TLG 1452 003 :: JUBA II Rex Mauretaniae :: Fragmenta

JUBA II Rex Mauretaniae 〈Hist.〉, Rex
(Mauretanicus: 1 B.C.–A.D. 1)

Fragmenta

Source: Müller, K. (ed.), FHG 3. Paris: Didot, 1841–1870: 469–484.

  • frr. 1–91
  • frr. 22, 25, 26–29, 31, 35, 39, 39a, 40–65, 67, 68, 68a, 91b–d verba Latina solum

Citation: Fragment — (line)

t1-20

ΡΩΜΑΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ.

t1-14

E LIBRO PRIMO.

1

Steph. Byz.: Ἀβοριγῖνες, ἔθνος Ἰταλικὸν, ὡς Ἰόβας ἐν Ῥωμαϊκῆς ἱστορίας πρώτῃ· «Μέχρι μὲν οὖν τοῦ Τρωϊκοῦ πολέμου τὴν ἀρχαίαν Ἀβοριγίνην (l. Ἀβορι‐ γίνων ὀνομασίαν) διέσωζον, Λατίνου δὲ βασιλεύσαντος
5οὕτω προσηγορεύθησαν.» Τὰ αὐτὰ καὶ Χάραξ.

2

Idem: Λαβίνιον, πόλις Ἰταλίας, Αἰνείου κτίσμα· Ἰόβας ἐν πρώτῳ· ἀπὸ τοῦ τῆς βασιλέως θυγατρὸς Λαβινίας.

3

Idem: Ὠστία, πόλις Ἰταλίας. Ἰόβας ἐν πρώτῳ Ῥωμαϊκῆς ἱστορίας· «Ἀπὸ μὲν τῶν βορείων μερῶν ὁ Τίβερις· Ὠστία πόλις πλησίον.»

4

Plutarchus Romul. c. 14: Ἁρπασθῆναι δέ φασιν, οἱ μὲν, τριάκοντα μόνας, ἀφ’ ὧν καὶ τὰς φρατρίας ὀνομασθῆναι· Οὐαλέριος δὲ Ἀντίας ἑπτὰ καὶ εἴκοσι καὶ πεντακοσίας· Ἰόβας δὲ τρεῖς
5καὶ ὀγδοήκοντα καὶ ἑξακοσίας παρθένους.

5

Idem ib. c. 15: Τὸν Ταλάσιον ..., ὥσπερ Ἕλ‐ ληνες τὸν Ὑμέναιον, ἀπᾴδουσι Ῥωμαῖοι τοῖς γάμοις ... Οἱ δὲ πλεῖστοι νομίζουσιν, ὧν καὶ ὁ Ἰόβας ἐστὶ, παράκλησιν
5εἶναι καὶ παρακέλευσιν εἰς φιλεργίαν καὶ ταλασίαν, οὔτω τότε τοῖς Ἑλληνικοῖς ὀνόμασι τῶν Ἰταλικῶν ἐπι‐ κεχυμένων.

6

Idem Rom. c. 17: Ἑάλω δὲ καὶ Ταρπήιος προδοσίας ὑπὸ Ῥωμαίων διωχθεὶς, ὡς Ἰόβας φησὶ Γάλβαν Σουλπίκιον ἱστορεῖν.

7

Plutarch. Numa c. 7: Δεύτερον (Νουμᾶς) δὲ τοῖς οὖσιν ἱερεῦσι Διὸς καὶ Ἄρεος τρίτον Ῥωμύλου προσκατέστησεν, ὃν Φλαμίνα Κυρινάλιον ὠνόμασεν. Ἐκάλουν δὲ καὶ τοὺς προγενεστέρους Φλαμίνας ἀπὸ
5τῶν περικρανίων πίλων, οὓς περὶ ταῖς κεφαλαῖς φο‐ ροῦσι, πιλαμένας τινὰς ὄντας, ὡς ἱστοροῦσι, τῶν Ἑλ‐ ληνικῶν ὀνομάτων τότε μᾶλλον ἢ νῦν τοῖς Λατίνοις ἀνα‐ κεκραμένων. Καὶ γὰρ ἃς ἐφόρουν οἱ βασιλεῖς λαίνας ὁ Ἰόβας χλαίνας φησὶν εἶναι καὶ τὸν ὑπηρετοῦντα τῷ
10ἱερεῖ τοῦ Διὸς ἀμφιθαλῆ παῖδα λέγεσθαι Κάμιλλον, ὡς καὶ τὸν Ἑρμῆν οὕτως ἔνιοι τῶν Ἑλλήνων Κάμιλλον ἀπὸ τῆς διακονίας προσηγόρευον.

8

Idem ib. c. 13: Αὐτὰς δὲ τὰς πέλτας (τῶν Σα‐ λίων) ἀγκύλια καλοῦσι διὰ τὸ σχῆμα. Κύκλος γὰρ οὐκ ἔστιν οὐδὲ ἀποδίδωσιν, ὡς πέλτη, τὴν περιφέρειαν, ἀλλ’ ἐκτομὴν ἔχει γραμμῆς ἑλικοειδοῦς, ἧς αἱ κεραῖαι καμ‐469
5πὰς ἔχουσαι καὶ συνεπιστρέφουσαι τῇ πυκνότητι πρὸς ἀλλήλας ἀγκύλον τὸ σχῆμα ποιοῦσιν· ἢ διὰ τὸν ἀγκῶνα, περὶ ὃν περιφέρονται. Ταῦτα γὰρ ὁ Ἰόβας εἴρηκε γλι‐ χόμενος ἐξελληνίσαι τοὔνομα.

9

Athenaeus III: Τὸν δὲ μῆνα τοῦτον (Φε‐ βρουάριον) κληθῆναί φησιν ὁ Μαυρούσιος Ἰόβας ἀπὸ τῶν κατουδαίων φόβων κατ’ ἀναίρεσιν τῶν δειμάτων, ἐν ᾧ τοῦ χειμῶνός ἐστι τὸ ἀκμαιότατον, καὶ ἔθος τότε
5τοῖς κατοιχομένοις τὰς χοὰς ἐπιφέρειν πολλαῖς ἡμέ‐ ραις.

10

Plutarchus Qu. Rom. c. 24: Διὰ τί τρεῖς τοῦ μηνὸς ἀρχὰς καὶ προθεσμίας ἔχουσιν, οὐ ταὐτὸ διάστημα τῶν ἡμερῶν μεταξὺ λαμβάνοντες; Πότερον, ὡς οἱ περὶ τὸν Ἰόβαν ἱστοροῦσιν, ὅτι ταῖς καλάνδαις ἐκάλουν
5τὸν δῆμον οἱ ἄρχοντες, καὶ κατήγγελλον εἰς πέμπτην τὰς νόννας, εἰδοῦς δὲ ἡμέραν ἱερὰν ἐνόμιζον;

11

Idem ib. c. 89: Διὰ τί τὰ Κυρινάλια μωρῶν ἑορ‐ τὴν ὀνομάζουσιν; Ἢ ὅτι τὴν ἡμέραν ταύτην ἀπο‐ δεδώκεισαν, ὡς Ἰόβας φησὶ, τοῖς τὰς αὑτῶν φρατρίας ἀγνοοῦσιν; Ἢ τοῖς μὴ θύσασιν, ὥσπερ οἱ λοιποὶ, κατὰ
5φυλὰς ἐν τοῖς Φουρνικαλίοις, δι’ ἀσχολίαν ἢ ἀποδη‐ μίαν ἢ ἄγνοιαν, ἐδόθη τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ τὴν ἑορτὴν ἐκείνην ἀπολαβεῖν;

12

Idem ib. c. 4: Διὰ τί τοῖς ἄλλοις Ἀρτεμισίοις ἐπιεικῶς ἐλάφων κέρατα προσπατταλεύουσι, τῷ δ’ ἐν Ἀβεντίνῳ βοῶν; Ἦ τοῦ παλαιοῦ συμπτώματος ἀπο‐ μνημονεύοντες; λέγεται γὰρ ἐν Σαβίνοις Ἄντρωνι Κο‐
5ρατίῳ βοῦς ἐκπρεπὴς ὄψει καὶ μεγέθει διαφέρουσα τῶν ἄλλων γενέσθαι· μάντεως δέ τινος αὐτῷ φράσαντος, ὅτι τοῦ καθιερεύσαντος Ἀρτέμιδι τὴν βοῦν ἐκείνην ἐν Ἀβεντίνῳ πέπρωται μεγίστην γενέσθαι καὶ βασιλεῦσαι τῆς Ἰταλίας ἁπάσης τὴν πόλιν, ἐλθεῖν μὲν εἰς Ῥώμην
10τὸν ἄνθρωπον, ὡς θύσοντα τὴν βοῦν· οἰκέτου δὲ κρύφα τῷ βασιλεῖ Σερουΐῳ τὸ μάντευμα φράσαντος, ἐκείνου δὲ Κορνηλίῳ τῷ ἱερεῖ, προστάξαι τὸν Κορνήλιον τῷ Ἄντρωνι λούεσθαι πρὸ τῆς θυσίας ἀπὸ τοῦ Θύμβρεως· νενομίσθαι γὰρ οὕτω τοὺς καλλιεροῦντας. Ἐκεῖνον οὖν
15ἀπελθόντα λούσεσθαι, τὸν δὲ Σερούϊον φθάσαντα, θῦ‐ σαι τῇ θεῷ τὴν βοῦν, καὶ τῷ ἱερῷ τὰ κέρατα προσπατ‐ ταλεῦσαι. Ταῦτα καὶ ὁ Ἰόβας ἱστόρηκε καὶ Βάρρων· πλὴν ὅτι τοὔνομα τοῦ Ἄντρωνος Βάρρων οὐ γέγραφεν, οὐδ’ ὑπὸ Κορνηλίου φησὶ τοῦ ἱερέως, ἀλλ’ ὑπὸ τοῦ νεω‐
20κόρου παρακρουσθῆναι τὸν Σαβῖνον.

