|
TLG 1805 012 :: VITAE HOMERI :: 〈Plutarchi〉 De Homero 2 Cf. et CERTAMEN HOMERI ET HESIODI (1252) 〈Plutarchi〉 De Homero 2 Source: Kindstrand, J.F. (ed.), [Plutarchi] De Homero. Leipzig: Teubner, 1990: 7–117. Cf. et 1805 011 Citation: (Line) | ||
| 1t | 〈ΠΕΡΙ ΟΜΗΡΟΥ〉 | |
|---|---|---|
| 2t | Βʹ | |
| 1 | Ὅμηρον τὸν ποιητὴν χρόνῳ μὲν τῶν πλείστων, δυνάμει δὲ πάντων πρῶτον γενόμενον εἰκότως ἀναγινώσκομεν πρῶτον, ὠφελούμενοι τὰ μέ‐ γιστα εἴς τε τὴν φωνὴν καὶ τὴν διάνοιαν καὶ τὴν τῶν πραγμάτων πολυπειρίαν. λέγωμεν δὲ περὶ τῆς τούτου ποιήσεως, πρότερον μνη‐ | |
| 5 | σθέντες διὰ βραχέων τοῦ γένους αὐτοῦ. Ὅμηρον τοίνυν Πίνδαρος μὲν ἔφη Χῖόν τε καὶ Σμυρναῖον γενέσθαι, Σιμωνίδης δὲ Χῖον, Ἀντίμαχος δὲ καὶ Νίκανδρος Κολοφώνιον, Ἀρι‐ στοτέλης δὲ ὁ φιλόσοφος Ἰήτην, Ἔφορος δὲ ὁ ἱστορικὸς Κυμαῖον. οὐκ ὤκνησαν δέ τινες καὶ Σαλαμίνιον αὐτὸν εἰπεῖν ἀπὸ Κύπρου, τινὲς δὲ | |
| 10 | Ἀργεῖον, Ἀρίσταρχος δὲ καὶ Διονύσιος ὁ Θρᾷξ Ἀθηναῖον. υἱὸς δὲ ὑπ’ ἐνίων λέγεται Μαίονος καὶ Κριθηίδος, ὑπὸ δέ τινων Μέλητος τοῦ ποταμοῦ. Ὥσπερ δὲ τὰ τοῦ γένους αὐτοῦ διαπορεῖται, οὕτω καὶ τὰ περὶ τῶν χρόνων καθ’ οὓς ἐγένετο. καὶ οἱ μὲν περὶ Ἀρίσταρχόν φασιν αὐτὸν γε‐ | |
| 15 | νέσθαι κατὰ τὴν τῶν Ἰώνων ἀποικίαν, ἥτις ὑστερεῖ τῆς τῶν Ἡρακλει‐ δῶν καθόδου ἔτεσιν ἑξήκοντα (τὰ δὲ περὶ τοὺς Ἡρακλείδας λείπεται τῶν Τρωικῶν ἔτεσιν ὀγδοήκοντα). οἱ δὲ περὶ Κράτητα καὶ πρὸ τῆς 〈τῶν〉 Ἡρακλειδῶν καθόδου λέγουσιν αὐτὸν γενέσθαι, ὡς οὐδὲ ὅλα | |
| ἔτη ὀγδοήκοντα ἀπέχειν τῶν Τρωικῶν. ἀλλὰ παρὰ τοῖς πλείστοις πεπί‐ | 7 | |
| 20 | στευται μετὰ ἔτη τετρακόσια τῶν Τρωικῶν γεγονέναι, οὐ πολὺ πρὸ τῆς θέσεως τῶν Ὀλυμπίων, ἀφ’ ἧς ὁ κατὰ τὰς Ὀλυμπιάδας χρόνος ἀριθμεῖται. Εἰσὶ δὲ αὐτοῦ ποιήσεις δύο, Ἰλὰς καὶ Ὀδύσσεια, διῃρημένη ἑκα‐ τέρα εἰς τὸν ἀριθμὸν τῶν στοιχείων, οὐχ ὑπὸ αὐτοῦ τοῦ ποιητοῦ ἀλλ’ | |
| 25 | ὑπὸ τῶν γραμματικῶν τῶν περὶ Ἀρίσταρχον. ὧν ἡ μὲν Ἰλιὰς ἔχει τὰς ἐν Ἰλίῳ πράξεις Ἑλλήνων τε καὶ βαρβάρων διὰ τὴν Ἑλένης ἁρπαγὴν καὶ μάλιστα τὴν Ἀχιλλέως ἐν τῷ πολέμῳ τούτῳ διαδειχθεῖσαν ἀλκήν, ἡ δὲ Ὀδύσσεια τὴν Ὀδυσσέως ἀνακομιδὴν εἰς τὴν πατρίδα ἀπὸ τοῦ Τρωικοῦ πολέμου καὶ ὅσα πλανώμενος ἐν τῷ νόστῳ ὑπέμεινε καὶ ὅπως | |
| 30 | τοὺς ἐπιβουλεύοντας τῷ οἴκῳ αὐτοῦ ἐτιμωρήσατο. ἐξ ὧν δῆλός ἐστι παριστὰς διὰ μὲν τῆς Ἰλιάδος ἀνδρείαν σώματος, διὰ δὲ τῆς Ὀδυσσεί‐ ας ψυχῆς γενναιότητα. Εἰ δὲ μὴ μόνον ἀρετὰς ἀλλὰ καὶ κακίας ψυχῆς ἐν ταῖς ποιήσεσι παρίστησι, λύπας τε καὶ χαρὰς καὶ φόβους καὶ ἐπιθυμίας, οὐ χρὴ αἰ‐ | |
| 35 | τιᾶσθαι τὸν ποιητήν· 〈ποιητὴν〉 γὰρ ὄντα δεῖ μιμεῖσθαι οὐ μόνον τὰ χρηστὰ ἤθη ἀλλὰ καὶ τὰ φαῦλα (ἄνευ γὰρ τούτων παράδοξοι πράξεις οὐ συνίστανται), ὧν ἀκούοντα ἔνεστιν αἱρεῖσθαι τὰ βελτίω. πεποίηκε δὲ καὶ τοὺς θεοὺς τοῖς ἀνθρώποις ὁμιλοῦντας οὐ μόνον ψυχαγωγίας καὶ ἐκπλήξεως χάριν, ἀλλ’ ἵνα καὶ ἐν τούτῳ παραστήσῃ ὅτι κήδονται | |
| 40 | καὶ οὐκ ἀμελοῦσι τῶν ἀνθρώπων οἱ θεοί. Καὶ τὸ μὲν ὅλον 〈ἡ〉 παρ’ αὐτῷ διήγησις τῶν πραγμάτων παράδοξος καὶ μυθώδης κατεσκεύασται ὑπὲρ τοῦ πληροῦν ἀγωνίας καὶ θαύματος τοὺς ἐντυγχάνοντας καὶ ἐκπληκτικὴν τὴν ἀκρόασιν καθιστάναι. (ὅθεν δοκεῖ τινα παρὰ τὸ εἰκὸς εἰρηκέναι· οὐ γὰρ ἀεὶ τὸ πιθανὸν ἕπεται, ἐν | |
| 45 | ᾧ τὸ παράδοξον καὶ ἐπηρμένον πρόκειται.) διὸ καὶ οὐ μόνον τὰ πράγ‐ ματα μετεωρίζει καὶ ἐκτρέπει τῆς συνηθείας ἀλλὰ καὶ τοὺς λόγους. ὅτι δὲ ἀεὶ τὰ καινὰ καὶ ἔξω τοῦ προχείρου θαυμάζεται καὶ τὸν ἀκρο‐ ατὴν ἐπάγεται, παντί που δῆλον. πλὴν καὶ ἐν τοῖς μυθώδεσι τούτοις λόγοις, εἴ τις μὴ παρέργως ἀλλ’ ἀκριβῶς ἕκαστα τῶν εἰρημένων ἐπιλέ‐ | 8 |
(50) | γοιτο, φανεῖται πάσης λογικῆς ἐπιστήμης καὶ τέχνης ἐντὸς γενόμενος καὶ πολλὰς ἀφορμὰς καὶ οἱονεὶ σπέρματα λόγων καὶ πράξεων παντο‐ δαπῶν τοῖς μετ’ αὐτὸν παρεσχημένος, καὶ οὐ τοῖς ποιηταῖς μόνον ἀλλὰ καὶ τοῖς πεζῶν λόγων συνθέταις ἱστορικῶν τε καὶ θεωρηματικῶν. ἴδω‐ μεν γὰρ πρότερον τὴν τῆς λέξεως αὐτοῦ πολυφωνίαν, ἔπειτα καὶ τὴν | |
| 55 | ἐν τῇ πραγματείᾳ πολυμάθειαν. Πᾶσα μὲν οὖν ποίησις, τάξει τινὶ τῶν λέξεων συντιθεμένων, ῥυθμῷ καὶ μέτρῳ περαίνεται, ἐπεὶ τὸ λεῖον καὶ εὐεπές, σεμνὸν ἅμα καὶ ἡδὺ γενόμενον, διὰ [δὲ] τοῦ τέρπειν εἰς τὸ προσέχειν 〈τὸν ἀκροατὴν〉 ἐπ‐ άγεται. ὅθεν συμβαίνει κατὰ τὸ αὐτὸ μὴ μόνον τοῖς ἐκπλήττουσι καὶ | |
| 60 | θέλγουσι τέρπεσθαι ἀλλὰ καὶ τοῖς πρὸς ἀρετὴν ὠφελοῦσι πείθεσθαι ῥᾳδίως. Τὰ δὲ Ὁμήρου ἔπη τὸ τελειότατον ἔχει μέτρον, τουτέστι τὸ ἑξάμε‐ τρον, ὃ καὶ ἡρῷον καλεῖται. ἑξάμετρον μέν, ὅτι εἷς ἕκαστος στίχος ἔχει πόδας ἕξ· ὧν ὁ μέν ἐστιν ἐκ δύο συλλαβῶν μακρῶν, σπονδεῖος | |
| 65 | καλούμενος, ὁ δὲ ἐκ τριῶν, μιᾶς μὲν μακρᾶς, δύο δὲ βραχειῶν, ὃς λέ‐ γεται δάκτυλος. καί εἰσιν ἀλλήλοις ἰσόχρονοι· αἱ γὰρ δύο βραχεῖαι μιᾶς μακρᾶς χρόνον ἐπέχουσιν. οὗτοι δὲ παραλλήλως συντιθέμενοι πληροῦσι τὸ ἑξάμετρον ἔπος. ἡρῷον δὲ λέγεται, ὅτι διὰ τούτου τὰς τῶν ἡρώων πράξεις διηγεῖται. | |
| 70 | Λέξει δὲ ποικίλῃ κεχρημένος τοὺς ἀπὸ πάσης διαλέκτου τῶν Ἑλλη‐ νίδων χαρακτῆρας ἐγκατέμιξεν. ἐξ ὧν δῆλός ἐστι πᾶσαν τὴν Ἑλλάδα ἐπελθὼν καὶ πᾶν ἔθνος. Καὶ Δωριέων μὲν τῇ συνήθει τῆς βραχυλογίας ἐλλείψει κέχρηται, τὸ ‘δῶμα‘ λέγων ‘δῶ‘ | 9 |
| 75 | αἶψά τέ οἱ δῶ ἀφνειὸν πέλεται καὶ τὸ ‘ὅτι‘ ‘ὅ‘ ὅ μοι αἰετὸς ἔκτανε χῆνας καὶ τὸ ‘ὀπίσω‘ ‘ἄψ‘, μεταβαλὼν τὸ μὲν ο εἰς τὸ α, τὸ δὲ π καὶ τὸ ς | |
| 80 | εἰς τὸ συγγενὲς αὐτοῖς, καὶ τὸ ‘ἄλλοτε‘ ‘ἄλλο‘ ἤδη γάρ με καὶ ἄλλο τεὴ ἐπίνυσσεν ἐφετμὴ καὶ τὰ τοιαῦτα. ὁμοίως δὲ καὶ τὰ μέσα συντεμὼν λέγει τοὺς ‘ὁμότρι‐ χασ‘ καὶ ‘ὁμοετεῖσ‘ ‘ὄτριχας, οἰέτεασ‘ | |
| 85 | καὶ τὸν ‘ὁμοπάτριον‘ ‘ὄπατρον‘ καὶ τὸ ‘τρέμειν‘ ‘τρεῖν‘ καὶ τὸ ‘τιμῶ‘ ‘τίω‘. τῶν αὐτῶν δέ ἐστι καὶ τὸ ὑπερβιβάζειν τὰ στοιχεῖα, ὡς ἐν τῷ ‘κάρτιστοι‘ ἀντὶ τοῦ ‘κράτιστοι‘. Αἰολέων δὲ χρῆται ἐν τοῖς συνθέτοις τῇ συγκοπῇ, ‘καδδραθέτην‘ λέγων ἀντὶ τοῦ ‘κατέδραθον‘ καὶ ‘ὑββάλλειν‘ ἀντὶ τοῦ ‘ὑποβάλλειν‘. | |
| 90 | καὶ ἐπὶ τοῦ παρατατικοῦ χρόνου τὰ τρίτα πρόσωπα, λήγοντα παρὰ τοῖς ἄλλοις εἰς τὸ ει, διὰ τοῦ η παρὰ τοῖς Αἰολεῦσιν ἐκφέρεται, ὡς τὸ ‘ἐφίλη‘, ‘ἐνόη‘· οὕτω καὶ Ὅμηρος ἐποίησε | |
| δίδη μόσχοισι λύγοισιν ἀντὶ τοῦ ‘ἔδει‘, ὅ ἐστιν ‘ἐδέσμει‘, καὶ | 10 | |
| 95 | τοὺς μὲν ἄρ’ οὔτ’ ἀνέμων διάη μένος ὑγρὸν ἀέντων 〈ἀντὶ τοῦ ‘διάει‘〉. καὶ τὸ ἐναλλάσσειν ἐνίοτε τὸ ς εἰς τὸ δ, ὡς ἐν τῷ λέγειν ‘ὀδμὴ‘ καὶ ‘ἴδμεν‘. καὶ τὸ πλεονάζειν ἔν τισιν, ὡς τὸ ‘εὔκηλοσ‘ ἀντὶ τοῦ ‘ἕκηλοσ‘ καὶ ‘αὐτὰρ‘ ἀντὶ τοῦ ‘ἀτὰρ‘ καὶ ‘κεκλήγοντεσ‘ ἀντὶ τοῦ ‘κεκληγότεσ‘. καὶ τὸ προστιθέναι τῷ δευτέρῳ προσώπῳ τῶν | |
(100) | ῥημάτων τὸ θα, ὡς τὸ ‘φῆσθα‘ καὶ ‘εἴπῃσθα‘. τὸν δὲ διπλασιασμὸν τῶν συμφώνων οἱ μὲν Δωριεῦσιν, οἱ δὲ Αἰολεῦσι προσνέμουσιν, οἷόν ἐστιν ἔλλαβε πορφύρεος θάνατος καὶ ὁππότερος τάδε ἔργα. | |
| 105 | Ἰώνων δὲ ἴδιον ἔχει τὸ ἀφαιρέσει χρῆσθαι ἐν τοῖς παρῳχηκόσι χρό‐ νοις τῶν ῥημάτων, ὡς τὸ ‘βῆ‘ καὶ τὸ ‘δῶκεν‘· ἔθος γὰρ ἔχουσι καὶ ἐπὶ τῶν παρῳχημένων χρόνων ἀπὸ τῶν αὐτῶν στοιχείων ἄρχεσθαι, ἀφ’ ὧν ἐστι καὶ ὁ ἐνεστώς. καὶ τὸ ὑφαιρεῖν τὸ ε ἐν τῷ ‘ἱρεὺσ‘ καὶ ‘ἴρηξ‘. καὶ τὸ προστιθέναι τοῖς τρίτοις προσώποις τῶν ὑποτακτικῶν τὸ σι, | |
| 110 | οἷόν ἐστι τὸ ‘ἔλθῃσι‘ καὶ τὸ ‘λάβῃσι‘, καὶ ταῖς δοτικαῖς 〈ταῖς εἰς αις | |
| ληγούσαις τὸ ι μόνον, οἷόν ἐστι τὸ〉 ‘θύρῃσι‘, ‘πύλῃσι‘. καὶ τὸ λέγειν ‘οὔνομα‘ καὶ ‘νοῦσον‘ τὸ ‘ὄνομα‘ καὶ τὴν ‘νόσον‘ καὶ ‘κεινόν‘ καὶ ‘μεῖ‐ λαν‘ ἀντὶ τοῦ ‘κενὸν‘ καὶ ‘μέλαν‘. καὶ τὸ μεταβάλλειν τὸ α, ἐπειδὰν ἐκτείνηται, εἰς τὸ η, ὡς τὸ ‘Ἥρη‘, ‘Ἀθηναίη‘, ἔστι δὲ ὅτε καὶ ἐκ τοῦ | 11 | |
| 115 | ἐναντίου τὸ η εἰς τὸ α, ὡς τὸ ‘λελασμένοσ‘ ἀντὶ τοῦ ‘λελησμένοσ‘. καὶ τὸ διαιρεῖν τὰ περισπώμενα ῥήματα, 〈ὡς τὸ〉 ‘φρονέων‘ καὶ ‘νοέων‘, καὶ τὰς γενικὰς τὰς εἰς ους ληγούσας, ὡς τὸ ‘Διομήδεοσ‘, καὶ τῶν θηλυκῶν τὰς γενικὰς τὰς εἰς ων ληγούσας, ὡς τὸ ‘πυλέων‘, ‘νυμφέων‘, καὶ τῶν οὐδετέρων τὰς πληθυντικὰς εὐθείας τὰς εἰς τὸ η ληγούσας, ὡς τὸ | |
| 120 | ‘στήθεα‘, ‘βέλεα‘, καὶ τὰς γενικὰς αὐτῶν ὁμοίως. ἰδίως δὲ λέγουσι καὶ τὸ ‘τετράφαται‘ καὶ τὰ τοιαῦτα. Μάλιστα δὲ τῇ Ἀτθίδι διαλέκτῳ κέχρηται· καὶ γὰρ ἐπίμικτος ἦν. καὶ ἐπεὶ λέγεται παρὰ τοῖς Ἀττικοῖς ‘λεὼσ‘ ὁ ‘λαόσ‘, κατὰ ταύτην τὴν συνήθειαν ἔστι παρ’ αὐτῷ ὁ ‘Πηνέλεωσ‘ καὶ τὸ ‘χρέωσ‘. ἔστι δὲ αὐτοῖς | |
| 125 | σύνηθες καὶ τὸ συναλείφειν ἐνίοτε καὶ ἀντὶ δύο ποιεῖν μίαν συλλαβήν, ‘τὸ ἔποσ‘ ‘τοὔποσ‘ καὶ ‘τὸ ἱμάτιον‘ ‘θοιμάτιον‘, οἷς ἐστιν ὅμοιον Τρῶες δὲ προύτυψαν ἀολλέες 〈ἀντὶ τοῦ ‘προέτυψαν‘,〉 καὶ | |
| πεδία λωτεῦντα, | 12 | |
| 130 | ἀντὶ τοῦ ‘λωτεύοντα‘. καὶ τὸ ὑφαιρεῖν τὸ η τῶν τοιούτων εὐκτικῶν, ‘δοκοίησ‘ ‘δοκοῖσ‘, ‘τιμῴησ‘ ‘τιμῷσ‘, ἔστιν Ἀττικόν, ᾧ ἀκολούθως εἴρη‐ ται ἄλλοι δὲ διακρινθεῖτε τάχιστα. ὁμοίως δὲ καὶ τοῦτο Ἀττικὸν | |
| 135 | οἱ πλέονες κακίους, παῦροι δέ τε πατρὸς ἀρείους, ὃ λέγομεν ‘κακίονεσ‘ καὶ ‘ἀρείονεσ‘. καὶ τὸ τὰς αἰτιατικὰς τῶν τοι‐ ούτων μὴ διαιρεῖν, τοὺς ‘βοῦσ‘, τοὺς ‘ἰχθῦσ‘ βοῦς περιταμνομένους καὶ | |
| 140 | ἰχθῦς ὄρνιθάς τε. κἀκεῖνο δὲ εἴρηται Ἀττικῶς οὐδέ τί μιν σθένεϊ ῥηγνῦσι ῥέοντες, ὡς ‘ζευγνῦσι‘, ‘ὀμνῦσι‘. καὶ τὸ ἐξαιρεῖν τὰ βραχέα τῶν τοιούτων Ἀττι‐ κόν, ‘λούεται‘ ‘λοῦται‘, ‘οἴομαι‘ ‘οἶμαι‘. οὕτως οὖν καὶ τὸ ‘λύτο‘ ἀντὶ | |
| 145 | τοῦ ‘ἐλύετο‘. τῶν αὐτῶν ἐστι καὶ τὸ ‘ἑώρων‘ καὶ ‘ἐωνησάμην‘, ἐκ πε‐ ρισσοῦ προστιθέντων τὸ ε, ὅθεν ἐστὶ καὶ τὸ ‘ἐῳνοχόει‘. καὶ τὸ συναι‐ ρεῖν τὸ ι ἐπὶ τῶν τοιούτων, ‘ἠιόνεσ‘ ‘ᾐόνεσ‘, ‘Νηρηίδεσ‘ ‘Νηρῇδεσ‘. οὕτω καὶ τὸ σφῲ δὲ μάλ’ ἠθέλετον. | |
(150) | καὶ ἐπὶ τῆς εἰς ι καθαρὸν ληγούσης δοτικῆς παρατελευτῶντος τοῦ α, | |
| ‘κέραι‘ ‘κέρᾳ‘, ‘γήραι‘ ‘γήρᾳ‘, ‘σέλαι‘ ‘σέλᾳ‘. ἔτι καὶ τοῦτο Ἀττικόν, τὸ λέγειν ‘ἔστων‘ ἀντὶ τοῦ ‘ἔστωσαν‘ καὶ ‘ἑπέσθων‘ ἀντὶ τοῦ ‘ἑπέσθωσαν‘. ἔστι δὲ καὶ ἡ τῶν δυϊκῶν χρῆσις τῆς 〈Ἀττικῆσ〉 συνηθείας, καὶ Ὅμηρος χρῆται συνεχῶς. καὶ τὸ τοῖς θηλυκοῖς ἀρρενικὰ ἄρθρα ἢ μετ‐ | 13 | |
| 155 | οχὰς ἢ ἐπίθετα συντάσσειν, ὡς τὸ ‘τὼ χεῖρε‘, ‘τὼ γυναῖκε‘, καὶ παρὰ Πλάτωνι ‘ἰδέα ἄγοντε καὶ φέροντε‘, καὶ ‘ἡ σοφὸς γυνὴ‘ καὶ ‘ἡ δίκαι‐ οσ‘. οὕτως οὖν καὶ Ὅμηρος ἐπὶ Ἥρας καὶ Ἀθηνᾶς ἔφη οὐκ ἂν ἐφ’ ὑμετέρων ὀχέων πληγέντε κεραυνῷ καὶ | |
| 160 | ἤτοι Ἀθηναίη ἀκέων ἦν καὶ κλυτὸς Ἱπποδάμεια. Καὶ περὶ τὴν σύνταξιν δὲ πολλὰ ἰδιώματα ἐχουσῶν τῶν διαλέκτων, ὅταν εἴπῃ ὁ ποιητὴς | |
| 165 | ἀλλ’ ἄγ’ ὀίστευσον Μενελάου κυδαλίμοιο, Ἀττικὴν δείκνυσι συνήθειαν. ὅταν δὲ εἴπῃ δέξατό οἱ σκῆπτρον καὶ Θέμιστι δὲ καλλιπαρῄῳ | |
| 170 | δέκτο δέπας, ἐν τούτοις δωρίζει. Ὅλως μὲν οὖν τὰς πάντων 〈τῶν〉 Ἑλλήνων φωνὰς ἀθροίζων ποικί‐ | |
| λον ἀπεργάζεται τὸν λόγον καὶ χρῆται ποτὲ μὲν ταῖς ξέναις, ὥσπερ εἰσὶν αἱ προειρημέναι, ποτὲ δὲ ταῖς ἀρχαίαις, ὡς ὅταν λέγῃ ‘ἄορ‘ καὶ | 14 | |
| 175 | ‘σάκοσ‘, ποτὲ δὲ ταῖς κοιναῖς καὶ συνήθεσιν, ὡς ὅταν λέγῃ ‘ξίφοσ‘ καὶ ‘ἀσπίδα‘. καὶ θαυμάσειέ τις, ὅτι καὶ 〈αἱ〉 κοιναὶ λέξεις παρ’ αὐτῷ σῴ‐ ζουσι τὸ σεμνὸν τοῦ λόγου· τοιοῦτον γὰρ τὸ ἵππους τε ξανθὰς ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα. Ἐπεὶ δὲ ὁ ἐγκατάσκευος λόγος φιλεῖ τὴν τοῦ συνήθους ἐξαλλαγήν, | |
| 180 | ὑφ’ ἧς ἐναργέστερος ἢ σεμνότερος ἢ πάντως τερπνότερος γίνεται, καὶ ἡ μὲν τῶν λέξεων ἐκτροπὴ καλεῖται τρόπος, ἡ δὲ τῆς συνθέσεως σχῆμα (καὶ ἔστι τὰ εἴδη τούτων ἐν τῇ τεχνολογίᾳ ἀναγεγραμμένα), θεασώμεθα τί τούτων Ὁμήρῳ παρείληπται, ἢ τί ἕτερον ὑπὸ τῶν μετ’ αὐτὸν εὕρηται, ὃ ἐκεῖνος οὐκ εἶπε πρῶτος. | |
| 185 | Τῶν τοίνυν τρόπων ὀνοματοποιία καὶ πάνυ σύνηθές ἐστιν αὐτῷ. οἶδε γὰρ καὶ τὴν παλαιὰν ἀρχὴν τῶν ὀνομάτων, ὅτι οἱ πρῶτοι τὰ πράγματα ὀνομάσαντες πολλὰ ἀπὸ τοῦ συμβεβηκότος προσηγόρευσαν καὶ τὰς ἀνάρθρους φωνὰς τοῖς ἐγγραμμάτοις ἐξετύπωσαν, ὡς τὸ ‘φυ‐ σᾶν‘ καὶ τὸ ‘τρίζειν‘ καὶ τὸ ‘μυκᾶσθαι‘ καὶ τὸ ‘βροντᾶν‘ καὶ τὰ τού‐ | |
| 190 | τοις ὅμοια. ὅθεν καὶ αὐτὸς ἐποίησέ τινα ὀνόματα οὐκ ὄντα πρότερον, πρὸς τὰ σημαινόμενα τυπώσας, οἷον τὸν ‘δοῦπον‘ καὶ τὸν ‘ἄραβον‘ καὶ τὸν ‘βόμβον‘ καὶ τὸ ‘ῥόχθει‘ καὶ τὸ ‘ἀνέβραχε‘ καὶ τὸ ‘σίζε‘ καὶ τὰ τοι‐ αῦτα, ὧν οὐκ ἂν εὕροι τις εὐσημότερα. Καὶ πάλιν ἄλλας κοινὰς λέξεις ἐπ’ ἄλλων πραγμάτων κειμένας ἐπ’ | |
| 195 | ἄλλα μετέθηκεν, οἷόν ἐστι καὶ τοῦτο· φλέγμα κακὸν φορέουσα, ὃ σημαίνει τὴν κατὰ τὸ φλέγειν ἐνέργειαν. καὶ τὸν ‘πυρετὸν‘ 〈παγείλη‐ φεν〉 ἀντὶ τοῦ ‘πυρόσ‘. οἷς ὅμοιόν ἐστι καὶ τὸ | |
| χαλκοτύπους ὠτειλάς· | 15 | |
(200) | βούλεται γὰρ εἰπεῖν τὰς ὑπὸ τοῦ χαλκοῦ τετυπωμένας. καὶ ὅλως πολλῇ τῇ καινότητι τῶν λέξεων κέχρηται, μετὰ πολλῆς ἐξουσίας τὰ μὲν ἐξαλλάσσων παρὰ τὴν συνήθειαν, τὰ δὲ εὐσημότερα καθιστάς, ἕνεκα τοῦ κάλλος καὶ μέγεθος ἐμποιεῖν τοῖς λόγοις. Πολλὴ δέ ἐστιν αὐτῷ καὶ ἡ τῶν ἐπιθέτων εὐπορία, ἅπερ οἰκείως | |
| 205 | καὶ προσφυῶς τοῖς ὑποκειμένοις ἡρμοσμένα δύναμιν ἴσην ἔχει τοῖς κυ‐ ρίοις ὀνόμασιν, ὥσπερ τῶν θεῶν ἑκάστῳ ἰδίαν τινὰ προσηγορίαν προσ‐ τίθησι, τὸν Δία ‘μητιέτην‘ καὶ ‘ὑψιβρεμέτην‘ καὶ τὸν Ἥλιον ‘Ὑπε‐ ρίονα‘ καὶ τὸν Ἀπόλλωνα ‘Φοῖβον‘ καλῶν. μετὰ δὲ τὴν ὀνοματοποιίαν ἴδωμεν καὶ τοὺς ἄλλους τρόπους. | |
| 210 | Κατάχρησις μὲν δή, ἥπερ ἀπὸ τοῦ κυρίως δηλουμένου μεταφέρει τὴν φράσιν ἐφ’ ἕτερον οὐκ ἔχον ὄνομα κύριον, ἔστι παρὰ τῷ ποιητῇ, ὅταν λέγῃ σειρὴν χρυσείην (σειρὰ γὰρ κυρίως ἐπὶ τοῦ σχοινίου τάσσεται) καὶ ὅταν εἴπῃ | |
| 215 | αἰγείην κυνέην· ἡ μὲν γὰρ περικεφαλαία κέκληται ‘κυνέη‘ παρ’ αὐτῷ, ἐπεὶ ἐκ δέρμα‐ τος κυνὸς γίνεσθαι αὐτὴν ἔθος ἦν, ἡ δὲ αἰγεία δηλονότι ἐστὶ δέρμα αἰγός. Μεταφορὰ δέ, ἥπερ ἐστὶν 〈λέξισ〉 ἀπὸ τοῦ κυρίως δηλουμένου πράγ‐ | |
| 220 | ματος ἐφ’ ἕτερον μετενηνεγμένη κατὰ τὴν ἀμφοῖν ἀνάλογον ὁμοιό‐ τητα, καὶ πολλὴ καὶ ποικίλη ἐστὶ παρ’ αὐτῷ, οἷόν ἐστιν ἧκε δ’ ἀπορρήξας κορυφὴν ὄρεος μεγάλοιο καὶ νῆσον, τὴν πέρι πόντος ἀπείριτος ἐστεφάνωται· | |
| 225 | ὃν γὰρ λόγον ἔχει ἡ κορυφὴ πρὸς ἄνθρωπον, τοῦτον καὶ ἡ ἀκρώρεια | |
| πρὸς τὸ ὄρος, καὶ ὃν στέφανος πρὸς τοῦτον ᾧ. περίκειται, τὸν αὐτὸν καὶ θάλασσα πρὸς νῆσον. ἀλλὰ τὸ χρήσασθαι τοῖς ὁμοίοις ἀντὶ τῶν κυρίων ὀνόμασιν εὐειδέστερον καὶ ἐναργέστερον ποιεῖ τὸν λόγον. Εἰσὶ δὲ καὶ παρ’ αὐτῷ μεταφοραὶ ποικίλαι. αἱ μὲν ἀπὸ ἐμψύχων | 16 | |
| 230 | ἐπὶ ἔμψυχα, οἷον φθέγξατο δ’ ἡνίοχος νηὸς κυανοπρῴροιο ἀντὶ τοῦ ‘ναύτησ‘, καὶ βῆ δὲ μετ’ Ἀτρεΐδην Ἀγαμέμνονα, ποιμένα λαῶν ἀντὶ τοῦ ‘βασιλέα‘. αἱ δὲ ἀπὸ ἐμψύχων ἐπὶ ἄψυχα, οἷον | |
| 235 | ὑπαὶ πόδα νείατον Ἴδης, ‘τὴν ὑπώρειαν‘, καὶ οὖθαρ ἀρούρης, ‘τὸ γόνιμον‘. ἀπὸ δὲ ἀψύχων ἐπὶ ἔμψυχα, οἷον σιδήρειον νύ τοι ἦτορ | |
| 240 | ἀντὶ τοῦ ‘σκληρόν‘. ἀπὸ δὲ ἀψύχων ἐπὶ ἄψυχα, οἷον σπέρμα πυρὸς σῴζων ἀντὶ τοῦ ‘γόνιμον ἀρχήν‘. ὥσπερ δὲ ὀνομάτων, 〈οὕτω〉 καὶ ῥημάτων εἰσὶ παρ’ αὐτῷ μεταφοραί, οἷον ἠιόνες βοόωσιν ἐρευγομένης ἁλὸς ἔξω | |
| 245 | ἀντὶ τοῦ ‘ἠχοῦσιν‘. Ἕτερος τρόπος ἐστὶν ἡ καλουμένη μετάληψις, κατὰ συνωνυμίαν σημαίνουσα πρᾶγμά τι διάφορον, οἷον ἔνθεν δ’ αὖ νήσοισιν ἐπιπροέηκε θοῇσι· βούλεται γὰρ σημῆναι τὰς κυρίως λεγομένας ὀξείας νήσους, ἐπεὶ συν‐ | |
(250) | ωνυμεῖ τὸ ‘θοὸν‘ τῷ ‘ὀξύ‘, ὀξὺ δὲ οὐ μόνον τὸ κατὰ κίνησιν ταχύ ἐστιν ἀλλὰ καὶ τὸ κατὰ σχῆμα προηγμένον εἰς λεπτότητα. τοιοῦτόν ἐστι καὶ τὸ ἐγὼ δ’ ἐθόωσα παραστάς. Ἄλλος τρόπος 〈ἐστὶν〉 ἡ συνεκδοχὴ λεγομένη, ἀπὸ τοῦ κυρίως | 17 |
| 255 | σημαινομένου ἕτερόν τι τῶν ὑπὸ τὸ αὐτὸ γένος ὄντων παριστᾶσα. καὶ ἔστιν ὁμοίως καὶ ὁ τρόπος οὗτος ποικίλος. ἐκδεχόμεθα γὰρ ἤτοι ἀπὸ τοῦ ὅλου τὸ μέρος, οἷον οἱ δ’ ἰθὺς πρὸς τεῖχος ἐύδμητον βόας αὔας· ἀπὸ γὰρ τῶν βοῶν τὰς βύρσας, ἐξ ὧν αἱ ἀσπίδες, δηλοῦν βούλεται. ἢ | |
| 260 | ἀπὸ μέρους τὸ ὅλον, οἷον τοίην γὰρ κεφαλὴν ποθέω· ἀπὸ γὰρ τῆς κεφαλῆς τὸν ἄνδρα σημαίνει. καὶ ὅταν λέγῃ ‘λευκώλενον‘ τὴν καλὴν καὶ ‘ἐυκνήμιδασ‘ τοὺς εὐόπλους. ἢ ἀπὸ ἑνὸς τὰ πολλά, ὡς ὅταν εἴπῃ ἐπὶ τοῦ Ὀδυσσέως | |
| 265 | ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσεν· οὐ γὰρ μόνος ἀλλὰ σὺν τοῖς ἄλλοις Ἕλλησι τὴν Τροίαν ἐπόρθησεν. ἀπὸ δὲ τῶν πολλῶν τὸ ἕν, οἷον στήθεά θ’ ἱμερόεντα, τουτέστι τὸ στῆθος. ἀπὸ δὲ εἴδους 〈τὸ〉 γένος, 〈οἷον〉 | |
| 270 | μαρμάρῳ ὀκριόεντι βαλών· εἶδος γάρ ἐστι λίθου ὁ μάρμαρος. ἀπὸ δὲ γένους τὸ εἶδος, οἷον ὄρνιθας γνῶναι καὶ ἐναίσιμα μυθήσασθαι· οὐ γὰρ πάντας ἀλλὰ τοὺς μαντικοὺς ὄρνιθας εἰπεῖν βούλεται. ἀπὸ δὲ τῶν παρεπομένων τὴν πρᾶξιν, οἷον | |
| 275 | [Πάνδαρος, ᾧ καὶ τόξον Ἀπόλλων αὐτὸς ἔδωκεν· | |
| ἀπὸ γὰρ τοῦ τόξου τὴν περὶ τὸ τόξον ἐμπειρίαν δηλοῖ. καὶ] ἑζόμενοι λεύκαινον ὕδωρ καὶ οἱ δὲ πανημέριοι σεῖον ζυγόν· | 18 | |
| 280 | ἀπὸ γὰρ τοῦ συμβαίνοντος ἐπὶ μὲν τοῦ προτέρου τὸ ‘ἤλαυνον‘, ἐπὶ δὲ τοῦ δευτέρου τὸ ‘ἔτρεχον‘ δηλοῖ. ἀπὸ δὲ τοῦ προηγουμένου τὸ ἀκόλου‐ θον, 〈οἷον〉 λῦσε δὲ παρθενίην ζώνην· ἀκολουθεῖ γὰρ τούτῳ τὸ ‘διεκόρευσεν‘. ἀπὸ δὲ τοῦ ἀκολούθου τὸ | |
| 285 | προηγούμενον, ὡς ὅταν ‘ἐναρίζειν‘ λέγῃ τὸ φονεύειν ἀπὸ τοῦ σκυλεύ‐ ειν. Ἔστι δὲ καὶ ἄλλος τρόπος ἡ μετωνυμία, λέξις ἐπ’ ἄλλου μὲν κυρίως κειμένη, ἄλλο δὲ κατὰ ἀναφορὰν σημαίνουσα, οἷόν ἐστι παρ’ αὐτῷ τὸ ἦμος ὅτ’ αἰζηοὶ Δημήτερα κωλοτομεῦσι· | |
| 290 | τὸν γὰρ πύρινον καρπὸν δηλοῖ, ἀπὸ τῆς εὑρούσης Δήμητρος ὀνομάσας. καὶ ὅταν εἴπῃ σπλάγχνα δ’ ἄρ’ ἀμπείραντες ὑπείρεχον Ἡφαίστοιο, ἐν τῷ τοῦ Ἡφαίστου ὀνόματι τὸ πῦρ λέγει. ὅμοιον δέ ἐστι τοῖς εἰρη‐ μένοις καὶ τοῦτο· | |
| 295 | ὅς κεν ἐμῆς γε χοίνικος ἅπτηται· λέγει γὰρ τὰ ἐμπεριεχόμενα τῇ χοίνικι. Ἔστι καὶ ἄλλος τρόπος ἡ ἀντονομασία, λέξις δι’ ἐπιθέτων ἢ συσσήμων ὄνομα ἴδιον σημαίνουσα, ὡς ἐν τούτῳ· | |
(300) | Πηλεΐδης δ’ ἐξαῦτις ἀταρτηροῖς ἐπέεσσιν Ἀτρεΐδην προσέειπε· δηλοῖ γὰρ διὰ τούτων τόν τε Ἀχιλλέα καὶ τὸν Ἀγαμέμνονα. καὶ πάλιν | |
| θάρσει, Τριτογένεια, φίλον τέκος καὶ ἐν ἄλλοις | 19 | |
| 305 | Φοῖβος ἀκερσεκόμης· τὸ μὲν γὰρ τὴν Ἀθηνᾶν, τὸ δὲ τὸν Ἀπόλλωνα δηλοῖ. Ἔστι καὶ ἡ ἀντίφρασις, λέξις τὸ ἐναντίον 〈διὰ τοῦ ἐναντίου〉 ἢ τοῦ παρακειμένου σημαίνουσα, ὡς ἐν τούτῳ· οὐδ’ ἄρα τώ γε ἰδὼν γήθησεν Ἀχιλλεύς· | |
| 310 | βούλεται γὰρ εἰπεῖν τὸ ἐναντίον, ὅτι ἰδὼν αὐτοὺς ἐλυπήθη. Ἔστι καὶ ἡ ἔμφασις, ἥπερ δι’ ὑπονοίας ἐπίτασιν τοῦ λεγομένου παρίστησιν, οἷον αὐτὰρ ὅτ’ εἰς ἵππον κατεβαίνομεν, ὃν κάμ’ Ἐπειός. ἐν γὰρ τῷ ‘κατεβαίνομεν‘ τὸ μέγεθος τοῦ ἵππου ἐμφαίνει. ὅμοιον δὲ | |
| 315 | κἀκεῖνο· πᾶν δ’ ὑπεθερμάνθη ξίφος αἵματι· καὶ γὰρ ἐν τούτῳ παρέχει μείζονα ἔννοιαν, ὡς βαπτισθέντος οὕτως τοῦ ξίφους, ὥστε θερμανθῆναι. τοιοίδε μὲν οἱ τῶν λέξεων τρόποι ὑπὸ Ὁμήρου πρώτου πεποιημένοι. | |
| 320 | Ἴδωμεν δὲ καὶ τὰς τῆς συντάξεως ἐκτροπάς, τὰ καλούμενα σχή‐ ματα, εἰ καὶ ταῦτα πρῶτος Ὅμηρος ὑπέδειξε. τὸ δὲ σχῆμά ἐστι λόγος ἐξηλλαγμένος τοῦ ἐν ἔθει κατά τινα πλάσιν κόσμου ἢ χρείας χάριν. κάλλος μὲν γὰρ τοῖς λόγοις περιτίθησι διὰ τῆς ποικιλίας καὶ μεταβο‐ λῆς τοῦ λόγου καὶ σεμνοτέραν ἀπεργάζεται τὴν φράσιν, χρειώδης δέ | |
| 325 | ἐστιν εἰς τὸ ἐξᾶραι καὶ ἐπιτεῖναι τὰς ἐμφύτους ποιότητας καὶ δυνάμεις τῶν πραγμάτων. Τῶν δὲ σχημάτων τὰ μὲν κατὰ πλεονασμὸν ποιεῖ, ἐνίοτε μὲν διὰ τὸ μέτρον, ὡς τοῦτο· | |
| χρυσοῦ δὲ στήσας Ὀδυσεὺς δέκα πάντα τάλαντα· | 20 | |
