TLG 0007 145 :: PLUTARCHUS :: Fragmenta

PLUTARCHUS Biogr. Phil.
(Chaeronensis: A.D. 1–2)

Fragmenta

Source: Sandbach, F.H. (ed.), Plutarchi moralia, vol. 7. Leipzig: Teubner, 1967: 13–138.

Citation: Fragment — (line)

1-2

(t)

ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ ΚΑΙ ΣΚΙΠΙΩΝ

1

Plut. Vit. Agesilai, c. 28. Πολλῶν δὲ σημείων μοχθη‐ ρῶν γενομένων, ὡς ἐν τῷ Περὶ Ἐπαμεινώνδου γέγραπται, καὶ Προθόου τοῦ Λάκωνος ἐναντιουμένου πρὸς τὴν στράτειαν, οὐκ ἀνῆκεν ὁ Ἀγησίλαος ἀλλ’ ἐξέπραξε τὸν
5πόλεμον.

2

Plut. Vit. Pyrrhi, c. 8. Ἀννίβας δὲ συμπάντων ἀπέφαινε τῶν στρατηγῶν πρῶτον μὲν ἐμπειρίᾳ καὶ δεινότητι Πύρρον, Σκιπίωνα δὲ δεύτερον, ἑαυτὸν δὲ τρίτον, ὡς ἐν τοῖς περὶ
Σκιπίωνος γέγραπται.13

3-4

(t)

ΣΚΙΠΙΩΝ ΑΦΡΙΚΑΝΟΣ

3

Plut. Vit. Ti. Gracchi, c. 21. Σκιπίων ὁ Ἀφρικανός, οὗ δοκοῦσι Ῥωμαῖοι μηδένα δικαιότερον μηδὲ μᾶλλον ἀγαπῆσαι, παρὰ μικρὸν ἦλθεν ἐκπεσεῖν καὶ στερέσθαι τῆς πρὸς τὸν δῆμον εὐνοίας, ὅτι πρῶτον μὲν ἐν Νομαντίᾳ τὴν
5τελευτὴν τοῦ Τιβερίου πυθόμενος ἀνεφώνησεν ἐκ τῶν Ὁμηρικῶν (α 47).
6 Ὣς ἀπόλοιτο καὶ ἄλλος ὅ τις τοιαῦτά γε ῥέζοι·
7 ἔπειτα τῶν περὶ Γάιον καὶ Φούλβιον αὐτοῦ δι’ ἐκκλησίας πυνθανομένων, τί φρονοίη περὶ τῆς Τιβερίου τελευτῆς,
10οὐκ ἀρεσκομένην τοῖς ὑπ’ ἐκείνου πεπολιτευμένοις ἀπό‐ κρισιν ἔδωκεν. ἐκ τούτου γὰρ ὁ μὲν δῆμος ἀντέκρουσεν αὐτῷ λέγοντι, μηδέπω τοῦτο ποιήσας πρότερον, αὐτὸς δὲ τὸν δῆμον εἰπεῖν κακῶς προήχθη. περὶ μὲν οὖν τούτων ἐν τῷ Σκιπίωνος βίῳ τὰ καθ’ ἕκαστα γέγραπται.

4

Plut. Vit. C. Gracchi, c. 10. Καὶ ὅτε Σκιπίων ὁ Ἀφρι‐ κανὸς ἐξ οὐδενὸς αἰτίου προφανοῦς ἐτελεύτησε καὶ σημεῖά τινα τῷ νεκρῷ πληγῶν καὶ βίας ἐπιδραμεῖν ἔδοξεν, ὡς ἐν τοῖς περὶ ἐκείνου γέγραπται, τὸ μὲν πλεῖστον ἐπὶ τὸν
5Φούλβιον ἦλθε τῆς διαβολῆς, ἐχθρὸν ὄντα καὶ τὴν ἡμέραν ἐκείνην ἐπὶ τοῦ βήματος τῷ Σκιπίωνι λελοιδορη‐ μένον, ἥψατο δὲ καὶ τοῦ Γαΐου ἡ ὑπόνοια.
7

post 4

(t)

ΤΙΒΕΡΙΟΣ
1(v. fr. 182)14

5

(t)

ΝΕΡΩΝΟΣ ΒΙΟΣ
1 Plut. Vit. Galbae, c. 2. Νυμφίδιος γὰρ Σαβῖνος ὢν ἔπαρχος, ὥσπερ εἴρηται, μετὰ Τιγελλίνου τῆς αὐλῆς ...
2

6-8

(t)

ΗΡΑΚΛΕΟΥΣ ΒΙΟΣ

6

Plut. Vit. Thesei, c. 29. Ὅτι δ’ Ἡρακλῆς πρῶτος ἀπέδωκε νεκροὺς τοῖς πολεμίοις ἐν τοῖς Περὶ Ἡρακλέους γέγραπται.

7

Aulus Gellius, 1.1. Plutarchus in libro quem de Herculis, quantum inter homines fuit, animi corporisque ingenio et virtutibus conscripsit scite subtiliterque ratiocinatum Pythagoram philosophum dicit in reperienda modulan‐
5daque status longitudinisque eius praestantia. nam cum fere constaret curriculum stadii quod est Pisis apud Iovem Olympium Herculem pedibus suis metatum idque fecisse longum pedes sescentos, cetera quoque stadia in terra Graecia ab aliis postea instituta pedum quidem esse
10numero sescentum sed tamen esse aliquantulum breviora, facile intellexit modum spatiumque plantae Herculis, ratione proportionis habita, tanto fuisse quam aliorum procerius quanto Olympicum stadium longius esset quam cetera. comprehensa autem mensura Herculani pedis,
15secundum naturalem membrorum omnium inter se com‐
petentiam modificatus est atque ita id collegit quod erat consequens, tanto fuisse Herculem corpore excelsiorem quam alios quanto Olympicum stadium ceteris pari nu‐ mero factis anteiret.15

8

Arnobius, contra Gentes, 4. p. 144. Chaeroneus Plut‐ archus nostrarum esse partium comprobatur, qui in Oetaeis verticibus Herculem post morborum comitialium ruinas dissolutum in cinerem prodidit.

9

(t)

ΠΙΝΔΑΡΟΥ ΒΙΟΣ
1 Eustathius, Prooem. Comm. Pindaricorum, c. 25. Ἐπι‐ μεμέληται ὑπὸ τῶν παλαιῶν καὶ εἰς γένους ἀναγραφὴν τὴν κατά τε Πλούταρχον καὶ ἑτέρους, παρ’ οἷς φέρεται ὅτι κώμη Θηβαίων οἱ Κυνοσκέφαλοι.
4

10

(t)

ΚΡΑΤΗΤΟΣ ΒΙΟΣ
1 Julian. Orat. 7 p. 200b. Ἐντυχὼν δὲ τῷ Χαιρωνεῖ Πλουτ‐ άρχῳ τὸν Κράτητος ἀναγράψαντι βίον οὐδὲν ἐκ παρέργου [τοῦ] μανθάνειν δεήσῃ τὸν ἄνδρα.
3

11

(t)

ΔΑΙΦΑΝΤΟΣ
1Plut. Mul. Virt. 244B. Τὸ δὲ τῶν Φωκίδων ἐνδόξου μὲν
οὐ τετύχηκε συγγραφέως, οὐδενὸς δὲ τῶν γυναικείων ἔλαττον εἰς ἀρετήν ἐστι, μαρτυρούμενον ἱεροῖς τε μεγάλοις, ἃ δρῶσι Φωκεῖς ἔτι νῦν περὶ Ὑάμπολιν, καὶ δόγμασι16
5παλαιοῖς, ὧν τὸ μὲν καθ’ ἕκαστον τῆς πράξεως ἐν τῷ Δαϊφάντου βίῳ γέγραπται.
6

12

(t)

ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ
1 Stephanus Byz. s. v. Ἀνδανία. Ἐκ ταύτης Ἀριστομένης ἐγένετο ἐπιφανέστατος στρατηγός. τοῦτον οἱ Λακεδαι‐ μόνιοι πολλάκις αὐτοὺς νικήσαντα θαυμάσαντες, ὡς μόλις ἐκράτησαν ἐν τοῖς Μεσσηνιακοῖς, ἀνατεμόντες ἐσκόπουν,
5εἰ παρὰ τοὺς λοιποὺς ἔστι τι. καὶ εὗρον σπλάγχνον ἐξηλ‐ λαγμένον καὶ τὴν καρδίαν δασεῖαν, ὡς Ἡρόδοτος καὶ Πλούταρχος καὶ Ῥιανός (Coll. Alex. fr. 53).
7

13-20

(t1)

ΑΙΤΙΑΙ ΤΩΝ ΑΡΑΤΟΥ
t2ΔΙΟΣΗΜΕΙΩΝ

13

Schol. in Arat. Phaen. 820:
1
1ἠελίῳ καὶ μᾶλλον ἐοικότα σήματα κεῖται
1 Αἱ τοῦ ἡλίου πρὸς τὸν ἀέρα διαφοραὶ κυριώτεραι τῶν τῆς σελήνης εἰσί· δυναστεύων γὰρ ἡμέρας σαφέστερα
δείκνυσι τὰ τεκμήρια. δεύτερον δὲ ὅτι λαμπρότερός ἐστι,17
5καὶ εἰ μὴ μεγάλη καὶ ἰσχυρὰ τοῦ ἀέρος εἴη μεταβολή, οὐκ ἂν κρατηθείη· τὰς γὰρ μικρὰς καὶ ἐλαφρὰς ἀναστέλλει καὶ σκεδάννυσιν. οὕτω Πλούταρχος.

14

Schol. in Arat. Phaen. 828:
1
1ἀλλ’ οὐχ ὅπποτε κοῖλος ἐειδόμενος περιτέλλῃ.
1 Αἱ ἐν τῷ ἡλίῳ κοιλότητες οὔκ εἰσιν αὐτοῦ, φαντασίαι δὲ εἰσὶ τῆς ὄψεως κατ’ ἐπιπρόσθεσιν ζοφεροῦ ἀέρος. οὐ γὰρ τὸ μέσον ὁρᾶται ἀλλ’ ἡ κύκλῳ ἁψίς· λαμπρὰ 〈δὲ〉 οὖσα
5δοκεῖ περιφέγγειν καὶ εἰς τὸ ἐκλιπὲς ἔμφασιν κοιλότητος παρέχειν. ὃν τρόπον γὰρ οἱ ζῳγράφοι ἀντρώδεις τόπους γράφοντες φωτὶ τραχύνουσι τὴν ὄψιν, ἅτε τῇ φύσει τοῦ μὲν λαμπροῦ προβάλλοντος ἔξω καὶ διωθοῦντος τὴν φαντασίαν τοῦ δὲ μέλανος ὑποσκιάζειν καὶ βαθύνεσθαι δοκοῦντος,
10οὕτω καὶ περὶ τὸν ἥλιον τὸ [μὴ] φαινόμενον τῇ ὄψει κατὰ ἀντίφραξιν τοῦ ἀέρος, ἡ ἐκκοπὴ τοῦ μέσου λαμπροῦ, διὰ τὴν σκιὰν ὑποφαίνεται. Ὃ ὅλην ποιεῖ τὴν ἀντίφραξιν· ὁ ἀὴρ σφόδρα πιληθεὶς καὶ παχὺς ζοφωθεὶς διὰ χειμέριον τὸ ζῴδιον. Πλούταρχος.

15

Schol. in Arat. Phaen. 829—830:
1
1οὐδ’ ὁπότ’ ἀκτίνων αἱ μὲν νότον αἱ δὲ βορῆα
σχιζόμεναι βάλλωσι, τὰ δ’ αὖ περὶ μέσσα φαείνῃ. Ὥσπερ ἐπὶ τῶν ὀφθαλμικῶν, ὅταν συμβαίνῃ κοι‐ λαίνεσθαι τοὺς ὀφθαλμούς, δηλονότι ἐξασθενήσαντος τοῦ18
5σώματος, ἢ ὥσπερ ὅταν βλέφαρον καταγαγόντες ἢ περιθλίψαντες τῷ λύχνῳ τὴν ὄψιν προσβάλλωμεν, οὐ φαί‐ νεται συνεχὲς τὸ φῶς ἀλλὰ πλάγιαι καὶ σποράδες αἱ αὐγαί· οὕτως ὅταν ἀχλὺς ἢ νέφωσις ἀνώμαλος πρὸ τοῦ ἡλίου στᾶσα περιθλίψῃ καὶ σείσῃ τὸν τῆς ὄψεως κῶνον εἰς λεπτὰς
10ἀκτῖνας καὶ ῥαβδοειδεῖς, ὃ πάσχομεν αὐτοὶ τῇ αἰσθήσει, τοῦτο περὶ τὸν ἥλιον εἶναι δοκοῦμεν. οὕτω Πλούταρχος.

16

Schol. in Arat. Phaen. 1033—1036:
1
1μηδ’ ὅτε ... ἢ πῦρ αὔηται σπουδῇ καὶ ὑπεύδια λύχνα, πιστεύειν χειμῶνι.
3 Τὰ καυστὰ βραδέως ἐξάπτεται παχυμεροῦς τοὺς πόρους
5ἐπιφράττοντος τοῦ ἀέρος· διόπερ οἱ τὰς δᾷδας ἅπτοντες προτρίβουσιν ἐν τῇ τέφρᾳ, ἵνα ἀποκρουσθῇ εἴ τι ἔνικμον [ᾖ] καὶ τὸ πῦρ τῆς ὕλης μᾶλλον ἅψηται. οὕτω Πλούτ‐ αρχος.

17

Schol. in Arat. Phaen. 1047:
1
1πρῖνοι μὲν θαμινῆς ἀκύλου κατὰ μέτρον ἔχουσαι
1 Κατὰ μέτρον δὲ ἔχουσαι ἀντὶ τοῦ συμμέτρως ἔχου‐ σαι τῶν καρπῶν. φησὶν οὖν ὁ Θεόφραστος ὅτι ὁ πρῖνος καὶ ἡ σχῖνος αὐχμηρὰ τῇ κράσει καὶ ξηρότερα τῶν ἄλλων
5πεφυκότα πολὺν καρπὸν οὐ φέρει, ἐὰν μὴ εἰς βάθος ὑγρανθῇ. εἰκότως οὖν τῇ τούτων ἀφορίᾳ καταμαντεύονται περὶ τῶν σπερμάτων οἱ γεωργοί, μιᾶς αἰτίας οὔσης δι’ ἣν ἀμφοτέροις ἡ πολυκαρπία· εἰ δ’ ὑπερβάλλει τοῦ καρ‐
ποῦ τὸ πλῆθος, οὐκ ἀγαθὸν σημεῖον· ἄμετρον γὰρ ἐπομ‐19
10βρίαν καὶ πλεονασμὸν ὑγρότητος ἡ περὶ τὸν ἀέρα ἄνεσις καὶ θηλύτης δηλοῖ. οὕτω Πλούταρχος.

18

Schol. in Arat. Phaen. 1051—1052:
1
1τριπλόα δὲ σχῖνος κυέει, τρισσαὶ δέ τε αὖξαι, γίνονται καρποῖο, φέρει δέ τε σήμαθ’ ἑκάστη
2 Ὅσα γὰρ τὴν σχῖνον ἐκ τοῦ ἀέρος ὠφελεῖ, ταῦτα καὶ τὸν σῖτον· ὁμοίως καὶ τὰ βλάπτοντα. δείγματα οὖν τῶν σπό‐
5ρων ὁ πρῶτος ἐν τῇ σχίνῳ ἐστὶ τῶν πρώτων, καὶ τῶν μέσων ὁ μέσος, καὶ ὁ τρίτος τῶν τελευταίων. οὕτω Πλούταρχος.

19

Schol. in Arat. Phaen. 1057—1058:
1
1ὅντινα γὰρ κάλλιστα λοχαίη σχῖνος ἄρηται, κείνῳ γ’ ἐξ ἄλλων ἄροσις πολυλήιος εἴη.
2 Οὐ μόνον ἐν τοῖς ζῴοις συμπάθειά ἐστι, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς φυτοῖς. ὁσαοῦν κεκραμένην ὑγρότητι ἢ ψυχρότητι παρα‐
5πλησίως ἔχει τὴν ἕξιν [ἢ] τρέφεται ἀπὸ τῶν ὁμοίων καὶ τοῖς αὐτοῖς εὐθηνεῖ καὶ μαραίνεται. διὸ πολλὰ μετ’ ἀλλήλων συνακμάζει καὶ καρποφορεῖ, τὰ μὲν θέρει τὰ δὲ χειμῶνι τινὰ δὲ καὶ ἔαρι. τῶν μὲν οὖν αἱ κράσεις διάφοροι, τῶν δ’ ὅμοιαι καὶ συγγενεῖς σφόδρα· τῶν οὖν τὴν ὁμοίαν
10κρᾶσιν ἐχόντων εἰσὶ πρῖνος, σχῖνος, σκίλλα, πυρός. οὕτω Πλούταρχος.

20

Schol. in Arat. Phaen. 1094—1096:
1
1οὐδὲ μὲν ὀρνίθων ἀγέλαις ἠπειρόθεν ἀνήρ,
1ἐκ νήσων ὅτε πολλαὶ ἐπιπλήσσωσιν ἀρούραις
ἐρχομένου θέρεος, χαίρει ... Ξηρότεραι γὰρ αἱ νῆσοι τῶν ἠπείρων ὑπάρχουσαι, ὥς φησι Πλούταρχος, θᾶττον καὶ ῥᾷον τοῦ αὐχμηροῦ20
5καταστήματος ἀντιλαμβάνονται. διὸ καὶ τὰ ὄρνεα φεύγει καὶ ταῖς ἠπείροις ἐπιπελάζει· καὶ ἄχθεται μὲν ὁ γεωργὸς τῇ τῶν ὀρνίθων ἐπιδημίᾳ τὸν αὐχμὸν ὑποπτεύων, χαίρει δὲ ταῖς αὐταῖς ὄρνισιν ὁ αἰπόλος, ὅταν ἐν κόσμῳ καὶ τεταγμέναι φέρωνται, ὡς πλείονος γάλακτος γενησομένου
10διὰ τὸ ἔνθερμον εἶναι τὸν ἐνιαυτόν.
10

21-23

(t1)

ΕΙ Η ΤΩΝ ΜΕΛΛΟΝΤΩΝ
t2ΠΡΟΓΝΩΣΙΣ ΩΦΕΛΙΜΟΣ

21

Stobaeus 1.5.19 (1. p. 81 W.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ
1Εἰ ἡ τῶν μελλόντων πρόγνωσις ὠφέλιμος.
1 Τὸ γὰρ εἱμαρμένον ἄτρεπτον καὶ ἀπαράβατον, ‘χὤπερ μόνον ὀφρύσι νεύσῃ, καρτερὰ τούτῳ κέκλωστ’ ἀνάγκα‘ (fr. chor. mel. adesp. 19 D., 99 P.) [καὶ πεπρωμένη] διὰ τοῦτο τὴν εἱμαρμένην 〈καὶ Πεπρωμένην〉 καὶ Ἀδράστειαν
5καλοῦσιν, ὅτι πέρας ταῖς αἰτίαις ἠναγκασμένον ἐπιτίθησιν ἀνέκφευκτος οὖσα καὶ ἀναπόδραστος.

22

Stobaeus 2.8.25 (2. p. 158 W.). ἐκ τοῦ Πλουτάρχου
1Εἰ ἡ τῶν μελλόντων πρόγνωσις ὠφέλιμος.
1 Ὁ δὲ Νέστωρ οὐκ ἀβέλτερος, ὕπνου φθονῶν τοῖς τὰς ναῦς φυλάσσουσι καὶ διακελευόμενος (Κ 192—193)
2 ‘οὕτω νῦν φίλα τέκνα φυλάσσετε, μηδέ τιν’ ὕπνος
αἱρείτω, μὴ χάρμα γενώμεθα δυσμενέεσσιν‘;21
5οὐ γενησόμεθα, φησί τις, οὐδ’ ἂν καθεύδωμεν, εἰ πεπρω‐ μένον ἐστὶ μὴ ἁλῶναι τὸν ναύσταθμον. τίς οὐκ ἂν εἴποι πρὸς τοὺς ταῦτα ληροῦντας, ὅτι καθείμαρται μὲν ἴσως ἅπαντα ταῦτα, συγκαθείμαρται δ’ ἑκάστῳ τὸ διὰ τούτων καὶ τὸ ἐν τούτοις καὶ οὕτω καὶ τὸ μὴ ἄλλως συντελεῖσθαι
10δίχα τούτων; οὐ γὰρ ἔστι φυλακὴ καθευδόντων οὐδὲ νίκη φευγόντων οὐδὲ θερίσαι μὴ σπειράντων γῆν ἀγαθὴν καὶ καθαράν, οὐδὲ γεννῆσαι μὴ συγγενόμενον γυναικὶ ἡλικίαν ἐχούσῃ καὶ σώματος φύσιν γόνιμον, οὐδ’ ἄγρας τυχεῖν ἐν ἀθήροις χωρίοις.

23

Stobaeus 3.3.41 (3. p. 207 H.). ἐκ τοῦ Πλουτάρχου
1Εἰ ἡ τῶν μελλόντων πρόγνωσις ὠφέλιμος.
1 Ἀλλὰ μὴν ἡ φρόνησις οὐ σωμάτων ἀλλὰ πραγμάτων ὄψις ἐστί, πρὶν ἐν αὐτοῖς γενέσθαι τὸν ἄνθρωπον, ὅπως ἄριστα χρήσεται τοῖς ἀπαντῶσι καὶ προστυγχάνουσι, παρ‐ έχουσα διασκοπεῖν τὸ μέλλον. τὸ μὲν οὖν σῶμα πρόσω
5μόνον ὠμμάτωται τοῖς δ’ ὄπισθεν τυφλόν ἐστιν ἀτεχνῶς, ἡ δὲ διάνοια καὶ τὰ παρῳχημένα βλέπειν τῇ μνήμῃ πέφυ‐ κεν· ὁ γὰρ ἐγκαθήμενος ἀεὶ καὶ οἰκουρῶν γραμματεὺς ἐν ἡμῖν, ὥς φησιν ὁ Πλάτων (Philebus 39a), οὗτός ἐστι καὶ προγεγονὼς 〈τῶν〉 ἐνταῦθα, τῆς ψυχῆς εἴτε μέρος εἴτε
10ὄργανον, ᾧ τῶν πραγμάτων ἀντιλαμβάνεται φερομένων καὶ φυλάττει καὶ ἵστησι καὶ κύκλον ποιεῖ, τὸ παρῳχημένον ἐπιστρέφουσα καὶ συνάπτουσα τῷ παρόντι καὶ παραρρεῖν
εἰς τὸ ἄπειρον οὐκ ἐῶσα καὶ ἀνύπαρκτον καὶ ἄγνωστον.22

24

(t)

ΕΙΣ ΕΜΠΕΔΟΚΛΕΑ
1 Hippolytus, Refutatio haeresium 5.20.5. Τετέλεσται δὲ ταῦτα (sc. Orphica quaedam) καὶ παραδέδοται ἀνθρώ‐ ποις πρὸ τῆς Κελεοῦ καὶ Τριπτολέμου καὶ Δήμητρος καὶ Κόρης καὶ Διονύσου ἐν Ἐλευσῖνι τελετῆς ἐν Φλιοῦντι τῆς
5Ἀττικῆς· πρὸ γὰρ τῶν Ἐλευσινίων μυστηρίων ἔστιν ἐν τῇ Φλιοῦντι 〈τῆσ〉 λεγομένης Μεγάλης ὄργια. ἔστι δὲ παστὰς ἐν αὐτῇ, ἐπὶ δὲ τῆς παστάδος ἐγγέγραπται μέχρι σήμερον ἡ [τὰ τῶν] πάντων τῶν εἰρημένων λόγων ἰδέα. πολλὰ μὲν οὖν ἐστι τὰ ἐπὶ τῆς παστάδος ἐκείνης ἐγγεγραμμένα περὶ
10ὧν Πλούταρχος ποιεῖται λόγους ἐν ταῖς πρὸς Ἐμπεδοκλέα δέκα βίβλοις· ἔστι δὲ τοῖς πλείοσι καὶ πρεσβύτης τις ἐγγεγραμμένος πολιὸς πτερωτός, ἐντεταμένην ἔχων τὴν αἰσχύνην, γυναῖκα ἀποφεύγουσαν διώκων κυανοειδῆ· ἐπιγέγραπται δὲ ἐπὶ τοῦ πρεσβύτου ‘φάος ῥυέντησ‘, ἐπὶ
15δὲ τῆς γυναῖκος ‘περεηφικόλα‘.
15

25*-112

(t)

ΕΙΣ ΤΑ ΗΣΙΟΔΟΥ ΕΡΓΑ

25*

Schol. in Hesiodi OD 7:
1
1 ῥεῖα δέ τ’ ἰθύνει σκολιὸν καὶ ἀγήνορα κάρφει Τὸν ποικίλον τὸ ἦθος διὰ πανουργίαν ‘σκολιὸν‘ ὀνο‐ μάζει. τοῦτον οὖν ἰθύνειν λέγει τὸν Δία, πάλιν εἰς τὸ ἁπλοῦν ἐπανάγοντα ἦθος διὰ τὸ κολάζειν αὐτὸν ἐπὶ τῇ23
5πανουργίᾳ. τὸν αὐθάδη καὶ ὑπερόπτην εὐτελῆ ποιεῖ καὶ ταπεινόν. ἡ γὰρ αὐθάδεια πρὸς καταφρόνησιν ἐγείρει τῶν ἄλλων ἁπάντων, ἡ δὲ ταπείνωσις εἰς ἔννοιαν ἄγει τοῦ μηδὲν ἡμᾶς διαφέρειν τῶν ὁμοίων καὶ μετρίους ποιεῖ τὸ ἦθος.

26

Ibid. in OD 41:
1
1οὐδ’ ὅσον ἐν μαλάχῃ τε καὶ ἀσφοδέλῳ μέγ’ ὄνειαρ.
1 Ἴσως δὲ καὶ ἀφ’ ἱστορίας τοῦτο λέγει. Ἕρμιππος γὰρ ἐν τῷ 〈Περὶ〉 τῶν ἑπτὰ σοφῶν περὶ τῆς ἀλίμου βρώσεως λέγει (F. H. G. III. 37, 40). [μέμνηται δὲ τῆς ἀλίμου καὶ
5Ἡρόδωρος ἐν τῷ πέμπτῳ τοῦ καθ’ Ἡρακλέα λόγου (F. Gr. Hist. I. 31 F 1) καὶ Πλάτων ἐν 〈τῷ〉 τρίτῳ τῶν Νόμων (677D—E)]. Ἐπιμενίδην φησὶ μικρόν τι ἐδεσμά‐ τιον προσφερόμενον ὧδε ὅλην διατελεῖν τὴν ἡμέραν ἄσιτον καὶ ἄποτον. ἦν δ’ ἐξ ἀσφοδέλου καὶ μαλάχης, ὅπερ αὐτὸν24
10ἄλιμον καὶ ἄδιψον ἐποίει.

27

Ibid. in OD 48:
1
1ἐξαπάτησε Προμηθεὺς ἀγκυλομήτης.
1 Εἰ δὲ ἀγκυλομήτης ὁ Προμηθεύς (οὕτω γὰρ γράφειν δεῖ καθὰ καὶ Πλούταρχος) ...

28*

Ibid. in OD 126:
1
1πλουτοδόται, καὶ τοῦτο γέρας βασιλήιον ἔσχον.
1 Καὶ πλουτοδότας εἶναι δεῖ τοὺς βασιλικοὺς ἄνδρας καὶ καθαρεύειν πάσης τῆς κακουργίας καὶ τῆς τῶν χρημάτων ἐπιθυμίας, ὧν εἰσιν ἄλλοις χορηγοὶ κατὰ βούλησιν τῶν
5θεῶν.

29*

Ibid. in OD 127—128:
1
1δεύτερον αὖτε γένος πολὺ χειρότερον μετόπισθεν ἀργύρεον ποίησαν Ὀλύμπια δώματ’ ἔχοντες.
2 Ὅτι δὲ ἄργυρος ἰοῦ δεκτικός, ὡς καὶ διίησιν ἔξω τεγγό‐ μενος ὑπὸ τῶν ὑγρῶν τὴν θερμότητα καὶ ψυχρότητα παν‐
5τὸς μᾶλλον κεράμου καὶ χαλκοῦ, δῆλον. ψύχεται γὰρ τὸ ὕδωρ ἐν αὐτῷ ῥᾳδίως καὶ θερμαίνεται περιτιθεμένων ψυχρῶν ἢ θερμῶν, ὥστε διὰ τῶν πόρων τούτων καὶ ἰὸν δέχεσθαι, τοῦ χρυσοῦ πυκνοτάτου ὄντος.25

30

Ibid. in OD 143—145:
1
1Ζεὺς δὲ πατὴρ τρίτον ἄλλο γένος μερόπων ἀνθρώπων χάλκειον ποίης’, οὐκ ἀργυρέῳ οὐδὲν ὁμοῖον, ἐκ μελιᾶν δεινόν τε καὶ ὄβριμον— — —
3 Τοῦτο τὸ γένος εἰκότως τρίτον οὔτε νοερὸν ὂν οὔτε
5πανοῦργον, ἀλλὰ δεινὸν ὄντως καὶ εἰς τυραννικὴν δυνα‐ στείαν ἐκλακτίσαν καὶ φονικόν, τῶν σωμάτων μόνων ἐπιμελές. διό φησιν
7 ‘ἄπλατοι, μεγάλη δὲ βίη καὶ χεῖρες ἄαπτοι ἐξ ὤμων ἐπέφυκον‘.
9
10δηλοῖ γὰρ ὅτι τῶν σωμάτων τὴν ῥώμην ἤσκουν οἱ ἐν τού‐ τῳ τῷ γένει, τῶν δ’ ἄλλων ἀμελοῦντες περὶ τὴν τῶν ὅπλων κατασκευὴν διέτριβον καὶ τῷ χαλκῷ πρὸς τοῦτο ἐχρῶντο, ὡς τῷ σιδήρῳ πρὸς γεωργίαν, διά τινος βαφῆς τὸν χαλκὸν στερροποιοῦντες ὄντα φύσει μαλακόν. ἐκλι‐
15πούσης δὲ τῆς βαφῆς, ἦλθον ἐπὶ τὴν τοῦ σιδήρου καὶ ἐν τοῖς πολέμοις χρῆσιν. * τοῦτο δὴ τὸ χαλκοῦν γένος ‘ἐκ με‐ λιᾶν‘ εἶπε φῦναι δωρικῶς, ἀντὶ τοῦ ἐκ τῶν μελιῶν τῶν δένδρων, οὐχὶ ἐκ τῶν Μελιῶν Νυμφῶν (καὶ γὰρ Μελίας Νύμφας εἶναί φασιν· ἄτοπον δὲ τὸ ἐκ τοῦ θείου γένους
20ὄντας θηριώδεις φῦναι) ἀλλ’ ὡς ἐκ δένδρων στερεῶν καὶ δυσσήπτων γεγονότας τά τε σώματα γενέσθαι ἰσχύοντας
καὶ τὰ ἤθη ἀτεράμονας καὶ βιαίους. *26

31

Ibid. in OD 199/200:
1
1ἀθανάτων μετὰ φῦλον ἴτον προλιπόντ’ ἀνθρώπους Αἰδῶς καὶ Νέμεσις— — —
2 Τουτέστι τὸ τῶν κακῶν ἔσχατον. ἀναιδείας γὰρ κρατη‐ σάσης καὶ φθόνου τῶν ἀνθρώπων, πάντῃ τὸ γένος ἡμῶν
5ἀπολιπεῖν αἰδῶ καὶ νέμεσιν· τούτων γὰρ ἀπόπτωσίς ἐστιν ἡ ἀναίδεια καὶ ὁ φθόνος, ἀλλ’ οὗτος μὲν εἴδωλον ὢν νεμέ‐ σεως (δοκεῖ γὰρ καὶ αὐτὸς ἐπὶ τοῖς παρ’ ἀξίαν εὐτυχοῦσιν ἀγανακτεῖν), ἡ δ’ ἀναίδεια οὐχὶ εἴδωλον τῆς αἰδοῦς ἀλλὰ τὸ ἐναντιώτατον πρὸς αὐτὴν ὑποκρινόμενον τὴν παρρη‐
10σίαν. ... καλῶς οὖν καὶ Πλάτων (CAF I. 660) ἐρωτηθεὶς τί ποτε προσγέγονε τοῖς κατ’ αὐτὸν ἀνθρώποις, ἀπεκρίνατο μὴ αἰσχύνεσθαι κακοὺς ὄντας. ὅτι δὲ θεῖον πρᾶγμα καὶ ἡ νέμεσις, δηλοῖ τὸ καὶ θεοῖς αὐτὴν ὑπάρχειν· ‘νεμέσησε δὲ πότνια Ἥρη‘ φησὶν ἡ ποίησις (Θ 198). φθόνος δ’ ἔξωθεν
15θείου χοροῦ παντός.

32

Ibid. in OD 214—215:
1
1ὕβρις γάρ τε κακὴ δειλῷ βροτῷ· οὐδέ μιν ἐσθλὸς ῥηιδίως φερέμεν δύναται βαρύθει δέ θ’ ὑπ’ αὐτῆς.
2 Λέγει δὲ ἐσθλοὺς οὐ τοὺς τῇ τύχῃ καὶ τῇ δυνάμει προ‐ έχοντας, ὥς φησι Πλούταρχος, ἀλλὰ τοὺς κατ’ ἀρετὴν
5προέχοντας, ἐκ τούτου μᾶλλον δεικνὺς τὴν ὕβριν ἀφόρητον. * οἱ μὲν γὰρ ἐν δυνάμει καὶ σφόδρα δυσχεραίνουσιν ἐπὶ ταῖς ἐκ τῶν ἀσθενεστέρων εἰς αὐτοὺς ὕβρεσιν· οἱ δὲ κατ’ ἀρετὴν ζῶντες καὶ ταύτας τὰς ὕβρεις διαπτύουσιν. οὐδὲ γὰρ χείρων ἐγώ, φησὶν ὁ Σωκράτης, ἂν ὁ δεῖνα ἐπὶ κόρρης
10πατάξῃ με ἀδίκως. *27

33*

Ibid. in OD 219:
1
1αὐτίκα γὰρ τρέχει ὅρκος ἅμα σκολιῇσι δίκῃσιν.
1 Σκολιὰς δὲ δίκας λέγει νῦν τὰς κακῶς δεδικασμένας διὰ τὸ μηδὲν ὑγιὲς φρονεῖν τοὺς δικάζοντας ἀλλ’ ἐμπαθῶς δικάζειν· πᾶν γὰρ πάθος σκολιόν, ὡς ἁπλοῦν τὸ ἀπαθές.

34

Ibid. in OD 220:
1
1τῆς δὲ δίκης ῥόθος ἑλκομένης— — —
1 Τὸν ῥόθον οἱ μὲν ἤκουσαν τὸν ψόφον, ὅθεν καὶ ῥόθιον καλεῖσθαι τὸ κτυποῦν κῦμα καὶ ῥεῦμα· Πλούταρχος δὲ βοιωτιάζων (οὕτω γὰρ καλεῖν φασι Βοιωτούς) τὰς ὀρεινὰς
5ὁδοὺς τὰς στενὰς καὶ δυσάντεις ῥόθους ὀνομάζεσθαί φη‐ σιν. εἰ οὖν τοῦτο κρατοίη, λέγοι ἂν ὅτι, τῆς δίκης ἑλκο‐ μένης ὑπὸ τῶν ἐπὶ δώροις τὰς δίκας κρινόντων σκολιῶς, ῥόθος ἐστί, τουτέστι δυσάντης ἡ ὁδὸς καὶ τραχεῖα, δι’ ἧς ἕλκεται ὑπὸ τῶν δικαστῶν· ἀντίκειται γὰρ τῷ εὐθεῖ
10τὸ σκολιὸν καὶ τῷ λείῳ τὸ τραχὺ καὶ τῷ εὐδιοδεύτῳ τὸ στενὸν καὶ δυσχωρίαν ἔχον· τοιαύτη δὲ ἐστὶ πᾶσα μο‐ χθηρὰ κρίσις.

35*

Ibid. in OD 230:
1
1οὐδέ ποτ’ ἰθυδίκῃσι μετ’ ἀνδράσι λιμὸς ὀπηδεῖ
1 Οὔκουν οὐδὲ οἱ Λακεδαιμόνιοι λιμὸν εὐλαβοῦντο δι’ εὐτέλειαν διαίτης, ἣν ἔχοντες τῶν ἀδικιῶν ἐκαθάρευον· ταῖς γὰρ πολυτελείαις ἡ πλεονεξία συνεισελθοῦσα λιμοῦ
5γίνεται πρόξενος.28

36*

Ibid. in OD 240:
1
1πολλάκι καὶ ξύμπασα πόλις κακοῦ ἀνδρὸς ἀπηύρα.
1 Τοῦτο δοκεῖ μὲν οὐκ εἶναι κατὰ δίκην, τὸ ἑνὸς ἕνεκα πονηροῦ πόλιν ὅλην διδόναι ποινήν. * δύναται δὲ λέγειν ὅτι μοχθηροῦ ἑνὸς ὄντος ὥσπερ νοσήματος ἡ πόλις παρα‐
5πολαύουσα πολλάκις εἰς ὅλην ἑαυτὴν ἀναμάττεται τὴν πονηρίαν ἐξομοιουμένη τῷ ἑνί *. δύναται δὲ κἀκεῖνο σημαίνειν ὅτι ἑνὸς ὄντος πονηροῦ δίδωσιν ἡ πᾶσα πόλις δίκην, ὡς ἐξὸν κωλύειν μὴ κωλύουσα τὴν τοῦ ἑνὸς πονηρίαν. οὕτω καὶ τοῦ Ἀγαμέμνονος αὐθαδῶς τῷ ἱερεῖ
10προσενεχθέντος, εἰς πάντας Ἕλληνας διέτεινεν ὁ λοιμός, ὡς παρέντας βοηθῆσαι τῷ ἱερεῖ· καὶ τοῦ Αἴαντος ἀσε‐ βήσαντος περὶ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς ἱερόν, πάντες ἔνοχοι τῇ δίκῃ γεγόνασιν, ὡς μὴ ἀγανακτήσαντες ἐπὶ τῷ ἀσεβή‐ ματι. δεῖ γὰρ μὴ ἐπιτρέπειν τοῖς ὑβρισταῖς μηδὲ συνεπι‐
15νεύειν τοῖς ἀδίκοις, δυναμένους μὲν παῦσαι περιορῶντας δὲ τοῦ παῦσαι τὴν ἐξουσίαν τῶν πονηρῶν.

37

Ibid. in OD 244:
1Δεῖ δὲ συνάπτειν τῷ
1 ‘λιμὸν ὁμοῦ καὶ λοιμόν, ἀποφθινύθουσι δὲ λαοί‘,
2 τοὺς ἐν τοῖς πολλοῖς φερομένους ὑπερβάντα δύο στίχους, 〈τὸ〉
4
5‘ἢ τῶν γε στρατὸν 〈εὐρὺν〉 ἀπώλεσεν‘
5
καὶ τὰ ἑξῆς. οὕτω Πλούταρχος.29

38

Ibid. in OD 270—272:
1
1νῦν δὴ ἐγὼ μήτ’ αὐτὸς ἐν ἀνθρώποισι δίκαιος εἴην μήτ’ ἐμὸς υἱός· ἐπεὶ κακὸν ἄνδρα δίκαιον ἔμμεναι, εἰ μείζω γε δίκην ἀδικώτερος ἕξει.
3 (Τὸ μὲν λεγόμενον φανερόν· εἰ μὴ ἔστι δίκη καὶ τιμωρία
5κατὰ τῶν ἀδίκων, μηδ’ ἕξουσί τι πλέον οἱ δίκαιοι τῶν ἀδίκων ἐν τῷδε τῷ παρόντι ὃ ἐφορᾷ ὁ Ζεύς, μήτ’ αὐτὸς εἴην δίκαιος μήτε παῖς ἐμός· δίκης γὰρ οὐκ οὔσης, ὄνομα μόνον ἔσται τὸ δίκαιον.) εἰ δὲ δὴ τὸ δίκαιον αἱρετόν, κἂν μὴ ᾖ πρόνοια, καὶ φευκτὸν τὸ ἄδικον, δῆλον ὅτι πᾶς οὗτος
10ὁ λόγος περιττός. διόπερ ὁ Πλούταρχος τοὺς ἑπτὰ τούτους στίχους ἐκβάλλει ἀπὸ τοῦ
11 ‘πάντα ἰδὼν Διὸς ὀφθαλμὸς ...‘
12 ἕως τοῦ
13 ‘ἀλλὰ τά γ’ οὔπω ἔολπα τελεῖν Δία μητιόεντα‘,
14
15ὡς ἀναξίους τῆς Ἡσιόδου περὶ δικαίων καὶ ἀδίκων κρίσεως.

39

Ibid. in OD 282—284:
1
1ὃς δέ κε μαρτυρίῃσι ἑκὼν ἐπίορκον ὀμόσσας ψεύσεται, ἐν δὲ δίκην βλάψας νήκεστον ἀασθῇ, τοῦ δέ τ’ ἀμαυροτέρη γενεὴ μετόπισθε λέλειπται.
3 * Τὰ γὰρ τῶν πατέρων ἀδικήματα χραίνει καὶ τοὺς ἐκγό‐
5νους αὐτῶν καὶ ἐνόχους ἀποφαίνει ταῖς τιμωρίαις· καὶ γὰρ ὀνείδη καὶ ἀδοξίαι αὐτοῖς ἐκ τῶν ἀδικιῶν συμβαίνουσι, καὶ τίσεις ἐκ τῶν ἁμαρτημάτων ἀπολαμβάνοντες, ὧν ἔσχον ἀδικήσαντες οἱ πατέρες αὐτῶν, συναπολαύουσι τῶν ὀφει‐
λομένων ἐκείνοις κολάσεων *. ἄλλως δὲ γινώσκει τὸ θεῖον30
10ὡς τοῖς ἤθεσιν αὐτῶν ἐμπέφυκέ τι τῆς ἀδίκου τῶν γεννησάντων προαιρέσεως κἂν ἡμᾶς λανθάνωσι, καὶ εἰκό‐ τως ταύτην ἐν αὐτοῖς ὁρῶντες τὴν ῥίζαν ἐκκόπτουσι διὰ τῶν τιμωριῶν καὶ τοῦ μὴ ἐνεργῆσαι κωλύουσιν ὡς ἰατροὶ προκαθαίροντές τινας ὧν ὑφορῶνται νόσους.