13

Idem ib. c. 59: Διὰ τί κοινὸς ἦν βωμὸς Ἡρα‐ κλέους καὶ Μουσῶν; Ἦ ὅτι γράμματα τοὺς περὶ Εὔανδρον ἐδίδαξεν Ἡρακλῆς, ὡς Ἰόβας ἱστόρηκε; Καὶ τὸ πρᾶγμα σεμνὸν ἐνομίζετο, φίλους καὶ συγγενεῖς δι‐
5δασκόντων· ὀψὲ δ’ ἤρξαντο μισθοῦ διδάσκειν, καὶ
πρῶτος ἀνέῳξε γραμματοδιδασκαλεῖον Σπόριος Καρ‐ βίλιος ἀπελεύθερος Καρβιλίου τοῦ πρώτου γαμετὴν ἐκβαλόντος.470

14

Idem ib. c. 78: Διὰ τί τῶν οἰωνῶν ὁ καλούμενος ἀριστερὸς, αἴσιος; ... Ἢ μᾶλλον, ὡς Ἰόβας φησὶ, τοῖς πρὸς τὰς ἀνατολὰς ἀποβλέπουσιν ἐν ἀριστερᾷ γίνεται τὸ βόρειον; ὃ δὴ τοῦ κόσμου δεξιὸν ἔνιοι τίθενται καὶ
5καθυπέρτερον.

15

(t)

E LIBRO SECUNDO.
1 Steph. Byz.: Νομαντία, πόλις Ἰβηρίας. Ἰόβας ἐν δευτέρῳ Ῥωμαϊκῆς ἀρχαιολογίας.

16

Steph. Byz.: Ἀρβάκη, πόλις ἐν Κελτιβηρίᾳ, ὡς Ἰόβας. Τὸ ἐθνικὸν Ἀρβακαῖος.

17

Plutarchus Comp. Pelop. c. Marcell. c. 1: Ἀννίβαν δὲ Μάρκελλος, ὡς μὲν οἱ περὶ Πολύβιον λέ‐ γουσιν, οὐδ’ ἅπαξ ἐνίκησεν, ἀλλ’ ἀήττητος ὁ ἀνὴρ δοκεῖ διαγενέσθαι μέχρι Σκηπίωνος, ἡμεῖς δὲ Λιβίῳ, Καίσαρι,
5Νέπωτι καὶ τῶν Ἑλληνικῶν τῷ βασιλεῖ Ἰόβᾳ πιστεύο‐ μεν, ἥττας τινὰς καὶ τροπὰς ὑπὸ Μαρκέλλου τῶν σὺν Ἀννίβᾳ γενέσθαι· μεγάλην δ’ αὗται ῥοπὴν οὐδεμίαν ἐποίησαν, ἀλλ’ ἔοικε ψευδόπτωμά τι γενέσθαι περὶ τὸν Λίβυν ἐν ταῖς συμπλοκαῖς ἐκείναις.

18

Plutarch. Sulla c. 16: Ἐπεὶ δὲ ἀποκρουσθεὶς ἐκεῖθεν ὁ Ἀρχέλαος ὥρμησεν ἐπὶ τὴν Χαιρώνειαν, οἱ συστρατευσάμενοι τῶν Χαιρωνέων ἐδέοντο τοῦ Σύλλα μὴ προέσθαι τὴν πόλιν, ἐκπέμπει τῶν χιλιάρχων ἕνα
5Γαβίνιον μετὰ τάγματος ἑνὸς καὶ τοὺς Χαιρωνεῖς ἀφίησι βουληθέντας μὲν, οὐ μὴν δυνηθέντας φθῆναι τὸν Γα‐ βίνιον. Οὕτως ἦν ἀγαθὸς καὶ προθυμότερος εἰς τὸ σῶ‐ σαι τῶν σωθῆναι δεομένων. Ὁ δὲ Ἰόβας οὐ Γαβίνιόν φησι πεμφθῆναι, ἀλλὰ Ἐρίκιον. Ἡ μὲν οὖν πόλις
10ἡμῶν παρὰ τοσοῦτον ἐξέφυγε τὸν κίνδυνον.

19

Plutarch. Sertor. c. 9: τὴν Τίγγιν, εἰς ἣν ὁ Ἄσ‐ καλις συνέφυγε μετὰ τῶν ἀδελφῶν, ἐξεπολιόρκησεν. Ἐνταῦθα τὸν Ἀνταῖον οἱ Λίβυες ἱστοροῦσι κεῖσθαι· καὶ
5τὸν τάφον αὐτοῦ Σερτώριος διέσκαψε τοῖς βαρβάροις ἀπιστῶν διὰ μέγεθος. Ἐντυχὼν δὲ τῷ σώματι πηχῶν ἑξήκοντα μῆκος, ὥς φασι, κατεπλάγη καὶ σφάγιον ἐν‐ τεμὼν συνέχωσε τὸ μνῆμα καὶ τὴν περὶ αὐτοῦ τιμήν τε καὶ φήμην συνηύξησε. Τιγεννῖται δὲ μυθολογοῦσιν
10Ἀνταίου τελευτήσαντος τὴν γυναῖκα Τίγγην Ἡρακλεῖ συνελθεῖν, Σόφακα δ’ ἐξ αὐτῶν γενόμενον βασιλεῦσαι τῆς χώρας καὶ πόλιν ἐπώνυμον τῆς μητρὸς ἀποδεῖξαι, Σόφακος δὲ παῖδα γενέσθαι Διόδωρον, ᾧ πολλὰ τῶν Λιβυκῶν ἐθνῶν ὑπήκουσεν Ἑλληνικὸν ἔχοντι στράτευμα
15τῶν αὐτόθι κατῳκισμένων ὑφ’ Ἡρακλέους Ὀλβιανῶν καὶ Μυκηναίων. Ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἀνακείσθω τῇ Ἰόβα χάριτι τοῦ πάντων ἱστορικωτάτου βασιλέων· ἐκείνου γὰρ ἱστοροῦσι τοὺς προγόνους Διοδώρου καὶ Σόφακος
ἀπογόνους εἶναι.471

20

Athenaeus VI: Μέχρι γὰρ τῶν Μακεδο‐ νικῶν χρόνων κεραμέοις σκεύεσιν οἱ δειπνοῦντες διηκο‐ νοῦντο, ὥς φησιν ὁ ἐμὸς Ἰόβας. Μεταβαλόντων δ’ ἐπὶ τὸ πολυτελέστερον Ῥωμαίων τὴν δίαιταν, κατὰ μίμη‐
5σιν ἐκδιαιτηθεῖσα Κλεοπάτρα, ἡ τὴν Αἰγύπτου κατα‐ λύσασα βασιλείαν, τοὔνομα οὐ δυναμένη ἀλλάξαι, ἀργυροῦν καὶ χρυσοῦν ἀπεκάλει κέραμον αὐτὸ, κέραμά τ’ ἀπεδίδοτο τὰ ἀποφόρητα τοῖς δειπνοῦσι· καὶ τοῦτ’ ἦν τὸ πολυτελέστατον.

t21a-b

ΑΣΣΥΡΙΑΚΑ ἐν βίβλοις βʹ.

21a

Tatianus Or. adv. Gr. c. 58: Βηρωσὸς δέ ἐστιν ἀνὴρ ἱκανώτατος, καὶ τούτου τεκμήριον Ἰόβας, ὃς περὶ Ἀσσυρίων γράφων παρὰ Βηρωσοῦ φησι μεμαθη‐ κέναι τὴν ἱστορίαν. Εἰσὶ δὲ αὐτῷ βίβλοι περὶ Ἀσσυρίων
5δύο.

21b

Clem. Alex. Str. I, 21: Ἐν δὲ τῷ δωδεκάτῳ ἔτει τῆς Σεδεκίου βασι‐ λείας Ναβουχοδονόσορ πρὸ τῆς Περσῶν ἡγεμονίας ἔτε‐ σιν ἑβδομήκοντα ἐπὶ Φοίνικας καὶ Ἰουδαίους ἐστράτευ‐
5σεν, ὥς φησι Βήρωσσος ἐν ταῖς Χαλδαϊκαῖς ἱστορίαις. Ἰόβας δὲ περὶ Ἀσσυρίων γράφων ὁμολογεῖ τὴν ἱστο‐ ρίαν παρὰ Βηρώσσου εἰληφέναι μαρτυρῶν ἀλήθειαν τἀνδρί.

22

Plinius H. N. VIII, 42: Equum adamatum a Semiramide usque ad coitum Juba auctor est.

t23-39

ΛΙΒΥΚΑ.

