ORIGENES :: Commentariorum series in evangelium Matthaei (Mt. 22.34–27.63)

TLG 2042 028 :: ORIGENES :: Commentariorum series in evangelium Matthaei (Mt. 22.34–27.63) ORIGENES Theol., Origenes Adamantius (Alexandrinus Caesariensis: A.D. 2–3) Commentariorum series in evangelium Matthaei (Mt. 22.34–27.63) Source: Klostermann, E. (ed.), Origenes Werke, vol. 11 [Die griechischen christlichen Schriftsteller 38.2] Leipzig: Teubner, 1933: 4, 21–22, 42–43, 54, 83–84, 86, 93–101, 103, 108, 110, 112–114, 118–128, 130–138, 140, 144–151, 156–157, 159–163, 166, 171, 178, 180, 189, 191–192, 206, 219–220, 222, 227, 229–230, 233, 236–242, 244–248, 250–255, 257–266, 270–278, 283–284, 287, 293–295. Citation: Page — (line)

4 (23)	τὴν οὖν πρώτην ἐρωτηθεὶς ἐπήγαγε καὶ
25	τὴν δευτέραν, οὐδὲν αὐτῆς ἀπο‐ δέουσαν. εἰ δὲ ἔστι τις πρώτη ἐντολὴ καὶ ἄλλη δευτέρα, εἴη ἄν τις καὶ τρίτη καὶ ἄλλη τετάρτη καὶ
25	καθεξῆς.	4
21 (21)	(ἀκούσαντες γὰρ) γεγραμμένου ἐν τῷ νόμῳ περὶ τῶν θείων ῥημάτων ὅτι «ἀφάψατε αὐτὰ ἐπὶ τῆς χειρὸς ὑμῶν, καὶ ἔσται ἀσάλευτα
25	πρὸ ὀφθαλμῶν ὑμῶν» οἱ τὰ ἔργα αὐτῶν ποιοῦντες «πρὸς τὸ θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις», γράψαντές τινα τοῦ νόμου ῥητὰ εἰς περικομμάτια διφθε‐ ρίων δύο καὶ περιδήσαντες τὸ μὲν
30	ἕτερον φοροῦσιν ὡς στέφανον ἐπὶ τῆς	21
22	κεφαλῆς τιθέντες κατὰ τοῦ μετώ‐ που τὸ γεγραμμένον, τὸ δὲ ἕτερον κατὰ τοῦ βραχίονος τῆς ἑτέρας τῶν χειρῶν· καὶ καλοῦσι ταῦτα «φυλα‐
5	κτήρια». οὕτω δὲ καὶ περὶ κρασπέδου τι εὑρόντες ἐν τῷ Δευτερονομίῳ οἴονται τηρεῖν τὸν νόμον κράσπεδόν τι ποιήσαντες ἐπί τινος κλώσματος
5	ὃ φοροῦσιν ἐπὶ τοῖς ἐνδύμασι.	22
42 (15)	Οὐ δύνανται γὰρ τὸν ἐν τοῖς δώδεκα τεταγμένον Ζαχαρίαν υἱὸν Βαραχίου ἀνῃ‐ ρηκέναι οἱ νῦν ὑπὸ τοῦ σω‐ τῆρος ὀνειδιζόμενοι. ἀλλ’ εἰ‐
20	κὸς [καθώς φησιν Ἰώσηππος] Ζαχαρίαν νῦν λέγεσθαι τὸν Ἰωάννου πατέρα, περὶ οὗ ἀπὸ μὲν γραφῶν δεῖξαι οὐκ ἔχομεν οὔτε ὅτι υἱὸς ἦν Βαραχίου, οὔτε ὅτι οἱ
25	γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι ἐφόνευσαν αὐτὸν «μεταξὺ τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ θυσιαστηρίου». ἀλλ’ ἦλθεν εἰς ἡμᾶς τοιαύτη τις παρά‐
25	δοσις, ὡς ἄρα ὄντος τινὸς περὶ τὸν	42
43	ναὸν τόπου, ἔνθα ἐξῆν τὰς μὲν παρθένους εἰσιέναι καὶ προσκυνεῖν τῷ θεῷ, τὰς δὲ ἤδη πεπειρα‐ μένας κοίτην ἀνδρὸς οὐκ ἐπ‐
5	έτρεπον ἐν ἐκείνῳ. ἡ οὖν Μαρία μετὰ τὸ γεννῆσαι τὸν σωτῆρα [ἡμῶν] ἐλθοῦσα προσκυνῆσαι ἔστη ἐν τῷ τόπῳ τῶν παρθένων. καὶ κω‐ λυόντων τῶν εἰδότων αὐτὴν
10	γεννήσασαν ὁ Ζαχαρίας ἔλεγε τοῖς κωλύουσιν ἀξίαν αὐτὴν εἶναι τοῦ τόπου τῶν παρ‐ θένων ἔτι παρθένον οὖσαν. ὡς οὖν σαφῶς παρανομοῦντα καὶ
15	εἰς τὸν τόπον τῶν παρθένων ἐπι‐ τρέποντα γυναῖκα γίνεσθαι ἀπέ‐ κτειναν «μεταξὺ τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ θυ‐ σιαστηρίου» οἱ τῆς γενεᾶς ἐκείνης.
21	ὀνειδίζονται γοῦν ὑπὸ τοῦ σω‐ τῆρος οὐχ ὡς υἱοὶ τῶν τοὺς προφή‐ τας ἀποκτεινάντων καὶ τὸν Ζαχαρίαν μετὰ τῶν προφητῶν, ἀλλ’ ὡς αὐτοὶ
25	φονεύσαντες.
30	οὐ θαυμαστὸν δέ, εἰ ἔτυχεν ὥσπερ ὁμωνύμους εἶναι τὸν πατέρα Ἰωάν‐ νου Ζαχαρίαν τοῦ ἐν τοῖς δώδεκα.
30	οὕτω καὶ τὸν πατέρα τοῦ πατρός.	43
54 (13)	εἰ γὰρ καὶ ὤφθη τισὶν ἁγίοις μετὰ τὴν ἀνάστασιν,	43
15	ἀλλ’ οὐχὶ τοῖς ἀπίστοις Ἰουδαίοις.	54
83 (2)	ἐπεὶ δὲ καὶ ἀναγωγῆς δεῖται τὸ ῥητόν,
17	(βδέλυγμα ἐρημώ‐ σεως) κατὰ ἀναγωγὴν ἑτερόδοξος λόγος καὶ ἀσεβὲς δόγμα εἰσαγόμε‐
20	νον ἀπὸ τῶν ῥητῶν τῆς γραφῆς, οἷς χρῶνται οἱ ἑτερόδοξοι. τὸ δὲ «ἑστὸς» δηλοῖ ὅτι κατασκευαῖς βε‐ βαιοῦν θέλει τὰ ἑαυτοῦ δόγματα
20	ὁ Ἀντίχριστος λόγος.	83
84 (6)	ἀεὶ μὲν οὖν τὸν ἀναγινώσκοντα [μάλιστα] δεῖ σπεύδειν νοεῖν τὰς γρα‐ φάς, 〈μάλιστα Kl〉 ὅτε δόγμα φανε‐ ρὸν εἰς ἐρήμωσιν τῆς ψυχῆς πρόκειται
10	(φέρον εἰς ἐρήμωσιν τὴν ψυχὴν
10	κτλ. Β).	84
86 (12)	ἀποτιθεμένους τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον (τοῦτο γάρ φησι	84
86 (12)	τὸ ἱμάτιον)	86
93 (25)	(οἱ κατὰ θεωρίαν ἐκλαμβάνοντες τὰ εἰρημένα φασί) τὸ βδέλυγμα ἕστηκε, πῶς ἔστιν ὧδε	86
93 (25)	ἢ ὧδε;	93
94 (26)	καὶ ὁ μὲν ἔξω τῆς πίστεως καὶ τοῦ τῆς ἐκκλησίας κανόνος καὶ τῆς	93
94 (26)	γραφῆς λέγει· ἰδοὺ ἐν τῇ ἐρήμῳ.	94
95	διὸ ἐπιφέρεται· μὴ ἐξέλθητε· ὁ γὰρ σοφίᾳ κοσμικῇ πιστεύσας ἐξῆλθε καὶ γέγονεν ἐθνικός.