| 330 | τὸ γὰρ ‘πάντα‘ μηδὲν συντελοῦν ἔγκειται. ἔστι δὲ ὅτε κόσμου χάριν, ὡς τὸ ἦ μάλα δὴ τέθνηκε Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός. τὸ γὰρ ‘μάλα‘ πλεονάζει κατὰ συνήθειαν Ἀττικήν. Ἄλλοτε δὲ διὰ πλειόνων λέξεων τὸ σημαινόμενον ἀποδίδωσιν, ὃ κα‐ | |
| 335 | λεῖται περίφρασις, ὡς ὅταν λέγῃ υἷας Ἀχαιῶν τοὺς Ἀχαιοὺς καὶ βίην Ἡρακληείην τὸν Ἡρακλέα. | |
| 340 | Καὶ τὰ τοιαῦτα δὲ κατὰ ἐναλλαγὴν σχηματίζει, τὴν εἰθισμένην τά‐ ξιν ἀναστρέφων καὶ ἤτοι ἐν μέσῳ μηδὲν ἐντιθείς, ὡς εἶναι τὴν μετά‐ θεσιν λέξεως ἀγχίστροφον, ὅπερ ἰδίως ἀναστροφὴ λέγεται, ὡς ἐν τῷ ὄρνιθες ὥς, ποτὲ δὲ καὶ μέσας λέξεις ἐντιθείς, ὃ καλεῖται ὑπερβατόν, ὡς ἐν τούτῳ· | |
| 345 | αἱματόεις ὥς τίς τε λέων κατὰ ταῦρον ἐδηδὼς ἀντὶ τοῦ ‘λέων ταῦρον κατεδηδώσ‘. καὶ λέξιν μὲν οὕτως ὑπερβιβάζει, ἐνίοτε δὲ καὶ ὅλον λόγον, ὡς ἐν τούτῳ· ὣς ἔφατ’, Ἀργεῖοι δὲ μέγ’ ἴαχον, ἀμφὶ δὲ νῆες σμερδαλέον κονάβησαν ἀυσάντων ὑπ’ Ἀχαιῶν, | |
(350) | μῦθον ἐπαινήσαντες Ὀδυσσῆος θείοιο. τὸ δὲ ἑξῆς ἐστιν ‘Ἀργεῖοι δὲ μέγ’ ἴαχον μῦθον ἐπαινήσαντες Ὀδυσσῆος θείοιο‘. Τοῦ δὲ αὐτοῦ εἴδους ἔχεται καὶ ἡ καλουμένη παρεμβολή, ὅταν ἔξω‐ θέν τινα μηδὲν προσήκοντα τοῖς προκειμένοις ἐμβάληται, ἃ κἂν ἐξέλῃ | |
| 355 | τις οὐδὲν τῆς συντάξεως ἀφαιρεῖ, οἷόν ἐστι ναὶ μὰ τόδε σκῆπτρον, τὸ μὲν οὔ ποτε φύλλα καὶ ὄζους | |
| φύσει, ἐπεὶ δὴ πρῶτα τομὴν ἐν ὄρεσσι λέλοιπεν, οὐδ’ ἀναθηλήσει· περὶ γάρ ῥά ἑ χαλκὸς ἔλεψε καὶ τὰ ἑξῆς ὅσα περὶ τοῦ σκήπτρου λέγει. εἶτα ἐπιφέρει τὸ ἀκόλουθον | 21 | |
| 360 | τῇ ἀρχῇ ἦ ποτ’ Ἀχιλλῆος ποθὴ ἵξεται υἷας Ἀχαιῶν σύμπαντας. Ἔστι παρ’ αὐτῷ καὶ ἡ παλιλλογία, ἐπανάληψις οὖσα μέρους τινὸς λόγου, ἢ πλειόνων λέξεων ἐπαναλαμβανομένων, ὃ καὶ ἀναδίπλωσις κα‐ | |
| 365 | λεῖται, οἷόν ἐστι τοῦ δ’ ἐγὼ ἀντίος εἶμι, καὶ εἰ πυρὶ χεῖρας ἔοικεν, εἰ πυρὶ χεῖρας ἔοικε, μένος δ’ αἴθωνι σιδήρῳ, ποτὲ δὲ παρεντιθεμένων ἄλλων τινῶν καὶ τῶν αὐτῶν πάλιν ἐπαναλαμ‐ βανομένων, ὡς ἐν τῷ | |
| 370 | ἀλλ’ ὁ μὲν Αἰθίοπας μετεκίαθε τηλόθ’ ἐόντας, Αἰθίοπας, τοὶ διχθὰ δεδαίαται, ἔσχατοι ἀνδρῶν. ἔστι δὲ τὸ σχῆμα κίνησιν ἐμφαῖνον τοῦ λέγοντος καὶ ἅμα κινοῦν τὸν ἀκροατήν. Τοῦ αὐτοῦ γένους ἐστὶ καὶ ἡ ἐπαναφορά, ὅταν ἐν ἀρχῇ πλειόνων | |
| 375 | κώλων ταὐτὸν μόριον ἐπαναλαμβάνηται· τούτου δὲ παράδειγμα παρὰ τῷ ποιητῇ 〈ἂν εἴη〉 Νιρεὺς αὖ Σύμηθεν ἄγε τρεῖς νῆας ἐίσας, Νιρεὺς Ἀγλαΐης υἱὸς Χαρόποιό τ’ ἄνακτος, Νιρεύς, ὃς κάλλιστος ἀνὴρ ὑπὸ Ἴλιον ἦλθε. | |
| 380 | καὶ ἔστιν ὁμοίως τὸ σχῆμα οἰκειότατον κινήσεως καὶ εὐεπείας. Ἔστι παρ’ αὐτῷ καὶ ἡ ἐπάνοδος, ἥπερ ἐστίν, ὅταν δύο ὀνόματα καὶ πράγματα προθείς τις, μήπω τοῦ νοῦ πέρας ἔχοντος, ἐπανίῃ ἐφ’ ἑκά‐ τερον τῶν ὀνομάτων, ἀποδιδοὺς τὸ τῆς διανοίας ἐλλιπές, ὡς ἐν ἐκείνῳ· | |
| 385 | Ἄρης τε βροτολοιγὸς Ἔρις τ’ ἄμοτον μεμαυῖα, | |
| ἡ μὲν ἔχουσα Κυδοιμὸν ἀναιδέα δηιοτῆτος, Ἄρης δ’ ἐν παλάμῃσι πελώριον ἔγχος ἐνώμα. ἔργον δὲ τοῦ σχήματος ποικιλία καὶ σαφήνεια. Ὑπάρχει δὲ καὶ 〈τὸ〉 ὁμοιοτέλευτον σχῆμα παρ’ αὐτῷ, ἐν ᾧ τὰ | 22 | |
| 390 | κῶλα εἰς ὁμοίας τῷ ἤχῳ λέξεις τελευτᾷ, τὰς αὐτὰς συλλαβὰς ἐν τοῖς πέρασιν ἔχοντα, οἷόν ἐστι χρὴ ξεῖνον παρεόντα φιλεῖν, ἐθέλοντα δὲ πέμπειν καὶ πάλιν Οὔλυμπόνδ’, ὅθι φασὶ θεῶν ἕδος ἀσφαλὲς αἰεὶ | |
| 395 | ἔμμεναι· οὔτ’ ἀνέμοισι τινάσσεται οὔτε ποτ’ ὄμβρῳ δεύεται οὔτε χιὼν ἐπιπίλναται, ἀλλὰ μάλ’ αἴθρη πέπταται ἀνέφελος, λευκὴ δ’ ἐπιδέδρομεν αἴγλη. ὅταν δὲ εἰς ὀνόματα ὁμοίως κλινόμενα λήγωσιν αἱ περίοδοι ἢ τὰ κῶλα, καὶ ταῦτα εἰς πτώσεις ὁμοίας, ὁμοιόπτωτον τοῦτο ἰδίως ὀνομά‐ | |
(400) | ζεται, οἷόν ἐστιν ἠύτε ἔθνεα εἶσι μελισσάων ἁδινάων πέτρης ἐκ γλαφυρῆς αἰεὶ νέον ἐρχομενάων. τὰ δὲ εἰρημένα καὶ τὰ τοιαῦτα μάλιστα προστίθησι τῷ λόγῳ χάριν καὶ ἡδονήν. | |
| 405 | Δεῖγμα δὲ τῆς περὶ τὴν σύνθεσιν φιλοτεχνίας, ὅτι πολλάκις καὶ δυσὶ σχήμασιν ἐν τοῖς αὐτοῖς ἔπεσι κέχρηται, τῇ τε ἐπαναφορᾷ καὶ τῷ ὁμοιοτελεύτῳ, ὡς ἐν ἐκείνῳ· εὖ μέν τις δόρυ θηξάσθω, εὖ δ’ ἀσπίδα θέσθω, εὖ δέ τις ἵπποισιν δεῖπνον δότω ὠκυπόδεσσιν, | |
| 410 | εὖ δέ τις ἅρματος ἀμφὶς ἰδὼν πολέμοιο μεδέσθω. Τούτων ἔχεται κἀκεῖνο τὸ σχῆμα τὸ καλούμενον πάρισον, ὃ γίνεται ἐκ δυοῖν ἢ καὶ πλειόνων κώλων, ἴσας ἀλλήλαις τὰς λέξεις ἐχόντων. καὶ τοῦτο δὲ πρῶτος Ὅμηρος ἐποίησεν, εἰπὼν αἴδεσθεν μὲν ἀνήνασθαι, δεῖσαν δ’ ὑποδέχθαι | |
| 415 | καὶ πάλιν μηνιθμὸν μὲν ἀπορρῖψαι, φιλότητα δ’ ἑλέσθαι. καὶ τοῦτο δὲ ὅτι πολὺν ἔχει τῆς φράσεως κόσμον, εὔδηλον. Τῆς δὲ ὁμοίας χάριτος ἔχεται καὶ ἡ παρονομασία, ὅταν παρὰ τὸ προκείμενον ἕτερον ὄνομα ἐμφερὲς τεθῇ εὐθὺς 〈ἢ〉 κατὰ σύμμετρον | 23 |
| 420 | διάστημα, οἷόν ἐστιν οὐδὲ γὰρ οὐδὲ Δρύαντος υἱός, κρατερὸς Λυκόεργος, δὴν ἦν καὶ ἐν ἄλλοις τῶν ἦ τοι Πρόθοος θοὸς ἡγεμόνευε. | |
| 425 | Καὶ τὰ μὲν προειρημένα ἤτοι κατὰ πλεονασμὸν ἢ κατά τινα ποιὰν πλάσιν σχηματίζεται, ἄλλα δὲ κατὰ ἔνδειαν λέξεως, ὧν ἐστιν ἡ καλου‐ μένη ἔλλειψις, ὅταν καὶ ἄνευ τοῦ ῥηθῆναί τινα λέξιν ἐκ τῶν προειρη‐ μένων ἡ διάνοια φαίνηται, οἷόν ἐστι δώδεκα δὴ σὺν νηυσὶ πόλεις ἀλάπαξ’ ἀνθρώπων, | |
| 430 | πεζὸς δ’ ἕνδεκά φημι· λείπει γὰρ τὸ ‘ἀλαπάξαι‘, νοεῖται δὲ ἐκ τῶν προειρημένων. κἀκεῖνο δὲ λέγεται κατὰ ἔλλειψιν· εἷς οἰωνὸς ἄριστος ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης· ἐνδεῖ γὰρ τὸ ‘ἐστί‘. καὶ | |
| 435 | ὢ πόποι, ἦ μοι ἄχος μεγαλήτορος Αἰνείαο· λείπει γὰρ τὸ ‘πάρεστιν‘ ἢ ‘συμβέβηκεν‘ ἤ τι τοιοῦτον. καὶ ἄλλα πολλὰ εἴδη τῆς ἐλλείψεως ἔστι παρ’ αὐτῷ. ἔργον δὲ τοῦ σχήματος τάχος. | |
| Τοιοῦτόν ἐστι καὶ τὸ ἀσύνδετον, ὁπόταν ἐξαιρῶνται οἱ σύνδεσμοι οἱ | 24 | |
| 440 | συνδέοντες τὴν φράσιν, ὅπερ οὐ μόνον τάχους ἀλλὰ καὶ ἐμφάσεως πα‐ θητικῆς χάριν γίνεται, οἷόν ἐστι καὶ τοῦτο· ᾔομεν, ὡς ἐκέλευες, ἀνὰ δρυμά, φαίδιμ’ Ὀδυσσεῦ· εὕρομεν ἐν βήσσῃσι τετυγμένα δώματα καλά· ἐν τούτοις γὰρ ὁ ‘καὶ‘ σύνδεσμος ἐξῄρηται, τὸν τάχιστον τρόπον τῆς | |
| 445 | ἀπαγγελίας ζητοῦντος τοῦ λέγοντος. Ἔστιν ἐν τοῖς σχήμασι καὶ τὸ καλούμενον ἀσύντακτον, ὃ καὶ ἀλ‐ λοίωσις καλεῖται, ἐπειδὰν ἡ συνήθης τάξις ἀλλοία γένηται. καὶ ἔστι ποικίλη ἕνεκα τοῦ κόσμον ἢ χάριν ἐμποιεῖν τοῖς λόγοις, τῆς μὲν συν‐ ήθους τάξεως οὐ δοκούσης ἀκολουθεῖν, 〈τῆς δὲ ἐνηλλαγμένησ〉 ἐπί τι | |
(450) | ἴδιον ἀναφορὰν ἐχούσης [ἀκολουθίαν]. Συμβαίνει δὲ πολλαχῶς περὶ τὰ γένη τῶν ὀνομάτων ἐναλλασσόμενα, οἷόν ἐστι τὸ κλυτὸς Ἱπποδάμεια ἀντὶ τοῦ ‘κλυτή‘, καὶ | |
| 455 | θῆλυς ἐέρση ἀντὶ τοῦ ‘θήλεια‘. σύνηθες γὰρ ἦν τοῖς παλαιοῖς, καὶ μάλιστα τοῖς Ἀτ‐ τικοῖς, χρῆσθαι τοῖς ἀρρενικοῖς καὶ ἀντὶ τῶν θηλυκῶν ὡς κρείττοσι καὶ δυνατωτέροις, οὐκ ἀμέτρως μέντοι οὐδ’ ἀλόγως, ἀλλ’ ὅταν δέῃ χρῆσθαι ὀνόματι ἐπιθέτῳ ἐκτὸς ὄντι τοῦ σώματος, περὶ οὗ ἐστιν ὁ | |
| 460 | λόγος. περὶ μὲν γὰρ τὸ σῶμά ἐστιν ‘ὁ μέγασ‘, ‘ἡ μεγάλη‘, ‘ὁ καλόσ‘, ‘ἡ καλὴ‘ καὶ τὰ τοιαῦτα, ἐκτὸς δέ, οἷον ‘ἔνδοξοσ‘, ‘εὐτυχήσ‘. (καὶ γὰρ καθολικῶς πάντα τὰ σύνθετα κοινά ἐστιν ἑκατέρου τοῦ γένους.) καὶ ὅταν κοινῶς ἀρρενικῷ καὶ θηλυκῷ ὀνόματι ἐπιφέρηται ῥῆμα ἢ μετοχή, τὸ ἀρρενικὸν ἐπικρατεῖ, ὡς ἐν τούτῳ· | |
| 465 | παρθενικαί τε καὶ ἠίθεοι ἀταλὰ φρονέοντες. Τινὰ δὲ καὶ παρὰ τὴν τῶν διαλέκτων ἰδιότητα ἢ τὴν τότε συν‐ ήθειαν λέγεται διαφόρως, οἷόν ἐστιν ἔχει δέ τε κίονας αὐτὸς μακράς, αἳ γαῖάν τε καὶ οὐρανὸν ἀμφὶς ἔχουσιν. | 25 |
| 470 | Πολλάκις δὲ καὶ μετὰ λόγου ἐναλλάσσει τὰ γένη, ὡς ἐν τούτοις· δῶρόν τοι καὶ ἐγώ, τέκνον φίλε, τοῦτο δίδωμι· τὸ μὲν γὰρ ‘τέκνον‘ οὐδέτερον ὄνομα, ἐπήνεγκε δὲ ἀρρενικὸν τὸ ‘φίλε‘, πρὸς τὸ πρόσωπον ἀποτείνας τὸν λόγον. ὅμοιόν ἐστι καὶ τὸ ἀπὸ τῆς Διώνης πρὸς τὴν Ἀφροδίτην εἰρημένον | |
| 475 | τέτλαθι, τέκνον ἐμόν, καὶ ἀνάσχεο κηδομένη περ. τῆς δ’ αὐτῆς ἀναλογίας κἀκεῖνο ἔχεται· ἦλθε δ’ ἐπὶ ψυχὴ Θηβαίου Τειρεσίαο, χρύσεον σκῆπτρον ἔχων· τὸ γὰρ ‘ἔχων‘ οὐ πρὸς τὴν ψυχὴν ἀλλὰ πρὸς τὸ γένος τοῦ σώματος, | |
| 480 | τουτέστι πρὸς τὸν Τειρεσίαν, ἥρμοσε. πολλάκις γὰρ οὐ πρὸς τὸν λόγον ἀλλὰ πρὸς τὸ σημαινόμενον ποιεῖται τὴν ἀπόδοσιν, ὡς ἐν τούτῳ· πᾶσιν ὀρίνθη θυμός, ἐκίνηθεν δὲ φάλαγγες, ἐλπόμενοι παρὰ ναῦφιν ἀμύμονα Πηλεΐωνα· τὸ γὰρ ‘ἐλπόμενοι‘ οὐχ αἱ φάλαγγες ἀλλ’ οἱ ἄνδρες, ἐξ ὧν αἱ φάλαγ‐ | |
| 485 | γες συνεστᾶσι. Καὶ κατ’ ἄλλον δὲ τρόπον τὰ γένη ἐξαλλάσσει, ὡς ὅταν εἴπῃ νεφέλη δέ μιν ἀμφιβέβηκε κυανέη· τὸ μὲν οὔ ποτ’ ἐρωεῖ· ἐπεὶ γὰρ συνωνύμως λέγεται ‘νεφέλη‘ καὶ ‘νέφοσ‘, προειπὼν τὴν ‘νεφέ‐ | |
| 490 | λην‘ ἐπήνεγκε τὸ οὐδέτερον ‘νέφοσ‘. ὅμοια δέ ἐστι τούτῳ κἀκεῖνα τὰ | |
| ἔπη· τῶν δ’, ὥς τ’ ὀρνίθων πετεηνῶν ἔθνεα πολλά, χηνῶν ἢ γεράνων ἢ κύκνων δουλιχοδείρων, ἔνθα καὶ ἔνθα πέτονται ἀγαλλόμεναι πτερύγεσσι, | 26 | |
| 495 | κλαγγηδὸν προκαθιζόντων· προθεὶς γὰρ γενικῶς ‘τὰ τῶν ὀρνίθων ἔθνη‘, ἅπερ οὐδετέρως λέγεται, ἐπήνεγκε τὸ θηλυκὸν ἔνθα καὶ ἔνθα πέτονται ἀγαλλόμεναι πτερύγεσσι, εἶτα | |
(500) | κλαγγηδὸν προκαθιζόντων, ἀποδιδοὺς τὸ οἰκεῖον τῷ γενικῷ ὀνόματι ‘τῶν ἐθνῶν τῶν ὀρνίθων‘. Ἅμα δὲ τοῖς γένεσι καὶ τοὺς ἀριθμοὺς ἐναλλάσσει πολλάκις ὁ ποιη‐ τής, λέγων ἡ πληθὺς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν ἀπονέοντο· | |
| 505 | προθεὶς γὰρ τὸ ἑνικὸν ἐπήνεγκε τὸ πληθυντικόν, δηλονότι πρὸς τὸ ση‐ μαινόμενον ἀναφέρων, ἐπειδήπερ ‘ἡ πληθὺσ‘ τῇ μὲν προσηγορίᾳ ἐστὶν ἑνικόν, πολλοὺς δ’ ἐν αὑτῷ περιείληφεν. Ἐκ τοῦ ἐναντίου δέ ἐστι τὸ ὅμοιον, ἐπειδὰν προτεθέντος τοῦ πλη‐ θυντικοῦ τὸ ἑνικὸν ἐπενεχθῇ, ὡς ἐν τούτῳ· | |
| 510 | οἱ δ’ ἄλκιμον ἦτορ ἔχοντες πρόσσω πᾶς πέτεται· τὸ γὰρ ‘πᾶσ‘ τῷ λόγῳ ἑνικόν ἐστι, τέτακται δὲ ἐπὶ πλήθους, ἴσον δυ‐ νάμενον τῷ ‘πάντεσ‘. τῆς δὲ αὐτῆς ἰδέας [τοῦ σχήματος] ἐστὶ κἀκεῖνα· οἱ δὲ Πύλον, Νηλῆος ἐυκτίμενον πτολίεθρον, | |
| 515 | ἷξον· τοὶ δ’ ἐπὶ θινὶ θαλάσσης ἱερὰ ῥέζον· νοοῦνται γὰρ ‘οἱ Πύλιοι‘. Περὶ δὲ τὰς πτώσεις γίνεται ἀλλοίωσις παρ’ αὐτῷ, εὐθείας μὲν καὶ κλητικῆς ἐναλλασσομένης ἐν τοῖς τοιούτοις· αὐτὰρ ὁ αὖτε Θυέστ’ Ἀγαμέμνονι λεῖπε φορῆναι | 27 |
| 520 | καὶ νεφεληγερέτα Ζεὺς καὶ δός, φίλος· οὐ γάρ μοι δοκέεις ὁ κάκιστος Ἀχαιῶν. γενικῆς δὲ καὶ δοτικῆς ἐν τοῖς τοιούτοις· | |
| 525 | Τρωσὶν μὲν προμάχιζεν Ἀλέξανδρος θεοειδὴς ἀντὶ τοῦ ‘Τρώων‘, καὶ ἐκ τοῦ ἐναντίου ἡ δ’ αὐτοῦ τετάνυστο περὶ σπείους γλαφυροῖο ἀντὶ τοῦ ‘περὶ σπέει γλαφυρῷ‘. καὶ τούτων δέ ἐστιν ἡ αἰτία αὕτη, ὅτι συγγένειάν τινα δοκοῦσιν ἔχειν πρὸς ἀλλήλας ἥ τε εὐθεῖα καὶ ἡ αἰτια‐ | |
| 530 | τικὴ καὶ ἡ κλητική. διὸ καὶ ἐν τοῖς οὐδετέροις εἰσὶν αἱ αὐταί, καὶ ἐν πολλοῖς τῶν ἀρρενικῶν καὶ θηλυκῶν ἥ τε εὐθεῖα καὶ ἡ κλητική ἐστιν ἡ αὐτή. ὁμοίως δὲ καὶ ἡ γενικὴ πρὸς τὴν δοτικὴν ἔχει τινὰ συγγέ‐ νειαν. ταῦτα δὲ καὶ ἐν τοῖς δυϊκοῖς ἀριθμοῖς ἐπὶ πάντων τῶν ὀνομά‐ των εὑρίσκεται. ὅθεν εἰκότως παρὰ τὴν συνήθειαν τὰς πτώσεις ἐναλ‐ | |
| 535 | λάσσει. [ἐνίοτε δὲ καὶ λόγον ἔστιν εὑρεῖν τῆς ἐξαλλαγῆς, ὡς ἐν τῷ ἐπιστάμενοι πεδίοιο 〈κραιπνὰ μάλ’ ἔνθα καὶ ἔνθα διωκέμεν ἠδὲ φέβεσθαι ἀντὶ τοῦ ‘διὰ τοῦ πεδίου‘〉. καὶ τὸ διέπρησσον πεδίοιο | |
| 540 | ἴσον τῷ ‘ἐπέρων διὰ τοῦ πεδίου‘.] | |
| Εὖ δὲ ἔχει παρ’ αὐτῷ καὶ ἡ τῶν πτώσεων μεταβολὴ ἐν ἀρχῇ τῶν δύο ποιήσεων· ἐν ἑκατέρᾳ γὰρ προθεὶς τὴν αἰτιατικὴν ἐπήνεγκε τὴν εὐθεῖαν, εἰπὼν μῆνιν ἄειδε, θεά, | 28 | |
| 545 | ἣ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε καὶ ἄνδρα μοι ἔννεπε, Μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ πλάγχθη. Ἔστι δὲ ὅτε τῇ γενικῇ τὴν εὐθεῖαν ἐπιφέρει, ὡς ἐν τούτῳ· | |
(550) | τῶν οἳ νῦν βροτοί εἰσι. Πολλὰ δὲ καὶ ἑτέρως σχηματίζει, ὡς ἔχει καὶ τὸ φημὶ γὰρ οὖν κατανεῦσαι ὑπερμενέα Κρονίωνα ἤματι τῷ ὅτε νηυσὶν ἐν ὠκυπόροισιν ἔβαινον Ἀργεῖοι Τρώεσσι φόνον καὶ κῆρα φέροντες, | |
| 555 | ἀστράπτων ἐπιδέξι’, ἐναίσιμα σήματα φαίνων. τούτῳ δὲ ὅμοιόν ἐστι κἀκεῖνο· ὁ δ’ ἀγλαΐηφι πεποιθώς, ῥίμφα ἑ γοῦνα φέρει. καὶ ταῦτα δὲ ἐξήνεγκε κατά τινα ἀρχαϊκὴν συνήθειαν, καὶ οὐδὲ ταῦτα | |
| 560 | ἀλόγως. [εἰ γάρ τις τὰς μετοχὰς ἀναλύσειεν εἰς ῥήματα, εὕροι ἂν τὸ ἀκόλουθον· τὸ γὰρ ‘ἀστράπτων‘ ἴσον ἐστὶ τῷ ‘ὅτε ἤστραπτε‘ καὶ τὸ | |
| ‘πεποιθὼσ‘ τῷ ‘ἐπεὶ πέποιθε‘.] τούτοις ἐστὶ κἀκεῖνα παραπλήσια· οἱ δὲ δύο σκόπελοι ὁ μὲν οὐρανὸν εὐρὺν ἱκάνει καὶ | 29 | |
| 565 | τὼ δὲ διακρινθέντε ὁ μὲν μετὰ λαὸν Ἀχαιῶν ἤι’, ὁ δ’ ἐς Τρώων ὅμαδον κίε καὶ τὰ τοιαῦτα. οὐκ ἄλογον γὰρ τὸν μέλλοντα περὶ δυοῖν τινων λέγειν προτάξαι τὴν εὐθεῖαν πτῶσιν καὶ τὸ κοινὸν αὐτῶν ἑκατέρῳ φυλάξαντα καινὸν ἀπεργάσασθαι τὸν λόγον. ὅτι δὲ τὸ καινὸν τοῦ λόγου χάριν | |
| 570 | πολλὴν ἐπιφαίνει, πρόδηλον. Ἔστι δὲ ὅπου τὴν κοινὴν πτῶσιν προθεὶς τὸν περὶ ἑνὸς ἐπιφέρει λόγον, ὡς ἐν τούτῳ· ἄμφω δ’ ἑζομένω γεραρώτερος ἦεν Ὀδυσσεύς. Καὶ τὰ εἴδη δὲ τῶν ὀνομάτων ἐξαλλάσσει πολλάκις, ποτὲ μὲν ἐξ | |
| 575 | ὑπερβολῆς τιθεὶς τὸ συγκριτικὸν ἀντὶ τοῦ ἁπλοῦ, ὡς τὸ σαώτερος ὥς κε νέηαι, ποτὲ δὲ καὶ τὸ ὑπερθετικὸν ὁμοίως ἀντὶ τοῦ ἁπλοῦ, ὡς τὸ δικαιότατος Κενταύρων. τοιαύτη μὲν ἡ ἐξαλλαγὴ ἐν τοῖς ὀνόμασιν. | |
| 580 | Ἐν δὲ τοῖς ῥήμασι γίνεται ἐξαλλαγὴ τῶν μὲν ἐγκλίσεων, ὡς ὅταν τὸ ἀπαρέμφατον ἀντὶ τοῦ προστακτικοῦ παραληφθῇ, οἷον θαρσῶν νῦν, Διόμηδες, ἐπὶ Τρώεσσι μάχεσθαι ἀντὶ τοῦ ‘μάχου‘. ἢ τὸ ὁριστικὸν ἀντὶ τοῦ εὐκτικοῦ, οἷον πληθὺν δ’ οὐκ ἂν ἐγὼ μυθήσομαι οὐδ’ ὀνομήνω | |
| 585 | ἀντὶ τοῦ ‘μυθησαίμην‘ καὶ ‘ὀνομήναιμι‘. καὶ ἐκ τοῦ ἐναντίου 〈τὸ〉 εὐ‐ κτικὸν ἀντὶ τοῦ ὁριστικοῦ, οἷον καὶ νύ κεν ἔνθ’ ἀπόλοιτο Ἄρης | |
| ἀντὶ τοῦ ‘ἀπώλετο‘. Τῶν δὲ χρόνων, ὅταν ὁ ἐνεστὼς ἀντὶ τοῦ μέλλοντος τεθῇ, ὡς ἐν | 30 | |
| 590 | τούτῳ· τὴν δ’ ἐγὼ οὐ λύσω, πρίν μιν καὶ γῆρας ἔπεισιν ἀντὶ τοῦ ‘ἐπελεύσεται‘. ἢ ἀντὶ τοῦ παρῳχηκότος ἔνθ’ ἦ τοι πλυνοὶ ἦσαν ἐπηετανοί, πολὺ δ’ ὕδωρ καλὸν ὑπεκπρορέει | |
| 595 | ἀντὶ τοῦ ‘ἔρρεε‘. καὶ ὁ μέλλων ἀντὶ τοῦ ἐνεστῶτος οἱ μὲν δυσομένου Ὑπερίονος, οἱ δ’ ἀνιόντος 〈ἀντὶ τοῦ ‘δύνοντοσ‘〉. ἢ ἀντὶ τοῦ παρῳχηκότος δείδω μὴ δὴ πάντα θεὰ νημερτέα εἴπῃ ἀντὶ τοῦ ‘εἶπε‘. | |
(600) | Καὶ διαθέσεις δὲ ἐναλλάσσονται παρ’ αὐτῷ πολλάκις, καὶ τίθεται ἀντὶ ἐνεργητικῶν παθητικὰ ἢ μέσα, οἷον ἕλκετο δ’ ἐκ κολεοῖο μέγα ξίφος ἀντὶ τοῦ ‘εἷλκε‘, καὶ καθορώμενος αἶαν | |
| 605 | ἀντὶ τοῦ ‘ὁρῶν‘. καὶ τοὐναντίον τὸ ἐνεργητικὸν ἀντὶ τοῦ παθητικοῦ δωρήσω τρίποδα χρυσούατον ἀντὶ τοῦ ‘δωρήσομαι‘. Ἔστι δὲ ἰδεῖν ὅπως καὶ τοὺς ἀριθμοὺς ἐναλλάσσων τὸν πληθυντικὸν ἀντὶ τοῦ ἑνικοῦ τίθησιν, ὡς πολλάκις ἐν τῇ συνηθείᾳ, εἴ τις περὶ | |
| 610 | αὑτοῦ λέγων ὡς ἐπὶ πολλοὺς ἀναφέρει τὸν λόγον, ὡς ἐν τούτῳ· τῶν ἀμόθεν γε, θεά, θύγατερ Διός, εἰπὲ καὶ ἡμῖν ἀντὶ τοῦ ‘ἐμοί‘. Γίνεται δὲ παρ’ αὐτῷ καὶ κατὰ πρόσωπα μεταβολή. καθ’ ἕνα μὲν τρόπον οὕτως· | |
| 615 | ἄλλοι μὲν γὰρ πάντες, ὅσοι θεοί εἰς’ ἐν Ὀλύμπῳ, | |
| σοί τ’ ἐπιπείθονται καὶ δεδμήμεσθα ἕκαστος· πολλῶν γὰρ ὄντων τῶν θεῶν, ἐν οἷς ἐστι τὸ λέγον πρόσωπον, ἑκά‐ τερον καλῶς ἐξενήνοχε, τό τε. 〈‘ἐπι〉πείθονται‘ καὶ τὸ ‘δεδμήμεσθα‘. καθ’ ἕτερον δὲ τρόπον, ὅταν τὸ νῦν ἐάσας ἀφ’ ἑτέρου ἐφ’ ἕτερον | 31 | |
| 620 | πρόσωπον μεταβῇ, ὅπερ ἰδίως ἀποστροφὴ καλεῖται. τῷ δὲ παθητικῷ κινεῖ καὶ ἄγει τὸν ἀκροώμενον, οἷόν ἐστι καὶ τοῦτο· Ἕκτωρ δὲ Τρώεσσιν ἐκέκλετο μακρὸν ἀύσας νηυσὶν ἐπισσεύεσθαι, ἐᾶν δ’ ἔναρα βροτόεντα· ὃν δ’ ἂν ἐγὼν ἀπάνευθε νεῶν ἑτέρωσε νοήσω | |
| 625 | 〈αὐτοῦ οἱ θάνατον μητίσομαι〉· ἀπὸ γὰρ τοῦ διηγηματικοῦ μετέβαλεν εἰς τὸ μιμητικόν. καὶ ἐν αὐτῷ δὲ τῷ διηγηματικῷ πολλάκις χρῆται τῇ ἀποστροφῇ ἀμφὶ σέ, Πηλέος υἱέ, μάχης ἀκόρητοι Ἀχαιοί. ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ μιμητικῷ πολλάκις χρῆται τῇ ἀποστροφῇ καὶ μετα‐ | |
| 630 | βολῇ τῶν προσώπων, ὡς ἐν τούτῳ· ἦ δὴ παισὶν ἐοικότες ἀγοράασθε νηπιάχοις, οἷς οὔ τι μέλει πολεμήια ἔργα. Ἀτρεΐδη, σὺ δ’ ἔθ’ ὡς πρὶν ἔχων ἀστεμφέα βουλὴν ἄρχευ’ Ἀργείοισι κατὰ κρατερὰς ὑσμίνας. | |
| 635 | καὶ ἕτερον δὲ εἶδος ἀποστροφῆς ἐστι τοιοῦτον· Τυδεΐδην δ’ οὐκ ἂν γνοίης ποτέροισι μετείη· ἔστι γὰρ ἀντὶ τοῦ ‘οὐκ ἄν τις γνοίη‘. καὶ πάλιν ὀδμὴ δ’ ἡδεῖα ἀπὸ κρητῆρος ὀδώδει, θεσπεσίη· τότ’ ἂν οὔ τοι ἀποσχέσθαι φίλον ἦεν. | |
| 640 | Καὶ μετοχαῖς δὲ χρῆται ἀντὶ ῥημάτων, ὡς ἐν τῷ | |
| ἥ τ’ ἐνὶ κήπῳ καρπῷ βριθομένη ἀντὶ τοῦ ‘βρίθεται‘, καὶ ἔνθ’ οἵ γ’ εἰσέλασαν πρὶν εἰδότες | 32 | |
| 645 | ἀντὶ τοῦ ‘πρὶν εἰδέναι‘. Καὶ τὰ ἄρθρα δὲ ἐναλλάσσει πολλάκις, ἀντὶ τῶν ὑποτακτικῶν τοῖς προτακτικοῖς χρώμενος, οἷον τοὺς ἔτεκε Ζεφύρῳ ἀνέμῳ Ἅρπυια Ποδάγρη καὶ [τοὐναντίον] | |
(650) | καὶ θώρηχ’· ὁ γὰρ ἦν οἱ, ἀπώλεσε πιστὸς ἑταῖρος. Οὕτω καὶ τὰς προθέσεις εἴωθε μεταλλάσσειν, 〈οἷον〉 χθιζὸς ἔβη μετὰ δαῖτα ἀντὶ τοῦ ‘ἐπὶ δαῖτα‘, καὶ νοῦσον ἀνὰ στρατὸν ὦρσε κακὴν | |
| 655 | 〈ἀντὶ τοῦ ‘κατὰ στρατόν‘〉. Ὁμοίως δὲ καὶ προθέσει πτῶσιν ὀνόματος οὐκ οἰκείαν ἐπιφέρει, ὡς ἐν τούτῳ· μή πως καὶ διὰ νύκτα μενοινήσωσι μάχεσθαι ἀντὶ τοῦ ‘διὰ νυκτόσ‘. | |
| 660 | Ἐνίοτε δὲ ἀφαιρεῖ τὰς προθέσεις, οἷον τῆς ὅ γε κεῖτ’ ἀχέων ἀντὶ τοῦ ‘περὶ ἧσ‘, καὶ ποτιδέγμενος εἴ τι μιν εἴπῃ ἀντὶ τοῦ ‘προσείπῃ‘. καὶ ἄλλας προθέσεις ὁμοίως τὰς μὲν ὑπαλλάσσει, | |
| 665 | τὰς δὲ ἀφαιρεῖ. Καὶ ἐπιρρήματά τινα ἐναλλάσσει, τοῖς εἰς τόπον καὶ τοῖς ἐν τόπῳ καὶ τοῖς ἐκ τόπου ἀδιαφόρως χρώμενος, οἷον | |
| οἱ δ’ ἑτέρωσε καθῖζον ἀντὶ τοῦ ‘ἑτέρωθι‘, καὶ | 33 | |
| 670 | Αἴας δ’ ἐγγύθεν ἦλθεν ἀντὶ τοῦ ‘ἐγγύσ‘. Ἔστι δὲ παρ’ αὐτῷ καὶ τῶν συνδέσμων ἐναλλαγή, οἷον εὐνῇ δ’ οὔ ποτ’ ἔμικτο, χόλον δ’ ἀλέεινε γυναικὸς ἀντὶ τοῦ ‘χόλον γὰρ ἀλέεινε γυναικόσ‘. τ〈οι〉αῦτα μὲν δὴ τὰ κατὰ λέξιν | |
| 675 | ἐστὶ σχήματα, οἷς καὶ ἄλλοι πάντες οὐ μόνον ποιηταὶ ἀλλὰ καὶ πεζῶν λόγων συνθέται κέχρηνται. Ἔστι δὲ καὶ ἡ διάνοια παρ’ αὐτῷ πολλοῖς εἴδεσιν ἐσχηματισμένη, ὧν ἐστι καὶ ἡ προαναφώνησις, ἥτις γίνεται, ὅταν τις διηγούμενος με‐ ταξὺ τὸ ἐν ἑτέροις τάξιν ἔχον τοῦ ῥηθῆναι προλέγῃ, ὡς ἐν τούτῳ· | |
| 680 | ἦ τοι ὀιστοῦ γε πρῶτος γεύσασθαι ἔμελλε. καὶ ἡ ἐπιφώνησις, 〈***〉, οἷόν ἐστι ῥεχθὲν δέ τε νήπιος ἔγνω. Ἔστι παρ’ αὐτῷ πολὺ καὶ ποικίλον τὸ τῆς προσωποποιίας. πολλὰ μὲν γὰρ καὶ διάφορα πρόσωπα εἰσάγει διαλεγόμενα, οἷς καὶ ἤθη | |
| 685 | παντοῖα περιτίθησιν. ἐνίοτε δὲ καὶ τὰ μὴ 〈παρ〉όντα πρόσωπα ἀνα‐ πλάσσει, ὡς ὅταν εἴπῃ ἦ κε μέγ’ οἰμώξειε γέρων ἱππηλάτα Πηλεύς. Ἔστι καὶ ἡ διατύπωσις, ἐξεργασία πραγμάτων ἢ γενομένων ἢ ὄντων ἢ πραχθησομένων εἰς τὸ παραστῆσαι ἐναργέστερον τὸ λεγόμενον, ὡς | |
| 690 | ἐν τούτῳ· ἄνδρας μὲν κτείνουσι, πόλιν δέ τε πῦρ ἀμαθύνει, τέκνα δέ τ’ ἄλλοι ἄγουσι βαθυζώνους τε γυναῖκας. ἢ πρὸς τὸ οἶκτον κινῆσαι | |
| δύσμορον, ὅν ῥα πατὴρ Κρονίδης ἐπὶ γήραος οὐδῷ | 34 | |
| 695 | νούσῳ ἐν ἀργαλέῃ φθίσει, κακὰ πόλλ’ ἐπιδόντα, υἷας τ’ ὀλλυμένους ἑλκυσθείσας τε θύγατρας, καὶ θαλάμους κεραϊζομένους, καὶ νήπια τέκνα βαλλόμενα προτὶ γαίῃ ἐν αἰνῇ δηιοτῆτι. Ἔστι καὶ ἡ εἰρωνεία παρ’ αὐτῷ, λόγος διὰ τοῦ ἐναντίου δηλῶν τὸ | |
(700) | ἐναντίον μετά τινος ἠθικῆς ὑποκρίσεως, οἷόν ἐστι τὸ τοῦ Ἀχιλλέως ὁ δ’ Ἀχαιῶν ἄλλον ἑλέσθω, ὅς τις οἷ τ’ ἐπέοικε καὶ ὃς βασιλεύτερός ἐστιν· ἐμφαίνει γὰρ ὅτι οὐκ ἂν εὕροι ἕτερον βασιλικώτερον. καὶ τὸ ἀλλ’, Ὀδυσεῦ, σὺν σοί τε καὶ ἄλλοισιν βασιλεῦσι | |
| 705 | φραζέσθω νήεσσιν ἀλεξέμεναι δήιον πῦρ. καὶ οὗτος μὲν ὁ τρόπος ἐστίν, ὅταν περὶ αὑτοῦ λέγῃ τις εὐτελῶς, ἵνα τὴν ἐναντίαν δόξαν παράσχῃ. ἕτερος δέ, ὅταν τις ἄλλον ἐπαινεῖν προσποιῆται, τῇ ἀληθείᾳ ψέγων. καὶ τ〈οι〉οῦτό ἐστι 〈τὸ〉 παρ’ Ὁμήρῳ λεγόμενον ὑπὸ Τηλεμάχου | |
