TLG 1286 021 :: CORPUS HERMETICUM :: Fragmenta varia (verba Graeca solum)

CORPUS HERMETICUM Phil. Theol., vel Hermes Trismegistus vel Hermetica
(A.D. 2?/4)

Fragmenta varia (verba Graeca solum)

Source: Nock, A.D., Festugière, A.–J. (eds.), Corpus Hermeticum, vol. 4. Paris: Les Belles Lettres, 1954 (repr. 1972): 105, 106, 110, 111, 113, 114, 126, 128, 129–135, 137–143.

frr. 3a, 4a–b, 10, 11a, 12a, 14–15, 23–36

Citation: Fragment — (line)

3A

(5)

ἀνώνυμον
7ὁ δὲ θεὸς εἷς, ὁ δὲ εἷς ὀνόματος οὐ
προσδέεται· ἔστιν γὰρ ὁ ὢν ἀνώνυμος.

4A

(2)

ἀμήτορα ...... ἀπάτορα

4B

(2)

ἀπάτωρ ..... ἀμήτωρ

10

εὐσέβεια ...... ἡ γὰρ εὐσέβεια γνῶσίς ἐστιν τοῦ θεοῦ.

11A

(2)

αἴτιος δὲ τούτου † τοῦ αἰτίου ἡ τοῦ θεαγενετου αγαθο † βούλησις, οὗ τὸ ὄνομα οὐ δύναται
ἀνθρωπίνῳ στόματι λαληθῆναι.

12A

ἔστιν γάρ τις, ὦ τέκνον, ἀπόρρητος λόγος σοφίας ὅσιός τε περὶ τοῦ μόνου κυρίου πάντων καὶ προεννοουμένου θεοῦ, ὃν εἰπεῖν ὑπὲρ ἄνθρω‐
πόν ἐστιν.

13

(5)

αὐτοπάτορα αὐτομήτορα

14

θεοπτίαν

15

(2)

καὶ † τὸ αὐτὸ † ἐξ ἑκατέρων φύσεων, τῆς τε ἀθανάτου καὶ τῆς θνητῆς, μίαν ἐποίει φύσιν τὴν τοῦ ἀνθρώπου, τὸν αὐτὸν πῇ μὲν ἀθάνατον,
5πῇ δὲ θνητὸν ποιήσας, καὶ τοῦτον φέρων ἐν μέσῳ τῆς θείας καὶ ἀθανάτου φύσεως καὶ τῆς θνητῆς καὶ μεταβλητῆς ἵδρυσεν, ἵνα πάντα μὲν ὁρῶν πάντα θαυμάζῃ.

16

λέγεις τοίνυν ὡς Αἰγυπτίων οἱ πλείους καὶ τὸ ἐφ’ ἡμῖν ἐκ τῆς τῶν ἀστέρων ἀνῆψαν κινήσεως. τὸ δὲ πῶς ἔχει, δεῖ
διὰ πλειόνων ἀπὸ τῶν Ἑρμαϊκῶν σοι νοημάτων διερμη‐ νεῦσαι. δύο γὰρ ἔχει ψυχάς, ὡς ταῦτά φησι τὰ γράμματα,
5ὁ ἄνθρωπος· καὶ ἡ μέν ἐστιν ἀπὸ τοῦ πρώτου νοητοῦ, μετέχουσα καὶ τῆς τοῦ δημιουργοῦ δυνάμεως, ἡ δὲ ἐνδιδομένη ἐκ τῆς τῶν οὐρανίων περιφορᾶς, εἰς ἣν ἐπεισέρπει ἡ θεοπτικὴ ψυχή.

17

αὐτὸ δὲ τἀγαθὸν τὸ μὲν θεῖον ἡγοῦνται τὸν προεννοού‐ μενον θεόν, τὸ δὲ ἀνθρώπινον τὴν πρὸς αὐτὸν ἕνωσιν·
ὅπερ Βίτυς ἐκ τῶν Ἑρμαϊκῶν βίβλων μεθηρμήνευσεν.

