὅμως ἁπάντων ὑπερηνέχθη τῶν δικτύων, καὶ ὑψηλότερος γέγονε τῶν
15τοῦ διαβόλου καλάμων. Καὶ τὸ δὴ θαυμαστότερον, ὅτι καὶ πάντα αὐτῷ, καὶ πάντα μεθ’ ὑπερβολῆς, καὶ πάντα ὑφ’ ἕν. Μὴ γὰρ τοῦτο ἴδῃς, ὅτι τοσαῦτα ἔπα‐ θεν· ἀλλὰ πρόσθες, ὅτι οὐδὲ κατὰ μικρὸν, οὐδὲ ἐκ διαστήματος, ἀλλ’ ὑφὲν καὶ ὁμοῦ. Οὐ μικρὰ δὲ αὕτη
20πειρασμῶν προσθήκη. Τῶν μὲν γὰρ ἄλλων ἕκαστος ἀνθρώπων πρῶτον μὲν οὐδεὶς ἂν εὑρεθείη πάντα ὑπο‐ μείνας ὁμοῦ, ἀλλ’ εἰ καὶ πενίᾳ παλαίει, ὅμως ὑγείας ἀπολαύει· εἰ δὲ καὶ πενίᾳ καὶ νόσῳ περιεπάρη, ἀλλὰ γυναικὸς πολλάκις ἀπήλαυσε παραμυθουμένης τὰ δει‐
25νὰ, καὶ ἀντὶ λιμένος αὐτῷ γινομένης. Εἰ δὲ μὴ γυναι‐ κὸς ἀπήλαυσε τοιαύτης, ἀλλ’ οὐχ οὕτω συμβουλευ‐ θείσης ὀλέθρια, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ τοὺς παῖδας ἀθρόον ἀπώλεσεν ἅπαντας· εἰ δὲ καὶ ἀθρόον, ἀλλ’ οὐ τοιούτῳ τρόπῳ τελευτῆς· εἰ δὲ καὶ τοιούτῳ [τρόπῳ] τελευτῆς,
30ἀλλὰ φίλους ἔσχε παρακαλοῦντας· εἰ δὲ οὐκ ἔσχε πα‐ ρακαλοῦντας, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ οὕτως ἐπεμβαίνοντας· εἰ δὲ καὶ ἐπεμβαίνοντας, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ οἰκέτας ὀνειδί‐ ζοντας· εἰ δὲ καὶ ὀνειδίζοντας, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἐμπτύοντας· εἰ δὲ καὶ εἰς τὸ πρόσ‐
35ωπον ἐμπτύοντας, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ νόσῳ τοιαύτῃ περιε‐ πάρει, ἀλλὰ δωματίου καὶ σκέπης ἀπήλαυσε, καὶ οὐκ ἐπὶ τῆς κοπρίας ἐκάθητο· εἰ δὲ καὶ ἐπὶ τῆς κοπρίας ἐκάθητο, ἀλλ’ ἔσχε τοὺς χεῖρα ὀρέγοντας· εἰ δὲ μὴ ἔσχε τοὺς χεῖρα ὀρέγοντας, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ ἐπεμβαίνοντας. Οὗτος δ’ ἅπαντα ταῦτα ὑπήνεγκεν.
40nΣτίχ. ιαʹ. Παρεγένοντο ἕκαστος ἐκ τῆς ἰδίας χώ‐
41nρας πρὸς αὐτὸν, Ἐλιφὰζ ὁ Θαιμανῶν βασι‐
42nλεὺς, Βαλδὰδ ὁ Σαυχέων τύραννος, Σωφὰρ
43nΜιναίων βασιλεύς.
44Φιλικὴ μὲν ἡ παρουσία σου, φιλικὴ δὲ ἡ παρ‐
45αίνεσις. Ἐλιφάζ· Θεός με διέσπειρεν, ἢ, Θεοῦ μου φαυλισμός. Θαιμὰν, ἔκλειψις αὐτῶν. Σωφὰρ, σκοπὸς,φαυλισμός. Βαλδὰδ, παλαίωσις, καὶ ἐπίδοξος. Σαυχαίων, ἀδολεσχία αὐτῶν.
49nΣτίχ. ιαʹ. Ἀκούσαντες δὲ οἱ τρεῖς φίλοι αὐτοῦ
50nτὰ κακὰ πάντα, τὰ ἐπελθόντα αὐτῷ, παρε‐
51nγένοντο ἕκαστος ἐκ τῆς ἰδίας χώρας πρὸς
52nαὐτόν.
53 Ἐάν τις ζητῇ, διὰ τί μετὰ τοσοῦτον χρόνον οἱ φί‐ λοι παραγεγόνασιν, ἐννοείτω πρῶτον μὲν, ὅτι δια‐
55φόρους ᾤκουν χώρας, καὶ μετὰ πλεῖστον χρόνον πολλοὶ μὲν ἤκουσαν ἴσως, τὸ δὲ παράδοξον τῆς συμ‐
φορᾶς καὶ ἄπιστον ἐδόκει, εἰ καὶ ἐπὶ κοπρίας ὁ Ἰὼβ63

17

.

65

καὶ ἀνεπικούρητος κάθηται. Καὶ περιέμενον διὰ πλειόνων πιστώσασθαι τὴν ἀκοὴν, ἢ καὶ ἐκπέμψαι καὶ ἰδεῖν, εἰ καὶ ἀληθῆ τὰ λεγόμενα. Ἐν τούτοις οὖν ὁ χρόνος ἐτρίβετο. Πρὸς δὴ τούτοις, ὅτε τὸ ἀληθὲς
5ἔγνωσαν, βασιλεῖς ὄντες καὶ ἐκδημεῖν μέλλοντες, ἀνάγκην εἶχον πρότερον εὖ διαθεῖναι τὰ κατὰ τὸν οἶκον, καὶ ἐπιστῆσαι τοῖς ἀρχομένοις τοὺς ἀνθ’ ἑαυτῶν. Ταῦτα πάντα αὐτοὺς ἀπησχόλει, καὶ ἐνε‐ βράδυνον. Καὶ εἰ μὴ σφόδρα γε ἀγαπητοί τινες ἦσαν
10καὶ δίκαιοι, οὐκ ἂν, τὰς οἰκείας καταλιπόντες χώρας καὶ βασιλείας, ἀφικνοῦντο πρὸς τὴν ἐπίσκεψιν, ἀλλὰ δι’ ἑτέρων τὴν χρείαν ἐπλήρουν. Ἔστι δὲ ἐννοεῖν, ὡς καὶ οἰκονομία τις ἦν θεία τῆς ἀφίξεως ἡ ἀναβολή. Ἐπειδὴ γὰρ ὁμοῦ τῇ τῶν φίλων διαλέξει καὶ τὸ πᾶν
15τοῦ ἀγῶνος ἐλύθη, τοῦ Θεοῦ χρηματίσαντος, καὶ τὸν δίκαιον ἀνακτησαμένου καὶ στεφανώσαντος, οἰκονο‐ μία τις γέγονε θεία, ἐμβραδῦναι τοὺς φίλους, ἵνα παραταθῇ τὰ τοῦ νοσήματος, καὶ μειζόνως ἀθλή‐ σας ὁ δίκαιος, δικαιότερον ἀναῤῥηθῇ παρὰ τοῦ
20Θεοῦ.
21nΣτίχ. ιαʹ. Καὶ παρεγένοντο πρὸς αὐτὸν ὁμοθυ‐
22nμαδὸν, τοῦ παρακαλέσαι καὶ ἐπισκέψασθαι
23nαὐτόν.
24Ὁ Σύμμαχος οὕτως ἐξέδωκε· Συνετάξαντο γὰρ
25ὁμοῦ ἐλθόντες συμπαθῆσαι αὐτῷ, καὶ παραμυ‐ θήσασθαι αὐτόν. Ὅρα καὶ ἐντεῦθεν, ὡς καὶ ἕτερος παρῆλθε χρόνος, ἕως ὅτε, πρὸς ἀλλήλους διαπεμψά‐ μενοι, τὴν ἐπὶ τὸ αὐτὸ σύνοδόν τε καὶ ἄφιξιν ἐποιή‐ σαντο.
30nΣτίχ. ιβʹ. Καὶ καταπασάμενοι γῆν ἐπὶ τὰς
31nκεφαλὰς αὐτῶν.
32nΣτίχ. ιγʹ. Παρεκάθισαν αὐτῷ ἑπτὰ ἡμέρας, καὶ
33nἑπτὰ νύκτας.
34Οὐκ εἶπε δὲ ἡ Γραφὴ, ὅτι παρεκάθηντο ἑπτὰ
35ἡμέρας πρωΐθεν ἕως ἑσπέρας, οὐδὲ ἑπτὰ νύκτας ἀφ’ ἑσπέρας μέχρι πρωΐ. Δῆλον οὖν, ὅτι, τὸ πλεῖον τῆς ἡμέρας παρακαθεζόμενοι, ὑπεχώρουν τὰς ἀναγκαίας ἐκπληρώσοντες χρείας· καὶ πάλιν ἐπανήκοντες, μέ‐ χρι πολλοῦ τῆς νυκτὸς παρεκαθέζοντο, καὶ αὖθις
40ἀπιόντες, πάλιν ὤρθριζον πρὸς αὐτόν. Ὃ δὴ τῶν γνησιωτάτων καὶ συμπαθεστάτων φίλων ἴδιον. Τῇ δὲ κοινῇ συνηθείᾳ χρωμένη ἡ Γραφὴ, οὕτως ἀπολύτως εἶπε· Παρεκάθισαν αὐτῷ ἑπτὰ ἡμέρας καὶ ἑπτὰ νύκτας. Ἐπεὶ καὶ ὅτε λέγει τὸν Ἰακὼβ δεκατέσσαρα
45ἔτη δουλεῦσαι, καὶ συγκαίεσθαι τῷ καύσονι τῆς ἡμέρας καὶ τῷ παγετῷ τῆς νυκτὸς, ἆρα ὑπὸ στέ‐ γην οὐκ εἰσῄει ποτέ; ἆρα οὐδεμιᾶς ἀναπαύσεως ἔτυχεν ὅλῳ τῷ χρόνῳ; Ταῦτα μὲν οὖν καὶ λεπτολο‐ γεῖν φλύαρον. Ὡς γὰρ ἔφην, ἡ Γραφὴ κοινῇ συνη‐

17

.

65

(50)

θείᾳ χρῆται. Ἐπειδὴ δέ τινες, κωμῳδοῦντες τὴν Γραφὴν, καὶ ἐντεῦθεν αὐτὴν ὡς ψευδῆ διασύρουσιν· Ὡς γὰρ ἂν, φασὶν, ἄσιτοι διετέλουν καὶ ἄϋπνοι ἐπὶ τοσαύταις ἡμέραις; ἠναγκάσθημεν αὐτῶν συνα‐ παχθῆναι τῇ ἀκαίρῳ στενοχωρίᾳ.
56tΚΕΦ. Γʹ.
57Ἀλλ’ ἐν τούτοις μὲν τὸ δεύτερον ἤνυσται κεφά‐
λαιον· τοῦ τρίτου δὲ προθεωρίαν ποιούμενοι, φαμὲν,65

17

.

68

ὡς ἀλγεῖ μὲν ὁ δίκαιος, καὶ οὐκ ἄν τις ἀρνήσαιτο οὐ γὰρ τῶν ἀναισθήτων ἡ ἀρετὴ, ἀλλὰ τῶν ἐν τοῖς πάθεσι φιλοσοφούντων. Οὐ δύναται δὲ, κατὰ μὲν τὸ φαινόμενον, ὑπὸ τῆς ἐν σαρκὶ πληγῆς δριμυ‐
5τάτως κεντούμενος· κατὰ δὲ τὸ νοούμενον, οἷα δί‐ καιος καὶ φιλόθεος ἀνὴρ ὁρῶν τινας σκανδαλιζομέ‐ νους ἐπὶ τοῖς αὐτῶν παθήμασιν, ὡς τῆς τοῦ Θεοῦ δόξης ἐπ’ αὐτῷ διασυρομένης, εἰ ὁ δίκαιος ταῦτα ὑπομένει. Καὶ γὰρ ὅτε λέγει· Ἵνα τί ἔθου με
10κατ’ ἐντευκτήν σου; οὐκ αὐτὸς κατὰ τοῦ Θεοῦ ἐτύγχανε, μὴ γένοιτο! τίνι γὰρ εἶχεν ἐντυγχάνειν; Ἀλλὰ τοῦτό ἐστιν ὅ φησιν· Ἵνα τί δι’ ἐμὲ, Δέσποτα, τὸ ὄνομά σου βλασφημεῖται; Θορυβεῖται δὲ οὐδὲν ἧττον καὶ ἰλιγγιᾷ, μήπως πλείως ἐγκατάλειψιν
15ὑπέστη παρὰ Θεοῦ. Οὐδὲ γὰρ οὕτω τιμωρεῖται ψυχὴ φιλόθεος, ὡς τὸ ὑποπτεύειν καταλελεῖφθαι παρὰ Θεοῦ· καὶ μυριάκις αἱρεῖται τὸν θάνατον, ἢ μετὰ ἀλγηδόνων καὶ τοιαύτης ὑποψίας τοῖς ζῶσιν ἐγκατα‐ λέγεσθαι. Ἐπὶ μὲν οὖν τῇ τῶν κτημάτων ἀπωλείᾳ
20καὶ τῇ τῶν παίδων ἀθρόᾳ τελευτῇ οἵας ἀφῆκε χα‐ ριστηρίους φωνὰς ἠκούσαμεν, καὶ ὅπως τὴν γυναῖκα ἐξεπαίδευσεν ἀπρεπές τι περὶ τοῦ Δεσπότου λογισα‐ μένην, καὶ ποῖα μετὰ πεῖραν καὶ ἐξουδένωσιν καὶ τὸ δριμὺ πάθος ἐφθέγξατο, καὶ ὡς οὐδὲν αὐτὸν τῶν ἀν‐
25θρωπίνων συμπτωμάτων διεθορύβησεν· ὡς δὲ οἱ φί‐ λοι παρεγένοντο ἄνδρες δίκαιοι καὶ συμπαθεῖς, εὔ‐ καιρον ᾠήθη, θεωρῶν αὐτῶν τὴν ὑπομονὴν καὶ τὴν ἀγάπην ἐπ’ αὐτῶν, εἰπεῖν καὶ δημοσιεῦσαι τὰς κατὰ ψυχὴν ἀλγηδόνας, καὶ φθέγγεται μὲν καθ’ ἱστο‐
30ρίαν ἀκίνδυνον. Ἓν γὰρ ἦν τοῦ διαβόλου τὸ σπού‐ δασμα, τὸ παρασκευάσαι τὸν δίκαιον βλασφημῆσαι Θεόν. Ὁ δὲ οὐδαμῶς φαίνεται τοῦτο διαπραξάμενος, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον εὐφημήσας, καὶ χαριστηρίους ἀνα‐ πέμψας φωνάς. Καταρᾶται δὲ τὴν ἡμέραν τῆς
35γεννήσεως, καὶ τὸν θάνατον ἐπιποθεῖ, διὰ τὰς ἀνω‐ τέρω λεχθείσας αἰτίας. Πρὸς δὲ διάνοιαν μυστήρια λαλεῖ· καὶ περὶ τῶν ἤδη προγεγονότων φιλοσοφεῖ, καὶ πληροφορεῖ τὸ μέλλον. Τοιαῦται γὰρ ἀεὶ τῶν ἁγίων προφητῶν αἱ ῥήσεις. Ἐπὶ δὲ αὐτῶν τῶν λέ‐
40ξεων γενόμενοι, σαφηνίσωμεν τὴν διάνοιαν, αὐτοῦ ποδηγοῦντος πρὸς τὴν ἑρμηνείαν, τοῦ καὶ τὸν ἅγιον Ἰὼβ πρὸς τοὺς ἀγῶνας ἐνισχύσαντος.
45nΣτίχ. αʹ. Μετὰ τοῦτο ἤνοιξεν Ἰὼβ τὸ στόμα αὐτοῦ.
46 Ὅτι δίκαιος ἀνοίγει τὸ στόμα, οὐχ ἁπλῶς οὑτωσὶ προσήκει προσέχειν τοῖς λεγομένοις, ἀλλὰ τὰ ἐκ τῶν λόγων ἀναζητεῖν ὠφέλειαν. Μεστὰ γὰρ ἀεὶ ὠφε‐ λείας τὰ τοιαῦτα ῥήματα τῶν ἁγίων· καὶ ἀνοίγων

17

.