23

(t)

E LIBRO TERTIO.
1 Plutarch. Par. m. c. 23: Μετὰ τὴν Ἰλίου πόρθη‐ σιν ἐξεβράσθη Διομήδης εἰς Λιβύην. Ἔνθα Λύκος ἦν βασιλεὺς, ἔθος ἔχων τοὺς ξένους Ἄρει τῷ πατρὶ θύειν. Καλλιρρόη δὲ, ἡ θυγάτηρ, ἐρασθεῖσα Διομήδους, τὸν
5πατέρα προὔδωκε, καὶ τὸν Διομήδην ἔσωσε λύσασα τῶν δεσμῶν· ὁ δὲ, ἀμελήσας τῆς εὐεργέτιδος, ἀπέ‐ πλευσεν· ἡ δὲ βρόχῳ ἐτελεύτησεν· ὡς Ἰόβας ἐν τρίτῃ Λιβυκῶν.

24

Athenaeus III: Αἰμιλιανὸς δὲ ἔλεγεν Ἰόβαν τὸν Μαυρουσίων βασιλέα, ἄνδρα πολυμαθέστατον, ἐν τοῖς Περὶ Λιβύης συγγράμμασι, μνημονεύοντα τοῦ κιτρίου, καλεῖσθαι φάσκειν αὐτὸ παρὰ τοῖς Λίβυσι μῆ‐
5λον Ἑσπερικὸν, ἀφ’ ὧν καὶ Ἡρακλέα κομίσαι εἰς τὴν Ἑλλάδα τὰ χρύσεα διὰ τὴν ἰδέαν λεγόμενα μῆλα.

25

Plinius XIII, 29, de citris arboribus Mauritaniae: Venumdatae sunt et duae a Juba rege pendentes: quarum alteri pretium fuit sestertium duodecies centena millia, alteri paullo minus.

26

Plinius H. N. V, 1: Suetonius Paulinus, quem consulem vidimus, primus Roma‐
norum ducum transgressus quoque Atlantem ali‐ quot millium spatio, prodidit de excelsitate quidem472
5eius quae ceteri: imas radices densis altisque reple‐ tas silvis incognito genere arborum, proceritatem spectabilem esse enodi nitore, frontes cupressis similes, praeterque gravitatem odoris tenui eas obduci lanugine: quibus addita arte, posse quales
10e bombyce vestes confici. Verticem altis etiam aestate operiri nivibus. Decumis se eo pervenisse castris, et ultra ad fluvium, qui Ger vocaretur, per solitudines nigri pulveris eminentibus interdum velut exustis cautibus, loca inhabitabilia fervere, quanquam
15hiberno tempore, expertum. Qui proximos inhabi‐ tent saltus, refertos elephantorum ferarumque et serpentium omni genere, Canarios appellari. Quippe victum eius animalis promiscuum his esse, et divi‐ dua ferarum viscera. Iunctam Aethiopum gentem,
20quos Perorsos vocant, satis constat, Iuba, Ptole‐ maei pater, qui primus utrique Mauritaniae impe‐ ravit, studiorum claritate memorabilior etiam quam regno, similia prodidit de Atlante: praeterque gigni ibi herbam, euphorbiam nomine, ab inven‐
25tore medico suo appellatam. Cuius lacteum succum miris laudibus celebrat in claritate visus contraque serpentes et venena omnia, privatim dicato volu‐ mine.

27

(t)

DE EUPHORBIA
1 Plinius XXV, 38: Invenit et patrum nostorum aetate rex Iuba (herbam), quam appel‐ lavit Euphorbiam, medici sui nomine. Frater is fuit Musae, a quo Divum Augustum conservatum
5indicavimus ... Sed Iubae volumen quoque exstat de ea herba, et clarum praeconium. Invenit eam in monte Atlante: specie thyrsi, foliis acanthinis. Vis tanta est, ut e longinquo succus excipiatur: incisae conto, subditis excipulis ventriculo haedino,
10humor lactis videtur effluere: siccatus quum coiit, thuris effigiem habet. Qui colligunt clarius vident. Contra serpentes medetur, quacunque parte per‐ cussa: vertice inciso, et medicamento addito. Ibi Gaetuli, qui legunt, haedino lacte adulterant: sed
15discernitur igni. Id enim quod sincerum non est, fastidiendum odorem habet.

28

Plinius VI, 36: Nec Mauritaniae in‐ sularum certior fama est. Paucas modo constat esse ex adverso Autololum, a Iuba repertas, in quibus Gaetulicam purpuram tingere instituerat.
5 Sunt, qui ultra eas Fortunatas putant esse, quasdamque alias ... Iuba de Fortunatis ita inquisivit: sub meridie quoque positas esse prope occasum, a Purpurariis DCXXV mill. passuum, sic ut CCL supra occasum navigetur: deinde per
10LXXV mill. passuum ortus petatur. Primam vo‐ cari Ombrion nullis aedificiorum vestigiis: habere in montibus stagnum, arbores similes ferulae: ex quibus aqua exprimatur, ex nigris amara, ex can‐ didioribus potui iucunda. Alteram insulam Iuno‐
15niam apellari; in ea aediculam esse tantum lapide exstructam. Ab ea in vicino eodem nomine mino‐ rem. Deinde Caprariam lacertis grandibus refer‐ tam. In conspectu earum esse Nivariam, quae hoc nomen accepit a perpetua nive, nebulosam. Proxi‐
20mam ei Canariam vocari a multitudine canum in‐ gentis magnitudinis; ex quibus perducti sunt Iubae duo: apparentque ibi vestigia aedificiorum. Quum autem omnes copia pomorum et avium omnis gene‐ tis abundent, hanc et palmetis caryotas ferentibus,
25ac nuce pinea abundare. Esse copiam et mellis. Papyrum quoque et siluros in amnibus gigni: in‐ festari eas belluis, quae expellantur assidue, pu‐ trescentibus.

29

Plinius V, 10: Nilus incertis ortus fontibus, it per deserta et ardentia: et immenso longitudinis spatio ambulans, famaque tantum inermi quaesitu cognitus, sine bellis, quae ceteras
5omnes terras invenere. Originem (ut Iuba rex potuit inquirere) in monte inferioris Mauritaniae, non pro‐ cul Ocenao habet, lacu protinus stagnante, quam vocant Nilidem. Ibi pisces reperiuntur alabetae, co‐ racini, siluri. Crocodilus quoque inde ob argumentum
10hoc Caesareae in Iseo dicatus ab eo spectatur hodie. Praeterea observatum est, prout in Mauritania nives imbresque satiaverint, ita Nilum increscere. Ex hoc lacu profusus indignatur fluere per arenosa et squalentia, conditque se aliquot dierum itinere.
15Mox alio lacu maiore in Caesariensis Mauritaniae gente Massaesylum erumpit, et hominum coetus veluti circumspicit, iisdem animalium argumentis: iterum arenis receptus conditur rursus XX dierum desertis ad proximos Aethipes: atque ubi iterum
20senserit hominem, prosilit, fonte (ut verisimile est) illo quem Nigrin vocavere. Inde Africam ab Aethiopia dispescens, etiamsi non protinus populis, feris tamen et belluis frequens, silvarumque opifex medios Aethiopas secat, cognominatus Astapus;473
25quod illarum gentium lingua significat aquam e te‐ nebris profluentem.

30

Aelian. N. An. IX, 58: Λέγει δὲ ὁ Ἰόβας γενέσθαι μὲν αὐτοῦ τῷ πατρὶ πολυετῆ Λίβυν ἐλέφαντα, κα‐ τιόντα ἐκ τῶν ἄνω τοῦ γένους· καὶ Πτολεμαίῳ δὲ τῷ Φιλαδέλφῳ Αἰθίοπα, καὶ ἐκεῖνον ἐκ πολλοῦ βιώσαντα,
5γενέσθαι πρᾳότατον καὶ ἡμερώτατον, τὰ μὲν ἐκ τῆς πρὸς τοὺς ἀνθρώπους συντροφίας, τὰ δὲ ἐκ τοῦ γένους πωλευθέντα. Σελεύκου τε τοῦ Νικάνορος κτῆμα ᾄδει Ἰνδὸν ἐλέφαντα, καὶ μέντοι καὶ διαβιῶναι τοῦτον μέχρι τῆς τῶν Ἀντιόχων ἐπικρατείας φησίν.

31

Plinius H. N. VIII, 55: Unguen‐ tariam quandam dilectam (ab elephanto) Juba tradit. Omnium amoris fuere argumenta, gaudium a conspectu, blanditiaeque inconditae, stipesque,
5quas populus dedisset, servatae et in sinum effusae. Nec mirum esse amorem quibus sit memoria. Idem namque tradit, agnitum in senecta, multos post annos, qui rector in juventa fuisset. Idem divina‐ tionem quandam justitiae. Quum Bocchus rex tri‐
10ginta elephantis totidem, in quos saevire instituerat, stipitibus alligatos objecisset, procursantibus inter eos qui lacesserent, non potuisse effici, ut crudeli‐ tatis alienae ministerio fungerentur.