18

καὶ μὴν καὶ ἡ τῶν Αἰγυπτίων παράδοσις τὰ αὐτὰ περὶ αὐτῆς (sc. τῆς ὕλης) φησιν· ὅ γέ τοι θεῖος Ἰάμβλιχος ἱστόρησεν, ὅτι καὶ Ἑρμῆς ἐκ τῆς οὐσιότητος τὴν ὑλότητα παράγεσθαι βούλεται· καὶ δὴ καὶ εἰκὸς κἀκ τούτου τὸν
5Πλάτωνα τὴν τοιαύτην περὶ τῆς ὕλης δόξαν ἔχειν.

19

τοὺς τοιούτους δὲ ἀνθρώπους ὁ Ἑρμῆς ἐν τῷ Περὶ φύσεων ἐκάλει ἄνοας, τῆς εἱμαρμένης μόνους ὄντας πομπάς, μηδὲν τῶν ἀσωμάτων φανταζομένους, μήτε αὐτὴν τὴν εἱμαρμένην τὴν αὐτοὺς ἄγουσαν δικαίως, ἀλλὰ [τοὺς]
5δυσφημοῦντας αὐτῆς τὰ σωματικὰ παιδευτήρια, καὶ τῶν εὐδαιμόνων αὐτῆς ἐκτὸς 〈μηδὲν〉 ἄλλο φανταζομένους.

20

ὁ δὲ Ἑρμῆς καὶ ὁ Ζωροάστρης τὸ φιλοσόφων γένος ἀνώτερον τῆς εἱμαρμένης εἶπον, τῷ μήτε τῇ εὐδαιμονίᾳ
αὐτῆς χαίρειν, ἡδονῶν γὰρ κρατοῦσι, μήτε τοῖς κακοῖς αὐτῆς βάλλεσθαι, πάντοτε ἐν ἀϋλίᾳ ἄγοντας, μήτε τὰ καλὰ
5δῶρα παρ’ αὐτῆς καταδέχεσθαι, ἐπείπερ εἰς πέρας κακῶν βλέπουσιν, ....................... Ζωροάστρης δὲ εἰδήσει τῶν ἄνω πάντων καὶ μαγείᾳ αὐχῶν τῆς ἐνσώμου φράσεως φάσκει ἀποστρέφεσθαι πάντα τῆς εἱμαρμένης τὰ κακὰ καὶ μερικὰ καὶ καθολικά.

21

ὁ μέντοι Ἑρμῆς ἐν τῷ Περὶ ἀϋλίας διαβάλλει καὶ τὴν μαγείαν, λέγων ὅτι οὐ δεῖ τὸν πνευματικὸν ἄνθρωπον τὸν ἐπιγνόντα ἑαυτόν, οὔτε διὰ μαγείας κατορθοῦν τι, ἐὰν καὶ καλὸν νομίζηται, μηδὲ βιάζεσθαι τὴν ἀνάγκην, ἀλλ’ ἐᾶν ὡς
5ἔχει φύσεως καὶ κρίσεως, πορεύεσθαι δὲ διὰ μόνου τοῦ ζητεῖν ἑαυτὸν καὶ θεὸν ἐπιγνόντα κρατεῖν τὴν ἀκατονό‐ μαστον τριάδα, καὶ ἐᾶν τὴν εἱμαρμένην ὃ θέλει ποιεῖν τῷ ἑαυτῆς πηλῷ, τουτέστιν τῷ σώματι. καὶ οὕτως, φησί, νοήσας καὶ πολιτευσάμενος θεάσῃ τὸν θεοῦ υἱὸν πάντα
10γινόμενον τῶν ὁσίων ψυχῶν ἕνεκεν, ἵνα αὐτὴν ἐκσπάσῃ ἐκ
τοῦ χώρου τῆς εἱμαρμένης ἑπὶ τὸν ἀσώματον. ὅρα αὐτὸν γινόμενον πάντα, θεόν, ἄγγελον, ἄνθρωπον παθητόν· πάντα γὰρ δυνάμενος πάντα ὅσα θέλει γίνεται, καὶ πατρὶ ὑπακούει διὰ παντὸς σώματος διήκων· φωτίζων τὸν ἑκάστου νοῦν,
15εἰς τὸν εὐδαίμονα χῶρον ἀνώρμησεν, ὅπουπερ ἧν καὶ πρὸ τοῦ σωματικὸν γενέσθαι, αὐτῷ ἀκολουθοῦντα καὶ ὑπ’ αὐτοῦ ὀρεγόμενον καὶ ὁδηγούμενον εἰς ἐκεῖνο τὸ φῶς. καὶ βλέψαι τὸν πίνακα ὃν καὶ Βίτος γράψας, καὶ ὁ τρίσμεγας Πλάτων, καὶ μυριόμεγας Ἑρμῆς, ὅτι Θώυθος
20ἑρμηνεύεται τῇ ἱερατικῇ πρώτῃ φωνῇ ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, ἑρμηνεὺς πάντων τῶν ὄντων, καὶ ὀνοματοποιὸς πάντων
τῶν σωματικῶν.