8	ὁ δὲ ἀπόκρυφα ἐπαγγελλόμενος ἐρεῖ· ἰδοὺ ἐν τοῖς ταμείοις,
10	διὸ ἐπιφέρεται· μὴ πιστεύσητε.
21	τροπικῶς ἡ τῆς ἀληθείας ἀστραπή, ᾗ ἔοικεν ἡ παρουσία τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ἐν πάσῃ ἐξομαλίζεται νο‐ μικῇ, προφητικῇ, εὐαγγελικῇ, ἀπο‐
25	στολικῇ γραφῇ. καὶ ἐξελθοῦσα ἀπὸ ἀνατολῶν, τῶν ἀρχῶν τοῦ Χριστοῦ, φαίνεται ἕως τῶν κατὰ τὴν
25	οἰκονομίαν τοῦ πάθους δυσμῶν.	95
96 (12)	ὅρα δὲ εἰ μία ἀνατολὴ ὁ νόμος, μία δύσις τὸ πέρας τοῦ νόμου· ἄλλη ἀνατολὴ ἕως δύσεως Ἰησοῦς Χριστὸς
15	ἕως Παύλου, ᾧ ἐσχάτῳ πάντων «ὡσπερεὶ ἐκτρώματι ἐφάνη».
25	καὶ γενι‐ κῶς μὲν εἷς Ἀντίχριστος, ὡς τὸ ψεῦ‐ δος ἕν· 〈ε〉ἰδικῶς δὲ πολλοὶ καὶ πολλὰ
25	ψευδῆ διδάγματα καὶ δόγματα.	96
97 (3)	ὡς δὲ Χριστοῦ, ἀληθοῦς λόγου, προφῆται, καὶ Ἀντιχρίστου, ὄντος	96
5	ψευδοῦς λόγου, ψευδοπροφῆται.	97
98 (8)	ὅπου γὰρ τὸ κατὰ τὴν οἰκονομίαν τοῦ πάθους πτῶμα
10	πεσόντος τοῦ Ἰησοῦ, ἵνα τοὺς πεσόντας στήσῃ, συναχθήσονται οὐχ οἱ τυχόντες, ἀλλ’ οἱ πτεροφυοῦν‐ τες μαθηταὶ καὶ κατὰ τὸν Σολο‐ μῶνα κατασκευάσαντες πτέ‐
15	ρυγας ὡς ἀετοὶ μεγαλοφυῶς καὶ βασιλικῶς,
23	πρὸς τὸ πάθος Χριστοῦ πεπι‐ στευκότες· διὸ οὐ γῦπες, οὐ
25	κόρακες, ἀλλὰ τὸ μὴ νεκρο‐
25	βόρον ζῷον.	98
99 (10)	οἷς λεκτέον κατὰ τὸ ῥητόν, ὅτι ὡς ἀπὸ τοῦ πολλοῦ τῆς ἐκπυρώσεως καπνοῦ ἢ ἀπὸ τοῦ μη‐ κέτι τρέφεσθαι τοῖς ἀναθυμιάμασιν οἱ μεγάλοι φωστῆρες σκοτίζονται
15	καὶ οὐ διδόασι τὸ φῶς,
19	οὕτω μαραινομένου τοῦ ἐν τοῖς
20	ἄστροις φωτὸς τὸ λεῖπον γεῶδες οὐ δυνάμενον μετεωρίζεσθαι ἔξεδρον ἀπὸ τῶν οὐρανῶν ἔσται,
25	αἵ τε λογικαὶ τῶν οὐρανῶν δυνάμεις ξένον σάλον παθοῦσαι καὶ τοῦ διελη‐ λυθότος αὐτοὺς πάλιν κατιόντος σα‐
25	λευθήσονται, τάχα ἐπὶ τὸ βέλτιον,	99
100	τό τε σημεῖον, ᾧ εἰρηνοποιήθη τὰ ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς φανεῖται,
8	ὡς τοὺς ἀπίστους εἰς συναίσθησιν ἐλθόντας θρηνῆσαι ἐπὶ τῷ κακῶς
10	εἰρηκέναι Χριστιανισμόν.
19	... ἢ ἀπὸ τοῦ μηκέτι
20	τρέφεσθαι τοῖς ἀναθυμιάμασιν ...)
26	... τὸ λεῖπον γεῶδες)	100
101 (3)	χρηστέον εἰς ταῦτα τοῖς ἐν Ἡσαίᾳ περὶ τῆς ἡμέρας κυρίου
20	καὶ τοῖς ἐν Ζαχαρίᾳ περὶ τοῦ κόψε‐
20	σθαι τὰς φυλὰς εἰρημένοις.	101
103 (8)	ἐν δὲ ἀναγωγῇ ἐρεῖς σκοτιζόμενον ἥλιον τὸν διάβολον ἐπὶ πολὺ μὲν
10	μετασχηματιζόμενον ὡς ἄγγελον φωτὸς καὶ πολλοὺς ἀπατήσαντα ὡς ἥλιον, ἐπὶ δὲ συντελείας ἐλεγχθη‐ σόμενον σκότος καὶ ὑποκριτὴν ἀνα‐ τολῆς.
20	σελήνην δὲ οὐ δώσουσαν «τὸ φέγγος» τὴν τῶν πονηρευομένων ἐκκλησίαν, ἐπαγγελλομένην μὲν διδόναι τὸ φῶς, τότε δὲ ἐλεγχθησομένην ἀνατραπέν‐ των αὐτῆς τῶν δογμάτων.
31	τοὺς δὲ ἐν ὑψώμασι λόγων ἐπαιρο‐ μένους «κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ θεοῦ» τοὺς πεσουμένους ἀστέρας ἐκ τοῦ
31	ἰδίου οὐρανοῦ.	103
108 (2)	υἱὸν δὲ ἀνθρώπου ἑαυτόν φησιν ὡς ἐνσώματον ἐλευσόμενον
19	ὥσπερ
20	δέ, ὅτε μετεμορφώθη παραλαβὼν τοὺς τρεῖς μαθητάς, νεφέλη φωτεινὴ ἐπεσκίασεν αὐτούς, οὕτως ἐν τῇ δευτέρᾳ παρουσίᾳ ἐνδοξότερον μετα‐ μορφωθεὶς ἐπὶ πλειόνων ἥξει νεφε‐
25	λῶν, ὡς ἂν οὐ τρισὶν ἀλλὰ πλείοσιν
25	ὁρώμενος.	108
110 (24)	καθὰ καὶ ἀνελήφθη ἐρχόμενος ἐν
25	νεφέλαις, ὡς ἐν ταῖς Πράξεσιν ἔφησεν ὅτι «νεφέλη ὑπέλαβεν αὐτόν, καὶ ἰδοὺ ἄνδρες δύο εἶπον αὐτοῖς· οὗτος ὁ Ἰησοῦς οὕτως ἐλεύσεται, ὃν τρόπον ἐθεάσασθε αὐτὸν πορευόμενον
30	εἰς τὸν οὐρανόν».	110
112 (15)	ἐν δὲ ἀναγωγῇ νεφέλαι, ἐφ’ ὧν ἔρχεται ὁ κύριος, αἱ θεῖαι γραφαὶ δεικνύουσαι	110
112 (15)	τὴν ἔνδοξον τοῦ θεοῦ λόγου ἐπιδημίαν	112
113 (16)	συνά‐ γονται δὲ ὑπὸ τῶν ἀγγέλων τοῦ θεοῦ ἤτοι οἱ ἀπὸ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ μέχρι τῆς συντελείας
20	κλητοὶ καὶ ἐκλεκτοὶ
24	ἢ καὶ οἱ ἀπὸ κτίσεως καὶ καταβολῆς
25	κόσμου χαρέντες ἐπὶ τῷ ἰδεῖν τὴν
25	ἡμέραν Χριστοῦ ὡς Ἀβραάμ.	113
114 (4)	τάχα ἐν τῷ μεταξὺ παρὰ τοῖς προ‐
5	παιδεύουσι τὰ οὐράνια ἀγγέλοις δια‐ τρίβοντες, ἵν’ ὑπὸ τελείῳ διδασκάλῳ, λόγῳ 〈υἱῷ Diehl〉 θεοῦ, παιδευθέν‐
5	τες συμβασιλεύσωσιν αὐτῷ.	114
118 (15)	ἄλλως τε συκῇ παραβάλλεται ὁ πᾶς κό‐ σμος, οὗ ἡ συντέλεια προφητεύεται, ἢ ἕκαστος τῶν ἐπὶ τὸ μακαρίως ζῆν ὁδευόντων καὶ τὸ ἰδεῖν τὴν
20	Χριστοῦ λόγου ἔνδοξον ἐσομένην αὐτῷ καὶ τελείαν ἐπιδημίαν. ὡς γὰρ ἡ συκῆ,
28	οὕτω καὶ ὁ κόσμος καὶ ἕκαστος τῶν σῳζομένων νῦν μὲν (ὡς ἐν χειμῶνι)
30	δυνάμει ἔχει φύλλα καὶ καρπούς,
30	ὕστερον δὲ ἐνεργείᾳ	118