40

Ibid. in OD 286:
1
1σοὶ δ’ ἐγὼ ἐσθλὰ νοέων ἐρέω— — —
1 Κάλλιστα τὸ φιλόσοφον ἦθος οἷόν ἐστιν εἶπε διὰ τούτων ὁ Πλούταρχος δηλοῦσθαι. τὸν μὲν γὰρ Ἀρχίλοχον καὶ τὸν Ἱππώνακτα βλασφημίας συγγράψαι κατὰ τῶν λυπη‐
5σάντων· Τιμοκράτην δὲ καὶ Μητρόδωρον τοὺς Ἐπικου‐ ρείους, ἀδελφοὺς ὄντας καὶ προσκρούσαντας ἀλλήλοις, ἐκδοῦναι κατ’ ἀλλήλων συγγράμματα. καὶ τί δεῖ τούτους λέγειν, ὅπου γε καὶ Ξενοφάνην διὰ δή τινα πρὸς τοὺς κατ’ αὐτὸν φιλοσόφους καὶ ποιητὰς μικροψυχίαν σίλλους ἀτό‐
10πους συνθεῖναι κατὰ πάντων φιλοσόφων καὶ ποιητῶν; ἀλλὰ τὸν ὄντως μουσικὸν Ἡσίοδον μηδὲν τοιοῦτο παθεῖν· οὐ γὰρ μουσικοῦ τὸ μελαγχολᾶν· λυπηθέντα δὲ πρὸς τὸν ἀδελφὸν ἀντὶ τοῦ βλασφημεῖν νουθετεῖν, * εἰδότα τοῦτο δὴ τὸ τοῦ Σωκράτους, ὅτι πᾶς ὁ κακὸς ἄκων ἐστὶ κακός·
15δεῖται οὖν νουθεσίας, καὶ ἴσως ἐπιγνώσεται ἑαυτὸν ὄντα κακόν. *

41

Ibid. in OD 287:
1
1τὴν μέν τοι κακότητα καὶ ἰλαδὸν ἔστιν ἑλέσθαι.
1 Οὐκ ἀποδεκτέον τὸ ἰλαδόν, ὡς Πλούταρχος ἐξηγή‐
σατο, τὸ πᾶσαν ἐγκολπίσασθαι κακίαν ὁμοῦ δηλοῦν.31

42

Ibid. in OD 293:
1Ζήνων μὲν ὁ Στωικὸς ἐνήλλαττε τοὺς στίχους, λέγων
1 ‘οὗτος μὲν πανάριστος ὃς εὖ εἰπόντι πίθηται· ἐσθλὸς δ’ αὖ κἀκεῖνος ὃς αὑτῷ πάντα νοήσῃ·‘
3 τῇ εὐπειθείᾳ τὰ πρωτεῖα διδούς, τῇ φρονήσει δὲ τὰ
5δευτερεῖα (SVF I 235). Ἀρίστιππος δὲ ἀπ’ ἐναντίας ὁ Σω‐ κρατικὸς ἔλεγε τὸ συμβούλου δεῖσθαι χεῖρον εἶναι τοῦ προσαιτεῖν (fr. 17 Mannebach, I 55 Giannantoni). ὁ δὲ Ἡσίοδος τοῦ μέτρου μάλιστα τυγχάνει, τρεῖς ἕξεις διελών, τὴν ἔμφρονα τὴν ἀνόητον τὴν μέσην· ὧν ἡ μὲν ἀρίστη καὶ
10τῷ θείῳ παραπλησία· καὶ γὰρ τὸ θεῖον αὔταρκες, ὥσπερ καὶ ὁ ἑαυτῷ πάντα νοῶν καὶ προορῶν ὅσα ἂν ᾖ καὶ εἰς τὸν ἔπειτα χρόνον ἀμείνω. ἡ δὲ φευκτοτάτη τὸ μήθ’ ἑαυτῷ δύνασθαι τὰ ὀρθὰ λογίζεσθαι μήτ’ ἄλλοις ἕπεσθαι συμβούλοις ἐθέλειν. μέση δὲ τούτων ἡ τοῦ συνορατικοῦ
15μὲν τῶν ἀμεινόνων οὐκ ἔχουσα δύναμιν, ἐπακολουθητικὴ δὲ τοῦ συνορῶντος. * καὶ ταῦτα μὲν οὕτως ἔχει· μάλιστα δὲ ἄξιον ἐπαίνου τὸ εἰπεῖν τί τοῦ ἔμφρονος ἴδιον· οὐ γὰρ τὸ τὰ παρόντα ὁρᾶν καὶ τὰ ἐγγύς, ἀλλὰ καὶ τὸ τὰ ἐσόμενα προορᾶν· τοῦτο γὰρ δηλοῖ τὸ φράσασθαι ἅπερ ἂν εἴη ἐπὶ τὰ
20ἀμείνω. *

43*

Ibid. in OD 313:
1
1πλούτῳ δ’ ἀρετὴ καὶ κῦδος ὀπηδεῖ.
1 Μηδεὶς λοιδορείτω τὸν στίχον εἰς τὸν πολυάρατον πλοῦ‐ τον ὁρῶν 〈τὸν〉 πόρρω τῆς ἀρετῆς ἐσκηνημένον, ἀλλὰ πλοῦ‐
τον οἰέσθω νῦν λέγεσθαι τὴν ἀπὸ τῶν ἔργων πορισθεῖσαν32
5ἀφθονίαν τοῖς ἐργαζομένοις δικαίαν οὖσαν καὶ ἀπὸ τῶν οἰκείων πόνων ἠθροισμένην. εἴρηται γὰρ ἐν τοῖς ἔμπρο‐ σθεν ἐκ τῶν ἔργων τοὺς ἀνθρώπους γίνεσθαι πολυμήλους καὶ ἀφθόνους καὶ ἀφνειούς. τῷ δὲ τοιούτῳ πλούτῳ ἕπεσθαι πάντως τὴν ἀρετὴν καὶ τὴν δόξαν· ἕπεσθαι δ’ οὐχ ὡς
10παρακολουθήματα ὄντα ταῦτα τῆς εὐπορίας ἀλλ’ ὡς συνυπάρχοντα τῷ τοιούτῳ πλούτῳ· καὶ ὡς παντός, ὃς ἂν οὕτω πλουτῇ, καὶ δόξαν ἀγαθὴν κεκτημένου καὶ δηλοῦντος ὅτι ἀρετὴν ἔχει, δι’ ἣν προσκαρτερεῖ τοῖς οἰκείοις ἔργοις.

44

Ibid. in OD 314:
1
1δαίμονι δ’ οἷος ἐῆσθα, τὸ ἐργάζεσθαι ἄμεινον
1 Δαίμων οὐ μόνον ὁ ἀπονέμων ἡμῖν τὸν βίον καὶ διοικῶν τὰ ἡμέτερα κρείττων ἡμῶν καλεῖται, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ ἀπ’ ἐκείνου βίος ἑκάστοις ἀπονεμόμενος, εἰς ὃν βλέποντες
5τοὺς μὲν εὐδαιμονεῖν φαμεν τοὺς δὲ κακοδαιμονεῖν· ὡς καὶ τύχη λέγεται ἥ τε ἐπιτροπεύουσα τοὺς βίους ἡμῶν καὶ τὸ ἀποδιδόμενον ἑκάστοις παρ’ αὐτῆς· ὅθεν καὶ εὐτυχεῖν τινας καὶ δυστυχεῖν λέγομεν. * τοῦτο οὖν φησιν ὁ Ἡσίοδος προτρέπων εἰς τὸ μὴ ζῆν ἀργόν, ὅτι ὁποῖος ἂν ἑκάστῳ
10τυγχάνῃ βίος ἀποδεδομένος, τούτῳ ἄμεινον ἐργάζεσθαι, εἴτε ἀμείνων εἴτε χείρων· καὶ μὴ ποιεῖσθαι πρόφασιν ἀργίας ἡλικίαν ἢ τύχην ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον, ἀλλὰ πάντως ἔργον τι ζητεῖν ἢ γεωργικὸν ἢ τεκτονικὸν ἢ ἐμπορικὸν ἢ ἄλλ’ ὁτιοῦν. *

45

Ibid. in OD 317:
1
1αἰδῶς δ’ οὐκ ἀγαθὴ κεχρημένον ἄνδρα κομίζει.
1 Καὶ τοῦτον καὶ τὸν ἑξῆς στίχον παρεμβεβλῆσθαι,
ληφθέντας ἀπὸ τοῦ Ὁμήρου, καὶ Πλούταρχος εἶπε.33

46

Ibid. in OD 327—334:
1
1ἶσον δ’ ὅς θ’ ἱκέτην ὅς τε ξεῖνον κακὸν ἔρξῃ, ὅς τε κασιγνήτοιο ἑοῦ ἀνὰ δέμνια βαίνῃ ............................... ...............................
5ὅς τε γονῆα γέροντα κακῷ ἐπὶ γήραος οὐδῷ νειμείη χαλεποῖσι καθαπτόμενος ἐπέεσσιν, τῷ δ’ ἦτοι Ζεὺς αὐτὸς ἀγαίεται, ἐς δὲ τελευτὴν ἔργων ἀντ’ ἀδίκων χαλεπὴν ἐπέθηκεν ἀμοιβήν.
8 Διαφερόντως δὲ τοῦ Διὸς ἐμνημόνευσεν, ἐπειδὴ πάσας εἰς
10τὸν θεὸν τοῦτον ἀνῆγον τὰς τοιαύτας προσηγορίας Ἱκέσιον καλοῦντες ὡς ἔφορον τῶν ἱκετῶν καὶ Ξένιον ὡς τῶν ξέ‐ νων προστάτην 〈καὶ〉 Ὁμόγνιον ὡς τῶν συγγενῶν μάλιστα φύλακα καὶ τῶν πρὸς τοὺς ὁμογνίους καθηκόντων. οὕτω γὰρ καὶ τῶν ἐν ὀρφανίᾳ ζώντων αὐτὸν ἔλεγον κηδεμόνα,
15πατέρα νομίζοντες πάντων καὶ ὧν οὔκ εἰσιν ἄνθρωποι πατέρες, καὶ βοηθὸν τῶν ἀδικουμένων πατέρων ὑπὸ τῶν παίδων. ἀγάλματα γάρ εἰσιν οἱ πατέρες τοῦ πάντων πατρός, τοῦ Διός· οἱ δ’ εἰς τὰ ἀγάλματα τῶν θεῶν δυσσεβεῖς, εἰς αὐτοὺς ἀναφέρουσι τοὺς θεούς, ὧν τὰ ἀγάλματα, τὴν δυσ‐
20σέβειαν· ὥστε εἰκότως ἔφη τὸν Δία καὶ νεμεσᾶν τούτοις καὶ πᾶσιν ὁμοῦ τῶν ἀδίκων ἔργων, ἅπερ διηριθμήσατο, χαλεπὴν ἀποδιδόναι ἔκτισιν. αὕτη γὰρ ἡ ἀμοιβὴ τῶν ἀδικημάτων τιμωρία τις οὖσα τῆς ἀδικίας ἀκόλουθος.

47

Ibid. in OD 336:
1
1 κὰδ δύναμιν δ’ ἔρδειν ἱέρ’ ἀθανάτοισι θεοῖσιν. * Τὸ μὲν θύειν, ὅπερ εἰώθασιν οἱ νεώτεροι λέγειν, ἔρδειν ὠνόμαζον οἱ παλαιοὶ καὶ ῥέζειν. τὸ δ’ ἀπάρχεσθαι τῶν παρ‐ όντων διὰ τοῦ θύειν ἐδήλουν καὶ θυηλὰς τὰς ἀπαρχὰς34
5ἐκάλουν· ‘ὁ δ’ ἐν πυρὶ βάλλε θυηλάσ‘ φησὶν Ὅμηρος. (Ι 220) * ... τὸ μὲν οὖν κατὰ δύναμιν ἔρδειν ἀφαιρεῖται πᾶσαν τὴν πολυτέλειαν ἐπὶ τῇ προφάσει τῆς εὐσεβείας ἡδυ‐ πάθειαν εἰσάγουσαν, καλῶς οὖν τοῦ Λάκωνος εἰπόντος, ὃς ἐρωτηθεὶς διὰ τί εὐτελῆ θύουσιν ἔφη ὅτι ἵνα πολλάκις
10θύωσιν. οὕτω γὰρ καὶ Νουμᾶς Ῥωμαίοις, ὡς Λυκοῦργος Λακεδαιμονίοις, προσέταξεν ἀπὸ τῶν εὐτελεστάτων θύειν. τὸ γοῦν μὴ ὑπερβάλλειν τὴν περιουσίαν ἐν τῇ θεραπείᾳ τῶν θεῶν πρεπωδέστατόν ἐστι παράγγελμα τοῖς εἰς αὐτὸ μόνον βλέπουσι τὸ ὅσιον· τὴν δ’ ἁγνείαν καὶ καθαρότητα
15μάλιστα προηγουμένως δεῖ σπουδάζεσθαι τοῖς ἱερουργεῖν μέλλουσι, τὴν μὲν ἐν αὐτῇ τῇ ζωῇ—τοιαύτη δ’ ἐστὶν ὅση ἂν ἐξάντης ᾖ πάσης ἀσελγείας πάσης ἀδικίας πάσης ἐμπα‐ θείας· ταύτην γὰρ ἂν εἴποιμεν κυρίως ἁγνεύειν, καὶ μετὰ ταύτην τὴν ἀποχὴν τῶν βρωμάτων καὶ τῶν ποτῶν κατὰ τὰ
20πάτρια ἤθη· καὶ γὰρ ἄλλα ἄλλοις ἐστίν, ὧν ὁ μετασχὼν εἴργεται τῶν νομίμων θυσιῶν—τὴν δὲ ἐν τοῖς ὀργάνοις πᾶσι τοῖς ἱεροῖς, 〈τοῖσ〉 τόποις ἐν οἷς δεῖ θύειν, τοῖς περὶ τὸ σῶμα ἡμῶν κόσμοις. γελοῖον γὰρ τοῖς καθαρωτάτοις προσιόντας οἷς θύουσιν ἀκαθάρτοις χρῆσθαί τισιν, ἢ ἐν
25τοῖς μεμολυσμένοις οἴκοις τοῦτο πράττοντας ἢ μοῖραν τῷ ἱερῷ προσάγοντας ἔκ τινος μεμιασμένης ἐνεργείας ἢ ἐσθῆ‐ τα φέροντας ἀκάθαρτον, ὅπου γε καὶ τῷ πάντα καθαίροντι πυρὶ παρήγγελται χρῆσθαι μὴ ἐξ ἀκαθάρτου οἰκίας ληφθέν‐ τι. τὸ 〈δ’〉 αὖ ἱλάσκεσθαι τοὺς θεοὺς ταῖς ἀπαραλείπτοις
30σπονδαῖς καὶ τοῖς μετὰ τούτων θυέσσιν, ἀρχομένης ἡμέρας
ἢ νυκτός, οἷον ψαιστοῖς ἢ ἄλλοις τισὶ τοιούτοις, ἐνδείκνυ‐ ται· καὶ ὅτι χρὴ ταῖς τοιαύταις ἀπαρχαῖς ταῖς εὐπορίστοις ἀπάρχεσθαι τῶν προσόδων αὐτοῖς, διὰ τῆς συνεχείας τη‐ ροῦντας αὐτῶν τὸ πρὸς ἡμᾶς εὐμενές· ἡ γὰρ ἱλέωσις οὐκ35
35ἐκείνοις προστίθησιν ὃ μὴ εἶχον, ἀλλ’ ἡμᾶς ἐπιτηδειοτέρους ποιήσει πρὸς τὸ μενόντων αὐτῶν ἀεὶ τοιούτων οἷοί πέρ εἰσι μετέχειν ἀκωλύτως· καὶ τοῦτο δηλοῖ τὸ εὐμενές, τὸ μένειν ἡμῖν τὸ εὖ ἀεὶ παρὰ τῶν θεῶν, καὶ ὡς ἐκεῖνοι διαμένουσιν ἀεὶ ὅμοιοι ὄντες.

48

Ibid. in OD 342/3:
1
1τὸν φιλέοντ’ ἐπὶ δαῖτα καλεῖν, τὸν δ’ ἐχθρὸν ἐᾶσαι. τὸν δὲ μάλιστα καλεῖν ὅς τις σέθεν ἐγγύθι ναίει.
2 Ταῦτα καὶ τὰ ἑπόμενα τούτοις περὶ τῶν πρὸς τοὺς φίλους καὶ γείτονας καθηκόντων ἔχει τὴν παραίνεσιν οὐκ ὄντα
5〈εὐ〉ηθικὰ ὥς τισιν ἔδοξεν ἀλλ’ εἰς εὐγενὲς ἦθος καὶ δεξιὸν προσάγοντα τὸν πειθόμενον. οὐ γὰρ δεῖ τὰ αὐτὰ φίλοις καὶ ἐχθροῖς ἀποδιδόναι οὐδ’ ὁμοίως ἑκατέρους ὁμοτραπέζους ποιεῖσθαι καὶ ὁμοσπόνδους, ἡγουμένους καὶ τράπεζαν βω‐ μὸν εἶναι τῆς Ἑστίας καὶ 〈θεῶν〉 πάντων τῶν τὴν τροφὴν
10δωρησαμένων. θύειν μὲν οὖν καὶ ὑμνεῖν νόμος πρὸ τοῦ τῆς τροφῆς ἅψασθαι· δεῖ οὖν μὴ τοὺς ἐχθροὺς ἄγειν ἐπὶ δαῖτα φιλίαν δὴ ὑποκρινομένους, ἀλλὰ τοὺς ὄντως φίλους, οἷς καὶ κοινωνεῖν ὅσιον ὡς τῆς ἄλλης φιλίας οὕτω καὶ ἁλῶν καὶ σπονδῶν καὶ ἑστίας [θεῶν] καὶ φιλοφροσύνης.
15καὶ γὰρ εἰ ὡς ἔτυχε καὶ τοὺς ἐχθροὺς ἑστιῶμεν, τί ποιήσο‐ μεν ἐκείνων ἡμᾶς ἐν μέρει καλούντων ἐπὶ τὰ ὅμοια; μὴ ὑπακούοντες γὰρ ἀδικήσομεν τοὺς ὑπακούσαντας, ὑπακού‐ οντες δὲ προησόμεθα ἑαυτοὺς ἀνθρώποις ἀπεχθῶς δια‐
κειμένοις.36

49

Ibid. in OD 346, 348:
1
1πῆμα κακὸς γείτων, ὅσσον τ’ ἀγαθὸς μέγ’ ὄνειαρ
1.................................. οὐδ’ ἂν βοῦς ἀπόλοιτ’ εἰ μὴ γείτων κακὸς εἴη.
2 Ταῦτα καὶ διὰ τῆς ἱστορίας ὁ Πλούταρχος ἐπιστώ‐ σατο· καὶ γὰρ Αἰτωλοὺς καὶ Ἀκαρνᾶνας, Ἕλληνας ὄντας
5καὶ γείτονας, ἐκτρῖψαι διὰ πλεονεξίαν ἀλλήλους, καὶ Χαλκη‐ δονίους καὶ Βυζαντίους διὰ τὴν ἔμφυτον δυσμένειαν περὶ σκαλμοῦ διενεχθέντας ἐν τῷ Βοσπόρῳ ναυμαχῆσαι· καὶ ἐπὶ τῶν ἰδιωτικῶν γειτνιάσεων πολλὰ μὲν ἀγαθὰ συμβαίνειν διὰ ταύτας, ὡς ἐπὶ Φλάκκου καὶ Κάτωνος, πολλὰ δὲ τὰ
10ἐναντία· τὰς γὰρ γειτνιάσεις ἀφορμὰς προξενεῖν ἐνίοτε πολλῶν ἐπηρειῶν. αὐτὸς μὲν οὖν τὸν βοῦν εἰς παράδειγμα παρέλαβε· δεῖ δ’ ἐκτείνειν ἐπὶ τὰ ὅμοια τὸν λόγον, ὡς οὐκ ἂν οὐδὲν ἀπόλοιτο 〈εἰ μὴ〉 διὰ τὸν γείτονα. πρὸς ἃ καὶ οἱ παλαιοὶ νόμοι βλέποντες ἐδικαίωσαν τῶν ἀπολλυμέ‐
15νων τοὺς γείτονας τὴν τίμην συνεισάγειν.

50a

Tzetzes in OD 346:
1 Δείκνυσι τοῦτο Πλούταρχος. Θεμιστοκλέα γάρ φησιν ἢ Κάτωνα πιπράσκοντα τὸν ἀγρὸν λέγειν ὅτι ἀγαθὸν ἔχει γείτονα.

50b

(4)

Scholia in OD 348:
4Λέγεται ὅτι Θεμιστοκλῆς χωρίον πιπράσκων ἐκέλευσε
5κηρύττεσθαι ὅτι ἀγαθὸν ἔχει γείτονα.37

51a

Scholia in OD 353/54:
1
1τὸν φιλέοντα φιλεῖν καὶ τῷ προσιόντι προσεῖναι, καὶ δόμεν, ὅς κεν δῷ, καὶ μὴ δόμεν, ὅς κεν μὴ δῷ.
2 Τούτους ὁ Πλούταρχος ἐκβάλλει τοὺς στίχους. ὁ γὰρ μέλλων λέγειν ὅτι τοῖς ἀγαθοῖς τὸ διδόναι προσήκει καὶ
5ὡς χαίρουσι διδόντες, ἄτοπος ἂν εἴη λέγων καὶ διδόναι τῷ διδόντι καὶ μὴ διδόναι τῷ μὴ διδόντι· οὕτω γὰρ ἂν τὰς δόσεις ἀναγκαίας ἐποίει, τὰς δὲ προκαθηγουμένας τῶν εὐεργεσιῶν ἐξέκοψεν.

51b

(9)

Tzetzes in OD 353:
9Ὁ μὲν Πλούταρχος τούτους ὀβελίζει τοὺς στίχους, λέγων
10οὐδέποτε ἂν γενέσθαι φίλον, εἰ τῶν φιλιωθησομένων ἑκάτερος ἀναμένει παρὰ τοῦ ἑτέρου προφιλιωθῆναι.

52

Schol. in OD 355:
1
1δώτῃ μέν τις ἔδωκεν, ἀδώτῃ δ’ οὔ τις ἔδωκεν.
1 Τὸν δώτην καὶ ἀδώτην οὐ λέγει τὸν δεδωκότα πρότερον ἢ μὴ δεδωκότα—καὶ γὰρ ἂν καὶ τοῦτο ὑπεναντίως ἔλεγε τοῖς περὶ τῶν ἀγαθῶν δόγμασιν—ἀλλὰ τὸν δωρητικὸν
5καὶ μὴ δωρητικὸν χαρίτων ἐμμελῶν καὶ χαριέντων. ὁ Πλούταρχος εἰκάζει τοὺς τοιούτους, ὅσοι προαίρεσιν δωρητικὴν ἔχουσι, τοῖς σφαιρίζουσιν, οἳ λαβόντες τὴν ὑπ’ ἀλλήλων ῥιφεῖσαν σφαῖραν οὔτε κατέχουσιν οὔτε ἀντι‐ πέμπουσι τοῖς μὴ εἰδόσι σφαιρίζειν, ἀλλὰ τοῖς ἀντιπέμψαι
10δυναμένοις.38

53

Ibid. in OD 359—362:
1
1ὃς δέ κεν αὐτὸς ἕληται ἀναιδείηφι πιθήσας, καί τε σμικρὸν ἐόν, τό γ’ ἐπάχνωσεν φίλον ἦτορ. εἰ γάρ κεν καὶ σμικρὸν ἐπὶ σμικρῷ καταθεῖο καὶ θαμὰ τοῦτ’ ἔρδοις, τάχα κεν μέγα καὶ τὸ γένοιτο.
4
5 Δοκεῖ μὲν ἀπηρτῆσθαι τοῦτο τοῦ προρρηθέντος· ἔχει δὲ καὶ συνέχειαν. ἐπειδὴ γὰρ εἶπεν ὅτι, κἂν ᾖ σμικρὸν τὸ ἀφαιρεθέν, παχνοῖ τὸν ἀφαιρεθέντα διὰ τὴν ἀκούσιον ἀφαίρεσιν, ἐπήγαγεν ὅτι τὸ σμικρὸν ἐπισωρευόμενον μὲν μέγα τι γίνεται, ἀφαιρούμενον δ’ εἰς τὸ μηδὲν καταλήγει·
10ὥστε εἰκότως λυπεῖ καὶ τὸ σμικρὸν ἀφαιρούμενον. καὶ εἰ τοῦτο ἀληθές, ὀρθῶς Ἀριστοτέλης ἔλεγεν ὅτι χείριστον τῶν ἐν τῷ βίῳ τὸ μὴ παρὰ τοῦτο λεγόμενον· εἰ γὰρ καταφρονοῖτο ὡς μικρὸν ἕκαστον καὶ ἐπιλέγοιμεν μὴ παρὰ τοῦτο, κακῶς πράξομεν· ἐν μὲν οὖν οἰκονομίαις
15λιμώξομεν τοῦτο ἀεὶ ἐπᾴδοντες· ἐν δὲ τῇ διαίτῃ νοσήσο‐ μεν πολλάκις μὲν παρορῶντες τὸ ὀρθόν, λέγοντες δὲ ταύ‐ την τὴν φωνήν· ἡ γὰρ καθ’ ἓν ἕκαστον ἔλλειψις μεγάλην ἀθροίζει τοῖς παρορῶσι τὴν βλάβην.

54

Ibid. in OD 368/69:
1
1ἀρχομένου δὲ πίθου καὶ λήγοντος κορέσασθαι, μεσσόθι φείδεσθαι· δειλὴ δ’ ἐν πυθμένι φειδώ.
2 Καὶ ἐν τοῖς πατρίοις ἐστὶν ἑορτὴ Πιθοιγία, καθ’ ἣν οὔτε οἰκέτην οὔτε μισθωτὸν εἴργειν τῆς ἀπολαύσεως τοῦ οἴνου
5θεμιτὸν ἦν, ἀλλὰ θύσαντας πᾶσι μεταδιδόναι τοῦ δώρου
τοῦ Διονύσου. καλῶς οὖν εἴρηται δεῖν ‘ἀρχομένου πίθου κορέσασθαι‘, καὶ τῇ ἑορτῇ συμφώνως· δεῖ δὲ καὶ φειδοῦς ταμιευομένοις τὴν ἀπόλαυσιν, ὥστε καὶ εἰσαῦθις ἡμῖν γενέσθαι καὶ αὖθις. εἰ δ’ ἀπαναλωθέντος τοῦ πλείστου τὸ39
10λειπόμενον ὀλίγον εἴη, χαλεπὴν εἶναι τὴν φειδώ· τοῦτο γάρ, φησί, τάχα ἂν καὶ τραπείη καὶ ἄχρηστον γένοιτο τοῖς φει‐ σαμένοις.

55

Ibid. in OD 370/72:
1
1μισθὸς δ’ ἀνδρὶ φίλῳ εἰρημένος ἄρκιος ἔστω. καί τε κασιγνήτῳ γελάσας ἐπὶ μάρτυρα θέσθαι. πίστιες ἄρτοι ὁμῶς καὶ ἀπιστίαι ὤλεσαν ἄνδρας.
3 Τούτους δέ τινες τοὺς στίχους ἐξέβαλον· ὁ δὲ Πλούτ‐
5αρχος ἐγκρίνει· δεῖν γὰρ καὶ τὸν φίλον συνεργὸν παρα‐ λαμβάνειν ἐπὶ ὡρισμένῳ μισθῷ· ἔχθραν γὰρ προξενεῖ τὸ τῆς ἀμοιβῆς μετὰ τὸ ἔργον ἐλλιπὲς ἀδοκήτως ὑπάρξαν. τούτῳ δ’ ὅμοιον καὶ τὸ τὰ πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς συναλλάγ‐ ματα μὴ ἀμάρτυρα ποιεῖσθαι. τὸ δ’ ἐπαχθὲς ἀφαιρῶν
10εἶπεν ὅτι γελάσας, τουτέστιν ὡς παίζοντας καὶ μὴ σπουδάζοντας. πολλοὺς γὰρ ἀπολέσθαι διὰ τὸ πιστεῦσαί τισιν οἷς ἀπιστεῖν δέον, ἀπιστῆσαι δὲ πάλιν οἷς πιστεῦσαι δέον.

56

Ibid. in OD 375:
1
1ὃς δὲ γυναικὶ πέποιθε, πέποιθ’ ὅ γε φηλήτῃσι.
1
Τοῦτον ὁ Πλούταρχος χαράττει τὸν στίχον.40

57

Ibid. in OD 376:
1
1μουνογενὴς δὲ πάις σῴζοι πατρώιον οἶκον.
1 Δόξειεν ἂν ἄτοπος ὁ στίχος εἶναι καὶ ἀγανακτοῦντος, ὅτι γέγονεν οὐ μόνος τῷ πατρί. μήποτε, φησὶν ὁ Πλούτ‐ αρχος, καὶ Πλάτων (Leges 923) ἕπεται τῷ Ἡσιόδῳ καὶ
5Ξενοκράτης (fr. 97 Heinze), καὶ Λυκοῦργος πρὸ τούτων· οἳ πάντες ᾤοντο δεῖν ἕνα κληρονόμον καταλιπεῖν· καὶ τοῦτο ἦν τὸ ὑπὸ Ἡσιόδου λεγόμενον.

58

Tzetzes in OD 378:
1
1γηραιὸς δὲ θάνοις ἕτερον παῖδ’ ἐγκαταλείπων.
1 Οἱ περὶ Πρόκλον καὶ Πλούταρχον ἀδιανόητον τοῦτό φασιν εἶναι καὶ περισσόν.

59

Schol. in OD 380:
1
1πλείων μὲν πλεόνων μελέτη, μείζων δ’ ἐπιθήκη.
1 Μήποτε δέ, φησὶν ὁ Πλούταρχος, ἐκεῖνο λέγει τὸ τοῦ Λάμπιδος, ὅτι πλείων μὲν ἡ φροντὶς ἐπὶ τοῦ πλείονος πλούτου, μείζων δ’ ἡ ἐπίδοσις, ἣν ‘ἐπιθήκην‘ εἶπεν, αὐτοῦ
5συναύξοντος ἑαυτὸν τοῦ πλούτου διὰ τὴν τῶν ὀργάνων εὐπορίαν καὶ τῶν ὑπηρετῶν. ὃ καὶ ὁ Λάμπις εἴρηκεν ἐρω‐ τηθεὶς πῶς ἐκτήσατο τὸν 〈πλοῦτον· τὸν〉 μὲν γὰρ ὀλίγον ἔφη χαλεπῶς, τὸν δὲ πολὺν ῥᾳδίως, πολλῶν ὄντων ἤδη τῶν ὑπουργούντων.

60

Ibid. in OD 391:
1
1 γυμνὸν σπείρειν— — — Κάλλιον δέ, φησὶν ὁ Πλούταρχος, μετὰ τὸν σπόρον ὑετὸν συμβῆναι ἢ πρὸ σπόρου· δῆλον δέ· τὰ γὰρ μετὰ Πλειάδα σπαρέντα καὶ πρὸ τροπῶν φύεσθαι ἑβδομαῖα—41
5ἐν Αἰγύπτῳ δὲ καὶ τριταῖα—τὰ δὲ μετὰ τροπὰς μόλις ἐν τριπλασίῳ τούτου τοῦ χρόνου. οὕτως τὸ ἐπιγενέσθαι ὑετὸν ἀγαθὸν μᾶλλον ἢ τὸ προγενέσθαι. οἱ δ’ ἀρχαῖοι καὶ πρωϊ‐ αίτερον ἔσπειρον, ὡς δῆλον ἐκ τῶν Ἐλευσινίων τελετῶν, ἐν αἷς ἐλέγετο ‘πάριθι κόρη γέφυραν· ὅσον οὔπω † τριπό‐
10λεον δέ‘ (Carmina Popularia 50 Diehl 31 Page).

61

Ibid. in OD 414:
1
1ἦμος δὴ λήγει μένος ὀξέος ἠελίοιο καύματος ἰδαλίμου μετοπωρινὸν ὀμβρήσαντος Ζηνός ........................... ................................
5................................ ................................ τῆμος ἀδηκτοτάτη πέλεται τμηθεῖσα σιδήρῳ ὕλη .............................
8 Λέγοι δ’ ἂν καὶ τὴν ἄβρωτον ὑπὸ τῶν ἐγγινομένων
10θηριδίων τοῖς φυτοῖς, ὡς ἀδηκτοτάτην οὖσαν, οἷον θριπῶν καὶ τερηδόνων, ἃ διεμφύεται τοῖς δένδρεσι σηπομένης τῆς ἐν αὐτοῖς ὑγρότητος. τὸ δ’ ἐν τούτῳ ὑλοτομεῖν ὀρθόν, ὅτε ξηρὰ μέν ἐστι τὰ δένδρα, ἀποδεδωκότα τὸν οἰκεῖον καρπόν, καὶ οὐκέτι κάμνει περὶ τὴν ἐκτροφὴν αὐτοῦ, μετρίας δὲ
15ἔτυχεν ὑγρότητος ἀλλ’ οὐ πολλῆς ἤδη πρὸς τὸ οἰκεῖον, τοῖς τέμνουσιν ὥστε [γε] μὴ σήπεσθαι μετὰ τὴν τομήν.
εἰς ὅ τινας βλέποντας καὶ φθινούσης τέμνειν τῆς σελήνης ἀλλὰ μὴ πανσελήνου μηδ’ αὐξανομένης· ἡ γὰρ τοῦ φωτὸς ἐπίδοσις ὑγρότερα ποιεῖ τὰ δένδρα καὶ εὐεπίφορα τεμνό‐42
20μενα πρὸς τὴν σῆψιν.

62

Ibid. in OD 423:
1
1ὅλμον μὲν τριπόδην— — —
1 Πολὺς ἐν τούτοις ὁ Πλούταρχος ἀμυνόμενος τοὺς γελῶντας τὸν Ἡσίοδον τῆς σμικρολογίας, καὶ Πλάτωνα (Leges 746E) λέγων περὶ τῆς τῶν σκευῶν ἐν τοῖς οἴκοις
5διειλέχθαι συμμετρίας καὶ Λυκοῦργον περὶ τῆς τῶν θυρῶν κατασκευῆς, ἵν’ ἀπὸ πρίονος ὦσι καὶ πελέκεως μόνον ἀποίκιλοι. δεῖν οὖν ἀποδέχεσθαι καὶ τὸν Ἡσίοδον μέτρα παραδόντα καὶ ὅλμου καὶ ὑπέρου καὶ ἄξονος καὶ σφύρας. καὶ τοὺς ἀρχαίους δὲ πολὺν καὶ τούτων ποιεῖσθαι
10λόγον καὶ τῶν εὑρετῶν Πάμφων μὲν τιμᾶν, διότι τὸν λύχνον πρῶτος εὗρε καὶ τὸ ἐκ τούτου φῶς εἰσήγαγεν εἴς τε τὰ ἱερὰ καὶ τὴν ἰδίαν χρῆσιν, τὸν δὲ τῶν Πιτθέων δῆμον διὰ τοῦτο οὕτως ὀνομάσαι, διότι τῶν πίθων ἐπενοή‐ σαντο τὴν πλάσιν· ὥστε μὴ τὴν πολυτέλειαν προσήκειν
15θαυμάζειν ἀλλὰ τὴν τῶν χρειωδῶν, κἂν εὐτελῆ τυγχάνῃ, περιποίησιν.

63a

Schol. in OD 426:
1
1τρισπίθαμον δ’ ἄψιν τάμνειν δεκαδώρῳ ἁμάξῃ.
1 Σπιθαμὴ μέν ἐστιν ἁπλωθείσης τῆς χειρὸς 〈ἀπὸ τοῦ ἀντίχειροσ〉 ἐπὶ τὸ ἄκρον τοῦ σμικροτάτου δακτύλου διά‐
στημα ... δῶρον δὲ τὸ αὐτό πως καὶ παλαιστή, ἀλλ’43
5αὕτη μὲν ἐκ τῶν τεσσάρων δακτύλων ὀρθῶς συντεθέντων, δῶρον δὲ τούτων συστραφέντων καὶ τοῦ ἀντίχειρος ἐγερ‐ θέντος.

63b

(8)

Hesych. s. v. δεκαδώρῳ ἁμάξῃ.
8 Ἧς ἡ διάμετρος τῶν τροχῶν δέκα δώρων. δῶρον δέ, ὡς μέν τινες, ἡ παλαιστή· ὡς δ’ ἕτεροι, ὅταν τοὺς τέσσαρας
10δακτύλους συστρέψας ἐγείρῃς τὸν ἀντίχειρα, ὡς Πλούτ‐ αρχος.

64

Schol. in OD 427:
1
1... φέρειν δὲ γύην ...
1 (Τὸν μὲν οὖν γύην εἶναι κελεύει πρίνινον, προσθείς ‘ἢ κατ’ ἄρουραν εἰ εὕροις, ἢ κατ’ ὄρος, πρίνινον.) οὐ γὰρ εὔπορος Βοιωτοῖς ἡ πρῖνος, φησὶν ὁ Πλούταρχος, ἀλλὰ
5τοῖς πτελεΐνοις ἀντὶ τῶν πρινίνων χρῶνται τοὺς γύας κατασκευάζοντες.

65

Ibid. in OD 435:
1
1δάφνης ἢ πτελέης ἀκιώτατοι ἱστοβοῆες
1 Τὸ δ’ ἄσηπτον ἐδήλωσεν εἰπὼν ἀκιώτατον· ὁ δὲ Πλούταρχος ἐξηγήσατο τὴν αἰτίαν, λέγων εἶναί τι θη‐ ρίδιον, ὃ καλεῖται κίς, διεσθίον τὰ ξύλα· τοῦτο καὶ Πίν‐
5δαρον οὕτω καλεῖν περὶ τοῦ χρυσοῦ λέγοντα (fr. 222 Bergk, 261 Turyn)
6
‘κεῖνον οὐ σῆς, οὐ κὶς δάμναται‘,
7 ὡς ἄσηπτον· ἐγγίνεται δ’ οὖν τὰ τοιαῦτα θηρίδια τοῖς γλυκέσι καὶ μαλακοῖς ξύλοις, δάφνη δὲ καὶ πτελέα δρι‐
10μύτατα.44

66

Ibid. in OD 453/54:
1
1ῥηίδιον γὰρ ἔπος εἰπεῖν· βόε δὸς καὶ ἅμαξαν. ῥηίδιον δ’ ἀπανήνασθαι· πάρα ἔργα βόεσσιν.
2 (Τούτων τὸ μὲν ὁ ‘ἀβούτησ‘ εἴποι ἂν αἰτῶν βόας ἵν’ ἀρόσῃ τοῦ καιροῦ καλοῦντος, τὸ δ’ ὁ εὐπορῶν βοῶν ἀπο‐
5κρίναιτο ἄν, ὅτι καὶ οἱ παρ’ αὐτῷ βόες ἔργα ἔχουσι, καὶ διὰ τοῦτο οὐκ ἂν αἰτούμενος δοίη.) ὃ καὶ ὁ Λάκων τὴν κυνῆν αἰτούμενος εἰπεῖν λέγεται πρὸς τὸν αἰτοῦντα· ‘εἰ μὲν εὐδία, ἔσται καὶ σοὶ ἄχρηστος· εἰ δὲ χειμών, καὶ ἐμοὶ χρήσιμοσ‘. καὶ γὰρ καὶ περὶ τῶν βοῶν ἐρεῖ ταὐτὸν ὁ αἰ‐
10τηθείς· ‘εἰ μὲν καιρὸς τοῦ ἀροῦν, καὶ σοὶ ἄχρηστοι· εἰ δὲ καιρός, κἀμοὶ χρήσιμοι‘.

67

Ibid. in OD 465:
1
1εὔχεσθαι δὲ Διὶ χθονίῳ Δημήτερί θ’ ἁγνῇ.
1 Ταῦτα καὶ θεοσεβείας ἐστι δόγματα, τρέποντα τοὺς ἔργων ἁπτομένους ἐπὶ τὰς παρακλήσεις τῶν τὰ ἔργα ταῦτα ἐφορώντων καὶ τελειοῦν δυναμένων θεῶν· καὶ οὐδὲν ἀπο‐
5λείπει πρὸς τέρψιν, εἰ ἐννοήσομεν τὸν ἀροῦν μέλλοντα, λαβόμενον τῆς ἐχέτλης, ἣν προείπομεν ὅ τι ποτὲ δηλοῖ τοῦ ἀρότρου μέρος, πρὶν ἐλάσῃ τοὺς βόας, μάρτυρα καλοῦντα τοῦ ἔργου τὸν Δία καὶ τὴν Δήμητραν, τὸν μὲν ὡς τελεσι‐ ουργὸν διὰ τῶν ὄμβρων τῆς σπορᾶς, τὴν δ’ ὡς προστάτιν
10τῶν γονίμων δυνάμεων τῆς γῆς. ὁ γοῦν πάντα τὰ παρ’ ἑαυτοῦ ποιήσας οὐχ ἁπλῶς αἰτεῖ τοὺς θεοὺς ἀλλ’ ὥσπερ
ἀπαιτεῖ τὸ τέλος. ὡς οὖν ἔλεγε Σωκράτης εὔχεσθαι δεῖν μουσικὴν τὸν μανθάνοντα καὶ γονὴν παίδων τὸν γαμοῦντα, οὕτω καὶ Ἡσίοδος καρπῶν γονὴν τὸν τῆς ἐχέτλης ἤδη45
15λαμβανόμενον καὶ ὅρπηκα φέροντα καὶ ἐπάγοντα τοῖς νώ‐ τοις τῶν βοῶν ὥστε κινηθῆναι καὶ ἑλκύσαι τὸ ἄροτρον.