23

(2)

«Οὐ γὰρ ἐφικτόν ἐστιν εἰς ἀμυήτους τοιαῦτα μυστήρια παρέχεσθαι· ἀλλὰ τῷ νοῒ ἀκούσατε. ἓν μόνον ἦν φῶς νοερὸν πρὸ φωτὸς νοεροῦ καὶ ἔστιν ἀεί, νοῦς νοὸς φωτεινός· καὶ
5οὐδὲν ἕτερον ἦν ἢ ἡ τούτου ἑνότης· ἀεὶ ἐν ἑαυτῷ ὤν, ἀεὶ τῷ ἑαυτοῦ νοῒ καὶ φωτὶ καὶ πνεύματι πάντα περιέχει.» «Ἐκτὸς τούτου οὐ θεός, οὐκ ἄγγελος, οὐ δαίμων, οὐκ οὐσία τις ἄλλη· πάντων γάρ ἐστι κύριος καὶ πατὴρ καὶ θεὸς καὶ πηγὴ καὶ ζωὴ καὶ δύναμις καὶ φῶς καὶ νοῦς καὶ
10πνεῦμα· καὶ πάντα ἐν αὐτῷ καὶ ὑπ’ αὐτόν ἐστι.»

24

(4)

«Εἰ μὴ πρόνοιά τις ἦν τοῦ πάντων κυρίου ὥστε με τὸν
5λόγον τοῦτον ἀποκαλύψαι, οὐδὲ ὑμᾶς νῦν ἔρως τοιοῦτος κατεῖχεν ἵνα περὶ τούτου ζητήσητε· νῦν δὲ τὰ λοιπὰ τοῦ λόγου ἀκούετε. τούτου τοῦ πνεύματος οὗ πολλάκις προεῖ‐ πον πάντα χρῄζει. τὰ πάντα γὰρ βαστάζον κατ’ ἀξίαν τὰ πάντα ζωοποιεῖ καὶ τρέφει, καὶ ἀπὸ τῆς ἁγίας πηγῆς
10ἐξήρτηται, ἐπίκουρον πνεύμασι καὶ ζωῆς ἅπασιν ἀεὶ
ὑπάρχον γόνιμον, ἓν ὄν.»

25

(2)

«Θεὸν νοῆσαι ... ἀθανάτου. Εἴ τις οὖν ἀσώματος ὀφθαλμός, ἐξερχέσθω τοῦ σώματος ἐπὶ τὴν θέαν τοῦ καλοῦ καὶ ἀναπτήτω καὶ θεωρείτω, μὴ
5σχῆμα, μὴ σῶμα, μὴ ἰδέας ζητῶν θεάσασθαι, ἀλλ’ ἐκεῖνο μᾶλλον τὸ τούτων ποιητικόν, τὸ ἥσυχον, τὸ γαληνόν, τὸ ἑδραῖον, τὸ ἄτρεπτον, τὸ αὐτὸ πάντα καὶ μόνον, τὸ ἕν, τὸ αὐτὸ ἐξ ἑαυτοῦ, τὸ αὐτὸ ἐν ἑαυτῷ, τὸ ἑαυτῷ ὅμοιον,
ὃ μήτε ἄλλῳ ὅμοιόν ἐστι μήτε ἑαυτῷ ἀνόμοιον.»