32

Plutarch. De sollert. an. c. 17: Τό γε μὴν κοινωνικὸν μετὰ τοῦ συνετοῦ τοὺς ἐλέφαντας ἀπο‐ δείκνυσθαί φησιν ὁ Ἰόβας. Ὀρύγματα γὰρ αὐτοῖς οἱ θηρεύοντες ὑπεργασάμενοι λεπτοῖς φρυγάνοις καὶ φο‐
5ρυτῷ κούφῳ κατερέφουσιν· ὅταν οὖν εἷς ὀλισθῇ, πολ‐ λῶν ὁμοῦ πορευομένων, οἱ λοιποὶ φοροῦντες ὕλην καὶ λίθους ἐμβάλλουσιν, ἀναπληροῦντες τὴν κοιλότητα τοῦ ὀρύγματος, ὥστε ῥᾳδίαν ἐκείνῳ γενέσθαι τὴν ἔκβασιν. Ἱστορεῖ δὲ καὶ εὐχῇ χρῆσθαι θεῶν τοὺς ἐλέφαντας ἀδι‐
10δάκτως, ἁγνιζομένους τε τῇ θαλάσσῃ, καὶ τὸν ἥλιον ἐκφανέντα προσκυνοῦντας, ὥσπερ χειρὸς ἀνατάσει τῆς προβοσκίδος. Ὅθεν καὶ θεοφιλέστατόν ἐστι τὸ θηρίον, ὡς Πτολεμαῖος ὁ Φιλοπάτωρ ἐμαρτύρησε. Κρατήσας γὰρ Ἀντιόχου, καὶ βουλόμενος ἐκπρεπῶς τιμῆσαι τὸ
15θεῖον, ἄλλα τε πάμπολλα κατέθυσεν ἐπινίκια τῆς μά‐ χης, καὶ τέσσαρας ἐλέφαντας· εἶτα νύκτωρ ὀνείρασιν ἐντυχὼν, ὡς τοῦ θεοῦ μετ’ ὀργῆς ἀπειλοῦντος αὐτῷ διὰ τὴν ἀλλόκοτον ἐκείνην θυσίαν, ἱλασμοῖς τε πολλοῖς ἐχρήσατο, καὶ χαλκοῦς ἐλέφαντας ἀντὶ τῶν σφαγέντων
20ἀνέστησε τέσσαρας.

33

Plutarchus ibid. c. 25: Ἡ δὲ τῶν ἐλεφάντων ἱστορία, φίλε, τῶν εἰς τὰ ὀρύγματα φορούν‐ των καὶ τὸν ὀλισθέντα διὰ χώματος ἀναβιβαζόντων,
ἔκτοπός ἐστι δεινῶς καὶ ἀλλοδαπὴ, καὶ καθάπερ ἐκ474
5βασιλικοῦ διαγράμματος ἐπιτάττουσα πιστεύειν αὐτῇ τῶν Ἰόβα βιβλίων· ἀληθὴς δ’ οὖσα, πολλὰ δείκνυσι τῶν ἐνάλων μηδὲν ἀπολειπόμενα τῷ κοινωνικῷ καὶ συνετῷ τοῦ σοφωτάτου τῶν χερσαίων.

34a

Philostratus De Vit. Apollon. c. 13: Ἰόβας δὲ ὃς ἦρξέ ποτε τοῦ Λιβυκοῦ ἔθνους, φησὶ μὲν ξυμπεσεῖν ἀλλήλοις ἐπ’ ἐλεφάντων πάλαι Λιβυκοὺς ἱππέας (εἶναι δὲ τοῖς μὲν πύργον ἐς τοὺς ὀδόντας κεχαραγμένον, τοῖς
5δὲ οὐδέν)· νυκτὸς δὲ ἐπιλαβούσης τὴν μάχην, ἡττηθῆ‐ ναι μὲν τοὺς ἐπισήμους φησὶ, φυγεῖν δὲ ἐς τὸν Ἄτλαντα τὸ ὄρος· αὐτὸς δὲ ἑλεῖν τετρακοσίων μήκει ἐτῶν ὕστε‐ ρον τῶν διαφυγόντων ἕνα, καὶ τοὐπίσημον εἶναι αὐτῷ κοῖλον, καὶ οὔπω περιτετριμμένον ὑπὸ τοῦ χρόνου.
10Οὗτος ὁ Ἰόβας τοὺς ὀδόντας κέρατα ἡγεῖται, τῷ φύε‐ σθαι μὲν αὐτοὺς ὅθεν περ οἱ κρόταφοι, παραθήγεσθαι δὲ μηδενὶ ἑτέρῳ, μένειν δ’ ὡς ἔφυσαν, καὶ μὴ, ὅπερ οἱ ὀδόντες, ἐκπίπτειν, εἶτα φύεσθαι.

34b

Idem ib. c. 15: Ἐγὼ δὲ εὗρον ἐν τοῖς Ἰόβα λόγοις, ὡς καὶ ξυλλαμβάνουσιν ἀλλήλοις ἐν τῇ θήρᾳ καὶ προΐ‐ στανται τοῦ ἀπειπόντος, κἂν ἐξέλωνται αὐτὸν, τὸ δά‐ κρυον τῆς ἀλόης ἐπαλείφουσι τοῖς τραύμασι περιεστῶτες
5ὥσπερ ἰατροί.

35

Plinius H. N. VIII, 4: Praedam ipsi (elephanti) in se expetendam sciunt solam esse in armis suis, quae Juba cornua appellat, He‐ rodotus ... dentes.

36

Ex Juba sua hausit etiam Aelian. N. An. VII, 23: Ἀμύνεσθαι δὲ τὸν προαδικήσαντα ὁ λέων οἶδε· καὶ εἰ μὴ παραχρῆμα αὐτῷ τιμωρήσαι, ἀλλά γε καὶ μετόπισθεν ἔχει κότον, ὄφρα τελέσσῃ,
5 ἐν στήθεσσιν ἑοῖσιν. Καὶ τούτου μαρτύριον Ἰόβας ὁ Μαυρούσιος, ὁ τοῦ παρὰ Ῥωμαίοις ὁμηρεύσαντος πατήρ. Ἤλαυνέ ποτε διὰ τῆς ἐρήμης ἐπί τινα ἔθνη τῶν ἀποστάντων, καί τις αὐτῷ τῶν παραθεόντων μειρακίσκος εὐγενὴς μὲν καὶ ὡραῖος,
10ἤδη δὲ θηρατικὸς, λέοντά πως παρὰ τὴν ὁδὸν ἐκφανέντα ἀκοντίῳ βάλλει, καὶ σκοποῦ μὲν ἔτυχε καὶ ἔτρω‐ σεν, οὐ μὴν ἀπέκτεινεν. Κατὰ σπουδὴν δὲ τῆς ἐλάσεως οὔσης, τὸ μὲν θηρίον ἀνεχώρησεν, παρέδραμε δὲ καὶ ὁ τρώσας καὶ οἱ λοιποί. Ἐνιαυτοῦ γε μὴν διελθόντος
15ὁλοκλήρου, ὁ μὲν Ἰόβας κατορθώσας ἐφ’ ἃ ἐστάλη, τὴν αὐτὴν ὑποστρέφων ἔρχεται κατὰ τὸν τόπον, ἔνθα ἔτυχεν ὁ λέων τρωθείς. Καὶ ὄντος πλήθους παμπόλλου, πρόσεισι τὸ θηρίον ἐκεῖνο, καὶ τῶν μὲν ἄλλων ἀπέχε‐ ται, συλλαμβάνει δὲ τὸν τρώσαντα πρὸ ἐνιαυτοῦ, καὶ
20τὸν θυμὸν, ὅνπερ οὖν παρὰ τὸν χρόνον τὸν προειρημέ‐ νον ἐφύλαττεν, ἀθρόον ἐκχεῖ, καὶ διασπᾷ τὸ μειράκιον γνωρίσας· ἐτιμώρησε δὲ οὐδεὶς, φοβηθέντες ὀργὴν λέοντος ἰσχυρὰν καὶ δεινῶς ἐκπληκτικήν· ἄλλως τε καὶ ἡ πορεία ἤπειγεν.

37

Pollux V, 88: Εὗρον μέντοι ἐγὼ ... ἐπὶ ἐλεφάντων στρυνύζουσιν παρὰ Ἰόβᾳ.

38

Hesychius: Λιβυφοίτην; τὸν ἐπιγινόμενον Λίβυσιν.
Ἰόβας.475

t39-67

DE ARABIA (ET VICINIS REGIONIBUS)

39

Plinius H. N. VI, 26: Sed priusquam haec (sc. de Carmania ac Perside atque Arabia) ge‐ neratim persequamur, indicare convenit, quae prodit Onesicritus, classe Alexandri circumvectus in me‐
5diterranea Persidis ex India, narrata proxime a Iuba: dein eam navigationem, quae his annis comperta servatur hodie. Onesicriti et Nearchi na‐ vigatio nec (omnia) nomina habet mansionum, nec spatia: primumque Xylenopolis ab Alexandro
10condita, unde ceperunt exordium, iuxta quod flu‐ men aut ubi fuerit, non satis explanatur. Haec tamen digna memoratu produntur. Arbis oppidum a Nearcho conditum in navigatione ea. Flumen Nabrum navium capax: contra insula distans LXX
15stad. Alexandria condita a Leonnato iussu Alexan‐ dri in finibus gentis, Argenus portu salubri. Flumen Tuberum navigabile, circa quod Pasirae. Deinde Ichthyophagi tam longo tractu, ut viginti dierum spatio praenavigaverint. Insula, quae Solis appel‐
20latur, et eadem cubile Nympharum, rubens, in qua nullum non animal absumitur, incertis causis. Origens: flumen Carmaniae Hytanis, portuosum et auro fertile. Ab eo primum septemtriones apparuisse adnotavere. Arcturum nec omnibus cerni noctibus,
25nec totis unquam. Achaemenidas usque illo tenuisse. Aeris et ferri metalla et arsenici et minii exerceri. Inde promontorium Carmaniae est, ex quo in ad‐ versa ora ad gentem Arabiae Macas Traiectus distat LM passuum. Insulae tres, quarum Oraculs [Or‐
30gana] tantum habitatur aquosa, a continenti XXV M. passuum. Insulae quattuor iam in sinu ante Persida. Circa has hydri marini vicenum cubitorum adna‐ tantes terruere classem. Insula Acrotadus: item Gauratae, in quibus Chiani gens. Flumen Hyperis
35in medio sinu Persico, onerariarum navium capax. Flumen Sitiogagus, quo Pasargadas septimo die na‐ vigatur. Flumen navigabile Heratemis: insula sine nomine. Flumen Granis, modicarum navium capax, per Susianen fluit: dextra eius accolunt Deximon‐
40tani, qui bitumen perficiunt. Flumen Zarotis ostio difficili, nisi peritis: insulae duae parvae: inde vadosa navigatio palustri similis, per euripos tamen quos‐ dam peragitur. Ostium Euphratis. Lacum, quem faciunt Eulaeus et Tigris iuxta Characem. Inde
45Tigri Susa. Festos dies ibi agentem Alexandrum invenerunt septimo mense postquam digressus ab iis fuerat Patalis, tertio navigationis. Sic Alexandri classis navigavit ... Euphrate navigari Babylonem e Per‐