68

(50)

τὸ στόμα δίκαιος, κεκρυμμένους δημοσιεύει θησαυ‐ ρούς. Διὸ καὶ τὸ σκεῦος τῆς ἐκλογῆς ὁ Παῦλος ἐπι‐ στέλλων φησί· Τὸ στόμα μου ἀνέῳγε πρὸς ὑμᾶς, Κορίνθιοι. Καὶ περὶ τοῦ Κυρίου γέγραπται ὅτι Ἀνοίξας τὸ στόμα αὐτοῦ ἐδίδασκε. Καὶ ἁπλῶς
55ἐκεῖνος μαρτυρεῖται στόμα ἀνοίγειν, ὁ σιωπῆς μέτρα
πρότερον διδαχθείς. Οὐκοῦν καὶ Ἰὼβ ἀνοίγει τὸ στόμα67

17

.

69

μετὰ τοῦτο· τουτέστι μετὰ τὸ μέγα τρόπαιον, μετ’ ἐκεῖνα τὰ πάθη, οὐκ ἀβασανίστως φθέγγεται περιαλ‐ γῶν τῷ σώματι, τῆς γλώσσης φθανούσης τὸ τῆς φρο‐ νήσεως ἔνθεσμον, ἀλλὰ σωφρονῶν καὶ ταῖς φωναῖς
5ὑποδείκνυται. Δηλοῖ δὲ καὶ τὴν γαλήνην τῆς ψυχῆς καὶ τῶν ῥημάτων τὸ ἐμπρεπὲς ἡ τοῦ ἀνοῖξαι τὸ στόμα αὐτοῦ μαρτυρία.
8tΚΕΦ. ΙΘʹ.
9nΣτίχ. αʹ. Ἕως τίνος ἔγκοπον ποιήσετε ψυχήν
10nμου;
11 Ὥσπερ σώματα βαρέα ἐπιτιθέμενα ζώων σώμα‐ σιν, κάμνειν ποιεῖν τὰ βαστάζοντα· οὕτως εἰσί τι‐ νες λόγοι βαρεῖς, οὓς ἀκούσας τις κάμνει. Ὡς ὑπὸ βάρους πιεζόμενος, τῆς δυνάμεως τῶν λόγων τῶν οὐ
15κακῶς, καὶ χαλεπῶς, ἢ ἐπὶ λοιδορίας εἰρημέ‐ νων ὑπὸ τῶν ἄλλων δύο μετὰ Βαλδὰδ ἐληλυθότων, οἱονεὶ φορτίου αἴσθησις βαρέος, ὁ Ἰώβ φησι καμὼν τῇ ψυχῇ ἐφ’ οἷς εἰρήκασιν· Ἕως τίνος ἔγκοπον ποιήσετε ψυχήν μου; —Καὶ μετ’ ὀλίγον·
20Ὁρᾷς ὡς προγέγραπται ὁ Σαυχαίων τύραννος. Τυ‐ ραννικοὶ αὐτοῦ εἰσιν οἱ λόγοι, οὓς ἀκούσας ὁ Ἰὼβ, λέ‐ γει· Ἕω τίνος ἔγκοπον ποιήσετε τὴν ψυχήν μου; Οὐχ οὕτως καθικνεῖται ψυχῆς ἀνθρώπου ἄλλο τι, ὡς λόγος σκληρός. Πολλάκις ὑπομείνας τὰς βασάνους
25σώματι προσφερομένας, λόγους οὐχ ὑπέμεινεν. Ὁ μέντοιγε τέλειος ἀθλητὴς, εἰ καὶ κάμνων, ἀλλ’ ὑπο‐ μένει τοὺς χαλεποὺς λόγους. Ὕβριν γὰρ ὑπομένειν μεγάλου ἀνδρός ἐστιν. Διόπερ ἐν τοῖς ἀνδραγαθήμα‐ σιν ἑαυτοῦ ὁ Ἀπόστολος λέγει· Λοιδορούμενοι εὐλο‐
30γοῦμεν, διωκόμενοι ἀνεχόμεθα, δυσφημούμενοι παρακαλοῦμεν. Ὥσπερ καθάρματα τοῦ κόσμου ἐγενήθημεν, πάντων περίψημα ἕως ἄρτι. Καὶ μετ’ ὀλίγον φησὶν εἶτα, διὰ τὸ, Ἕως τίνος ἔγκοπον ποιή‐ σετε ψυχήν μου; Ὁρᾷς; Ἰώβ ἐστιν, οὗ καὶ τὸ βι‐
35βλίον οὐδὲν ἄλλο ἐξαιρέτως περιέχει ἢ τὴν ἀνδρίαν αὐτοῦ καὶ τὴν ὑπομονήν. Ἀλλ’ ὅμως αἰσθάνεται τῶν καμάτων, ὧν κεκμήκει ἀπὸ τοῦ λόγου τοῦ σκλη‐ ροῦ τῶν ἐληλυθότων αὐτὸν ἐπισκοπῆσαι.
39nΣτίχ. γʹ. Γνῶτε μόνον, ὅτι ὁ Κύριος ἐποίησέ
40nμε οὕτως.
41 Ἃ βλέπετε περὶ ἐμὲ, μὴ νομίσητε ἄλλοθεν ἐληλυ‐ θέναι μοι ἢ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ. Φοβήθητε τοίνυν. Ὁ γὰρ ἐμοὶ ταῦτα ἐπάγων δύναται καὶ ὑμῖν ἐπαγαγεῖν.
44nΣτίχ. γʹ. Καταλαλεῖτέ μου· οὐκ αἰσχυνόμενοί με,
45nἐπίκεισθέ μοι.
46 Πολλάκις καὶ καταλαλεῖ τις κακῶς ποιῶν. Ὅτε ἂν δὲ οὐκ ἀπερυθριάσῃ, εἰς πρόσωπον λέγει ἐκείνῳ, οὐχὶ ἐλέγχων, οὐδὲ τἀληθῆ λέγων, ἀλλ’ ὀνει‐ δίζων καὶ ὑβρίζων. Τοῖς γὰρ ὑπὸ Θεοῦ τιμωρου‐

17

.

69

(50)

μένοις ἐπεμβαίνειν οὐ χρὴ, ἀλλὰ θρηνεῖν καὶ φο‐ βεῖσθαι.
52nΣτίχ. δʹ. Ναὶ δὴ ἐπ’ ἀληθείας ἐγὼ ἐπλανήθην,
53nπαρ’ ἐμοὶ δὲ αὐλίζεται πλάνος· λαλῆσαι ῥῆμα,
54nὃ οὐκ ἔδει.
55Εἶτά φησιν καθ’ ὑπόθεσιν· Ὑμῖν δίδωμι, ὡς ὑπο‐69

17

.

72

λαμβάνεται, ὅτι διὰ τὰ ἁμαρτήματα ταῦτα πάσχω· ἆρ’ οὖν ἐχρῆν ὑμᾶς οὕτω μοι ὀνειδίζειν; Παρ’ ἐμοὶ δὲ αὐλίζεται πλάνος. Εἰ καὶ καθ’ ὑπόθεσιν τοιαῦτα ἐπεποιήκειν, οἷα οὐκ ἔδει· εἰ καὶ τοιοῦτος ἤμην,
5ἆρ’ οὐκ ἐχρῆν ὑμᾶς βλέποντας μάστιγας, τοὺς ἰχῶ‐ ρας, τοὺς σκώληκας, τὴν ἀπώλειαν τῶν ὑπαρχόντων, αἰδεσθῆναι; Ἀλλὰ προσεπιβαίνετέ μοι μὴ ἐλεοῦντές με, μηδὲ συμπαθοῦντές μου τῇ περιστάσει.
9nΣτίχ. εʹ. Ἔα δὲ, ὅτι ἐπ’ ἐμοὶ μεγαλύνεσθε,
10nἐνάλλεσθε δέ μοι ὀνείδει.
11 Οὐ μετρίως μοι ὀνειδίζετε, ἀλλ’ ἐναλλόμενοι ὡσπερεὶ ἐπιβαίνοντες καὶ καταπατοῦντές με ὀνει‐ δίζετε.
14nΣτίχ. ϛʹ. Ὀχύρωμα δὲ αὐτοῦ ἐπ’ ἐμὲ ὕψωσεν.
15 Οἱονεὶ ὑπὸ τεῖχος τῆς περιστάσεώς εἰμι ὀχύρωμα, ὃ οὐ δύναμαι φεύγειν, ἕως οὗ κρινεῖ ὁ Θεὸς καθελεῖν αὐτό.
18nΣτίχ. ζʹ. Ἰδοὺ γελῶ ὀνείδει, καὶ οὐ λαλήσω.
19Τοῦτό ἐστι τό· Νίκα ἐν τῷ ἀγαθῷ τὸ κακόν.
20 Τοῦ αὐτοῦ. Ἰδοὺ ἐπὶ τῷ ὀνείδει ὑμῶν γελᾷν, οὐ λαλεῖν νομίζομαι.
22tΚΕΦ. Κʹ.
23nΣτίχ. ϛʹ. Ἐὰν ἀναβῇ εἰς οὐρανὸν αὐτοῦ τὰ
24nδῶρα· ἡ δὲ θυσία αὐτοῦ νεφῶν ἅψηται.
25 Τοῦ ἀσεβοῦς ἐὰν ἀναβῇ τὰ δῶρα εἰς τὸν οὐρανὸν, ἐὰν πάνυ ὑψωθῇ, ἐὰν ἡ θυσία αὐτοῦ νεφῶν ἅψηται. Ὅτ’ ἂν εὔξηται ὁ αἱρετικὸς, ὅτ’ ἂν ἡ θυσία αὐτοῦ ἀναβῇ τῇ ὑψηγορίᾳ, ὅτ’ ἂν δοκῇ κατεστηρίχθαι· τότε εἰς τέλος ἀπολεῖται. Ἡ γὰρ εὐχὴ αὐτοῦ λο‐
30γίζεται αὐτῷ εἰς ἁμαρτίαν, καὶ ἔστιν αὐτὴ ἡ εὐχὴ αὐτοῦ ἁμαρτία.
32nΣτίχ. ζʹ. Ὅταν γὰρ δοκῇ ἤδη ἐστηρίχθαι, τότε
33nεἰς τέλος ἀπολεῖται.
34Ὅμοιον, Οἱ δὲ ἐχθροὶ τοῦ Κυρίου ἅμα τῷ δοξα‐
35σθῆναι καὶ ὑψωθῆναι, ἐκλείποντες ὡσεὶ καπνὸς ἐξέλιπον.
37nΣτίχ. ζʹ. Οἱ δὲ ἰδόντες αὐτὸν ἐροῦσι· Ποῦ ἔστιν;
38 Τίνες οἱ ἰδόντες αὐτόν; Οἱ ἐκκλησιαστικοὶ, οἱ ἰδόντες ἐκείνων τὰ σφάλματα, ἐροῦμεν· Ποῦ ἔστιν;
40nΣτίχ. ηʹ. Ὥσπερ ἐνύπνιον ἐκπετασθὲν οὐ μὴ
41nεὑρεθῇ.
42 Οἱ τοιοῦτοι ἐνυπνιαζόμενοι, καὶ ἀναπλάσσοντες φαντάσματα, οὐ τῇ ἀληθείᾳ τὴν διάνοιαν ἐπερείδου‐ σιν σφαλλόμενοι, καὶ γίνονται ὥσπερ ἐνύπνιον
45ἐκπετασθὲν, ὃ οὐ μὴ εὑρεθῇ.
46nΣτίχ. ιʹ. Τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ ὀλέσαισαν ἥττονες.
47Τοὺς υἱοὺς καὶ μαθητὰς τοῦ ταῦτα διδάξαντος.
48nΣτίχ. ιʹ. Αἱ δὲ χεῖρες αὐτοῦ πυρσεύσαισαν
49nὀδύνας.

17

.

72

(50)

Αἱ χεῖρες αὐτοῦ, φησὶν, τουτέστιν αἱ πράξεις, ἐξά‐ ψουσιν αὐτῷ κόλασιν. Αἱ δὲ χεῖρες αὐτοῦ. Τοῦ ἀσεβοῦς τούτου καὶ ἐσφαλμένου, οὗ ἡ προσευχὴ λογίζεται εἰς ἁμαρ‐
τίαν, οὗ ἡ θυσία ἐὰν ἀναβῇ εἰς οὐρανὸν, καὶ νε‐71

17

.