68

Ibid. in OD 486—489:
1
1ἦμος κόκκυξ κοκκύζει δρυὸς ἐν πετάλοισι τὸ πρῶτον, τέρπει δὲ βροτοὺς ἐπ’ ἀπείρονα γαῖαν, τῆμος Ζεὺς ὕοι τρίτῳ ἤματι μηδ’ ἀπολήγοι, μήτ’ ἄρ’ ὑπερβάλλων βοὸς ὁπλὴν μήτ’ ἀπολείπων.
4
5 Ὅτι δ’ ὁ τοιοῦτος ὄμβρος χρήσιμος, πιστοῦται ἀπὸ τοῦ τὴν Σικελίαν εὐκαρπεῖν, πολλοὺς δεχομένην ἐαρινοὺς ὄμβρους· καὶ ἀπὸ τοῦ προσηνὲς εἶναι τῇ γῇ τότε τὸ ὕδωρ ὑποθερμαινόμενον, καὶ νηπίοις οὖσι τοῖς καρποῖς συμφέ‐ ρον· καὶ ἀπὸ τοῦ τινας καὶ ἐν ἰσημερίᾳ σπείραντας ἐαρινῇ
10πολλοὺς θερίσαι καρπούς· καὶ γὰρ ὁ τριμηνιαῖος λεγό‐ μενος πυρὸς ὑπὸ τοιούτων ὄμβρων ἐκτρέφεσθαι ἔοικε τῶν ἐαρινῶν.

69

Ibid. in OD 496—497:
1
1μή σε κακοῦ χειμῶνος ἀμηχανίη καταμάρψῃ σὺν πενίῃ, λεπτῇ δὲ παχὺν πόδα χειρὶ πιέζῃς.
2 * Τῶν λιμωττόντων τοὺς πόδας παχύνεσθαί φησι τὸ δ’ ἄλλο σῶμα λεπτύνεσθαι. καὶ εἷς νόμος ἦν Ἐφεσίων, μὴ
5ἐξεῖναι πατρὶ παῖδας ἀποθέσθαι, ἕως ἂν διὰ λιμὸν παχυν‐ θῇ τοὺς πόδας. ἴσως δὲ καὶ τὴν ἀπὸ καθίσεως καὶ ἀργίας πάχυνσιν δηλοῖ τῶν ποδῶν· γίνεται γὰρ τοῦτο τοῖς ἐπὶ
πολὺ καθημένοις. ἐὰν οὖν ἐν τοῖς ἀλεεινοῖς οἴκοις ἀργὸς καθιζάνῃς, λεπτῇ χειρὶ διὰ λιμὸν τοὺς παχεῖς ὄντας πόδας46
10πιέσεις. * ἔοικε δὲ καὶ ἡ ἐν τοῖς λιμοῖς πάχυνσις εἶναι κατὰ φύσιν, ὡς ὁ Πλούταρχος· δεῖται γὰρ τὸ ἐν ἡμῖν θερμόν, ἵνα μένῃ, τῆς ἔξωθεν τροφῆς, ἣν οὐ δεχόμενον δαπανᾷ τὸ σῶμα καὶ αὐτοῦ τι ἀποσπᾷ· δι’ ἀσθένειαν δ’ ἀδυνατοῦν ἀλλοιῶσαι τὸ ἀποσπώμενον ἄπεπτον [ὂν] ἀφίησι· καὶ αὐτὸ
15μὲν τὰ μέσα καὶ τὰ ἄνω λεπτύνει τοῦ σώματος, ἐν οἷς ἐστι πλεῖον· ἐκεῖνο δ’ ἄρα τὸ ἄπεπτον εἰς τὸ κάτω φέρεται, καὶ οὕτω δὴ παχύνει τοὺς πόδας.

70

Ibid. in OD 502—503:
1
1δείκνυε δὲ δμώεσσι θέρευς ἔτι μέσσου ἐόντος· οὐκ αἰεὶ θέρος ἐσσεῖται, ποιεῖσθε καλιάς.
2 Διὰ τούτου τοῦ παραγγέλματος καὶ τὰ ὅμοια νοητέον. οὐκ ἀεὶ εὐτυχήσομεν· παρασκευαστέον οὖν καὶ πρὸς τὰς
5περιστάσεις. οὐδ’ ἀεὶ ὑγιανοῦμεν· φροντιστέον οὖν καὶ τῶν 〈ταῖσ〉 νόσοις ἐπιτηδείων.

71a

Ibid. in OD 504:
1
1μῆνα δὲ Ληναιῶνα.
1 Πλούταρχος οὐδένα φησὶ μῆνα Ληναιῶνα Βοιωτοὺς καλεῖν· ὑποπτεύει δ’ ἢ τὸν Βουκάτιον αὐτὸν λέγειν, ὅς ἐστιν ἡλίου τὸν αἰγόκερων διιόντος (καὶ τοῦ βούδορα τῷ
5Βουκατίῳ συνᾴδοντος διὰ τὸ πλείστους ἐν αὐτῷ διαφθεί‐
ρεσθαι βόας) ἢ τὸν Ἑρμάϊον, ὅς ἐστι μετὰ τὸν Βουκάτιον εἰς ταὐτὸν ἐρχόμενος τῷ Γαμηλιῶνι, καθ’ ὃν καὶ τὰ Λήναια παρ’ Ἀθηναίοις· Ἴωνας δὲ τοῦτον οὐδ’ ἄλλως, ἀλλὰ Ληναιῶνα καλεῖν.47

71b

(10)

Hesych. s. v. Ληναιών.
10 Οὐδένα τῶν μηνῶν Βοιωτοὶ οὕτω καλοῦσιν· εἰκάζει δὲ ὁ Πλούταρχος Βουκάτιον. καὶ γὰρ ψυχρός ἐστιν. ἔνιοι δὲ τὸν Ἑρμάϊον, ὃς κατὰ τὸν Βουκάτιόν ἐστιν· καὶ γὰρ Ἀθηναῖοι τὴν τῶν Ληναίων ἑορτὴν ἐν αὐτῷ ἄγουσιν.

72

Ibid. in OD 524:
1
1ὅτ’ ἀνόστεος ὃν πόδα τένδει.
1 Ἀριστοτέλης δέ φησι (HA 591a—b) ψεῦδος εἶναι τὸ κατὰ τοὺς πολύποδας· αὐτοὺς γὰρ ἑαυτοὺς μὴ κατεσθίειν ἀλλ’ ὑπὸ τῶν παγούρων κατεσθίεσθαι.

73*

Ibid. in OD 539—540:
1
1τὴν περιέσσασθαι, ἵνα τοι τρίχες ἀτρεμέωσι, μηδ’ ὀρθαὶ φρίσσωσιν ἀειρόμεναι κατὰ σῶμα.
2 Τοῦτο συμβαίνει τοῖς ῥιγῶσι· πιεζομένων γὰρ τῶν τρι‐ χῶν κατὰ τὰς ῥίζας ὑπὸ τῆς ψυχρότητος καὶ πυκνώσεως
5περὶ αὐτὰς γινομένης αἴρονται ὀρθαί.

74

Ibid. in OD 541—542:
1
1ἀμφὶ δὲ ποσσὶ πέδιλα βοὸς ἶφι κταμένοιο
ἄρμενα δήσασθαι, πίλοις ἔντοσθε πυκάσσας. Ἐκ βοείων δερμάτων εἶναι κελεύει τὰ ὑποδήματα, καὶ τούτων τῶν ἰσχυρῶν· τοιαῦτα δ’ εἶναι τὰ τῶν σφαγέντων48
5βοῶν, ἀλλ’ οὐ τὰ τῶν αὐτομάτως ἀποθανόντων. εἰκότως· ἀποθνήσκουσι μὲν γὰρ ἢ νοσήσαντες ἢ γηράσαντες ὥστε ἠσθενηκότες, τῶν δὲ σφαγέντων ἡ ἐν τοῖς δέρμασιν ἐνοῦσα δύναμις μένει. δεῖν οὖν ἐκ τούτων εἶναι τὰ ὑποδήματα· δεῖν δὲ καὶ πίλοις ἔνδοθεν χρῆσθαι συμφύεσθαι τοῖς ποσὶ δυνα‐
10μένοις καὶ μειζόνως ἀλεαίνειν· τὰ γὰρ ἄκρα μείζονος δεῖται βοηθείας ὡς πορρώτερον ὄντα τοῦ μέσου, ἐν ᾧ τὸ ἔμφυτον θερμόν.

75

Ibid. in OD 548—552:
1
1ἠῷος δ’ ἐπὶ γαῖαν ἀπ’ οὐρανοῦ ἀστερόεντος ἀὴρ πυροφόρος τέταται μακάρων ἐπὶ ἔργοις· ὅς τε ἀρυσσάμενος ποταμῶν ἄπο αἰεναόντων, ὑψοῦ ὑπὲρ γαίης ἀρθεὶς ἀνέμοιο θυέλλῃ,
5ἄλλοτε μὲν ὕει ποτὶ ἕσπερον, ἄλλοτ’ ἄησι πυκνὰ Θρηϊκίου Βορέω νέφεα κλονέοντος.
6 * Ταῦτα λέγεται φυσικῶς περὶ τῶν εἰς τὸν ἀέρα φερο‐ μένων ἐκ τῶν ὑγρῶν τῶν ἐπὶ γῆς οἷον ποταμῶν ἢ λιμνῶν ἀναθυμιάσεων ... τὴν δὲ θέσιν 〈αὐτοῦ〉 μεταξὺ [αὐτὴν]
10γῆς καὶ οὐρανοῦ τάσιν ἐκάλεσεν ὡς καὶ εἰς ὕψος χωροῦντος καὶ εἰς τὰ κοῖλα καταδυομένου τῆς γῆς. τοῦτον δέ φησιν ἀπὸ τῶν ποταμῶν ἀρυσάμενον τὰς ἀτμίδας αἴρεσθαι ὑπὲρ τὴν γῆν ἀνάγοντα ταύτας. * διὰ γὰρ τὴν ψῦξιν τὸ θερμὸν εἴσω τῆς γῆς εἰργόμενον ἀναπέμπει τὰς ἀτμίδας καὶ ἐκ
15τῶν ποταμῶν τῶν ἐν αὐτῇ καὶ ἐκ τῶν φρεάτων· καὶ ἔστιν ἰδεῖν τοῦτο ἐναργῶς ἀποτελούμενον ἀπὸ τῶν ἁλυκῶν καὶ φρεατίων ἀνάδοσιν ἕωθεν τοιαύτην ἀτμώδη. ὁ οὖν ἀὴρ
δεχόμενος ταύτας ὑψοῖ διὰ τῆς τῶν ἀνέμων συστροφῆς, καὶ ὅταν τοῦτο γένηται τότε μὲν ὡς πρὸς ἑσπέραν ὕει,49
20ψυχθείσης τῆς ἀτμίδος, τότε δὲ εἰς πνευμάτων μετα‐ βάλλει συστάσεις.

76

Ibid. in OD 559—560:
1
1τῆμος τὤμισυ βουσίν, ἐπ’ ἀνέρι δὲ πλέον εἴη ἁρμαλιῆς· μακραὶ γὰρ ἐπίρροθοι εὐφρόναι εἰσίν.
2 Διὰ τὸν χειμέριον μῆνα τροφὴν πλείονα κελεύει διδόναι, τοῖς μὲν βουσὶ τὸ ἥμισυ τῆς εἰωθυίας προστιθέντα, τοῖς
5δ’ ἀνθρώποις πλέον ἢ τὸ ἥμισυ· εἰ μὴ ἄρα τὸ ἥμισυ καὶ τὸ πλέον δεῖ συντάττειν, ἵν’ ἀμφοτέροις πλέον ἢ τὸ ἥμισυ διδῷ τις τοῦ ἔθους· πέττεται γὰρ χειμῶνος ὄντος ἡ τροφὴ μᾶλλον ἐν μήκει τῶν νυκτῶν· ἥ τε γὰρ θερμότης εἴσω καθειργμένη διὰ τὴν ἔξωθεν πύκνωσιν πλείονα δαπανᾷ·
10καὶ μῆκος αἱ νύκτες ἔχουσαι πλείονα πέττουσι τροφήν, ἣν ‘ἁρμαλιάν‘ εἶπεν ὡς προσφιλῆ τοῖς τρεφομένοις καὶ εὐάρμοστον.

77

Ibid. in OD 561:
1
1ταῦτα φυλασσόμενος ....
1 Τοῦτον καὶ τοὺς ἑξῆς δύο διαγράφει Πλούταρχος ... τούτων δὲ διαγραφέντων ἀκόλουθα τὰ ἑξῆς [ᾖ].

78*

Ibid. in OD 571:
1
1 ἀλλ’ ὁπόταν φερέοικος ... Ὁ μὲν Θρᾷξ Διονύσιος ἔλεγε φερέοικον τὸν κοχλίαν, ἐπιτιμῆσαι δέ φησιν 〈ὁ Πλούταρχοσ〉 αὐτῷ τινα τοῦτο λέγοντι Ἀρκάδα· εἶναι γὰρ ἐν Ἀρκαδίᾳ τὸν φερέοικον ὁρᾶν50
5μελίττῃ ἐοικότα σμικρότατον κάρφη καὶ συρφετὸν ἑαυτῷ συνάγοντα στεγοποιεῖσθαι διὰ τοὺς χειμῶνας, βαίνειν δ’ ἀνὰ τὰ φυτὰ θέρους, τὸν δὲ κοχλίαν μὴ φαίνεσθαι θέρους, ἀλλ’ ὁπόταν ὄμβρος γένηται ἀναδυόμενον [φαίνεσθαι] διὰ τῶν φυτῶν βαίνειν, ἕλκοντα τὸ κοῦφον ἐξόπισθεν ὄστρα‐
10κον.

79

Ibid. in OD 580/81:
1
1ἠώς, ἥ τε φανεῖσα πολέας ἐπέβησε κελεύθου ἀνθρώπους.
2 Τὸν μὲν οὖν Ὅμηρόν φησιν ὁ Πλούταρχος ἐπιθέτοις εἰς τέρψιν εὐδοκιμοῦσι κοσμῆσαι τὴν ἡμέραν ‘κροκόπε‐
5πλον‘ αὐτὴν λέγοντα καί ‘ῥοδοδάκτυλον·‘ τὸν δ’ Ἡσίοδον μειζόνως ἀπὸ τῶν ἔργων, ἐφ’ ἃ δὴ προϊοῦσα κινεῖ τοὺς ἀν‐ θρώπους καὶ ἀπὸ τῆς ἐκλύσεως εἰς τὴν ἐνεργὸν μεθίστησι ζωήν.

80*

Ibid. in OD 586:
1
1μαχλόταται δὲ γυναῖκες, ἀφαυρότατοι δέ τοι ἄνδρες.
1 Ὡς ψυχρότεραι τὴν κρᾶσιν καὶ διὰ τοῦτο βράδιον ὀργῶ‐ σαι ἀναθερμαινόμεναι. οἱ δ’ ἄνδρες ἀφαυρότεροι διὰ τῆς ἔξωθεν θέρμης ἀφαυαινόμενοι, φύσει θερμότεροι ὄντες
5καὶ ξηρότεροι τῶν γυναικῶν. τοιαῦτα δὲ καὶ τὸν Ἀλκαῖον
ᾄδειν (fr. 94 Diehl) ‘οἴνῳ πνεύμονας τέγγε· τὸ γὰρ ἄστρον περιτέλλεται, ἁ δ’ ὥρα χαλεπά, ἀχεῖ δ’ ἐκ πετάλων ἁδέα τέττιξ,51
10ἀνθεῖ δὲ καὶ σκόλυμος· νῦν δὲ γυναῖκες μιαρώταται, λεπτοὶ δέ τοι ἄνδρες, ἐπεὶ κεφαλὴν καὶ γόνατα Σείριος ἄζει.‘

81

Ibid. in OD 591—596:
1
1καὶ βοὸς ὑλοφάγοιο κρέας μή πω τετοκυίης πρωτογόνων τ’ ἐρίφων· ἐπὶ δ’ αἴθοπα πινέμεν οἶνον, ἐν σκιῇ ἑζόμενον, κεκορημένον ἦτορ ἐδωδῆς, ἀντίον ἀκραέος Ζεφύρου τρέψαντα πρόσωπα,
5κρήνης τ’ αἰενάου καὶ ἀπορρύτου, ἥ τ’ ἀθόλωτος, τρὶς ὕδατος προχέειν, τὸ δὲ τέτρατον ἱέμεν οἴνου.
6 * Ἐργάτῃ μὲν ἡ τροφὴ πρέπουσα πληροῦν βοείων κρεῶν τὴν γαστέρα, καὶ ἐν σκιᾷ δὲ καθήμενον καὶ ὑπὸ Ζεφύρου καταπνεόμενον πίνειν ἐπὶ τῇ κρεωφαγίᾳ, μίξαντα κρηναῖον
10ὕδωρ τῷ οἴνῳ, τρία μέτρα πρὸς ἕν· οὐ γὰρ διαρρέουσιν ἀνθρώποις γράφει δίαιταν, ἀλλ’ ἐκπονοῦσι τὴν γῆν καὶ αὐτουργοῖς καὶ βιωτικοῖς· τοῖς γὰρ τοιούτοις οὐδὲν προσ‐ φορώτερον τῆς ἰσχυρᾶς καὶ δυσφθάρτου ταύτης τροφῆς, οὐ χιόνων δεομένοις οὐδὲ ῥιπιδίων, ἀλλὰ φυσικῆς εὐπνοίας,
15οἷος ὁ ἀκραὴς Ζέφυρος, καθαρὸς ὤν· τὰ γὰρ βόρεια λήγοντα συνάπτεται τοῖς δυτικοῖς πνεύμασι *. τὸ δὲ ταύτην ἐπαινέσαι τὴν κρᾶσιν τοῦ οἴνου καὶ τοῦ ὕδατος ἄτοπον εἶναι
δοκεῖ· λέγεται γὰρ ‘ἢ πέντε πίνειν ἢ τρί’ ἢ μὴ τέσσαρα‘·52
19
20τὸ δὲ τρία μιγνύναι πρὸς ἓν τοιοῦτον εἶναι δοκεῖ. ἀλλ’ ἐκεῖναι μὲν αἱ κράσεις, δύο πρὸς ἓν καὶ τριῶν πρὸς δύο, κατὰ λόγους διπλάσιον καὶ ἡμιόλιον, τοὺς ἡγεμόνας τῶν πολλαπλασίων καὶ ἐπιμορίων, εἰς μέθην εἰσὶ πινόντων· αὕτη δὲ σωφρόνως πινόντων. καὶ μὴν καὶ περὶ ὕδατος ἄλλοι
25μὲν γράφουσιν εἰς σταθμὸν ἀποβλέποντες ἐκλεγόμενοι τὸ κουφότερον· καί τινες καὶ ὑδροστάτας κατασκευάζουσι, δι’ ὧν τὸ βαρὺ καὶ κοῦφον ὕδωρ κρίνουσι· καίτοι πολλαχοῦ κοῦφον μέν ἐστι πονηρὸν δέ, ὡς ἐν Χαλκίδι Πλούταρχος ἱστορεῖ τὸ τῆς Ἀρεθούσης. οἱ δὲ καὶ τὸ ῥᾳδίως οἴνῳ
30κεραννύμενον δοκιμάζουσιν ὕδωρ ἄριστον, πολλῆς δεόμε‐ νον πείρας καὶ διαφόρων οἴνων εἰς τὸ φωραθῆναι μὴ τοιοῦ‐ τον ὄν· ἄλλοι δὲ εἰς κεράμειον ποτήριον ὕδωρ ἐμβαλόντες ἐῶσι δι’ ὅλης μεῖναι νυκτός, εἶτα γενομένης ἡμέρας ὁρῶσιν εἴ τινα ἐντὸς τῆς κύλικος ἔχει γεώδη περιφέρειαν
35συστᾶσαν καὶ μελανίζουσαν· καὶ τοῦτο σημεῖον τίθενται τῆς τοῦ ὕδατος φαυλότητος, οὐδ’ οὗτοι πεῖραν παραδιδόν‐ τες εὐπόριστον. πάντων δὴ οὖν τῶν τοιούτων ἁπλούστερον ὁ Ἡσίοδος κελεύει τῷ γεωργικῷ μιγνύναι τῷ οἴνῳ ὕδωρ ἐκ κρήνης ἀπορρύτου, ἵν’ ᾖ κινούμενον καὶ λεπτὸν καὶ
40ἀθόλωτον, ἀλλὰ μὴ γεῶδες.

82

Ibid. in OD 639/40:
1
1ὀιζυρῇ ἐνὶ κώμῃ—
Ἄσκρῃ. Κεῖται μὲν οὖν ὑπὲρ τὴν ὁδόν, ἣν βαδίζουσιν οἱ ἐπὶ τὸ Μουσεῖον ἀπιόντες, ἡ Ἄσκρη. τοῦ δ’ Ἑλικῶνος ἐκκειμένου53
5τοῖς ἀνέμοις, καὶ θαυμαστὰς μὲν ἀναπαύλας ἔχοντος ἐν θέρει δυσηνέμου δὲ ὄντος ἐν χειμῶνι, τὴν Ἄσκρην ἐν τῷ μεσημβρινῷ κειμένην τοῦ ὄρους τῆς μὲν ἐκ τῶν ἀνέμων ἀπολαύειν βίας ἐν δὲ τῷ θέρει τὸ εὔπνουν μὴ ἔχειν. ἀοίκητον δ’ αὐτὴν ὁ Πλούταρχος ἱστορεῖ καὶ τότε εἶναι,
10Θεσπιέων ἀνελόντων τοὺς οἰκοῦντας, Ὀρχομενίων δὲ τοὺς σωθέντας δεξαμένων· ὅθεν καὶ τὸν θεὸν Ὀρχομενίοις προστάξαι τὰ Ἡσιόδου λείψανα λαβεῖν καὶ θάψαι παρ’ αὑτοῖς, ὡς καὶ Ἀριστοτέλης (fr. 565) φησὶ γράφων τὴν Ὀρχομενίων πολιτείαν.

83*

Ibid. in OD 643:
1
1νῆ’ ὀλίγην αἰνεῖν.
1 Αἰνεῖν δέ τινες ἀντὶ τοῦ παραιτεῖσθαι παρέλαβον, † τὸ ‘χαίρειν‘ λέγειν ἢ παρέρχεσθαι ἢ οὐκ αἰνεῖν ὡς δεινήν, ὥσπερ ἐπαινὴν Περσεφόνειαν.

84

Ibid. in OD 654—662:
1
1ἔνθα δ’ ἐγὼν ἐπ’ ἄεθλα δαίφρονος Ἀμφιδάμαντος Χαλκίδα τ’ εἰσεπέρησα· τὰ δὲ προπεφραδμένα πολλὰ ἆθλ’ ἔθεσαν παῖδες μεγαλήτορες· ἔνθα μέ φημι ὕμνῳ νικήσαντα φέρειν τρίποδ’ ὠτώεντα.
5τὸν μὲν ἐγὼ Μούσῃς Ἑλικωνιάδεσς’ ἀνέθηκα, ἔνθα με τὸ πρῶτον λιγυρῆς ἐπέβησαν ἀοιδῆς.
τόσσον τοι νηῶν γε πεπείρημαι πολυγόμφων· ἀλλὰ καὶ ὣς ἐρέω Ζηνὸς νόον αἰγιόχοιο· Μοῦσαι γάρ μ’ ἐδίδαξαν ἀθέσφατον ὕμνον ἀείδειν.54
9
10 Ταῦτα πάντα περὶ τῆς Χαλκίδος 〈καὶ〉 τοῦ Ἀμφιδά‐ μαντος καὶ τοῦ ἄθλου καὶ τοῦ τρίποδος ἐμβεβλῆσθαί φησιν ὁ Πλούταρχος οὐδὲν ἔχοντα χρηστόν. τὸν μὲν οὖν Ἀμφι‐ δάμαντα ναυμαχοῦντα πρὸς Ἐρετριέας ὑπὲρ τοῦ Ληλάντου ἀποθανεῖν· ἆθλα δ’ ἐπ’ αὐτῷ καὶ ἀγῶνας θεῖναι τελευ‐
15τήσαντι τοὺς παῖδας· νικῆσαι δ’ ἀγωνιζόμενον τὸν Ἡσίο‐ δον καὶ ἆθλον μουσικὸν τρίποδα λαβεῖν καὶ ἀναθεῖναι τοῦτον ἐν τῷ Ἑλικῶνι, ὅπου καὶ κάτοχος ἐγεγόνει ταῖς Μούσαις, καὶ ἐπίγραμμα ἐπὶ τούτῳ θρυλοῦσι. πάντα οὖν ταῦτα ληρώδη λέγων ἐκεῖνος ἀπ’ αὐτῶν ἄρχεται τῶν εἰς
20τὸν καιρὸν τοῦ πλοῦ συντεινόντων, “ἤματα πεντήκοντα.”

85

Ibid. in OD 706:
1
1εὖ δ’ ὄπιν ἀθανάτων μακάρων πεφυλαγμένος εἶναι.
1 * Τοῦτο μετὰ τοὺς περὶ γάμου λόγους προοίμιόν ἐστι τῶν ῥηθησομένων παιδευμάτων· δεῖ γὰρ πρὸ πάντων στοχά‐ ζεσθαι τοῦ κεχαρισμένου τοῖς θεοῖς. * καὶ γὰρ ὡς Πλάτων
5φησὶν ὁ βλέπων εἰς τὸ θεῖον ἐξ ἀσελγημάτων [αὐτοῦ] φυλάττειν ἑαυτὸν σπουδάζει καὶ πάντων ἀσεβημάτων· καὶ γὰρ ὁ τοὺς ἀγαθοὺς ἄνδρας αἰσχυνόμενος, παρόντων αὐτῶν ἀπέχεται τούτων, μή τί γε ὁ τοὺς θεούς. καὶ τί λέγω τοὺς ἀγαθοὺς αὐτούς; ἀλλὰ καὶ εἰκόνας ἀγαθῶν τινες σέβονται,
10καὶ ὑπ’ αὐταῖς ὀκνοῦσί τινα πονηρὰν πρᾶξιν πρᾶξαι, ὡς ἡ μὴ προσιεμένη τὸν ἐραστὴν ἑταίρα δρᾶσαί τι ἄσχημον ὑπὸ
τῇ τοῦ Ξενοκράτους εἰκόνι τοῦ σώφρονος.55

86

Ibid. in OD 707—708:
1
1μηδὲ κασιγνήτῳ ἶσον ποιεῖσθαι ἑταῖρον· εἰ δέ κε ποιήσῃς, μή μιν πρότερος κακὸν ἔρξῃς.
2 * Τὴν κατὰ φύσιν ἡμῶν σχέσιν πρὸς ἀλλήλους τῆς κατὰ προαίρεσιν εἶναι τιμιωτέραν φησὶν οὗτος ὁ λόγος. καὶ γὰρ
5τὴν μὲν ἀποθέσθαι ἐφ’ ἡμῖν· τῆς δὲ τὸν δεσμὸν ἐπήγαγε τὸ πᾶν αὐτὴν φυλάττειν βέβαιον· δεῖν οὖν μείζονα τιμὴν νέμειν ἀδελφοῖς ἢ ἑταίροις· καὶ γὰρ καὶ τοῖς πατράσιν οὕτω φίλα πράξομεν, οὓς δεῖ μετὰ θεοὺς τιμᾶν ὡς ἀγάλματα, φησίν, ὄντας ἐφέστια θεῶν. * οὕτω δὲ καὶ τὴν οἰκείαν πό‐
10λιν τινὲς εἶπον ἐγγυτέραν τῆς μὴ οἰκείας, κἂν μᾶλλόν τις ἐν ταύτῃ τυγχάνῃ τιμώμενος, διὰ τὴν κατὰ φύσιν σχέσιν. καὶ ὀρθῶς ὁ Παναίτιος, πολίτην αὐτὸν Ἀθηναίων ποιεῖ‐ σθαι σπευδόντων, εἶπε τῷ σώφρονι μίαν πόλιν ἀρκεῖν (fr. 27 van Straaten) καὶ ὁ τῶν Σπαρτιατῶν βασιλεὺς πρὸς
15τὸν Ἀρκάδα τὸν ξένον, εἰπόντα πρὸς αὐτὸν ὅτι φιλολάκων οἴκοι καλοῖτο, ‘κάλλιόν τοι‘ εἶπεν ‘εἰ φιλόπολις ἐκαλοῦ μᾶλλον ἢ φιλολάκων‘ ... (τούτῳ δ’ ἀκόλουθον τὸ ἑξῆς, ὅτι, εἴ τινα ποιησόμεθα φίλον, ἀπροσκρούστους εἶναι δεῖ πρὸς αὐτόν). * καὶ γὰρ ἡ τῶν Πυθαγορείων παραίνεσις,
20οὐχ ὅτι προτέρους ἁμαρτάνειν εἰς φίλον διακωλύσειεν ἄν, ἀλλὰ καὶ τὰ ἁμαρτήματα τοῦ φίλου πρᾴως φέρειν, ἕως ἂν δυνώμεθα, παρακελεύεται. καὶ ἔχει τὸ παράγγελμα πρὸς τῇ ἄλλῃ δικαιοσύνῃ καὶ τὸ ἔμφρον· εἰκὸς γὰρ ἡμᾶς καὶ θαρρήσαντας τυγχάνειν τινὰ τῷ φίλῳ, καὶ δεῖ μηδὲν εἰς
25αὐτὸν ποιεῖν λύον τὴν σχέσιν. *56

87*

Ibid. in OD 709:
1
1μηδὲ ψεύδεσθαι γλώσσης χάριν.
1 Μὴ μόνον παραιτεῖσθαι τὸν φίλον λυπεῖν διά τινος ἔργου προσκρούοντα, ἀλλὰ μηδὲ ψευδόμενον πρὸς αὐτὸν φαί‐ νεσθαι διὰ περιττὴν καὶ ἀνόνητον τῆς γλώττης ὁρμήν· καὶ
5γὰρ τοῦτο λυπηρὸν καὶ προάγον εἰς ἀπέχθειαν· ὁ γὰρ ψευδόμενος καὶ ἀπατῶν οὐ φίλος· ὅθεν τοῦτο παραιτη‐ τέον. ὃ καὶ Πλάτων εἶπε (Legg. 730c), τὸν ἑκουσίως ψευ‐ δόμενον ἄπιστον εἰκότως εἶναι, τὸν δ’ ἄπιστον ἄφιλον. μέγα οὖν σημεῖον ἤθους οὐ φιλητικοῦ τὸ ψευδολόγον [εἶναι]
10πρὸς ὃν οἴεται φίλον εἶναι καὶ ἐπιθολοῦν τὴν φιλίαν.

88

Ibid. in OD 717—718:
1
1μηδέ ποτ’ οὐλομένην πενίην θυμοφθόρον ἀνδρὶ τέτλαθ’ ὀνειδίζειν, μακάρων δόσιν αἰὲν ἐόντων.
2 Τὴν πενίαν ἢ ἡμεῖς ἑαυτοῖς προξενοῦμεν διχῶς ἢ δι’ ἀργίαν ἢ δι’ ἀσωτίαν πενόμενοι, ἢ ἀπὸ τοῦ παντὸς ἔχομεν
5ἀποκληρωθεῖσαν ἡμῖν. ταύτην οὖν ἀξιοῖ μὴ ὀνειδίζειν, ὡς τήν γε παρ’ ἡμᾶς ἀξίαν εἶναι μυρίων ὀνειδῶν οὐ βοηθου‐ μένην ὑφ’ ἡμῶν. οὕτω δὴ καὶ νόσον τὴν μὲν εἱμαρμένην οὐ δεῖ ὀνειδίζειν, τὴν δ’ ἀπὸ τῆς ἡμετέρας ἀκρασίας διὰ τὴν ἀκρασίαν ὀνειδιστέον, οἷς ἐξὸν ὑγιαίνειν οὐχ ὑπάρχει τοῦτο
10δι’ αὐτήν.

89

Ibid. in OD 719—721:
1
1γλώσσης τοι θησαυρὸς ἐν ἀνθρώποισιν ἄριστος
1φειδωλῆς, πλείστη δὲ χάρις κατὰ μέτρον ἰούσης·
εἰ δὲ κακὸν εἴποις, τάχα κ’ αὐτὸς μεῖζον ἀκούσαις. Ὁ μὲν θησαυρὸς τῆς γλώττης ἐστὶν ἡ κρύψις τῶν νοημά‐ των ἡ ἐν τῇ ψυχῇ καὶ τῶν φαντασιῶν τῶν μὴ γενομένων57
5ἐκφόρων ὑπὸ τῆς γλώττης προπετῶς κινουμένης· δεῖ γὰρ τὴν κρίσιν ἐπιμετρεῖν τῇ γλώσσῃ τὸν καιρὸν τῆς κινήσεως, ἀλλ’ οὐ ταύτην κυρίαν εἶναι ἑαυτῆς. τὸ δὲ πλείστην μὲν αὐτῆς εἶναι χάριν μετρίας οὔσης, ἀρχὴν δὲ γίνεσθαι μειζό‐ νων καὶ ἀλγεινοτέρων ἀκουσμάτων τὴν προπέτειαν αὐτῆς,
10ἄμφω παρέστησε, καὶ ὅτι αἱρετὸν τοῦτο τὸ μόριον καὶ ὅτι φευκτόν· ὡς Πιττακόν φασι, πέμψαντος αὐτῷ τοῦ Ἀμά‐ σιδος ἱερεῖον καὶ ἀξιώσαντος ἀντιπέμψαι τῶν μορίων αὐτοῦ τὸ κάλλιστον ἅμα καὶ χείριστον, ἐξελόντα τὴν γλῶσσαν ἀποστεῖλαι. καὶ ἔοικεν ἡ φύσις τὸ μὲν τῶν ὀδόντων ἕρκος
15αὐτῆς θεῖναι πρόσθεν, κατακλείουσα μαλακὴν αὐτὴν οὖσαν καὶ εὐκίνητον, τὸν δ’ ἐγκέφαλον ἄνω θεῖναι, παρὰ τοῦ λό‐ γου τὸ μέτρον αὐτῇ δεῖν ὑπάρχειν ἐνδεικνυμένη.

90

Ibid. in OD 724/25:
1
1μηδέ ποτ’ ἐξ ἠοῦς Διὶ λείβειν αἴθοπα οἶνον χερσὶν ἀνίπτοισιν.
2 Τοῦτο καθαρότητός ἐστι παράγγελμα. πολλὰ γὰρ αἱ χεῖρες τῶν ἀναγκαίων μὲν ἀκαθάρτων δὲ ποιοῦσιν· εἰς τὴν
5οὖν πρὸς τὸ θεῖον ἐνέργειαν δέονται καθάρσεως, διότι τὸ θεῖον καθαρόν. δεῖ δὲ τὸ ὅμοιον αὐτοῖς ὑπηρετεῖν· μὴ σπένδειν οὖν μὴ προκαθήραντας τὰς χεῖρας. πολλῷ ἄρα μᾶλλον τῷ ὅλῳ σώματι δεῖ καθαρῶς πράττειν τὰ πρὸς
θεούς· ἐκ γὰρ ἀκαθάρτων τῶν ὀργάνων εἰ τιμῴημεν αὐτούς,58
10ἀποπτύουσιν ἡμῶν τὰς ἐπὶ τοῖς ἔργοις τοιούτοις ἀράς· αὗται γάρ εἰσιν αἱ ἐπαραὶ ταῖς θυσίαις ἢ ταῖς σπονδαῖς ἐπᾳδό‐ μεναι. ἐν μὲν οὖν Σπάρτῃ τοῖς 〈πολίταις οἱ〉 εἰς ἀρχὴν καθισταμένοι [οἱ] ἔφοροι προεκήρυττον μὴ τρέφειν μύστα‐ κας, ἵνα τοὺς τὸ φαῦλον τοῦτο καὶ εὐτελὲς παραβάντας
15μειζόνως κολάζωσιν· ὁ δ’ Ἡσίοδος νίπτεσθαι τὰς χεῖρας παραινῶν πρὸ τοῦ σπένδειν ἐνδείκνυται τὸν περὶ τοῦτο μὴ πεισόμενον μείζονος ἄξιον εἶναι καταγνώσεως, ὡς ἀν‐ επιτήδειον πρὸς παιδείαν.

91

Ibid. in OD 733—744:
1
1μηδ’ αἰδοῖα γονῇ πεπαλαγμένος ἔνδοθεν οἴκου ἑστίῃ ἐμπελαδὸν παραφαινέμεν.
2 Ταῦτα τῆς ἀπαιδευσίας ὄντα ἔκγονα, κἂν σμικρὰ ᾖ, δεῖ παραφυλάττειν, καλῶς τοῦ Πλουτάρχου λέγοντος, ὅτι
5καθάπερ ἐν λόγοις τὸ μὴ σολοικίζειν οὐ θαυμαστόν, ἀλλὰ τὸ σολοικίζειν καταγέλαστον, καὶ ἐν τοῖς ἔργοις οὐ τὸ μὴ πράττειν τὰ τοιαῦτα ἐπαινετόν, ἀλλὰ τὸ πράττειν ἐπο‐ νείδιστον· * δεῖν οὖν 〈τὸν〉 μεμολυσμένον ἀπὸ γονῆς ἀπο‐ κρύπτειν τὰ αἴτια τοῦ μολυσμοῦ, καὶ μὴ γυμνοῦν ἐγγὺς τῆς
10ἑστίας· βωμὸς γὰρ καὶ αὕτη τῶν θεῶν καὶ καθημερινῶν θυσιῶν καὶ σπονδῶν ὑποδοχή. *

92

Ibid. in OD 742—743:
1
1μηδ’ ἀπὸ πεντόζοιο θεῶν ἐν δαιτὶ θαλείῃ
αὖον ἀπὸ χλωροῦ τάμνειν αἴθωνι σιδήρῳ. Παρακελεύεται τοίνυν μὴ ἐν εὐωχίαις θεῶν τέμνειν τοὺς ὄνυχας· τεμόντας γὰρ καὶ καθηραμένους ἐκείναις δεῖ παρα‐59
5βάλλειν, ἀλλ’ οὐκ ἐν αὐταῖς τοῦτο ποιεῖν· καὶ γὰρ τρόπον τινὰ νεκροῦν ἐστι τῶν ἐν ἡμῖν τινα μορίων, ἀφαιροῦντας αὐτὰ τοῦ σώματος, ὡς συμπεφυκότα ᾧ ποτε τρέφεται. χρὴ οὖν [εἰ] μηδὲ ταῦτα, προαποθνῄσκοντα τοῦ λοιποῦ σώμα‐ τος, ἀποστερεῖν ζωῆς ἐν ταῖς ἄσβεστον ἐχόντων τὴν ζωὴν
10θεῶν εὐωχίαις· ἀλλότριον γὰρ ἐκείνων τὸ τοιοῦτον.

93*

Ibid. in OD 744/745:
1
1μηδέ ποτ’ οἰνοχόην τιθέμεν κρητῆρος ὕπερθε πινόντων.
2 Πολλὰ τοιαῦτα καὶ τοῖς Πυθαγορείοις ἐλέγετο· ζυγὸν μὴ ὑπερβαίνειν καὶ χελιδόνα μὴ εἰσδέχεσθαι καὶ μαχαίρᾳ
5πῦρ μὴ σκαλεύειν, συμβολικῶς παραινοῦντας τῶν ὀργι‐ ζομένων μὴ ἐπεγείρειν διὰ λόγων παροξυντικῶν τὸ πάθος, καὶ φλυάρους μὴ εἰσάγειν εἰς τὸν οἶκον καὶ λάλους, καὶ μὴ δεῖν τὸ δίκαιον ὑπερβαίνειν. τοιοῦτον οὖν καὶ τὸ ἐπιτιθέναι τῷ κρατῆρι τὴν οἰνοχόην συμβολικὸν παίδευμα· τουτέστι
10μὴ ἐπίπροσθεν ἄγειν τοῦ κοινοῦ τὸ ἴδιον. ὁ μὲν γὰρ κρατὴρ
προὔκειτο κοινὸς ἐν ταῖς τραπέζαις, ἐκ δὲ τῆς οἰνοχόης ἀρυόμενοι ἔπινον οἱ συνδειπνοῦντες. μήτ’ οὖν τὸ μέρος νομίζειν τοῦ ὅλου ὑπέρτερον μήτε τὸ ἴδιον τοῦ κοινοῦ προτιμότερον· χαλεπὴν γὰρ εἶναι τὴν ἐπ’ αὐτῷ μοῖραν ὡς60
15ἑπομένην ἔχοντι ποινὴν ἀπὸ τοῦ παντός, ἐν ᾧ τὰ ὅλα τῶν μερῶν ἐθέλει κρατεῖν.