39

(50)

sico mari CCCCXII M. passuum tradunt Nearchus et Onesicritus. Qui vero postea scripsere, a Seleu‐ cia CCCCXL mill, Iuba a Babylone Characem CLXXV mill. passuum.

39a

Solin. c. 60: Indis omnibus promissa caesaries, non sine fuco caerulei aut crocei coloris. Cultus praecipuus in gemmis; nullus funerum appa‐ ratus. Praeterea, ut Iubae et Archelai regum libris
5editum est, in quantum mores populorum dissonant, habitus quoque discrepantissmus est. Alii lineis, alii laneis peplis vestiuntur; pars nudi, pars ob‐ scaena tantum amiculati, plurimi et flexibilibus libris circumdati.

40

Plinius VI, 32: Sinus intimus, in quo Lea‐ nitae, qui nomen ei dedere. Regia eorum Agro, et in sinu Laeana, vel, ut alii, Aelana. Nam et ipsum sinum nostri Aelanticum scripsere, alii Aelenati‐476
5cum, Artemidorus Aleniticum, Iuba Laeaniticum. Circuitus Arabiae a Charace Laeana colligere pro‐ ditur quadragies septies centena LXX M. Iuba paullo minus quadragies centenis M. putat.

41

Plinius VI, 33: A sinu Aelantico al‐ ter sinus, quem Arabes Aeant vocant, in quo He‐ roum oppidum est. Fuit et Cambysu inter Nelos et Marchadas, deductis eo aegris exercitus. Gens Tyra,
5Daneon portus: ex quo navigabilem alveum perdu‐ cere in Nilum, qua parte ad Delta dictum decur‐ rit, sexagies et bis centena mill. passuum intervallo (quod inter flumen et Rubrum mare interest) primus omnium Sesostris Aegypti rex cogitavit: mox Da‐
10rius Persarum: deinde Ptolemaeus sequens: qui et duxit fossam latitudine pedum centum, altitudine XL, in longitudinem XXVII mill. D passuum usque ad Fontes amaros. Ultra deterruit inunda‐ tionis metus, excelsiore tribus cubitis Rubro mari
15comperto, quam terra Aegypti. Aliqui non eam af‐ ferunt causam, sed ne immisso mari corrumperetur aqua Nili, quae sola potus praebet. Nihilominus iter totum terendo frequentatur a mari Aegyptio, quod est triplex: unum a Pelusio per arenas, in quo
20nisi calami defixi regant, via non reperitur, sub‐ inde aura vestigia operiente. Alterum vero duobus mill. passuum ultra Casium montem, quod a sexa‐ ginta mill. passuum redit in Pelusiacam viam. Ac‐ colunt Arabes Autei. Tertium a Gerrho (quod Adi‐
25pson vocant) per eosdem Arabes sexaginta mill. passuum propius, sed asperum montibus, et inops aquarum. Eae viae omnes Arsinoen ducunt, condi‐ tam sororis nomine in sinu Charandra, a Ptolemaeo Philadelpho qui primus Trogoldyticen excussit, et
30amnem qui Arsinoen praefluit, Ptolemaeum appel‐ lavit. Mox, oppidum parvum est Aennum, pro quo alii Philoteram scribunt. Deinde sunt Azarei, ex Trogoldytarum connubiis, Arabes feri. Insulae: Sapirene, Scytala: mox deserta ad Myoshormon,
35ubi fons Tadnos. Mons Aeas. Insula Iambe; portus multi. Berenice, oppidum matris Philadelphi no‐ mine, ad quod iter a Copto diximus. Arabes Autei et Gebadei. Troglodytice, quam prisci Michoen, alii Midoen dixere. Mons Pentedactylos: insulae
40Stenae Deirae aliquot, Halonnesi non pauciores: Cardamine, Topazos, quae gemmae nomen dedit. Sinus insulis refertus: ex iis quae Mareu vocantur, aquosae: quae Eratonos, sitientes. Regum ii prae‐ fecti fuere. Introsus Candei, quos Ophiopha‐
45gos vocant, serpentibus vesci assueti, neque alia regio fertilior earum. Iuba, qui vedetur diligentis‐ sime prosecutus haec, omisit in hoc tractu (nisi et exemplarium vitium est) Berenicen alteram, quae Panchysos cognominata est: et tertiam, quae

41

(50)

Epidires, insignem loco. Est enim sita in cervice longe procurrente, ubi fauces Rubri maris VII mill. D passuum ab Arabia distant. Insula ibi Cytis, to‐ pazium ferens et ipsa.

42

Idem VI, 34: Insula Diodori et aliae desertae: per continentem quoque deserta: oppi‐ dum Gaza, promontorium et portus Mossylicus, quo cinnamomum devehitur. Hucusque Sesostris
5exercitum duxit ... A Mossylico promontorio Atlan‐ ticum mare incipere vult Iuba, praeter Mauritanias suas Gadeis usque navigandum Coro. Cuius tota sententia hoc in loco subtrahenda non est. A pro‐ montorio Indorum, quod vocatur Lepteacra, ab
10aliis Drepanum, proponit recto cursu praeter Ex‐ ustam, ad Malchu insulam quindecies centena mill. passuum esse. Inde ad locum, quem vocant Sce‐ neos, CCXXV M. Inde ad insulam Adanu, centum quinquaginta mill. passuum. Sic fieri ad apertum
15mare decies octies centena LXXV mill. passuum. Reliqui omnes propter solis ardorem navigari posse non putaverunt. Quin et commercia ipsa infestant ex insulis Arabes Ascitae appellati, quoniam bubu‐ los utros binos sternentes ponte piraticam exercent
20sagittis venenatis. Gentes Troglodytarum idem Iuba tradit Therothoas a venatu dictos, mirae velocita‐ tis: sicut Ichthyophagos, natantes seu maris ani‐ malia: Bargenos, Zageras, Chalybas, Saxinas, Syrecas, Daremas, Domozanes. Quin et accolas
25Nili a Syene non Aethiopum populos sed Arabum esse dicit usque Meroen. Solis quoque oppidum, quod non procul Memphi in Aegypti situ diximus, Arabas conditores habere. Sunt et qui ulteriorem ripam Aethiopiae auferant, annectantque Africae; ripae
30autem incolere propter aquam. Nos relicto cuique intelligendi arbitrio, oppida quo traduntur ordine utrinque ponemus ... Iuba aliter: Oppidum in monte Megatichos, in‐ ter Aegyptum et Aethiopiam, quod Arabes Myrson
35vocavere. Deinde Tacompson, Aranium, Sesanium, Piden, Mamuda, Corambia, iuxta eam bituminis fontem: Hammodara, Prosda, Parenta, Mamia, Tessara, Gallas, Zoton, Graucomen, Emeum, Pi‐ dibotas, Hebdomecontacometas, Nomadas in ta‐
40bernaculis viventes: Cysten, Pemmam, Gadaga‐ len, Paloin, Primin, Nupsin, Daselin, Patin, Gambreves, Magasen, Segasmala, Cranda, Denna Cadeuma, Thena, Batha, Alana, Macum, Scam‐ mos, Goram in insula: ab iis Abala, Androcalim,477
45Seren, Mallos, Agocen. Ex Africae latere tradita sunt eodem nomine Tacompsos altera, sive pars prioris, Magora, Sea, Edosa, Pelenaria, Pyndis, Magusa, Bauma, Linitima, Spintum, Sydopta, Gensora, Pindici‐

42

(50)

tora, Agugo, Orsima, Suasa, Maumarum, Urbim, Mulou, quod oppidum Graeci Hypaton vocarunt: Pagoagras, Zamnes, unde elephanti incipiant: Mamblia, Berresa, Cetuma. (Fuit quondam et Epis oppidum contra Meroen, antequam Bion
55scriberet, deletum.)

43

Plinius H. N. V, 10: Ditionis Aegypti (Nilus) esse incipit a fine Aethiopiae Syene: ita vo‐ catur peninsula mille passuum ambitu, in qua Castra sunt latere Arabiae: et ex adverso insulae IV Philae.
5DC M. passuum a Nili fissura, unde appellari diximus Delta. Hoc spatium edidit Artemidorus, et in eo CCL oppida fuisse: Iuba CCCC M. pas‐ suum.