26

(2)

«Μηδὲν οὖν περὶ ἐκείνου πώποτε τοῦ ἑνὸς καὶ μόνου ἀγαθοῦ ἐννοούμενος ἀδύνατον εἴπῃς· ἡ πᾶσα γὰρ δύναμις αὐτός ἐστι. μηδὲ ἔν τινι αὐτὸν διανοηθῇς εἶναι, μηδὲ
5πάλιν κατεκτός τινος· αὐτὸς γὰρ ἀπέραντος ὢν πάντων ἐστὶ πέρας, καὶ ὑπὸ μηδενὸς ἐμπεριεχόμενος πάντα ἐμπε‐ ριέχει. ἐπεὶ τίς διαφορά ἐστι τῶν σωμάτων πρὸς τὸ ἀσώματον καὶ τῶν γεννητῶν πρὸς τὸ ἀγέννητον καὶ τῶν ἀνάγκῃ ὑποκειμένων πρὸς τὸ αὐτεξούσιον ἢ τῶν ἐπιγείων
10πρὸς τὰ ἐπουράνια καὶ τῶν φθαρτῶν πρὸς τὰ ἀΐδια; οὐχ ὅτι τὸ μὲν αὐτεξούσιόν ἐστι, τὸ δὲ ἀνάγκῃ ὑποκείμενον;
..... τὰ δὲ κάτω, ἀτελῆ ὄντα, φθαρτά ἐστιν.»

27

(2)

«Ὁ γὰρ λόγος αὐτοῦ προελθών, παντέλειος ὢν καὶ γόνιμος καὶ δημιουργὸς ἐν γονίμῃ φύσει, πεσὼν ἐπὶ γονίμῳ
ὕδατι ἔγκυον τὸ ὕδωρ ἐποίησε.»

28

(2)

»† Ἡ οὗν πυραμίς, φησίν, ὑποκειμένη † τῇ φύσει καὶ τῷ νοερῷ κόσμῳ· ἔχει γὰρ ἄρχοντα ἐπικείμενον τὸν δημιουργὸν λόγον τοῦ πάντων δεσπότου, ὃς μετ’ ἐκεῖνον
5πρώτη δύναμις, ἀγέννητος, ἀπέραντος, ἐξ ἐκείνου προ‐ κύψασα καὶ ἐπίκειται καὶ ἄρχει τῶν δι’ αὐτοῦ δημιουργη‐ θέντων. ἔστι δὲ τοῦ παντελείου πρόγονος καὶ τέλειος καὶ
γόνιμος γνήσιος υἱός.»

29

(3)

«Διὰ τί δέ, ὦ μέγιστε Ἀγαθὸς Δαίμων, τούτῳ τῷ ὀνό‐ ματι ἐκλήθη ἀπὸ τοῦ πάντων κυρίου;», φησί.
5 «Καὶ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν εἶπον, σὺ δὲ οὐ συνῆκας. 〈ἡ〉 φύσις τοῦ νοεροῦ αὐτοῦ λόγου φύσις ἐστὶ γεννητικὴ καὶ δημιουργητική· τοῦτο ὥσπερ αὐτοῦ ἡ γέννησις ἢ φύσις ἢ ἔθος, ἢ ὃ θέλεις αὐτὸ καλεῖν, κάλει, τοῦτο μόνον νοῶν, ὅτι τέλειός ἐστιν ἐν τελείῳ καὶ ἀπὸ τελείου τέλεια ἀγαθὰ
10ἐργάζεται καὶ δημιουργεῖ καὶ ζωοποιεῖ. ἐπειδὴ οὖν τοιαύ‐
της ἔχεται φύσεως, καλῶς τοῦτο προσηγόρευται.»

30

(3)

«Ὁ τοῦ δημιουργοῦ λόγος, ὦ τέκνον, ἀΐδιος, αὐτοκίνη‐ τος, ἀναυξής, ἀμείωτος, ἀμετάβλητος, ἄφθαρτος, μόνος,
5ἀεὶ ἑαυτῷ ὅμοιός ἐστιν, ἴσος δὲ καὶ ὁμαλός, εὐσταθής,
εὔτακτος, εἷς ὢν ὁ μετὰ τὸν προεγνωσμένον θεόν.»