94

Ibid. in OD 746—747:
1
1μηδὲ δόμον ποιῶν ἀνεπίξεστον καταλείπειν, μή τοι ἐφεζομένη κρώξῃ λακέρυζα κορώνη.
2 * Οἱ μὲν ὅτι δεῖ τὰς οἰκίας πρὸ χειμῶνος συντελεῖν· ὁ γὰρ κρωγμὸς τῆς κορώνης χειμῶνος σύμβολον· οἱ δ’ ὅτι μὴ
5ἀτελῆ δεῖ τὸν οἶκον ἐᾶν, μὴ ψόγον ἐπαγάγῃ παρ’ ἄλλων, οὓς τῇ κορώνῃ ἀπείκασεν, ὡς πολλὰ ἂν φθεγξαμένους νεμεσῶντας ἐπὶ τῷ ἐλλιπεῖ *. δεῖ δὲ καὶ ἐπὶ τὰ ἄλλα τὸ παράγγελμα διατείνειν καὶ μηδὲν τῶν ἡμετέρων ἔργων ἀτελὲς περιορᾶν φερόμενον, ἀλλ’ ἑκάστῳ τὸ προσῆκον
10ἐπάγειν τέλος.

95

Ibid. in OD 748/749:
1
1μηδ’ ἀπὸ χυτροπόδων ἀνεπιρρέκτων ἀνελόντα ἔσθειν μηδὲ λούεσθαι.
2 Θυσίαν ταύτην ὁ Πλούταρχος πρόχειρον καὶ καθ‐ ημερινὴν εἶπεν ὀρθῶς, ἀφ’ ὧν μέλλομεν ἐσθίειν ἱερὰ πάντα
5ποιοῦντας διὰ τοῦ ἀπάρξασθαι. καὶ γὰρ αἱ τῶν ἱερῶν τρα‐ πεζώσεις τοῦτο εἶχον· ἀπαρξάμενοι γὰρ ἀπ’ αὐτῶν ἐδαί‐ νυντο. * χρῆναι δὲ καὶ ἐπὶ τῶν λουτρῶν τὸ αὐτὸ δρᾶν· ἐλού‐ οντο δὲ περιχεόμενοι ‘κατὰ κρατός τε καὶ ὤμων‘· χρῆν
οὖν καὶ τούτου πρότερον ἀφορίσαι τι πρὸ τῆς ἡμετέρας61
10χρήσεως ἱερὸν θεῶν, καὶ οὕτω τὸ λοιπὸν εἰς τὴν ἀναγ‐ καίαν χρείαν παραλαμβάνειν. *

96

Ibid. in OD 750—752:
1
1μηδ’ ἐπ’ ἀκινήτοισι καθίζειν, οὐ γὰρ ἄμεινον, παῖδα δυωδεκαταῖον, ὅ τ’ ἀνέρ’ ἀνήνορα ποιεῖ, μηδὲ δυωδεκάμηνον· ἴσον καὶ τοῦτο τέτυκται.
3 Μήποτε δὲ κάλλιον Πλούταρχος, ὅτι μὴ δεῖ τὰ
5νεογνὰ ἀκίνητα ἐᾶν καὶ ἀποτίθεσθαι ἐν ἀκινήτοις· ἀσθενέστερα γὰρ γίνεται· κινεῖν δ’ αὐτὰ ὅτι μάλιστα, κἂν ἐπί τινων αὐτά τις καθίζῃ, 〈ἐπὶ〉 κινουμένων καθίζειν καὶ σαλεύειν διὰ τούτων, οἷά τισιν εὐκίνητα κλινίδια μεμη‐ χάνηται πρὸς τὴν τῶν παιδίων εὐνήν.

97

Ibid. in OD 753:
1
1μηδὲ γυναικείῳ λουτρῷ χρόα φαιδρύνεσθαι.
1 Μὴ δεῖν συναπογυμνοῦσθαι ταῖς γυναιξὶ τοὺς ἄνδρας· πρὸς γὰρ τῷ ἀσχήμονι καὶ ἀπόρροιαί τινες ἐκ τῶν γυναι‐ κείων σωμάτων καὶ περιττωμάτων χωροῦσιν, ὧν ἀνα‐
5πίμπλασθαι τοὺς ἄνδρας μολυσματῶδές ἐστι· καὶ τοῖς εἰς τὸν αὐτὸν ἀέρα εἰσιοῦσι καὶ τοῖς εἰς τὸ αὐτὸ ὕδωρ ἀνάγκη τούτων ἀπολαύειν.

98

Ibid. in OD 757—759:
1
1Μηδέ ποτ’ ἐν προχοαῖς ποταμῶν ἅλαδε προρεόντων, Μηδ’ ἐπὶ κρηνάων οὐρεῖν, μάλα δ’ ἐξαλέασθαι,
Μηδ’ ἐναποψύχειν. Ταῦτα διαγράφει Πλούταρχος, ὡς εὐτελῆ καὶ ἀνάξια62
5παιδευτικῆς Μούσης· μὴ οὐρεῖν ἐν προχοαῖς ποταμῶν ἢ ἐπὶ κρηνῶν μηδ’ ἀποπατεῖν· τοῦτο γὰρ τὸ ἀποψύχειν.

99

Ibid. in OD 760/764:
1
1ὧδ’ ἔρδειν· δεινὴν δὲ βροτῶν ὑπαλεύεο φήμην ................................. ................................. .................................
5θεὸς νύ τίς ἐστι καὶ αὐτή.
5 (Τοῦτο τὸ τέλος ἐστὶ τῶν παραγγελμάτων, ἱκανὸν εἰς τὸ παιδεῦσαι ἡμᾶς τὸ ἑαυτῶν ἦθος, εὐλαβουμένους τὴν φή‐ μην.) * οὐ γὰρ ὅσον ἀρετῆς οἱ ἄνθρωποι σφάλλονται, τοσοῦ‐ τον καὶ κρίσεως ἀρετῆς, φησὶν ὁ Πλάτων ... ἔτι δὲ καὶ ἀρξα‐
10μένην ταύτην παῦσαι χαλεπόν· εἰώθασι γὰρ οἱ ἄνθρωποι πολλαπλασιάζειν ἃς ἂν παραλάβωσι φήμας καὶ ἐκ σμι‐ κρῶν μεγάλας ποιεῖν. * καὶ τέλος προσέθηκεν ὅτι κιν‐ δυνεύει καὶ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἀληθὴς εἶναι πᾶσα φήμη ‘ἣν λαοὶ πολλοὶ φημίξωσι‘, καὶ διὰ τοῦτο ἔχειν τι καὶ αὐτὴν
15θεῖον· πολλάκις γοῦν ὁ μὲν ἄρξας αὐτῆς οὐκ ἔστιν, εὔστο‐ χος δ’ αὕτη δι’ αὐτῶν ἀναφαίνεται τῶν ἀποβαινόντων, ὥστε εἰκότως δεῖ φυλάττεσθαι τὴν κακὴν φήμην. κατὰ τοῦτο οὖν χρήσιμον τὸ δεῖν καὶ δόξαν ὑφορᾶσθαι τὸν παιδευόμενον. οὐ γὰρ ἁπλῶς ἀληθὲς ὃ ἔλεγε Γοργίας·
20ἔλεγε δέ ‘τὸ μὲν εἶναι ἀφανὲς μὴ τυχὸν τοῦ δοκεῖν, τὸ δὲ δοκεῖν ἀσθενὲς μὴ τυχὸν τοῦ εἶναι‘ (B 26 Diels—Kranz). παρὰ γὰρ τοῖς πολλοῖς καὶ τὸ δοκεῖν ἰσχὺν ἔχει καὶ τὰ ἐκ τοῦ δοκεῖν ἀποβαίνοντα δυσχερῆ δείκνυται οὐκ ὄντα ὀλίγα.
μᾶλλον οὖν, ὡς Ξενοκράτης ἔλεγε τοῦ μὲν [οὖν] φίλον63
25Ἀλέξανδρον ἔχειν ἕνεκα μηδ’ ἂν τὸν δάκτυλον κινῆσαι, τοῦ δὲ μὴ ἐχθρὸν πάντα ἂν πρᾶξαι (fr. 105 Heinze), οὕτω καὶ Ἡσίοδος τῆς μὲν παρὰ τοῖς πολλοῖς δόξης ἀξιοῖ ποι‐ εῖσθαι λόγον μηδένα, τῆς δ’ ἀδοξίας, ἵνα μὴ συμβῇ, πάντα ποιεῖσθαι λόγον.

100

Plut. Vit. Camilli, c. 19. Περὶ δ’ ἡμερῶν ἀποφράδων εἴτε χρὴ τίθεσθαί τινας εἴτε [μὴ] ὀρθῶς Ἡράκλειτος (B 106 Diels—Kranz) ἐπέπληξεν Ἡσιόδῳ τὰς μὲν ἀγαθὰς ποιουμένῳ, τὰς δὲ φαύλας, ὡς ἀγνοοῦντι φύσιν ἡμέρας
5ἁπάσης μίαν οὖσαν, ἑτέρωθι διηπόρηται.

101

Schol. in OD 765—766:
1
1ἤματα δ’ ἐκ Διόθεν πεφυλαγμένος εὖ κατὰ μοῖραν πεφραδέμεν δμώεσσι.
2 Αἱ περὶ τῆς τῶν ἡμερῶν ἐκλογῆς καὶ ἀπεκλογῆς παραι‐ νέσεις ἔχουσι μὲν τὰς ἀρχὰς ἐκ τῶν παρατηρήσεων, ἄλλαι
5δὲ παρ’ ἄλλοις ἐκράτησαν, ἐπεὶ καὶ παρ’ Ὀρφεῖ λέγονταί τινες αὐτῶν διακρίσεις καὶ ἐν τοῖς Ἀθηναίων πατρίοις διωρίσθησαν αἱ μὲν ἀγαθαί τινες αἱ δὲ φαῦλαι μέσαι δέ τινες εἶναι. καὶ οὐχ ὅλας ἡμέρας μόνον ὑπέλαβόν τινες εὐκαιρίαν ἔχειν πρὸς καταρχάς τινων πράξεων ἀλλὰ καὶ
10μόρια τῆς ἡμέρας, ὁτὲ μὲν τὰ ἑωθινὰ ἐπαινοῦντες ὁτὲ δὲ τὰ περὶ δείλην ὀψίαν, ὅπου δὲ καὶ τοῖς μὲν θεοῖς οἰκεῖα τὰ πρὸς μεσημβρίαν εἰρήκασιν, ἥρωσι δὲ τὰ μετὰ μεσημ‐ βρίαν. ὁ γοῦν Ἡσίοδος τὰς πολλὰς ἐν τούτοις εἰδὼς τῶν κατ’ αὐτὸν παρατηρήσεις, εἰς τὰς ἡλίου κινήσεις καὶ
15σελήνης καὶ τὰς πρὸς ἀλλήλους σχέσεις αὐτὸς ἀποβλέψας ἀνάγει τὰς τῶν ἐπιτηδείων καὶ ἀνεπιτηδείων διαφοράς, ἀφ’ ὧν μάλιστα γίνεται πάντα μὲν τὰ θνητὰ τῶν κινουμένων, ἄλλα δὲ μᾶλλον ἄλλων. πρὸς τὰς δὲ [τὰς] περιόδους αὐτῶν οἰκείως ἢ ἀλλοτρίως ἔχει [τῶν γινομένων]. δηλοῖ δὲ καὶ64
20τῶν φυτῶν τὰ μὲν σελήνῃ συγκινούμενα τὰ δὲ ἡλίῳ· τὰ μὲν γὰρ ῥόδα καὶ ἴα καὶ μετὰ τούτων τὰ ἡλιοτρόπια πρὸς ἥλιον ἀνίσχοντα τρέπει τὰ φύλλα καὶ πρὸς καταδυόμενον ὡσαύ‐ τως εἰς ἑσπέραν ῥέποντα, τὰ δὲ τῶν ἐλαιῶν φύλλα διδά‐ σκει καὶ τοὺς γεωργικοὺς γεγονέναι τροπὰς ἢ χειμερινὰς ἢ
25θερινὰς διὰ τῆς ἑαυτῶν περιστροφῆς, ὁτὲ μὲν ἄνω τὸ μελάντερον ἰσχόντων ὁτὲ δὲ τὸ λευκόν. τὰ δὲ τῶν αἰλού‐ ρων ὄμματά φασι καὶ τὰ σπλάγχνα τῶν μυῶν πάντων φθίνειν μὲν σελήνης ληγούσης, αὔξεσθαι δὲ ἀκμαζούσης 〈...〉 εἰ μὲν περὶ πανσέληνον ἐξαιρεθείη, τὴν μὲν γόνιμον
30ἀρχὴν ἔτι φυλάττει καὶ αὖθις βλαστάνει κατὰ τὴν προσ‐ ήκουσαν ὥραν, εἰ δὲ φθινούσης, ἄγονον γίνεται. καὶ ἁπλῶς τὰ μὲν πληρουμένης εὐθηνεῖται τὰ δὲ ληγούσης αὐτῆς, τοῖς μὲν ὠφελίμου τῆς ὑγρότητος οὔσης ἣν διαχεῖ τὸ σελη‐ ναῖον φῶς αὐξανόμενον, τοῖς δὲ βλαβερᾶς.

102

Aulus Gellius 20.8.
1 Id etiam, inquit, multo mirandum est magis, quod apud Plutarchum in quarto in Hesiodum commentario legi: ‘cepetum revirescit et congerminat decedente luna, contra autem inarescit adulescente; eam causam esse
5dicunt sacerdotes Aegyptii cur Pelusiotae cepe non edint, quia solum olerum omnium contra lunae augmenta at‐
que damna vices minuendi et augendi habeat contrarias.‘65

103*

Schol. in OD 770—771:
1
1πρῶτον ἔνη τετράς τε καὶ ἑβδόμη ἱερὸν ἦμαρ· τῇ γὰρ Ἀπόλλωνα χρυσάορα γείνατο Λητώ.
2 Τὴν δὲ σῦν ἀνίερον Αἰγύπτιοί φασιν, ὅτι μίξεσι χαίρει κρυπτομένης ὑπὸ τοῦ ἡλίου τῆς σελήνης. καὶ μήποτε καὶ
5τοῦτο τὸ ζῷον, ὡς χθόνιον καὶ γεννήσεσι χαῖρον, οἰκεῖόν ἐστι πρὸς ταύτην εἰκότως μάλιστα τῆς θεοῦ τὴν συνοδικὴν φάσιν, ἣν πρὸς ἥλιον λόγον ἔχειν ὡς θήλεος πρὸς ἄρρενά φασιν. (μετὰ δὲ ταύτην ... ἐπαινεῖ τὰς τρεῖς· τὴν ἔνην ... τὴν τετράδα, τὴν ἑβδόμην, καὶ πάσας ἱερὰς λέγων), τὴν δὲ
10ἑβδόμην καὶ ὡς Ἀπόλλωνος γενέθλιον ὑμνῶν, διὸ καὶ Ἀθηναῖοι ταύτην ὡς Ἀπολλωνιακὴν τιμῶσι δαφνοφοροῦν‐ τες καὶ τὸ κανοῦν ἐπιστέφοντες καὶ ὑμνοῦντες τὸν θεόν.

104

Ibid. in OD 780—781:
1
1μηνὸς δ’ ἱσταμένου τρισκαιδεκάτην ἀλέασθαι σπέρματος ἄρξασθαι· φυτὰ δ’ ἐνθρέψασθαι ἀρίστη.
2 Καλῶς ἐπέστησεν ὁ Πλούταρχος ὅτι τὸ σπεῖραι καὶ τὸ φυτεῦσαι οὐχ ὑπὸ τῶν αὐτῶν ἔοικεν ὠφελεῖσθαι. τὸ μὲν
5γὰρ σπέρμα δεῖ καταβληθὲν κρυφθῆναι πρῶτον εἴσω τῆς γῆς καὶ σαπῆναι, καὶ οὕτως ἑαυτοῦ διαδοῦναι τὴν δύνα‐ μιν εἰς τὴν περικρύψασαν αὐτὸ γῆν, ἵν’ ἐξ ἑνὸς πυροῦ τυχὸν ἢ κριθῆς γένηται πλῆθος. διὸ καὶ ὑετοῦ δεῖσθαι καὶ πάχνης αὐτό φασι τὴν ἀρχὴν πιεζόντων ἔσω καὶ χεόντων
10τὰς ἐν αὐτῷ φυσικὰς δυνάμεις. τὸ δὲ φυτὸν ῥιζωθὲν βλα‐ στῆσαι χρὴ καὶ ἀναδοῦναι τὸν ἐν τῇ ῥίζῃ κρυπτόμενον
λόγον, οἷον διοιχθείσῃ διὰ φωτός· ὥστ’ εἰκότως τὴν τρισκαιδεκάτην πρὸς μὲν τὸ σπείρειν ἀνεπιτήδειον εἶναι, πρὸς δὲ τὸ φυτεύειν ἐπιτηδείαν· διὸ καὶ τὸ ‘ἐνθρέψασθαι‘66
15οἰκείως ἔχει πρὸς τὴν φυτείαν· τὸ γὰρ προκαλέσασθαι τὸν ῥιζικὸν λόγον καὶ εἰς ἐπίδοσιν ἄγειν καὶ βλάστην ἐσή‐ μηνε διὰ τοῦ ὀνόματος, πρὸς ἃ συντελεῖ πλεῖον ὂν τὸ ἐκ τῆς σελήνης ἐν ταύτῃ φῶς.

105

Ibid. in OD 782—784:
1
1ἕκτη δ’ ἡ μέσση μάλα σύμφορός ἐστι φυτοῖσιν, ἀνδρογόνος δ’ ἀγαθή· κούρῃ δ’ οὐ σύμφορός ἐστιν, οὔτε γενέσθαι πρῶτ’ οὔτ’ ἂρ γάμου ἀντιβολῆσαι.
3 Τὴν ἑκκαιδεκάτην μέσην ἕκτην εἰπὼν ὠφέλιμον εἶναι
5τοῖς φυτοῖς φησιν δι’ ἣν εἴπομεν αἰτίαν· τὸ γὰρ φῶς θερ‐ μὸν ὂν τὸ σεληναῖον καὶ ὑγρὸν προκαλεῖται τὴν βλάστην αὐτῶν. τῶν δὲ ἀνθρώπων ἄρρεσι μὲν σπέρμασι σύμφορον θήλεσι δὲ ἀσύμφορον· αἴτιον δὲ τούτων ὅτι τὸ μέν ἐστι ξηρότερον τὸ δ’ ὑγρότερον τῶν σπερμάτων, οἷς καὶ αὐτὸ
10τὸ ἄρρεν διαφέρει τοῦ θήλεος· καὶ διὰ ταῦτά φασι καὶ τὰς συλλήψεις τὰς μὲν βορείων πνευμάτων ὄντων γινομένας εἶναι ἀρρενογόνους τὰς δὲ νοτίων θηλυγόνους. καὶ μέντοι καὶ τὰς διαθρώσεις τῶν θηλέων ἐμβρύων βραδυτέρας γίνεσθαι ἢ τῶν ἀρρένων διὰ τὸ πλῆθος ἐκεῖ τῆς ὑγρότητος,
15μὴ ῥᾳδίως κρατουμένης ὑπὸ τῆς δημιουργούσης ἐν τῇ θερμότητι φύσεως. φυσικῶς οὖν εἴρηται τὴν ἑκκαιδεκάτην ἀρρενογόνον μὲν ἄριστον εἶναι θήλεσι δὲ ἀσύμφορον· ἔχει δέ τινα καὶ πρὸς γάμους ἐναντίωσιν, τῆς σελήνης πάμπολυ
τοῦ ἡλίου διεστώσης. διὸ καὶ Ἀθηναῖοι τὰς πρὸς σύνοδον67
20ἡμέρας ἐξελέγοντο πρὸς γάμους καὶ τὰ Θεογάμια ἐτέλουν τότε, φυσικῶς εἶναι πρῶτον οἰόμενοι γάμον τὴν σελήνης πρὸς ἥλιον σύνοδον.

106

Ibid. in OD 790—791:
1
1μηνὸς δ’ ὀγδοάτῃ κάπρον καὶ βοῦν ἐρίμυκον ταμνέμεν, οὐρῆας δὲ δυωδεκάτῃ ταλαεργούς.
2 Τὴν ὀγδόην τοῦ μηνὸς τοῦ Ποσειδῶνος ἱερὰν ὡς ἐπὶ τρία διαστᾶσαν πρώτην τῷ τριαινούχῳ θεῷ προσήκειν
5εἰκότως λέγουσι καὶ † τριχίτωνι, τριῶν ἄρχοντι τῶν ἐν κινήσει στοιχείων. διὸ καὶ τοὺς ταύρους αὐτῷ φέροντες ἀνῆκαν ὡς ὁρμητικοὺς καὶ τοὺς κάπρους· ἄμφω γὰρ διὰ θυμὸν ἀκάθεκτοι γίνονται, πραΰνονται δὲ ἐκτμηθέντες. εἰκότως οὖν 〈πρὸσ〉 τὴν τῷ κινητικῷ θεῷ προσήκουσαν
10ἡμέραν—ὃς καὶ τὴν ἀκίνητον γῆν κινεῖ Ἐνοσίχθων κα‐ λούμενος—ᾠκείωσαν ταῦτα τὰ ζῷα ὁρμητικὰ ὄντα· καὶ μήποτε τὸν μὲν ταῦρον ὡς τῆς ὑγρᾶς οὐσίας κινητικῷ, τὸν δὲ κάπρον ὡς τῆς ξηρᾶς. τοῦ δὲ αὐτοῦ ἐστι τὸ κινεῖν καὶ ἠρεμεῖν τὰς ἀστάτους τῶν κινουμένων ὁρμάς· διὸ καὶ ὁ
15θεὸς οὗτος οὐ μόνον Ἐνοσίχθων ἀλλὰ καὶ Ἀσφάλειος ὑμνεῖται, καὶ οἱ τοὺς σεισμοὺς παύειν ἐθέλοντες Ποσει‐ δῶνι θύουσιν. ἔχει δ’ ἄρα καὶ ἡ πραΰνουσα διὰ τῆς το‐ μῆς τὰ ζῷα τὰ οἰκεῖα τῷ θεῷ πρᾶξις οἰκειότητα πρὸς τὴν ἱερὰν τοῦ Ποσειδῶνος ταύτην ἡμέραν.

107

Ibid. in OD 791:
1Τὰς ἡμιόνους οἰκειοῦσι τῇ σελήνῃ· διὸ καί τινες αὐτήν
φασιν ἐφ’ ἡμιόνων ὀχεῖσθαι. καὶ γὰρ ὁ μὲν ἵππος ἡλιακόν ἐστι ζῷον ὡς εὔδρομον, 〈ὁ δ’ ὄνοσ〉 χθόνιον ὡς Τυφῶνι φίλον καὶ συνουσιαστικόν. ἡ δὲ σελήνη μέση ἀμφοῖν, γῆς68
5μὲν ἔχουσα τὸ σκοτίζεσθαι, ἡλίου δὲ τὸ οἰκεῖον εἰληχέναι φῶς· ταύτῃ μὲν οὖν ᾠκείωται πρὸς αὐτὴν ἡ ἡμίονος.

108

Ibid. in OD 797—799:
1
1πεφύλαξο δὲ θυμῷ τετράδ’ ἀλεύασθαι φθίνοντός θ’ ἱσταμένου τε ἄλγεα θυμοβορεῖν.
3 Τοὺς πρὸ τούτων τέσσαρας στίχους οὐδὲ μνήμης ὁ
5Πλούταρχος ἠξίωσεν, ὡς ἂν μὴ φερομένους· τούτους δ’ ἐξηγούμενος ἀξιοῖ μὴ ἐγκαλεῖν τῷ Ἡσιόδῳ ὡς ἂν γελοίως εἰπόντι μὴ χρῆναι λύπας ἑαυτῷ κινεῖν ἐν ταύταις, ὡς δέον ἐν ἄλλαις τισὶ τοῦτο ποιεῖν· οὐ γὰρ τοῦτο λέγειν, ἀλλ’ ὡς ἐν ἱεραῖς ταύταις μάλιστα τὰς λυπηρὰς ἀποσκευάζεσθαι
10ἐνεργείας, ἃς εἰ καὶ ἄλλοτε δεῖ ὡς ἀναγκαίας αἱρεῖσθαι, ἐν ταύταις οὐ δέον. * τὰς δὲ τετράδας ἄμφω εἶναι ἱεράς, τὴν μὲν ὡς μάλιστα τὸ σεληναῖον ἐκφαίνουσαν φῶς, τὴν δὲ ὡς τοῦτον ἔχουσαν πρὸς τὴν τριακάδα λόγον, ὃν ἡ ἑβδόμη πρὸς τὴν νουμηνίαν· καὶ γὰρ ἡ τετάρτη καὶ εἰκοστὴ
15ἑβδόμην ἔχει τάξιν πρὸς τὴν ἐσχάτην. *

109

Ibid. in OD 805—807:
1
1μέσσῃ δ’ ἑβδομάτῃ ... ............................
ὑλοτόμον τε ταμεῖν θαλαμήια δοῦρα. Τὸ μὲν οὖν ὑλοτομεῖν τηνικαῦτα συμβαίνει τοῖς ἔμπρο‐69
5σθεν ἐν οἷς εἶπε τότε χρῆναι τοῦτο ποιεῖν ὅταν ἄρχηται τὸ μετόπωρον·
6 τῆμος ἀδηκτοτάτη πέλεται τμηθεῖσα σιδήρῳ (OD 420),
7 μετρίως ξηρῶν ὄντων τῶν ξύλων ὑγρότητός τέ τινος οὐκ ἐπιδεῶν. † ἡ γὰρ αὐτὴ τῆς ὥρας εὔκαιρος καὶ μηνὸς ἡ
10ἑπτακαιδεκάτη χρήσιμος, ὅτε τὸ μὲν φῶς τῆς σελήνης πρόσθεσιν οὐκέτ’ ἔχει πανσελήνου γεγονυίας, ἔνικμα δέ πῶς ἐστι τὰ ξύλα καὶ διὰ τῆς ἐλαττώσεως τοῦ φωτὸς ἐλαττοῦται τὸ ὑγρὸν ἀφ’ οὗ συμβαίνειν εἴωθεν ἡ σῆψις.

110*

Ibid. in OD 809:
1
1τετράδι δ’ ἄρχεσθαι νῆας πήγνυσθαι ἀραιάς.
1 Καὶ τοῦτο συμβαίνει τοῖς περὶ τῆς τετράδος ἀξιώμασιν· εἰ γὰρ στιγμῇ μὲν ἡ μονὰς ἀνάλογος γραμμῇ δ’ ἡ δυὰς ἐπιπέδῳ δ’ ἡ τριάς, δῆλον ὡς τῷ στερεῷ προσήκοι ἂν ἡ τε‐
5τράς· εἰκότως οὖν ἐπιτηδεία πρὸς σύμπηξιν τῶν νεῶν. εἰ δὲ καὶ πρώτη τὸ ἰσάκις ἴσον ἔχει καὶ πρώτη πάντας τοὺς ἁρμονικοὺς περιέχει λόγους, ὡς εἴπομεν, καὶ ταύτῃ πρὸς τὸ εἰρημένον ἔργον εὐκαιρίαν δίδωσιν. οὐδὲν γὰρ οὕτως ἁρμονίας δεῖται τῶν ἔργων, ὡς ναῦς μέλλουσα καὶ ἀέρος
10κινήσει μαχεῖσθαι καὶ θαλάσσῃ πολλῇ, καὶ μόνην ἔχουσα τὴν ἀπὸ τῆς ἁρμονίας βοήθειαν τοῦ σῴζεσθαι, τάχα καὶ Ὁμήρου διὰ τοῦτο μόνον καλέσαντος Ἁρμονίδην τὸν ναυπηγόν· εἰ δὲ τὰς ναῦς ὡς κούφας ἀραιὰς ἐκάλεσε (δεῖ γὰρ αὐτὰς εἶναι κούφας ἐπιπλεῖν μελλούσας), δῆλός ἐστι
15καὶ αὐτὸς τὴν μὲν πύκνωσιν βαρύτητος αἰτίαν τὴν δὲ
μάνωσιν κουφότητος ὑπολαβών.70

111*

Ibid. in OD 814/16:
1
1παῦροι δ’ αὖτ’ ἴσασι τρισεινάδα μηνὸς ἀρίστην ἄρξασθαί τε πίθου καὶ ἐπὶ ζυγὸν αὐχένι θεῖναι βουσὶ καὶ ἡμιόνοισι καὶ ἵπποις ὠκυπόδεσσι.
3 Τρίτην εἰνάδα τὴν εἰκοστὴν εἶπεν ἐνάτην ... φησὶ γὰρ
5τῆς σελήνης ἀρχομένης ἀποκρύπτεσθαι δοκεῖν καὶ τὰ θυμοειδέστερα τῶν ἀλόγων ἀμβλύνειν τὸν θυμὸν καὶ μὴ ὁμοίως ἀνθίστασθαι τοῖς δαμάζουσιν, ἀσθενέστερα γινό‐ μενα. καὶ τὸ περὶ τὴν ἄνοιξιν δὲ τοῦ πίθου φυσικῶς εἴρηκε. μάλιστα γάρ φασι περὶ τὰς πανσελήνους ἐξίστασθαι τὸν
10οἶνον διὰ τὴν ἀπὸ τῆς σελήνης ὑγρὰν θέρμην, ὥστ’ εἰκότως ὅταν ἥκιστα τοῦτο προβάλῃ κελεύει τὸν πίθον ἀνοίγειν καὶ τοῦ οἴνου πεῖραν λαμβάνειν.

112

Ibid. in OD 819:
1
1τετράδι δ’ οἶγε πίθον.
1 * Τὴν μέσην τετράδα ταύτην λέγων τὴν τεσσαρεσκαι‐ δεκάτην ἐπαινεῖ καὶ ὡς πίθοιγον καὶ ὡς πᾶσιν ἀρίστην· καὶ γὰρ τὸ φῶς τῆς σελήνης πλούσιον ἅμα τῷ ἡλίῳ καταδυο‐
5μένῳ ἀνατελλούσης * ... καί τις Αἰγύπτιος μυθολογεῖ μῦθος τὸν Ὄσιριν τοσαῦτα ἔτη βασιλεῦσαι ὁπόσος ἐστὶν ὁ τῶν ἡμερῶν τούτων ἀριθμός, * ἐνδεικνύμενος ὡς ἐμοὶ δοκεῖ πάντων αὐτὸν εἶναι τῶν γεννητῶν δημιουργὸν καὶ τελε‐ σιουργόν, μετὰ τῶν σεληνιακῶν ἀκτίνων τέχνῃ τεύχοντα
10τὴν γένεσιν τῶν τε αὐξητικῶν καὶ τῶν μειωτικῶν, ἵνα
καὶ γίνηται τὰ τῇδε καὶ φθείρηται. *71

113-115

(t)

ΕΙΣ ΤΑ ΝΙΚΑΝΔΡΟΥ ΘΗΡΙΑΚΑ

113

Schol. in Nicandri Theriaca 94:
1
1Ἐν δὲ χεροπληθῆ καρπὸν νεοθηλέα δαύκου λειαίνειν τριπτῆρι.
2 Δαύκου· δύο γένη τῆς βοτάνης, ἡ μὲν Κρητικὴ ἡ δὲ Ἀσιατική. Πλούταρχος πλείονα μέν φησιν γένη αὐτῆς εἶναι,
5τὸ δὲ κοινὸν τῆς δυνάμεως ἰδίωμα δριμὺ καὶ πυρῶδες, ὡς καὶ ἡ γεῦσις αἰσθάνεται καὶ ὄσφρησις· καὶ πειρώμενον δῆλον εἶναι· καὶ γὰρ ἔμμηνα κινεῖ σφόδρα καὶ διαλύει στρόφους τῇ θερμότητι, καὶ τῶν περὶ τὸν θώρακα σπλάγ‐ χνων καθαρτικὸν καὶ πρόσετί γε μὴν λεπτυντικὸν ἔχει
10σθένος.

114

Schol. (Ambr. C. 32 sup.) in Nicandri Theriaca 333.
1 Ὁ Πλούταρχος τὰς πικρὰς ἀμυγδάλας φησὶ τὰς τῶν προσώπων ἐξαιρεῖν ἐφηλίδας.

115

Stephanus Byz. s. v. Κορόπη. Νίκανδρος ἐν Θηριακοῖς (613):
2
ᾗ ἐν Ἀπόλλων
μαντείας Κοροπαῖος ἐθήκατο καὶ θέμιν ἀνδρῶν.72
5 Οἱ δὲ ὑπομνηματίσαντες αὐτὸν Θέων καὶ Πλούταρχος καὶ Δημήτριος ὁ Χλωρός φασι· ‘Νίκανδρος Ὀροπαῖος καὶ Κοροπαῖος Ἀπόλλων. ἀγνοεῖ δὲ ὅτι Ἀμφιαράου ἱερόν, 〈οὐκ〉 Ἀπόλλωνός ἐστι.‘ λέγεται δὲ κατ’ ἔλλειψιν τοῦ ι Κοροπαῖος [Κορόπη]. Κορόπη δὲ Θεσσαλίας πόλις. βέλ‐
10τιον δ’ ὑπονοεῖν ὅτι ἡμάρτηται. καὶ γράφεται Ὀροπαῖος. Ὀρόπη γὰρ πόλις Εὐβοίας, ὅπου Ἀπόλλωνος διασημό‐ τατον ἱερόν.
12

116*-120*

(t)

ΚΑΤΑ ΗΔΟΝΗΣ

116*

Stobaeus 3.6.49 (3 p. 297 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Κατὰ ἡδονῆς. Ὅτι τὰ σώματα ἀνίησιν ἡ ἡδονή, καθ’ ἡμέραν ἐκμαλάτ‐ τουσα ταῖς τρυφαῖς, ὧν ἡ συνέχεια παραιρεῖται τὸν τόνον,
5ἀναχαλῶσα τὴν ἰσχὺν αὐτῶν. ἐξ ὧν ῥᾳστώνη μὲν νόσων ῥᾳστώνη δὲ καμάτων, προμελετώμενον δ’ ἐν νεότητι γῆ‐
ρας.73

117*

Stobaeus 3.6.50 (3 p. 297 H). ἐν ταὐτῷ· Θηρίον ἐστὶ δουλαγωγὸν 〈ἡ〉 ἡδονή, ἀλλ’ οὐκ ἄγριον· εἴθε γὰρ ἦν· φανερῶς ἂν πολεμοῦσα ταχέως ἑάλω· νῦν δὲ καὶ ταύτῃ μισητότερον, ὅτι κλέπτει τὴν ἔχθραν ὑπο‐
5δυομένη σχῆμα εὐνοίας. ὥστε διχῶς ἀποτρόπαιον καὶ ὧν βλάπτει καὶ ὧν ψεύδεται.

118*

Stobaeus 3.6.51 (3. p. 298 H). ἐν ταὐτῷ· Τὰς μὲν οὖν δικαίας ἡδονὰς οὐκέτ’ ἂν ἡδονὰς οὔτε καλέσαιμεν οὔτε νομίσαιμεν, ἀλλὰ θεραπείας. ὅσαι δὲ παρὰ ταύτας, πᾶσαι ὕβρεις περιτταί εἰσι, πεπληρωμένα βια‐
5ζόμεναι, καὶ ταῖς ποικιλίαις κολακεύουσαι λανθάνουσι βλάπτουσαι· ὁ δὲ εἰς τὰ ἡμέτερα νόμος ὁ καὶ τῶν ἀλό‐ γων ζῴων, 〈ὧν〉 μετὰ τὸ ἀκέσασθαι τὰς ἐπιθυμίας οὐδε‐ νὸς ὄρεξις, ἀλλὰ κόρος τῶν ἐπειγόντων ἀβιάστοις ἡδοναῖς.

119*

Stobaeus 3.6.52 (3 p. 298 H). ἐν ταὐτῷ· Μή τις προδότας ἐπαινεῖ; τοιοῦτόν ἐστιν ἡ ἡδονή, προδί‐ δωσι τὰ τῆς ἀρετῆς. μή τις βασανιστάς; τοιοῦτόν ἐστι τὸ ἥδεσθαι, βασανίζει τὰ τῆς σωφροσύνης. μή τις φιλαργυ‐
5ρίαν; ἀπλήρωτόν ἐστιν ἑκάτερον. τί τηλικούτῳ χαίρομεν
θηρίῳ, ὃ κολακεῦον ἡμᾶς ἀναλίσκει.74

120*

Stobaeus 3.6.53 (3 p. 299 H.). ἐν ταὐτῷ· Τί δ’ οὐ πάντων ὁρώντων ἀριστεύεις, ἀλλὰ καὶ σαυτὸν αἰδούμενος φεύγεις, νυκτὶ καὶ σκότῳ τοῖς ἀμαρτύροις πιστεύων τὴν ὕβριν; οὐδεὶς γὰρ τῶν καλῶν ἔργων σκότος
5προβάλλει, τὸ φῶς αὐτοῖς μαρτυρεῖν αἰσχυνόμενος· ἀλλ’ ὅλον ἅμα τὸν κόσμον ἥλιον γενέσθαι πρὸς ἃ κατορθοῖ βούλοιτ’ ἄν. ἅπασα δὲ κακία ὁρᾶσθαι γυμνὴ φυλάττεται, σκέπην προβαλλομένη τὰ πάθη. ἀποκόψαντες οὖν αὐτὰ γυμνὰς βλέπωμεν τὰς ἡδονάς· μεθύουσιν εἰς ἀναισθησίαν,
10λαγνεύουσιν εἰς αἰῶνα, καθεύδουσιν εἰς ἔργα, οὐκ ἐπιστρέ‐ φονται πόλεων, οὐ φροντίζουσι γονέων, οὐκ αἰσχύνονται νόμους.
12

121

(t)

ΚΑΤ’ ΙΣΧΥΟΣ
1 Stobaeus 4.12.14 (4 p. 344 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Κατ’ ἰσχύος. Τί δέ σοι τοιοῦτον ἀγαθὸν † εὐτυχεῖται μᾶλλον, ὡς ἕνεκα τούτου μητρυιὰν μὲν τῶν ἀνθρώπων μητέρα δὲ τῶν
5ἀλόγων ζῴων γεγενῆσθαι τὴν φύσιν, μεγέθους καὶ ὠκύ‐ τητος καὶ ὀξυωπίας χάριν; ἡ δ’ ἀνθρώπων ἴδιος ἰσχὺς ὁ
ψυχῆς ἐστι λογισμός, ὃς καὶ ἵππους ἐχαλίνωσε καὶ βόας ἀρότροις ὑπέζευξε καὶ ἐλέφαντας ὑπὸ δρυμὸν εἷλε πο‐ δάγραις καὶ τὰ ἐναέρια κατέσπασε καλάμοις καὶ τὰ βύθια75
10δεδυκότα δικτύοις ἀνήγαγε· τοῦτ’ ἐστὶν ἰσχύς. ἡ δ’ ἔτι μείζων, ὅταν γῆς περιόδους καὶ οὐρανοῦ μεγέθη καὶ ἀστέ‐ ρων κύκλους διώκουσα μὴ κάμῃ· ταῦτ’ ἦν Ἡρακλέους ἄξια. τίς γὰρ οὐκ ἂν βούλοιτο μᾶλλον Ὀδυσσεὺς εἶναι ἢ Κύκλωψ;
14

post 121

(t1)

ΚΑΤΑ ΠΛΟΥΤΟΥ
t2v. ΠΕΡΙ ΠΛΟΥΤΟΥ
t2

122-127

(t)

ΟΜΗΡΙΚΑΙ ΜΕΛΕΤΑΙ

122

Aulus Gellius 4.11.
1 Plutarchus quoque, homo in disciplinis gravi auctori‐ tate, in primo librorum quos de Homero composuit Aristotelem philosophum scripsit eadem ipsa de Pythago‐ ricis scripsisse, quod non abstinuerint edundis animalibus,
5nisi pauca carne quadam. verba ipsa Plutarchi, quo‐ niam res inopinata est, subscripsi: Ἀριστοτέλης δὲ μήτρας καὶ καρδίας καὶ ἀκαλήφης καὶ τοιούτων τινῶν ἄλλων ἀπέχεσθαί φησιν τοὺς Πυθαγορικούς, χρῆσθαι δὲ τοῖς ἄλλοις.

123

Idem 2.8.
1Plutarchus secundo librorum, quos de Homero com‐
posuit, imperfecte atque praepostere atque inscite syl‐ logismo esse usum Epicurum dicit verbaque ipsa Epicuri ponit: ὁ θάνατος οὐδὲν πρὸς ἡμᾶς· τὸ γὰρ διαλυθὲν76
5ἀναισθητεῖ, τὸ δὲ ἀναισθητοῦν οὐδὲν πρὸς ἡμᾶς. ‘nam praetermisit‘ inquit ‘quod in prima parte sumere debuit, τὸν θάνατον εἶναι ψυχῆς καὶ σώματος διάλυσιν· tunc deinde eodem ipso, quod omiserat, quasi posito concesso‐ que ad confirmandum aliud utitur. progredi autem hic‘
10inquit ‘syllogismus, nisi illo prius posito, non potest.‘

124

Idem 2.9.
1 In eodem libro idem Plutarchus eundem Epicurum reprehendit, quod verbo usus sit parum proprio et alienae significationis. ita enim scripsit Epicurus: ὅρος τοῦ με‐ γέθους τῶν ἡδονῶν ἡ παντὸς τοῦ ἀλγοῦντος ὑπεξαίρεσις.
5‘non‘ inquit ‘παντὸς τοῦ ἀλγοῦντος sed παντὸς τοῦ ἀλ‐ γεινοῦ dicere oportuit. detractio enim significanda est doloris‘ inquit ‘non dolentis‘.