44

Idem VI, 27: Charax oppi‐ dum Persici sinus intimum, a qua Arabia Eu‐ daemon cognominata excurrit, habitatur in colle manu facto inter confluentes, dextra Tigrin, laeva
5Eulaeum, III mill. passuum laxitate. Conditum est primum ab Alexandro Magno: qui colonis ex urbe regia Durine (quae tum interiit) deductis, mi‐ litumque inutilibus ibi relictis, Alexandriam ap‐ pellari iusserat: pagumque Pellaeum, a patria
10sua, quem proprie Macedonum fecerat. Flumina id oppidum expugnavere. Postea Antiochus resti‐ tuit, quintus regum, et suo nomine appellavit. Ite‐ rumque infestatum Pasines Sogdonaci filius, rex finitimorum Arabum, quem Iuba satrapen Antiochi
15fuisse false tradit, oppositis molibus restuit: no‐ menque suum dedit, e munito situ iuxta, in longi‐ tudinem III mill. passuum, in latitudinem paulo minus. Prius fuit a litore stadiis decem, et mari‐ timum etiam ipsa inde portum habuit: Iuba vero
20prodente, L M pass. Nunc abesse a litore CXX M. legati Arabum nostrique negotiatores, qui inde venere, affirmant. Nec ulla in parte plus aut ce‐ lerius profecere terrae fluminibus invectae. Magis id mirum est, aestu longe ultra id accedente non
25repercussas. Hoc in loco genitum esse Dionysium, terrarum orbis situs recentissimum auctorem, con‐ stat, quem ad commentanda omnia in Orientem praemisit Divus Augustus, ituro in Armeniam ad Parthicas Arabicasque res maiore filio. Non me
30praeterit, nec sum oblitus, sui quemque situs dili‐ gentissimum auctorem visum nobis in introitu huius operis. In hac tamen parte arma Romana sequi placet nobis, Iubamque regem, ad eundem Caium Caesarem scriptis voluminibus de eadem expedi‐
35tione Arabica.

45

Idem VI, 31: Insula Asgilia; gentes: Nocheti, Zurachi, Borgodi, Cataraei, Nomades. Flumen Cynos. Ultra navigationem incompertam ab eo latere propter scopulos tradit Iuba, praeter‐
5missa mentione oppidi Omanorum Batrasabbes, et Omanae, quod priores celebrem portum Carmaniae fecere; item Omnae et Athanae quae nunc oppida maxime celebrari a Persico mari nostri negotiato‐ res dicunt. A flumine Canis, ut Iuba tradit, mons
10adusto similis. Gentes Epimaranitae; mox Ichthyo‐ phagi.

46

Idem XXXII, 4: Iuba in his volu‐ minibus, quae scripsit ad C. Caesarem Augusti filium de Arabia, tradit mitulos marinos ternas heminas capere. Cetos sexacentorum pedum longitudinis, et
5trecentorum sexaginta latitudinis in flumen Ara‐ bia intrasse, pinguique eius mercatores negotia‐ tos, et omnium piscium adipe camelos perungi in eo situ, ut asilos ab his fugent odore.

47

Idem VIII, 13: Generat eos et Aethio‐ pia Indicis pares, vicenum cubitorum. Id modo mirum unde cristatos Iuba crediderit. Asachaei
5vocantur. Aethipes apud quos maxime nascun‐ tur. Narratur in maritimis eorum quaternos qui‐ nosque inter se cratium modo implexos, erectis capitibus velificantes ad meliora pabula Arabiae vehi fluctibus.

48

Idem XXXI, 15: Iuba in Troglo‐ dytis lacum, insanum malefica vi appellatum, ter die fieri amarum salsumque, ac deinde dulcem, totiesque etiam noctu, scatentem albis serpentibus
5vicenum cubitorum. Idem in Arabia fontem exsi‐ lire tanta vi, ut nulla mora pondus impactum respuat.478

49

Plinius VIII, 45: Hominum sermones imitari et mantichoram in Aethiopia auctor est Iuba.

50

Idem XII, 34: Folium olivae, verum crispius, et aculeatum; Iuba olusatri.

51

Idem XII, 31: Iuba rex, iis voluminibus quae scripsit ad C. Caesarem Augusti filium ardentem fama Ara‐ biae, tradit contorti esse caudicis, ramis acerae
5maxime Pontici, succum amygdalae modo emittere: talesque in Carmania apparere, et in Aegypto satas studio Ptolemaeorum regnantium.

52

Idem XII, 40: Peregrinos ipsa (sc. Arabia) mire odores et ad exteros petit. Tanta mor‐ talibus suarum rerum satietas est, alienarumque aviditas ... Petunt igitur in Elymaeos arborem bra‐
5tum ... Petunt et in Carmanos arborem strobum ad suffitus, perfusam vineo palmeo accendentes. Huius odor redit a cameris ad solum iucundus, sed ag‐ gravans capita, citra dolorem tamen. Hoc somnum aegris quaerunt. His commerciis Carrhas oppidum
10Aperuere, quod est illis nundinarium. Inde Gabbam omnes petere solebant, dierum viginti itinere, et Palaestinam Syriam: postea Characem peti coeptum ac regna Parthorum ex ea causa, auctor est Iuba. Mihi ad Persas etiam prius ista portasse quam in
15Syriam aut Aegyptum videntur, Herodoto teste, qui tradit singula millia talentum thuris annua pen‐ sitasse Arabes regibus Persarum.

53

Idem XIII, 7: Et in Arabia languide dulces traduntur esse palmae: quanquam Iuba apud Scenitas Arabes praefert omnibus saporibus, quam vocant Dablan.

54

Idem XIII, 9: Thebaidis fructus extemplo in cados conditur cum sui ardoris anima: ni ita fiat, cele‐ riter exspirat: marcescitque non retostus furnis. Ex
5reliquo genere plebeiae videntur. Syri et Iuba tra‐ gemata appellant.

55

Idem XV, 28: Iuba auctor est quin‐ quagenum cubitorum altitudine in Arabia esse eas.

56

Idem XII, 52: Iuba tradit circa Tro‐ glodytarum insulas fruticem in alto vocari Isi‐ dis crinem, corallio similem, sine foliis: praecisum mutato colore in nigrum durescere: quum cadat,
5frangi. Item, alium qui vocatur charitoblepha‐ ron, efficacem in amatoriis: spathalia eo facere et monilia feminas: sentire eum se capi, durarique cornus modo, et hebetare aciem ferri. Quodsi fe‐ fellerint insidiae, in lapidem transfigurari.

57

Idem XXV, 5: Et Iuba in Arabia herba revocatum ad vitam hominem tradit.

58

Idem XII, 22: Eiusdem insulae (Tyli) excelsiore suggestu lanigerae arbores alio modo quam Serum. His folia infaecunda: quae, ni mi‐ nora essent, vitium poterant videri. Ferunt cotonei
5mali amplitudine cucurbitas, quae maturitate ru‐ ptae ostendunt lanuginis pilas, ex quibus vestes pretiosos linteo faciunt. Arbores vocant gossympi‐ nos: fertiliore etiam Tylo minore, quae distat XM. pass. Iuba circa fruticem lanugines esse tradit,
10linteaque ea Indicis praestantiora Arabiae autem arbores, ex quibus vestes faciant, cynas vocari, folio palmae simili.

59

Idem XXXIII, 40: Iuba minium nasci et in Carmania tradit, Timagenes et in Aethiopia.

60

Idem XXV, 22: Sandaracham et ochram Iuba tradit in insula Rubri maris Topazo nasci.

61

Idem XXXVI, 9: In Arabia quoque esse lapidem vitri modo translucidum, quo utuntur pro specularibus, Iuba auctor est.

62

Idem XXXVII, 9: Iuba auctor est et in quadam insula Rubri maris ante Arabiam
sita nasci (crystallum), quae Necron vocetur, et in ea, quae iuxta gemmmam topazion ferat, cubi‐479
5talemque effossam a Pythagora ptolemaei regis praefecto.

63a

Plinius XXXVII, 18: Aethiopici (smaragdi) laudantur, a Copto dierum trium iti‐ nere, ut auctor est Iuba, acriter virides, sed non facile puri aut concolores.

63b

Idem ibid.: Iuba est auctor smara‐ gdum, quem cholan vocant, in Arabia aedificiorum ornamentis includi, et lapidem, quem alabastri‐ ten Aegyptii vocant. Complures vero e proximo,
5Laconicos in Taygeto monte erui, Medicis similes, et alios in Sicilia.

64

Idem XXXVII, 32: Iuba Topazon insulam in Rubro mari a continente diei naviga‐ tione abesse tradit, nebulosam et ideo quaesitam saepe navigantibus, ex ea causa nomen accepisse.
5Topazin enim Troglodytarum lingua significatio‐ nem habere quaerendi. Ex hac primum importa‐ tam Berenicae reginae, quae fuit mater sequentis Ptolemaei (Philadelphi), a Philemone praefecto regis, ac mire placuisse, et inde factam statuam
10Arsinoae Ptolemaei Philadelphi uxori quattuor cu‐ bitorum, sacratam in delubro, quod aureum co‐ gnominabatur.

65

Idem XXXVII, 35: India ... generat et Nilion, fulgore hebeti ac brevi, et quum in‐ tueare, fallaci ... Iuba in Aethiopia gigni tradit in litoribus amnis, quem Nilum vocamus, et inde
5nomen trahere.