| 710 | Ἀντίνο’, ἦ μευ καλὰ πατὴρ ὣς κήδεαι υἷος· τῷ γὰρ ἐχθρῷ λέγει· ‘ὡς πατὴρ υἱοῦ πεφρόντικασ‘. καὶ πάλιν, ὅταν χλευάζων τις ἐπαίρῃ τὸν πέλας, ὡς οἱ μνηστῆρες ἦ μάλα Τηλέμαχος φόνον ἡμῖν μερμηρίζει. ἤ τινας ἐκ Πύλου ἄξει ἀμύντορας ἠμαθόεντος, | |
| 715 | ἤ νυ καὶ ἐκ Σπάρτηθεν, ἐπεὶ νύ περ ἵεται οὕτως. Ἔστι δέ τι εἶδος εἰρωνείας καὶ ὁ σαρκασμός, ἐπειδάν τις διὰ τῶν ἐναντίων ὀνειδίζῃ τινι μετὰ προσποιήτου μειδιάματος, ὡς Ἀχιλλεὺς | |
| τοῖσι μὲν ἔμπεδα κεῖται, ἐμεῦ δ’ ἀπὸ μούνου Ἀχαιῶν εἵλετ’, ἔχει δ’ ἄλοχον θυμαρέα· τῇ παριαύων | 35 | |
| 720 | τερπέσθω. Τούτοις παραπλησίως ἔχει καὶ ἡ ἀλληγορία, ἥπερ ἕτερον δι’ ἑτέρου παρίστησιν, οἷόν ἐστι τοῦτο· νῦν μὲν δὴ μάλα πάγχυ, Μελάνθιε, νύκτα φυλάξεις, εὐνῇ ἔνι μαλακῇ καταλέγμενος, ὡς ἐπέοικε· | |
| 725 | τὸν γὰρ ἐν δεσμοῖς ὄντα καὶ ἀνηρτημένον ἐν κοίτῃ ἁπαλῇ ὑπνώσειν λέγει. Κέχρηται πολλάκις καὶ τῇ ὑπερβολῇ, ἥτις ὑπεραίρουσα τὴν ἀλή‐ θειαν πολλὴν ἐπίτασιν ἐμφαίνει, οἷον λευκότεροι χιόνος, θείειν δ’ ἀνέμοισιν ὁμοῖοι. | |
| 730 | τοιούτοις μὲν δὴ τρόποις καὶ σχήμασι χρησάμενος Ὅμηρος καὶ τοῖς μετ’ αὐτὸν ὑποδείξας τῆς ἐπὶ τούτοις εὐδοξίας πρὸ πάντων δικαίως τυγχάνει. Ἐπεὶ δὲ καὶ χαρακτῆρές εἰσι τῶν λόγων, τὰ καλούμενα πλάσματα, ὧν τὸ μὲν ἁδρόν, τὸ δὲ ἰσχνόν, τὸ δὲ μέσον λέγεται, ἴδωμεν εἰ πάντα | |
| 735 | ἐστὶ παρ’ Ὁμήρῳ, τῶν μετ’ αὐτὸν ποιητῶν ἢ λογογράφων ἐπιτηδευ‐ σάντων ἕν τι τούτων ἑκάστου, ὧν καὶ ἔστι παραδείγματα, Θουκυδίδου μὲν τὸ ἁδρόν, Λυσίου δὲ τὸ ἰσχνόν, Δημοσθένους δὲ τὸ μέσον. τὸ μὲν οὖν ἁδρὸν πλάσμα ἐκεῖνό ἐστι τὸ καὶ τῇ τῶν λέξεων καὶ τῇ τῶν νοη‐ μάτων κατασκευῇ μεγάλας ἔχον ἐμφάσεις, οἷόν ἐστι | |
| 740 | ὣς εἰπὼν σύναγεν νεφέλας, ἐτάραξε δὲ πόντον χερσὶ τρίαιναν ἑλών· πάσας δ’ ὀρόθυνεν ἀέλλας παντοίων ἀνέμων, σὺν δὲ νεφέεσσι κάλυψε γαῖαν ὁμοῦ καὶ πόντον· ὀρώρει δ’ οὐρανόθεν νύξ. ἰσχνὸν δὲ τὸ καὶ τῇ ὕλῃ τῶν πραγμάτων μικρὸν καὶ τῇ λέξει κατεξε‐ | |
| 745 | σμένον, οἷόν ἐστι τοῦτο· ὣς εἰπὼν οὗ παιδὸς ὀρέξατο φαίδιμος Ἕκτωρ· ἂψ δ’ ὁ πάις πρὸς κόλπον ἐυζώνοιο τιθήνης ἐκλίνθη ἰάχων, πατρὸς φίλου ὄψιν ἀτυχθείς, ταρβήσας χαλκόν τε ἰδὲ λόφον ἱππιοχαίτην. | 36 |
(750) | μέσον δὲ τὸ ἑκατέρου τούτων μεταξύ, τοῦ μὲν ἰσχνότερον, τοῦ δὲ ἁδρότερον, οἷον αὐτὰρ ὁ γυμνώθη ῥακέων πολύμητις Ὀδυσσεύς, ἆλτο δ’ ἐπὶ μέγαν οὐδόν, ἔχων βιὸν ἠδὲ φαρέτρην ἰῶν ἐμπλείην, ταχέας δ’ ἐκχεύατ’ ὀιστοὺς | |
| 755 | αὐτοῦ πρόσθε ποδῶν, μετὰ δὲ μνηστῆρσιν ἔειπεν. Ὅτι δὲ καὶ τὸ ἀνθηρὸν εἶδος τῶν λόγων ἐστὶ πολὺ παρὰ τῷ ποιητῇ, κάλλος ἔχον καὶ χάριν εἰς τὸ τέρπειν καὶ ἥδειν ὥσπερ ἄνθος, τί ἄν τις καὶ λέγοι; μεστὴ γάρ ἐστιν ἡ ποίησις τῆς τοιαύτης κατα‐ σκευῆς. ἡ μὲν δὴ τῆς φράσεως ἰδέα τοιαύτην ἔχει ποικιλίαν παρὰ τῷ | |
| 760 | Ὁμήρῳ, οἵαν διήλθομεν ὀλίγα παραδείγματα 〈παρα〉θέμενοι, ἐξ ὧν ἔστι καὶ τὰ ἄλλα κατανοεῖν. Ἐπεὶ δὲ παντὸς τοῦ ἀσκουμένου παρὰ ἀνθρώποις λόγου ὁ μέν τίς ἐστιν ἱστορικός, ὁ δὲ πολιτικός, φέρε θεασώμεθα εἰ καὶ τούτων εἰσὶν αἱ ἀρχαὶ παρ’ αὐτῷ. ὁ μὲν δὴ ἱστορικός ἐστιν ὁ τῶν γεγονότων πραγ‐ | |
| 765 | μάτων ἔχων διήγησιν. πάσης δὲ διηγήσεως ἀφορμαὶ γίνονται πρόσωπον, [αἰτία], τόπος, χρόνος, 〈αἰτία〉, ὄργανον, πρᾶξις, πάθος, τρόπος· καὶ οὐδὲν ἔξω τούτων ἐν ἱστορίᾳ περιέχει οὐδεμία διήγησις. οὕτως ἔστι καὶ παρὰ τῷ ποιητῇ πολλὰ πράγματα ὡς γεγονότα ἢ ὄντα διηγουμένῳ, ἐνίοτε δὲ καὶ ἑκάστου τούτων διηγήσεις εὑρεῖν ἔστι. | |
| 770 | Προσώπου μέν, ὡς τὸ τοιόνδε· ἦν δέ τις ἐν Τρώεσσι Δάρης ἀφνειὸς ἀμύμων | |
| ἱρεὺς Ἡφαίστοιο· δύω δέ οἱ υἱέες ἤστην, Φηγεὺς Ἰδαῖός τε, μάχης εὖ εἰδότε πάσης. καὶ ἐν οἷς εἴδη τινῶν διαγράφει, ὡς ἐπὶ τοῦ Θερσίτου | 37 | |
| 775 | φολκὸς ἔην, χωλὸς δ’ ἕτερον πόδα· τὼ δέ οἱ ὤμω κυρτώ, ἐπὶ στῆθος συνοχωκότε· αὐτὰρ ὕπερθεν φοξὸς ἔην κεφαλήν, ψεδνὴ δ’ ἐπενήνοθε λάχνη. καὶ ἄλλα πολλά, ἐν οἷς ἢ γένος ἢ εἶδος ἢ τρόπον ἢ πρᾶξιν ἢ τύχην προσώπου διέξεισι πολλάκις, ὡς ἐν τούτοις· | |
| 780 | Δάρδανον αὖ πρῶτον τέκετο νεφεληγερέτα Ζεὺς καὶ τὰ ἑξῆς. Τόπου δὲ ἔστι παρ’ αὐτῷ διήγησις, ὁποῖα περὶ τῆς νήσου τῆς γειτ‐ νιώσης τῇ τῶν Κυκλώπων λέγει, ἐν οἷς τὸ εἶδος τοῦ τόπου διαγράφει καὶ τὸ πηλίκον καὶ τὸ ποιὸν αὐτοῦ καὶ τὰ ἐν αὐτῷ καὶ τὰ παρ’ αὐτῷ. | |
| 785 | καὶ περὶ τῶν παρακειμένων τῷ ἄντρῳ τῆς Καλυψοῦς ὕλη δὲ σπέος ἀμφὶ πεφύκει τηλεθόωσα, κλήθρη τ’ αἴγειρός τε καὶ εὐώδης κυπάρισσος καὶ τὰ ἑξῆς. καὶ μυρία ἄλλα τοιαῦτα. Χρόνου δέ, οἷον | |
| 790 | ἐννέα δὴ βεβάασι Διὸς μεγάλου ἐνιαυτοὶ καὶ χθιζά τε καὶ πρωίζ’, ὅτ’ ἐς Αὐλίδα νῆες Ἀχαιῶν ἠγερέθοντο κακὰ Πριάμῳ καὶ Τρωσὶ φέρουσαι. Αἰτίας δέ, ἐν οἷς ἐμφαίνει δι’ ὃ γίνεταί τι ἢ γέγονεν, οἷά ἐστι τὰ ἐν | |
| 795 | ἀρχῇ τῆς Ἰλιάδος εἰρημένα τίς τ’ ἄρ σφωε θεῶν ἔριδι ξυνέηκε μάχεσθαι; Λητοῦς καὶ Διὸς υἱός· ὁ γὰρ βασιλῆι χολωθεὶς νοῦσον ἀνὰ στρατὸν ὦρσε κακήν, ὀλέκοντο δὲ λαοί, οὕνεκα τὸν Χρύσην ἠτίμης’ ἀρητῆρα | |
(800) | Ἀτρεΐδης | |
| καὶ τὰ ἑξῆς. ἐν γὰρ τούτοις λέγει τὰς αἰτίας, τῆς μὲν Ἀχιλλέως καὶ Ἀγαμέμνονος διαφορᾶς τὸν λοιμόν, τοῦ δὲ λοιμοῦ τὸν Ἀπόλλωνος χόλον, τοῦ δὲ χόλου τὴν ὕβριν τὴν εἰς τὸν ἱερέα τοῦ δαίμονος. Ὀργάνου δὲ διήγησί〈ς ἐστι〉ν, ὁποῖα διέξεισι 〈περὶ〉 τῆς ἀσπίδος, ἣν | 38 | |
| 805 | Ἥφαιστος Ἀχιλλεῖ κατεσκεύασε. καὶ ἄλλη σύντομος περὶ τοῦ Ἕκτορος δόρατος ἔνθ’ Ἕκτωρ εἰσῆλθε Διὶ φίλος, ἐν δ’ ἄρα χειρὶ ἔγχος ἔχ’ ἑνδεκάπηχυ· πάροιθε δὲ λάμπετο δουρὸς αἰχμὴ χαλκείη, περὶ δὲ χρύσεος θέε πόρκης. | |
| 810 | Πράξεως δὲ διηγήσεις εἶεν ἄλλαι τε καὶ αἱ τοιαίδε· οἱ δ’ ὅτε δή ῥ’ ἐς χῶρον ἕνα ξυνιόντες ἵκοντο, σύν ῥ’ ἔβαλον ῥινούς, σὺν δ’ ἔγχεα καὶ μένε’ ἀνδρῶν χαλκεοθωρήκων· ἀτὰρ ἀσπίδες ὀμφαλόεσσαι ἔπληντ’ ἀλλήλῃσι, πολὺς δ’ ὀρυμαγδὸς ὀρώρει. | |
| 815 | Πάθους δὲ διήγησίς ἐστιν, ἐν ᾗ τὸ συμβαῖνον ἐξ αἰτίου ἢ ἐνεργείας σαφηνίζεται, ὁποῖά φησι περὶ τῶν ὑπὸ ὀργῆς ἢ φόβου ἢ λύπης κατ‐ εσχημένων ἢ τιτρωσκομένων ἢ ἀποκτιννυμένων ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον πα‐ σχόντων, οἷον ἐξ αἰτίου μὲν ἀχνύμενος· μένεος δὲ μέγα φρένες ἀμφὶ μέλαιναι | |
| 820 | πίμπλαντ’, ὄσσε δέ οἱ πυρὶ λαμπετόωντι ἐίκτην. ἐξ ἐνεργείας δὲ αἵματί οἱ δεύοντο κόμαι Χαρίτεσσιν ὁμοῖαι πλοχμοί θ’, οἳ χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ ἐσφήκωντο. Ὁ δὲ τρόπος ἐστὶ ποιητικὸς πράξεως ἢ παθήματος ἢ σχέσεώς τινος, | |
| 825 | καθ’ ἣν τὸ μὲν ὧδέ πῃ ἐνεργεῖ καὶ πάσχει, τὸ δὲ ὧδέ πως ἔχει, καὶ πάσῃ ἀκολουθεῖ τοιαύτῃ διηγήσει. παράδειγμα δὲ αὐτοῦ τὸ τοιόνδ’ ἂν εἴη· τὸν δ’ Ὀδυσεὺς κατὰ λαιμὸν ἐπισχόμενος βάλεν ἰῷ, ἐκλίνθη δ’ ἑτέρωσε, δέπας δέ οἱ ἔκπεσε χειρὸς | 39 |
| 830 | βλημένου, αὐτίκα δ’ αὐλὸς ἀνὰ ῥῖνας παχὺς ἦλθεν αἵματος ἀνδρομέοιο καὶ τὰ ἑξῆς. Ἔστι δὲ διήγησις παρ’ αὐτῷ ὡς μὲν ἐπὶ τὸ πλεῖστον πλατεῖαν φρά‐ σιν καὶ ἐξεργασίαν ἁρμόζουσαν τοῖς ὑποκειμένοις ἔχουσα. ἐνίοτε δὲ | |
| 835 | εὔτονος, ὡς ἡ τοιαύτη· κεῖται Πάτροκλος, νέκυος δὲ δὴ ἀμφιμάχονται γυμνοῦ· ἀτὰρ τά γε τεύχε’ ἔχει κορυθαίολος Ἕκτωρ. τοῦτο δὲ τὸ εἶδος πολλάκις ἐστὶ χρήσιμον· τὸ γὰρ τάχος τῶν λόγων εὐτονώτερον καθίστησι καὶ τὸν λέγοντα καὶ τὸν ἀκροώμενον καὶ ῥᾳ‐ | |
| 840 | δίως τυγχάνει τοῦ προκειμένου. Διηγεῖται δὲ ποτὲ μὲν ψιλῶς, ποτὲ δὲ μετὰ εἰκόνος ἢ ὁμοιώσεως ἢ παραβολῆς, εἰκόνος μέν, ὡς ὅταν εἴπῃ ἡ δ’ ἴεν ἐκ θαλάμοιο περίφρων Πηνελόπεια, Ἀρτέμιδι ἰκέλη ἠὲ χρυσῇ Ἀφροδίτῃ, | |
| 845 | ὁμοιώσεως δέ, οἷον αὐτὸς δὲ κτίλος ὣς ἐπιπωλεῖται στίχας ἀνδρῶν, παραβολῆς δέ, ὅταν παραπλησίων πραγμάτων παράθεσιν ποιήσηται, ἔχουσαν ἀνταπόδοσιν τὴν ἀπὸ τοῦ προκειμένου διηγήματος. καὶ ἔστι παρ’ αὐτῷ ποικίλα τὰ εἴδη τῶν παραβολῶν· συνεχῶς γὰρ καὶ πολυ‐ | |
(850) | τρόπως παρατίθησι ταῖς τῶν ἀνθρώπων πράξεσι καὶ σχέσεσι ζῴων ἄλ‐ λων ἐνεργείας καὶ φύσεις. Καὶ ἔστι μὲν ὅτε ἀπὸ τῶν ἐλαχίστων ποιεῖται τὴν ὁμοίωσιν, οὐ | |
| πρὸς τὸ μέγεθος τοῦ σώματος ἀλλὰ πρὸς τὴν φύσιν ἑκάστου ἀφορῶν, ὅθεν τὴν μὲν ἰταμότητα ἀπείκασε μυίᾳ | 40 | |
| 855 | καί οἱ μυίης θάρσος ἐνὶ στήθεσσιν ἔθηκε καὶ τὴν συνέχειαν τῷ αὐτῷ ζῴῳ ἠύτε μυιάων ἁδινάων ἔθνεα πολλά, τὸν δὲ ἀθροισμὸν καὶ τὴν πολυπλήθειαν μετ’ εὐταξίας μελίσσαις ἠύτε ἔθνεα εἶσι μελισσάων ἁδινάων. | |
| 860 | οὕτω δὲ καὶ τὴν ὀργὴν καὶ τὴν δίωξιν ἔδειξεν, εἰπὼν σφήκεσσιν ἐοικότες εἰνοδίοισι καὶ ἔτι προσθεὶς οὓς παῖδες ἐριδμαίνουσιν ἔθοντες, | |
| 865 | ἵνα μᾶλλον τὸ ἐκ φύσεως αὐτῶν θυμοειδὲς τῷ ἀπὸ τῶν παίδων ἐρεθι‐ σμῷ ἐπιτείνῃ. ἐπὶ δὲ συνεχοῦς φωνῆς φησιν ἐσθλοί, τεττίγεσσιν ἐοικότες· λαλίστατον γὰρ τὸ ζῷον καὶ ἄπαυστον ἐν τούτῳ. Τῶν δὲ ἀσυντάκτως φερομένων φωνὰς 〈τὰσ〉 παμμιγεῖς οὕτως εἴκα‐ | |
| 870 | σεν· ἠύτε περ κλαγγὴ γεράνων πέλει οὐρανόθι πρό. τὰ δὲ εἰς τάξιν καθιστάμενα πλήθη τοῖς καθιπταμένοις ὀρνέοις ὁμοιοῖ κλαγγηδὸν προκαθιζόντων. τὴν δὲ ὀξύτητα τῆς τε ὄψεως καὶ τῆς πράξεως ποτὲ μὲν ἱέρακι παρα‐ | |
| 875 | βάλλει ὠκέι, φασσοφόνῳ, ὅς τ’ ὤκιστος πετεηνῶν, ποτὲ δὲ ἀετῷ ὅν τε καὶ ὑψόθ’ ἐόντα πόδας ταχὺς οὐκ ἔλαθε πτώξ· παρίστησι γὰρ τὴν μὲν ὀξυδέρκειαν ἐν τῷ πόρρωθεν ἰδεῖν, τὸ δὲ τάχος | |
| 880 | ἐν τῷ ποδωκέστατον ζῷον ἑλεῖν. τὸν δὲ ἐκπλαγέντα πρὸς ὄψιν πολε‐ μίου δράκοντος ὁράματι προσείκασεν, οὐκ ὀκνήσας οὐδ’ ἀπὸ τῶν ἑρ‐ πετῶν παραδείγματα λαβεῖν ὡς δ’ ὅτε τίς τε δράκοντα ἰδὼν παλίνορσος ἀπέστη. ἀπὸ δὲ τῶν ἄλλων ζῴων δειλίας μὲν ἀπὸ τοῦ λαγωοῦ λαμβάνει καὶ | 41 |
| 885 | ἀπὸ τῶν ἐλάφων ὁμοίως τίφθ’ οὕτως ἔστητε τεθηπότες ἠύτε νεβροί; 〈*** καὶ ἀπὸ τῶν〉 κυνῶν δὲ ὁτὲ μὲν ἀλκὴν ὡς δ’ ὅτε καρχαρόδοντε δύω κύνε, εἰδότε θήρης, ὁτὲ δὲ φιλοτεκνίαν | |
| 890 | ὡς δὲ κύων ἀμαλῇσι περὶ σκυλάκεσσι βεβῶσα, ὁτὲ δὲ προθυμίαν πρὸς τὸ φυλάσσειν ὡς δὲ κύνες περὶ μῆλα δυσωρήσωνται ἐν αὐλῇ. Ἁρπαγὴν δὲ ἅμα θυμικῶς καὶ ἰταμῶς πρασσομένην λύκοις εἴκασεν ὡς δὲ λύκοι ἄρνεσσιν ἐπέχραον ἢ ἐρίφοισι. | |
| 895 | τὸ δὲ ἄλκιμον καὶ ἄτρεπτον διά τε συῶν ἀγρίων καὶ παρδάλεων καὶ λεόντων ἔδειξε, μερίζων ἑκάστῳ τὸ πρὸς τὴν φύσιν οἰκεῖον, τῶν μὲν συῶν ἀγρίων τὴν ὁρμήν, ἣν ἔχει πρὸς μάχην, ἀνυπόστατον ποιῶν Ἰδομενεὺς δ’ ἄρ’ ἐνὶ προμάχοις, συῒ εἴκελος ἀλκήν, τῶν δὲ παρδάλεων τὸ ἄπαυστον τῆς τόλμης | |
(900) | ἀλλά τε καὶ περὶ δουρὶ πεπαρμένη οὐκ ἀπολήγει, λεόντων δὲ τὸ μέλλον μέν, εἰς τέλος δὲ γενναῖον οὐρῇ δὲ πλευράς τε καὶ ἰσχία ἀμφοτέρωθεν μαστίεται. | |
| πάλιν δὲ παραβάλλει δρόμον ἀνδρὸς γενναίου ἵππῳ τροφῆς κεκορε‐ | 42 | |
| 905 | σμένῳ ὡς δ’ ὅτε τις στατὸς ἵππος, ἀκοστήσας ἐπὶ φάτνῃ. καὶ τοὐναντίον βραδεῖαν πορείαν, ἀήττητον ἐν τῷ καρτερεῖν, οὕτως ἔδειξεν· ὡς δ’ ὅτ’ ὄνος παρ’ ἄρουραν ἰὼν ἐβιήσατο παῖδας. | |
| 910 | σχῆμα δὲ βασίλειον καὶ ὑπερέχον ἐτύπωσε διὰ τούτων· ἠύτε βοῦς ἀγέληφι μέγ’ ἔξοχος ἔπλετο πάντων. Οὐκ ἀπέλιπε δὲ οὐδὲ τὰς τῶν θαλασσίων ζῴων ὁμοιότητας, πολύ‐ ποδος μὲν τὸ παράμονον καὶ δυσαπόσπαστον τῶν πετρῶν ὡς δ’ ὅτε πουλύποδος θαλάμης ἐξελκομένοιο, | |
| 915 | δελφῖνος δὲ τὸ ἡγεμονικὸν καὶ κρατιστεῦον τῶν ἄλλων ὡς δ’ ὑπὸ δελφῖνος μεγακήτεος ἰχθύες ἄλλοι. Πολλάκις δὲ τὰ ὑπὸ ἀνθρώπων πρασσόμενα ἄλλαις ὁμοίαις πράξεσι παραβάλλει, ὥσπερ ἐν τούτῳ· οἱ δ’, ὥς τ’ ἀμητῆρες ἐναντίοι ἀλλήλοισι, | |
| 920 | τὴν ἔνστασιν καὶ καρτερίαν δεικνύων τῶν ἀνδρῶν. τῷ δ’ ἀγεννῶς δα‐ κρύοντι ὀνειδίζει μετὰ ἐναργοῦς ὁμοιώσεως τίπτε δεδάκρυσαι, Πατρόκλεις, ἠύτε κούρη νηπίη; Ἐτόλμησε δὲ καὶ τοῖς στοιχείοις παραβαλεῖν πράξεις ἀνθρωπίνας, | |
| 925 | ὡς ἐν τούτῳ· ὣς ἔφατ’, Ἀργεῖοι δὲ μέγ’ ἴαχον, ὡς ὅτε κῦμα ἀκτῇ ἐφ’ ὑψηλῇ, ὅτε κινήσῃ Νότος ἐλθών, προβλῆτι σκοπέλῳ· τὸν δ’ οὔ ποτε κύματα λείπει παντοίων ἀνέμων, ὅτ’ ἂν ἔνθ’ ἢ ἔνθα γένωνται. | |
| 930 | ἐν οἷς δῆλός ἐστι καὶ ὑπερβολῇ καὶ αὐξήσει κεχρημένος. οὐ γὰρ ἤρ‐ κεσε κύματος ἤχῳ τὴν κραυγὴν ἀπεικάσαι ἀλλὰ τῶν προσφερομένων ἀκτῇ ἐφ’ ὑψηλῇ, ὅπου μετεωριζόμενον τὸ κῦμα μείζονα ἦχον ἀποτελεῖ. καὶ οὐχ ἁπλῶς κῦμα ἀλλὰ τὸ κινηθὲν ἀπὸ Νότου, τοῦ μάλιστα τὰ ὑγρὰ κινοῦντος, | 43 |
| 935 | καὶ ἐπὶ ‘σκοπέλῳ προβλῆτι‘, τῷ ἀνατεταμένῳ εἰς τὸ πέλαγος καὶ περι‐ κλυζομένῳ ὑπ’ αὐτοῦ, ὃς καὶ ἀδιάλειπτον ἔχει τὸν κλύδωνα, ὁπόθεν ἂν προσπίπτωσιν οἱ πνέοντες ἄνεμοι. τοιαῦτα μέν ἐστι τὰ τῆς ἐν τῷ διηγεῖσθαι ἐξεργασίας παρ’ αὐτῷ, ἅπερ ἔνεστι καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων κατανοεῖν ἐκ τῶν ὀλίγων παραδειγμάτων. | |
| 940 | Σκεψώμεθα δὲ καὶ τὰ λοιπὰ εἴδη τῶν λόγων, εἰ ἔστι παρὰ τῷ Ὁμήρῳ πρώτῳ καὶ τὰς ἐννοίας αὐτῶν λαβόντι καὶ ἐναργῶς κατασκευ‐ άσαντι. ὁμοίως ὀλίγα παραδείγματα παρατεθέντα καὶ τὰ ἄλλα 〈κα‐ τα〉νοεῖν παρασκευάσει. Ὁ δὲ θεωρητικὸς λόγος ἐστὶν ὁ περιέχων τὰ καλούμενα θεωρήματα, | |
| 945 | ἅπερ ἐστὶ γνῶσις τῆς ἀληθείας γινομένη μετὰ τέχνης. ἀφ’ ὧν ἔστι τὴν φύσιν τῶν ὄντων, θείων τε καὶ ἀνθρωπίνων πραγμάτων, κατανοεῖν, καὶ τὰς περὶ τὸ ἦθος ἀρετὰς καὶ κακίας διαιρεῖν, καὶ εἴ τινι τέχνῃ λογικῇ μετέρχεσθαι τὴν ἀλήθειαν προσήκει μανθάνειν. ταῦτα δὲ μετ‐ εχειρίσαντο οἱ ἐν φιλοσοφίᾳ διατρίψαντες, ἧς ἐστι μέρη τὸ φυσικὸν | |
(950) | καὶ ἠθικὸν καὶ διαλεκτικόν. ἐν δὴ πᾶσι τούτοις τὰς ἀρχὰς καὶ τὰ σπέρματα ἐνδιδόντα Ὅμηρον εἰ καταμάθοιμεν, πῶς οὐκ ἂν εἴη πρὸ πάντων θαυμάζεσθαι ἄξιος; εἰ δὲ δι’ αἰνιγμάτων καὶ μυθικῶν λόγων τινῶν ἐμφαίνεται τὰ νοήματα, οὐ χρὴ παράδοξον ἡγεῖσθαι· τούτου γὰρ αἴτιον 〈ἡ〉 ποιητικὴ καὶ 〈τὸ〉 τῶν ἀρχαίων ἦθος, ὅπως οἱ μὲν | |
| 955 | φιλομαθοῦντες μετά τινος εὐμουσίας ψυχαγωγούμενοι ῥᾷον ζητῶσί τε καὶ εὑρίσκωσι τὴν ἀλήθειαν, οἱ δὲ ἀμαθεῖς μὴ καταφρονῶσι τούτων | |
| ὧν οὐ δύνανται συνιέναι. καὶ γάρ ἐστί πως τὸ μὲν δι’ ὑπονοίας ση‐ μαινόμενον ἀγωγόν, τὸ δὲ φανερῶς λεγόμενον εὐτελές. Ἀρξώμεθα τοίνυν ἀπὸ τῆς τοῦ παντὸς ἀρχῆς καὶ γενέσεως, ἣν Θα‐ | 44 | |
| 960 | λῆς ὁ Μιλήσιος εἰς τὴν τοῦ ὕδατος οὐσίαν ἀναφέρει, καὶ θεασώμεθα εἰ πρῶτος Ὅμηρος τοῦθ’ ὑπέλαβεν, εἰπὼν Ὠκεανός θ’ ὅς περ γένεσις πάντεσσι τέτυκται. μετ’ ἐκεῖνον δὲ Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος, ὑφιστάμενος τὰς πρώτας ἀρχὰς εἶναι τὸ ὕδωρ καὶ τὴν γῆν, ἔοικε σπάσαι τὴν ἀφορμὴν ταύτην | |
| 965 | ἐκ τῶν Ὁμηρικῶν τούτων· ἀλλ’ ὑμεῖς μὲν πάντες ὕδωρ καὶ γαῖα γένοισθε· σημαίνει γὰρ τὴν ἀνάλυσιν εἰς τὰ γεννητικὰ στοιχεῖα τοῦ παντός. ἡ δὲ μάλιστα ἀληθὴς δόξα τέσσαρα στοιχεῖα συνίστησι, πῦρ, ἀέρα, ὕδωρ, γῆν. ταῦτα δὲ καὶ Ὅμηρος εἰδὼς φαίνεται, μνημονεύων ἐν πολλοῖς | |
| 970 | αὐτῶν ἑκάστου. Καὶ τὴν τάξιν δὲ αὐτῶν ὅπως ἔχει κατέμαθεν. ὅτι μὲν γὰρ ἡ γῆ κατωτάτω πάντων ἐστί, θεασώμεθα· σφαιροειδοῦς γὰρ ὄντος τοῦ κόσμου, ὁ μὲν περιέχων τὰ πάντα οὐρανὸς τὸν ἄνω τόπον ἐπέχειν εἰκότως λέγοιτ’ ἄν, ἡ δὲ γῆ, ἐν μέσῳ οὖσα πανταχόθεν, κατωτέρω τοῦ | |
| 975 | περιέχοντός ἐστι. τοῦτο δὴ ὁ ποιητὴς ἐν τούτοις μάλιστα δηλοῖ, ἐν οἷς φησιν ὁ Ζεύς, 〈εἰ〉 ἀπὸ τοῦ Ὀλύμπου σειρὰν ἀνάψαιτο, τὴν γῆν καὶ τὴν θάλασσαν ἀνασπάσειν, ὡς πάντα μετέωρα γενέσθαι· ἀλλ’ ὅτε κεν καὶ ἐγὼ πρόφρων ἐθέλοιμι ἐρύσσαι, αὐτῇ κεν γαίῃ ἐρύσαιμ’ αὐτῇ τε θαλάσσῃ· | |
| 980 | σειρὴν μέν κεν ἔπειτα περὶ ῥίον Οὐλύμποιο δησαίμην, τὰ δέ κ’ αὖθι μετήορα πάντα γένοιτο. Ὑπὲρ δὲ 〈τῆσ〉 γῆς ὄντος τοῦ ἀέρος, τὸν αἰθέρα ὑψηλότερον εἶναί | |
| φησιν οὕτως· εἰς ἐλάτην ἀναβὰς περιμήκετον, ἣ τότ’ ἐν Ἴδῃ | 45 | |
| 985 | ἀκροτάτῃ πεφυυῖα δι’ ἠέρος αἰθέρ’ ἵκανε. τοῦ δὲ αἰθέρος ἀνωτέρω τὸν οὐρανὸν ὣς οἱ μὲν μάρναντο, σιδήρειος δ’ ὀρυμαγδὸς χάλκεον οὐρανὸν ἷκε δι’ αἰθέρος ἀτρυγέτοιο καὶ ἔτι ἐν τούτοις· | |
| 990 | ἠερίη δ’ ἀνέβη μέγαν οὐρανὸν Οὔλυμπόν τε. τὸ γὰρ καθαρώτερον τοῦ ἀέρος, ἀνωτάτω ὄν, καὶ τὸ μάλιστ’ ἀπέχον τῆς γῆς καὶ τῶν ἐξ αὐτῆς ἀναθυμιάσεων ὡς ‘ὅλον λαμπρόν‘ φασιν Ὄλυμπον προσηγορεῦσθαι. Ἐν οἷς δέ φησιν ὁ ποιητὴς συνοικεῖν τῷ Διὶ τὴν Ἥραν, οὖσαν | |
| 995 | ἀδελφήν, δοκεῖ ταῦτα ἀλληγορεῖσθαι, ὅτι Ἥρα μὲν νοεῖται ὁ ἀήρ, ἥπερ ἐστὶν 〈ἡ〉 ὑγρὰ οὐσία· διὸ καὶ λέγει ἠέρα δ’ Ἥρη πίτνα πρόσθε βαθεῖαν. Ζεὺς δὲ ὁ αἰθήρ, τουτέστιν ἡ πυρώδης καὶ ἔνθερμος οὐσία, | |
(1000) | Ζεὺς δ’ ἔλαχ’ οὐρανὸν εὐρὺν ἐν αἰθέρι καὶ νεφέλῃσιν. ἀδελφοὶ μὲν οὖν ἔδοξαν διὰ τὴν συνάφειαν καὶ τὴν κατά τι ὁμοιό‐ τητα, ὅτι ἄμφω κοῦφοι καὶ κινούμενοι, σύνοικοι δὲ καὶ ὁμόλεκτροι, ὅτι ἐξ αὐτῶν συνιόντων γεννᾶται τὰ πάντα. διὸ καὶ ἐν τῇ Ἴδῃ συν‐ έρχονται καὶ ἡ γῆ αὐτοῖς φύει τὰς πόας καὶ τὰ ἄνθη. | |
| 1005 | Τοῦ δὲ αὐτοῦ λόγου ἔχεται κἀκεῖνα, ἐν οἷς φησιν ὁ Ζεὺς κρέμασθαι τὴν Ἥραν καὶ ἐξάπτεσθαι τῶν ποδῶν αὐτῆς ἄκμονας δύο, τουτέστι τὴν γῆν καὶ τὴν θάλασσαν. μάλιστα δὲ ἐν ἐκείνοις ἐξεργάζεται τὸν | |
| περὶ τῶν στοιχείων λόγον, δι’ ὧν ὁ Ποσειδῶν λέγει αὐτῷ· τρεῖς γάρ τ’ ἐκ Κρόνου εἰμὲν ἀδελφεοί, οὓς τέκε Ῥέα, | 46 | |
| 1010 | Ζεὺς καὶ ἐγώ, τρίτατος δ’ Ἀίδης, ἐνέροισιν ἀνάσσων καὶ τριχθὰ δὲ πάντα δέδασται, ἕκαστος δ’ ἔμμορε τιμῆς καὶ ὅτι ἐν τῇ τοῦ παντὸς νομῇ Ζεὺς μὲν ἔλαχε τὴν τοῦ πυρὸς οὐσίαν, Ποσειδῶν δὲ τὴν τοῦ ὕδατος, Ἅιδης δὲ τὴν τοῦ ἀέρος· τοῦτον γὰρ λέ‐ | |
| 1015 | γει ζόφον ἠερόεντα, ἐπειδὴ φῶς οἰκεῖον οὐκ ἔχει ἀλλ’ ὑπὸ ἡλίου καὶ σελήνης καὶ τῶν ἄλ‐ λων ἄστρων καταλάμπεται. Τετάρτη δὲ κατελείφθη καὶ κοινὴ πάντων ἡ γῆ. ἡ μὲν γὰρ τῶν | |
| 1020 | τριῶν στοιχείων οὐσία κινεῖται ἀεί, μόνη δὲ ἀκίνητος ἡ γῆ μένει, ᾗ καὶ τὸν Ὄλυμπον προσέθηκεν, εἰ μὲν γὰρ ὄρος ἐστίν, ὡς μέρος τῆς γῆς, εἰ δὲ τοῦ οὐρανοῦ τὸ λαμπρότατον καὶ καθαρώτατον, ὡς καὶ ταύτης οὔσης ἐν τοῖς στοιχείοις πέμπτης οὐσίας, ὅπερ ᾠήθησάν τινες τῶν ἐνδόξων φιλοσόφων. ὥστε κατὰ τὸ εἰκὸς κοινὰ ὑπέθετο εἶναι, τήν | |
| 1025 | τε γῆν κατωτάτω διὰ βαρύτητα καὶ τὸν Ὄλυμπον ἀνωτάτω ὄντα διὰ κουφότητα, ὅτι εἰς ταῦτα αἱ μεταξὺ φύσεις πῇ μὲν καταφέρονται, πῇ δὲ ἀναφέρονται. Τῆς δὲ τῶν στοιχείων φύσεως ἐξ ἐναντίων συνεστώσης, ξηρότητός τε καὶ ὑγρότητος καὶ θερμότητός 〈τε〉 καὶ ψυχρότητος, ὑπὸ δὲ τῆς | |
| 1030 | πρὸς ἄλληλα ἀναλογίας καὶ κράσεως ἐναπεργαζομένης τὸ πᾶν καὶ με‐ ταβολὰς μὲν μερικὰς ὑπομενούσης, τοῦ δὲ παντὸς λύσιν μὴ ἐπιδεχομέ‐ νης, Ἐμπεδοκλῆς ἔφη τὰ ὅλα συνεστάναι οὕτως· ἄλλοτε μὲν Φιλότητι συνερχόμεν’ εἰς ἓν ἅπαντα, | |
| ἄλλοτε δ’ αὖθις ἕκαστα φορεύμενα Νείκεος ἔχθει, | 47 | |
| 1035 | τὴν μὲν συμφωνίαν καὶ ἕνωσιν τῶν στοιχείων φιλίαν προσαγορεύσας, νεῖκος δὲ τὴν ἐναντίωσιν. Πρὸ δὲ τούτου Ὅμηρος τὴν φιλίαν καὶ τὸ νεῖκος 〈ἐν〉 ἐκείνοις αἰ‐ νίσσεται, ἐν οἷς φησιν ἡ Ἥρα παρ’ αὐτῷ· εἶμι γὰρ ὀψομένη πολυφόρβου πείρατα γαίης, | |
| 1040 | Ὠκεανόν τε, θεῶν γένεσιν, καὶ μητέρα Τηθύν· τοὺς εἶμ’ ὀψομένη, καί σφ’ ἄκριτα νείκεα λύσω. Τοιοῦτον δέ τι καὶ τὴν Ἀφροδίτην καὶ τὸν Ἄρην ὁ μῦθος αἰνίσσε‐ ται, τῆς μὲν ταὐτὸ δυναμένης ὃ παρὰ τῷ Ἐμπεδοκλεῖ ἡ φιλία, τοῦ δὲ ὃ παρ’ ἐκείνῳ τὸ νεῖκος. ὅθεν ποτὲ μὲν σύνεισιν ἀλλήλοις, ποτὲ δὲ | |
| 1045 | διαλύονται. [ἐλέγχει δὲ αὐτοὺς Ἥλιος] καὶ δεσμεῖ μὲν αὐτοὺς Ἥφαι‐ στος, λύει δὲ Ποσειδῶν. ἐν οἷς δῆλόν ἐστιν ὅτι ἡ ἔνθερμός 〈τε〉 καὶ ξηρὰ οὐσία καὶ ἡ ταύτῃ ἐναντία, ἡ ψυχρά τε καὶ ὑγρά, ποτὲ μὲν συν‐ άγουσι τὰ πάντα, ποτὲ δὲ λύουσιν. Ἀκολουθεῖ δὲ τούτοις καὶ τὸ παρὰ τοῖς ἄλλοις ποιηταῖς εἰρημένον, | |