119 (9)	τῶν ἐν θέρει φανερωθησομένων.	119
120 (11)	καὶ ὁ χειμασθεὶς δὲ ἐν πειρασμῷ ἐπὶ θέρος ὁδεύει φέρων ἁπαλὸν κλάδον, μὴ σκληρὰν καρδίαν,
17	καὶ αἱ ἐν ἔργοις προκοπαὶ φέρουσι τὰ φύλλα καὶ ἡ τελειότης τοὺς καρπούς (l.
20	καὶ τελειοτάτους καρπούς Diehl).
23	ὡς ἄμπελος δὲ ἀληθινὴ ὁ σωτήρ, οὕτω καὶ συκῆ τὸ ἅγιον πνεῦμα τὸ
25	φέρον τοὺς σωτηρίους καρπούς,	120
121	τὰ σῦκα τὰ χρηστά,
6	ὧν ἡ παλάθη ἐθεράπευσεν Ἐζεκίαν τὸν βασιλέα.
19	οἱ μὲν
20	πλείους ἀνοίσουσι τὸν λόγον ἐπὶ τὴν καθαίρεσιν τῆς Ἱερουσαλήμ, ἣν εἶδον οἱ καὶ τὸ πάθος τοῦ Χριστοῦ ἰδόντες. λέγει οὖν ὅτι πάντως ἐκ‐ βήσεται τὰ εἰρημένα καὶ μενεῖ ἡ
25	γενεὰ τῶν πιστῶν ...
31	ἢ ἐπεὶ πολύσημος ἐν τῇ γραφῇ ἡ γενεὰ λέξις (δηλοῖ γὰρ καὶ τὸν ἐκ
31	περιτομῆς λαὸν καὶ τὸν ἐξ ἐθνῶν)	121
122 (13)	ἀκουστέον, ὅτι οὐ μὴ παρέλθῃ ἡ ἐν ὄψει τοῦ σωτῆρος τῆς καινῆς
15	διαθήκης γενεὰ οὐδὲ ἐλεύσεται ἐπὶ τὰς ἐπαγγελίας, ἕως οὗ πάντα ἃ εἶπεν ὁ σωτὴρ γένηται. καὶ ἑκάστῳ δὲ ἡμῶν ταῦτα γενέσθαι μυστικῶς δεῖ,
26	ἐὰν ἀπὸ τῆς διδασκαλίας ἕως τέλους ἐν πᾶσι τις διαρκέσας μείνῃ ἀπαθὴς
26	ἄχρι τῆς ἐνδόξου Χριστοῦ παρουσίας.	122
123	τοὺς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐν γῇ μετωνυμικῶς οὐρανὸν καὶ γῆν λεγομένους διελεύ‐ σεσθαι πᾶσαν τὴν ἑαυτῶν κατά‐
5	στασιν, ἵνα ἔλθωσιν ἐπὶ τὰ ὑπερέ‐ χοντα.
17	οἱ γὰρ τοῦ σω‐ τῆρος λόγοι ἀεὶ τὰ οἰκεῖα ἐνεργή‐ σουσιν ὡς τέλειοι καὶ οὐκ ἐπιδεχό‐
20	μενοι βελτίους γενέσθαι παρελθόν‐ τες ὅ εἰσιν. ἀλλ’ «ὁ οὐρανὸς μὲν καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι αὐτοῦ μενοῦσι» λόγοι ὄντες τοῦ δι’
20	οὗ τὰ πάντα ἐγένετο·	123
124 (5)	ὁ γὰρ λόγος τῶν γεγονότων οὐ παρέρ‐	123
124 (5)	χεται, εἰ καὶ αὐτὰ παρέρχεται.	124
125 (4)	ὃ δὲ
5	λέξει, πρὸ μὲν τῆς οἰκονομίας τὸν Χριστὸν τοῦτο λέγειν,
11	μετὰ δὲ τὴν οἰκονομίαν οὐκέτι, ὅτε «ὁ θεὸς αὐτὸν ὑπερύψωσε καὶ ἐχαρί‐
11	σατο αὐτῷ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα».	125
126 (4)	ἀπέκρυψεν ὁ υἱὸς
5	εἰπὼν μὴ γινώσκειν εἰς τὸ συμφέρον τῶν μαθητῶν.
10	ἕτερος δέ φησιν, ὅτι ὥσπερ ὁ Παῦλός φησι «τότε καὶ ὁ υἱὸς ὑποταγήσεται τῷ πατρὶ»
21	οὐχ ὡς ἀνυποτάκτου (l. ἂν ὑποτάκ‐ του? Diehl) ποτὲ ὄντος, ἀλλ’ ὡς μηδέπω τῶν μελῶν αὐτοῦ πάντων τελειωθέν‐
25	των,
30	οὕτως ἐπεὶ τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ οὐκ οἶδε τὴν ἡμέραν ἐκείνην ἢ τὴν
30	ὥραν, οὐδὲ αὐτὸς λέγει εἰδέναι ...	126
127 (6)	καὶ κατὰ τὴν τῆς γραφῆς περὶ τοῦ εἰδέναι συνήθειαν
10	καὶ «ὁ φυλάσσων ἐντολὰς οὐ γνώσεται πταῖσμα» ἀντὶ τοῦ οὐ πείσεται·
14	καὶ «τὸν μὴ γνόντα ἁμαρτίαν ἁμαρ‐
15	τίαν ὑπὲρ ἡμῶν ἐποίησε».
19	τοιοῦτόν τι σημαίνει καὶ τὸ
20	«οὐδὲ ὁ υἱός» καὶ κατὰ τὸ «ἔγνω Ἀδὰμ
20	Εὔαν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ»	127
128	νῦν μὲν προπαρασκευάζει τὴν γνῶσιν τῆς ἡμέρας καὶ ὥρας τοῖς κληρονό‐ μοις· τῆς ἐπαγγελίας τῆς ἀφ’ οὗ «ἑαυτὸν ἐκένωσεν», ἵνα ἅπαντες δι’
5	οὓς ἀνέλαβε τὴν τοῦ «δούλου μορφήν», γνῶσι τὰ τῆς ἡμέρας καὶ ὥρας, «ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ θεὸς τοῖς
10	ἀγαπῶσιν αὐτόν».	128
130 (30)	τὸ γὰρ ἑκάστου τῆς ἐξόδου τέλος	128
130 (30)	μόνος οἶδεν ὁ θεὸς καὶ ὁ πνεῦμα	130
131	θεοῦ ἔχων, ὡς Σαμουὴλ τοῦ Σαοὺλ (I. Regn. 28,19)	130
5	καὶ Ἡλίας τοῦ Ὀχοζίου.	131
132 (5)	ἢ δύο ἐν τῷ ἀγρῷ τῷ ἡγεμονικῷ, ὅ τε τοῦ σπουδαίου νοῦς καὶ ὁ τοῦ φαύλου, καὶ τῶν ἀληθουσῶν ἐν τῷ βαρεῖ μυλῶνι τοῦ κόσμου ψυχῶν ἔνθα ἡ μὲν καλὴ καὶ ἀγαθὴ
10	παραλαμβάνεται, ἡ δὲ φαύλη ὡς ἀναξία ἀφίεται.
24	δύναται δὲ σημαίνε‐
25	σθαι καὶ τὰ δύο ἐπὶ μιᾶς ὕλης σώματα, ὧν τὸ μὲν τοῦ δικαίου ὁ ἕτερός ἐστι τῶν ἐπὶ τῆς μιᾶς κλίνης ὁ παραλαμ‐ βανόμενος, τὸ δὲ τοῦ ἀδίκου ὁ ἕτερος καὶ ἀφιέμενος. καὶ τὸ μὲν σῶμα ὡς
30	ἀσθενὲς ἐπὶ κλίνης ἐστὶν κἂν παρα‐ λαμβάνηται, ἡ δὲ ψυχὴ διὰ πολλῶν, 〈ὧν Kl〉 ἀνέχεται ἐν τῷ βίῳ, ἀλήθει
30	ἐν τῷ μυλῶνι τοῦ κόσμου.	132
133 (7)	τού‐ των οὖν τῶν ἑξῆς οὐχ ὡς περὶ τῆς καθολικῆς, ὡς δὲ περὶ τῆς ἑκάστου
10	συντελείας μάλιστα ἐκληπτέον τὸν λόγον.
17	οὗτοι γὰρ ἤκουσαν γρηγορεῖν, ὧν μακρὰν τὸ καθολικώτερον ἦν, διὰ τὴν ἐσομένην ἐν αὐτοῖς ἐπιδημίαν
20	τοῦ λόγου, οὔπω ὡς ἔμελλεν ἔσεσθαι
20	γενομένην ἐν αὐτοῖς.	133
134 (3)	καὶ ὁ μὲν κύριος ἐλθὼν εἰσέρχεται εἰς
5	οἰκίαν ψυχὴν οἰκοδεσπότης νοῦ(ς), ὁ δὲ κλέπτης ἀντικείμενος
19	διορύσσων τὰς φυσικὰς ἐννοίας τῆς