66

Aelian. N. A. XV, 8: Ἄριστος ἄρα ὁ Ἰνδικὸς (μάρ‐ γαρος) γίνεται, καὶ ὁ τῆς θαλάττης τῆς Ἐρυθρᾶς. Γί‐ νεται δὲ καὶ κατὰ τὸν ἑσπέριον ὠκεανὸν ἔνθα ἡ Βρετ‐ τανικὴ νῆσός ἐστι· δοκεῖ δέ πως χρυσωπότερος ἰδεῖν
5εἶναι, τάς τε αὐγὰς ἀμβλυτέρας ἔχων καὶ σκοτωδεστέ‐ ρας. Γίνεσθαι δέ φησιν Ἰόβας καὶ ἐν τῷ κατὰ Βόσπορον πορθμῷ, καὶ τοῦ Βρεττανικοῦ ἡττᾶσθαι αὐτὸν, τῷ δὲ Ἰνδῷ καὶ τῷ Ἐρυθραίῳ μηδὲ τὴν ἀρχὴν ἀντικρίνεσθαι. Ὁ δὲ ἐν Ἰνδίᾳ χερσαῖος οὐ λέγεται φύσιν ἔχειν ἰδίαν,
10ἀλλὰ ἀπογέννημα εἶναι κρυστάλλου, οὐ τοῦ ἐκ τῶν παγετῶν συνισταμένου, ἀλλὰ τοῦ ὀρυκτοῦ.

67

Plinius IX, 56: Juba tradit Arabicis concham esse similem pectini insecto, hirsutam echinorum modo; ipsum unionem in carne, gran‐ dini similem.

68

(t)

PHYSIOLOGA.
1 Fulgentius Myth. II, 4: Concha etiam marina pingitur (Venus) portari, quod huius generis ani‐ mal toto corpore simul aperto in coitu misceatur, si‐ cut Iuba in Physiologis refert.

68a

Plinius X, 61: Nec Diomedeas praeteribo aves: Iuba catarractas vocat, eis esse dentes oculosque igneo colore, cetero candidis,
tradens.480

69

Geoponic. XV, 2: Ἰόβας δ’ ὁ βασιλεὺς Λιβύων ἐν λάρνακι ξυλίνῃ φησὶ δεῖν ποιεῖ‐ σθαι μελίσσας.

t71-72

ΠΕΡΙ ΓΡΑΦΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΖΩΓΡΑΦΩΝ.

71

(t)

LIBER SECUNDUS.
1 Harpocratio v. Πολύγνωτος. Περὶ Πολυγνώτου τοῦ ζωγράφου, Θασίου μὲν τὸ γένος, υἱοῦ δὲ καὶ μα‐ θητοῦ Ἀγλαοφῶντος, τυχόντος δὲ τῆς Ἀθηναίων πολι‐ τείας ἤτοι ἐπεὶ τὴν Ποικίλην στοὰν ἔγραψε προῖκα,
5ἢ, ὡς ἕτεροι, τὰς ἐν τῷ θησαυρῷ καὶ τῷ Ἀνακείῳ γραφὰς, ἱστορήκασιν ἄλλοι τε καὶ Ἀρτέμων ἐν τῷ Περὶ ζωγράφων καὶ Ἰόβας ἐν τοῖς Περὶ γραφικῆς.

72

(t)

E LIBRO OCTAVO.
1 Harpocratio: Παρράσιος. Ὅτι μὲν ζωγράφος Παρ‐ ράσιος, παντὶ δῆλον. Ἰόβας δὲ ἐν ηʹ Περὶ ζωγράφων διεξέρχεται τὰ περὶ τὸν ἄνδρα, φησὶ δ’ αὐτὸν εἶναι υἱὸν καὶ μαθητὴν Εὐήνορος, Ἐφέσιον δὲ τὸ γένος.

t73-82

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ.

73a

(t)

E LIBRO QUARTO.
1 Athenaeus IV: Καὶ τὸ τρίγωνον δὲ κα‐ λούμενον ὄργανον Ἰόβας ἐν τετάρτῳ Θεατρικῆς ἱστο‐ ρίας Σύρων εὕρημά φησιν εἶναι, ὡς καὶ τὸν καλούμενον λυροφοίνικα σαμβύκην.

73b

Hesychius: Σαμβύκη, οὐ μόνον τὸ μουσικὸν ὄργανον, οὗ μέμνηται Ἰόβας, ἀλλὰ καὶ πολιορκητικὸν, οὗ Βίτων.

73c

Idem ib.: Ἰόβας μὲν γὰρ ἐν τῷ προειρημένῳ συγ‐ γράμματι Αἰγυπτίους φησὶ λέγειν τὸν μόναυλον Ὀσί‐ ριδις εἶναι εὕρημα, καθάπερ καὶ τὸν καλούμενον φώ‐ τιγγα πλαγίαυλον.

74

Hesych.: Κλώπεια, ὄρχησίς τις, ὡς Ἰόβας ἐν τε‐ τάρτῳ Θεατρικῶν.

75

(t)

LIBER DECIMUS SEPTIMUS.
1 Photius cod. 161: ἐκ τῆς Ἰόβα τοῦ βασιλέως Θεατρικῆς ἱστορίας ἑπτακαιδεκάτου λόγου.

76

Schol. Aristoph. Thesmoph. 1175: Βαρβαρικὸν καὶ Περσικὸν ὄρχημα ὄκλασμα καλεῖται, περὶ οὗ Ἰόβας μακρὸν πεποίηται λόγον ἐν τοῖς Περὶ τῆς θεατρικῆς ἱστορίας, ὥστε λελύσθαι τὴν Σελεύκου πρότασιν. Προ‐
5τείνει γὰρ ἐν τῷ πρὸς Ζήνωνα προτατικῷ τὸ Περσι‐
κὸν ὄρχημα.481

77

Athenaeus IV: Τὸ δὲ ψαλτήριον, ὥς φησιν Ἰόβας, Ἀλέξανδρος ὁ Κυθήριος συνεπλήρωσε χορ‐ δαῖς, καὶ, ἐγγηράσας τῇ Ἐφεσίων πόλει, ὡς σοφώτατον τῆς ἑαυτοῦ τέχνης τουτὶ τὸ εὕρημα ἀνέθηκεν ἐν Ἀρτέμι‐
5δος. Μνημονεύει δ’ ὁ Ἰόβας καὶ τοῦ λυροφοίνικος καὶ τοῦ ἐπιγονείου, ὃ νῦν, εἰς ψαλτήριον ὄρθιον μετασχηματι‐ σθὲν, διασώζει τὴν τοῦ χρησαμένου προσηγορίαν. Ἦν δ’ ὁ Ἐπίγονος φύσει μὲν Ἀμβρακιώτης, δημοποίητος δὲ Σικυώνιος· μουσικώτατος δ’ ὢν, κατὰ χεῖρα δίχα
10πλήκτρου ἔψαλλε.

78

Proverb. Appendix I, 56: Βλίτυρι καὶ σκινδαψός· ταῦτα παραπληρώματα λόγων, εἰσὶ δὲ καὶ παροιμιώδη. Ἰόβας δὲ τὸν σκινδαψὸν ὄργανον λέγει
5μουσικὸν, τὸ δὲ βλίτυρι χορδῆς μίμημα.

79

Athenaeus IV: Τῶν δ’ ἐλύμων αὐλῶν μνημονεύει καὶ Καλλίας ἐν Πεδήταις. Ἰόβας δὲ τούτους Φρυγῶν εἶναι εὕρημα, ὀνομάζεσθαι δὲ καὶ σκυταλίας, κατ’ ἐμφέρειαν τοῦ πάχους. Χρῆσθαι δ’ αὐτῶν καὶ
5Κυπρίους φησὶ Κρατῖνος ὁ νεώτερος ἐν Θηραμένει.

80

Idem IV: Θηβαίων δ’ εὕρημά φησιν εἶναι Ἰόβας τὸν ἐκ νεβροῦ κώλων κατασκευαζόμενον αὐλόν.

81

Idem I: Ἐκαλεῖτο δὲ φαινίνδα ἀπὸ τῆς ἀφέσεως τῶν σφαιριζόντων· ἢ ὅτι εὑρετὴς αὐτῆς, ὥς φησιν Ἰόβας ὁ Μαυρούσιος, Φαινέστιος ὁ παιδοτρίβης. Καὶ Ἀντιφάνης· «Φαινίνδα παίζων ᾔεις ἐν Φαινεστίου.»