(1050) | ὅτι ἐκ τῆς Ἄρεος καὶ Ἀφροδίτης συνουσίας Ἁρμονία συνέστηκεν, ἐξ ἐναντίων, βαρέων τε καὶ ὀξέων, κιρναμένων ἀλλήλοις ἀναλόγως. ὅπως δὲ ἀντίκειται ἀλλήλοις τὰ τῆς ἐναντίας φύσεως τετυχηκότα, αἰνίττε‐ σθαι ἔοικεν ὁ ποιητὴς καὶ ἐν τῇ παρατάξει τῶν θεῶν, ἐν ᾗ πεποίηκε τοὺς μὲν τοῖς Ἕλλησι, τοὺς δὲ τοῖς Τρωσὶ βοηθοῦντας, ἀλληγορικῶς | |
| 1055 | ἐμφαίνων τὰς δυνάμεις ἑκάστου. καὶ τὸν μὲν Φοῖβον τῷ Ποσειδῶνι ἀντιτάσσει, τὸ θερμὸν καὶ ξηρὸν τῷ ὑγρῷ καὶ ψυχρῷ, τὴν δὲ Ἀθηνᾶν τῷ Ἄρει, τὸ λογικὸν τῷ ἀλογίστῳ (τουτέστι τὸ ἀγαθὸν τῷ κακῷ), τὴν | |
| δὲ Ἥραν τῇ Ἀρτέμιδι, τὸν ἀέρα τῇ σελήνῃ, ὅτι ὁ μὲν σταθερός, ἡ δὲ πολυκίνητος, τὸν δὲ Ἑρμῆν τῇ Λητοῖ, ὅτι ὁ μὲν λόγος ἀεὶ ζητεῖ καὶ | 48 | |
| 1060 | μέμνηται, ἡ δὲ λήθη τούτῳ ἐστὶν ἐναντία, τὸν δὲ Ἥφαιστον τῷ ποταμῷ κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον, καθ’ ὃν τὸν ἥλιον τῇ θαλάσσῃ. θεατὴν δὲ τῆς μάχης 〈παρίστησι〉 τὸν πρῶτον θεὸν καὶ ἐπὶ τούτῳ γεγηθότα. Ἐκ δὲ τῶν προειρημένων ἅμα καὶ τοῦτο ὑποδεικνὺς Ὅμηρος φαίνε‐ ται, ὅτι εἷς ἐστιν ὁ κόσμος καὶ πεπερασμένος. εἰ γὰρ ἄπειρος ἦν, οὐκ | |
| 1065 | ἂν εἰς ἀριθμὸν πέρας ἔχοντα 〈τὰ πάντα〉 διῃρεῖτο. καὶ ἐν τῷ ὀνόματι σημαίνει τὸ σύμπαν, ὡς καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς χρῆται ἀντὶ τοῦ ἑνικοῦ τῷ πληθυντικῷ. σαφέστερον δὲ τὸ αὐτὸ δηλοῖ ἐν τῷ εἰπεῖν πείρατα γαίης καὶ πάλιν ἐν οἷς φησιν | |
| 1070 | οὐδ’ εἴ κε τὰ νείατα πείραθ’ ἵκηται γαίης καὶ [πάλιν ἐν οἷς] πόντοιο καὶ ἐν τῷ ἀκροτάτῃ κορυφῇ πολυδειράδος Οὐλύμποιο· ὅπου γάρ ἐστιν ἀκρότης, ἐκεῖ καὶ πέρας. | |
| 1075 | Ὅπως δὲ καὶ περὶ ἡλίου γινώσκει, οὐκ ἄδηλον. ὅτι κυκλοφορικὴν ἔχων δύναμιν ποτὲ μὲν ὑπὲρ γῆς φαίνεται, αὖθις δὲ ὑπὸ γῆν ἄπεισι, καὶ τοῦτο δῆλον ποιεῖ, λέγων ὦ φίλοι, οὐ γάρ τ’ ἴδμεν ὅπῃ ζόφος οὐδ’ ὅπῃ ἠώς, οὐδ’ ὅπῃ ἠέλιος φαεσίμβροτος εἶς’ ὑπὸ γαῖαν, | |
| 1080 | οὐδ’ ὅπῃ ἀννεῖται. καὶ ὅτι ἀεὶ ‘ὑπὲρ ἡμᾶς ἰών‘ (καὶ διὰ τοῦτο ‘Ὑπερίων‘ προσαγορευό‐ μενος ὑπὸ αὐτοῦ τοῦ ποιητοῦ) τήν τε ἀνατολὴν ἐκ τοῦ περιέχοντος τὴν γῆν ὕδατος, τουτέστι τοῦ Ὠκεανοῦ, ποιεῖται καὶ εἰς αὐτὸν κατα‐ δύεται, δηλοῖ σαφῶς, τὴν μὲν ἀνατολὴν 〈ἔν τε ἄλλοισ〉 καὶ ἐν τούτοις· | 49 |
| 1085 | ἠέλιος δ’ ἀνόρουσε, λιπὼν περικαλλέα λίμνην, οὐρανὸν ἐς πολύχαλκον, ἵν’ ἀθανάτοισι φαείνῃ, τὴν δὲ δύσιν ἐν δ’ ἔπες’ Ὠκεανῷ λαμπρὸν φάος ἠελίοιο, ἕλκον νύκτα μέλαιναν ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν. | |
| 1090 | Δείκνυσι δὲ αὐτοῦ καὶ τὸ εἶδος λαμπρὸς δ’ ἦν ἠέλιος ὥς, καὶ τὸ μέγεθος εὖτε γὰρ ἠέλιος φαέθων ὑπερέσχεθε γαῖαν καὶ ἔτι μᾶλλον ἐν τούτῳ· | |
| 1095 | ἦμος δ’ ἠέλιος μέσον οὐρανὸν ἀμφιβεβήκει, καὶ τὴν δύναμιν Ἠέλιος, ὃς πάντ’ ἐφορᾷ καὶ πάντ’ ἐπακούει, καὶ τὸ ἔμψυχον καὶ τὸ ἐπὶ τῇ κινήσει αὐτοπροαίρετον, ἐν οἷς ἀπειλεῖ δύσομαι εἰς Ἀίδαο καὶ ἐν νεκύεσσι φαείνω. | |
(1100) | καὶ ἐπὶ τούτῳ ὁ Ζεὺς αὐτὸν παρακαλεῖ Ἠέλι’, ἦ τοι μὲν σὺ μετ’ ἀθανάτοισι φάεινε καὶ θνητοῖσι βροτοῖσιν ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν. ἐξ ὧν δηλοῖ ὅτι οὐ πῦρ ἐστιν ὁ ἥλιος ἀλλ’ ἑτέρα τις κρείσσων οὐσία, ὅπερ καὶ Ἀριστοτέλης ὑπέλαβεν, εἴ γε τὸ μὲν πῦρ ἐστιν ἀνωφερὲς καὶ | |
| 1105 | ἄψυχον καὶ διαλεῖπον καὶ φθαρτόν, ὁ δὲ ἥλιος κυκλοφορικὸς καὶ ἔμ‐ | |
| ψυχος καὶ ἀίδιος καὶ ἄφθαρτος. Καὶ τῶν ἄλλων δὲ τῶν κατὰ τὸν οὐρανὸν ἄστρων ὅτι οὐκ ἀπείρως Ὅμηρος εἶχε, φανερόν ἐστιν ἐξ ὧν πεποίηκε Πληιάδας θ’ Ὑάδας τε τό τε σθένος Ὠρίωνος | 50 | |
| 1110 | καὶ τὴν Ἄρκτον τὴν ἀεὶ στρεφομένην περὶ τὸν ἀειφανῆ πόλον τὸν βόρειον καὶ διὰ τὸ μετέωρον μὴ ἁπτομένην τοῦ ὁρίζοντος, ὅτι ἐν ἴσῳ χρόνῳ ὅ τε μικρότατος κύκλος, ἐν ᾧ ἐστιν 〈ἡ〉 Ἄρκτος, καὶ ὁ μέγι‐ στος, ἐν ᾧ 〈ὁ〉 Ὠρίων, στρέφεται ἐν τῇ τοῦ κόσμου περιφορᾷ, καὶ τὸν βραδέως δυόμενον Βοώτην, ὅτι πολυχρόνιον ποιεῖται τὴν κατάδυσιν, | |
| 1115 | οὕτω πεπτωκὼς θέσει, ὥστε ὀρθὸν καταφέρεσθαι καὶ συγκαταδύεσθαι τέσσαρσι ζῳδίοις, τῶν πάντων εἰς ὅλην τὴν νύκτα μεριζομένων ἓξ ζῳ‐ δίων. εἰ δὲ μὴ πάντα τὰ περὶ τῶν ἄστρων θεωρούμενα διεξῆλθεν, ὡς Ἄρατος ἢ ἄλλος τις, οὐ χρὴ θαυμάζειν· οὐ γὰρ τοῦτο προέκειτο αὐτῷ. Οὐκ ἀγνοεῖ δὲ τὰς αἰτίας τῶν περὶ τὰ στοιχεῖα συμπτωμάτων, οἷον | |
| 1120 | σεισμῶν καὶ ἐκλείψεων. ἐπεὶ γὰρ ἡ γῆ σύμπασα μετέχει ἐν ἑαυτῇ ἀέρος τε καὶ πυρὸς καὶ ὕδατος, ὑφ’ ὧν καὶ περιέχεται, κατὰ τὸ εἰκὸς ἐν βάθει αὐτῆς συνίστανται ἀτμοὶ πνευματώδεις. τούτους φασὶν ἔξω μὲν φερομένους κινεῖν τὸν ἀέρα, εἱρχθέντας δὲ ἀνοιδαίνειν καὶ εἰς τὸ ἔξω βιαζομένους 〈ἀποτελεῖν τοὺς σεισμούς. τοῦ δὲ〉 ἀνειλεῖσθαι τὸ | |
| 1125 | πνεῦμα ἐντὸς τῆς γῆς τὴν θάλασσαν αἰτίαν εἶναι νομίζουσιν, ἐμφράσ‐ | |
| σουσαν ἐνίοτε τὰς εἰς τὸ ἔξω διόδους, ἔστι δ’ ὅτε ὑποχωροῦσαν αὐτὴν κατερείπειν τῆς γῆς τινα μέρη. καὶ τοῦτο οὖν Ὅμηρος εἰδὼς τὴν αἰ‐ τίαν τῶν σεισμῶν τῷ Ποσειδῶνι ἀνατίθησι, ‘Γαιήοχόν‘ τε αὐτὸν καὶ ‘Ἐνοσίχθονα‘ προσαγορεύων. | 51 | |
| 1130 | Ἐπεὶ δέ, τῶν πνευμάτων ἐντὸς τῆς γῆς καθειργνυμένων, νηνεμίαι συμβαίνουσι καὶ ζόφοι καὶ ἀμαυρώσεις τοῦ ἡλίου, σκεψώμεθα εἰ καὶ τοῦτο συνεῖδε. πεποίηκε μὲν γὰρ τὸν Ποσειδῶνα σείοντα τὴν γῆν μετὰ τὴν Ἀχιλλέως ἔξοδον ἐπὶ τὴν μάχην, προειρήκει δὲ ἐπὶ τῆς προτε‐ ραίας, ὁποία ἦν ἡ τοῦ ἀέρος κατάστασις, ἐπὶ μὲν τοῦ Σαρπηδόνος | |
| 1135 | Ζεὺς δ’ ἐπὶ νύκτ’ ὀλοὴν τάνυσε κρατερῇ ὑσμίνῃ καὶ πάλιν ἐπὶ τοῦ Πατρόκλου οὐδέ κε φαίης οὔτε ποτ’ ἠέλιον σόον ἔμμεναι οὔτε σελήνην· ἠέρι γὰρ κατέχοντο. | |
| 1140 | καὶ μετ’ ὀλίγον ὁ Αἴας εὔχεται Ζεῦ πάτερ, ἀλλὰ σὺ ῥῦσαι ὑπ’ ἠέρος υἷας Ἀχαιῶν, ποίησον δ’ αἴθρην, δὸς δ’ ὀφθαλμοῖσιν ἰδέσθαι. μετὰ δὲ τὸν σεισμόν, τοῦ πνεύματος ἔξω καταστάντος, σφοδροὶ γίνον‐ ται ἄνεμοι, ὅθεν ἡ Ἥρα φησὶν | |
| 1145 | αὐτὰρ ἐγὼ Ζεφύροιο καὶ ἀργέσταο Νότοιο εἴσομαι ἐξ ἁλόθεν χαλεπὴν ὄρσουσα θύελλαν. εἶτα τῇ ὑστεραίᾳ τοὺς ἀνέμους ἡ Ἶρις ἐπὶ τὴν πυρὰν τοῦ Πατρόκλου παρακαλεῖ, οἱ δ’ ὀρέοντο | |
(1150) | πνοιῇ ὑπὸ λιγυρῇ νέφεα κλονέοντες ὄπισθεν. οὕτως δὲ καὶ τὴν ἔκλειψιν τοῦ ἡλίου φυσικῶς γινομένην, ὅταν ἡ σε‐ λήνη ἐν τῇ πρὸς αὐτὸν συνόδῳ κατὰ κάθετον ὑπελθοῦσα ἐπισκοτήσῃ, εἰδὼς φαίνεται. προειπὼν γὰρ ὅτι ἐλεύσεται ὁ Ὀδυσσεὺς τοῦ μὲν φθίνοντος μηνός, τοῦ δ’ ἱσταμένοιο, | 52 |
| 1155 | τουτέστιν ὅτε ἅμα παύεται καὶ ἄρχεται ὁ μήν, συνιούσης τῷ ἡλίῳ τῆς σελήνης, ἅμα τῷ ἐλθεῖν αὐτὸν φησὶν ὁ μάντις πρὸς τοὺς μνηστῆρας ἆ δειλοί, τί κακὸν τόδε πάσχετε; νυκτὶ μὲν ὑμέων εἰλύαται κεφαλαί τε πρόσωπά τε νέρθε τε γοῦνα· εἰδώλων δὲ πλέον πρόθυρον, πλείη δὲ καὶ αὐλή, | |
| 1160 | ἐρχομένων Ἔρεβόσδε ὑπὸ ζόφον· ἠέλιος δὲ οὐρανοῦ ἐξαπόλωλε, κακὴ δ’ ἐπιδέδρομεν ἀχλύς. Καὶ ἀνέμων δὲ φύσιν ἀκριβῶς κατενόησεν, ὧν τὴν γένεσίν 〈φησιν〉 ἐκ τῶν ὑγρῶν εἶναι· τοῦ μὲν γὰρ ὕδατος ἡ μεταβολὴ εἰς ἀέρα γίνεται, ὁ δ’ ἄνεμός ἐστιν ἀὴρ ῥέων. τοῦτο δὲ ἔν τε ἄλλοις πολλοῖς ἐμφαίνει | |
| 1165 | καὶ ἐν οἷς φησιν ἀνέμων μένος ὑγρὸν ἀέντων. τὴν δὲ τάξιν αὐτῶν ὡς ἔχει διέθηκε σὺν δ’ Εὖρός τε Νότος τ’ ἔπεσε Ζέφυρός τε δυσαὴς | |
| καὶ Βορέης αἰθρηγενέτης, μέγα κῦμα κυλίνδων. | 53 | |
| 1170 | τούτων γὰρ ὁ μὲν ἀπὸ ἀνατολῆς ὁρμᾶται, ὁ δὲ ἀπὸ μεσημβρίας, ὁ δὲ ἀπὸ δύσεως, ὁ δὲ ἀπὸ ἄρκτου. καὶ ὁ μὲν Ἀπηλιώτης ὑγρὸς ὢν μετα‐ βάλλει εἰς Νότον θερμὸν ὄντα, ὁ δὲ Νότος λεπτυνόμενος εἰς Ζέφυρον, ὁ δὲ Ζέφυρος ἔτι μᾶλλον λεπτυνόμενος εἰς Βορέαν ἀποκαθαίρεται· διὸ 〈καὶ λέγει | |
| 1175 | ὦρσε δ’〉 ἐπὶ κραιπνὸν Βορέην, τὰ δὲ κύματα ἄξεν. καὶ τὴν ἀντίθεσιν δὲ αὐτῶν φυσικῶς ἐξηγήσατο ἄλλοτε μέν τε Νότος Βορέῃ προέηκε φέρεσθαι, ἄλλοτε δ’ αὖτ’ Εὖρος Ζεφύρῳ εἴξασκε διώκειν. Ἠπίστατο δὲ κἀκεῖνο, ὅτι ὁ βόρειος πόλος ὑπὲρ γῆν ἐστι μετέωρος, | |
| 1180 | ὡς καθ’ ἡμᾶς τοὺς ἐν τῷ κλίματι τούτῳ κατοικοῦντας, ὁ δὲ νότιος ἐκ τοῦ ἐναντίου βαθύς. ὅθεν ἐπὶ μὲν τοῦ βορείου φησὶ καὶ Βορέης αἰθρηγενέτης, μέγα κῦμα κυλίνδων, 〈ἐπὶ δὲ τοῦ νοτίου ἔνθα Νότος μέγα κῦμα ποτὶ σκαιὸν ῥίον ὠθεῖ. | |
| 1185 | καὶ τῷ μὲν ‘κυλίνδων‘〉 τὴν ἄνωθεν ἐμπίπτουσαν φορὰν τοῦ ἀνέμου ἐμφαίνει, τῷ δὲ ‘ὠθεῖ‘ τὴν ἀπὸ τοῦ κοιλοτέρου πρὸς τὸ ἄναντες βίαν. Ὅτι δὲ καὶ ἡ τῶν ὑετῶν γένεσίς ἐστιν ἐκ τῆς τῶν ὑγρῶν ἀναθυμιά‐ σεως, ἐπεδήλωσεν εἰπὼν κατὰ δ’ ὑψόθεν ἧκεν ἐέρσας | |
| 1190 | αἵματι μυδαλέας ἐξ αἰθέρος καὶ | |
| αἱματοέσσας δὲ ψιάδας κατέχευεν ἔραζε· προειρήκει γὰρ τῶν νῦν αἷμα κελαινὸν ἐύρροον ἀμφὶ Σκάμανδρον | 54 | |
| 1195 | ἐσκέδας’ ὀξὺς Ἄρης, ψυχαὶ δ’ Ἄιδόσδε κατῆλθον. ὅθεν δῆλόν ἐστιν ὅτι τὰ ἀναφερόμενα ἀπὸ τῶν περὶ γῆν ὑδάτων ὑγρά, ἀναπεφυρμένα τῷ αἵματι, τοιαῦτα ἄνωθεν κατηνέχθη. τοῦ δ’ αὐτοῦ λόγου ἔχεται κἀκεῖνο· ἤματ’ ὀπωρινῷ, ὅτε λαβρότατον χέει ὕδωρ· | |
(1200) | τότε γὰρ ὁ ἥλιος ἐκ βάθους ἀνασπῶν διὰ ξηρότητα τῆς γῆς τὰ ὑγρὰ θολερὰ καὶ γεώδη ἀναφέρει, τὰ δὲ ὑπὸ βάρους λάβρα καταρρήγνυται. αἱ μὲν οὖν ὑγραὶ ἀναθυμιάσεις ὑετοὺς γεννῶσιν, αἱ δὲ ξηραὶ ἀνέμους. ὅταν δὲ νέφει ἐναποληφθῇ ἄνεμος, ἔπειτα βίᾳ ῥήξῃ τὸ νέφος, βροντὰς καὶ ἀστραπὰς ἀποτελεῖ. εἰ δὲ ἐπὶ πλεῖον ἐκπίπτει ἡ ἀστραπή, κε‐ | |
| 1205 | ραυνὸν ἀφίησιν. ὅπερ εἰδὼς ὁ ποιητὴς λέγει τὰ τοιαῦτα· ἀστράψας δὲ μάλα μεγάλ’ ἔκτυπε καὶ ἐν ἄλλοις Ζεὺς δ’ ἄμυδις βρόντησε καὶ ἔμβαλε νηὶ κεραυνόν. Θεοὺς δὲ εἶναι πάντες οἵ γε ὀρθῶς φρονοῦντες νομίζουσι, καὶ | |
| 1210 | πρῶτος Ὅμηρος. ἀεὶ γὰρ μέμνηται τῶν θεῶν, λέγων μάκαρες θεοὶ 〈καὶ θεοὶ〉 ῥεῖα ζώοντες. ἀθάνατοι γὰρ ὄντες ῥᾳδίαν καὶ ἄπαυστον ἔχουσι τὴν τοῦ ζῆν φύσιν | |
| 1215 | καὶ οὐ δέονται τροφῆς, ἧς δεῖται τῶν θνητῶν ζῴων τὰ σώματα· οὐ γὰρ σῖτον ἔδους’, οὐ πίνους’ αἴθοπα οἶνον, | |
| τοὔνεκ’ ἀναίμονές εἰσι καὶ ἀθάνατοι καλέονται. Ἐπεὶ δὲ ἐδεῖτο ἡ ποίησις θεῶν ἐνεργούντων, ἵνα τὴν γνώμην αὐτῶν 〈τῇ〉 αἰσθήσει τῶν ἐντυγχανόντων παραστήσῃ, περιέθηκεν αὐτοῖς σώ‐ | 55 | |
| 1220 | ματα. οὐδὲν δὲ ἄλλο σώματος εἶδος ἢ τοῦ ἀνθρώπου δεκτικόν ἐστιν ἐπιστήμης καὶ λόγου. 〈ᾧ〉 προσεικάσας ἕκαστον τῶν θεῶν μετὰ τοῦ κοσμῆσαι μεγέθει τε καὶ κάλλει ἅμα καὶ τοῦτο ὑπέδειξε τὸ εἰκόνας καὶ ἀγάλματα θεῶν εἰς ἀνθρώπων εἶδος ἠκριβωμένα ἱδρῦσθαι ὑπὲρ τοῦ παρέχειν ὑπόμνησιν καὶ τοῖς ἔλασσον φρονοῦσιν, ὅτι εἰσὶ θεοί. | |
| 1225 | Τούτων δὲ πάντων ἀρχηγὸν καὶ ἡγεμόνα τὸν πρῶτον θεὸν νομιζόν‐ των τῶν ἀρίστων φιλοσόφων, ἀσώματον ὄντα καὶ νοήσει μόνον κατα‐ ληπτόν, καὶ Ὅμηρος ταῦτα ὑπολαμβάνων φαίνεται, παρ’ ᾧ λέγεται ὁ Ζεὺς πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε | |
| 1230 | καὶ ὦ πάτερ ἡμέτερε Κρονίδη, ὕπατε κρειόντων. καὶ αὐτὸς μὲν ὁ Ζεύς φησιν ὅσσον ἐγὼ περί τ’ εἰμὶ θεῶν περί τ’ εἴμ’ ἀνθρώπων, ἡ δὲ Ἀθηνᾶ πρὸς αὐτὸν | |
| 1235 | εὖ νυ καὶ ἡμεῖς ἴδμεν ὅ τοι σθένος οὐκ ἐπιεικτόν. εἰ δὲ δεῖ καὶ τοῦτο ζητῆσαι, εἰ νοητὸν ἠπίστατο τὸν θεόν, οὐκ ἄντι‐ κρυς μὲν λέγεται ἐν 〈τῇ〉 ποιήσει, πολὺ τὸ μυθῶδες ἐχούσῃ, ὅμως δὲ ἔστι καταμαθεῖν ἐν οἷς φησιν εὗρεν δ’ εὐρύοπα Κρονίδην ἄτερ ἥμενον ἄλλων | |
| 1240 | καὶ ἐν οἷς αὐτὸς λέγει ἀλλ’ ἦ τοι μὲν ἐγὼ μενέω πτυχὶ Οὐλύμποιο | |
| ἥμενος, ἔνθ’ ὁρόων φρένα τέρψομαι· ἡ γὰρ μόνωσις αὕτη καὶ τὸ μὴ καταμιγνύειν τοῖς ἄλλοις θεοῖς ἑαυτὸν ἀλλὰ χαίρειν ἑαυτῷ συνόντα καὶ χρώμενον, ἡσυχίαν ἄγοντι καὶ ἀεὶ | 56 | |
| 1245 | διακοσμοῦντι τὰ πάντα, τὴν τοῦ νοητοῦ θεοῦ φύσιν παρίστησιν. οἶδε δὲ ὅτι νοῦς ἐστιν ὁ θεὸς ὁ πάντα ἐπιστάμενος καὶ διέπων τὸ πᾶν· φησὶ γὰρ ὁ Ποσειδῶν ἦ μὰν ἀμφοτέροισιν ὁμὸν γένος ἠδ’ ἴα πάτρη, ἀλλὰ Ζεὺς πρότερος γεγόνει καὶ πλείονα ᾔδει. | |
(1250) | καὶ τοῦτο 〈τὸ〉 πολλάκις ἔνθ’ αὖτ’ ἄλλ’ ἐνόησε τοῦτο σημαίνει, ὅτι ἀεὶ διανοεῖται. Τῆς δὲ τοῦ θεοῦ διανοίας ἔχεται καὶ ἡ πρόνοια καὶ ἡ εἱμαρμένη, περὶ ὧν εἴρηνται λόγοι πολλοὶ παρὰ τοῖς φιλοσόφοις. τούτων δὲ πάν‐ | |
| 1255 | των τὰς ἀφορμὰς Ὅμηρος παρέσχε. τὰ μὲν γὰρ τῆς προνοίας τῶν θεῶν τί ἂν καὶ λέγοι τις, ὅπου διὰ πάσης τῆς ποιήσεως οὐ μόνον πρὸς ἀλλήλους ὑπὲρ τῶν ἀνθρώπων διαλέγονται ἀλλὰ καὶ καταβάντες ἐπὶ τὴν γῆν τοῖς ἀνθρώποις ὁμιλοῦσιν; ὀλίγα δὲ παραδείγματος ἕνεκα θεασώμεθα, ἐν οἷς ἐστιν ὁ Ζεὺς λέγων πρὸς τὸν ἀδελφὸν | |
| 1260 | ἔγνως, Ἐννοσίγαιε, ἐμὴν ἐν στήθεσι βουλήν, ὧν ἔνεκα ξυνάγειρα· μέλουσί μοι ὀλλύμενοί περ, καὶ ἐν ἄλλοις ὢ πόποι, ἦ φίλον ἄνδρα διωκόμενον περὶ τεῖχος ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι· ἐμὸν δ’ ὀλοφύρεται ἦτορ. | |
| 1265 | Ἔτι δὲ τὸ βασιλικὸν ἀξίωμα καὶ τὸ φιλάνθρωπον ἦθος ἐμφαίνει, εἰ‐ πὼν | |
| πῶς ἂν ἔπειτ’ Ὀδυσῆος ἐγὼ θείοιο λαθοίμην, ὃς περὶ μὲν νόον ἐστὶ βροτῶν, περὶ δ’ ἱρὰ θεοῖσιν ἀθανάτοισι δέδωκε, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν; | 57 | |
| 1270 | ἐν οἷς ὁρᾶν ἔστιν ὅτι ἐπῄνεσε τὸν ἄνδρα πρῶτον 〈μὲν〉 ἐπὶ τῷ νοῦν ἔχειν, δεύτερον δὲ ἐπὶ τῷ σέβειν τοὺς θεούς. Πῶς δὲ καὶ αὐτοῖς τοῖς ἀνθρώποις ὁμιλοῦντας ποιεῖ τοὺς θεούς, ἐν πολλοῖς ἔστι καταμαθεῖν, ὥσπερ καὶ τὴν Ἀθηνᾶν ποτὲ μὲν τῷ Ἀχιλλεῖ, ἀεὶ δὲ τῷ Ὀδυσσεῖ, καὶ τὸν Ἑρμῆν τῷ Πριάμῳ καὶ αὖ πάλιν τῷ | |
| 1275 | Ὀδυσσεῖ. καθόλου δὲ ἀεὶ τοὺς θεοὺς τοῖς ἀνθρώποις παραστατεῖν οἴε‐ ται· φησὶ γὰρ καί τε θεοὶ 〈ξείνοισιν〉 ἐοικότες ἀλλοδαποῖσι, παντοῖοι τελέθοντες, ἐπιστρωφῶσι πόλιας, ἀνθρώπων ὕβριν τε καὶ εὐνομίην ἐφορῶντες. | |
| 1280 | Τῆς δὲ προνοίας τῶν θεῶν ἴδιόν ἐστι τὸ βούλεσθαι δικαίως τοὺς ἀν‐ θρώπους βιοῦν, καὶ τοῦτό φησιν ὁ ποιητὴς ἐναργέστατα οὐ γὰρ σχέτλια ἔργα θεοὶ μάκαρες φιλέουσιν, ἀλλὰ δίκην τίουσι καὶ αἴσιμα ἔργ’ ἀνθρώπων καὶ | |
| 1285 | Ζεύς, ὅς τ’ ἄνδρεσσι κοτεσσάμενος χαλεπήνῃ, οἳ βίῃ 〈εἰν〉 ἀγορῇ σκολιὰς κρίνωσι θέμιστας. ὥσπερ γὰρ τοὺς θεοὺς προνοουμένους τῶν ἀνθρώπων εἰσάγει, οὕτω καὶ τοὺς ἀνθρώπους μεμνημένους αὐτῶν ἐν πάσῃ τύχῃ. καὶ ὁ μὲν εὐη‐ μερῶν στρατηγός φησιν | |
| 1290 | ἔλπομαι εὐχόμενος Διί τ’ ἄλλοισίν τε θεοῖσιν ἐξελάαν ἐνθένδε κύνας κηρεσσιφορήτους, ὁ δὲ κινδυνεύων | |
| Ζεῦ πάτερ, ἀλλὰ σὺ ῥῦσαι ὑπ’ ἠέρος υἷας Ἀχαιῶν, καὶ πάλιν ὁ μὲν κτείνας | 58 | |
| 1295 | ἐπεὶ δὴ τόνδ’ ἄνδρα θεοὶ δαμάσασθαι ἔδωκαν, ὁ δὲ θνήσκων φράζεο νῦν, μή τοί τι θεῶν μήνιμα γένωμαι. Πόθεν οὖν ἄλλοθεν ἢ ἐκ τῶν εἰρημένων ἐστὶ τὸ δόγμα ἐκεῖνο τῶν Στωικῶν, τὸ δὴ ἕνα μὲν εἶναι τὸν κόσμον, συμπολιτεύεσθαι δὲ ἐν | |
(1300) | αὐτῷ θεοὺς καὶ ἀνθρώπους δικαιοσύνης μετέχοντας φύσει; καὶ γὰρ ὅταν εἴπῃ Ζεὺς δὲ Θέμιστ’ ἐκέλευσε θεοὺς ἀγορήνδε καλέσσαι 〈καὶ〉 τίπτ’ αὖτ’, ἀργικέραυνε, θεοὺς ἀγορήνδ’ ἐκάλεσσας; | |
| 1305 | ἦ τι περὶ Τρώων καὶ Ἀχαιῶν μερμηρίζεις; τί ἄλλο ὑποδείκνυσιν ἢ ὅτι νόμῳ πόλεως ὁ κόσμος διοικεῖται καὶ προβουλεύονται οἱ θεοί, ἐξάρχοντος τοῦ θεῶν τε καὶ ἀνθρώπων πα‐ τρός; Τὴν δὲ περὶ τῆς εἱμαρμένης δόξαν δείκνυσιν ἐν ἐκείνοις σαφῶς· | |
| 1310 | μοῖραν δ’ οὔ τινά φημι πεφυγμένον ἔμμεναι ἀνδρῶν, οὐ κακόν, οὐδὲ μὲν ἐσθλόν, ἐπὴν τὰ πρῶτα γένηται καὶ ἐν οἷς ἄλλοις κρατύνει τὴν δύναμιν τῆς εἱμαρμένης. ἡγεῖται μέντοι καὶ αὐτός, ὥσπερ καὶ μετ’ αὐτὸν οἱ δοκιμώτατοι τῶν φιλοσόφων, Πλά‐ των καὶ Ἀριστοτέλης καὶ Θεόφραστος, οὐ πάντα καθ’ εἱμαρμένην πα‐ | |
| 1315 | ραγίνεσθαι ἀλλά τι καὶ ἐπὶ τοῖς ἀνθρώποις εἶναι. ᾧ ὑπάρχει μὲν τὸ ἑκούσιον, τούτῳ δέ πως συνάπτει τὸ κατηναγκασμένον, ὅταν τις, πρά‐ | |
| ξας ὃ βούλεται, εἰς ὃ μὴ βούλεται ἐμπέσῃ. καὶ ταῦτα σαφῶς ἐν πολλοῖς δεδήλωκεν, ὥσπερ καὶ ἐν ταῖς ἀρχαῖς ἑκατέρας τῆς ποιήσεως, ἐν μὲν τῇ Ἰλιάδι λέγων τὴν ὀργὴν τοῦ Ἀχιλλέως αἰτίαν τῆς ἀπωλείας | 59 | |
| 1320 | τῶν Ἑλλήνων γενέσθαι καὶ τότε τὴν τοῦ Διὸς βούλησιν ἐκτελεσθῆναι, ἐν δὲ τῇ Ὀδυσσείᾳ τοὺς ἑταίρους τοῦ Ὀδυσσέως διὰ τὴν αὑτῶν ἀβου‐ λίαν ὀλέθρῳ περιπεσεῖν· ἐξήμαρτον γὰρ ἁψάμενοι τῶν ἱερῶν τοῦ Ἡλίου βοῶν, ἐξὸν ἀποσχέσθαι αὐτῶν· καὶ γὰρ ἦν προειρημένον τὰς εἰ μέν κ’ ἀσινέας ἐάᾳς νόστου τε μέδηαι, | |
| 1325 | καί κεν ἔτ’ εἰς Ἰθάκην κακά περ πάσχοντες ἵκοισθε· εἰ δέ κε σίνηαι, τότε τοι τεκμαίρομ’ ὄλεθρον. οὕτως τὸ μὲν μὴ ἀδικῆσαι ἐπ’ αὐτοῖς, τὸ δὲ ἀδικήσαντας ἀπολέσθαι ἐκ τῆς εἱμαρμένης ἀκόλουθον ἦν. Ἔνεστι δὲ καὶ τὸ ἄλλως συμβαῖνον ἐκ προνοίας διαφυγεῖν, ὅπερ ἐν | |
| 1330 | τούτῳ παρίστησιν· ἔνθα δὲ καὶ δύστηνος ὑπὲρ μόρον ὤλετ’ Ὀδυσσεύς, εἰ μὴ ἐπὶ φρεσὶ θῆκε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη. ἀμφοτέρῃσι δὲ χερσὶν ἐπεσσύμενος λάβε πέτρης, τῆς ἔχετο στενάχων, εἵως μέγα κῦμα παρῆλθεν· | |
| 1335 | ἐνταῦθα γὰρ ἐκ τοῦ ἐναντίου, κινδυνεύων ὑπὸ τύχης ἀπολέσθαι, ἐκ προνοίας διεσώθη. Καθάπερ δὲ περὶ τῶν θείων πολλοὶ καὶ ποικίλοι παρὰ τοῖς φιλο‐ σόφοις κεκίνηνται λόγοι, τὰς πλείστας ἀφορμὰς ἐξ Ὁμήρου λαβοῦσιν, οὕτω καὶ περὶ τῶν ἀνθρωπείων πραγμάτων, ὧν πρῶτον περὶ τῆς ψυ‐ | |
| 1340 | χῆς πειρασώμεθα. τὸ μὲν δὴ τῶν δογμάτων Πυθαγόρου καὶ Πλάτωνος γενναιότατόν ἐστι, τὸ εἶναι τὴν ψυχὴν ἀθάνατον, ᾗ καὶ πτερὰ τῷ | |
| λόγῳ προστίθησιν ὁ Πλάτων. τίς οὖν τοῦτο πρῶτον ἀνεφώνησεν ἢ Ὅμηρος, εἰπὼν ἄλλα τε καὶ ταῦτα· ψυχὴ δ’ ἐκ ῥεθέων πταμένη Ἄιδόσδε βεβήκει, | 60 | |
| 1345 | εἰς τὸν ἀειδῆ καὶ ἀόρατον, εἴτε ἀέρα θείη τις εἴτε ὑπόγειον τόπον. καὶ ἐν μὲν τῇ Ἰλιάδι ποιῶν τὴν τοῦ Πατρόκλου ψυχὴν ἐφισταμένην κοιμωμένῳ τῷ Ἀχιλλεῖ ἦλθε δ’ ἐπὶ ψυχὴ Πατροκλῆος δειλοῖο καὶ λόγους αὐτῷ περιτίθησιν, ἐν οἷς καὶ τοῦτο λέγει· | |
(1350) | τῆλέ με εἴργουσι ψυχαί, εἴδωλα καμόντων. ἐν δὲ τῇ Ὀδυσσείᾳ δι’ ὅλης τῆς Νεκυίας τί ἄλλο ἢ τὰς ψυχὰς δεί‐ κνυσι μετὰ θάνατον διαμενούσας καὶ φθεγγομένας ἅμα τῷ πιεῖν τοῦ αἵματος; καὶ γὰρ τοῦτο ᾔδει, ὅτι τὸ αἷμα νομὴ καὶ τροφή ἐστι τοῦ πνεύματος, τὸ δὲ πνεῦμά ἐστιν αὐτὴ ἡ ψυχὴ ἢ ὄχημα τῆς ψυχῆς. | |
| 1355 | Ἐναργέστατα δὲ κἀκεῖνο ἀπέφηνεν, ὅτι τὸν ἄνθρωπον οὐδὲν ἄλλο ἢ τὴν ψυχὴν νομίζει, ἐν οἷς λέγει ἦλθε δ’ ἐπὶ ψυχὴ Θηβαίου Τειρεσίαο, χρύσεον σκῆπτρον ἔχων. ἐπίτηδες γὰρ ἀπὸ τοῦ τῆς ψυχῆς ὀνόματος εἰς τὸ ἀρρενικὸν μετέβα‐ | |
| 1360 | λεν, ἵνα δείξῃ ὅτι ἡ ψυχὴ ἦν ὁ Τειρεσίας. καὶ ἐν τοῖς ἑξῆς πάλιν τὸν δὲ μέτ’ εἰσενόησα βίην Ἡρακληείην, εἴδωλον· αὐτὸς δὲ μετ’ ἀθανάτοισι 〈θεοῖσι〉· καὶ γὰρ ἐν τούτοις πάλιν ἐδήλωσεν ὅτι τὸ μὲν εἴδωλον, ὅπερ ἦν ἀπο‐ πτάμενον τοῦ σώματος, οὐκέτι 〈τι〉 τῆς ἐκείνου ὕλης ἐφελκόμενον | |
| 1365 | ἐφαντάζετο, τὸ δὲ καθαρώτατον τῆς ψυχὴς ἀπελθὸν αὐτὸς ἦν ὁ Ἡρα‐ κλῆς. | |
| Ὅθεν κἀκεῖνο δοκεῖ τοῖς φιλοσόφοις τὸ εἶναι τὸ σῶμα τρόπον τινὰ τῆς ψυχῆς δεσμωτήριον. καὶ τοῦτο δὲ Ὅμηρος πρῶτος ἐδήλωσε· τὸ μὲν γὰρ τῶν ζώντων ἀεὶ ‘δέμασ‘ προσαγορεύει, ὡς ἐν τούτοις· | 61 | |
| 1370 | οὐ δέμας οὐδὲ φυὴν καὶ δέμας δ’ ἤικτο γυναικὶ καὶ ἦ τοι ἐμὴν ἀρετὴν εἶδός τε δέμας τε. | |
| 1375 | τὸ δὲ ἀποβεβληκὸς τὴν ψυχὴν οὐδὲν ἄλλο ἢ ‘σῶμα‘ καλεῖ, ὡς ἐν τού‐ τοις· σῶμα δὲ οἴκαδ’ ἐμὸν δόμεναι πάλιν καὶ σώματ’ ἀκηδέα κεῖται ἐνὶ μεγάροις Ὀδυσῆος | |
| 1380 | καὶ σῶμα γὰρ ἐν Κίρκης μεγάρῳ κατελείπομεν ἡμεῖς. τὸ γὰρ αὐτὸ ζῶντος μὲν τοῦ ἀνθρώπου δεσμὸς ἦν τῆς ψυχῆς, τελευτή‐ σαντος δὲ ὡσπερεὶ σῆμα καταλέλειπται. Τούτῳ δὲ ἕπεται καὶ ἕτερον δόγμα τοῦ Πυθαγόρου, τὸ μεταβαίνειν | |
| 1385 | τὰς ψυχὰς τῶν τελευτησάντων εἰς ἕτερα σωμάτων εἴδη. ἀλλ’ οὐδὲ τοῦτο τῆς Ὁμήρου διανοίας ἐκτός ἐστιν. ὁ γὰρ ποιήσας καὶ τὸν Ἕκτορα τοῖς ἵπποις διαλεγόμενον καὶ τὸν Ἀντίλοχον καὶ αὐτὸν τὸν Ἀχιλλέα, καὶ μὴ ὅτι διαλεγόμενον ἀλλὰ καὶ ἀντακούοντα, καὶ τὸν κύνα πρὸ τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν οἰκείων ἐπιγινώσκοντα τὸν Ὀδυσ‐ | |