20	ψυχῆς, ἃς ᾠκοδόμησεν ὁ λόγος, καὶ
20	ἀνατρέπων, ἵνα σκυλεύσῃ, τὸν νοῦν.	134
135 (17)	καὶ πᾶς δέ, ὃν γρηγοροῦντα ὁ λόγος (εἰ καὶ μηδέπω ὡς ἥλιος, ἀλλ’ ὡς λύχνος)	134
20	φωτίζει,	135
136	ἐπιτηρεῖν ὀφείλει καὶ τὸν λύχνον	135
136	τοῦ κυρίου	136
137 (9)	ἐπὶ δύσει, εἴτε ἐν τῇ ἐξόδῳ τοῦ βίου,
10	εἴτε καθ’ ἣν συντέλεια τοῦ αἰῶνος τούτου γίνεται αὐτῷ.
27	τάχα δὲ μετὰ τὸν κλέπτην ἔρχεται ὁ κύριος· ἐπ’ ἐκεῖνον δὲ ἔρχεται, οὗ ὁ κλέπ‐
30	της γρηγοροῦντος ἀπέσχετο.	137
138 (14)	ὅρα δὲ εἰ μὴ
15	καὶ τοὺς τὰ τοιαῦτα ἐγχειρισθέντας ἐπισκόπους καὶ διδασκάλους δυσωπεῖ
15	ὁ λόγος.	138
140 (9)	τὸ παρὰ τοῦ Δανιὴλ
10	εἰρημένον πρὸς θάτερον τῶν κατει‐ πόντων τῆς ἁγίας Σωσάννης πρεσ‐ βυτέρων «ἤδη γὰρ ὁ ἄγγελος τοῦ θεοῦ λαβὼν φάσιν παρὰ τοῦ θεοῦ σχίσει σε μέσον» [ἑρμηνεύων Ὠριγένης λέγει]
15	γενήσεσθαι πάντως αὐτῷ τοῦτο ἐν τῇ κρίσει κατὰ τὸ εἰρημένον ὑπὸ τοῦ
15	κυρίου, ὅτι «καὶ διχοτομήσει αὐτόν».	140
144 (9)	διχοτόμησις ὅτι (l.
10	διχοτομήσει δὲ ὅτε Diehl Kl) «τὸ πνεῦμα ἐπιστρέφει πρὸς τὸν θεὸν ὃς ἔδωκεν αὐτό», ἡ δὲ ψυχὴ μετὰ τοῦ λεγομένου ἐν τῷ εὐαγγελίῳ σώματος ἄπεισιν «εἰς γέενναν».
28	κλαίουσι τοίνυν ἀνθ’
28	ὧν ἐγέλων,	144
145	βρύξουσι δὲ τοὺς ὀδόντας λογιζό‐ μενοι τὸ τέλος τοῦ πόνου καὶ τὴν ὑπερβολὴν τῆς κολάσεως οἱονεὶ θέ‐ λοντες αὐτὰ γενναίως φέρειν.
18	δέκα παρθένους εἶναί φησι τὰς ἐν ἑκάστῃ ψυχῇ αἰσθήσεις
20	ἀποστάσας τῆς εἰδωλολατρείας τῷ παραδέξασθαι «εἴτε προφάσει εἴτε ἀληθείᾳ» τὸν τοῦ θεοῦ καθαρὸν λόγον
20	καὶ παρθενοποιηθείσας.	145
146 (4)	... αἳ καὶ ἀντανακολουθοῦσαι ὡς αἱ
5	ἀρεταὶ τῇ ὑποστάσει τοῦ Χριστοῦ (var. lect. ὁ Χριστός).
13	εἰσὶ δὲ αἵ τε κοινῶς νοούμεναι καὶ αἱ ἐν Παροιμίαις κείμεναι,
25	διὸ καὶ ἐν τῇ πεντάδι οὐχ αἳ μὲν μωραὶ αἳ δὲ φρόνιμοι, ἀλλ’ εἰ μία καὶ πᾶσαι.
32	... λαμπάδες δὲ τὰ
32	ὄργανα τοῦ καλῶς καὶ κατὰ λόγον	146
147	βιοῦντος ἢ ἐναντίως.
4	ἐξῆλθον
5	δὲ εἰς ἀπάντησιν αἱ παραδεξάμεναι τὸ περὶ Χριστοῦ καὶ ἐκκλησίας μυ‐ στήριον· ἐξίασι γὰρ ἀπὸ τῆς τοῦ κόσμου πλάνης πρὸς τὸν ἑτοίμως ὁρμῶντα πρὸς
10	αὐτάς.
15	... ἔλαιον ὁ ἐπιχεόμενος λόγος τοῦ ψυχικοῦ, τοῦ τὴν ἀγαθὴν πρᾶξιν ἐργαζο‐
15	μένου	147
148	... καθεύδουσιν οἱ ἀπαν‐ ιστάμενοι τοῦ ζωτικοῦ τόνου· οὐκ ἀπολλύουσι γοῦν τὰς λαμπάδας αἱ φρόνιμοι οὐδὲ ἀπροσεκτοῦσι περὶ
5	τὴν τήρησιν τοῦ ἐλαίου.
18	ἐμβοῶσιν οἱ ἄγγελοι ταῖς κοιμωμέ‐ ναις (κοιμωμένων Diehl)
20	αἰσθήσεσι διεγείροντες αὐτάς, τουτ‐ έστι τὰ «λειτουργικὰ πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα διὰ τοὺς
20	μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν».	148
149 (4)	πωλοῦσι δὲ τὸ ἔλαιον
5	οἱ διδάσκοντες μισθοῦ προσεδρίας, προσοχῆς, φιλομαθίας, σπουδῆς, φι‐ λοπονίας.
26	πολλοὶ γάρ εἰσιν, οἳ αὐτάρκη μὲν πρὸς τὴν χρῆσιν τῆς πολιτείας ἔχουσι λόγον, οὐ μὴν ὥστε καὶ ἑτέρους διδάξαι.
32	ὁ δὲ μὴ ἐν καιρῷ τὸ
32	λογικὸν ἔλαιον κτώμενος ἀπόλλυσιν	149
150	ὄντως τὸ συνεισελθεῖν εἰς τοὺς γά‐ μους τῷ νυμφίῳ·
6	ὁποῖοί εἰσιν οἱ πρὸς τὴν ἔξοδον μαν‐ θάνειν ἀρξάμενοι.
17	... κόσμος λαμπά‐ δων ἡ κατὰ τὰς αἰσθήσεις εὐαγγελικὴ χρῆσις, ὀφθαλμῶν ἐπὶ τῷ θαυμά‐
20	ζειν τὸν πεποιηκότα καὶ μύειν «ἵνα μὴ ἴδωσιν ἀδικίαν», ἀκοῆς μὴ παρα‐ δεχομένης μάταιον μηδὲ «κρίσιν αἵ‐ ματος», τοῦ δὲ Ἰησοῦ λόγους,
31	γεύσεως ἐσθιούσης Χριστὸν κύριον, ὀσφρήσεως Χριστοῦ εὐωδίας (II. Cor. 2,15) ἀπολαυούσης καὶ τοῦ ἐκκε‐
31	νωθέντος μύρου (Cant. 1,3), ἁφῆς	150
151	ἁπτομένης τοῦ λόγου ὡς Ἰωάννης λέ‐ γει «αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν περὶ τοῦ λόγου τῆς ζωῆς» (I. Joh. 1,1).
14	συμπέρασμα δὲ τοῦ
15	λόγου, παντὶ καιρῷ παρεσκευάσθαι
15	πρὸς τὴν ἔξοδον.	151
156 (10)	μὴ θαύμαζε δὲ εἰ ἕνεκα τοῦ μὴ διδάξαι τὸν λόγον τοιαῦτά τις πείσεται· Παῦλος γὰρ λέγει· «οὐαί μοι γάρ ἐστιν ἐὰν μὴ	151
156 (10)	εὐαγγελίζωμαι».	156
157 (6)	... ὅθεν καὶ οὐχ οἱ δοῦλοι πρὸς τὸν κύριον, ἀλλ’ ἐκεῖνος ἔρχεται, ἵνα κρίνας τὸ	156
157 (6)	κατ’ ἀξίαν ἀποδῷ.	157
159 (24)	καὶ ἃ σπείρει
25	ὁ δίκαιος «εἰς τὸ πνεῦμα», ἐξ οὗ «θερί‐
25	ζει ζωὴν αἰώνιον», θεοῦ ἐστι κτῆμα.	159
160	πάλιν ὁ δίκαιος «ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς πένησιν»· ταῦτα δὲ συνάγει ὁ κύριος εἰς ἑαυτὸν λογιζόμενος·
13	«ἐπείνασα γὰρ καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν», τὰ εἰς μικροὺς γενόμενα