125

Galen, Hippocratis et Platonis Dogmata 3. p. 265 Mü.
1(v. 300 Kühn).
1 Ἐν οἷς ἐγὼ μὲν ἐκπλήττομαι τῇ μεγαλοψυχίᾳ τοῦ Χρυσίππου· δέον γὰρ ὡς ἄνθρωπον ἀνεγνωκότα τοσού‐ τους ποιητὰς καὶ γινώσκοντα σαφῶς ἅπασι τοῖς δόγμα‐ σιν αὐτοῦ μαρτυροῦντας ἄλλοτε κατ’ ἄλλα τῶν ἐπῶν,
5ὥσπερ καὶ Πλούταρχος ἐπέδειξεν ἐν τοῖς τῶν Ὁμηρι‐ κῶν μελετῶν, ἐκλέγειν μὲν ἐξ αὐτῶν ὅσα μαρτυρεῖ τῷ
σπουδαζομένῳ πρὸς αὐτοῦ δόγματι ...77

126

Schol. in Eur. Alcestim 1128. Ψυχαγωγοί τινες γόητες ἐν Θετταλίᾳ οὕτω καλούμενοι, οἵτινες καθαρμοῖς τισι καὶ γοητείαις τὰ εἴδωλα ἐπάγουσί τε καὶ ἐξάγουσιν· οὓς καὶ Λάκωνες μετεπέμψαντο, ἡνίκα
5τὸ Παυσανίου εἴδωλον ἐξετάραξε τοὺς προσιόντας τῷ ναῷ τῆς Χαλκιοίκου, ὡς ἱστορεῖ Πλούταρχος ἐν ταῖς Ὁμη‐ ρικαῖς μελέταις.

127

Schol. in Il. Ο 624; Et. Magn. s. v. ἀνεμοτρεφές. Ἀντὶ τοῦ ὑπὸ ἀνέμου γεγυμνασμένον, ἰσχυρόν. τὰ γὰρ ὑπεύδια καὶ κατασκιαζόμενα τῶν δένδρων εὐγενῆ μὲν καὶ λεῖον τὸν ὅρπηκα ποιεῖ, ἀσθενῆ δὲ καὶ μαλακὸν καὶ ἀγύ‐
5μναστον ἀναδίδωσιν· οἷς δὲ προσπίπτει τραχὺς ἀὴρ καὶ ἀνεμώδης, ταῦτα ταῖς τῶν πνευμάτων τριβόμενα πληγαῖς εὔτονον καὶ δύσθρυπτον ἔχει τὴν στερρότητα, ὥς φησι Πλούταρχος ἐν μελέταις Ὁμηρικαῖς.
8

128-133

(t)

ΟΤΙ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΑΙΔΕΥΤΕΟΝ

128

Stobaeus 3.18.27 (3 p. 520 H). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Ὅτι καὶ γυναῖκα παιδευτέον. Τῷ Διονύσῳ νάρθηκα καὶ λήθην συγκαθιεροῦσιν, ὡς
μὴ δέον μνημονεύειν τῶν ἐν οἴνῳ πλημμεληθέντων ἀλλὰ78
5νουθεσίας παιδικῆς δεομένων. ᾧ συνᾴδει καὶ τὸ ‘μισέω μνάμονα συμπόταν‘. ὁ δ’ Εὐριπίδης (Or. 213) τῶν ἀτόπων τὴν λήθην σοφὴν εἴρηκε.

129

Stobaeus 3.18.31 (3 p. 521 H). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Ὅτι καὶ γυναῖκα παιδευτέον. Ἀμαθίην, ὥς φησιν Ἡράκλειτος (B 95 Diels—Kranz) καὶ ἄλλως κρύπτειν ἔργον ἐστὶν ἐν οἴνῳ δὲ χαλεπώτερον· καὶ
5Πλάτων (Legg. 650A) δέ φησιν ἐν οἴνῳ τὰ ἤθη φανερὰ γίνεσθαι, ὥσπερ καὶ Ὅμηρος (φ 35)
6
‘οὐδὲ τραπέζῃ
γνώτην ἀλλήλων‘.

130

Stobaeus 3.18.32 (3 p. 521 H). τοῦ αὐτοῦ. Σοφοκλῆς ἐμέμφετο Αἰσχύλῳ, ὅτι μεθύων ἔγραφε· ‘καὶ γὰρ εἰ τὰ δέοντα ποιεῖ‘ φησίν ‘ἀλλ’ οὐκ εἰδώς γε‘.

131

Stobaeus 4.1.140 (4 p. 89 H.), 4.31.46 (5 p. 749 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Ὅτι καὶ γυναῖκα παιδευτέον. Μὴ παιδὶ μάχαιραν, ἡ παροιμία φησίν· (Par. gr. 1.276, 2.528) ἐγὼ δὲ φαίην ἄν· ‘μὴ παιδὶ πλοῦτον μηδὲ ἀνδρὶ
5ἀπαιδεύτῳ δυναστείαν‘.79

132

Stobaeus 4.32.15 (5 p. 784 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Ὅτι καὶ γυναῖκα παιδευτέον. Ἀρχύτας ἀναγνοὺς τὸν Ἐρατοσθένους Ἑρμῆν, τοῦτον ἐπήνεγκε τὸν στίχον (fr. 3 Powell)
4
5‘χρειὼ πάντ’ ἐδίδαξε· τί δ’ οὐ χρειώ κεν ἀνεύροι;‘
5 καὶ τοῦτον (fr. 4)
6 ‘ὀρθοῦ· καὶ γὰρ μᾶλλον ἐπωδίνουσι μέριμναι‘.

133

Stobaeus 4.52.43 (5 p. 1085 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Ὅτι καὶ γυναῖκα παιδευτέον. Τροφώνιος καὶ Ἀγαμήδης ποιήσαντες ἐν Δελφοῖς ναὸν ᾔτουν παρὰ τοῦ Ἀπόλλωνος τὸν μισθόν· ὁ δ’ αὐτοῖς ἔφη
5δώσειν τῇ ἑβδόμῃ ἡμέρᾳ· καὶ τῇ ἑβδόμῃ ἀπέθανον. ἔτι δὲ Κλέοβις καὶ Βίτων, Κυδίππης τῆς μητρὸς αὐτῶν εὐξαμένης τῇ Ἥρᾳ δοῦναι τοῖς παισὶν ὅπερ ἂν εἴη κάλλι‐ στον, ὅτι ἑαυτοὺς ὑποζεύξαντες τὴν μητέρα εἰς τὸ ἱερὸν ἀνήγαγον, τὸν βίον παραχρῆμα κατέστρεψαν· εἰς οὓς καὶ
10τοιόνδε τις ἐπίγραμμα πεποίηκεν·
10 ‘οἵδε Βίτων Κλέοβίς τ’ ἐπὶ σώμασιν οἰκείοισιν
ζεῦγλαν ζευξάμενοι μητέρα ἣν ἀγέτην Ἥρας εἰς ἱερόν· λαοὶ δέ μιν ἐζήλωσαν
εὐτεκνίας παίδων. ἡ δὲ χαρεῖσα θεᾷ
15εὔξατο παῖδε τυχεῖν τοῦ ἀρίστου δαίμονος αἴσης, οὕνεκ’ ἐτίμησαν μητέρα τὴν σφετέρην. αὐτοῦ δ’ εὐνηθέντε λίπον βίον ἐν νεότητι,
ὡς τόδ’ ἄριστον ἐὸν καὶ μακαριστότατον.‘80

134-138

(t)

ΠΕΡΙ ΕΡΩΤΟΣ

134

Stobaeus 4.20.34 (4 p. 444 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Περὶ ἔρωτος. Τῶν Μενάνδρου δραμάτων ὁμαλῶς ἁπάντων ἓν συνεκ‐ τικόν ἐστιν, ὁ ἔρως, οἷον πνεῦμα κοινὸν διαπεφοιτηκώς.
5ὄντ’ οὖν μάλιστα θιασώτην τοῦ θεοῦ καὶ ὀργιαστὴν τὸν ἄνδρα συμπαραλαμβάνωμεν εἰς τὴν ζήτησιν, ἐπεὶ καὶ λελάληκε περὶ τοῦ πάθους φιλοσοφώτερον. ἄξιον γὰρ εἶναι θαύματος φήσας τὸ περὶ τοὺς ἐρῶντας, ὥσπερ ἔστιν, † ἅμα λαλεῖ, εἶτ’ ἀπορεῖ καὶ ζητεῖ πρὸς ἑαυτόν (fr. 568),
9
10
‘τίνι δεδούλωνταί ποτε; ὄψει; φλύαρος· τῆς γὰρ αὐτῆς πάντες ἂν ἤρων· κρίσιν γὰρ τὸ βλέπειν ἴσην ἔχει. ἀλλ’ ἡδονή τις τοὺς ἐρῶντας ἐπάγεται συνουσίας; πῶς οὖν ἕτερος ταύτην ἔχων
15οὐδὲν πέπονθεν, ἀλλ’ ἀπῆλθε καταγελῶν, ἕτερος 〈δ’〉 ἀπόλωλε; καιρός ἐστιν ἡ νόσος ψυχῆς· ὁ πληγεὶς δ’ † εἴσω δὴ τιτρώσκεται.‘
17 ταῦτα τίν’ ἐστὶ σκεψώμεθα· καὶ γὰρ ἔχει τι κρουστικὸν
καὶ κινητικὸν αἴτιον 〈ὁ ἔρως, εἰ καὶ μήτε τὴν ὄψιν〉 μήτε81
20τὴν συνουσίαν αἰτίαν εἶναι πιθανόν ἐστι· ἀρχαὶ γὰρ αὗταί τινες ἴσως, ἡ δ’ ἰσχὺς καὶ ῥίζωσις τοῦ πάθους ἐν ἑτέροις. ἡ δ’ ἀπόδειξις ἐλαφρὰ καὶ οὐδ’ ἀληθής· οὐ γὰρ ἔχει κρίσιν 〈ἴσην〉 τὸ βλέπειν, ὥσπερ οὐδὲ τὸ γεύεσθαι. καὶ γὰρ ὄψις ὄψεως καὶ ἀκοῆς ἀκοὴ φύσει τε μᾶλλον διήρ‐
25θρωται καὶ τέχνῃ συγγεγύμνασται πρὸς τὴν τοῦ καλοῦ διάγνωσιν, ἐν μὲν ἁρμονίαις καὶ μέλεσιν αἱ τῶν μουσικῶν ἐν δὲ μορφαῖς καὶ ἰδέαις αἱ τῶν ζῳγράφων· ὥσπερ εἰπεῖν ποτε Νικόμαχον λέγουσι πρὸς ἄνθρωπον ἰδιώτην φήσαν‐ τα μὴ καλὴν αὐτῷ φανῆναι τὴν Ζεύξιδος Ἑλένην· ‘λάβε
30γάρ‘ ἔφη ‘τοὺς ἐμοὺς ὀφθαλμούς, καὶ θεός σοι φανήσεται‘. πολὺ δὲ καὶ μυρεψοὶ περὶ τὰ ὀσφραντὰ καὶ νὴ Δί’ ὀψοποιοὶ περὶ τὰ γευστὰ διατριβῇ καὶ συνηθείᾳ διαφέρουσαν ἡμῶν κρίσιν ἔχουσι. πάλιν δὲ τὸ συνουσίᾳ τὸν ἐρῶντα μὴ κρα‐ τεῖσθαι, διὰ τὸ τῇ αὐτῇ συγγενόμενον ἄλλον ἀπαλλαγῆναι
35καὶ καταφρονῆσαι, τοιοῦτόν ἐστιν, οἷον εἰ λέγοι τις μηδὲ χυμῶν ἡδονῇ δεδουλῶσθαι Φιλόξενον τὸν ὀψοφάγον, ὅτι τῶν αὐτῶν Ἀντισθένης γευσάμενος οὐδὲν ἔπαθε τοιοῦτον· μηδ’ ὑπὸ οἴνου μεθύειν Ἀλκιβιάδην, ὅτι Σωκράτης πίνων τὸν ἴσον οἶνον ἔνηφεν.
40 Ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἐάσωμεν, τὰ δ’ ἐφεξῆς, ἐν οἷς ἤδη τὴν αὑτοῦ δόξαν ἀποφαίνεται, σκοπῶμεν. ‘καιρός ἐστιν ἡ νόσος ψυχῆς.‘ εὖ καὶ ὀρθῶς. δεῖ γὰρ ἅμα τοῦ πάσχοντος εἰς ταὐτὸ καὶ τοῦ ποιοῦντος ἀπάντησιν γενέσθαι, πρὸς ἄλληλά πως ἐχόντων· ὡς ἄκυρον εἰς τὴν τοῦ τέλους
45ἀπεργασίαν ἡ δραστικὴ δύναμις, ἂν μὴ παθητικὴ διάθεσις ᾖ. τοῦτο δ’ εὐστοχίας ἐστὶ καιροῦ τῷ παθεῖν ἑτοίμῳ
συνάπτοντος ἐν ἀκμῇ τὸ ποιεῖν πεφυκός.82

135*

Stobaeus 4.20.67 (4 p. 468 H.). ἐκ τῶν Πλουτάρχου Ὅτι οὐ κρίσις ὁ ἔρως. Οἱ μὲν γὰρ νόσον τὸν ἔρωτα οἱ δ’ ἐπιθυμίαν 〈οἱ δὲ φιλίαν〉 οἱ δὲ μανίαν οἱ δὲ θεῖόν τι κίνημα τῆς ψυχῆς καὶ
5δαιμόνιον, οἱ δ’ ἄντικρυς θεὸν ἀναγορεύουσιν. ὅθεν ὀρθῶς ἐνίοις ἔδοξε τὸ μὲν ἀρχόμενον ἐπιθυμίαν εἶναι τὸ δ’ ὑπερβάλλον μανίαν τὸ δ’ ἀντίστροφον φιλίαν τὸ δὲ ταπει‐ νότερον ἀρρωστίαν τὸ δ’ εὐημεροῦν ἐνθουσιασμόν. διὸ καὶ πυρφόρον αὐτὸν οἵ τε ποιηταὶ λέγουσιν οἵ τε πλάσται καὶ
10γραφεῖς δημιουργοῦσιν, ὅτι καὶ τοῦ πυρὸς τὸ μὲν λαμπρὸν ἥδιστόν ἐστιν τὸ δὲ καυστικὸν ἀλγεινότατον.

136

Stobaeus 4.20.68 (4 p. 469 H.). ἐν ταὐτῷ. Ὥσπερ γὰρ τοὺς φίλους ὑγιαίνοντας μέν, ἂν πλημμελῶ‐ σιν, ἐξελέγχειν καὶ νουθετεῖν κράτιστόν ἐστιν, ἐν δὲ ταῖς παρακοπαῖς καὶ τοῖς φρενιτισμοῖς εἰώθαμεν μὴ διαμάχε‐
5σθαι μηδ’ ἀντιτείνειν ἀλλὰ καὶ συμπεριφέρεσθαι καὶ συν‐ επινεύειν· οὕτω τοὺς δι’ ὀργὴν ἢ πλεονεξίαν ἁμαρτάνοντας ἀνακόπτειν τῇ παρρησίᾳ δεῖ καὶ κωλύειν, τοῖς δ’ ἐρῶσιν ὥσπερ νοσοῦσι συγγνώμην ἔχειν. διὸ κράτιστον μὲν ἐξ ἀρχῆς τοιούτου πάθους σπέρμα μὴ παραδέχεσθαι μηδ’
10ἀρχήν· ἂν δ’ ἐγγένηται, ἴθι ἐπὶ ἀποτροπαίων βωμοὺς θεῶν κατὰ τὸν Πλάτωνα (Legg. 854b), ἴθι ἐπὶ τὰς τῶν σοφῶν ἀνδρῶν συνουσίας, ἐξέλασον αὑτοῦ τὸ θηρίον πρὶν ὄνυχας φῦσαι καὶ ὀδόντας· εἰ δὲ μή, μαχέσῃ τελείῳ κακῷ, τὸ παιδίον τοῦτο καὶ νήπιον ἐναγκαλιζόμενος. τίνες δ’ εἰσὶν
15οἱ τοῦ ἔρωτος ὄνυχες καὶ ὀδόντες; ὑποψία, ζηλοτυπία. ἀλλ’ ἔχει τι πιθανὸν καὶ ἀνθηρόν. ἀμέλει καὶ 〈ἡ〉 Σφὶγξ
εἶχεν ἐπαγωγὸν τὸ ποίκιλμα τοῦ πτεροῦ, καὶ
‘εἰ μὲν πρὸς αὐγὰς ἡλίου, χρυσωπὸν ἦν
νώτισμα θηρός· εἰ δὲ πρὸς νέφη βάλοι,
83
20κυανωπὸν ὥς τις Ἶρις ἀντηύγει σέλασ‘.
20 οὕτω δὴ καὶ ὁ ἔρως ἔχει τι χάριεν καὶ οὐκ ἄμουσον ἀλλ’ αἱμύλον καὶ ἐπιτερπές· ἁρπάζει δὲ καὶ βίους καὶ οἴκους καὶ γάμους καὶ ἡγεμονίας, οὐκ αἰνίγματα προβάλλων ἀλλ’ αὐ‐ τὸς αἴνιγμα δυσεύρετον ὢν καὶ δύσλυτον, εἰ βούλοιτό τις
25προτείνειν τί μισεῖ καὶ φιλεῖ, τί φεύγει καὶ διώκει, τί ἀπειλεῖ καὶ ἱκετεύει, τί ὀργίζεται καὶ ἐλεεῖ, 〈τί〉 βούλεται παύσασθαι καὶ οὐ βούλεται, τί χαίρει τῷ αὐτῷ μάλιστα καὶ ἀνιᾶται, † τοῦτο λῦσαι καὶ θεραπεῦσαι. τῆς μὲν γὰρ Σφιγγὸς τὸ αἴνιγμα τὰ πλεῖστα καὶ πεπλασμένα ἔχει· οὔτε
30γὰρ τρίπους ὁ γέρων ἀληθῶς, εἴ 〈τι〉 προσείληφε τοῖς ποσὶ βοηθεῖν, οὔτε τετράπους ὁ νήπιος, ἐπεὶ ταῖς χερσὶν ὑπερείδει τὴν τῶν βάσεων ὑγρότητα καὶ ἀσθένειαν. τὰ δὲ τῶν ἐρώντων πάθη ἀληθῆ· στέργουσιν, ἐχθραίνουσι· τὸν αὐτὸν ποθοῦσιν ἀπόντα, τρέμουσι παρόντος· κολακεύουσι,
35λοιδοροῦσι, προαποθνῄσκουσι, φονεύουσιν, εὔχονται μὴ φιλεῖν, καὶ παύσασθαι φιλοῦντες οὐ θέλουσι· σωφρονί‐ ζουσι καὶ πειρῶσι, παιδεύουσι καὶ διαφθείρουσιν, ἄρχειν θέλουσι καὶ δουλεύειν ὑπομένουσι. τοῦτ’ αἴτιον γέγονε μάλιστα τοῦ μανίαν ὑποληφθῆναι τὸ πάθος·
39
40‘ἤρων· τὸ μαίνεσθαι δ’ ἄρ’ ἦν ἔρως βροτοῖσ‘
40 ἐρωτικὸς ἀνὴρ Εὐριπίδης φησίν.

137

Stobaeus 4.20.69 (4 p. 470 H.). τοῦ αὐτοῦ Περὶ ἔρωτος. Ὁ ἔρως οὔτε τὴν γένεσιν ἐξαίφνης λαμβάνει καὶ ἀθρόαν
ὡς ὁ θυμός, οὔτε παρέρχεται ταχέως καίπερ εἶναι πτηνὸς λεγόμενος· ἀλλ’ ἐξάπτεται μαλακῶς καὶ σχεδὸν οἷον ἐν‐84
5τήκων ἑαυτόν, ἁψάμενός τε τῆς ψυχῆς παραμένει πολὺν χρόνον, οὐδ’ ἐν γηρῶσιν ἐνίοις ἀναπαυόμενος ἀλλ’ ἐν πολιαῖς ἀκμάζων ἔτι πρόσφατος καὶ νεαρός· ἂν δὲ καὶ λήξῃ καὶ διαλυθῇ, χρόνῳ μαρανθεὶς ἢ λόγῳ τινὶ κατα‐ σβεσθείς, οὔπω παντάπασιν ἐξαπήλλακται τῆς ψυχῆς ἀλλ’
10ἐναπολείπει πυρίκαυτον ὕλην καὶ σημεῖα θερμά, καθάπερ οἱ κεραυνοὶ τυφόμενοι. λύπης μὲν γὰρ οὐδὲν ἀπαλλαγείσης ἴχνος ἐν τῇ ψυχῇ παραμένει σύνοικον οὐδ’ ὀργῆς τραχείας πεσούσης, συστέλλεται δὲ καὶ φλεγμονὴ ἐπιθυμίας παρ‐ εχούσης τραχὺ κίνημα· τὰ δ’ ἐρωτικὰ δήγματα, κἂν ἀπο‐
15στῇ τὸ θηρίον, οὐκ ἐξανίησι τὸν ἰόν, ἀλλ’ ἐνοιδεῖ τὰ ἐν‐ τὸς σπαράγματα, καὶ ἀγνοεῖται τί ἦν, πῶς συνέστη, πόθεν εἰς τὴν ψυχὴν ἐνέπεσεν.

138

Stobaeus 4.21.25 (4 p. 492 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Περὶ ἔρωτος. Καὶ τοὺς καλοὺς ὁρᾶν μὲν ἐπιτερπέστατον, ἅψασθαι δὲ καὶ λαβεῖν οὐκ ἀκίνδυνον· μᾶλλον δέ, ὥς φησιν ὁ Ξενο‐
5φῶν (Cyrop. 5.1.16), τὸ μὲν πῦρ τοὺς ἁψαμένους κάει μόνον, οἱ δὲ καλοὶ καὶ τοὺς μακρὰν ἑστῶτας ὑφάπτουσιν·
ἡ γὰρ ὄψις λαβὴ τοῦ πάθους ἐστί.85

139*-141*

(t)

ΠΕΡΙ ΕΥΓΕΝΕΙΑΣ

139*

Stobaeus 4.29.21 (5 p. 708 H. = Ps.—Plut. De nobili‐ tate c. 10). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Κατὰ εὐγενείας. Τί γὰρ ἄλλο νομίζομεν εἶναι τὴν εὐγένειαν, εἰ μὴ παλαιὸν πλοῦτον ἢ παλαιὰν δόξαν, οὐδέτερον ἐφ’ ἡμῖν ὄν, ἀλλὰ τὰ
5μὲν τύχης ἀδήλου τὰ δ’ ἀκρισίας χάριν ἀνθρωπίνης; ὥστ’ ἐκ δυεῖν ἀλλοτρίων κρέμαται τὸ πεφυσημένον ὄνομ’ ἡ εὐγένεια. καὶ ὁ πλοῦτος μὲν οὐχ ὁμοίους αὐτῷ τοὺς γεννηθέντας ποιεῖ, ἀλλ’ ὁ ἐξ ἀρετῆς γεννηθεὶς εἰκονίζεται, τῶν ἐπὶ τῆς ψυχῆς δικαίων εἰς τοὺς ἐκγόνους διαχεομέ‐
10νων. καὶ τοῦτ’ ἔστιν ἡ ὄντως εὐγένεια, ὁμοίωσις δικαιο‐ σύνης.

140*

Stobaeus 4.29.22 (5 p. 709 H. = Ps.—Plut. De nobili‐ tate c. 10). ἐν ταὐτῷ. Ἆρ’ οὖν εὐγενέστερος ἦν ὁ Μίδου πλοῦτος τῆς Ἀριστεί‐ δου πενίας; καίτοι ὁ μὲν 〈ἀπέθανεν〉 οὐδ’ ἐντάφια κατα‐
5λιπών, τῷ δὲ Φρυγὶ πάντ’ ἂν ἐδύνατ’ εἶναι τάφος. ἀλλ’ οὐκ ἐν πλουσίῳ τὸ εὐγενές. πυρὸς ἔχει τινὰ τρόπον πᾶσα πονηρία· ἀμφότερα χωρὶς τροφῆς ἀφανίζεται σβεννύμενα. ἡ δὲ Σωκράτους ἀδοξία, μαίας καὶ ἑρμογλύφου πατρός, οὐκ ἦν εὐγενεστέρα τῆς Σαρδαναπάλλου δόξης; μὴ σύ γε
10νομίζεις ὅτι Ξέρξης εὐγενέστερος ἦν Κυνεγείρου; καίτοι ὁ μὲν ὑπὲρ τῆς ἰδίας πατρίδος ἀπεκόπη τὴν χεῖρα, ὁ δ’ ὑπὲρ τοῦ ζῆν ἔφυγεν, ἀντὶ τῆς μεγάλης βασιλείας μεγά‐
λην περικειμένος δειλίαν.86

141*

Stobaeus 4.29.51 (5 p. 722 H. = Ps.—Plut. De nobili‐ tate c. 1). Πλουτάρχου ὑπὲρ εὐγενείας. Ἄπιστος ἡ τῶν σοφιστῶν συκοφαντία κατὰ τῆς εὐγενεί‐ ας, εἰ μηδὲ τὰ ἐν μέσῳ καὶ πᾶσι γνώριμα σκοποῦσιν, ὅτι
5πρὸς τὰς ὀχείας τοὺς εὐγενεῖς ἵππους καὶ κύνας ὠνοῦνται καὶ κιχρῶνται καὶ ἀμπέλων εὐγενῆ σπέρματα καὶ ἐλαιῶν καὶ τῶν ἄλλων δένδρων, ἀνθρώπου δ’ οὐδὲν ὄφελος νομί‐ ζουσιν εὐγένειαν εἰς τὰς μελλούσας διαδοχάς, ἀλλὰ ταὐτὸ πείθονται βάρβαρον εἶναι καὶ Ἑλληνικὸν σπέρμα καὶ οὐκ
10οἴονται λεληθυίας τινὰς ἀρχὰς καὶ σπέρματ’ ἀρετῆς συγκαταβάλλεσθαι τοῖς γεννωμένοις, ὥσπερ τῷ Τηλε‐ μάχῳ τοῦ Ὀδυσσέως, ἐφ’ οὗ καὶ πάνυ † τῷ ὀνόματι ὁ ποιητὴς εἴρηκεν (β 271)
13
‘ἐνέστακται μένος ἠύ‘,
14
15ὡς ἂν ἐν ταῖς σπερμάτων ὀλίγαις σταγόσι καὶ τῶν ἀρετῆς συρρεόντων ἀγαθῶν.
16

142

(t)

ΠΕΡΙ ΗΜΕΡΩΝ
1 Plut. Vit. Camilli, c. 19. Οἱ 〈δ’〉 Ἀθηναῖοι καὶ τὴν περὶ Νάξον ἐνίκων ναυμαχίαν, ἧς Χαβρίας ἐστρατήγει, τοῦ Βοηδρομιῶνος περὶ τὴν πανσέληνον, ἐν δὲ Σαλαμῖνι περὶ
τὰς εἰκάδας, ὡς ἡμῖν ἐν τῷ Περὶ ἡμερῶν ἀποδέδεικται.87

143

(t)

ΠΕΡΙ ΗΣΥΧΙΑΣ
1 Stobaeus 4.16.18 (4 p. 398 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Περὶ ἡσυχίας. Σοφὸν ἔοικε χρῆμα τὸ τῆς ἡσυχίας πρός τ’ ἄλλα καὶ εἰς ἐπιστήμης καὶ φρονήσεως μελέτην· λέγω δ’ οὐ τὴν καπηλι‐
5κὴν καὶ ἀγοραίαν, ἀλλὰ τὴν μεγάλην, ἥτις ἐξομοιοῖ θεῷ τὸν αὐτὴν ἀναλαβόντα. αἱ μὲν γὰρ ἐν ταῖς πόλεσι καὶ τοῖς τῶν ἀνθρώπων ὄχλοις γινόμεναι μελέται γυμνάζουσι τὴν λεγομένην δριμύτητα, πανουργίαν οὖσαν· ὥστε τοὺς ἐν αὐταῖς ἄκρους οἷον ὑπὸ μαγείρων τῶν ἐν ταῖς πόλεσι
10χρειῶν διαπεποικιλμένους 〈πόσα μὲν οὐχὶ **〉 πόσα δ’ οὐχὶ καὶ διακονήματα δεινὰ ἐργάζεσθαι. ἡ δ’ ἐρημία, σο‐ φίας οὖσα γυμνάσιον, ἠθοποιὸς ἀγαθὴ καὶ πλάττει καὶ μετευθύνει τῶν ἀνδρῶν τὰς ψυχάς. οὐδὲν γὰρ αὐταῖς ἐμπό‐ διόν ἐστι τῆς αὐξήσεως, οὐδὲ πρὸς πολλὰ καὶ μικρὰ νόμι‐
15μα προσπταίουσαι κάμπτονται † εὐθύ, καθάπερ αἱ ταῖς πόλεσιν ἐναπειλημμέναι ψυχαί· ἀλλ’ ἐν ἀέρι καθαρῷ καὶ τὰ πολλὰ ἔξω διαιτώμεναι τῶν ἀνθρώπων ἀνίασιν ὀρθαὶ καὶ πτεροφυοῦσιν, ἀρδόμεναι τῷ διαυγεστάτῳ τε καὶ λειοτάτῳ ῥεύματι τῆς ἡσυχίας, ἐν ᾧ τά τε μαθήματα τοῦ
20νοῦ θεοειδέστερα καὶ καθαρώτερον ὁρᾷ. διὰ τοῦτό τοι καὶ τῶν θεῶν τὰ ἱερά, ὅσα ἐκ τοῦ ἀρχαίου πάλαι νενόμισται,
τοῖς ἐρημοτάτοις χωρίοις 〈ἐνίδρυσαν〉 οἱ πρῶτοι, μάλιστα δὲ Μουσῶν τε καὶ Πανὸς καὶ Νυμφῶν καὶ Ἀπόλλωνος καὶ ὅσοι μουσικῆς ἡγεμόνες θεοί, διακρίναντες, ὡς οἶμαι, τὰς88
25παιδείας † κατὰ τῶν ἐν ταῖς πόλεσι δεινῶν τε καὶ μιαρῶν τινῶν.
26

144*-146*

(t)

ΠΕΡΙ ΚΑΛΛΟΥΣ (?)

144*

Stobaeus 4.21.12 (4 p. 485 H.). Πλουτάρχου Ὑπὲρ κάλλους. Τί γάρ; οὐ σύνθετον φύσις ἀνθρώπων ἐκ σώματος καὶ ψυχῆς; ἢ θάτερον ἀρκοῦν ἡμῖν; καὶ πῶς οἷόν τε; τὸ μὲν
5γὰρ οὐκ ἂν εἴη μὴ χρώμενον ψυχῇ, ψυχὴ δ’ οὐκ ἂν εἴη μὴ ἔχουσα τὸ συνερεῖδον. τί οὖν; ὥσπερ ἐξ ἴσου κοσμεῖται ἑκάτερα τοῖς συγγενέσιν, ἡ μὲν δικαιοσύνῃ καὶ σωφροσύνῃ καὶ φρονήσει, τὸ δ’ ἰσχύι καὶ κάλλει καὶ ὑγιείᾳ. καὶ πῶς οὐ θαυμαστὸν λέγειν τὰ τῆς ψυχῆς καλά, τὰ τοῦ σώματος
10ὑπερορῶντα;

145*

Stobaeus 4.21.13 (4 p. 485 H.). ἐν ταὐτῷ. Ἡ γοῦν τοῦ σώματος εὐμορφία ψυχῆς ἐστιν ἔργον σώ‐ ματι χαριζομένης δόξαν εὐμορφίας. πεσέτω γοῦν θανάτῳ τὸ σῶμα, καὶ τῆς ψυχῆς μετῳκισμένης, οὐ στάσις, οὐ
5χρῶμα, οὐκ ὀφθαλμός, οὐ φωνή, οὐδὲν ἔτι καταλείπεται τῶν ἐρασμίων, προδεδομένον ὑπὸ τῶν ἀρχαίων οἰκητόρων· ὥστε καὶ 〈τὴν〉 ψυχὴν συνυβρίζεις λανθάνων, ἧς ἔστιν
ἀνθρώπου κάλλος.89

146*

Stobaeus 4.21.22 (4 p. 491 H.). Πλουτάρχου. Ἀλλὰ μήν, ὥσπερ ἔφην, οὐδὲν τῶν ἄλλων 〈καλλῶν〉 κινδύνων γένεσίς ἐστιν, ἀλλὰ μόνου τοῦ σώματος. τὰ μὲν γὰρ τῆς ψυχῆς κάλλη καὶ σωτηρίας ἐλπίδες εἰσί, φρόνησις,
5εὐσέβεια, δικαιοπραγία· καὶ τὸ παιδείας εὐπρόσωπον κάλλος οἴκου καὶ πόλεως καὶ ἐθνῶν ἀθόρυβος εἰρήνη διατελεῖ γιγνομένη· ἡ δὲ γυναικῶν εὐμορφία ἀφορμὴ τοῖς πάθεσι καὶ ταῖς ἐπιθυμίαις.
8

147

(t)

ΠΕΡΙ ΜΑΝΤΙΚΗΣ
1 Stobaeus 4.18a.10 (4 p. 414 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Περὶ μαντικῆς. Τῶν τεχνῶν, ὡς ἔοικε, τὰς μὲν ἡ χρεία συνέστησεν ἐξ ἀρχῆς καὶ μέχρι νῦν διαφυλάσσει—
4
5‘χρειὼ πάντ’ ἐδίδαξε, τί δ’ οὐ χρειώ κεν ἀνεύροι‘
5 τῶν ἀναγκαίων; —ὑφαντικὴν οἰκοδομικὴν ἰατρικὴν καὶ ὅσαι περὶ γεωργίαν ἀναστρέφονται· τὰς δ’ ἡδονή τις προσ‐ ηγάγετο καὶ κατέσχε, τὴν τῶν μυρεψῶν καὶ τῶν ὀψο‐ ποιῶν καὶ κομμωτικὴν πᾶσαν καὶ ἀνθοβαφίαν. ἔστι δ’
10ὧν τὴν πιθανότητα καὶ τὴν ἀκρίβειαν καὶ τὸ καθάριον ἀγαπῶντες ἐκμανθάνουσι καὶ περιέπουσιν, ὡς ἀριθμη‐ τικὴν καὶ γεωμετρίαν καὶ κανονικὴν πᾶσαν καὶ ἀστρο‐ λογίαν, ἅς φησιν ὁ Πλάτων (Rep. 528c) καίπερ ἀμελου‐
μένας ‘βίᾳ ὑπὸ χάριτος αὔξεσθαι‘.90

148

(t)

ΠΕΡΙ ΟΡΓΗΣ
1 Stobaeus 3.20.70 (3 p. 555 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Περὶ ὀργῆς. Ὅσα δ’ ὀργῇ χρώμενοι πράττουσιν ἄνθρωποι, ταῦτ’ ἀνάγκη τυφλὰ εἶναι καὶ ἀνόητα καὶ τοῦ παντὸς ἁμαρτά‐
5νειν. οὐ γὰρ οἷόν τ’ ὀργῇ χρώμενον λογισμῷ χρῆσθαι, τὸ δ’ ἄνευ λογισμοῦ ποιούμενον πᾶν ἄτεχνόν τε καὶ διεστραμ‐ μένον. λόγον οὖν ἡγεμόνα χρὴ ποιησάμενον οὕτως ἐπι‐ χειρεῖν τοῖς κατὰ τὸν βίον ἔργοις, τὰς ἑκάστοτε προσ‐ πιπτούσας ὀργὰς διωθούμενον καὶ διανεύοντα, ὥσπερ οἱ
10κυβερνῆται τὰ κύματα προσφερόμενα. ἔστι γοῦν οὐκ ἔλατ‐ τον τὸ δέος, ὀργῆς 〈δ’〉 ἀντιπρῴρου κυλινδουμένης, αὑτόν τε καὶ σύμπαντα οἶκον ἔστιν ἄρδην ἀπολέσαι καὶ ἀνα‐ τρέψαι μὴ διαπλεύσαντα δεξιῶς. οὐ μὴν ἀλλ’ ἐπιμελείας εἰς αὐτὰ δεῖ καὶ μελέτης ἢ καὶ μάλιστα ἁλίσκονται κατ’
15ἄκρας· 〈κατορθοῦσι δὲ μάλιστα〉 οἱ παραδεξάμενοι τὸν θυμὸν ὡς σύμμαχον ἀρετῆς, ἀπολαύοντες ὅσον αὐτοῦ χρήσιμόν ἐστιν ἔν τε πολέμῳ καὶ νὴ Δί’ ἐν πολιτείαις, τὸ πολὺ δ’ αὐτοῦ καὶ τὸ ἐπιπολάζον 〈σπουδάζοντεσ〉 ἐκ‐ κρίνειν καὶ ἐκβάλλειν τῆς ψυχῆς, ὅπερ ὀργή τε καὶ πικρία
20καὶ ὀξυθυμία λέγεται, νοσήματα ἥκιστα ταῖς ἀνδρείαις ψυχαῖς πρέποντα. τίς οὖν ἐν ἡλικίᾳ τούτων γίγνεται μελέ‐ τη; ἐμοὶ μὲν δοκεῖ μάλιστ’ ἂν ὧδε γίγνεσθαι, πόρρωθεν
ἡμῶν προμελετώντων καὶ προαπαντλούντων 〈τὸ〉 πλεῖ‐ στον, οἷον ἐν οἰκέταις τε καὶ πρὸς γυναῖκας τὰς γαμετάς. ὁ91
25γὰρ οἴκοι πρᾷος καὶ δημοσίᾳ πρᾶος πολὺ μᾶλλον ἔσται, τοιοῦτος ἔνδοθεν καὶ ὑπὸ τῶν οἴκοι πεποιημένος † αὐτῷ τῆς αὑτοῦ ψυχῆς εἶναι ἀγαθός.
27

149-152

(t)

ΠΕΡΙ (vel ΚΑΤΑ) ΠΛΟΥΤΟΥ

149

Stobaeus 4.31c.85 (5 p. 765 H.). Πλουτάρχου Κατὰ πλούτου. Φύσει μὲν γὰρ δυσχαλίνωτον ὄρεξις, προσλαβοῦσα δὲ καὶ πλούτου χορηγίαν ἀχαλίνωτον.

150

Stobaeus 4.31c.86 (5 p. 765 H.). ἐν ταὐτῷ. Ἀλλ’ ἀπληστία καὶ ἄπιστός ἐστιν ἐν αὐτοῖς μανία, τοιού‐ τῳ μὲν ἐνθουσιασμῷ χρῆσθαι περὶ τὴν κτῆσιν, ὡς εἰ κτήσαιντο μηκέτι καμουμένους, τοσαύτῃ δ’ ἀμελείᾳ περὶ
5τὰ ληφθέντα, ὡς μὴ γενόμενα. δυσερωτιῶσι δὲ τῶν ἀπόντων, ὑπερορῶντες ὧν ἔχουσιν· οὐδὲν γὰρ οὕτως ἀγα‐ πῶσιν ὡς [δὲ] ἐλπίζουσιν. οὐκ οἶδα πότερον αὐτοῖς ἄμεινόν ἐστιν, ἔχειν ἢ προσδοκᾶν· ἔχοντες γὰρ οὐ χρῶνται, προσ‐ δοκῶντες δὲ κάμνουσι. τί οὖν ἐπαινοῦμεν τοιοῦτον ἀγαθόν,
10οὗ πέρας ἔστιν οὐδέν, ἀλλ’ ᾧ τὸ ληφθὲν ἑτέρων ἀρχή;92

151

Stobaeus 4.32a.16 (5 p. 784 H.). Πλουτάρχου Κατὰ πλούτου. Οὐδέποτε λιμὸς ἐγέννησε μοιχείαν, οὐδέποτε ἀπορία χρημάτων ἀσωτίαν. βραχεῖά τίς ἐστι σωφροσύνη τὸ πενη‐
5τεύειν, ὀλίγη τις εὐνομία τὸ ἀπορεῖσθαι.

152

Stobaeus 4.32a.17 (5 p. 784 H.). Ἀρκεσιλάου· Ἀρκεσίλαος τὴν πενίαν λυπρὰν μὲν ἔλεγεν εἶναι ὥσπερ καὶ τὴν Ἰθάκην, ἀγαθὴν δὲ κουροτρόφον, ἐθίζουσαν συνεῖναι λιτότητι καὶ καρτερίᾳ, καὶ καθόλου γυμνάσιον
5ἀρετῆς ἔμπρακτον.
5

153-156

(t1)

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΙΑΒΑΛΛΕΙΝ (?)
t2vel
t3ΠΕΡΙ ΔΙΑΒΟΛΗΣ (?)

153

Stobaeus 3.20.59 (3 p. 551 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ Περὶ διαβολῆς. Οἱ νεώνητοι δοῦλοι πυνθάνονται οὐκ εἰ δεισιδαίμων ἢ φθονερὸς ὁ δεσπότης, ἀλλ’ εἰ ὀργίλος.

154

Stobaeus 3.38.31 (3 p. 714 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ
〈Περὶ τοῦ〉 διαβάλλειν. Τὸν φθόνον ἔνιοι τῷ καπνῷ εἰκάζουσι· πολὺς γὰρ ἐν τοῖς ἀρχομένοις ὤν, ὅταν ἐκλάμψωσιν ἀφανίζεται. ἥκιστα93
5γοῦν τοῖς πρεσβυτέροις φθονοῦσιν.

155

Stobaeus 3.38.32 (3 p. 715 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ 〈Περὶ τοῦ〉 διαβάλλειν. Ἱππίας λέγει δύο εἶναι φθόνους· τὸν μὲν δίκαιον, ὅταν τις τοῖς κακοῖς φθονῇ τιμωμένοις· τὸν δ’ ἄδικον, ὅταν
5τοῖς ἀγαθοῖς. καὶ διπλᾶ τῶν ἄλλων οἱ φθονεροὶ κακοῦνται· οὐ γὰρ μόνον τοῖς ἰδίοις κακοῖς ἄχθονται, ὥσπερ ἐκεῖνοι, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἀλλοτρίοις ἀγαθοῖς.