73

φῶν ἅψηται, τότε εἰς τέλος ἀπόλλυται· τούτου αἱ χεῖρες ὀδύνας πυρσεύσουσι· τουτέστι, καὶ ἐν ὀδύναις ἐσχάταις διάξουσι. Λέγει δὲ περὶ τῶν υἱῶν τοῦ πα‐ ρανόμου.
5nΣτίχ. ιγʹ. Χολὴ ἀσπίδος ἐν γαστρὶ αὐτοῦ.
6 Ἔχει γὰρ μαθήματα, ἃ οὐκ ἔστι γλυκέα, ἀλλὰ χολὴ ἀσπίδος, οἱονεὶ πονηρὰ, ἡ περὶ τοῦ οἴνου τῆς διδασκαλίας αὐτῶν. Ἐκ γὰρ ἀμπέλου Σοδόμων ἡ ἄμπελος αὐτῶν, καὶ τὰ ἑξῆς. Καὶ μετ’ ὀλίγα· Χολὴ
10δὲ ἀσπίδος ἐν γαστρὶ τοῦ ἑτεροδόξου, καὶ ἀσεβοῦντος ἐν τοῖς δόγμασι, τοῖς ἐναντίοις τῇ ἀληθείᾳ.
12nΣτίχ. ιεʹ. Πλοῦτος ἀδίκως συναγόμενος ἐξε‐
13nμεθήσεται.
14Τίς γὰρ ἄλλος ἀδίκως πλοῦτος συνάγεται ἢ ἐκεῖ‐
15νος ὁ ἐν τοῖς λόγοις αὐτῶν; Ἀδίκως γὰρ συνάγεται. Ἀλλ’ ὁ ἀγαθὸς οὐκ ἐάσει αὐτοὺς πεπτωκότας, πλοῦ‐ τον ἀδίκως συναγόμενον ἔχειν ἀεὶ αὐτὸν ἐν ἑαυτοῖς· ποιήσει γὰρ ἐξεμέσαι.
19nΣτίχ. ιεʹ. Ἐξ οἰκίας αὐτοῦ ἐξελκύσει αὐτὸν ἄγγελος.
20 Ἄγγελος γὰρ κατ’ ἐνέργειαν καὶ εὐεργεσίαν τοῦ Θεοῦ ἐξελκύσει αὐτὸν ἀπ’ αὐτῆς τῆς κακῶς οἰκοδο‐ μηθείσης, ἥτις ἐστὶν ἐκκλησία πονηρευομένων. Αὕτη γὰρ ἡ οἰκία αὐτοῦ. Ἀλλ’ ἄγγελος ἐξελκύσει αὐτὸν ἐξ οἰκίας αὐτοῦ.
25nΣτίχ. ιζʹ. Μὴ ἴδοι ἄμελξιν νομάδων.
26 Ἑτερόδοξος οὐ βλέπει ἄμελξιν νομάδων. Νο‐ μάδες δὲ εἰσί τινες ψυχαὶ νεμόμεναι ὑπὸ τῷ καλῷ Ποιμένι, τῷ εἰπόντι· Ἐγώ εἰμι ἡ θύρα. Δι’ ἐμοῦ ἐάν τις εἰσέλθῃ, σωθήσεται. Καὶ εἰσελεύσεται,
30καὶ ἐξελεύσεται, καὶ νομὴν εὑρήσει.
32nΣτίχ. ιηʹ. Ὥσπερ στρίφνος ἀμάσητος, ἀκατά‐
33nποτος.
34Οἱ λόγοι καὶ τὰ δόγματα στριφνὰ καὶ πυκνὰ, οὐ‐
35δὲν ἔχει γλυκὺ ἐκεῖνα, τὰ κατὰ τοῦ Θεοῦ γινόμενα. Στρίφνος βοτάνη, τίς ἐστιν ἐκτραχυνομένη τῇ γλώσσῃ τοῦ μασσωμένου. Ὥσπερ οὖν, φησὶ, τὴν βοτάνην ἐκείνην, κἂν ἄγαν τις φιλονεικήσειε διαλεά‐ νας τοῖς ὀδοῦσι, καταπιεῖν οὐ δύναται· οὕτω καὶ ὁ
40τῶν ἀλλοτρίων ἀπολαύειν ἐθέλων οὐδὲν τῶν πόνων ἀποίσεται τὸ κέρδος.
42nΣτίχ. κʹ. Διὰ τοῦτο οὐκ ἀνθήσει αὐτοῦ τὰ
43nἀγαθά.
44Ἂ δοκεῖ ἀγαθὰ ποιεῖν, οὐκ ἀνθήσει· ὅτ’ ἂν δοκῇ
45ἤδη πεπληρῶσθαι, θλιβήσεται.
47nΣτίχ. κʹ. Οὐκ ἔστιν αὐτοῦ σωτηρία τοῖς ὑπάρχουσι.
48 Τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῦ σωτηρίαν αὐτῷ περιποιῆσαι οὐ δύναται.
50tἌλλως.
51nΣτίχ. κβʹ. Πᾶσα δὲ ἀνάγκη αὐτὸν ἐπελεύσεται,
52nκαὶ ἐπαποστελεῖ ἐπ’ αὐτὸν θυμὸν ὀργῆς.
53nΣτίχ. κβʹ. Πᾶσα δὲ ἀνάγκη ἐπ’ αὐτὸν ἐπελεύ‐
54nσεται.
55Ταῦτα προτρεπτικὰ ἡμῖν, ἵνα ἀφιστώμεθα τῶν
ἀλλοτρίων.73

17

.

76

(1n)

Στίχ. κβʹ. Νίψαι ἐπ’ αὐτὸν ὀδύνας.
2Ἀντὶ νιφετοῦ ὀδύναι ἔρχονται ἐπὶ τὸν τοιοῦτον.
3nΣτίχ. κδʹ. Καὶ οὐ μὴ σωθῇ ἐκ χειρὸς σιδήρου.
4Σίδηρον οὐ λέγει τοῦτον τὸν αἰσθητὸν, ἀλλὰ τμη‐
5τικώτατον λόγον.
6nΣτίχ. κεʹ. Διεξέλθοι δὲ διὰ σώματος αὐτοῦ
7nβέλος.
8Τὰ βέλη ταῦτα τὰ πεπυρωμένα τιτρώσκει αὐτόν.
9nΣτίχ. κεʹ. Κατέδεται αὐτὸν πῦρ ἄκαυστον.
10 Μυστήριόν τι μανθάνομεν περὶ τῆς κολάσεως τῆς ἀποκειμένης, ἵνα φυλασσώμεθα αὐτὴν παθεῖν. Πῦρ εἶπεν ἄκαυστον κατέδεσθαι τὸν ἀσεβῆ· τοῦτο τὸ πῦρ τὸ παρ’ ἡμῖν ὑλικὸν οὐκ ἔστιν ἄκαυστον πῦρ· βλεπό‐ μενον γὰρ αὐτό. Ἐκεῖνο δὲ ἀόρατόν ἐστι τὸ πῦρ, τὸ
15ἐπὶ τοὺς ἁμαρτωλοὺς ἐρχόμενον, ὃ ἔνδον αὐτοὺς καίει. Νοητόν ἐστι καὶ κολάζον. Ἐὰν θέλῃς εἰκόνα παρα‐ λαβεῖν ἐκείνου τοῦ πυρὸς, νόει μοι τὸν εἰς ὑπερβολὴν πυρέσσοντα, καὶ ὑπὸ πυρὸς φλεγόμενον. Οὐχ εὑρή‐ σεις ὄψει τὸ πῦρ ἐν αὐτῷ, ὑπόκειται δὲ, καὶ ἐκκαίει
20αὐτοῦ τὰ σπλάγχνα. Οὕτως ἀπὸ τῶν ἁμαρτημάτων πυρέττων τις ἐκκαίεται.
22nΣτίχ. κεʹ. Κακώσαι δὲ αὐτοῦ ἐπήλυτος τὸν οἶκον.
23 Ὁ πολεμήσας τὸν λαὸν ἐκεῖνον ἐπήλυτος ἦν, καὶ οὐ προσήλυτος· ὃς ἐκάκωσεν αὐτοῦ τὸν οἶκον, κατα‐
25λύων τὸ νομιζόμενον ἁγίασμα, καὶ τὴν πόλιν ἢν ἔλε‐ γον εἶναι ἁγίαν.
27nΣτίχ. κζʹ. Ἀνακαλύψαι δὲ αὐτοῦ ὁ οὐρανὸς
28nτὰς ἀνομίας.
29Ἀντὶ τοῦ, Καὶ ἐκ Θεοῦ καὶ ἐξ οὐρανοῦ ὑποστή‐
30σεται τὰ δεινά. Ταῦτα δὲ ἔφη, ἐπειδὴ ὁ Ἰὼβ, φήσας ὑπὸ Θεοῦ πεπλῆχθαι, ἐμνημόνευε καὶ ὡς ὑπὸ ἀνθρώ‐ πων ἠδικημένος. Κατασκευάζει οὖν, ὅτι πάντα δι’ ἁμαρτίας αὐτὸν ἐπηνέχθη.
34nΣτίχ. κζʹ. Γῆ δὲ ἐπανασταίη αὐτῷ.
35Αὐτὴ ἡ γῆ ἐπανίσταται ἐκείνῳ τῷ λαῷ.
36nΣτίχ. κθʹ. Καὶ κτῆμα ὑπαρχόντων αὐτῷ
37nπαρὰ τοῦ ἐπισκόπου.
38 Μανθάνει τίς ἐπίσκοπος ἐνθάδε ὠνομάσθη; ὅτι Θεὸς ἐπίσκοπος εἴρηται, καὶ οἱ ἐπίσκοποι ἐκεί‐
40νου τὴν εἰκόνα παντὶ τῷ τρόπῳ φιλοτιμοῦνται, οἱ καλοὶ καὶ ἀγαθοὶ, φορεῖν. Καὶ ὥσπερ ὁ μιμησάμενος εἰκόνα βασιλικὴν τιμᾶται ἐπὶ τὸ καλῶς μιμήσασθαι, τιμᾶται δὲ καὶ ἐπὶ τῷ αὐτὴν κεκοσμηκέναι· οὕτως μακάριος ἐπίσκοπος, ὁ νοήσας τὸν ἀληθινὸν ἐπίσκο‐
45πον, καὶ ζηλῶν αὐτὸν, καὶ γινόμενος ὡς ἐν ἀνθρώποις Θεός· ἢ ἔχων ἐπίσκοπον τὸν ποιοῦντα αὐτὸν ἀληθῶς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἐπίσκοπον· ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κρά‐ τος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
49tΚΕΦ. ΚΑʹ.
50nΣτίχ. εʹ. Εἰσβλέψαντες εἰς ἐμὲ θαῦμα σχέτε.
51 Φατὲ σοφοὶ εἶναι, καὶ εἰδέναι διὰ τί ταῦτα πά‐ σχω, ὡς τοῦ Θεοῦ μὴ κοιμωμένου ἐπὶ τοῖς ἁμαρ‐ τήμασι τῶν ἀνθρώπων. Καὶ ἐτολμήσατέ με λέγειν ἁμαρτωλὸν εἶναι, καὶ δικαίως εἰς ταῦτα ἐφθακέναι.
55nΣτίχ. ζʹ. Πεπαλαίωνται δὲ καὶ ἐν πλούτῳ.
56Οὐκ εἰσὶ νεόπλουτοι, ἀλλὰ πολλὰ ἔτη πεποιή‐75

17

.

77

κασι πλουτοῦντες, καὶ ἀεὶ τὸν πλοῦτον αὔξοντες.
3nΣτίχ. ηʹ. Ὁ σπόρος αὐτῶν κατὰ ψυχήν.
4Τοῦ μὲν δικαίου ὁ σπόρος κατὰ πνεῦμά ἐστι·
5Σπείρει γὰρ εἰς τὸ πνεῦμα, καὶ ἐκ τοῦ πνεύματος θερίζει ζωὴν αἰώνιον· τῶν δὲ τοιούτων, ἐπεὶ ψυχι‐ κὸς ἄνθρωπος οὐ δέχεται τὰ τοῦ πνεύματος· μω‐ ρία γὰρ αὐτῷ ἐστιν· ὁ σπόρος οὐ κατὰ πνεῦμα, ἀλλὰ κατὰ ψυχὴν, τὸ ὑποδεέστερον.
10nΣτίχ. ηʹ. Τὰ δὲ τέκνα αὐτῶν ἐν ὀφθαλμοῖς.
11 Πάντα ὅσα ποιοῦσιν, πρὸς τὸ θεαθῆναι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων ποιοῦσι. Τέκνα γὰρ τὰ ἔργα ἑκάστου. Οὐκ ἔστι τέκνα τῶν ἑτεροδόξων ἐν καρδίᾳ, ἐν λογισμοῖς ἀγαθοῖς, ἀλλ’ ἐν ὀφθαλμοῖς, πρὸς τὸ θεαθῆναι ὑπὸ
15τῶν ἀνθρώπων.
16nΣτίχ. θʹ. Οἱ οἶκοι αὐτῶν εὐθηνοῦσιν.
17 Ὅτ’ ἂν εἰσέλθῃς εἰς συναγωγὴν αἱρετικῶν, καὶ ἴδῃς ἐκεῖ πλῆθος συναγομένων, βλέπε, ὅτι οἱ οἶκοι αὐτῶν εὐθηνοῦσιν.
20nΣτίχ. θʹ. Φόβος δὲ οὐδαμοῦ.
21 Ἄφοβοί εἰσιν. Οὐ φοβοῦνται τὸν Θεὸν, καταφρο‐ νοῦσι τῆς Θεότητος· τοιαῦτα λέγοντες περὶ Θεοῦ, οὐ φοβοῦνται, ὅτι περὶ Θεοῦ λαλοῦσιν.
24nΣτίχ. θʹ. Μάστιξ δὲ παρὰ Κυρίου οὐκ ἔστιν ἐπ’
25nαὐτοῖς.
26 Τοῦ αὐτοῦ. Ἐὰν ἴδῃς ἄνθρωπον τοιαῦτα κατὰ Θεοῦ λαλοῦντα, ὑγιαίνοντα τῷ σώματι, βλέποντα, τὰ αἰσθητήρια σώζοντα, καὶ δοκοῦντα ἐνίοτε καὶ ἐν τοῖς κοσμικοῖς εὐτυχεῖν· ὅρα, ὅτι πεπλήρωται ἐπ’ αὐτοῦ
30ἀσεβοῦς ὄντος τό· Μάστιξ δὲ παρὰ Κυρίου οὐκ ἔστιν ἐπ’ αὐτοῖς.
32nΣτίχ. ιʹ. Ἡ βοῦς αὐτῶν οὐκ ὠμοτόκησε.
33 Τοῦ αὐτοῦ. Ὁ βοῦς ζῶόν ἐστι γεωργικὸν, καὶ συμπνέων εἰς γεωργίαν. Καὶ αὐτοὶ γεωργοῦσι. Γεωρ‐
35γοῦσι δὲ Σόδομα καὶ Γόμοῤῥα, γεωργοῦσιν Αἴγυπ‐ τον. Ἡ βοῦς αὐτῶν οὐκ ὠμοτόκησεν· ἀλλὰ καὶ αὐτὴ ἀπεκύησε, καὶ ἐγέννησε τέκνον, ἵνα γεωργῆται αὐτῶν ἡ πονηρὰ γῆ.
39nΣτίχ. ιʹ. Διεσώθη δὲ αὐτῶν ἐν γαστρὶ ἔχουσα, καὶ
40nοὐκ ἔσφηλεν.
41 Ὅσα συλλαμβάνουσι, ταῦτα καὶ κύουσιν, οὐκ ἀπὸ τοῦ φόβου Θεοῦ συλλαμβάνοντες, ἀλλ’ ἀπὸ τῆς κα‐ κίας. Ἰδοὺ ὠδίνησεν ἀδικίαν, συνέλαβε πόνον, καὶ ἔτεκεν ἀνομίαν.
45nΣτίχ. ιαʹ. Μένουσι δὲ ὥσπερ πρόβατα αἰώνια.
46 Ποῖος νοῦς ἐστι τοῦ· μενοῦσιν ὡς πρόβατα αἰώ‐ νια; Περὶ ὧν φησιν ὁ Χριστός· Τὰ ἐμὰ πρόβατα τῆς ἐμῆς φωνῆς ἀκούουσι, καὶ ἐγὼ ζωὴν αἰώνιον δίδωμι αὐτοῖς, καὶ τὰ ἑξῆς· ταῦτά ἐστι τὰ αἰώνια

17

.

77

(50)

πρόβατα. Ἐπεὶ οὖν μῖμοί εἰσιν οἱ ἑτερόδοξοι, καὶ ἐθέλουσι μιμεῖσθαι τὴν ποίμνην τοῦ Χριστοῦ, ἐπι‐ σκόπους ἑαυτοῖς χειροτονοῦντες, πρεσβυτέρους, δια‐ κόνους, διδασκάλους, λαὸν, κατηχουμένους, μιμού‐ μενοι τὰ αἰώνια πρόβατα, πληροῦσι τό· Μένουσι δὲ
55ὡς πρόβατα αἰώνια. Οὐκ εἰσὶ δὲ πρόβατα αἰώνια,
ἀλλὰ μένουσιν ὡς πρόβατα αἰώνια.77

17

.