15	εἰς ἑαυτὸν συνάγων.	160
161 (3)	σπείρωμεν γοῦν καὶ ἀναφέρωμεν αὐτῷ δεκάτας καὶ
5	ἀπαρχάς.
9	πονηρὸς οὖν
10	ἐπειδὴ μηδεὶς ἀπέλαυσεν οὗ ἔσχεν ἀργυρίου τῶν δυναμένων συνεξετά‐ σαι αὐτῷ τὰ θεῖα μυστήρια. ὀκνηρὸς δὲ ἐπεὶ ἐδειλίασεν ἐργάσασθαι.
20	τραπεζῖται δὲ οἱ ἀκροαταὶ οἱ τὰ μὲν καλὰ κατέ‐ χοντες δόγματα, τῶν δὲ φαύλων ἀπεχόμενοι.
26	ἀργύρια τοίνυν τοῦ κυρίου εἰσὶ τὰ ἔχοντα τὴν βασιλικὴν τοῦ θεοῦ μορφὴν καὶ τὴν εἰκόνα
26	τοῦ λόγου αὐτοῦ.	161
162 (18)	οἷον πίστιν ἔχοντι τὴν ἐκ τοῦ ἐφ’ ἡμῖν δοθήσεται χάρισμα πίστεως,
20	καὶ ἁπλῶς τῷ ἔχοντί τι τῶν ἐκ κα‐ τασκευῆς φυσικῆς ἐνυπαρχόντων αὐτῷ βελτιωθὲν προσοχῇ καὶ ἐπι‐ μελείᾳ τὸ ἐνδέον ἀπὸ θεοῦ δοθήσε‐
20	ται.	162
163 (9)	σκότος δὲ ἐξώτερόν
10	φησιν, ἔνθα οὐδεὶς φωτισμός ἐστιν, τάχα μὲν οὐδὲ σωματικός, πάντως δὲ οὐδεμία ἐπισκοπὴ θείου φωτός.
19	εἰ δὲ τὸ σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου,
20	αὕτη δὲ ἔξω τοῦ κόσμου, ὥς φασί τινες, κατὰ τοῦτο οἱ ἀνάξιοι τοῦ παντὸς κόσμου ἐκ‐ βάλλονται εἰς τὴν ἄβυσσον ἐκείνην, οὐδενὸς φωτίζοντος τὰ ἔξω τῆς τοῦ
25	παντὸς κόσμου κατασκευῆς.	163
166 (17)	πρόβατα δὲ καλεῖ τοὺς ἁγίους διὰ τὸ ἥμερον ...
25	τοὺς δὲ ἀσεβεῖς ἐρίφους διὰ τὸ πη‐
25	δητικόν.	166
171 (18)	καλεῖ δὲ αὐτοὺς κα‐ τηραμένους οὐκ ἀπὸ τοῦ πατρός·
20	τὰ γὰρ ἴδια αὐτῶν ἔργα ποιεῖ αὐτοὺς
20	ἐπικαταράτους.	171
178 (18)	δοκεῖ μέν τισι μία εἶναι καὶ ἡ αὐτὴ	171
178 (18)	παρὰ τοῖς εὐαγγελισταῖς ἅπασιν.	178
180	τάχα μὲν εἴποι τις τέσσαρας εἶναι τὰς γυναῖκας περὶ ὧν ἀνέγραψαν οἱ εὐαγγελισταί. ἐγὼ δὲ μᾶλλον προστίθημι τῷ τρεῖς αὐτὰς
5	εἶναι, καὶ μίαν μὲν περὶ ἧς ἀνέ‐ γραψε (ἀνέγραψαν Koe) Ματθαῖος καὶ Μᾶρκος 〈ὡς Kl〉 ἐν πολλοῖς ἄλλοις συνᾴδοντες τῆς εὐαγγελικῆς γραφῆς, ἑτέραν δὲ περὶ ἧς ὁ Λουκᾶς,
10	διαφέρουσαν δέ τινα τῶν προειρη‐ μένων, περὶ ἧς ὁ Ἰωάννης·
16	εἰ γὰρ καὶ ἐν Βηθανίᾳ ἀνέγραψαν τὰ κατὰ τὴν γυναῖκα γενόμενα,
20	Ματθαῖος καὶ Μᾶρκος ἐν οἰκίᾳ Σί‐ μωνος τοῦ λεπροῦ διηγήσαντο τὰ περὶ τούτων ἀπηντηκέναι, Ἰωάννης δέ φησιν ὅτι «πρὸ ἓξ ἡμε‐ ρῶν τοῦ πάσχα ἦλθεν Ἰησοῦς εἰς
25	Βηθανίαν, ὅπου ἦν Λάζαρος ὃν
25	ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν» καὶ τὰ ἑξῆς.	180
189 (7)	ἕτερος δέ φησι· «πρὸ μιᾶς τῶν ἀζύμων», ἡμέρας μνημονεύσας ἐκείνης, καθ’
10	ἣν ἐν τῇ ἑσπέρᾳ τὸ πάσχα ἔμελλε
10	θύεσθαι κτλ.	189
191 (28)	οἱ δὲ λοιποὶ μαθηταί, εἰ καὶ καθαρὸν εἶχον τὸ συνειδός,
30	ἀλλ’ οὖν ἐκείνῳ μᾶλλον ἢ ἑαυτοῖς
30	πιστεύοντες ἠγωνίων.	191
192 (3)	ἐνόμιζε γὰρ ὅτι	191
192 (3)	ἔλαθεν τὸν κύριον κτλ.	192
206 (11)	τὸ δὲ τῆς λύπης πάθος ἢ (l. καὶ? Diehl) τῆς ἀδημονίας οὐ περὶ αὐτὴν γένοιτ’ ἂν τὴν θείαν φύσιν· παντὸς γὰρ
15	ἐπέκεινα πάθους ἐστί.
17	θελῆσαι δέ φαμεν τὸν σαρκω‐ θέντα λόγον καὶ τῶν τῆς ἀνθρω‐
17	πότητος καθικέσθαι μέτρων κτλ.	206
219 (20)	φασὶ δέ τινες ὅτι εἶχέ τι αἰδοῦς πρὸς τὸν διδάσκαλον ὁ	206
219 (20)	Ἰούδας.	219
220 (14)	τούτῳ τῷ ὀνόματι
15	οὐδένα οἴδαμεν τῶν ἀστείων καλού‐ μενον· καὶ γὰρ καὶ ὁ μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου οὕτω ἐκλήθη· «ἑταῖρε, πῶς εἰσῆλθες ὧδε;» καὶ πρὸς τὸν γογ‐
20	γύσαντα ἐργάτην λέλεκται· «ἑταῖρε,
20	οὐκ ἀδικῶ σε».	220
222 (16)	ταῦτα δὲ εἶπεν, ἵνα	220
222 (16)	μὴ οἰηθῶσιν ὅτι ἄκων ἔπαθεν.	222
227 (5)	καὶ οἱ δύο οὗτοι συμφωνήσαντες ψευδῆ εἶπον· οὐ γὰρ εἶπεν ὁ κύριος, ὅτι λύω τὸν ναόν, ἀλλὰ «λύσατε», καὶ οὐκ εἶπε «λύσατε τὸν ναὸν τοῦ
10	θεοῦ», ἀλλὰ «λύσατε τὸν ναὸν τοῦτον»,
19	περὶ τοῦ ἰδίου σώματος λέγων, οἱ
20	δὲ Ἰουδαῖοι καὶ (L. ὡς? Kl) ψευδῆ
20	οὖσαν ταύτην τὴν φωνὴν ἐδέξαντο.	227
229 (21)	ἄλλο τί ἐστιν ὁ ὅρκος παρὰ τὸν ἐξορκισμόν·
27	οἱ γὰρ δαίμονες πνεύματα ἀόρατα ὄντες ἐξορκίζονται, ἵνα ἐξομολογή‐ σωνται. σὺ δέ, ὦ Καϊάφα, ἑώρας
30	τὸν Ἰησοῦν ἑστῶτα καὶ χωρὶς ἐξορ‐
30	κισμοῦ ἐπιτάσσοντα τοῖς δαίμοσι	229
230	καὶ τοιαύτην ἐξουσίαν τοῖς μαθηταῖς χαρισάμενον.
11	ἐπεὶ οὖν οὐ γνησίως αὐτὸν ἐπηρώτη‐ σεν, ἀρνήσασθαι
15	μὲν ἑαυτὸν οὐκ ἐδύνατο ὁ Χριστὸς υἱὸν εἶναι τοῦ θεοῦ, ἀλλ’ οὐδὲ διὰ τὴν προπέτειαν τοῦ ἐρωτῶντος
15	ἀπεκρίθη.	230
233 (19)	δεικνὺς αὐτοῦ τὴν ἀσχημοσύ‐
20	νην (τὴν γύμνωσιν τῆς ψυχῆς) καὶ σύμβολον τοῦ διερρῆχθαι τῆς πα‐
20	λαιᾶς ἀρχιερωσύνης τὸ ἔνδυμα.	233
236 (30)	εἰ δὲ μηδεὶς δύναται εἰπεῖν «κύριον Ἰησοῦν, εἰ μὴ ἐν πνεύ‐	233