156

Stobaeus 3.42.10 (3 p. 761 H.). Πλουτάρχου ἐκ τοῦ 〈Περὶ τοῦ〉 διαβάλλειν. Ἱππίας φησὶν ὅτι δεινόν ἐστιν ἡ διαβολία, οὕτως ὀνο‐ μάζων· ὅτι οὐδὲ τιμωρία τις κατ’ αὐτῶν γέγραπται ἐν τοῖς
5νόμοις, ὥσπερ τῶν κλεπτῶν· καίτοι ἄριστον ὂν κτῆμα τὴν φιλίαν κλέπτουσιν, ὥστε ἡ ὕβρις κακοῦργος οὖσα δικαιο‐ τέρα ἐστὶ τῆς διαβολῆς διὰ τὸ μὴ ἀφανὴς εἶναι.
7

157-158

(t)

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΠΛΑΤΑΙΑΙΣ ΔΑΙΔΑΛΩΝ

157

Eusebius, Praep. Ev. 3 Prooem. Λαβὼν ἀνάγνωθι τοῦ
Χαιρωνέως Πλουτάρχου τὰς περὶ τῶν προκειμένων φωνάς, ἐν αἷς σεμνολογῶν παρατρέπει τοὺς μύθους ἐφ’ ἅς φησιν εἶναι μυστηριώδεις θεολογίας, ἃς δὴ ἐκκαλύπτων τὸν94
5μὲν Διόνυσον τὴν μέθην εἶναί φησιν ... τὴν δὲ Ἥραν τὴν γαμήλιον ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς συμβίωσιν· εἶθ’, ὥσπερ ἐπιλελησμένος τῆς ἀποδόσεως, ἑτέραν ἑξῆς ἐπισυνάψας ἱστορίαν τὴν Ἥραν οὐκέτι ὡς τὸ πρότερον ἀλλὰ τὴν Γῆν ὀνομάζει, λήθην δὲ καὶ νύκτα τὴν Λητώ· καὶ πάλιν
10τὴν αὐτὴν τῇ Λητοῖ φησιν εἶναι τὴν Ἥραν· εἶτ’ ἐπὶ τούτοις εἰσάγεται αὐτῷ ὁ Ζεὺς εἰς τὴν αἰθέριον δύναμιν ἀλλη‐ γορούμενος. καὶ τί με δεῖ ταῦτα προλαμβάνειν, αὐτοῦ παρὸν ἀκοῦσαι τοῦ ἀνδρὸς ὧδέ πως ἐν οἷς ἐπέγραψεν Περὶ τῶν ἐν Πλαταιαῖς Δαιδάλων τὰ λανθάνοντα τοὺς πολλοὺς
15τῆς ἀπορρήτου περὶ θεῶν φυσιολογίας ἐκφαίνοντος; Ὅτι μὲν οὖν ἡ παλαιὰ φυσιολογία καὶ παρ’ Ἕλλησι καὶ βαρβάροις λόγος ἦν φυσικὸς ἐγκεκαλυμμένος μύθοις, τὰ πολλὰ δι’ αἰνιγμάτων καὶ ὑπονοιῶν ἐπίκρυφος, καὶ μυστηριώδης θεολογία τά τε λαλούμενα τῶν σιγωμένων
20ἀσαφέστερα τοῖς πολλοῖς ἔχουσα καὶ τὰ σιγώμενα τῶν λαλουμένων ὑποπτότερα, κατάδηλόν ἐστιν τοῖς Ὀρφικοῖς ἔπεσι καὶ τοῖς Αἰγυπτιακοῖς καὶ Φρυγίοις λόγοις· μά‐ λιστα δ’ οἱ περὶ τὰς τελετὰς ὀργιασμοὶ καὶ τὰ δρώμενα συμβολικῶς ἐν ταῖς ἱερουργίαις τὴν τῶν παλαιῶν ἐμ‐
25φαίνει διάνοιαν. Οἷον, ἵνα μὴ μακρὰν τῶν ἐνεστηκότων λόγων βαδίζω‐ μεν, οὐ νομίζουσιν οὐδ’ ἀξιοῦσι κοινωνίαν εἶναι πρὸς Διόνυσον Ἥρᾳ· φυλάσσονται δὲ συμμιγνύναι τὰ ἱερά, καὶ τὰς Ἀθήνησιν ἱερείας ἀπαντώσας φασὶν ἀλλήλαις μὴ
30προσαγορεύειν, μηδ’ ὅλως κιττὸν εἰς τὸ τῆς Ἥρας εἰσκομί‐
ζεσθαι τέμενος, οὐ διὰ τὰς μυθικὰς καὶ φλυαρώδεις ζηλοτυπίας, ἀλλ’ ὅτι γαμήλιος μὲν ἡ θεὸς καὶ νυμφαγω‐ γός, ἀπρεπὲς δὲ τὸ μεθύειν νυμφίοις καὶ γάμοις ἀναρ‐ μοστότατον, ὥς φησιν ὁ Πλάτων (Legg. 775b—d)· ἀκρα‐95
35τοποσία γὰρ ταραχὴν ἐμποιεῖ καὶ ψυχαῖς καὶ σώμασιν, ὑφ’ ἧς ἄπλαστα καὶ πεπλανημένα ῥιζοῦται κακῶς τὰ σπειρό‐ μενα καὶ κυϊσκόμενα. πάλιν οἱ θύοντες Ἥρᾳ τὴν χολὴν οὐ καθαγίζουσιν ἀλλὰ κατορύττουσι παρὰ τὸν βωμόν, ὡς δέον ἄθυμον καὶ ἄχολον καὶ καθαρεύουσαν ὀργῆς καὶ
40πικρίας ἁπάσης τὴν γυναικὸς καὶ ἀνδρὸς εἶναι συμβίωσιν. Τοῦτο δὲ τὸ συμβολικὸν εἶδος ἐν τοῖς λόγοις καὶ τοῖς μύθοις μᾶλλόν ἐστιν· οἷον ἱστοροῦσι τὴν Ἥραν ἐν τῇ Εὐβοίᾳ τρεφομένην ἔτι παρθένον ὑπὸ τοῦ Διὸς κλαπῆναι, καὶ διακομισθεῖσαν ἐνταῦθα κρύπτεσθαι, Κιθαιρῶνος
45αὐτοῖς μυχὸν ἐπίσκιόν τινα καὶ θάλαμον αὐτοφυῆ παρασχόντος· ἐλθούσης δὲ τῆς Μακρίδος κατὰ ζήτησιν (ἦν δὲ Ἥρας τιθήνη) καὶ βουλομένης ἐρευνᾶν, οὐκ ἐᾶν τὸ Κιθαιρῶνα πολυπραγμονεῖν οὐδὲ τῷ χωρίῳ προσάγειν, ὡς τοῦ Διὸς ἐκεῖ τῇ Λητοῖ συναναπαυομένου καὶ συνδιατρί‐

157

(50)

βοντος. ἀπελθούσης δὲ τῆς Μακρίδος, οὕτω τότε μὲν δια‐ λαθεῖν τὴν Ἥραν, ὕστερον δὲ τῇ Λητοῖ χάριν ἀπομνημο‐ νεύουσαν ὁμοβώμιον θέσθαι καὶ σύνναον· ὥστε καὶ Λητοῖ Μυχίᾳ προθύεσθαι· τινὲς δὲ Νυχίαν λέγουσι. σημαίνεται δ’ ἐν ἑκατέρῳ τῶν ὀνομάτων τὸ κρύφιον καὶ διαλεληθός. ἔνιοι
55δὲ τὴν Ἥραν αὐτὴν ἐκεῖ τῷ Διὶ λάθρᾳ συνοῦσαν καὶ λαν‐ θάνουσαν οὕτω φασὶ Λητὼ Νυχίαν προσηγορεῦσθαι· φα‐ νερῶν δὲ τῶν γάμων γενομένων καὶ περὶ τὸν Κιθαιρῶνα πρῶτον ἐνταῦθα καὶ τὰς Πλαταιὰς τῆς ὁμιλίας ἀνακαλυ‐ φθείσης, Ἥραν Τελείαν καὶ Γαμήλιον αὐτὴν προσαγορευ‐
60θῆναι. Οἱ δὲ φυσικῶς μᾶλλον καὶ πρεπόντως ὑπολαμβάνον‐
τες τὸν μῦθον οὕτως εἰς ταὐτὸ τῇ Λητοῖ συνάγουσι τὴν Ἥραν. γῆ μέν ἐστιν ἡ Ἥρα καθάπερ εἴρηται, νὺξ δ’ ἡ Λητώ ‘ληθώ‘ τις οὖσα τῶν εἰς ὕπνον τρεπομένων. νὺξ δ’96
65οὐδέν ἐστιν ἄλλο πλὴν σκιὰ γῆς· ὅταν γὰρ πλησιάσαντα ταῖς δυμαῖς ἀποκρύψῃ τὸν ἥλιον, ἀναπλατυνομένη μελαί‐ νει τὸν ἀέρα· καὶ τοῦτ’ ἔστι τὸ ἐκλειπτικὸν ὀλίσθημα τῶν πανσελήνων, ὅταν τῆς σελήνης περιφερομένης ἡ σκιὰ τῆς γῆς ἐπιψαύσῃ καὶ διαθολώσῃ τὸ φέγγος.
70 Ὅτι δ’ οὐκ ἄλλη τίς ἐστι τῆς Ἥρας ἡ Λητώ, μάθοιτ’ ἂν ἐνθένδε. τὴν Ἄρτεμιν δήπου θυγατέρα Λητοῦς καλοῦ‐ μεν, ἀλλὰ καὶ Εἰλείθυιαν τὴν αὐτὴν ὀνομάζομεν· οὐκοῦν ἥ τε Ἥρα καὶ ἡ Λητὼ δύο εἰσὶ μιᾶς θεοῦ προσηγορίαι. πάλιν ἐκ μὲν Λητοῦς ὁ Ἀπόλλων ἐκ δ’ Ἥρας ὁ Ἄρης γέγονε·
75μία δ’ ἐστὶν ἀμφοτέρων δύναμις, καὶ κέκληται Ἄρης μὲν ὡς ‘ἀρήγων‘ τοῖς κατὰ βίαν καὶ μάχην συμπτώμασιν, Ἀπόλλων δ’ ὡς ‘ἀπαλλάττων‘ καὶ ‘ἀπολύων‘ τῶν περὶ σῶμα νοσηματικῶν παθῶν τὸν ἄνθρωπον. διὸ καὶ τῶν ἐμπυρωτάτων ἄστρων καὶ πυριφλεγεστάτων ὁ μὲν ἥλιος
80Ἀπόλλων κέκληται ὁ δὲ πυροειδὴς Ἄρης ἐπωνόμασται. καὶ οὐκ ἀπὸ τρόπου ἐστὶν τὴν αὐτὴν θεὸν Γαμήλιον λέγε‐ σθαι καὶ μητέρα Εἰλειθυίας καὶ Ἡλίου νομίζεσθαι· γάμου μὲν γὰρ τέλος γένεσίς ἐστιν, γένεσις δ’ ἡ εἰς ἥλιον καὶ φῶς ἐκ σκότους πορεία· καὶ καλῶς ἔφη ὁ ποιητής (Π 187)
84
85‘αὐτὰρ ἐπειδὴ τόν γε μογοστόκος Εἰλείθυια ἐξάγαγε προφόωσδε καὶ ἠελίου ἴδεν αὐγάσ‘.
86 εὖ ὁ ποιητὴς τῇ μὲν προθέσει τὴν σύνθεσιν 〈συν〉έθλι‐ ψεν, ἐμφαίνων τὸ βεβιασμένον τῆς ὠδῖνος, τέλος δὲ τῆς γενέσεως ἐποίησεν ἥλιον ἰδεῖν. οὐκοῦν ἡ αὐτὴ θεὸς ἐποίησε
90καὶ γάμον συνελθεῖν, ἵνα γένεσιν παρασκευάσῃ. Δεῖ δ’ ἴσως καὶ τὸν εὐηθέστερον μῦθον εἰπεῖν. λέγεται γὰρ ὁ Ζεύς, τῆς Ἥρας αὐτῷ διαφερομένης καὶ μηκέτι φοι‐ τᾶν εἰς ταὐτὸ βουλομένης ἀλλὰ κρυπτούσης ἑαυτήν, ἀμηχανῶν καὶ πλανώμενος Ἀλαλκομενεῖ τῷ αὐτόχθονι97
95συντυχεῖν καὶ διδαχθῆναι ὑπὸ τούτου, ὡς ἐξαπατητέον τὴν Ἥραν σκηψάμενον γαμεῖν ἑτέραν. συνεργοῦντος δὲ τοῦ Ἀλαλκομενέως, κρύφα τεμόντας αὐτοὺς εὐκτέανον καὶ παγκάλην δρῦν μορφῶσαί τ’ αὐτὴν καὶ καταστεῖλαι νυμ‐ φικῶς, Δαιδάλην προσαγορεύσαντας· εἶθ’ οὕτως ἀνα‐

157

(100)

μέλπεσθαι μὲν τὸν ὑμέναιον, λουτρὰ δὲ κομίζειν τὰς Τριτωνίδας Νύμφας, αὐλοὺς δὲ καὶ κώμους τὴν Βοιω‐ τίαν παρασχεῖν· περαινομένων δὲ τούτων οὐκέτι τὴν Ἥραν καρτερεῖν, ἀλλὰ καταβᾶσαν ἐκ τοῦ Κιθαιρῶνος, τῶν Πλα‐ ταιατίδων αὐτῇ γυναικῶν ἑπομένων, ὑπ’ ὀργῆς καὶ ζηλο‐
105τυπίας θέουσαν ἐλθεῖν πρὸς τὸν Δία, καὶ τοῦ πλάσματος φανεροῦ γενομένου, διαλλαγεῖσαν μετὰ χαρᾶς καὶ γέλωτος αὐτὴν νυμφαγωγεῖν· τιμὴν δὲ τῷ ξοάνῳ προσθεῖναι, καὶ Δαίδαλα τὴν ἑορτὴν προσαγορεῦσαι, κατακαῦσαι δ’ ὅμως αὐτὸ καίπερ ἄψυχον ὂν ὑπὸ ζηλοτυπίας.
110 Ὁ μὲν οὖν μῦθος τοιοῦτος, ὁ δὲ λόγος αὐτοῦ τοιόσδε. Ἥρας καὶ Διὸς διαφορὰ καὶ στάσις οὐδὲν ἄλλο πλὴν στοιχείων δυσκρασία καὶ τάραχός ἐστιν, ὅταν ἀλλήλοις μηκέτι συμμετρῆται κατὰ κόσμον, ἀλλὰ καὶ ἀνωμαλίας καὶ τραχύτητος ἐγγενομένης δυσμαχήσαντα λύσῃ τὴν κοινω‐
115νίαν καὶ φθορὰν τῶν ὅλων ἀπεργάσηται. ἂν μὲν οὖν ὁ Ζεύς, τουτέστιν ἡ θερμὴ καὶ πυρώδης δύναμις, αἰτίαν παράσχῃ τῆς διαφορᾶς, αὐχμὸς τὴν γῆν καταλαμβάνει· ἐὰν δὲ περὶ τὴν Ἥραν, τουτέστι τὴν ὑγρὰν καὶ πνευματικὴν φύσιν, ὕβρις τις ἢ πλεονασμὸς γένηται, ῥεῦμα ἦλθε πολὺ καὶ
120συνώμβρισε καὶ κατέκλυσε τὰ πάντα. τοιούτου δέ τινος γενομένου καὶ περὶ τοὺς τότε χρόνους, καὶ μάλιστα τῆς
Βοιωτίας βυθισθείσης, ὡς πρῶτον ἀνέδυ τὸ πεδίον καὶ ἡ πλήμμυρα ἐλώφησεν, ὁ μὲν ἐξ εὐδίας κόσμος τοῦ περι‐ έχοντος ὁμόνοια καὶ διαλλαγὴ τῶν θεῶν ἐλέχθη. πρῶτον98
125δ’ ἀνέσχεν ἐκ τῆς γῆς τῶν φυτῶν ἡ δρῦς, καὶ ταύτην ἠγάπησαν οἱ ἄνθρωποι, τροφὴν βίου καὶ σωτηρίας δια‐ μονὴν παρασχοῦσαν. οὐ γὰρ μόνον τοῖς εὐσεβέσιν, ὡς Ἡσίοδός φησιν, ἀλλὰ καὶ τοῖς ὑπολειφθεῖσι τῆς φθορᾶς
128 ‘ἄκρη μέν τε φέρει βαλάνους, μέσση δὲ μελίσσασ‘ (OD
130233).

158

Ibid. 3.8.1. λέγει δ’ οὖν Πλούταρχος ὧδέ πῃ κατὰ λέξιν. Ἡ δὲ τῶν ξοάνων ποίησις ἀρχαῖον ἔοικεν εἶναί τι καὶ παλαιόν, εἴγε ξύλινον μὲν ἦν τὸ πρῶτον εἰς Δῆλον ὑπὸ Ἐρυσίχθονος Ἀπόλλωνι 〈πεμφθὲν〉 ἐπὶ τῶν θεωριῶν ἄγαλ‐
5μα, ξύλινον δὲ τὸ τῆς Πολιάδος ὑπὸ τῶν αὐτοχθόνων ἱδρυθέν, ὃ μέχρι νῦν Ἀθηναῖοι διαφυλάττουσιν. Ἥρας δὲ καὶ Σάμιοι ξύλινον εἶχον ἕδος, ὥς φησιν Καλλίμαχος (fr. 100 Pfeiffer)·
8 ‘οὔπω Σκέλμιον ἔργον ἐύξοον, ἀλλ’ ἐπὶ τεθμὸν
10δηναιὸν γλυφάνων ἄξοος ἦσθα σανίς. ὧδε γὰρ ἱδρύοντο θεοὺς τότε· καὶ γὰρ Ἀθήνης ἐν Λίνδῳ Δαναὸς λιτὸν ἔθηκεν ἕδοσ‘.
12 Λέγεται δὲ Πείρας ὁ πρῶτος Ἀργολίδος Ἥρας ἱερὸν εἱσάμενος τὴν ἑαυτοῦ θυγατέρα Καλλίθυιαν ἱέρειαν κατα‐
15στήσας, ἐκ τῶν περὶ Τίρυνθα δένδρων ὄγχνην τεμὼν εὐκτέανον, Ἥρας ἄγαλμα μορφῶσαι. πέτραν μὲν γὰρ εἰς
θεοῦ κόπτειν εἰκόνα σκληρὰν καὶ δύσεργον καὶ ἄψυχον οὐκ ἐβούλοντο, χρυσὸν δὲ καὶ ἄργυρον ἡγοῦντο γῆς ἀκάρπου καὶ διεφθαρμένης χρώματα νοσώδη καὶ κηλῖδας ἐξανθεῖν99
20ὥσπερ μώλωπας ὑπὸ πυρὸς ῥαπισθείσης· ἐλέφαντι δὲ παί‐ ζοντες μὲν ἔσθ’ ὅπου προσεχρῶντο ποικίλματι τρυφῆς.
21

159-171*

(t)

ΠΕΡΙ ΦΙΛΙΑΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

159

Stobaeus 2.31.82 (2 p. 215 W.). ἐκ τῆς Περὶ φιλίας ἐπιστολῆς. Ἡ παιδεία, κἂν μηδὲν ἕτερον ἀγαθὸν ἔχῃ, τό γε συμφοιτᾶν 〈δι’〉 αὐτὴν νυκτὸς καὶ ἡμέρας ἔξω κακίας, οἷς
5ἂν ᾖ τις αἰδώς· καὶ πολλοὶ σφᾶς αὐτοὺς καὶ ἄλλους **

160

Stobaeus 2.46.15 (2 p. 262 W.). ἐκ τῆς Περὶ φιλίας ἐπιστολῆς. Ὡς μέντοι λαμπρόν ἐστιν εὖ ποιεῖν, οὕτως ἀμειπτέον, ἵνα μὴ μόνον ἀχαριστίας ὄφλῃ τις δίκην, ἀλλὰ καὶ βλάβους
5κοινοῦ τῶν εὖ πεισομένων εἰσαῦθις ἑτέρων ἀνακοπῇ πρὸς εὐεργεσίαν.

161

Stobaeus 3.2.34 (3 p. 186 H.). ἐκ τῆς ἐπιστολῆς τῆς
Περὶ φιλίας. Κακίας αὑτῶν πλάσσονταί τινες ῥημάτων εὐπρεπείᾳ, τὸ μὲν φιλοσώματον 〈φιλόκαλον, τὸ δ’ ἄγροικον〉 ἁπλοῦν,100
5τὸ δὲ φιλάργυρον προμηθὲς ἀποκαλούμενοι.

162

Stobaeus 3.2.35 (3 p. 186 H.). ἐν ταὐτῷ. Πολύβουλον εἶναι καὶ πολύτροπον, ἔνθα δεῖ καὶ τέχνης κατ’ ἀλλοφύλων πολεμίων, χρήσιμον καὶ ἀναγκαῖον· ἐπί‐ βουλον δ’ ἦθος καὶ κακομηχανώτατον διὰ παντὸς ἔχειν καὶ
5κατὰ πάντων οὐ τῇ τῶν ἀγχινόων, ὥς τινες οἴονται, τῇ δὲ τοῦ πονηροτάτου μερίδι προστίθημι.

163

Stobaeus 4.5.68 (4 p. 221 H.). ἐκ τῆς ἐπιστολῆς τῆς Περὶ φιλίας. Μάρτυς δ’ ἄριστος ὁ μηθὲν μὲν εὖ παθών, ἀπὸ δὲ τῆς εἰς ἄλλους εὐνοίας κρίνων.

164

Stobaeus 4.7.42 (4 p. 258 H.). Πλουτάρχου ἐκ τῆς ἐπι‐ στολῆς τῆς Περὶ φιλίας. Ἡμερότητι τοίνυν καὶ εὐεργεσίᾳ μᾶλλον ἢ φόβῳ πρὸς εὔνοιαν ὑπακτέον.

165

Stobaeus 4.7.43 (4 p. 258 H.). ἐν ταὐτῷ. Ἠπίους οὖν εἶναι δεῖ μετὰ τοῦ ἔμφρονος εἰς τὸ κοινῇ
λυσιτελές.101

166

Stobaeus 4.12.11 (4 p. 344 H.). ἐκ τῆς ἐπιστολῆς τῆς Περὶ φιλίας. Ἔτι δὲ κολάσεως ἀπαραιτήτου φόβος αἴτιός ἐστιν ἀπο‐ νοίας· ὁ γὰρ ὄλεθρον αὑτοῦ προλαβὼν ὁμόσε χωρεῖ κιν‐
5δύνοις.

167

Stobaeus 4.28.8 (5. p. 678 H.). ἐκ τῆς ἐπιστολῆς τῆς Περὶ φιλίας. Γάμος γὰρ ἀπὸ μὲν φιλίας διττῆς κράσεως βελτίων, ἑτέρως δὲ σφαλερός.

168

Stobaeus 4.31.126 (5 p. 778 H.). ἐκ τῆς ἐπιστολῆς τῆς Περὶ φιλίας. Πλούτῳ μέντοι χρηστέον ὡς ὕλῃ τινός, οὐκ ἐπὶ παντὸς ὁμοίως.

169

Stobaeus 4.31.127 (5 p. 779 H.). ἐν ταὐτῷ. Ἀρετὴν οὖν τοῖς πᾶσι μᾶλλον εὐκτέον ἢ πλοῦτον ἀνοήτοις σφαλερόν· ὑπὸ γὰρ χρημάτων αὔξεται κακία. καὶ ὅσῳ τις ἂν ἄφρων ᾖ, τοσούτῳ πλέον ἐξυβρίζει, τὸ λυσσῶδες αὑτοῦ
5τῶν ἡδονῶν ἐκπληροῦν ἔχων.

170

Stobaeus 4.33.20 (5 p. 805 H.). ἐκ τῆς ἐπιστολῆς τῆς Περὶ φιλίας. Ἐν πενίᾳ μέν τις διετέλεσεν εὐδαίμων, ὡς ἥκιστα δὲ
πλουτῶν κἀν ἀρχαῖς.102

171*

Ibid. Τοσοῦτον ὑπεραίρει πενίας ἀγαθόν, ὥστ’ αἰσχροῦ πλούτου νόμιμος ἀνὴρ ἀλλάξαιτ’ ἂν πενίαν· εἴ γε μὴ τῶν ποτ’ Ἀθηναίων ὁ πλουσιώτατος ἀμείνων ἦν Ἀριστείδου καὶ Σωκράτους [Θεμιστοκλῆς ὁ Νεοκλέους] ἐν πενίᾳ τῆς
5ἀρετῆς· ὁ δὲ πλοῦτος ἐκείνου αὐτοῦ καὶ αὐτὸς ἐξίτηλός τε καὶ ἀνώνυμος. φαύλῳ γὰρ ἅμα τῷ θανάτῳ πάντα συνοί‐ χεται, τὸ δὲ καλὸν αἰώνιον.
7

172

(t)

ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΠΟΝΩΝ
1 Photius, Bibliotheca 161. Περί τε φύσεως καὶ πόνων, ὅπως τε πολλοὶ πολλάκις πόνῳ τὴν φύσιν οὐκ εὖ φερο‐ μένην ὤρθωσαν, ἕτεροι δὲ καλῶς ἔχουσαν ἐξ ἀμελείας διέφθειραν, ὅπως τε ἔνιοι ἐν μὲν νέοις βραδεῖς ἐνεωρῶντο
5πᾶσι καὶ ἀσύνετοι, ἀκμασάντων δὲ εἰς τὸ ταχὺ καὶ συνετὸν αὐτοῖς ἡ φύσις ἐξέλαμψε.
6

173-178

(t)

ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ

173

Origenes contra Celsum, v. 57. Παράδοξα δὲ πράγματα τοῖς ἀνθρώποις ἐπιφαίνεσθαί ποτε καὶ τῶν Ἑλλήνων ἱστόρησαν οὐ μόνον οἱ ὑπονοηθέντες ἂν ὡς μυθοποιοῦντες ἀλλὰ καὶ οἱ πολὺ ἐπιδειξάμενοι γνησίως φιλοσοφεῖν καὶ
5φιλαληθῶς ἐκτίθεσθαι τὰ εἰς αὐτοὺς φθάσαντα. τοιαῦτα δ’ ἀνέγνωμεν παρὰ ... τῷ Χαιρωνεῖ Πλουτάρχῳ ἐν τοῖς
Περὶ ψυχῆς.103

174

Aulus Gellius 1.3.31.
1 Super hoc eodem Chilone Plutarchus philosophus in libro Περὶ ψυχῆς primo verbis his ita scripsit: Χείλων ὁ παλαιός, ἀκούσας τινὸς λέγοντος μηδένα ἔχειν ἐχθρόν, ἠρώτησεν εἰ μηδένα φίλον ἔχει, νομίζων ἐξ ἀνάγκης
5ἐπακολουθεῖν καὶ συνεμπλέκεσθαι φιλίαις ἀπεχθείας.

175

Aulus Gellius 15.10.
1 Plutarchus in librorum, quos Περὶ ψυχῆς inscripsit, primo, cum de morbis dissereret in animos hominum incidentibus, virgines dixit Milesii nominis, fere quot tum in ea civitate erant, repente sine ulla evidenti causa
5voluntatem cepisse obeundae mortis, ac deinde plurimas vitam suspendio amisisse. id cum accideret in dies crebrius, neque animis earum mori perseverantium medicina ad‐ hiberi quiret, decrevisse Milesios, ut virgines, quae cor‐ poribus suspensis demortuae forent, ut hae omnes nudae
10cum eodem laqueo, quo essent praevinctae, efferrentur. post id decretum virgines voluntariam mortem non pe‐ tisse, pudore solo deterritas tam inhonesti funeris.

176

Eusebius, Praep. Ev. 11.36.1. συγγενῆ δὲ τούτοις (sc. Platonis de Ere historiae) καὶ ὁ Πλούταρχος ὧδέ πῃ ἐν
τῷ πρώτῳ Περὶ ψυχῆς ἱστορεῖ. Ἀντύλλῳ δὲ τούτῳ καὶ αὐτοὶ παρῆμεν ἅμα Σωσιτέλει104
5καὶ Ἡρακλέωνι διηγουμένῳ. νοσῶν γὰρ ἔναγχος ἀβιώτως ἔχειν ἐδόκει τοῖς ἰατροῖς· ἀνενεχθεὶς δὲ μικρὸν ἔκ τινος οὐ βεβαίου καταφορᾶς, ἄλλο μὲν οὐδὲν οὔτ’ ἔπραξεν οὔτ’ εἶπε παρακινητικόν, ἔλεγε δὲ τεθνάναι καὶ πάλιν ἀφεῖσθαι καὶ μὴ τεθνήξεσθαι τὸ παράπαν ὑπὸ τῆς ἀρρωστίας ἐκείνης,
10ἀλλὰ καὶ κακῶς ἀκηκοέναι τοὺς ἀγαγόντας αὐτὸν ὑπὸ τοῦ κυρίου· πεμφθέντας γὰρ ἐπὶ Νικανδᾶν, αὐτὸν ἥκειν ἀντ’ ἐκείνου κομίζοντας. ὁ δὲ Νικανδᾶς ἦν σκυτοτόμος, ἄλλως δὲ τῶν ἐν παλαίστραις γεγονότων καὶ πολλοῖς συνήθης καὶ γνώριμος. ὅθεν οἱ νεανίσκοι προσιόντες ἔσκωπτον αὐτὸν
15ὡς ἀποδεδρακότα καὶ διεφθαρκότα τοὺς ἐκεῖθεν ὑπηρέ‐ τας· αὐτὸς μέντοι δῆλος ἦν εὐθὺς ὑποθραττόμενος καὶ δυσχεραίνων· τέλος δὲ πυρετοῦ προσπεσόντος, ἐξαίφνης ἀπέθανε τριταῖος. οὗτος δ’ ἀνεβίω καὶ περίεστιν εὖγε ποιῶν, ἡμῖν ξένων ἐπιεικέστατος.

177

Stobaeus 4.52.48 (5 p. 1087 H.). Θεμιστίου ἐκ τοῦ Περὶ ψυχῆς. Ταῦτα τοῦ Τίμωνος εἰπόντος, ὑπολαβὼν ὁ Πατρο‐ κλέας ‘ὁ μὲν λόγοσ‘ εἶπεν ‘οὐχ ἧττον ἰσχυρὸς ἢ παλαιός,
5ἔχει δ’ ὅμως ἀπορίας. εἰ γὰρ ἡ δόξα τῆς ἀφθαρσίας παμ‐ πάλαιός ἐστι, πῶς αὖ πάλιν τὸ τοῦ θανάτου δέος πάντων
πρεσβύτατον 〈εἰκὸσ〉 εἶναι τῶν φόβων, εἰ μὴ νὴ Δία καὶ πάντας ἡμῖν τοῦτο τοὺς ἄλλους ἐγγεγέννηκεν; οὐ γὰρ νεαρὸν οὐδὲ πρόσφατόν ἐστι τὸ κλαίεσθαι τὸν τεθνηκότα,105
10καὶ ταῦτα δὴ τὰ θρηνώδη καὶ δύσφημα τῶν ὀνομάτων ἐπι‐ λέγεσθαι, τὸν ἄθλιον καὶ τὸν οἰκτρόν.‘ ‘Ἀλλ’ οὕτω μέν‘ ἔφη ὁ Τίμων ‘λογιζόμενοι καὶ τὰ ἄφθαρτα δοξάζουσι συνδιαλύεσθαι 〈τοῖσ〉 φθειρομένοις. ὅτι μὲν οὖν τὸ μετηλλαχέναι καὶ μεθίστασθαι καὶ
15οἴχεσθαι τὸν τεθνηκότα δυσχεροῦς οὐδενὸς ἁπλῶς, ἀμεί‐ ψεως δέ τινος ἢ μεταβολῆς ὑπόνοιαν δίδωσιν, οὐκ ἄδηλόν ἐστι· ὅποι δ’ αὕτη γίγνεται τοῖς μεταλλάττουσιν ἡ μετα‐ βολή, καὶ πότερον εἰς χεῖρον ἢ βέλτιον, ἐκ τῶν ἄλλων ὀνομάτων σκοπῶμεν. αὐτὸ τοίνυν τὸ τοῦ θανάτου πρῶ‐
20τον οὐχ ὑπὸ γῆν ἔοικεν οὐδὲ κάτω δεικνύναι χωροῦν τὸ μετηλλαχὸς ἀλλ’ ἄνω φερόμενον καὶ θέον· διὸ δὴ καὶ λόγον ἔχει καθάπερ ἐκ καμπῆς τινος ἀνείσης οἷον ἐξᾴττειν καὶ ἀναθεῖν τὴν ψυχὴν ἀποπνέοντος τοῦ σώματος ἀναπνέουσαν αὐτὴν καὶ ἀναψύχουσαν. ὅρα δὲ τὸ ἀντικείμενον θανάτῳ,
25τὴν γένεσιν, ὡς τοὐναντίον δηλοῖ ῥοπήν τινα κάτω καὶ νεῦσιν ἐπὶ γῆν ἐκείνου τοῦ περὶ τὴν τελευτὴν πάλιν ἀναθέοντος· ᾗ καὶ γενέθλιον τὴν 〈πρώτην〉 ἡμέραν κα‐ λοῦσιν, ὡς ἄθλων καὶ πόνων μεγάλων ἀρχὴν γενομένην. μᾶλλον δ’ ἴσως ἀφ’ ἑτέρας ταὐτὸ συζυγίας κατοψόμεθα
30καὶ σαφέστερον. ἀπολύεσθαι γὰρ τὸν ἀποθνῄσκοντα καὶ τὴν τελευτὴν ἀπόλυσιν καλοῦσιν, ἂν δὲ ἔρημαι ** σώ‐
ματος· τοῦτο γὰρ ‘δέμασ‘ ὀνομάζουσιν, ὡς ‘δεδεμένησ‘ ὑπ’ αὐτοῦ τῆς ψυχῆς ἐνταῦθα παρὰ φύσιν· οὐδὲν γὰρ ἐν ᾧ πέφυκεν εἶναι κατέχεται βίᾳ, καὶ τὸ δεδέσθαι τήν τε ‘βίαν‘106
35ταύτην παραγαγόντες ὠνόμασαν ‘βίον‘, ὥσπερ οἶμαι τὴν ‘ἑσπέραν‘ Ὅμηρος ‘ἕσπερον‘. ὅθεν ἀντίφωνον τοῦ βίου ὄνομα γέγονε τὸ ἀναπαύεσθαι τὸν θνῄσκοντα, μεγάλης καὶ παρὰ φύσιν ἀνάγκης ἀπαλλαττόμενον.

178

Stobaeus IV.52.49 (v. p. 1089 H.). ἐν ταὐτῷ. ‘Οὕτω κατὰ τὴν εἰς τὸ ὅλον μεταβολὴν καὶ μετακόσμη‐ σιν ὀλωλέναι τὴν ψυχὴν λέγομεν ἐκεῖ γενομένην· ἐνταῦθα δ’ ἀγνοεῖ, πλὴν ὅταν ἐν τῷ τελευτᾶν ἤδη γένηται· τότε
5δὲ πάσχει πάθος οἷον οἱ τελεταῖς μεγάλαις κατοργιαζό‐ μενοι. διὸ καὶ τὸ ῥῆμα τῷ ῥήματι καὶ τὸ ἔργον τῷ ἔργῳ τοῦ τελευτᾶν καὶ τελεῖσθαι προσέοικε. πλάναι τὰ πρῶτα καὶ περιδρομαὶ κοπώδεις καὶ διὰ σκότους τινὲς ὕποπτοι πορεῖαι καὶ ἀτέλεστοι, εἶτα πρὸ τοῦ τέλους αὐτοῦ τὰ δεινὰ
10πάντα, φρίκη καὶ τρόμος καὶ ἱδρὼς καὶ θάμβος· ἐκ δὲ τούτου φῶς τι θαυμάσιον ἀπήντησεν καὶ τόποι καθαροὶ καὶ λειμῶνες ἐδέξαντο, φωνὰς καὶ χορείας καὶ σεμνότητας ἀκουσμάτων ἱερῶν καὶ φασμάτων ἁγίων ἔχοντες· ἐν αἷς ὁ παντελὴς ἤδη καὶ μεμυημένος ἐλεύθερος γεγονὼς καὶ
15ἄφετος περιιὼν ἐστεφανωμένος ὀργιάζει καὶ σύνεστιν ὁσίοις καὶ καθαροῖς ἀνδράσι, τὸν ἀμύητον ἐνταῦθα τῶν ζώντων 〈καὶ〉 ἀκάθαρτον ἐφορῶν ὄχλον ἐν βορβόρῳ πολλῷ καὶ ὁμίχλῃ πατούμενον ὑφ’ ἑαυτοῦ καὶ συνελαυνόμενον, φόβῳ δὲ θανάτου τοῖς κακοῖς ἀπιστίᾳ τῶν ἐκεῖ ἀγαθῶν
20ἐμμένοντα. ἐπεὶ τό γε παρὰ φύσιν τὴν πρὸς τὸ σῶμα τῇ
ψυχῇ συμπλοκὴν εἶναι καὶ σύνερξιν ἐκεῖθεν ἂν συνίδοισ‘. ‘Πόθεν;‘ ἔφη ὁ Πατροκλέας. —‘ὅτι τῶν περὶ ἡμᾶς παθῶν ὁ ὕπνος ἥδιστόν ἐστι. πρῶτα μὲν γὰρ αἴσθησιν ἀλγηδόνος πάσης σβέννυσι διὰ τὴν ἡδονὴν πολλῷ τῷ107
25οἰκείῳ κεραννυμένης· ἔπειτα τῶν ἄλλων ἐπιθυμιῶν κρατεῖ, κἂν ὦσι σφοδρόταται. καὶ γὰρ πρὸς ἡδονὴν οἱ φιλοσώ‐ ματοι δυσανασχετοῦσιν, ἐπιόντος αὐτοῖς τοῦ καθεύδειν, καὶ περιβολὰς ἐρωμένων προΐενται καταδαρθάνοντες. καὶ τί δεῖ ταῦτα λέγειν, ὅπου καὶ τὴν ἀπὸ τοῦ μανθάνειν καὶ
30διαλέγεσθαι καὶ φιλοσοφεῖν ἡδονὴν καταλαμβάνων ὁ ὕπνος ἀποκλείει, τῆς ψυχῆς ὥσπερ ἀπὸ ῥεύματος λείου καὶ βαθέος ὑποφερομένης; ἡδονὴ δὲ δὴ πᾶσα μὲν ἴσως οὐσίαν ἔχει καὶ φύσιν ἀλγηδόνος ἀπαλλαγήν, αὕτη δὲ καὶ παν‐ τάπασιν· οὐδενὸς γὰρ ἔξωθεν οἷον ἐπιτερποῦς καὶ κινη‐
35τικοῦ προσιόντος, ἡδόμεθα καταδαρθάνοντες· ἀλλ’ ἐπί‐ πονόν τινα καὶ κοπώδη καὶ σκληρὰν ἔοικεν ἐξαιρῶν ὕπνος διάθεσιν ἥδιστον εἶναι· αὕτη δ’ ἐστὶν οὐχ ἑτέρα τῆς πρὸς τὸ σῶμα τὴν ψυχὴν συνδεούσης. χωρίζεται γὰρ ἐν τῷ καθ‐ εύδειν ἀνατρέχουσα καὶ συλλεγομένη πρὸς ἑαυτὴν ἐκ τοῦ
40διατετάσθαι πρὸς τὸ σῶμα καὶ διεσπάρθαι ταῖς αἰσθήσεσι. καίτοι λέγουσί τινες ὡς καταμίγνυσι μᾶλλον ὁ ὕπνος πρὸς τὸ σῶμα τὴν ψυχήν, οὐκ ὀρθῶς λέγοντες· ἀντιμαρτυρεῖ γὰρ τῇ ἀναισθησίᾳ καὶ ψυχρότητι καὶ βάρει καὶ ὠχρότητι τὸ σῶμα κατηγοροῦν τῆς ψυχῆς ἔκλειψιν μὲν ὅταν τελευ‐
45τήσῃ μετάστασιν δ’ ὅταν καθεύδῃ. καὶ τοῦτ’ ἐστὶ τὸ τὴν ἡδονὴν ποιοῦν, ἀπόλυσις καὶ ἀνάπαυλα τῆς ψυχῆς, ὥσπερ ἄχθος κατατιθεμένης καὶ πάλιν ἀναλαμβανούσης καὶ ὑποδυομένης. φεύγειν γὰρ ἔοικε κομιδῇ τὸ σῶμα θνῄσκου‐
σα δραπετεύειν δὲ καταδαρθάνουσα. διὸ θνῄσκουσι μὲν108

178

(50)