82

Athenaeus XIV: Ἐν δὲ τῷ πρώτῳ τῆς Ἀτθίδος Κλείδημος φῦλον ἀποφαίνει μαγείρων ἐχόντων δημιουργικὰς τιμὰς, οἷς καὶ τὸ πλῆθος ἐνεργεῖν ἔργον ἦν. Οὐκ ἀπεικότως δὲ καὶ Ἀθηνίων
5ἐν Σαμόθρᾳξιν, ὥς φησιν Ἰόβας, μάγειρον εἰσάγει φυσιολογοῦντα διὰ τούτων· Οὐκ οἶσθ’, ὅτι πάντων ἡ μαγειρικὴ τέχνη πρὸς εὐσέβειαν πλεῖστα προσενήνεχθ’ ὅλως; Β. Τοιοῦτόν ἐστι τοῦτο; Α. Πάνυ γε, βάρβαρε.
10Τοῦ θηριώδους καὶ παρασπόνδου βίου ἡμᾶς γὰρ ἀπολύσασα καὶ τῆς δυσχεροῦς ἀλληλοφαγίας, ἤγαγ’ εἰς τάξιν τινὰ, καὶ τουτονὶ περιῆψεν ὃν νυνὶ βίον ζῶμεν. Β. Τίνα τρόπον; Α. Πρόσεχε, κἀγώ σοι φράσω.
15Ἀλληλοφαγίας καὶ κακῶν ὄντων συχνῶν, γενόμενος ἄνθρωπός τις οὐκ ἀβέλτερος
θύσας ἱερεῖον πρῶτος ὤπτησεν κρέας. Ὡς δ’ ἦν τὸ κρέας ἥδιον ἀνθρώπου κρεῶν, αὑτοὺς μὲν οὐκ ἐμασῶντο, τὰ δὲ βοσκήματα482
20θύοντες ὤπτων. Ὡς δ’ ἅπαξ τῆς ἡδονῆς ἐμπειρίαν τιν’ ἔλαβον, ἀρχῆς γενομένης ἐπὶ πλεῖον ηὖξον τὴν μαγειρικὴν τέχνην. Ὅθεν ἔτι καὶ νῦν τῶν πρότερον μεμνημένοι τὰ σπλάγχνα τοῖς θεοῖσιν ὀπτῶσιν φλογὶ,
25ἅλας οὐ προσάγοντες· οὐ γὰρ ἦσαν οὐδέπω εἰς τὴν τοιαύτην χρῆσιν ἐξευρημένοι. Ὡς δ’ ἤρες’ αὐτοῖς ὕστερον, καὶ τοὺς ἅλας προσάγουσιν ἤδη, τῶν ἱερῶν γεγραμμένων, τὰ πάτρια διατηροῦντες, ἅπερ ἡμῖν μόνα
30ἅπασιν ἀρχὴ γέγονε τῆς σωτηρίας, τὸ προσφιλοτεχνεῖν, διά τε τῶν ἡδυσμάτων ἐπὶ πλεῖον αὔξειν τὴν μαγειρικὴν τέχνην. Β. Καινὸς γάρ ἐστιν οὑτοσὶ Παλαίφατος. Α. Μετὰ ταῦτα γαστρίον τις ὠνθυλευμένον
35προϊόντος εἰσηνέγκατ’ ἤδη τοῦ χρόνου· ἐρίφιον ἐτακέρωσε, πνικτῷ διέλαβεν, περικομματίῳ διεγίγγρας’ ὑποκρούσας γλυκεῖ, ἰχθὺν παρεισεκύκλησεν οὐδ’ ὁρώμενον, λάχανον, τάριχος πολυτελὲς, χόνδρον, μέλι.
40Ὡς πολύ τι διὰ τὰς ἡδονὰς, ἃς νῦν λέγω, ἀπεῖχ’ ἕκαστος τοῦ φαγεῖν ἂν ἔτι νεκροῦ, αὑτοῖς ἅπαντες ἠξίουν συζῆν, ὄχλος ἠθροίζετ’, ἐγένονθ’ αἱ πόλεις οἰκούμεναι διὰ τὴν τέχνην, ὅπερ εἶπα, τὴν μαγειρικήν.
45Β. Ἄνθρωπε χαῖρε, περὶ πόδ’ εἶ τῷ δεσπότῃ. Α. Καταρχόμεθ’ ἡμεῖς οἱ μάγειροι, θύομεν, σπονδὰς ποιοῦμεν, τῷ μάλιστα τοὺς θεοὺς ἡμῖν ὑπακούειν, διὰ τὸ ταῦθ’ εὑρηκέναι τὰ μάλιστα συντείνοντα πρὸς τὸ ζῆν καλῶς.

82

(50)

Β. Ὑπὲρ εὐσεβείας οὖν ἀφεὶς παῦσαι λέγων. Α. Ἥμαρτον. Β. Ἀλλὰ δεῦρό μοι ξυνείσιθι ἐμοὶ, τά τ’ ἔνδον εὐτρεπῆ ποίει λαβών.

t83

ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ.

83

Athenaeus VIII: Ὀψοφάγος δ’ ἦν καὶ Λεοντεὺς ὁ Ἀργεῖος τραγῳδὸς, Ἀθηνίωνος μὲν μαθητὴς, οἰκέτης δὲ γενόμενος Ἰόβα τοῦ Μαυρουσίων βασιλέως, ὥς φησιν Ἀμάραντος ἐν τοῖς Περὶ σκηνῆς, γεγραφέναι
5φάσκων εἰς αὐτὸν τόδε τὸ ἐπίγραμμα τὸν Ἰόβαν, ὅτε κακῶς τὴν Ὑψιπύλην ὑπεκρίνατο· Μή με Λεοντῆος τραγικοῦ κιναρηφάγου ἦθος
λεύσσων Ὑψιπύλης ἐς κακὸν ἦτορ ὅρα. Ἤμην γάρ ποτ’ ἐγὼ Βάκχῳ φίλος, οὐδέ τιν’ ὧδε
10 γῆρυν χρυσολόβοις οὔασιν ἠγάσατο. Νῦν δέ με χυτρόποδες, κέραμοι καὶ ξηρὰ τάγηνα χήρωσαν φωνῆς, γαστρὶ χαριζόμενον.

t84-85

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ.

84

Athenaeus IV: Ζητητέον δὲ, εἰ καὶ ὁ τραπεζοκόμος ὁ αὐτός ἐστι τῷ τραπεζοποιῷ. Ἰόβας γὰρ ὁ βασιλεὺς ἐν ταῖς Ὁμοιότησι τὸν αὐτὸν εἶναί φησι τραπεζοκόμον καὶ τὸν ὑπὸ Ῥωμαίων καλούμενον
5στρούκτωρα, παρατιθέμενος ἐκ δράματος Ἀλεξάνδρου, ᾧ ἐπιγραφὴ Πότος· Εἰς αὔριόν με δεῖ λαβεῖν αὐλητρίδα· τραπεζοποιὸν δημιουργὸν λήψομαι.
Ἐπὶ τοῦτ’ ἀπέστειλ’ ἐξ ἀγροῦ μ’ ὁ δεσπότης.483
10Ἐκάλουν δὲ τραπεζοποιὸν τὸν τραπεζῶν ἐπιμελητὴν καὶ τῆς ἄλλης εὐκοσμίας.

85

(t)

E LIBRO QUINTODECIMO.
1 Hesych.: Κάρτη, εἶδος ἱματίου· παρὰ Ἰὼβ ἐν πεντεκαιδεκάτῳ Περὶ ὁμοιοτήτων.

t86-88

ΠΕΡΙ ΦΘΟΡΑΣ ΛΕΞΕΩΣ.

86

(t)

E LIBRO SECUNDO.
1 Photius et Suidas: Σκομβρίσαι, παρὰ Ἰόβᾳ ἐν βʹ Φθορᾶς λέξεως, παιδιᾶς ἀσελγοῦς εἶδος ἀποδίδοται καὶ κατὰ τὸ ἦτρον πλατεῖ τῷ ποδὶ πλήσσοντος ὡς ψό‐ φον ἐργάσασθαι.

87

Etym. M: Διόνυσος .. οἱ δὲ Δεύνυσον, ἐπειδὴ βασιλεὺς ἐγένετο Νύσσης· δεῦνον δὲ τὸν βασι‐ λέα λέγουσιν οἱ Ἰνδοὶ, ὡς Ἰόβας.

88

Hesych. Βρίγες, οἱ μὲν Φρύγες· οἱ δὲ βάρβαροι· οἱ δὲ σολοικισταί· Ἰόβας δὲ ὑπὸ Λυδῶν φαίνεται Βρίγα λέγεσθαι τὸν ἐλεύθερον.

t89-91b

SEDIS INCERTAE.

89

Hesych.: Κυλικίας, ἰδιώτης, ἀπὸ τόπου. Ἰόβας.

90

Hesych. Τερέβινθος, πόλις. Ἰὼβ (Ἰόβας?).

91a

Herodian.: Κάνωβος. Οὐδὲν εἰς βος λῆγον ὑπὲρ δύο συλλαβὰς τῷ ω παραλήγεται, ἀλλὰ μόνον ὁ κάνωβος· τὸ γὰρ παρὰ τοῦ Ἰώβᾳ (sic) κείμε‐ νον βαρβαρικὸν ὄνομα ναβωμὸς διὰ τοῦ μ γράφεται.

91b

Servius ad Verg. Aen. V, 522 [obiicitur]: Supe‐ rius (IV, 549) de his particulis secundum Iubam artigraphum tractavimus.

91c

Ad lib. IV, 549 Servius ita: Ob naturaliter bre‐ vis est sicut et RE et AD; sed plerumque producun‐ tur hac ratione: obicio, reicio, adicio; i habent vocalem sequentem quae per declinationem potest
5in consonantem transire; ut objeci, rejeci. Ergo etiam antequam transeat, interdum fungitur officio consonantis, et praecedentem loangam facit.

91d

Priscianus De metris Terent.: Iuba ideo in secundo et quarto et sexto loco iambos non recepit nisi a brevi incipientes, quia in his locis feriuntur per coniugationem pedestrium
5metrorum. Et vult extrema pars pedum iambico‐
rum celerior esse quomodo et ipsi iambi.484