236 (30)	ματι ἁγίῳ», «οὔπω» δὲ «ἦν πνεῦ‐	236
237	μα ἅγιον, ὅτι Ἰησοῦς οὐδέπω ἐδοξάσθη»,
6	οὐχ οἷόν τε ἦν οὐδὲ Πέτρον ὁμολο‐ γῆσαι, διὸ οὐδὲ ἐγκαλεῖται.
9	πρὸς γοῦν τοὺς ὁμολογοῦντας λέγει
10	ὁ σωτήρ· «οὐχ ὑμεῖς ἐστε οἱ λαλοῦν‐ τες, ἀλλὰ τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ τὸ λαλοῦν ἐν ὑμῖν».
17	ἐν δὲ τῇ αὐλῇ τοῦ ἀποκτιννύντος γράμματος ἔτι ὢν καὶ ἐν Ἰουδαϊκαῖς παραδόσεσι καὶ ἐντάλ‐
20	μασι καὶ διδασκαλίαις ἀνθρώπων οὐχ ὁμολογεῖ Χριστόν.
31	τήρει δὲ ὅτι ἡ δευ‐ τέρα ἄρνησις οὐκ ἔξω τοῦ πυλῶνος,
31	ἀλλ’ ἐν αὐτῷ.	237
238 (3)	αἱ οὖν τρεῖς ἀρνήσεις ἐν νυκτὶ καὶ πρὶν ἐπιστῆναι τὸ ση‐
5	μεῖον τῆς ἡμέρας τὸ διανιστᾶν ἐξ ὕπνου πεφυκός. τάχα δὲ εἰ μετ’ ἀλεκτοροφωνίαν ἠρνεῖτο, ὅτε λέγεται «ἡ νὺξ προέκοψεν, ἡ δὲ ἡμέρα ἤγγι‐ κεν», ἀσύγγνωστος ἦν.
21	τάχα δὲ καὶ
27	ὁ «τὸ πνεῦμα τῆς χάριτος» ἐνυβρίσας
27	οὐχ ἁρμόζει Πέτρῳ·	238
239 (3)	οὐ γὰρ ἦν «πνεῦμα».	239
240	ἀλλὰ καὶ ὁ γνοὺς τὸ «ἐγὼ δοῦλος σὸς καὶ υἱὸς τῆς παι‐ δίσκης σου» ἔξω γίνεται τῆς ἀρνεῖ‐ σθαι Χριστὸν ποιούσης παιδίσκης.
7	ὁ τοίνυν ἀκούσας τὸ «ἰδοὺ δὴ εὐλογεῖτε τὸν κύριον πάντες οἱ δοῦλοι κυρίου οἱ ἑστῶτες ἐν
10	οἴκῳ κυρίου, ἐν αὐλαῖς οἴκου θεοῦ ἡμῶν» κτλ.
13	ἵνα δὲ καὶ τῆς ἄλλης παιδίσκης ἀποστῶμεν, νοήσωμεν τὸ
15	«ὡς ὀφθαλμοὶ παιδίσκης εἰς χεῖρας τῆς κυρίας αὐτῆς, οὕτως οἱ ὀφθαλ‐ μοὶ ἡμῶν πρὸς κύριον τὸν θεὸν
15	ἡμῶν».	240
241 (7)	ἐν τούτοις ὁ Πέτρος ἐξελθὼν ἀπὸ τῶν ἀρνεῖσθαι ποιούν‐ των αὐτὸν ἐκ τῆς ἐν τῷ ἡμαρτηκέναι
10	πικρότητος πικροποιὸν ἐποιήσατο ἐν τῇ μετανοίᾳ τὸν κλαυθμόν.
15	οἱ μὲν Χριστοῦ μα‐ θηταὶ νυκτὸς σκανδαλίζονται, οὗτοι δὲ οὐκ ἐν σκότει προσέχοντες (l. προσκόπτοντες Kl) διὰ τὸ περιέχον, ἀρχομένης δὲ αὐτοῖς ἡμέρας ἐν
20	ἀπροσεξίᾳ ἁμαρτάνοντες οὐ συγ‐
20	γνωστοί.	241
242	πεπλάνηνται δὲ καὶ οἰόμενοι θανα‐ τώσαντες τὸν Ἰησοῦν σβέσαι αὐτοῦ τὴν διδασκαλίαν καὶ παύσειν τοὺς πιστεύοντας.
7	αὐτοὶ μὲν οὖν ἔδησαν τὸν «λέγοντα τοῖς ἐν δεσμοῖς ἐξέλθετε» καὶ τοῖς πεπεδημένοις «λύεσθε», πληροῦντες
10	τὴν λέγουσαν προφητείαν «δήσωμεν τὸν δίκαιον ὅτι δύσχρηστος ἡμῖν ἐστιν» (Jes. 3,10). αὐτὸς δὲ εἰπὼν «διαρρήξωμεν τοὺς δεσμοὺς αὐτῶν»
10	λέγει καὶ τὰ ἑξῆς ἐν τῷ ψαλμῷ.	242
244 (6)	ἀλλ’ οὖν τὸ ἐν αὐτῷ λεῖμμα τῶν Χριστοῦ λόγων ἐνίκησε τὴν φιλαργυρίαν.
22	διὸ οὐ μετὰ τὴν ἀνά‐ στασιν αὐτοῦ οἷον ἐκβιαζόμενος, πρὸ δὲ τῆς ὑπὸ Πιλάτου κατακρίσεως
25	τὴν μετάνοιαν δείκνυσιν.
28	τάχα δὲ καὶ ἰδὼν τὸν Ἰησοῦν παραδοθέντα Πιλάτῳ ὑπε‐
30	μνήσθη ὅτι καὶ τοῦτο εἰρήκει ὁ Ἰησοῦς καὶ
30	ὅτι ἀναστήσεται.	244
245 (4)	ἀπήγξατο μὲν εἰ
5	καὶ διαπύρως μετανοῶν, «ἀλλ’ οὐ κατ’ ἐπίγνωσιν» ...
9	ἴσως δὲ ᾠήθη προλαβὼν τὸν
10	Ἰησοῦν τεθνηξόμενον καὶ ὑπαντήσας αὐτῷ ἱκετεύειν γυμνῇ τῇ ψυχῇ ὁμο‐ λογῶν τὴν καθ’ ἑαυτοῦ κρίσιν, ὡς δεχθῆναι αὐτοῦ τὴν ἐξομολόγησιν.
16	... οὐδὲ μνησθεὶς μεθ’ ὅσας περιστάσεις Ἰὼβ λέγει «εἰ γὰρ ὄφελον ἐμαυτὸν χειρώσα‐ σθαι ἢ δεηθείς γε ἑτέρου καὶ ποιήσει
20	μοι τοῦτο», ἅτινα τὸ ὁπωσοῦν ἐξάγειν ἑαυτὸν τοῦ βίου ἀναιρεῖ.
28	διὸ οὐ μετὰ τὴν ἀνάστασιν αὐτοῦ οἷον ἐκβιαζόμενος,
30	πρὸ δὲ τῆς ὑπὸ Πιλάτου κατακρίσεως
30	τὴν μετάνοιαν δείκνυσιν.	245
246 (2)	ἐπειδὴ μήπω κατα‐ κέκριτο ὑπὸ Πιλάτου ὁ Ἰησοῦς, «ὁ παραδιδοὺς αὐτὸν» Ἰούδας οὐ νο‐
5	μίζων θανάτου ψῆφον ἐξοίσειν κατ’ αὐτοῦ τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ προγνοὺς τοῦτο γεγονὸς ἐν συμβουλίῳ δυνάμει εἶδεν τὸν Ἰησοῦν δι’ ὅλου κατα‐ κριθέντα.
13	ἤτοι ἐπὶ τὸν Ἰούδαν ἀναφέρεται τὸ «κατεκρίθη» αἰσθόμενον οἷον κακὸν
15	ἦν ὑπὸ θεοῦ καταδικασθείς
22	ἢ ὁ «μετὰ τὸ ψωμίον εἰσελθὼν εἰς αὐτὸν σατανᾶς», παρὼν αὐτῷ, ἕως Ἰησοῦς παρεδόθη Πιλάτῳ, «ἀπέστη
25	ἀπ’ αὐτοῦ ἕως καιροῦ»,
33	ὡς χωρῆσαι τὴν μεταμέλειαν ...	246
247 (27)	φησὶ δὲ «ἥμαρτον παραδοὺς αἷμα ἀθῷον» οἰόμενός τι ἀνύσειν. διὸ ἀκούσας ὅτι «τί πρὸς ἡμᾶς; σὺ ὄψει»
30	ῥίπτει τὸ ἀργύριον καὶ ἀπάγχεται μὴ
30	φέρων «τὴν περισσοτέραν λύπην».	247
248	... καὶ γέγονε πνικτι‐ κὸς καὶ ἀκάθαρτος ἀπομείναντος τῇ σαρκὶ τοῦ αἵματος. καὶ τάχα δευτέρῳ κακῷ «τῇ περισσοτέρᾳ λύπῃ» κατα‐
5	ποθεὶς τοῦτο ποιεῖ, οὐ ζητήσας ὀρθῶς «τόπον μετανοίας» ...
14	ὅρα δὲ εἰ μεῖζόν
15	τι περὶ τοῦ σωτῆρος ἐννοῶν ἐκεῖ
15	ἔρριψε τὰ ἀργύρια.	248
250 (16)	... ὁ δὲ Ἰησοῦς ἠρέμα ὑπαι‐ νιττόμενος τὸ ναὶ ὡς πάντων ἀνθρώ‐ πων βασιλεὺς ἔφη τὸ «σὺ λέγεις».