80

(1n)

Στίχ. ιαʹ. Τὰ δὲ παιδία αὐτῶν προσπαίζουσι.
2nΣτίχ. ιβʹ. Ἀναλαβόντες ψαλτήριον καὶ κιθάραν.
3 Οἱ ἡμέτεροι ἀναλαμβάνουσι ψαλτήριον καὶ κιθά‐ ραν, ὑμνοῦντες τὸν Θεὸν, καὶ δοξολογοῦντες αὐτόν.
5Ἐκείνων δὲ τὰ παιδία, οἱ ἀνόητοι ἐν αὑτοῖς, προσ‐ παίζουσιν, ἀναλαμβάνοντες ψαλτήριον καὶ κι‐ θάραν. Ὅτ’ ἂν ἀναλάβωσι τοὺς λόγους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, προσπαίζουσι, καὶ γελῶσι τὰ λόγια τοῦ νόμου καὶ τῶν προφητῶν. Ἀναλαμβάνοντες τὰ ἐναρ‐
10μόνια, ψαλτήριον τὸ τοῦ νόμου, κιθάραν τὴν προφη‐ τικὴν, προσπαίζουσιν αὐτοῖς.
12nΣτίχ. ιβʹ. Καὶ εὐφραίνονται φωνῇ ψαλμοῦ.
13 Καὶ αὐτοὶ λέγουσιν ψαλμοὺς Οὐαλεντίνου, καὶ λέ‐ γουσιν ᾠδὰς Βασιλείδου, καὶ τοιαῦτά τινα φθέγγον‐
15ται, εὐφραινόμενοι φωνῇ ψαλμοῦ.
16nΣτίχ. ιγʹ. Ἐν δὲ ἀναπαύσει ᾅδου ἐκοιμήθησαν.
17 Ἐν δὲ ἀναπαύσει οὐκ οὐρανοῦ, ἀλλ’ ᾅδου ἐκοιμή‐ θησαν. Ἡμεῖς δὲ εὐχόμεθα οὐκ ἐν ἀναπαύσει ᾅδου κοιμηθῆναι, ἀλλ’ ἐν ἀναπαύσει Θεοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς
20τοῖς ἁγίοις μετὰ Χριστοῦ βασιλεύοντος ἡμῶν· ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
23tΚΕΦ. ΚΒʹ.
24nΣτίχ. βʹ. Πότερον οὐχὶ Κύριός ἐστιν ὁ διδά‐
25nσκων σύνεσιν καὶ ἐπιστήμην;
26 Τὰ οἰκονομούμενα ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἀνα‐ γραφῆς ἀξιωθῆναι χρή. Διὰ τοῦτο ἀναγράφεται ὑπὲρ τοῦ τὸν ἐντυγχάνοντα ὠφελεῖσθαι ἐκ τῶν ἀναγινω‐ σκομένων. Εἰ μὴ οὖν χρήσιμοι ἦσαν οἱ λόγοι τῶν
30τριῶν, τῶν παραγενομένων πρὸς τὸν Ἰὼβ, ὡς τὸν ἐντυγχάνοντα λαβεῖν τι ἀπὸ τῶν εἰρημένων ὑπ’ αὐτῶν πρὸς τὸν Ἰώβ· οὐκ ἂν ἡ πρόνοια εἰς τὴν βίβλον τοῦ Ἰὼβ ἐποίησεν ἀναγραφῆναι καὶ τοὺς λόγους τῶν τριῶν. Ἔστιν οὖν ὠφεληθῆναι μὲν ἀπὸ τῶν λόγων
35αὐτοῦ, ἐνορῶντα τοῖς δόγμασιν· ὁρᾷν δὲ τὸ ἔγκλη‐ τον τῶν λόγων περὶ ἓν μόνον, ὅτε αἰτιῶνται τὸν Ἰὼβ, οἰόμενοι αὐτὸν πάσχειν διὰ τὰ ἡμαρτημένα αὐτῷ· οὐχ ὁρῶντες, ὅτι καὶ ἄλλα πολλὰ αἴτιά ἐστι τοῦ συμ‐ βαίνειν ἀνθρώποις. Τοιαῦτά ἐστι νενομισμένα εἶναι
40καλὰ ἢ χαλεπὰ, ἢ ὅπως ποτὲ βούλεταί τις αὐτὰ ὀνομάζειν. Καὶ μετ’ ὀλίγα· Πότερον οὐχὶ ὁ Κύ‐ ριός ἐστιν ὁ διδάσκων σύνεσιν καὶ ἐπιστήμην; Τὸ δόγμα ὑγιές ἐστι· ὅτι ἀληθινὸς διδάσκαλος ἀρετῆς οὐ δύναται εἶναι ἄνθρωπος. Ὁ διδάσκων
45γὰρ ἄνθρωπον γνῶσιν, καὶ ἐν τοῖς Ψαλμοῖς ἀναγέ‐ γραπται, ὅτι οὐκ ἄλλος ἐστὶν ἢ Θεός. Καὶ, Δίδαξόν με, φησὶν, τὰ δικαιώματά σου, ὁ Προφήτης, εἰδὼς δι‐ δάσκαλον εἶναι ἀληθῆ καὶ τέλειον τὸν Θεόν. Διδά‐ σκει δὲ ὁ Θεὸς ἐλλάμπων τῇ ψυχῇ τοῦ μανθάνοντος

17

.

80

(50)

ὑπ’ αὐτοῦ, καὶ τὴν διάνοιαν φωτίζων τῷ φωτὶ, τῷ ἀληθινῷ λόγῳ αὐτοῦ. Οὐκοῦν καὶ ἄνδρες δίκαιοι ἡμᾶς διδάσκουσι διδασκαλικὴν εἰληφότες χάριν.
53nΣτίχ. δʹ. Καὶ συνεισελεύσεταί σοι εἰς κρίσιν.
54Λόγον ποιούμενος ὁ Θεὸς τοῦ προνοουμένου ὑπ’ αὐ‐
55τοῦ, ἐλέγχει αὐτόν. Καὶ συνεισελεύσεταί σοι εἰς
κρίσιν. Πολλάκις εἴπομεν, εἴποτε ἐνέπεσε τὸ δόγμα79

17

.

81

τοῦτο ἐν ἄλλαις λέξεσιν, ὅτι οὕτως ἐστὶν ὁ Θεὸς φιλ‐ άνθρωπος, ὥστε, καὶ χρηστῶς κρίνων ἡμᾶς, ἐπι‐ τρέπει λέγειν ἡμᾶς πρὸς αὐτὸν, ὡς κρινόμενον μεθ’ ἡμῶν, περὶ ὧν βουλόμεθα. Ἐχρησάμην οὖν τοῖς ἀπὸ
5τοῦ Ἡσαΐα· Δεῦτε, καὶ διαλεχθῶμεν, λέγει Κύ‐ ριος. Τὸ γὰρ, διαλεχθῶμεν, τοιοῦτόν ἐστιν· Εἴ τί με ἔχεις ἐλέγξαι, καὶ τὴν πρόνοιάν μου, ὡς ἀμελή‐ σαντός σου, ὡς μὴ τὰ δέοντα πεποιηκότος, λέγε· Κἀγὼ, ὅ τι ποτὲ ἔχω ἐρῶ, πείσω σε, καταδικάζων σε
10ἄξιον ὄντα τοῦ καταδικασθῆναι.
11nΣτίχ. εʹ. Πότερον οὐχ ἡ κακία σου ἐστὶ πολλή;
12 Εἰκότως οὐχ ἁπλῶς φημι γεγονέναι ἄδικον· ἐπεὶ πάσχει τοιαῦτα, ὁποῖα οὐδεὶς αὐτῶν τηλικούτοις πέπτωκεν, οἵοις σύ. Εἰκὸς διὰ τὸ ἀναρίθμητόν σου
15τῶν πταισμάτων, ταῦτά σοι ἐληλυθέναι. Τοῦ αὐτοῦ. Οὐ πρότερον ὠνόμασεν ἁμαρτίαν, εἶτα τὴν κακίαν· ἀλλ’ ὁρῶν τὴν κακίαν τὴν φαύλην ἕξιν, εἶτα μετὰ τοῦτο τὰ ἀπὸ τῆς φαύλης ἕξεως ἁμαρτανόμενα, ἅπερ εἶπεν ἀναριθμήτους εἶναι ἁμαρ‐
20τίας.
21nΣτίχ. εʹ. Ἀναρίθμητοι δέ σου αἱ ἁμαρτίαι.
22 Ὑπολαμβάνει τοῦτο ὁ Ἐλιφὰζ περὶ τοῦ Ἰώβ. ᾜδει αὐτὸν πλούσιον, καί φησιν· Ἐνέχυρα ἐλάμ‐ βανες ἀπὸ τῶν σῶν ἀδελφῶν, ὡς ὀφειλόντων μὴ
25ὀφειλόντων. Τὸ γὰρ, Ἠνεχύραζες διακενῆς, τοιοῦ‐ τόν ἐστιν.
27nΣτίχ. ϛʹ. Ἠνεχύραζες τοὺς ἀδελφούς σου
28nδιακενῆς.
29Τοῦ αὐτοῦ. Προσεπιτείνει δὲ πάλιν ἄλλην αὐτοῦ
30ἁμαρτίαν. Ἔστι ποτὲ λαβεῖν ἀμφιάσματα; Οὐ γυμ‐ νοῦ, ἀλλὰ πλουσίου ἔχοντος ἀποκείμενα ἐνδύματα πολλὰ λαβεῖν. Τρία ... δὴ ὁ τῶν πολλῶν ἐκεῖ ἔλα‐ βον ἀμφίασιν· ἀλλὰ γυμνοῦ, ἀλλὰ πλουσίου. Ἐὰν μέντοι γε χιτῶνά τις ἔχῃ ἕνα, καὶ τοῦτον τὸν χιτῶνα,
35προφάσει τοῦ ἀπαιτεῖν τὸ ἐμὸν, ἐκδύσω, μὴ ἐλεήσας ἐκεῖνον τὸν γυμνὸν, ἀμφίασιν τοῦ γυμνοῦ ἀφειλόμην. Πολλὰ δὲ τοιαῦτα, ἐν ἡμῖν γίνεται, ὅτ’ ἂν δανείζω‐ μεν, ὅτ’ ἂν πρὸς ὀφειλέτας ἐρχώμεθα. Πολλάκις ὀφει‐ λέτης ἡμῶν εἰς ὑπερβολὴν πένεται, μὴ δυνάμενος
40ἀποδοῦναι· καὶ ἡμεῖς, τὰ σπλάγχνα ἡμῶν ἀποκλεί‐ σαντες, ἀνηλεεῖς καὶ ὠμοὶ γινόμεθα, μὴ βλέποντες ὅτι γυναῖκα τρέφει καὶ τέκνα, καὶ μόλις τρέφεται ἀπὸ τῶν ποριζομένων αὐτῷ ὀλίγων ὀβολῶν. Ἀπαι‐ τοῦμεν πικρῶς ἔσθ’ ὅτε καὶ περισσὰ ἔχοντες παρ’
45ἑαυτοῖς. Ταῦτα οὖν λέγει ἐγκαλῶν τῷ Ἰὼβ, ὅτι ἀμ‐ φίασιν γυμνῶν ἀφεῖλεν.
47nΣτίχ. ζʹ. Οὐδὲ ὕδωρ διψῶντας ἐπότισας· ἀλλὰ
48nπεινώντων ἐστέρησας ψωμόν.
49Εἰς τὸ αὐτό. Οὐκοῦν οὐ μόνον τὸ ἀδικεῖν,

17

.

81

(50)

ἀλλὰ καὶ τὸ μὴ εὐεργετεῖν ὑπεύθυνον. Ταῦτα πάντα κατηγορήματά εἰσι, καὶ ἀληθῶς ψεκτά. Ἀλλ’ οὐκ ἀληθῆ περὶ τοῦ Ἰὼβ, οὐδὲ καλῶς ἐλέγετο περὶ αὐτοῦ.
Τοῦ αὐτοῦ. Τοιαῦτα γίνεται ἐν ταῖς πικραῖς81

17

.

84

ἀπαιτήσεσιν. Ἐνίοτε αὐτὸν τὸν ψωμὸν ἔχει τις ἕνα· κἂν μὴ ἔχῃ ἄρτον ὁλόκληρον, ἀφαιροῦμεν ἀπ’ αὐτοῦ λέγοντες· Ἀλλ’ ὀφείλεις
4nΣτίχ. θʹ. Χήρας δὲ ἐξαπέστειλας κενάς.
5 Προσέχωμεν ἐὰν χήρα ἡμῶν εἰσέλθῃ εἰς τὴν οἰκίαν, μήποτε κενὴν αὐτὴν ἐξαποστείλωμεν. Κατὰ δύνα‐ μιν ἕκαστος πρὸς ὃ ἔχει πληρωσάτω τὸν κόλπον τῆς χήρας.
9nΣτίχ. θʹ. Ὀρφανοὺς δὲ ἐκάκωσας.
10 Τοῦ αὐτοῦ. Οὐδένα μὲν δεῖ κακοῦν, ἐξαιρέτως δὲ χρὴ φείδεσθαι τῶν ὀρφανῶν. Περὶ γὰρ τῶν ἀβοηθή‐ των ψυχῶν πολεμεῖν ὁ Θεὸς ἐνετείλατο. Μᾶλλον δὲ παρὰ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, πτωχοὶ, χῆραι, ὀρφα‐ νοὶ δέονται βοηθείας.
15nΣτίχ. ιʹ. Τοιγαροῦν ἐκύκλωσάν σε παγίδες.
16 Παγίδας λέγει τὰ συμβεβηκότα αὐτῷ, ἐν αἷς ἐμ‐ πέπτωκεν, εἰς ἃς καὶ παγιδεύεται αὐτοῦ ἡ ψυχὴ ἀπὸ τῶν συμβεβηκότων αὐτῷ.
19nΣτίχ. ιαʹ. Τὸ φῶς σοι σκότος ἀπέβη.
20 Ἐν φωτὶ ἦς, ὅτε τὰ ὑπάρχοντά σοι ἦν, ὅτε τὰ τέκνα σου περιῆν, ὅτε ὑγίαινέ σου τὸ σῶμα. Νῦν δὲ οἷον εἰς σκότος καταβέβηκας, εἰς τὰς περιστάσεις ταύτας. Εἰς τὸ αὐτό. Τουτέστιν ἐν ἐρημίᾳ, καὶ αἴ‐
25θριος, ἀλήτης, καὶ φυγὰς, καὶ ἀνέστιος.
26nΣτίχ. ιαʹ. Κοιμηθέντα δὲ ὕδωρ σε ἐκάλυψεν.
27 Τὸ, κοιμηθέντα σε ὕδωρ ἐκάλυψεν, τοιοῦτόν ἐστιν· Ἐκάλυψέ σε ἡ ἀντικειμένη ἐνέργεια. Ἐπεὶ οὐκ ἐγρηγόρεις, ἐπεὶ οὐχ ὕπνωσας. Οἶδε δὲ ἡ Γραφὴ
30ὕπνον τινὰ ἁμαρτίας. Διὸ ἐντέταλται ἡμῖν λέγουσα· Μὴ δῷς ὕπνον σοῖς ὄμμασι, μηδὲ νυσταγμὸν τοῖς βλεφάροις, ἵνα ζήσῃ ὥσπερ δορκὰς ἐκ βρό‐ χων, καὶ ὥσπερ ὄρνεον ἐκ παγίδος.
34nΣτίχ. ιβʹ. Μὴ οὐχὶ ὁ τὰ ὑψηλὰ ναίων ἐφορᾷ;
35 Ἀλλὰ νομίζεις, ὅτι οὐχ ὁρᾷ τὰ πραττόμενα ὁ ἐν ὑψηλοῖς κατοικῶν Θεός. Οἷα τοίνυν πάντα ἐφορῶν, τοὺς ὑπὸ τῆς ὑβριστικῆς ἕξεως ἐπηρμένους τὸ φρό‐ νημα καταφέρει.
39nΣτίχ. ιβʹ. Τοὺς δὲ ὕβρει φερομένους ἐταπεί‐
40nνωσεν.
41 Εἴ τις φέρεται ὕβρει, καὶ οἱονεὶ κατασύρεται ὑπὸ ὑβριστικῆς ἕξεως καὶ πράξεως, οὗτος ταπεινοῦται ὑπὸ τοῦ Θεοῦ. Εἰκὸς οὖν, ἐπεὶ καὶ σὺ ὕβρισας χήρας καὶ ὀρφανοὺς, καὶ ἠνεχύρασας διακενῆς τοὺς ἀδελ‐
45φούς σου· διὰ τοῦτο ταῦτα πέπονθας, καὶ τεταπεί‐ νωσαι.
47nΣτίχ. ιγʹ. Καὶ εἶπας, Τί ἔγνω ὁ Ἰσχυρός;
48 Εἰκὸς, ὅτι σὺ ἔλεγες κατὰ σαυτὸν, Τί ἔγνω ὁ Ἰσχυ‐ ρός; Οἷον, Δύναται πάντα ἐγνωκέναι ὁ Θεός;
50nΣτίχ. ιγʹ. Ἢ κατὰ τοῦ γνόφου κρινεῖ;
51 Τοῦ αὐτοῦ. Δύναται δὲ κρίνειν ὁ Θεὸς καὶ ἐν χει‐ μῶνι γενόμενος.
53nΣτίχ. ιδʹ. Καὶ γῦρον οὐρανοῦ διαπορεύεται.
54Ἐκπεριέρχεται ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ.83

17

.