ἔνιοι μετὰ πόνων καθεύδουσι δὲ μεθ’ ἡδονῆς ἅπαντες· ὅπου μὲν γὰρ ἀπορρήγνυται παντάπασιν ὁ δεσμός, ὅπου δ’ ἐνδίδωσι καὶ χαλᾶται καὶ γίγνεται μαλακώτερος, οἷον ἁμμάτων ἀφιεμένων τῶν αἰσθήσεων παραλυομένων καὶ προϊεμένων τὴν περὶ τὸ σῶμα τῆς ψυχῆς ἔντασιν.‘
55 ‘Εἶτα πῶσ‘ εἶπεν ὁ Πατροκλέας ‘οὐ δυσφοροῦμεν οὐδ’ ἀλγοῦμεν ἐγρηγορότες;‘ ‘πῶς δέ‘ ἔφη ὁ Τίμων ‘κειρομένων μὲν αἰσθάνεται κουφότητος ἡ κεφαλὴ καὶ ῥᾳστώνης, κομώντων δὲ βαρύτητος αἴσθησιν οὐ πάνυ παρεῖχεν; καὶ λυθέντες μὲν ἐκ δεσμῶν ἥδονται, δεδεμένοι
60δ’ οὐκ ἀλγοῦσι; καὶ φῶς ἐπεισενεχθὲν ἐξαίφνης συμποσίῳ τινὶ συνηρεφεῖ θόρυβον καὶ κρότον ὑφ’ ἡδονῆς ἐποίησε, πρότερον δὲ τὸ ἀλαμπὲς ἐδόκει μὴ ἐνοχλεῖν μηδὲ λυπεῖν τὴν ὄψιν; ἓν γὰρ αἴτιον, ὦ φίλε, τούτων ἁπάντων, ὅτι τῷ παρὰ φύσιν τὸ κατὰ μικρὸν συνήθη καὶ σύντροφον ἐποίει
65τὴν αἴσθησιν, ὥστε μὴ πάνυ δυσχεραίνειν πάσχουσαν, ἀπαλλαγείσης δὲ καὶ μεταβαλούσης εἰς τὴν φύσιν, φαίνε‐ ται παρευθύς, τῷ οἰκείῳ τἀλλότριον καὶ τῷ ἡδομένῳ τὸ λυποῦν ὅτι παρῆν καὶ βαρῦνον. οὕτω δὴ καὶ τὴν ψυχὴν τῇ πρὸς τὰ θνητὰ πάθη καὶ μέρη καὶ ὄργανα κοινωνίᾳ τὸ
70παρὰ φύσιν καὶ ἀλλότριον οὐ πάνυ δοκεῖ πιέζειν ὑπὸ μα‐ κρᾶς συνηθείας· αἰσθάνεται δὲ ῥᾳστώνης καὶ κουφότητος μεθ’ ἡδονῆς ἀφιεμένη τῶν διὰ τοῦ σώματος ἐνεργειῶν· ἐκείναις γὰρ ἐνοχλεῖται καὶ περὶ ἐκείνας ἐκπονεῖται καὶ ἀπ’ ἐκείνων σχολῆς δεῖται καὶ ἀναπαύσεως· ἃ δ’ αὐτὴ καθ’
75αὑτὴν ἐνεργεῖ κατὰ φύσιν, τὸ σκοπεῖν ἀεί τι καὶ λογίζεσθαι καὶ μνημονεύειν καὶ θεωρεῖν, πρὸς ταῦτα ἄτρυτός ἐστι
καὶ ἀκόρεστος. καὶ γὰρ ὁ κόρος κόπος ἐν ἡδοναῖς ἔοικεν εἶναι τῷ μετὰ σώματός τι τὴν ψυχὴν πάσχειν, ἐπεὶ πρός γε τὰς αὑτῆς ἡδονὰς οὐκ ἀπαγορεύει· συμπεπλεγμένη δέ,109
80ὥσπερ εἴρηται, τῷ σώματι ταὐτὰ τῷ Ὀδυσσεῖ πέπονθεν· ὡς γὰρ ἐκεῖνος τῷ ἐρινεῷ προσφὺς εἴχετο καὶ περιέπτυσ‐ σεν οὐ ποθῶν οὐδ’ ἀγαπῶν ἐκεῖνον, ἀλλὰ δεδιὼς ὑποκει‐ μένην τὴν Χάρυβδιν (μ 432), οὕτως ἔοικεν ἡ ψυχὴ 〈τοῦ σώματοσ〉 ἔχεσθαι καὶ περιπεπλέχθαι δι’ εὔνοιαν οὐδε‐
85μίαν αὐτοῦ καὶ χάριν, ἀλλ’ ὀρρωδοῦσα τοῦ θανάτου τὴν ἀδηλότητα.
86 ‘κρύψαντες γὰρ ἔχουσι θεοὶ βίον ἀνθρώποισι‘ (OD 42)
87 κατὰ τὸν σοφὸν Ἡσίοδον, οὐ σαρκίνοις τισὶ δεσμοῖς πρὸς τὸ σῶμα τὴν ψυχὴν κατατείναντες, ἀλλ’ ἕνα δεσμὸν αὐτῇ
90καὶ μίαν φυλακὴν μηχανησάμενοι καὶ περιβαλόντες, τὴν ἀδηλότητα καὶ ἀπιστίαν τῶν μετὰ τὴν τελευτήν· ἐπεὶ τήν γε πεισθεῖσαν, ὅσα ἀνθρώπους περιμένει τελευτήσαντας καθ’ Ἡράκλειτον (Β 27), οὐδὲν ἂν κατάσχοι.‘
93

179*

(t)

ΣΤΡΩΜΑΤΕΙΣ
1Eusebius, Praep. Ev. 1.7.16. Τούτῳ δ’ ἂν εὕροις συμ‐
φώνους καὶ τοὺς πλείστους τῶν παρ’ Ἕλλησι φιλοσόφων, ὧν ἐγώ σοι τὰς περὶ ἀρχῶν δόξας καὶ τὰς πρὸς ἀλλήλους διαστάσεις καὶ διαφωνίας, ἐκ στοχασμῶν ἀλλ’ οὐκ ἀπὸ110
5καταλήψεως ὁρμηθείσας, ἀπὸ τῶν Πλουτάρχου Στρωμα‐ τέων ἐπὶ τοῦ παρόντος ἐκθήσομαι. σὺ δὲ μὴ παρέργως, σχολῇ δὲ καὶ μετὰ λογισμοῦ θέα τῶν δηλουμένων τὴν πρὸς ἀλλήλους διάστασιν. Θάλητα πρῶτον πάντων φασὶν ἀρχὴν τῶν ὅλων
10ὑποστήσασθαι τὸ ὕδωρ· ἐξ αὐτοῦ γὰρ εἶναι τὰ πάντα καὶ εἰς αὐτὸ χωρεῖν. μεθ’ ὃν Ἀναξίμανδρον, Θάλητος ἑταῖρον γενόμενον, τὸ ἄπειρον φάναι τὴν πᾶσαν αἰτίαν ἔχειν τῆς τοῦ παντὸς γενέσεώς τε καὶ φθορᾶς· ἐξ οὗ δή φησι τούς τε οὐρανοὺς ἀποκεκρίσθαι, καὶ καθόλου τοὺς
15ἅπαντας ἀπείρους ὄντας κόσμους. ἀπεφήνατο δὲ τὴν φθορὰν γίγνεσθαι καὶ πολὺ πρότερον τὴν γένεσιν, ἐξ ἀπεί‐ ρου αἰῶνος ἀνακυκλουμένων πάντων αὐτῶν. ὑπάρχειν δέ φησι τῷ μὲν σχήματι τὴν γῆν κυλινδροειδῆ, ἔχειν δὲ τοσοῦ‐ τον βάθος ὅσον ἂν εἴη τρίτον πρὸς τὸ πλάτος. φησὶ δὲ τὸ
20ἐκ τοῦ ἀιδίου γόνιμον θερμοῦ τε καὶ ψυχροῦ κατὰ τὴν γένεσιν τοῦδε τοῦ κόσμου ἀποκριθῆναι, καί τινα ἐκ τού‐ του φλογὸς σφαῖραν περιφυῆναι τῷ περὶ τὴν γῆν ἀέρι ὡς τῷ δένδρῳ φλοιόν, ἧς ἀπορραγείσης καὶ εἴς τινας ἀποκλεισθείσης κύκλους, ὑποστῆναι τὸν ἥλιον καὶ τὴν
25σελήνην καὶ τοὺς ἀστέρας. ἔτι φησὶν ὅτι κατ’ ἀρχὰς ἐξ ἀλλοειδῶν ζῴων ὁ ἄνθρωπος ἐγεννήθη, ἐκ τοῦ τὰ μὲν ἄλλα δι’ ἑαυτῶν ταχὺ νέμεσθαι, μόνον δὲ τὸν ἄνθρωπον πολυχρονίου δεῖσθαι τιθηνήσεως· διὸ καὶ κατ’ ἀρχὰς οὐκ ἄν ποτε τοιοῦτον ὄντα διασωθῆναι. ταῦτα μὲν οὖν ὁ Ἀνα‐
30ξίμανδρος. Ἀναξιμένην δέ φασι τὴν τῶν ὅλων ἀρχὴν τὸν ἀέρα εἰπεῖν, καὶ τοῦτον εἶναι τῷ μὲν μεγέθει ἄπειρον, ταῖς δὲ περὶ αὐτὸν ποιότησιν ὡρισμένον· γεννᾶσθαί τε πάντα κατά
τινα πύκνωσιν τούτου καὶ πάλιν ἀραίωσιν. τήν γε μὴν111
35κίνησιν ἐξ αἰῶνος ὑπάρχειν· πιλουμένου δὲ τοῦ ἀέρος, πρώτην γεγενῆσθαι λέγει τὴν γῆν, πλατεῖαν μάλα· διὸ καὶ κατὰ λόγον αὐτὴν ἐποχεῖσθαι τῷ ἀέρι· καὶ τὸν ἥλιον καὶ τὴν σελήνην καὶ τὰ λοιπὰ ἄστρα τὴν ἀρχὴν τῆς γενέσεως ἐκ γῆς ἔχειν· ἀποφαίνεται γοῦν τὸν ἥλιον γῆν, διὰ δὲ τὴν
40ὀξεῖαν κίνησιν καὶ μάλ’ ἱκανῶς θερμότητα [κίνησιν] λαβεῖν. Ξενοφάνης δ’ ὁ Κολοφώνιος, ἰδίαν τινὰ ὁδὸν πεπο‐ ρευμένος καὶ παρηλλαχυῖαν πάντας τοὺς προειρημένους, οὔτε γένεσιν οὔτε φθορὰν ἀπολείπει, ἀλλ’ εἶναι λέγει τὸ πᾶν ἀεὶ ὅμοιον· εἰ γὰρ γίγνοιτο τοῦτο, φησίν, ἀναγ‐
45καῖον πρὸ τούτου μὴ εἶναι· τὸ μὴ ὂν δ’ οὐκ ἂν γένοιτο οὐδ’ ἂν τὸ μὴ ὂν ποιῆσαί τι οὔτε ὑπὸ τοῦ μὴ ὄντος γένοιτ’ ἄν τι. ἀποφαίνεται δὲ καὶ τὰς αἰσθήσεις ψευδεῖς, καὶ καθ‐ όλου σὺν αὐταῖς καὶ αὐτὸν τὸν λόγον διαβάλλει. ἀποφαί‐ νεται δὲ καὶ τῷ χρόνῳ καταφερομένην συνεχῶς καὶ κατ’

179*

(50)

ὀλίγον τὴν γῆν εἰς τὴν θάλασσαν χωρεῖν. φησὶ δὲ καὶ τὸν ἥλιον ἐκ μικρῶν καὶ πλειόνων πυριδίων ἀθροίζεσθαι. ἀπο‐ φαίνεται δὲ καὶ περὶ θεῶν, ὡς οὐδεμιᾶς ἡγεμονίας ἐν αὐ‐ τοῖς οὔσης· οὐ γὰρ ὅσιον δεσπόζεσθαί τινα τῶν θεῶν, ἐπιδεῖσθαί τε μηδενὸς αὐτῶν μηδένα μηδ’ ὅλως· ἀκούειν
55δὲ καὶ ὁρᾶν καθόλου καὶ μὴ κατὰ μέρος. ἀποφαίνεται δὲ καὶ τὴν γῆν ἄπειρον εἶναι καὶ κατὰ πᾶν μέρος μὴ περι‐ έχεσθαι ὑπ’ ἀέρος· γίγνεσθαι δ’ ἅπαντα ἐκ γῆς. τὸν δ’ ἥλιόν φησι καὶ τὰ ἄστρα ἐκ τῶν νεφῶν γίγνεσθαι. Παρμενίδης δ’ ὁ Ἐλεάτης, ἑταῖρος Ξενοφάνους, ἅμα
60μὲν καὶ τῶν τούτου δοξῶν ἀντεποιήσατο, ἅμα δὲ καὶ τὴν ἐναντίαν ἐνεχείρησε στάσιν· ἀίδιον μὲν γὰρ τὸ πᾶν καὶ ἀκίνητον ἀποφαίνεται [καὶ] κατὰ τὴν τῶν πραγμάτων ἀλήθειαν· εἶναι γὰρ αὐτὸ (B 8.3—4).
63
‘μοῦνον μουνογενές τε καὶ ἀτρεμὲς ἠδ’ ἀγένητον‘·112
65γένεσιν δὲ τῶν καθ’ ὑπόληψιν ψευδῆ δοκούντων εἶναι· καὶ τὰς αἰσθήσεις ἐκβάλλει ἐκ τῆς ἀληθείας· φησὶ δ’ ὅτι, εἴ τι παρὰ τὸ ὂν ὑπάρχει, τοῦτο οὐκ ἔστιν ὄν, τὸ δὲ μὴ ὂν ἐν τοῖς ὅλοις οὐκ ἔστιν. οὕτως οὖν τὸ ὂν ἀγένητον ἀπολείπει. λέγει δὲ τὴν γῆν τοῦ πυκνοῦ καταρρυέντος
70ἀέρος γεγονέναι. Ζήνων δ’ ὁ Ἐλεάτης ἴδιον μὲν οὐδὲν ἐξέθετο, διηπό‐ ρησε δὲ περὶ τούτων ἐπὶ πλεῖον. Δημόκριτος δ’ ὁ Ἀβδηρίτης ὑπεστήσατο τὸ πᾶν ἄπειρον διὰ τὸ μηδαμῶς ὑπό τινος αὐτὸ δεδημιουργῆσθαι,
75ἔτι δὲ καὶ ἀμετάβλητον αὐτὸ λέγει· καὶ καθόλου, οἷον τὸ πᾶν ἐστι, ῥητῶς ἐκτίθεται, μηδεμίαν ἀρχὴν ἔχειν τὰς αἰ‐ τίας τῶν νῦν γιγνομένων, ἄνωθεν δ’ ὅλως ἐξ ἀπείρου χρό‐ νου προκατέχεσθαι τῇ ἀνάγκῃ πάνθ’ ἁπλῶς τὰ γεγονότα καὶ ἐόντα καὶ ἐσόμενα. ἡλίου δὲ καὶ σελήνης γένεσίν φησι·
80κατ’ ἰδίαν φέρεσθαι ταῦτα μηδέπω τὸ παράπαν ἔχοντα θερμὴν φύσιν μηδὲ μὴν καθόλου λαμπρότητα, τοὐναντίον δ’ ἐξωμοιωμένην τῇ περὶ τὴν γῆν φύσει· γεγονέναι γὰρ ἑκάτερον τούτων πρότερον ἔτι κατ’ ἰδίαν ὑποβολήν τινα κόσμου, ὕστερον δέ, μεγεθοποιουμένου τοῦ περὶ τὸν ἥλιον
85κύκλου, ἐναποληφθῆναι ἐν αὐτῷ τὸ πῦρ. Ἐπίκουρος Νεοκλέους Ἀθηναῖος τὸν περὶ θεῶν τῦφον πειρᾶται καταστέλλειν· ἀλλὰ καὶ οὐδέν, φησί, γίγνεται ἐκ τοῦ μὴ ὄντος· ὅτι τὸ πᾶν ἀεὶ τοιοῦτον ἦν καὶ ἔσται τοιοῦ‐ τον· ὅτι οὐδὲν ξένον ἐν τῷ παντὶ ἀποτελεῖται παρὰ τὸν
90ἤδη γεγενημένον χρόνον ἄπειρον· ὅτι πᾶν ἐστι σῶμα, καὶ οὐ μόνον ἀμετάβλητον ἀλλὰ καὶ ἄπειρον· ὅτι τέλος τῶν ἀγαθῶν 〈ἡ〉 ἡδονή. Ἀρίστιππος ὁ Κυρηναῖος τέλος ἀγαθῶν τὴν ἡδονὴν κακῶν δὲ τὴν ἀλγηδόνα· τὴν δ’ ἄλλην φυσιολογίαν περι‐
95γράφει, μόνον ὠφέλιμον εἶναι λέγων τὸ ζητεῖν (δ 392).
95
‘ὅττι τοι ἐν μεγάροισι κακόν τ’ ἀγαθόν τε τέτυκται‘. Ἐμπεδοκλῆς ὁ Ἀκραγαντῖνος στοιχεῖα τέσσαρα, πῦρ, ὕδωρ, αἰθέρα, γαῖαν· αἰτίαν δὲ τούτων φιλίαν καὶ νεῖκος· ἐκ πρώτης φησὶ τῆς τῶν στοιχείων κράσεως ἀποκριθέντα113

179*

(100)

τὸν ἀέρα περιχυθῆναι κύκλῳ· μετὰ δὲ τὸν ἀέρα τὸ πῦρ ἐκδραμὸν καὶ οὐκ ἔχον ἑτέραν χώραν ἄνω ἐκτρέχειν ὑπὸ τοῦ περὶ τὸν ἀέρα πάγου. εἶναι δὲ κύκλῳ περὶ τὴν γῆν φερόμενα δύο ἡμισφαίρια, τὸ μὲν καθόλου πυρὸς τὸ δὲ μικτὸν ἐξ ἀέρος καὶ ὀλίγου πυρός, ὅπερ οἴεται τὴν νύκτα
105εἶναι. τὴν δ’ ἀρχὴν τῆς κινήσεως συμβῆναι ἀπὸ τοῦ τετυχηκέναι κατὰ τὸν ἀθροισμὸν ἐπιβρίσαντος τοῦ πυ‐ ρός. ὁ δ’ ἥλιος τὴν φύσιν οὐκ ἔστι πῦρ ἀλλὰ τοῦ πυρὸς ἀντανάκλασις ὁμοία τῇ ἀφ’ ὕδατος γιγνομένῃ. σελήνην δέ φησι συστῆναι καθ’ ἑαυτὴν ἐκ τοῦ ἀποληφθέντος ἀέρος
110ὑπὸ τοῦ πυρός· τοῦτον γὰρ παγῆναι καθάπερ καὶ τὴν χάλαζαν· τὸ δὲ φῶς αὐτὴν ἔχειν ἀπὸ τοῦ ἡλίου. τὸ δ’ ἡγεμονικὸν οὔτ’ ἐν κεφαλῇ οὔτ’ ἐν θώρακι ἀλλ’ ἐν αἵματι· ὅθεν καθ’ ὅ τι ἂν μέρος τοῦ σώματος πλεῖον ᾖ παρε‐ σπαρμένον [τὸ ἡγεμονικόν], οἴεται κατ’ ἐκεῖνο προτερεῖν
115τοὺς ἀνθρώπους. Μητρόδωρος ὁ Χῖος ἀίδιον εἶναί φησι τὸ πᾶν, ὅτι, εἰ ἦν γενητόν, ἐκ τοῦ μὴ ὄντος ἂν ἦν· ἄπειρον δέ, ὅτι ἀίδιον· οὐ γὰρ ἔχειν ἀρχὴν ὅθεν ἤρξατο οὐδὲ πέρας οὐδὲ τελευ‐ τήν. ἀλλ’ οὐδὲ κινήσεως μετέχειν τὸ πᾶν· κινεῖσθαι γὰρ
120ἀδύνατον μὴ μεθιστάμενον· μεθίστασθαι δ’ ἀναγκαῖον ἤτοι εἰς πλῆρες ἢ εἰς κενόν. πυκνούμενον δὲ τὸν ἀέρα ποιεῖν νεφέλας, εἶτα ὕδωρ, ὃ καὶ κατιὸν ἐπὶ τὸν ἥλιον σβεννύναι αὐτὸν καὶ πάλιν ἀραιούμενον ἐξάπτεσθαι· χρόνῳ δὲ πήγνυσθαι τῷ ξηρῷ τὸν ἥλιον καὶ ποιεῖν ἐκ τοῦ λαμπροῦ
125ὕδατος ἀστέρας, νύκτα τε καὶ ἡμέραν ἐκ τῆς σβέσεως καὶ
ἐξάψεως, καὶ καθόλου τὰς ἐκλείψεις ἀποτελεῖν. Διογένης ὁ Ἀπολλωνιάτης ἀέρα ὑφίσταται στοι‐ χεῖον· κινεῖσθαι δὲ τὰ πάντα ἀπείρους τ’ εἶναι τοὺς κόσμους. κοσμοποιεῖ δ’ οὕτως· ὅτι τοῦ παντὸς κινου‐114
130μένου καὶ ᾗ μὲν ἀραιοῦ ᾗ δὲ πυκνοῦ γιγνομένου, ὅπου συνεκύρησε τὸ πυκνόν, συστροφὴν ποιῆσαι, καὶ οὕτω τὰ λοιπὰ κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον· τὰ κουφότατα τὴν ἄνω τάξιν λαβόντα τὸν ἥλιον ἀποτελέσαι.
133

180-217

(t)

EX INCERTIS LIBRIS

180

Aelian. fr. 108 (Suda s. vv. ἐγγώνιος, Ἰόρτιος, Μαική‐ νας). Ἐν τῷ συνδείπνῳ τῷ τοῦ Μαικήνα τράπεζα ἐγγώνιος ἦν ὑπὸ τῇ κλισίᾳ τὸ μέγεθος μεγίστη καὶ κάλλος ἄμαχος·
5καί, οἷα εἰκός, ἐπῄνουν ἄλλοι ἄλλως αὐτήν· ὁ δὲ Ἰόρτιος, οὐκ ἔχων ὅ τι παρ’ ἑαυτοῦ τερατεύσασθαι, σιγῆς γενο‐ μένης, ‘ἐκεῖνο δὲ οὐκ ἐννοεῖτε, ὦ φίλοι συμπόται, ὡς στρογγύλη ἐστὶ καὶ ἄγαν περιφερήσ‘. ἐπὶ τοίνυν τῇ ἀκρά‐ τῳ κολακείᾳ, ὡς τὸ εἰκός, γέλως κατερράγη· Πλούτ‐
10αρχος.

181

Aulus Gellius, 3.5. Plutarchus refert Arcesilaum philo‐ sophum vehementi verbo usum esse de quodam nimis delicato divite, qui incorruptus tamen et a stupro integer dicebatur. nam cum vocem eius infractam capillumque
5arte compositum et oculos ludibundos atque illecebrae voluptatisque plenos videret, ‘nihil interest‘, inquit,
‘quibus membris cinaedi sitis, posterioribus an prioribus.‘115

182

Damascius Vit. Isidori 64 Westermann (= Photius Bibl. 242). Τούτου (sc. Σεβήρου) ὁ ἵππος ... ψηχόμενος σπινθῆρας ἀπὸ τοῦ σώματος πολλούς τε καὶ μεγάλους ἠφίει ... ἀλλὰ καὶ Τιβερίῳ ὄνος, ὡς Πλούταρχος ὁ Χαι‐
5ρωνεύς φησιν, ἔτι μειρακίῳ ὄντι καὶ ἐν Ῥόδῳ ἐπὶ λόγους ῥητορικοὺς διατρίβοντι τὴν βασιλείαν διὰ τοῦ αὐτοῦ πα‐ θήματος προεμήνυσεν.

183

Et. Magn. 184.30. Πλούταρχος δὲ ἀπὸ τοῦ ὀπίσω τὸ ἄψ λέγει εἶναι, τοῦ ο εἰς α τραπέντος καὶ τοῦ π εἰς ψ.

184

Eunapius Vit. Sophistarum 2.7. Αὐτίκα οὖν ὁ θεσπέ‐ σιος Πλούταρχος τόν τε ἑαυτοῦ βίον ἀναγράφει τοῖς βιβλίοις ἐνδιεσπαρμένως καὶ τὸν τοῦ διδασκάλου, καὶ ὅτι γε Ἀμμώνιος Ἀθήνῃσιν ἐτελεύτα, οὐ βίον προσειπών ...
5ἀλλὰ τὸ ἴδιον καὶ 〈τὸ〉 τοῦ διδασκάλου καθ’ ἕκαστον τῶν βιβλίων ἐγκατέσπειρεν ὥστε εἴ τις ὀξυδορκοίη περὶ ταῦ‐ τα [καὶ] ἀνιχνεύων κατὰ τὸ προσπῖπτον καὶ φαινόμενον, καὶ σωφρόνως τὰ κατὰ μέρος ἀναλέγοιτο, δύνασθαι τὰ πλεῖστα τῶν βεβιωμένων αὐτοῖς εἰδέναι.

185

Geoponica, 13.9. Πλούταρχος λεπτοκάρυον προσάπτει τοῖς κλινόποσιν εἰς τὸ μὴ προσιέναι τὸν σκορπίον αὐτοῖς. φησὶ γὰρ τῷ
λεπτοκαρύῳ μὴ προσιέναι τὸν σκορπίον.116

186

Isidorus Pelusiotes, Epistulae, 2.42. Πλουτάρχῳ δὲ δοκεῖ τὸ σαφὲς καὶ λιτὸν γνήσιον εἶναι Ἀττικισμόν· οὕτω γάρ, φησίν, ἐλάλησαν οἱ ῥήτορες. Γοργίας δ’ ὁ Λεοντῖνος πρῶτος τὴν νόσον ταύτην εἰς τοὺς
5πολιτικοὺς λόγους εἰσήγαγε, τὸ ὑψηλὸν καὶ τροπικὸν ἀσπασάμενος καὶ τῇ σαφηνείᾳ λυμηνάμενος. ἥψατό τε, φησίν, ἡ νόσος αὕτη καὶ τοῦ θαυμαστοῦ Πλάτωνος.

187*

Iohannes Antiochensis, Archaeologia (Anecd. Graec. Cramer 2. p. 388). Ἰορδάνης λέγεται ὁ ποταμὸς διότι δύο ἅμα μίγνυνται ποταμοί, Ἰόρ τε καὶ Δάνης, καὶ ἀποτελοῦ‐ σιν αὐτόν, ὥς φησι Πλούταρχος.

188

Lydus, De mensibus 4.148. Εἰλείθυια 〈δ’ ἐστὶν ἡ τ〉ῶν τικτουσῶν ἔφ〈ορος, ὅ〉πω〈ς τὸ ἕν〉, ὥς φησι Πλούτ〈αρ‐ χος, ὁμ〉οίως ἑαυτῇ δ〈ύο ποιή〉σειε.

189

Iohannes Malalas, Anecdota Graeca 2 p. 232 Cramer. Ὁ δὲ Πλούταρχός φησιν ὅτι σφαῖρα πυρὸς κατενέχθη εἰς τὴν Κελτικὴν χώραν ὑπὸ τοῦ θεοῦ 〈καὶ〉 κατέκαυσε τοὺς Γίγαντας, καὶ εἰς τὸν Ἡριδανὸν ποταμὸν ἐνεχθεῖσα
5ἡ σφαῖρα ἐσβέσθη.117

190

Iohannes Malalas, Chronographia 2 p. 55 Dind. 66—67 Hode (Migne 97 col. 130). Ἦσαν γὰρ καὶ αὐτοὶ ἀγαλμάτων ποιηταὶ καὶ μυστηρίων ἐξηγηταὶ καὶ τελεσταί (sc. Aegyptii Babylonii Phryges etc.), ἀφ’ ὧν μάλιστα εἰς Ἕλληνας
5ἤχθη ἡ αὐτὴ θρησκεία ... Ἴωνες δὲ οἱ ἐκ τῆς Ἰὼ τούτων ἀρχηγοὶ ἐγένοντο ... οὕστινας μεμφόμενος ὁ Χερονήσιος Πλούταρχος τῇ παλαιᾷ φιλοσοφίᾳ παρ’ Ἕλλησι καὶ βαρβάροις ἐπαινουμένῃ ἐξέθετο ὡς πλάνην ἀγαλμάτων τινες εἰσάγουσιν. αὐτὸς δέ φησι τοὺς κατ’ οὐρανὸν φωστῆρας
10θεοποιεῖν ἔδοξεν, τὸν ἥλιον καὶ τὴν σελήνην παρεισάγων, ὡς ἡ τῶν Αἰγυπτίων θεολογία ἔχει αὐτοὺς τὸν σύμπαντα κοσμὸν διοικεῖν τρέφοντας καὶ αὐξάνοντας τὰ πάντα τῇ τριμερεῖ κινήσει τῶν πέντε πλανητῶν καὶ τῆς λοιπῆς ἀστροθεσίας κατὰ γένεσιν καὶ † ἀέρα.

191

Philoponus in Arist. Meteor. 1 p. 82 (Comm. Arist. Graec. 14 p. 26). (Διὰ τί μὴ συνίσταται νέφη ἐν τῷ πολὺ τῆς γῆς ὑπερ‐ ανεστηκότι τόπῳ; ὅτι γὰρ οὐ συνίσταται, ἐκ τῆς μακρᾶς
5ἱστορίας ἐστὶ δῆλον· τὰ γὰρ ὑψηλότατα τῶν ὀρῶν ὑπερ‐ νεφῆ τ’ ἐστὶ καὶ ὑπερήνεμα.) * τέφραν γὰρ ἔν τισι τούτων ἀποθέμενοί τινες ἢ καὶ ἐκ θυσιῶν τῶν ἐν ἐκείνοις γενο‐ μένων ἀπολελοιπότες, μετὰ πλείστους ἐνιαυτοὺς περιεργα‐ σάμενοι, κειμένην εὗρον αὐτὴν οὕτως ὡς ἔθεσαν. καὶ ἐν
10Κυλλήνῃ δέ φασιν (Ἀρκαδίας δ’ ὄρος ἐστὶ τοῦτο λίαν ὑψηλόν) θύσαντές τινες ἐν τῷ ἐπιόντι θέρει πάλιν θῦσαι ἀνελθόντες ἔτι τὴν τέφραν τῶν ἱερείων οὕτω κειμένην εὗρον μήτε ὑπ’ ὄμβρων κατακλυσθεῖσαν μήτε ὑπὸ πνευ‐ μάτων διεσκεδασμένην. * ἱστορεῖ δὲ Πλούταρχος καὶ118
15γράμματα μεῖναι εἰς ἑτέραν τῶν ἱερείων ἀνάβασιν ἐκ τῆς προτέρας ἐν τῷ Ὀλύμπῳ τῷ Μακεδονικῷ.

192

Philostratus. Epist. 73. Πεῖθε δὴ καὶ σύ, ὦ βασίλεια, τὸν θαρσαλεώτερον τοῦ Ἑλληνικοῦ Πλούταρχον μὴ ἄχ‐ θεσθαι τοῖς σοφισταῖς μηδ’ ἐς διαβολὰς καθίστασθαι τοῦ Γοργίου.

193

Porphyrius, De abstinentia, 3.18. Ἀρχὴν δέ, ὡς καὶ Πλούταρχός φησιν, οὐκ ἐπεὶ δεῖταί τινων ἡμῶν ἡ φύσις καὶ χρώμεθα τούτοις, ἤδη ἐπὶ πᾶν προακτέον καὶ πρὸς πάντα τὴν ἀδικίαν. δίδωσι μὲν γὰρ
5καὶ παρέχει τοῖς ἀναγκαίοις τὴν ἄχρι τινὸς βλάβην (εἴ γε βλάβη τὸ λαμβάνειν τι παρὰ τῶν φυτῶν, καίτοι ζώντων μενόντων)· τὸ δ’ ἐκ περιουσίας καὶ πρὸς ἡδονὴν ἀπολ‐ λύειν ἕτερα καὶ φθείρειν τῆς παντελοῦς ἦν ἀγριότητος καὶ ἀδικίας· καὶ ἡ τούτων ἀποχὴ οὔτε πρὸς τὸ ζῆν οὔτε πρὸς
10τὸ εὖ ζῆν ἡμᾶς ἠλάττου. εἰ μὲν γὰρ ὡς ἀέρος καὶ ὕδατος φυτῶν τε καὶ καρπῶν, ὧν ἄνευ ζῆν ἀδύνατόν ἐστιν, οὕτω φόνου ζῴων καὶ βρώσεως σαρκῶν ἐτυγχάνομεν δεόμενοι πρὸς τὸν βίον, ἀναγκαίαν ἡ φύσις συμπλοκὴν εἶχεν ἂν πρὸς
ταύτην τὴν ἀδικίαν· εἰ δὲ πολλοὶ μὲν ἱερεῖς θεῶν πολλοὶ119
15δὲ βασιλεῖς βαρβάρων ἁγνεύοντες ἄπειρα δὲ γένη ζῴων τὸ παράπαν οὐ θιγγάνοντα τῆς τοιαύτης τροφῆς ζῶσι καὶ τυγχάνουσι τοῦ κατὰ φύσιν τέλους, πῶς οὐκ ἔστιν ἄτοπος ὁ κελεύων, εἴ τισιν ἀναγκαζόμεθα πολεμεῖν, μηδ’ οἷς ἔξ‐ εστιν εἰρηνικῶς ὁμιλεῖν, ἀλλ’ ἢ πρὸς μηδὲν τῇ δικαιοσύνῃ
20χρωμένους ζῆν ἢ πρὸς πάντα χρωμένους μὴ ζῆν; ὥσπερ οὖν ἐπ’ ἀνθρώπων ὁ μὲν αὑτοῦ σωτηρίας ἕνεκα καὶ παίδων καὶ πατρίδος ἢ χρήματά τινων παραιρούμενος ἢ χώραν ἐπι‐ τρίβων καὶ πόλιν ἔχει πρόσχημα τῆς ἀδικίας τὴν ἀνάγκην, ὅστις δὲ ταῦτα δρᾷ διὰ πλοῦτον ἢ κόρον ἢ ἡδονὰς τρυφώ‐
25σας καὶ ἀποπληρώσεις οὐκ ἀναγκαίων ποριζόμενος ἐπιθυ‐ μιῶν, ἄμικτος εἶναι δοκεῖ καὶ ἀκρατὴς καὶ πονηρός· οὕτω τὰς μὲν εἰς φυτὰ βλάβας καὶ πυρὸς καὶ ναμάτων ἀναλώσεις κουράς τε προβάτων καὶ γάλα βοῶν τ’ ἐξημέρωσιν καὶ κατάζευξιν ἐπὶ σωτηρίᾳ καὶ διαμονῇ τοῖς χρωμένοις ὁ θεὸς
30δίδωσι συγγνώμων· ζῷα δ’ ὑπάγειν σφαγαῖς καὶ μαγει‐ ρεύειν ἀναπιμπλαμένους φόνου, μὴ τροφῆς ἢ πληρώσεως χάριν ἀλλ’ ἡδονῆς, καὶ λαιμαργίας ποιουμένους τέλος, ὑπερφυῶς ὡς ἄνομον καὶ δεινόν. ἀρκεῖ γὰρ ὅτι μηδὲν πο‐ νεῖν δεομένοις χρώμεθα προκάμνουσι καὶ μοχθοῦσιν,
34
35‘ἵππων ὄνων τ’ ὀχεῖα καὶ ταύρων γονάσ‘
35 ὡς Αἰσχύλος φησίν (fr. 194 Nauck, 336 Mette)
36 ‘ἀντίδουλα καὶ πόνων ἐκδέκτορα‘
37 χειρωσάμενοι καὶ καταζεύξαντες. Ὁ δ’ ἀξιῶν ἡμᾶς ὄψῳ μὴ χρῆσθαι βοῒ μηδὲ πνεῦμα καὶ
40ζωὴν διολλύντας καὶ διαφθείροντας ἡδύσματα πλησμονῆς
καὶ καλλωπίσματα προτίθεσθαι τραπέζης τίνος ἀναγκαίου πρὸς σωτηρίαν ἢ καλοῦ πρὸς ἀρετὴν ἀφαιρεῖται τὸν βίον; οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοῖς ζῴοις τὰ φυτὰ παραβάλλειν κομιδῇ βίαιον· τὰ μὲν γὰρ αἰσθάνεσθαι πέφυκε καὶ ἀλγεῖν καὶ120
45φοβεῖσθαι καὶ βλάπτεσθαι, διὸ καὶ ἀδικεῖσθαι· τοῖς δ’ οὐδέν ἐστιν αἰσθητόν, οὕτως δ’ οὐδὲ ἀλλότριον οὐδὲ κα‐ κὸν οὐδὲ βλάβη τις οὐδ’ ἀδικία· καὶ γὰρ οἰκειώσεως πά‐ σης καὶ ἀλλοτριώσεως ἀρχὴ τὸ αἰσθάνεσθαι, τὴν δ’ οἰκείωσιν ἀρχὴν τίθενται δικαιοσύνης οἱ ἀπὸ Ζήνωνος.

193

(50)

πῶς δ’ οὐκ ἄλογον πολλοὺς τῶν ἀνθρώπων ἐπ’ αἰσθήσει μόνον ζῶντας ὁρῶντας νοῦν δὲ καὶ λόγον οὐκ ἔχοντας, πολλοὺς δὲ πάλιν ὠμότητι καὶ θυμῷ καὶ πλεονεξίᾳ τὰ φοβερώτατα τῶν θηρίων ὑπερβεβληκότας, παιδοφόνους καὶ πατροκτόνους τυράννους καὶ βασιλέων ὑπουργούς,
55πρὸς μὲν τούτους οἴεσθαι 〈δίκαιόν τι〉 εἶναι ἡμῖν, πρὸς δὲ τὸν ἀροτῆρα βοῦν καὶ τὸν σύντροφον κύνα καὶ τὰ γά‐ λακτι μὲν τρέφοντα κουρᾷ δὲ κοσμοῦντα θρέμματα μηδὲν εἶναι, πῶς οὐ παραλογώτατόν ἐστι; Ἀλλ’ ἐκεῖνο νὴ Δία τοῦ Χρυσίππου πιθανόν [ἦ], ὡς ἡμᾶς
60αὑτῶν καὶ ἀλλήλων οἱ θεοὶ χάριν ἐποιήσαντο, ἡμῶν δὲ τὰ ζῷα, συμπολεμεῖν μὲν ἵππους καὶ συνθηρεύειν κύνας, ἀνδρείας δὲ γυμνάσια παρδάλεις καὶ ἄρκτους καὶ λέον‐ τας· ἡ δ’ ὗς (ἐνταῦθα γάρ ἐστι τῶν χαρίτων τὸ ἥδιστον) οὐ δι’ ἄλλο τι πλὴν θύεσθαι ἐγεγόνει, καὶ τῇ σαρκὶ τὴν
65ψυχὴν ὁ θεὸς οἷον ἅλας ἐνέμιξεν, εὐοψίαν ἡμῖν μηχανώμε‐ νος· ὅπως δὲ ζωμοῦ καὶ παραδειπνίων ἀφθονίαν ἔχωμεν, ὄστρεά τε παντοδαπὰ καὶ ἀκαλήφας καὶ γένη πτηνῶν ποικίλα παρεσκεύασεν, οὐκ ἀλλαχόθεν, ἀλλ’ [ὡς] αὑτοῦ μέγα μέρος ἐνταῦθα τρέψας εἰς γλυκυθυμίας, τὰς τιτθὰς
70ὑπερβαλλόμενος, καὶ καταπυκνώσας ταῖς ἡδοναῖς καὶ ἀπολαύσεσι τὸν περίγειον τόπον. ὅτῳ δὴ ταῦτα δοκεῖ τι τοῦ πιθανοῦ καὶ θεῷ πρέποντος μετέχειν, σκοπείτω τί πρὸς ἐκεῖνον ἐρεῖ τὸν λόγον, ὃν Καρνεάδης ἔλεγεν, 〈ὡσ〉 ἕκα‐ στον τῶν φύσει γεγονότων, ὅταν τοῦ πρὸς ὃ πέφυκε καὶ121
75γέγονε τυγχάνῃ τέλους, ὠφελεῖται· κοινότερον δὲ 〈τὸ〉 τῆς ὠφελείας, ἣν εὐχρηστίαν οὗτοι λέγουσιν, ἀκουστέον· ἡ δ’ ὗς φύσει γέγονε πρὸς τὸ σφαγῆναι καὶ καταβρωθῆναι· καὶ τοῦτο πάσχουσα τυγχάνει τοῦ πρὸς ὃ πέφυκε καὶ ὠφε‐ λεῖται. καὶ μὴν εἰ πρὸς ἀνθρώπων χρῆσιν ὁ θεὸς μεμηχάνη‐
80ται τὰ ζῷα, τί χρησόμεθα μυίαις, ἐμπίσι, νυκτερίσιν, καν‐ θάροις, σκορπίοις, ἐχίδναις, ὧν τὰ μὲν ὁρᾶν εἰδεχθῆ καὶ θιγγάνειν μιαρὰ καὶ κατ’ ὀδμὰς δυσανάσχετα καὶ φθέγ‐ γεται δεινὸν καὶ ἀτερπές, τὰ δ’ ἄντικρυς ὀλέθρια τοῖς τυγχάνουσιν; φαλαίνας τε καὶ πρίστεις καὶ τὰ ἄλλα κήτη,
85‘ἃ μυρία βόσκειν‘ Ὅμηρός φησιν (μ 97) ‘ἀγάστονον Ἀμφιτρίτην‘, τί οὐκ ἐδίδαξεν ἡμᾶς ὁ δημιουργός, ὅπῃ χρήσιμα τῇ φύσει γέγονε; εἰ δ’ οὐ πάντα φασὶν ἡμῖν καὶ πρὸς ἡμᾶς γεγονέναι, πρὸς τῷ σύγχυσιν ἔχειν πολλὴν καὶ ἀσάφειαν τὸν διορισμὸν οὐδὲ ἐκφεύγομεν τὸ ἀδικεῖν, ἐπι‐
90τιθέμενοι καὶ χρώμενοι βλαβερῶς τοῖς οὐ δι’ ἡμᾶς ἀλλ’ ὥσπερ ἡμεῖς κατὰ φύσιν γεγενημένοις. ἐῶ λέγειν ὅτι τῇ χρείᾳ τὸ πρὸς ἡμᾶς ὁρίζοντες οὐκ ἂν φθάνοιμεν ἑαυτοὺς ἕνεκα τῶν ὀλεθριωτάτων ζῴων, οἷα κροκόδειλοι καὶ φά‐ λαιναι καὶ δράκοντες, γεγονέναι συγχωροῦντες. ἡμῖν μὲν
95γὰρ οὐδὲν ἀπ’ ἐκείνων ὑπάρχει τὸ παράπαν ὠφελεῖσθαι· τὰ δὲ ἁρπάζοντα καὶ διαφθείροντα τοὺς παραπίπτοντας ἀνθρώπους βορᾷ χρῆται, μηδὲν ἡμῶν κατὰ τοῦτο δρῶντα χαλεπώτερον, πλὴν ὅτι τὰ μὲν ἔνδεια καὶ λιμὸς ἐπὶ ταύτην ἄγει τὴν ἀδικίαν, ἡμεῖς δ’ ὕβρει καὶ τρυφῆς ἕνεκα, 〈καὶ〉

193

(100)

παίζοντες πολλάκις ἐν θεάτροις καὶ κυνηγεσίοις, τὰ πλεῖ‐
στα τῶν ζῴων φονεύομεν.122

194a*

Porphyrius, Περὶ ἀγαλμάτων fr. 8 (Eusebius, Praep. Ev. 3.11.23). Τοῦ δ’ αὖ πυρὸς τὴν δύναμιν προσειπόντες Ἥφαιστον ἀνθρωποειδὲς μὲν αὐτοῦ τὸ ἄγαλμα πεποιήκασιν, πῖλον
5δὲ περιέθεσαν κυάνεον τῆς οὐρανίου σύμβολον περιφορᾶς ἔνθα τοῦ πυρὸς τὸ ἀρχοειδές τε καὶ ἀκραιφνέστατον· τὸ δ’ εἰς γῆν κατενεχθὲν ἐξ οὐρανοῦ πῦρ ἀτονώτερον, δεό‐ μενόν τε στηρίγματος καὶ βάσεως τῆς ἐφ’ ὕλης· διὸ χω‐ λεύει ὕλης δεόμενον εἰς ὑπέρεισμα. καὶ ἡλίου δὲ τὴν τοιάν‐
10δε δύναμιν ὑπολαβόντες Ἀπόλλωνα προσεῖπον ἀπὸ τῆς τῶν ἀκτίνων αὐτοῦ πάλσεως· ἐννέα δ’ ἐπᾴδουσιν αὐτῷ Μοῦσαι, ἥ θ’ ὑποσελήνιος σφαῖρα καὶ ἑπτὰ πλανητῶν καὶ μία ἡ τῆς ἀπλανοῦς. περιέθεσαν δ’ αὐτῷ τὴν δάφνην, τοῦ‐ το μὲν ὅτι πυρὸς πλῆρες τὸ φυτὸν καὶ διὰ τοῦτο ἀπεχθὲς
15δαίμοσιν, τοῦτο δ’ ὅτι λάλον καιόμενον εἰς παράστασιν τοῦ προφητεύειν τὸν θεόν.