24	ὡς ἐπὶ
25	δημοσίῳ ἐγκλήματι παραδοθέντα αὐτὸν ἐρωτᾷ ὁ Πιλᾶτος λέγων «σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων;» ζητή‐ σεις εἰ μυκτηρίζων ἢ ἀμφιβάλλων
25	οὕτως ἐρωτᾷ.	250
251 (5)	... ἐπεὶ ὁ μὲν ἀρχιερεὺς διστα‐ 〈κ〉τικῶς ἠρώτησε λέγων· «εἰπὲ ἡμῖν, εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστός», Πιλᾶτος δὲ ἀποφαντικῶς.
22	ὅρα δὲ εἰ μὴ τὸ μὲν «σὺ εἶπας» τῷ ἀρχιερεῖ λεγόμενον τὸν δισταγμὸν αὐτοῦ λεληθότως ἐλέγχει, τὸ δὲ
25	«σὺ λέγεις» τῷ Πιλάτῳ τὴν ἀπό‐
25	φασιν αὐτοῦ κυροῖ ...	251
252 (15)	διὰ τὸ ἀμετάτρεπτον αὐτῶν οὐδὲν αὐτοῖς ἀντιφθέγγεται,
21	καλῶς δὲ οὐδὲ τῷ Πιλάτῳ ἀπεκρίθη, ὅτι ἀμφιβάλλει εἰ χρὴ αὐτὸν πρὸς τὰς ἀδίκους κατηγορίας ἀπολογεῖ‐ σθαι
29	καὶ ὅτι διχογνώμων ἐστὶ περὶ αὐτόν.	252
253 (3)	δῆλον γὰρ ἦν ὅτι, εἰ ἀπελογήσατο καὶ παρέστησεν ἑαυτὸν οὐδενὶ ἔνοχον
5	ἐγκλήματι, ἀπέλυσεν ἂν ὁ δικαστὴς αὐτὸν λαβὼν ὁδὸν τοῦ χρηστὰ περὶ αὐτοῦ ἀποφήνασθαι· ὅθεν καὶ ὁ ἡγεμὼν «ἐθαύμαζεν» αὐτόν, πῶς δυ‐ νάμενος εἰπεῖν πολλὰς ἀπολογίας
10	ἐσιώπα ...
16	οὐχ ἁπλῶς δὲ θαυμάζει, ἀλλὰ καὶ «λίαν»· τάχα μὲν διὰ τὸ ἄτρεπτον αὐτοῦ καὶ ἀτάραχον πρὸς θάνατον καὶ τὸ ἐν τούτοις γαληνὸν τοῦ
20	προσώπου, τάχα δὲ ἐθαύμαζε καὶ τὴν ὑπὲρ ἄνθρωπον μακροθυμίαν.
28	εἰκὸς
28	ἄρτι ὑποσπόνδων γενομένων Ῥω‐	253
254	μαίοις Ἰουδαίων τὸν (l. τὸ? Kl) κεχαρισμένον αὐτοῖς ἐν τῇ ἑορτῇ συγχωρεῖσθαι.
9	καὶ Σαοὺλ δὲ συγχωρήσας τῷ
10	λαῷ τὸν Ἰωνάθαν δηλοῖ πά‐
10	τριον αὐτοῖς τὸ τοιοῦτο.	254
255 (25)	παλαιοῖς δὲ πάνυ ἀντιγράφοις ἐντυ‐ χὼν εὗρον καὶ αὐτὸν τὸν Βαραββᾶν Ἰησοῦν λεγόμενον. οὕτως γοῦν εἶχεν ἡ τοῦ Πιλάτου πεῦσις ἐκεῖ· «τίνα θέλετε τῶν δύο ἀπολύσω ὑμῖν,
30	Ἰησοῦν τὸν Βαραββᾶν ἢ Ἰησοῦν τὸν
30	λεγόμενον Χριστόν;»	255
257 (6)	ὅτι γὰρ φθόνῳ παρεδόθη, καὶ Πιλάτῳ δῆλον ἦν.
9	ἄλλως τε δὲ προνοίας
10	ἔργον τὸ ὄναρ,
16	οὐ λεγόμενον μὲν τί ἦν, δεικνύον δὲ ὅτι οὐχ ἵνα μὴ πάθῃ ὁ Ἰησοῦς ἐδείχθη, ἀλλ’ ἵνα σωθῇ ἡ γυνή.
21	μακαρία δὲ ἀπέχουσα ἐν ὀνείροις τὸ
21	παθεῖν, ἵνα μὴ ὑπερπάθῃ.	257
258 (3)	εἰ δὲ σύμβολόν ἐστιν αὕτη τῆς ποτε ὑπὸ Πιλάτου κυριευομένης ἀπὸ τῶν
5	ἐθνῶν ἐκκλησίας καὶ οὐκέτι οὔσης αὐτῷ ὑποχειρίου διὰ τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν, ζητήσεις· ἀλλόφυλος γὰρ ἡ
5	γυνή.	258
259 (16)	ὡς ἀφοσιούμενος τὸ πρᾶγμα τοῦτο ἐποίησεν ὁ Πιλᾶτος δίκαιον λέγων τὸν σωτῆρα. παρὰ δὲ τὰ νῦν ἔθη Ῥωμαίων ἐνίψατο
20	τὰς χεῖρας, ἴσως Ἰουδαϊκὸν ἔθος
20	ποιῶν.	259
260 (14)	εἰκὸς δὲ κατ’
15	ἀρχὰς τῆς Ῥωμαϊκῆς βασιλείας τὴν στρατιωτικὴν ἐπιστήμην οὔπω τὴν πρέπουσαν τάξιν ἔχειν, διὸ παρὰ τὰ 〈νῦν Kl〉 Ῥωμαίων ἔθη συνάγεται ἐπ’ αὐτὸν ἡ σπεῖρα
20	καὶ ποιεῖ τὰ γεγραμμένα,
24	διὰ τὸ ἀκοῦσαι αὐτὸν βασιλέα χλευ‐
25	αστικῶς ταῦτα ποιοῦντες. εἰ δὲ ἡ σπεῖρα σύμβολον τῆς στρατιᾶς τοῦ πονηροῦ καὶ εἰ ὑπὸ τῶν ἀοράτων βασιλειῶν ἐνηργοῦντο (☩ ταῦτα Koe) ἀγνοουσῶν τὴν οἰκο‐
30	νομίαν, ζητήσεις·	260
261 (4)	«εἰ γὰρ ἔγνωσαν, οὐκ ἂν τὸν κύριον
5	τῆς δόξης ἐσταύρωσαν» φησὶν ὁ ἀπόστολος.
13	μὴ νοοῦντες ἃ ἐποίουν.
21	ὁ «στέφανος» δὲ ὁ «ἐξ ἀκανθῶν» αἱ ὑπὸ μεριμνῶν τοῦ βίου
21	συμφυεῖσαι ἁμαρτίαι,	261
262	ἃς ἀναλίσκει τῇ ἑαυτοῦ κεφαλῇ ὡς θεός.
10	ἣν λαβὼν ἀφ’ ἡμῶν ὁ Χριστὸς αὐτὸς μὲν οὐκ ἐβλάβη, ἐποί‐ ησε δὲ ἰσχυράν, πολὺ τῆς προτέρας στερροτέραν. ἀντέδωκε δὲ ἡμῖν σκῆπ‐
10	τρον οὐρανῶν βασιλείας.	262
263 (5)	κατὰ μὲν τοὺς τρεῖς Σίμων βαστάζων ἀναφέρεται τὸν Ἰησοῦ σταυρόν, κατὰ δὲ Ἰωάννην ἑαυτῷ βαστάζων ὁ Ἰησοῦς αὐτόν.
18	εἰ δὲ γέγονε κατὰ τὸ ῥητὸν ἀμ‐ φότερα, ζητήσεις, καὶ τί πρότερον,
24	πότερον τὸ τέλος τοῦ βαστάζειν τὸν
25	σταυρὸν Ἰησοῦς ἔλαβεν ἢ Σίμων· εἰκὸς γὰρ μηδενὸς θελήσαντος βαστά‐ σαι τὸν σταυρὸν οὗτος ἔσωθεν πρῶ‐ τον ἐβάστασεν αὐτόν, ἐν δὲ τῇ ὁδῷ
25	ἐπέθηκαν αὐτὸν ἐπὶ Σίμωνα,	263
264 (6)	οὐ συντυχικῶς μὲν ἀγγαρευθέντα, προ‐ ορισθέντα δὲ ὑπὸ θεοῦ διακονῆσαι τῷ σταυρῷ Ἰησοῦ, ἐν ᾧ «κόσμος
10	ἐσταύρωται» τοῖς ἁγίοις «καὶ» οἱ ἅγιοι «κόσμῳ».
17	ἐπεὶ δὲ Κυρήνη τῆς Πενταπόλεώς ἐστιν, τροπικῶς φασιν τὰς 〈εʹ Diehl〉 αἰσθήσεις βαστάζειν τὸν τῆς οἰκο‐
20	νομίας σταυρόν.
23	καὶ ἐπεὶ Σίμων ἑρμηνεύεται ΥΠΑΚΟΗ, ὁ τῆς ὑπακοῆς ἐπώνυμος
25	αἴρει αὐτόν.	264
265 (2)	περὶ τοῦ κρανίου τόπου ἦλθεν εἰς ἐμέ, ὅτι Ἑβραῖοι παραδιδόασι τὸ σῶμα
5	τοῦ Ἀδὰμ ἐκεῖ τετάφθαι, ἵν’ ἐπεὶ ἐν τῷ Ἀδὰμ πάντες ἀποθνῄσκομεν, ἀναστῇ μὲν ὁ Ἀδάμ, ἐν Χριστῷ