| 1390 | σέα, τί ἄλλο ἢ τὴν κοινωνίαν τοῦ λόγου καὶ συγγένειαν τῆς ψυχῆς τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν ἄλλων ζῴων παρίστησι; καὶ οἱ τὰς βοῦς τοῦ Ἡλίου καταφαγόντες καὶ ἐκ τούτων ὀλέθρῳ περιπεσόντες ἐλέγχουσιν ὅτι οὐ μόνον βόες ἀλλὰ καὶ πάντα τὰ ἄλλα ζῷα, ὡς τῆς αὐτῆς φύ‐ | |
| σεως ζωτικῆς μετέχοντα, τιμᾶται ὑπὸ τῶν θεῶν. | 62 | |
| 1395 | Καὶ τὸ μεταβάλλειν δὲ τοὺς ἑταίρους τοῦ Ὀδυσσέως εἰς σύας καὶ τοιαῦτα ζῷα τοῦτο αἰνίττεται, ὅτι τῶν ἀφρόνων ἀνθρώπων αἱ ψυχαὶ μεταλλάττουσιν εἰς εἴδη σωμάτων θηριωδῶν, ἐμπεσοῦσαι εἰς τὴν τοῦ παντὸς ἐγκύκλιον περιφοράν, ἣν Κίρκην προσαγορεύει καὶ κατὰ τὸ εἰκὸς Ἡλίου παῖδα ὑποτίθεται, οἰκοῦσαν ἐν τῇ Αἰαίῃ νήσῳ· ταύτην δὲ | |
(1400) | ἀπὸ τοῦ ‘αἰάζειν‘ καὶ ὀδύρεσθαι τοὺς ἀνθρώπους ἐπὶ τοῖς θανάτοις κέκληκεν. ὁ δὲ ἔμφρων ἀνήρ, αὐτὸς ὁ Ὀδυσσεύς, οὐκ ἔπαθε τὴν τοι‐ αύτην μεταβολήν, παρὰ τοῦ Ἑρμοῦ (τουτέστι τοῦ λόγου) τὸ ἀπαθὲς λαβών. αὐτὸς δὲ οὗτος καὶ εἰς Ἅιδου κάτεισιν, ὥσπερ εἶναι λέγων χω‐ ρίζειν τὴν ψυχὴν ἀπὸ τοῦ σώματος καὶ θεατὴς ψυχῶν τῶν τε ἀγαθῶν | |
| 1405 | καὶ τῶν φαύλων γιγνόμενος. Αὐτὴν δὲ τὴν ψυχὴν οἱ Στωικοὶ ὁρίζονται πνεῦμα 〈ἡμῖν〉 συμφυὲς καὶ ἀναθυμίασιν αἰσθητικήν, ἀναδιδομένην ἀπὸ τῶν ἐν τῷ σώματι ὑγρῶν, Ὁμήρῳ ἀκολουθήσαντες λέγοντι εἰς ὅ κ’ ἀυτμὴ | |
| 1410 | ἐν στήθεσσι μένῃ καὶ πάλιν ψυχὴ δὲ κατὰ χθονὸς ἠύτε καπνὸς | |
| 〈ᾤχετο τετριγυῖα〉. ἐν οἷς τὸ μὲν ζωτικὸν πνεῦμα ἅτε ἔνικμον ‘ἀυτμῇ‘ δηλοῖ, τὸ δὲ κατα‐ | 63 | |
| 1415 | σβεννύμενον ἤδη ‘καπνῷ‘ ἀπεικάζει. καὶ αὐτῷ δὲ τῷ τοῦ πνεύματος ὀνόματι κέχρηται ἐπ’ αὐτῆς ὣς εἰπὼν ἔμπνευσε μένος μέγα ποιμένι λαῶν καὶ θυμὸν ἀποπνείων | |
| 1420 | καὶ ἡ δ’ ἐπεὶ οὖν ἄμπνυτο, καὶ ἐς φρένα θυμὸς ἀγέρθη (τουτέστι τὸ πνεῦμα διεσπαρμένον συνελέξατο) καὶ αὖθις δ’ ἀμπνύνθη, περὶ δὲ πνοιὴ Βορέαο ζώγρει ἐπιπνείουσα κακῶς κεκαφηότα θυμόν· | |
| 1425 | τοῦ γὰρ λειποθυμοῦντος τὸ πνεῦμα ῥιπίσασα ἡ ἔξωθεν πνοὴ συμφυὴς οὖσα ζῶντα αὐτὸν κατέστησε. συναίρεται δὲ τῷ λόγῳ, ὅτι καὶ ἐπὶ τοῦ ἐκτὸς πνεῦματος τῷ τῆς ψυχῆς ὀνόματι κέχρηται, εἰπὼν ἦκα μάλα ψύξασα· βούλεται γὰρ εἰπεῖν [ἀντὶ τοῦ] ‘πνεύσασα‘. | |
| 1430 | Πλάτων δὲ καὶ Ἀριστοτέλης τὴν ψυχὴν ἀσώματον εἶναι ἐνόμισαν, ἀεὶ μέντοι περὶ τὸ σῶμα εἶναι καὶ τούτου ὥσπερ ὀχήματος δεῖσθαι· διὸ καὶ ἀπαλλασσομένην τοῦ σώματος τὸ πνευματικὸν ἐφέλκεσθαι, πολλάκις καθάπερ ἐκμαγεῖον ἣν ἔσχε〈ν ἐν〉 τῷ σώματι μορφὴν διαφυ‐ λάσσουσαν. οὕτως οὖν καὶ Ὅμηρος οὐδαμοῦ τῆς ποιήσεως εὑρεθήσε‐ | |
| 1435 | ται σῶμα τὴν ψυχὴν καλῶν, ἀλλὰ τὸ ἐστερημένον ψυχῆς ἀεὶ τούτῳ τῷ ὀνόματι προσαγορεύει, ὡς καί τινων ἐν τοῖς πρόσθεν ἐμνημονεύσαμεν. Τῆς δὲ ψυχῆς ἐχούσης, ὡς καὶ τοῖς φιλοσόφοις δοκεῖ, τὸ μὲν λογικὸν ἐνιδρυμένον τῇ κεφαλῇ, τὸ δὲ ἄλογον, καὶ τούτου τὸ μὲν θυ‐ μικὸν ἐνοικοῦν τῇ καρδίᾳ, τὸ δὲ ἐπιθυμητικὸν ἐν τοῖς περὶ τὴν γα‐ | 64 |
| 1440 | στέρα, ἆρ’ οὖν οὐ πρότερος Ὅμηρος εἶδε τὴν τούτου διαφοράν, ὃς ἐποίησεν ἐπὶ μὲν τοῦ Ἀχιλλέως τὸν λογισμὸν τῷ θυμῷ μαχόμενον καὶ ἐν τῇ αὐτῇ ῥοπῇ διανοούμενον ἢ ἀμύνασθαι τὸν λελυπηκότα ἢ παῦσαι τὸν χόλον ἕως ὃ ταῦθ’ ὥρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν, | |
| 1445 | τουτέστι τὴν φρόνησιν καὶ τὴν ἀντικειμένην αὐτῇ θυμικὴν ὀργήν, ἧς τὴν φρόνησιν ἐπικρατοῦσαν πεποίηκε· τοῦτο γὰρ αὐτῷ ἡ ἐπιφάνεια τῆς Ἀθηνᾶς βούλεται. καὶ ἐν ἄλλοις δὲ ποιεῖ τὸν λογισμὸν τῷ θυμῷ παραινοῦντα καὶ ὥσπερ ἄρχοντα τῷ ὑποτεταγμένῳ κελεύοντα τέτλαθι δή, κραδίη· καὶ κύντερον ἄλλο ποτ’ ἔτλης. | |
(1450) | καὶ πολλάκις μὲν τῷ λογισμῷ πείθεται τὸ θυμούμενον, ὡς ἐν τούτοις· ὣς ἔφατ’, ἐν στήθεσσι καθαπτόμενος φίλον ἦτορ· τῷ δ’ αὖτ’ ἐν πείσῃ κραδίη μένε τετληυῖα. ὁμοίως δὲ καὶ τὸ λυπούμενον ἀλλὰ τὰ μὲν προτετύχθαι ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ, | |
| 1455 | θυμὸν ἐνὶ στήθεσσι φίλον δαμάσαντες ἀνάγκῃ. ἐνίοτε δὲ περιγινόμενον τὸν θυμὸν τοῦ λογισμοῦ παρίστησιν, ὅπερ οὐκ ἐπαινῶν ἀλλὰ ψέγων φανερός ἐστιν, ὡς ὁ Νέστωρ τῷ Ἀγαμέμνονι τὴν εἰς τὸν Ἀχιλλέα ὕβριν ὀνειδίζων φησὶν | |
| οὔ τι καθ’ ἡμέτερόν γε νόον· μάλα γάρ τοι ἔγωγε | 65 | |
| 1460 | πόλλ’ ἀπεμυθεόμην· σὺ δὲ σῷ μεγαλήτορι θυμῷ εἴξας ἄνδρα φέριστον, ὃν ἀθάνατοί περ ἔτισαν, ἠτίμησας. ὅμοια δὲ τούτοις καὶ ὁ Ἀχιλλεὺς πρὸς τὸν Αἴαντα λέγει πάντα τί μοι κατὰ μοῖραν ἐείσω μυθήσασθαι· | |
| 1465 | ἀλλά μοι οἰδάνεται κραδίη χόλῳ, ὁππότ’ ἐκείνου μνήσομαι, ὅς μ’ ἀσύφηλον ἐν Ἀργείοισιν ἔρεξεν. οὕτω δὲ καὶ ὑπὸ φόβου ἔστιν ὅτε ὁ λογισμὸς ἐξίσταται, ὅπου Ἕκτωρ μὲν διανοεῖται ὑποστῆναι τὴν πρὸς τὸν Ἀχιλλέα μάχην βέλτερον αὖτ’ ἔριδι ξυνελαυνέμεν ὅττι τάχιστα· | |
| 1470 | εἴδομεν ὁπποτέρῳ κεν Ὀλύμπιος εὖχος ὀρέξῃ, εἶτ’ ἀναχωρεῖ πλησίον γενομένου τοῦ Ἀχιλλέως Ἕκτορα δ’, ὡς ἐνόησεν, ἕλε τρόμος· οὐδ’ ἄρ’ ἔτ’ ἔτλη αὖθι μένειν, ὀπίσω δὲ πύλας λίπε, βῆ δὲ φοβηθείς. Ἔστι δὲ κἀκεῖνο δῆλον, ὅτι τὰ πάθη περὶ τὴν καρδίαν συνίστησιν, | |
| 1475 | ὀργὴν μὲν οὕτως· κραδίη δέ οἱ ἔνδον ὑλάκτει, λύπην δὲ τέο μέχρις ὀδυρόμενος καὶ ἀχεύων σὴν ἔδεαι κραδίην, | |
| 1480 | τὸν δὲ φόβον κραδίη δέ μοι ἔξω στηθέων ἐκθρῴσκει, τρομέει δ’ ὑπὸ φαίδιμα γυῖα. | |
| κατὰ τὸν αὐτὸν δὲ λόγον, ὥσπερ τὸν φόβον, οὕτω καὶ θάρσος περὶ καρδίαν ἀποφαίνει | 66 | |
| 1485 | 〈ἐν δὲ σθένος ὦρσεν ἑκάστῳ〉 καρδίῃ ἄλληκτον πολεμίζειν ἠδὲ μάχεσθαι. (ἐκ δὲ τῶν εἰρημένων ἔδοξε τοῖς Στωικοῖς τὸ ἡγεμονικὸν εἶναι περὶ καρδίαν.) τὸ δὲ ἐπιθυμητικὸν ὅπως περὶ γαστέρα, ἔν 〈τε〉 ἄλλοις δια‐ σαφεῖ καὶ ἐν τούτοις· | |
| 1490 | ἀλλά με γαστὴρ ὀτρύνει κακοεργὸς καὶ γαστέρα δ’ οὔ πως ἔστιν ἀποκρύψαι μεμαυῖαν. Καὶ τὰς αἰτίας δὲ τῶν περὶ τὸ θυμικὸν μέρος τῆς ψυχῆς φύσει συμ‐ | |
| 1495 | βαινούσας κατεῖδε, τὴν μὲν ὀργὴν ὑπὸ λύπης ἐγγινομένην, ζέσιν δέ τινα τοῦ αἵματος καὶ τοῦ ἐν αὐτῷ πνεύματος οὖσαν ἐμφαίνων, ὡς ἐν τούτοις· ἀχνύμενος· μένεος δὲ μέγα φρένες ἀμφὶ μέλαιναι πίμπλαντ’, ὄσσε δέ οἱ πυρὶ λαμπετόωντι ἐίκτην· | |
(1500) | ‘μένοσ‘ γὰρ τὸ πνεῦμα προσαγορεύειν ἔοικε, τοῦτο δὲ ἐκτείνεσθαι καὶ φλέγεσθαι ἐπὶ τῶν θυμουμένων οἴεται. πάλιν δὲ αὖ τὸ τῶν φοβουμέ‐ νων πνεῦμα συγχεόμενον καὶ καταψυχόμενον τὰς φρίκας καὶ τοὺς τρόμους ποιεῖ καὶ τὰς ὠχριάσεις ἐν τοῖς σώμασι. πάντα γὰρ ταῦτα συμβαίνει ὑπὸ ψύξεως, ἡ μὲν ὠχρότης, ὅτι τοῦ θερμοῦ συντρέχοντος | |
| 1505 | εἰς τὰ μέσα τὸ ἔρευθος ἀπολείπει τὴν ἐπιφάνειαν, ὁ δὲ τρόμος, ὅτι ἐντὸς συνειλούμενον τὸ πνεῦμα ἀράσσει τὸ σῶμα, ἡ δὲ φρίκη, ὅτι πη‐ | |
| γνυμένου τοῦ ὑγροῦ αἱ τρίχες πιεζόμεναι ἀνίστανται. πάντα οὖν ταῦτα σαφῶς σημαίνει Ὅμηρος· φησὶ γὰρ χλωροὶ ὑπαὶ δείους | 67 | |
| 1510 | καὶ χλωρὸν δέος ᾕρει καὶ τρομέει δ’ ὑπὸ φαίδιμα γυῖα καὶ | |
| 1515 | ὣς φάτο, σὺν δὲ γέροντι νόος χύτο, δείδιε δ’ αἰνῶς, ὀρθαὶ δὲ τρίχες ἔσταν ἐνὶ γναμπτοῖσι μέλεσσι. κατὰ ταῦτα οὖν καὶ τὸ ἐφοβήθη ‘ῥίγησε‘ λέγει καὶ τὸν φόβον ‘κρυ‐ όεντα‘ προσαγορεύει, ἐκ δὲ τοῦ ἐναντίου ‘θαλπωρὴν‘ τὸ θάρσος καὶ τὴν ἀγαθὴν ἐλπίδα. τὰ μὲν οὖν φαῦλα πάθη τοῦτον τὸν τρόπον διαι‐ | |
| 1520 | ρεῖ. Πάλιν δὲ τῶν περὶ Ἀριστοτέλην ἀστεῖα πάθη ἡγουμένων τὴν νέμε‐ σιν καὶ τὸν ἔλεον (τοὺς γὰρ ἀγαθοὺς δάκνεσθαι ἐπὶ τοῖς πλησίον, εἰ παρ’ ἀξίαν εὐτυχοῦσιν, ὅπερ νέμεσις καλεῖται, ἢ παρ’ ἀξίαν δυστυχοῦ‐ σιν, ὃ δὴ λέγεται ἐλεεῖν), ταῦτα καὶ Ὅμηρος τοῖς ἀγαθοῖς προσήκειν | |
| 1525 | νομίζει, ὅπου καὶ τῷ Διὶ ἀνατίθησιν αὐτά· ποιεῖ γὰρ ἄλλα τε καὶ ταῦτα· Αἴαντος δ’ ἀλέεινε μάχην Τελαμωνιάδαο· Ζεὺς γάρ οἱ νεμεσᾶθ’ ὅτ’ ἀμείνονι φωτὶ μάχοιτο. καὶ ἐν ἄλλοις πάλιν οἰκτείρει τὸν αὐτὸν [τρόπον] | |
| 1530 | διωκόμενον περὶ τεῖχος. Περὶ δὲ ἀρετῆς καὶ κακίας ψυχῆς ἣν ἔχει δόξαν ὁ ποιητής, ἐν πολλοῖς παρίστησιν. ἐπεὶ γὰρ τὸ μέν τι τῆς ψυχῆς νοερὸν καὶ λογικόν ἐστι, τὸ δὲ ἄλογον καὶ ἐμπαθές, καὶ διὰ τοῦτο μέσος θεοῦ καὶ θηρίου γέγονεν ἄνθρωπος, τὴν μὲν ἄκραν ἀρετὴν θείαν ἡγεῖται, τὴν δὲ ἄκραν | 68 |
| 1535 | κακίαν θηριώδη, ὡς ὕστερον Ἀριστοτέλης ἐνόμισε. καὶ ταῦτα ἐμφανί‐ ζει ἐν ταῖς ὁμοιώσεσιν· ἀεὶ γὰρ 〈τοὺσ〉 ἀγαθοὺς ὀνομάζει ‘θεοειδεῖσ‘ καὶ Διὶ μῆτιν ἀτάλαντον. τῶν δὲ φαύλων τοὺς μὲν δειλοὺς | |
| 1540 | φυζακινοῖς ἐλάφοισιν εἰκάζει καὶ ‘προβάτοις ἀσημάντοισ‘ καὶ ‘λαγωοῖς διωκομένοισ‘. ἐπὶ δὲ τῶν προπετῶς καὶ ἀνοήτως ὑπὸ ὀργῆς φερομένων φησὶν οὔτ’ οὖν παρδάλιος τόσσον μένος οὔτε λέοντος οὔτε συὸς κάπρου ὀλοόφρονος, οὗ τε μέγιστος | |
| 1545 | θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι περὶ σθένεϊ βλεμεαίνει, ὅσσον Πάνθου υἷες ἐυμμελίαι φορέουσιν. τοὺς δὲ 〈τῶν〉 λυπουμένων ἐμπαθέστερον ὀδυρμοὺς ἀηδόνων φωναῖς ἀπεικάζει 〈οἷσί τε〉 τέκνα | |
(1550) | ἀγρόται ἐξείλοντο πάρος πετεηνὰ γενέσθαι. Οἱ μὲν οὖν Στωικοὶ τὴν ἀρετὴν τίθενται ἐν τῇ ἀπαθείᾳ, ἐκείνοις | |
| ἑπόμενοι, ἐν οἷς πᾶν πάθημα ἀναιρεῖ, λέγων περὶ μὲν λύπης ἀλλὰ χρὴ τὸν μὲν καταθάπτειν ὅς κε θάνῃσι, νηλέα θυμὸν ἔχοντας, ἐπ’ ἤματι δακρύσαντας | 69 | |
| 1555 | καὶ τίπτε δεδάκρυσαι, Πατρόκλεις, ἠύτε κούρη, περὶ δὲ ὀργῆς ὡς ἔρις ἔκ τε θεῶν ἔκ τ’ ἀνθρώπων ἀπόλοιτο, περὶ δὲ τοῦ φόβου | |
| 1560 | μή τι φόβον δ’ ἀγόρευ’, ἐπεὶ οὐδέ σε πεισέμεν οἴω καὶ ὃς δέ κεν ὑμέων βλήμενος ἠὲ τυπεὶς θάνατον καὶ πότμον ἐπίσπῃ, τεθνάτω. | |
| 1565 | οὕτως καὶ προκαλούμενοι εἰς μονομαχίαν ἀφόβως ὑπακούουσι καὶ πλείους ἀνθ’ ἑνὸς ἀνίστανται. καὶ ὁ τετρωμένος οὐδὲν ἧσσον ἔχει τὸ θάρσος παραμένον, ὥς πού φησι νῦν δέ μ’ ἐπιγράψας ταρσὸν ποδὸς εὔχεαι αὔτως. καὶ πᾶς [ὁ] γενναῖος ἀπεικάζεται λέοντι ἢ κάπρῳ ἢ χειμάρρῳ ἢ λαί‐ | |
| 1570 | λαπι. Οἱ δ’ ἐκ τοῦ Περιπάτου τὴν ἀπάθειαν ἀνέφικτον ἀνθρώπῳ νομί‐ ζουσι, τὴν δὲ μετριοπάθειαν εἰσάγοντες, τῷ τὴν ὑπερβολὴν τῶν παθῶν ἀναιρεῖν, μεσότητι τὴν ἀρετὴν ὁρίζονται. καὶ Ὅμηρος ἀεὶ παράγει τοὺς ἀρίστους οὔτε ἀγεννεῖς οὔτε μὴν ἀφόβους ἢ ἀλύπους 〈ἢ ἀοργή‐ | |
| 1575 | τουσ〉 παντελῶς, ἐν τῷ μὴ ἄγαν δὲ τοῖς πάθεσι κρατεῖσθαι τῶν φαύ‐ λων διαφέροντας· φησὶ γὰρ | |
| τοῦ μὲν γάρ τε κακοῦ τρέπεται χρὼς ἄλλυδις ἄλῃ, οὐδέ οἱ ἀτρέμας ἧσθαι ἐρητύετ’ ἐν φρεσὶ θυμός, ἐν δέ τέ οἱ κραδίη μεγάλα στέρνοισι πατάσσει | 70 | |
| 1580 | κῆρας ὀιομένῳ, πάταγος δέ τε γίνετ’ ὀδόντων· τοῦ δ’ ἀγαθοῦ οὔτ’ ἂρ τρέπεται χρὼς οὔτε τι λίην ταρβεῖ. εὔδηλον γὰρ ὅτι τοῦ ἀγαθοῦ τὸ λίαν φοβεῖσθαι ὑφελὼν τὸ μέτριον κατέλιπε. (τοῦτο δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ὁμοίων, λύπης τε καὶ ὀργῆς, χρὴ | |
| 1585 | νοεῖν.) τοιοῦτόν ἐστι κἀκεῖνο· Τρῶας μὲν τρόμος αἰνὸς ὑπήλυθε γυῖα ἕκαστον, Ἕκτορί τ’ αὐτῷ θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι πάτασσεν. οἱ μὲν γὰρ ἄλλοι καὶ ὁρῶντες ἔτρεμον, ὁ δ’ ἐν τῷ κινδύνῳ καθεστὼς ἀνδρεῖος ὢν μόνον ἠγωνία. ὅθεν ἄλλως μὲν ποιεῖ τὸν Δόλωνα καὶ τὸν | |
| 1590 | Λυκάονα φοβουμένους, ἄλλως δὲ τὸν Αἴαντα καὶ τὸν Μενέλαον, ἐν‐ τροπαλιζομένους καὶ βάδην ὑποχωροῦντας, ὥσπερ ἀπωσμένους σταθμοῦ λέοντας. ὡσαύτως δὲ καὶ λυπουμένων διαφορὰς ἐπιδείκνυσι καὶ ἡδομένων ὁμοίως, ὥσπερ ὁ μὲν Ὀδυσσεύς, διηγούμενος ὃν τρόπον τοὺς Κύκλωπας ἐξηπάτησεν, ἔφη | |
| 1595 | ἐμὸν δ’ ἐγέλασσε φίλον κῆρ, οἱ δὲ μνηστῆρες, πεσόντα τὸν πτωχὸν ἰδόντες, χεῖρας ἀνασχόμενοι γέλῳ ἔκθανον· φαίνεται δὲ ἐν ἑκατέρῳ ἡ τοῦ μετρίου διαφορά. καὶ ὁ μὲν Ὀδυσσεὺς τῆς ἑαυτοῦ γυναικὸς ἐρῶν καὶ κλαίουσαν ἐπ’ αὐτῷ ὁρῶν φέρει, | |
(1600) | ὀφθαλμοὶ δ’ ὡς εἰ κέρα ἕστασαν ἠὲ σίδηρος, | |
| τῶν δὲ μνηστήρων, τῆς αὐτῆς ἐρώντων, θεασαμένων αὐτὴν λύτο γούνατ’, ἔρως δ’ ἄρα θυμὸν ἔθελγε, πάντες δ’ ἠρήσαντο παραὶ λεχέεσσι κλιθῆναι. τοιαῦτα μέν ἐστι τὰ παρὰ τῷ ποιητῇ περὶ ψυχῆς δυνάμεων καὶ πα‐ | 71 | |
| 1605 | θῶν. Περὶ δὲ ἀγαθῶν καὶ εὐδαιμονίας πολλῶν 〈λόγων〉 εἰρημένων παρὰ τοῖς φιλοσόφοις, τὸ τὴν ἀρετὴν τῆς ψυχῆς μέγιστον εἶναι τῶν ἀγαθῶν κατὰ πάντας συνέστηκεν, ἀλλ’ οἱ μὲν Στωικοὶ τὴν ἀρετὴν αὐτάρκη ἡγοῦνται πρὸς εὐδαιμονίαν, λαβόντες τὸ ἐνδόσιμον ἐκ τῶν Ὁμηρικῶν | |
| 1610 | τούτων, ἐν οἷς τὸν σοφώτατον καὶ φρονιμώτατον πεποίηκεν ὑπὲρ εὐ‐ κλείας πόνου καταφρονοῦντα καὶ ἡδονῆς ὑπερορῶντα· τὸ μὲν πρότερον οὕτως· ἀλλ’ οἷον τόδ’ ἔρεξε καὶ ἔτλη καρτερὸς ἀνήρ. αὐτόν μιν πληγῇσιν ἀεικελίῃσι δαμάσσας, | |
| 1615 | σπεῖρα κάκ’ ἀμφ’ ὤμοισι βαλών, οἰκῆι ἐοικώς, ἀνδρῶν δυσμενέων κατέδυ πόλιν, τὸ δὲ δεύτερον οὕτως· ἦ μέν μ’ αὐτόθ’ ἔρυκε Καλυψώ, δῖα θεάων. ὣς δ’ αὔτως Κίρκη κατερήτυεν ἐν μεγάροισιν | |
| 1620 | Αἰαίη δολόεσσα, λιλαιομένη πόσιν εἶναι. ἀλλ’ ἐμὸν οὔ ποτε θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ἔπειθε. μάλιστα δὲ ἐν τούτοις τὴν τῆς ἀρετῆς δόξαν συνίστησιν, ἐν οἷς τὸν μὲν Ἀχιλλέα ποιεῖ οὐ μόνον ἀνδρεῖον ἀλλὰ καὶ κάλλιστον τὸ εἶδος καὶ ποδωκέστατον καὶ εὐγενέστατον καὶ 〈ἐκ〉 πατρίδος ἐπιφανοῦς καὶ ὑπὸ | |
| 1625 | τοῦ μεγίστου τῶν θεῶν βοηθούμενον, τὸν δὲ Ὀδυσσέα συνετὸν μὲν καὶ καρτερὸν τῇ ψυχῇ, τὰ δὲ ἄλλα οὐχ ὁμοίᾳ τύχῃ κεχρημένον, ἡλι‐ κίας τε καὶ ὄψεως οὐκ ἴσης καὶ γονέων οὐ πάντῃ ὀνομαστῶν καὶ πα‐ τρίδος ἀδόξου, καὶ ἀπεχθόμενον ἑτέρῳ θεῷ, ὧν οὐδὲν ἐκώλυεν αὐτὸν εἶναι εὐκλεᾶ, τὴν τῆς ψυχῆς ἀρετὴν κεκτημένον. | 72 |
| 1630 | Οἱ δ’ ἐκ τοῦ Περιπάτου πρωτεύειν μὲν τὰ τῆς ψυχῆς ἀγαθὰ νομίζουσιν, οἷον φρόνησιν, ἀνδρείαν, σωφροσύνην, δικαιοσύνην, δεύ‐ τερα δὲ εἶναι τὰ τοῦ σώματος, οἷον ὑγίειαν, ἰσχύν, κάλλος, τάχος, τρίτα δὲ τὰ ἐκτός, οἷον εὐγένειαν, εὐδοξίαν, πλοῦτον. ἐπαινετὸν μὲν γὰρ εἶναι καὶ θαυμαστὸν τὸ ἐν ἀλγηδόσι καὶ νόσῳ καὶ ἀπορίᾳ καὶ | |
| 1635 | συμφοραῖς ἀβουλήτοις χρῆσθαι τῇ ἀρετῇ τῆς ψυχῆς ἀντεχούσης τοῖς κακοῖς, οὐ μέντοι αἱρετὸν οὐδὲ μακάριον· τὸ δ’ ἐν ἀγαθοῖς νοῦν ἔχειν τῷ ὄντι εὔδαιμον· οὐδὲ γὰρ τὴν κτῆσιν μόνην τῆς ἀρετῆς ἀλλὰ καὶ τὴν χρῆσιν καὶ τὴν ἐνέργειαν εἶναι καλόν. ταῦτα δὴ καὶ Ὅμηρος δεί‐ κνυσιν ἄντικρυς· τοὺς μὲν γὰρ θεοὺς ἀεὶ ποιεῖ | |
| 1640 | δωτῆρας ἐάων, τουτέστι τῶν ἀγαθῶν, ἃ καὶ εὔχονται οἱ ἄνθρωποι παρέχειν αὑτοῖς τοὺς θεούς, οὐκ ἀνωφελῆ δηλονότι ὄντα αὐτοῖς οὐδὲ ἀδιάφορα ἀλλὰ πρὸς εὐδαιμονίαν χρήσιμα. Τίνα οὖν ἐστι τὰ ἀγαθά, ὧν ἐφίενται οἱ ἄνθρωποι καὶ δι’ ἃ μακα‐ | |
| 1645 | ρίζονται, ἐν πολλοῖς διασαφεῖ, ἅμα μὲν πάντα ἐπὶ τοῦ Ἑρμοῦ οἷος δὴ σὺ δέμας καὶ εἶδος ἀγητός, πέπνυσαι δὲ νόῳ, μακάρων δ’ ἔξ ἐσσι τοκήων (μαρτυρεῖ γὰρ αὐτῷ κάλλος σώματος καὶ φρόνησιν καὶ εὐγένειαν), τὰ δὲ κατὰ μέρος | |
(1650) | τῷ δὲ θεοὶ κάλλος τε καὶ ἠνορέην ἐρατεινὴν ὤπασαν καὶ | |
| 〈καί σφιν〉 θεσπέσιον πλοῦτον κατέχευε Κρονίων· δῶρον γάρ ἐστι καὶ τοῦτο τοῦ θεοῦ | 73 | |
| 1655 | Ζεὺς δ’ αὐτὸς νέμει ὄλβον Ὀλύμπιος ἀνθρώποισι. Ποτὲ δὲ καὶ τὴν τιμὴν ἡγεῖται καλὸν τιοίμην δ’ ὡς τίετ’ Ἀθηναίη καὶ Ἀπόλλων, ποτὲ δὲ τὴν εὐπαιδίαν ὡς ἀγαθὸν καὶ παῖδα καταφθιμένοιο λιπέσθαι, | |
| 1660 | ποτὲ δὲ τὴν τῶν οἰκείων ἀπόλαυσιν πέμπετέ με σπείσαντες ἀπήμονα, χαίρετε δ’ αὐτοί· ἤδη γὰρ τετέλεσται ἅ μοι φίλος ἤθελε θυμός, πομπὴ καὶ φίλα δῶρα, τά μοι θεοὶ Οὐρανίωνες ὄλβια ποιήσειαν. ἀμύμονα δ’ οἴκοι ἄκοιτιν | |
| 1665 | νοστήσας εὕροιμι σὺν ἀρτεμέεσσι φίλοισιν. ὑμεῖς δ’ αὖθι μένοντες ἐυφραίνοιτε γυναῖκας κουριδίας καὶ τέκνα· θεοὶ δ’ ἀρετὴν ὀπάσειαν παντοίην, καὶ μή τι κακὸν μεταδήμιον εἴη. Ὅτι δὲ ἐν τῇ τῶν ἀγαθῶν συγκρίσει τοῦ πλούτου κρεῖσσόν ἐστιν | |
| 1670 | αὐτὸ τὸ δύνασθαι, δηλοῖ διὰ τούτων ὃς καὶ χρυσὸν ἔχων πόλεμόνδ’ ἴεν ἠύτε κούρη, νήπιος, οὐδέ τί οἱ τόδ’ ἐπήρκεσε λυγρὸν ὄλεθρον καὶ ὣς οὔ τοι χαίρων τοῖσδε κτεάτεσσιν ἀνάσσω. | |
| 1675 | καὶ ὅτι ἀεὶ τοῦ δύνασθαι τὸ φρονεῖν ἄμεινον ἄλλος μὲν γάρ τ’ εἶδος ἀκιδνότερος πέλει ἀνήρ, | |
| ἀλλὰ θεὸς μορφὴν ἔπεσι στέφει. Δῆλον μὲν οὖν ὅτι καὶ τὰ περὶ τὸ σῶμα καὶ τὰ ἐκτὸς εὐτυχούμενα ἀγαθὸν νομίζει. ὅτι δὲ ἄνευ τούτων οὐκ ἔστιν αὐτάρκης ἡ ἀρετὴ μόνη | 74 | |
| 1680 | πρὸς εὐδαιμονίαν, ἐν ἐκείνοις παρίστησι· δύο γὰρ ἄνδρας εἰς τέλος ἀρετῆς ἥκοντας ὑποθέμενος, τὸν Νέστορα καὶ τὸν Ὀδυσσέα, καὶ τῶν μὲν ἄλλων διαφέροντας, ἀλλήλοις δὲ ὁμοίους φρονήσει καὶ ἀνδρείᾳ καὶ λόγων δυνάμει, οὐκέτι ὁμοίους ἐν ταῖς τύχαις πεποίηκεν, ἀλλὰ τῷ μὲν Νέστορί 〈φησι〉 τοὺς θεοὺς | |
| 1685 | ὄλβον ἐπικλῶσαι γαμέοντί τε γεινομένῳ τε, αὐτὸν μὲν λιπαρῶς γηρασκέμεν ἐν μεγάροισιν, υἱέας αὖ πινυτούς τε καὶ ἔγχεσιν εἶναι ἀρίστους. τὸν δὲ Ὀδυσσέα, καίπερ ‘ἐπητὴν‘ ὄντα καὶ ‘ἀγχίνοον‘ καὶ ‘ἐχέφρονα‘, ἀποκαλεῖ ‘δύστηνον‘ πολλάκις. καὶ γὰρ τὸν μὲν ἐς τὴν ἀνακομιδὴν | |
| 1690 | πλεῦσαι ταχέως καὶ ἀσφαλῶς, τὸν δὲ πλανηθῆναι χρόνῳ πολλῷ καὶ πόνους καὶ κινδύνους ὑπομένειν ἀεὶ μυρίους. οὕτως αἱρετὸν καὶ μακά‐ ριόν ἐστιν, ὅταν τῇ ἀρετῇ συναιρομένη καὶ μὴ ἀντιπράττουσα ἡ τύχη παρῇ. Πῶς δὲ ἡ κτῆσις τῆς ἀρετῆς οὐδὲν ἔστ’ ὄφελος, ἂν μὴ καὶ ἐνεργῇ, | |
| 1695 | φανερὸν ἐκ τούτων, ὅπου ὁ μὲν Πάτροκλος ἐπιπλήσσων τῷ Ἀχιλλεῖ λέ‐ γει αἰναρέτη· τί σευ ἄλλος ὀνήσεται ὀψίγονός περ, αἴ κε μὴ Ἀργείοισιν ἀεικέα λοιγὸν ἀμύνῃς; οὕτω γὰρ προσεῖπε τὸν τῇ ἀπραξίᾳ ἀνωφελῆ ποιοῦντα τὴν ἀρετήν. ὁ | |
(1700) | δὲ Ἀχιλλεὺς τὴν ἀπραξίαν ταύτην ὀδυρόμενός φησιν ἀλλ’ ἧμαι παρὰ νηυσὶν ἐτώσιον ἄχθος ἀρούρης, τοῖος ἐὼν οἷος οὔ τις Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων. | |
| ἄχθεται γὰρ ὅτι τὴν ἀρετὴν κεκτημένος οὐ κέχρηται αὐτῇ, ἀλλὰ μη‐ νίων τοῖς Ἀχαιοῖς | 75 | |
| 1705 | οὐδέ ποτ’ εἰς ἀγορὴν πωλέσκετο κυδιάνειραν 〈οὔτε ποτ’ ἐς πόλεμον,〉 ἀλλὰ φθινύθεσκε φίλον κῆρ αὖθι μένων, ποθέεσκε δ’ ἀυτήν τε πτόλεμόν τε. καὶ γὰρ οὕτως ὁ Φοῖνιξ ἐπαίδευε μύθων τε ῥητῆρ’ ἔμεναι πρηκτῆρά τε ἔργων. | |
| 1710 | ὅθεν καὶ τεθνεὼς ἄχθεται τῇ ἀπραγίᾳ, λέγων βουλοίμην κ’ ἐπάρουρος ἐὼν θητευέμεν ἄλλῳ, ἀνδρὶ παρ’ ἀκλήρῳ, ᾧ μὴ βίοτος πολὺς εἴη, ἢ πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσειν, καὶ ἐπιφέρει τὴν αἰτίαν | |
| 1715 | εἰ γὰρ ἐγὼν ἐπαρωγὸς ὑπ’ αὐγὰς ἠελίοιο, τοῖος ἐὼν οἷός ποτ’ ἐνὶ Τροίῃ εὐρείῃ. Ἔτι τοίνυν οἱ Στωικοὶ φίλους θεῶν τοὺς ἀγαθοὺς ἄνδρας ἀπο‐ φαίνοντες παρ’ Ὁμήρου καὶ τοῦτο ἔλαβον, λέγοντος ἐπὶ τοῦ Ἀμφια‐ ράου | |
| 1720 | ὃν περὶ κῆρι φίλει Ζεὺς αἰγίοχος καὶ Ἀπόλλων καὶ ἐπὶ τοῦ Ὀδυσσέως χαῖρε δ’ Ἀθηναίη πεπνυμένῳ ἀνδρὶ δικαίῳ. Ἔστι δὲ τῶν αὐτῶν φιλοσόφων δόγμα καὶ τὸ διδακτὴν εἶναι τὴν ἀρετήν, ἔχουσαν μὲν ἀρχὴν τὴν εὐγένειαν, ὃ καὶ Ὅμηρός φησι | |
| 1725 | τοίου γὰρ 〈καὶ〉 πατρός, ὃ καὶ πεπνυμένα βάζεις, ὑπὸ δὲ παιδείας εἰς τὸ τέλειον προαγομένην. ἔστι γὰρ ἀρετὴ ἐπιστήμη τοῦ ὀρθῶς βιοῦν, τουτέστιν ὧν τοὺς εὖ βιωσομένους πράσσειν προσ‐ | |
| ήκει. καὶ ταῦτα οὖν ἔστι παρ’ Ὁμήρῳ· λέγει γὰρ νήπιον, οὔ πω εἰδόθ’ ὁμοιίου πολέμοιο | 76 | |
| 1730 | οὐδ’ ἀγορέων καὶ ἐν ἄλλοις οὐδέ με θυμὸς ἄνωγεν, ἐπεὶ μάθον ἔμμεναι ἐσθλός. καὶ ὁ Φοῖνίξ φησιν ἐπὶ τοῦ Ἀχιλλέως τοὔνεκά με προέηκε διδασκέμεναι τάδε πάντα, | |
| 1735 | μύθων τε ῥητῆρ’ ἔμεναι πρηκτῆρά τε ἔργων. ἐπεὶ γὰρ ὁ βίος ἐκ πράξεων καὶ λόγων συνέστηκε, τούτων φησὶ διδά‐ σκαλον ἑαυτὸν τοῦ νεανίσκου γεγονέναι. ἐκ δὲ τῶν εἰρημένων δῆλον ὅτι πᾶσαν ἀρετὴν ἀποφαίνει διδακτήν. οὕτω μὲν οὖν πρῶτος Ὅμηρος ἔν τε ἠθικοῖς καὶ φυσικοῖς φιλοσοφεῖ. | |
| 1740 | Ἔχεται δὲ τῆς αὐτῆς θεωρίας καὶ ἀριθμητικὴ καὶ μουσική, ἃς καὶ Πυθαγόρας διαφερόντως ἐτίμησεν. ἴδωμεν οὖν εἰ καὶ 〈περὶ〉 τούτων ἔστι παρὰ τῷ ποιητῇ λόγος. ἀλλὰ μὴν πλεῖστος. ὀλίγα δὲ ἐκ πολλῶν παρατεθέντα ἐξαρκέσει. ὁ γὰρ Πυθαγόρας τοὺς ἀριθμοὺς μεγίστην δύ‐ ναμιν ἔχειν ἡγούμενος καὶ πάντα εἰς ἀριθμοὺς ἀναφέρων, τῶν τε | |