85

(1n)

Στίχ. ιεʹ. Μὴ τρίβον αἰώνιον φυλάξῃς;
2 Μὴ δύνασαι σὺ τὴν τρίβον τὴν αἰώνιον, καθ’ ἧς πορεύεται ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ἐπιτηρῆσαι;
4nΣτίχ. ιεʹ. Ἣν ἐπάτησαν ἄνδρες δίκαιοι.
5 Τοῦ αὐτοῦ. Τὴν τρίβον τὴν αἰώνιον ἐπάτησαν ἄν‐ δρες δίκαιοι. Κατὰ γὰρ τρίβου αἰωνίας βαίνουσιν. Ἐπεὶ πάντα αὐτοῖς πρόκειται πράττειν, ὥστε τυχεῖν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Κἂν δοκῶσιν οὖν ἐπίσης βα‐ δίζειν, ἀλλ’ ἡ ψυχὴ αὐτὴ ἐπιβαίνει τρίβων αἰωνίων.
11nΣτίχ. ιϛʹ. Οἳ συνελήφθησαν ἄωροι.
12 Πολλάκις δίκαιοι πρὸ καιροῦ ἐτελεύτησαν. Τε‐ λειωθεὶς γὰρ ἐπ’ ὀλίγῳ ὁ δίκαιος, ἐπλήρωσε χρό‐ νους μακρούς· ἀρετὴ γὰρ ἐν τῷ Κυρίῳ ἡ ψυχὴ
15αὐτοῦ.
16nΣτίχ. ιϛʹ. Ποταμὸς ἐπιῤῥέων οἱ θεμέλιοι αὐτῶν.
17 Τοῦ αὐτοῦ. Τῶν δικαίων οἱ θεμέλιοι οἷόν εἰσιν. Ἀεὶ προκόπτουσιν, ἀεὶ αὔξουσιν ἐν τοῖς ἀγαθοῖς.
19nΣτίχ. ιηʹ. Ὃς δὲ ἐνέπλησε τοὺς οἴκους αὐτῶν
20nἀγαθῶν.
21 Τοῦ αὐτοῦ. Τῶν δικαίων ἐνέπλησε τοὺς οἴκους ἀγαθῶν. Ἐγὼ οὐκ ἀκούω τοὺς οἴκους τούτους· ἀλλὰ τοὺς οἴκους αὐτῶν, τοὺς κατὰ τὸ ἡγεμονικὸν ἐνέπλησεν ἀγαθῶν. Ποίων ἀγαθῶν; Σωφροσύνης, δι‐
25καιοσύνης, ἀνδρείας, φρονήσεως, τῶν ἀπὸ τῶν ἔργων. Τουτέστι τὸ πληρωθῆναι οἴκους ἀγαθῶν.
27nΣτίχ. ιθʹ. Ἄμεμπτος δὲ ἐμυκτήρισεν αὐτούς.
28 Τίνας; ἢ τὴν βουλὴν τῶν ἀσεβῶν; Οἷον· βούλονταί τινα διδάσκειν τὰ ἐναντία τῇ ἀληθείᾳ, ἐν τῷ λέ‐
30γειν· ἃ λέγουσι δόγματα μοχθηρὰ ἔχοντες. Ταῦτα ἄμεμπτος ὁρῶν μυκτηρίζει.
32nΣτίχ. κʹ. Καὶ τὸ κατάλειμμα αὐτῶν καταφάγεται
33nπῦρ.
34Τοῦ αὐτοῦ. Τοῦτο ὃ καταλέλειπται κατὰ τοὺς
35ἀσεβεῖς, τῶν προτέρων ἀποθανόντων, τὸ πῦρ κατα‐ φάγεται.
37nΣτίχ. κβʹ. Ἔλαβε δὲ ἐκ στόματος αὐτοῦ ἐξηγο‐
38nρίαν.
39Τὴν ἐξηγορίαν ἐζήτουν κατ’ ἐμαυτὸν, τί σημαίνει.
40Καὶ εὗρον ἐν ἄλλῃ ἐκδόσει ἀντ’ αὐτῆς ἐξομολόγησιν· Φησὶν οὖν μᾶλλον· Ἐξομολόγησαι περὶ τῶν ἁμαρ‐ τημάτων σου· ἔκλαβε ἀπὸ τοῦ στόματος τοῦ Θεοῦ εἰσηγορίαν σὺν ἐξομολογήσει· ἀνάλαβε δὲ τὰ ῥήματα αὐτοῦ ἐκ καρδίας σου. Ταῦτα δὲ ἔλεγεν ὁ Ἐλιφὰζ,
45νουθετῶν, ὡς ᾤετο, τὸν Ἰώβ.
46nΣτίχ. κγʹ. Ἐὰν δὲ ἐπιστραφῇς, καὶ ταπεινώσῃς
47nσεαυτὸν ἔναντι Κυρίου.
48 Νουθετεῖ αὐτὸν πρὸς τὸ ἐπιστρέψαι, οἰόμενος αὐ‐ τὸν ταῦτα ἡμαρτηκότα πεπονθέναι.
50nΣτίχ. κδʹ. Καὶ ὡς πέτρα χειμάῤῥου Σωφείρ.
51 Ἐκ τοῦ τόπου οὗ γίνεται τὸ χρυσίον, ἐλεύσεται ἐπὶ σὲ, οἱονεὶ, ἔσται λόγος σου ποικίλος καὶ καλός.
53nΣτίχ. κεʹ. Ἔσται οὖν σοι ὁ Παντοκράτωρ
54nβοηθὸς ἀπὸ ἐχθρῶν.
55Ἐὰν ὑποτάξῃς ἑαυτὸν, ἐὰν ἐξομολογήσῃ.85

17

.

88

(1n)

Στίχ. κεʹ. Καθαρὸν δὲ ἀποδώσει σε ὥσπερ ἀργύ‐
2nριον πεπυρωμένον.
3Ὑγιὲς δόγμα ...... πεπυρωμένον, ὁ Θεός.
4nΣτίχ. κϛʹ. Εἶτα παῤῥησιασθήσῃ ἐνώπιον
5nΚυρίου.
6 Τοῦ αὐτοῦ. Ἐὰν ταπεινώσῃς σαυτὸν, ὑπομένῃς τὰ συμβεβηκότα, παῤῥησιασθήσῃ ἐνώπιον Κυρίου, παῤῥησίαν ἕξεις, ὡς ἀποθέμενος τὰ ἁμαρτήματα.
10nΣτίχ. κηʹ. Ἐπὶ τῶν ὁδῶν σου ἔσται φῶς.
11 Τοῦ αὐτοῦ. Ἐὰν τηρήσῃς νουθεσίαν ἀπ’ ἐμοῦ, καὶ ἐπιστρέψῃς καὶ ἐξομολογήσῃ. Ταῦτα μὲν οὖν πρὸς Ἰὼβ ἐλέγετο· οὐ δικαίως δὲ ἐλέγετο· οὐ γὰρ ἥμαρτε. Πρὸς ἡμᾶς δὲ ἐὰν λέγηται, δικαίως λέγεται.
15nΣτίχ. κηʹ. Ἀποκαταστήσῃ δέ σοι δίαιταν
16nδικαιοσύνης.
17 Καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν· Ἅπασάν σοι, φησὶ, τὴν ἁρμό‐ ζουσαν δικαίῳ πράξει διαμονὴν, ὥστε σε λαμπρὰς καὶ ἐπιδόξους ἔχειν τὰς πράξεις.
21tΚΕΦ. ΚΓʹ.
22nΣτίχ. βʹ. Ἡ χεὶρ αὐτοῦ βαρεῖα γέγονεν ἐπ’ ἐμῷ
23nστεναγμῷ.
24Εἰ δὲ ἐνῆν, φησὶ, παραυτὰ τῶν τιμωριῶν
25τὴν ψῆφον φέρεσθαι, ἦν εὑρεῖν αὐτόν. Εἴθε ἐνῆν δικάσασθαι, φησὶ, καὶ ἐντυχεῖν αὐτοῦ, καὶ μαθεῖν, τίνα ἦν ἃ ἤμελλέ μοι πρὸς ταῦτα ἐρεῖν, ἃ ἤμελλον λέγειν. Ὁρᾷς πῶς ἐπέτυχεν ὅπερ ηὔχετο; Τοῦτο γὰρ ἔσχατον γέγονεν ἐν τῷ βιβλίῳ. Ἤθελον μαθεῖν
30τί μοι ἤμελλεν ἐρεῖν, καὶ εἰ ἔμελλέ μοι ὁμοίως κο‐ λάζειν. Ταῦτα δὲ εἶπον, οὐχ ὡς καταγινώσκων ἀδι‐ κίαν.
33tΚΕΦ. ΚΔʹ.
34nΣτίχ. ϛʹ. Ἡδύνθη αὐτῶν ἄρτος εἰς νεωτέ‐
35nρους.
36 Ἡδὺ, φησὶ, τοῖς ἀσεβέσι τὸ τρέφειν νεανίσκους, ἐφ’ ᾧ δύνασθαι δι’ αὐτῶν τὰς ἐπηρείας ἐργάζε‐ σθαι.
39nΚΕΦ. ΚΖʹ.
40nΣτίχ. βʹ. Ζῇ Κύριος, ὃς οὕτω με ἔκρινε.
41 Ἔλαβεν ἐξουσίαν τοῦ Ἰὼβ ὁ διάβολος, καὶ ἤτασεν αὐτὸν νυκτὸς καὶ ἡμέρας, πρότερον διὰ τῶν ἐκτὸς, ὕστερον δι’ αὐτοῦ τοῦ σώματος, μετὰ ταῦτα καὶ διὰ τῶν φίλων. Ὅτε γὰρ αὐτὸ ἐδοκίμασε διὰ τῆς
45γυναικὸς, καὶ οὐ νενίκηται ὁ Ἰὼβ, τρεῖς φίλους ἤνεγ‐ κεν ὁ διάβολος, οὐκ ἐχθροὺς, οὐκ ἐπίβουλα δόγματα ἔχοντας, ἀλλ’ ἀληθείας μὲν λόγους, οὐ καλῶς δὲ, οὐδὲ ἐν καιρῷ προφερομένους. Καὶ ἐβουλεύετο ὁ διά‐ βολος διὰ τῶν φίλων τούτων ποιῆσαι τὸν Ἰὼβ φθέγ‐

17

.

88

(50)

ξασθαί τι κατὰ τῆς Προνοίας, ἀσεβῆσαι διὰ τοὺς πόνους, ἐκκακῆσαι διὰ τὰς ἀλγηδόνας. Ἀλλ’ ὁ ἀλη‐ θῶς ἀνδρεῖος, ὁ καρτερικὸς, ὅρα τί λέγει μετὰ τοὺς λόγους τῶν τριῶν. Ὅτε ἐτέλεσεν ὁ Ἐλιφὰζ τρεῖς διαλέξεις, ὁ Σωφὰρ δύο διαλέξεις· τούτων γὰρ
55τετελεσμένων, σιωπησάντων ἐκείνων, ὅρα τί ἀποκρί‐
νεται μετὰ τὸ εἰρημένον ἀπ’ αὐτοῦ προοίμιον, οὕτως87

17

.