194b*

(17)

Lydus, De mensibus 4.86. Ὁ δὲ Χαιρωνεύς φησιν ὅτι τοῦ πυρὸς τὴν δύναμιν ... ἀκραιφνέστατον.

194c*

(20)

Lydus, De mensibus 4. 4 = Geoponica 11.2.4. Τὴν δάφνην δὲ οἱ παλαιοὶ τῷ Ἀπόλλωνι καθιεροῦσιν ὅτι πυρὸς πλῆρες τὸ φυτόν, ὥς φησιν ὁ Πλούταρχος, καὶ ὁ Ἀπόλλων πῦρ· ἥλιος γάρ ἐστιν. ὅθεν καὶ ἀπεχθάνεται δαίμοσι τοῦτο τὸ φυτόν, καὶ ἔνθεν ἂν εἴη δάφνη ἐκποδὼν
25δαίμονες, καὶ ἐν ταῖς μαντείαις καίοντες ταύτην οἱ ἄνθρω‐
ποι παράστασιν προφητείας δοκοῦσιν εὑρηκέναι.123

195

Proclus in Platonis Timaeum, 1 p. 415 Diehl. Καὶ δεῖ μεμνῆσθαι καὶ ὧν ὁ Χαιρωνεὺς εἶπε περὶ τοῦ τῆς προνοίας ὀνόματος, ὡς Πλάτωνος οὕτως τὴν θείαν αἰτίαν καλέσαντος.

196*

Proclus in Euclidem, 2 p. 35. Ποσότητα δὲ λέγουσιν αὐτὴν (sc. τὴν γωνίαν) ὅσοι φασὶ τὸ πρῶτον διάστημα ὑπὸ τὸ σημεῖον εἶναι τὴν γωνίαν· ὧν καὶ Πλούταρχός ἐστιν, εἰς τὴν αὐτὴν δόξαν συνωθῶν
5καὶ τὸν Ἀπολλώνιον. ‘δεῖ γὰρ εἶναί τι‘ φησί ‘διάστημα πρῶτον ὑπὸ τὴν κλάσιν τῶν περιεχουσῶν γραμμῶν ἢ ἐπιφανειῶν.‘ καίτοι γε συνεχοῦς ὄντος τοῦ ὑπὸ τὸ σημεῖον διαστήματος, ἀδύνατον τὸ πρῶτον λαβεῖν· ἐπ’ ἄπειρον γὰρ πᾶν διάστημα διαιρετόν, πρὸς τῷ καὶ ἐὰν ὁπωσοῦν ἀφ‐
10ορίσωμεν τὸ πρῶτον καὶ δι’ ἐκείνου γραμμὴν ἀγάγωμεν, γίνεσθαι τρίγωνον ἀλλ’ οὐ μίαν γωνίαν.

197*

Prolegomenon in Hermogenis Περὶ στάσεων appendices (p. 217 Rabe). ἐκ τῶν Πλουτάρχου εἰς τὸν Πλάτωνος Γοργίαν. Ὅρος ῥητορικῆς κατὰ Γοργίαν· ῥητορική ἐστι τέχνη περὶ
5λόγους τὸ κῦρος ἔχουσα, πειθοῦς δημιουργὸς ἐν πολιτι‐ κοῖς λόγοις περὶ παντὸς τοῦ προτεθέντος πιστευτικῆς καὶ οὐ διδασκαλικῆς· εἶναι δὲ αὐτῆς τὴν πραγματείαν ἰδίαν μάλιστα περὶ δίκαια καὶ ἄδικα ἀγαθά τε καὶ κακὰ καλά
τε καὶ αἰσχρά.124

198*

Schol. in Plat. Gorg. 462E (p. 307.12 Hermann). Ἰστέον ὅτι διαφέρει ἐπιτήδευμα καὶ ἐπιτήδευσις· αὕτη μὲν γὰρ ἐνέργειαν δηλοῖ, ἐκεῖνο δὲ οἷον οὐσίαν, ὥς φησι Πλούταρχος.

199*

Ibid. 495D (p. 318.26 Hermann). Ὦ σοφώτατέ συ· κατ’ εἰρωνείαν ὑπὸ Καλλικλέος εἴρηται, ὥς φησι Πλούταρχος.

200

Stobaeus 1.49.60 (1 p. 445 W). τοῦ αὐτοῦ (sc. Πορφυ‐ ρίου). Τὰ δὲ παρ’ Ὁμήρῳ περὶ τῆς Κίρκης λεγόμενα θαυμα‐ στὴν ἔχει τὴν περὶ ψυχὴν θεωρίαν. λέγεται γὰρ οὕτως
5(κ 239)
5 ‘οἱ δὲ συῶν μὲν ἔχον κεφαλὰς φωνήν τε τρίχας τε καὶ δέμας· αὐτὰρ νοῦς ἦν ἔμπεδος ὡς τὸ πάρος περ‘.
7 Ἔστι τοίνυν ὁ μῦθος αἴνιγμα τῶν περὶ ψυχῆς ὑπό τε Πυθαγόρου λεγομένων καὶ Πλάτωνος, ὡς ἄφθαρτος οὖσα
10τὴν φύσιν καὶ ἀίδιος, οὔ τι μὴν ἀπαθὴς οὐδ’ ἀμετάβλητος, ἐν ταῖς λεγομέναις φθοραῖς καὶ τελευταῖς μεταβολὴν ἴσχει καὶ μετακόσμησιν εἰς ἕτερα σωμάτων εἴδη, καθ’ ἡδονὴν διώκουσα τὸ πρόσφορον καὶ οἰκεῖον ὁμοιότητι καὶ συνη‐ θείᾳ βίου διαίτης· ἔνθα δὴ τὸ μέγα παιδείας ἑκάστῳ καὶ
15φιλοσοφίας ὄφελος, ἂν μνημονεύουσα τῶν καλῶν ἡ ψυχὴ
καὶ δυσχεραίνουσα τὰς αἰσχρὰς καὶ παρανόμους ἡδονὰς δύνηται κρατεῖν καὶ προσέχειν αὑτῇ καὶ φυλάττειν, μὴ λάθῃ θηρίον γενομένη καὶ στέρξασα σώματος οὐκ εὐφυοῦς οὐδὲ καθαροῦ πρὸς ἀρετὴν φύσιν ἄμουσον καὶ ἄλογον καὶ125
20τὸ ἐπιθυμοῦν καὶ θυμούμενον μᾶλλον ἢ τὸ φρόνιμον αὐ‐ ξάνοντος καὶ τρέφοντος. αὐτῆς γὰρ τῆς μετακοσμήσεως εἱμαρμένη καὶ φύσις ὑπὸ Ἐμπεδοκλέους δαίμων ἀνηγό‐ ρευται
23 ‘σαρκῶν ἀλλογνῶτι περιστέλλουσα χιτῶνι‘ (B 126)
24
25καὶ μεταμπίσχουσα τὰς ψυχάς, Ὅμηρος δὲ τὴν ἐν κύκλῳ περίοδον καὶ περιφορὰν παλιγγενεσίας Κίρκην προσηγό‐ ρευκεν, Ἡλίου παῖδα τοῦ πᾶσαν φθορὰν γενέσει καὶ γένεσιν αὖ πάλιν φθορᾷ συνάπτοντος ἀεὶ καὶ συνείροντος. Αἰαίη δὲ νῆσος ἡ δεχομένη τὸν ἀποθνῄσκοντα μοῖρα καὶ
30χώρα τοῦ περιέχοντος, εἰς ἣν ἐμπεσοῦσαι πρῶτον αἱ ψυχαὶ πλανῶνται καὶ ξενοπαθοῦσι καὶ ὀλοφύρονται καὶ οὐκ ἴσασιν ὅπῃ ζόφος
32 ‘οὐδ’ ὅπῃ ἠέλιος φαεσίμβροτος εἶς’ ὑπὸ γαῖαν‘ (κ 191),
33 ποθοῦσαι δὲ καθ’ ἡδονὰς τὴν συνήθη καὶ σύντροφον ἐν
35σαρκὶ καὶ μετὰ σαρκὸς δίαιταν ἐμπίπτουσιν αὖθις εἰς τὸν κυκεῶνα, τῆς γενέσεως μιγνύσης εἰς ταὐτὸ καὶ κυκώσης ὡς ἀληθῶς ἀίδια καὶ θνητὰ καὶ φρόνιμα καὶ παθητὰ καὶ ὀλύμπια καὶ γηγενῆ, θελγόμεναι καὶ μαλασσόμεναι ταῖς ἀγούσαις αὖθις ἐπὶ τὴν γένεσιν ἡδοναῖς, ἐν ᾧ δὴ
40μάλιστα πολλῆς μὲν εὐτυχίας αἱ ψυχαὶ δέονται πολλῆς δὲ σωφροσύνης, ὅπως μὴ τοῖς κακίστοις ἐπισπόμεναι καὶ συνενδοῦσαι μέρεσιν ἢ πάθεσιν αὑτῶν κακοδαίμονα καὶ
θηριώδη βίον ἀμείψωσιν. ἡ γὰρ λεγομένη καὶ νομιζομένη τῶν ἐν Ἅιδου τρίοδος ἐνταῦθά που τέτακται περὶ τὰ τῆς126
45ψυχῆς σχιζομένη μέρη, τὸ λογιστικὸν καὶ θυμοειδὲς καὶ ἐπιθυμητικόν, ὧν ἕκαστον ἀρχὴν ἐξ αὑτοῦ καὶ ῥοπὴν ἐπὶ τὸν οἰκεῖον βίον ἐνδίδωσι. καὶ οὐκέτι ταῦτα μῦθος οὐδὲ ποίησις ἀλλ’ ἀλήθεια καὶ φυσικὸς λόγος. ὧν μὲν γὰρ ἐν τῇ μεταβολῇ καὶ γενέσει τὸ ἐπιθυμητικὸν ἐξανθοῦν ἐπι‐

200

(50)

κρατεῖ καὶ δυναστεύει, τούτοις εἰς ὀνώδη καὶ 〈ὑώδη〉 σώ‐ ματα καὶ βίους θολεροὺς καὶ ἀκαθάρτους ὑπὸ φιληδονίας καὶ γαστριμαργίας φησὶ γίνεσθαι τὴν μεταβολήν. ὅταν δὲ φιλονεικίαις σκληραῖς καὶ φονικαῖς ὠμότησιν ἔκ τινος δια‐ φορᾶς ἢ δυσμενείας ἐξηγριωμένον ἔχουσα παντάπασιν ἡ
55ψυχὴ τὸ θυμοειδὲς εἰς δευτέραν γένεσιν ἀφίκηται, πλήρης οὖσα προσφάτου πικρίας καὶ βαρυφροσύνης ἔρριψεν ἑαυ‐ τὴν εἰς λύκου φύσιν ἢ λέοντος, ὥσπερ ὄργανον ἀμυντικὸν τὸ σῶμα τῷ κρατοῦντι προσιεμένη πάθει καὶ περιαρμό‐ σασα. διὸ δεῖ μάλιστα περὶ τὸν θάνατον ὥσπερ ἐν τελετῇ
60καθαρεύοντα παντὸς ἀπέχειν πάθους φαύλου τὴν ψυχὴν καὶ πᾶσαν ἐπιθυμίαν χαλεπὴν κοιμήσαντα καὶ φθόνους καὶ δυσμενείας καὶ ὀργὰς ἀπωτάτω τιθέμενον τοῦ φρονοῦντος ἐκβαίνειν τοῦ σώματος. οὗτος ὁ χρυσόρραπις Ἑρμῆς ἀλη‐ θῶς ὁ λόγος ἐντυγχάνων καὶ δεικνύων ἐναργῶς τὸ καλὸν ἢ
65παντάπασιν εἴργει καὶ ἀπέχει τοῦ κυκεῶνος, ἢ πιοῦσαν ἐν ἀνθρωπίνῳ βίῳ καὶ ἤθει διαφυλάσσει πλεῖστον χρόνον, ὡς ἀνυστόν ἐστι.

201

Stobaeus 1.49.61 (1 p. 448 W.). τοῦ αὐτοῦ. Πάλιν αἰνιττόμενος ὅτι ταῖς τῶν εὐσεβῶς βεβιωκότων ψυχαῖς μετὰ τὴν τελευτὴν οἰκεῖός ἐστι τόπος ὁ περὶ τὴν
σελήνην, ὑπεδήλωσεν εἰπών (δ 563)127
5‘ἀλλά ς’ ἐς ἠλύσιον πεδίον καὶ πείρατα γαίης ἀθάνατοι πέμψουσιν, ὅθι ξανθὸς Ῥαδάμανθυσ‘,
6 ἠλύσιον μὲν πεδίον εἰκότως προσειπὼν τὴν τῆς σελήνης ἐπιφάνειαν ὑφ’ ἡλίου καταλαμπομένην, ‘ὅτ’ ἀέξεται ἁλίου αὐγαῖσ‘ ὥς φησι Τιμόθεος (fr. 13 Diehl), πέρατα δὲ
10γῆς τὰ ἄκρα τῆς νυκτός, ἣν σκιὰν τῆς γῆς εἶναι λέγουσιν οἱ μαθηματικοί, πολλάκις ἐπιψαύουσαν τῆς σελήνης, ὡς τοῦ‐ το τῆς γῆς πέρας ἐχούσης, οὗ τῇ σκιᾷ μακρότερον οὐκ ἐξικνεῖται.

202*

Stobaeus 3.1.199 (3 p. 150 H.). Πυθαγορικά· Καὶ μὴν οὐδέν ἐστιν οὕτω τῆς Πυθαγορικῆς φιλοσοφίας ἴδιον, ὡς τὸ συμβολικόν, οἷον ἐν τελετῇ μεμιγμένον φωνῇ καὶ σιωπῇ διδασκαλίας γένος· ὥστε μὴ λέγειν
4
5‘ἀείσω ξυνετοῖσι, θύρας δ’ ἐπίθεσθε βέβηλοι‘,
5 ἀλλ’ αὐτόθεν ἔχειν φῶς καὶ χαρακτῆρα τοῖς συνήθεσι τὸ φραζόμενον, τυφλὸν δὲ καὶ ἄσημον εἶναι τοῖς ἀπείροις. ὡς γὰρ ὁ ἄναξ ὁ ἐν Δελφοῖς οὔτε λέγει οὔτε κρύπτει ἀλλὰ σημαίνει κατὰ τὸν Ἡράκλειτον (V. S. B. 93), οὕτω τῶν
10Πυθαγορικῶν συμβόλων καὶ τὸ φράζεσθαι δοκοῦν κρυ‐ πτόμενόν ἐστι καὶ τὸ κρύπτεσθαι νοούμενον.

203*

Stobaeus 3.13.68 (3 p. 468 H.). Θεμιστίου Περὶ ψυχῆς. Εἰ μὲν οὖν ὀρθῶς ἐπὶ Πλάτωνος εἶπε Διογένης ‘τί
δαὶ ὄφελος ἡμῖν ἀνδρὸς ὃς πολὺν ἤδη χρόνον φιλοσοφῶν οὐδένα λελύπηκεν;‘ ἕτεροι κρινοῦσιν· ἴσως γὰρ ὡς τὸ μέλι128
5δεῖ καὶ τὸν λόγον τοῦ φιλοσόφου τὸ γλυκὺ δηκτικὸν ἔχειν τῶν ἡλκωμένων.

204*

Stobaeus 4.22.89 (4 p. 530 H.). Θεμιστίου ἐκ τοῦ Περὶ ψυχῆς. Ἀλλ’ οὖν μάλιστα διψῶν ἀπέθανε τῆς γυναικός, ἐρῶν ἐρώσης ἀπολειπόμενος. ** οὐθὲν εἰπεῖν οὔτε ποιῆσαι πρὸς
5αὐτὴν ἰταμὸν ἐτόλμησαν, ἀλλ’ οὕτως ἐνεκαρτέρησαν ἀμ‐ φότεροι τῷ πρέποντι, ὥσπερ ἀποδείξασθαι θέλοντες ὅτι πλεῖστον αἰδοῦς ἔρωτι δικαίῳ μέτεστιν. ὅθεν ἔμοιγε πλεῖ‐ στον αὐτῇ φαίνεται χρόνον ἀνὴρ συμβεβιωκέναι· πάντα γὰρ διόλου τὸν δεκαετῆ χρόνον ὁμαλῶς συνεβίωσεν. αἱ
10δ’ ἄλλαι συνοικοῦσιν οὐ συμβιοῦσιν, ὅταν λυπῶσι τοὺς [μὲν] ἄνδρας ἢ ζηλοτυπῶσιν ἢ διαφέρωνται περὶ χρημά‐ των ἢ κακῶς λέγωσιν ἢ φεύγωσι θρυπτόμεναι τὰς φιλο‐ φροσύνας καὶ συνδιαιτήσεις· ὥστ’ ἂν τοῦτον ἐξαιρῇς τὸν χρόνον ἐν ᾧ ταῦτα πράττουσιν, ἀπολείπεται βραχὺς ἐκεῖ‐
15νος ὁ τῆς συμβιώσεως.

205*

Stobaeus 4.50.29 (5 p. 1032 H.). ἐκ τοῦ Θεμιστίου Περὶ ψυχῆς. Καίτοι περί γε τῶν γερόντων ὁ Σοφοκλῆς εἴρηκε χα‐ ριέντως (O. T. 961)
4
5 ‘σμικρὰ παλαιὰ σώματ’ εὐνάζει ῥοπή‘· καταγωγῇ γὰρ ἔοικεν ὁ γεροντικὸς θάνατος, ἐκβολὴ δὲ καὶ ναυάγιόν ἐστιν ὁ τῶν νέων· ἐκπίπτει γὰρ ἡ ψυχὴ βίᾳ συντριβομένου τοῦ σώματος.129

206*

Stobaeus 4.52.45 (5 p. 1086 H.). Θεμιστίου ἐκ τοῦ Περὶ ψυχῆς. Ὅπου τὸν ἀπὸ τῆς Στοᾶς φιλόσοφον Ἀντίπατρον ἀπο‐ θνῄσκοντα λέγουσιν ἐν εὐτυχήματος μέρει † διακεῖσθαι
5καὶ τὴν ἐκ Κιλικίας αὐτῷ γενομένην εἰς Ἀθήνας εὔπλοιαν.

207*

Stobaeus 3.33.16 (3 p. 681 H.). Πλουτάρχου. Περὶ τῆς καθ’ Ὅμηρον ἐχεμυθίας διὰ τούτων σαφῶς δείκνυται· λέγει γὰρ (Β 246—247)
3 ‘Θερσῖτ’ ἀκριτόμυθε, λιγύς περ ἐὼν ἀγορητὴς
5ἴσχεο, μηδ’ ἔθελ’ οἶος ἐριζέμεναι βασιλῆι‘.
5 καὶ τοῦ Τηλεμάχου εἰπόντος (τ 40)
6 ‘ἦ μάλα τις θεῶν ἔνδον, οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν‘
7 ἐπιλαμβανόμενος ὁ πατὴρ ἔφη (τ 42—43)
8 ‘σίγα καὶ κατὰ σὸν νόον ἴσχανε μηδ’ ἐρέεινε·
10αὕτη τοι δίκη ἐστὶ θεῶν οἳ Ὄλυμπον ἔχουσι‘.
10 τοῦτο ἐκσίγησιν οἱ Πυθαγορικοὶ καλοῦντες οὐδὲν ἀπεκρί‐ νοντο τοῖς περὶ θεῶν ὅ τι τύχοιεν ἰταμῶς καὶ εὐχερῶς
ἐρωτῶσι.130

208

Stobaeus 4.36.23 (5 p. 873 H.). Πορφυρίου ἐκ τοῦ Περὶ Στυγός. Ἥ τε ἰτέα αὕτη τὸν καρπὸν ἀποβάλλει πρὶν ἐκθρέψαι· διὸ ‘ὠλεσίκαρπον‘ αὐτὴν ὁ ποιητὴς ὀνομάζει (κ 510). καὶ
5μέντοι ἱστόρηται ὡς μετὰ οἴνου δοθεὶς ὁ ταύτης καρπὸς ἀγόνους ποιεῖ τοὺς πιόντας καὶ κατασβέννυσι τὸ σπέρμα καὶ μαραίνει τὴν γόνιμον ὁρμήν.

209

Stobaeus 4.41.57 (5 p. 944 H.). ἐκ τῶν Πορφυρίου Περὶ Στυγός. Ἥ τε γὰρ αἴγειρος, ὥς φασιν ἄλλοι τε καὶ Πλούταρ‐ χος, φιλοπενθὴς καὶ ἀτελὴς πρὸς καρπογονίαν. διὸ καὶ
5Σοφοκλῆς ἔν τισί φησιν (fr. 535 Nauck, 593 Pearson)
5 ‘οὐ χρή ποτ’ ἀνθρώπων μέγαν ὄλβον ἀπο‐ βλέψαι· τανυφλοίου γὰρ ἰσαμέριος φύλλοις τις αἰγείρου βιοτὰν ἀποβάλλει‘.

210

Stobaeus 4.50.19 (5 p. 1024 H.). Πλουτάρχου. Νέοις δὲ ζηλωτέον τοὺς γέροντας, κατὰ Σιμωνίδην (Semonides, fr. 5 Diehl)
3
‘ἄθηλος ἵππῳ πῶλος ὣς ἅμα τρέχειν‘·131
5καθάπερ φησὶν ὁ Πλάτων ἐπὶ τοῦ μιγνυμένου πρὸς ὕδωρ ἀκράτου μαινόμενον θεὸν ἑτέρῳ θεῷ νήφοντι σωφρονί‐ ζεσθαι (Legg. 773D).

211

Syncellus, Chronographia I 625 Dindorf. Οὗτος καὶ τὸν Ἰούλιον Κᾶνον, ἕνα τῶν Στωικῶν φιλοσό‐ φων, ἀνεῖλε· περὶ οὗ παράδοξον Ἕλλησιν, ὡς δοκῶ, πέπλασται. ἀπαγόμενος γὰρ πρὸς τὸ θανεῖν ἀταράχως
5λέγεταί τινι τῶν ἑταίρων Ἀντιόχῳ τοὔνομα, Σελευκεῖ, συνεπομένῳ προειπεῖν, ὡς ἐντεύξεται αὐτῷ κατὰ τὴν αὐ‐ τὴν νύκτα μετὰ τὴν ἔξοδον, καὶ διαπορήσει τι τῶν σπουδῆς ἀξίων, καὶ ὅτι μετὰ τρεῖς ἡμέρας Ῥεκτός, εἷς τῶν ἑταίρων, ὑπὸ Γαΐου φονευθήσεται. ἃ καὶ γέγονεν, τοῦ μὲν ἀναιρε‐
10θέντος τριταίου, τοῦ δ’ Ἀντιόχου τὴν ἐποψίαν εἰπόντος τῆς νυκτός, ὅτι φανεὶς Ἰούλιος Κᾶνος τὰ περὶ διαμονῆς τῆς ψυχῆς καὶ καθαρωτέρου φωτὸς μετὰ τὴν ἔξοδον διηγήσατο. ταῦτα Πλούταρχος ὁ Χαιρωνεὺς ἱστορεῖ.

212

Theodoretus, Cur. Graec. Affect. 1.468a. Ὅτι δὲ καὶ τῶν Διονυσίων καὶ τῶν Παναθηναίων καὶ μέντοι τῶν Θεσμοφορίων καὶ τῶν Ἐλευσινίων τὰς τελετὰς Ὀρφεύς, ἀνὴρ Ὀδρύσης, εἰς τὰς Ἀθήνας ἐκόμισε, καὶ εἰς
5Αἴγυπτον ἀφικόμενος τὰ τῆς Ἴσιδος καὶ τοῦ Ὀσίριδος εἰς τὰ τῆς Δηοῦς καὶ τοῦ Διονύσου μετατέθεικεν ὄργια, δι‐
δάσκει μὲν Πλούταρχος ὁ ἐκ Χαιρωνείας τῆς Βοιωτίας.132

213

Ibid. 1.510b. Ὅτι πρώτους θεοὺς ἐνόμισαν καὶ Αἰγύπτιοι καὶ Φοίνι‐ κες καὶ μέντοι καὶ Ἕλληνες ἥλιον καὶ σελήνην καὶ οὐρα‐ νὸν καὶ γῆν καὶ τἄλλα στοιχεῖα· τοῦτο γὰρ δὴ καὶ ὁ Πλά‐
5των καὶ ὁ Σικελιώτης Διόδωρος καὶ ὁ Χαιρωνεὺς ἐδίδαξε Πλούταρχος.

214*

Tzetzes, Chiliades 1.812—820. περὶ τοῦ ἱματίου Ἀντι‐ σθένους Συβαρίτου. Τοιοῦτον τὸ ἱμάτιον ὑπῆρχεν Ἀντισθένους· ἦν σοῦσον ἁλουργὲς πεντεκαιδεκαπηχυαῖον,
5ἔχον μὲν ζῷδα καὶ θεοὺς καὶ Περσικὰ καὶ σοῦσα, μαργάροις ἠσκημένα τε καὶ λίθοις τιμαλφέσι, χειρίδι δὲ θατέρᾳ μὲν εἶχε τὸν Ἀντισθένην ἐν δὲ θατέρᾳ Σύβαριν, τὴν πόλιν Ἀντισθένους. τοῦτο δὲ Διονύσιος, ὁ πρότερος κρατήσας,
10εἰς ἑκατὸν καὶ εἴκοσι τάλαντα νομισμάτων Καρχηδονίοις ἐμπολεῖ· Πλούταρχος οἶμαι γράφει.

215

Marc. gr. 196
1tΕΚ ΤΩΝ ΤΟΥ ΧΑΙΡΩΝΕΩΣ

215a

Ὅτι οὐ τὸ ἐπιστητὸν αἴτιον τῆς ἐπιστήμης, ὡς Ἀρκεσίλαος· οὕτω γὰρ καὶ ἡ ἀνεπιστημοσύνη τῆς ἐπιστή‐
μης αἰτία φανεῖται.133

215b

(4)

Ὅτι οὐχ ἡ ψυχὴ τρέπει ἑαυτὴν εἰς τὴν τῶν πραγμά‐
5των κατάληψιν καὶ ἀπάτην κατὰ τοὺς ἀπὸ τῆς Στοᾶς. πῶς γὰρ αἰτία ἑαυτῇ γνώσεως ἡ ψυχὴ καὶ ἀγνοίας, μήπω αὐτὰς ἔχουσα ἀρχήν;

215c

(8)

Ὅτι μόνῳ τῷ Πλάτωνι ῥᾷστον ἀποδοῦναι τὸν λόγον, εἰς λήθην καὶ ἀνάμνησιν ἀναφέροντι τὴν γνῶσιν καὶ τὴν
10ἄγνοιαν.

215d

(11)

Ὅτι ἔνεισιν μὲν αἱ ἐπιστῆμαι, κρύπτονται δὲ ὑπὸ τῶν ἄλλων ἐπεισοδίων ὁμοίως τῇ ὑπὸ Δημαράτου πεμφθείσῃ δέλτῳ.

215e

(14)

Ὅτι καὶ τὸ ζητεῖν καὶ τὸ εὑρίσκειν δηλοῖ τὴν ἀνά‐
15μνησιν· οὔτε γὰρ ζητήσειεν ἄν τις οὗ ἐστιν ἀνεννόητος οὔτε ἀνεύροι διά γε ζητήσεως· λέγεται γὰρ εὑρίσκειν καὶ ὁ κατὰ περίπτωσιν.

215f

(18)

Ὅτι ἄπορον ὄντως εἰ οἷόν τε ζητεῖν καὶ εὑρίσκειν, ὡς ἐν Μένωνι (81d) προβέβληται· οὔτε γὰρ ἃ ἴσμεν, μά‐
20ταιον γάρ· οὔτε ἃ μὴ ἴσμεν, κἂν γὰρ περιπέσωμεν αὐτοῖς, ἀγνοοῦμεν, ὡς τοῖς τυχοῦσιν. οἱ μὲν γὰρ Περιπατητικοὶ τὸν δυνάμει νοῦν ἐπενόησαν· ἡμεῖς δ’ ἠποροῦμεν ἀπὸ τοῦ ἐνεργείᾳ εἰδέναι καὶ μὴ εἰδέναι. ἔστω γὰρ εἶναι τὸν δυνά‐ μει νοῦν, ἀλλ’ ἔτι ἀπορία ἡ αὐτή· πῶς γὰρ οὗτος νοεῖ; ἢ
25γὰρ ἃ οἶδεν ἢ ἃ οὐκ οἶδεν. οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Στοᾶς τὰς φυσι‐ κὰς ἐννοίας αἰτιῶνται· εἰ μὲν δὴ δυνάμει, ταὐτὸ ἐροῦμεν· εἰ δὲ ἐνεργείᾳ, διὰ τί ζητοῦμεν ἃ ἴσμεν; εἰ δὲ ἀπὸ τούτων ἄλλα ἀγνοούμενα, πῶς ἅπερ οὐκ ἴσμεν; οἱ δὲ Ἐπικούρειοι τὰς προλήψεις· ἃς εἰ μὲν διηρθρωμένας φασί, περιττὴ ἡ
30ζήτησις· εἰ δὲ ἀδιαρθρώτους, πῶς ἄλλο τι παρὰ τὰς
προλήψεις ἐπιζητοῦμεν, ὅ γε οὐδὲ προειλήφαμεν;134

215g

(32)

Ὅτι καὶ ἡ ἀλήθεια τὸ ὄνομα δηλοῖ λήθης ἐκβολὴν εἶναι τὴν ἐπιστήμην, ὅ ἐστιν ἀνάμνησις.

215h

(34)

Ὅτι καὶ οἱ μητέρα τῶν Μουσῶν τὴν Μνημοσύνην
35εἰπόντες αὐτὸ τοῦτο ἐνδείκνυνται· αἱ μὲν γὰρ Μοῦσαι τὸ ζητεῖν παρέχονται, ἡ δὲ Μνημοσύνη τὸ εὑρίσκειν.

215i

(37)

Ὅτι καὶ οἱ πολλοὶ τὸ ἀγνοεῖν ἐπιλελῆσθαι λέγοντες τῷ αὐτῷ μαρτυροῦσι· λανθάνειν γὰρ ἡμᾶς φαμεν ἅπερ ἀγνοοῦ‐ μεν, καὶ λαθραῖα πράγματα καλοῦμεν τὰ ἀγνοούμενα.

215j

(40)

Ὅτι καὶ προβιοτῆς ἀναμνήσεις ἱστοροῦνται, οἵα καὶ ἡ τοῦ Μύρωνος.

215k

(42)

Ὅτι καὶ ὅσοι γαλῆν φοβοῦνται ἢ σαῦρον ἢ χελώνην, οὓς εἰδέναι αὐτός· καὶ ὁ Τιβερίου ἀδελφιδοῦς ἄρκτους θηρῶν καὶ λέοντας, ὅμως ἀλεκτρυόνα οὐδὲ ἰδεῖν ἠδύνατο·
45φαρμακοπώλην δέ τινα εἰδέναι ὑπὸ μὲν ἀσπίδων καὶ δρα‐ κόντων μηδὲν πάσχειν, μύωπα δὲ φεύγειν μέχρι βοῆς καὶ ἐκστάσεως. Θεμίσων δὲ ὁ ἰατρὸς τὰ μὲν ἄλλα πάθη πάν‐ τα μετεχειρίζετο, τὸν δὲ ὑδροφόβαν εἴ τις καὶ ὠνόμασε μόνον, ἐταράττετο καὶ ὅμοια ἔπασχε τοῖς ὑπ’ αὐτοῦ

215k

(50)

κατεχομένοις· ὧν αἰτίαν εἶναι τὴν ἀνάμνησιν τῆς προ‐ παθείας.

215l

(52)

Ὅτι αἱ τῶν προπαθειῶν σφοδρότεραι τυποῦσι τὰς μνήμας εἰς δύο γενέσεις· οἷον τὸ Πολεμάρχου καὶ τῶν ἐν Κορίνθῳ ὑπὸ τῷ μεγάλῳ σεισμῷ καὶ τὸ ἐν Ἀμοργῷ τοῦ
55Δημητρίου ἐγγεγραμμένον τῷ τάφῳ.

215m

(56)

Ὅτι ὅμοια πάσχουσι καὶ οἱ ποταμοὺς μᾶλλον ἢ
θάλατταν δεδοικότες καὶ οἱ πρὸς τὰ ὕψη ταραττόμενοι.135

216

Ibid. παρὰ τοῦ αὐτοῦ συστάσεις ἕτεραι.

216a

(2)

Ὅτι τὰ νεογενῆ παιδία ἀμειδῆ ἐστι καὶ ἄγριον βλέπει μέχρι τριῶν σχεδὸν ἑβδομάδων ὑπνώττοντα τὸν πλείω χρό‐ νον· ἀλλ’ ὅμως ποτὲ καθ’ ὕπνους καὶ πολλάκις γελᾷ καὶ
5διαχεῖται. τίνα οὖν τρόπον ἄλλον τοῦτο συμβαίνει ἢ τῆς ψυχῆς τότε ἀπὸ τῆς δίνης τοῦ ζῴου ἀναφερούσης καὶ κατὰ τὰς ἑαυτῆς προπαθείας κινουμένης;

216b

(8)

Ὅτι καὶ αἱ πρὸς τάδε ἢ τάδε εὐφυίαι τοῦτον ἀπο‐ βαίνουσι τὸν τρόπον.

216c

(10)

Ὅτι τὸ μὲν λέγειν οὕτω πεφυκέναι παχύ τε καὶ ἰδιωτικὸν καὶ ἀρκοῦν πρὸς πᾶσαν ἀπόκρισιν. ἀλλ’ οἷον τὸ πεφυκέναι ζητητέον ὅμως· ἄλλο γὰρ ἄλλου, ὡς τῆς λογικῆς ψυχῆς τὸ ἀπὸ τῶν προεγνωσμένων τὰ παρόντα ἀναγνωρίζειν.

216d

(15)

Ὅτι ἔσωθεν ἐκφέρομεν τὰς τῶν ζητημάτων ἐπιστή‐ μας, δηλοῖ τὸ πρὸς τὴν εὕρεσιν συντεινομένους εἴσω βλέπειν.

216e

(18)

Ὅτι καὶ ἡ εὐφροσύνη ἡ ἐπὶ τοῖς εὑρήμασι δηλοῖ τὸν ἀναγνωρισμὸν τῆς ὅτι μάλιστα οἰκείας ἡμῖν ἀληθείας ἐν
20τῷ μέσῳ χρόνῳ οἷον ἀπολομένης.

216*f

(21)

Ὅτι Βίων ἠπόρει περὶ τοῦ ψεύδους, εἰ καὶ αὐτὸ κατ’ ἀνάμνησιν ὡς τοὐναντίον γε, ἢ οὔ· καὶ τί ἡ ἀλογία. ἢ ῥητέον ὡς καὶ τοῦτο γίγνεται κατὰ τὸ εἴδωλον τοῦ ἀλη‐ θοῦς· τὸ δὲ εἴδωλον εἶναι τοῦτο, ὅπερ ἀληθὲς οὐκ ἄν τις
25νομίσειεν, εἰ μή πῃ εἰδείη τὸ ἀληθές.

216*g

(27)

Ὅτι Στράτων ἠπόρει, εἰ ἔστιν ἀνάμνησις, πῶς ἄνευ ἀποδείξεων οὐ γιγνόμεθα ἐπιστήμονες, πῶς δὲ οὐδεὶς
αὐλητὴς ἢ κιθαριστὴς γέγονεν ἄνευ μελέτης. ἢ μάλιστα136
30μὲν γεγόνασί τινες καὶ αὐτοδίδακτοι· Ἡράκλειτος, ὁ Αἰ‐ γύπτιος γεωργός, Φήμιος ὁ Ὁμήρου, Ἀγάθαρχος ὁ γρα‐ φεύς. εἶτα καὶ αἱ ψυχαὶ πολλῷ τῷ κάρῳ κατεχόμεναι τῆς γενέσεως πολλῆς πρὸς ἀνάμνησιν δέονται τῆς μολείας· διὸ καὶ τῶν αἰσθητῶν χρῄζουσιν.

217

Ibid.
1 Ἐπιχειρημάτων διαφόρων συναγωγὴ δεικνύντων ἀνα‐ μνήσεις εἶναι τὰς μαθήσεις ἐκ τῶν τοῦ Χαιρωνέως Πλουτ‐ άρχου.

217a

(4)

Εἰ ἀφ’ ἑτέρου ἕτερον ἐννοοῦμεν. οὐκ ἂν εἰ μὴ προ‐
5έγνωστο. τὸ ἐπιχείρημα Πλατωνικόν.

217b

(6)

Εἰ προστίθεμεν τὸ ἐλλεῖπον τοῖς αἰσθητοῖς. καὶ αὐτὸ Πλατωνικόν.

217c

(8)

Εἰ παῖδες εὐμαθέστεροι, ὡς ἐγγίους τῆς προβιοτῆς, ἐν ᾗ ἡ μνήμη ἐσῴζετο. ἐπιπόλαιος ὁ λόγος.

217d

(10)

Εἰ ἄλλοι πρὸς ἄλλο μάθημα ἐπιτηδειότεροι.

217e

(11)

Εἰ πολλοὶ αὐτοδίδακτοι ὅλων τεχνῶν.

217f

(12)

Εἰ πολλὰ παιδία ὑπνώττοντα γελᾷ, ὕπαρ δὲ οὔπω· πολλὰ δὲ καὶ ὄναρ ἐφθέγξατο, ἄλλως οὔπω φθεγγόμενα.

217g

(14)

Εἰ ἔνιοι καὶ ἀνδρεῖοι ὄντες ὅμως φοβοῦνται φαῦλα
15ἄττα, οἷον γαλῆν ἢ ἀλεκτρυόνα, ἀπ’ οὐδεμιᾶς φανερᾶς αἰτίας.

217h

(17)

Εἰ μὴ ἔστιν ἄλλως εὑρίσκειν. οὔτε γὰρ ἃ ἴσμεν ζητή‐ σειεν ἄν τις, οὔτε ἃ μηδαμῶς ἴσμεν πρότερον, ἀλλ’ οὐδ’ ἂν εὕροιμεν ἃ μὴ ἴσμεν.

217i

(20)

Εἰ ἡ ἀλήθεια κατ’ ἀφαίρεσιν τῆς λήθης ἔντευξις τοῦ
ὄντος ἐστίν. λογικὴ ἡ ἐπιχείρησις.137

217j

(22)

Εἰ ἡ μήτηρ τῶν Μουσῶν Μνημοσύνη, ὡς ἡ ἀδιάρθρω‐ τος μνήμη τῶν ζητήσεων αἰτία.

217k

(24)

Εἰ, ἅπερ ἀδύνατον γιγνώσκειν, οὐδὲ ζητοῦμεν. ἀλλὰ
25τὸ ἐπιχείρημα πάλιν ἀπὸ τῆς εὑρέσεως.

217l

(26)

Εἰ τοῦ ὄντος ἡ εὕρεσις πάντως, ὅτι καὶ θεωρημάτων·
καὶ ποῦ οὖν ὄντων; ἢ δῆλον ὅτι ἐν ψυχῇ.138