| 1745 | ἄστρων τὰς περιόδους καὶ τῶν ζῴων τὰς γενέσεις, δύο τὰς ἀνωτάτω ἀρχὰς ἐλάμβανε, τὴν μὲν ὡρισμένην μονάδα, τὴν δὲ ἀόριστον δυάδα καλῶν, τὴν μὲν ἀγαθῶν, τὴν δὲ κακῶν οὖσαν ἀρχήν. ἡ μὲν γὰρ τῆς μονάδος φύσις ἐγγενομένη τῷ μὲν περιέχοντι εὐκρασίαν, ψυχαῖς δὲ ἀρετήν, σώμασι δὲ ὑγίειαν, πόλεσι δὲ καὶ οἴκοις εἰρήνην καὶ ὁμόνοιαν | |
(1750) | παρέσχε· πᾶν γὰρ ἀγαθὸν συμφωνίας οἰκεῖόν ἐστιν. ἡ δὲ τῆς δυάδος, πᾶν τοὐναντίον, ἀέρι χειμῶνα, ψυχαῖς κακίαν, σώμασι νόσους, πόλεσι δὲ καὶ οἰκίαις στάσεις καὶ ἔχθρας ἐγέννησε· πᾶν γὰρ κακὸν ἐκ δια‐ στάσεως καὶ διαφορᾶς γίνεται. ὅθεν καὶ τῶν ἐφεξῆς ἀριθμῶν τὸν μὲν ἄρτιον ἐνδεᾶ 〈τε〉 καὶ ἀτελῆ, τὸν δὲ περισσὸν πλήρη τε καὶ τέλειον | |
| 1755 | ἀπέφηνεν, ὅτι 〈ὁ μὲν περισσὸσ〉 μιγνύμενός τε πρὸς τὸν ἄρτιον ἀεὶ τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν διασῴζει, τοῦ περισσοῦ καὶ ἐν τούτοις ἐπικρατοῦντος, | |
| ἑαυτῷ τε συντιθέμενος γεννᾷ τὸν ἄρτιον· γόνιμος γάρ ἐστι καὶ ἔχει δύναμιν ἀρχῆς καὶ διαίρεσιν οὐκ ἐπιδέχεται, ἀεὶ τῆς μονάδος ἐν αὐτῷ περιούσης. ὁ δὲ ἄρτιος οὔτε γεννᾷ ποτε τὸν περισσὸν συντιθέμενος | 77 | |
| 1760 | ἑαυτῷ οὔτε ἐστὶν ἀδιαίρετος. καὶ Ὅμηρος τοίνυν τήν τε τοῦ ἑνὸς φύ‐ σιν ἐν τῇ τοῦ ἀγαθοῦ μοίρᾳ καὶ τὴν τῆς δυάδος ἐν τῇ ἐναντίᾳ τιθεὶς φαίνεται πολλάκις, ‘ἐνηέα‘ τὸν ἀγαθὸν λέγων πολλάκις καὶ ‘ἐνηείην‘ τὴν τοιαύτην διάθεσιν, ‘δύην‘ δὲ τὴν κάκωσιν, καὶ ὅτι οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη· εἷς κοίρανος ἔστω | |
| 1765 | καὶ μήτ’ ἐν πολέμοις δίχα βάζειν μήτ’ ἐνὶ βουλῇ, ἀλλ’ ἕνα θυμὸν ἔχοντε νόῳ καὶ ἐπίφρονι βουλῇ. ἀεὶ δὲ τῷ περισσῷ ἀριθμῷ χρῆται ὡς κρείσσονι· καὶ γὰρ τὸν σύμ‐ παντα κόσμον πέντε μοίρας ἔχοντα ποιῶν τὰς τρεῖς τούτων οὔσας μέ‐ | |
| 1770 | σας διαιρεῖ τριχθὰ δὲ πάντα δέδασται, ἕκαστος δ’ ἔμμορε τιμῆς. διὸ καὶ Ἀριστοτέλης πέντε εἶναι τὰ στοιχεῖα ἐνόμισεν, ὡς τοῦ περισ‐ σοῦ καὶ τελείου ἐν παντὶ τὸ κράτος ἔχοντος. καὶ τοῖς μὲν οὐρανίοις δαίμοσι τὰ περισσὰ ἀπονέμει· ὅ τε γὰρ Νέστωρ τῷ Ποσειδῶνι θύει ἐν‐ | |
| 1775 | νεάκις ἐννέα ταύρους, καὶ τὸν Ὀδυσσέα θύειν κελεύει ὁ Τειρεσίας ἀρνειὸν ταῦρόν τε συῶν τ’ ἐπιβήτορα κάπρον. ὁ δὲ Ἀχιλλεὺς τῷ Πατρόκλῳ ἐναγίζει πάντα ἄρτια, ἵππους μὲν τέσσα‐ ρας, | |
| δώδεκα δὲ Τρώων μεγαθύμων υἱέας ἐσθλούς, | 78 | |
| 1780 | καὶ ἐννέα κυνῶν ὄντων τοὺς δύο ἐμβάλλει τῇ πυρᾷ, ἵνα τοὺς ἑπτὰ ἑαυτῷ ὑπολίπηται. καὶ ἐν πολλοῖς τῷ τῶν τριῶν καὶ πέντε καὶ ἑπτὰ ἀριθμῷ χρῆται, μάλιστα δὲ τῷ τῶν ἐννέα ὣς νείκεσς’ ὁ γέρων, τοὶ δ’ ἐννέα πάντες ἀνέσταν καὶ | |
| 1785 | ἐννέωροι γὰρ τοί γε καὶ ἐννεαπήχεες ἦσαν εὖρος, ἀτὰρ μῆκός γ’ ἐγενέσθην ἐννεόργυιοι καὶ ἐννῆμαρ μὲν ἀνὰ στρατὸν ᾤχετο κῆλα θεοῖο καὶ | |
| 1790 | ἐννῆμαρ ξείνισσε καὶ ἐννέα βοῦς ἱέρευσε. τί δήποτ’ οὖν ἐστιν ὁ τῶν ἐννέα ἀριθμὸς τελειότατος; ὅτι 〈πρῶτόσ〉 ἐστιν ἀπὸ τοῦ πρώτου περισσοῦ τετράγωνος καὶ περισσάκις περισσός, εἰς τρεῖς διαιρούμενος τριάδας, ὧν ἑκάστη πάλιν εἰς τρεῖς μονάδας δι‐ αιρεῖται. | |
| 1795 | Οὐ μόνον δὲ τὴν δύναμιν τῶν ἀριθμῶν ἀλλὰ καὶ τὴν λογιστικὴν μέθοδον ὑπέδειξεν, ἐν μὲν τῷ Καταλόγῳ ποιήσας τῶν μὲν πεντήκοντα νέες κίον, ἐν δὲ ἑκάστῃ κοῦροι Βοιωτῶν ἑκατὸν καὶ εἴκοσι βαῖνον καὶ πάλιν | |
(1800) | 〈ἐν δὲ ἑκάστῃ〉 πεντήκοντ’ ἔσαν ἄνδρες. ἐξ ὧν λογίζεσθαι πάρεστιν ὅτι, τῶν νεῶν πασῶν οὐσῶν ἐγγὺς χιλίων | |
| διακοσίων καὶ ἐχουσῶν ἑκάστης ἑκατὸν ἄνδρας, ὁ σύμπας ἀριθμὸς δώδεκά που μυριάδων γίνεται. πάλιν δὲ ἐπὶ τῶν Τρώων φήσας | 79 | |
| 1805 | χίλι’ ἄρ’ ἐν πεδίῳ πυρὰ καίετο, πὰρ δὲ ἑκάστῳ πεντήκοντ’ ἔσαν ἄνδρες παρέχει λογίζεσθαι ὅτι ἦσαν πεντάκις μύριοι ἄνευ τῶν συμμάχων. Τὴν δὲ μουσικήν, οἰκειοτάτην οὖσαν τῇ ψυχῇ, καθότι ἐστὶν ἁρμονία κεκραμένη ἐκ διαφόρων ἀρχῶν, καὶ τοῖς μέλεσι καὶ ῥυθμοῖς τό τε | |
| 1810 | ἐκλελυμένον αὐτῆς ἐπιτείνουσαν καὶ τὸ σφοδρὸν ἀνιεῖσαν, οἵ τε Πυ‐ θαγορικοὶ διὰ σπουδῆς εἶχον καὶ πρὸ αὐτῶν Ὅμηρος. καὶ ἐγκώμιον μὲν αὐτῆς ἐπὶ τῶν Σειρήνων διεξέρχεται, ᾧ καὶ ἐπιλέγει ἀλλ’ ὅ γε τερψάμενος νεῖται καὶ πλείονα εἰδώς. ἄλλοτε δ’ ἐν ταῖς εὐωχίαις τὴν κιθάραν παραλαμβάνει, ὡς καὶ παρὰ | |
| 1815 | τοῖς μνηστῆρσι φόρμιγξ 〈ἠπύει〉, ἣν ἄρα δαιτὶ θεοὶ ποίησαν ἑταίρην, καὶ παρ’ Ἀλκινόῳ ὁ κιθαρῳδὸς ἀνεβάλλετο καλὸν ἀείδειν, | |
| 1820 | καὶ ἐν γάμοις αὐλοὶ φόρμιγγές τε βοὴν ἔχον, καὶ ἐν ἔργοις, ὅπου τρυγωμένης ὀπώρας πάις φόρμιγγι λιγείῃ ἱμερόεν κιθάριζε, λίνον δ’ ὑπὸ καλὸν ἄειδεν, | |
| 1825 | καὶ ἐν πολέμῳ αὐλῶν συρίγγων τ’ ἐνοπὴν ἀκούεσθαι λέγει. οὐδὲν δὲ ἧσσον καὶ εἰς πένθη παραλαμβάνει τὴν μουσικήν, θρήνων ἐξάρχους | |
| 1830 | 〈τοὺσ〉 ἀοιδοὺς ποιῶν, ὡς τῇ λειότητι τῶν μελῶν τὴν τραχύτητα τῆς | |
| ψυχῆς καταστέλλοντας. Οὐκ ἄδηλον δὲ ὅτι διττή ἐστιν ἡ μελῳδία, ἡ μὲν ἐν τῇ φωνῇ, ἡ δὲ ἐν ὀργάνοις, τοῖς τε ἐμπνευστοῖς τοῖς τε ἐντατοῖς. τῶν δὲ ἐν αὐτῇ φθόγγων ὁ μέν ἐστι βαρύς, ὁ δὲ ὀξύς. καὶ τούτων δὲ τὰς διαφορὰς | 80 | |
| 1835 | Ὅμηρος ἔγνω, ὃς γυναῖκας μὲν καὶ παῖδας καὶ γέροντας ὀξυφώνους ποιεῖ διὰ τὸ λεπτὸν τοῦ πνεύματος, τοὺς δὲ ἄνδρας βαρυφώνους ἔν τε ἄλλοις καὶ ἐν τούτοις· τῷ δὲ βαρὺ στενάχοντι παρίστατο πότνια μήτηρ, ὀξὺ δὲ κωκύσασα κάρη λάβε παιδὸς ἑοῖο | |
| 1840 | καὶ πάλιν ὣς ὁ βαρὺ στενάχων ἔπε’ Ἀργείοισι μετηύδα. οἱ δὲ γέροντες τέττιξιν ἐοίκοτες ζῴοις ὀξυφώνοις ἰσάζονται. καὶ ἐν τοῖς ὀργάνοις δὲ αἱ χορδαί, ὅσαι | |
| 1845 | λεπταί εἰσι καὶ συντόνως κινούμεναι, ῥᾳδίως τέμνουσι τὸν ἀέρα, ὅθεν τὸν ὀξὺν φθόγγον ἀποτελοῦσιν, αἱ δὲ παχεῖαι, βραδεῖαν ἔχουσαι τὴν κίνησιν, ἦχ〈ον ἀποτελ〉οῦσιν βαρύν, καθ’ ὃν λόγον καὶ Ὅμηρος τὴν μάστιγα ‘λιγυρὴν‘ προσηγόρευσεν, ἐπεὶ λεπτὴ οὖσα ὀξὺν ἦχον ἀποδί‐ δωσι. ταῦτα μὲν οὖν περὶ τῆς παρ’ Ὁμήρῳ μουσικῆς. | |
(1850) | Ἐπεὶ δὲ ἐν τούτοις καὶ Πυθαγόρου ἐμνημονεύσαμεν, ᾧ μάλιστα ἤρεσκεν ἡ ἐχεμυθία καὶ τὸ σιγᾶν ἃ μὴ χρὴ λέγειν, θεασώμεθα εἰ καὶ Ὅμηρος ταύτην ἔσχε τὴν γνώμην. ἐπί τε γὰρ τῶν παροινούντων ἔφη καί τι ἔπος προέηκεν ὅ πέρ τ’ ἄρρητον ἄμεινον. καὶ τῷ Θερσίτῃ ἐπιπλήττει | |
| 1855 | Θερσῖτ’ ἀκριτόμυθε, λιγύς περ ἐὼν ἀγορητής, ἴσχεο. καὶ τοῦ Ἰδομενέως καθαπτόμενος ὁ Αἴας λέγει αἰεὶ μύθοις λαβρεύεαι· οὐδέ τί σε χρὴ λαβραγόρην ἔμεναι. | |
| 1860 | καὶ τῶν στρατευμάτων εἰς μάχην συνιόντων Τρῶες μὲν κλαγγῇ τ’ ἐνοπῇ τ’ ἴσαν, ὄρνιθες ὥς, οἱ δ’ ἄρ’ ἴσαν σιγῇ μένεα πνείοντες Ἀχαιοί. βαρβαρικὸν γὰρ ἡ κραυγή, Ἑλληνικὸν δὲ ἡ σιωπή. διὸ καὶ τοὺς φρονιμωτάτους ἐγκρατεστάτους γλώσσης πεποίηκε καὶ τὸν Ὀδυσσέα | 81 |
| 1865 | τῷ υἱῷ διακελευόμενον εἰ ἐτεόν γ’ ἐμός ἐσσι, ἐμοὶ δέ σε γείνατο μήτηρ, μήτε τι Λαέρτης ἴστω τόδε μήτε συβώτης μήτε τις οἰκείων μήτ’ αὐτὴ Πηνελόπεια. καὶ πάλιν αὐτῷ παραινεῖ | |
| 1870 | σίγα καὶ κατὰ σὸν νόον ἴσχανε μηδ’ ἐρέεινε. τοιαῦτα μὲν δὴ τῶν ἐνδόξων φιλοσόφων τὰ ἐξ Ὁμήρου τὴν ἀρχὴν ἔχοντα δόγματα. Εἰ δὲ δεῖ καὶ τῶν ἰδίας τινὰς αἱρέσεις ἑλομένων μνημονεῦσαι, εὕ‐ ροιμεν ἂν κἀκείνους παρ’ Ὁμήρου τὰς ἀφορμὰς λαβόντας, Δημόκριτον | |
| 1875 | μὲν τὰ εἴδωλα ποιήσαντα ἐξ ἐκείνων· αὐτὰρ ὁ εἴδωλον τεῦξ’ ἀργυρότοξος Ἀπόλλων, ἄλλους δὲ πλανηθέντας, οἷς ἐκεῖνος οὐχ ἑπόμενος ἀλλὰ πρὸς τὸν πα‐ ραπίπτοντα καιρὸν ἁρμοζόμενος παρέθηκεν. ἐπεὶ γὰρ ὁ Ὀδυσσεὺς παρ’ Ἀλκινόῳ κατεχόμενος, ἡδυπαθείᾳ καὶ τρυφῇ κεχρημένῳ, πρὸς | |
| 1880 | χάριν αὐτῷ διαλεγόμενος ἔφη οὐ γὰρ ἐγώ γέ τί φημι τέλος χαριέστερον εἶναι ἢ ὅταν εὐφροσύνη μὲν ἔχῃ κατὰ δῆμον ἅπαντα, δαιτυμόνες δ’ ἀνὰ δώματ’ ἀκουάζωνται ἀοιδοῦ | |
| ἥμενοι ἑξείης, παρὰ δὲ πλήθωσι τράπεζαι | 82 | |
| 1885 | σίτου καὶ κρειῶν, μέθυ δ’ ἐκ κρητῆρος ἀφύσσων οἰνοχόος φορέῃσι καὶ ἐγχείῃ δεπάεσσι· τοῦτό τί μοι κάλλιστον ἐνὶ φρεσὶν εἴδεται εἶναι, τούτοις παραχθεὶς καὶ Ἐπίκουρος τὴν ἡδονὴν τέλος εὐδαιμονίας ἐνό‐ μισε. καὶ ἐπεὶ αὐτὸς οὗτος ὁ Ὀδυσσεὺς ποτὲ μὲν οὔλῃ καὶ ἁπαλῇ χλα‐ | |
| 1890 | νίδι ἠμπίσχετο, ποτὲ δὲ ῥακίοις καὶ πήραις, καὶ νῦν μὲν τῇ Καλυψοῖ συνανεπαύετο, νῦν δὲ ὑπὸ Ἴρου καὶ Μελανθίου περιυβρίζετο, ταύτην εἰκόνα τοῦ βίου παραλαβὼν Ἀρίστιππος καὶ πενίᾳ καὶ πόνοις συν‐ ηνέχθη ἐρρωμένως καὶ ἡδονῇ ἀφειδῶς ἐχρήσατο. Τῆς δ’ Ὁμήρου σοφίας κἀκεῖνα καταμαθεῖν ἔστι δείγματα, ὅτι | |
| 1895 | πολλὰ καὶ καλὰ σοφῶν ἀνδρῶν ἀποφθέγματα προανεφώνησεν, οἷον τὸ ‘ἕπου θεῷ‘ ὅς κε θεοῖς ἐπιπείθηται, μάλα δ’ ἔκλυον αὐτοῦ καὶ ‘μηδὲν ἄγαν‘ καὶ δ’ ἄλλῳ νεμεσῶ, ὅς κ’ ἔξοχα μὲν φιλέῃσιν, | |
(1900) | ἔξοχα δ’ ἐχθαίρῃσιν· ἀμείνω δ’ αἴσιμα πάντα καὶ ‘ἐγγύα, πάρα δ’ ἄτα‘ δειλαί τοι δειλῶν γε καὶ ἐγγύαι ἐγγυάασθαι. καὶ τὸ τοῦ Πυθαγόρου πρὸς τὸν πυθόμενον ‘τί ἐστι φίλοσ‘ ῥηθὲν ‘ἄλλος ἐγὼ‘ | |
| 1905 | ἶσον ἐμῇ κεφαλῇ. Ἔστι δὲ τῆς αὐτῆς ἰδέας [τῶν ἀποφθεγμάτων] καὶ ἡ καλουμένη | |
| γνώμη, ἥπερ ἐστὶν ἀπόφασις καθολικὴ περὶ τῶν κατὰ τὸν βίον λόγῳ συντόμῳ. καὶ τούτῳ δὴ χρησαμένων πάντων τῶν ποιητῶν καὶ φιλο‐ σόφων καὶ λογογράφων καὶ γνωμικῶς τινα ἀποφαίνεσθαι ἐπιτηδευσάν‐ | 83 | |
| 1910 | των πρῶτος Ὅμηρος πολλὰς καὶ ἀγαθὰς γνώμας ἐξήνεγκε δι’ ὅλης τῆς ποιήσεως, τοῦτο μὲν ἀποφαινόμενος, οἷόν ἐστιν ὃ βούλεται παρα‐ στῆσαι, ὡς ὅταν εἴπῃ κρείσσων γὰρ βασιλεὺς ὅτε χώσεται ἀνδρὶ χέρηι, τοῦτο δὲ ὡς δέον πράσσειν τι, οἷον | |
| 1915 | οὐ χρὴ παννύχιον εὕδειν βουληφόρον ἄνδρα. Πολλὰς δὲ γνώμας καὶ παραινέσεις ἀγαθὰς Ὁμήρου ἐξενεγκόντος, παρέφρασαν οὐκ ὀλίγοι τῶν μετ’ αὐτόν. ὧν τινα παραδείγματα οὐκ ἄκαιρόν ἐστι παραθέσθαι, οἷόν ἐστι τὸ Ὁμήρου νήπιοι, οἳ Ζηνὶ μενεαίνομεν ἀφρονέοντες· | |
| 1920 | ἦ ἔτι μιν μέμαμεν καταπαυσέμεν ἆσσον ἰόντες ἢ ἔπει ἠὲ βίῃ· ὁ δ’ ἀφήμενος οὐκ ἀλεγίζει οὐδ’ ὄθεται· φησὶν γὰρ ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσι κάρτεΐ τε σθένεΐ τε διακριδὸν εἶναι ἄριστος. τῶ ἔχεθ’ ὅττι κεν ὔμμι κακὸν πέμπῃσιν ἑκάστῳ. | |
| 1925 | παρὰ τοῦτο δέ ἐστι τὸ Πυθαγορικὸν ὅσσα δὲ δαιμονίαισι τύχαις βροτοὶ ἄλγε’ ἔχουσιν, ἣν ἂν μοῖραν ἕλῃς, ταύτην φέρε μὴ δ’ ἀγανάκτει. καὶ ἐπὶ τούτοις τὸ Εὐριπίδου τοῖς πράγμασιν γὰρ οὐχὶ θυμοῦσθαι χρεών· | |
| 1930 | μέλει γὰρ αὐτοῖς οὐδέν· ἀλλ’ ο〈ὑν〉τυγχάνων, | |
| τὰ πράγματ’ ὀρθῶς ἂν τιθῇ, πράσσει καλῶς. Πάλιν Ὅμηρος μέν φησι τέκνον ἐμόν, τέο μέχρις ὀδυρόμενος καὶ ἀχεύων σὴν ἔδεαι κραδίην, | 84 | |
| 1935 | ὁ δὲ Πυθαγόρας φείδεο τῆς ζωῆς, μή μιν καταθυμοβορήσῃς. Ἔτι Ὁμήρου εἰπόντος τοῖος γὰρ νόος ἐστὶν ἐπιχθονίων ἀνθρώπων οἷον ἐπ’ ἦμαρ ἄγῃσι πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε, | |
| 1940 | Ἀρχίλοχος τά τε ἄλλα αὐτοῦ μιμούμενος καὶ τοῦτο 〈τὸ εἰρη〉μέν〈ον〉 παρέφρασεν εἰπὼν τοῖος ἀνθρώποισι θυμός, Γλαῦκε Λεπτίνεω πάι, γίνεται θνητοῖς, ὁποίην Ζεὺς ἐφ’ ἡμέρην ἄγῃ. Καὶ ἐν ἄλλοις Ὁμήρου εἰπόντος | |
| 1945 | ἄλλῳ μὲν γὰρ ἔδωκε θεὸς πολεμήια ἔργα, ἄλλῳ δ’ ἐν στήθεσσι τιθεῖ νόον εὐρύοπα Ζεὺς ἐσθλόν, τοῦ δέ τε πολλοὶ ἐπαυρίσκοντ’ ἄνθρωποι, καί τε πόλεις ἐσάωσε, μάλιστα δὲ καὐτὸς ἀνέγνω, Εὐριπίδης παρὰ τοῦτο ἐποίησε | |
(1950) | γνώμαις γὰρ ἀνδρὸς εὖ μὲν οἰκοῦνται πόλεις, εὖ δ’ οἶκος, εἰς δ’ αὖ πόλεμον ἰσχύει μέγα· σοφὸν γὰρ ἓν βούλευμα τὰς πολλὰς χέρας νικᾷ, σὺν ὄχλῳ δ’ ἀμαθία πλεῖστον κακόν. Ἃ δὲ παρακελευόμενον τῷ ἑταίρῳ τὸν Ἰδομενέα πεποίηκεν | |
| 1955 | ὦ πέπον, εἰ μὲν δὴ πόλεμον περὶ τόνδε φυγόντες | |
| αἰεὶ δὴ μέλλοιμεν ἀγήρω τ’ ἀθανάτω τε ἔσσεσθ’, οὔτε κεν αὐτὸς ἐνὶ πρώτοισι μαχοίμην οὔτε κε σὲ στέλλοιμι μάχην ἐς κυδιάνειραν· νῦν δ’ ἔμπης γὰρ κῆρες ἐφεστᾶσιν θανάτοιο | 85 | |
| 1960 | μυρίαι, ἃς οὐκ ἔστι φυγεῖν βροτὸν οὐδ’ ὑπαλύξαι, ἴομεν, ἠέ τῳ εὖχος ὀρέξομεν, ἠέ τις ἡμῖν, Αἰσχύλος μὲν δεύτερος λέγων οὕτως ἔφη ἀλλ’ οὔτε πολλὰ τραύματ’ ἐν στέρνοις λαβὼν θνήσκει τις, εἰ μὴ τέρμα συντρέχοι βίου, | |
| 1965 | οὔτ’ ἐν στέγῃ τις ἥμενος παρ’ ἑστίᾳ φεύγει τι μᾶλλον τὸν πεπρωμένον μόρον, ἐν δὲ πεζῇ λέξει Δημοσθένης οὕτως· ‘πέρας μὲν γάρ ἐστιν ἅπασιν ἀν‐ θρώποις τοῦ βίου θάνατος, κἂν ἐν οἰκίσκῳ τις αὑτὸν καθείρξας τηρῇ· δεῖ δὲ τοὺς ἀγαθοὺς ἄνδρας ἐγχειρεῖν μὲν ἅπασιν ἀεὶ τοῖς καλοῖς, φέ‐ | |
| 1970 | ρειν δ’ ὅ τι ἂν ὁ θεὸς διδῷ γενναίωσ‘. Πάλιν δὲ τὸ Ὁμήρου οὔ τοι ἀπόβλητ’ ἐστὶ θεῶν ἐρικυδέα δῶρα Σοφοκλῆς παρέφρασεν εἰπὼν θεοῦ τὸ δῶρον τοῦτο· χρὴ δ’ ὅς’ ἂν θεοὶ | |
| 1975 | διδῶσι, φεύγειν μηδέν’, ὦ τέκνον, ποτέ. Παρ’ ἐκεῖνο δὲ τοῦ καὶ ἀπὸ γλώσσης μέλιτος γλυκίων ῥέεν αὐδὴ Θεόκριτος εἶπεν οὕνεκά οἱ γλυκὺ Μοῦσα κατὰ στόματος χέε νέκταρ. | |
| 1980 | 〈Ὁμο〉ίως δὲ καὶ Ἄρατος παρέφρασε τὸ μὲν | |
| οἴη δ’ ἄμμορός ἐστι λοετρῶν Ὠκεανοῖο, εἰπὼν Ἄρκτοι, κυανέου πεφυλαγμέναι Ὠκεανοῖο, τὸ δὲ | 86 | |
| 1985 | τυτθὸν γὰρ ὑπὲκ θανάτοιο φέρονται, εἰπὼν ὀλίγον δὲ διὰ ξύλον Ἄιδ’ ἐρύκει. καὶ περὶ μὲν τούτων ἅλις. Ὁ δὲ πολιτικὸς λόγος ἐστὶν ἐν τῇ ῥητορικῇ τέχνῃ, ἧς ἐντὸς Ὅμηρος | |
| 1990 | πρῶτος γέγονεν, ὡς φαίνεται. εἰ γάρ ἐστιν ἡ ῥητορικὴ δύναμις τοῦ πι‐ θανῶς λέγειν, τίς μᾶλλον Ὁμήρου ἐν τῇ δυνάμει ταύτῃ καθέστηκεν, ὃς τῇ τε μεγαλοφωνίᾳ πάντας ὑπεραίρει ἔν τε τοῖς διανοήμασι τὴν ἴσην τοῖς λόγοις ἰσχὺν ἐπιδείκνυται; Καὶ πρῶτόν ἐστι τῆς τέχνης ἡ οἰκονομία, ἣν δι’ ὅλης τῆς ποιήσεως | |
| 1995 | παρίστησι, καὶ μάλιστα ἐν ταῖς ἀρχαῖς τῶν πραγμάτων. οὐ γὰρ πόρρωθεν ἐμβαλὼν τὴν ἀρχὴν τῆς Ἰλιάδος ἐποιήσατο, ἀλλὰ καὶ καθ’ ὃν χρόνον αἱ πράξεις ἐνεργότεραι καὶ ἀκμαιότεραι κατέστησαν. τὰ δὲ τούτων ἀργότερα, ὅσα ἐν τῷ παρελθόντι χρόνῳ ἐγένοντο, συντόμως ἐν ἄλλοις τόποις παραδιηγήσατο. τὸ δὲ αὐτὸ καὶ ἐν τῇ Ὀδυσσείᾳ πεποίη‐ | |
(2000) | κεν, ἀρξάμενος μὲν ἀπὸ τῶν τελευταίων τῆς πλάνης τοῦ Ὀδυσσέως χρόνων, ἐν οἷς καιρὸς ἦν ἤδη καὶ τὸν Τηλέμαχον εἰσάγειν καὶ τὴν τῶν μνηστήρων ὕβριν ἐμφανίζειν. τὰ δὲ πρὸ τούτων, ὅσα τῷ Ὀδυσσεῖ ἀλω‐ μένῳ συνέπεσεν, αὐτὸν παράγει διηγούμενον, ἃ καὶ δεινότερα καὶ πι‐ θανώτερα ἔμελλε φαίνεσθαι ὑπὸ αὐτοῦ τοῦ παθόντος λεγόμενα. | |
| 2005 | Ἀεὶ τοίνυν χρωμένων τῶν ῥητόρων πάντων τοῖς προοιμίοις ὑπὲρ τοῦ προσεκτικώτερον ἢ εὐνούστερον ποιεῖν τὸν ἀκροατήν, αὐτὸς μὲν ὁ | |
| ποιητὴς κέχρηται προοιμίοις τοῖς μάλιστα κινῆσαι καὶ ἐπαγαγέσθαι πρὸς τὴν ἀκρόασιν δυναμένοις, ἔν τε τῇ Ἰλιάδι προαναφωνῶν ὅτι μέλ‐ λει λέγειν ὅσα διὰ τὴν Ἀχιλλέως ὀργὴν καὶ τὴν Ἀγαμέμνονος ὕβριν | 87 | |
| 2010 | κακὰ τοῖς Ἕλλησι συνέβη, καὶ ἐν τῇ Ὀδυσσείᾳ ὅσοις πόνοις καὶ κιν‐ δύνοις περιπεσὼν ὁ Ὀδυσσεὺς πάντων τῇ τῆς ψυχῆς συνέσει καὶ καρ‐ τερίᾳ περιεγένετο. καὶ ἐν ἑκατέρῳ τῶν προοιμίων τὴν Μοῦσαν παρα‐ καλεῖ, ἵνα θειοτέραν καὶ μείζονα τὴν δόξαν τῶν λεγομένων παρα‐ στήσῃ. | |
| 2015 | Πολλὰ δὲ τῶν εἰσαγομένων ὑπ’ αὐτοῦ προσώπων λέγοντα ποιῶν ἢ πρὸς οἰκείους ἢ φίλους ἢ ἐχθροὺς ἢ δήμους ἑκάστῳ τὸ πρέπον εἶδος τῶν λόγων ἀποδίδωσιν, ὥσπερ ἐν ἀρχῇ πεποίηται αὐτῷ ὁ Χρύσης ἐν τοῖς πρὸς τοὺς Ἕλληνας λόγοις χρησιμωτάτῳ προοιμίῳ κεχρημένος· συνεύχεται γὰρ αὐτοῖς πρότερον κρατῆσαι τῶν πολεμίων καὶ οἴκαδε | |
| 2020 | ἀναστρέψαι, ἵνα τὴν παρ’ αὐτῶν εὔνοιαν ἐπισπάσηται, ἔπειτα οὕτως ὑπὲρ τῆς παιδὸς παρακαλεῖ. ὁ δὲ Ἀχιλλεὺς ἐπὶ τῇ ἀπειλῇ τοῦ Ἀγαμέ‐ μνονος θυμούμενος μιγνύει τὸν ὑπὲρ αὑτοῦ καὶ τῶν Ἑλλήνων λόγον, ἵνα κἀκείνους ἀκούσαντας εὐνουστέρους καταστήσῃ· πάντας γὰρ ἐπὶ τὸν πόλεμον ἐστάλθαι οὐκ ἰδίας τινὸς ἀπεχθείας ἕνεκα ἀλλὰ εἰς χάριν | |
| 2025 | αὐτοῦ τοῦ Ἀγαμέμνονος καὶ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ· καὶ πολλὰ μὲν πε‐ ποιηκέναι ἑαυτόν, τὸ δὲ γέρας οὐ παρὰ τούτων ἀλλὰ παρὰ τοῦ κοινοῦ τῶν Ἑλλήνων εἰληφέναι. οἷς ἀντιλέγων ὁ Ἀγαμέμνων οὐκ ἀπορεῖ, ὅπως καὶ αὐτὸς θεραπεύσῃ τὸ πλῆθος· φήσαντος γὰρ τοῦ Ἀχιλλέως ἀπελεύσεσθαι εἰς τὴν πατρίδα δι’ ἣν ἔπαθεν ὕβριν, οὐκ εἶπεν ‘ἄπιθι‘ | |
| 2030 | ἀλλὰ ‘φεῦγε‘, τὸ ἁπλῶς ῥηθὲν εἰς τὸ ἀδοξότερον μεταβαλών, καὶ ὅτι ‘οὐ παρακαλῶ σε μένειν· πάρεισι γὰρ καὶ ἄλλοι, οἳ τιμῆς ἀξιώσουσί | |
| με‘. ἦν δὲ καὶ τοῦτο τοῖς ἀκούουσι κεχαρισμένον. Καὶ ἐπὶ τούτοις εἰσάγεται ῥήτωρ ὁ Νέστωρ, ὃν ‘ἡδυεπῆ‘ καὶ ‘λιγὺν ἀγορητὴν‘ προσεῖπε· | 88 | |
| 2035 | τοῦ καὶ ἀπὸ γλώσσης μέλιτος γλυκίων ῥέεν αὐδή· οὗ μεῖζον ἐγκώμιον οὐκ ἂν γένοιτο ῥήτορος. τί δὲ οὗτος διαπράσσεται τῷ λόγῳ; ἄρχεται μὲν ἀπὸ προοιμίου, δι’ οὗ μετάγνωσιν ἐμποιεῖν πει‐ ρᾶται τοῖς διαφερομένοις ἀριστεῦσιν, ἐννοεῖν αὐτοὺς παρασκευάζων ὅτι μαχόμενοι παρέξουσιν ἀφορμὴν χαρᾶς τοῖς πολεμίοις. πρόεισι δὲ | |
| 2040 | νουθετῶν ἑκάτερον καὶ πείθεσθαι ἑαυτῷ ὡς πρεσβυτέρῳ παραινῶν, καὶ ἐν τῷ σωφρονίζειν τὸν ἕτερον κεχαρισμένα τῷ ἑτέρῳ λέγει· τῷ μὲν γὰρ Ἀγαμέμνονι παραινεῖ μὴ ἀφαιρεῖσθαι τὸ δοθὲν τῷ πολλὰ κε‐ κμηκότι γέρας, τῷ δὲ Ἀχιλλεῖ μὴ ἐρίζειν τῷ βασιλεύειν προκρινομένῳ. καὶ πρέποντα ἑκατέρῳ ἔπαινον 〈ἀπονέμων〉, τῷ μὲν ὡς πλειόνων βασι‐ | |
| 2045 | λεύοντι, τῷ δὲ ὡς πλέον ἰσχύοντι, τοῦτον τὸν τρόπον πραΰνειν αὐτοὺς ἐπιχειρεῖ. Τί δέ; οὐχὶ καὶ ἐν τοῖς ἑξῆς, ὁπότε εἶδε τὸν ὄνειρον ὁ Ἀγαμέμνων, ἐλπίδας ἀγαθὰς αὐτῷ φέροντα παρὰ τοῦ Διὸς καὶ ὁπλίζειν τοὺς Ἕλ‐ ληνας παρακελευόμενον, ῥητορικῇ χρῆται τέχνῃ, τοὐναντίον οἷς βούλε‐ | |
(2050) | ται πρὸς τοὺς πολλοὺς λέγων, ἵνα πεῖραν τῆς ὁρμῆς αὐτῶν λάβῃ καὶ μὴ ἐπαχθὴς ᾖ, πολεμεῖν ἀναγκάζων ὑπὲρ ἑαυτοῦ; ἀλλὰ αὐτὸς μὲν πρὸς χάριν λέγει, ἄλλος δέ τις τῶν πείθειν αὐτοὺς δυναμένων προτρέ‐ πει μένειν, ὡς τοῦτο τῇ ἀληθείᾳ τοῦ βασιλέως θέλοντος· καὶ γὰρ ἐν οἷς δημηγορεῖ, ἐμφαίνει ὅτι τοὐναντίον βούλεται. ὁ δὲ 〈δια〉δεχόμενος | |
| 2055 | τοὺς λόγους τούτους ἐστὶν Ὀδυσσεύς, παρρησίᾳ τῇ πρεπούσῃ χρώ‐ μενος καὶ τοὺς μὲν ἀρίστους λόγοις προσηνέσι πείθων, τοὺς δὲ ὑποδε‐ εστέρους καταπληκτικῶς ὑπακούειν τοῖς κρείττοσιν ἀναγκάζων. καὶ τὸ ἄτακτον καὶ θορυβῶδες τῶν πολλῶν καταπαύσας ἅμα πάντας πείθει λόγοις ἔμφροσι, μετρίως μὲν ὀνειδίσας, διότι οὐκέτι τελοῦσιν ἃ ὑπέ‐ | 89 |
| 2060 | σχοντο, καὶ ἅμα συγγνώμης ἀξιώσας, ὅτι πολὺν χρόνον ἄπρακτοι μένοντες τῶν φιλτάτων ἐστέρηνται, παρακλήσει δὲ καὶ ἐλπίδι τῇ ἐκ τῶν μαντειῶν συμπείθων μένειν. Ὁμοίως δὲ καὶ ὁ Νέστωρ λόγους ἐξηλλαγμένους μέν, εἰς ταὐτὸ δὲ τείνοντας ποιούμενος καὶ πλείονι παρρησίᾳ πρὸς τοὺς ἤδη μεμαλαγ‐ | |
| 2065 | μένους χρώμενος πείθει τὸ πλῆθος. καὶ τὴν αἰτίαν τῆς ὀλιγωρίας εἰς ὀλίγους τοῦ μηδενὸς ἀξίους ἀναφέρων τοὺς πολλοὺς ἐντρέπει. προστί‐ θησι δὲ καὶ ἀπειλὴν τοῖς ἀπειθοῦσι καὶ εὐθέως συμβουλεύει τῷ βασι‐ λεῖ, ὅπως χρὴ καταλέγειν τὰ στρατιωτικὰ τάγματα. Πάλιν δὲ ἐν ταῖς κατὰ τὸν πόλεμον πράξεσι τῶν Ἑλλήνων τὰ μὲν | |
| 2070 | εὐτυχησάντων, τὰ δὲ πταισάντων καὶ ἐν φόβῳ καταστάντων, ὁ μὲν Διομήδης, ἅτε τὸ ἐκ τῆς νεότητος θράσος καὶ τὴν ἐκ τῆς ἀριστείας παρρησίαν ἔχων, πρὸ τοῦ ἐπιδείξασθαι τὴν ἀνδραγαθίαν σιωπῆς ἀξιώ‐ σας τὸ παρὰ τοῦ βασιλέως ὄνειδος, τότε ἐπιπλήσσει τῷ Ἀγαμέμνονι ὡς ὑπὸ ἀνανδρίας συμβουλεύοντι φεύγειν· φησὶ γὰρ | |
| 2075 | Ἀτρεΐδη, σοὶ πρῶτα μαχέσσομαι ἀφραδέοντι, ᾗ θέμις ἐστίν, ἄναξ, ἀγορῇ· σὺ δὲ μή τι χολωθῇς. ἐν οἷς ἅμα μὲν νουθετεῖν αὐτὸν ἐπιχειρεῖ, ἅμα δὲ τὴν παρ’ αὐτοῦ | |
| ὀργὴν παραιτεῖται. καὶ τὰ μὲν φθάνοντα διαπεπρᾶχθαι ἑαυτῷ ἀνεπαχ‐ θῶς ὑπομιμνήσκει, λέγων | 90 | |
| 2080 | ταῦτα δὲ πάντα ἴσας’ Ἀργείων ἠμὲν νέοι ἠδὲ γέροντες, εἰς δὲ τὰ ἑξῆς προτρέπει τοὺς Ἕλληνας, τεχνικῶς ἐγκωμιάζων αὐτοὺς δαιμόνι’, οὕτω που μάλα ἔλπεαι υἷας Ἀχαιῶν ἀπτολέμους τ’ ἔμεναι καὶ ἀνάλκιδας, ὡς ἀγορεύεις; | |