89

ἀπὸ τῆς Γραφῆς ὠνομασμένον. Τί ἀποκρίνεται; πρόσχωμεν τῇ λέξει.
4nΣτίχ. αʹ. Ἔτι δὲ προσθεὶς ὁ Ἰὼβ εἶπε τῷ προ‐
5nοιμίῳ·
6nΣτίχ. βʹ. Ζῇ Κύριος, ὃς οὕτω με κέκρικε, καὶ ὁ
7nΠαντοκράτωρ, ὁ παραπικράνας μου ψυ‐
8nχὴν, καὶ τὰ ἑξῆς.
9Οἶδα πόθεν κεκίνησθε εἰς τὸ ἐρεθίσαι με. Ὄμνυμι
10δὲ ὑμῖν, καὶ ὄμνυμι κατὰ τοῦ ζῶντος Κυρίου αὐτοῦ, κρίναντός με ταῦτα παθεῖν, αὐτοῦ τοῦ παραδόντος με ταύταις περιστάσεσι, τοῦ δόντος ἐξουσίαν τῷ διαβόλῳ τοιούτοις με ἐξετασμοῖς ἐξετάζεσθαι, καὶ βασανίζεσθαι. Ὄμνυμι κατὰ τοῦ Κυρίου, καί φημι,
15ὅτι ζῇ Κύριος, ὃς οὕτω με κέκρικε, καὶ ὁ Παντο‐ κράτωρ, ὁ παραπικράνας μου τὴν ψυχήν.
17nΣτίχ. εʹ. Μή μοι εἴη δικαίους ὑμᾶς ἀποφῆναι,
18nἕως ἂν ἀποθάνω.
19Ἐὰν συγκαταθῶμεν οἷς λέγετε, ὅτι νενοήκατε
20διὰ τί ταῦτα πέπονθα, δικαίους ὑμᾶς ἀπεφηνάμην ἕως ἂν ἀποθάνω.
22nΣτίχ. εʹ. Οὐ γὰρ ἀπαλλάξω τὴν ἀκακίαν μου.
23 Οὐκ ἀφήσω τὸ προσέχειν τῇ δικαιοσύνῃ· μεμνή‐ σομαι ἀεὶ περιέχεσθαι αὐτῆς.
25nΣτίχ. ϛʹ. Οὐ γὰρ σύνοιδα ἐμαυτῷ ἄτοπα
26nπρᾶξαι.
27 Πολλὴ ἡ παῤῥησία αὐτοῦ καὶ ἐπὶ τῷ προτέρῳ βίῳ, καὶ ἐπὶ τοῖς κατὰ τὸν καιρὸν τῆς περιστάσεως, ὥστε αὐτὸν εἰπεῖν· Οὐ σύνοιδα ἐμαυτῷ ἄτοπα
30πρᾶξαι.
31tΚΕΦ. ΚΗʹ.
32nΣτίχ. ιβʹ. Ποῖος δὲ τόπος ἐστὶν ἐπιστήμης;
33 Ἐπιστήμη ἡ περιοχὴ τῶν ὡσαύτως ἐχόντων θεω‐ ρίᾳ· σύνεσις δὲ ἡ διάκρισις.
36nΣτίχ. ιεʹ. Καὶ οὐ σταθήσεται ἀργύριον ἀντάλ‐
37nλαγμα αὐτῆς.
38 Οὐδὲν ἀντάξιόν ἐστιν τῆς σοφίας. Ἐὰν ἁπλούστε‐ ρον νοῇς τὸ ἀργύριον καὶ τὸ χρυσίον, εὐθέως ἐρεῖ
40Ἰὼβ, ὅτι οὐδὲν ἄξιόν ἐστι τῆς σοφίας.
41nΣτίχ. ιϛʹ. Ἐν ὄνυχι τιμίῳ καὶ σαπφείρῳ.
42 Οὐδὲ ὄνυχι τιμίῳ ἡ σοφία παραβληθήσεται· ἀλλ’ οὐδὲ ἐν σαπφείρῳ ἰσωθήσεται αὕτη.
44nΣτίχ. ιηʹ. Μετέωρα καὶ γάβεις οὐ μνησθήσεται.
45 Οὐδὲ τὰ μετέωρα ἄξιά ἐστι τῆς σοφίας, οὐδὲ γά‐ βις. Ἔοικε δὲ ἐπὶ δυναμένων τάχθαι, οἱονεὶ γι‐ γαρτικῶν. Τινὲς δέ φασιν, ὅτι γάβις λέγεται τὸ ὑπερέχον τοῦ χείλους τοῦ μεδίμνου, ὃ καλεῖται κομ‐ μουλᾶτον.
50nΣτίχ. ιηʹ. Καὶ ἕλκυσον σοφίαν ὑπὲρ τὰ ἐσώτατα.
51 Τὰ ἐσώτατα περὶ τὴν Ἰνδίαν, ἢ τὰ περὶ τὴν ἐπέκεινα χώραν, ἔνθα εἰσὶ τίμιοι λίθοι. Φέρει δὲ ἐκείνη ἡ χώρα τοῖς ἀνθρώποις ταῦτα, νομιζόμενα παρὰ τοῖς πλουσίοις εἶναι θαυμαστά. Παρ’ ἐκεῖνα οὖν
55τὰ ἐσώτατα ἕλκυσον εἰς σαυτὸν τὴν σοφίαν. Ἢ,
ὑπὲρ τὰ ἐσώτατα, ὑπεραπόῤῥητα τὰ ἔνδον μυστήρια89

17

.

92

τὰ ἅγια τοῦ Θεοῦ· ὑπὲρ πάντα πολλὰ ὄντα, ἕλκυσον τὴν σοφίαν.
3nΣτίχ. καʹ. Λέληθε πάντα ἄνθρωπον.
4Λέληθε πάντα ἄνθρωπον, κἂν προφήτης ᾖ, κἂν
5ἀπόστολος.
5tΚΕΦ. ΚΘʹ.
6nΣτίχ. ϛʹ. Ὅτε ἐχέοντό μου αἱ ὁδοὶ βούτυρον.
7 Προειρήκαμεν περὶ τῶν ὁδῶν τοῦ Ἰὼβ, ἃς ὥδευ‐ σεν, ὅτι ἀρεταὶ ἦσαν. Ἐχέοντο οὖν αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ βουτύρῳ, ὥδευε τὴν σωφροσύνην, καὶ οἱονεὶ ἐχεῖτο ἡ
10σωφροσύνη, ὡς πολλοὺς τρέφεσθαι καὶ τῶν νηπίων ἀπὸ τῆς σωφροσύνης τοῦ Ἰὼβ, ἀπὸ τῆς δικαιοσύνης τοῦ Ἰὼβ, ἀπὸ τῆς ἀνδρείας. Τοῦτο γάρ ἐστιν· Ὅτε ἐχέοντο αἱ ὁδοί μου βουτύρῳ.
14nΣτίχ. ϛʹ. Τὰ δὲ ὄρη μου ἐχέοντο γάλακτι.
15 Ὅσα ἦν ὑψηλὰ νοήματα καὶ μεγάλα, ταῦτα ἦν ὄρη τοῦ Ἰὼβ, ἐφ’ ἃ ἀνέβαινεν.
17nΣτίχ. ζʹ. Ὅτε ἐξεπορευόμην ὄρθιος ἐν πόλει.
18 Διδασκαλίᾳ ἐσχόλαζε καὶ ὠφελείᾳ, ἐρῶν, οὐχ ὡς φίλαυτος, ἀλλ’ ὡς ἀγάπην ἔχων ζητοῦσαν τὸ κοινῇ
20συμφέρον.
21nΣτίχ. θʹ. Δάκτυλον ἐπιθέντες ἐπὶ στόματι.
22 Δόξει μὲν οὖν καὶ σημεῖον εἶναι τὸ, Δάκτυλον ἐπι‐ θέντες ἐπὶ στόματι αὐτῶν, σιωπῆς. Τάχα δὲ δηλοῖ, ἐπεὶ ἡ χεὶρ ἀντὶ ἔργων λαμβάνεται, ὡς πολλάκις ἐδεί‐
25ξαμεν, ὅτι τὸ ἔργον αὐτῶν ἐπέθηκαν ἐπὶ στόμα, αἰσθανθέντες ἐν ὀλίγῳ ἔργῳ, ὅτι οὐκ εἰσὶν ἄξιοι τοῦ λαλεῖν, παρόντος τοῦ Ἰὼβ, μείζονα ἔργα πε‐ ποιηκότος.
29nΣτίχ. ιʹ. Οἱ δὲ ἀκούσαντες ἐμακάρισάν με.
30 Τοῦ αὐτοῦ. Τοσοῦτον ἦν ὅτε οὐδέπω ἐβασανίζετο, ὥστε οἱ ἀκούοντες αὐτοῦ ἐμακάριζον αὐτὸν, καὶ ἐθαύ‐ μαζον, τίνα τρόπον τὰ τοσαῦτα νοεῖ καὶ καταλαμβά‐ νει, καὶ δύναται τοὺς ἀκούοντας ὠφελεῖν.
35nΣτίχ. ιʹ. Ὅτι γλῶσσα αὐτῶν τῷ λάρυγγι αὐτῶν
36nἐκολλήθη.
37 Τῶν ἀκουόντων μου καὶ μακαριζόντων ἐφ’ οἷς ἔλε‐ γον, ἡ γλῶσσα τῷ λάρυγγι ἐκολλήθη. Στίχ. ιαʹ. Ὅτι ὠτίον ἤκουσε, καὶ ἐμακάρισέ με.
40 Τοῦ αὐτοῦ. Ὥσπερ γέγραπται περὶ τοῦ Μωϋσέως, ὅτι ηὐλαβεῖτο κατεμβλέψαι κατενώπιον τοῦ Θεοῦ διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς λαμπρότητος αὐτοῦ οὕτως νοήσας ἂν, ὅτι ὑπερβολὴ ἦν προκοπῆς τῆς ἐν σοφίᾳ τοῦ Ἰὼβ, ὥστε τοὺς ἀκούοντας αὐτοῦ μὴ δύ‐
45νασθαι ἐνορᾷν τῇ μαρμαρυγῇ τῶν νοημάτων αὐτοῦ, καὶ μὴ δυναμένους διὰ τοῦτο ἐκκλίνειν τοὺς ὀφθαλ‐ μοὺς αὐτῶν, μὴ παρακολουθοῦντας τῇ βαθυτάτῃ τῆς διανοίας αὐτοῦ. Διὰ τοῦτο λέγει· Στίχ. ιαʹ. Ὀφθαλμὸς δέ με ἰδὼν ἐξέκλινεν.

17

.

92

(50)

Ὁ μὲν Ἀκύλας καὶ Σύμμαχος, Ἐμαρτύρησε περὶ ἐμοῦ, ἐκδεδώκασιν· ἕτεροι δὲ, Ὀφθαλμὸς δὲ ἰδὼν
ἐξέκλινεν, ἀντὶ τοῦ· Οὐκ ἰσχύω ἀντειπεῖν.91

17

.

93

(1n)

Στίχ. ιβʹ. Διέσωσα γὰρ πτωχὸν ἐκ χειρὸς δυ‐
2nνάστου.
3 Ἴδωμεν αὐτοῦ τὰ ἀνδραγαθήματα, καὶ ἁπλώσω‐ μεν. Καὶ κατὰ τὸ ῥητὸν ἔχει λόγον τοῦτο, καὶ κατ’
5ἀναγωγὴν ἔχει πολλῷ μᾶλλον ἑρμηνείαν. Κατὰ τὸ ῥητὸν, ὅση δύναμις, ὀφείλομεν βοηθεῖν τοῖς πτωχοῖς, ὑπὸ τῶν δυνατῶν καταδυναστευομένοις.
8nΣτίχ. ιεʹ. Ποῦς δὲ χωλῷ.
9Αὐτὸς ἐχαρίζετο καὶ τοῖς κεχωλωμένοις τὰς βάσεις,
10τῆς ψυχῆς πόδας· καὶ τῷ λόγῳ ἐγίνετο αὐτὸς αὐτῶν ποῦς.
12nΣτίχ. ιϛʹ. Δίκην δὲ ἣν οὐκ ᾔδειν, ἐξιχνίασα.
13 Διδάσκει ἡμᾶς πῶς δεῖ δικάζειν, ἐάν ποτε κλη‐ θῶμεν ἐπὶ δίαιταν ἀδελφῶν, ὥστε διαιτῆσαι τὰ κατ’
15αὐτούς.
16tΚΕΦ. ΛΒʹ.
17nΣτίχ. αʹ. Καὶ ἐπαύσατο Ἰὼβ ῥήμασιν. Ἡσύχασαν
18nδὲ καὶ οἱ τρεῖς φίλοι αὐτοῦ ἔτι ἀντειπεῖν Ἰώβ.
19nἮν γὰρ Ἰὼβ δίκαιος ἐναντίον αὐτῶν.
20 Οὐχ ἁπλῶς ἐπαύσατο. Καρδία δὲ ἦν αὐτοῦ νοοῦσα τὰ θεῖα, οὐκ ἐπαύσατο. Ἤδη γὰρ καιρὸς τῷ παντὶ πράγματι ὑπὸ τὸν οὐρανὸν, καιρὸς τοῦ σιγᾷν καὶ καιρὸς τοῦ λαλεῖν. Ὅτε οὖν καιρὸς τοῦ ἀποκρίνασθαι πρὸς τοὺς τρεῖς, ἔλεγεν· ὅτε ἦν καιρὸς, μετὰ τὸ ἐπι‐
25στομίσαι αὐτοὺς, ἐσίγησε. Καὶ οἶμαι ἐν ἐπαίνῳ λέ‐ γεσθαι τὸ, Ἐπαύσατο ὁ Ἰώβ.
27nΣτίχ. ζʹ. Διὸ ἡσύχασα, φοβηθεὶς τοῦ ὑμῖν ἀναγ‐
28nγεῖλαι τὴν ἐμαυτοῦ ἐπιστήμην.
29Ἐπιστήμην ἔχει, πῶς ἄνθρωποι πάσχουσι· διὰ τί
30ἄνθρωποι ἐν περιστάσεσί τισιν ἐν τῷ βίῳ τούτῳ μόνῳ γίνονται· ὅσοι ἄδικοι ὄντες εὐτυχοῦσιν. Εἶδον ἀδι‐ κοῦντας καὶ παρανομοῦντας, καὶ ἐμοῦ παρὰ μι‐ κρὸν ἐσαλεύθησαν οἱ πόδες. Ἐὰν ἐν τῷ βίῳ τούτῳ μόνον ἐνίδω, παρ’ ὀλίγον ἐξεχύθη τὰ διαβήματά
35μου.
36nΣτίχ. ιʹ. Οὐχ οἱ πολυχρόνιοί εἰσι σοφοί.
37 Οὐ γὰρ ἀνάγκη, φησὶ, τοὺς πρεσβύτας μόνους εἶναι σοφούς· ἀλλ’ ἔστι καὶ ἀπὸ νεότητος ἀκοῦσαί τι γενναῖον. Εἰ γὰρ χρόνος ποιεῖ σοφοὺς, πολλῷ μᾶλλον
40Θεός.
41nΣτίχ. ιηʹ. Ὠλέκει γάρ με τὸ πνεῦμα τῆς γαστρός.
42 Ὥσπερ τις ἔγκυος γίνεται, καὶ μορφωθέντος τοῦ γεννωμένου ἐν αὐτῷ, ἐπὶ ὠδῖνας ἔρχεται, μέχρις οὗ ἀπογεννήσῃ τοῦτο ὃ πρότερον συνείληφε· τοιοῦ‐
45τόν τί μοι νόει γενέσθαι καὶ ἐπὶ τῆς τοῦ φιλομα‐ θοῦς ψυχῆς. Συλλαμβάνει γὰρ τὸν λόγον ὃν ἀπαγγελ‐ λόμενον μορφοῖ καὶ τυποῖ αὐτὸν τῇ τάξει. Ὅτ’ ἂν δὲ μετὰ τὸ τυπῶσαι καὶ μορφῶσαι αὐτὸν ἕτοιμον γενόμε‐ νον, μὴ ὡς ἔκτρωμα ἀνέτοιμον καὶ ἀτελὲς παραδιδῷ,

17

.

93

(50)

ἀλλ’ ὡς τελεσφορηθὲν καὶ τετελειωμένον εἴποιμι ἄν.
51nΣτίχ. ιθʹ. Ἡ δὲ γαστήρ μου ὥσπερ ἀσκὸς
52nγλεύκους ζέων δεδεμένος.
53Δοκεῖ μοι ἐντεῦθεν εἰρῆσθαι τὸ ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ.93

17

.