5	δὲ πάντες ζῳοποιηθῶμεν.	265
266 (13)	τὸν γὰρ οἶνον μετὰ χολῆς ἔφη Ματθαῖος γευσάμενον μὴ θελῆσαι
15	πιεῖν, μὴ γεύσασθαι δὲ τὴν ἀρχὴν
15	ἐσμυρνισμένον οἶνον Μᾶρκος.	266
270 (20)	ὁ μὲν Ματθαῖος παρατρέχων εἶπεν ὅτι καὶ οἱ συσταυρωθέντες ὠνείδιζον αὐτόν· ἀκριβέστερον δὲ οὗτος—ὥσπερ καὶ
25	ἐπηγγείλατο— ἐξηγούμενος ἕνα φησὶν εἶναι τὸν βλασφημήσαντα, τὸν δ’ ἕτερον ἐπι‐
25	τιμᾶν αὐτῷ.	270
271 (4)	εἰκὸς δὲ καὶ κατὰ μὲν τὴν ἀρχὴν
5	ἀμφοτέρους ὠνειδικέναι, ὕστερον δὲ τὸν ἕτερον μεταβεβλη‐ κέναι ἐπὶ τὸ πιστεῦσαι αὐτῷ, ὑπο‐ μνησθέντα τε ὧν ἐποίει σημείων καὶ ἰδόντα ἀρχόμενον σκοτίζεσθαι τὸν
10	ἀέρα.
18	ὅρα δὲ εἰ ὁ σῳζόμενος λῃστὴς σύμ‐ βολόν ἐστιν τῶν μετὰ ἁμαρτίας εἰς
20	Ἰησοῦν πιστευσάντων καὶ λεγόντων· «Χριστῷ συνεσταύρωμαι», συμμορ‐ φιζομένων τῷ θανάτῳ αὐτοῦ, οἳ καὶ τῆς ἐν παραδείσῳ καταξιοῦνται δια‐ τριβῆς διὰ τὸ εἰρηκέναι τὸν κύριον
25	τὸ «σήμερον μετ’ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ
25	παραδείσῳ».	271
272 (8)	τότε γὰρ γίνονται ἐκλείψεις ὅτε πλησιάσωσιν ἀλλήλοις οἱ δύο
10	οὗτοι φωστῆρες. γίνεται γὰρ ἔκλειψις ἡλίου, συνόδῳ ὑποδραμούσης αὐτὸν σελήνης, οὐ πανσελήνῳ ὅτε διά‐
10	μετρός ἐστι τῇ σελήνῃ.	272
273 (13)	καὶ Φλέγων δέ τις παρ’ Ἕλλησι φιλόσο‐
15	φος μέμνηται τούτου τοῦ σκότους
15	κτλ.	273
274 (4)	Ματθαῖός
5	τε καὶ Μᾶρκος οὔτε ἥλιον οὔτε ἔκλειψιν ὠνόμασαν, Λουκᾶς δὲ ...
20	ὥσπερ ἡ περὶ τὴν Ἰουδαίαν γῆ καὶ
20	αἱ πέτραι καὶ τὰ μνημεῖα.	274
275	πολλαχοῦ γὰρ ἡ γραφὴ πᾶσαν γῆν τὴν Ἰουδαίαν ὀνομάζει ...
26	εἴτε σκοτεινῆς νεφέλης ἢ νεφῶν ὑπο‐ δραμουσῶν τὰς φθανούσας ἐπὶ τὴν
26	Ἰουδαίαν γῆν ἡλιακὰς ἀκτῖνας	275
276 (5)	ἢ τοῦ ἐκεῖσε ἀέρος παχυνθέντος συμ‐ παθοῦντος καὶ αὐτοῦ τῷ γεγονότι ... ὅτε «τοῖς Αἰγυπτίοις πεπολέμηκε δι’	275
276 (5)	αὐτούς».	276
277 (3)	... καὶ ἐπεὶ ἐν τῇ ἕκτῃ ἡμέρᾳ γεγένηται ὁ
5	ἄνθρωπος,
8	καὶ εἰκὸς τὸν ἄνθρωπον τῇ ἕκτῃ ὥρᾳ ἐσφάλθαι,
10	τάχα διὰ τοῦτο ὁ ὑπὲρ σωτηρίας ἀνθρώπων πάσχων ὥρᾳ ἕκτῃ ἐκρε‐ μάσθη (☩ τῆς ἕκτης ἡμέρας Πluc ἕκτῃ ἡμέρᾳ καὶ ἕκτῃ ὥρᾳ Theophyl.)
22	εἰκὼν δὲ τὸ σκότος τοῦ σκοτίζεσθαι τοὺς ἐπιβαλόντας χεῖρα τῷ φωτί·
28	ὡς γὰρ Αἰγυπτίοις σκότος
33	καὶ τοῖς υἱοῖς	277
278	Ἰσραὴλ φῶς,
3	οὕτω καὶ νῦν
7	τῇ μὲν ἐκκλησίᾳ φῶς, τοῖς δὲ Ἰουδαίοις σκότος
14	τριῶν ὡρῶν, φωτὸς πατρικοῦ, ἀπαυ‐
15	γάσματος Χριστοῦ, ἐλλάμψεως ἁγίου
15	πνεύματος.	278
283 (5)	ἡ δὲ φωνή ἐστιν αὕτη· «πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρα‐	278
283 (5)	τίθημι τὸ πνεῦμά μου».	283
284 (25)	ἀλλ’ ἕως μὲν οὔπω τῆς ἡμετέρας ὑπεραθλήσας ζωῆς τὸν τῆς σαρκὸς θάνατον ὑπέμεινεν ὁ Χριστός, ἥπλωτό πως ἔτι τὸ	283
284 (25)	καταπέτασμα.	284
287 (8)	ἐπεὶ δὲ καὶ «πέτρα ὁ Χριστός», καὶ οἱ μιμηταὶ αὐτοῦ ἀπό‐
10	στολοι καὶ προφῆται πέτραι ὀνομάζονται ...
20	«ἐποικοδομηθέντες ἐπὶ τῷ θεμελίῳ τῶν ἀποστόλων καὶ προφητῶν, ὄντος
20	ἀκρογωνιαίου Ἰησοῦ Χριστοῦ».	287
293 (9)	καὶ
10	νῦν δὲ ἡ καταλιποῦσα τὴν ΚΑΤΑ‐ ΚΥΛΙΣΤΙΚΗΝ καὶ ΑΣΤΑΤΟΝ Γαλι‐ λαίαν ψυχὴ καὶ ἑπομένη τῷ λόγῳ καὶ ποιοῦσα τὰ προσταττόμενα ὁρᾷ κατὰ ἀλήθειαν καὶ τὴν νεκρότητα
15	τοῦ σώματος Ἰησοῦ καὶ τὸν τρόπον τοῦ μετ’ εὐχῆς αὐτὸν παραθέσθαι τὸ πνεῦμα τῷ πατρί ...
30	πολλῶν δὲ οὐσῶν καὶ ἄλλων γυναικῶν κατ’ ἐξοχὴν αὗται ὠνομάσθησαν αἱ μᾶλλον θεωροῦσαι καὶ διακο‐ νοῦσαι καὶ κρεῖττον ἀκολουθοῦσαι·
35	ἡ ἀπὸ τοῦ μεγαλυσμοῦ Μαρία	293
294	(Μάγδαλα γὰρ ΜΕΓΑΛΥΣΜΟΣ ἑρμηνεύεται)
7	καὶ ἡ τῶν ἐπωνύμων τῶν πατριαρ‐ χῶν μήτηρ, τοῦ ΠΤΕΡΝΙΣΑΝΤΟΣ τὸν ἀδελφόν, καὶ ἐφ’ ᾧ γεννηθέντι
10	λέγει ἡ μήτηρ «προσθέτω μοι ὁ θεὸς υἱὸν ἕτερον»,
19	καὶ ἡ τῶν ΥΙΩΝ ΤΗΣ ΒΡΟΝΤΗΣ
20	μήτηρ ὀνομαζομένη (☩ παρὰ Μάρκῳ Β Matthaei)
29	Σαλώμη ὅ ἐστιν ΕΙΡΗΝΗ (l.
30	ΕΙΡΗΝΙΚΗ? Kl)	294
295 (8)	τέλος δὲ τῶν καταλιπόντων τὴν Γαλι‐
10	λαίαν τῶν ἐθνῶν καὶ ἀκολουθούν‐ των Ἰησοῦ τὸ μὴ μόνον ἀναβαίνειν
10	εἰς Ἱερουσαλήμ, ἀλλὰ καὶ σὺν αὐτῷ.	295

4

(23)

21

(21)

22

42

(15)

43

54

(13)

83

(2)

84

(6)

86

(12)

93

(25)

94

(26)

95

96

(12)

97

(3)

98

(8)

99

(10)

100

101

(3)

103

(8)

108

(2)

110

(24)

112

(15)

113

(16)

114

(4)

118

(15)

119

(9)

120

(11)

121

122

(13)

123

124

(5)

125

(4)

126

(4)

127

(6)

128

130

(30)

131

132

(5)

133

(7)

134

(3)

135

(17)

136

137

(9)

138

(14)

140