| 2085 | καὶ αὐτὸν τὸν Ἀγαμέμνονα δυσωπεῖ, συγχωρῶν αὐτῷ, εἰ βούλεται, ἀπιέναι· τοὺς γὰρ ἄλλους ἐξαρκέσειν 〈ἐπηπείλησεν〉 ἤ, κἂν πάντες φύ‐ γωσιν, αὐτόν γε σὺν τῷ ἑταίρῳ μενεῖν καὶ μαχεῖσθαι, εἰπὼν νῶι δ’, ἐγὼ Σθένελός τε, μαχησόμεθα. ὁ δὲ Νέστωρ τούτῳ μὲν γνώμης τε καὶ πράξεως ἀρετὴν μαρτυρεῖ, ὅσα | |
| 2090 | δὲ εἰς τέλος τῆς συμβουλῆς διαφέρει, ἑαυτὸν ὡς πρεσβύτερον δεῖν παραινεῖν ἀξιοῖ. καὶ ἐπέξεισι τῷ λόγῳ, τὴν πρὸς Ἀχιλλέα πρεσβείαν παρασκευάζειν ἐπιχειρῶν. Καὶ ἐν αὐτῇ δὲ τῇ πρεσβείᾳ ποικίλαις τέχναις ποιεῖ χρωμένους τοὺς ῥήτορας. ὁ μὲν γὰρ Ὀδυσσεὺς ἀρχόμενος τοῦ λόγου οὐκ εὐθέως ἔφη | |
| 2095 | ὅτι Ἀγαμέμνων μετεγνωκὼς ἐπὶ τῇ τῆς Βρισηίδος ἀφαιρέσει τήν τε κόρην ἀποδίδωσι καὶ δῶρα τὰ μὲν παραυτίκα πέμπει, τὰ δ’ 〈εἰσ〉 ὕστερον ἐπαγγέλλεται· οὐ γὰρ ἦν χρήσιμον, οἰδοῦντος ἔτι τοῦ θυμοῦ, ταῦτα ὑπομιμνήσκειν· ἀλλὰ πρῶτον ἠθέλησεν ἐμβαλεῖν τὸν Ἀχιλλέα εἰς οἶκτον τῶν Ἑλληνικῶν ἀτυχημάτων. εἶτα εἰπὼν ὡς ὕστερον βουλη‐ | |
(2100) | θεὶς ἐπανορθώσασθαι τὰς συμφορὰς οὐκέτι δυνήσεται, μετὰ ταῦτα τῶν Πηλέως παραινέσεων ἀνέμνησεν, ἑαυτοῦ μὲν ἀφαιρῶν τὸ ἐπαχθές, | |
| τῷ δὲ μᾶλλον ἐντρέπειν δυναμένῳ προσώπῳ τῷ τοῦ πατρὸς περιθεὶς τὸν λόγον. καὶ ὅτε ἐδόκει πραότερον αὐτὸν εἶναι, τότε καὶ τῶν Ἀγαμέ‐ μνονος δώρων ἐμνημόνευσε. καὶ πάλιν εἰς τὰς ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων δεή‐ | 91 | |
| 2105 | σεις μετέβαλε τὸν λόγον, ὅτι, εἰ καὶ δικαίως Ἀγαμέμνονι μέμφεται, καλὸν γοῦν σῶσαι τοὺς μηδὲν εἰς αὐτὸν ἐξημαρτηκότας· ἐχρῆν γὰρ καὶ τὸν ἐπίλογον μηδὲν ἔχειν τῶν λυπούντων τὸν ἀκούοντα, ἐπεὶ καὶ μάλιστα μνημονεύεται τὰ τέλη τῶν λόγων. ἡ δὲ τελευταία παράκλησις ἔχει τι καὶ διεγερτικὸν ἐπὶ τοὺς πολεμίους ὡς καὶ αὐτοῦ καταφρονοῦν‐ | |
| 2110 | τας· ‘νῦν γὰρ ἄν‘, φησίν, ‘ἕλοις τὸν Ἕκτορα, εἴ σου κατεναντίον σταίη, ἐπεὶ οὐδένα τῶν Ἑλλήνων ἑαυτῷ φησιν εἶναι ὅμοιον.‘ ὁ δὲ Φοῖνιξ, δεδοικὼς μὴ ἐνδεέστερον ἢ προσῆκε χρῆται τῇ δεήσει, δάκρυα προΐεται. καὶ πρῶτον μὲν τῇ ὁρμῇ αὐτοῦ συντίθεται, φήσας μὴ ἀπο‐ λειφθήσεσθαι αὐτοῦ, εἰ ἀποπλέοι· τοῦτο γὰρ ἦν αὐτῷ κεχαρισμένον. | |
| 2115 | εἶτα καὶ τὴν αἰτίαν λέγει, ὅπως τρέφειν αὐτὸν ἐπιστεύθη, παρὰ τοῦ Πηλέως νήπιον παραλαβών, καὶ διδάσκαλος ἔργων καὶ λόγων εἶναι ἠξιώθη. παραδιηγεῖται δὲ καὶ τὰς ἐπὶ τῆς νεότητος ἁμαρτίας αὐτοῦ, ἐμφαίνων ὡς ἄβουλον ἡ τοιαύτη ἡλικία. καὶ προϊὼν οὐδὲν τῶν εἰς προτροπὴν παραλείπει, πᾶσι τοῖς κεφαλαίοις ῥητορικῶς χρώμενος, ὅτι | |
| 2120 | διηλλάχθαι καλὸν τῷ ἱκετεύοντι καὶ δῶρα πέμποντι καὶ πρέσβεις τοὺς ἀρίστους κἀκείνῳ τιμιωτάτους ἀπεσταλκότι, καὶ ὅτι καὶ αὐτὸς δίκαιός | |
| ἐστιν ὧν ἀξιοῖ τυγχάνειν, τροφεύς γε ὢν καὶ διδάσκαλος, καὶ ὅτι με‐ ταγνώσεται προέμενος τὸν παρόντα καιρόν. καὶ παραδείγματι χρῆται τῷ κατὰ Μελέαγρον διηγήματι, ὅτι κἀκεῖνος παρακαλούμενος ὑπὸ τῶν | 92 | |
| 2125 | οἰκείων βοηθεῖν τῇ πατρίδι οὐ συγκατέθετο, ἕως ὑπὸ τῆς ἀνάγκης τῶν καταλαβουσῶν τὴν πόλιν συμφορῶν ἐπὶ τὸ ἀμύνειν ἐτράπετο. Αἴας δὲ οἴκτου μὲν καὶ ἱκεσίας οὐδὲν ἐδεήθη, παρρησίᾳ δὲ χρησάμενος καθ‐ ελεῖν τὸ φρόνημα τοῦ Ἀχιλλέως διέγνω, τὰ μὲν εὐκαίρως ἐπιπλήττων, τὰ δὲ εὐγενῶς παρακαλῶν, ἵνα μὴ τελέως παροξύνῃ· οὕτω γὰρ ἥρμοζε | |
| 2130 | τῷ τῆς 〈αὐτῆσ〉 ἀρετῆς μετειληφότι. πρὸς δὲ τούτων ἕκαστον ὁ Ἀχιλ‐ λεὺς ἀποκρινόμενος ἦθος γενναῖον ἅμα καὶ ἁπλοῦν ἐμφαίνει. τοῖς μὲν γὰρ ἄλλοις ἐλεγκτικῶς ἅμα καὶ μεγαλοφρόνως ἀντιλέγει, αἰτίας εὐλό‐ γους τῆς ὀργῆς παριστάς, Αἴαντι δὲ ἀπολογεῖται. καὶ Ὀδυσσεῖ μὲν ἔφη ἀποπλεύσεσθαι τῇ ὑστεραίᾳ, καμπτόμενος δέ πως ταῖς Φοίνικος | |
| 2135 | δεήσεσι βουλεύσεσθαί φησι περὶ τοῦ ἀπόπλου. ἐκνικηθεὶς δὲ ὑπὸ τῆς Αἴαντος παρρησίας ἐξομολογεῖται πᾶν ὃ μέλλει ποιήσειν, ὅτι οὐ πρότερον ἔξεισιν ἐπὶ τὸν πόλεμον, πρὶν ἂν ὁ Ἕκτωρ ἐπὶ τὰς σκηνὰς αὐτοῦ καὶ τὰς ναῦς ἀφίκηται, τοὺς πολλοὺς τῶν Ἑλλήνων ἀπεκτονώς· ‘ἔνθα‘, φησὶν ὅτι, ‘καίπερ ἐκθύμως μαχόμενον τὸν Ἕκτορα παύσεσθαι | |
| 2140 | νομίζω‘· καὶ γὰρ τοῦτο πρὸ〈ς τὸ〉 εἰρημένον πρόσθεν ὑπὸ τοῦ Ὀδυσ‐ σέως περὶ τοῦ ἐνστῆναι τῇ ὁρμῇ τοῦ Ἕκτορος ἀντέθηκεν. Ἐν δὲ τοῖς τοῦ Φοίνικος λόγοις κἀκεῖνο παρίστησιν, ὅτι τέχνη ἐστὶν ἡ ῥητορική· φησὶ γὰρ τῷ Ἀχιλλεῖ διότι ‘παρέλαβόν σε‘ νήπιον, οὔ πω εἰδόθ’ ὁμοιίου πολέμοιο, | |
| 2145 | οὐδ’ ἀγορέων, ἵνα τ’ ἄνδρες ἀριπρεπέες τελέθουσι. τοὔνεκά με προέηκε διδασκέμεναι τάδε πάντα, μύθων τε ῥητῆρ’ ἔμεναι πρηκτῆρά τε ἔργων. ἐν οἷς καὶ τοῦτο δείκνυσιν, ὅτι ἡ τῶν λόγων δύναμις μάλιστα τοὺς ἄν‐ δρας εὐκλεεῖς ἀπεργάζεται. | 93 |
(2150) | Ἔστι δὲ καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς τῆς ποιήσεως τόποις εὑρεῖν λόγους τῆς ῥητορικῆς τέχνης ἐχομένους. καὶ κατηγορίας καὶ ἀπολογίας ὑπο‐ δείκνυσι τρόπον ἔν τε ἄλλοις καὶ ἐν οἷς ὁ Ἕκτωρ καθάπτεται τοῦ ἀδελφοῦ, ὀνειδίζων αὐτῷ δειλίαν καὶ ἀκολασίαν, καὶ ὅτι τοιοῦτος ὢν ἠδίκει τοὺς πόρρω ἀπῳκισμένους, ὅθεν αἴτιος κακῶν τοῖς οἰκείοις ἐγέ‐ | |
| 2155 | νετο. καὶ ὁ Ἀλέξανδρος ἐκλύει τὸν θυμὸν τοῦ ἀδελφοῦ, δικαίως ἐπι‐ πλήσσεσθαι συγκατατιθέμενος καὶ τῷ ὑποσχέσθαι τὴν πρὸς τὸν Μενέ‐ λαον μάχην ἀπολυόμενος τὸ ἔγκλημα τῆς δειλίας. καὶ ὅτι μὲν τεχνίτης λόγων Ὅμηρος, οὐκ ἂν ἄλλως τις εἴποι εὖ φρονῶν· δῆλα γὰρ καὶ τὰ ἄλλα ἐξ αὐτῆς τῆς ἀναγνώσεως. | |
| 2160 | Οὐκ ἠμέλησε δὲ οὐδὲ χαρακτηρίσαι τοὺς ῥήτορας. τὸν μὲν γὰρ Νέ‐ στορα ἡδὺν καὶ προσηνῆ τοῖς ἀκούουσιν εἰσάγει, τὸν δὲ Μενέλαον βραχυλόγον καὶ εὔχαριν καὶ τοῦ προκειμένου τυγχάνοντα, τὸν δὲ Ὀδυσσέα πολλῇ καὶ πυκνῇ 〈καὶ κατα〉πληκτικῇ τῇ δεινότητι τῶν λόγων κεχρημένον· ταῦτα γὰρ τοῖς δυσὶ τούτοις ἥρωσιν ὁ Ἀντήνωρ | |
| 2165 | μαρτυρεῖ, ἀκούσας αὐτῶν, ὁπότε πρεσβεύοντες ἀφίκοντο εἰς τὴν Ἴλιον. καὶ ταύτας τὰς ἰδέας τῶν λόγων Ὅμηρος παρίστησιν, αὐτὸς ἐν τῇ ποιήσει δείξας ἁπάσῃ. Οἶδε δὲ καὶ τὴν ἀντίθεσιν τῶν λόγων, ἀεὶ τῶν ἐναντίων ἐπὶ παντὸς | |
| πράγματος τιθεμένων καὶ τὸ αὐτὸ κατασκευαζόντων καὶ ἀναιρούντων | 94 | |
| 2170 | διὰ τὴν εὐπορίαν τῆς λογικῆς ἕξεως· φησὶ γὰρ στρεπτὴ δὲ γλῶσς’ ἐστὶ βροτῶν, πολέες δ’ ἔνι μῦθοι παντοῖοι, ἐπέων δὲ πολὺς νομὸς ἔνθα καὶ ἔνθα. ὁπποῖόν κ’ εἴπῃσθα ἔπος, τοῖόν κ’ ἐπακούσαις. Ἐπίσταται δὲ τὰ αὐτὰ καὶ διὰ πολλῶν λέγειν καὶ δι’ ὀλίγων ἐπανα‐ | |
| 2175 | λαμβάνειν, ὅπερ καλεῖται ἀνακεφαλαίωσις, καὶ ἔστιν ἐν χρήσει παρὰ τοῖς ῥήτορσιν, ὁπόταν δέῃ πολλὰ πράγματα εἰρημένα ἀναμνῆσαι συντόμως. ἃ γὰρ διηγήσατο ὁ Ὀδυσσεὺς παρὰ τοῖς Φαίαξιν ἐν τέτ‐ ταρσι ῥαψῳδίαις, ταῦτα πάλιν βραχέως διέξεισιν ἐν τούτοις· ἤρξατο δ’ ὡς πρῶτον Κίκονας δάμας’, αὐτὰρ ἔπειτα | |
| 2180 | καὶ τὰ ἑξῆς. Τοῦ δὲ πολιτικοῦ λόγου ἔχεται καὶ ἡ τῶν νόμων ἐπιστήμη, καὶ οὐδὲ ταύτης ἐκτὸς τὸν Ὅμηρον εὕροιμεν ἄν. εἰ μὲν οὖν καὶ τὸ ὄνομα τοῦ νόμου ἦν κατ’ αὐτὸν ἐν χρήσει, οὐκ ἔστι σαφῶς διορίσασθαι. οἱ μὲν γάρ φασι δῆλον αὐτὸν εἶναι εἰδότα τοὔνομα τοῦ νόμου ἐν τῷ εἰπεῖν | |
| 2185 | ἀνθρώπων ὕβριν τε καὶ εὐνομίην ἐφορῶντες. Ἀρίσταρχος δὲ ᾠήθη τὴν ‘εὐνομίαν‘ εἰρῆσθαι παρὰ τὸ ‘εὖ νέμεσθαι‘. καίτοι καὶ ὁ ‘νόμοσ‘ λέγεσθαι ἔοικεν ἀπὸ τοῦ ‘νέμειν‘ τὰ ἴσα πᾶσιν ἢ τὸ κατ’ ἀξίαν ἑκάστῳ. ὅτι δὲ τὴν δύναμιν τῶν νόμων οἶδεν, εἰ μὴ καὶ ἐν γραφαῖς ἀλλ’ ἐν ταῖς γνώμαις τῶν ἀνθρώπων φυλασσομένην, ἐν | |
| 2190 | πολλοῖς παρίστησι· τὸν γὰρ Ἀχιλλέα ποιεῖ ὑπὲρ τοῦ σκήπτρου λέγοντα νῦν αὖτέ μιν υἷες Ἀχαιῶν ἐν παλάμαις φορέουσι δικασπόλοι, οἵ τε θέμιστας | |
| πρὸς Διὸς εἰρύαται. θέμιστες γὰρ καὶ θεσμοὶ οἱ νόμοι, ὧν τὸν Δία εἰσηγητὴν παραδίδωσιν, | 95 | |
| 2195 | ᾧ καὶ τὸν Μίνωα τὸν τῶν Κρητῶν βασιλέα φησὶν ὁμιλεῖν· ἡ δὲ ὁμιλία νόμων μάθησις ἦν, ὡς καὶ Πλάτων μαρτυρεῖ. σαφῶς δὲ καὶ ἐν ἐκεί‐ νοις δηλοῖ ὅτι χρὴ τοῖς νόμοις ἕπεσθαι καὶ μὴ ἀδικεῖν· τῶ μή τίς ποτε πάμπαν ἀνὴρ ἀθεμίστιος εἴη, ἀλλ’ ὅ γε σιγῇ δῶρα θεῶν ἔχοι, ὅττι διδοῖεν. | |
(2200) | Πρῶτος τοίνυν Ὅμηρος τὰ τῆς πολιτείας διεῖλεν· ἐν γὰρ τῇ ἀσπίδι, ἣν τοῦ κόσμου παντὸς μίμημα κατεσκεύασεν Ἥφαιστος (τουτέστιν ἡ πνευματικὴ δύναμις), ἐμπεριεχομένας ἐποίησε δύο πόλεις, τὴν μὲν ἐν εἰρήνῃ καὶ εὐφροσύνῃ διάγουσαν, τὴν δὲ πολέμῳ σχολάζουσαν. καὶ παραθεὶς τὰ ἑκατέρᾳ πρόσφορα παρίστησιν ὅτι ὁ μὲν πολιτικός ἐστι | |
| 2205 | βίος, ὁ δὲ στρατιωτικός. οὐ παρεῖδε δὲ οὐδὲ τὸν τρίτον τὸν γεωργικὸν ἀλλὰ καὶ τοῦτον ἔδειξεν, ἐνάργειαν ἅμα καὶ κάλλος περιθεὶς τοῖς λόγοις. Ὃ δὲ ἐν πάσῃ πόλει νενομοθέτηται, τὸ εἶναι συνέδριον βουλῆς καὶ τοῦτο προβουλεύεσθαι πρὸ τοῦ τὸν δῆμον συνιέναι, πρόδηλον ὅτι ἐστὶν | |
| 2210 | ἐκ τῶν Ὁμηρικῶν τούτων· βουλὴν δὲ πρῶτον μεγαθύμων ἷζε γερόντων· συνάγει γὰρ Ἀγαμέμνων τοὺς γέροντας καὶ σκέπτεται μετ’ αὐτῶν, ὅπως ὁπλίσῃ τὸ πλῆθος πρὸς τὴν μάχην. Καὶ ὅτι δεῖ τὸν ἄρχοντα πρὸ τῶν ἄλλων πεφροντικέναι τῆς πάντων | |
| 2215 | σωτηρίας, ἐν τῷ αὐτῷ προσώπῳ διδάσκει, ᾧ καὶ παραινεῖ οὐ χρὴ παννύχιον εὕδειν βουληφόρον ἄνδρα. | |
| καὶ ὅτι δεῖ τῷ ἡγουμένῳ πείθεσθαι τοὺς ὑποτεταγμένους, καὶ ὅπως ἑκάστῳ προσφέρεσθαι τὸν προτεταγμένον, ὁ Ὀδυσσεὺς ὑποδείκνυσι, τοὺς μὲν ἐντίμους λόγοις προσηνέσι πείθων, τοῖς δὲ ἐκ τοῦ ὄχλου πι‐ | 96 | |
| 2220 | κρότερον ἐπιπλήσσων. Ἀλλὰ καὶ τὸ ἐπανίστασθαι τοῖς ἀμείνοσι παρὰ πᾶσι νενόμισται, ὃ καὶ αὐτοὶ οἱ θεοὶ ποιοῦσιν ἐπὶ τοῦ Διὸς οὐδέ τις ἔτλη μεῖναι ἐπερχόμενον, ἀλλ’ ἀντίοι ἔσταν ἅπαντες. | |
| 2225 | Νόμος παρὰ τοῖς πλείστοις τὸν πρεσβύτατον 〈πρῶτον〉 λέγειν. ὁ δὲ Διομήδης ὑπὸ ἀνάγκης τοῦ πολέμου πρῶτος θαρσήσας λέγειν συγγνω‐ στὸς εἶναι ἀξιοῖ καὶ μή τι κότῳ ἀγάσησθε ἕκαστος οὕνεκα δὴ γενεῆφι νεώτατός εἰμι μεθ’ ὑμῶν. | |
| 2230 | Κἀκεῖνο δὲ παρὰ πᾶσι νενόμισται, τὸ κολάζεσθαι τὰ ἑκούσια ἁμαρ‐ τήματα, τὰ δὲ ἀκούσια συγγνώμης τυγχάνειν. τοῦτο πάλιν δείκνυσιν ὁ ποιητής, ἐν οἷς φησιν ὁ ἀοιδὸς παρ’ αὐτῷ καί κεν Τηλέμαχος τάδε γ’ εἴποι, σὸς φίλος υἱός, ὡς ἐγὼ οὔ τι ἑκὼν ἐς σὸν δόμον οὐδὲ χατίζων | |
| 2235 | πωλεύμην μνηστῆρσιν ἀεισόμενος μετὰ δαῖτας, ἀλλὰ πολὺ πλέονες καὶ κρείσσονες ἦγον ἀνάγκῃ. Τριῶν δὲ οὐσῶν πολιτειῶν πρὸς δικαιοσύνην καὶ εὐνομίαν, βασι‐ λείας τε καὶ ἀριστοκρατίας καὶ δημοκρατίας, καὶ ταύταις πάλιν ἀντι‐ κειμένων τριῶν πρὸς ἀδικίαν καὶ παρανομίαν, τυραννίδος, ὀλιγαρχίας, | |
| 2240 | ὀχλοκρατίας, οὐδὲ ταύτας Ὅμηρος ἀγνοεῖν ἔοικε, τὴν μὲν βασιλείαν | |
| δι’ ὅλης τῆς ποιήσεως ὀνομάζων καὶ ἐγκωμιάζων, ὡς ἐν τούτοις· θυμὸς δὲ μέγας ἐστὶ διοτρεφέων βασιλήων, τιμὴ δ’ ἐκ Διός ἐστι, φιλεῖ δέ ἑ μητίετα Ζεύς. καὶ ὁποῖον δεῖ εἶναι τὸν βασιλέα, σαφῶς δηλοῖ | 97 | |
| 2245 | λαῶν δ’ οἷσιν ἄνασσε, πατὴρ δ’ ὣς ἤπιος ἦεν καὶ οὔτε τινὰ ῥέξας ἐξαίσιον οὔτε τι εἰπὼν ἐν δήμῳ, ἥ τ’ ἐστὶ δίκη θείων βασιλήων. τὴν δὲ ἀριστοκρατίαν, ἐν οἷς Βοιωτῶν βασιλέας πέντε καταριθμεῖ, καὶ | |
(2250) | παρὰ τοῖς Φαίαξι δώδεκα γὰρ κατὰ δῆμον ἀριπρεπέες βασιλῆες ἀρχοὶ κρίνουσι, τρισκαιδέκατος δ’ ἐγὼ αὐτός. δημοκρατίας δὲ εἰκόνα ἐναργῶς ἐν τῇ κατασκευῇ τῆς ἀσπίδος δει‐ κνύει, ἐν ᾗ δύο ποιήσας πόλεις τὴν ἑτέραν δημοκρατεῖσθαί φησι, μη‐ | |
| 2255 | δενὸς ἡγουμένου, πάντων δὲ πρὸς τὴν ἑαυτῶν βούλησιν κατὰ νόμους βιούντων· ἔνθα καὶ δικαστήριον εἰσάγει. καὶ ἐν ἐκείνοις γε τὴν δημο‐ κρατίαν παρίστησιν, ἐν οἷς φησι δῆμον ὑποδδείσας· δὴ γὰρ κεχολώσατο λίην, οὕνεκα ληιστῆρσιν ἐπισπόμενος Ταφίοισιν | |
| 2260 | ἤκαχε Θεσπρωτούς· οἱ δ’ ἡμῖν ἄρθμιοι ἦσαν. Τὸν δὲ βιαίως καὶ παρανόμως ἄρχοντα τύραννον μὲν οὐ καλεῖ (νεώ‐ τερον γὰρ τὸ ὄνομα), οἷος δὲ τοῖς ἔργοις γίνεται, δείκνυσιν ἐν τούτοις· εἰς Ἔχετον βασιλῆα, βροτῶν δηλήμονα πάντων, ὅς κ’ ἀπὸ ῥῖνα τάμῃσι καὶ οὔατα νηλέι χαλκῷ. | |
| 2265 | καὶ τὸν Αἴγισθον δὲ τυραννικὸν ἀποφαίνει, ὃς ἀποκτείνας τὸν Ἀγαμέ‐ μνονα ἐκράτει τῶν Μυκηναίων. καὶ ‘ὁπότε ἀνῃρέθη‘, φησὶν ὅτι, ‘οὐκ ἂν ἔτυχε ταφῆς, εἴπερ Μενέλαος παρῆν‘· τοῦτο γὰρ ἐπὶ τῶν τυράννων νενόμισται τῶ 〈κέ οἱ〉 οὐδὲ θανόντι χυτὴν ἐπὶ γαῖαν ἔχευαν, | 98 |
| 2270 | ἀλλ’ ἄρα τόν γε κύνες τε καὶ οἰωνοὶ κατέδαψαν κείμενον ἐν πεδίῳ· μάλα γὰρ μέγα μήσατο ἔργον. ὀλιγαρχίαν δὲ δηλοῦν δοκεῖ διὰ τῆς τῶν μνηστήρων πλεονεξίας, περὶ ὧν φησιν ἠδ’ ὅσσοι κραναὴν Ἰθάκην κάτα κοιρανέουσι. | |
| 2275 | τὴν δὲ ὀχλοκρατίαν ἐν τῇ τῶν Τρώων πολιτείᾳ παραδίδωσιν, ἐν ᾗ καὶ συναράμενοι πάντες Ἀλεξάνδρῳ κακοῖς περιέπεσον καὶ ὁ Πρίαμος λοιδορεῖται τοῖς παισὶν ὡς τούτων αἰτίοις σπεύσατέ μοι, κακὰ τέκνα, κατηφόνες. καὶ ἄλλος δέ τις τῶν Τρώων, ὁ Ἀντίμαχος, | |
| 2280 | χρυσὸν Ἀλεξάνδροιο δεδεγμένος, ἀγλαὰ δῶρα, οὐκ εἴασχ’ Ἑλένην δόμεναι ξανθῷ Μενελάῳ. Ἐπεὶ δὲ τὸ παρ’ ἀνθρώποις δίκαιον τοῦτο νομίζεται, τὸ ἀπονεμη‐ τικὸν ἑκάστῳ τοῦ κατ’ ἀξίαν, ἐν ᾧ μάλιστά ἐστι τὸ θεοὺς σέβειν, γονέας καὶ οἰκείους τιμᾶν, τὴν μὲν εἰς θεοὺς εὐσέβειαν ἐν πολλοῖς δι‐ | |
| 2285 | δάσκει, εἰσάγων τοὺς ἥρωας θύοντας καὶ εὐχομένους καὶ δῶρα ἀνατι‐ θέντας τοῖς θεοῖς καὶ ὕμνοις γεραίροντας αὐτοὺς καὶ τῆς εὐσεβείας ἀμοιβὴν ἀπολαμβάνοντας τὴν παρὰ τῶν θεῶν ἐπικουρίαν. Τὴν δὲ πρὸς τοὺς γειναμένους τιμὴν ἐν τῷ Τηλεμάχου προσώπῳ μά‐ | |
| λιστα δείκνυσι καὶ ἐν οἷς ἐπαινεῖ τὸν Ὀρέστην | 99 | |
| 2290 | 〈ἢ〉 οὐκ ἀίεις οἷον κλέος ἔλλαβε δῖος Ὀρέστης πάντας ἐπ’ ἀνθρώπους, ἐπεὶ ἔκτανε πατροφονῆα; καὶ ὅτι τὸ γηροτροφεῖσθαι τοὺς γονέας ὑπὸ τῶν παίδων φύσει δίκαιον καὶ ἐξ ἀμοιβῆς ὀφειλόμενον, διὰ μιᾶς λέξεως ἐδήλωσεν εἰπὼν οὐδὲ τοκεῦσι | |
| 2295 | θρέπτρα φίλοις ἀπέδωκεν. ἀδελφῶν δὲ εὔνοιαν καὶ πίστιν πρὸς ἀλλήλους ἐν τῷ Ἀγαμέμνονι καὶ Μενελάῳ, φίλων δὲ ἐν Ἀχιλλεῖ καὶ Πατρόκλῳ δείκνυσι, γυναικὸς δὲ σωφροσύνην καὶ φιλανδρίαν ἐν τῇ Πηνελόπῃ, ἀνδρὸς δὲ πόθον τῆς αὑτοῦ γυναικὸς ἐν τῷ Ὀδυσσεῖ παρίστησιν. | |
(2300) | Ὅπως δὲ καὶ ὑπὲρ πατρίδος χρὴ πράσσειν, ἐν τούτῳ μάλιστα ἐδή‐ λωσεν· εἷς οἰωνὸς ἄριστος ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης. καὶ πάλιν ὅπως πρὸς τοὺς τῆς 〈αὐτῆσ〉 πολιτείας κοινωνοῦντας ἔχειν ἀφρήτωρ ἀθέμιστος ἀνέστιός ἐστιν ἐκεῖνος | |
| 2305 | ὃς πολέμου ἔραται ἐπιδημίου ὀκρυόεντος. ὅπως δὲ τὸ ἀληθεύειν τίμιον, τὸ δὲ ἐναντίον φευκτὸν ἐχθρὸς γάρ μοι κεῖνος ὁμῶς Ἀίδαο πύλῃσιν ὅς χ’ ἕτερον μὲν κεύθῃ ἐνὶ φρεσίν, ἄλλο δὲ εἴπῃ. καὶ εἰς τὸ αὐτὸ | |
| 2310 | οἵ τ’ εὖ μὲν βάζουσι, κακῶς δ’ ὄπιθεν φρονέουσι. Τῶν δὲ οἴκων μάλιστα σῳζομένων, ὁπόταν γυνὴ μήτε τὰς ἀπορρή‐ τους διανοίας τοῦ ἀνδρὸς πολυπραγμονῇ μήτε ἄνευ τῆς γνώμης αὐτοῦ | |
| πράσσειν τι ἐπιχειρῇ, ἑκάτερον ἐκ τῆς Ἥρας ὑπέδειξε, τὸ μὲν πρότερον τῷ Διὶ λέγοντι περιθεὶς | 100 | |
| 2315 | Ἥρη, μὴ δὴ πάντας ἐμοὺς ἐπιέλπεο μύθους εἰδήσειν, τὸ δὲ δεύτερον τῇ Ἥρᾳ μή πώς μοι μετέπειτα χολώσεαι, αἴ κε σιωπῇ οἴχωμαι πρὸς δῶμα βαθυρρόου Ὠκεανοῖο. | |
| 2320 | Τὸ δὲ καὶ τοὺς ἐξιόντας ἐπὶ πόλεμον ἢ ἐν κινδύνῳ καθεστῶτας ἐν‐ τέλλεσθαί τι τοῖς οἰκείοις εἰθισμένον παρὰ πᾶσιν οὐκ ἠγνόησεν ὁ ποιητής. ἡ μὲν γὰρ Ἀνδρομάχη, στένουσα τὸν Ἕκτορα, φησὶν οὐ γάρ μοι θνήσκων λεχέων ἐκ χεῖρας ὄρεξας, οὐδέ τί μοι εἶπας πυκινὸν ἔπος, οὗ τέ κεν αἰεὶ | |
| 2325 | μεμνῄμην νύκτας τε καὶ ἤματα δάκρυ χέουσα. ἡ δὲ Πηνελόπη τῶν τοῦ Ὀδυσσέως ἐντολῶν μνημονεύει, φήσαντος ὁπότε ἐξῄει τῶ οὐκ οἶδ’ ἤ κέν μ’ ἀνέσει θεός, ἦ κεν ἁλώω αὐτοῦ ἐνὶ Τροίῃ· σοὶ δ’ ἐνθάδε πάντα μελόντων. | |
| 2330 | μεμνῆσθαι πατρὸς καὶ μητέρος ἐν μεγάροισιν ὡς νῦν, ἢ ἔτι μᾶλλον ἐμεῦ ἀπονόσφιν ἐόντος· αὐτὰρ ἐπειδὴ παῖδα γενειήσαντα ἴδηαι, γήμασθ’ ᾧ κ’ ἐθέλῃσθα, τεὸν κατὰ δῶμα λιποῦσα. οἶδε δὲ καὶ ἐπιτρόπους | |
| 2335 | καί οἱ ἰὼν ἐν νηυσὶν ἐπέτρεπεν οἶκον ἅπαντα, πείθεσθαί τε γέροντι καὶ ἔμπεδα πάντα φυλάσσειν. Τὰ δὲ ἐπὶ τοῖς θανάτοις τῶν οἰκείων πένθη οὔτε ἄμετρα εἶναι ἀξιοῖ | |
| (ἀγεννὲς γὰρ τοῦτο) οὔτε παντελῶς ἐκκεκόφθαι ἐᾷ (ἀδύνατον γὰρ τὸ ἀπαθὲς ἐπὶ ἀνθρώπων), ὅθεν λέγει τὰ τοιαῦτα· | 101 | |
| 2340 | ἀλλ’ ἦ τοι κλαύσας καὶ ὀδυρόμενος μεθέηκεν· τλητὸν γὰρ Μοῖραι θυμὸν θέσαν ἀνθρώποισιν. ἐν ἄλλοις δέ φησιν ἀλλὰ χρὴ τὸν μὲν καταθάπτειν ὅς κε θάνῃσι, νηλέα θυμὸν ἔχοντας, ἐπ’ ἤματι δακρύσαντας. | |
| 2345 | Ἔγνω δὲ κἀκεῖνα, ἃ καὶ νῦν ἐν ταῖς ταφαῖς νομίζεται, ἔν τε ἄλλοις καὶ ἐν τούτοις· ἔνθα ἑ ταρχύσουσι κασίγνητοί τε ἔται τε τύμβῳ τε στήλῃ τε· τὸ γὰρ γέρας ἐστὶ θανόντων. καὶ οἷα ἡ Ἀνδρομάχη φησὶν εἰς τὸν Ἕκτορος νέκυν γυμνὸν κείμενον | |
(2350) | αἰόλαι εὐλαὶ ἔδονται, ἐπεί κε κύνες κορέσωνται, γυμνόν· ἀτάρ μοι εἵματ’ ἐνὶ μεγάροισι κέονται λεπτά τε καὶ χαρίεντα, τετυγμένα χερσὶ γυναικῶν. ἀλλ’ ἦ τοι τάδε πάντα καταφλέξω πυρὶ κηλέῳ, οὐδὲν σοί γ’ ὄφελος, ἐπεὶ οὐκ ἐγκείσεαι αὐτοῖς, | |
| 2355 | ἀλλὰ πρὸς Τρώων καὶ Τρωιάδων κλέος εἶναι. οὕτω καὶ ἡ Πηνελόπη τὴν ἐσθῆτα κατασκευάζει Λαέρτῃ ἥρωι ταφήιον. καὶ ταῦτα μὲν μέτρια. τὰ δὲ πέρα τούτων, καὶ ζῷα ἄλλα τε καὶ ἀν‐ θρώπους ἐπικαίειν τὸν Ἀχιλλέα τῇ τοῦ Πατρόκλου πυρᾷ, οὐκ ἐπαινῶν | |
| 2360 | λέγει· διὸ καὶ ἐπιφωνεῖ κακὰ δὲ φρεσὶ μήδετο ἔργα. Καὶ τὰ πολυάνδρια δὲ πρῶτος ἤγειρε τύμβον δ’ ἐκ πεδίου ἕνα χεύομεν ἐξαγαγόντες | |
| 〈ἄκριτον〉. | 102 | |
| 2365 | καὶ τοὺς ἐπιταφίους ἀγῶνας ἔδειξε πρῶτος. ταῦτα μὲν κοινὰ τῶν τε ἐν εἰρήνῃ καὶ τῶν ἐν πολέμῳ καθεστώτων. Τὴν δὲ περὶ τοὺς πολέμους ἐμπειρίαν, ἣν καὶ τακτικήν τινες καλοῦ‐ σιν, 〈δείκνυσιν〉 ἡ ποίησις, πεποικιλμένη μὲν πεζομαχίαις, τειχομαχί‐ αις, ἐπὶ ναυσὶ μάχαις, παρὰ ποταμῷ παρατάξεσι, μονομαχίαις, πολλὰ | |
| 2370 | δὲ καὶ στρατηγικὰ περιέχουσα, ὧν ὀλίγα παραθέσθαι ἐστὶν ἄξιον. ἐν γὰρ ταῖς παρατάξεσιν ἀεὶ χρὴ προτετάχθαι τὸ ἱππικὸν καὶ ἕπεσθαι τὸ πεζόν· καὶ τοῦτο δὲ δείκνυσιν οὕτως· ἱππῆας μὲν πρῶτα σὺν ἵπποισιν καὶ ὄχεσφι, πεζοὺς δ’ ἐξόπιθεν στήσας πολέας τε καὶ ἐσθλούς. | |
| 2375 | Καὶ τὸ εἶναι ἐν τοῖς στρατιώταις ἡγεμόνας κατὰ τάξεις ἕπτ’ ἔσαν ἡγεμόνες φυλάκων, ἑκατὸν δὲ ἑκάστῳ κοῦροι ἅμ’ ἔστειχον δολίχ’ ἔγχεα χερσὶν ἔχοντες. καὶ τῶν ἡγεμόνων τοὺς μὲν προαγωνίζεσθαι ἐν πρώτοις τεταγμένους, τοὺς δὲ κατόπιν γενομένους ἐπείγειν τοὺς λειπομένους πρὸς τὴν μάχην | |
| 2380 | οἱ δ’ ἀμφ’ Ἰδομενῆα δαΐφρονα θωρήσσοντο· Ἰδομενεὺς μὲν ἐνὶ προμάχοις συῒ εἴκελος ἀλκήν, Μηριόνης δ’ ἄρα οἱ πυμάτας ὤτρυνε φάλαγγας. Καὶ ὅτι δεῖ τοὺς δυνάμει διαφέροντας ἐν τοῖς ἔξω στρατοπεδεύειν, ὥσπερ τεῖχος τῶν λοιπῶν περιβεβλημένους, τὸν δὲ βασιλέα ἐν τῷ | |
| 2385 | ἀσφαλεστάτῳ, τουτέστι τῷ μεσαιτάτῳ, κατασκηνοῦν, δείκνυσιν ἐν τῷ τοὺς μὲν γενναιοτάτους, τὸν Ἀχιλλέα καὶ τὸν Αἴαντα, ἐν τοῖς ἐσχάτοις μέρεσι τῶν νεῶν κατεσκηνωκέναι, τὸν δὲ Ἀγαμέμνονα καὶ τοὺς ἄλλους | |
| ἀρίστους ἐν τῷ μέσῳ. Καὶ τὸ ἐν τῷ στρατοπεδεύεσθαι χάρακάς τε περιβάλλεσθαι καὶ τά‐ | 103 | |
| 2390 | φρους ἀποσκάπτειν εἰς εὖρος καὶ βάθος καὶ σκόλοψι κύκλῳ διαλαμβά‐ νειν, ὡς μήτε ὑπερπηδᾶν τινα διὰ πλάτος μήτε διὰ βάθος κατιέναι δύ‐ νασθαι, γίνεταί τε ἐν τοῖς πολέμοις καὶ 〈ἔστι〉 παρ’ Ὁμήρῳ ἀπὸ γὰρ δειδίσσετο τάφρος εὐρεῖ’, οὐ γὰρ ὑπερθορέειν σχεδὸν οὔτε περῆσαι | |
| 2395 | ῥηιδίη· κρημνοὶ γὰρ ἐπηρεφέες περὶ πᾶσαν ἕστασαν ἀμφοτέρωθεν, ὕπερθεν δὲ σκολόπεσσιν ὀξέσιν ἠρήρειστ’, τοὺς ἕστασαν υἷες Ἀχαιῶν πυκνοὺς καὶ μεγάλους, δηίων ἀνδρῶν ἀλεωρήν. Καὶ μαχόμενοι θνήσκουσι γενναίως οἵ 〈τε ἡγεμόνες καὶ οἱ〉 τούτοις | |