96

Οὐδεὶς οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς παλαιοὺς βάλλει
2nΣτίχ. κʹ. Λαλήσω, ἵνα ἀναπαύσωμαι ἀνοίξας τὰ
3nχείλη.
4Ὁ τυγχάνων συνετοῦ ἀκροατοῦ, καὶ ὢν πλή‐
5ρης λόγων, λαλῶν ἀναπαύεται, καὶ λέγει· Λαλήσω, ἵνα ἀναπαύσωμαι.
7nΣτίχ. κβʹ. Οὐ γὰρ ἐπίσταμαι θαυμάσαι πρόσωπον.
8 Οὐ γὰρ ἐπίσταμαι θαυμάσαι πρόσωπον. Οὐκ ἔχω ταύτην τὴν ἐπιστήμην, ἵνα θαυμάσω πρόσωπον·
10ἀλλὰ καταφρονῶ ἀνθρώπων, καὶ τῆς παρ’ αὐτοῖς αἰ‐ σχύνης βροτῶν, καὶ τῆς παρ’ αὐτοῖς ἐντροπῆς.
12nΣτίχ. κβʹ. Εἰ δὲ μὴ, καὶ ἐμὲ σῆτες ἔδονται.
13 Ὡς τῶν σητῶν διεσθιόντων τοὺς λαμβάνοντας πρόσ‐ ωπα ἀνθρώπων.
15tΚΕΦ. ΛΕʹ.
16nΣτίχ. ϛʹ. Εἰ ἥμαρτες, τί πράξεις;
17 Ἐὰν ἀναβλέψῃς εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ κατανοήσῃς τὰ νέφη, νοήσεις τί ἥμαρτες. Τί σε πρᾶξαι δεῖ; Προσέρχεσθαι τῷ ἀρχιερεῖ, καὶ παρακαλεῖν, ἵνα ὁ
20ἀρχιερεὺς προσαγάγῃ θυσίαν περὶ σοῦ. Ἐὰν γάρ τις ἁμάρτῃ, παράκλητον ἔχομεν πρὸς τὸν Πατέρα Ἰησοῦν Χριστὸν δίκαιον, καὶ αὐτὸς ἱλασμός ἐστι περὶ τῶν ἁμαρτημάτων ἡμῶν.
24nΣτίχ. ϛʹ. Εἰ δὲ καὶ πολλὰ ἠνόμησας, τί δύνασαι
25nποιῆσαι;
26 Τὸ τηλικοῦτον ποιήσεις· ἀναλύσεις σου τὰς πολλὰς ἀνομίας. Διὰ τοῦτο ἐπὶ τοῖς ἀνιάτοις, οἷς ἑαυ‐ τοὺς ἰάσασθαι οὐ δυνάμεθα, ἦλθεν Ἰησοῦς Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν, ἵνα τὰ ἀνίατα ἰάσηται, καὶ γίνηται τό·
30Μακάριοι, ὧν ἀφέθησαν αἱ ἀνομίαι, καὶ ὧν ἀπε‐ καλύφθησαν αἱ ἁμαρτίαι.
32nΣτίχ. ζʹ. Ἐπειδὴ οὖν δίκαιος εἶ, τί δώσεις αὐτῷ;
33 Ἀλλ’ εἰ δίκαιος εἶ ὡς πρὸς Θεὸν, τί ἔχεις δοῦναι κατὰ τὴν σὴν δικαιοσύνην;
35 Εἰ δὲ καὶ ὡς λέγεις δίκαιος εἶ, τί προσθήσεις αὐτῷ;
37nΣτίχ. ιʹ. Ὁ κατατάσσων φυλακὰς νυκτερινάς.
38 Ἐγκώμια τοῦ Θεοῦ, καὶ αἴνους καὶ ὕμνους αὐτοῦ διεξέρχεται. Ὁ κατατάσσων φυλακὰς νυκτε‐
40ρινὰς, αὐτὸς ὁ Θεός ἐστι. Θέλω ἰδεῖν, πῶς κατατάσσων ἐστὶν ὁ Θεὸς φυ‐ λακὰς νυκτερινάς. Ὅλως ὁ αἰὼν οὗτος νύξ ἐστι, σκό‐ τος ἐστί. Τὸ φῶς τηρεῖταί σοι. Ὃ βλέπεις νῦν φῶς, δι’ ἐσόπτρου βλέπεις· Καὶ ἐν τῷ φωτί σου ὀψόμεθα
45φῶς. Μέλλομέν ποτε βλέπειν αὐτό. Οὐκοῦν νύξ ἐστι πᾶς ὁ αἰών· ἐπεὶ νύξ ἐστι, πόλεμοι πολλοὶ, πολ‐ λὰ θηρία περιέρχεται.
48nΣτίχ. ιαʹ. Ὁ διορίζων με ἀπὸ τετραπόδων γῆς.
49Ἐὰν ᾖς ἁμαρτωλὸς, οὐ διωρίσθης ἀπὸ τῶν

17

.

96

(50)

τετραπόδων γῆς. Ἄνθρωπος γὰρ ἐν τιμῇ ὢν, οὐ συνῆκε. Παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοή‐ τοις, καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς. Ἐὰν ᾖς ἁμαρτωλὸς, οὐ διωρίσθης ἀπὸ τῶν τετραπόδων τῆς γῆς· ἀλλὰ λέγε‐
ταί σοι· Μὴ γίνεσθε ὡς ἵππος καὶ ἡμίονος, οἷς οὐκ95

17

.

97

ἔστι σύνεσις. —Καὶ μετ’ ὀλίγα· Ἐὰν ᾖς ἁμαρτωλὸς, ἐὰν ᾖς πόρνος, ἐὰν καταφερὴς, οὐ διορισθήσῃ ἀπὸ τῶν τετραπόδων. Ἵπποι θηλυμανεῖς ἐγεννήθησαν. Διὰ τοῦτο θαῤῥῶν λέγει, ὅτι ἐχωρίσθη· Ὁ διορίζων με
5ἀπὸ τετραπόδων γῆς.
6tΚΕΦ. Μʹ.
7nΣτίχ. γʹ. Μὴ, ἀλλὰ ζῶσαι ὥσπερ ἀνὴρ τὴν ὀσφύν
8nσου. Δίδωμί σοι παῤῥησίαν. Ἐγώ σε ἐρωτήσω·
9nσὺ δέ μοι ἀπόκριναι.
10 Ἤδη ἆθλον αὐτῷ δίδωσιν ὁ Θεός. Ἄνθρωπον ἐρωτᾷ, ὅτι πυνθάνεται αὐτοῦ, ὅτι δίδωσιν ἐξουσίαν τῆς ἀποκρίσεως. Εἰ μὴ ἦν νενικηκὼς, οὐκ ἂν ἐλάμβα‐ νεν· εἰ μὴ ἦν ὑπομείνας, οὐκ ἂν ἤκουσε· Ζῶσαι ὥσπερ ἀνὴρ τὴν ὀσφύν σου. Ἐρωτήσω δέ σε· σὺ
15δέ μοι ἀπόκριναι. Τοῦ αὐτοῦ. Μὴ πρότερον ἀποκρινάσθω τις τῷ Θεῷ, ἐὰν μὴ, γενόμενος ἀνὴρ, ζώσηται ὥσπερ ἀνὴρ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ. Ὅσον γὰρ ἡ ὀσφὺς αὐτοῦ οὐκ ἔζω‐ σται, ἀλλὰ λέλυται, καὶ οὐχὶ περιδέδεται, οὐδὲ συν‐
20έσφιγκται, οὐ δύναται εὐλόγως ἀποκρίνασθαι τῷ Κυρίῳ.
22nΣτίχ. γʹ. Ἐρωτήσω δέ σε· σὺ δέ μοι ἀποκρίθητι.
23 Τὰ μὲν τέλεια τῶν ἀγωνισμάτων τοῖς καλῶς ἀθλή‐ σασι μετὰ τὸν βίον ἀπόκειται τοῦτον. Οὐδὲν δὲ ἧττον
25καὶ ἤδη ἡ χάρις ἡ τοῦ Θεοῦ ἀῤῥαβωνίζεται τοὺς ἀθλητάς. Διὰ τοῦτο, ὅτε ἠγωνίσατο τὰ μέγιστα ὁ Ἰώβ· ὅτε, ἀποβαλὼν τὰ ὑπάρχοντα, ἐδόξασε τὸν δεδωκότα· ὅτε, ἀποθέμενος τὰ τέκνα, ηὐχαρίστησε τῷ παρειλη‐ φότι· ὅτε, νοήσας ὡς σκώληκας ἀνάγειν αὐτοῦ ἀπὸ
30τοῦ σώματος, οὐ νενίκηται ἀπὸ τῶν πόνων· προοίμια καὶ ἀῤῥαβῶνα τῶν ἀθλητῶν δίδωσιν αὐτῷ ὁ Θεὸς, χρηματίσας αὐτῷ διὰ λαίλαπος καὶ νεφῶν. Ἀκούσας οὖν προτέρων λόγων, δέον ἀποκρίνασθαι πρὸς Θεὸν, σιωπᾷ, ὡς οὐκ ἔχων παῤῥησίαν ἀποκρίνασθαι πρὸς
35αὐτόν. Οὔπω γὰρ ᾔδει τὸ ὕστερον γεγραμμένον ὑπὸ Μωϋσέως, ὡς Μωϋσῆς ἐλάλει, ὁ δὲ Θεὸς ἀπεκρί‐ νατο αὐτῷ φωνῇ. Ὡς μὴ ἐπιστάμενος τοίνυν τοῦτο, οὐ θέλει ἀποκρίνασθαι πρὸς τὸν Θεόν. Ὁ δὲ Θεὸς δί‐ δωσιν αὐτῷ παῤῥησίαν τοῦ λαλεῖν. Καὶ μεθ’ ἕτερα·
40Τοσαύτη ἐστὶν ἡ χρηστότης τοῦ Θεοῦ, ὥστε ἀναλα‐ βεῖν αὐτὸν πρόσωπον οὐ κρίνοντος, ἀλλὰ κρινομένου μετὰ τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ πολλαὶ τοῦτο ἐδίδαξαν Γρα‐ φαί. Δεῦτε, καὶ διαλεχθῶμεν, λέγει Κύριος. Καὶ, Λαός μου, μᾶλλον δὲ ὁ Θεὸς μετὰ τοῦ λαοῦ διαλεχθή‐
45σεται, λαός μου, τί ἐποίησά σοι, ἢ τί παρηνόχλησά σοι; ἀποκρίθητί μοι, καὶ τὰ ἑξῆς.
47nΣτίχ. γʹ. Μὴ ἀποποιοῦ μου τὸ κρῖμα.
48 Μὴ ἀποποιοῦ μου τοῦτο τὸ κρῖμα. Τούτου τοῦ ῥητοῦ ὡς χρησίμου μνημονεύσωμεν. Ἀλλ’ ὅτ’ ἂν

17

.

97

(50)

κρίνῃ ὁ Θεὸς παθεῖν τι ἡμᾶς, τέκνον ἀποβαλεῖν, ἄρ‐ χοντα ἀπολέσαι, νοσῆσαι κατὰ τὸ σῶμα, ὅ τι δήποτε τούτων ὑπομεῖναι· οὐδὲν τούτων οἷόν τέ ἐστιν ἡμᾶς παθεῖν, μὴ κρίνοντος τοῦ Θεοῦ. Οὐδὲ γὰρ στρουθίον πίπτει εἰς παγίδα ἄνευ βουλήματος τοῦ Πατρὸς, τοῦ
55ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Ἐπεὶ οὖν οὐδὲν τούτων γίνεται χω‐
ρὶς κρίματος τοῦ Θεοῦ, λέγεται πρὸς τὸν παθόντα·97

17

.

100

Μὴ ἀποποιοῦ μου τὸ κρῖμα, μὴ ἀπαρνῇ, ὅτι ἔκρινα περὶ σοῦ.
3nΣτίχ. γʹ. Οἴει δέ με ἄλλως σοι κεχρηματικέναι, ἢ
4nἵνα ἀναφανῇς δίκαιος;
5 Ἀπολογοῦμαί σοι. Δίκαιος ἦς, ἀλλ’ οὐκ ἦς φανε‐ ρός. Ὑπομονὴν εἶχες· ἔδει με ἀφορμὴν παρασχεῖν τοῦ λάμψαι σου τὴν ὑπομονήν. Εἶχες ἀνδρείαν· ἀλλ’ ἐκέκρυπτο ἐν σοί· οἱ συμβεβηκότες πόνοι ἔδειξάν σου τὴν ἀνδρείαν. Καὶ μετ’ ὀλίγα· Μνημονεύωμεν τού‐
10των ἐν τοῖς περιστάσεων καιροῖς, καὶ δόξωμεν τοῦ Θεοῦ ἀκούειν παρόντος, καὶ λέγοντος ἡμῖν· Οἴει δέ με ἄλλως σοι κεχρηματικέναι, ἢ ἵνα ἀναφανῇς δίκαιος; Μὴ ἀναφανῶμεν ἄδικοι, μηδὲ ἀσεβεῖς.
15nΣτίχ. εʹ. Ἀνάλαβε δὴ ὕψος καὶ δύναμιν.
16Στεφάνωσαι, ἔνδυσαι δόξαν, ἔνδυσαι τιμήν.
17nΣτίχ. ϛʹ. Ἀπόστειλον δὲ ἀγγέλους ὀργῇ· πάντα δὲ
18nὑβριστὴν ταπείνωσον.
19nΣτίχ. ζʹ. Ὑπερήφανον δὲ σβέσον.
20 Ὁ ὑβριστὴς ἐστρατεύσατο κατὰ σοῦ. Εἶπέ μοί πο‐ τε ὁ ὑβριστὴς, Ἀπόστειλον τὴν χεῖρά σου· εἶπέ μοι, Ἅψαι πάντων ὧν ἔχει· εἶπέ μοι περὶ σοῦ, ὡς ἄρα εἰς πρόσωπόν με εὐλογήσεις. Ἀλλ’ οὖν γε νε‐ νίκηκας. Διὰ τοῦτό σοι λέγω· Θάῤῥει· πᾶν δὲ ὑβρι‐
25στὴν ταπείνωσον, καὶ τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ ταπείνω‐ σον. Ὑπερήφανος ἐκεῖνος γεγένηται κατὰ σοῦ· ἀλλὰ σὺ ὑπερήφανον σβέσον. Ἀσεβὴς ἐκεῖνος κατὰ σοῦ· ἀλλὰ σὺ σκῆψον ἀσεβεῖς παραχρῆμα.
29nΣτίχ. ηʹ. Τὰ δὲ πρόσωπα αὐτῶν ἀτιμίας πλήρωσον.
30 Ἔλεγξον ἁμαρτωλοὺς, δεικνὺς αὐτοὺς ἁμαρτωλούς. Πλήρωσον τὰ πρόσωπα αὐτῶν ἀτιμίας διὰ τοῦ ἐλέγ‐ χου τοῦ ἐν σοί.
33nΣτίχ. ιʹ. Ἀλλὰ δὴ ἰδοὺ θηρία παρὰ σοί· χόρτον ἶσα
34nβουσὶν ἐσθίει.
35 Θηρία αἱ ἀντικείμεναι δυνάμεις εἰσὶ, περὶ ὧν ηὔ‐ ξατο ὁ Προφήτης λέγων· Μὴ παραδῷς τοῖς θηρίοις τὴν ψυχὴν ἐξομολογουμένην σοι. Θηρία εἰσὶν αἱ ἀντικείμεναι δυνάμεις, ὧν εἴληφας, ὦ ἄνθρωπε, τὴν ἐξουσίαν. Ἐὰν Θεῷ δουλεύσῃς, ἐπ’ ἀσπίδα καὶ βα‐
40σιλίσκον ἐπιβήσῃ.
41nΣτίχ. ιʹ. Ἀλλὰ δὴ ἰδοὺ θηρία παρὰ σοί.
42 Τοῦ αὐτοῦ. Παρὰ σοὶ τῷ Ἰὼβ, παρὰ παντὶ ὑπο‐ μνηστικῷ, παρὰ παντὶ τῷ νενικηκότι.
44nΣτίχ. ιʹ. Χόρτον ἶσα βουσὶν ἐσθίει.
45 Τοὺς σκώληκας λέγει, τοὺς ἐξ αὐτοῦ αὐτὸν κατε‐ σθίοντας. Συντέλεια γὰρ, φησὶ, τὴν χεῖρά μου ὑπὸ σοῦ· καὶ ἰδοὺ ὡς χόρτος κατεσθίει.
48nΣτίχ. ιαʹ. Ἡ δὲ δύναμις αὐτοῦ ἐπ’ ὀμφαλοῦ γαστρός.
49Αὕτη πρώτη δύναμις κατὰ τοῦ ἀνδρός. Πόρ‐

17

.