31

(7)

«καὶ εἶπε, φησίν, ὁ Ὄσιρις, Εἶτα, ὦ μέγιστε Ἀγαθὸς Δαίμων, πῶς ὅλη ἡ γῆ ἐφάνη; —καὶ εἶπεν ὁ μέγας Ἀγαθὸς Δαίμων, Κατὰ τάξιν καὶ ἀναξήρανσιν, ὡς εἶπον·
10καὶ τῶν πολλῶν ὑδάτων κελευσθέντων ἀπὸ τοῦ εἰς ἑαυτὰ ἀναχωρῆσαι, ἐφάνη ὅλη ἡ γῆ ἔμπηλος καὶ τρέμουσα. ἡλίου λοιπὸν ἀναλάμψαντος καὶ ἀδιαλείπτως διακαίοντος καὶ ξηραίνοντος ἡ γῆ ἐστηρίζετο ἐν τοῖς ὕδασιν, ἐμπεριε‐
χομένη ὑπὸ τοῦ ὕδατος.»

32A

(2)

«Ὁ πάντων δημιουργὸς καὶ κύριος ἐφώνησεν οὕτως, Ἔστω γῆ καὶ φανήτω στερέωμα· καὶ εὐθέως ἀρχὴ τῆς δημιουργίας γῆ ἐγένετο.»

32B

(3)

«Καὶ εἶπεν ὁ Ὄσιρις, Ὦ τρισμέγιστε Ἀγαθὸς Δαίμων, πόθεν ἀνεφάνη ὁ μέγας οὗτος ἥλιος; καὶ εἶπεν ὁ μέγας
5Ἀγαθὸς Δαίμων, Ὄσιρι, ἡλίου γένναν βούλει ἡμᾶς κατα‐ λέξαι πόθεν ἐφάνη; ἐφάνη προνοίᾳ τοῦ πάντων δεσπό‐
του.»

33

(3)

«Ὁ δὲ πάντων κύριος εὐθέως ἐφώνησε τῷ ἑαυτοῦ ἁγίῳ καὶ νοητῷ καὶ δημιουργικῷ λόγῳ, Ἔστω ἥλιος, καὶ ἅμα τῷ
5φάναι τὸ πῦρ τὸ φύσεως ἀνωφεροῦς ἐχόμενον (λέγω δὴ τὸ ἄκρατον καὶ φωτεινότατον καὶ δραστικώτατον καὶ γονιμώ‐ τατον) ἐπεσπάσατο ἡ Φύσις τῷ ἑαυτῆς πνεύματι καὶ
ἤγειρεν εἰς ὕψος ἀπὸ ὕδατος ...».

34

(4)

«Ἀνάγκην δὲ ὑμῖν τοῖς ὑπ’ ἐμὲ περιθήσω ταύτην τὴν
5διὰ τοῦ λόγου μου ὑμῖν ἐντολὴν δεδομένην· τοῦτον γὰρ
νόμον ἔχετε ...»

35

(3)

«Καὶ γὰρ ὡς τέλειος καὶ σοφὸς τάξιν † καὶ ἀταξίαν † ἐπέθηκε, ἵνα τὰ μὲν νοερὰ ὡς πρεσβύτερα καὶ κρείττονα
5προεστήκῃ καὶ τὸν πρῶτον τόπον ἔχῃ, τὰ δὲ αἰσθητὰ ὡς δεύτερα [ἵνα] τούτοις ὑποστήκῃ. τὸ οὖν κατωφερέστερον τοῦ νοεροῦ καὶ βρῖθον λόγον ἐν ἑαυτῷ σοφὸν ἔχει δημιουργικόν, ὁ δὲ λόγος αὐτοῦ οὗτος δημιουργικῆς ἔχεται
φύσεως, γόνιμος ὑπάρχων καὶ ζωοποιός.»

36

(5)

«Εἰσόμεθα τὸν προεννοούμενον θεόν ... ὃς τὰ πάντα μὲν ἐκείνου ὅμοια βουληθέντος ἔχει, δυσὶ δὲ λείπεται τῷ εἶναι
ἐν σώματι καὶ ὁρατὸν ὑπάρχειν.»

37

Ἔνθεν Ἑρμῆς ἐν τῇ Κοσμοποιΐᾳ τὰ μὲν ὑπὲρ ὀσφὺν ἄρρενα τῆς Ἀφροδίτης, τὰ δὲ μετ’ αὐτὴν θήλεα παραδί‐
δωσιν.