(2400) | ἑπόμενοι μὴ μὰν ἀσπουδεί γε καὶ ἀκλειῶς ἀπολοίμην, ἀλλὰ μέγα ῥέξας τι καὶ ἐσσομένοισι πυθέσθαι καὶ πάλιν ὃς δέ κεν ὑμέων | |
| 2405 | βλήμενος ἠὲ τυπεὶς θάνατον καὶ πότμον ἐπίσπῃ, τεθνάτω· οὔ οἱ ἀεικὲς ἀμυνομένῳ περὶ πάτρης τεθνάμεν. Καὶ τοῖς μὲν ἀριστεῦσι γέρα νέμει ἄλλα δ’ ἀριστήεσσι δίδου γέρα καὶ βασιλεῦσι, | |
| 2410 | τοῖς δὲ λειποτάκταις ἀπειλεῖ ὃν δ’ ἂν ἐγὼν ἀπάνευθε νεῶν ἐθέλοντα νοήσω, αὐτοῦ οἱ θάνατον μητίσομαι. Ἐν δὲ ταῖς μάχαις ὃν μὲν τρόπον καὶ ὅπως διαφόρως καὶ ποικίλως τοὺς ἥρωας ποιεῖ τιτρώσκοντας καὶ τιτρωσκομένους, τί δεῖ λέγειν; | 104 |
| 2415 | ἐκεῖνο δὲ ὑπομνῆσαι ἄξιον, ὅτι τοὺς μὲν πρόσθεν τετρωμένους ἐνδοξο‐ τέρους ἡγούμεθα, ἅτε τὴν ἐκ τοῦ συνεστάναι καὶ παραμένειν προθυ‐ μίαν δεικνύοντας, τοὺς δὲ τὸν νῶτον ἢ τὸ μετάφρενον πεπληγότας ἀτιμοτέρους, ὡς ἐν τῷ φεύγειν τοῦτο πεπονθότας. καὶ ταῦτα οὖν ἑκά‐ τερά ἐστι παρ’ Ὁμήρῳ· | |
| 2420 | εἴ περ γάρ κε βλεῖο πονεύμενος ἠὲ τυπείης, οὐκ ἂν ἐπ’ αὐχέν’ ὄπισθε πέσοι βέλος οὐδ’ ἐνὶ νώτῳ. ἀλλά κεν ἢ στέρνων ἢ νηδύος ἀντιάσειε πρόσσω ἱεμένοιο μετὰ προμάχων ἀριστὺν καὶ πάλιν | |
| 2425 | οὐ μέν μοι φεύγοντι μεταφρένῳ ἐν δόρυ πήξεις, ἀλλ’ ἰθὺς μεμαῶτι διὰ στήθεσφιν ἔλασσον. χρησίμως δὲ καὶ ἐν τῇ τροπῇ τῶν πολεμίων παραινεῖ μὴ περὶ τὰ σκῦλα γίνεσθαι μηδὲ ἐνδιδόναι καιρὸν φυγῆς ἀλλ’ ἐγκεῖσθαι καὶ διώ‐ κειν | |
| 2430 | μή τις νῦν ἐνάρων ἐπιβαλλόμενος μετόπισθεν μιμνέτω, ὥς κεν πλεῖστα φέρων ἐπὶ νῆας ἵκηται, ἀλλ’ ἄνδρας κτείνωμεν· ἔπειτα δὲ καὶ τὰ ἕκηλοι νεκροὺς ἂμ πεδίον συλήσετε τεθνειῶτας. Ἔστι δὲ παρ’ αὐτῷ πάσης ἡλικίας κατορθώματα, ὑφ’ ὧν πᾶς ὁστισ‐ | |
| 2435 | οῦν ἐπαρθείη, ὁ μὲν ἀκμάζων ὑπὸ τοῦ Ἀχιλλέως καὶ Αἴαντος καὶ Διο‐ μήδους, ὁ δὲ νεώτερος ὑπὸ τοῦ Ἀντιλόχου καὶ τοῦ Μηριόνου, ὁ δὲ με‐ σαιπόλιος ὑπὸ τοῦ Ἰδομενέως καὶ τοῦ Ὀδυσσέως, ὁ δὲ γέρων ὑπὸ τοῦ Νέστορος, καὶ πᾶς βασιλεὺς ὑπὸ τούτων ἁπάντων καὶ τοῦ Ἀγαμέ‐ μνονος. τοιαῦτα μὲν τῶν πολιτικῶν λόγων καὶ πράξεών ἐστι παρ’ | 105 |
| 2440 | Ὁμήρῳ τὰ λήμματα. Θεασώμεθα δὲ καὶ περὶ τῶν ἰατρικῶν, εἰ καὶ τούτων μὴ εἶχεν ἀπεί‐ ρως Ὅμηρος. καὶ ὅτι μὲν πολλοῦ ἀξίαν τὴν τέχνην ὑπελάμβανε, δῆλον ἐκ τούτου· ἰατρὸς γὰρ ἀνὴρ πολλῶν ἀντάξιος ἄλλων. | |
| 2445 | δοκεῖ δὲ ἡ ἰατρικὴ ἐπιστήμη εἶναι νοσερῶν καὶ ὑγιεινῶν, ἅπερ ἐκ τού‐ των ἄν τις μάθοι· ὅτι μὲν ἐπιστήμη ἰητρὸς δὲ ἕκαστος ἐπιστάμενος περὶ πάντων, ὅτι δὲ ὑγιεινῶν καὶ νοσερῶν φάρμακα, πολλὰ μὲν ἐσθλὰ μεμιγμένα, πολλὰ δὲ λυγρά, | |
(2450) | σημαίνει τούτων ἑκάτερον. Ἔστι δὲ τῆς ἰατρικῆς θεωρητικὸν μὲν τὸ διὰ τῶν καθολικῶν λόγων καὶ διὰ μεθόδου ἐπάγον ἐπὶ τὴν τῶν κατὰ μέρος γνῶσιν, τούτου δὲ αὖ μέρη τὸ μὲν σημειωτικόν, τὸ δὲ αἰτιολογικόν, πρακτικὸν δὲ τὸ διὰ τῆς ἐνεργείας αὐτῆς βαδίζον, τούτου δὲ μέρη τὸ μὲν διαιτητικόν, τὸ | |
| 2455 | δὲ χειρουργικόν, τὸ δὲ φαρμακευτικόν. πῶς οὖν ἑκάστῳ τούτων Ὅμηρος ἐπιβέβληκεν; ὅτι μὲν γὰρ θεωρητικόν τι εἶναι ἐπίσταται, ἐν τούτῳ αἰνίσσεται· τοῖα Διὸς θυγάτηρ ἔχε φάρμακα μητιόεντα· | |
| ‘μητιόεντα‘ γὰρ λέγει 〈τὰ〉 κατὰ τέχνην θεωρητικὴν ἐσκευασμένα. | 106 | |
| 2460 | Τὸ δὲ σημειωτικὸν ἄντικρυς ἱστορεῖ διὰ τοῦ Ἀχιλλέως. μαθητὴς γὰρ ὢν Χείρωνος πρῶτος τὴν αἰτίαν τῆς κατασχούσης τοὺς Ἕλληνας νόσου κατενόησε, συνιδὼν ὅτι τὰ ἐπιδήμια νοσήματα ἐκ τοῦ Ἀπόλλωνός ἐστιν, ὅς γε δοκεῖ εἶναι ὁ αὐτὸς τῷ ἡλίῳ· οὗτος γὰρ τὰς ὥρας τοῦ ἔτους ἐπάγει, αἵπερ, ὅταν ὦσι δυσκράτως διακείμεναι, νοσήματος αἰ‐ | |
| 2465 | τίαι καθίστανται. καὶ γὰρ τὸ ὅλον τήν τε σωτηρίαν καὶ τὸν ὄλεθρον τῶν μὲν ἀνδρῶν τῷ Ἀπόλλωνι, τῶν δὲ γυναικῶν τῇ Ἀρτέμιδι (τουτέστι τῷ ἡλίῳ καὶ τῇ σελήνῃ) ἀνατίθησι, τοξότας μὲν αὐτοὺς ποιῶν διὰ τὴν τῶν ἀκτίνων βολήν, οὕτω δὲ διορίζων τὸ ἄρρεν καὶ τὸ θῆλυ, ἐπεὶ καὶ θερμότερον φύσει τὸ ἄρρεν γένος. διὰ ταῦτα γοῦν φησι τὸν μὲν Τηλέ‐ | |
| 2470 | μαχον τηλικοῦτον εἶναι Ἀπόλλωνός γε ἕκητι, τὰς δὲ Τυνδάρεω κούρας ὑπὸ Ἀρτέμιδος ηὐξῆσθαι. τοὺς δὲ θανάτους ἔν τε ἄλλοις πολλοῖς καὶ ἐν τούτοις διορίζει· τοὺς μὲν Ἀπόλλων πέφνεν ἀπ’ ἀργυρέοιο βιοῖο | |
| 2475 | χωόμενος Νιόβῃ, τὰς δ’ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα. ὅπου δὲ καὶ τὴν τοῦ Κυνὸς ἐπιτολὴν διηγεῖται, σημεῖον καὶ αἴτιον τοῦτο ἐκκαύσεως καὶ νόσων λαμπρότατος μὲν ὅ γ ἐστί, κακὸν δέ τε σῆμα τέτυκται, καί τε φέρει πολλὸν πυρετὸν δειλοῖσι βροτοῖσιν. | |
| 2480 | Αἰτιολογεῖ δὲ ἐν οἷς λέγει περὶ τῶν θεῶν οὐ γὰρ σῖτον ἔδους’, οὐ πίνους’ αἴθοπα οἶνον, | |
| τοὔνεκ’ ἀναίμονές εἰσι καὶ ἀθάνατοι καλέονται. ἡ γὰρ τροφὴ ἥ τε ξηρὰ καὶ 〈ἡ〉 ὑγρὰ αἵματός ἐστι γεννητική. τοῦτο δὲ τρέφει μὲν τὸ σῶμα, πλεονάσαν δὲ ἢ διαφθαρὲν νόσων αἴτιον γίνε‐ | 107 | |
| 2485 | ται. Τὸ δὲ πρακτικὸν μέρος τῆς ἰατρικῆς οὕτως ἀκριβοῖ, ἐν ᾧ ἐστι καὶ τὸ διαιτητικόν. πρῶτον μὲν γὰρ οἶδε τὰ χρόνια τῶν νοσημάτων καὶ τὰ ὀξέα, ὡς ὅταν λέγῃ τίς νύ σε κὴρ ἐδάμασσε τανηλεγέος θανάτοιο; | |
| 2490 | ἦ δολιχὴ νοῦσος, ἦ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα οἷς ἀγανοῖσι βέλεσσιν ἐποιχομένη κατέπεφνεν; Φανερὸς δέ ἐστι καὶ τὴν λιτὴν δίαιταν ὑγιεινὴν ὑπολαμβάνων· πε‐ ποίηκε γὰρ τοὺς ἥρωας ὀπτοῖς κρέασι χρωμένους, περιελὼν τὴν περὶ τὰ βρώματα περιεργίαν. καὶ ἐπεὶ ἡ γαστὴρ ἀεὶ δεῖται πληρώσεως, | |
| 2495 | ὅταν τὰ πρότερα σιτία καταπεφθέντα τὸ μὲν οἰκεῖον τῷ σώματι εἰς καρ‐ δίαν καὶ τὰς φλέβας ἀναπέμψῃ, τὸ δὲ περισσὸν ἐκβάλῃ, τοιαῦτά φησιν· ἀλλ’ ἐμὲ μὲν δορπῆσαι ἐάσατε κηδόμενόν περ· οὐ γάρ τι στυγερῇ ἐπὶ γαστέρι κύντερον ἄλλο ἔπλετο, ἥ τ’ ἐκέλευσεν ἕο μνήσασθαι ἀνάγκῃ | |
(2500) | καὶ πάλιν ἡ δὲ μάλ’ αἰεὶ ἐσθέμεναι κέλεται καὶ πινέμεν, ἐκ δέ με πάντων ληθάνει ὅσς’ ἔπαθον, καὶ ἐνιπλήσασθαι ἀνώγει. Οἶδε δὲ καὶ οἴνου χρήσεως διαφοράς, ὅτι ὁ μὲν πολὺς ποθεὶς βλα‐ | |
| 2505 | βερός, ὁ δὲ μέτριος ὠφέλιμος. τὸ μὲν οὕτως· | |
| οἶνός σε τρώει μελιηδής, ὅς τε καὶ ἄλλους βλάπτει, ὃς ἄν μιν χανδὸν ἕλῃ μηδ’ αἴσιμα πίνῃ, τὸ δὲ ἐκείνως· ἀνδρὶ δὲ κεκμηῶτι μένος μέγα οἶνος ἀέξει. | 108 | |
| 2510 | καὶ ὅτι δυνάμεως ποιητικὸς ὃς δέ κ’ ἀνὴρ οἴνοιο κορεσσάμενος καὶ ἐδωδῆς ἀνδράσι δυσμενέεσσι πανημέριος πολεμίζῃ, θαρσαλέον νύ τοι ἦτορ ἐνὶ φρεσίν, οὐδέ τι γυῖα πρὶν κάμνει, πρὶν πάντας ἐρωῆσαι πολέμοιο. | |
| 2515 | καὶ τὸν μὲν ἡδὺν εἰς τὰς φιλοφροσύνας παραλαμβάνει ὣς φάτο, Ποντόνοος δὲ μελίφρονα οἶνον ἐκίρνα, (τὸν δὲ σφοδρὸν καὶ καρωτικὸν τῷ Κύκλωπι ὁ Ὀδυσσεὺς 〈παρα〉τί‐ θησι), τὸν δὲ στύφοντα πρὸς ἴασιν· οὗτος γάρ ἐστιν ὁ Πράμνειος, ὃν τῷ Μαχάονι τετρωμένῳ δίδωσιν. | |
| 2520 | Ὅπως δὲ καὶ γυμνασίοις χρῆσθαι παραγγέλλει, φανερὸν ἐκ πολλῶν. ἀεὶ γὰρ πονοῦντας ποιεῖ τοὺς μὲν ἐν τοῖς προσήκουσιν ἔργοις, τοὺς δὲ δι’ ἐπιτηδευμάτων, ὁπότε καὶ τοὺς μάλιστα τῇ ἡδυπαθείᾳ κεχρημένους Φαίακας καὶ τοὺς ἀσώτους μνηστῆρας γυμναζομένους εἰσάγει. καὶ πόνους μὲν τοὺς αὐτάρκεις αἰτίους ὑγιείας οὕτω νομίζει, τῶν δὲ κατα‐ | |
| 2525 | βαρούντων τὸ σῶμα καμάτων ἴαμα τὸν ὕπνον εἶναι· φησὶ γὰρ τῷ Ὀδυσσεῖ κεκμηκότι ἀπὸ τῆς θαλάσσης ὕπνον ἐπελθεῖν, ἵνα μιν παύσειε τάχιστα δυσπονέος καμάτοιο. ἡ γὰρ φύσις ἀπαιτεῖ τὸ κεκμηκὸς σῶμα ἀναπαύεσθαι καί, ἐν ᾧ ὀλίγον | |
| 2530 | τὸ θερμὸν ὑπάρχει, τοῦτο, ἐπεὶ οὐ δύναται πάντῃ ἐξικνεῖσθαι, ἐν τῷ βάθει μένειν. πῶς δὲ καὶ ἀναπαύεται τὸ σῶμα; ὅτι ἡ σύντασις τῆς | |
| ψυχῆς ἀνίεται καὶ τὰ μέλη τοῦ σώματος λύεται, καὶ τοῦτο ἐναργῶς εἶ‐ πεν εὗδε δ’ ἀνακλινθεῖσα, λύθεν δέ οἱ ἅψεα πάντα. | 109 | |
| 2535 | τὸ δὲ ἐν τοῖς ἄλλοις ἅπασιν ἄμετρον οὐκ ὂν ὠφέλιμον καὶ ἐπὶ τοῦ ὕπνου ἀποφαίνεται, ποτὲ μὲν εἰπὼν ἀνίη καὶ πολὺς ὕπνος, ποτὲ δὲ ἀνίη καὶ τὸ φυλάσσειν | |
| 2540 | πάννυχον ἐγρήσσοντα. Ἐπίσταται δὲ καὶ ἀέρων εὐκρασίαν ὑγιείας οὖσαν παρασκευαστικήν, ἐν οἷς φησιν ἀλλά ς’ ἐς Ἠλύσιον πεδίον καὶ πείρατα γαίης ἀθάνατοι πέμψουσιν, ὅθι ξανθὸς Ῥαδάμανθυς, | |
| 2545 | τῇ περ ῥηίστη βιοτὴ πέλει ἀνθρώποισιν· οὐ νιφετός, οὔτ’ ἂρ χειμὼν πολὺς οὔτε ποτ’ ὄμβρος, ἀλλ’ αἰεὶ Ζεφύροιο λιγὺ πνείοντας ἀήτας Ὠκεανὸς ἀνίησιν ἀναψύχειν ἀνθρώπους. ἐν οἷς δύο ταῦτα μάλιστα ὀρθῶς διεγνωκὼς φαίνεται, ὅτι τε ἡ ἀρχὴ | |
(2550) | τῶν ἀνέμων ἀπὸ τῶν ὑγρῶν γίνεται καὶ ὅτι τὸ ἔμφυτον τοῦ ζῴου θερμὸν δεῖται ἀναψύξεως. Καὶ ἰάματα δὲ παθημάτων οἶδε, λειποθυμίας μὲν ἀνάψυξιν, ὅπερ ἐπὶ τοῦ Σαρπηδόνος ποιεῖ αὖθις δ’ ἀμπνύνθη, περὶ δὲ πνοιὴ Βορέαο | |
| 2555 | ζώγρει ἐπιπνείουσα κακῶς κεκαφηότα θυμόν, ψύξεως δὲ θέρμην, ὡς ἐπὶ τοῦ Ὀδυσσέως κεχειμασμένου, ὃς ἐν τῷ θά‐ μνῳ κρύπτεται, ἔνθα καὶ ἀνέμων καὶ ὄμβρων ἦν ἐν σκέπῃ, καὶ τῇ | |
| παρούσῃ ὕλῃ καλύπτεται, κόπου δὲ λουτρὰ καὶ χρίσματα, ὡς ἐπὶ τοῦ Διομήδους καὶ τοῦ Ὀδυσσέως ἐκ τῆς νυκτεγερσίας ἀνακομισθέντων. | 110 | |
| 2560 | καὶ γὰρ οἵαν ὠφέλειαν ἔχει τὰ λουτρά, διὰ τούτων μάλιστα δηλοῖ· θυμῆρες κεράσασα, κατὰ κρατός τε καὶ ὤμων. φανερὸν οὖν ὅτι ἐντεῦθεν ἔχοντα τὴν ἀρχὴν τὰ νεῦρα εἰκότως ἀπ’ αὐ‐ τῶν καὶ τὴν ἴασιν τοῦ κόπου λαμβάνει. αὕτη δέ ἐστιν [ἡ] διὰ τοῦ θερ‐ μανθῆναι καὶ ὑγρανθῆναι 〈τὸ σῶμα〉. ξηραίνουσι γὰρ οἱ κόποι. | |
| 2565 | Λοιπόν ἐστι σκοπεῖν, ὅπως καὶ τὰ τῆς χειρουργίας κατενόησε. τὸν μὲν δὴ Μενέλαον ὁ Μαχάων ἰᾶται, πρῶτον ἐκκομισάμενος τὸ βέλος, ἔπειτα σκεψάμενος τὸ ἕλκος καὶ ἐκπιέσας τὸ αἷμα καὶ ξηρὰ φάρμακα ἐπιπάσας· καὶ τοῦτο πρόδηλον, ὅτι τεχνικῶς αὐτῷ πράσσε‐ ται. τὸν δὲ Εὐρύπυλον κατὰ τοῦ μηροῦ τετρωμένον Πάτροκλος πρῶτον | |
| 2570 | τῷ εὐπορηθέντι μαχαιρίῳ διαχειρίζει, ἔπειτα ἀπονίψας ὕδατι λιαρῷ, ὡς ἀνωδυνώτερον γένοιτο, ῥίζαν ἐπιβάλλει· πολλαὶ γὰρ πανταχῇ πρὸς ἴασιν ἑλκῶν πεφύκασιν. ἔγνω δὲ καὶ τοῦτο, ὡς τὰ πικρὰ φάρμακα πρὸς τὸ ξηραίνειν ἐστὶν ἐπιτήδεια· ξηραίνεσθαι δὲ χρῄζει τὰ ἕλκη. καὶ οὐκ εὐθέως ἰασάμενος ὁ Πάτροκλος ἀπῆλθεν ἀλλ’ | |
| 2575 | ἧστό τε καὶ τὸν ἔτερπε λόγοις· ἔδει γὰρ τῷ ὀδυνωμένῳ παραμυθίας. τὸν δὲ Μαχάονα τρωθέντα οὐ μεγάλην οὐδὲ καίριον πληγὴν ἐπὶ τοῦ ὤμου εἰκότως ἀφυλακτοτέρᾳ δι‐ αίτῃ ποιεῖ χρώμενον. ἴσως καὶ τὴν τέχνην αὐτοῦ δείκνυσιν· ὁ γὰρ τὰ ἄλλα ὡς ἔτυχε διαιτώμενος ἑαυτὸν ἰᾶσθαι ἐδύνατο. | |
| 2580 | Κἀκεῖνο δὲ ἔστι κατανοῆσαι παρ’ αὐτῷ, ὅτι οὐκ ἀγνοεῖ τῶν ἰατρι‐ | |
| κῶν φαρμάκων τὰ μὲν ἐπίπλαστα καὶ ἐπίπαστα, ὡς ὅταν εἴπῃ ἐπ’ ἄρ’ ἤπια φάρμακα πάσσε, τὰ δὲ ποτά, ὅπου ἡ Ἑλένη τῷ κρατῆρι μίσγει φάρμακον | 111 | |
| 2585 | νηπενθές 〈τ’〉 ἄχολόν τε, κακῶν ἐπίληθον ἁπάντων. τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ τῶν δηλητηρίων φαρμάκων τὰ μὲν ἐπίχριστα οἶδεν, ὡς ἐν τούτοις· φάρμακον ἀνδροφόνον διζήμενος, ὄφρα οἱ εἴη ἰοὺς χρίεσθαι χαλκήρεας, | |
| 2590 | τὰ δὲ ποτά, 〈ὡσ〉 ἐν ἐκείνοις· ἐν δὲ βάλῃ κρητῆρι καὶ ἡμέας πάντας ὀλέσσῃ. ταῦτα μὲν οὖν περὶ τῶν παρ’ Ὁμήρῳ ἰατρικῶν. Ὠφελοῦνται δὲ οἱ ἄνθρωποι, ὥσπερ ἀπὸ τῆς ἰατρικῆς, οὕτως ἔστιν ὅτε καὶ ἀπὸ τῆς μαντικῆς. ταύτης μέντοι τὸ μὲν τεχνικόν φασιν εἶναι | |
| 2595 | οἱ Στωικοί, οἷον ἱεροσκοπίαν καὶ οἰωνοὺς καὶ τὸ περὶ φήμας καὶ κληδόνας καὶ σύμβολα, ἅπερ συλλήβδην ὄτταν καλοῦμεν, τὸ δὲ ἄτε‐ χνον καὶ ἀδίδακτον, τουτέστιν ἐνύπνια καὶ ἐνθουσιασμούς. οὐδὲ ταῦτα οὖν Ὅμηρος ἠγνόησεν ἀλλ’ οἶδε μὲν μάντεις καὶ ἱερεῖς καὶ ὀνειροπό‐ λους, ἔτι δὲ καὶ οἰωνιστὰς καί τινα ἐν Ἰθάκῃ σοφὸν | |
(2600) | ὄρνιθας [τε] γνῶναι καὶ ἐναίσιμα μυθήσασθαι. καὶ Ὀδυσσεύς φησιν εὐχόμενος φήμην τίς μοι φάσθω ἐγειρομένων ἀνθρώπων ἔνδοθεν, ἔκτοσθεν δὲ Διὸς τέρας ἄλλο φανήτω. | |
| καὶ πταρμὸς δὲ παρ’ αὐτῷ σύμβολον ἀγαθὸν γίνεται. τοῖς δὲ μνηστῆρ‐ | 112 | |
| 2605 | σιν ἐφίσταται ἔνθεος μάντις, ἔκ τινος ἐπιπνοίας σημαίνων τὰ μέλλοντα. ἐπεὶ δὲ καὶ ὁ Ἕλενος αὐτήκοός φησι θείας φωνῆς γεγονέ‐ ναι ὣς γὰρ ἐγὼν ὄπ’ ἄκουσα θεῶν αἰειγενετάων, παρέχει πιστεύειν ὅτι καὶ Σωκράτης ἀπὸ τῆς τοῦ δαιμονίου φωνῆς | |
| 2610 | ἐμαντεύετο. Τίς ἔτι καταλείπεται λογικὴ τέχνη ἢ ἐπιστήμη; ἀλλὰ μὴν καὶ ἡ τραγῳδία τὴν ἀρχὴν ἔλαβεν ἐξ Ὁμήρου, εἰς ὄγκον πραγμάτων καὶ λόγων ἐπαρθεῖσα. ἔστι γὰρ παρ’ αὐτῷ πᾶν εἶδος τραγῳδίας, ἔργα με‐ γάλα καὶ παράδοξα καὶ θεῶν ἐπιφάνειαι καὶ λόγοι φρονήματος μεστοὶ | |
| 2615 | καὶ ἠθῶν παντοίων μιμητικοί. συνελόντι δὲ εἰπεῖν ὅτι οὐδὲν ἄλλο ἀλλ’ ἢ δράματα αὐτοῦ ἐστι τὰ ποιήματα, σεμνὰ μὲν καὶ ἐπηρμένα τῇ λέξει καὶ τῇ διανοίᾳ καὶ τοῖς πράγμασιν, οὐκ ἔχοντα δὲ ἀνοσίων ἔργων ἐπι‐ δείξεις, γάμους ἀθεμίτους ἢ παίδων ἢ γονέων σφαγὰς ἢ ὅσα ἄλλα ἡ νεωτέρα τραγῳδία τερατεύεται. ἀλλὰ καὶ ὅταν τοιούτου τινὸς ἐπιμνη‐ | |
| 2620 | σθῇ, ἐπικαλύπτειν μᾶλλον ἢ ὀνειδίζειν πειρᾶται τὸ ἁμάρτημα, ὡς ἐπὶ τῆς Κλυταιμνήστρας πεποίηκε· φησὶ γὰρ ὅτι φρεσὶ κέχρητ’ ἀγαθῇσι τὸ πρότερον, ἕως παρόντα εἶχε τὸν ἀοιδόν (τουτέστι διδάσκαλόν τινα) ὑπὸ τοῦ Ἀγαμέμνονος ἐπισταθέντα, ὅπως αὐτῇ τὰ ἄριστα παραινῇ· | |
| 2625 | τοῦτον δὲ ἐκποδὼν ποιήσας ὁ Αἴγισθος παρέπεισεν αὐτὴν ἐξαμαρτά‐ νειν. καὶ ὅτι ὁ Ὀρέστης δικαίως ἐτιμωρήσατο τῷ πατρὶ τὸν Αἴγισθον ἀποκτείνας· τὴν δὲ τῆς μητρὸς ἀναίρεσιν ἀπεσίγησε. καὶ ἄλλα πολλὰ τοιαῦτα ἰδεῖν ἔστι παρὰ τῷ ποιητῇ, τραγῳδίαν σεμνὴν καὶ οὐκ ἀπάν‐ θρωπον γράφοντι. | |
| 2630 | Οὐδὲν δὲ ἔλασσον καὶ ἡ κωμῳδία ἐνθένδε ποθὲν ἔλαβε τὴν ἀφ‐ ορμήν· εὗρε γὰρ ὅτι καὶ παρ’ 〈αὐ〉τῷ τὰ σεμνότατα καὶ ὑψηλότατα διηγουμένῳ ἐπεισόδιά τινα ἔστι γέλωτα κινοῦντα, ὥσπερ ἐν τῇ Ἰλιάδι ὁ μὲν Ἥφαιστος χωλεύων εἰσάγεται, οἰνοχοῶν τοῖς θεοῖς, ἄσβεστος δ’ ἄρ’ ἐνῶρτο γέλως μακάρεσσι θεοῖσιν, | 113 |
| 2635 | ὁ δὲ Θερσίτης, τῷ τε σώματι ‘αἴσχιστοσ‘ καὶ τὴν ψυχὴν κάκιστος, ἐκ τοῦ θορυβεῖν καὶ κακολογεῖν καὶ αὐχεῖν, ἐφ’ οἷς οὐδεὶς τῶν ἐν δυνά‐ μει καθεστηκότων, καὶ ἐπὶ τούτοις κολάζεσθαι, γελᾶν ἐπ’ αὐτῷ παρα‐ σκευάζων οἱ δὲ καὶ ἀχνύμενοί περ ἐπ’ αὐτῷ ἡδὺ γέλασσαν. | |
| 2640 | ἐν δὲ τῇ Ὀδυσσείᾳ ὁ παρὰ τοῖς ἡδυπαθοῦσι Φαίαξι μελῳδὸς ᾄδει τὴν Ἄρεος καὶ Ἀφροδίτης μοιχείαν, καὶ ὅπως ἐμπεσόντες εἰς τὰ τοῦ Ἡφαίστου δεσμὰ κατάφωροί τε ἐγένοντο καὶ γέλωτα παρέσχον τοῖς ἄλλοις θεοῖς, οἳ καὶ ἔσκωψαν χαριέντως πρὸς ἀλλήλους. καὶ παρὰ τοῖς ἀσώτοις μνηστῆρσιν εἰσάγεται ὁ πτωχὸς Ἶρος, τῷ γενναιοτάτῳ Ὀδυσ‐ | |
| 2645 | σεῖ ἐρίζων εἰς πάλην καὶ ἐν τῷ ἔργῳ φαινόμενος καταγέλαστος. καθ‐ όλου γὰρ οἰκεῖόν ἐστι τῇ τοῦ ἀνθρώπου φύσει μὴ μόνον ἐπιτείνεσθαι ἀλλὰ καὶ ἀνίεσθαι, ἵνα καὶ διαρκῇ πρὸς τοὺς ἐν τῷ ζῆν πόνους. τοι‐ αύτη μὲν καὶ ἡ θυμηδία παρὰ τῷ ποιητῇ εὑρίσκεται. εἰ δὲ οἱ μετ’ αὐτὸν εἰσαγαγόντες τὴν κωμῳδίαν λόγοις αἰσχροῖς καὶ ἀποκεκαλυμ‐ | |
(2650) | μένοις εἰς παρασκευὴν γέλωτος ἐχρήσαντο, οὐκ ἂν εἴποιεν ἄμεινόν τι εὑρηκέναι. καὶ γὰρ τῶν ἐρωτικῶν διαθέσεων καὶ λόγων Ὅμηρος μὲν ἐγκρατῶς ἐπεμνήσθη, ὥσπερ ὁ Ζεύς φησιν οὐ γάρ πώ ποτέ μ’ 〈ὧδε〉 ἔρως φρένας ἀμφεκάλυψε καὶ τὰ ἑξῆς. καὶ ἐπὶ τῆς Ἑλένης | |
| 2655 | οὐ νέμεσις Τρῶάς τε καὶ εὐκνήμιδας Ἀχαιοὺς | |
| τοιῇδ’ ἀμφὶ γυναικὶ πολὺν χρόνον ἄλγεα πάσχειν καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα. οἱ δ’ ἄλλοι ποιηταὶ ἀκρατῶς καὶ ἀμέτρως ἁλι‐ σκομένους τῷ πάθει τοὺς ἀνθρώπους ἐποίησαν. καὶ ταῦτα μὲν ἐπὶ τοσοῦτον. | 114 | |
| 2660 | Ἔστι δέ τι χαρίεν εἶδος λόγων καὶ τὸ τῶν ἐπιγραμμάτων, ὅπερ εὑ‐ ρέθη ἐπὶ τῶν ἀγαλμάτων καὶ αὖ πάλιν ἐπὶ τῶν μνημάτων, σημαῖνον συντόμως τὸν τούτων τινὶ τετιμημένον. ἀλλὰ καὶ τοῦτο Ὁμήρου, ὅπου φησὶν ἀνδρὸς μὲν τόδε σῆμα πάλαι κατατεθνειῶτος, | |
| 2665 | ὅν ποτ’ ἀριστεύοντα κατέκτανε φαίδιμος Ἕκτωρ καὶ πάλιν Ἕκτορος ἥδε γυνή, ὃς ἀριστεύεσκε μάχεσθαι Τρώων ἱπποδάμων, ὅτε Ἴλιον ἀμφεμάχοντο. Εἰ δὲ καὶ ζῳγραφίας διδάσκαλον Ὅμηρον φαίη τις, οὐκ ἂν ἁμαρ‐ | |
| 2670 | τάνοι. καὶ γὰρ εἶπέ τις τῶν σοφῶν ὅτι ἐστὶν ἡ ποιητικὴ ζῳγραφία λαλοῦσα, ἡ δὲ ζῳγραφία ποιητικὴ σιωπῶσα. τίς οὖν πρῶτος ἢ τίς μᾶλλον Ὁμήρου τῇ φαντασίᾳ τῶν νοημάτων ἔδειξεν ἢ τῇ εὐφωνίᾳ τῶν ἐπῶν ἐκόσμησε θεούς, ἀνθρώπους, τόπους, πράξεις ποικίλας; ἀν‐ έπλασε δὲ τῇ ὕλῃ τῶν λόγων καὶ ζῷα παντοῖα, καὶ μάλιστα τὰ ἀλκι‐ | |
| 2675 | μώτατα, λέοντας, σύας, παρδάλεις. ὧν τὰς μορφὰς καὶ διαθέσεις ὑπο‐ γράψας καὶ ἀνθρωπείοις πράγμασι παραβαλὼν ἔδειξεν ἑκατέρας τὰς οἰκειότητας. ἐτόλμησε δὲ καὶ θεοῖς μορφὰς ἀνθρώπων εἰκάσαι. ὁ δὲ τὴν ἀσπίδα τῷ Ἀχιλλεῖ κατασκευάσας Ἥφαιστος καὶ ἐντορεύσας τῷ χρυσῷ γῆν, οὐρανόν, θάλασσαν, ἔτι δὲ μέγεθος ἡλίου καὶ κάλλος σε‐ | |
| 2680 | λήνης καὶ πλῆθος ἄστρων στεφανούντων τὸ πᾶν καὶ πόλεις ἐν διαφό‐ ροις τρόποις καὶ τύχαις καθεστώσας καὶ ζῷα κινούμενα καὶ φθεγγό‐ μενα, τίνος οὐ φαίνεται τέχνης τοιαύτης δημιουργοῦ τεχνικώτερος; Ἴδωμεν δὲ καὶ ἐπὶ ἄλλου ἑνὸς ἐκ πολλῶν παραδείγματος ὅτι ὁρω‐ | |
| μένοις μᾶλλον ἢ ἀκουομένοις ἔοικε τὰ ποιήματα, ὥσπερ οὖν καὶ | 115 | |
| 2685 | ταῦτα, ἐν οἷς τὴν οὐλὴν τοῦ Ὀδυσσέως φράσας ἐπιφέρει τὰ τῆς Εὐρυ‐ κλείας τὴν γρηὺς χείρεσσι καταπρηνέσσι λαβοῦσα γνῶ ῥ’ ἐπιμασσαμένη, πόδα δὲ προέηκε φέρεσθαι· 〈ἐν δὲ λέβητι πέσε κνήμη, κανάχησε δὲ χαλκός,〉 | |
| 2690 | ἂψ δ’ ἑτέρως’ ἐκλίθη· τὸ δ’ ἐπὶ χθονὸς ἐξέχυθ’ ὕδωρ. τὴν δ’ ἅμα χάρμα καὶ ἄλγος ἕλε φρένα, τὼ δέ οἱ ὄσσε δακρυόφιν πλῆσθεν, θαλερὴ δέ οἱ ἔσχετο φωνή. ἁψαμένη δὲ γενείου Ὀδυσσῆα προσέειπεν· ἦ μάλ’ Ὀδυσσεύς ἐσσι, φίλον τέκος· οὐδέ ς’ ἐγώ γε | |
| 2695 | πρὶν ἔγνων, πρὶν πάντα ἄνακτ’ ἐμὸν ἀμφαφάασθαι. ἦ καὶ Πηνελόπειαν ἐσέδρακεν ὀφθαλμοῖσι, πεφραδέειν ἐθέλουσα καὶ τὰ ἑξῆς. ἐνταῦθα γάρ, ὡς ἐν πίνακι γραπτῷ δεδειγμένων τῶν ὑπὸ τὸν ὀφθαλμὸν πεσεῖν δυναμένων, ἐμφαίνεται πλείω τὰ μηδὲ τῇ ὄψει | |
(2700) | ἔτι καταληπτὰ ἀλλὰ τῇ νοήσει μόνῃ, ἥ τε διὰ τὴν ἔκπληξιν ἄφεσις τοῦ ποδὸς καὶ ὁ ψόφος τοῦ χαλκοῦ καὶ τὸ ἐκχεόμενον ὕδωρ καὶ ἡ τῆς γραὸς λύπη τε ἅμα καὶ χαρὰ καὶ τὰ ῥηθέντα πρὸς τὸν Ὀδυσσέα καὶ ἃ πρὸς τὴν Πηνελόπην ἀποβλέψασα εἰπεῖν ἐμέλλησε. πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα γραφικῶς παρὰ τῷ ποιητῇ δείκνυται, ἅπερ ἐν αὐτῇ τῇ ἀναγνώ‐ | |
| 2705 | σει θεάσασθαι ἔνεστιν. Ἐνταῦθα καιρὸς καταπαύειν τὸν λόγον, ὅν, ὡσπερεὶ στέφανον ἐκ λειμῶνος πολυανθοῦς καὶ ποικίλου πλέξαντες, ταῖς Μούσαις ἀνατίθε‐ μεν. καὶ οὐκ ἂν φροντίσαιμεν, εἴ τις ἐπιτιμήσειεν, ὅτι, πονηρῶν πραγ‐ μάτων ὑπόθεσιν ἐχουσῶν τῶν τοῦ Ὁμήρου ποιήσεων, προσάπτομεν | |
| 2710 | αὐτῷ λόγους φυσικούς, πολιτικοὺς καὶ ἠθικοὺς καὶ ἐπιστήμας ποικί‐ λας. ἀνάγκη μὲν γὰρ ἦν τῷ ποιητῇ πράξεις παραδόξους καὶ πάθη καὶ ἤθη διάφορα ὑποθέσθαι, ἐπεὶ τὰ μὲν ἀγαθὰ καθ’ ἑαυτὰ ἁπλᾶ ἐστι καὶ μονοειδῆ καὶ ἀκατασκεύαστα, τὰ δὲ τοῖς κακοῖς ἀναμεμιγμένα πολλοὺς ἔχει τρόπους καὶ παντοίας διαθέσεις, ἐξ ὧν ἡ ὕλη τῶν πραγ‐ | 116 |
| 2715 | μάτων συνίσταται, ἐν ᾗ παρατιθεμένων τῶν χειρόνων ἡ τῶν ἀμεινόνων γνῶσις καὶ αἵρεσις ῥᾴων καθίσταται. καὶ τὸ ὅλον ἡ τοιαύτη ὑπόθεσις παρέσχεν ἀφορμὰς τῷ ποιητῇ παντοδαποὺς κινῆσαι λόγους, τοὺς μὲν ἀπ’ αὐτοῦ, τοὺς δὲ ἀπὸ τῶν εἰσαγομένων προσώπων, ὥστε τὴν ἀπὸ τούτων ὠφέλειαν τοῖς ἐντυγχάνουσι παρασχεῖν. πῶς δὲ οὐκ ἂν πᾶσαν | |
| 2720 | ἀρετὴν ἀναθείημεν Ὁμήρῳ, ὅπου καὶ ὅσα αὐτὸς μὴ ἐπετήδευσε, ταῦτα οἱ ἐπιγενόμενοι ἐν τοῖς ποιήμασιν αὐτοῦ κατενόησαν; καὶ χρῶν‐ ται μέν τινες πρὸς μαντείαν τοῖς ἔπεσιν αὐτοῦ, καθάπερ τοῖς χρησμοῖς τοῦ θεοῦ, ἄλλοι δὲ ἑτέρας ὑποθέσεις προθέμενοι ἁρμόζουσιν ἐπ’ αὐτὰς | |
| τὰ ἔπη μετατιθέντες καὶ συνείροντες. | 117 | |