100

(50)

νον ποιεῖν ἐντεῦθεν ἄρχεται. Τοῦ αὐτοῦ. Ἵνα τὸ θῆλυ σημάνῃ, ἵνα δείξῃ, ὅτι στρατεύεται οὐ μόνον κατὰ τῶν ἐχόντων τὰ σπέρμα‐ τα. Πάνυ δὲ εὐπρεπέστατα ὠνόμασεν ὀσφὺν ἐπὶ ἄῤῥε‐ νος, καὶ ὀμφαλὸν γαστρὸς ἐπὶ γυναικός· Ἰδοὺ δὲ ἡ
55ἰσχὺς ὀσφὺς αὐτοῦ ἐν ἰσχύϊ· ἡ δὲ δύναμις αὐ‐
τοῦ ἐπ’ ὀμφαλοῦ γαστρός.99

17

.

101

(1n)

Στίχ. κεʹ. Μεριτεύονται δὲ αὐτὸ Φοινίκων ἔθνη.
2 Ἐπεὶ πονηρίᾳ μεγάλῃ διαβάλλονται οἱ Χανα‐ ναῖοι, οἱ καὶ Φοίνικες· διὰ τοῦτό φησι· Μεριοῦνται δὲ αὐτὸν Φοινίκων ἔθνη. Ἕκαστος μέρος τι λαμβάνει
5ἀπὸ τοῦ δράκοντος, ἐὰν ᾖ τὸ γένος Χαναναῖος καὶ Φοῖνιξ.
7nΣτίχ. κϛʹ. Πᾶν δὲ πλωτὸν συνελθὸν οὐ μὴ ἐνέγ‐
8nκωσι βύρσαν μίαν οὐρᾶς αὐτοῦ.
9Τὰ τελευταῖα τοῦ δράκοντος καὶ τὰ ἔσχατα οὐ
10δύνανται νεκρῶσαι πάντα ἅμα πλωτά. Οἱ ἄνθρωποι, πλοίοις χρώμενοι τοῖς σώμασιν, οὐ δύνανται ἐνεγκεῖν βύρσαν μίαν οὐρᾶς αὐτοῦ. Αὐτοὶ καθ’ ἑαυτοὺς οὐ δύ‐ νανται· θείας δὲ δυνάμεως ἐπισκοπούσης, δυνάμεθα οὐ μόνον βύρσαν μίαν οὐρᾶς αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ ὅλον
15αὐτὸν κομίσαι, καὶ ὅλον αὐτὸν νεκρῶσαι. Νεκροῦ‐ μεν δὲ ἕκαστος, τὸ ὅσον ἐφ’ ἑαυτῷ, τὸν διάβολον, κα‐ τὰ τὸ εἰρημένον παρὰ τῷ Ἀποστόλῳ· Ὁ δὲ Θεὸς συντρίψαι τὸν Σατανᾶν ὑπὸ τοὺς πόδας ὑμῶν ἐν τάχει.
20tΚΕΦ. ΜΑʹ.
21nΣτίχ. δʹ. Τίς ἀποκαλύψει πρόσωπον ἐνδύσεως
22nαὐτοῦ;
23 Διὰ τί οὐκ εἶπε· Τίς ἀποκαλύψει πρόσωπον αὐτοῦ; Τί ποιεῖ ἐνθάδε καὶ ἡ ἔνδυσις; Τίς γὰρ ἀποκαλύψει,
25φησὶ, πρόσωπον ἐνδύσεως αὐτοῦ; Ἵνα νοηθῇ τὸ λεγόμενον, παραδείγματι χρησώμεθα τῶν περιτιθε‐ μένων προσωπείων, καὶ μὴ φαινομένων τοῦτο ὅ εἰσιν, ἀλλὰ θέλουσι δοκεῖν. Ἀναλαμβάνουσι γὰρ προσωπεῖα, φέρε εἰπεῖν, οὗτοι ἐν ταῖς θυμέλαις ὑποκριταὶ, ποτὲ
30μὲν ἡγουμένων, ποτὲ δὲ ἄλλων βασιλέων, ποτὲ δὲ γυναικῶν. Καὶ τὸ μὲν ἴδιον αὐτῶν πρόσωπον ἀποκέ‐ κρυπται, καὶ ὅ εἰσιν οὐ φαίνονται· ὃ δὲ δοκοῦσι, βλέ‐ πονται. Τοιοῦτός ἐστιν ὁ δράκων. Οὐδέποτε τὸ πρόσ‐ ωπον αὐτοῦ δείκνυσιν· ἀλλὰ εἰ πρόσωπον λαβὼν
35εἰς ἀπάτην τῶν ἀνθρώπων, ἐκεῖνο χρῆται. Καὶ ἔχει γε ὁ ἐχθρὸς οὗτος πολλὰ προσωπεῖα, καὶ καθ’ ἑκάστην κακίαν πρόσωπον λαμβάνει ἀρετῆς. Καὶ μετ’ ὀλίγα εἰς τὸ ἑξῆς.
39tΤὰ ὑπόλοιπα τοῦ προγραφέντος στίχου.
40 Τὸ πρόσωπον ὃ ἐνεδύσατο τίς ἱκανὸς ἐλέγξαι; τίς ἱκανὸς ἀποκαλύψαι καὶ λῆξαι ὅ τι ἔνδον δρά‐ κων ἐστί; Τοιοῦτοί εἰσί τινες καὶ ἄλλοι μαθηταὶ αὐ‐ τοῦ, Οἵτινες ἔρχονται πρὸς ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προβάτων, ἔνδοθεν δέ εἰσι λύκοι ἅρπαγες.
45nΣτίχ. δʹ. Εἰς δὲ πτύξιν θώρακος αὐτοῦ τίς ἂν εἰσέλθοι;
46 Ὁρᾷς; θώραξ οὗτος ὀνομάζεται, καὶ στῆθος· καὶ θώραξ, ὅπου ἐστὶ τὸ ἡγεμονικόν. Οὐχ ἁπλοῦς ἐστιν ὁ θώραξ αὐτοῦ. Οὐδὲν ἔχει ἁπλοῦν. Δόλιός ἐστιν, ἐπτυ‐ γμένος ἐστίν. Εἰς οὖν τὴν πτύξιν θώρακος αὐτοῦ

17

.

101

(50)

τίς ἂν εἰσέλθοι; Ἅγιος δὲ ἐλέγχειν αὐτὸν δύναται, καὶ δεῖξαι, ὅτι ἔπτυκται αὐτοῦ ὁ θώραξ· τοῦ δὲ ἁγίου οὐκ ἔπτυκται.
53nΣτίχ. εʹ. Πύλας προσώπου αὐτοῦ τίς ἀνοίξει;
54Κρύπτει τὰ ἔνδον ἀποκείμενα. Τίς οὖν ἀνοίξει
55τὰς πύλας τοῦ προσώπου αὐτοῦ; Τίς οὗτός ἐστιν,101

17

.

104

ὥστε ἐλέγξαι καὶ δεῖξαι ὅσον δόλον, ὅσον ἰὸν, ὅσα κακὰ ἔχει ἀποκείμενα;
3nΣτίχ. εʹ. Κύκλῳ ὀδόντων αὐτοῦ φόβος.
4Περὶ ὧν λέγεται· Ὀδόντας ἁμαρτωλῶν συνέ‐
5τριψας. Καὶ, Κύριος συντρίψει τὰς μύλας τῶν λεόντων. Οὐκ ἔστιν οὗτος ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ· ἀλλ’ ὁ φόβος, ὁ κύκλῳ τῶν ὀδόντων αὐτοῦ. Ἀλλ’ ἐὰν ἔχῃς τὸν Χριστὸν ἐν σεαυτῷ, μὴ φρόντιζε τούτου τοῦ φόβου. Κύριον γὰρ τὸν Θεόν σου φοβηθήσῃ, καὶ
10πλὴν αὐτοῦ μὴ φοβοῦ τὸν ἄλλον.
11nΣτίχ. ϛʹ. Τὰ ἔγκατα αὐτοῦ ἀσπίδες χαλκαῖ.
12 Τὰ δόγματα, τὰ νοήματα τὰ ἀποκεκρυμμένα. Πάντα ἰὸς ἀσπίδων ἐστὶ, πάντα τὰ ἔνδον αὐτοῦ. Καὶ ἀσπίδες εἰσὶν οὐχ ἁπαλαί τινες, ἀλλὰ σκληραί. Ἀσπί‐
15δες γάρ εἰσι σκληραί.
16nΣτίχ. ιʹ. Ἐκ στόματος αὐτοῦ.
17 Αἱ βλασφημίαι καὶ οἱ λόγοι τῶν ἀσεβῶν καὶ ἀθέων διδασκάλων.
19nΣτίχ. ιʹ. Ἐκ στόματος αὐτοῦ ἐκπορεύονται λαμ‐
20nπάδες καιόμεναι, καὶ διαριπτοῦνται ἐσχάραι
21nπυρός.
22 Οἶμαι μὲν καὶ πάντας τοὺς ἀσεβεῖς ἀθέων δογμάτων εἰσηγητὰς κυρίως ἂν εἶναι μέλη τοῦ δρά‐ κοντος· καὶ τῶν μελῶν τοῦ δράκοντος ὀνόματα εἰ
25θέλεις ἀκοῦσαι, ποῖοί εἰσιν οὗτοι; Τὸ στόμα τοῦ δράκοντος εἴη δ’ ἄν τι καὶ τροπικῶς νοούμενον, καὶ παρὰ τοῦτο ὅθεν οἱ λόγοι οἱ ἀπολλύντες. [Ἐκ στό‐ ματος γὰρ αὐτοῦ λαμπάδες ἀπολλύονται πυρός.] Ὅτι ἐκ στόματος αὐτοῦ ἐσχάραι ἀπολλύονται
30πυρός. Εἴ ποτε ἤκουσα τοῦ κατηγοροῦντος λόγου, προφάσει Χριστιανισμοῦ, κατηγοροῦντος τοῦ Δημιουρ‐ γοῦ, φέρε εἰπεῖν, πρεσβεύοντος τὰ Μαρκίωνος, πρε‐ σβεύοντος τὰ Οὐαλεντίνου, καὶ τὰ Βασιλείδου· ὅτ’ ἂν κακῶς λέγωσιν τὸν Ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς,
35ὅτ’ ἂν λέγωσιν αὐτὸν μὴ εἶναι, μηδὲ πνευματικῆς οὐσίας, ὁποῖά φασιν οὗτοι· ὄψῃ, ἐκ στόματος τῶν τοιούτων ἐξέρχονται λαμπάδες καιόμεναι, καὶ διαρι‐ πτοῦνται ἐσχάραι πυρός. Διὰ τοῦτο ἡμεῖς, εἰδότες, τηρῶμεν ἑαυτοὺς, μήποτε ἐκεῖναι αἱ λαμπάδες
40ἡμᾶς καύσωσι, μήποτε αἱ ἐσχάραι τοῦ πυρὸς ἡμῶν ἅψωνται.
42nΣτίχ. ιγʹ. Ἐν δὲ τραχήλῳ αὐτοῦ αὐλίζεται δύ‐
43nναμις.
44Ἔστι τις δύναμις πονηρά. Ἀλλ’ ἡ ἀσθένεια, ἣν
45ἀνέλαβε δι’ ἐμὲ ὁ Σωτήρ μου καὶ Κύριος, ἥτις λέγε‐ ται ἀσθένεια Θεοῦ, ἐνίκησεν ἐκείνου τὴν δύναμιν. Τὸ γὰρ ἀσθενὲς τοῦ Θεοῦ, ὁ μὲν Ἀπόστολος λέγει, ἰσχυρότερον τῶν ἀνθρώπων· ἐγὼ δὲ ἂν εἴποιμι ἰσχυρότερον τῆς δυνάμεως τοῦ δράκοντος.
50nΣτίχ. ιδʹ. Σάρκες δὲ σώματος αὐτοῦ κεκόλληνται.
51 Ἐδύνατο εἰρηκέναι· Σάρκες δὲ σώματος ἥνωνται. Ὁ δὲ οὐκ εἶπεν· οὐ γὰρ ἥνωνται· οὐκ ἔστι. Τὸ ἓν παρ’ ἐκείνῳ πολλά ἐστιν· ἢ ἓν δοκοῦντα κεκολλῆσθαι, διὰ τοῦ λέγοντος κεκόλληνται, οὐχ ἥνωνται.
56nΣτίχ. ιεʹ. Ἡ καρδία αὐτοῦ πέπηγεν ὡς λίθος,
57nἕστηκε δὲ ὥσπερ ἄκμων ἀνήλατος.
58Οὐκ ἐλαυνόμενος, οὐκ ἀκολουθῶν λόγῳ, οἰκεῖοι103

17

.

105

δὲ σκληρός ἐστιν ἀνήλατος, ἀνένδοτος. Καὶ εἴ τις ἀπὸ διαβόλου ἀπέσπασε δύναμιν, καὶ τούτου τοῦ δρά‐ κοντος, αὐτὸς ἔχει τὴν καρδίαν ἀνήλατον, καὶ οὐκ ἐλαυνομένην. Εἰ δέ τις χρυσός ἐστιν, ἀκολουθῶν τῷ
5λόγῳ χρυσοκῷ· οὕτως εἴκει, ἕως ἂν γένηται πέ‐ ταλον χρυσοῦν, καὶ δέξηται τοὺς τύπους τῶν γραμ‐ μάτων τοῦ Θεοῦ, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ· ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν.
9tΚΕΦ. ΜΒʹ.
10nΣτίχ. ιʹ. Ἔδωκεν δὲ ὁ Κύριος διπλᾶ, ὅσα ἦν ἔμ‐
11nπροσθεν Ἰὼβ εἰς διπλασιασμόν.
12 Ὁ γενναῖος ἀθλητὴς, καὶ πάντα πειρασμὸν ὑποστὰς, ἀνδρειότατος Ἰὼβ, ἆθλα λαμβάνει τῆς ὑπομονῆς αὐτοῦ, ὡς ἡ Γραφή φησιν· Πάντα διπλᾶ
15παρὰ τὰ πρότερα. Ὁ δὲ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς ἆθλα δίδωσιν οὐχὶ διπλασίονα, ἀλλ’ ἑκατονταπλασίονα. Φη‐ σὶν γάρ· Ὃς ἐὰν καταλείπῃ πατέρα ἢ μητέρα, οἰ‐ κίαν, ἀδελφοὺς, ἀδελφὰς ἕνεκεν ἐμοῦ,ἕνεκεν τοῦ Εὐαγγελίου, ὡς ἐν τῷ κατὰ Μάρκον γέγραπται,
20ἑκατονταπλασίονα λήψεται, καὶ ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει. Οὐκ ἂν διπλάσια τῶν προτέρων ἔλα‐
βεν, εἰ μὴ διπλασίονα τὴν ἀρετὴν ἐπεδείξατο.105